Thông Luận

Vụ Donald Trump : Nước Mỹ cần "người giữ trẻ"

Tân chính phủ Pháp sẽ gồm những khuôn mặt nào, nhiệm vụ đối nội và đối ngoại sắp tới sẽ là gì… Đó là chủ đề được các báo Paris bàn bạc nhiều nhất hôm nay. Bên cạnh đó là Liên hoan phim Cannes khai mạc, và sự cạnh tranh quyết liệt giữa Paris và Los Angeles đề giành vai trò chủ nhà Thế Vận Hội 2024. Đặc biệt sự kiện tổng thống Mỹ Donald Trump tiết lộ thông tin mật cho Nga được hầu như tất cả các báo đề cập đến.

Ảnh bìa báo Libération ngày 17/05/2017 (Ảnh chụp màn hình) - RFI Tiếng Việt

"Đứa bé lên năm" ở Nhà Trắng

Le Mondeđặt câu hỏi "Trump có lắm mồm với người Nga không " ? Le Figaro ghi nhận "Trump lại bị tai tiếng sau khi thổ lộ với ngoại trưởng Nga". Tương tự với Les Echos "Trump bị cáo buộc đã chuyển giao thông tin mật cho Nga". Riêng Libération đăng ảnh tổng thống Mỹ trên nền đen, chạy tựa lớn "Nước Mỹ tìm kiếm người giữ trẻ". Tờ báo nhận định, khi tiết lộ các thông tin bí mật cho Nga, ông Trump lại gây ra xì-căng-đan mới, làm dấy lên lại cáo buộc về sự bất tài, ngay cả trong phe Cộng Hòa.

Trong bài xã luận gay gắt, Libération nhắc lại, cách đây hơn một năm, Donald Trump chỉ mới là ứng cử viên ngấp nghé ngưỡng cửa Nhà Trắng. Như thường lệ, ông đả kích bà vợ của đối thủ cạnh tranh là Ted Cruz, chế giễu ngoại hình của bà trên Twitter. Được CNN yêu cầu giải thích, ông Trump biện bạch : "Ai biểu ông ấy (Cruz) kiếm chuyện trước !". Người phỏng vấn ngao ngán : "Lý lẽ của một đứa bé lên năm !".

Một năm sau, hơn một trăm ngày sau khi trở thành tổng thống nước Mỹ, nhận xét này lại vang bên tai. Các nhà quan sát, nhà báo, chuyên gia, chính khách, đối thủ đều phải mở to mắt mỗi lần tổng thống "xuất chiêu". Ngày lại ngày, người ta khám phá rằng Trump thiếu chuẩn bị, thiếu văn hóa, thiếu chuyên nghiệp, dối trá v.v… Và giờ thì biết thêm Trump còn "tài lanh" khoe cơ bắp như một đứa bé 5 tuổi, tiết lộ các thông tin lẽ ra phải giữ kín.

Hành xử như một đứa trẻ lên năm cũng có mặt tốt : Trump làm cho các đối thủ không biết đâu mà lường. Nhưng một kid (chú bé) lắm trò và ưa phỉnh nịnh trở thành vấn đề, khi căn phòng cho trẻ lại là Phòng Bầu Dục của Nhà Trắng.

Libération kết luận, nếu thông tin trên Washington Post là chính xác, thì đây sẽ là hai tín hiệu quan trọng cho các đồng minh và đối tác của ông Trump.

Thứ nhất : Nếu đưa thông tin cho tổng thống Mỹ, có nguy cơ là các tin tức ấy sẽ lọt vào tai những kẻ xấu. Thứ hai : Điều khiển một em bé 5 tuổi cũng dễ dàng như như thao túng ông chủ Nhà Trắng.

Tiết lộ thông tin mật cho cường quốc đối địch

Trong bài viết "Donald Trump, người gieo rắc rối ở Hoa Kỳ", thông tín viên Frédéric Autran của Libération tại New York cho biết theo báo chí Mỹ thì thông tin mật bị tiết lộ là của Israel, đồng minh lâu đời của Hoa Kỳ và ông Trump sẽ viếng thăm vào tuần tới.

Theo Washington Post, đó là những chi tiết về âm mưu khủng bố của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (Daesh, IS) nhắm vào các phi cơ dân dụng, nhờ chất nổ giấu trong các máy tính xách tay và máy tính bảng. Được cảnh báo cách đây nhiều tuần lễ, đó là lý do khiến hồi tháng Ba Hoa Kỳ cấm mang hai loại thiết bị trên lên máy bay từ hơn một chục sân bay ở Trung Đông và Bắc Phi, và còn định mở rộng lệnh cấm sang Châu Âu.

New York Times cho biết thêm, thông tin này đến từ Israel, được xếp loại "code word" tức "bí mật quốc phòng", "nhạy cảm cho đến nỗi các quan chức Mỹ chỉ chia sẻ rất hạn chế trong nội bộ, và không thông báo cho đồng minh nào khác". Benjamin Wittes, chuyên gia về luật và an ninh của Brookings Institution than thở : "Tổng thống rõ ràng đã tiết lộ các thông tin tuyệt mật cho một cường quốc đối địch".

Các nhà quan sát khác nhấn mạnh, sự kiện này có thể làm các đồng minh của Mỹ tức giận, trước hết là Israel. Ông Leon Panetta, cựu Bộ trưởng quốc phòng, cựu giám đốc CIA lo lắng : "Israel có thể cắt đứt tất cả những trao đổi thông tin tình báo với Mỹ về những chủ đề rất nhạy cảm, ảnh hưởng đến an ninh của Hoa Kỳ. Khả năng tai hại này, tổng thống phải hiểu". Được hãng thông tấn AP hỏi, một viên chức tình báo Châu Âu khẳng định nếu đặt mình vào trường hợp tương tự, nước mình sẽ chấm dứt chia sẻ thông tin với Mỹ vì nguồn tin sẽ bị nguy hiểm.

Tuy Donald Trump không nói với Sergey Lavrov về xuất xứ của nguồn tin, nhưng lại cung cấp những chi tiết rất cụ thể, chẳng hạn tên thành phố mà mối nguy hiểm trên được phát hiện. Nhờ đó Nga có thể lần ra được nguồn tin địa phương, trong khi cơ sở này còn rất cần thiết cho các chủ đề khác ngoài IS, như sự hiện diện của Nga ở Syria.

Trump vi phạm nguyên tắc bất thành văn của giới tình báo

Theo Les Echos, khi tiết lộ thông tin của một đồng minh, ông Trump đã vi phạm quy luật bất thành văn lâu nay của giới tình báo. Dưới mắt họ, điều quan trọng không phải vì ông đã chia sẻ cho Nga - tổng thống Mỹ có quyền đánh giá đâu là thông tin có thể "giải mật" - nhưng trên thực tiễn, không bao giờ tiết lộ tin tức cho bên thứ ba mà chưa có sự đồng ý của đồng minh. Tất cả các cơ quan tình báo trên thế giới đều tôn trọng nguyên tắc này.

Ngoài mạng tình báo riêng của Mỹ, Washington còn dựa vào mạng lưới rộng rãi của các nước đồng minh để thu thập tin tức. Trước tiên là liên minh Five Eyes của các nước nói tiếng Anh có từ Đệ nhị Thế chiến, ngoài Hoa Kỳ còn có Anh, Úc, New Zealand và Canada, đã làm việc với nhau suốt 70 năm qua. Việc trao đổi thông tin dựa trên hệ thống Echelon bao phủ toàn cầu. Riêng giữa NSA của Mỹ và tình báo GCHQ của Anh quan hệ rẩt mật thiết, thường tham khảo ý kiến của nhau.

"Khi thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo"

Nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế Lélia Rousselet khi trả lời phỏng vấn của Libération nhận định, trong xì-căng-đan mới này, chỉ có tổng thống phải chịu trách nhiệm, chứ không phải cơ quan tình báo Mỹ. Các nước đều biết rằng những nhân viên rất chuyên nghiệp vẫn quản lý các hồ sơ này trong chính quyền Trump. Les Echos cho biết thêm, các nhân viên tình báo Mỹ đã có quyết định vô tiền khoáng hậu trong lịch sử, là giấu đi một số thông tin tuyệt mật không báo cáo cho Donald Trump, và sự cố vừa qua cho thấy họ có lý.

Dấu hiệu cho thấy rõ sự bối rối của phía Cộng Hòa, là có rất ít đại biểu lên tiếng bênh vực ông Trump. Còn thủ lãnh đối lập ở Thượng Viện đòi hỏi biên bản cuộc gặp giữa Donald Trump với Sergey Lavrov và đại sứ Kislyak của Nga phải được giao cho Ủy ban Tình báo Hạ Viện. Xì-căng-đan này sẽ làm u ám vòng công du nước ngoài đầu tiên của ông Trump kể từ thứ Sáu này, đi Ả Rập Xê Út, Israel, Bỉ và Ý.

Một số người coi đây là một bằng chứng mới cho sự bất tài của Donald Trump. Trong một bài bình luận nảy lửa mang tựa đề "Khi thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo", cây bút bảo thủ David Brooks của New York Times cũng chỉ trích sự thiếu chín chắn của ông chủ Nhà Trắng. Ông viết : "Trump đã phản bội một nguồn tin tình báo và tiết lộ bí mật cho các người khách Nga. Theo những gì chúng ta biết, không phải ông ấy làm như thế vì ông là gián điệp Nga hay là có tà ý. Trump làm vậy vì ẩu tả, vì không thể tự kiềm chế và nhất là, ông ta là một đứa trẻ 7 tuổi đang hết sức cần được người khác khen ngợi".

Giọt nước tràn ly cho đảng Cộng Hòa

Liệu đây có phải là "giọt nước tràn ly" đối với phía Cộng Hòa ? Cũng theo Libération, đảng của tổng thống Mỹ lâu nay vẫn đứng sau bênh vực ông, nay bắt đầu rạn nứt.

"Liệu có một ngày nào không có xì-căng-đan hay không ? Tôi chỉ mong mỏi có thế !". Nữ thượng nghị sĩ Cộng Hòa Susan Collins cố nói đùa trước các nhà báo tại Quốc Hội. Người thì im lặng, người lúng túng, các phản ứng hiếm hoi của các đại biểu Cộng Hòa cho thấy, lần đầu tiên họ không vội vã bảo vệ tổng thống. Theo một cố vấn hàng đầu của đảng Cộng Hòa, thì đây là "giọt nước đã làm tràn ly". Nhân vật này nhấn mạnh : "Tỉ lệ ủng hộ tổng thống chỉ có 40%, không sao cả. Một Nhà Trắng không thể tiên liệu, lệch lạc, không có chiếc đầu lãnh đạo mới là vấn đề".

Trong khi những tháng cầm quyền đầu tiên của ông Trump đầy xáo động, thì các dân biểu nghị sĩ Cộng Hòa đang phải cố gắng giữ chiếc ghế của mình, trước cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2018. Toàn bộ 435 ghế ở Hạ Viện và một phần ba trong số 100 ghế ở Thượng Viện sẽ được bầu lại.

Thượng nghị sĩ Bob Corker, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng Viện nói : "Tiết lộ nguồn tin là điều cấm kỵ", và cho rằng chính quyền đang "trong vòng xoáy tự hủy". Chủ tịch Hạ Viện Paul Ryan thông qua phát ngôn viên nhận định "Bảo vệ các bí mật của đất nước là điều quan trọng hàng đầu". Còn thượng nghị sĩ John McCain, người lâu nay không ngần ngại chỉ trích ông Donald Trump thì cho biết "hết sức quan ngại". Ông lo rằng "vụ này sẽ là một dấu hiệu đáng ngại cho các đồng minh của Mỹ trên thế giới, có thể giảm đi ý định chia sẻ thông tin tình báo cho chúng ta trong tương lai".

Gậy ông đập lưng ông

Trong bối cảnh đó, báo chí Mỹ đã mỉa mai lôi ra những phát biểu trước đây của các nhân vật Cộng Hòa tháng 7/2016, chỉ trích vụ email của bà Clinton. Reince Priebus, nay là chánh văn phòng Nhà Trắng lúc đó đắc chí : "Những ai quản lý kém các thông tin mật đã mất việc, bị trừng phạt và tống vào nhà tù". Còn ông Trump, trong một diễn văn đọc ở Bắc Carolina nhấn mạnh : "Cũng như trong thời kỳ chiến tranh lạnh, chúng ta phải lao vào cuộc chiến qua việc thu thập các tin tình báo và bảo vệ các bí mật quân sự".

Thông tín viên Le Figaro ở New York cũng cho rằng "gậy ông đã đập lưng ông". Noah Feldman, giáo sư luật đại học Havard nhận xét, bất kỳ ai khác trong chính phủ mà tiết lộ tin tuyệt mật như thế có thể phải vào tù, có lẽ trừ phó tổng thống. Lưỡi gươm Damoclès tương tự đã từng treo lơ lửng trên George W.Bush năm 2003, khi tổng thống thứ 43 của Hoa Kỳ bị nghi ngờ đã để cho một cố vấn thân cận là Lewis "Scooter" Libby tiết lộ cho báo chí tên một sĩ quan CIA, Valerie Plame.

Theo tờ báo, nguy cơ bị truất phế tuy vẫn còn xa, nhưng tình thế ngày càng trầm trọng. Giáo sư Feldman nhấn mạnh : "Vào thời điểm bản lề này của lịch sử nước Mỹ, việc tranh luận về trách nhiệm của tổng thống và sự thiếu vắng định chế đối trọng hiệu quả, là vấn đề căn cơ. Bởi vì từ thời Nixon cho đến nay, việc phân quyền chưa bao giờ đè nặng lên số phận của quốc gia đến như thế".

Thụy My

Donald Trump, Watergate và gọng kềm đang siết chặt quanh tổng thống Mỹ

Tại Hoa Kỳ, việc tổng thống Mỹ bất ngờ cách chức giám đốc FBI James Comey đã gây rúng động. Trong bài xã luận mang tựa đề "Donald Trump và tiếng vọng Watergate", Le Monde nhận định Washington đang trong cơn bão chính trị, mà thủ đô nước Mỹ là tâm bão. Les Echos cho biết "Gọng kềm đang siết lại xung quanh Donald Trump", còn Le Figaro nhận xét "Donald Trump sa lầy trong vụ James Comey".

Biểu tình trước Nhà Trắng ngày 10/05/2017 phản đối việc tổng thống Donald Trump cách chức giám đốc FBI James Comey. REUTERS/Jonathan Ernst

Donald Trump và tiếng vọng Watergate

Theo Le Monde, vụ này chứng tỏ một chính quyền Cộng Hòa hỗn loạn hơn bao giờ hết, từ khi ông Donald Trump bước vào Nhà Trắng. Trầm trọng hơn nữa là xì-căng-đan mới này khiến người ta phải đặt câu hỏi về sự gắn bó của tổng thống thứ 45 của nước Mỹ với nền dân chủ.

Chỉ với một lá thư dài bốn dòng báo cho ông James Comey là ông không đủ năng lực đảm nhiệm chức vụ, hôm thứ Tư 10/5 ông Trump đã cách chức giám đốc cảnh sát liên bang Hoa Kỳ (FBI). Ông Comey đang lãnh đạo một cách cứng rắn cuộc điều tra làm cho tổng thống bực tức, vì có thể liên quan trực tiếp đến ông. Đó là việc xác định xem Nga đóng vai trò như thế nào trong chiến dịch tranh cử năm 2016, cũng như khả năng có các quan hệ giữa các quan chức Nga tại Washington và một số thành viên trong ê-kíp của ông Trump.

Đây là lần đầu tiên kể từ xì-căng-đan Watergate – khiến tổng thống Richard Nixon phải từ chức vào mùa hè năm 1974 – một tổng thống Mỹ cách chức giám đốc FBI đang tiến hành điều tra về một vụ có liên quan đến mình. Nếu toàn bộ phe đối lập Dân Chủ tố cáo một quyết định tùy tiện, đi ngược lại với nền dân chủ ; nhiều đại biểu Cộng Hòa cũng đặt ra nghi vấn về cơ sở dẫn đến hành động này của ông Trump.

Donald Trump luôn bác bỏ mọi liên can với Nga trong tranh cử, những người thân cận của ông gọi cuộc điều tra của FBI là vạch lá tìm sâu. Họ khẳng định không có quan hệ gì với các tin tặc đã tấn công vào đảng Dân Chủ - mà tất cả các cơ quan tình báo Mỹ đã xác định là từ Nga. Một số email được công bố rõ ràng muốn làm xấu đi hình ảnh của ứng cử viên Hillary Clinton.

Vấn đề là ông Trump liên tục cho người ta cảm giác là có điều gì phải giấu diếm trong quan hệ với Nga. Không ai hiểu được vì sao Donald Trump luôn ca ngợi Vladimir Putin. Người ta cũng nghi ngờ về quan hệ kinh doanh với các ngân hàng Nga của vị tổng thống đầu tiên từ chối công bố bản khai thuế, trong khi một sự minh bạch tối thiểu cũng giúp làm giảm đi các nghi vấn.

Về phía Quốc hội tiếp tục cuộc điều tra riêng rẽ về vai trò của Nga trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016. Ông Trump phải bổ nhiệm một giám đốc mới cho FBI. Nếu tân giám đốc bỏ rơi "hồ sơ Nga", thì xì-căng-đan này sẽ nổ lớn. Do vậy phe Dân Chủ và một số nghị sĩ, dân biểu Cộng Hòa nhất quyết đòi bộ Tư Pháp đề nghị một công tố viên đặc biệt để đi đến cùng cuộc điều tra.

Donald Trump đã từng đả kích các thẩm phán về các dự luật nhập cư, phỉ báng cơ quan tình báo Mỹ, và không có tuần nào là ông không chỉ trích báo chí. Washington sống theo nhịp điệu những hành động thất thường và các tweet của một tổng thống, mà bao trùm lên là câu hỏi : liệu ông Trump có khả năng tôn trọng trò chơi tế nhị giữa quyền lực và phản biện, vốn là đặc điểm của nền dân chủ Mỹ ?

Gọng kềm siết chặt xung quanh Donald Trump

Les Echos nhận định, thật sự là Donald Trump đã sai lầm. Ông không nghĩ rằng vụ cách chức James Comey lại gây phản ứng dữ dội như thế. Phe Dân Chủ từ nhiều tháng qua chẳng đã từng đòi hỏi giám đốc FBI phải ra đi đó sao, vì cho rằng ông Comey chịu trách nhiệm lớn trong thất bại của bà Hillary Clinton.

Donald Trump đã nộ khí xung thiên khi nghe so sánh với vụ Watergate. Ông viết trên Twitter : "Đó là bọn mị dân bẩn thỉu !". Quá tự tin, tổng thống Mỹ chẳng thèm tham khảo nhân viên Nhà Trắng trước khi hành động, hầu hết chỉ được biết tin qua báo chí. Thượng nghị sĩ Cộng Hòa Newt Gingrich nhận định : "Tổng thống cần chậm lại một chút, và tham khảo các cố vấn. Không thể là người dẫn đầu mà không cho ê-kíp của mình hay biết gì cả".

Sau 24 tiếng đồng hồ chao đảo, Nhà Trắng cố gắng kiểm soát lại tình hình. Như thường lệ, Donald Trump muốn đánh lạc hướng chú ý quan việc ra sắc lệnh kiểm tra mọi "sơ hở" trong hệ thống bầu cử. Ông vẫn tiếp tục khẳng định việc bà Hillary Clinton đạt được số phiếu bầu phổ thông nhiều hơn (hơn ông 3 triệu phiếu) là do gian lận (đăng ký tên giả, phiếu bầu giả…).

Nhưng không đủ để dập tắt đám cháy mà ông đã khơi lên tối thứ Ba. Các thượng nghị sĩ bất chợt đòi đẩy nhanh tiến độ điều tra. Ủy ban tình báo yêu cầu tướng Michael Flynn chuyển giao tất cả email, nội dung điện đàm và trao đổi tài chính có liên quan tới Nga. Ủy ban cũng chú ý đến liên quan về mặt này giữa ông Trump với Nga, và đòi hỏi một báo cáo chi tiết nơi bộ trưởng Tài Chính.

Trong số các câu hỏi được đặt ra xung quanh vụ này, Les Echos cho rằng có ba vấn đề đáng ngại nhất cho ông chủ Nhà Trắng. Thứ nhất, quyết định cách chức James Comey có liên quan đến mong muốn của giám đốc FBI muốn đẩy nhanh tiến độ về hồ sơ Nga ? Thứ hai, liệu bộ trưởng Tư Pháp Jeff Sessions có quyền cách chức ông Comey ? Cuối cùng, vì sao James Comey ba lần thông báo cho Donald Trump về diễn tiến cuộc điều tra, trong khi điều này bị cấm ?

Bên cạnh Quốc hội, cơ quan FBI cũng chứng tỏ sẵn sàng chiến đấu. Trên Washington Post, một nhân viên ẩn danh cho biết : "Với sự ra đi của ông James Comey, Donald Trump đã tuyên bố chiến tranh với vô số nhân viên FBI. Chúng tôi đang phối hợp để trả đũa". Còn người tạm thay thế ông Comey, trong cuộc điều trần trước Hạ Viện sáng thứ Năm khẳng định : "James Comey được ủng hộ rộng rãi trong FBI, cho đến hiện nay cũng vậy".

Đức giáo hoàng phong hai vị thánh nhân 100 năm Đức Mẹ Fatima

Sự kiện kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra ở Fatima (Bồ Đào Nha) được các báo Pháp chú ý. Nhật báo công giáo La Croix nhận định "Đức giáo hoàng tại Fatima, một thông điệp hòa bình cho thế giới". Le Figaro cho biết "Đức giáo hoàng đến Fatima để phong hai vị thánh", đó là hai em bé chăn cừu đã nhìn thấy Đức Mẹ Đồng Trinh Maria. Ước tính có khoảng một triệu tín đồ sẽ đến hành hương.

Theo Le Figaro, đây là một trong những sự kiện huyền bí nhất của Giáo hội Công giáo trong thế kỷ 20. Ngày 13 tháng Năm năm 1917, ba trẻ chăn cừu là Lucia, 10 tuổi, Francisco, 9 tuổi và Jacinta, 7 tuổi đã nhìn thấy Đức Mẹ hiện ra sáng lòa, với một thông điệp dài. Giáo hội đến năm 1930 mới công nhận phép lạ này.

Hai em bé nhỏ tuổi nhất đã qua đời vì dịch cúm Tây Ban Nha thời đó, đã được Giáo hoàng Gioan Phaolồ II phong thánh ngày 13/05/2000. Còn Lucia sau đó trở thành nữ tu, đến năm 2005 mới mất ở tuổi 97, và thủ tục phong thánh đang được tiến hành.

Chính sơ Lucia đã ghi lại những lời tiên tri của Đức Mẹ, và được chỉ thị không tiết lộ trước năm 1960. Giáo hội La Mã công bố hai phần đầu của thông điệp vào năm 1942, nhưng chờ đến năm 2000 mới tiết lộ lời tiên tri thứ ba.

Lời tiên tri đầu tiên là khung cảnh địa ngục. Đức Mẹ Đồng Trinh cho thấy một biển lửa dưới lòng đất, trong đó là qủy sứ và các linh hồn. Hình ảnh này chỉ hiện ra trong chốc lát. Thứ hai là về Đệ nhị Thế chiến, và lời tiên tri thứ ba là một vụ ám sát giáo hoàng. Đó là những gì đã xảy ra trong thực tế.

La Croix dẫn lời người dân địa phương lo sợ đại chiến thế giới lần thứ ba, nhưng hy vọng việc Đức giáo hoàng đến hành hương sẽ nhắc nhở lại thông điệp hòa bình của Đức Mẹ Fatima.

Hồng vệ binh thời kỹ thuật số của Tập Cận Bình

Liên quan đến Châu Á, Le Figaro có bài viết "Các du kích thời 2.0 của Tập Cận Bình". Những đoàn quân cư dân mạng ái quốc được gọi là "những đóa hồng nhỏ", chiến đấu kịch liệt trên mạng để bảo vệ "đường hướng đỏ" của đảng, trước các "kẻ thù" từ bên trong và các cường quốc đối địch.

Thông tín viên tại Thượng Hải Sébastien Faletti đã tìm gặp các "chiến binh" loại này. Một nữ sinh viên hãnh diện khoe : "Trước đây, thần tượng của tôi là các diễn viên hay ca sĩ. Nhưng bây giờ là ngoại trưởng Vương Nghị, ông rất cương quyết trước Hàn Quốc".

Người đứng đầu ngành ngoại giao Trung Quốc với khuôn mặt khó chịu, hôm 8/3 đã kịch liệt đả kích Seoul vì để cho Lầu Năm Góc triển khai hệ thống lá chắn tên lửa THAAD tại Hàn Quốc. Vương Nghị nhướng mày đe dọa, nước Hàn Quốc nhỏ bé sẽ phải trả giá vì "sai lầm"này.

Quân đội Trung Quốc cho là các radar của THAAD đe dọa sức mạnh tấn công nguyên tử của nước này. Nhưng Tập Cận Bình có thể trông cậy vào một đội quân khác trên mạng, để giành chiến thắng trong "cuộc chiến thế kỷ" với Donald Trump. "Những bông hồng nhỏ" là lực lượng tấn công rất hung hăng, có thể nói là những Hồng vệ binh trong thời đại kỹ thuật số.

Một lực lượng được chỉ đạo từ trong bóng tối, mà liên hệ của những người cầm đầu với đảng vẫn nhập nhằng. Các sinh viên cho biết họ được chia thành nhiều nhóm, nhận được các tài liệu được chuẩn bị trước. Việc lăng mạ bị cấm đoán.

Tháng 5/2016, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã trở thành nạn nhân, trang Facebook của bà bị tràn ngập hàng chục ngàn post đả kích. Cũng trong năm 2016, nhãn hiệu Lancôme của Pháp bị đe dọa tẩy chay vì đã dùng hình ảnh một ngôi sao Hồng Kông đã tham gia các cuộc biểu tình "Cách mạng Dù". Tây Tạng, Hồng Kông, Đài Loan, Biển Đông là những chủ đề chính của các diễn đàn, đầy những lời bình trịch thượng của người khổng lồ đối với những người láng giềng nhỏ bé.

Nạn tạt át-xít hoành hành tại Anh

Trên lãnh vực xã hội, Libération báo động "Nạn tạt át-xít hoành hành tại Anh", chủ yếu là từ các băng đảng ở Luân Đôn.

Thông tín viên của tờ báo tại Luân Đôn nêu ra một trường hợp cụ thể : đêm Chủ nhật 17/4 tại hộp đêm Mangle, một người đàn ông bất ngờ tạt một chất lỏng vào đám đông trên sàn nhảy. Đó là ammoniac, át-xít clohydric hay nước tẩy Javel ? Những tiếng la hét át hẳn tiếng nhạc, 20 người bị thương hầu hết là trên mặt, trong đó có hai người bị ảnh hưởng nặng đến thị giác, số khác phải mang thẹo suốt đời.

Không có tuần lễ nào mà không xảy ra một vụ tạt át-xít tại thủ đô nước Anh. Số vụ tấn công bằng át-xít đã tăng 74% trong vòng một năm. Từ 2010 đến nay, đã có đến 1.800 vụ tạt át-xít ở Luân Đôn. Con số này khiến Anh quốc trở thành quốc gia có số vụ tạt át-xít cao nhất, tuy nhiên theo Acid Survivors Trust International (ASTI) thì "một phần cũng do số vụ kiện tại Anh nhiều hơn, vì người ta tin vào công lý hơn tại một số nước khác mà các vụ tấn công loại này diễn ra thường xuyên hơn".

Những quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất là Colombia, Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh, chủ yếu là đàn ông tấn công vào phụ nữ. Còn tại Anh, hai phần ba nạn nhân là nam thanh niên. Át-xít nay trở thành vũ khí của các băng đảng, vì rẻ hơn và khó bị phát hiện hơn. Ngoài ra về luật pháp thì nếu tấn công bằng dao có thể bị truy tố vì tội cố sát, trong khi bằng át-xít chỉ bị tội đả thương, dẫn đến bản án nhẹ hơn. Ba phần tư các vụ tạt át-xít giữa các băng đảng không bị thưa kiện, vì đối với giới găng-tơ, việc này đáng xấu hổ trong khi bị đâm chém giúp họ có được "đẳng cấp" trên chốn giang hồ.

Sau bầu cử tổng thống, đến cuộc chiến bầu cử Quốc hội Pháp

Các báo Pháp hôm nay dành trang nhất và nhiều trang trong cho cuộc bầu cử Quốc hội sắp tới. Le Monde nói về "Macron : Hậu trường việc chọn lựa các ứng cử viên Quốc hội". Tổng thống tân cử Emmanuel Macron, muốn chiếm được đa số tại Quốc hội, đã dành thời gian giải quyết những trường hợp phức tạp như cựu thủ tướng Manuel Valls muốn đứng chung dưới ngọn cờ của mình, và thu hút các nhân vật cánh hữu phía ông Alain Juppé. Tuy nhiên các chính khách cánh hữu được ngắm nghía đòi hỏi ông Macron phải bổ nhiệm thủ tướng của phe mình, trước khi chấp nhận liên kết.

Le Figaronhận xét "Bầu cử Quốc hội : Đối mặt với Macron, cánh hữu kháng cự, Bayrou (cánh trung) nổi loạn". Danh sách chưa hoàn chỉnh các ứng cử viên của phong trào Cộng Hòa Tiến Bước không có nhân vật nào của đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa, mặt khác chủ tịch đảng cánh trung MoDem là François Bayrou tuyên bố không tán thành danh sách này.

Libération chạy tựa "Ở trung tâm cỗ máy Macron" với nhận xét, phương pháp lựa chọn người ra tranh cử giống với việc tuyển lựa nhân viên công ty hơn là chọn lựa chính khách. Còn việc huy động tài chính cho chiến dịch tranh cử thì nhắm vào giới ngân hàng và các ông chủ trẻ.

Nhật báo công giáo La Croix kêu gọi "Chỉnh đốn lại nước Pháp". Riêng nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm đến lãnh vực truyền thông, nói về việc hai nhà tỉ phú Vincent Bolloré và Patrick Drahi củng cố vương quốc của mình.

Thụy My

Donald Trump : Ba tháng thay đổi thái độ "đến chóng mặt" (RFI, 20/04/2017)

Hôm 20/4/2017, là đúng ba tháng Donald Trump trở thành chủ nhân Nhà Trắng. Đó cũng là 100 ngày "rắc rối" với những xáo trộn và những thay đổi thái độ "đến chóng mặt" của tân tổng thống Mỹ.

Donald Trump đọc bài diễn văn thắng cử ngày 09/11/2016 tại New York. REUTERS/Carlo Allegri

Donald Trump được bầu làm tổng thống nhờ vào một chương trình tranh cử muốn đáp ứng trực tiếp nguyện vọng của một bộ phận tầng lớp trung lưu Mỹ, những người cho rằng bị thiệt hại nhiều do tiến trình hiện đại hóa, cách mạng kỹ thuật số và tác động của toàn cầu hóa.

Giờ ngày càng có nhiều người từng ủng hộ ông Trump bắt đầu cảm thấy chán chường. Theo thông tín viên RFI, tại Washington, Anne-Marie Capomaccio, chỉ số tín nhiệm của Donald Trump trong số cử tri ủng hộ ông đã tụt giảm mạnh. Chỉ có 45% số người được hỏi vẫn còn tin rằng tổng thống Mỹ sẽ giữ lời hứa khi vận động tranh cử, trong khi chỉ số này vào tháng Giêng là 62%.

"Đúng là, như đã hứa, Donald Trump đã từ bỏ hiệp định tự do mậu dịch Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, cũng như đã bổ nhiệm thành công một vị thẩm phán nổi tiếng rất bảo thủ vào Tòa Án Tối Cao.

Nhưng trên những hồ sơ còn lại, ông buộc phải tôn trọng các định chế Hoa Kỳ và điều này làm chậm lại những hành động của một vị tổng thống mà chắc là đã không lường trước những khó khăn.

Sắc lệnh của ông về nhập cư đã bị tư pháp chặn lại vì không "tôn trọng tinh thần Hiến Pháp". Việc rút bỏ đạo luật Obamacare cũng bị thất bại do gặp phải sự phản đối của một số nghị sĩ cực hữu tại Nghị viện.

Tiếp đến là việc xây tường ngăn chặn người nhập cư ở biên giới phía nam với Mêhicô giờ vẫn chỉ là một dự án cần phải có nguồn tài trợ. Donald Trump trước đó không ngừng lặp lại là trong 8 tuần ông đã làm được nhiều việc hơn ông Obama trong 8 năm ở Nhà Trắng. Thế nhưng, mọi việc đã rành rành ra đấy. Các cử tri Mỹ giờ khó mà tin được".

Về đối ngoại, tổng thống Donald Trump có những thay đổi thái độ ngoạn mục "đến chóng mặt" trên nhiều hồ sơ mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử.

"Chẳng hạn như với Trung Quốc. Trước đó, ông không ngừng cáo buộc Bắc Kinh là thao túng đồng nội tệ, nay thì ông không nói như vậy nữa. Trung Quốc giờ trở thành đồng minh sẽ trợ giúp Hoa Kỳ trong hồ sơ Bắc Triều Tiên.

ương tự với NATO, ông Trump nay cho rằng tổ chức này đã hết ‘lỗi thời’. Hay như trong hồ sơ Syria, Donald Trump từng khuyên Barack Obama không nên can thiệp, thì nay ông lại tung một chiến dịch oanh kích.

Cuối cùng, Hoa Kỳ vẫn còn lâu mới hòa giải được với Nga. Bởi vì, các nghị sĩ Quốc Hội Mỹ đang gây khó khăn cho ông khi mở điều tra về khả năng đã có thông đồng giữa ban vận động tranh cử của ông với Moskva".

Với Châu Á cũng vậy. Nếu như trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Donald Trump chủ trương chủ nghĩa biệt lập, yêu cầu các nước Châu Á đồng minh phải tự thân vận động, đóng góp nhiều hơn vào chi phí phòng thủ chung, thì nay giọng điệu cũng khác hẳn.

Mike Pence hiện đang công du Châu Á đã lên tiếng trấn an Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời đe dọa cứng rắn hơn với Bắc Triều Tiên. Ai cũng hiểu rằng chẳng được lợi gì khi chiến tranh bùng nổ trên bán đảo Triều Tiên. Trump hiện cũng buộc phải đi theo con đường thông thường đã vạch ra.

Bất kể chuyện gì xảy ra, Donald Trump cũng đã bắt đầu gây quỹ cho chiến dịch vận động tranh cử 2020. Lá bài chủ đạo của ông là hiện giờ chính là sự yếu kém của phe Dân chủ, hiện đã mất cả hai viện và vẫn đang tìm kiếm một lãnh đạo mới..

Minh Anh

*********************

Ngoại trưởng Việt Nam thăm Mỹ (BBC, 20/04/2017)

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hiện đang thăm chính thức Hoa Kỳ từ ngày 20 đến ngày 21/4/2017, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.

Ngoại trưởng Rex Tillerson và Phó Thủ tuớng/Ngoại trưởng Phạm Bình Mình tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ở Washington, DC ngày 20/04/2017.

Tại Washington, ông Minh sẽ gặp Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson. Hai người từng gặp nhau bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Nhóm G20 tại Bonn, Đức hồi tháng Hai.

"Nghị trình thì theo tôi có việc bàn thảo một số việc trong đó có chuyến thăm Hoa Kỳ sắp tới của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc", Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu độc lập tại Hà Nội, nói với BBC hôm 20/04 .

Ông Hợp nói trong khi việc chính quyền ông Trump rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đặt ra một số thách thức với Việt Nam thì động thái Washington mới đây đưa 16 nước vào danh sách Hoa Kỳ quan ngại vì xuất siêu vào Mỹ cũng đáng quan tâm.

"Việt Nam nằm khá cao trong danh sách mà Hoa Kỳ coi là tạo thâm hụt mậu dịch nên câu hỏi đặt ra là liệu Washington có cần thẩm định lại quan hệ Mỹ Việt hay không", ông Hợp nói.

Việt Nam xếp thứ sáu trong số 16 quốc gia gần đây bị "soi" vì có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ.

Một trong những sắc lệnh gần đây của Tổng thống Trump đã yêu cầu thực hiện một nghiên cứu 90 ngày theo từng quốc gia và theo từng sản phẩm về các lý do của sự thâm hụt thương mại này của Hoa Kỳ.

Hồi tháng trước trang Facebook của văn phòng chính phủ Việt Nam mô tả điều họ gọi là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định sẵn sàng thăm Mỹ để thúc đẩy quan hệ song phương.

Trong bài viết hồi đầu tháng Tư trên trang web của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cố vấn về Châu Á của trung tâm này là ông Murray Hiebert mô tả điều ông gọi là Việt Nam không chần chừ trong nỗ lực kết nối với chính quyền Trump.

"Việt Nam đã nhanh chóng chuyển đổi trong thập kỷ qua để tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ nhằm cân bằng với mối quan hệ gần gũi về kinh tế với Trung Quốc và đối phó với sự lấn lướt của Bắc Kinh ở Biển Đông".

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson

Theo tác giả, giới chức Việt Nam đã khẩn trương tìm cách kết nối với tân Tổng thống Hoa Kỳ và quảng bá với chính phủ của ông về vai trò của Việt Nam như là một trong những đối tác tin cậy nhất của Hoa Kỳ ở Đông Nam Á cũng như trong việc đối phó với các tranh chấp ở Biển Đông.

"Động thái này được đánh giá bằng việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có một cuộc điện thoại ngắn với ông Trump ngay sau khi ông được bầu làm tổng thống và một trong những vấn đề mà tân Tổng thống hỏi là về mối quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc.

Được biết vào ngày 23/2, Tổng thống Donald Trump gửi thư cho Chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang khẳng định mong muốn thúc đẩy hợp tác, theo truyền thông trong nước.

Chủ tịch Trần Đại Quang đã tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius để trao đổi về quan hệ Việt Nam Hoa Kỳ.

Ông Quang được dẫn lời nói rằng hai bên cần tiếp tục thúc đẩy các chuyến thăm cấp cao và tiếp xúc giữa lãnh đạo hai nước, điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin.

Chủ tịch Quang cũng hoan nghênh việc Hoa Kỳ tiếp tục tăng cường hợp tác với các nước trong khu vực trong việc duy trì tự do hàng hải.

Ông Hiebert trong bài viết nói Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đang có kế hoạch thăm Hoa Kỳ để tiến hành các cuộc đàm phán về an ninh với quan chức quốc phòng Hoa Kỳ trong một hoặc hai tháng tới.

"Một số lĩnh vực mà Việt Nam có thể quan tâm bao gồm mua thiết bị của Hoa Kỳ như radar ven biển, máy bay giám sát và tàu tuần tra để tăng cường khả năng quản lý biển của đất nước", ông Hiebert nhận định.

"Các quan chức của Việt Nam được cho là đang lặng lẽ thúc giục chính quyền Trump tiếp tục tự do hoạt động hàng hải ở Biển Đông, bao gồm trong phạm vi 12 hải lý của một số hòn đảo mà Trung Quốc đã bồi đắp trong những năm gần đây.

"Giới chức ở Hà Nội phàn nàn rằng việc quấy rối và giam giữ ngư dân Việt Nam gần các khu vực tranh chấp ở Biển Đông do các cơ quan thực thi Trung Quốc tiếp tục là một thách thức", tác giả viết.

Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 16 của Hoa Kỳ với thương mại hàng hoá hai chiều đạt 52 tỷ USD vào năm 2016 và hiện nay là thị trường nông nghiệp lớn thứ 10 của Hoa Kỳ với xuất khẩu tổng cộng 2,7 tỷ USD vào năm 2016. Nhập khẩu của Việt Nam từ Hoa Kỳ vào năm ngoái đạt trên 10 tỷ đô la, tăng 43% so với năm trước đó.

Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Phạm Bình Minh vào tuần này cũng thăm Bắc Kinh ba ngày (16-18/4) theo lời mời của Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc, ông Dương Khiết Trì.

Ngoài các lĩnh vực kinh tế thương mại, mở rộng đầu tư, và hợp tác trong các lĩnh vực khác như văn hóa giáo dục, du lịch, báo chí và giao lưu nhân dân, vấn đề Biển Đông cũng được bàn tới tại cuộc họp lần này.

Tạo ra thế giới và sắp đặt thế giới là một trò chơi ham thích, mê mải, nhiều sáng tạo nhưng cũng đầy bất ngờ của tạo hóa.

Và tạo hóa đã chơi trò sắp đặt với loài người như sau :

- Người da đen đầy sức mạnh bản năng, đầy năng lực sinh sản và mang tố chất nghệ sĩ bẩm sinh cho ở trong những dải rừng nhiệt đới nguyên sơ và mênh mông châu Phi.

- Người da vàng hay lam hay làm cho ở trên những đồng cỏ chồn vó ngựa phi và trên những cánh ruộng nước thẳng cánh cò bay ở châu Á.

- Người da trắng hay nghĩ ngợi, thích lí sự cho ở xứ lạnh châu Âu, cứ đóng cửa lại, đốt lò sưởi lên mà ngồi nghĩ ngợi và lí sự rồi liên tục cho ra đời các định luật, các triết lí, các học thuyết làm nghiêng ngả cả thế giới.

- Người da đỏ ít ỏi cho ở một góc châu Mỹ. Phần còn lại của châu Mỹ, tạo hóa dành một không gian đủ rộng để tạo ra sự pha trộn, cho cả bốn sắc da đen, trắng, vàng, đỏ sống lẫn lộn với nhau, tạo nên nước Mỹ, hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Tạo ra thế giới và sắp đặt thế giới là một trò chơi ham thích, mê mải, nhiều sáng tạo nhưng cũng đầy bất ngờ của tạo hóa

Thực hiện bản thiết kế sắp đặt đầy lãng mạn đó, tạo hóa liền cho nổ ra những cuộc cách mạng long trời lở đất ở châu Âu, từ những cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật đến cách mạng xã hội. Tạo ra những thảm họa đói nghèo triền miên ở châu Phi. Giáng xuống châu Á những cuộc chiến tranh xâm lược và nội chiến đẫm máu. Cách mạng, đói nghèo và chiến tranh đã tạo ra dòng người da trắng, da den, da vàng từ châu Âu, châu Phi, châu Á hối hả, cấp tập vượt biển kéo đến nước Mỹ xa xôi nhưng yên ổn. Dòng người đủ màu da lánh nạn đến nước Mỹ kéo dài suốt mấy thế kỉ. Trong dòng người lánh nạn đổ bộ lên nước Mỹ có tổ tiên của ông nhà giầu kinh doanh đất đai, nhà cửa Donald Trump đến từ trung tâm châu Âu, nước Đức.

Nước Mỹ đa chủng - Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ

Đa chủng tộc là sắp đặt của tạo hóa với nước Mỹ, là định mệnh của nước Mỹ. Mỗi chủng tộc đều có một nền văn hóa rực rỡ và độc đáo, đều có một tín ngưỡng thần bí, cao siêu và linh thiêng. Đa chủng tộc là đa văn hóa và đa tôn giáo. Văn hóa Mỹ là tinh hoa folklore, văn hóa dân gian của cả loài người. Đó là sự ưu ái của tạo hóa dành cho nước Mỹ, là may mắn của định mệnh nước Mỹ. Lịch sử hình thành nước Mỹ đã đòi hỏi và đã cho nước Mỹ tấm lòng bao dung với cả loài người. Nước Mỹ là loài người. Nước Mỹ vĩ đại không chỉ bởi đứng đầu thế giới về kinh tế, về khoa học kĩ thuật và về quân sự mà nước Mỹ vĩ đại còn bởi gương mặt nước Mỹ là gương mặt loài người và tấm lòng nước Mỹ là tấm lòng bao dung con người.

Bốn mươi bốn đời Tổng thống Mỹ đều là con cháu những người từ mọi miền trái đất đến nhận nước Mỹ là Tổ quốc. Họ đều mang trong máu sứ mệnh loài người và mọi thảm họa của loài người dù xảy ra ở châu Âu hay châu Á xa xôi, cách nước Mỹ cả Đại Tây Dương, hoặc Thái Bình Dương, nước Mỹ đều mang máu của mình ra ngăn chăn. Họa phát-xít ở châu Âu giữa thế kỉ trước, họa cộng sản ở châu Á nửa sau thế kỉ trước, các Tổng thống Mỹ đều đưa quân đội Mỹ vượt Đại Tây Dương đến châu Âu diệt phát--xít, đưa quân đội Mỹ vượt Thái Bình Dương đến Triều Tiên năm 1950 và đến Việt Nam năm 1965 mang máu người lính Mỹ ra chống lại thảm họa cộng sản của loài người, thứ thảm họa còn tàn bạo, man rợ, hủy hoại tính người, hủy hoại văn hóa, tàn phá thế giới và di hại lâu dài gấp nhiều lần thảm họa phát-xít. Hơn một triệu lính Mỹ đã bỏ xác rải rác từ châu Âu đến châu Á trong những cuộc chiến chinh vì nghĩa cả, vì loài người đó. Những dòng máu Mỹ đó cũng làm nên sự vĩ đại của nước Mỹ.

Cũng bởi mang tư cách loài người, nước Mỹ đã dựng ngay giữa thủ đô Washington D.C đài tưởng niệm hơn 100 triệu người đủ mọi màu da chết thê thảm, chết tức tưởi vì thảm họa cộng sản.

Trở thành Tổng thống thứ bốn mươi nhăm của đất nước mang tấm lòng bao dung và tầm vóc vĩ đại hợp chủng quốc Hoa Kỳ, ông tỉ phú làm giầu bằng kinh doanh đất đai nhà cửa Donald Trump đưa ra tiêu chí "Nước Mỹ trên hết", "Nước Mỹ vĩ đại" nhưng ông lại đang ngạo ngược theo đuổi những việc làm đi ngược với truyền thống Mỹ, giá trị Mỹ, đi ngược với thời đại toàn cầu hóa, làm cho nước Mỹ bao dung và vĩ đại thành nhỏ nhen, hẹp hòi, chật chội, tầm thường và lạc lõng. Chỉ nhìn ba việc ông nhà giầu Donald Trump đang hăm hở làm với tư cách Tổng thống Mỹ cũng thấy rõ điều đó.

Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ : Donald Trump

Vừa ngồi vào chiếc ghế Tổng thống Mỹ, Donald Trump liền kí ngay sắc lệnh xua đuổi không cho vào nước Mỹ đối với công dân bảy nước ở vùng đất chịu ảnh hưởng lớn của tôn giáo Islam và là vùng đất đang có chiến tranh đẫm máu, cuộc chiến tranh của lương tâm loài người tiêu diệt những kẻ nhân danh một tôn giáo chống lại cả loài người. Dân lành Islam phải bỏ nhà cửa, bỏ thánh đường tứ tán đi lánh nạn khắp thế giới và họ đã bị nước mỹ thời Donald Trump xua đuổi. Sắc lệnh của Tổng thống Trump xua đuổi cả những người Islam đã sống nhiều năm ở Mỹ, đã được nước Mỹ cấp thẻ công dân màu xanh, công dân dự bị của nước Mỹ.

Sắc lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Trump vừa ban ra, lập tức quan tòa liên bang ra phán quyết ngưng thi hành. Đó là sự lên tiếng của luật pháp nước Mỹ và cũng là sự lên tiếng của lương tâm nước Mỹ, của trái tim Mỹ bao dung.

Chỉ có nền sản xuất nông nghiệp thô sơ, manh mún, tự cấp tự túc mới khép kín trong từng vùng và trong một nước. Bước vào thời công nghiệp là bước vào thời mở cửa ra thế giới, thời toàn cầu hóa. Ngay từ khi nền sản xuất công nghiệp vừa ra đời, chủ nghĩa tư bản vừa hình thành, những người con quả cảm của nền công nghiệp non tơ, của chủ nghĩa tư bản thơ ấu đã lái con tàu gỗ bé nhỏ vượt sóng dữ Đại Tây Dương, vượt bão biển Thái Bình Dương tìm đất mới, tìm thị trường, tìm nguyên liệu, tìm sức lao động, tìm cả không gian để mở rộng sản xuất.

Bản chất của sản xuất công nghiệp là toàn cầu. Sản xuất công nghiệp đòi hỏi nguồn nguyên liệu vô cùng lớn và đa dạng, một nước không thể đáp ứng. Nền sản xuất công nghiệp tạo ra năng suất ngày càng cao, sản phẩm công nghiệp đòi hỏi phải được phủ toàn cầu. Sản phẩm công nghiệp nào không thể phủ toàn cầu, ngành công nghiệp đó không thể phát triển. Thời tư bản hoang dã, nhà tư bản làm giầu chủ yếu nhờ bóc lột sức lao động. Thời hoang dã đã đi vào quá vãng lịch sử. Xã hội công nghiệp, xã hội tư bản hôm nay là hiện thân của văn minh nhân loại không thể chấp nhận một nền sản xuất và một thể chế chính trị tồn tại bằng chà đạp lên phẩm giá con người, coi con người chỉ là công cụ, là nô lệ. Ở các nước công nghiệp phát triển, giá trị sức lao động ngày càng cao, ngày càng chiếm tỉ lệ lớn trong giá thành sản phẩm. Trong khi ở các nước chưa phát triển đang trống vắng sản xuất công nghiệp, đang dư thừa sức lao động nên giá trị sức lao động quá thấp đến tội nghiệp. Đưa sản xuất công nghiệp từ nơi sức lao động đắt đỏ đến nơi sức lao động rẻ mạt làm cho giá thành sản phẩm giảm rất lớn thì trước hết người dân ở nước phát triển hưởng lợi nhiều hơn người dân ở nước chưa phát triển vì sức mua của người giầu phải lớn hơn nhiều lần sức mua của người nghèo. Đó là cái lợi lớn của nước Mỹ và của người dân Mỹ khi đưa những ngành sản xuất công nghiệp dân dụng của Mỹ ra nước ngoài.

Nhà sản xuất không phải chỉ đầu tư vào nước chưa phát triển mà đầu tư cả vào nước phát triển. Nhà sản xuất Mỹ đầu tư ra nước ngoài thì lại có nhiều nhà sản xuất từ nhiều nước khác đầu tư vào Mỹ. Đầu tư ra nước ngoài là đòi hỏi của nhà sản xuất nhưng cũng là đòi hỏi của người tiêu dùng, là đòi hỏi của thời cạnh tranh quyết liệt và là đòi hỏi của thời đại mà nền sản xuất công nghiệp hiện đại đã nâng con người lên tầm vũ trụ. Con người với tầm vóc vũ trụ, trái đất đã trở nên quá bé nhỏ và đã thực sự là ngôi nhà chung của loài người thì nhà máy đặt ở nước này hay nước khác mà mang lại lợi ích cao nhất cho con người đều cần thiết và là một đặc trưng của thời toàn cầu hóa. Làm giầu bằng kinh doanh đất đai, nhà cửa, không phải là nhà sản xuất công nghiệp, Donald Trump không thấm thía điều này và ở cương vị Tổng thống, ông đòi hỏi các nghiệp chủ Mỹ phải đưa nhà máy đặt ở nước ngoài về Mỹ tạo việc làm cho người lao động Mỹ là một đòi hỏi lạc lõng, thực sự chỉ là hành xử mị dân nông nổi.

The Trump Organization

Thành công trong kinh doanh đã cho ông chủ nhà đất Donald Trump lòng tự tin quá lớn. Chưa từng tham gia chính trường dù chỉ ở cấp tiểu bang nhưng khi trở thành Tổng thống liên bang, với sự tự tin đó, Tổng thống Donald Trump liền hủy bỏ dấu ấn chính trị đẹp đẽ, lớn lao và cần thiết của người tiền nhiệm và nước Mỹ của Donald Trump đã hủy bỏ hiệp định TPP mà Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama đã dành rất nhiều thời gian, công sức và trí tuệ thiết kế, hình thành, hoàn thiện, chỉ còn chờ những thủ tục cuối cùng để đi vào đời sống chính trị thế giới.

TPP là một hiệp định kinh tế nhưng thực chất là một đối sách chính trị của nước Mỹ và của thế giới trước hiểm họa bành trướng, Hán hóa thế giới của các hoàng đế Trung Hoa. Khởi xướng TPP, nước Mỹ nhận lấy trách nhiệm dẫn dắt thế giới trước thách thức đang đặt ra cho loài người.

Khởi xướng TPP, nước Mỹ nhận lấy trách nhiệm dẫn dắt thế giới trước thách thức đang đặt ra cho loài người

TPP ra đời nhằm ngăn chặn hậu quả nguy hiểm do sai lầm của hai Tổng thống tiền nhiệm từ hơn bốn mươi năm trước. Tổng thống Richard Nixon đi đêm với cộng sản Trung Hoa, phản bội đồng minh Việt Nam Cộng hòa, phản bội hơn nửa triệu người lính Mỹ đã bỏ xác ở Việt Nam, phản bội sứ mệnh ngăn chặn thảm họa cộng sản ở châu Á, làm ngơ trước hành động xâm lược của cộng sản Trung Hoa cướp quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam Cộng hòa, giúp cộng sản Trung Hoa đặt được bước chân xâm lược vào biển Đông, đặt được sức mạnh quân sự cộng sản Trung Hoa vào giữa các nước Đông Nam Á, đưa sức mạnh quân sự cộng sản Trung Hoa đứng chân giữa dòng giao thương đường biển huyết mạch nhất, tấp nập nhất thế giới, chiếm giữ được vị trí chiến lược toàn cầu. Kế tiếp Richard Nixon, Tổng thống Jimmy Carter giúp vốn liếng, kĩ thuật vực dậy nước Trung Hoa cộng sản nghèo đói, tan hoang sau cách mạng văn hóa trở thành nước có sức mạnh kinh tế và sức mạnh quân sự hàng đầu thế giới, trở thành mối đe dọa ngày càng lớn của an ninh thế giới.

TPP là tầm vóc chính trị Barack Obama, là tư cách, là trách nhiệm loài người của nước Mỹ trước hiểm họa mới của loài người.

Từ lúc đất nước còn tan hoang, nghèo đói và dân tình còn hoang mang, li tán, nhà nước Trung Hoa cộng sản đã kích thích máu dân tộc hẹp hòi, đánh thức tham vọng Đại Hán để tập hợp dân chúng bằng việc động binh cướp đất Tây Tạng, lấn chiếm biên giới Ấn Độ.

Cũng trong cảnh nghèo đói tan hoang đó, từ giữa thế kỉ trước Mao Trạch Đông, người đứng đầu nhà nước Trung Hoa cộng sản đã chăm chăm nhìn xuống Đông Nam Á với nỗi thèm khát truyền kiếp : "Tôi sẽ là chủ tịch dẫn 500 triệu nông dân Trung Quốc đi xuống Đông Nam Á". Đông Nam Á là hơn mười quốc gia độc lập, có chủ quyền. Một hòn đảo chơ vơ giữa biển ở đó dù nhỏ nhoi cũng đã có chủ. Không cần biết đến chủ quyền của các nước Đông Nam Á đã được lịch sử xác nhận từ ngàn năm trước, Mao Trạch Đông coi Đông Nam Á như miền đất vô chủ.

Chỉ có khẩu tiểu liên AK 47 và chiếc xe tăng T54 cổ lỗ, nhà nước Trung Hoa cộng sản đã mang sức mạnh biển người của đội quân Bát Nhất đông đúc đi xâm lược láng giềng, đã nhăm nhe thôn tính Đông Nam Á. Nay đội quân biển người đó lại có vũ khí hạt nhân, có tàu sân bay và hạm đội mang tên lửa đạn đạo tầm xa thì tham vọng của họ không phải chỉ là các nước láng giềng, không phải chỉ là Đông Nam Á. Với vũ khí hạt nhân và hạm đội mang tên lửa đạn đạo tầm xa họ đang hiện thực hóa tham vọng ngàn đời của các hoàng đế Trung Hoa, họ đang hiện thực hóa "Giấc mơ Trung Hoa" của Tập Cận Bình.

Giấc mơ Trung Hoa của Tập Cận Bình cũng giống như lí thuyết chủng tộc Aryan của Adolf Hitler. Tự huyễn hoặc chủng tộc Aryan là chủng tộc thượng đẳng (master race), chủng tộc ưu tú nhất của loài người phải nắm quyền thống trị thế giới, Adolf Hitler ráo riết phát triển công nghiệp quân sự, xây dựng quân đội hùng mạnh, gây chiến tranh xâm lược nhằm thống trị thế giới. Với Giấc mơ Trung Hoa, Tập Cận Bình cũng đang hối hả hiện đại hóa đội quân biển người, dùng đội quân biển người có sức hủy diệt hạt nhân khuất phục loài người, Hán hóa thế giới. Loài người đang đứng trước hiểm họa bành trướng còn khủng khiếp hơn thảm họa phát-xít giữa thế kỉ trước vì giữa thế kỉ trước phát-xít Hitler chỉ có lò thiêu người chứ chưa có vũ khí hạt nhân.

Giấc mơ Trung Hoa của Tập Cận Bình cũng giống như lí thuyết chủng tộc Aryan của Adolf Hitler

Hán hóa thế giới, từ nửa thế kỉ trước, Trung Hoa cộng sản đã âm thầm đưa đàn ông ra thế giới để khắp thế giới có họ Mao, họ Tập, họ Bành... Hán hóa thế giới, nhà nước Trung Hoa cộng sản đang ráo riết theo đuổi một tội ác man rợ : đầu độc loài người. Tẩm chất độc vào thực phẩm, vào trái cây, dùng nguyên liệu độc hại sản xuất hàng tiêu dùng. Hàng hóa độc hại China gây ung thư, gây vô sinh đội lốt hàng nhiều nước khác tràn ngập thế giới, hấp dẫn người tiêu dùng nhẹ dạ bằng giá rẻ bất ngờ.

Hán hóa thế giới, Trung Hoa cộng sản đang ném tiền ra mua những kẻ cầm quyền độc tài và tham nhũng ở châu Phi để ào ạt đưa người Hán đến làm chủ châu Phi, hối hả bòn rút tài nguyên châu Phi, đưa châu Phi vào thời thực dân hiện đại, sau thời thực dân cũ, thực dân mới. Tàn phá môi trường tự nhiên hoang dã hùng vĩ châu Phi. Tàn phá môi trường chính trị châu Phi, nuôi dưỡng những chế độ độc tài, tham nhũng trung cổ. Tàn phá môi trường nhân văn châu Phi, dìm những người chủ đích thực có tâm hồn nghệ sĩ của châu Phi trong nô lệ tăm tối.

Hán hóa thế giới, Trung Hoa cộng sản đang cố sống cố chết quân sự hóa những hòn đảo đã cướp được ở biển Đông, biến những hòn đảo đó thành những kho thuốc súng, thành những trận địa hạt nhân, thành ngòi nổ chiến tranh thế giới mới, một cuộc chiến tranh được kẻ gây chiến trù tính : "Chiến tranh hạt nhân nổ ra, người Hán có chết vài trăm triệu thì cũng còn vài trăm triệu làm chủ thế giới" như lời Mao Trạch Đông đã răn đe loài người từ khi Mao Trạch Đông đang lăm le dẫn đầu 500 triệu nông dân Hán tràn xuống Đông Nam Á.

Còn đâu Giấc mơ Hoa Kỳ ?

Trước mối đe dọa đó, TPP là cánh tay liên kết của loài người, là vành đai sức mạnh kinh tế và sức mạnh văn hóa của loài người ngăn chặn tham vọng Hán hóa thế giới của Trung Hoa cộng sản. Hủy bỏ TPP, Donald Trump tự phủ nhận là người kế nhiệm xứng đáng của tầm vóc Barack Obama, từ bỏ tư cách loài người của nước Mỹ, đánh mất tầm vóc vĩ đại của nước Mỹ.

Nước Mỹ vĩ đại vì lịch sử cận đại của loài người đã trao cho nước Mỹ vai trò dẫn dắt thế giới chống lại cái ác, để thế giới phát triển bình yên, để con người được hướng tới những giá trị nhân văn cao cả. Với Tổng thống Donald Trump, nước Mỹ chỉ biết có nước Mỹ, nước Mỹ trên hết, thì nước Mỹ dù giầu có của cải cũng quá nghèo túng giá trị nhân văn, nước Mỹ rộng lớn mênh mông cũng trở thành nhỏ bé, hẹp hòi, chật chội. Để rồi ngày càng xuất hiện nhiều người Mỹ như Adam Purinton, cầm súng xả đạn vào người nước ngoài đến làm việc ở Mỹ với tiếng thét : Hãy cút xéo khỏi đất nước của tao.

Phạm Đình Trọng

(08/03/2017)

Sự tác động mạnh mẽ của hiệu ứng Trump khiến việc té nước theo mưa của những nhà đầu cơ cơ hội hết tác hiệu.

Chứng khoán Mỹ liên tục lập kỷ lục kể từ khi tỷ phú Trump đắc cử 

Truyền thông quốc tế đồng loạt đưa tin, thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng điểm mạnh và lập kỷ lục mới sau khi Tổng thống Donald Trump có bài phát biểu đầu tiên trước lưỡng viện Quốc hội.

Điều này khiến cho thị trường vốn của Mỹ nối dài chuỗi phá kỷ lục liên tục kể từ khi vị tỷ phú bất động sản thắng cử và trở thành vị Tổng thống thứ 45 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

Theo đó chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng hơn 300 điểm, lần đầu vượt mốc 21.000 điểm, S&P500 tăng 1,5%, có thời điểm vượt 2.400 điểm trong khi chỉ số Nasdaq cũng vọt tăng 1,4%.

Như vậy là thị trường chứng khoán Mỹ đã thiết lập mức kỷ lục mới, khi ghi nhận sự tăng điểm mạnh mẽ của cả 3 chỉ số chính là Dow Jones, S&P500 và Nasdaq [2]. 

Cũng nên nhắc lại rằng, vào đầu phiên giao dịch ngày ngày 9/11 – sau khi ông Trump được tuyên bố thắng cử - trên thị trường chứng khoán Mỹ, cả ba chỉ số chính đồng loạt giảm điểm trong thời gian ngắn.

S&P 500 có lúc giảm 0,8%, Dow Jones giảm 0,31%. Tuy nhiên sau đó các chỉ số đồng loạt tăng điểm trở lại và tăng đều đặn khi khoảng thời gian giao dịch dần kết thúc.

Tổng thống Donald Trump, ảnh : Getty Image.

Chốt phiên giao dịch đầu tiên sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 57, chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng 256,95 điểm tương đương 1,4% lên 18.589,69 điểm.

Chỉ số S&P 500 tăng 23,70 điểm tương đương 1,11% lên mức 2.163,26 điểm. Chỉ số Nasdaq tăng 57,58 điểm tương đương 1,11% lên 5.251,07 điểm.

Điều đó cho thấy tình hình không ảm đạm như dự báo trước đây.

Tình hình lạc quan khiến thị trường chứng khoán Mỹ tiếp đà tăng điểm và đạt mức kỷ lục sau hai tuần ông Trump được bầu làm Tổng thống, khi chỉ số công nghiệp Dow Jones trên sàn chứng khoán Mỹ đã đạt trên mức 19.000 điểm trong phiên giao dịch hôm 22/11/2016.

Đây là lần đầu tiên Dow Jones chạm mức kỷ lục 19.000 điểm trong lịch sử 131 năm của chỉ số này. 

Cụ thể, chỉ số Dow Jones tăng 67,18 điểm, tương đương với 0,4%, lên mức 19,023.87 điểm. Trong khi đó, chỉ số S&P 500 tăng 4,76 điểm, tương đương 0,2%, chốt phiên giao dịch ở 2202,94 điểm.

Chỉ số Nasdaq tăng 17,49 điểm, tương đương 0,3%, lên 5.386,35 điểm. Dow Jones lập kỷ lục 6 lần chỉ trong vòng 2 tuần khiến nhiều chuyên gia tài chính ngạc nhiên [1]. 

Xu thế này trái với những xáo trộn, thậm chí là có phần hỗn loạn trong đời sống chính trị cũng như đời sống xã hội Mỹ phản ứng tiêu cực sau khi ông Trump đắc cử và với những quyết định đầu tiên của ông trong vai trò Tổng thống Mỹ.

Những nhà đầu tư đã quyết định đặt niềm tin vào vị tổng thống doanh nhân của nước Mỹ. Đó có phải là những quyết định mạo hiểm ?

Giới đầu tư không còn niềm tin vào truyền thông và chính trị truyền thống Mỹ – những tác nhân quan trọng với môi trường đầu tư

Có lẽ việc giới truyền thông Mỹ không chỉ đánh mất niềm tin của ông chủ Nhà Trắng mà nhiều người Mỹ, trong đó có những nhà đầu tư Mỹ, cũng không còn niềm tin vào giới truyền thông xứ cờ hoa.

Điều đó một phần do giới truyền thông tại Mỹ luôn gắn liền quyền lợi với giới tinh hoa của nước Mỹ - những người không xem chiến thắng của ông Trump là đáng tự hào cho Hoa Kỳ.

Từ đó giới truyền thông đã không theo kịp những đổi thay trong đời sống xã hội Mỹ khi ông Trump chính thức tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng.

Điều đó khiến truyền thông Mỹ bị việt vị khi ông Trump thắng cử. Không hân hoan với chiến thắng của vị tỷ phú bất động sản, giới truyền thông thậm chí đã quay lưng với vị Tổng thống 45 của nước Mỹ.

Từ việc tung thông tin đến phân tích xu thế của đời sống xã hội Mỹ, trong những ngày đầu tiên sau khi ông Trump chiến thắng cũng như những ngày đầu tiên của triều đại Trump, giới truyền thông Mỹ đều khai thác khía cạnh tiêu cực, thậm chí ảm đạm hoá tình hình.

Tình hình bất ổn do những người phản đối Trump gây ra tại Mỹ, có tác động không nhỏ từ giới truyền thông.

Giới truyên thông Mỹ đi đầu là CNN, The New York Times đã cổ vũ, thậm chí tham gia, việc tái điều tra những yếu tố bị xem là có tác động tới bầu cử Mỹ mà nhờ đó ông Trump thắng cử.

Tuy nhiên, khi thực tế chứng minh ông Trump được dân Mỹ lựa chọn và kế hoạch hành động của Trump là vì "nước Mỹ vĩ đại trở lại" thì giới truyền thông Mỹ đã nhận ra mình lố quá đà.

Còn giới chính trị truyền thống Mỹ - lực lượng nòng cốt của giới tinh hoa Mỹ - cho dù nghi ngờ chiến thắng của Trump, nghi ngại khả năng điều hành đất nước của Trump cũng đã dần thấy mình hụt hơi, cho dù họ có công cụ hữu hiệu – hệ thống luật pháp – để kiềm chế Trump.

Điều đó cho thấy giới tinh hoa Mỹ ngày càng lệch pha với phần đông cộng đồng người dân Mỹ. Đó là những thực tế tác động không nhỏ tới giới đầu tư Mỹ.

Với những người đầu cơ cơ hội – chủ yếu làm giàu cho cá nhân, tổ chức mình – điển hình như tỷ phú George Soros thì đã thất bại trước hiệu ứng Trump tạo ra trong đời sống chính trị và đời sống xã hội Mỹ.

Sự tác động mạnh mẽ của hiệu ứng Trump khiến việc té nước theo mưa của những nhà đầu cơ cơ hội hết tác hiệu.

"Tỷ phú G. Soros đã mất gần 1 tỷ USD bởi hiệu ứng không thể dự báo trên thị trường chứng khoán Mỹ, do nhận định sai về cuộc bầu cử Tổng thống.

Ông nhận diện sai hiệu ứng từ phong vũ biểu – thị trường chứng khoán – sau khi cuộc bầu cử có kết quả.

Vì vậy ông Soros bị thua lỗ rất đậm, đến cuối năm 2016 ông Soros phải thoát vốn ở một số hạng mục để tránh thua lỗ thêm" [3].

Nhưng với những nhà đầu tư thực sự - kết hợp làm giàu cho bản thân với làm giàu cho xã hội, đất nước Mỹ - điển hình như tỷ phú Bill Gates thì họ nhìn thấy sự đổi thay mà Trump tạo ra trong đời sống chính trị và đời sống xã hội Mỹ.

Tỉ phú Bill Gates, ảnh : MSNBC.

Đó là xu thế tất yếu với nước Mỹ trong giai đoạn phát triển hiện nay. Do vậy họ có niềm tin vào việc quản lý và điều hành đất nước của Trump. AFP dẫn lời ông Gate khi trò chuyện với MSNBC :

"Cũng giống như cách mà Tổng thống Kennedy đã nói về sứ mệnh của nước Mỹ trong việc chính phục không gian, tôi nghĩ rằng cho dù đó là giáo dục, hay ngăn chặn dịch bệnh…thì đã nhận diện được một thông điệp rất lạc quan từ phương cách quản lý mà Trump sẽ tổ chức" [4].

Cơ sở khiến giới đầu tư tin tưởng ở Trump

"Thị trường đang đặt nhiều kỳ vọng vào chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng những nhà đầu tư nên thận trọng, bởi tới thời điểm này, tất cả mới chỉ dừng lại ở những lời hứa và cam kết.

Những điều chỉnh về chính sách của ông Trump cần phải được Quốc hội thông qua trước khi đi vào thực hiện" [2].

Như vậy là niềm tin của giới đầu tư vào chính quyền Trump chỉ ở những lời hứa hẹn, những sự cam kết của chính quyền Trump hay ở thông điệp lạc quan từ cách quản lý của Trump như tỷ phú Bill Gates đã nhận diện được ?

Cá nhân người viết cho rằng giới đầu tư đặt niềm tin vào Trump là có cơ sở, chứ không chỉ là ở những kỳ vọng mà thôi.

Trong quá trình tranh cử cũng như khi nắm quyền lực, Tổng thống Donald Trump luôn xem việc "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" bằng lợi ích Mỹ, chứ không phải bằng sức mạnh Mỹ hay giá trị Mỹ.

Và để gia tăng lợi ích Mỹ thì với vị Tổng thống doanh nhân là phải lấy lại cho nước Mỹ những gì đã bị đối thủ, đối tác, đồng minh "cướp mất".

Có thể nhân diện, theo quan điểm của ông Trump, lợi ích của nước Mỹ bị "cướp mất" dưới ba hình thức, đó là bị đối thủ lấy mất ngay tại nước Mỹ, lấy ra khỏi nước Mỹ và ngăn cản dòng lợi ích chảy vào nước Mỹ.

Đến giờ phút này người đứng đầu nhà nước Mỹ đã có những hành động, động thái cụ thể nhằm đảm bảo cho lợi ích Mỹ không bị mất trong cả ba hình thức đó.

Thứ nhất, khi nhận diện nước Mỹ là nơi để những người khác đến làm giàu cho cá nhân họ, Tổng thống Trump đã khuyến khích doanh nghiệp Mỹ quay về hoặc gia tăng đầu tư tại Mỹ.

Bên cạnh đó là mở đường cho những nhà đầu tư nước ngoài làm ăn tại Mỹ theo phương châm hai bên cùng có lợi, song luôn phải bị điều chỉnh bởi mục đích "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại".

Từ Ford đến Apple, từ Softbank đến Toyota, từ Alibaba đến Samsung… đều đã có kế hoạch gia tăng đầu tư, tạo thêm việc làm tại Mỹ như một lời "Chào mừng Tổng thống Trump" [5].

Từ việc cam kết đầu tư 100 tỷ vào Mỹ của Softbank đến cam kết tạo ra một triệu việc làm cho người dân Mỹ của Alibaba đều là "người thật việc thật" và bước đầu các kế hoạch đã được triển khai. 

Thứ hai, khi nhận diện những đối thủ lấy lợi ích của người Mỹ mang ra khỏi nước Mỹ, Tổng thống Trump đã xây dựng các hàng rào nhằm ngăn chặn động thái đó.

Từ hàng rào thuế quan xây dựng qua văn bản đến hàng rào xây dựng trên mặt đất đều được ông Trump xem trọng trong việc giữ lại cho nước Mỹ những lợi ích vốn đã bị cướp mất trước đây.

Dù các hàng rào chưa được dựng lên vì nhiều lý do, song những lợi ích rời khỏi nước Mỹ đã giảm dần.

Việc hàng tấn vàng mà Đức rút khỏi Mỹ hay vài tỷ USD mà doanh nghiệp Mexico rút khỏi thị trường Mỹ, không là gì so với những chính sách của các đối tác, đối thủ khi phải gia tăng lợi ích cho nước Mỹ, như cam kết của chính phủ Nhật hay Trung Quốc [6].

Thứ ba, khi nhận diện nước Mỹ bị thiệt hại vì các đối thủ - thậm chí ngay cả người Mỹ - tạo nhiều rào cản với dòng lợi ích chảy về Mỹ, vị Tổng thống doanh nhân của nước Mỹ đã tìm cách phá rào trong bối cảnh quyền lực của ông còn bị bó tứ bề.

Có thế thấy rằng, đây là một trong những khác biệt lớn nhất giữa Trump so với những người tiền nhiệm của mình.

Khi chính quyền Obama áp trừng phạt Moscow, doanh nghiệp Mỹ phải đứng nhìn doanh nghiệp các nước khác – có cả Trung Quốc và EU - khai thác lợi ích từ xứ sở bạch dương.

Trước bối cảnh đó, chính quyền Trump đã nới lỏng một số trừng phạt để doanh nghiệp Mỹ tại Nga có thể nhập những máy móc, thiết bị quan trọng phục vụ sản xuất kinh doanh, đó là quyết định vì nước Mỹ [7].

Rõ ràng, thực tế cho thấy Tổng thống Trump đã có những hành động cụ thể nhằm gia tăng lợi ích mà giới đầu tư đã nhận diện được – chứ không phải như giới truyền thông cảnh báo thận trọng.

Vì vậy sau mỗi sự kiện quan trọng liên quan đến quyền lực và việc thực thi quyền lực của Trump thì niềm tin của giới đầu tư lại tăng lên. Và khi đó thì thị trường chứng khoán Mỹ - phong vũ biểu của nền kinh tế Mỹ - lại tiếp tục lập những kỷ lục mới tại xứ cờ hoa.

Ngọc Việt

Nguồn : GDVN, 03/03/2017

Tài liệu tham khảo :

[1] http://www.reuters.com/article/us-usa-stocks-weekahead-idUSKBN1632A1

[2] http://www.telegraph.co.uk/business/2017/03/01/ftse-100-breaks-7300-markets-digest-trump-address-congress-fed/

[3] http://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-12/soros-lost-nearly-1-billion-after-trump-election-wsj-reports

[4] http://www.straitstimes.com/world/united-states/bill-gates-urges-donald-trump-to-inspire-americans-like-jfk-did

[5] http://www.bloomberg.com/politics/articles/2016-12-06/japan-s-softbank-to-invest-50-billion-in-the-u-s-trump-says

[6] http://vneconomy.vn/the-gioi/my-tiep-tuc-cam-ket-bao-ve-nhat-sau-cuoc-gap-trump-abe-20170211074210800.htm

[7] http://www.reuters.com/article/us-usa-cyber-russia-idUSKBN15H244

Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng. Có Trump hay không có Trump thì quan hệ quốc tế cũng phải được xét lại. Có Trump hay không có Trump làn sóng dân chủ thứ tư cũng đã đến lúc phải tràn tới vì thế giới đã thay đổi và vì nó là một chuyển biến tự nhiên và bắt buộc đã bị trì hoãn quá lâu.

Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng.

Không ai, nhất là nếu không phải là người Mỹ, có lý do nào để ái mộ Donald Trump. Ông không phải là người trang nhã, cũng không tài giỏi hay tốt bụng. Trong suốt cuộc đời ông chưa hề bày tỏ một quan tâm nào đối với các giá trị đạo đức, văn hóa, dân chủ và nhân quyền. Hay tình trạng nghèo đói cơ cực của gần một tỷ người tại Châu Phi. Thế giới và nhân loại không phải là quan tâm của ông. Cảm tình nồng hậu nhất của Donald Trump dành cho chế độ mafia của Putin tại Nga.

Tuy vậy không ai có thể phủ nhận tình trạng rất không bình thường từ khi Trump đắc cử tổng thống Mỹ, báo hiệu một hướng đi mới của thế giới.

Ngày 20/01/2017, tại Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới, cuộc găp gỡ hàng năm của những người quyền thế nhất trái đất tại Davos, Thụy Sĩ, chủ tịch kiêm tổng bí thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc Tập Cận Bình đọc một bài diễn văn lớn cổ võ nồng nhiệt cho phong trào toàn cầu hóa và dõng dạc tuyên bố Trung Quốc sẽ làm tất cả để tăng cường thương mại toàn cầu, tăng cường trao đổi hàng hóa, tư bản, ý kiến, khoa học, kỹ thuật, sự gặp gỡ giữa các dân tộc và giữa những con người. Trong tinh thần đó Trung Quốc sẽ tôn trọng những cam kết tại hội nghị COP21 về khí hậu và môi trường. Trung Quốc tán thành và ủng hộ toàn cầu hóa và thương mại quốc tế nhiệt tình và không điều kiện.

Như để trả lời Tập Cận Bình, ba ngày sau, trong diễn văn nhậm chức Donald Trump thẳng thắn tuyên bố - và dõng dạc nhắc lại hai lần - rằng chính sách của ông sẽ chỉ giản dị là "nước Mỹ trước hết", America first. Như để đánh tan mọi ngờ vực về quyết tâm của ông quyết định đầu tiên của Trump, hai ngày sau, là rút khỏi Khối Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP). Thế là bao nhiêu công lao của tổng thống tiền nhiệm Barack Obama bị ném vào sọt rác một cách không nể nang.

TPP là một thỏa thuận hợp tác giữa 12 quốc gia Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, với trọng lượng 40% kinh tế thế giới trong đó các quốc gia không chỉ xóa bỏ hàng rào quan thuế mà còn đồng thuận trên nhiều tiêu chuẩn về phẩm chất, sản xuất và lao động. Đó sẽ là một họp tác lớn nhất từ xưa đến nay trong lịch sử thế giới. Đặc tính nổi bật của TPP là nó loại trừ Trung Quốc. Đó là một cố gắng của chính phủ Obama trong hai năm cuối của ông để ngăn chặn Trung Quốc sau nhiều năm lơ là để rồi nhận ra rằng Trung Quốc càng mạnh lên thì càng trở thành một đe dọa cho hòa bình.  Một trong những lý do ra đời của TPP chính là Tập Cận Bình. Từ khi lên cầm quyền, cuối năm 2012, Tập đã chủ trương khép lại và xiết lại, thanh trừng nội bộ, khẳng định chủ nghĩa Mác-Lênin, kiểm soát thông tin, chống diễn biến hòa bình và củng cố chế độ, đối đầu thay vì thích nghi với thế giới dân chủ. Trump tỏ ra chống Trung Quốc rất quyết liệt nhưng quyết định đầu tiên của ông là phá tan một chiến lược chống Trung Quốc mà chính phủ Obama đã bỏ công sức xây dựng từ hơn hai năm qua. Sự triệt thoái về biên giới quốc gia của Hoa Kỳ, vào lúc mà Liên Hiệp Châu Âu đang lúng túng trước đe dọa tan vỡ, gần như đã nhường không gian thế giới cho Trung Quốc tha hồ tăng cường sự hiện diện và ảnh hưởng, cụ thể là đẩy mạnh hai dự án Hợp Tác Kinh Tế Khu Vực Toàn Diện (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP) và Ngân Hàng Châu Á Đầu Tư Kết Cấu Hạ Tầng (Asian Infrastucture Investment Bank – AIIB).

Không chỉ Trung Quốc mà cả Nga cũng đang nổi bật trên sân khấu chính trị thế giới. Chính sách Trung Đông của Obama đã là một sai lầm lớn và một thảm kịch. Sự rút quân hấp tấp của Obama khỏi Iraq đã cho phép lực lượng khủng bố Nhà Nước Hồi Giáo Daesh hồi sinh và suýt nữa làm chủ Iraq để sử dụng tài nguyên phong phú của đất nước này cho mục tiêu hủy diệt thế giới văn minh. Tệ nhất là tại Syria. Khi các cuộc biểu tình chống chế độ al-Assad nổ ra Obama đã tuyên bố hùng hổ đòi đánh đổ Bachar al-Assad khiến các lực lượng dân chủ nổi lên nhưng sau đó lại không dám can thiệp mạnh khiến họ trở thành mồi ngon cho lực lượng Daesh và chính quyền al-Assad. Cuối cùng, sau khi hàng trăm nghìn người thiệt mạng và hàng triệu người phải di tản, Hoa Kỳ đã phải can thiệp trở lại một cách vất vả và tốn kém hơn nhiều tại Iraq cũng như tại Syria. Tuy vậy tại Syria kẻ thắng là Nga chứ không phải Hoa Kỳ. Chế độ Putin đã nhập cuộc, đánh lùi Daesh, cứu được chế độ Al-Assad và tái lập được sự hiện diện của Nga tại Trung Đông sau gần 30 năm vắng mặt. Ngoài ra Nga còn ngang nhiên xâm chiếm Ukraine, sáp nhập bán đảo Crimea và đang đe dọa sáp nhập thêm hai tỉnh biên giới phía Đông bất chấp sự lên án và các biện pháp trừng phạt kinh tế của Hoa Kỳ và Châu Âu. Nga cũng đang thao túng chính trị thế giới với một lực lượng gián điệp mạng hùng hậu. Chính thắng lợi của Donald Trump cũng đã phần nào nhờ lực lượng gián điệp mạng này. Ít nhiều Putin đã chỉ định tổng thống Mỹ.

Như vậy phải chăng Donald Trump đã làm đảo lộn trật tự thế giới với chính sách triệt thoái vể sau biên giới Mỹ và từ chối mọi trách nhiệm đối với thế giới ? Phải chăng Trung Quốc và Nga từ đây tha hồ thao túng? Phải chăng chúng ta đang chứng kiến dân chủ rút lui và co cụm lại trong khi phe độc tài xông lên và bùng ra ? Phải chăng làn sóng dân chủ thứ tư đã khựng lại và xẹp xuống ? Không hẳn như vậy.

Nước Nga của Vladimir Putin từ vài năm nay đang chật vật vì suy thoái và khủng hoảng kinh tế chứ không phải là một nước có tâm lý phấn khởi và bành trướng. Tổng sản lượng quốc gia (GDP) của Nga được công bố là 1130 tỷ USD, nghĩa là chỉ bằng 1,5% GDP toàn cầu, giảm 40% so với hai năm trước. Đồng Rúp đã mất một nửa trị giá so với đồng đôla Mỹ.  Nhưng đó là những con số chính thức. Sự thực có lẽ còn bi đát hơn, nhất là cho chính quyền Putin vì 35% ngân sách lấy từ lợi tức dầu khí đã tuột dốc từ ba năm qua. Các biện pháp trừng phạt kinh tế sau hành động xâm lược Ukraine còn làm nước Nga và chính quyền liên bang khốn khổ hơn nữa trong việc vay tiền cho chính mình cũng như cho các tổ hợp quốc doanh. Chính quyền Putin đang kiệt quệ và không thể có tham vọng bành trướng.

Việc xâm lược Ukraine không thể biện minh về mặt luật pháp quốc tế nhưng có thể hiểu là do áp lực từ lịch sử. Ukraine là cái nôi của nước Nga, là nơi mà nước Nga đã được thành lập vào thế kỷ thứ IX với thủ đô là Kiev. Mất Ukraine là một đau đớn quá lớn đối với dân tộc Nga và mất Crimea lại càng đau hơn vì bán đảo này là của Nga và mới chỉ được sáp nhập vào Ukraine bởi một quyết định hành chính năm 1954. Sự cám dỗ "lấy lại phần nào" đã quá lớn khi chính những người cầm quyền Ukraine xâu xé nhau và đẩy đất nước họ vào cảnh bạo loạn.

Can thiệp vào Syria không phải là một hành động bành trướng. Nó chủ yếu nhắm tiêu diệt lực lượng Nhà Nước Hồi Giáo Daesh vì lý do tự vệ. Trong lực lượng khủng bố này có khoảng 9.000 quân, nghĩa là gần một nửa tổng số quân Daesh, đến từ Nga và các nước lân cận thuộc Liên Xô cũ trong đó có 4.000 người Nga. Trước viễn ảnh kinh hoàng là Daesh vì yếu dần đang chuyển sang chiến lược gửi các quân cảm tử trở lại quê hương cũ để hoạt động khủng bố tại chỗ, Nga đã chọn giải pháp can thiệp để tiêu diệt chúng ngay tại Syria trước khi chúng trở về Nga. Quyết định này có thể đúng hay sai nhưng đó là lý luận của chính quyền Putin và nó giải thích tại sao các máy bay chiến đấu của Nga đã nhắm tiêu diệt tối đa quân Daesh bất chấp những thiệt hại gây ra cho những thường dân vô tội. Cách can thiệp này đã khiến Nga bị cả thế giới lên án và trở thành đối tượng căm thù của Hồi Giáo, trước kết là của 25 triệu người Hồi Giáo tại Nga. Chính Putin gần đây đã giải thích rằng Nga chỉ can thiệp vào Syria trong mục đích tự vệ. Putin không phải là một mẫu mực của sự trung thực nhưng lần này người ta có hai lý do để tin ông. Một là Nga đã chỉ nhập cuộc bênh vực đồng minh Bachar al-Assad vào mùa hè 2015, bốn năm sau khi cuộc nội chiến Syria bắt đầu, điều này chứng tỏ Nga đã chỉ bất đắc dĩ phải can thiệp. Hai là dù đã giành được ưu thế tại Syria Nga không hề tìm cách ảnh hưởng tới các nước chung quanh, điều này chứng tỏ Nga không có tham vọng tại Trung Đông.

Điều chắc chắn là Nga muốn cải thiện quan hệ, kết thân nếu có thể được, với Mỹ và Châu Âu dù đang bị trừng phạt. Putin đã không trả đũa khi Hoa Kỳ trục xuất 35 nhân viên ngoại giao và cũng không giấu hy vọng được mời thăm viếng Châu Âu. Có thể nói đối với phương Tây chính sách của Putin là thân thiện không điều kiện. Putin cũng đặc biệt ưu ái Donald Trump và không hề thắc mắc về thái độ chống Trung Quốc rất hung hăng của ông này. Tập Cận Bình phải cảm thấy rất cô đơn.

Cô đơn và lo sợ vì hơn lúc nào hết Trung Quốc cần đồng minh. Chính sách mở cửa tối đa và cổ vũ nhiệt tình cho thương mại toàn cầu của Bắc Kinh nếu nhìn sát hơn cũng chỉ là một phản xạ tự vệ chứ không phải là cuộc tiến công hào hứng. Tập Cận Bình lên cầm quyền với chủ trương khép lại và xiết lại nhưng đã không có chọn lựa nào khác hơn là dồn hết sức lực để thúc đẩy thương mại quốc tế bởi vì kinh tế của Trung Quốc dựa trên xuất khẩu và sẽ sụp đổ nếu thương mại quốc tế sút giảm. Nhưng có thúc đẩy được hay không là chuyện khác.

Hãy nhìn vào hai vũ khí chiến lược của Trung Quốc. Dự án Hợp Tác Kinh Tế Khu Vực Toàn Diện (RCEP) rất khó thành công vì chủ yếu chỉ gồm những nước tìm cách bán chứ không muốn mua và người ta không thể hình dung một thị trường chỉ có người bán. Dự án Ngân Hàng Châu Á Đầu Tư Kết Cấu Hạ Tầng (AIIB) lại càng phiêu lưu và có thể sẽ khiến Trung Quốc lỗ nặng. Đàng sau ngân hàng này là sáng kiến Nhất Đái Nhất Lộ (hay một vành đai, một con đường) được biết tới với tên tiếng Anh là Belt and Road Initiative (BRI). Trung Quốc bỏ ra 1.000 tỷ USD để cho vay tài trợ các dự án xây dựng những kết cấu hạ tầng - đường, cầu, đường sắt, hải cảng, sân bay, v.v. -  mà các công ty Trung Quốc trúng thầu. Chính quyền Tập Cận Bình hy vọng như vậy sẽ vừa bành trướng được ảnh hưởng vừa sử dựng được những khả năng xây dựng quá thừa thãi do qui hoạch quá lạc quan và do sự ngừng trệ của ngành xây dựng tại Trung Quốc. Nhưng nước nào dám nhờ Trung Quốc xây dựng cho mình ? Ngành xây dựng luôn luôn là ngành tạo nhiều công việc làm nhất, trao cho nước ngoài xây dựng tương đương với chấp nhận để nhiều công dân mình lâm vào cảnh thất nghiệp. Cho tới nay đã chỉ có Việt Nam, Lào và một vài nước Châu Phi hưởng ứng với kết quả rất đáng thất vọng về cả phẩm chất lẫn tiến độ thi công, làm nổi lên cả một phong trào bài Trung Quốc. Những nước này lại cũng là những nước rất kém về khả năng trả nợ. Trung Quốc có thể mất cả công lẫn vốn.

Trong cuộc chiến tranh thương mại đang ló dạng với Hoa Kỳ Trung Quốc yếu cả về lực lẫn thế. Về lực GDP thực sự của Trung Quốc, mặc dù có những ước lượng rất hoang tưởng, chỉ bằng một nửa GDP Hoa Kỳ với một dân số đông gấp hơn bốn lần. Quan trọng hơn là về thế. Trung Quốc bán và Hoa Kỳ mua. Trong một gián đoạn thương mại kẻ thiệt thòi là kẻ bán chứ không phải người mua. Trung Quốc hơn nữa còn đang trong thế suy. Ngoại thương, động cơ chính của kinh tế Trung Quốc, đang liên tục sút giảm từ mấy năm nay và mọi dấu hiệu cho thấy là sẽ còn tiếp tục. Năm 2016 xuất khẩu đã giảm 7,7%, nhập khẩu giảm 5,5% so với năm 2015 đã từng được coi là một năm xấu nhất cho ngoại thương. Chưa hết, Trung Quốc còn đang mất hơn 200 tỷ USD mỗi năm vì tư bản đào thoát ra nước ngoài. Chính sách chống Trung Quốc của Donald Trump không biết sẽ được thực hiện tới mức nào nhưng chắc chắn số thặng dư ngoại thương gần 400 tỷ USD mỗi năm của Trung Quốc với Hoa Kỳ sẽ bị sút giảm nặng. Chưa kể là các nước Châu Âu cũng đang tìm mọi cách để giảm bớt hơn nữa mậu dịch đối với Trung Quốc. Trong tình huống này con số tăng trưởng 6,7% cho năm 2016 vừa được công bố, dù đã là tỷ lệ tăng trưởng thấp nhất từ 1990, rất đáng ngờ vực. Có mọi triển vọng đà tăng trưởng không chỉ chậm lại mà còn đảo ngược, nghĩa là kinh tế Trung Quốc đã suy thoái từ vài năm nay. Cựu thủ tướng Ôn Gia Bảo từng nói là nếu tỷ lệ tăng trưởng xuống dưới mức 8% thì Trung Quốc sẽ có nguy cơ bạo loạn bởi vì chính quyền Trung Quốc đã áp đặt những hy sinh quá lớn nhân danh mục tiêu tăng trưởng nhanh. Rất có thể đây là lý do khiến Bắc Kinh phải liên tục nói dối.

Nguy cơ chính trị như vậy còn lớn hơn suy thoái kinh tế, nhưng vẫn không nghiêm trọng bằng một nguy cơ khác. Chính sách tăng trưởng hoang dại đã hủy hoại môi trường ở mức độ không thể phục hồi được nữa, nhất là nửa lãnh thổ phía Bắc sông Dương Tử. Ô nhiễm kinh khủng đang khiến phần lớn những người có phương tiện tìm cách rời bỏ Trung Quốc vì lý do giản dị là họ sợ chết.

Tóm lại Trung Quốc vừa quá yếu vừa quá nguy ngập để có thể thay thế Hoa Kỳ trong vai trò đầu tầu của thương mại toàn cầu, chưa nói tới lãnh đạo thế giới.  Bắc Kinh thừa biết như vậy vì theo chính dự kiến của họ thì ngay cả trong những điều kiện thuận lợi nhất Trung Quốc cũng chỉ có thể trở thành giầu mạnh vào năm 2040, nghĩa là còn lâu. Và với điều kiện là Trung Quốc thành công trong cuộc chuyển hóa rất khó khăn và hiểm nghèo từ một nền kinh tế ô nhiễm và bất chấp con người nhắm sản xuất để xuất khẩu những sản phẩm kỹ thuật thấp sang một nền kinh tế lành sạch, kỹ thuật cao đặt nền tảng trên dịch vụ và thị trường nội địa. Tuy vậy trước mắt Tập Cận Bình không có chọn lựa nào khác hơn là cố sức cứu vãn thương mại toàn cầu để trì hoãn sự sụp đổ của chế độ cộng sản. Nhưng đây chỉ là một cố gắng tuyệt vọng và sẽ chỉ có tác dụng làm Trung Quốc kiệt quệ nhanh hơn, như Liên Xô trước đây đã ngã gục vì hụt hơi trong cuộc chạy đua vũ trang với Hoa Kỳ. Nhất là khi Bắc Kinh lại không thể trong đợi một sự liên đới nào ở nước Nga của Putin.

Sau cùng chính Donald Trump cũng sẽ nhanh chóng khám phá ra rằng dù muốn hay không Hoa Kỳ vẫn phải đóng góp bảo vệ một trật tự thế giới đặt nền tảng trên các giá trị dân chủ và nhân quyền chứ không thể chỉ biết có nước Mỹ. America first không thể đồng nghĩa với America only như ông muốn. Một tháng sau khi nhận chức, trong bài diễn văn đầu tiên trước quốc hội, ông đã phải thay đổi thái độ một cách khá rõ rệt. Liên minh với Châu Âu, cụ thể là liên minh quân sự NATO, không còn bị coi là lỗi thời nữa, các nước Châu Âu chỉ cần đóng góp tích cực hơn. Hoa Kỳ cũng không từ chối vai trò lãnh đạo thế giới, trái lại sẽ gia tăng hơn nữa ngân sách quốc phòng để đảm nhiệm vai trò này. Điều chắc chắn là Trump sẽ cứng rắn với Trung Quốc, nhất là trong quan hệ thương mại. Chính sách này có thể đẩy Trung Quốc đến khủng hoảng và làm chế độ cộng sản sụp đổ.

Có cần phải cảm ơn Donald Trump không ? Dứt khoát là không.

Trong ba thập niên qua thương mại quốc tế đã tăng trưởng rất nhanh nhờ có hai khách mua lớn là Hoa Kỳ và Châu Âu. Về mặt kinh tế có thể nói họ đã chia sẻ sự giầu có của họ với những nước chưa phát triển, nhất là Trung Quốc, nhưng ngày nay cả hai khách hàng lớn này đều đã bối rối sau một thời gian dài tích lũy thâm thủng mậu dịch và không muốn hoặc không thể tiếp tục đảm nhiệm "nghĩa vụ tiêu dùng" nữa. Mặt khác phong trào toàn cầu hóa là một phong trào rất lớn làm thay đổi hẳn thế giới nhưng cho tới nay lại không đi đôi với một phong trào tư tưởng đủ mạnh để vạch ra một cách thuyết phục những giá trị nền tảng của một trật tự thế giới mới và những thích nghi cần thiết đặt ra cho mỗi dân tộc. Nó đã tiến tới một cách ồ ạt và xô bồ, gạt nhiều người ra bên lề cuộc sống mà họ không hiểu tại sao. Tệ hơn nữa nó còn giúp chế độ cộng sản Trung Quốc mạnh lên và đe dọa hòa bình thế giới. Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng. Có Trump hay không có Trump thì quan hệ quốc tế cũng phải được xét lại, để ít nhất không tiếp sức cho những chế độ độc tài bạo ngược. Obama cũng đã thay đổi chính sách đối ngoại khi thành lập TPP. Có Trump hay không có Trump làn sóng dân chủ thứ tư cũng đã đến lúc phải tràn tới vì thế giới đã thay đổi và vì nó là một chuyển biến tự nhiên và bắt buộc đã bị trì hoãn quá lâu.

Sự khác biệt, nếu có, là Trump sẽ bạo tay hơn với Trung Quốc, cũng như với Mexico. Ông không cần phân biệt các chế độ độc tài phải bị cô lập với các nuớc cần được hỗ trợ trong cố gắng dân chủ hóa. Trump sẽ gây nhiều khó khăn cho nhiều dân tộc. Một hiệu ứng phụ của Trump là sẽ đóng góp làm cho các chế độ cộng sản Trung Quốc và Việt Nam sụp đổ nhanh hơn, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ gây nhiều xáo trộn và đổ vỡ đáng lẽ có thể tránh được trong giai đoạn chuyển tiếp.

Một lời sau cùng. Chế độ cộng sản Việt Nam hình như nghĩ rằng vì Donald Trump không quan tâm tới dân chủ và nhân quyền nên từ nay họ có thể yên tâm đàn áp những người dân chủ. Những vụ bắt giam, sách nhiễu, hăm dọa và hành hung đã gia tăng hẳn cả về số lượng lẫn mức độ hung bạo.

Họ đang làm một sai lầm lớn. Đúng là Trump không quan tâm tới dân chủ và nhân quyền, nhưng ông đang tìm mọi lý cớ để gây khó khăn cho quan hệ thương mại Việt Mỹ tối cần thiết cho Việt Nam và cho sự sống còn của chế độ. Những vi phạm nhân quyền, nhất là thô bỉ như hiện nay, đang cống hiến cho Trump những lý do mà ông chờ đợi.

Nguyễn Gia Kiểng

(05/03/2017)

Đã có nhiều dự đoán trong chính giới Hoa Kỳ rằng sớm muộn gì một cuộc khủng hoảng thể chế cũng sẽ xảy ra sau khi tỷ phú Donald Trump đắc cử tổng thống.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Quả nhiên, chưa đầy 2 tuần sau lễ nhậm chức, khủng hoảng thể chế đã nổ ra. Quá sớm ! Vì khá nhiều lẽ. Có người cho rằng vì ông tổng thống mới chưa có kinh nghiệm cầm quyền, không có kinh nghiệm về thực thi hiến pháp, luật pháp, về mối quan hệ ràng buộc kiềm chế lẫn nhau giữa ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, mối quan hệ với giới truyền thông báo chí - được coi là đệ tứ quyền. Nhiều người chỉ ra rằng điều nguy hiểm nơi tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ là ở tính khí, ở cá tính của ông ta. Đó là một con người có nhiều đặc điểm riêng, ít giống ai. Một con người quá tự tin, nóng vội, có tính khí gần giống như các nhà độc tài Hitler, Stalin, Mao Trạch Đông. Ông còn tỏ ra thô bạo, suồng sã, khinh thường phụ nữ. Ông hay nổi nóng, mạt sát, mắng mỏ người khác, ông nặng lời với đối thủ Hillary Clinton là "người đàn bà tồi tệ" để rồi ngày 20/1 giữa một cuộc họp trang trọng mời mọi người đứng dậy chào mừng hoan hô bà. Ông vừa lên án Tổng thống Barack Obama là "tổng thống kém cỏi tệ hại nhất", để sau đó tỏ lời "kính trọng ông đã giúp đỡ tuyệt vời cho cuộc chuyển giao quyền lực".

Trong những ngày đầu đã ông vội vã ký 7 sắc lệnh hành pháp về việc xây dựng một bức tường dài dọc biên giới với Mexico, thu hồi chính sách bảo hiểm y tế Obamacare, bãi bỏ thỏa thuận TPP, ngừng tuyển mộ viên chức Liên bang, và cấm dân 7 nước Hồi giáo nhập cư dù cho đã có giấy phép.

Bản sắc lệnh cuối này gây nên sóng gió. Khi quyền bộ trưởng Tư pháp phản đối, coi sắc lệnh này là vi hiến, phi pháp, thì bà liền bị ông buộc tội "phản bội" và cách chức. Thẩm phán liên bang James Robard California cũng coi văn kiện đó là vi hiến và không thể thi hành trong toàn Hoa Kỳ ; 15 chính quyền các bang cũng ra quyết định không thi hành sắc lệnh trên, vẵn nhận người nhập cư như cũ.

Tổng thống Trump lại ra quyết định kêu gọi ngành tư pháp hủy các quyết định trên và tiếp tục thi hành sắc lệnh cấm người Hồi giáo nhập cư, nhưng vô hiệu.

Thế là cuộc khủng hoảng thể chế nổ ra, gây nên hỗn loạn, có nơi thi hành có nơi không thi hành sắc lệnh, và tranh luận nổ ra ở khắp nơi. Nhiều sân bay hỗn loạn kéo dài.

Phía bênh tổng thống viện dẫn quyền lực của tổng thống Hoa Kỳ theo Hiến pháp trong Điều 2 : "Tổng thống có quyền về chính trị đối ngọai, điều hành chính sách nhập cư".

Phe chống đối sắc lệnh này viện ra các điều khỏan của Hiến pháp ghi rõ : Tôn trọng quyền tự do di chuyển, quyền bình đẳng của con người, không được kỳ thị tín ngưỡng, tôn giáo, bảo vệ người thiểu số.

Trong khi đó hiện đã có 15 tiểu bang phủ định sắc lệnh của tổng thống, vẫn nhận người nhập cư thuộc 7 nước nói trên đã được xem xét cấp giấy, nhiều hiệp hội xã hội vẫn ủng hộ người nhập cư nói trên, 300 giáo sư đại học ngành Luật ủng hộ thái độ này. Điều rất nghiêm trọng là cư dân bang lớn California đã nêu ra vấn đề ly khai, tách ra thành quốc gia riêng, độc lập.

Điều gì sẽ xảy ra khi Tòa án Tối cao có phán quyết cuối cùng về vấn đề này ?

Hiện Tòa án tối cao có 8 thẩm phán, 2 bên bênh và chống Tổng thống Trump ngang nhau, mỗi bên 4 người, chưa rõ khi vào cuộc sẽ ra sao.

Giữa cuộc khủng hoảng thể chế gay gắt chưa từng có, Ông Trump lại vấp phải một đe dọa khác. Đó là trong dư luận Hoa Kỳ đang nổi lên vấn đề cần xem xét kỹ xem tổng thống mới có đủ sức khỏe tinh thần để làm tròn nhiệm vụ nặng nề hay không.

Báo Huffington Post (3/2/2017) cho biết nhà nghiên cứu tâm lý học Robert Kagan thuộc Viện Brookings cho rằng ông Trump bị bệnh tâm thần khá nặng, theo loại "ái kỷ" – theo danh từ chuyên môn là bệnh narcissism, có nghĩa là tự tin, kiêu ngạo, tự khoe khoang, ngưỡng mộ, thích thành công chói sáng, không đồng cảm với người khác. Hai nhà tâm lý học J.D. Gartner và J. Furrell cũng cho rằng tính "ái kỷ" của ông Trump là một căn bệnh nguy hiểm, tự mình khó nhận ra sự thật, làm mất tính khách quan. Ông cố chấp, đinh ninh số người dự cuộc lễ tuyên thệ của ông là đỉnh cao nhất chưa từng có, trong khi hình ảnh, thống kê đều nói rằng thua xa 2 cuộc tuyên thệ của ông Barack Obama.

Thậm chí nhà báo kỳ cựu Eugene Robinson của The Washington Post còn cho rằng ông Trump bị bệnh "tâm thần bất định" từ 35 năm nay, và bệnh ngày càng nặng. Vì "tâm thần bất định" nên ông mới chống lại cơ quan CIA trong đó có những người yêu nước, tận tụy, thông minh ; mới chống Liên Âu là nguồn di cư quý nhất làm nên Hoa Kỳ (chính mẹ ông là người Anh di cư, bố ông là người Đức di cư) ; mới thâm thù nhà báo luôn muốn tìm sự thật, không cho nhà báo được hỏi ; mới vơ đũa cả nắm, ghét bỏ mọi người Hồi giáo trong khi biết bao người gốc Hồi giáo nay là các nhà phát minh, các nhà khoa học,các nhà kinh doanh, giáo sư, viện sỹ, tướng lĩnh, quân nhân nghệ sỹ đầy tài năng đã có những đóng góp cực kỳ quý báu cho Hoa Kỳ.

Liệu cái tính khí nóng nảy, cực đoan, định kiến, vị kỷ của ông Trump có sẽ gây phương hại đến chức vụ cao quý nhất nước Mỹ là chức vụ tổng thống hay không ? Nhiều nhà chính trị, khoa học, truyền thông cho rằng nên có ngay một hội đồng chuyên môn về y khoa để xem xét vấn đề cực kỳ hệ trọng này.

Một nhân vật bị bệnh tâm thần, tính cách không giống ai, ưa xu nịnh, hay nổi nóng, mất thăng bằng, phát biểu thiếu suy nghĩ, không cân nhắc.… có nên cứ ở cương vị này trong 4 năm hay 8 năm nữa mà không gây nên thảm họa cho Hoa Kỳ và thế giới hay không ? Một con người như thế liệu có nguy hiểm cho nhân loại khi cầm trong tay chìa khóa để cho nổ bom nguyên tử hay không ?

Nền chính trị Hoa Kỳ, một nền dân chủ - pháp quyền trưởng thành, giàu kinh nghiệm, lão luyện ắt sớm tìm ra giải pháp thích đáng. Nó chỉ bế tắc, có nguy cơ tắc tỵ khi chẳng may ở vào một chế độ cổ hủ, độc tài, độc đảng, nắm chặt cả 3 quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và cả độc quyền truyền thông trong một cơ chế đảng trị, tội ác tràn đầy, phản bội nhân dân rõ ràng mà vẫn vỗ ngực tự khen một cách trắng trợn là "chính quyền nhân dân" mang lại vinh quang cho đất nước, chưa bao giờ đạt được tự do hạnh phúc như hôm nay...

Bùi Tín 

Nguồn : VOA tiếng Việt, 10/02/2017

Chính sách ngẫu hứng của Donald Trump

Tâm điểm chú ý vẫn là nước Mỹ với vị tổng thống mới Donald Trump. Nhật báo Les Echos có bài viết : "Người nhập cư, Israel, Nga : Chính sách đầy lộn xộn của Donald Trump".

Một người biểu tình mang ảnh Donald Trump phản đối sắc lệnh nhập cư của tổng thống Mỹ tại Luân Đôn, Anh Quốc, ngày 4/02/2017. REUTERS/Neil Hall

Theo Les Echos, chính quyền Trump vừa phải chịu thất bại đầu tiên về hồ sơ nhập cư : Nhà trắng đã buộc phải mở cửa biên giới cho công dân của bảy nước Hồi giáo (Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen) bởi sắc lệnh cấm nhập cư công dân 7 nước nói trên của tổng thống Donald Trump bị thẩm phán liên bang ra lệnh đình chỉ áp dụng. Không những thế, nhật báo Les Echos còn ghi nhận các chính sách đầu tiên của chính quyền Trump là "hoàn toàn ngẫu hứng". Bên cạnh chính sách nhập cư vô căn cứ, những ngày qua tổng thống Mỹ còn đưa ra nhưng quyết định trái ngược với những phát biểu quan điểm trước đó không lâu. Tờ báo trích dẫn, chẳng hạn như qua lời của bà đại sứ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley, ông Donald Trump đánh tiếng là các lệnh trừng phạt Nga sẽ không bị gỡ bỏ chừng nào Matxcova còn tiếp tục gây mất ổn định Ukraine và chừng nào Nga còn chưa rút quân khỏi Crimea. Còn với Israel, ông Donald Trump công khai chỉ trích người tiền nhiệm đã ủng hộ việc thông qua nghị quyết của Liên Hiệp Quốc chống lại việc Israel xây dựng các khu định cư người Do thái trên phần đất của người Palestine

Les Echos đặt câu hỏi : Tại sao Donald Trump lại thay đổi lập trường như vậy ? Theo tờ báo, "một số người thấy ở đó sự ảnh hưởng của Rex Tillerson, ngoại trưởng mới nhậm chức hôm thứ Năm tuần trước, người được giao nhiệm vụ chính là mang lại hơi hướng mới cho chính sách đối ngoại của Nhà Trắng. Những tiếng nói chỉ trích gay gắt thì nhìn nhận trong chủ trương của tổng thống Trump là hoàn toàn ngẫu hứng, tổng tống và các bộ trưởng của ông phần lớn đều không có một chút hiểu biết về quản lý chính quyền".

Liên Hiệp Châu Âu trước Donald Trump khó lường

Vẫn về chính sách ngoại giao của chính quyền Trump, nhật báo Le Monde có bài xã luận : "các nước Châu Âu đối mặt với Donald Trump".

Le Monde, nhắc lại điều mà các nước Châu Âu đã lường trước đó là Donald Trump không ưa gì Liên Hiệp Châu Âu. Ông Trump là vị tổng thống Mỹ đầu tiên công khai tỏ thái độ thiếu thân thiện với Châu Âu. 27 nước trong EU phải nhận thấy điều đó và không thể làm ngơ được.

Theo Le Monde : Trump sẽ không thay đổi chủ trương. Ông ta là người ngờ vực Nato, không coi trọng gì tầm quan trọng chiến lược của mối quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương, ông đã ngỏ ý cho biết sẽ tiến hành chính sách bảo hộ kinh tế cứng rắn. Ông ta là người không tin vào chuẩn mực luật pháp của Liên Hiệp Châu Âu mà coi đó như là một mối đe dọa cho lợi ích của Mỹ… ông ta muốn làm EU suy yếu". Nếu sắp tới đây Ted Malloch, một nhân vật có tiếng là coi thường Châu Âu, được Trump chỉ định làm đại diện của Mỹ tại EU, thì 27 nước Châu Âu phải từ chối".

Xã luận báo Le Monde kết luận : "Trong thế giới của Tập Cận Bình, Vladimir Putin và Donald Trump được đánh dấu bởi sự trở lại mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, Châu Âu hơn bao giờ hết phải lớn mạnh hơn, để làm hình mẫu cho các quan hệ văn minh giữa các Nhà nước. Đó là điều mà Donald Trump không muốn".

CIA dự báo tương lai thế giới

Trang quốc tế của nhật báo Le Figaro dành cho đề tài với tiêu đề khá thú vị : "CIA nhìn thế giới vào năm 2035 ra sao ?". Cứ 4 năm, Hội đồng tình báo quốc gia, một bộ phận của cơ quan tình báo Mỹ CIA, lại đưa ra những dự báo về thế giới của ngày mai sẽ ra sao. Le Figaro trích đăng một phần của nghiên cứu nói trên đã được công bố.

Theo tài liệu, chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động. Trước hết thế giới sẽ có nhưng thay đổi mạnh mẽ về dân số. Đến năm 2035, dân số trên địa cầu sẽ tăng từ 7,5 tỷ người lên 8,8 tỷ . Sự gia tăng dân số chủ yếu diễn ra tại Châu Á và Phi. Dự kiến sẽ có khoảng bốn chục thành phố lớn có số dân trên 10 triệu người vào năm 2035, thay vì 28 thành phố như hiện nay. Tuy nhiên những nước nào quản lý tốt giáo dục và lao động sẽ được hưởng lợi từ việc bùng nổ dân số này.

Trong những thập kỷ tới, kinh tế thế giới sẽ giảm tốc. Xu hướng chững lại đó sẽ kéo dài trong những nền kinh tế phát triển sẽ làm tăng bất bình đẳng và nợ công. Cho dù hiện tượng cực kỳ nghèo khó nhìn chung sẽ giảm nhưng công ăn việc làm vẫn khan hiếm bởi sự phát triển của công nghệ mới như trí thông minh nhân tạo. Tình trạng này có thể sẽ dẫn tới áp lực gia tăng đối với tầng lớp trung bình ở phương Tây với thu nhập chững lại và sức mua tiếp tục giảm.

Một thế giới hòa nhập hơn nhưng cũng phân hóa hơn

Sự phát triển viễn thông, giao thông vận tải và internet trong vòng 2 chục năm quan đã tạo điều kiện cho một thế giới hòa nhập với nhau hơn bao giờ hết.

Ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa giờ đây có thể cảm nhận được trong mọi lĩnh vực từ kinh tế, sức khỏe, tư tưởng và chính trị . Một loại virus mới xuất hiện tại Trung Phi, chỉ vài tuần sau đã có thế lan sang tận Bắc Mỹ hay Châu Âu. Một cuộc khủng hoảng tài chính nổ ra ở Châu Á ngay lập tức có thể gây tác động tới thị trường Mỹ. Một cuộc cách mạng ở một nước có thể kéo theo dư chấn hay phản ứng dây chuyền sang nhiều nước xung quanh. Các luồng tư tưởng có thể lan truyền với tốc độ chưa từng có, nhu cầu hợp tác quốc tế lớn hơn bao giờ hết. Nhưng sự hội nhập đó cũng kéo theo sự phát triển của các phong trào tôn giáo tách biệt các cộng đồng. Nghịch lý của sự tiến bộ đó trong những thập kỷ tới sẽ tạo điều kiện cho hiện tượng các cộng đồng xã hội tự thu mình và sự phát triển của các phong trào chính trị chống đối hợp tác quốc tế.

Về quan hệ quốc tế, theo nghiên cứu của CIA, hệ thống quan hệ hệ quốc tế được sắp đặt sau Thế chiến thứ 2 và do Hoa Kỳ thống lĩnh, sẽ tiếp tục tiến triển theo hướng một thế giới đa cực, trong đó các cường quốc sẽ có xu hướng tạo lập ra các vùng ảnh hưởng cạnh tranh với nhau… Các cường quốc muốn xem xét lại trật tự cũ như Trung Quốc và Nga, sẽ có thể lao vào cuộc chạy đua vũ trang và dẫn tới những cuộc khủng hoảng mới.

Sức ép về tài nguyên

Tài liệu nghiên cứu dự báo, trên hành tinh ngày càng đông dân thì vấn đề khai thác quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên là những vấn đề thường xuyên.

Ô nhiễm không khí sẽ trở thành nguyên nhân gây tử vong. Đất đai thoái hóa và khan hiêm nước sẽ ngày càng trầm trọng. Hiện tượng khí hậu nóng lên làm tan băng ở Bắc Cực và Nam Cực do tình trạng làm nước biển dâng cao sẽ gây những hậu quả nghiêm trọng trong tương lai gần, đặc biệt đối với những khu dân cư ven biển. Các biện pháp nhằm ngăn chặn hiện tượng này chỉ có thể có được nhờ các quốc gia hợp tác với nhau. Trong khi đó cuộc cánh tranh tìm kiếm tài nguyên đang khan hiếm dần lại khiện việc hợp tác trở nên khó khăn.

Gia tăng các cuộc xung đột kiểu mới

Xu hướng xung đột vũ trang có nguy cơ bị đảo lộn. Các cuộc nội chiến và can thiệp từ nước ngoài trong những thập kỷ tới sẽ còn gia tăng mạnh. Trên phương diện nội bộ, các phong trào xã hội và sắc tộc có thể giành chính quyền ở nhiều nước. Về phương diện đối ngoại sẽ có sự phân rã các liên minh, các cường quốc cạnh tranh nhau mạnh mẽ hơn, đe dọa khủng bố và bất ổn trở nên thường trực với những Nhà nước yếu kém. Giới hạn giữa chiến tranh và hòa bình có xu hướng không rõ ràng khiến cho việc giải quyết các cuộc xung đột khó khăn hơn. Chiến tranh mạng và tự động hóa vũ khí sẽ phát triển mạnh, nhưng việc phổ biến hạt nhân có thể quay trở lại, đồng thời nguy cơ các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt có thể rơi vào tay các tổ chức khủng bố sẽ gia tăng.

Pháp : Nhộn nhịp mít tinh vận động tranh cử tổng thống

Các báo Pháp ra ngày đầu tuần đều tập trung phản ánh chiến dịch tranh cử tổng thống Pháp. Lần lượt các ứng viên ra tranh cử tổng thống hôm qua (5/02/2017) đã tổ chức các cuộc mít tinh lớn đầu tiên, giới thiệu các chương trình hành động cùng với những hứa hẹn tranh cử.

La Croix và Libération dành trang nhất cho cuộc mít tinh của Mặt Trận Quốc Gia, đảng cực hữu đang có chiều hướng thắng thế.

Trong khi đó, bên đảng cánh hữu những Người Cộng Hòa (LR), sau một tuần lao đao bị dồn vào chân tường vì những cáo giác trả lương khống cho người thân, ứng cử viên François Fillon đang chuẩn bị phản công. Le Figaro chạy tựa trang nhất "Lưng dựa vào tường, François Fillon phản công". Le Figaro cho biết , sau khi tham khảo ý kiến trong đảng cuối tuần qua, ông Fillon quyết định chiều nay phát biểu trên truyền thông và trước gia đình chính trị của mình để cố gắng giải trình về những chuyện lùm xùm rắc rối đang khiến ứng cử viên của đảng LR có nguy cơ phải bỏ cuộc đua.

Nhìn chung các báo đều có chung nhận định, cuối tuần qua các ứng cử viên của các đảng đã làm được cái việc gọi là "hâm nóng chỉ số ủng hộ" cho cá nhân họ, trong khi mà đại đa số người dân Pháp vẫn ngơ ngác trước cả mớ chương trình hành động, những lời hứa hẹn tranh cử của các ứng viên.

Anh Vũ

Trong 48 giờ qua, tân tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục quạt gió vào các lò lửa quốc tế nhất là với Iran và Nga. Cùng lúc đó, từ Seoul, Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis đe dọa giáng trả "vùi dập" Bắc Triều Tiên nếu Bình Nhưỡng dùng vũ khí nguyên tử tấn công Hàn Quốc hay lãnh thổ Hoa Kỳ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump điện đàm với lãnh đạo nhiều nước, ngày 28/01/2017 - REUTERS/Jonathan Ernst

Donald Trump có vẻ ưa thích thái độ khó lường cho dù đã khoác áo lãnh đạo siêu cường kinh tế và quân sự. Hai tuần sau ngày tuyên thệ nhậm chức, tổng thống theo xu hướng "quốc gia trước đã", và chính phủ của ông, đã liên tục đưa ra những tuyên bố bốc lửa. Không những đối thủ của Hoa Kỳ mà ngay các quốc gia đối tác hay đồng minh như Mexico, Úc và Israel cũng bị Donald Trump dằn mặt, theo phân tích của AFP.

Đối với Iran, sau lời "cảnh báo" của Nhà Trắng, Washington dự trù tăng cường các biện pháp mới trừng phạt chế độ Hồi giáo vì Teheran thử tên lửa đạn đạo bị xem là vi phạm thỏa hiệp hạt nhân ký kết với các đại cường vào tháng 7/2015.

Chống Iran, "không trừ một giải pháp nào"

Tổng thống Barack Obama trước đây sử dụng hiệp định hạt nhân này để làm giảm căng thẳng với Iran, tạo ra một bước ngoặt trong quan hệ song phương. Trái lại, tân tổng thống Donald Trump thẳng thừng đe dọa "không loại trừ một biện pháp nào" kể cả biện pháp quân sự. Teheran lập tức lên án tổng thống Mỹ "liên tục vu khống để khiêu khích".

Tiếp tục trừng phạt Nga

Điều ngạc nhiên hơn hết là Washington cũng lên giọng với Matxcơva. Trong khi Donald Trump, từ lúc vận động tranh cử đã chủ trương thắt chặt quan hệ với tổng thống Nga Vladimir Putin, thì tân đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley "lên án hành động gây hấn của Nga tại Ukraine". Tại Hội Đồng Bảo An, nữ đại sứ Mỹ khẳng định lệnh trừng phạt "sẽ được duy trì cho đến khi nào Nga trả bán đảo Crimea lại cho Ukraine".

Nhà Trắng cũng tỏ thái độ lạnh nhạt với Israel trong hồ sơ lập khu định cư người Do Thái trên lãnh thổ lấn chiếm của Palestine. Cho dù Donald Trump nhiều lần ca ngợi mối quan hệ với đồng minh truyền thống tại Trung Đông kể cả ý định dời sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv về Jerusalem, nhưng phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer thẩm định việc "xây thêm khu định cư không giúp giải quyết xung đột Israel-Palestine".

Nhưng rồi sau đó, có tin tân ngoại trưởng Rex Tillerson gọi điện trấn an thủ tướng Benyamin Netanyahu, cam kết một sự ủng hộ "toàn diện".

Xem thường Úc

Donald Trump cũng làm cho đồng minh quân sự Úc ở Thái Bình Dương choáng váng. Trong cuộc điện đàm bị cắt giữa chừng, tổng thống Mỹ cho rằng ông sẽ xét lại thỏa thuận "ngu ngốc" giữa Washington và Canberra về việc Mỹ nhận di dân bất hợp pháp bị cô lập trong các trại tạm cư ngoài nước Úc.

Vùi dập Bắc Triều Tiên

Còn tại Bắc Á, trong chuyến công du trấn an hai đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản, tân Bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis tuyên bố sẵn sàng "vùi dập" Bắc Triều Tiên nếu Bình Những dùng hạt nhân tấn công một trong các đồng minh của Mỹ. Chủ nhân Lầu Năm Góc là Bộ trưởng đầu tiên của chính quyền Trump thăm nước ngoài và với chủ đề an ninh quốc phòng.

Trong hồ sơ kinh tế, tuần trước, vị tổng thống thứ 45 của Mỹ thực hiện ngay chủ trương bảo hộ thị trường, thúc giục Canada và Mexico thương thuyết lại hiệp định tự do mậu dịch Bắc Mỹ.

Những lời tuyên bố bốc lửa trong những ngày qua làm cho công việc của tân ngoại trưởng Rex Tillerson khó khăn thêm. Ngày thứ năm 02/02/2017, ông chính thức nhậm chức vào lúc Bộ Ngoại giao trong tình trạng "nổi loạn", với khoảng "1000 nhà ly khai" làm lung lay. Chính sách ngoại giao "thiển cận và nghiệp dư" của tổng thống Donald Trump bị chống đối công khai.

Thật ra, giới phân tích không rõ là tổng thống doanh nhân toan tính gì ? Phải chăng ông sử dụng chiến thuật đấu trí mà người Mỹ gọi là "ván bài lừa dối" mà cứu cánh duy nhất cần đạt được là phục vụ quyền lợi nước Mỹ trước đã, đồng minh lịch sử hay kẻ thù truyền thống không đáng kể.

Theo AFP, vị khách quốc tế đầu tiên của tân ngoại trưởng Mỹ là đồng nhiệm Đức Sigmar Gabriel. Ngoại trưởng Đức đã nhắc nhở phía Mỹ là trong giai đoạn đầy bất trắc này, mối quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương, từ kinh tế đến quân sự, vô cùng cần thiết.

Tú Anh

Nguồn : RFI, 03/02/2017

Mỹ : Quyền lực đối trọng có thể chống lại Trump ?

Sắc lệnh đình chỉ nhập cư với công dân từ bảy nước Hồi giáo, ngày thứ Sáu 27/01/2017, của tân tổng thống Mỹ Donald Trump, tiếp tục gây giận dữ trên toàn thế giới. Nhật báo Le Monde có bài "Trump gây hỗn loạn và phẫn nộ". Xã luận Le Monde cảnh báo : "Đối diện với Trump, cần các đối trọng quyền lực". Libération đặc biệt có hồ sơ : "Còn lại quyền lực nào trong cơ chế đối trọng quyền lực (tại Hoa Kỳ, có thể ngăn chặn được Trump) ?".

1

Hình mẫu của Donald Trump là tổng thống Mỹ Andrew Jackson (trái), người ủng hộ chế độ nô lệ. Ảnh : Reuter

Xã luận Le Monde nhấn mạnh : "Sự vận hành của nền dân chủ Mỹ, với một hệ thống hành pháp mạnh của tổng thống, dựa trên cơ chế đối trọng quyền lực – checks and balances. Cơ chế này đã có, và chúng ta hy vọng các đối trọng quyền lực sẽ được thực thi cho đến cùng, bởi những gì diễn ra gây lo ngại sâu sắc. Sắc lệnh (về cấm dân từ bảy quốc gia Hồi giáo nhập cảnh) đã được thảo luận chỉ trong một nhóm nhỏ, những giới chức quan trọng của chính phủ Mỹ có liên quan đã không được tham gia, trong khi đó cố vấn Steve Bannon, một nhà tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cực đoan, với quá khứ đầy bê bối, lại có vai trò ngày càng quan trọng".

Trang nhất Libération chạy tựa : "Trump, liệu có phải là một nguy cơ với nền dân chủ ?". Hồ sơ của Libération "Còn lại quyền lực nào trong cơ chế đối trọng quyền lực ?" nhấn mạnh đến phản ứng không chỉ của các nhánh quyền lực lập pháp và tư pháp, mà đồng thời của xã hội dân sự và truyền thông Hoa Kỳ, đang được thế giới theo sát. Để biết được là liệu nền dân chủ Mỹ có đủ "các kháng thể" để đối mặt với tân tổng thống hay không ?

Bài báo tóm lược các nỗ lực của xã hội dân sự và tư pháp Mỹ kháng cự lại "sắc lệnh chống Hồi giáo" của Donald Trump.

Liên đoàn Tự Do Dân Sự Mỹ ACLU ngay lập tức đã có đơn kiện chống lại sắc lệnh của tổng thống lên tòa án liên bang tại New York. Cũng ngay sau đó, một thẩm phán liên bang đã ra quyết định ngăn chặn việc áp dụng sắc lệnh trục xuất công dân bảy nước đã có mặt trên đất Mỹ. Tiếp bước New York, thẩm phán liên bang tại Boston, Seattle và Alexandria (Virginia) cũng ra quyết định ngăn chặn sắc lệnh nói trên. Bộ An Ninh Nội Địa Mỹ hôm Chủ nhật vừa qua cũng ra thông báo yêu cầu "thực thi các quyết định của tư pháp".

Cuộc chiến lâu dài của tư pháp và lập pháp

Theo luật pháp Mỹ, các thẩm phán liên bang có quyền ngăn chặn sắc lệnh của tổng thống, và Tòa Án Tối Cao Hoa Kỳ có thể tuyên bố là "vi hiến" một luật do Quốc Hội thông qua, và được tổng thống ban hành. Tuy nhiên, theo Libération, cuộc chiến tư pháp còn lâu mới kết thúc, bởi để một sắc lệnh của tổng thống bị hủy bỏ, Tòa Án Tối Cao phải chứng minh luật này đi ngược lại Hiến Pháp, cụ thể như đi ngược lại "quyền tự do tôn giáo" và "quyền được hưởng một thủ tục pháp lý công bằng". Trong khi đó, "hôm nay thứ Ba, 31/01, Donald Trump sẽ bổ nhiệm thành viên thứ 9 của Tòa Án Tối Cao". Thành viên thứ 9 là người rất có thể sẽ làm cán cân của tòa nghiêng về phía tân tổng thống.

Về phía Quốc Hội, một loạt sắc lệnh của ông Trump, nhất là sắc lệnh chống người nhập cư từ bảy nước Hồi giáo bị nhiều nghị sĩ đảng Cộng Hòa - chiếm đa số - lên án là tạo điều kiện cho khủng bố phát triển. Dù sao, đó cũng không phải là toàn bộ đảng Cộng Hòa. Giáo sư chính trị học Bruce Ackerman, đại học Yale, cảnh báo "rất ít khả năng phe Cộng Hòa sẽ đưa ra các biện pháp" điều chỉnh lại chính sách nói trên. Hiện tại lãnh đạo Hạ Viện Paul Ryan tỏ ra công khai ủng hộ quyết định của tân tổng thống.

Trong khi đó, nhà chính trị học Richard Arenberg, đại học Brown, nhấn mạnh nhiều hơn đến việc, nếu không được Quốc Hội ủng hộ, truyền thông và xã hội dân sự, tổng thống Mỹ khó lòng tiếp tục lâu dài các chính sách của mình, mà đây là "trường hợp hiện tại".

Chống Trump : Hiệp hội bảo vệ dân nhập cư được nhiều ủng hộ

Phản ứng rõ ràng nhất chống lại sắc lệnh của Donald Trump là các tập đoàn tin học. Google quyết định lập quỹ 4 triệu đô la để ủng hộ bốn hiệp hội hỗ trợ người nhập cư, và lên án chính sách "ngăn chặn các tài năng trên thế giới" tới làm việc tại Hoa Kỳ. Ông chủ Apple gửi thông điệp đến toàn bộ các nhân viên của tập đoàn khẳng định, không có người nhập cư Apple không tồn tại (Steve Job – nhà sáng lập Apple - là con của một người nhập cư Syria). Lyft, tập đoàn cạnh tranh với Uber, thông báo tặng một triệu đô la cho Liên Đoàn Tự Do Dân Sự Mỹ ACLU, hiệp hội trụ cột trong cuộc kháng cự chống lại Trump.

Hiệp hội ACLU, được thành lập từ năm 1920, hiện có khoảng 750.000 thành viên. Trong kỳ nghỉ cuối tuần qua, hiệp hội bảo vệ quyền tự do dân sự Mỹ đã nhận được đợt quà tặng chưa từng có, với tổng số 24 triệu đô la. Ngay sau khi Trump đắc cử, ACLU tuyên bố sẽ hết sức cảnh giác trong bốn năm nhiệm kỳ tổng thống này.

Về các phản ứng quốc tế, báo Le Monde đặc biệt chú ý đến các phản ứng chống Trump tại Anh Quốc. Kêu gọi hủy bỏ chuyến công du của tổng thống Mỹ, theo lời mời của thủ tướng Anh, đã nhận được hơn 500.000 chữ ký của dân Anh. Sau ba lần từ chối lên án chính sách chống dân nhập cư từ bảy nước Hồi giáo, thủ tướng Anh Theresa May phải chấp nhận ra thông báo khẳng định : "Luân Đôn không hưởng ứng" cách làm của chính quyền Trump.

Chỉ riêng có thủ tướng Israel là ca ngợi tổng thống Trump, khi so sánh quyết định của ông Trump với việc Israel xây dựng bức tường phía nam với Palestine.

"Ý thức hệ quái vật" của Donald Trump

Theo một số nhà phân tích, như nhà báo Tony Schwartz, tác giả cuốn "Trump : The art of Deal" (Nghệ thuật mặc cả của Trump) thì Donald Trump không hề có ý thức hệ, các quyết định của ông Trump hoàn toàn dựa vào "nhân cách lấy cá nhân làm trung tâm và rất bản năng của ông ta". Cuốn sách, xuất bản năm 1987, được sử dùng làm tư liệu cho bộ phim hài "Donald Trump's The Art of the Deal : The Movie", ra đời năm 2016. Tuy nhiên, theo Libération, "những hành xử triệt để của tổng thống Mỹ trong những quyết định đầu tiên cho thấy Donald Trump thừa hưởng một lập trường, ít nhiều được tiếp thu từ các lãnh đạo Mỹ trong quá khứ".

Để giúp độc giả hiểu rõ hơn về nguồn gốc của tư tưởng chính trị gây sốc của tổng thống thứ 45 của nước Mỹ, Libération có bài "Quái vật ý thức hệ (l'hydre idéologique) của Trump, chính trị gia dân túy". Libération so sánh Trump với một loạt tổng thống Mỹ, trước hết là tổng thống Andrew Jackson.

So sánh Donald Trump với tổng thống Andrew Jackson cũng chính là điều mà "chiến lược gia" của tổng thống Mỹ, Steve Bannon, khẳng định. Theo cánh tay phải của tân tổng thống Mỹ, Donald Trump đã lấy cảm hứng từ tư tưởng của tổng thống thứ bảy, cũng là tổng thống dân túy đầu tiên của Hoa Kỳ. Phó tổng thống Mike Pence cũng cùng một nhận xét.

Theo Libération, Andrew Jackson, cầm quyền từ năm 1829 đến 1837, với tư tưởng lấy quyền lực ở Washington để chuyển giao cho dân chúng "đã để lại một dấu ấn sâu sắc và đau đớn" trong lịch sử nền dân chủ Mỹ. Trên thực tế, hứa hẹn bảo vệ an ninh cho người Mỹ, nhưng tổng thống Andrew Jackson, chính là người đã tiến hành cuộc đày ải người Da Đỏ, với chiến dịch được mệnh danh là "con đường nước mắt", làm diệt vong các bộ lạc Da Đỏ lớn ở miền đông nước Mỹ. Ủng hộ chủ trương kinh tế tự do, tổng thống Jackson đã để mặc cho chế độ nô lệ phát triển, mà bản thân ông ta là người hưởng lợi.

Di sản chính trị của Andrew Jackson bị lên án rất mạnh tại Mỹ. Năm 2016 đã nổ ra một chiến dịch lớn yêu cầu xóa bỏ hình ảnh ông Jackson trong tờ giấy bạc 20 đô la Mỹ từ năm 2020, để thay vào đó là hình ông Harriet Tubman, một nhà tranh đấu da đen chống chế độ nô lệ. Bộ Tài Chính Mỹ thời Obama đã chấp nhận yêu cầu này.

Philippines : Đến lượt cảnh sát chống ma túy trở thành đích ngắm của Duterte

Philippines với kế hoạch chống ma túy đẫm máu của tổng thống dân túy Duterte là một tâm điểm thời sự khác của Libération, với bài "Tại Philippines, cuộc chiến chống ma túy được kết hợp với chương trình chống cảnh sát tham nhũng".

Cuộc chiến chống ma túy của tổng thống Duterte bị giới bảo vệ nhân quyền lên án mạnh, với hơn 7.000 người thiệt mạng, trong đó hơn 2.500 người là do cảnh sát hạ sát, đã bước sang một khúc quanh mới với biến cố một doanh nhân Hàn Quốc bị cảnh sát Philippines giết hại. Vụ việc được chính quyền Philippines thừa nhận ngày 18/01 mới đây.

Doanh nhân bị cảnh sát bắt cóc hồi tháng 10/2016. Nạn nhân đã bị thắt cổ chết ngay tại trụ sở cảnh sát quốc gia chống ma túy ở phía bắc Manila. Cảnh sát Philippines còn tìm cách lấy gần 200.000 euro tiền chuộc của gia đình nạn nhân, bằng cách tuyên bố doanh nhân này vẫn còn sống. Vụ việc phơi bầy tình trạng biến chất cao độ của cảnh sát Philippines, với khoảng 40% nhân viên tham nhũng, theo một số điều tra.

Hôm Chủ nhật vừa qua, tổng thống Philippines đã thừa nhận tình trạng này, và ra lệnh giải tán các đơn vị chống tham nhũng của cảnh sát quốc gia. Cơ quan chống ma túy của cảnh sát Philippines từ giờ được đặt dưới sự kiểm soát của cơ quan quốc gia chống ma túy. Hôm qua, lãnh đạo cảnh sát chống ma túy Philippines tuyên bố tiến hành chiến dịch "thanh lọc nội bộ toàn diện" trong một tháng, và chấm dứt chiến dịch "Tokhang" chống ma túy, khởi sự từ ngày 01/07/2016, sau khi ông Duterte nhậm chức.

Tuy nhiên, tổng thống Duterte khẳng định cuộc chiến chống ma túy vẫn tiếp tục, cho đến khi ông hết nhiệm kỳ năm 2022, bất chấp các cam kết chỉ tiến hành trong vài tuần, được đưa ra hồi tranh cử.

Nguy cơ sập tiệm từ các vụ mua lại ồ ạt của Trung Quốc

Trong lĩnh vực kinh tế, báo Les Echos đặc biệt "báo động về các nguy cơ gắn liền với việc Trung Quốc mua lại cổ phần nhiều công ty". Báo cáo của cơ quan thẩm định tài chính S&P nhấn mạnh : việc các công ty Trung Quốc – được Nhà nước hậu thuẫn - mua lại ồ ạt cổ phần của nhiều tập đoàn lớn gần đây sẽ có "tác động tiêu cực", trong đa số các trường hợp. Kết luận được đưa ra, sau khi S&P phân tích khoảng 20 trường hợp chuyển nhượng cổ phần, đặc biệt việc ChemChina mua lại tập đoàn hóa chất và thực phẩm Syngenta Thụy Sĩ với 46,5 tỉ đô la, hay việc Trung Quốc mua công ty công nghệ Mỹ Ingram Micro với giá 6 tỉ đô la.

S&P dự đoán, đây là các vụ mua bán không chắc chắn, bởi nếu các cơ sở kinh doanh này gặp khó khăn, rất nhiều khả năng là phía Trung Quốc sẽ rút bớt ủng hộ. Rất nhiều công ty Trung Quốc đang nợ nần đầm đìa vẫn bỏ ra rất nhiều tiền ra mua doanh nghiệp phương Tây (nhờ chính sách hết sức dễ dãi trước đây của các ngân hàng Nhà nước Trung Quốc và Quỹ Con Đường Tơ Lụa/Silk Road fund). Trong trường hợp các công ty này phá sản, hệ quả sẽ là trầm trọng.

Theo S&P, chính quyền Trung Quốc có chính sách "giảm dần việc công khai ủng hộ các doanh nghiệp công". Mới đây, Bắc Kinh tuyên bố sẽ kiểm soát chặt các khoảng chuyển nhượng hơn 10 tỉ đô la, và tất cả các khoản mua bán hơn một tỉ đô la, không liên quan đến ngành nghề chính của cơ sở kinh doanh.

Trang nhất các báo Pháp

Tình hình tranh cử tổng thống Pháp là chủ đề chính của nhật báo thiên hữu Le Figaro. Tờ báo dành hàng tựa trang nhất đến làn sóng ủng hộ từ đảng Xã Hội dành cho ứng cử viên Emmanuel Macron, cựu bộ trưởng Kinh Tế trong chính quyền đảng Xã Hội, nhưng tuyên bố là ứng cử viên không thiên tả, hay thiên hữu. Bài xã luận Le Figaro "Hollande, dù không phải Hollande" nhấn mạnh là ứng cử viên Macron, cho dù tuyên bố như trên, nhưng trên thực chất là người kế thừa nhiệm kỳ năm năm của chính phủ Hollande.

Tờ báo công giáo La Croix cũng dành trang nhất cho "cuộc tranh cử tổng thống Pháp còn nhiều ẩn số" đang diễn ra. Xã luận La Croix khẳng định "Dù sao cũng phải lựa chọn", trong bối cảnh hầu hết các ứng cử viên đã vào cuộc, nhưng "không khí đầy bất trắc", đặc biệt với các cáo buộc lạm dụng tài sản công nhắm vào cả ba ứng cử viên hàng đầu, Marine Le Pen, François Fillon và cả Emmanuel Macron.

Báo kinh tế Les Echos thì nhấn mạnh đến sự phục hồi của các doanh nghiệp Pháp, đặc biệt với số lượng các doanh nghiệp phá sản năm vừa qua rơi xuống mức thấp nhất kể từ khởi đầu cuộc khủng hoảng 2008. Tất cả các ngành nghề hiện đã khởi sắc trở lại, trừ nông nghiệp. Theo Les Echos, sự phục hồi này diễn ra ở các khối các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như doanh nghiệp lớn. Về mặt tài chính, việc cải thiện này có hai lý do chính là các biện pháp hỗ trợ của chính phủ, và giá dầu mỏ và lãi suất ngân hàng giảm. 

Les Echos cũng lưu ý đến "EIT- các doanh nghiệp trung bình của Pháp – các nhà vô địch bị quên lãng". Với 4.500 doanh nghiệp – thuê từ 250 đến 4.999 nhân công, khối các EIT (Les entreprises de taille intermédiaire) sử dụng khoảng 24% lao động, chiếm 28 % doanh thu và 33% hàng xuất khẩu Pháp. Theo Les Echos, chính quyền cần "khẩn cấp tạo điều kiện cho các doanh nghiệp EIT phát triển", bởi nếu được hưởng các điều kiện thuế khóa ưu đãi như của Đức, doanh thu trung bình của EIT Pháp sẽ tăng lên đến 68%.

Trọng Thành