Tổng thống Donald Trump không ưa việc ngoại giao. Ông muốn cắt một phần ba ngân sách Bộ ngoại giao nước Mỹ. Ông còn để trống nhiều ghế đại sứ, không lo bổ nhiệm, cũng như nhiều chức vụ cao cấp trong Bộ ngoại giao. Ông cũng không thèm quan tâm đến một kỹ thuật trong nghề ngoại giao là trao đổi, là "ông mất của kia, bà chìa của nọ". Cho nên, nhiều khi ông Trump đã "cho không" các nước khác những "món quà quý giá" mà không đòi hỏi có gì đáp lại.

Tổng thống Donald Trump đã không đòi hỏi gì cả, tặng không cho ông Netanyahu món quà Jerusalem.

Ông Trump mới tặng Thủ tướng Benjamin Netanyahu một món quà Giáng Sinh khi tuyên bố chính phủ Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô nước Israel, và sẽ đưa Tòa đại sứ từ Tel Aviv về đó. Ông Netanyahu bỗng dưng đạt thắng lợi ; sau khi các chính phủ Israel trong 70 năm vẫn bị các vị tổng thống Mỹ trước từ chối ! Ông Trump không đòi Netanyahu đáp lại bằng một nhượng bộ nào cả !

Hồi đầu năm 2017, Tổng thống Trump cũng tặng cho ông Tập Cận Bình một món quà Tết, hào hiệp cho không giống như vậy ! Vừa bước chân vào Tòa Bạch Ốc, ông Trump xé bản thỏa ước TPP, hợp tác kinh tế với 11 quốc gia trong vùng Thái Bình Dương. Trước đó Bắc Kinh đã lên tiếng chỉ trích thỏa ước TPP này là một âm mưu của Mỹ nhằm bao vây kinh tế nước Tàu ! Tập Cận Bình đã tìm cách chọi lại, thiết lập những liên minh kinh tế khác. TPP là một dụng cụ ngoại giao để chính phủ Mỹ có thể dùng để mặc cả với cộng sản Trung Hoa. Bởi vì khối kinh tế đó sẽ làm ăn, hợp tác với nhau, cố tình gạt Trung Quốc ra ngoài, không mời tham dự.

Nếu còn TPP, khi chính phủ Mỹ cần yêu cầu Trung Quốc mở cửa thị trường cho hàng hóa Mỹ vào, hay cho các xí nghiệp, ngân hàng Mỹ tự do hoạt động trong lục địa, họ có thể đòi hỏi Bắc Kinh nhượng bộ, và đổi lại bằng cách cho Trung Quốc được dự một phần nào vào các cuộc trao đổi trong khối TPP. Tất nhiên sẽ chỉ cho Trung Quốc tham dự nếu chịu tuân hành các phương pháp và thủ tục thị trường dựa trên luật lệ được quốc tế công nhận, theo kiểu Mỹ.

Bây giờ, TPP không còn nữa. Mỹ vẫn phải thương thuyết với Bắc Kinh về việc mở rộng thị trường. Nhưng ông Trump sẽ phải nói chuyện tay đôi, không thể nhân danh một khối kinh tế gồm 12 nước, chiếm 40% tổng sản lượng (GDP) cả thế giới. Trong khi đó, Tập Cận Bình đang mời chào các nước trong vùng cộng tác, liên minh với nhau. Và tất nhiên sẽ làm ăn theo kiểu nước Tàu, nghĩa là sính sái, khỏi cần tôn trọng luật lệ quốc tế ! Càng "sính sái" bao nhiêu càng sinh tham nhũng, và Bắc Kinh càng dễ tạo ảnh hưởng chính trị bấy nhiêu.

Vụ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel cũng vậy. Trước khi tuyên bố quyết định này, ông Trump có thể nói nhỏ với ông Netanyahu một vài câu. Có những điều mà các tổng thống Mỹ, kể cả ông Trump, muốn từ lâu nhưng Israel không chịu làm theo. Bây giờ, hãy yêu cầu họ nhượng bộ một bước thôi, không có gì lớn quá.

Chẳng hạn, nếu muốn Mỹ chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô, chính phủ Israel hãy tuyên bố ngưng không xây dựng các khu định cư mới của dân Israel trong vùng đất chiếm đóng của người Á Rập. Hoặc chính phủ Israel tuyên bố đồng ý với giải pháp "Hai Quốc Gia" trên vùng đất tranh chấp, một nước Israel, một nước Palestine. Cả thế giới đều thấy giải pháp này là tốt nhất ; nhưng cho tới nay Israel vẫn chưa chịu. Bây giờ nếu nói một câu cũng mất mát gì đâu, có thể thương thuyết các chi tiết sau nữa mà !

Tổng thống Donald Trump đã không đòi hỏi gì cả, tặng không cho ông Netanyahu món quà Jerusalem.

Tại sao ông Trump lại "dại dột" như vậy ?

Kinh nghiệm cho thấy ai nghĩ rằng ông Donald Trump dại thì người đó sẽ thất vọng, nhận ra chính mình không đủ khôn !

Ông Trump không thi thố những đòn ngoại giao cò kè trao đổi, với Tập Cận Bình cũng như với Netanyahu, bởi vì ông không thấy những chuyện đó đáng coi là quan trọng. America First ! Ông hô khẩu hiệu cho chính ông nghe và thực hành : Hãy quan tâm trước hết đến nước Mỹ ! Kinh tế Thái Bình Dương là gì mà quan trọng đến thế ? Nước Trung Hoa bành trướng, rồi sao ? (So what ?) Hòa bình Trung Đông trong ba năm tới, hay 90 năm nữa mới có, thì việc gì đến tôi nào ? (Who cares ?).

Khẩu hiệu của ông Trump là America First ! Lo chuyện tại nước Mỹ trước hết, đối với ông có nghĩa là làm sao chức vụ tổng thống Mỹ phải vững chắc. Phải củng cố lòng tin của những người ủng hộ mình trước đã !

Tại nước Mỹ, một số người rất thiết tha đến việc chính phủ Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Đó là những người thuộc các Giáo hội Tin Lành rất bảo thủ, đặc biệt có những nhóm gọi tên chung là "Phái Phúc Âm" (Evangelicals). Đa số những cử tri này, hơn 80%, đã bỏ phiếu ủng hộ Tổng thống Trump trong cuộc bỏ bầu cử năm ngoái. Ông Trump đã hứa hẹn rất nhiều với những người ủng hộ này, và ông muốn chứng tỏ đang thi hành lời hứa. Một hành động được các cử tri tôn giáo bảo thủ hết sức tán thưởng là bổ nhiệm Thẩm phán tối cao Neil Gorsuch. Một hành động được hoan nghênh khác là cho phép tổ chức y tế của các tôn giáo không cần phải theo luật bắt buộc cung cấp thuốc ngừa thai. Công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel chính là để giữ lời ông hứa năm ngoái với các nhóm cử tri tôn giáo bảo thủ.

Người theo Do Thái giáo, Hồi giáo, và Thiên Chúa giáo đều coi Jerusalem là đất thánh. Nhưng 80% các tín đồ trong Phái Phúc Âm (Evangelicals), căn cứ vào Kinh Thánh, tin tưởng nhiệt thành rằng Thượng Đế đã trao Jerusalem cho dân tộc Do Thái. Ngược lại, chỉ có 40% những người Mỹ gốc Do Thái đồng ý điều đó (theo Pew Research Center nghiên cứu năm 2013).

Cho nên, trong nhiều năm qua, các mục sư Evangelicals đã thúc đẩy chính phủ Mỹ phải đưa Tòa Đại sứ Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem. Đặc biệt, từ khi ông Trump nhậm chức, họ gần như mỗi ngày đều thúc đẩy ông làm việc đó. Các mục sư lãnh đạo Phái Phúc Âm bay đi thăm Jerusalem như đi chợ !

Dư luận người Mỹ gốc Do Thái lại khác. Một cuộc nghiên cứu vào tháng Chín vừa qua cho thấy chỉ có 16% muốn chính phủ Mỹ dời Tòa đại sứ về Jerusalem ; 40% chống, và 36% muốn dời Tòa đại sứ sau khi đã ký kết hòa bình với dân Palestine. Tiếng nói của người gốc Do Thái không ảnh hưởng tới ông tổng thống, vì năm ngoái họ chỉ có 23% bỏ phiếu cho ông !

Những tín đồ Evangelicals dựa theo Sách Khải Huyền (Genèse) trong Kinh Thánh, nói rằng Chúa Giêsu sẽ trở lại khi người Do Thái trở về Jerusalem. Việc chính phủ Mỹ đưa tòa đại sứ về Jerusalem sẽ thúc đẩy tiến trình đó chạy nhanh, ngày phán xét cuối cùng sẽ tới sớm hơn !

Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump cũng nổi tiếng là người nói rất mạnh nhưng làm thì chậm chạp. Từ năm 1995, mỗi sáu tháng các vị tổng thống Mỹ đều phải ký một lệnh cho phép hoãn việc đưa tòa đại sứ về Jerusalem.

Tháng Sáu vừa qua, ông Trump đã ký lệnh đó. Sau lời tuyên bố nảy lửa vừa rồi, ông lại ký lần nữa. Chưa biết bao giờ chuyện đổi địa chỉ tòa đại sứ mới được thi hành. Nhưng chỉ cần một lời tuyên bố nóng bỏng, ông Trump đã làm nức lòng các cử tri bảo thủ đã ủng hộ ông. Đó mới là điều quan trọng nhất. Còn những chuyện như tranh chấp Israel với Palestine cũng như chuyện Trung Quốc bành trướng ở Á Đông, cứ để đó từ từ, không có chi vội ! America First ! 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 12/12/2017

Việc ông Trump vừa ra tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel là một quyết định gây sốc, tranh cãi, và có tiềm năng tạo xung đột. Điều này xuất phát từ lịch sử phức tạp của miền đất này.

Israel coi Jerusalem là thủ phủ không thể chia cắt nhưng Palestine muốn Đông Jerusalem là thủ đô của nước họ trong tương lai

Miền đất di cư

Khoảng hơn 3000 năm trước, vùng đất rộng lớn phía tây bán đảo Ả Rập là nơi sinh sống của rất nhiều bộ lạc khác nhau từ xa di cư đến. Hai trong số họ là tộc người Israel đến từ Ur (thuộc Iraq bây giờ) do họ tin rằng Thượng Đế đã hứa ban tặng cho những đứa con cưng của mình một miền đất mới trù phú, điều này được viết trong Kinh Cựu Ước của người Do Thái.

Tộc người thứ hai từ vùng đảo Crete (Hy Lạp bây giờ). Người từ đảo Crete mạnh mẽ, thiện chiến, trở thành kẻ thù của nhiều tộc người khác do chiếm được nhiều đất đai, thậm chí gây hấn cả với Pharaoh Ai Cập. Họ được người Israel gọi là Peleshet (tiếng Anh - Philistine), có nghĩa là những người di cư và chiếm đóng. Cái tên Palestine lần đầu tiên được nhắc đến bởi một nhà sử học Hy Lạp, ám chỉ vùng đất nơi những người của nhiều bộ tộc khác nhau cùng đến di cư và tranh chấp.

Hơn 1000 năm sau đó, khu vực này nằm dưới sự trị vị của đế chế La Mã rộng lớn. Tộc người Israel khi đó đã lớn mạnh và thành lập nhà nước vững vàng nhưng cũng không thoát khỏi ách đô hộ của La Mã. Họ liên tục nổi dậy. Hoàng đế La Mã sau khi đập tan một cuộc cách mạng của dân Do Thái Israel thì quyết định đổi tên quốc gia này thành Palestine, sát nhập vào với cả vùng đất rộng lớn của các tộc người Ả Rập quanh đó nhằm xóa bỏ triệt để dấu ấn của nhà nước Do Thái. Cái tên Palestine và người Palestine tiếp tục được Syria, đế chế Thổ Nhĩ Kỳ và đế chế Anh dùng để chỉ vùng thuộc địa bao la của mình. Vùng đất Palestine về bản chất là một vùng đất không có đường biên rõ ràng, chỉ có hàng trăm bộ lạc lớn nhỏ sống bên cạnh nhau : người Ả Rập, người Do Thái, người Thiên Chúa, người Hồi, người từ đủ các cành nhánh tôn giáo nhỏ hơn. Tất cả bọn họ đều tự nhận mình là người vùng Palestine. Đó không phải là một quốc gia độc lập mà đơn giản chỉ là một cái sân chim, nơi đất lành chim đậu.

Chủ thuộc địa chia đất

Nhiều người cho rằng các nước Ả Rập thực lòng không muốn Palestine được độc lập.

Vùng Palestine luôn nằm dưới sự cai quản của một đế chế nào đó. La Mã và Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman) coi Palestine là thuộc địa của mình nhưng giữ nguyên vùng đất này với cấu trúc thành phố tự trị và bộ lạc. Ottoman hùng mạnh chừng được 500 năm thì Anh và Pháp nổi lên. Để đánh sụp Ottoman, Anh Pháp đi đêm với tất cả các bộ lạc và sắc tộc ở Palestine và các vùng xung quanh, xúi giục họ nổi dậy chống lại kẻ đô hộ. Với sắc tộc nào Anh Pháp cũng hứa hẹn sẽ giúp họ chuyển đổi từ cơ chế bộ lạc và thành phố tự trị lên thành quốc gia, và cho họ quyền lập nhà nước tự chủ một khi đế chế Ottoman sụp đổ. Lưu ý khi đó "quốc gia" là một khái niệm và thể chế chính trị mới lạ, nhất là với các bộ lạc vùng Palestine.

Khi công việc đã xong xuôi, Anh Pháp chia nhau phần đất đai cai trị bằng cách kẻ vẽ các đường biên giới. Một vùng đất rộng lớn trở thành 5 quốc gia. Mỗi đường biên là một toan tính vô cùng cẩn trọng, vừa tạo sự cân bằng, vừa chia nhỏ để trị. Từ cơ thể Syria, Lebanonđược Pháp xé ra hình thành một quốc gia mới với 5 tôn giáo khác nhau Thiên Chúa, Hồi giáo Sunni, Shia và Hồi giáo dòng Druze.

Kuwait được Anh đẻ non bằng cách vặt một mẩu từ Iraq nhằm mục đích chắn đường Iraq không cho ra biển (sau này cuộc chiến Iraq mang quân đánh Kuwait chính là để đòi lại đất ngày xưa). Đồn rằng, khi đang vẽ đường biên giới Jordan thì tự dưng ông Churchill hắt hơi một cái, thế là lãnh thổ của Jordan nguệch vào Saudi một phát. Churchill quẹt nước mũi, cúi xuống và tiếp tục đưa bút lượn trở lại vị trí cũ, thế cho nên đường ranh giới của Jordan trông mới kỳ lạ như vậy.

Cứ thế, các quốc gia mới của bán đảo Ả Rập được hình thành dưới quyền đô hộ của Anh và Pháp. Không có nước nào được độc lập trọn vẹn, thậm chí tộc người Kurd với dân số tới 40 triệu, dù được hứa sẽ cho lập nước nhưng cuối cùng bị phản bội trắng trợn khi vùng đất nơi họ sinh sống bị chia thành năm phần, nằm ngửa mặt dang chân dang tay thuộc về lãnh thổ của năm quốc gia khác nhau. Người Kurd cho đến bây giờ vẫn là dân tộc không quê hương lớn nhất và thảm thương nhất trong lịch sử hiện đại.

Quay trở lại thời điểm người Anh đi phân phát lời hứa. Không những hứa suông, họ còn hứa ba tầng chồng chéo lên nhau cho ba nhóm đồng minh khác nhau. Vùng Palestine rộng lớn được hứa khi Ottoman sụp đổ sẽ dành cho các bộ lạc Ả Rập để thành lập một hợp chủng quốc thống nhất. Rồi cũng chính miếng bánh đó lại được hứa cho gia tộc Hashimi danh giá từng thống trị vùng đất thánh Mecca của Hồi giáo. Cuối cùng, miếng mồi ngon béo được dùng để nhử một dân tộc đã hàng ngàn năm mất nước và tan tác khắp chân trời góc bể nhưng vẫn ngàn năm đau đáu nhìn về vùng đất tổ ở Palestine: người Do Thái.

Miền đất hứa như trong truyền thuyết

Trong chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump đã hứa sẽ dời Đại sứ quán Hoa Kỳ từ Tel Aviv về Jerusalem.

Theo Kinh Cựu ước của người Do Thái, cách đây 3000 năm tại vùng Palestine, vua David lập nên Vương Quốc Israel nơi thành Jerusalem là trái tim của tôn giáo. Với dân tộc Do Thái, vùng đất này là những gì Thượng Đế đã hứa với tổ phụ của họ Abraham, như Kinh Cựu Ước đã ghi: "Ta ban cho con cháu của ngươi mảnh đất này, trải rộng từ sông Ai Cập đến sông Euphrates…". Vì thế đây còn gọi là miền đất hứa (The Promised Land). Đổi lại, Abraham và các con cháu của ông phải thực hiện nghi lễ rạch bao quy đầu - một cuộc phẫu thuật nhỏ mở phần da ở đầu dương vật - để được công nhận là người thừa kế miền đất hứa. Việc tại sao Thượng Đế lại đòi hỏi một cái điều kiện có vẻ "trời ơi" như vậy thì còn nhiều tranh cãi. Nhưng đại đa số cho rằng rạch bao quy đầu sẽ vệ sinh hơn do cặn bã không còn nơi tích tụ, và nghi lễ này cũng mang tính tượng trưng cho việc mở trái tim mình để hoàn toàn cởi lòng không vẩn đục với Chúa (circumcision of the heart).

Tại Jerusalem, con trai của vua David là vua Solomon xây một Đền Thờ Thiêng hùng vĩ nơi cất giữ bản "10 điều răn của Thượng Đế" (The 10 commandments) nổi tiếng. Cũng ở vị trí Đền Thờ Thiêng này là Tảng Đá Nền (Foundation Stone) nơi Người bắt đầu công việc tạo dựng nên Trái Đất, nơi Người vun đất nặn nên Adam ông tổ của loài người, và cũng là nơi Người thử lòng sùng đạo của Abraham bằng cách yêu cầu ông hiến dâng mạng sống của chính con trai mình.

Người Do Thái dựng nước chưa được bao lâu thì liên tục bị xâm chiếm bởi hết đế quốc này đến đế quốc khác. Người dân bắt đầu cuộc lưu lạc kéo dài hàng nghìn năm. Đền Thờ Thiêng bị người Babylon tàn phá, xây dựng lại thì đến lượt đế chế La Mã đốt trụi. Tất cả những gì còn lại của chốn linh thiêng nhất trong tôn giáo Do Thái là một mẩu bé xíu của bức tường khổng lồ vốn chỉ xây bao quanh để bảo vệ cho Đền Thờ Thiêng và một phần của Tảng Đá Nền. Người Do Thái ở Jerusalem cứ mỗi chiều tối thứ bảy lại tập trung dưới chân bức tường vừa đọc kinh Cựu Ước, vừa dập đầu than khóc.

Cái cách than khóc khi cầu kinh của người Do Thái cũng rất đặc biệt, họ gập người, liên tục đổ gục đầu về phía trước như một kẻ lên đồng, trên tay cầm cuốn thánh kinh nhỏ xíu vừa khít trong lòng bàn tay. Phụ nữ thường trùm lên đầu một chiếc khăn, đàn ông đội một miếng vải tròn nhỏ thể hiện sự tôn kính. Khi họ bước đi, những chùm dây dài thò ra ngoài cuốn xoắn theo từng bước chân. Tất cả để nhắc nhở người Do Thái rằng trên đầu và xung quanh luôn có Thượng Đế ngóng nhìn, và mỗi lời ăn tiếng nói, mỗi hành động, mỗi lời thở than của họ đều có thể lay động tới Đấng Tối Cao.

Nếu đến Wailing Wall, bạn sẽ được chứng kiến tiếng khóc, tiếng cầu kinh, tiếng than thân thống thiết của người Do Thái bên những viên đá còn sót lại của quá khứ. Thật khó có thể tưởng tượng người Do Thái đã than khóc vật vã như thế này suốt hơn 2000 năm qua. Đó là một nỗi đau được truyền từ đời này sang đời khác, không có cơ hội hàn gắn, sẻ chia, và lãng quên. Có những thời kỳ người Do Thái thậm chí còn không được bén mảng đến gần Jerusalem nếu không muốn khép vào tội chết. Mỗi năm một lần, vài vị vua của đế chế cầm quyền La Mã hào phóng ban tặng cho họ một ngày được đặt chân vào thành Jerusalem, đến gần bức tường, và cũng chỉ đủ thời gian để mà than khóc cho một đất nước tan tác, một tôn giáo bị vùi dập, cho số phận chốn thiêng liêng nhất của linh hồn dân tộc đã bị đốt thành tro tàn chẳng còn mấy dấu vết.

Trở về miền đất hứa

Tuy nhiên, lịch sử Do Thái như kể trên vẫn chỉ là từ cái nhìn của tôn giáo. Miền đất hứa sau bao thăng trầm của lịch sử, dân Do Thái chỉ còn chiếm có 3%, phần còn lại đa số là Hồi giáo Ả Rập. Năm 1897, một phóng viên Do Thái người Áo-Hung tên là Theodor Herzl dấy lên phong trào kêu gọi phục hưng nhà nước Do Thái tên là Zionism (bắt nguồn từ chữ Zion, chỉ Jerusalem).

Kể từ đó, Zionism khiến hàng ngàn người Do Thái quay trở về Palestine. Thượng Đế hứa cho họ miền đất này từ 3000 năm trước. Người Anh cũng đã lại chót hứa cho họ một quốc gia độc lập. Cộng thêm thảm họa diệt chủng Đức Quốc Xã giết 5 triệu rưỡi dân Do Thái sau năm 1945 khiến châu Âu cảm thấy cần có trách nhiệm nặng nề đền bù thiệt hại cho một dân tộc vừa bị tàn sát dã man.

Khi đó, làn sóng trở về lên đến đỉnh điểm, người Do Thái từ châu Âu ồ ạt tìm cách mua lại đất đai và bất động sản ở Palestine khiến người Ả Rập ở đây vô cùng tức giận. Liên Hiệp Quốc bèn đề xuất việc chia vùng Palestine làm hai phần, một cho dân Do Thái Palestine lập nhà nước Israel, một cho dân Hồi giáo Palestine thành lập nhà nước Ả Rập thống nhất, riêng Jerusalem thì trở thành đặc khu quốc tế do Liên Hiệp Quốc kiểm soát.

Dân Do Thái Palestine đồng ý và lập tức thành lập nhà nước Israel. Tờ báo Palestine Post lập tức được đổi tên thành Jerusalem Post. Tuy nhiên, không giống như những đất nước được tạo nên bằng ngòi bút như Kuwait, Li Băng, Jordan… một trong hai quốc gia được Phương Tây vẽ ra lần này lại dành riêng cho một tôn giáo khác Hồi giáo và một sắc dân khác người Ả Rập. Dân Hồi ở Palestine kịch liệt phản đối. Họ cho rằng cả vùng Palestine phải được công nhận là một nhà nước độc lập duy nhất, và vì đa số dân chúng là người Hồi nên theo nhà nước mới thành lập phải là nhà nước Hồi giáo.

Chỉ một ngày sau khi nhà nước Israel non trẻ tuyên bố thành lập, liên minh 5 nước khổng lồ quanh đó gồm Ai Cập, Jordan, Syria, Iraq và Lebanonđồng loạt nổ súng tấn công với danh nghĩa đồng minh bảo vệ người Hồi Palestine thấp cổ bé họng. Đất đai giành giật, chiếm đi cướp lại xóa nhòa đường biên vốn do Liên Hiệp Quốc đề xuất. Israel mới đầu chỉ là tự vệ, sau càng chiến càng hăng, một mình đánh tan tác liên quân Hồi giáo. Năm 1967, trong một cuộc xung đột dài 6 ngày, quân Israel không những đánh bật Syria, Ai Cập và Jordan mà còn chiếm thêm vài khoảng lớn lãnh thổ của cả ba nước này, trên đà thắng thế chiếm luôn cả Jerusalem làm thủ đô, rồi kiểm soát cả một phần lớn vùng đất của người Hồi Palestine, đẩy hàng chục ngàn dân Hồi tị nạn không còn chỗ quay về, vì thế nên đây còn gọi là vùng bị chiếm đóng.

Liên quân Hồi giáo Ả Rập cay đắng đành chấp nhận thua cuộc, thậm chí phải xuống nước ký hòa ước với Israel để đổi lại các vùng đất bị mất. Cuộc chiến 6 ngày là một vết nhơ đầy nhục nhã trong thế giới Ả Rập, một vết thương không bao giờ lành, một mối thâm thù khiến người Hồi ở bất kỳ đâu cũng có thể xả thân xối máu để dành lại công bằng cho người Hồi Palestine. Đây cũng chính là lý do tại sao tổ chức (được coi là khủng bố) Hezbollah dòng Hồi Shia ở Lebanon được tung hô vì họ đã đẩy lùi quân Israel năm 2006, một phần rửa vết nhơ cho thế giới Hồi giáo.

Palestine

Palestine vốn là tên của một vùng đất. Palestine chưa bao giờ là một quốc gia độc lập, và cho đến tận bây giờ vẫn không được công nhận là nhà nước độc lập. Việc từ chối lời đề nghị chia đất của Liên Hiệp Quốc và sau đó tấn công Israel bây giờ nhìn lại hẳn là một lỗi lầm chính trị phải trả giá quá đắt. Palestine giờ đã trở thành biểu tượng của mối hằn thù tôn giáo, là kho chất nổ tiềm năng, chỉ cần độc lập là lập tức sẽ bị các nước Ả Rập xung quanh biến thành một cái vòi rồng, cuốn lũ xả bão san phẳng Israel đến ngọn cỏ cuối cùng.

Nhiều người cho rằng các nước Ả Rập thực lòng không muốn Palestine được độc lập. Bởi một Palestine tan tác trong bàn tay của kẻ chiếm đóng cũng đồng thời là thứ vũ khí lợi hại để các nhà độc tài Hồi giáo lợi dụng nhằm triệt hạ Israel, khuấy động lòng người hướng đến một kẻ thù chung, và đương nhiên là quên đi những vấn đề nội bộ còn đáng xấu hổ hơn gấp nhiều lần. Như người ta lợi dụng một đứa bé tàn tật bị ngược đãi để điều khiển dư luận lòng người. Đứa bé ấy khỏe mạnh lên thì tất nhiên là không ai có lợi. Rốt cuộc, cũng là một cách chia để trị, nhưng lại lấy danh nghĩa là tình thương.

Về phần Israel, đây là một đất nước với sức sáng tạo kỳ diệu đã khiến sa mạc phải nở hoa, nhưng cũng là kẻ thù không đội trời chung với gần như toàn bộ Trung Đông. Đối với người Israle, đây là đất nơi tổ tông họ 3000 năm trước từng hưng danh lập quốc, nhưng Israel đã và sẽ mãi mãi là chiếc gai đâm vào mắt cộng đồng Hồi giáo Ả Rập ở Trung Đông, như một kẻ đã đi xa đến mấy ngàn năm rồi bỗng dưng quay lại ngang nhiên mua đất rồi chiếm đất của người Hồi.

Jerusalem của Thiên Chúa giáo

Các khu định cư Israel bị quốc tế lên án rộng rãi

Sau khi Do Thái giáo ra đời được khoảng 1000 năm, Jerusalem lúc đó đang bị đô hộ bởi đế chế La Mã và người Do Thái bị phân biệt đối xử, rất nhiều người phải bỏ xứ mà đi. Vào một buổi sáng mùa xuân năm 30, một người Do Thái trẻ tuổi tên là Jesus (Giê-xu) tiến vào thành Jerusalem trên lưng một con lừa. Quần chúng tiếp đón ông nồng nhiệt. Vì Kinh Cựu Ước của người Do Thái nói rằng một messiah, người được chọn lựa, Đức Vua tương lai của Israel sẽ xuất hiện một cách khiêm nhường trên lưng lừa. Thế nên ai cũng hào hứng và hy vọng.

Mỗi ngày mới, hàng trăm người lại tụ hợp nghe Jesus nói chuyện, ngay chính tại Đền Thờ Thiêng Do Thái khi đó vẫn còn chưa bị chính quyền thống trị La Mã thiêu hủy. Nhưng vì những điều Jesus đề cập đến trực tiếp đối đầu với quyền lực của tầng lớp đô hộ, chỉ sau chừng một tuần trụ lại Jerusalem, Jesus bị chính quyền La Mã đóng đinh thập giá. Sau khi Jesus chết, đại bộ phận người Do Thái không còn tin ông là messiah nữa. Đơn giản bởi vì Jesus không hoàn thành sứ mạng của một messiah, tức là đưa toàn bộ dân Do Thái biệt xứ trở về Jerusalem, đánh đuổi chính quyền đô hộ La Mã, và đem đến hòa bình cho toàn nhân loại.

Suốt những thế kỷ thăng trầm sau đó, những người Do Thái tin vào Jesus, tin ông chính là con trai của Thượng Đế và sự bất diệt của Người dần dần tách ra khỏi tôn giáo gốc và hình thành Thiên Chúa giáo, nối thêm kinh Tân Ước vào kinh Cựu Ước của người Do Thái. Suốt trong 2000 năm sau đó, Jerusalem trở thành điểm hành hương quan trọng nhất của các tín đồ Thiên Chúa.

Jerusalem của Hồi giáo

Thủ tướng Netanyahu có mối quan hệ không suôn sẻ với Tổng thống Obama

Do Thái giáo tồn tại được khoảng 1600 năm, Thiên Chúa giáo tồn tại được khoảng 600 năm, thì tôn giáo độc thần thứ ba ra đời từ trong lòng sa mạc sâu thẳm của bán đảo Ả Rập, cách Jerusalem khoảng 7 ngày đường bằng lạc đà. Chàng Muhammad trẻ trung nhận lời cầu hôn của một góa phụ giàu có hơn chàng đến 15 tuổi. Họ sống với nhau khoảng 20 năm hạnh phúc cho tới khi người vợ qua đời và Muhammad mới chỉ bắt đầu những bước đầu tiên truyền bá về một tôn giáo có tên là Người tuân lệnh (Islam).

Islam Hồi giáo ghi nhận hầu như tất cả những nhân vật trong kinh Cựu Ước và Tân Ước, coi họ như những thiên sứ mà Thượng Đế tối cao đã gửi xuống mang thông điệp cho loài người. Jesus cũng được coi là một vị thiên sứ quan trọng, nhưng nhất định chỉ là thiên sứ người trần mắt thịt chứ không phải là con của Thượng Đế. Đối với họ, Jesus của Thiên Chúa giáo hay Moses của Do Thái giáo đều là những đấng tôn nghiêm, nhưng không phải là đấng để thờ phụng.

Khi Muhammad xuất hiện, ông tự xưng và được coi là thiên sứ cuối cùng của Thượng Đế, giới thiệu cho nhân loại Quran - cuốn kinh thánh bằng tiếng Ả Rập được ông nhấn mạnh là thông điệp gốc từ chính Thượng Đế, không hề bị thay đổi hay biến hóa trong quá trình được con người truyền bá như kinh Cựu Ước và Tân Ước.

Trong vòng hơn một năm đầu tiên của Hồi giáo, các tín đồ được Muhammad hướng dẫn quay về Jerusalem mỗi lần cầu nguyện. Nhiều học giả cho rằng Muhammad có thể muốn thúc đẩy quá trình cải đạo của cộng đồng Do Thái tại Mecca nên lấy Jerusalem - hướng cầu nguyện của người Do Thái luôn thể làm hướng cầu nguyện cho Hồi giáo. Tuy nhiên, chỉ hơn một năm sau đó, Muhammad tuyên bố Thượng Đế gửi thông điệp cho tín đồ Hồi giáo chuyển hướng cầu nguyện sang Mecca, nơi Muhammad được giác ngộ.

Theo kinh Quran, một ngày kia, Muhammad được Thượng Đế đưa lên thăm thiên đàng. Chuyến bay từ Mecca lên chín tầng trời có điểm dừng tại một thánh đường ở "nơi xa nhất", tiếng Ả Rập dịch là Al-Aqsa (Viễn Xứ). Chỉ có vậy, kinh Quran tuyệt nhiên không nói gì về tên của thành phố nơi thánh đường quan trọng này tọa lạc. Các học giả ngành thần học thường tranh luận khốc liệt để xem liệu Thánh Đường Viễn Xứ có phải là ở Jerusalem, và thành phố này có phải là nơi Muhammad dừng chân trong chuyến viếng thăm thiên đường ngắn ngủi? Tên thành phố Jerusalem thậm chí còn không được nhắc đến, dù chỉ một lần trong kinh Quran.

Tuy nhiên, sự thể được quyết định khi một cựu tín đồ Do Thái đã cải đạo sang thành người Hồi quả quyết rằng Muhammad đã cầu nguyện ở thánh đường Viễn Xứ và cất cánh lên thiên đàng từ chính Tảng Đá Nền ngay cạnh thánh đường Viễn Xứ trong khu Đền Thờ Thiêng của người Do Thái. Ngay lập tức, chính quyền Hồi giáo thống trị Jerusalem lúc bấy giờ lệnh cho một thánh đường lộng lẫy được xây vòng lấy Tảng Đá Nền, và được đặt tên là Dom of the Rock (Thánh Đường Đá).

Người Hồi giáo coi Thánh Đường Đá là một trong những chốn linh thiêng nhất của tôn giáo. Oái ăm thay, mảnh đất nơi Thánh Đường Đá được xây nên cũng là nơi Đền Thờ Thiêng từng đứng oai nghiêm, là nơi tột cùng linh thiêng của người Do Thái, là nơi người Thiên Chúa coi như chốn giao nhau giữa trời và đất, là nơi Thượng Đế vun đất nặn lên con người đầu tiên, là nơi cả tín đồ Do Thái lẫn Thiên Chúa tin rằng ông tổ của họ Abraham đã đặt con trai mình lên trên Tảng Đá Nền, và sẵn sàng cầm dao cắt cổ đứa con ruột thịt của mình, vì một khi Thượng Đế đã yêu cầu thì không cần phải biết lý do tại sao. Tảng Đá Nền vì thế có thể coi như một lò hạt nhân tôn giáo, nơi khí thiêng và tôn nghiêm không thể tích tụ đậm đặc hơn. Khách du lịch không thể bước chân vào Tảng Đá Nền, đơn giản vì bao trùm lên vị trí tột đỉnh linh thiêng của ba tôn giáo này giờ là Thánh Đường Đá của người Hồi và chỉ người Hồi mới có quyền bước chân vào.

Jerusalem của đa tôn giáo

Israel xem Jerusalem là thủ đô không thể chia tách, trong lúc người Palestine tuyên bố Đông Jerusalem là thủ đô của quốc gia trong tương lai

Nhưng không cần phải chạm tay vào Tảng Đá Nền thì Jerusalem cũng đã khiến nhiều người ngạt thở. Từ hầu như bất kỳ chiếc cửa sổ nào ở Jerusalem, phóng tầm mắt ra xa bạn có thể nhìn thấy những tháp chuông nhà thờ Thiên Chúa với hình thánh giá, xen lẫn những vòng cung hình trăng lưỡi liềm trên đỉnh tháp gọi cầu kinh của các thánh đường Hồi giáo, và dưới thấp một chút là lúp xúp các mái vòm hình trứng của thánh đường Do Thái giáo. Những ngày cuối tuần Jerusalem chìm vào ba nhịp đập khác nhau, thứ sáu là ngày lễ của người Hồi, thứ bảy là ngày lễ của người Do Thái và chủ nhật của người Thiên Chúa.

Chỉ trong vòng 0.9km vuông, Jerusalem nắm gọn trong tay những địa chỉ hành hương quan trọng bậc nhất của ba tôn giáo độc thần lớn nhất thế giới, ba anh em cùng cha mẹ và cũng là ba kẻ thù lớn nhất của nhau. Bản đồ Jerusalem chia gọn gàng thành 3 phần, phần của người Do Thái, phần của người Thiên Chúa và phần của người Hồi.

Cả thành phố như một phim trường thời Trung Cổ với những lễ nghi tôn giáo thấm đẫm vào từng hơi thở của mỗi người dân. Mỗi lối rẽ ngoặt trái hay ngoặt phải đều có thể làm bước chân một kẻ ngoại đạo run lên trong từng nhịp cầu kinh thống thiết. Mỗi người dân ở Jersalem là một di tích lịch sử sống động: những chàng trai Do Thái dòng cổ điển tóc tết hai bím dài hễ nhìn thấy phụ nữ là tránh hẳn sang đường bên kia, các ông già người Hồi chậm rãi bước đi tay lần tràng hạt miệng lẩm nhẩm cầu kinh, hay một thân hình bê bết máu của một kẻ đóng vai Chúa Jesus vai vác thánh giá chân đeo xích sắt bước từng bước khó nhọc trên Con Đường Sầu Thương. Họ như bước ra từ một bộ phim, ai cũng như một kẻ vội vã vâng mệnh Chúa Trời, ai cũng chỉ có một mối lo duy nhất rằng mình không phải là con chiên ngoan đạo, ai cũng có con mắt của một kẻ mộng du, bàng quang với tất cả cõi trần, vừa bước chân vội vã trên những con đường lát đá cổ kính, vừa hướng cả thể xác lẫn tâm linh về một cõi xa xăm, nơi ai cũng tin rằng tình yêu của mình với Đấng Tối Cao là tấm vé chắc chắn để có thể gõ cổng thiên đường.

Từ hàng bao thế kỷ nay, Jerusalem là trung tâm của thế giới, là điểm giao nhau của ba lục địa Á Âu Phi. Trong suốt 3000 năm lịch sử gần đây, Jerusalem đã bị thiêu trụi 2 lần, bao vây 23 lần, tấn công 52 lần và bị trao qua tay các chính quyền đô hộ khác nhau 44 lần. Từ sau cuộc chiến 6 ngày, Jerusalem trở thành một phần của Israel. Hình ảnh những người lính súng ống chằng chịt từ đầu đến chân khiến cuộc sống tín ngưỡng đã đậm đặc càng trở nên căng thẳng. Jerusalem như một cái chuồng sắt nơi chúa sơn lâm, vua sư tử và mãnh tướng rồng lửa bị buộc phải sống cùng nhau và chia chác khẩu phần ăn một cách hòa thuận.

Hầu như tất cả những câu chuyện tôn giáo nổi tiếng nhất đều diễn ra ở đây, trong cái khoảng chưa đầy một km vuông này. Đằng sau những đường phố lát đá lộng lẫy của thành Jerusalem là cuộc sống tín ngưỡng cực điểm, là sự căng thẳng đến tột cùng của xung khắc tôn giáo như một quả bóng đầy hơi có thể bục tung bất cứ lúc nào. Ở Jerusalem, mỗi hòn đá là một câu chuyện kinh thánh, mỗi người dân là một tín đồ sẵn lòng tử vì đạo, mỗi ngọn gió tràn qua cũng có mùi thánh thần, một lời nói bâng quơ cũng có thể trở thành điều tiên tri chờ ngày ứng nghiệm. Sự hội tụ đậm đặc của tôn giáo và ức chế xung đột khiến nơi đây nổi tiếng với hội chứng có tên là Jerusalem Syndrome: Người nào yếu bóng vía sống ở đây lâu sẽ có cảm giác mình bước ra từ... kinh thánh.

Jerusalem từ bao năm qua được mặc định sẽ là thủ đô của hai quốc gia : Israel với vùng Tây thành phố, và Palestine ở thì tương lai với phía Đông thành phố. Việc Trump tuyên bố Jerusalem là thủ đô của Israel mà không phân biệt Đông Tây, cộng thêm việc Saudi gần như ép Palestine chấp nhận một thị trấn nhỏ cách đó không xa làm thủ đô là một đòn giáng mạnh vào người Hồi. Hành động đó không khác gì sự bội ước, sự chèn ép của kẻ mạnh với đồng minh Saudi. Hơn thế nữa, nó cũng giống như việc một kẻ thứ ba - mang tiếng là người trung gian - nhưng lại đi đêm với bên A, và tuyên bố đất đai tổ tiên của bên B giờ là thủ phủ của bên A.

Nguời Hồi khắp nơi đang căm phẫn. Và nếu những giải pháp chi tiết hơn của ông Trump không có điều khoản nào đủ lớn để bù đắp, tiến trình hoà bình ở Trung Đông sẽ đi từ "bế tắc" đến "bùng nổ xung đột".

Nguyễn Phương Mai

Nguồn : BBC, 09/12/2017

Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai là giảng Viên môn Trung Đông học, Đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam, Hà Lan và là tác giả cuốn "Con đường Hồi giáo" ghi lại chuyến đi dọc Trung Đông trong thời kỳ Mùa xuân Ả Rập. Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm của tác giả.

Căng thẳng Jerusalem : Israel oanh kích Gaza, Mỹ bị cô lập ở Hội đồng bảo an (RFI, 09/12/2017)

Hai chiến binh Palestine bị chết rạng sáng ngày 09/12/2017 trong một trận oanh tạc của Israel nhắm vào một mục tiêu Hamas ở trung tâm dải Gaza. Israel tiến hành không kích nhằm đáp trả 3 hỏa tiễn mà Phong Trào Kháng Chiến Hồi giáo Hamas bắn vào Israel ngày 08/12 trong "ngày giận dữ" của người Hồi giáo.

Người Thổ Nhĩ Kỳ phản đối quyết định của tổng thống Trump chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem, Istanbul, ngày 08/12/2017. Reuters/Osman Orsal

Hãng tin AFP, trích thông cáo của quân đội Israel, cho biết "vũ khí của không quân đã nhắm vào 4 cấu trúc của tổ chức khủng bố Hamas ở dải Gaza (…) gồm hai nhà máy sản xuất vũ khí, một kho vũ khí và một khu quân sự". Các trận oanh kích này còn làm khoảng 15 người khác bị thương (trong đó có trẻ em và phụ nữ), theo một quan chức an ninh của Phong trào Hamas, kiểm soát dải Gaza từ 10 năm nay.

Sau cộng đồng quốc, đến lượt 14 thành viên của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, trong phiên họp khẩn cấp ngày 08/12/2017, lần lượt lên tiếng phản đối quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump đi ngược lại với các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Từ New York, thông tín viên RFI Marie Bourreau giải thích thêm :

"Chưa bao giờ, ngay cả khi khai mào chiến tranh Iraq, Hoa Kỳ lại bị cô độc đến như vậy. 14 thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhất trí lên án quyết định của Washington.

Ông Matthew Rycroft, đại diện ngoại giao của Anh Quốc, một đồng minh thân cận của Hoa Kỳ, phát biểu : "Chúng tôi không đồng ý với quyết định của Mỹ về việc chuyển sứ quán nước này đến Jerusalem và đơn phương công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel trước khi đạt được một thỏa thuận cuối cùng. Quyết định này không giúp gì cho tiến trình xúc tiến hòa bình trong vùng, một mục tiêu mà tôi biết rằng tất cả chúng ta cùng chia sẻ trong Hội Đồng này".

Với tinh thần đoàn kết hiếm hoi của Châu Âu, các đại sứ Pháp, Anh, Ý, Đức và Thụy Điển cùng lên án một quyết định không phù hợp với các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An. Định chế quốc tế này không công nhận bất kỳ thay đổi nào về đường biên giới được thông qua ngày 04/06/1967, trừ các quyết định thay đổi do các bên liên quan đạt được nhờ con đường đàm phán.

Ngược lại, tỏ ra ít bị lay chuyển về những cáo buộc trên, đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc cho rằng Washington là một đối tác đặc quyền. Bà Nikki Haley phát biểu : "Chúng tôi dấn thân trong tiến trình xúc tiến hòa bình giữa Israel và Palestine hơn bất kỳ những gì chúng tôi từng làm trong quá khứ".

Hội Đồng Bảo An ghi nhận, đồng thời thúc giục Hoa Kỳ đưa ra những đề xuất chi tiết để giải quyết hồ sơ Israel-Palestine".

Giáo chủ của Al Azhar hủy cuộc gặp với phó tổng thống Mỹ Mike Pence

Sau phong trào phản ứng dữ dội của người dân và các giới chính trị gia, đến lượt lãnh đạo các cơ quan tinh thần Hồi giáo lên tiếng. giáo chủ Ahmed Al Tayeb của Đền thờ Al Azhar (Cairo), một trong những cơ quan tinh thần cao nhất của Hồi giáo theo hệ phái Sunni, tuyên bố hủy cuộc gặp với phó tổng thống Mỹ Mike Pence, dự kiến diễn ra ngày 20/12, vì "không tiếp những người xuyên tạc lịch sử".

Ngoài ra, theo thông tín viên RFI Alexandre Buccianti tại Cairo (Ai Cập), giáo chủ Ahmed Al Tayeb đã triệu tập một phiên họp của Hội đồng các bậc hiền nhân Hồi giáo và kêu gọi tổ chức một cuộc hội thảo cấp vùng quy tụ các nhà chức trách quan trọng nhất của Hồi giáo và Kitô giáo để đáp trả quyết định của Washington.

Cùng ngày 09/12, một cuộc họp bất thường cấp bộ trưởng diễn ra tại trụ sở của Liên Đoàn Ả Rập ở Cairo nhằm nghiên cứu hướng đáp trả đối với quyết định của tổng thống Mỹ.

RFI tiếng Việt

*******************

Jerusalem : Canh bạc đầy rủi ro của Donald Trump (RFI, 08/12/2017)

Thông báo của tổng thống Mỹ đơn phương nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Israel bị khắp thế giới, trừ Israel, xem là hành động "khiêu khích" không đúng lúc không đúng việc có thể làm Trung Đông "bốc lửa". Trái lại, Donald Trump cho biết ông muốn xóa bài làm lại để mang lại hoà bình cho Palestine với sự trợ giúp của Israel và Saudi Arabia. Hư thực thế nào ?

Tại dải Gaza, người Palestine đạp trên một tấm ảnh của Donald Trump, ngay sau thông báo quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.© AFP/MOHAMMED ABED

Sự kiện tổng thống Donald Trump quyết định công nhận Jerusalem, thành phố thánh của ba tôn giáo - đạo Thiên Chúa, đạo Hồi và đạo Do Thái, cùng thờ một Đức Chúa Trời - là thủ đô của Nhà Nước Do Thái, làm cho cộng đồng Ả Rập và Hồi giáo bất bình.

Hầu hết các thủ đô quốc tế, từ Liên Hiệp Châu Âu cho đến Liên Hiệp Quốc đều lo ngại phản ứng mạnh từ cộng đồng Hồi giáo và người Palestine sẽ làm cho Trung Đông chìm trong bão lửa, như cảnh báo của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ.

Câu hỏi đặt ra và vì những lý do nào Washington lại lấy một quyết định đầy rủi ro như thế ?

Từ khi Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Israel vào năm 1995, ba đời tổng thống Mỹ từ Bill Clinton, George W Bush đến Barack Obama, sáu tháng một lần, tìm cách trì hoãn.

Điểm xứng đáng của tổng thống 45 của Mỹ ở chổ, ông không phải là người đầu tiên nương vào quy chế của Jerusalem để tranh cử nhưng là người đầu tiên dám thực hiện lời hứa.

Kế hoạch của Donald Trump được ông mô tả là "hỏa tiễn hai tầng".Tầng thứ nhất, theo giải thích của tổng thống Mỹ : phải nhìn nhận thực tế Jerusalem là thủ đô của Israel mà còn là thủ đô của một nền dân chủ lớn trên thế giới.

Khi lý giải như thế, tổng thống Mỹ phác họa tầng thứ hai : xây dựng một hiệp định hòa bình mới, do Mỹ bảo trợ, thay thế thỏa thuận Oslo bế tắc từ hơn phần tư thế kỷ. Lập luận của tổng thống Donald Trump là ông muốn "làm sáng tỏ vấn đề" để "bứng đi những chốt chận tạo điều kiện đem lại hoà bình".

Theo hai viên chức Mỹ được Reuteurs trích dẫn, tổng thống Donald Trump hứa với chủ tịch Palestine Mamoud Abbas một dự án "làm hài lòng Palestine". Cụ thể ra sao, tổng thống Mỹ không nói rõ : đánh đổi Đông Jerusalem với nhà nước Palestine được Israel công nhận ? Người tị nạn Palestine được hồi hương mà cho đến nay Israel kiên quyết khước từ ?

Điều chắc chắn là trong kế hoạch này, Mỹ huy động cả Saudi Arabia và Israel, hai nước, vì có kẻ thù chung là Iran, sẽ hợp tác giúp Palestine.

Lập luận của tổng thống Donald Trump là ông muốn xóa bài làm lại, "bứng đi những chốt chận tạo điều kiện đem lại hoà bình".

Giới phân tích không đồng ý như vậy và đưa ra ba cách diễn giải.

Thứ nhất là vì nhu cầu chính trị nội bộ. Truyền thông Mỹ, ít cảm thông với tổng thống doanh nhân, thì cho là ông Trump muốn thu hút lá phiếu cộng đồng Do Thái và nhất cộng đồng Tin Lành Phúc Âm mà trong kỳ bầu cử vừa qua có đến 80% cử tri dồn phiếu cho ông .Đối với hai cộng đồng tôn giáo này, không thể để cho thánh địa Jerusalem, một lần nữa lọt vào tay người Ả Rập. Không phải ngẫu nhiên mà tổng thống Mỹ chọn thời điểm này để tung quả bom "Jerusalem". Một mặt, uy tín của Donald Trump xuống thấp kỷ lục sau 10 tháng cầm quyền, chỉ còn 35% dân chúng ủng hộ, vào lúc nước Mỹ chuẩn bị bầu lại Quốc Hội năm 2018. Thứ hai là để đánh lạc hướng công luận trong bối cảnh vòng vây tư pháp, điều tra vụ thông đồng với Nga, khép chặt dần.

Động cơ thứ hai là cá tính của Donald Trump. Ông thường tự hào là hành động theo linh tính. Thế nhưng, trong trường hợp chiến tranh Afghanistan, tổng thống Mỹ đã làm ngược lại và giải thích : theo linh tính, tôi nghĩ là phải bỏ Afghanistan, nhưng lý trí buộc tôi phải nghe theo cố vấn, nghe theo các tướng lĩnh và bộ trưởng quốc phòng James Mattis.

Trong vụ Jerusalem, tổng thống Trump nghe lời cố vấn của ai ? Người thứ nhất là phó tổng thống Mike Pence, thuộc Hội Thánh Phúc Âm và người thứ hai chính là con rể Jared Kushner, theo Do Thái giáo. Áp lực thứ ba đến từ nhà tỷ phú Sheldon Adelson, chủ nhân nhiều sòng bạc và cũng là nhà tài trợ của Donald Trump và bạn thân của thủ tướng Israel Benjamin Netanhyahu.

Theo Mediapart, tên lửa hai tầng của tổng thống Trump có nguy cơ nổ ngay tầng thứ nhất. Không những người Ả Rập mà cả thế giới cho đến Đức Giáo Hoàng đều phản đối.

Theo một thăm dò ý kiến, 56% dân Israel cũng xem quyết định chuyển sứ quán Mỹ về Jerusalem là "không đúng lúc".

Tú Anh

********************

Hamas kêu gọi Palestine nổi dậy chống quyết định của Mỹ về Jerusalem (RFI, 08/12/2017)

Bạo lực có nguy cơ bùng dậy tại Palestine sau khi tổng thống Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Tổ chức Hamas kêu gọi "tiến hành chiến tranh ném đá" intifada, một chiến thuật đã được sử dụng hai lần trong quá khứ để chống lại quân đội Israel. Ngày 07/12/2017, hàng ngàn người Palestine đã xuống đường bày tỏ lòng phẫn nộ, đốt ảnh của tổng thống Mỹ Donald Trump. Thứ sáu 08/12, ngày cầu nguyện hàng tuần của đạo Hồi, được xem là ngày của "mọi nguy hiểm". Biểu tình được kêu gọi khắp thế giới Hồi giáo từ Trung Đông cho đến Châu Á.

Tín đồ Hồi giáo hô khẩu hiệu và giương cao cờ Palestine sau buổi cầu nguyện tại khu phố cổ ở thành phố Jerusalem ngày 08/12/2017. Reuters/Ammar Awad

Trên mặt ngoại giao, hai tổ chức Palestine là Hamas và Fatah tìm cách xóa bỏ xung khắc, để đương đầu với tình huống mới.

Từ Jerusalem, thông tín viên Guilhem Delteil tường thuật :

"Quan hệ giữa Mỹ và Palestine từ nay đã giá lạnh. Phó tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence sắp viếng thăm Trung Đông trong khỏang một chục ngày tới đây, không còn được xem là khách quý ở West Bank.

Các nhà lãnh đạo Palestine không muốn thảo luận về hoà bình với chính quyền Mỹ. Mohamed Shtayyeh, một cán bộ của Fatah, đảng của chủ tịch Palestine, tuyên bố : Nói rằng chuyển sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv về Jerusalem không làm tan vỡ tiến trình hòa bình là nói bậy. Bởi vì Israel và người Palestine chúng tôi đã đồng ý với nhau đây là chủ đề thương lượng, thế mà bây giờ (Mỹ) nói là không phải thế".

Người Palestine từ nay tìm một sức mạnh khác để bảo trợ cho tiến trình hòa bình. Nhưng trước hết, sau 10 năm phân hóa nội bộ, hai tổ chức Fatah và Hamas muốn đoàn kết lập một mặt trận chung. Mohamed Shtayyeh cho biết tiếp : "Chúng tôi gấp rút thi hành mọi biện pháp để hòa giải dân tộc. Chúng tôi không để cho mục tiêu này thất bại vì nó đáp ứng quyền lợi dân tộc Palestine. Chúng tôi sẽ nỗ lực làm việc cho đến khi nào đạt được thành công viên mãn".

Cách nay một tuần, ban lãnh đạo Fatah còn tố cáo phe Hamas không tôn trọng các cam kết. Từ nay, giọng điệu hai bên đã thay đổi toàn diện. Cơ quan quyền lực Palestine nói đến khả năng bỏ các biện pháp cấm vận dải đất Gaza, nơi mà phe Hamas kiểm soát từ 10 năm nay."

Biểu tình tận Châu Á

Đề phòng tình hình vượt tầm kiểm sóat, Israel tăng cường hàng trăm cảnh sát ở Jerusalem. Tuy nhiên, theo Reuters, an ninh Israel không sử dụng biện pháp cản trở nào nhắm vào người Hồi giáo đến thánh địa cầu nguyện.

Sáng nay tại Malaysia, để tỏ tình liên đới với Palestine, hàng ngàn tín đồ đạo Hồi mang biểu ngữ "đả đảo Donald Trump" biểu tình trước Toà Đại Sứ Mỹ ở Kuala Lumpur .

Quyết định của tổng thống Mỹ, gây phản ứng bất đồng trên khắp thế giới, là chủ đề thảo luận trong cuộc họp của Hội Đồng Bảo An được triệu tập khẩn cấp vào hôm nay 08/12/2017 theo yêu cầu của 8 thành viên, đứng đầu là Pháp.

Tú Anh

*********************

Jerusalem, thủ đô Israel : 5 điều cần biết về quyết định mạo hiểm của Trump (RFI, 07/12/2017)

Khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv đến thành phố thánh, tổng thống Donald Trump đoạn tuyệt với quan điểm của cộng đồng quốc tế và chấm dứt chính sách của Mỹ từ vài thập kỷ qua về Jerusalem.

Cờ Mỹ và cờ Israel được treo bên ngoài tòa thị chính Jerusalem, ngày 07/12/2017. Reuters/Ammar Awad

RFI tiếng Việt tổng hợp một số thông tin của AFP và hai nhật báo Pháp Libération và l’Humanité trong hai ngày 05-06/12/2017 để giải thích về vai trò của Jerusalem đối với thế giới Hồi giáo và Do Thái, cũng như quyết định mạo hiểm của tổng thống Mỹ.

Jerusalem : Vùng đất thiêng của 3 tôn giáo

Khu Thành Cổ Jerusalem là vùng đất thánh của ba tôn giáo : Do Thái, Hồi giáo, Kitô giáo với vài tỉ tín đồ trên thế giới. Trước hết là quần thể Đền Thờ, được người Hồi giáo gọi là Haram Al Sharif, còn người Do Thái gọi là Núi Đền (Temple Mount).

Đối với người Hồi giáo, đây là địa danh thiêng liêng thứ ba với Nhà thờ Al-Aqsa có mái vòm bạc, vì theo truyền thuyết, khu vực này là nơi xa nhất mà nhà tiên tri Mahomet đã đến. Nổi bật chính giữa là đền thờ Mái vòm (Dome of the Rock) dát vàng tráng lệ được dựng trên khối đá nơi nhà tiên tri thăng thiên.

Đây cũng là vùng đất thánh của người Do Thái, nơi ngôi đền của họ đã được dựng lên. Phía dưới là bức tường Than Khóc, trước từng là tường đỡ, và hiện là di tích cuối cùng của Ngôi đền Do Thái thứ hai bị người La Mã phá hủy năm 70. Đây là địa danh thiêng liêng nhất để người Do Thái cầu nguyện.

Vì các lý do lịch sử, Quần thể Đền Thờ hiện do Jordan canh giữ, nhưng mọi lối vào khu vực này bị lực lượng quân sự Israel kiểm soát. Người Do Thái được phép vào nhưng không được cầu nguyện.

Cuối cùng, cũng trong Thành Cổ Jerusalem có nhà thờ Mộ Thánh Holy Sepulchre, địa điểm thiêng liêng của người theo Kitô giáo, được xây ở nơi chúa Giê-su bị đóng đinh trên thánh giá và được khâm liệm.

Đối với cả Israel và Palestine, Jerusalem là cột mốc quốc gia và tôn giáo mang ý nghĩa sâu sắc. Với người Palestine, bị tước quyền độc lập, việc bảo vệ Jerusalem và đền Al-Aqsa còn là lời kêu gọi đoàn kết giữa những người theo đạo Hồi.

Jerusalem : Thành phố của cầu nguyện và xung đột

Kế hoạch Phân chia của Liên Hiệp Quốc năm 1947 đã đề nghị tách Palestine lúc đó thành ba thực thể : một Nhà nước Do Thái, một Nhà nước Ả Rập và Jerusalem, thành phố phi quân sự, có vị thế là một "thể tách biệt" (corpus separatum), được đặt dưới sự quản lý của Liên Hiệp Quốc.

Kế hoạch này được các nhà lãnh đạo Do Thái chấp nhận nhưng lại bị giới lãnh đạo Ả Rập bác bỏ. Sau khi người Anh rời vùng đất và khi chiến tranh Israel-Ả Rập lần thứ nhất kết thúc, Nhà nước Israel được thành lập năm 1948 và đặt thủ đô ở Tây Jerusalem, còn Đông Jerusalem lúc đó nằm dưới sự kiểm soát của Jordan. Tuy nhiên, sau cuộc chiến Sáu Ngày vào năm 1967, Israel chiếm luôn cả Đông Jerusalem và sáp nhập vào quốc gia Do Thái. Năm 1980, một đạo luật lập quy chế Jerusalem là thủ đô "vĩnh viễn và không chia cắt được"của Israel.

Ngày 05/12/2017, chính phủ Israel nhắc lại : "Jerusalem là thủ đô của dân tộc Do Thái từ 3.000 năm và là thủ đô của Israel từ 70 năm nay". Jerusalem được nhắc đến ở đây gồm cả Đông và Tây của thành phố "thống nhất".

Chính quyền Palestine cũng muốn biến Đông Jerusalem thành thủ đô của một Nhà nước Palestine độc lập tương lai. Còn Phong trào Kháng chiến Hồi giáo (Hamas) không công nhận Nhà nước Israel và nhắc đến Jerusalem (không phân biệt Đông-Tây) là thủ đô của Nhà nước Palestine tương lai.

Lập trường của cộng đồng quốc tế

Từ nhiều thập kỷ qua, cộng đồng quốc tế không thay đổi lập trường về quy chế của Jerusalem. Liên Hiệp Quốc không công nhận việc Israel sáp nhập Đông Jerusalem và tuyên bố đạo luật 1980 của Israel là vi phạm luật pháp quốc tế.

Nghị quyết 478 của Liên Hiệp Quốc năm 1980 kêu gọi các nước có cơ quan ngoại giao tại Jerusalem rời khỏi thành phố. Sau đó, khoảng 30 nước lần lượt chuyển trụ sở đến Tel-Aviv. Costa Rica và Salvador là hai nước cuối cùng rời khỏi Jerusalem năm 2006. Theo lập trường của Liên Hiệp Quốc, quy chế cuối cùng của Jerusalem phải do các bên liên quan đàm phán.

Năm 1993, các thỏa thuận lịch sử Israel-Palestine được ký ở Oslo (Na Uy) giữa hai lãnh đạo Yitzhak Rabin và Yasser Arafat dưới sự bảo trợ của Bill Clinton đã không đề cập đến quy chế của Jerusalem, vấn đề về các khu chiếm đóng Do Thái trong các vùng đất Palestine và sự hồi hương của di dân Palestine, dù đây là ba chủ đề chính của tiến trình đàm phán hòa bình giữa hai bên. Hiện đây vẫn là những vấn đề nhạy cảm.

Từ lập trường của Hoa Kỳ đến ý đồ của Trump về Jerusalem

Năm 1995, tổng thống Bill Clinton đã ký một sắc lệnh công nhận : "Từ 1950, Jerusalem là thủ đô của nhà nước Israel". Nghị Viện Mỹ cũng thông qua Đạo luật Đại sứ quán Jerusalem (Jerusalem Embassy Act). Để đạo luật này được áp dụng, sứ quán Mỹ, hiện đang ở Tel-Aviv giống như đa số các nước công nhận Nhà nước Israel, phải được chuyển đến Jerusalem. Tuy nhiên, có một điều khoản trong luật này cho phép tổng thống Mỹ đương nhiệm hoãn thời hạn áp dụng.

Cứ 6 tháng một lần, ba người tiền nhiệm Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama ký vào điều khoản hoãn áp dụng luật. Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump miễn cưỡng ký vào điều khoản này lần đầu tiên vào tháng 06/2017. Cuối cùng, ngày 06/12/2017, chủ nhân Nhà Trắng công nhận Jerusalem "là thủ đô không thể chia cắt được của Nhà nước Israel", theo đúng tuyên bố trong thời gian ông vận động tranh cử.

Chuyển sứ quá Mỹ về Jerusalem : Chuyện gì xảy ra tiếp theo ?

Theo tác giả Pierre Barbancey trên nhật báo L’Humanité (05/12/2017), ký quyết định chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem là một yếu tố trong kế hoạch mới của chính quyền Mỹ nhằm giải quyết "cuộc xung đột Israel-Palestine". Và quan trọng hơn là nhằm mở đường để Washington thực hiện mục tiêu cuối cùng là đối đầu với Iran ; chống Iran cũng là mục tiêu của Israel cùng với nhiều nước Ả Rập khác, mà đứng đầu là Saudi Arabia.

Ngày 03/12, con rể kiêm cố vấn của tổng thống Mỹ, Jared Kushner, giải thích về kế hoạch mới của Mỹ như sau : "Rất nhiều nước Trung Đông muốn cùng một điều : tiến bộ kinh tế, hòa bình cho dân tộc của họ. Họ nhận thấy các mối đe doạ trong vùng và tôi nghĩ rằng họ nhìn thấy Israel, một kẻ thù truyền kiếp, thực ra đã trở thành một đồng minh tự nhiên của họ vì Iran, vì tổ chức Nhà Nước Hồi giáo tại Iraq và Trung Đông".

Cụ thể, theo kế hoạch, một Nhà nước có thể sẽ được trao cho người Palestine trên một phần West Bank và trên dải Gaza nhưng hai phần này không được kết nối với nhau. Thêm vào đó là khoản trợ giúp 10 tỉ đô la để xây dựng Nhà nước này. Tuy nhiên, hai chủ đề về đàm phán quy chế của Jerusalem và quyền hồi hương của di dân Palestine bị trì hoãn vô thời hạn. Phía Mỹ chịu trách nhiệm đàm phán với Israel. Có lẽ vì thế mà hình thành ý tưởng công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Trước mắt, thế giới phản đối quyết định của Donald Trump. Còn "các nước Hồi giáo bị chia rẽ dường như đang trở nên đoàn kết" trước quyết định về Jerusalem của tổng thống Mỹ, theo nhận xét trên website Libération (06/12/2017). Nhiều lãnh đạo Hồi giáo trong vùng bắt đầu chạy đua để thể hiện là người bảo vệ Jerusalem.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, với tư cách là chủ tịch luân phiên của Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo gồm 57 nước, đã mời các thành viên họp thượng đỉnh đặc biệt tại Istanbul vào ngày 13/12. Jordan cũng yêu cầu Liên Đoàn Ả Rập tổ chức họp khẩn ngoại trưởng của 22 nước thành viên vào thứ Bẩy 09/12.

Là người gìn giữ hai thánh địa Hồi giáo đầu tiên (Mecca và Medina), vua Salmane của Saudi Arabia cũng không muốn để bất kỳ nước nào vượt qua. Tuy nhiên, đồng minh chính của Donald Trump tại Trung Đông lại rơi về thế khó xử và mới chỉ đưa ra những lời cảnh báo nhẹ nhàng về "bước đi nguy hiểm của Washington" có thể khiến "người Hồi giáo giận dữ". Saudi Arabia cũng muốn liên minh với Israel để chống lại kẻ thù số 1 trong vùng là Iran.

Cuối cùng, Iran cũng tranh thủ cơ hội để cạnh tranh với các quốc gia theo hệ phái Sunni khác trong việc bảo vệ Jerusalem. Tổng thống Hassan Rohani khẳng định là Iran "sẽ không dung thứ cho việc xâm phạm các thánh địa" và kêu gọi "người Hồi giáo phải đoàn kết trước âm mưu lớn này".

Dù là đối thủ, bị chia rẽ hay đồng minh, các nước Ả Rập Hồi giáo đang kêu gọi đoàn kết trong việc lên án quyết định của Donald Trump.

RFI tiếng Việt

***********************

Những điều cần biết về quyết định công nhận Jerusalem của Mỹ (VOA, 07/12/2017)

Một phần Cổ thành Jerusalem với Mái vòm Đá của điện thờ Hồi giáo trên Núi Đền, ngày 5 tháng 12, 2017

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm gì liên quan tới Israel ?

Donald Trump đã quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, là tổng thống đầu tiên của Mỹ làm như vậy kể từ khi Israel được sáng lập vào năm 1948. Tel Aviv hiện là nơi Mỹ và nhiều nước khác đặt đại sứ quán.

Ông Trump dự định dời đại sứ quán Mỹ tới Jerusalem, nhưng việc này có thể mất đến hai năm. Luật của Mỹ quy định tổng thống ký sắc lệnh đặc miễn sau mỗi sáu tháng xác định đại sứ quán vẫn đặt tại Tel Aviv. Tuần này, ông Trump lỡ mất thời hạn 6 tháng gần đây nhất, nhưng các quan chức Mỹ nói rằng ông sẽ ký vào sắc lệnh đặc miễn và cũng yêu cầu Bộ Ngoại giao bắt đầu tiến trình dời đại sứ quán.

Tại sao ông Trump công nhận Jerusalem ?

Ông Trump đang hoàn thành một lời hứa lúc vận động tranh cử rằng ông sẽ dời đại sứ quán Mỹ ở Israel về Jerusalem. Ông theo đuổi lập trường ủng hộ Israel mạnh mẽ khi còn là ứng cử viên để lấy lòng cơ sở ủng hộ lớn của ông là những người theo phái Phúc Âm và những người Mỹ gốc Do Thái ủng hộ Israel.

Lời hứa của ông Trump rất được lòng hai nhóm cử tri đó, bao gồm cả ông trùm sòng bạc Sheldon Adelson, người đã quyên góp 25 triệu đôla cho một ủy ban hành động chính trị ủng hộ ông Trump trong chiến dịch tranh cử.

Các quan chức chính quyền Mỹ nói rằng việc công nhận Jerusalem là thừa nhận "thực tế lịch sử và hiện trạng" của Jerusalem.

Vì sao Jerusalem, lâu nay là nguồn gốc của tranh cãi quyết liệt, lại quan trọng như vậy ?

Người Israel và người Palestine đều tuyên bố Jerusalem thuộc về họ. Thành phố này cũng là nơi Israel đặt chính quyền của mình. Israel tuyên bố toàn bộ Jerusalem là thủ đô của họ trong khi người Palestine xem khu vực phía đông thành phố, bị Israel chiếm đóng trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, là thủ đô của một nhà nước Palestine tương lai.

Xung đột tập trung vào Cổ thành Jerusalem, nơi có điện thờ thiêng liêng thứ ba của Hồi giáo và địa điểm thiêng liêng nhất của Do thái giáo. Thành phố này lâu nay đã là một vấn đề gây tranh cãi đối với người Do Thái và người Hồi giáo khắp thế giới.

Mặc dù Israel kiểm soát thành phố, việc Israel sáp nhập đông Jerusalem không được cộng đồng quốc tế công nhận. Cộng đồng quốc tế muốn cuộc xung đột kéo dài hàng thập niên này được giải quyết tại bàn đàm phán.

Jerusalem cũng là nơi có Nhà thờ Mộ Thánh, được xây dựng tại nơi mà nhiều Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu bị đóng đinh và được chôn cất. Các giáo phái Công giáo Armenia và Công giáo Roma và Chính thống giáo Hy Lạp chia nhau quyền trông coi nhà thờ này, nơi căng thẳng thường bùng lên về quyền kiểm soát những khu vực khác nhau.

Những hệ quả tiềm năng là gì ?

Quyết định của ông Trump đảo ngược chính sách đối ngoại gần 70 năm qua của Mỹ và các nhà phân tích cảnh báo rằng nó có thể đe dọa những nỗ lực điều giải một thỏa thuận hòa bình giữa người Israel và người Palestine.

Các nhà lãnh đạo Ả-rập cảnh báo rằng nó có thể khơi mào các vụ bộc phát bạo lực mới, và Nhà Trắng đang chuẩn bị cho viễn cảnh này bằng cách điều phối các kế hoạch bảo vệ công dân Mỹ ở nước ngoài.

Các quan chức an ninh Israel nói họ đã chuẩn bị cho mọi tình huống.

Ngoài việc khiến các đồng minh quan trọng trong thế giới Ả-rập tức giận, bước đi này cũng đe dọa làm các đồng minh phương Tây của Mỹ giận dữ.

*********************

Jerusalem : Thế cô lập của Donald Trump (RFI, 07/12/2017)

Israel rất hài lòng với tuyên bố của tổng thống Hoa Kỳ. Thủ tướng Benjamin Netanyahu xem ngày 06/12/2017 như một "ngày lịch sử". Thị trưởng thành phố Jerusalem Nir Barkat ca ngợi quyết định "can đảm và đúng đắn" của chính quyền Trump.

Người dân Palestine tại Jerusalem theo dõi diễn văn của tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, ngày 06/12/2017. Reuters/Ammar Awad

Trong lúc cả thế giới chỉ trích tổng thống Mỹ làm tiêu tan viễn cảnh hòa bình cho Cận Đông. Chính quyền Palestine cho rằng với quyết định này, Washington "hủy hoại hòa bình".

Phản ứng gay gắt nhất đến từ Thổ Nhĩ Kỳ : Tổng thống Recep Tayyip Erdogan ngay hôm 06/12/2017 thông báo triệu tập đại diện 57 nước thành viên của Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo (OCI). Thông tín viên đài RFI Alexandre Billette từ Istanbul tường trình :

"Rõ ràng là Recep Tayyip Erdogan muốn dẫn đầu phong trào chống Washington. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ hôm qua đã tiếp quốc vương Jordan, điện đàm với lãnh đạo 7 nước Hồi giáo. Trong bối cảnh Ankara đang giữ chức chủ tịch luân phiên OCI, hôm qua, chính quyền thông báo sẽ triệu tập các nước thành viên tại Istanbul vào thứ Tư tuần tới (13/12). Đây sẽ là một cuộc họp bất thường chỉ nhằm để bàn về quyết định của Mỹ về quy chế Jerusalem.

Chính giới Thổ Nhĩ Kỳ, kể cả phe đối lập, đồng thanh lên án chính sách của Mỹ, xem đây là "một sai lầm nghiêm trọng", hay tệ hơn nữa, như lời bộ trưởng Tư Pháp Thổ Nhĩ Kỳ, quyết định của Hoa Kỳ về Jerusalem là một "đám cháy khó dập tắt".

Đối với ông Erdogan, giải quyết được khủng hoảng này sẽ giúp ông tăng uy tín đối với công luận trong nước. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm hài lòng thành phần cử tri thuộc cánh bảo thủ luôn rất quan tâm đến vấn đề của Palestine. Recep Tayyip Erdogan không thể lơ là với số này trong lúc mà tỷ lệ tín nhiệm của ông đang chựng lại kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý sửa đổi Hiến Pháp hồi tháng Tư vừa qua".

Trong khu vực Đông Nam Á, Malaysia tuyên bố "không bao giờ chấp nhận" Jerusalem là thủ đô của Israel. Còn nước Hồi giáo đông dân nhất thế giới là Indonesia thì bày tỏ mối lo ngại "sâu sắc" về ổn định tại vùng Cận Đông.

Saudi Arabia, một đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ, lên án một hành động "vô trách nhiệm" của Nhà Trắng. Iran nói tới viễn cảnh một "cuộc chiếm ném đá Intifada" khác sắp mở ra.

Anh, Pháp, Đức đều không tán đồng quyết định của tổng thống Mỹ. Về phía Liên Hiệp Quốc, họp báo chiều 06/12, tổng thư ký Antonio Guterres đã mạnh mẽ lên án một quyết định "đơn phương" từ phía Hoa Kỳ. Ngày 07/12, Hội Đồng Bảo An họp khẩn tại New York về hồ sơ này.

Thanh Hà

**********************

Cộng đồng quốc tế lên án Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô Israel (RFI, 07/12/2017)

Các nước Hồi giáo trên thế giới, từ Saudi Arabia đến Thổ Nhĩ Kỳ hay Indonesia, Malaysia đồng loạt phản đối tổng thống Donald Trump quyết định dời tòa đại sứ Mỹ về Jerusalem và công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Châu Âu lo ngại bạo động lại dấy lên tại Cận Đông. Liên Hiệp Quốc họp khẩn sáng 07/12/2017 tại New York sau quyết định đơn phương của tổng thống Hoa Kỳ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố văn bản công nhận Jerusalem là thủ đô của Israël, ngày 06/12/2017. Reuters/Kevin Lamarque

Thông tín viên đài RFI Anne Corpet từ thủ đô Washington trở lại với một quyết định được coi là lịch sử của tổng thống Mỹ thứ 45 : Donald Trump đoạn tuyệt với chính sách ngoại giao lâu đời của Mỹ về Cận Đông.

"Donald Trump coi đây là "một cách tiếp cận mới". Qua việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, tổng thống Hoa Kỳ đã đơn phương xếp lại quân cờ. Theo ông, đây chỉ đơn thuần là việc nhìn nhận "một thực tế trên hiện trường". Tuy nhiên, tổng thống Trum nhấn mạnh rằng Mỹ không đứng về phe nào trên vấn đề đường biên giới và chủ quyền của Israel tại Jerusalem. Trong bài diễn văn ngày hôm qua (06/12), tổng thống Trump đã nhắc lại Mỹ tha thiết với giải pháp thành lập hai nhà nước, Israel và Palestine, với điều kiện giải pháp đó phải được cả đôi bên chấp nhận.

Tổng thống Mỹ ý thức được rằng chiến lược của ông mang tính rủi ro cao và tuyên bố về quy chế của thành phố Jerusalem có nguy cơ làm dấy lên một làn sóng bạo động. Do vậy, Donald Trump đã kêu gọi tất cả các bên bình tĩnh và chừng mực.

Trong thông cáo, bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết sẽ thực hiện quyết định của Nhà Trắng, chuyển tòa đại sứ Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem. Thông cáo này cho biết thêm Hoa Kỳ đặt an ninh của các công dân Mỹ lên trên hết và đã có các biện pháp để bảo vệ công dân Mỹ sống trong các khu vực liên quan. Đây là một cách gián tiếp nhìn nhận mức độ nguy hiểm trong tính toán của Nhà Trắng".

Thanh Hà

Jerusalem : Một mình Trump chống lại tất cả

Chủ đề ngự trị trang nhất nhiều tờ báo Pháp hôm nay là quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Biểu tình tại thủ đô Amman, Jordanie ngày 08/12/2017, phản đối quyết định của tổng thống Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel - Reuters

Le Monde chạy tựa : "Jerusalem : bước ngoặt ngoại giao của Trump". Sau khi tổng thống Mỹ tuyên bố chính thức thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhóm họp khẩn cấp ngày hôm nay, 08/12. Các nước Ả Rập lên án quyết định này và tổ chức Hamas Palestine kêu gọi tiến hành chiến tranh ném đá – Intifada. Theo Le Monde, với quyết định này, "Trump lựa chọn sự cô lập về ngoại giao" và trên thực tế, "Chấm dứt vai trò trung gian hòa giải không thiên vị của Hoa Kỳ" trong cuộc xung đột Israel-Palestine.

Trong bài xã luận "Một mình chống lại tất cả", Le Monde nhận định : Donald Trump đã bỏ ngoài tai tất cả những lời cảnh báo, một cách lịch sự hay thúc ép, tùy theo lãnh đạo của các nước, những lời cầu khẩn, thậm chí của cả giáo hoàng Phanxicô, trước khi tổng thống Mỹ, vào ngày 06/12/2017, thông báo chính thức thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Các phản ứng báo động và phẫn nộ của cộng đồng quốc tế về quyết định này – ngoại trừ thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou vỗ cả hai tay để hoan nghênh – khẳng định, nhất là đối với những ai còn ngờ vực, rằng tổng thống Mỹ không ngần ngại xóa bỏ mọi điều cấm kỵ.

Rõ ràng là cho đến lúc này, Hoa Kỳ của tổng thống Donald Trump không chỉ hài lòng với việc đơn phương ra các quyết định, bất chấp ý kiến của các đối tác gần gũi nhất.

Hoa Kỳ đã tiến hành tháo gỡ hệ thống quan hệ quốc tế mà chính họ đã xây dựng sau đệ nhị thế chiến. Thông báo của ông Trump về Jerusalem thực sự là một sự cưỡng bức xóa bỏ vai trò của ngoại giao như là một cách thức để giải quyết các xung đột.

Theo tinh thần hiệp định Oslo, được ký kết dưới sự bảo trợ của Mỹ năm 1993, Israel đã cam kết đàm phán về quy chế tương lai của Jerusalem trong khuôn khổ hiệp định hòa bình. Vua Jordani, một trong những nhà lãnh đạo ôn hòa nhất trong vùng Trung Đông, đã nhấn mạnh, vấn đề Jerusalem "mang tính quyết định để đạt được hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới". Điều không may là tiến trình hòa bình được khởi động từ sau hiệp định Oslo không tiến triển và cho đến lúc này, không có hòa đàm giữa Irael và Palestine.

Khi nhóm lên tia lửa Jerusalem, tổng thống Mỹ đã công khai chấp nhận nguy cơ làm gia tăng căng thẳng và làm dấy lên các vụ bạo động mới trong một khu vực luôn luôn ở bên bờ vực của sự bùng nổ, và ông cũng không hề nói rõ các dự án của mình nhằm tái thúc đẩy tiến trình hòa bình. Việc cử phó tổng thống Michael Pence tới Cận Đông không hề hàm ý nhắc tới khía cạnh này.

Tệ hại hơn, khi ra quyết định như vậy, ông Trump đã ủng hộ chính sách "việc đã rồi" của thủ tướng Israel Netanyahou. Chính phủ Israel được dựng lên ở Jerusalem, ngay từ năm 1948, nhưng Đông Jerusalem lại hoàn toàn của người Ả Rập cho đến năm 1967. Từ đó trở đi, tranh thủ việc Israel xây dựng các khu định cư, khoảng 200 ngàn người Israel đã tới sinh cơ lập nghiệp tại đây xen kẽ với người Palestine, và điều này làm cho vấn đề quy chế của thành phố Jerusalem càng trở nên phức tạp. Tổng thống Donald Trump tuyên bố, Jerusalem thủ đô của Israel là một thực tế nhưng ông lại cẩn thận tránh không nói đến Đông Jerusalem có thể trở thành thủ đô của Nhà nước Palestine. Theo lô-gích, lập luận này cũng là một sự thừa nhận các khu định cư tại những vùng lãnh thổ Israel chiếm đóng như là một thực tế, bất chấp luật pháp quốc tế. 

Không phải chỉ có nghệ thuật ngoại giao mà rõ ràng là cả luật pháp quốc tế cũng không phải là những tham số trong chính sách đối ngoại của chính quyền Trump. Chính sách này được chỉ đạo bởi mối ám ảnh của ông đoạn tuyệt với những người tiền nhiệm và những đòi hỏi thúc ép về đối nội – cụ thể là mối quan tâm làm hài lòng cộng đồng Tin Lành Phúc Âm và các nhóm vận động hành lang thân Israel.

Kể từ khi nhậm chức, hồi tháng Giêng 2017 đến nay, danh sách các cam kết quốc tế mà Donald Trump xóa bỏ ngày càng dài : hiệp định tự do mậu dịch xuyên Thái Bình Dương – TPP ; hiệp định Paris về khí hậu, thỏa thuận hạt nhân Iran, cùng với Israel rút khỏi UNESCO ; tại Tổ Chức Thương Mại Thế Giới – WTO, các đại diện Mỹ ngày càng tỏ ra ngỗ ngược và gần đây nhất, Hoa Kỳ rút khỏi Thỏa ước Toàn Cầu về di dân và tị nạn đã được Liên Hiệp Quốc thông qua. Đó là chưa nói đến bài diễn văn chỉ trích mạnh mẽ cơ chế đa phương mà ông Trump đọc tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc hồi tháng Chín, cũng như việc phá hủy bộ máy ngoại giao của nước Mỹ. Danh sách này đủ dài để cho các đồng minh của Mỹ phải ý thức được rằng thế giới đã đi vào một thời kỳ mới. 

Đã đến lúc cần phải ghi nhận thực tế này. Và cũng như điều cần phải làm khi Mỹ rút khỏi hiệp định Paris về khí hậu, cần phải học cách lách tránh chính quyền liên bang Hoa Kỳ đang dấn thân vào con đường gây bất ổn nguy hiểm cho cộng đồng quốc tế.

Trung Đông : Trump chơi trò nguy hiểm

Cũng về tình hình Trung Đông, trang nhất Le Figaro chạy tựa : "Jerusalem : Trump làm dấy lên làn sóng phản đối trên toàn thế giới". Tờ báo cho rằng "Chỉ với một tuyên bố, Trump giúp người Hồi giáo, vốn dĩ chia rẽ, nay đoàn kết lại" và nhận định ""Đối với Trump, chính trị thắng thế đối với ngoại giao".

Xã luận của Le Figaro cảnh báo, đó là "Một trò chơi nguy hiểm". Bởi vì Donald Trump đã làm dấy lên sấm chớp trên một bầu trời nặng trĩu giông bão. Trước mắt, quyết định của Trump không làm thay đổi gì nhiều, nhưng có tính biểu tượng rất cao. Và theo tờ báo, chỉ có là ông Trump mới không nhận thức được tất cả các ý nghĩa tôn giáo, chính trị của một thành phố thánh biểu tượng của ba tôn giáo.

Quyết định của Donald Trump nhắm vào mục đích đối nội. Khi đoạn tuyệt với nhiều thập kỷ ngoại giao Mỹ, ông muốn làm hài lòng những người ủng hộ, các cử tri của ông và các nhà tài trợ cho ông. Cũng có thể ông muốn đánh lạc hướng dư luận trong nghi án Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống, trong lúc cuộc điều tra đang tập trung vào con rể ông, Jared Kushner, đồng thời cũng là đặc phái viên của tổng thống phụ trách hồ sơ Trung Đông.

Xã luận của Le Figaro cho rằng thật đáng kinh ngạc về việc Donald Trump thiếu vắng tầm nhìn. Quyết định của ông không hề nằm trong khuôn khổ triển vọng một giải pháp chính trị nào cả.

Tờ báo kết luận, ông Trump "tác nhân quậy mạnh nhất" phá bỏ mọi quy ước quốc tế mà không hề xây dựng gì sau đó, như trong cuộc xung đột Israel-Palestine, tại Syria, Libya, hồ sơ Bắc Triều Tiên, Nga. Ông không hề giúp gì cho các hồ sơ nói trên tiến triển. Điều này ngược lại hẳn với Vladimir Putin. Tại Trung Đông, Hoa Kỳ bằng lòng khai thác một cách nguy hiểm các biểu tượng, trong khi đó, Nga lại đi vào cụ thể và đạt được các kết quả.

Chúa trời là nhà ngoại giao ?

Về phần mình, Libération đưa lên trang nhất hàng tựa : "Jerusalem : Bên bờ vực thẳm".

Xã luận Libération mạnh dạn hơn với câu hỏi : "Phải chăng Chúa trời là nhà ngoại giao ?". Khi đại sứ Israel tại Pháp khẳng định : Jerusalem là thủ đô của chúng tôi từ 3000 năm nay, Libération cho biết đó là truyền thống Do Thái và cần phải tôn trọng. Thậm chí, điều này còn được ghi trong kinh thánh. Tuy nhiên, liệu kinh thánh có thực sự trở thành sách giáo khoa về địa chính trị đương đại, một tài liệu chỉ dẫn về ngoại giao hay không ? Tờ báo nhấn mạnh, kinh thánh không phải là cuốn sách về lịch sử và theo giới chuyên gia, kể cả các nhà khảo cổ Israel, thì tất cả những sự kiện trước 600 năm trước Công Nguyên nêu trong kinh thánh chỉ là huyền thoại. Không một dấu vết khảo cổ này khẳng định các sự kiện đó, thậm chí còn phản bác. Do vậy, chuyện Jerusalem là thủ đô Israel từ 3000 năm nay cũng chỉ là huyền thoại. Mọi dân tộc đều cần có những huyền thoại thần bí. Nhưng liệu các thần bí huyền thoại này có phải là những điểm tham chiếu chính đáng để tạo ra một lý do chính trị ở đó và vào thời điểm hiện nay hay không ? Libération cảnh báo : Việc lại đưa yếu tố tinh thần, tâm linh vào chính trị quốc tế có một tên gọi : đó là chiến tranh.

Còn báo La Croix đặt câu hỏi "Israel-Palestine, tương lai có thể sẽ ra sao ?". Quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đi ngược lại các nguyên tắc của tiến trình hòa đàm, trong khi đó, các phương tiện ngoại giao để cứu vãn tiến trình này thì chỉ có hạn.

Các chủ đề khác

Một số chủ đề thời sự khác cũng được báo chí Pháp nhắc đến như việc tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo ra tranh cử, đảng Xã Hội Dân Chủ Đức chấp nhận đàm phán với đảng Dân Chủ Thiên Chúa Giáo để thành lập chính phủ, Pháp ký được nhiều hợp đồng lớn với Qatar.

Kết thúc mục điểm báo hôm nay, xin đề cập đến lĩnh vực năng lượng tái tạo, báo Le Monde cho biết "Liên Minh Quốc Tế Về Năng Lượng Mặt Trời bắt đầu có hiệu lực".

Hai năm sau khi Ấn Độ và Pháp thông báo, nhân Hội nghị khí hậu Paris COP 21, Liên Minh Quốc Tế Về Năng Lượng Mặt Trời chính thức đi vào hoạt động ngày 06/12. Hiện đã có 46 nước ký trong đó 19 quốc gia đã phê chuẩn. Liên minh này ra đời xuất phát từ một thực tế : mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo dồi dào nhất tại những vùng không có công nghệ, tài chính hoặc kinh nghiệm.

Liên minh hy vọng huy động được khoảng 1000 tỷ đô la từ nay đến năm 2030, từ khu vực tư nhân và các nhà tài trợ quốc tế như Ngân Hàng Thế Giới, Ngân Hàng Đầu Tư Châu Âu.

Trong trường hợp thành công, liên minh cũng mang lại cho Ấn Độ những mối lợi về ngoại giao. Ấn Độ muốn giữ vị trí "thủ lĩnh" trong việc phát triển một lĩnh vực mang tính chiến lược đối với nhiều nước đang phát triển, nhất là ở Châu Phi, cho dù Trung Quốc hiện là nhà sản xuất số một thế giới các bảng điện năng lượng mặt trời. Liên minh cũng là tổ chức quốc tế đầu tiên mà Ấn Độ đón tiếp trên lãnh thổ của mình.

RFI tiếng Việt 

Bản Phúc trình Thế giới của tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch) năm 2017 dày 697 trang, đã tóm tắt các vấn đề chính về nhân quyền ở hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Nó phản ánh tình trạng vi phạm nhân quyền tại các quốc gia này.

"Vòng đai nhân quyền" của Donald Trump!

Bản phúc trình nói rằng việc bầu Donald Trump lên làm tổng thống Hoa Kỳ sau một cuộc vận động đầy kích động hận thù và bất khoan dung, đã đặt hệ thống nhân quyền được xây dựng từ sau Thế chiến II vào nguy cơ.

Những hiểm họa được cảnh báo

Trong bài tiểu luận giới thiệu bản phúc trình, ông Kenneth Roth, Giám đốc điều hành của tổ chức này đã báo động rằng một thế hệ mới của các nhà dân túy độc tài (authoritarian populists) đang tìm cách phá vỡ khái niệm về bảo vệ nhân quyền hiện tại, coi các quyền con người không là tiêu chuẩn để kiểm tra quyền lực chính quyền, mà là một trở ngại đối với ý muốn của đa số.

Ông đã trích dẫn các diễn biến trong chiến dịch tranh cử của Donald Trump tại Mỹ như một minh hoạ sống động về chính sách bất khoan dung. Ông nói rằng những tuyên bố của Trump đã đáp ứng những người bất mãn về tình trạng kinh tế của họ và về một xã hội ngày càng đa văn hóa, với những lời hùng biện bác bỏ các nguyên tắc căn bản về phẩm cách và sự bình đẳng. Chiến dịch của Trump đã đưa ra những đề xuất làm hại hàng triệu người, bao gồm kế hoạch trục xuất những người nhập cư, hạn chế quyền tự do báo chí, và sử dụng tra tấn... Chính quyền của Trump có nguy cơ vi phạm nhân quyền ở Hoa Kỳ và triệt tiêu niềm tin lâu dài về chế độ lưỡng đảng.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã liệt kê Donald Trump như là một mối đe dọa đối với nhân quyền. Có ba hiểm họa nghiêm trọng đã được nhấn mạnh :

(1) Hiểm họa thứ nhất : Những người theo Trump rồi sẽ bị phản bội. Ông Kenneth Roth viết :

"Chúng ta quên đi những hiểm hoạ của quá khứ: những người phát xít, những người cộng sản và những người gióng họ, là những người đã nhân danh đặc quyền về lợi ích của đa số, nhưng cuối cùng là chà đạp cá nhân".

Theo ông, khi những người theo chủ nghĩa dân túy xem các quyền con người như là những trở ngại cho tầm nhìn của họ về ý muốn của đa số, thì chỉ một thời gian ngắn sau đó, họ trở mặt đối với những người không đồng ý với chương trình hành động của họ.

Human Rights Watch cho rằng các chính trị gia ở Châu Âu, cũng như Trump, có thể dẫn đến chế độ độc tài. Tất cả họ đều tuyên bố rằng công chúng chấp nhận những vi phạm về quyền con người như là cần thiết để đảm bảo việc làm, tránh thay đổi văn hoá, hoặc ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố.

Joseph Stalin, Mao Trạch Đông, Fidel Castro, Robert Mugabe... khi phát động các cuộc cách mạng chống lại thực dân hay độc tài đã được dân chúng ủng hộ rất mạnh mẽ, nhưng chỉ ít lâu sau khi cầm quyền, để củng cố địa vị, họ đã dùng mọi thủ đoạn dã man để biến các tầng lớp nghèo khổ và bị áp bức thành công cụ phục vụ chế độ. Hiện nay, sau khi được nắm quyền, Donald Trump chỉ lo đưa ra các kế hoạch bảo vệ quyền lợi của các giới tài phiệt, nhất là các tài phiệt về quốc phòng, súng, dầu mỏ, y tế, tài chánh, địa ốc..., không cần biết đến những thiệt hại mà các giới đã ủng hộ ông sẽ phải gánh chịu như thế nào.

(2) Hiểm họa thứ hai : Với chủ trương "Hoa Kỳ trước hết", Donald Trump đã không quan tâm đến tình trạng nhân quyền tại các quốc gia đối tác, mà chỉ cân nhắc về sự lợi hại của các quốc gia này đối với Hoa Kỳ. Khi có các lợi ích về chính trị, kinh tế, quân sự... với quốc gia đối tác, Hoa Kỳ sẵn sàng bỏ qua tất cả các vi phạm về quyền con người, như trường hợp của Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Việt Nam, Miến Diện... Trái lại, khi không có lợi ích, Hoa Kỳ tìm cách đẩy ra như trường hợp của Venezuela, Cuba...

Vào tháng 8/2017, khi báo chí hỏi tại sao Tổng thống Nicolás Maduro Moros của Venezuela và Tổng thống Recep Tayyip Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ đều đã vi phạm dân chủ và nhân quyền một cách nghiêm trọng giống nhau, nhưng Tổng thống Trump chỉ áp dụng các biện pháp chế tài đối với Venezuela mà lại không áp dụng đối với Thổ Nhĩ Kỳ, Cố vấn An ninh quốc gia H.R. McMaster đã cố gắng giải thích rằng sự khác biệt về trừng phạt này phù hợp với chủ trương "Nước Mỹ trước hết" của Tổng thống Trump.

Thổ Nhĩ Kỳ là nước rất quan trọng đối với các lợi ích của Hoa Kỳ như là đối tác của NATO, người canh giữ cuộc khủng hoảng người tị nạn ở Syria, người điều khiển eo biển Bosphorus... Còn Venezuela không có quan hệ mậu dịch nhiều với Hoa Kỳ, thiếu giá trị chiến lược, và có nền kinh tế đang gặp khó khăn... Hoa Kỳ lại có thể áp đặt các giá trị của mình lên Venezuela một cách dễ dàng vì nước này không có khả năng phản ứng ngược lại được.

Như vậy, dân chủ và nhân quyền chỉ là công cụ được Hoa Kỳ nại ra khi cần gây áp lực về chính trị, quân sự hay kinh tế mà thôi. Ai tưởng nó là "mục tiêu hàng đầu" của Hoa Kỳ như đa số người Việt đấu tranh, đều phải bị nếm mùi cay đắng.

(3) Hiểm họa thứ ba :Donald Trump đang có khuynh hướng ủng hộ các nhà dộc tài trên thế giới. Trong bài "Trump làm bạn bằng cách đưa Nước Mỹ trước hết và bỏ qua nhân quyền ở Châu Á" đăng trên Business Insider, Alex Lockie nói : "Tổng thống Donald Trump đã không cảnh cáo Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte về các vấn đề nhân quyền ở Philippines, nơi mà hàng ngàn người được cho là đã bị cảnh sát giết chết trong một cuộc chiến tranh ma túy tàn bạo. Thay vào đó, Trump đã ca ngợi Duterte và nhấn mạnh rằng cả hai là bạn".

Suốt chiến dịch tranh cử tại Mỹ, ông Putin là lãnh đạo quốc tế duy nhất được Donald Trump dành cho những lời khen và thậm chí còn gọi Putin là "nhà lãnh đạo mạnh mẽ hơn Obama". Nhà sử học Francis Fukuyama từng viết trên tờ Financial Times rằng không ai có thể rõ liệu Putin có trong tay "vũ khí bí mật" gì mà khiến nhà tỷ phú bạo miệng Mỹ chưa bao giờ buông một từ chỉ trích Putin !

"Tình hữu nghị Trump – Bình đời đời bền vững"

Trong chuyến viếng thăm Bắc Kinh ngày 8/11/2017, Donald Trump nói : "Quan hệ cá nhân được tạo dựng giữa Chủ tịch Tập và tôi là rất đặc biệt. Tôi tin sẽ có thể loại bỏ nhiều vấn đề tiềm ẩn bất đồng".

Tập Cận Bình nói : "Chúng tôi đã có được sự thấu hiểu sâu sắc, đã xây dựng được một niềm tin… Tôi tin rằng, chúng tôi sẽ giữ cho sự phát triển này ổn định, để có thể xây dựng được mối quan hệ bạn bè… Vì hòa bình và sự ổn định của thế giới, chúng tôi cũng sẽ hoàn thành trách nhiệm lịch sử của mình".

Donald Trump đáp : "Tôi đồng ý 100% với Ngài, thưa Ngài Chủ tịch !".

Putin cũng tìm cách củng cố một mối quan hệ tốt với Trump như Tập Cận Bình để lợi dụng, nhưng các nhà chiến lược Mỹ đã dùng mọi biện pháp để tách ra, vì Nga nguy hiểm hơn Trung Quốc nhiều. Cả Putin lẫn Trump đều đang bất bình về chuyện này.

Chuyện "nhà dân túy" hay "chủ nghĩa dân túy"

Hiện nay, rất nhiều nhà phân tích đã coi Trump là nhà dân túy hay người theo chủ nghĩa dân túy. Quan niệm này có đúng không? Vậy trước khi đi xa hơn, chúng ta cần tìm hiểu hai chữ "dân túy" có nghĩa là gì.

Từ lâu đã có nhiều bất đồng giữa các nhà khoa học chính trị về định nghĩa thế nào là "nhà dân túy" (populist) và "chủ nghĩa dân túy" (populism). Một số nhà phân tích cho rằng không hề có "chủ nghĩa dân túy" mà đó chỉ là những phương thức vận động chính trị có tính cách mị dân nhắm vào những thành phần ít có kinh nghiệm hay hiểu biết về chính trị, kinh tế, xã hội, luật pháp, văn hóa... của quốc gia. Những thành phần này là những người dân bình thường, có thể là công dân, nông dân, trí thức... đang bất mãn với giới cầm quyền vốn được coi là "những tinh hoa" (elites) của đất nước, đã được bầu lên làm đại diện cho dân qua các cuộc bầu cử dân chủ và hợp pháp.

Francis Fukuyama cho rằng chế độ dân túy thường hội đủ ba yếu tố sau đây : Yếu tố thứ nhất là những kế hoạch được họ đưa ra thường chỉ có tình cách ngắn hạn và cục bộ, không có tầm chiến lược. Yếu tố thứ hai là những thành phần họ nhắm vào không bao gồm đa số, mà chủ yếu là những kẻ được họ coi là "chân thật", thường có đầu ốc phân biệt chủng tộc. Yếu tố thứ ba là người đứng ra lãnh đạo là người có khuynh hướng tự sùng bái cá nhân, coi mình không lệ thuộc vào đảng phái hay thể chế chính trị nào.

Hiện nay, cuộc tranh luận về "dân túy" vẫn đang tiếp tục, nhưng có thể nói một cách nôm na rằng nhà dân túy (populist) là một nhà chính trị mỵ dân, thường tìm kiếm sự ủng hộ của quần chúng bằng cách dựa vào những ham muốn và những thành kiến phổ biến của họ hơn là đưa ra những mục tiêu có căn bản hợp lý.

Donald Trump lại có ưu thế hơn : ông chỉ là một nhà làm kinh tế vi mô (microeconomics), không có hiểu biết hay kinh nghiệm gì về chính trị và kinh tế vĩ mô (macroeconomics), nên khi bước vào chính trường, đã dám đưa ra những quan điểm hay kế hoạch hoang tưởng mà ông tin rằng có thể làm cho nước Mỹ vĩ đại hơn. Những người có tầm nhìn như ông đã chụp lấy ngay và tôn ông làm sư phụ, thổi ông lên mây xanh và bảo vệ ông bằng mọi giá, đúng với câu "ngưu tầm ngưu, mã tầm mã"!

Khi ông vừa ra tranh cử, luật sư Michael Signer và là gảng sư tại Đại Học Virgina, đã viết trên tờ Washington Post một bài dưới đầu đề "Đây là những gì các nhà mị dân như Trump làm cho đất nước của họ khi họ nắm quyền" để cảnh cáo công luận, nhưng chuyện phải đến vẫn đến.

Hiện nay, Nhà Trắng được biến thành nhà giữ trẻ. Ba tướng là John F. Kelly, Chánh văn phòng Nhà Trắng, James N. Mattis, Bộ trưởng quốc phòng, H.R. McMaster, Cố vấn an ninh quốc gia và Rex Tillerson, Bộ trưởng ngoại giao, phải luôn canh phòng Donald Trump, đừng để ông nói hay làm điều gì phương hai đến uy tín và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, với những tweets mà ông phóng lên mỗi buổi sáng không ai có thể kiểm soát được, đang làm cả lập pháp, tư pháp lẫn hành pháp điên đầu ! Đa số các tweets đó đều là những thứ chọc cho người ta chửi !

Trong nước phải tùy cơ ứng biến

Bản tin ngày 16/11/2017 của Đài RFA, dưới đầu đề "Tổng thống Trump, vị thế nước Mỹ và nhân quyền ở Việt Nam" cho biết Hội nghị APEC 2017 họp tại Đà Nẵng đã bế mạc không một chữ nhân quyền nào được nhắc tới. Ngoại trừ một mẩu tin Thủ tướng Canada Justin Trudeau có đề cập vấn đề nhân quyền nhưng là trong cuộc gặp riêng với Thủ tướng Việt Nam ở Hà Nội chứ không phải Đà Nẵng, nơi đang diễn ra Hội nghị.

Ngày 7/11/2017, 17 hội nhóm xã hội dân sự và đảng phái chính trị trong và ngoài nước đã ký tên vào một bức thư gửi các nhà lãnh đạo APEC đề nghị lưu tâm đến tình trạng nhân quyền ngày càng tồi tệ của quốc gia chủ nhà, thúc đẩy Việt Nam ngưng ngay đàn áp đối với giới đấu tranh ôn hòa.

Ngày 9/11/2017, Ủy ban Bảo vệ quyền làm người Việt Nam cũng gửi Thư Ngỏ đến 21 quốc gia tham dự Hội nghị APEC ở Đà Nẵng yêu cầu gây áp lực đối với Hà Nội chấm dứt cuộc khủng bố Nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam.

Nhân quyền tại Việt Nam dưới thời Trump : những tù nhân lương tâm

Một số người mê Trump ở Mỹ đã ca tụng bà Melania như là một phụ nữ lịch lãm, hành xử đúng cung cách phu nhân của Tổng thống một cường quốc, trong khi báo chí Trung Quốc chỉ chú ý tới váy và giày của bà ta, như ngày thì mặc váy Borgo De Nor giá 1090 USD và giầy Solasofia giá 595 USD, ngày khác lại mặc váy Delposo giá 3.124£, v.v. Họ coi bà chỉ là một người mẫu không hơn không kém.

Người Việt đấu tranh hy vọng bà Melania  sẽ có mặt ở Đà Nẵng để can thiệp cho bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh được trả tự do theo nguyện vọng của bé Nguyễn Bảo Nguyên, con gái của bà, hoặc ít ra…, nhưng bà lại tránh không đến Việt Nam để Donald Trump có thể thoải mái thổi ống đu đủ đẩy nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam lên!

Dưới tiểu mục "Ông Trump không mặn mà với nhân quyền ở Việt Nam", đài RFA cho biết thêm : "Giới quan tâm đến nhân quyền ở Việt Nam đều dễ nhận thấy, từ ngày ông Trump lên làm tổng thống Mỹ thì tình trạng nhân quyền ở Việt Nam tồi tệ hơn. Đây không phải là chuyện ngẫu nhiên. Chỉ riêng trong 10 tháng đầu năm 2017 đã có 25 người hoạt động xã hội dân sự bị bắt để khởi tố. Trong tuần lễ APEC, rất nhiều người được cho là "ngòi nổ" của các cuộc biểu tình bị canh chặn tại nhà 24/24 giờ. Đặc biệt, trong hai ngày 11 và 12/11, khi Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc ra Hà Nội để thăm chính thức Việt Nam, tình hình canh giữ căng thẳng hơn, hẳn là đề phòng biểu tình đả đảo Tập và không loại trừ đề phòng... hoan nghênh Trump. Ngoài ra, giấy triệu tập lần 1, lần 2, lần 3 tới tấp gửi đến nhiều người đang bị canh giữ tại gia…".

Trước tình trạng này, các nhà đấu tranh ở trong nước phải tùy cơ ứng biến, đừng nghe Bình Ngô Đại Cáo hay Hịch Tướng Sĩ của các nhóm Chống Cộng Giống Cộng ở hải ngoại mà mất cả chì lẫn chài.

Lá bài Donald Trump hiện tại

Tiến trình của cuộc điều tra pháp lý về quan hệ giữa nhóm Trump với Nga đang dồn cả Donald Trump lẫn Michael Pence vào thế chân tường, nhưng đừng tưởng rằng Donald Trump sẽ bị luận tội, vì Donald Trump đang có một sứ mạng khác phải thi hành, đó là lấy lại những gì mà giới tài phiệt Mỹ đã bị mất trong thời gian Obama cầm quyền, khởi đầu là đạo luật giảm miễn thuế cho nhà giàu. Đây là đạo luật làm cho nghèo trở nên nghèo hơn và bệnh trở nên bệnh hơn (xem phân tích của CBO). Chris Collins, dân biểu đảng Cộng Hòa ở New York, kể với các ký giả : "Những người cho tôi tiền nói đại khái là ‘Làm cho xong cái luật đó đi, nếu không thì đừng bao giờ gọi tôi để xin tiền nữa’".

Nếu không làm được sứ mạng giao phó, Donald Trump có thể hoặc phải đi con đường của Nixon hay con đường của Kennedy. Luận tội là một giải pháp bất khả thi trong lịch sử của Hoa Kỳ.

Ngày 7/7/2017

Lữ Giang

Mỹ rút khỏi Hiệp định toàn cầu về Di trú (VOA, 04/12/2017)

Hoa Kỳ vừa thông báo với Liên Hiệp Quốc rằng Mỹ từ nay sẽ không còn tham gia Hiệp định Toàn Cầu về Di Trú.

Logo của Hiệp định Toàn cầu về Di trú

Trong một thông báo, Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Rex Tillerson nói rằng chương trình này không phù hợp với các chính sách di trú của Hoa Kỳ.

Ngoại trưởng Tillerson nói :

"Trong khi chúng tôi tiếp tục tham gia trên một số phương diện tại Liên Hiệp Quốc, trong trường hợp này, đơn giản là chúng tôi không thể hậu thuẫn một tiến trình có thể phương hại tới quyền chủ quyền của Hoa Kỳ để thực thi các luật về di trú và bảo đảm các ranh giới của chúng tôi".

Ông Tillerson khẳng định "Hoa Kỳ hậu thuẫn sự hợp tác quốc tế về các vấn đề di dân, nhưng trách nhiệm chính của các nước có chủ quyền là bảo đảm chương trình di dân phải an toàn, có trật tự và hợp pháp".

Năm 2016, 193 nước thành viên Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc nhất trí ủng hộ một tuyên bố chính trị không có tính ràng buộc pháp lý, là Tuyên bố New York cho Người Tị nạn và Di dân, cam kết tôn trọng các quyền của người tị nạn, giúp họ tái định cư và bảo đảm người tị nạn và di dân được tiếp cận hệ thống giáo dục và thị trường nhân dụng.

Trong một thông báo hôm thứ Bảy, sứ mạng Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc nói rằng tuyên bố New York "chứa quá nhiều điều khoản không phù hợp với chính sách di dân và tị nạn của Hoa Kỳ, cũng như các nguyên tắc về di trú của chính phủ Tổng thống Trump".

Loan báo của Hoa Kỳ rút ra khỏi Hiệp định Toàn cầu về Di Trú được công bố vài giờ trước khi khai mạc hội nghị toàn cầu về di trú được ấn định khởi sự hôm thứ Hai tại thành phố Puerto Vallarta, Mexico.

Mục đích của họi nghị này là thương thuyết những chiến lược nhân đạo để xử lý hơn 60 triệu người trên toàn cầu bị buộc phải dời cư vì một loạt nguyên nhân khác nhau.

Tạp chí Foreign Policy nói quyết định của Tổng thống Trump rút ra khỏi các cuộc thương thuyết đó, "nêu bật ảnh hưởng sâu rộng của Stephen Miller, cố vấn chính sách cấp cao của Tòa Bạch Ốc, năm nay chỉ mới 32 tuổi, và là người cầm đầu các nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump mạnh mẽ hạn chế chương trình di trú".

Tạp chí này cho hay Chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc John Kelly và Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions "mạnh mẽ hậu thuẫn giải pháp rút ra khỏi hiệp định".

Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley đọc diễn văn tại một hội nghị của Hội đồng Bảo An tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở thành phố New York, ngày 21/9 2017.

Vẫn theo tạp chí về chính sách đối ngoại, thì Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, bà Nikki Haley, chống đối giải pháp này. Tạp chí Foreign Policy nói bà Haley tin rằng Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng tới các cuộc thương thuyết về di trú nếu tham gia hội nghị ở Mexico, nhưng cuối cùng "Tổng thống Trump đã gạt sang bên ý kiến của bà Haley".

Bà Haley ra thông báo hôm thứ Bảy 2/12, nói rằng "Hoa Kỳ tự hào về truyền thống di dân và vai trò đạo đức lâu dài của Mỹ trong việc hỗ trợ các đợt di dân và tị nạn trên khắp thế giới… Nhưng các quyết định về các chính sách di trú phải luôn luôn do người Mỹ quyết định và chỉ người Mỹ quyết định mà thôi".

Bà nói :

"Chúng tôi sẽ quyết định cách tốt nhất để kiểm soát các biên giới của chúng tôi, và ai sẽ được phép nhập cảnh vào Mỹ. Hướng tiếp cận toàn cầu trong Tuyên bố New York, đơn giản không phù hợp với quyền chủ quyền của Mỹ".

***************

Mỹ rút khỏi dự thảo Công ước quốc tế về di dân và tị nạn (RFI, 03/12/2017)

Đoàn ngoại giao Mỹ bên cạnh Liên Hiệp Quốc ngày 02/12/2017 ra thông cáo cho biết tổng thống Donald Trump đã quyết định rút Hoa Kỳ khỏi dự thảo Thỏa ước thế giới về di dân.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại sân bay JFK, New York, ngày 02/12/2017-Reuters/Yuri Gripas

Tháng 09/2016, 193 thành viên Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc đã thông qua "Tuyên bố New York về tị nạn và di dân", làm nền tảng cho dự thảo Thỏa ước thế giới về di dân.

Theo giải thích của phái đoàn Hoa Kỳ, "Tuyên bố New York có nhiều điều khoản không tương thích với chính sách nhập cư và tị nạn của Hoa Kỳ cũng như là các nguyên tắc trên phương diện này do chính quyền Donald Trump đề ra".

Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, bà Nikki Haley, còn nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ rất tự hào về truyền thống di dân và luôn đi đầu trong việc hỗ trợ các di dân và người tị nạn. Không một nước nào trên thế giới làm được nhiều như Hoa Kỳ trên phương diện này.

Bà khẳng định nước Mỹ vẫn sẽ tiếp tục hào phóng với thế giới. Nhưng "các chính sách nhập cư phải do chính người dân Mỹ và chỉ có người Mỹ quyết định. Nước Mỹ sẽ quyết định theo cách tốt nhất để kiểm soát biên giới và ai được phép nhập cảnh".

Với quyết định này, tổng thống Mỹ Donald Trump đang phá bỏ dần những gì Hoa Kỳ cam kết dấn thân dưới thời Barack Obama, mở đầu là Thỏa thuận Paris về khí hậu. Gần đây nhất là quyết định rút Hoa Kỳ khỏi Tổ chức Liên Hiệp Quốc vì Giáo dục, Khoa học và Văn hóa -UNESCO.

AFP nhắc lại mục đích của Tuyên bố New York là nhằm cải thiện hơn nữa công tác xử lý của quốc tế về làn sóng di dân và tị nạn (bao gồm việc tiếp nhận, hỗ trợ hồi hương…)

Dựa trên tuyên bố New York, Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp Quốc - HCR - được giao trọng trách soạn thảo một Thỏa ước thế giới về di dân và tị nạn, để trình Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc vào năm 2018. Công ước này bao gồm hai vế chính : quy định khung về cách ứng phó và chương trình hành động.

Minh Anh

Tin nói Ngoại trưởng Tillerson sắp bị sa thải (VOA, 01/12/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc kế hoạch sa thải Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson, người có mối quan hệ căng thẳng với ông Trump về vấn đề Triều Tiên và các vấn đề khác, các quan chức cao cấp trong chính quyền Trump cho biết hôm 30/11.

Ngoại trưởng Rex Tillerson ngày càng mâu thuẫn với Tổng thống Donald Trump về những thách thức chính sách về Triều Tiên và đang bị chỉ trích vì kế hoạch cắt giảm của ông tại Bộ ngoại giao.

Ông Tillerson sẽ bị thay thế bởi Giám đốc CIA Mike Pompeo, một người trung thành với ông Trump, trong vòng vài tuần tới theo kế hoạch Tòa Bạch Ốc tiến hành chiến dịch thay đổi nhân sự của chính quyền Trump quan trọng nhất từ trước tới nay.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton sẽ được bổ nhiệm thay thế ông Pompeo tại Cơ quan Tình báo Trung ương, các quan chức nói với hãng tin Reuters.

Hiện chưa rõ ông Trump có đưa ra chung quyết cho quá trình thay đổi nhân sự này hay chưa, nhưng một trong các quan chức này cho biết Tổng thống đã yêu cầu vạch ra kế hoạch này.

Việc ông Tillerson rời chức, từ lâu đã được đồn đoán, sẽ khép lại nhiệm kỳ đầy chông gai của vị cựu giám đốc điều hành tập đoàn Exxon Mobil. Ông Tillerson ngày càng mâu thuẫn với ông Trump về những thách thức chính sách về Triều Tiên và đang bị chỉ trích vì kế hoạch cắt giảm của ông tại Bộ ngoại giao.

Tin tức hồi tháng 10 cho hay ông Tillerson đã mô tả ông Trump là to xác nhưng hành xử như trẻ con, điều mà Ngoại trưởng Mỹ đã tìm cách bác bỏ.

Sự việc này diễn ra sau một dòng tweet của ông Trump trên Twitter vài ngày trước đó nói rằng ông Tillerson không nên phí thời gian bằng việc tìm kiếm các cuộc đàm phán với Triều Tiên về chương trình hạt nhân và phi đạn của nước này.

Ông Trump đã yêu cầu ông John Kelly, chánh văn phòng Nhà Trắng, đề ra chiến lược chuyển tiếp và điều này đã được bàn bạc với các quan chức khác, một nguồn tin nói với Reuters.

Theo kế hoạch được báo New York Times loan tin trước tiên, quá trình thay đổi nhân sự sẽ diễn ra vào cuối năm nay hoặc không lâu sau đó.

Trước câu hỏi của phóng viên tại Tòa Bạch Ốc hôm 30/11 rằng liệu ông Tillerson có muốn tiếp tục làm Ngoại trưởng, Tổng thống Trump đã không trả lời thẳng, mà nói rằng "Ông ấy vẫn còn ở đây".

********************

Tổng thống Trump làm tăng nghi vấn về sự ra đi của ngoại trưởng Tillerson (RFI, 01/12/2017)

Trong buổi phỏng vấn tại Nhà Trắng, tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 30/11/2017 đã không tranh thủ cơ hội để thể hiện sự tin tưởng vào ngoại trưởng Rex Tillerson. Theo AFP, điều này đã làm tăng nghi ngờ về việc Nhà Trắng chuẩn bị thay lãnh đạo ngoại giao Hoa Kỳ.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 20/11/2017. Reuters/Kevin Lamarque

Báo New York Times trước đó đưa tin Nhà Trắng đang sắp xếp lại nhân sự và sẽ đưa giám đốc CIA Mike Pompeo lên làm ngoại trưởng thay ông Rex Tillerson.

Từ Washington, thông tín viên RFI Anne Corpet giải thích :

Quan hệ giữa hai ông Donald Trump và Rex Tillerson rõ ràng đang rất tồi tệ và đây không phải lần đầu tiên người ta đồn đoán về sự ra đi của ông Rex Tillerson. Tổng thống Mỹ đã nhiều lần phủ nhận thông tin đó trước công chúng, còn ngoại trưởng Rex Tillerson chưa bao giờ cải chính việc đã gọi tổng thống là "kẻ đần độn".

Hai người đã đối đầu nhau trong nhiều hồ sơ then chốt, chẳng hạn hạt nhân Iran, Bắc Triều Tiên và cuộc khủng hoảng ở vùng Vịnh. Khi được hỏi về bài báo của New York Times, tổng thống Donald Trump không tìm cách bảo vệ ông Rex Tillerson mà chỉ trả lời đơn giản : "Ông ấy vẫn ở đây. Rex đang ở đây".

Phát ngôn viên Nhà Trắng cũng không phủ nhận bài viết của New York Times và tuyên bố : "Ngoại trưởng vẫn làm việc với tổng thống. Tạm thời không có thông báo riêng tư nào". Theo các nguồn tin của báo New York Times, sự ra đi của ông Rex Tillerson có thể sẽ diễn ra vào cuối năm nay hoặc đầu năm sau.

Nếu thông tin trên là đúng, ông Rex Tillerson sẽ là ngoại trưởng có thời gian tại vị ngắn nhất từ đầu thế kỷ. Nhưng việc báo New York Times thông báo Rex Tillerson sẽ ra đi lại có thể cho phép ông ấy tại vị thêm một thời gian. Donald Trump luôn cáo buộc tờ báo này đưa tin dối trá, nên lần này ông ấy có thể sẽ suy nghĩ lại để chứng tỏ cáo buộc của ông về New York Times là đúng.

Thùy Dương

*****************

Tin khắp Washington, DC : Tillerson sẽ đi, Pompeo lên thay (Người Việt, 30/11/2017)

Vào sáng ngày Thứ Năm, ở Washington, DC rộ lên nguồn tin cho hay Tòa Bạch Ốc đang có kế hoạch để trong vài tuần nữa đẩy Ngoại Trưởng Rex Tillerson ra khỏi chức vụ đứng đầu ngành ngoại giao và thay thế bằng giám đốc CIA Mike Pompeo.

Ngoại Trưởng Mỹ Rex Tillerson. (Hình : AP Photo/Cliff Owen)

Các giới chức cao cấp chính phủ Trump cho tờ báo New York Times hay rằng người thay thế ông Pompeo sẽ là Thượng Nghị Sĩ Tom Cotton (Cộng Hòa, Arkansas), người là đồng minh thân cận của Tổng Thống Trump tại Thượng Viện trong những vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia.

Ông Cotton đã đưa ra tín hiệu cho thấy sẽ chấp nhận việc đề cử.

Nguồn tin của tờ New York Times nói rằng vấn đề bàn thảo hiện nay là nếu ông Cotton cứ ở lại Thượng Viện thì sẽ giúp ích nhiều cho Tổng Thống Trump so với việc đưa vào cơ quan CIA hay không.

Hiện chưa rõ là Tổng Thống Donald Trump đã có quyết định sau cùng về thay đổi nhân sự quan trọng này hay không, tuy nhiên có nhiều nguồn tin cho biết ông không hài lòng với ông Tillerson và muốn có thay đổi ở Bộ Ngoại Giao.

Bản tin của tờ New York Times cho hay ông John F. Kelly, chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc, đang chuẩn bị kế hoạch thay đổi nhân sự này và đã thảo luận với một số giới chức cao cấp. Theo chương trình của ông Kelly, việc thay đổi sẽ diễn ra vào cuối năm nay hoặc ngay đầu năm tới.

Việc thay thế ông Tillerson sẽ chấm dứt một giai đoạn nhiều chao đảo tại Bộ ngoại giao dưới sự lãnh đạo của vị cựu Tổng Giám Đốc công ty Exxon Mobile, người từng nhiều lần bị Tổng Thống Trump có thái độ xem thường và cũng có các bất đồng với tổng thống về nhiều vấn đề, kể cả thỏa thuận nguyên tử với Iran.

Có tin cho hay ông Tillerson từng gọi Tổng Thống Trump là "anh xuẩn ngốc", một điều ông Tillersonn chưa bao giờ chính thức bác bỏ. Trong khi đó, ông Trump công khai nói Ngoại Trưởng Tillerson là "phí thời giờ" khi đang có các nỗ lực dàn xếp ngoại giao với Bắc Hàn. (V.Giang)

Bắc Triều Tiên bắn thử tên lửa có tầm bắn tới thủ đô Mỹ (RFI, 29/11/2017)

Sau hai tháng lắng dịu, Bắc Triều Tiên lại tiến hành bắn thử tên lửa đạn đạo vào lúc 3 giờ 17 phút, giờ địa phương ngày 29/11/2017. Đây là vụ thử tên lửa thứ 20 trong năm nay của Bình Nhưỡng. Tên lửa liên lục địa lần này được phóng đi từ một căn cứ phía bắc thủ đô Bắc Triều Tiên, đạt độ cao 4500 km, bay xa 960 km trước khi rớt xuống vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản. Tầm bắn của tên lửa có thể tới lãnh thổ Mỹ.

Người dân Hàn Quốc xem thông tin về tên lửa Bắc Triều Tiên trên đài truyền hình ngày 29/11/2017. Reuters

Theo AFP, hôm nay, đài truyền hình Bắc Triều Tiên đã phát đi thông báo về thành công của vụ thử tên lửa, đồng thời dẫn lời lãnh đạo Kim Jong-un tự hào tuyên bố rằng Bắc Triều Tiên đã trở thành một quốc gia hạt nhân thực thụ và nước này vừa thực hiện một "sự nghiệp vĩ đại lịch sử, hoàn thành sức mạnh hạt nhân của một Nhà nước, triển khai sức mạnh tên lửa đạn đạo".

Báo chí chính thức Bắc Triều Tiên cho biết tên lửa vừa được phóng thử có tên gọi Hỏa Tinh-15 (Hwasong), loại tên lửa liên lục địa hiện đại nhất từ trước đến nay của nước này, có khả năng mang đầu đạn cỡ lớn. Điều đáng lo ngại là Hỏa Tinh-15 có khả năng đe dọa bất kỳ thành phố nào của nước Mỹ.

Phản ứng đầu tiên đến từ láng giềng Hàn Quốc. Thông tín viên RFI, Frédéric Ojardias tại Seoul tường trình :

"Trước tiên, Hàn Quốc đã đáp lại bằng hành động quân sự. Chỉ 5 phút sau khi Bắc Triều Tiên bắn tên lửa, quân đội Hàn Quốc đã khai hỏa 2 tên lửa ra phía biển Nhật Bản, gần hải phận với Bắc Triều Tiên.

Sau cuộc họp khẩn cấp của Hội Đồng An Ninh, tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã đánh giá vụ thử tên lửa đạn đạo của Bắc Triều Tiên là "sự khiêu khích liều lĩnh". Ông hứa tiếp tục chính sách trừng phạt, đồng thời kêu gọi Bình Nhưỡng trở lại đối thoại.

Đây là lần đầu tiên Bình Nhưỡng bắn tên lửa liên lục địa vào giữa đêm. Một điểm mới khác, đó là chưa bao giờ tên lửa của Bắc Triều Tiên đạt độ cao tới 4500 km. Quỹ đạo của tên lửa theo hướng thẳng đứng là để tránh bay qua Nhật Bản. Nhưng theo các đánh giá đầu tiên, nếu được phóng đi ở góc bắn bình thường, tên lửa này có thể đạt tầm xa 13.000 km, tức là đủ để bắn tới Washington.

Dù tên lửa đã được giảm bớt trọng lượng vì không mang đầu đạn, thì vụ bắn thử này vẫn cho thấy chương trình phát triển tên lửa đạn đạo của Bình Nhưỡng tiếp tục tiến bộ".

Nhật Bản thì đã được đặt trong tình trạng báo động từ 24 giờ trước khi Bắc Triều Tiên phóng tên lửa. Thủ tướng Shinzo Abe lên án "hành động bạo lực không thể dung thứ được" của Bình Nhưỡng và hy vọng Bắc Kinh sẽ "tiếp tục gây sức ép".

Về phần Trung Quốc, trong cuộc họp báo sáng nay, một phát ngôn viên bộ ngoại giao cho biết Bắc Kinh "rất lo ngại" và kêu gọi Washington và Bình Nhưỡng "đàm phán".

Theo yêu cầu của Washington, Tokyo và Seoul, một cuộc họp khẩn cấp của Hội Đồng Bảo An được triệu tập vào 21 giờ 30 đêm nay, 29/11/2017, giờ New York. Hoa Kỳ sẽ đề nghị nới rộng biện pháp cấm tàu biển chuyên chở hàng hóa xuất nhập Bắc Triều Tiên.

Phản ứng chừng mực của Trump

Sau hơn hai tháng yên ắng, vụ bắn hỏa tiễn liên lục địa mạnh nhất từ trước đến nay, có thể đe dọa các thành phố lớn của Hoa Kỳ, là một thách thức mới cho tổng thống Mỹ, vốn từng tuyên bố là Bình Nhưỡng sẽ không làm nổi.

Từ Washington, thông tín viên RFI Anne Corpet cho biết phản ứng của phía Hoa Kỳ :

"Không trực tiếp đả kích Kim Jong Un, cũng không đe dọa tiêu hủy Bắc Triều Tiên với bão lửa và cuồng nộ như trước đây, mà là một Donald Trump chừng mực, thậm chí khá hòa dịu, khi phản ứng lại việc Bình Nhưỡng bắn hỏa tiễn.

Tổng thống Mỹ tuyên bố : "Tôi chỉ nói rằng sẽ lo việc này. Tướng Mattis đang ở đây, và chúng tôi đã thảo luận rất lâu về chủ đề trên. Đó là một tình hình mà chúng ta sẽ xử trí".

Với vụ bắn hỏa tiễn lần này, Bắc Triều Tiên chứng tỏ vẫn tiếp tục phát triển vũ khí liên lục địa. Theo bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ James Mattis, đây là sự kiện chưa từng có. Ông nói : "Rõ ràng hỏa tiễn đã đạt đến độ cao nhất so với tất cả các vụ bắn trước đây. Bắc Triều Tiên vẫn nỗ lực nghiên cứu và phát triển để chế tạo các loại hỏa tiễn có thể đe dọa bất kỳ khu vực nào trên thế giới".

Bộ Ngoại Giao Mỹ đã ra một thông cáo. Ngoại trưởng Rex Tillerson đòi hỏi phải trừng phạt thêm Bình Nhưỡng. Ông cho biết : "Các giải pháp ngoại giao vẫn để ngỏ" và kết luận "Hoa Kỳ vẫn luôn tìm kiếm một giải pháp hòa bình để chấm dứt các hành động hiếu chiến của Bắc Triều Tiên".

*****************

Tên lửa mới của Bắc Hàn có gì đặc biệt ? (BBC, 29/11/2017)

Sau hai tháng không thử tên lửa, Bắc Hàn vừa phóng một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa có tầm cao nhất từ trước tới nay và được các chuyên gia cho rằng có thể dễ dàng vươn tới nước Mỹ.

Bắc Hàn thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa đầu tiên hồi tháng Bảy

Kim Jong-un gọi lần phòng tên lửa này là "tuyệt hảo" và là "đột phá", nhưng cộng đồng quốc tế lên án vụ thử tên lửa này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump có cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Nhà Trắng cho biết. Ông Trump giục ông Tập "sử dụng tất cả các đối trọng có thể để thuyết phục Bắc Hàn chấm dứt khiêu khích và quay trở lại con đường phi hạt nhân hóa".

Bắc Hàn nói đây là một tên lửa mới, được gọi là Hwasong-15. Chúng ta có thể nhận xét gì về tên lửa này sau cuộc thử mới nhất ?

Bắc Hàn nói gì ?

Bắc Hàn nói tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) này là tên lửa mạnh nhất mà Bắc Hàn từng có và làm hoàn chỉnh "việc phát triển hệ thống vũ khí tên lửa" của nước này.

Họ nói tên lửa này có "đầu đạn cỡ đại cực nặng" có khả năng chạm tới bất kỳ nơi nào trên đại lục Mỹ. Tên lửa này đạt được độ cao lớn nhất trong số các tên lửa Bắc Hàn đã từng phóng thử.

Các loại tên lửa của Bắc Hàn với tầm bắn ước tính bằng km

Các chuyên gia nói gì về tầm bắn của tên lửa này ?

Tháng Bảy vừa rồi, Bắc Hàn thử tên lửa Hwasong-14, đạt độ cao 3000 km, nhưng vẫn có nhiều ý kiến nghi ngờ về tầm xa của tên lửa này nếu có gắn đầu đạn.

Lần thử vừa rồi cho thấy những bước tiến rõ rệt, mặc dù các chuyên gia nói họ cần biết thêm chi tiết để có thể nói chắc chắn.

Có đồn đoán rằng tên lửa Hwasong-15 được đốt cháy ở vị trí nằm ngang, trước khi đặt lên một bệ phóng, tờ the New York Times viết. Điều này sẽ làm cho tên lửa của Bắc Hàn khó bị nhắm hơn nếu Mỹ có một cuộc tấn công 'phủ đầu' trước.

Bắc Hàn nói tên lửa này đã lên độ cao 4.475km, có nghĩa là tầm bắn của nó trên một quỹ đạo thông thường - thay vì theo quỹ đạo được cố ý bắn cao - sẽ là 13.000 km.

Ông Vipin Narang, ở trường đại học MIT, nói với BBC tầm bắn này "là thừa đủ để vươn tới đại lục Mỹ, phụ thuộc vào trọng lượng của đầu đạn giả được gắn vào tên lửa".

"Có những người nghi ngờ về tầm bắn trong hai lần bắn thử trước của Bình Nhưỡng - vậy là họ cải thiện tầm bắn", ông nói thêm.

"Họ đã tăng tầm bắn để chứng tỏ khó ai tranh cãi được Bắc Hàn không thể đưa vùng bờ đông nước Mỹ trong tầm bắn".

Điều duy nhất chưa rõ là trọng lượng của đầu đạn. Ông David Wright tại Hiệp đoàn Các nhà khoa học Quan ngại (Union of Concerned Scientists) viết trong blog của mình rằng tên lửa này rất nhiều khả năng được gắn một đầu đạn giả rất nhẹ, và điều đó "có nghĩa tên lửa này không thể chở một đầu đạn hạt nhân với tầm bắn xa như vậy, vì đầu đạn hạt nhân sẽ nặng hơn nhiều".

Ước tính tầm xa các tên lửa của Bắc Hàn

Ông Narang nói thêm vụ thử mới nhất này cho thấy chương trình tên lửa của Bình Nhưỡng đang ngày một cải thiện, và họ đang tìm cách khắc phục những sai sót từ các vụ thử trước.

"Đạt được tầm bắn xa như vậy trong một khoảng thời gian ngắn là rất ấn tượng. Họ đã tăng tầm bắn từ 9.500km lên 13.000km - một chiến công về kỹ thuật".

Vì sao thử vào ban đêm ?

Vụ thử tên lửa này khác thường vì nó diễn ra khi cả vùng Châu Á đang tối đen nhưng có nhiều lợi thế rõ rệt cho Bình Nhưỡng để nắm vững cách phóng tên lửa ban đêm.

"Nếu anh lo ngại nước Mỹ cố nhắm vào các tên lửa của anh, phóng thử vào ban đêm cho anh có một chút lợi thế. Vào ban đêm, anh có thể che giấu và di chuyển dễ dàng hơn".

Ngoài ra, các tên lửa cũng khó bị phát hiện hơn vào ban đêm.

"Trong đêm, có một số giai đoạn trong chặng bay của đầu đạn hạt nhân không phản chiếu ánh mặt trời như ban ngày, nên khó bị phát hiện hơn", ông Narang nói thêm.

Thông điệp là gì ?

Từ lâu Bắc Hàn đã tuyên bố tham vọng phát triển thành công dàn vũ khí hạt nhân và có thể đưa đại lục Mỹ vào tầm bắn.

Lần phóng tên lửa này là tuyên bố của Bắc Hàn với thế giới là họ tin rằng họ đã đạt được cả hai mục tiêu này, theo ông Narang.

Có những người nghi ngờ liệu Bắc Hàn có thể làm một đầu đạn không. Và nước này vẫn chưa chứng tỏ được họ có kỹ thuật để đưa một đầu đạn trở qua bầu khí quyển của trái đất.

Nhưng ông Narang cảnh báo rằng những nghi ngờ lại làm Bắc Hàn tăng quyết tâm.

"Tôi lo lắng rằng chúng ta đang thách thức Kim Jong-un thực hiện cuộc thử hạt nhân khí quyển - một cuộc thử hết sức nguy hiểm".

*********************

Bắc Hàn phóng tên lửa, thách thức Mỹ (BBC, 29/11/2017)

Bắc Hàn đã lại phóng thêm một tên lửa đạn đạo, bất chấp căng thẳng gia tăng với Mỹ và các nước láng giềng.

Hồi tháng Bảy, Bắc Hàn lần đầu thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa

Lần phóng gần nhất của Bình Nhưỡng là hồi tháng Chín.

Lầu Năm Góc tin rằng tên lửa mới nhất đã bay khoảng 1.000 cây số và rơi xuống Biển Nhật Bản. Mỹ nói vụ thử xảy ra khoảng lúc 03 :30 giờ địa phương.

Hãng tin Hàn Quốc Yonhap nói tên lửa phóng đi từ Pyongsong, tỉnh Pyongan Nam.

Nhà Trắng nói Tổng thống Donald Trump được báo cáo trong lúc tên lửa còn đang ở trên không.

Bình Nhưỡng được cho rằng đang tìm cách làm tên lửa tầm xa có khả năng bắn tới đất liền của Hoa Kỳ.

Tuần trước, Mỹ áp đặt thêm trừng phạt với Bắc Hàn vì chương trình hạt nhân, nhắm cả vào các công ty Trung Quốc làm ăn với Bình Nhưỡng.

********************

Bắc Hàn bắn tên lửa : Trung Quốc 'quan ngại nghiêm trọng' (BBC, 29/11/2017)

Trung Quốc nói họ "quan ngại nghiêm trọng" và kêu gọi các bên phải thận trọng sau vụ thử tên lửa mới nhất của Bình Nhưỡng.

Cuộc chiến với Bắc Hàn sẽ như thế nào ?

Động thái của Bộ Ngoại giao Trung Quốc được cho là sự khiển trách khác thường của nước láng giềng và là đồng minh chính yếu của Bắc Hàn.

Ông Cảnh Sảng, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết nước này hy vọng "tất cả các bên sẽ hành động thận trọng để duy trì hòa bình và ổn định", theo Reuters.

Người dẫn chương trình kỳ cựu của Bình Nhưỡng, Ri Chun-hee, đọc bản tin của Thông tấn xã KCNA về vụ phóng mới nhất

Bình luận này được ra sau khi Bắc Hàn bắn một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa mà họ tuyên bố có khả năng phóng đến cả nước Mỹ.

Vài giờ trước đó, Bắc Hàn tuyên bố đã thử thành công loại tên lửa đạn đạo xuyên lục địa mới có thể bắn đến toàn bộ nước Mỹ.

Kênh truyền hình nhà nước tuyên bố rằng Bình Nhưỡng nay đã đạt được sứ mệnh trở thành một quốc gia hạt nhân.

Bắc Hàn đã bắn tên lửa đạn đạo xuyên lục địa cao nhất và gây ra một mối đe dọa toàn cầu, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ James Mattis nói.

Tên lửa, phóng lên vào rạng sáng thứ Tư, đã đáp xuống vùng biển Nhật Bản.

Nó đạt độ cao 4.500km và bay xa 960km, theo quân đội của Hàn Quốc.

Đây là vụ thử mới nhất trong hàng loạt các vụ thử vũ khí gây ra căng thẳng. Bình Nhưỡng cũng bắn thử một tên lửa đạn đạo vào tháng Chín.

Cũng vào tháng đó, Bắc Hàn tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ sáu. Triều Tiên đã tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân và tên lửa mặc dù bị lên án và trừng phạt toàn cầu.

Hội đồng Bảo an LHQ sẽ triệu tập một phiên họp khẩn cấp để thảo luận về vụ bắn thử mới nhất này.

Hoa Kỳ coi Bắc Hàn là quốc gia tài trợ cho khủng bố

Ông Mattis cho hay, vụ phóng thử tên lửa này "bay cao hơn bất kỳ loại tên lửa nào mà họ bắn thử trước đây".

Phía Bắc Hàn đang thiết lập "các tên lửa đạn đạo đe dọa khắp nơi trên thế giới", ông nói thêm.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã được báo cáo trong khi tên lửa vẫn còn trong không khí, Nhà Trắng nói. Sau đó ông Trump nói : "Chúng ta sẽ giải quyết nó".

Phóng viên BBC Rupert Wingfield-Hayes nói rằng các ước tính của các chuyên gia Nhật Bản và Mỹ cho thấy nếu bắn vào quỹ đạo bình thường thì tên lửa này có thể đã tới Washington DC.

Điều đó có nghĩa là Bắc Hàn hiện đang rất gần để đạt được mục tiêu là một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa hoạt động, có thể tấn công bất cứ nơi nào ở lục địa Hoa Kỳ, phóng viên của BBC nói.

Ước lượng tầm bao phủ của các tên lửa của Bắc Hàn

Tên lửa thứ tư được bắn ra từ Pyongsong, thuộc tỉnh Nam Pyongan, đã thông báo với hãng tin Yonhap của Hàn Quốc.

Các quan chức Nhật Bản cho hay tên lửa bay khoảng 50 phút nhưng không bay qua Nhật Bản như một số tên lửa trước đây và rơi xuống khu vực các bờ biển phía bắc Nhật Bản khoảng 250 km.

Nhật Bản cũng nói sẽ "không bao giờ chấp nhận hành vi khiêu khích liên tục của Bắc Hàn", trong khi Nam Hàn lên án việc phóng tên lửa và đáp trả bằng một cú phóng tên lửa riêng.

EU đã gọi vụ phóng này là "vi phạm không thể chấp nhận được" trên nghĩa vụ quốc tế của Bắc Hàn, trong khi Đại sứ Anh tại Liên Hiệp Quốc gọi đó là "một hành động liều lĩnh".

Các vụ thử tên lửa chính của Bắc Hàn năm 2017 :

Bắc Hàn đã tiến hành nhiều cuộc thử tên lửa trong năm nay. Một số trong số này đã phát nổ ngay sau khi được phóng, nhưng một số bay hàng trăm dặm trước khi rơi xuống biển. Dưới đây là một số vụ phóng tên lửa được báo cáo cho đến nay :

Ngày 12 tháng 2 - Một tên lửa đạn đạo tầm trung phóng từ căn cứ không quân Banghyon gần bờ biển phía tây. Tên lửa bay về phía đông biển Nhật Bản khoảng 500km.

Ngày 5 tháng 4 - Một tên lửa đạn đạo tầm trung bắn từ cảng Sinpo phía đông xuống biển Nhật Bản. Bộ Quốc phòng Hàn Quốc cho hay, tên lửa đã bay khoảng 60km.

Ngày 4 tháng 7 - Bình Nhưỡng tuyên bố đã thử thành công tên lửa đạn đạo xuyên lục địa thành công lần đầu tiên. Các quan chức cho biết, nó đã đạt đến độ cao 2.802 km và bay trong 39 phút.

Ngày 29 tháng 8 - Triều Tiên bắn tên lửa đạn đạo đầu tiên có vũ khí hạt nhân qua vùng trời Nhật Bản. Nó được phóng gần Bình Nhưỡng và đạt đến độ cao khoảng 550km.

Ngày 15 tháng 9 - Một quả tên lửa đạn đạo đã được bắn bay qua Nhật Bản lần thứ hai và đổ bộ xuống biển ngoài khơi Hokkaido. Nó đạt đến độ cao khoảng 770 km và đi được 3.700 km.

Ngày 29 tháng 11 - Tên lửa đạn đạo bay cao nhất của Bắc Hàn từ trước đến nay, đạt độ cao 4.500km và bay xa 960km, và bay trong 50 phút trước khi rơi xuống phía bắc vùng biển Nhật Bản.

******************

Mỹ kêu gọi tăng thêm hành động với Triều Tiên (VOA, 29/11/2017)

Phản ứng về vụ phóng thử phi đạn mới nhất của Triều Tiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 28/11 tuyên bố : ‘Đây là tình huống mà chúng ta sẽ xử lý.’

Lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un

Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết hành động của Bình Nhưỡng hôm nay không làm thay đổi phương án của Mỹ đối với vấn đề Triều Tiên. Tuần trước, ông Trump đưa tên nước cộng sản này trở lại danh sách các quốc gia hỗ trợ khủng bố.

Ngoại trưởng Mỹ, Rex Tillerson cùng ngày mạnh mẽ lên án vụ phóng phi đạn của Triều Tiên và kêu gọi cộng đồng quốc tế có thêm hành động mới áp lực Bình Nhưỡng ngưng phát triển võ khí hạt nhân.

"Ngoài việc thực thi tất cả các biện pháp trừng phạt của Liên hiệp quốc hiện nay, cộng đồng quốc tế phải có thêm biện pháp tăng cường an ninh hàng hải, kể cả quyền cấm chỉ lưu thông hàng hải" tới Triều Tiên, Ngoại trưởng Tillerson nhấn mạnh.

Ông Tillerson cũng cho biết thêm rằng Mỹ và Canada sẽ triệu tập một cuộc họp giữa các nước trong Liên hiệp quốc, kể cả Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước bị ảnh hưởng để thảo luận phương cách cộng đồng quốc tế có thể đối phó với đe dọa Triều Tiên ra sao

Phi đạn Triều Tiên mới phóng rơi xuống gần Nhật Bản hôm 29/11 (giờ địa phương, tức chiều ngày 28/11 giờ miền Đông Hoa Kỳ).

Theo Ngũ Giác Đài, đánh giá sơ khởi cho thấy Bình Nhưỡng phóng thử một phi đạn đạn đạo xuyên lục địa ICBM từ Sain Ni, phi đạn bay được khoảng 1000 cây số trước khi rơi xuống Biển Nhật Bản. Ngũ Giác Đài nói phi đạn này không đề ra mối đe dọa cho lãnh thổ của Mỹ và các đồng minh.

chính phủ Nhật ước tính phi đạn vừa kể bay được 50 phút và rớt xuống vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Nhật, theo đài NHK.

Phi đạn trước đó Triều Tiên phóng thử hôm 29/8 bay được 14 phút ngang qua Nhật Bản.

Bộ Tổng Tham mưu Liên quân của Hàn Quốc nói phi đạn mới phóng của Triều Tiên xuất phát từ Pyongsong, một thành phố thuộc tỉnh Nam Pyongan bay ngang vùng biển giữa Hàn Quốc với Nhật Bản.

Chỉ vài phút sau khi Triều Tiên phóng phi đạn, quân đội Hàn Quốc tiến hành bắn thử phi đạn đáp trả, theo tin từ quân đội Hàn Quốc.

Hãng tin Kyodo của Nhật dẫn nguồn từ Bộ Quốc phòng cho hay chưa có báo cáo thiệt hại.

Triều Tiên nói các chương trình võ khí của họ là cần thiết để phòng vệ trước kế hoạch xâm lăng của Mỹ.

Sau chiến tranh Triều Tiên 1950-1953, Mỹ hiện duy trì 28.500 binh sĩ ở Hàn Quốc.

Theo Reuters

********************

Triều Tiên phóng thêm phi đạn (VOA, 29/11/2017)

Triều Tiên vừa phóng thêm một phi đạn đạn đạo hôm 29/11 (giờ địa phương), theo hai nguồn tin từ chính phủ Hoa Kỳ. Hành động này diễn ra một tuần sau khi Tổng thống Donald Trump đưa Triều Tiên trở lại danh sách các nước bảo trợ khủng bố.

Lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un quan sát việc phóng phi đạn Hwasong-12. Ảnh do hãng tin Triều Tiên KCNA công bố ngày 18/9/2017.

Ngũ Giác Đài xác nhận phát hiện một vụ phóng phi đạn "khả dĩ" từ Triều Tiên.

Đại tá Robert Manning, phát ngôn viên Ngũ Giác Đài, nói với báo giới : "Chúng tôi phát hiện một vụ phóng phi đạn có thể từ Triều Tiên. Chúng tôi đang trong tiến trình đánh giá tình hình và sẽ cung cấp thêm chi tiết nếu có".

Ông cho hay vụ phóng này được phát hiện vào lúc 1 giờ rưỡi chiều, giờ miền Đông nước Mỹ (1830 GMT).

Phi đạn bay về phía đông và quân đội Hàn Quốc đang cùng Mỹ phân tích các chi tiết vụ phóng này, theo tin thông tấn xã Hàn Quốc Yonhap dẫn nguồn từ Ban Tham mưu Hỗn hợp.

Đài truyền hình NHK tại Nhật Bản, trích tin từ Bộ Quốc phòng Nhật cho biết phi đạn có thể đã rơi xuống vùng biển đặc quyền kinh tế của Nhật Bản.

Tờ Asahi Shimbun tại Nhật cũng loan tin Triều Tiên vừa phóng một phi đạn đạn đạo sáng sớm ngày thứ Tư 29/11.

***********************

Bắc Hàn tiếp tục bắn tên lửa đạn đạo (RFA, 28/11/2017)

Bộ Tổng Tham Mưu Nam Hàn cho hay Bắc Hàn vừa bắn tên lửa đạn đạo.

Đợt phóng thử tên lửa vào ngày 15 tháng 9 năm 2017.  AFP

Vẫn chưa rõ đây là tên lửa loại gì, có tầm hoạt động là bao nhiêu. Bản tin sơ khởi do hãng thông tấn Yonhap phổ biến nói rằng tên lửa của Bắc Hàn rời dàn phóng lúc 03 giờ 17 phút sáng thứ tư, 29 tháng 11 năm 2017 (giờ địa phương). Hiện các chuyên gia quân sự Nam Hàn và Hoa Kỳ đang thu thập thêm chi tiết để phân tích.

Mới hôm qua, Bộ Trưởng Bộ Thống Nhất của Nam Hàn là ông Cho Myoung-gyon tiết lộ tin tình báo cho thấy Bình Nhưỡng đang gia tăng nỗ lực để hoàn tất chương trình chế tạo võ khí hạt nhân, và chính phủ Seoul đang thu thập thêm tài liệu để xem Bình Nhưỡng có phóng thử tên lửa hoặc nổ thử nghiệm hạt nhân trong thời gian tới hay không.

Ông Bộ Trưởng Bộ Thống Nhất của Nam Hàn cũng cảnh báo rằng mặc dù phần đông các chuyên gia dự đoán Bình Nhưỡng phải mất ít nhất 2 hoặc ba năm nữa mới chế tạo được võ khí hạt nhân, nhưng chính phủ Nam Hàn không loại trừ khả năng Bắc Hàn hoàn tất chương trình này chỉ trong vòng 1 năm nữa.

Cùng ngày, hãng thông tấn Kyodo trích dẫn lời một viên chức chính phủ Nhật Bản cho hay có thể Bắc Hàn sẽ phóng thử tên lửa trong một vài tuần tới.

*******************

Triều Tiên phóng phi đạn, Hội đồng Bảo an LHQ họp khẩn (VOA, 29/11/2017)

Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc họp khẩn sau khi Triều Tiên phóng thử thêm một phi đạn đạn đạo.

Lãnh tụ Triều Tiên, Kim Jong-un

Italy đang làm chủ tịch Hội đồng và phát ngôn nhân của Italy cho biết cuộc họp chiều ngày 28/11 được triệu tập khẩn thể theo đề nghị của Nhật, Mỹ, Hàn.

Sau 10 tuần tạm ngưng các đợt thử nghiệm võ khí, Triều Tiên bất chợt phóng thêm một phi đạn nữa vào chiều ngày 28/11 (giờ Hoa Kỳ).

Ngũ Giác Đài cho biết đó là một phi đạn đạn đạo xuyên lục địa.

Hội đồng Bảo an đã ban hành các biện pháp trừng phạt mạnh tay nhất từ trước đến nay lên chính phủ của ông Kim Jong-un vì các chương trình phi đạn đạn đạo và hạt nhân leo thang của Triều Tiên.

Mỹ và Nhật có phần chắc sẽ vận động thêm các biện pháp mạnh tay hơn.

Theo AP

Ông Trump chào bán ‘máy bay, tên lửa’ ở Việt Nam (VOA, 12/11/2017)

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã trực tiếp mời chào lãnh đạo Việt Nam mua thiết bị quân sự của Mỹ, nhất là máy bay và tên lửa.

Tàu tuần tra Morgenthau của Mỹ.

"Chúng tôi mong muốn nước ngài mua thiết bị từ Hoa Kỳ. Chúng tôi sản xuất thiết bị tốt nhất. Chúng tôi sản xuất máy bay và thiết bị quân sự tốt nhất. Các tên lửa thì thuộc loại không ai có thể cạnh tranh nổi", ông Trump nói với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hôm 12/11.

 "Như tôi đã nói, một quả tên lửa gần đây đã được bắn từ Yemen vào Saudi Arabia. Và một trong những hệ thống tên lửa của chúng tôi đã bắn hạ nó… như không có chuyện gì xảy ra. Chúng tôi sản xuất các tên lửa tốt nhất trên thế giới, các máy bay [quân sự] tốt nhất trên thế giới, các máy bay thương mại tốt nhất trên thế giới".

Tổng thống Mỹ nói tiếp rằng "vì thế, chúng tôi muốn Việt Nam mua của chúng tôi, và chúng ta phải xóa bỏ việc mất cân bằng thương mại", mà ông Trump nói là lên tới 32 tỷ đôla.

Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 12/11.

Còn trong cuộc gặp với Chủ tịch Trần Đại Quang, Tổng thống Trump nói rằng "quan hệ quốc phòng của chúng ta thật tuyệt vời".

Ông nói : "Chúng tôi có nhiều giao dịch với nước ngài liên quan tới mua vật liệu và mua một số lượng đáng kể thiết bị quân sự. Và chúng tôi trân trọng điều đó. Nó tạo công ăn việc làm cho nước Mỹ, và nước ngài có được thiết bị tốt nhất thế giới".

Nhà lãnh đạo này cũng nói thêm về việc "hồi tháng Năm năm nay, Hoa Kỳ đã chuyển giao tàu tuần tra Morgenthau của lực lượng tuần duyên Mỹ cho Việt Nam".

"Được đặt theo tên của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Henry Morgenthau Jr., con tàu này từng tuần tra các bờ biển ở Việt Nam trong thời Chiến tranh Việt Nam. Ngày nay, cũng con tàu Mỹ này, món quà cho đối tác, lại ra khơi ở vùng biển Thái Bình Dương để tuần tra bờ biển cho người dân Việt Nam", ông Trump nói trong buổi họp báo chung.

Viễn Đông

************************

Chiều lòng doanh nhân Trump, Việt Nam cố sắm vai đối tác làm ăn ưng ý (VOA, 12/11/2017)

Khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trần Đại Quang tiến bước xuống thảm đỏ giữa tiếng quân nhạc hùng tráng tại Phủ Chủ tịch ở Hà Nội, một nỗ lực ngoại giao có thể là lớn nhất của Việt Nam trong năm nay đang thành tựu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump được Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tiếp đón tại Văn phòng Chính phủ ở Hà Nội, ngày 12 tháng 11, 2017.

Việt Nam đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho khoảnh khắc trọng đại này – một chuyến thăm cấp nhà nước của một vị tổng thống Mỹ trong năm đầu nhiệm kỳ của ông.

Kể từ khi được bình thường hóa vào năm 1995, mối quan hệ Mỹ-Việt hơn hai mươi năm qua không chỉ phát triển về bề rộng mà còn chiều sâu, và Việt Nam đã tràn trề hy vọng cho một viễn cảnh còn tươi sáng hơn với thỏa thuận thương mại Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) - liên kết Mỹ với các nền kinh tế quanh vành đai Thái Bình Dương trong chiến lược xoay trục về Châu Á của chính quyền Obama.

Nhưng sự đắc cử của Donald Trump, tỉ phú bất động sản lôi cuốn quần chúng bằng khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết", đã làm đảo lộn những kỳ vọng của Việt Nam và khiến Việt Nam báo động.

Trong chiến dịch tranh cử, Việt Nam vài lần bị ông Trump nêu đích danh là nước "đánh cắp" công ăn việc làm của người lao động Mỹ. Ngay khi vừa nhậm chức, sắc lệnh hành pháp đầu tiên mà ông Trump ký là rút Mỹ ra khỏi TPP.

Việt Nam, nước được cho là sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ thỏa thuận này, biết rõ mình không thể thụ động trong mối quan hệ mới đầy rủi ro với Mỹ.

Những nỗ lực ngoại giao ráo riết của Việt Nam bắt đầu một tháng trước khi ông Trump nhậm chức đã đưa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Mỹ trong chuyến thăm chính thức của ông vào cuối tháng 5, tạo điều kiện cho ông bắt đầu nỗ lực vun đắp một mối quan hệ hữu hảo với nhà lãnh đạo Mỹ tâm tính khó lường.

Ông Phúc đã không bỏ lỡ cơ hội.

Ông hết sức niềm nở khi gặp lại ông Trump tại một buổi hòa nhạc trong ngày đầu tiên của hội nghị thượng đỉnh G-20 ở thành phố Hamburg ở Đức hồi tháng 7. Ông chủ động tiếp cận và thu hút sự chú ý của ông Trump và sau những cử chỉ xã giao, ông hồ hởi vỗ liên tục lên cánh tay ông Trump.

Giống như những người bạn cũ.

​Khi ông Trump tới Văn phòng Chính phủ để hội đàm song phương hôm Chủ nhật, ông Phúc ra tận xe đón và nắm tay dẫn ông Trump bước lên những bậc thang.

Mặt đối mặt trong cuộc hội đàm, ông Phúc không tiếc lời khen ngợi bài phát biểu của ông Trump tại hội nghị thượng đỉnh CEO APEC ở Đà Nẵng hôm thứ Sáu.

"Ngài đã có một bài phát biểu tại APEC rất tuyệt vời", ông Phúc nói, nhắc tới việc ông Trump đề cập tới cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng để nêu bật ý thức độc lập và chủ quyền của người Việt Nam trong bài phát biểu.

"Cũng như Ngài không dùng từ ‘Châu Á-Thái Bình Dương’ mà Ngài sử dụng ‘Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương,’" ông Phúc nói tiếp, cho biết thêm rằng ông đã "nghiên cứu" bài diễn văn này của ông Trump.

Nhưng ông Trump chưa bao giờ từ bỏ bản ngã của mình là một doanh nhân, ngay cả trên cương vị tổng thống. Các cuộc tiếp xúc với các nhà lãnh đạo thế giới đối với ông như những giao dịch với các đối tác làm ăn. Các mối quan hệ quốc tế được ông nhìn nhận qua lăng kính thắng-thua hoặc như những cuộc đổi chác, mua bán.

Dân chủ và nhân quyền, những vấn đề mà các vị tổng thống Mỹ tiền nhiệm thường hay nêu lên khi họ gặp gỡ các nhà lãnh đạo chuyên quyền, không được nhắc tới trong những phát biểu công khai của ông Trump tại Việt Nam, và chỉ được nhắc tới đúng một lần trong một câu ngắn ngủi trong Tuyên bố chung Mỹ-Việt.

"Nhà lãnh đạo hai nước công nhận tầm quan trọng của việc bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền", thông cáo viết.

Các tổ chức nhân quyền vẫn thường xuyên chỉ trích Việt Nam hạn chế các quyền tự do dân sự và tăng cường bắt giữ những người bất đồng chính kiến.

Một nhóm 20 nhà lập pháp lưỡng đảng của Mỹ trước đó trong tuần này đã viết thư hối thúc ông Trump thảo luận "thành tích nhân quyền tồi tệ của Việt Nam" khi gặp Chủ tịch Trần Đại Quang ở Hà Nội.

Nói chuyện với các nhà báo trên chuyên cơ Air Force One trên đường ra Hà Nội hôm thứ Bảy, ông Trump nói dù ông cảm thấy cần phải bàn về vấn đề nhân quyền ở Việt Nam, ông cũng tập trung lên tiếng về "nhiều thứ khác".

Hay, thương mại.

Sau khi khen đáp lễ nước chủ nhà, ông Trump thẳng thừng nêu vấn đề với phái đoàn Việt Nam - đúng như phong cách quen thuộc của ông trên thương trường địa ốc New York thời tiền chính trị gia.

"Điều quan trọng đối với tôi là thương mại, bởi vì bây giờ chúng tôi bị mất cân bằng thương mại đáng kể với Việt Nam, gần 32 tỉ đôla", ông nói.

Trước đó trong phát biểu mở đầu cuộc họp báo chung với ông Quang, ông Trump nhấn mạnh rằng Mỹ cần thương mại "công bằng và đối ứng" và lâu nay thương mại của Mỹ không được như vậy.

"Chúng tôi đang thay đổi điều đó, và chúng tôi đang thay đổi điều đó một cách nhanh chóng", ông nói.

Thông điệp của ông Trump là không thể nhầm lẫn và Việt Nam đã dự liệu ông Trump sẽ nói gì.

Trong một nỗ lực dường như để giành sự thông cảm của phía Mỹ, ông Phúc chỉ ra rằng Việt Nam đã ký hợp đồng mua thiết bị của Mỹ đạt trên 20 tỉ đôla và nhấn mạnh đây là một cố gắng rất lớn của Việt Nam để mối quan hệ thương mại giữa hai nước "cân bằng và cùng có lợi".

Nhưng đối với ông Trump, điều đó dường như vẫn chưa đủ. Ông tranh thủ quảng cáo cho hệ thống phòng thủ phi đạn của Mỹ mà Saudi Arabia dùng để bắn rơi phi đạn từ Yemen trong tuần này.

"Thế nên chúng tôi muốn Việt Nam mua của chúng tôi, và chúng tôi phải loại bỏ sự mất cân bằng thương mại", ông Trump lái về điểm trình bày chính. "Chúng tôi không thể để bị mất cân bằng thương mại".

"Ngoài chuyện đó ra, tôi nghĩ chúng ta sẽ có một mối quan hệ tuyệt vời", ông Trump kết luận.

Hoàng Long

Mỹ hoan nghênh kết quả chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Trump (RFI, 13/11/2017)

Kết quả chuyến thăm Việt Nam của tổng thống Mỹ Donald Trump vừa được Nhà Trắng chính thức hoan nghênh. Trong một bản thông cáo công bố hôm 12/11/2017, phủ tổng thống Mỹ nhấn mạnh rằng chuyến công du của ông Trump cho phép hai bên "tái khẳng định cam kết tăng cường quan hệ đối tác toàn diện Mỹ-Việt".

Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang tại Phủ chủ tịch, Hà Nội, 12/11/2017. Reuteurs/Kham

Thông cáo mở đầu bằng lời tổng thống Donald Trump xác định "Việt Nam ngày nay là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất hành tinh… Chúng ta biết rằng Mỹ hưởng lợi khi thiết lập quan hệ với các đối tác trong khu vực đó, một khu vực phát triển thịnh vượng một cách tự lập, không dựa vào ai…".

Thông cáo đã điểm lại những gì mà tổng thống Mỹ gặt hái và quyết định tại Việt Nam trong đó có viêc củng cố Quan Hệ Đối Tác Toàn Diện Mỹ-Việt, được cho là một yếu tố quan trọng của một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và mở cửa.

Một cách cụ thể, thông cáo nhắc lại rằng hai bên đã đạt được thỏa thuận cấp đất cho Mỹ tại Hà Nội để xây dựng đại sứ quán mới, xem đấy là một ví dụ cụ thể cho thấy quan hệ ngày càng phát triển giữa hai nước.

Riêng trong lãnh vực quốc phòng, Nhà Trắng cho biết là hai bên đã đúc kết một Kế Hoạch Hành Động 3 Năm về Hợp Tác quốc phòng nhằm tăng cường các hoạt động hải quân song phương.

Mỹ cũng chính thức bàn giao cho Việt Nam một tàu tuần duyên (lớp Hamilton), giúp Việt Nam nâng cao năng lực giám sát và bảo đảm an ninh hàng hải.

Đặc biệt bản thông cáo cũng nhắc lại rằng hai lãnh đạo Mỹ và Việt Nam hoan nghênh kế hoạch dự trù cho một hàng không mẫu hạm Mỹ ghé thăm Việt Nam ngay trong năm 2018.

Riêng về Biển Đông, bản thông cáo của Nhà Trắng ghi nhận việc hai bên tái khẳng định tầm quan trọng của quyền tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông và cam kết giải quyết các tranh chấp hàng hải dựa trên luật pháp quốc tế.

Điểm thu hút sự chú ý chính là sự kiện Nhà Trắng ra một thông cáo về kết quả chuyến công du Việt Nam của ông Trump, trong lúc mà các nội dung nêu trong thông cáo đều đã được ghi chi tiết trong bản Tuyên Bố Chung Việt-Mỹ công bố sau cuộc họp thượng đỉnh Donald Trump-Trần Đại Quang.

Việt Nam và Hoa Kỳ kêu gọi làm rõ yêu sách ở Biển Đông

Phần về Biển Đông trong bản Tuyên Bố Chung đó đã nhắc lại hầu như nguyên văn các cam kết của Mỹ từ trước đến nay, đồng thời kêu gọi các bên "làm rõ yêu sách" chủ quyền, một thông điệp được cho là gởi đến Trung Quốc, nước cho đến nay vẫn mập mờ :

"Lãnh đạo hai nước nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của quyền được tiếp cận tự do và mở khu vực Biển Đông đối với cộng đồng quốc tế, tầm quan trọng của việc duy trì thương mại hợp pháp không bị cản trở, và sự cần thiết phải tôn trọng tự do hàng hải – hàng không và các hình thức sử dụng biển hợp pháp khác.

Hai bên tái khẳng định lập trường về Biển Đông được nêu trong các Tuyên bố chung Việt Nam - Hoa Kỳ và Hoa Kỳ - ASEAN trước đây, bao gồm việc kêu gọi các bên không có những hành động làm leo thang căng thẳng, quân sự hóa các cấu trúc đang tranh chấp, và hạn chế một cách phi pháp các quyền tự do trên biển ; tái khẳng định cam kết chung đối với việc giải quyết hòa bình các tranh chấp, bao gồm việc tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý.

Lãnh đạo hai nước kêu gọi thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên Bố về Ứng Xử của các bên ở Biển Đông (DOC), và sớm hoàn tất một Bộ Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, có tính ràng buộc về mặt pháp lý.

Hai bên cũng kêu gọi tất cả các bên yêu sách ở Biển Đông làm rõ và thực thi những yêu sách hàng hải của mình phù hợp với luật pháp quốc tế, như được phản ánh trong Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982, và thực hiện một cách thiện chí những trách nhiệm pháp lý quốc tế của mình trong quá trình quản lý và giải quyết tranh chấp".

Trọng Nghĩa

*****************

Tổng thống Hoa Kỳ kết thúc chuyến công du Việt Nam (RFA, 12/11/2017)

Bản Tuyên bố chung được công bố có 14 điểm bao quát các lĩnh vực trong mối quan hệ Việt- Mỹ.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump giơ tay chào trước khi lên máy bay Air Force One rời Việt Nam để đến Philippines hôm 12/11/2017 - AFP

Vấn đề nhân quyền là điểm thứ 10 trong tuyên bố chung, và theo đó thì lãnh đạo hai nước ghi nhận tầm quan trọng của việc bảo đảm và thúc đẩy quyền con người.

Trong lĩnh vực quốc phòng, lãnh đạo hai phía khẳng định cam kết chung làm sâu sắc hơn nữa hợp tác quốc phòng và quyết tâm đối phó với những thách thức an ninh khu vực. Về hợp tác quốc phòng giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, ông chủ tịch Trần Đại Quang cám ơn phía Mỹ đã chuyển giao một tàu tuần tra bờ biển lớp Hamilton cho Việt Nam, nhằm giúp nâng cao năng lực bảo đảm an ninh hàng hải và thực thi pháp luật của Việt Nam.

Lãnh đạo Hoa Kỳ và Việt Nam hoan nghênh kế hoạch về một hàng không mẫu hạm của Hoa Kỳ lần đầu tiên đến thăm một cảng của Việt Nam trong năm 2018.

Về lĩnh vực thương mai theo Tuyên bố chung thì lãnh đạo hai nước hoan nghênh việc công bố các thỏa thuận thương mại mới trị giá hơn 12 tỷ đô la nhân chuyến thăm của tổng thống Donald Trump đến Việt Nam.

Ngoài Tuyên bố chung 14 điểm được Hà Nội phổ biến như vừa nêu, hãng tin Reuters vào ngày 12 tháng 11 loan tin trong cuộc gặp chủ tịch nước Việt Nam, tổng thống Donald Trump cho biết sẵn sàng làm trung gian thương thuyết giữa các bên có tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông.

Reuters dẫn lời của tổng thống Donald Trump với chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang rằng nếu thấy bản thân ông Trump có thể giúp làm trung gian hòa giải hay làm trọng tài thì hãy cho ông ta biết. Ông Trump nói rõ bản thân ông là một người giỏi làm trung gian hòa giải và làm trọng tài phân xử.

Tổng thống Donald Trump thừa nhận hoạt động tạo vị thế của Trung Quốc tại Biển Đông là một vấn đề.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang của Việt Nam lặp lại quan điểm tin tưởng vào biện pháp giải quyết tranh chấp tại khu vực Biển Đông thông qua đàm phán hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Hãng tin AFP loan tin trong cuộc gặp với thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại Hà Nội vào sáng ngày 12 tháng 11, tổng thống Donald Trump lặp lại than phiền về thâm thủng mậu dịch giữa hai nước nghiên về phía Việt Nam ở mức 26 tỷ đô la vào năm ngoài. Yêu cầu phải loại bỏ mất cân đối về mậu dịch từ phía Việt Nam đối với Mỹ được đưa ra ngay đầu cuộc gặp giữa tổng thống Donald Trump với thủ tướng nước chủ nhà Nguyễn Xuân Phúc.

Như trong tuyên bố chung đưa ra, thì vào sáng ngày 12 tháng 11, tổng thống Trump chứng kiến việc ký kết một số thỏa thuận giữa các công ty Hoa Kỳ và Việt Nam thuộc các lĩnh vực khí thiên nhiên, vận tải và hàng không. Trong đó có hợp đồng giữa Hãng Hàng Không Quốc gia Việt Nam- Vietnam Airlines với Hãng Pratt& Whitney của Hoa Kỳ trị giá 1,5 tỷ đô la. Theo đó Vietnam Airlines mua động cơ và dịch vụ hỗ trợ sản phẩm động cơ cho 20 máy bay Airbus A321. Hãng Vietjet cũng có hợp đồng mua động cơ máy bay và dịch vụ hỗ trợ của Pratt & Whitney trị giá 600 triệu đô la Mỹ.

Hai công ty năng lượng Mỹ gồm Alaska Gasline Development Corporation, AES Corporation và công ty xe tải Hoa Kỳ Navistar cũng có một số hợp đồng ký với phía Việt Nam sáng ngày 12 tháng 11 ; nhưng chi tiết chưa được công bố.

********************

Tổng thống Mỹ bắt đầu viếng thăm chính thức Việt Nam (RFI, 11/11/2017)

Chiều ngày 11/11/2017 tổng thống Donald Trump đã rời thành phố Đà Nẵng bay ra Hà Nội, bắt đầu chuyến viếng thăm cấp Nhà nước theo lời mời của chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang. Chương trình chính thức sẽ bắt đầu vào ngày 12/11/2017 với buổi hội đàm với chủ tịch nước Việt Nam.

Tổng thống Mỹ Donald Trump lúc đến Hà Nội, ngày 11/11/2017, viếng thăm chính thức Việt Nam. Reuteurs/Jonathan Ernst

Thông tín viên đài RFI Frédéric Noir từ Sài Gòn điểm qua những hồ sơ quan trọng mà nguyên thủ hai nước sẽ trao đổi với nhau lần này :

"Tái tạo niềm tin đang bị đặt trước thử thách. Có lẽ đó là mục tiêu của tổng thống Trump tại Hà Nội. Cần nhắc lại rằng việc Hoa Kỳ rút khỏi hiệp định tự do mậu dịch xuyên Thái Bình Dương TPP là một vố đau đối với Việt Nam. Bởi vì, một trong những mục tiêu của TPP là giảm bớt ảnh hưởng của Trung Quốc đối với các quốc gia trong khu vực và Việt Nam là một trong những nền kinh tế được hưởng lợi nhiều nhất với thỏa thuận này, do Mỹ là một trong những khách hàng quan trọng nhất của Việt Nam.

Trung thành với phương châm "Nước Mỹ là trên hết", Donald Trump đề ra mục tiêu giảm thâm hụt trong cán cân thương mại của Hoa Kỳ với Việt Nam. Phía Việt Nam hiểu rõ thông điệp này và Hà Nội muốn duy trì mối quan hệ gần gũi với nước cựu thù là Mỹ để làm đối trọng với những tham vọng của Trung Quốc trong khu vực.

Tháng 5/2017, thủ tướng Việt Nam là lãnh đạo Đông Nam Á đầu tiên hội kiến tổng thống Mỹ tại Washington.

Vấn đề đặt ra là chính quyền Mỹ đang thuyết phục Trung Quốc gia tăng áp lực lên chế độ Bình Nhưỡng, kềm hãm tham vọng hạt nhân Bắc Triều Tiên, cho nên hồ sơ liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông bị lùi lại. Đây là một hồ sơ rất quan trọng đối với phía Việt Nam, giờ đây là một trong những quốc gia duy nhất trong khu vực tìm cách cưỡng lại tham vọng bá quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Tháng 8 vừa qua, nhân thượng đỉnh Hiệp Hội các nước Đông Nam Á, ASEAN, Việt Nam là quốc gia duy nhất cố gắng thuyết phục 9 thành viên còn lại đưa lập trường cứng rắn với Bắc Kinh, nhưng đã thất bại.

Đây là một hồ sơ nhậy cảm đối với tổng thống Trump. Ông đang rất được lòng công luận Việt Nam nhưng lãnh đạo Hoa Kỳ sẽ phải nỗ lực tái tạo niềm tin, phần nào bị sứt mẻ qua một loạt các quyết định của ông kể từ khi lên cầm cầm quyền".

Ngay chiều mai, kết thúc chuyến công du Việt Nam, tổng thống Hoa Kỳ sẽ đến Manila, Philippines, dự thượng đỉnh ASEAN từ ngày 12 đến 14/11/2017.

Thanh Hà