Việt Nam nói vụ xử án ở Đắk Lắk mang tính ‘nhân văn’, giới quan sát nói gì ?

VOA, 23/01/2024

Vụ án mà Việt Nam gọi là "khủng bố" ở Đắk Lắk khép lại với mức án cao nhất là tù chung thân cho các bị cáo, trong đó có một công dân Hoa Kỳ, mà không có án tử hình như Viện Kiểm sát đề nghị trước đó. Các chuyên gia pháp lý chia sẻ góc nhìn của họ về phiên tòa xét xử 100 bị can vừa tuyên án hôm 20/1.

Phiên tòa lưu động ở Đăk Lăk xét xử 100 bị cáo vụ khủng bố, tháng 1/2024. Photo ANTV.

Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án "khủng bố", xảy ra tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk, đã tuyên án đối với 100 bị cáo về các tội danh "Khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân", "Khủng bố", "Tổ chức cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép" và "Che giấu tội phạm". Kết quả có 10 bị cáo bị tuyên tù chung thân, 5 bị cáo cùng nhận án 20 năm tù và 85 bị cáo còn lại bị phạt từ 9 tháng đến 19 năm tù giam.

Bản án ‘tích cực’

"Tôi nghĩ đây là một bản án rất tích cực, theo xu hướng giảm bớt án tử hình ở Việt Nam", luật sư Ngô Ngọc Trai nêu nhận định hôm 22/1 với VOA. "Từ lâu nay, tôi quan tâm tới vấn đề án tử hình và thúc đẩy cho việc tiết giảm và tiến tới bãi bỏ hoàn toàn án tử hình. Trước phán quyết của tòa án ở Đắk Lắk như thế tôi rất hoan nghênh, trân trọng quan điểm và việc làm của các cơ quan tố tụng trong vụ án này".

Trang An ninh TV của Bộ Công an đưa ra đánh giá trongbài viết hôm 21/1 : "Phiên tòa xét xử vụ khủng bố ở Đắk Lắk : Bản án nhân văn, đúng người, đúng tội".

"Sau 5 ngày đưa vụ án ra xét xử công khai, chiều qua, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã tuyên án đối với 100 bị cáo trong vụ khủng bố nhằm chống lại chính quyền nhân dân xảy ra tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk. Theo dõi phiên tòa, dư luận nhân dân đồng tình với mức án của Hội đồng xét xử tuyên phạt đối với từng bị cáo theo đúng quy định pháp luật", trang này viết.

Trước đó, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Đắk Lắk đề nghị Hội đồng Xét xử tuyên phạt tử hình đối với 2 bị cáo trong số 100 bị cáo này, nhưng đến khi tuyên án đã không còn án tử hình.

Ở một góc nhìn khác, luật sư Đặng Đình Mạnh ở Mỹ, người từng bào chữa trong các vụ án vi phạm an ninh quốc gia tại Việt Nam, nêu nhận định với VOA rằng đây là một phiên tòa với mức án "đã định sẵn".

"Đối với vụ án xét xử đến 100 nghi can mà chỉ diễn ra trong phạm vi 5 ngày là hoàn toàn bất khả thi. Vì những thủ tục như xác định căn cước của họ, đọc cáo trạng, xét hỏi làm rõ tội trạng của từng người, luận tội, bào chữa, tranh luận, nói lời sau cùng, tuyên án… đều rất mất thời gian", luật sư Đặng Đình Mạnh viết cho VOA hôm 22/1. "Thế nhưng, thực tế nó đã diễn ra chỉ với ngần ấy thời gian, thì tôi đoan chắc rằng không có việc xét xử gì cả. Mà phiên tòa chỉ là cách để chính quyền hợp thức hóa bản án đã được ấn định sẵn mà thôi".

"Nguyên nhân dẫn đến sự phản kháng của họ như bị cướp đất, bị phân biệt đối xử… đã bị lờ đi một cách có chủ ý", luật sư Mạnh nhận xét.

Ngoài ra, luật sư Mạnh cũng lưu ý rằng việc xét xử lưu động đối với phiên tòa này dường như là một "dấu hiện của sự phân biệt đối xử sắc tộc", khi mà hình thức xử lưu động đã bị ngành tòa án chodừng từ năm 2018 vì không có cơ sở pháp lý, vi phạm tố tụng, vi phạm nhân quyền và nhiều mặt hạn chế khác…

Từ Đức, luật sư Nguyễn Văn Đài, chia sẻ nhận định cá nhân của ông với VOA hôm 22/1 :

"Cuối cùng thì họ không có tuyên người nào bị án tử hình cũng gây ngạc nhiên cho những người theo dõi về sự việc ở Tây Nguyên. Theo tôi, phía chính quyền cũng thừa nhận những sai lầm của họ, như một thứ trưởng Bộ Công an phát biểu trước Quốc hội rằng để xảy ra sự việc này cũng do một phần của chính quyền từ trung ương đến địa phương trong việc quản lý đất đai, tôn trọng những quyền của người dân….

"Chỉ khi nào người ta bị áp bức thì người ta mới đấu tranh thôi. Ngay trong nguyên lý của chế độ cộng sản cũng luôn truyên truyền câu nói của Karl Marx rằng ‘Ở đâu có áp bức thì ở đó đấu tranh’".

Hồi tháng 9/2023, tại một tạiphiên họp toàn thể của Ủy ban Tư pháp ở Quốc hội, ông Trần Quốc Tỏ, Thứ trưởng Bộ Công an, cho rằng vụ việc khủng bố xảy ra ở Đắk Lắk là một "việc đáng tiếc". Ông Tỏ nói rằng nguyên nhân sâu xa, cội nguồn của vụ việc xảy ra ở Đắk Lắk "vẫn là những vấn đề kinh tế-xã hội của đồng bào trong vùng ; phân hóa giàu nghèo ; quản lý đất đai ; xây dựng hệ thống chính trị và cuối cùng là một số nội dung khác về quản lý an ninh trật tự ở cơ sở".

Vụ án "khủng bố" ở Đắk Lắk khiến 9 người chết, phần lớn là cán bộ và công an xã, làm bị thương 3 viên công an, gây thiệt hại hàng tỷ đồng về tài sản của Nhà nước, doanh nghiệp và công dân, truyền thông Việt Nam cho biết.

Tuyên án vắng mặt

Một nhóm ủng hộ cho người Thượng Tây Nguyên ở Mỹ mà Viện Kiểm sát gọi là "khủng bố" bị cáo buộc "kích động" người dân ở Việt Nam thực hiện các hành động khủng bố nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi, các công tố viên cho biết tại phiên tòa lưu động.

VnExpress dẫn kết quả điều tra cho hay nhóm bị cáo đang bị truy nã hiện đang sống ở Mỹ là những người đã ‘dụ dỗ, kích động, lôi kéo, chỉ đạo’ những bị cáo trong nước thành lập nhóm vũ trang lấy tên là ‘Lính Đề Ga’ và thực hiện cuộc tấn công ngày 11/6 nhằm lật đổ chính quyền nhân dân để thành lập ‘Nhà nước Đề Ga’.

Viện Kiểm sát tỉnh Đăk Lăk cáo buộc rằng ông Y Mut Mlo, lãnh đạo Nhóm Hỗ trợ Người Thượng (MSGI) có trụ sở tại Mỹ, đã thuyết phục bà H Wuen Eban tham gia các hoạt động vũ trang, giết người và phá hoại tài sản thông qua việc cử công dân Mỹ Y Sol Nie, 48 tuổi, về Việt Nam cùng chủ mưu vụ tấn công trụ sở Ủy ban Nhân dân tại hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu trên địa bàn huyện ngày 11/6.

Ông Y Sol Nie, bị cáo duy nhất là công dân Mỹ có mặt tại phiên tòa, bị tù chung thân ; ông Y Mut Mlo, công dân Mỹ vắng mặt tại phiên tòa, bị tuyên án 11 năm tù.

Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và Bộ ngoại giao Hoa Kỳ chưa phản hồi ngay khi VOA đề nghị họ đưa ra bình luận về việc công dân Mỹ bị tuyên án trong vụ án này.

Ngoài ra, còn một số bị cáo vắng mặt khác cũng bị tuyên án từ 7 năm đến 20 năm tù cũng với cáo buộc "khủng bố", trong số này có nhà hoạt động Y Quynh Bdap, đồng sáng lập Nhóm Công lý cho Người Thượng, hiện đang xin tị nạn chính trị ở Thái Lan, bị tuyên 10 năm tù.

Luật sư Mạnh nhận định rằng việc xử những người này vắng mặt là cách xử "tùy tiện", vì thông thường, chính quyền Việt Nam trong trường hợp không bắt giữ được nghi can để điều tra, thì cơ quan điều tra sẽ tạm đình chỉ điều tra đối với với nghi can vắng mặt, sau đó, tách hồ sơ cho đến khi bắt giữ được họ sẽ xét xử riêng.

"Cơ quan tố tụng đã tự tiện giải thích pháp luật tố tụng theo hướng có thể xét xử vắng mặt họ", luật sư Mạnh nói. "Sau đó, bằng bản án đã kết tội họ, chính quyền tin rằng sẽ có cơ sở để yêu cầu các quốc gia mà nghi can cư trú cho dẫn độ nghi can về nước để thi hành án".

Luật sư Mạnh lưu ý rằng hiện nay giữa Hoa Kỳ và Việt Nam chưa ký kết hiệp định dẫn độ. Tuy nhiên, trong thực tế hai bên có thỏa thuận sơ bộ về việc trao trả đối tượng truy nã giữa hai nước và đã thực hiện một số trường hợp.

Nguồn : VOA, 23/01/2024

******************************

10 án chung thân và hàng trăm năm tù 

Tòa án tỉnh Đắk Lắk hôm 19/1 đã khép lại phiên xét xử đối với 100 người Thượng, trong vụ án tấn công và sát hại cán bộ ở hai trụ sở ủy ban nhân dân (UBND) xã xảy ra vào rạng sáng 11/6/2023. 

Các bị cáo dưới sự giám sát của lực lượng bảo vệ tại phiên xét xử. CAND

Phiên tòa kết thúc với 10 án chung thân dành cho những người bị cáo buộc "chủ mưu", những người còn lại bị kết án tù từ ba năm rưỡi đến 20 năm tù. 

Trong số 100 người bị đưa ra xét xử, có 53 người bị kết tội "khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân", 45 người bị khép tội "khủng bố". Hai tội danh còn lại "tổ chức cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép", và "che giấu tội phạm", mỗi tội khép cho một người. 

Cuộc tấn công vào hai trụ sở UBND xã Ea Ktur và Ea Tiêu thuộc huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk, theo thông tin từ nhà chức trách, đã khiến chín người thiệt mạng, trong đó có bốn cảnh sát và cán bộ địa phương. 

Cáo buộc văn mẫu

Theo tường thuật của báo chí nhà nước, tại phiên xét xử sơ thẩm kéo dài từ 16/1 đến 19/1, các bị cáo xác nhận đã bị "dụ dỗ, xúi giục và ép" phải thực hiện cuộc tấn công bởi các nhóm phản động ở nước ngoài, trong đó có Hoa Kỳ và Thái Lan. Họ được nói không hề đề cập đến vấn đề xung đột sắc tộc, đàn áp tôn giáo, hay tranh chấp đất đai. 

Truyền thông nhà nước, điển hình là Báo Công an, cũng lên tiếng bác bỏ sự liên hệ giữa vấn đề sắc tộc với cuộc nổ súng trên. 

Tuy vậy, tại cuộc họp của Ủy ban Tư pháp của Chính phủ diễn ra hồi tháng 9/2023, nói về vụ nổ súng ở Đắk Lắk, tờ VnExpress dẫn lời thứ trưởng Công an Trần Quốc Tỏ, thừa nhận rằng "nguyên nhân sâu xa, cội nguồn vẫn là những vấn đề kinh tế xã hội của đồng bào trong vùng ; phân hóa giàu nghèo ; quản lý đất đai ; xây dựng hệ thống chính trị và cuối cùng là một số nội dung khác về quản lý an ninh trật tự ở cơ sở". 

Trao đổi với Đài Á Châu Tự do, bà H Biap Krong, một nhà hoạt động nhân quyền người Êđê ở tỉnh Đắk Lắk, cho biết : 

"Từ năm 1980 cho đến bây giờ, đa số người Thượng khi bị đàn áp và bị cáo buộc dưới những tội danh như phá hoại chính sách đại đoàn kết của nhà nước, thì những hoạt động của họ lại không nằm trong bản án. 

Nhưng toàn bộ những người bị đem ra xét xử bởi tòa án, thì các cáo buộc của họ rất giống nhau, từ trước tới giờ rồi. Nó giống như một bài văn học đi học lại, chẳng hạn như là bị lôi kéo, bị xúi giục bởi các thế lực bên ngoài. Đây không còn là điều lạ lẫm đối với những người theo dõi tình hình ở Tây Nguyên". 

Nhà hoạt động có hàng chục năm kinh nghiệm theo dõi tình hình nhân quyền ở Tây Nguyên cũng cho biết, bản thân người Thượng hiểu rõ cái giá phải trả nếu bị bắt, cho nên sẽ không thể dễ dàng bị lôi kéo để thực hiện những hành động mạo hiểm như vậy, bà nói thêm : 

"Đối với người Thượng, khi bị đưa ra xét xử thì các bản án mà nhà nước Việt Nam, và cụ thể là tại chính quyền Đắk Lắk ở Tây Nguyên, thì họ thường bị kết tội với những án tù rất lâu năm, từ 6 năm đến 17 năm. 

Cho nên họ không thể nào đánh đổi cuộc sống, và an ninh của họ để mà nghe lời xúi giục từ bên ngoài. Bởi vì họ đủ biết rằng nếu họ nghe lời xúi giục từ bên ngoài thì họ sẽ phải đối mặt với những bản án lâu như vậy". 

Trước khi xảy ra vụ nổ súng ngày 11/6/2023, trên địa bàn huyện Cư Kuin đã xảy ra nhiều vụ việc liên quan đến đất đai. Điển hình là trước đó hai tháng đã nổ ra một cuộc biểu tình của người Êđê bản địa, nhằm phản đối một dự án thoát nước ở địa phương. 

Lo ngại về xét xử công bằng

Những người tình nghi tham gia vụ tấn công ở Đắk Lắk hôm 11/6/2023 bị bắt giữ. Photo : Bộ Tư lệnh Cảnh sát Cơ động

Đây là một phiên tòa có quy mô lớn với số lượng bị cáo lên đến 100, và các tội danh có tính chất nghiêm trọng như "khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân", và "khủng bố". Thế nhưng, toàn bộ quá trình xét xử chỉ diễn ra vỏn vẹn trong hơn bốn ngày. 

Với chưa đầy năm ngày để xét xử 100 bị can được luật sư Đặng Đình Mạnh cho rằng "bất khả thi", ông nói với RFA : 

"Vì chỉ cần hội đồng xét xử, công tố và luật sư xét hỏi để làm rõ tội trạng của từng nghi can đã không đủ thời gian chứ nói gì đến một loạt thủ tục trước và sau đó. 

Trừ phi đây là phiên tòa mà dân gian hay gọi xách mé về nền tư pháp trong nước là "án bỏ túi". Mọi sự đều đã được định sẵn từ trước. Việc xét xử của tòa án, tranh luận của công tố và bào chữa của luật sư đều chỉ là hình thức và thực hiện quấy quá (qua loa-pv) cho xong". 

Vị luật sư có nhiều năm kinh nghiệm tham gia tố tụng trong hệ thống tòa án Việt Nam cũng chỉ trích hình thức ‘xét xử lưu động’ mà tòa Đắk Lắk áp dụng. Đây là hình thức xét xử được áp dụng thường xuyên ở khu vực Tây Nguyên, và bị cáo buộc mang tính đe dọa đối với các cộng đồng người Thượng bản địa. 

Theo tường thuật của truyền thông trong nước thì các bị cáo có luật sư bào chữa, tuy nhiên không rõ số lượng luật sư là bao nhiêu, và là do gia đình tự thuê hay do tòa chỉ định. 

Phóng viên của đài Á Châu Tự do đã liên lạc được với người nhà của một bị cáo trong vụ án, và được người này cho biết ngắn gọn như sau : 

"Gia đình không được thăm gặp, không được thuê luật sư, và không được làm gì cả". 

Khác với các phiên tòa xét xử các vụ "đại án" tham nhũng dính líu đến hàng loạt quan chức cấp cao, phần bào chữa và tranh luận của luật sư được báo chí tường thuật sát sao. Ngược lại, có thể thấy, điều duy nhất mà báo giới chính thống đề cập đến quan điểm của các luật sư trong phiên tòa diễn ra ngày 16/1 đến 19/1 đó là các luật sư "đồng ý" với kết luận của Viện kiểm sát. 

Bình luận về điều này, luật sư Đặng Đình Mạnh cho biết sự không hài lòng của ông : 

"Tôi tin rằng các luật sư và trợ giúp viên pháp lý đã chưa làm hết trách nhiệm của mình, thậm chí, với cách mô tả từ báo chí, tôi cho rằng họ đã bán đứng thân chủ của mình bằng cách bào chữa đầy tắc trách như vậy. 

Với việc công an bắt giữ tràn lan bất kỳ đồng bào người Thượng nào đang mặc quần áo rằn ri vào thời điểm trung tuần tháng 06/2023 tại địa phương, thì tôi tin rằng không thể có khả năng tất cả 100 đồng bào người Thượng đều có tội. 

Thế nên, trong phiên tòa, thay vì được bào chữa, họ đang trở thành nạn nhân không chỉ của các cơ quan tiến hành tố tụng, mà của cả các luật sư vô trách nhiệm, thỏa hiệp với chính quyền". 

Sứ quán Mỹ phản ứng

Ông Y Sôl Niê, người bị cáo buộc có vai trò "chỉ huy, cầm đầu, lôi kéo và chỉ đạo" cuộc tấn công, hiện đang ở Hoa Kỳ và là một công dân Mỹ. Ông này bị tuyên án tù chung thân. 

Ngoài ông Y Sôl Niê, một số công dân Hoa Kỳ khác cũng được cho là có liên quan, và đã bị xét xử vắng mặt do hiện đang không ở Việt Nam, trong đó ông Y Mut Mlô -bị cho là chủ mưu. 

Phản hồi trước đề nghị bình luận của phóng viên đài RFA, về việc công dân Mỹ bị cáo buộc đứng sau cuộc tấn công "khủng bố" ở Việt Nam, người phát ngôn của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cho biết qua email, nội dung như sau : 

"Chúng tôi đã và sẽ tiếp tục lên án cuộc tấn công ở tỉnh Đắk Lắk một cách mạnh mẽ nhất. Chính phủ Hoa Kỳ sẽ luôn là một đối tác thiện chí trong lĩnh vực hợp tác chấp pháp. Chúng tôi kêu gọi Việt Nam đảm bảo phiên tòa được diễn ra một cách công bằng, minh bạch, và đúng thủ tục pháp lý".

Người trong cuộc lên tiếng

Ông Y Quynh Bdap, một trong số 6 người bị xét xử vắng mặt dưới cáo buộc phạm tội "khủng bố", và bị tuyên án 10 năm tù giam, cho đài RFA biết sau khi phiên tòa kết thúc :

"Đây là cáo buộc phi lý, họ không đưa ra bằng chứng nào mà lại cáo buộc tôi như vậy. Cái mức án mà họ đưa cho tôi là không đúng. Tôi đâu có tham gia vào vụ này mà họ lại xử tôi với mức án 10 năm. Tôi không hề liên quan đến nhóm vũ trang này mà nhà nước Việt Nam lại cáo buộc như vậy thì thật là phi lý !"

Được biết đến dưới vai trò sáng lập ra tổ chức Người Thượng Vì Công lý, một tổ chức hoạt động trong lĩnh vực nhân quyền, chuyên báo cáo các vụ việc vi phạm nhân quyền ở khu vực Tây Nguyên, ông Y Quynh Bdap từ lâu đã bị chính quyền Đắk Lắk tuyên truyền là "thành phần chống phá". 

Ông này cho biết sở dĩ chính quyền cố tình gán ghép ông vào vụ tấn công trên là vì muốn phá hoại uy tín của của tổ chức và các công việc do ông thực hiện.

Trường Sơn

Nguồn : RFA, 20/01/2024

Thấy gì từ phiên tòa xét xử 100 người vụ tấn công trụ sở xã ở Đắk Lắk ?

Đặng Đình Mạnh, BBC, 17/01/2024

Phiên tòa xét xử vụ án nổ súng tấn công trụ sở chính quyền xã tại tỉnh Đắk Lắk một lần nữa khơi lại những mâu thuẫn tích tụ lâu nay ở Tây Nguyên. Áp dụng hình thức xét xử lưu động đối với phiên tòa này cũng là điều đáng nói.

Gần 100 bị cáo trong phiên xét xử lưu động tại tỉnh Đăk Lăk, Việt Nam, với cáo buộc "khủng bố" sau vụ xả súng khiến chín người thiệt mạng ở Tây Nguyên

Ngày 16/01/2024, chính quyền tỉnh Đắk Lắk đã đưa vụ án nổ súng của đồng bào người Thượng tấn công vào trụ sở chính quyền xã vào trung tuần tháng 6/2023 ra xét xử lưu động theo thủ tục hình sự sơ thẩm. Dự kiến phiên tòa sẽ diễn ra trong 10 ngày.

Báo chí trong nước khi đưa tin phiên tòa đều gọi các bị cáo là "khủng bố", tạo ra cái nhãn "có tội" cho tất cả những người này dù chưa hề có bản án có hiệu lực của tòa.

Theo dõi qua quá trình chính quyền trong nước tổ chức đàn áp người Thượng một cách có hệ thống kéo dài suốt nhiều thập kỷ qua, dù không tán thành việc dùng bạo lực của một số bị cáo, nhưng tôi thấy rõ ràng hành vi tấn công của người Thượng là phản ứng từ sự dồn nén, phẫn uất quá lâu của họ, mà sự kiện ngày 11/06/2023 tựa như một sự tức nước vỡ bờ.

Sự đàn áp của chính quyền với đồng bào người Thượng thể hiện rõ nét nhất qua hai lĩnh vực : tôn giáo và đất đai.

Về tôn giáo và đất đai

Hiến pháp Việt Nam long trọng thừa nhận quyền tự do tôn giáo, nhưng qua nhiều vụ án đàn áp tôn giáo mà người viết đã từng bào chữa với tư cách là luật sư, liên quan đến : Phật giáo, Phật giáo Hòa Hảo, Công giáo, Tin lành, Pháp Luân Công… nhất là sau những chuyến đi lên Tây Nguyên tham gia bào chữa trong nhiều vụ án, bao gồm cả vụ án sát hại linh mục Trần Văn Thanh, người viết càng có cơ sở để khẳng định rằng quyền tự do tôn giáo chưa bao giờ tồn tại ở Việt Nam.

Có thể thấy chính quyền có chủ trương đàn áp tôn giáo một cách có hệ thống, rộng khắp trên toàn lãnh thổ và khốc liệt nhất là trên cao nguyên với đồng bào người Thượng. Nhiều linh mục Công giáo và mục sư Tin lành truyền giáo tại khu vực Tây Nguyên là nhân chứng của chuyện này.

Về đất đai, trước nay, vùng Tây Nguyên vẫn là nơi sinh sống truyền thống từ tổ tiên bao đời của người Thượng. Đến thời điểm sau năm 1975, chính quyền trong nước dần dần đưa dân từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh vào xâm chiếm đất đai của người Thượng.

Đó là chưa kể chính quyền cũng ra tay cướp đoạt đất đai của họ.

Gần đây nhất là việc cưỡng chiếm đất đai, nhà cửa của hàng chục hộ dân ở 2 xã Ea Ktur và Ea Tieu mà không hề bồi thường trong dự án mở rộng đường Hồ Chí Minh và đoạn tránh phía đông thành phố Buôn Ma Thuột. Việc thứ hai là chính quyền đã huy động cảnh sát cơ động đến để đàn áp, đánh đập, gây thương tích cho đồng bào người Thượng đang phản đối chính quyền cho xây dựng, xả thải vào hồ Ea M’tá.

Trước đó, đồng bào người Thượng đã từng xuống đường vào các năm 2001, 2004 và 2008 để phản đối một cách ôn hòa các chính sách chèn ép, đối xử bất bình đẳng với người dân tộc. Đổi lại, chính quyền đều tổ chức đàn áp đối với họ.

Cho nên, sự kiện một số đồng bào người Thượng phải sử dụng súng bắn vào trụ sở chính quyền vào tháng 6/2023 có thể là tiếng nói phản kháng, uất ức, tức nước vỡ bờ của họ đối với chính quyền mà thôi.

Về việc xét xử lưu động

Việc chính quyền đưa ra xét xử hình sự lưu động đối với 100 người Thượng tại Đắk Lắk vào ngày 16/1/2023 là một sự kiện hết sức đáng lên án, gây ngạc nhiên với công chúng hiểu biết về các hoạt động tư pháp nước nhà, nhất là trong bối cảnh hình thức xét xử này đã được ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, đề nghị dừng thực thi từ năm 2018 vì mặt hạn chế của nó.

Vì lẽ, xét xử lưu động là tàn tích xét xử man rợ, vô nhân đạo từ xa xưa để lại mà khi đó, việc xét xử không phải bằng một hội đồng xét xử mà hầu như bằng cả cộng đồng như bộ tộc cùng tham gia xét xử. Thậm chí, việc thi hành án được thực hiện ngay tại chỗ bằng cách đám đông ném đá trừng trị người bị xét xử.

Tuy luật về tố tụng hình sự Việt Nam chưa từng quy định thủ tục xét xử lưu động, nhưng nhiều tòa án đã tùy tiện quyết định việc xét xử lưu động các vụ án hình sự. Thậm chí, đã từng có bị cáo tự tử vì xấu hổ khi biết vụ án mình sẽ bị đưa ra xét xử theo thủ tục lưu động trước công chúng tại địa phương nơi người này sinh sống.

Hơn nữa, thủ tục này cũng không bảo đảm một loạt nguyên tắc hình sự căn bản như "Suy đoán vô tội", hoặc "Một người chỉ được xem là tội phạm khi có bản án kết tội họ có hiệu lực pháp luật", hay "Nguyên tắc thẩm phán độc lập xét xử" và "Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật"... Vì lẽ, khi đưa ra xét xử, thì bị cáo vẫn chưa phải là tội phạm, do đó, trình bày hành vi của họ như một hành vi tội phạm ra trước mặt công chúng là bất hợp pháp và không chính đáng. Chưa kể rằng thái độ xét xử của hội đồng xét xử và phản ứng của công chúng qua diễn biến trong phiên tòa cũng sẽ tạo sự tác động qua lại, làm ảnh hưởng đến sự độc lập xét xử của thẩm phán, cũng như yêu cầu xét xử khách quan của hội đồng xét xử.

Ngoài ra, việc xét xử lưu động còn gây hậu quả kéo dài cho đến khi người bị xét xử đã thụ án xong, trở về địa phương, thì sự hòa nhập của họ với xã hội sẽ càng khó khăn với những định kiến trước đó của công chúng địa phương đối với họ qua phiên tòa lưu động.

Thế nên, đánh giá tổng quát, quyết định xét xử lưu động của chính quyền tỉnh Đắk Lắk không chỉ không chính đáng, mà còn vi phạm một loạt nguyên tắc hình sự cơ bản, trong đó có cả vấn đề phân biệt sắc tộc và là sự vi phạm nhân quyền một cách nghiêm trọng.

Tôi nghĩ rằng, thế giới văn minh cần lên án loại hình này của nền tư pháp trong nước.

Đặng Đình Mạnh

Nguồn : BBC, 17/01/2024

Tác giả Đặng Đình Mạnh, một luật sư nhân quyền, từng tham gia Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh trong gần 28 năm. Tháng 6/2023, luật sư Mạnh sang Mỹ tị nạn.

**************************

100 bị cáo trong vụ bạo động Đắc Lắc bị đưa ra xét xử

VOA, 16/01/2024

Tòa án tỉnh Đắc Lắc hôm 16/1 đã đưa ra xét xử vụ tấn công đẫm máu vào các trụ sở chính quyền xã cách nay hơn 7 tháng mà họ gọi là ‘khủng bố’ với số bị cáo lên đến 100 người, báo chí trong nước đưa tin.

Các bị cáo vụ tấn công Đắc Lắc đối mặt mức án lên đến tử hình (Ảnh chụp màn hình TTXVN)

Các bị cáo này bị truy tố về các tội : ‘Khủng bố chống chính quyền nhân dân’ với 53 bị cáo ; ‘Khủng bố’ với 45 bị cáo ; ‘Che giấu tội phạm’ với 1 bị cáo trong khi bị cáo còn lại bị xét xử về tội ‘Tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép’.

Trong số này, có 6 bị cáo ở nước ngoài được xét xử vắng mặt về tội ‘Khủng bố’, theo cổng thông tin điện tử Chính phủ. Những người này, vốn đang bị chính quyền truy nã, bao gồm các ông Y Mút Mlô, Y Bút Êban, Y Niên Êya, Y Cik Niê, Y Chanh Byă và Y Quynh Bdap.

Khung hình phạt dành cho các tội danh này lên đến 20 năm tù, tù chung thân, hoặc tử hình, theo quy định tại Điều 76 Bộ luật Tố tụng Hình sự.

Các bị cáo chủ yếu là người dân các sắc tộc thiểu số trong độ tuổi từ 18 đến 56 tuổi. Các nghi phạm này dù vẫn chưa bị tòa án kết tội nhưng họ đều bị báo chí trong nước đồng loạt gọi là ‘khủng bố’.

Mặc dù số lượng bị cáo đông đảo và trao đổi tại tòa phải thông qua phiên dịch nhưng phiên tòa sơ thẩm dự kiến sẽ diễn ra trong vòng 10 ngày, theo VnExpress. Chỉ riêng phần thủ tục phiên tòa cho 100 bị cáo đã kéo dài 3 tiếng đồng hồ.

Số luật sư và trợ giúp viên pháp lý giúp bào chữa cho các bị cáo là 19 người. Có 15 bị hại được xác định, trong đó có cơ quan công quyền và công an các xã Ea Tiêu và xã Ea Ktur, huyện Cư Kuin.

Phiên tòa theo dạng lưu động, tức là không diễn ra tại tòa án mà tại tổ dân phố 11, phường Ea Tam, thành phố Buôn Ba Thuột, cổng thông tin điện tử Chính phủ cho biết. Công tác an ninh cho phiên tòa được đảm bảo nghiêm ngặt.

VnExpress dẫn kết quả điều tra cho biết nhóm bị cáo đang bị truy nã hiện đang sống ở Mỹ là những người đã ‘dụ dỗ, kích động, lôi kéo, chỉ đạo’ những bị cáo trong nước thành lập nhóm vũ trang lấy tên là ‘Lính Đề Ga’ và thực hiện cuộc tấn công ngày 11/6 nhằm lật đổ chính quyền nhân dân để thành lập ‘Nhà nước Đề Ga’.

Trong quá trình điều tra, các bị cáo được cho là đã nhận tội và nói lý do họ phạm tội là do ‘thiếu hiếu biết hoặc do bị đe dọa’. Họ cũng bày tỏ ăn năn và xin khoan hồng, VnExpress cho biết.

Đối với 6 người ở Mỹ đang được xét xử vắng mặt, Tòa án Đắc Lắc sẽ phối hợp với các giới chức trong nước và ở Mỹ để đưa họ về Việt Nam quy án sau khi có bản án, cũng theo trang mạng này.

Trong cuộc tiếp xúc báo chí tại Hà Nội hôm 24/7, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper đã nói Mỹ ‘lên án bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất với việc sử dụng bạo lực để đạt mục đích’ và hứa sẽ phối hợp với Việt Nam để ‘làm rõ những kẻ đứng sau ở Mỹ’.

Vụ tấn công bằng súng và dao vào rạng sáng ngày 11/6 năm 2023 tại trụ sở Ủy ban Nhân dân và công an hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur đã khiến 9 người chết, trong đó 2 cán bộ xã, 4 công an viên và 3 dân thường.

Công an Việt Nam đánh giá vụ tấn công này là ‘đặc biệt nghiêm trọng’ do nó xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của cán bộ, người dân, phá hủy tài sản của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Nguồn : VOA, 16/01/2024

**************************

Việt Nam mở phiên xử vụ tấn công "khủng bố" ở Tây Nguyên

Trọng Thành, RFI, 16/01/2024

Hôm 16/01/2024, tại miền Trung Việt Nam khai mạc phiên tòa xét xử khoảng 100 bị cáo, bị cáo buộc tham gia vào cuộc "tấn công khủng bố" nhắm vào trụ sở chính quyền xã ở tỉnh Đắk Lắk, Tây Nguyên hồi tháng 6/2023, khiến 9 người chết.

Ảnh do Thông tấn xã Việt Nam cung cấp ngày 16/01/2024 : Các bị cáo trong phiên xử vụ tấn công "khủng bố" tại Đắk Lắk, Việt Nam. AFP - STR

Vụ việc xảy ra ngày 11/06/2023. Nhóm tấn công, di chuyển bằng xe máy, đã dùng súng tấn công vào hai trụ sở chính quyền, thuộc hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu thuộc huyện Cư Kuin tỉnh Đắk Lắk. Bốn công an, hai viên chức địa phương và ba thường dân đã thiệt mạng trong vụ này. Hầu hết những người tham gia vụ tấn công đã bị bắt giữ sau đó. Công an Việt Nam thu được tổng cộng 23 súng, hai lựu đạn, hơn 1.000 viên đạn. 

Theo truyền thông nhà nước, 98 người trong vụ án này bị cáo buộc "khủng bố", hai người khác bị cáo buộc "che giấu tội phạm". Sáu người khác hiện đang bị truy nã. 

Một số báo chính thức trong nước nói đến một vụ tấn công nhằm "lật đổ chính quyền". Tuy nhiên, hiện tại chưa có thông tin chi tiết về động cơ và mục tiêu thực sự của những người tiến hành các cuộc tấn công ở Đắk Lắk. Theo AFP, "từ lâu nay, Tây Nguyên vốn là nơi diễn ra nhiều hành động phản kháng chính quyền, đặc biệt là chống chính sách trưng dụng đất đai."

Trọng Thành

Vụ xả súng tại Đắk Lắk vào tháng 6/2023 là phản kháng chống lại áp bức

RFA, 16/01/2024

Vụ xả súng vào rạng sáng ngày 11/6/2023 ở hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk không phải là khủng bố mà là sự phản kháng của người dân tộc bản địa ở Tây Nguyên chống lại sự áp bức của chính quyền độc đảng ở Hà Nội.

Hình chụp của VNA hôm 16/1/2024 tại phiên tòa ở Đắk Lắk xét xử gần 100 người thuộc các nhóm sắc tộc thiểu số bị cáo buộc tội "Khủng bố" sau vụ nổ súng tấn công ở tỉnh này hồi giữa năm 2023 - AFP

Đó là ý kiến của những người theo dõi sát vụ việc từ khi xảy ra cho đến nay.

Ông Alur Y Min (tức Ma Sơn), người Ede đang tỵ nạn chính trị ở Thái Lan từ năm 2017 và là nhà truyền đạo của Hội thánh Truyền giảng Phúc âm, nhận định rằng trong nhiều thập niên qua, chính quyền Việt Nam sử dụng quân đội và công an để chèn ép người Thượng bản địa ở Tây Nguyên, không cho họ thực hành quyền tự do tôn giáo và tìm mọi cách để chiếm đoạt đất đai của họ.

Ông cho biết có hai vụ gần đây có thể liên quan đến vụ tấn công vào trụ sở Uỷ ban Nhân dân hai xã ở huyện Cư Kuin giữa tháng 6 năm ngoái.

Vụ thứ nhất là việc cưỡng chiếm nhà cửa và đất đai của hàng chục hộ dân ở hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu trong dự án đường Hồ Chí Minh đoạn tránh phía đông thành phố Buôn Ma Thuột.

Trong Dự án Hệ thống thoát nước Khu Trung tâm hành chính huyện Cư Kuin, người Ê-đê ở xã Ea Bhốk phản đối dự án xả thải vào hồ Ea M'tá. Để thực hiện cưỡng chế, hàng chục cảnh sát cơ động được điều đến trấn áp  khiến nhiều người bị thương và bị bắt giữ trong ngày 21/4/2023.

Trước đó, trong những năm 2001, 2004 và 2008, người dân bản địa ở Tây Nguyên đã biểu tình ôn hòa để phản đối việc bị cướp đất và bị chèn ép, tuy nhiên, họ bị đàn áp khốc liệt, ông Alur Y Min nói.

Trả lời phỏng vấn Đài Á Châu Tự Do (RFA) ngày 16/01, ông Alur Y Min nói :

"Vụ xả súng theo tôi không phải là vụ khủng bố mà đây là tức nước vỡ bờ, không chịu nổi sự áp bức".

Ông nói về hai lực lượng vũ trang của chính quyền Việt Nam :

"Công an nhân dân và bộ đội nhân dân nhưng lại chống nhân dân, bảo vệ quyền lợi của nhà nước và bảo vệ những doanh nghiệp hay là một tư nhân chiếm đất đai của dân. Tại sao họ không đứng phía dân mà lại đứng về phía địch- là phía muốn chiếm tài sản của người dân ?"

Ông cho rằng những người thực hiện vụ xả súng ở Cư Kuin hành động rất công khai và không có dấu hiệu của hành động khủng bố :

"Trước khi họ đi xả súng ở hai điểm Ea Ktur và Ea Tieu, họ quay video đăng trên trang mạng họ kêu gọi thầy truyền đạo và mục sư và quốc tế để đoán xem họ trước khi họ hành động- đó là sự công khai".

Ông cho rằng khủng bố thường được thực hiện ở những nơi có nhiều dân thường mà không phải là cơ quan công quyền, và thường những kẻ khủng bố chống trả quyết liệt khi bị truy đuổi.

"Rạng sáng ngày 11/6 vừa qua những người mà xả súng họ chạy qua bên đám keo. Khi mà quân đội Việt Nam và công an cùng dân thường truy đuổi họ, họ không bắn trả hoặc bắn trả nhưng không gây hại đến ai.

Cái đó cho cái dấu hiệu đó là tôi nghĩ là không phải là khủng bố vì không bố thì họ không công khai, họ có thể khủng bố chỗ đám đông này, không phải là cơ quan nhà nước. Và họ phải chống trả".

Ngay sau vụ xả súng, truyền thông nhà nước đưa tin có khoảng 40 người tham gia vào vụ nổ súng ở hai xã của huyện Cư Kuin. Sau đó, quân đội và công an, cùng với dân thường đã tổ chức chiến dịch truy đuổi trong nhiều ngày, bắt giữ và đánh đập nhiều người bị nghi ngờ khi họ đi làm rẫy.

Truyền thông nhà nước đưa tin trong phiên xử lưu động bắt đầu từ ngày 16/01 và dự kiến kéo dài 10 ngày, có 94 bị cáo bị đưa ra xét xử còn sáu người khác bị xét xử vắng mặt.

Bình luận về số bị cáo gấp nhiều lần số người tham dự vào vụ xả súng, ông Alur Y Min nói :

"Lợi dụng nước đục thả câu mượn gió bẻ măng, lợi dụng vụ ngày 10/6 vừa rồi họ (chính quyền Việt Nam- PV) muốn tiêu diệt người dân tộc đồng bào chúng tôi cho nên họ bắt rất là nhiều người. Họ xét xử lưu động và muốn đẩy người đồng bào dân tộc thiểu số chúng tôi vào đường chết".

Ông Y Quynh Bdap, đồng sáng lập và là thành viên chủ chốt của tổ chức nhân quyền Người Thượng Vì Công lý (MSFJ), bị cáo buộc tham gia vụ xả súng ở Cư Kuin cho dù ông đã sang Thái Lan tỵ nạn chính trị từ năm 2018. Ông là một trong sáu người bị tòa án tỉnh Đắk Lắk xét xử vắng mặt.

Ngay sau khi bị phía Việt Nam cáo buộc có dính líu, ông Y Quynh Bdap và MSFJ luôn khẳng định chỉ sử dụng các biện pháp ôn hòa để đòi các quyền con người, và không liên quan đến vụ xả súng ở Cư Kuin giữa năm ngoái.

Trong tin nhắn gửi RFA trưa ngày 16/01, ông nói :

"Tôi phản đối phiên tòa. Nhà nước Việt Nam sẽ không từ bỏ việc cáo buộc vu khống người đấu tranh đâu, vì họ đã từng làm và cáo buộc vu khống hàng trăm người Thượng từ bao lâu nay.

Việc nay đối với họ rất đơn giản, muốn bắt ai thì họ tìm cách để cáo buộc vu khống, từ đó mọi hoạt động ôn hòa của mình sẽ làm cho mọi người sợ hãi và sẽ e ngại khi liên lạc hoặc cung cấp các bản báo cáo vi phạm của chính quyền đối với đất đai và tôn giáo của họ.

Lợi dụng vụ này, chính quyền Việt Nam sẽ tìm cách xóa sổ luôn các điểm nhóm Tin lành sinh hoạt tại gia và ép buộc họ phải cải đạo và gia nhập vào Tin lành chịu sự kiểm soát của chính quyền như Tin lành Việt Nam".

Xét xử lưu động vi phạm nhân quyền

Truyền thông nhà nước đưa tin Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Lắk không tổ chức phiên tòa xét xử 100 bị can ở trụ sở của cơ quan này mà ở tổ dân phố 11, phường Ea Tam, thành phố Buôn Ma Thuột, theo hình thức xử lưu động, với mục đích răn đe và tuyên truyền.

Luật sư nhân quyền Đặng Đình Mạnh, người tham gia bào chữa cho nhiều người hoạt động từ nhiều năm trước, cho biết ông rất ngạc nhiên việc tòa Đắk Lắk áp dụng hình thức xử lưu động trong vụ nổ súng ở Cư Kuin.

Ông nói với RFA trong tin nhắn ngày 16/01 :

"Tin tức về việc chính quyền đưa ra xét xử hình sự lưu động đối với 100 bà con người Thượng tại Đắk Lắk làm tôi hết sức ngạc nhiên. Vì lẽ, xét xử lưu động là tàn tích xét xử man rợ, vô nhân đạo từ xa xưa để lại. Áp dụng thủ tục tại Việt Nam cho đến năm 2018, thì đã từng có bị cáo tự tử vì xấu hổ khi biết vụ án mình sẽ bị đưa ra xét xử theo thủ tục lưu động.

Hơn nữa, thủ tục này cũng không bảo đảm nguyên tắc ‘Suy đoán vô tội’ vì lẽ, khi đưa ra xét xử, thì bị cáo vẫn chưa phải là tội phạm, do đó, bêu riếu họ qua thủ tục xét xử lưu động trước công chúng là bất hợp pháp và không chính đáng. Mặt khác, chúng cũng vi phạm nhân quyền một cách trầm trọng".

Ông cho biết từ năm 2018, Việt Nam dừng áp dụng xét xử lưu động và đây là bước tiến bộ theo các tiêu chuẩn tư pháp văn minh.

"Lúc này, Tòa án tỉnh Đắk Lắk cho tái lập thủ tục xét xử hình sự lưu động đối với đồng bào người Thượng là sự phân biệt đối xử, vi phạm nhân quyền và hoàn toàn bất hợp pháp", vị luật sư nói.

Phóng viên có liên lạc được với nhiều nhà hoạt động về tự do tôn giáo ở một số địa phương của Đắk Lắk và họ cho biết trong nhiều ngày gần đây, chính quyền địa phương đưa nhân viên an ninh đến canh gác gần nhà của họ, khiến họ không thể đi lại bình thường, và không có cơ hội đến quan sát phiên tòa lưu động. Phóng viên không thể liên lạc được với công an địa phương để kiểm chứng thông tin.

Nguồn : RFA, 16/01/2024

****************************

100 bị cáo trong vụ bạo động Đắc Lắc bị đưa ra xét xử

VOA, 16/01/2024

Tòa án tỉnh Đắc Lắc hôm 16/1 đã đưa ra xét xử vụ tấn công đẫm máu vào các trụ sở chính quyền xã cách nay hơn 7 tháng mà họ gọi là ‘khủng bố’ với số bị cáo lên đến 100 người, báo chí trong nước đưa tin.

Các bị cáo vụ tấn công Đắc Lắc đối mặt mức án lên đến tử hình (Ảnh chụp màn hình TTXVN)

Các bị cáo này bị truy tố về các tội : ‘Khủng bố chống chính quyền nhân dân’ với 53 bị cáo ; ‘Khủng bố’ với 45 bị cáo ; ‘Che giấu tội phạm’ với 1 bị cáo trong khi bị cáo còn lại bị xét xử về tội ‘Tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép’.

Trong số này, có 6 bị cáo ở nước ngoài được xét xử vắng mặt về tội ‘Khủng bố’, theo cổng thông tin điện tử Chính phủ. Những người này, vốn đang bị chính quyền truy nã, bao gồm các ông Y Mút Mlô, Y Bút Êban, Y Niên Êya, Y Cik Niê, Y Chanh Byă và Y Quynh Bdap.

Khung hình phạt dành cho các tội danh này lên đến 20 năm tù, tù chung thân, hoặc tử hình, theo quy định tại Điều 76 Bộ luật Tố tụng Hình sự.

Các bị cáo chủ yếu là người dân các sắc tộc thiểu số trong độ tuổi từ 18 đến 56 tuổi. Các nghi phạm này dù vẫn chưa bị tòa án kết tội nhưng họ đều bị báo chí trong nước đồng loạt gọi là ‘khủng bố’.

Mặc dù số lượng bị cáo đông đảo và trao đổi tại tòa phải thông qua phiên dịch nhưng phiên tòa sơ thẩm dự kiến sẽ diễn ra trong vòng 10 ngày, theo VnExpress. Chỉ riêng phần thủ tục phiên tòa cho 100 bị cáo đã kéo dài 3 tiếng đồng hồ.

Số luật sư và trợ giúp viên pháp lý giúp bào chữa cho các bị cáo là 19 người. Có 15 bị hại được xác định, trong đó có cơ quan công quyền và công an các xã Ea Tiêu và xã Ea Ktur, huyện Cư Kuin.

Phiên tòa theo dạng lưu động, tức là không diễn ra tại tòa án mà tại tổ dân phố 11, phường Ea Tam, thành phố Buôn Ba Thuột, cổng thông tin điện tử Chính phủ cho biết. Công tác an ninh cho phiên tòa được đảm bảo nghiêm ngặt.

VnExpress dẫn kết quả điều tra cho biết nhóm bị cáo đang bị truy nã hiện đang sống ở Mỹ là những người đã ‘dụ dỗ, kích động, lôi kéo, chỉ đạo’ những bị cáo trong nước thành lập nhóm vũ trang lấy tên là ‘Lính Đề Ga’ và thực hiện cuộc tấn công ngày 11/6 nhằm lật đổ chính quyền nhân dân để thành lập ‘Nhà nước Đề Ga’.

Trong quá trình điều tra, các bị cáo được cho là đã nhận tội và nói lý do họ phạm tội là do ‘thiếu hiếu biết hoặc do bị đe dọa’. Họ cũng bày tỏ ăn năn và xin khoan hồng, VnExpress cho biết.

Đối với 6 người ở Mỹ đang được xét xử vắng mặt, Tòa án Đắc Lắc sẽ phối hợp với các giới chức trong nước và ở Mỹ để đưa họ về Việt Nam quy án sau khi có bản án, cũng theo trang mạng này.

Trong cuộc tiếp xúc báo chí tại Hà Nội hôm 24/7, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper đã nói Mỹ ‘lên án bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất với việc sử dụng bạo lực để đạt mục đích’ và hứa sẽ phối hợp với Việt Nam để ‘làm rõ những kẻ đứng sau ở Mỹ’.

Vụ tấn công bằng súng và dao vào rạng sáng ngày 11/6 năm 2023 tại trụ sở Ủy ban Nhân dân và công an hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur đã khiến 9 người chết, trong đó 2 cán bộ xã, 4 công an viên và 3 dân thường.

Công an Việt Nam đánh giá vụ tấn công này là ‘đặc biệt nghiêm trọng’ do nó xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của cán bộ, người dân, phá hủy tài sản của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Nguồn : VOA, 16/01/2024

Đại sứ Mỹ nói sẵn sàng làm việc với Chính phủ Việt Nam để làm rõ vụ nổ súng ở Đắk Lắk

RFA, 25/07/2023

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nói ông lên án vụ tấn công vào hai trụ sở UBND xã ở Đắk Lắk hồi tháng trước, đồng thời nói thêm rằng Mỹ sẵn sàng làm việc với Chính phủ Việt Nam để làm rõ vụ việc.

Đại sứ Mỹ tại Hà Nội Marc Knapper trong họp báo tại Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội hôm 25/7/2023 - Dân Trí

Đại sứ Marc Knapper đưa ra phát biểu này vào chiếu ngày 24/7 trong cuộc gặp với truyền thông Nhà nước tại Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 10 năm quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai nước.

Nhân dịp này, theo tường trình của truyền thông Nhà nước Việt Nam, có phóng viên đặt câu hỏi với Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper về vụ nổ súng nhắm vào hai xã thuộc huyện Cư Kuin ở tỉnh Đắk Lắk hồi rạng sáng ngày 11/6 vừa qua.

Truyền thông Nhà nước Việt Nam dẫn lời của Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper rằng ông "lên án vụ tấn công bằng những ngôn từ mạnh nhất có thể". Đối với tin từ Bộ Công an đưa ra cho rằng trong số những nghi phạm nổ súng ở Đắk Lắk có một người là thành viên của một tổ chức đặt trụ sở tại Hoa Kỳ ; Đại sứ Marc Knapper được dẫn lời "sẵn sàng làm việc với Chính phủ Việt Nam để làm rõ những gì phía sau vụ việc".

Vào rạng sáng ngày 11/6 vừa qua hai nhóm đối tượng gồm khoảng 40 người có trang bị súng đạn, dao tấn công vào trụ sở hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk. Đây là tỉnh giáp ranh với tỉnh Mondulkiri của Campuchia.

Vụ tấn công đã khiến chín người thiệt mạng bao gồm bốn công an, hai cán bộ xã và ba người dân. Ngoài ra còn có ba người dân bị bắt làm con tin, một người trong số này tự giải thoát, hai người còn lại được giải thoát sau đó.

Đến ngày 21/7 vừa qua, Giám đốc Công an tỉnh Đắk Lắk, Thiếu tướng Lê Vinh Quy, thông báo lực lượng chức năng đã bắt được hết sáu người bị truy nã đặc biệt trong vụ nổ súng vừa nêu.

Sau khi xảy ra vụ nổ súng, một số quan chức Việt Nam cho rằng có những tổ chức nước ngoài đứng đằng sau vụ tấn công đó. Bộ này khởi tố vụ án "khủng bố nhằm chống chính quyền Nhân dân, che giấu tội phạm, không tố giác tội phạm, và tổ chức-môi giới cho người khác xuất cảnh".

Tính đến nay đã có gần 100 người bị bắt giữ theo cáo buộc tham gia vụ nổ súng.

Các tổ chức người Thượng tại nước ngoài được RFA phỏng vấn khẳng định họ không có liên quan gì đến vụ tấn công, đồng thời đã lên án việc sử dụng bạo lực.

Nguồn : RFA, 25/07/2023

***********************

Bạo động ở Đắk Lắk : Mỹ sẵn sàng hợp tác với Việt Nam tìm ra ‘những kẻ đứng sau’

VOA, 24/07/2023

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper hôm 24/7 nói rằng chính phủ Hoa Kỳ sẵn sàng hợp tác với phía Việt Nam để điều tra vụ tấn công tại Đắk Lắk xảy ra hồi tháng trước mà chính quyền Hà Nội cáo buộc là khủng bố và có dính líu tới tổ chức ở Mỹ, theo truyền thông trong nước.

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper nói Hoa Kỳ sẽ giúp Việt Nam điều tra vụ tấn công ở Đắk Lắk.

Vụ tấn công được mô tả là do một nhóm người bịt mặt mang theo các loại vũ khí gồm súng và bom xăng vào hai trụ sở chính quyền ở tỉnh thuộc Tây Nguyên của Việt Nam hôm 11/6 đã làm 9 người thiệt mạng, trong đó có 4 viên chức công an và 2 cán bộ xã.

Bộ Công an Việt Nam xem đây là một vụ "tấn công khủng bố" được chỉ đạo và tiếp tay bởi "các thế lực thù địch ở nước ngoài" nhưng không nêu cụ thể ai.

Trong một cuộc gặp báo chí tại Hà Nội hôm 24/7, Đại sứ Knapper được truyền thông trong nước trích lời khẳng định rằng Mỹ phản đối vụ tấn công ở Đắk Lắk và sẽ phối hợp với Việt Nam trong vụ điều tra.

"Tôi khẳng định rằng Mỹ không chấp nhận những gì đã xảy ra tại Đắk Lắk, cũng như phản đối bạo lực dưới mọi hình thức", đại sứ Mỹ đượcVnExpress trích lời nói với phóng viên. "Chúng tôi xin gửi lời chia buồn đến gia đình những người bị hại, đồng thời lên án bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất đối với việc sử dụng bạo lực để đạt mục đích".

Tại một hội nghị về chống khủ bố do Liên Hiệp Quốc tổ chức ở New York hồi tháng trước, Cục trưởng Cục An ninh nội địa của Việt Nam, Phạm Ngọc Việt, nói rằng trong số những nghi phạm bị công an Việt Nam đã bắt giữ, có "đối tượng là thành viên của một tổ chức có trụ sở tại Mỹ". Ông Việt cho biết đối tượng "nhận lệnh chỉ đạo từ tổ chức này xâm nhập về Việt Nam và dàn dựng vụ tấn công".

Đại sứ Knapper nói rằng "Mỹ sẵn sàng hợp tác với chính phủ Việt Nam bằng mọi cách cần thiết nhằm làm rõ sự việc và những kẻ đứng sau".

"Đây là một thông điệp rõ ràng từ chúng tôi, đặc biệt là khi có thông tin về một tổ chức có trụ sở tại Mỹ", ông Knapper đượcTuổi Trẻ trích lời nói với báo chí.

Thông điệp tương tự từng được đại sứ Mỹ nêu ra khi gặp Bộ trưởng Công an Việt Nam Tô Lâm hôm 30/6. Trong cuộc gặp này, ông Knapper nhấn mạnh quan điểm của Mỹ là phản đối, lên án và "không dung túng bất kỳ tổ chức, các nhân nào liên quan đến vụ việc phức tạp về an ninh, trật tự xảy ra tại huyện Cư Kuin" của Đắk Lắk.

Trên 90 người liên quan đến vụ tấn công đã bị công an Việt Nam bắt giữ với các cáo buộc gồm : khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân, không tố giác tội phạm, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép vào Việt Nam. Phần lớn trong số họ bị cáo buộc tội "khủng bố" với mức án lên đến tử hình.

Trong khi chính quyền Việt Nam xem đây là một vụ tấn công khủng bố có tổ chức thì các nhà hoạt động và giới quan sát cho rằng vụ việc có thể bắt nguồn từ tình trạng "kỳ thị sắc tộc" đối với người Thượng ở Tây Nguyên. Nhưng người phát ngôn Bộ Ngoại giao ở Hà Nội hôm 6/7 đã bác bỏ những ý kiến trên mạng xã hội cho rằng vụ tấn công có nguồn gốc từ "kỳ thị sắc tộc".

Cộng đồng người Thượng ở Mỹ không tin vào cáo buộc khủng bố của Bộ Công an Việt Nam và cho rằng đây có thể là một "âm mưu" của chính quyền cộng sản nhằm có cớ đàn áp người Thượng mạnh tay hơn. Để phản đối việc này, cộng đồng người Thượng ở Mỹ đã tổ chức một cuộc tuần hành trước Quốc hội Mỹ, Nhà Trắng và Đại sứ quán Việt Nam ở thủ đô Washington hôm 10/7. Họ kêu gọi chính phủ Mỹ và Liên Hợp Quốc tiến hành điều tra độc lập vụ việc cũng như giúp đỡ những người thiểu số đang gánh chịu tình trạng bị "dồn đến đường cùng".

Đại sứ Knapper hôm 24/7 cũng nhấn mạnh về sự hợp tác an ninh và thực thi pháp luật giữa Mỹ và Việt Nam, đề cập đến sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Công an Việt Nam với Cục điều tra Liên bang (FBI) và Cơ quan phòng chống ma túy (DEA) của Hoa Kỳ, theoDân Trí.

Nguồn : VOA, 24/07/2023

***************************

Một phụ nữ cầm đầu nhóm khủng bố tấn công tại Đắk Lắk ngày 11/6

Hiếu Bá Linh, VNTB, 24/07/2023

Theo chương trình "Góc nhìn sự thật" của ANTV ngày 21/7/2023, Đối tượng cầm đầu nhóm khủng bố tấn công 2 xã tại Đắk Lắk là H’wuên Êban (còn được gọi là Mí Sân).

Ông Y Sol Niê và bà H’wuên Êban - Ảnh minh họa

Ngay từ giữa năm 2017, H’wuên Êban đã liên lạc với nhân sự chỉ đạo của một tổ chức Fulro hiện lưu vong tại tiểu bang North Carolina (Mỹ). H’wuên Êban thành lập và lôi kéo, tuyển mộ lực lượng vào nhóm Kan Đêga, hay còn được gọi là lính Đêga.

Tháng 1/2023 H’wuên Êban và một số cán bộ cốt cán đã tích cực lôi kéo tập hợp lực lượng cho nhóm lính Đêga. Đến tháng 6/2023 nhóm này tạo được cơ sở tại nhiều xã, huyện trên địa bàng tỉnh Đắk Lắk, phân công mỗi huyện có 1 người chỉ huy, tiếp tục lôi kéo người tham gia, tập luyện để hành động.

Đối tượng có quốc tịch Mỹ xâm nhập Việt Nam chỉ đạo vụ tấn công 

Cũng theo chương trình "Góc nhìn sự thật" của ANTV ngày 21/7/2023, Y Sol Niê có quốc tịch Mỹ, sinh năm 1979, đã từ Mỹ đến Thái Lan ngày 10/5/2023. Sau đó bà H’wuên Êban cử 2 người sang Thái Lan đưa Y Sol Niê xâm nhập Việt Nam ngày 20/5/2023. 

Các đối tượng Fulro lưu vong tại tiểu bang North Carolina (Mỹ) đã cử Y Sol Niê là thành viên trong tổ chức về nước chỉ đạo hoạt động. Kể từ khi về nước, Y Sol Niê và H’wuên Êban là 2 người cầm đầu chi phối, chỉ đạo hoạt động của nhóm lính Đêga. 

Trước khi tấn công 2 trụ sở ủy ban nhân dân xã ở Đắk Lắk, các đối tượng từng có kế hoạch đột nhập doanh trại Lữ đoàn Đặc công 198 tại huyện Krông Pắc nhằm lấy súng đạn. Tuy nhiên ý đồ đột nhập vào doanh trại này 2 lần đều không thành công.

Tuy không trực tiếp tham gia cầm súng tấn công 2 trụ sở xã ngày 11/6, nhưng Y Sol Niê có vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo hoạt động của nhóm tội phạm này.

Y Sol Niê đang bị thẩm cung - Ảnh minh họa

Theo bài báo "Chuyện chưa kể về những cuộc vây ráp, truy bắt nhóm khủng bố tại Đắk Lắk" đăng trên tờ Công an Nhân dân ngày 5/7, Y Sol Niê bị bắt tại Thành phố Buôn Ma Thuột ngày 13/6. Trích nguyên văn :

Sáng 13/6, đơn vị tiếp tục phối hợp cùng các lực lượng chốt chặn, tuần tra kiểm soát khép kín địa bàn, bắt giữ được nhiều đối tượng đang ẩn náu. Trinh sát báo về cho biết, đối tượng cầm đầu trong vụ gây rối Y Sol Niê có thể đang lẩn trốn trên địa bàn Thành phố Buôn Ma Thuột. Ngay lập tức, một mũi trinh sát của đơn vị được tăng cường cho Công an Thành phố Buôn Ma Thuột. Và đến khoảng 16g chiều 13/6, Y Sol Niê bị bắt giữ khi đang ẩn náu trên địa bàn xã Cư Êbur, Thành phố Buôn Ma Thuột.

Ngay trong đêm, Công an tỉnh Đắk Lắk tiến hành đấu tranh, lấy lời khai đối tượng Y Sol Niê. Từ lời khai và xử lý thiết bị điện tử của Y Sol Niê, lực lượng đã phát hiện có khoảng 20 đối tượng được trang bị vũ khí đang ẩn náu tại khu vực đồi Độc Lập thuộc địa bàn buôn Kniết, xã Ea Ktur. Đầu tháng 5/2023 các đối tượng Fulro lưu vong tại tiểu bang Bắc Co…

Với ý chí quyết tâm của toàn thể cán bộ, chiến sĩ, đến khoảng 17g cùng ngày, lực lượng đã bắt được 19 đối tượng. Có 1 đối tượng tự sát bằng súng. Số liệu này đối chiếu trùng khớp với quá trình đấu tranh khai thác của kẻ chỉ đạo Y Sol Niê. Tổng số đối tượng bị bắt tại đồi Độc lập là 21 đối tượng", Thượng tá Nguyễn Văn Dương kể lại.

Hiếu Bá Linh

Nguồn : VNTB, 24/07/2023

*************************

Đối tượng từ Mỹ xâm nhập về Việt Nam dàn dựng vụ tấn công ở Đắk Lắk ngày 11/6 là ai ?

Ngày 20/7, tờ Vietnamnet đã đăng một bức ảnh với chú thích "Công an ập vào nhà đối tượng cầm đầu có quốc tịch Mỹ…" (1).

"Y Sol N". do tờ Vietnamnet tiết lộ hôm 20/7 cũng trùng khớp với đối tượng cầm đầu "Y Slo Niê" trong bài báo của tờ CAND ngày 5/7

Tờ Vietnamnet viết nguyên văn như sau (trích) :

Kẻ cầm đầu bị bắt giữ là Y Sol N., quê tỉnh Gia Lai, sinh sống tại thành phố Buôn Ma Thuột, có quốc tịch Mỹ.

Tuy không trực tiếp tham gia cầm súng tấn công 2 trụ sở xã nhưng Y Sol N. có vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo hoạt động của nhóm tội phạm này. Hắn cũng có liên hệ với các đối tượng lưu vong, phản động chống phá nhà nước.

Khi ập vào nhà đối tượng ở thành phố Buôn Ma Thuột, cảnh sát phát hiện tiền vứt khắp nơi…

(Hết trích)

Trước đây 1 tháng, ngày 20/6, tại Hội nghị cấp cao những người đứng đầu lực lượng chống khủng bố các nước do Liên Hợp Quốc tổ chức tại New York (Mỹ), thay mặt Bộ Công an Việt Nam, Thiếu tướng Phạm Ngọc Việt, Cục trưởng Cục An ninh nội địa phát biểu rằng Công an Việt Nam bắt đối tượng từ Mỹ xâm nhập về Việt Nam dàn dựng vụ khủng bố ở Đắk Lắk ngày 11/6.

"Chúng tôi đã bắt giữ 65 nghi phạm, trong đó có đối tượng là thành viên của một tổ chức có trụ sở tại Mỹ, nhận lệnh chỉ đạo từ tổ chức này xâm nhập về Việt Nam và dàn dựng vụ tấn công", Cục trưởng Cục An ninh nội địa nói. Tuy nhiên ông không cho biết đối tượng đó là ai và thuộc tổ chức nào ? (2)

Tương tự, ngày 23/6 Trung tướng Tô Ân Xô, Người phát ngôn Bộ Công an cho biết, Lực lượng Công an đã có tài liệu, chứng cứ chứng minh vụ án xảy ra còn do có sự hậu thuẫn, chỉ đạo từ một số tổ chức, cá nhân ở nước ngoài, thậm chí cử đối tượng từ nước ngoài xâm nhập trái phép về Việt Nam để dàn dựng, chỉ đạo tấn công khủng bố (3).

Gần đây nhất, ngày 12/7, Thứ trưởng Bộ Công an Trung tướng Lê Quốc Hùng nói : "Vụ tấn công trụ sở xã ở Đắk Lắk có sự chỉ đạo, tiếp tay của các thế lực thù địch ở nước ngoài" (4).

Đối tượng bị bắt trong bức ảnh đăng trên tờ Vietnamnet hôm nay (ngày 20/7) lại trùng khớp với một tấm hình đăng trên tờ Công an Nhân dân trước đây (xem ảnh 2).

Và tên họ "Y Sol N." do tờ Vietnamnet tiết lộ hôm nay cũng trùng khớp với đối tượng cầm đầu "Y Slo Niê" trong bài báo của tờ CAND ngày 5/7 (5).

Trích nguyên văn :

Sáng 13/6, đơn vị tiếp tục phối hợp cùng các lực lượng chốt chặn, tuần tra kiểm soát khép kín địa bàn, bắt giữ được nhiều đối tượng đang ẩn náu. Trinh sát báo về cho biết, đối tượng cầm đầu trong vụ gây rối Y Sol Niê có thể đang lẩn trốn trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột. Ngay lập tức, một mũi trinh sát của đơn vị được tăng cường cho Công an thành phố Buôn Ma Thuột. Và đến khoảng 16h chiều 13/6, Y Sol Niê bị bắt giữ khi đang ẩn náu trên địa bàn xã Cư Êbur, thành phố Buôn Ma Thuột.

Ngay trong đêm, Công an tỉnh Đắk Lắk tiến hành đấu tranh, lấy lời khai đối tượng Y Sol Niê. Từ lời khai của đối tượng Y Sol Niê, lực lượng đã phát hiện có khoảng 20 đối tượng được trang bị vũ khí đang ẩn náu tại khu vực đồi Độc lập thuộc địa bàn buôn Kniết, xã Ea Ktur. Đồi Độc lập có địa hình khá phức tạp, nhiều cây cối, trải rộng trên diện tích khoảng 80ha. Để cô lập nhóm đối tượng này, không cho chúng lợi dụng đêm tối lẩn trốn khỏi khu vực ẩn nấp, một phương án được đặt ra là giao cho cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Cảnh sát cơ động Tây Nguyên và Phòng Cảnh sát cơ động Công an Đắk Lắk tuần tra vòng ngoài thị uy bằng đèn pin truy quét. Đây là yếu tố then chốt phục vụ cho phương án vây bắt thành công số đối tượng này vào ngày 14/6…

Với ý chí quyết tâm của toàn thể cán bộ, chiến sĩ, đến khoảng 17 h cùng ngày, lực lượng đã bắt được 19 đối tượng. Có 1 đối tượng tự sát bằng súng. Số liệu này đối chiếu trùng khớp với quá trình đấu tranh khai thác của kẻ chỉ đạo Y Sol Niê. Tổng số đối tượng bị bắt tại đồi Độc lập là 21 đối tượng", Thượng tá Nguyễn Văn Dương kể lại. 

(Hết trích)

Cập nhật : Sau vài giờ đăng, bài báo của tờ Vietnamnet đã thay đổi nội dung kể trên.

Hiếu Bá Linh

Nguồn : VNTB, 21/07/2023

Ghi chú :

1. https://vietnamnet.vn/phut-kiem-quan-thot-tim-khi-vay-bat-cac-doi-tuong-khung-bo-o-dak-lak-2167228.html

2. https://danviet.vn/bat-doi-tuong-tu-my-xam-nhap-ve-viet-nam-dan-dung-vu-tan-cong-o-dak-lak-20230622185720777.htm ?fbclid=IwAR1i5UGJoKPgIi3y4C0lcuOt0xF1MuWvk8eD-MF8Yj7uuh6w4ntUVSEvNG0

3. https://bocongan.gov.vn/tin-noi-bat/khoi-to-84-bi-can-lien-quan-den-vu-viec-xay-ra-tai-huyen-cu-kuin-tinh-dak-lak-t35502.html

4. https://www.anninhthudo.vn/thu-truong-bo-cong-an-le-quoc-hung-vu-tan-cong-tru-so-xa-o-dak-lak-co-su-chi-dao-tiep-tay-cua-cac-the-luc-thu-dich-o-nuoc-ngoai-post545608.antd ?fbclid=IwAR2HtHS0RL9P_ZVEVokyUiFOfUW0CgVjiez4obLYEgz3IhoWL7mJl7gKiFg

5. https://cand.com.vn/Ban-tin-113/chuyen-chua-ke-ve-nhung-cuoc-vay-rap-truy-bat-nhom-khung-bo-tai-dak-lak-i699286/