Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi đầu chuyến công du Châu Á (RFI, 04/11/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm nay 04/11/2017 đến Nhật Bản sau khi ghé Hawai và thăm Trân Châu Cảng, khởi đầu chuyến công du năm nước Châu Á kéo dài 12 ngày. Đây là chuyến thăm Châu Á dài nhất của một tổng thống Mỹ kể từ 25 năm qua, với Bắc Triều Tiên, tự do hàng hải và thương mại được cho là các chủ đề chính.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và phu nhân viếng đài tưởng niệm tử sĩ Trân Trâu Cảng (Pearl Harbor), Hawai, ngày 03/11/2017. Chặng đầu tiên mở đầu chuyến công du Châu Á. Reuters/Jonathan Ernst

Tại Hawai, tổng thống Mỹ và phu nhân được thống đốc David Ige và đô đốc Harry Harris, tư lệnh lực lượng Mỹ tại Thái Bình Dương (PACOM) tiếp đón. Sau khi họp kín với bộ chỉ huy quân sự Mỹ tại Camp Smith, ông Trump đến Trân Châu Cảng thăm đài tưởng niệm các thủy thủ Mỹ tử nạn trong vụ tấn công ngày 07/12/1941.

Hôm nay tổng thống Hoa Kỳ bay đến Nhật Bản, trước khi đến Hàn Quốc ngày 7/11 với mục đích tạo ra một mặt trận chung đối phó với Bắc Triều Tiên. Tiếp theo, ông thăm Trung Quốc (8-10/11), tại đây ông Trump sẽ cố gắng thuyết phục ông Tập Cận Bình cứng rắn hơn với Bình Nhưỡng.

Tổng thống Mỹ rất được chờ đợi tại hội nghị thượng đỉnh APEC ngày 10/11 ở Đà Nẵng. Trả lời Fox News, ông Donald Trump cho biết rất có thể sẽ gặp gỡ tổng thống Nga Vladimir Putin ở Việt Nam, để bàn về Bắc Triều Tiên, Syria, Ukraine.

Theo tờ Stars and Stripes, tổng thống Trump chuẩn bị hai bài diễn văn quan trọng, sẽ đọc trước Quốc Hội Hàn Quốc và tại thượng đỉnh APEC ở Việt Nam. Nhà Trắng nói rằng chuyến công du này của Donald Trump "sẽ nhấn mạnh cam kết về mối liên minh và đối tác lâu dài, đồng thời tái khẳng định sự lãnh đạo của Hoa Kỳ trong việc xúc tiến một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do, cởi mở".

Các nhà quan sát cho rằng "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở", quan niệm mới trong chính sách của ông Trump tại Châu Á, có thể là thành lũy ngăn chặn sự bành trướng của Bắc Kinh trong khu vực.

Chặng cuối chuyến công du của tổng thống Trump là Philippines, ngày 13-14/11.

Chuyến công du Châu Á dài nhất của một tổng thống Mỹ từ trước đến nay là vào thời ông George H.W.Bush, vào cuối năm 1991, đầu 1992.

Thụy My

********************

Trump kéo dài chuyến công du để dự thượng đỉnh Đông Á (RFI, 04/11/2017)

Tuyên bố với báo chí Mỹ hôm qua, 03/11/2017, tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo là trong chuyến công du Châu Á lần này ông sẽ ở lại Philippines thêm một ngày nữa để dự hội nghị thượng đỉnh Đông Á. Phát ngôn viên của Nhà Trắng Sarah Huckabee Sanders sau đó đã xác nhận có sự thay đổi nói trên trong lịch trình công du của tổng thống Trump.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Hawaii, ngày 03/11/2017. Reuters/Jonathan Ernst

Trong chuyến công du đến năm nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam và Philippines, ban đầu ông Trump dự kiến chỉ tham dự hai hội nghị thượng đỉnh, thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng và thượng đỉnh ASEAN ở Manila, chứ không dự thượng đỉnh Đông Á ở thành phố Angeles, Philippines, trong hai ngày 13 và 14/11.

Theo hãng tin Bloomberg, các chuyên gia về chính sách đối ngoại đã cảnh báo là quyết định của tổng thống Trump không dự thượng đỉnh Đông Á, hội nghị mà người tiền nhiệm Obama thường xuyên có mặt, có thể khiến các đối tác Châu Á thêm lo ngại về cam kết của Mỹ đối với khu vực, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, do mối đe dọa Bắc Triều Tiên và với việc tổng thống Trump rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định tự do mậu dịch Đối tác xuyên Thái Bình Dương.

Các quan chức của chính quyền Obama trước đây cũng đã chỉ trích quyết định của ông Trump không dự thượng đỉnh Đông Á, cho rằng làm như vậy sẽ mở đường cho Trung Quốc nắm giữ vai trò lãnh đạo khu vực.

Nhưng hôm qua, tổng thống Trump cho biết là vào cuối chuyến công du Châu Á, thay vì quay trở lại Hawai thêm một ngày, ông sẽ ở lại Philippines để dự thượng đỉnh Đông Á và theo tổng thống Mỹ, đây sẽ là "ngày quan trọng nhất".

Thanh Phương

*********************

Tổng thống Trump sẽ dự Thượng Đỉnh Đông Á (BBC, 04/11/2017)

Tổng thống Hoa Kỳ sẽ lưu lại Philippines thêm một ngày, cho tới ngày 14/11/2107 và sẽ dự Thượng đỉnh Đông Á (EAS), theo truyền thông Mỹ.

Tổng thống Donald Trump khẳng định với báo chí ông sẽ ở lại thêm một ngày tại Philippines trong chuyến thăm Châu Á đang diễn ra.

Kênh truyền hình CNN của Mỹ hôm thứ Bảy, 04/11, đưa tin cho hay ông Donald Trump đã khẳng định thông tin trên khi nói với các phóng viên ở Nhà Trắng hôm thứ Sáu.

"Chúng tôi thực sự sẽ ở thêm một ngày tại Philippines.

"Chúng tôi có một hội nghị lớn, một hội nghị thứ hai và tôi nghĩ chúng tôi sẽ thành công lớn.

"Chúng tôi sẽ bàn về mậu dịch. Chúng tôi rõ ràng sẽ bàn về Bắc Hàn," CNN dẫn lời Tổng thống Trump nói với báo giới hôm 03/11.

Giới chức Philippines hôm thứ Bảy nói Manila hoan nghênh tin này và nói thêm rằng ông Trump sẽ dự thượng đỉnh ASEAN - Đông Á (EAS) hôm 14/11.

Hawaii là điểm dừng chân đầu tiên của Tổng thống Trump và Đệ nhất Phu nhân Melania Trump

Thượng đỉnh này bao gồm mười quốc gia ASEAN cùng với Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Nga, Hàn Quốc và Hoa Kỳ.

Trước đó Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại Manila đã thông báo ông Trump sẽ không dự thượng đỉnh.

Hôm thứ Sáu, hãng tin Pháp AFP cũng dẫn lời các quan chức cao cấp của Nhà Trắng "khẳng định" việc ông Trump sẽ ở lại thêm Philippines một ngày.

'Rủi ro lớn cho an ninh Hoa Kỳ'

Kênh CNN hôm thứ Bảy dẫn lời một nhà phân tích an ninh trước đó nói việc vắng mặt của ông Trump sẽ "tạo ra nhiều không gian hơn cho các nhà lãnh đạo của Nga và Trung Quốc áp đảo cuộc thảo luận ở Thượng Đỉnh", và ý kiến này cho rằng :

"Điều đó có thể là một rủi ro lớn của an ninh quốc gia Hoa Kỳ khi để Trung Quốc và Nga dẫn dắt các thảo luận về an ninh".

Tổng Thống Trump rời Washington DC sáng ngày thứ Sáu để bắt đầu chuyến thăm Châu Á kéo dài 12 ngày, trong đó ông sẽ thăm Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam và Philippines.

Theo trang mạng Firstpost.com, trên phi cơ đi Hawaii, ông Trump đã giải thích rằng ông đã dự định dành một ngày ở Hawaii vào cuối chuyến đi, nhưng đã hủy bỏ kế hoạch đó.

Thay vào đó, vẫn theo trang mạng này, ông sẽ dành thêm một ngày tại hội nghị ASEAN ở Philippines, tiếp sau hội nghị APEC ở Việt Nam.

"Tôi sẽ dành thêm một ngày tại hội nghị thứ hai, đó là một hội nghị quan trọng," ông Trump được dẫn lời nói.

"Chúc mọi người vui vẻ. Chúng ta sẽ làm một công việc tốt. Với các công dân, chúng tôi sẽ đại diện tốt cho quí vị. Được không ?

"Còn với các phóng viên, tôi không biết. Nhưng với các công dân, thì dứt khoát như vậy. Chúc mọi người vui vẻ. Rất vui gặp gỡ mọi người," Tổng thống Mỹ, người trước đó thường có thái độ chỉ trích với truyền thông nói, vẫn theo Firstpost.com

Trump-APEC : Điểm nhấn và kỳ vọng (VOA, 03/11/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3/11 khởi hành chuyến công du 12 ngày tới năm nước Châu Á. Chuyến ra nước ngoài dài ngày nhất của ông Trump kể từ khi dọn vào Tòa Bạch Ốc sẽ đưa ông tới Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam, và Philippines.

Ngoại trưởng Rex Tillerson và Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer sẽ túc trực để giúp ông Trump đẩy mạnh chương trình nghị sự đặt trọng tâm vào thương mại và vấn đề hạt nhân Triều Tiên.

Người ta kỳ vọng sẽ hiểu rõ ràng hơn về chính sách của chính quyền Trump đối với khu vực Châu Á đang ngày càng trở nên quan trọng trên trường quốc tế vốn đã khiến người tiền nhiệm của ông Trump, Tổng thống Barack Obama, phải ‘Xoay trục.’

Một vài trọng tâm đang được giới quan sát hết sức ‘để ý’ :

Cuộc khủng hoảng Triều Tiên

Triều Tiên sẽ là vấn đề cấp bách nhất đối với ông Trump giữa lúc Bình Nhưỡng đang tiến gần tới thủ đắc võ khí hạt nhân có khả năng bắn trúng lục địa Mỹ. Mục tiêu của ông Trump là kéo được Hàn Quốc và Trung Quốc vào kế hoạch tăng tối đa áp lực Bình Nhưỡng.

Hiểu rõ phương cách tiếp cận cứng rắn của ông Trump, Tổng thống Hàn Quốc, Moon Jae-in đang tìm ‘khoảng trống’ để đối thoại với Bình Nhưỡng trong khi Trung Quốc phản đối lệnh cấm vận dầu khí đối với Triều Tiên hay một cuộc chiến tranh phủ đầu, viện dẫn lý do sẽ gây bất ổn lớn ở bán đảo Triều Tiên.

Thương lượng mậu dịch

Giảm mất cân bằng thương mại với Châu Á là ưu tiên kinh tế hàng đầu của lãnh đạo Mỹ. Khi rút Mỹ ra khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP có sự tham gia của Việt Nam cùng 10 nước khác, ông Trump từng tuyên bố sẽ thương lượng trực tiếp với từng nước một.

Theo dự kiến, ông Trump sẽ yêu cầu Nhật mở cửa thị trường cho sản phẩm thịt bò và ô tô của Mỹ và thúc đẩy Hàn Quốc điều chỉnh hiệp ước tự do thương mại song phương đã có 5 năm nay mà ông mô tả là ‘quá lợi cho Hàn Quốc và quá hại cho Hoa Kỳ.’

Đối với Trung Quốc, ông có thể sẽ bảo đảm một số thỏa thuận thương mại trị giá hàng tỷ đô la.

Quan hệ Mỹ-Trung

Trong các chủ đề ông Trump bàn thảo với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh lần này không thể thiếu vấn đề Triều Tiên và sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Sự hiện diện của Mỹ tại Châu Á

Một phần sứ mạng của ông Trump là tái khẳng định vai trò lãnh đạo của Mỹ trong việc cổ súy một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và thông thoáng, theo Tòa Bạch Ốc.

Tổng thống Trump, khi đặt chân tới Châu Á sẽ thể hiện tầm nhìn của Mỹ tại thượng đỉnh APEC tại Việt Nam cũng như sẽ tổ chức các cuộc họp thượng đỉnh với các nước ASEAN.

Tuy nhiên, quyết định của ông Trump bỏ qua Thượng đỉnh Đông Á do ASEAN tài trợ ở Philippines vào ngày 14/11 không những khiến người ta thắc mắc về sự nghiêm túc trong cam kết của Trump đối với Châu Á, mà còn tạo điều kiện cho Trung Quốc ‘bành trướng’ ảnh hưởng.

Việt Nam trông đợi gì ?

Chặng dừng của ông Trump tại Việt Nam từ ngày 10 đến 12/11 là một sự kiện đáng chú ý giữa lúc Việt Nam đang tìm cách vực dậy năng lượng cho mối quan hệ song phương sau khi ông Trump rút Mỹ ra khỏi TPP.

Giới lãnh đạo đảng cộng sản Việt Nam muốn có các mối quan hệ kinh tế khắng khít hơn với Mỹ để thúc đẩy nền kinh tế lệ thuộc vào xuất khẩu và giảm bớt phụ thuộc vào Trung Quốc. Bắc Kinh chiếm 21% tổng thương mại quốc tế của Việt Nam trong năm 2016, gần gấp đôi so với chục năm trước, trong khi Mỹ chiếm khoảng 13%, theo thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Việt Nam có phần chắc sẽ ‘ve vãn’ ông Trump bằng cách giảm bớt những rào cản đầu tư và ký các thỏa thuận kinh doanh lớn để hạ nhiệt những chỉ trích về mức thặng dư mậu dịch với Mỹ tăng hơn gấp đôi trong 5 năm qua. Khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm Tòa Bạch Ốc hồi tháng 6, Việt Nam đã ‘chào hàng’ một số các thỏa thuận thương mại.

Tuy nhiên, trong bối cảnh ông Trump đang vướng bận ‘nhiều chuyện nội bộ của Mỹ’ với cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử Hoa Kỳ đang ngày càng gay cấn và điểm nóng Triều Tiên, Hà Nội ‘khó lòng kỳ vọng gì nhiều ở ông Trump trong chuyến đi này,’ theo nhận định của Luật sư-Giáo sư Vũ Đức Khanh tại Đại học Ottawa (Canada), một chuyên gia nghiên cứu về chính trị Việt Nam, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế.

Theo nhà quan sát này, hai điểm chính mà Việt Nam trông chờ khi đón tiếp Tổng thống Donald Trump lần này là sự tái cam kết trong chính sách an ninh-tự do hàng hải ở Biển Đông, nơi Trung Quốc không ngừng lấn bước trong các tranh chấp chủ quyền, và một tín hiệu rõ ràng về chính sách thương mại của Washington với Thái Bình Dương, đặc biệt trong bối cảnh TPP tái khởi động không có Mỹ.

Trà Mi

Nguồn tham khảo : Nikkei/ Bloomberg/VOA Interview

*******************

Đồng minh Châu Á chờ tín hiệu trấn an của Donald Trump (RFI, 03/11/2017)

Tổng thống thứ 45 của Mỹ bắt đầu chuyến công du đầu tiên tại Châu Á. Trước khi khởi hành vào thứ sáu 03/11/2017, Washington đưa hai oanh tạc cơ chiến lược B1-B biểu dương lực lượng trên không phận bán đảo Triều Tiên. Hành động này có lẽ không phải là ngẫu nhiên : Donald Trump cần phải trấn an các nước Châu Á, đang mất niềm tin vào đồng minh Hoa Kỳ.

Công du Châu Á trong hơn 10 ngày, tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ phải rất thận trọng. Ảnh minh họa. miné.JIM WATSON / AFP

Vòng công du đầu tiên của tổng thống Donald Trump ở Châu Á, được giới phân tích xem là rất "tế nhị". Các quốc gia đồng minh cốt lõi trong khu vực chờ xem chủ nhân Nhà Trắng có hành động hay tuyên bố nào xác quyết lập trường truyền thống "cột trụ an ninh" ở Châu Á Thái Bình Dương trong bối cảnh Bắc Triều Tiên công khai thách thức và Trung Quốc cũng không còn che giấu tham vọng bá quyền.

Trong khi đó thì chiến lược Châu Á của Donald Trump vẫn là một ẩn số. Đâu là mục tiêu sâu xa của Washington ? Những tuyên bố của tổng thống Mỹ, lúc còn là ứng cử viên, muốn xét lại mối quan hệ liên minh lịch sử giữa Hoa Kỳ với các đồng minh trên thế giới đã gây hoang mang trong công luận và chính giới các nước liên hệ, ở Châu Âu cũng như ở Châu Á.

Được RFI đặt câu hỏi, chuyên gia Pháp Barthélémy Courmont, giám đốc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế IRIS giải thích : Có một mối ưu tư rất lớn, đặc biệt là ở Nhật Bản và Hàn Quốc. Hai nước này lo ngại vì những lời tuyên bố của Donald Trump. Trước khi đắc cử, Donald Trump kêu gọi hai nước Châu Á này phải tự lo thân trước mối đe dọa của Bắc Triều Tiên. Tuyên bố này làm công luận và các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc bất an. Lo âu còn nhiều hơn nữa liên quan đến sự giao kết của Mỹ ở Biển Đông. Trên toàn Châu Á, từ khi Donald Trump đắc cử, người ta thấy Mỹ muốn rút chân ra khỏi khu vực nhất là qua quyết định từ bỏ Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP. Các nước trong vùng xem quyết định này là dấu hiệu Mỹ bỏ rơi những cam kết liên đới lịch sử với các đồng minh truyền thống.

Do vậy, trong chuyến công du Châu Á lần này, Donald Trump phải tìm cách xóa tan những lo ngại của các đồng minh.

Lời cảnh báo Tokyo và Seoul phải tự lo thân, không nên trông cậy ô dù nguyên tử của Washington đã làm lung lay niềm tin ở các nước đồng minh Châu Á. Thêm vào đó là những phản ứng ngẫu hứng của tổng thống Donald Trump trước mỗi hành động khiêu khích của Bình Nhưỡng càng làm cho tình hình căng thẳng thêm.

Trong lĩnh vực kinh tế và thương mại, hồ sơ quan trọng thứ hai trong chuyến công du cũng ẩn chứa nhiều chướng ngại. Quyết định của Donald Trump không tham gia Hiệp Định TPP, cho dù người tiền nhiệm đã ký kết, chỉ làm cho uy tín của Mỹ trong khu vực, bị tác hại.

Mỹ rút chân, Trung Quốc thừa cơ hội thao túng khu vực với dự án đối tác thương mại khu vực gọi tắt là RECEP.

Tuy nhiên, biết rõ Bắc Kinh không thực tâm tôn trọng quyền tự do kinh doanh mà chỉ sử dụng hiệp ước thương mại để phục vụ ý đồ chính trị bành trướng, 11 thành viên còn lại của TPP, đứng đầu là Nhật Bản và Úc tiếp tục con đường đa phương đã định trong khi tổng thống Donald Trump cố tìm những thỏa thuận song phương có lợi cho Mỹ.

Trong vòng 11 ngày của chuyến công du Châu Á từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam và Philippines, chủ nhân Nhà Trắng phải chứng minh là khẩu hiệu "nước Mỹ trước đã" của ông không có tác động ngược, làm hại cho quyền lợi của nước Mỹ.

Tú Anh

Châu Á chuẩn bị đón Tổng thống Trump (RFA, 02/11/2017)

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chuẩn bị lên đường công du 5 nước Châu Á từ ngày 3 đến ngày 14/11 tới đây với một chính sách về ngoại giao không thể đoán trước và vào giữa lúc chương trình hạt nhân và tên lửa của Bắc Hàn đang gây căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump phát biểu tại buổi họp báo ở Vườn Hồng ở Nhà Trắng, Washington DC hôm 16/10/2017 - AFP

Chuyến đi Châu Á dài nhất của một Tổng thống Mỹ kể từ thời Tổng thống George H Bush hồi năm 1991 sẽ đưa Tổng thống Trump tới Nhật Bản, Nam Hàn, Trung Quốc, Việt Nam và sau cùng là Philippines.

Hai vấn đề chính được chú ý trong chuyến thăm Châu Á lần này của Tổng thống Trump là thương mại với các nước Châu Á và chương trình hạt nhân của Bắc Hàn.

Sau khi Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) với 11 nước khác vào đầu năm nay, nhiều nước Châu Á vẫn còn nghi ngờ về cam kết của Mỹ đối với Châu Á về mặt hợp tác kinh tế.

Tuy nhiên Nhà Trắng khẳng định chuyến đi dài ngày của Tổng thống lần này là một bằng chứng cho thấy cam kết của Mỹ đối với khu vực.

Sau chặng dừng ngắn ở Hawaii, Tổng thống Trump sẽ đến Nhật Bản và chơi golf với Thủ tướng Nhật Shinzo Abe vào ngày chủ nhật 5/11. Hai vị lãnh đạo quốc gia trước đó vào tháng hai năm nay cũng đã từng chơi golf cùng nhau ở Florida.

Sau Nhật Bản, Tổng thống Trump sẽ đến thăm Nam Hàn. Tuy nhiên, khác với các vị Tổng thống Mỹ trước đó, Tổng thống Trump lần này sẽ khoogn đến thăm vùng phi quân sự trên bán đảo Triều Tiên. Thay vào đó, ông chỉ có một bài phát biểu được cho là sẽ gây chú ý cao ở Quốc hội Nam Hàn.

Nam Hàn hy vọng chuyến thăm kéo dài hai ngày của Tổng thống Mỹ đến nước này sẽ tái khẳng định cảm kết với đồng minh của Mỹ vào giữa lúc có những đe dọa từ chương trình tên lửa và hạt nhân của Bắc Hàn. Ngoài ra Nam Hàn cũng muốn sự đảm bảo từ Hoa Kỳ là sẽ không có những hành động quân sự với Bắc Hàn trước mà không được sự đồng ý từ Nam Hàn.

Sau Nam Hàn, chuyến thăm tiếp theo tới Trung Quốc của Tổng thống Trump cũng gây chú ý.

Chuyến thăm tới Trung Quốc vào thứ tư, ngày 8/11 diễn ra chỉ khoảng hai tuần sau đại hội 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nơi Chủ tịch Tập Cận Bình củng cố quyền lực của mình và bước vào nhiệm kỳ thứ hai trong vai trò người đứng đầu đảng và nhà nước Trung Quốc.

Trước đó Tổng thống Trump đã từng lên tiếng ca ngợi Chủ tịch Tập Cận Bình là người mạnh mẽ và ông cũng cho rằng ông Tập là một người tốt.

Sau Trung Quốc, Tổng thống Trump sẽ đến Việt Nam tham dự APEC ở Đà Nẵng, nơi ông sẽ có bài phát biểu về khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương mở và tự do. Đây là bài phát biểu được cộng đồng kinh doanh chờ đón vì Châu Á đang muốn biết Mỹ sẽ đưa ra hướng tiếp cận nào trong cam kết về kinh tế với khu vực sau khi rút khỏi TPP hồi đầu năm nay.

Phần cuối chuyến đi Châu Á sẽ đưa Tổng thống Trump đến Philippines, nước đồng minh lâu năm của Mỹ ở khu vực. Tổng thống Trump sẽ dự thượng đỉnh ASEAN và có cuộc gặp song phương với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Tuy nhiên ông sẽ không tham dự Thượng đỉnh Đông Á tại Philippines lần này.

Vấn đề về quy tắc ứng xử trong chuyến đi lần này của Tổng thống Trump tới Châu Á cũng là một điểm nhà Trắng phải lưu ý trước chuyến đi.

Quy tắc chung khi đến Châu Á được nêu ra là không nên bắt tay quá lâu hay quá ngắn, hay cũng không được lắp bắp tên và chức danh của người khác, hạn chế viết các tweet và không nên thắc mắc về đồ ăn.

Quy tắc này được đưa ra để tránh những ngạc nhiên và gây khó chịu trong chuyến đi quan trọng.

Nhưng Tổng thống Trump là người có thói quen đưa các ý kiến của mình trên tweeter về nhiều vấn đề.

Ngoài ra nhiều người cũng không quên hình ảnh Tổng thống Trump bắt tay Thủ tướng Nhật Shinzo Abe rất mạnh và có phần kéo tay Thủ tướng Nhật về mình hồi tháng 2 năm nay. Hình ảnh được camera thu lại sau cú bắt tay đó cho thấy Thủ tướng Nhật đã đảo mắt tỏ vẻ ngạc nhiên sau đó.

Hồi tháng 7 vừa qua, nhà Trắng của Tổng thống Trump cũng đưa ra một thông báo gọi Chủ tịch Tập Cận Bình là lãnh đạo của Trung Hoa Dân Quốc thay vì là nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trung Hoa Dân Quốc là tên gọi chính thức của Đài Loan. Trung Quốc sau đó cho biết đã nhận được lời xin lỗi từ phía Mỹ.

Hãng AP đưa tin hôm thứ tư ngày 1/11, Tổng thống Trump đã cho thấy là ông hiểu tầm quan trọng của những nguyên tắc tế nhị trong chuyến thăm sắp tới. Tổng thống nói ông sẽ không làm cho bất cứ ai phải mất mặt trước khi ông đến Trung Quốc nhưng ông vẫn tiếp tục phàn nàn là những thỏa thuận thương mại và thâm hụt thương mại với Trung Quốc là điều khủng khiếp.

********************

Trump công du Châu Á : "Những gì diễn ra sau mới quan trọng" (RFI, 02/11/2017)

Vòng công du Châu Á đầu tiên của ông Donald Trump trong tư cách tổng thống Mỹ, là một sự kiện rất được chờ đợi và theo dõi, nhất là trên các báo Á Châu. Duy báo Asia Times, ngày 29/10/2017, qua bài phân tích của Grant Newsham, đã nhìn xa hơn chuyến đi, cho rằng "Những gì diễn ra sau đó quan trọng hơn".

Hoa Kỳ : Cuộc họp các bộ trưởng tại Nhà Trắng, ngày 01/11/2017. Reuters/Kevin Lamarque

Đối với tác giả bài báo, mọi người dĩ nhiên đều nôn nóng chờ xem tổng thống Mỹ sẽ làm gì, sẽ có những tuyên bố gì, được cho là sẽ rất quan trọng cho khu vực. Thế nhưng, quan trọng không kém sẽ là những điều mà ông Trump phải làm sau chuyến công du trong việc mang đến cho đồng minh và bạn bè của Mỹ ở Châu Á những lý do cụ thể để thấy rằng Mỹ vẫn là một chỗ dựa vững chắc để chống lại sự thống trị của Trung Quốc.

Với giọng điệu hóm hỉnh, tác giả bài phân tích, nguyên là một nhà ngoại giao Mỹ, hiện là nhà nghiên cứu tại trung tâm Japan Forum for Strategic Studies ở Tokyo, đã nêu bật mối lo hiện nay của giới ngoại giao Mỹ về tính khí của vị tổng thống của họ, theo đó với bản tính "con buôn" cố hữu, ông Trump có thể yêu cầu đồng minh làm một cái gì đó để đánh đổi lấy sự giúp đỡ của Mỹ, hoặc là tệ hại hơn nữa, là bán rẻ các nguyên tắc của nước Mỹ.

Theo Newsham, các đồng nghiệp hiện nay của ông không cần phải lo âu. Điều khó nhất đối với ông Trump trong chuyến đi này có lẽ chỉ là cố gượng cười khi được yêu cầu mặc áo ‘barong’ truyền thống của Philippines. Còn lại thì tổng thống Trump sẽ có một vài bài diễn văn, sẽ nói lại những điều thường nghe về quyết tâm của Mỹ là tiếp tục dấn thân vào khu vực, cổ vũ cho một trật tự dựa trên luật pháp, và những điều đại loại như thế.

Vấn đề tuy nhiên, theo tác giả bài báo, là cử tọa của ông Trump, tức là các nước Châu Á, vẫn muốn yêu cầu Mỹ chứng minh các cam kết bằng hành động cụ thể : "Bây giờ thì cho chúng tôi thấy đi !".

Phần lớn các nước Châu Á, đặc biệt là các quốc gia Đông Nam Á, đang bị lâm vào thế kẹt do hành động của các chính quyền Mỹ trước đây.

Hiện nay, Trung Quốc đang vung tiền ra, tăng cường tiềm lực quân sự, và tỏ rõ thái độ thách thức trong Đại Hội 19 của Đảng cộng sản vừa qua. Sự kiên nhẫn của Trung Quốc không phải là vô hạn, và đối với các quốc gia trong khu vực, viêc ngăn chặn hay kềm hãm sự bành trướng của Trung Quốc ngày càng khó khăn hơn.

Grant Newsham còn nêu ra một ví dụ để nhắc nhở : với việc ASEAN và Trung Quốc tiến hành tập trận chung, Mỹ sẽ không còn tư thế độc diễn trong lãnh vực này nữa.

Trong bối cảnh đó, điều mà ông Trump sẽ làm, sau khi từ Châu Á trở về Mỹ cũng quan trọng y như điều mà ông làm trong vùng. Theo tác giả bài phân tích các tổng thống Mỹ tiền nhiệm đã có những bài diễn văn rất hay ở Châu Á, quân đội và doanh nhân Mỹ đã rất năng động ở đó, nếu ông Trump không đưa ra được cái gì hơn, thì điều đó có nghĩa là Mỹ bị thua.

Trung Quốc trên thực tế đã kiểm soát Biển Đông và sắp làm như vậy ở Biển Hoa Đông. Chính Trung Quốc, chứ không phải là Mỹ, đang ngày càng trở nên một đối tác kinh tế không thể thiếu vắng đối với các quốc gia trong vùng.

Trong bối cảnh như kể trên, ông Newsham đã không ngần ngại đưa ra một số khuyến cáo cho tổng thống Mỹ.

Kinh tế : Đừng đánh bạn bè mà hãy nhắm vào Trung Quốc

Đề nghị đầu tiên là ngay khi trở về Nhà Trắng, ông Trump hãy mời Wilbur Ross và ê kíp kinh tế của chính quyền lên để nói với họ là hãy ngưng ngay việc đánh nhau với những bạn bè của Mỹ trong khu vực, vừa chẳng thu lợi được bao nhiêu, mà lại còn gây phẫn nộ nơi các nước mà Mỹ chờ đợi đóng góp nhiều hơn về quốc phòng.

Vấn đề, đối với Newsham là Trung Quốc. Ông nêu một ví dụ về thái độ rụt rè của Mỹ : Thiệt hại do việc Trung Quốc ăn cắp tác quyền trong vài thập kỷ qua...100 tỷ đô la vẫn chưa đòi được.

Ngoài ra, không nên phớt lờ hiệp định TPP. Đó có thể là hiệp ước tồi, nhưng khi bỏ đi thì đã tạo ra một khoảng trống-chính trị cũng như kinh tế - mà Trung Quốc đang lấp đầy. Hãy đề nghị một cái gì đấy tốt hơn và cho khu vực biết.

Quan hệ đúng đắn với Đài Loan và Trung Quốc

Việc thứ hai cần làm là mời bộ ngoại giao lên-với ê kíp kinh tế vẫn còn trong phòng - và hỏi xem họ có nghĩ rằng liệu việc giúp đỡ một Đài Loan tự do, dân chủ, có quan trọng hơn là xoa dịu một chế độ độc tài hung hăng và để có thể được mua hàng rẻ hơn ở siêu thị Wal-Mart hay không ? Nếu không, thì hãy tìm một số viên chức khác đề cao các nguyên tắc của Mỹ và không có tính cách "con buôn" như vậy.

Khi có mặt đông đủ mọi người như vậy, hãy đọc lại kỹ Luật về Quan Hệ Đài Loan (Taiwan Relations Act) và hành động theo luật đó. Hãy chấm dứt việc xem Đài Loan và các viên chức của Đài Loan như là những tay trùm ma túy Nam Mỹ.

Hãy chấm dứt những giới hạn mà bộ ngoại giao tự đưa ra để cấm các tướng lãnh Mỹ tại chức viếng Đài Loan, và cũng nên cho Hải Quân viếng cảng Đài Loan và mời nước này tham gia cuộc thao diễn RIMPAC vào năm tới đây. Trên vấn đề RIMPAC, cũng nên đặt một số câu hỏi cho bộ trưởng quốc phòng Mattis và những cố vấn quân sự hay dân sự.

Cũng nên hỏi rõ là tại sao lại phải mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận RIMPAC và hai lần Trung Quốc tham gia trước đây có cải thiện phong cách cư xử của Trung Quốc hay không ? Hãy tạm hoãn lời mời Trung Quốc cho đến khi nước này rút các loại xe chở hỏa tiễn từ Bắc Triều Tiên về, những loại xe đã khiến cho Mỹ không thể phát hiện các loại hỏa tiễn liên lục địa đã sẵn sàng phóng sang Los Angeles.

Rà soát lại quân đội, đề cử người chuyên trách Châu Á

Ông Trump cũng nên nhìn về thực lực Hải Quân Mỹ cũng nên hỏi tại sao phải mất trên 30 năm để xây dựng lực lượng gồm 355 tàu như thứ trưởng Hải Quân đã nêu lên gần đây. Hãy tìm một người nào nghĩ rằng có thể làm nhanh hơn.

Ngay cả Thủy Quân Lục Chiến cũng phải giải trình : Hãy hỏi xem là lúc này có quân đội nào của Châu Á mà có thể làm được ngay trên hiện trường một chiến dịch đổ bộ nhanh mà không cần Mỹ giúp đỡ hay không ? Sau 50 năm thao diễn ở đây ít ra thì phải có một. Nên nói với các tướng lãnh để cử một số sĩ quan tài giỏi trên vấn đề này. Sẽ có hiệu quả....

Cuối cùng thì với quyền bổ nhiệm nhân sự, hãy cử người vào tất cả những vị trí liên quan đến Châu Á Thái Bình Dương còn để trống-và chọn lấy những người không nghĩ rằng chính sách Châu Á của Mỹ trong 30 năm qua là một thành công rực rỡ.

Theo ông Newsham có thực hiện một vài điều như nói trên thì sẽ cho những người bạn của Mỹ ở Châu Á lý do để tin vào những gì tổng thống Trump nói khi đến đây viếng thăm.

Mai Vân

*********************

Tổng thống Mỹ công du Châu Á mà "ruột gan rối bời" (RFI, 02/11/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Dallas, Texas, ngày 25/10/2017 - Reuters/Kevin Lamarque/File Photo

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần này bắt đầu một chuyến công du Châu Á dài 12 ngày (03/11-14/11/2017). Một chuyến đi đầy khó khăn trong bối cảnh uy tín của ông Trump đang bị suy giảm cả trong lẫn ngoài nước.

Trong vòng 12 ngày, tổng thống Mỹ lần lượt ghé thăm Hawai-tiền đồn quân sự của Mỹ tại Thái Bình Dương, Nhật Bản và Hàn Quốc-hai quốc gia đồng minh Đông Bắc Á ; ghé thăm chính thức Trung Quốc gặp Tập Cận Bình, trước khi đến Việt Nam dự thượng đỉnh APEC và Philippines mừng sự kiện 50 năm thành lập khối ASEAN và 40 năm hợp tác Hoa Kỳ - ASEAN.

Đây là chuyến công du Châu Á dài hơi nhất của một vị tổng thống Mỹ kể từ thời ông George H.W. Bush năm 1991. Nếu như với các quốc gia trong khu vực, chuyến công du này như là một lời bảo đảm sự dấn thân nghiêm túc của Washington trong khu vực, thì theo nhận định của giới phân tích, ít nhất có 4 thách thức lớn đang chờ đợi nguyên thủ Mỹ.

Thứ nhất, trên lĩnh vực kinh tế, ông Donald Trump làm thế nào để có thể ngăn chận đà ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực khi mà ông đã cho rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương, một trong những biện pháp chủ đạo trong chính sách "xoay trục sang Châu Á" của người tiền nhiệm Barack Obama ?

Đối với Bắc Kinh, Hoa Kỳ rút khỏi TPP là một món "lộc trời cho". Có một điều chắc chắn, tại Trung Quốc, tổng thống Mỹ sẽ được đón tiếp long trọng và nồng hậu, nhưng ông sẽ không nhận được một sự nhượng bộ nào từ Tập Cận Bình. Giờ đây, mọi chú ý sẽ được tập trung vào bài diễn văn của tổng thống Mỹ tại thượng đỉnh APEC Việt Nam, trình bày tầm nhìn của ông về "một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở rộng".

Thứ hai là hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên. Liệu rằng tổng thống Donald Trump có trấn an được hai đồng minh Đông Bắc Á Nhật Bản và Hàn Quốc trước mối đe dọa hạt nhân Bắc Triều Tiên hay không ? Chưa có lúc nào lòng tin vào nguyên thủ Mỹ sụt giảm thê thảm như vậy. Người dân hai nước cảm thấy bất an về tính khí thất thường và những phát ngôn theo cảm hứng từ nhà lãnh đạo quốc gia đồng minh lớn của họ. Ông Scott Snyder, thuộc Hội Đồng Cố Vấn Quan Hệ Đối Ngoại, có trụ sở tại New York cho rằng : "Người dân Hàn Quốc muốn được trấn an là Hoa Kỳ sẽ không lôi kéo họ vào một cuộc chiến quá sớm và vô ích".

Thách thức thứ ba là vấn đề nhân quyền. Tại Manila, tổng thống Mỹ sẽ có cuộc gặp với đồng nhiệm Philippines Rodrigo Duterte, một nhân vật gây nhiều tranh cãi, bị giới đấu tranh nhân quyền chỉ trích mạnh mẽ vì chiến dịch bài trừ ma túy đẫm máu. Ai sẽ còn nghe theo Mỹ khi mà bản thân ông Trump lại có những lời lẽ hòa dịu ca ngợi ông Duterte, thực hiện "một công việc chống ma túy ngoài sức tưởng tượng".

Cuối cùng, tổng thống Mỹ có thể dành toàn tâm toàn ý cho chuyến công du Châu Á này hay không ? Cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ 2016 đã có những tiến triển bất ngờ. Ba cựu cố vấn của tổng thống Mỹ bị khởi tố với các tội danh âm mưu chống Hoa Kỳ, rửa tiền, khai gian, không khai báo tài khoản ở nước ngoài và nói dối các nhà điều tra FBI hòng che giấu các mối liên hệ với các nhà trung gian Nga.

Nói tóm lại, chưa có một chuyến công du Châu Á nào của một nguyên thủ Mỹ lại gây hồi hộp như lúc này. Châu Á chờ đón Trump trong trạng thái lo lắng, ngờ vực và khó chịu. Ngược lại, Donald Trump đến với Châu Á mà "lòng dạ bất an". Với những tình tiết bất ngờ trong vụ điều tra Nga can thiệp bầu cử, liệu rằng trong 12 ngày đó, tổng thống Mỹ có sẽ từ bỏ được những dòng tweet sáng sớm mai hay không ?

Minh Anh

***************

Việt Nam hy vọng TPP không có Mỹ ‘đột phá’ tại APEC (VOA, 02/11/2017)

Nước chủ nhà Việt Nam hy vọng sẽ có bước tiến triển đột phá của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tại Hội nghị thượng đỉnh APEC nơi các nguyên thủ quốc gia của 21 nền kinh tế khu vực họp mặt vào tuần sau.

Những người phản đối TPP bên ngoài Nhà Trắng hồi tháng 3/2016. Việt Nam hy vọng TPP-11 không có Mỹ sẽ đạt được bước 'đột phá' tại Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng vào tuần sau.

Việt Nam trông đợi rằng 11 thành viên còn lại của hiệp định thương mại khu vực ven Thái Bình Dương có thể thảo luận và tiến tới đồng thuận về một hiệp định sửa đổi sau khi Mỹ rút khỏi TPP.

Thứ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nói tại một cuộc họp báo được truyền thông trong nước ghi nhận hôm 2/11 rằng ông hy vọng các cuộc đàm phán tại Nhật Bản tuần này sẽ "thu hẹp những khác biệt trong quan điểm" để các bộ trưởng và lãnh đạo có thể thông qua một hiệp định sửa đổi tại diễn đàn lần này.

Theo nhận định của vị thứ trưởng ngoại giao này, cuộc gặp thượng đỉnh tại Đà Nẵng sẽ có ý nghĩa then chốt đối với các thành viên TPP.

Trưởng đoàn đàm phán TPP Nhật Bản, Kazuyoshi Umemoto, hôm 1/11 cho biết "Đà tiến tới một hiệp định tại hội nghị ở Đà Nẵng đã gia tăng đáng kể".

Nhật Bản là nước chủ nhà của 3 vòng đàm phán mới nhất về TPP-11 vừa kết thúc tại Chiba. Ông Umemoto cho biết mọi thành viên đều tỏ ý muốn đạt được tiến bộ và kết quả tại APEC ở Việt Nam.

Nhận định về triển vọng của TPP-11, phó ban Môi trường Kinh doanh và Năng lực cạnh tranh của Viện nghiên cứu chiến lược kinh tế Trung ương (CIEM) Trần Toàn Thắng cho VOA biết : ​"Tháng 5/2017 khi Nhật đưa vấn đề (TPP-11) ra, các nước lúc đầu có chần chừ nhưng cho tới thời điểm hiện nay theo một vài báo cáo của Canada, Singapore và báo cáo của (CIEM) thì triển vọng có vẻ sáng sủa hơn".

Theo Tiến Sỹ Thắng, sau khi tổng thống mới nhậm chức lúc đó rút Mỹ ra khỏi TPP, Việt Nam có đắn đo về việc tham gia TPP-11 nhưng hiện nay các nhà lãnh đạo có vẻ quyết tâm tham gia vào khối kinh tế khu vực có tổng kim ngạch thương mại đạt hơn 356 tỷ USD vào năm ngoái.

Ngoại trưởng Bùi Thanh Sơn cho phóng viên trong nước biết hôm 2/11 rằng "Việt Nam sẽ đóng góp tích cực cùng các thành viên trong TPP để có kết quả tích cực nhất, đáp ứng được lợi ích của các thành viên trong TPP".

Giải thích về mặt lợi ích mà Việt Nam sẽ có được từ TPP-11, Tiến sĩ Thắng nói​ "Trừ Mỹ ra thì với hầu hết các nước ở Châu Á (Việt Nam) đã có hiệp định (thương mại). Với một số nước như Canada, Peru và Mexico thì (Việt Nam) chưa có hiệp định vì vậy mình có thể khai thác được thêm từ TPP-11. Tuy nhiên thì cũng có nghĩa mình mở cửa khá nhiều vì TPP-11 là một thỏa thuận khá sâu mà nó dựa trên nền tảng của thỏa thuận với Mỹ cho nên cũng có những cái (Việt Nam) phải nhượng bộ. Thế nhưng bây giờ khi sức hấp dẫn vào thị trường Mỹ không còn nữa thì nhiều người lo ngại như vậy sẽ thiệt cho Việt Nam".

Việt Nam, cũng như các nước thành viên, đang xem xét tạm hoãn thực thi một số điều khoản liên quan đến Mỹ như dược phẩm, thanh toán thẻ. Trước đây Việt Nam kỳ vọng vào thị trường Mỹ nhưng sau khi Mỹ rút ra rồi thì những điều khoản đó không còn cần thiết nữa, theo Tiến sĩ Thắng. Nhà nghiên cứu của CIEM nhận định các nước thành viên sẽ bàn bạc xem có tạm hoãn một số điều khoản liên quan tới Mỹ hay tiếp tục thực thi.

Theo Tiến sĩ Thắng, nghiên cứu của Canada Foundation cho thấy sự đồng thuận của các nước tham gia hiệp định mà không thay đổi các điều khoản là "tương đối cao".

"[Các nước] đồng ý tham gia mà không thay đổi gì về các điều khoản là do trên cơ sở [các nước này] vẫn kỳ vọng vào việc nhỡ sau này Mỹ trở lại", theo chuyên gia của CIEM. "Có lẽ quan trọng nhất là nếu như không tham gia mà các nước còn lại vẫn tham gia, ví dụ TPP-10, thì có thiệt hay không ? Về mặt nguyên tắc thì có thể bị thiệt. Thế nhưng nếu các nước khác vẫn chơi mà mình không chơi thì mình thiệt. Đó là cái mà tôi nghĩ chính phủ Việt Nam và các nước khác đều cân nhắc ở điểm đó".

Sau khi New Zealand đồng ý sửa các luật không chịu ảnh hưởng của TPP trong tuần này, Reuters nhận định 11 quốc gia còn lại trong TPP không có Mỹ sắp đi đến ký kết một hiệp định thương mại toàn diện.

Được thành lập năm 1989 với 12 nền kinh tế và sau đó mở rộng ra 21 thành viên, APEC hiện nay đại diện cho 2.8 tỷ người và chiếm gần 60% GDP toàn thế giới.

Cũng tại buổi họp báo hôm 2/11, thứ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết tất cả các lãnh đạo của 21 nền kinh tế thành viên APEC đã xác nhận sẽ tham dự APEC tại Đà Nẵng từ 6-11 tháng 11.

Cựu quản lý chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump trình diện FBI (VOA, 30/10/2017)

Cựu quản lý chiến dịch tranh cử của Tổng thống Donald Trump, ông Paul Manafort theo tin nói đã ra đầu thú với giới hữu trách liên bang hôm thứ Hai 30/10 liên quan tới những cáo buộc đầu tiên trong cuộc điều tra về việc Nga có thể đã can dự vào cuộc bầu cử Mỹ 2016.

Cựu quản lý chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump, ông Paul Manafort (trái) trên xe rời nhà riêng ở Alexandria, Virginia, ngày 30/10/2017.

Ông Manafort ra đầu thú với cơ quan thực thi luật pháp liên bang – theo tin của hai hãng thông tấn CNN và New York Times, và mỗi hãng tin này trích một nguồn tin nắm rõ về cuộc điều tra này.

Đây có thể là những cáo buộc đầu tiên trong cuộc điều tra do công tố viên đặc biệt Robert Mueller của Bộ Tư pháp được chỉ định thực hiện để xem Nga có phá hoại cuộc bầu cử giup cho ông Trump thắng cử hay không.

New York Times còn nói rằng ông Rich Gates, một cộng sự của ông Manafort, cũng ra trình diện cơ quan điều tra.

Ông Manafort, 68 tuổi, làm quản lý chiến dịch tranh cử của ông Trump từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2016. Ông đã từ chức khi có tin nói rằng ông có lẽ đã nhận hàng triệu đôla bất hợp pháp từ một chính đảng thân Nga tại Ukraine.

Ông Mueller đang điều tra các giao dịch tài chính và bất động sản của ông Manafort và những liên hệ trước đó của ông với Đảng của các khu vực, là chính đảng ủng hộ cựu lãnh đạo Ukraine Viktor Yamukovich.

Các nguồn tin nói với hãng thông tấn Reuters rằng các nhà điều tra cũng xem xét việc ông Manafort có thể dính líu vào các hoạt động rửa tiền và các tội phạm tài chánh khác.

Ông Gates là một đối tác làm ăn lâu năm của ông Manafort và có nhiều quan hệ với các thế lực đầu sỏ chính trị ở Nga và Ukraine. Ông cũng làm phó cho ông Manafort trong chiến dịch tranh cử của ông Trump.

Trước đó, tin nói những cáo trạng đầu tiên trong cuộc điều tra Nga phá hoại cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016 có thể sẽ được công bố trong ngày thứ Hai 30/10 và một đối tượng có thể bị câu lưu. Diễn biến này sẽ đánh dấu một bước mới đầy kịch tính trong cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller.

Một đại bồi thẩm đoàn liên bang hôm thứ Sáu 27/10 đã chấp thuận những cáo buộc đầu tiên của cuộc điều tra và một thẩm phán liên bang ra lệnh niêm phong bản cáo trạng, theo một nguồn tin nắm rõ về cuộc điều tra nói với hãng thông tấn Reuters.

Công tố viên đặc biệt Muellercũng đang điều tra liệu các quan chức của ban vận động tranh cử của ông Trump có thông đồng với âm mưu của Nga hay không.

Ông Trump bác bỏ các cáo buộc nói rằng ban vận động của ông thông đồng với Nga và lên án các cuộc điều tra về vấn đề này là "săn lùng phù thủy" (ý nói ông bị truy bức về chính trị).

Ông Mueller, cựu giám đốc Cục Điều tra Liên bang, đang điều tra những mối liên hệ có thể có giữa các trợ lý của ông Trump với các chính phủ nước ngoài, cũng như các hoạt động rửa tiền, trốn thuế và những tội phạm tài chánh khác, theo một nguồn tin biết rõ về cuộc điều tra. Công tố viên đặc biệt cũng đang tìm hiểu liệu ông Trump và các phụ tá của ông có tìm cách cản trở cuộc điều tra hay không.

Hôm Chủ nhật ông Trump đã tìm cách chuyển sự chú ý vào Ðảng Dân chủ và bà Clinton bằng tin nhắn trên Twitter rằng vấn đề Nga được sử dụng để làm chệch hướng nỗ lực của Ðảng Cộng hòa cải tổ thuế và đề cao các đảng viên Cộng hòa đã đoàn kết trong sự cần thiết phải xem xét liệu phe Dân chủ và ban vận động của bà Clinton có trả một phần tiền để làm ra các hồ sơ cáo buộc chi tiết những liên hệ của ông Trump với Nga hay không.

Luật sư đặc biệt của Tòa Bạch Ốc, Ty Cobb nói rằng các tin Twitter của Tổng thống Trump "không liên quan với các công việc của luật sư đặc biệt Tòa Bạch Ốc, và ông Trump vẫn hợp tác với luật sư đặc biệt".

Cáo buộc đầu tiên trong cuộc điều tra của ông Mueller được đài truyền hình CNN loan tải đầu tiên với tin nói là một đối tượng có thể bị câu lưu vào thứ Hai.

Điều này khiến một số đồng minh bảo thủ của ông Trump đòi sa thải ông Mueller. Ông Sebastian Gorka, một cựu cố vấn thường nói thẳng đã rời Tòa Bạch Ốc hồi tháng 8 viết trên Twitter rằng "phải tước bỏ thẩm quyền của ông Mueller" và điều tra xem liệu ông ấy có thi hành lệnh trong cuộc điều tra hay không.

Tòa Bạch Ốc hồi mùa hè nói rằng ông Trump không có ý định sa thải ông Mueller, mặc dù ông đã đặt câu hỏi liệu ông Mueller có công bằng hay không.

*********************

Mỹ : Tổng thống Trump phản công trước các buộc mới về vụ thông đồng với Nga (RFI, 30/10/2017)

Diễn tiến của vụ Nga can thiệp bầu cử Mỹ đang bước vào giai đoạn mới. Theo nhiều hãng truyền thông Mỹ, nhóm điều tra vụ việc trên của thẩm phán đặc biệt Robert Mueller ngày 30/10/2017 có thể sẽ chính thức ra lệnh khởi tố một hoặc nhiều nhân vật trong chính quyền Trump bị tình nghi dính líu vào vụ Nga can thiệp bầu cử Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, tại Dallas, Texas (Ảnh chụp ngày 25/10/2017) - Reuters/Kevin Lamarque

Trước những động thái có thể khiến vụ việc chuyển sang hướng nghiêm trọng, tổng thống Donald Trump ngày 29/10 đã tung một loạt thông điệp trên Twitter nhằm đánh lạc hướng dư luận.

Thông tín viên Jean Louis Pourtet tại Washington cho biết thêm chi tiết :

"Tổng thống đã tung lên bốn bình luận trên Twitter lên án đây là cuộc truy sát tới cùng, đồng thời ông đề nghị truyền thông nên hướng chú ý tới vụ thông đồng thực sự với Nga của bà Hillary Clinton. Phe Cộng Hòa đã lôi lại một vụ việc cũ liên quan đến chuyện bán uranium cho Nga khi bà Clinton còn làm ngoại trưởng.

Luật sư của Nhà Trắng, Ty Cobb, nói rõ rằng các thông điệp trên Twitter của tổng thống không liên quan gì đến cuộc điều tra của thẩm phán đặc biệt Robert Mueller. Ông nói thêm là tổng thống đang hợp tác hoàn toàn với cuộc điều tra này.

Phủ kín các chương trình chính trị phát sóng hôm Chủ Nhật là chuyện truy tố. Ông Adam Schiff, dân biểu của đảng Dân Chủ thuộc tiểu bang California, một nhân vật đang nổi lên của đảng, trên đài ABC, đã nêu danh người có khả năng bị khởi tố là ông Paul Manafort, từng là lãnh đạo trong giai đoạn đầu chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Trump và cũng là người đã có quan hệ làm ăn với Nga.

Ông Adam Schiff nói : "Ông Manafort đã cung cấp thông tin gì cho người Nga ? Tổng thống sẽ làm gì với các biện pháp trừng phạt (Nga), đó có thể sẽ là những thông tin quan trọng nhất mà Kremlin muốn biết".

Thông báo khởi tố, nếu xảy ra, sẽ có nguy cơ che lấp việc Hạ Viện bỏ phiếu vào thứ Tư (01/11) thông qua chủ trương cắt giảm thuế, một điều có thể được coi như là một thành công của tổng thống Donald Trump".

Anh Vũ

************************

Trump giận dữ về bà Clinton và vụ điều tra Nga can thiệp bầu cử (BBC, 30/10/2017)

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ra một loạt tin đăng trên Twitter về 'tội' của bà Hillary Clinton và Đảng Dân chủ đối lập.

Ông Trump nói rằng các cáo buộc về việc có sự thông đồng giữa chiến dịch vận động tranh cử của ông với Nga là 'giả mạo'

Cơn giận dữ của ông nổ ra vào sáng Chủ Nhật, giữa lúc có các tường thuật nói vụ bắt giữ đầu tiên của tiến trình điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ sẽ diễn ra vào tuần này, mà sớm nhất là có thể vào thứ Hai.

Ông Trump nói rằng các cáo buộc về việc có sự thông đồng giữa chiến dịch vận động tranh cử của ông với Nga là 'giả mạo' và là một cuộc 'săn phù thủy'.

Ông nói các thành viên phe Cộng hòa cần thống nhất đứng sau ông, và thúc giục họ : "HÃY LÀM ĐIỀU GÌ ĐÓ".

Các tường thuật trên truyền thông nói rằng những cáo buộc đầu tiên đã được đưa vào hồ sơ cuộc điều tra do cố vấn đặc biệt Robert Mueller dẫn đầu, điều tra cáo buộc là Nga can thiệp vào kỳ bầu cử 2016 nhằm hỗ trợ ông Trump.

Hiện chưa rõ các cáo buộc có nội dung gì, và nhằm vào ai, CNN và Reuters tường thuật, dẫn các nguồn giấu tên.

Các cơ quan tình báo Hoa Kỳ đã kết luận rằng chính phủ Nga tìm cách giúp ông Trump thắng cử.

Cuộc điều tra của ông Muller đang tìm hiểu về những mối liên hệ giữa Nga và chiến dịch vận động tranh cử của ông Trump. Cả hai đều cùng bác bỏ việc có bất kỳ dính líu, liên quan gì.

Nhóm của ông Muller được nhiều người biết đến về việc đã có những cuộc phỏng vấn quy mô đối với một số quan chức hiện thời cũng như các cựu quan chức của Tòa Bạch ốc.

Ông Mueller được bổ nhiệm làm cố vấn đặc biệt sau khi Tổng thống Trump sa thải giám đốc FBI James Comey

Ông Mueller, cựu giám đốc FBI, được Bộ Tư pháp bổ nhiệm làm cố vấn đặc biệt hồi tháng Năm, ngay sau khi ông Trump sa thải giám đốc FBI James Comey.

Ông Trump hôm thứ Sáu nói rằng nay 'có sự đồng ý chung' rằng không hề có sự thông đồng gì giữa ông và Nga, nhưng nói có những mối quan hệ giữa Moscow và bà Clinton.

Các nhà lập pháp thuộc phe Cộng hòa nói thỏa thuận uranium với một công ty của Nga hồi 2010, khi bà Clinton còn là Ngoại trưởng Hoa Kỳ, đã được chốt lại nhằm đổi lấy những khoản tài trợ cho quỹ thiện nguyện của chồng bà.

Một cuộc điều tra của Quốc hội đã được mở đối với vụ việc. Các thành viên Dân chủ nói rằng đây là một nỗ lực nhằm chuyển hướng chú ý khỏi các mối quan hệ giữa Nga và ông Trump.

**********************

Mỹ ‘đang chia rẽ’ như thời Chiến tranh Việt Nam (VOA, 29/10/2017)

Phần lớn người Mỹ tin rằng Hoa Kỳ đang trải qua tình trạng chia rẽ chính trị nghiêm trọng như thời Chiến tranh Việt Nam, và 60% số người được hỏi tin rằng Tổng thống Donald Trump khiến tình hình nghiêm trọng hơn, theo một cuộc thăm dò dư luận.

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Kết quả của cuộc thăm dò ý kiến, được tờ The Washington Post và Đại học Maryland thực hiện, công bố hôm 28/10, cho thấy rằng chính trị Hoa Kỳ đang "rơi xuống mức thấp nguy hiểm".

70% số người được hỏi cho rằng các khác biệt về chính trị hiện nay đã gây ra sự chia rẽ nghiêm trọng như thời Chiến tranh Việt Nam.

Người biểu tình bên ngoài khách sạn Trump International hôm 30/9.

Con số đó tăng lên 77% trong nhóm người Mỹ từ 65 tuổi trở lên, và nhiều người trong số đó trưởng thành những năm 60, theo tờ Washington Examiner.

85% số người trả lời thăm dò cho rằng ông Trump là người gây ra chia rẽ trên chính trường Mỹ, và 51% cho rằng "nhiều" sự chia rẽ hiện thời là do lỗi của đương kim tổng thống.

Các nguyên nhân khác gồm : tiền bạc trong chính trị (96%), những người giàu đóng góp vào chính trường (94%), các nhóm có quan điểm cực đoan ở cả hai đảng (93%), truyền thông (88%) hay Quốc hội (94%).

Cuộc thăm dò 1.663 người Mỹ trưởng thành được tiến hành từ ngày 27/9 tới ngày 5/10.

Vụ Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ : Nhà Trắng vẫn im lặng sau tiết lộ có nhiều người bị cáo buộc (RFI, 29/10/2017)

Sau khi đài truyền hình CNN tiết lộ là ngày 27/10, bồi thẩm đoàn liên bang đã thông qua nhiều cáo buộc trong cuộc điều tra về khả năng Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ và các cáo buộc này sẽ được công bố vào thứ Hai, 30/10, Nhà Trắng vẫn im lặng.

Nhà Trắng vẫn im lặng sau các thông tin về những cáo buộc trong vụ Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ 2016. Reuters

Thế nhưng theo thông tín viên RFI Jean Louis Pourtet, tại Washington, thì nhóm cố vấn pháp lý của tổng thống Donald Trump đang ráo riết lùng sục thông tin xem ai bị cáo buộc và vì những lý do gì ?

"Không hề có dòng tweet nào của Donald Trump. Tổng thống Mỹ đã đi chơi golf hôm thứ Bẩy tại một trong những câu lạc bộ của ông, ở Virginia. Thế nhưng, nhóm luật gia của Nhà Trắng đã làm việc cả ngày cố tìm ra xem ai là người bị buộc tội và vì những lý do gì. Tên của những người bị cáo buộc được giữ bí mật cho đến thứ Hai, 30/10.

Theo tờ The Wall Street Journal, thì ít nhất là có một người bị cáo buộc. Có rất nhiều suy đoán. Hai nhân vật được nói đến nhiều nhất là Paul Manafort, người đã chỉ đạo chiến dịch vận động tranh cử tổng thống Mỹ trong giai đoạn đầu và Michael Flynn, đã từng đảm nhiệm chức cố vấn an ninh quốc gia trong một thời gian ngắn ngủi.

Chưởng lý đặc biệt Robert Mueller trước đây là đã bất ngờ ra lệnh khám xét tư dinh của ông Manafort, người có quan hệ làm ăn với Ukraine và Nga. Ông Flynn cũng có liên hệ với Moskva và đã từng có các hoạt động vận động hành lang giúp cho Thổ Nhĩ Kỳ.

Một số chuyên gia cho rằng ông chưởng lý muốn buộc tội Manafort và đề xuất cho nhân vật này nếu muốn tránh ngồi tù thì cung cấp các thông tin có thể dẫn đến việc buộc tội tổng thống ngăn cản tư pháp.

Tuy nhiên, theo Ty Cobb, luật sư của Nhà Trắng, thì ông Donald Trump không có gì phải lo ngại bởi vì ông cho rằng cả hai ông, Manafort và Flynn, không có các thông tin có thể có hại cho Donald Trump".

Trong vụ này, ngay từ đầu, điện Kremlin đã bác bỏ mọi cáo buộc và thách thức Hoa Kỳ đưa ra các bằng chứng về sự can thiệp của Nga.

Từ Moskva, thông tín viên Jean Didier Revoin cho biết :

"Từ nhiều tháng qua, vụ Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ gây cười cho Moskva. Về mặt chính thức, chính quyền Nga đã luôn luôn phủ nhận là có dính líu dưới bất kỳ hình thức nào đến việc Donald Trump thắng cử. Đồng thời, Moskva cũng nhấn mạnh, khi nói rằng Nga đã giúp cho nhà tỷ phú được bầu vào Nhà Trắng có nghĩa là coi Nga có thể thao túng được cử tri Mỹ trong khi Moskva không hề có khả năng này.

Ngày 16/10 vừa qua, ngoại trưởng Nga vẫn còn mỉa mai về vụ này. Ông Serguei Lavrov một mặt nói đến sự cay đắng của đảng Dân Chủ sau khi ứng viên của họ thất cử, mặt khác, lãnh đạo ngoại giao Nga nêu ra sự chống đối của một bộ phận trong đảng Cộng Hòa mà theo ông Lavrov, chính những phần tử này đã tạo ra cơn cuồng loạn chống Nga tại Hoa Kỳ.

Ngoại trưởng Nga còn nhắc lại rằng sau khi cuộc điều tra đặc biệt được tiến hành, việc chỉ định một chưởng lý đặc biệt, các buổi điều trần của hàng chục người…thì không một thông tin được dò dỉ nào cũng như không có một sự việc nào mà Hoa Kỳ đưa ra khẳng định việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử.

Vậy thì, nếu như bồi thẩm đoàn liên bang ở Washington, hôm thứ Sáu, 27/10, thông qua những cáo buộc hiện vẫn còn được giữ kín và sắp tới sẽ được công bố, thì điện Kremlin có nguy cơ phải điều chỉnh lại chiến lược biện hộ. Nhưng Moskva sẽ điều chỉnh bằng cách nào ? Còn quá sớm để nói về việc này".

RFI tiếng Việt

*******************

Washington công bố danh sách 39 công ty Nga bị trừng phạt (RFI, 28/10/2017)

Dưới áp lực của Quốc Hội Mỹ, chính quyền của tổng thống Donald Trump, hôm 26/10/2017, đã đệ trình lên Quốc Hội danh sách 39 công ty sản xuất vũ khí của Nga bị cấm trao đổi thương mại, theo một đạo luật được ban hành hồi tháng 8.

Ảnh minh họa : Tập đoàn vũ khí Kalachnikov nằm trong số công ty bị Mỹ trừng phạt. ERIC PIERMONT / AFP

Theo đó, trong vòng 60 ngày, bộ Ngoại Giao Mỹ sẽ phải lên danh sách các tổ chức của Nga liên quan tới lĩnh vực sản xuất vũ khí và tới các hoạt động tình báo. Trong số các công ty quân sự trên, có hai tập đoàn xuất khẩu vũ khí lớn, đó là Rosoboronexport và Kalachnikov.

Bất kỳ công ty nào tham gia vào các giao dịch mua bán "đáng kể" với các công ty và cơ quan trong danh sách trên đều có nguy bị Mỹ trừng phạt.

Hãng tin AFP dẫn lời một quan chức cao cấp bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết, việc áp dụng điều 231 trong đạo luật này nhằm vào các quan chức quốc phòng và tình báo Nga, đáp trả lại những "hành động nguy hại" của Matxcova liên quan tới cuộc khủng hoảng ở Ukraina, các cuộc tấn công mạng, cũng như các vụ vi phạm nhân quyền.

Trước đó, ngay từ khi chỉ là dự luật, tổng thống Trump đã lên tiếng phản đối, vì nó sẽ giới hạn quyền của ông được gairm bớt trừng phạt Nga khi cần thiết. Đồng thời, ông chủ Nhà Trắng cho rằng, sự can thiệp của các nghị sĩ thông qua dự luật này là trái quy tắc, và đã phạm vào lĩnh vực hành pháp.

Tuy nhiên, tổng thống Trump đã phải miễn cưỡng kí ban hành dự luật trên hồi tháng 8, vì dự luật này nhận được sự ủng hộ áp đảo của các nghị sĩ hồi tháng 7.

Duy Anh

Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không dự Thượng Đỉnh Đông Á (RFI, 25/10/2017)

Vào tháng tới, tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ công du Châu Á, đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc rồi ghé Việt Nam và Philippines. Tuy nhiên, trái với chương trình từng được dự kiến, Nhà Trắng hôm 24/10/2017 cho biết là từ Philippines, ông Trump sẽ trở lại Hoa Kỳ một ngày sớm hơn dự kiến, tức là vào đúng ngày 14/11. Vấn đề là hôm 14/11 sẽ diễn ra Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á (EAS) – mà Mỹ là thành viên - cũng ở Philippines, việc tổng thống Mỹ bỏ về sớm có nghĩa là ông sẽ không dự hội nghị này.

Ảnh chụp tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng, ngày 23/10/2017. Reuters/Joshua Roberts

Nhà Trắng không cho biết lý do ông Trump tẩy chay Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á, chỉ xác nhận rằng một phái đoàn khác của Mỹ sẽ tham dự EAS, định chế bao gồm 10 nước ASEAN cùng với Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, New Zealand, Nga và Mỹ.

Tuy nhiên theo hãng tin Mỹ AP, nhật báo Mỹ The Washington Post là phương tiện truyền thông đầu tiên tiết lộ tin tức về việc tổng thống Mỹ quyết định không dự Thượng Đỉnh Đông Á, một hội nghị tập trung vào các vấn đề chiến lược nhiều hơn là kinh tế, trái với Thượng Đỉnh APEC, diễn ra ở Việt Nam trước đó.

Trả lời tờ Washington Post, một phát ngôn viên của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Mỹ xác nhận rằng ông Trump sẽ đến Manila vào hai ngày 12-13/11 và sẽ gặp tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, nhưng ông không đi đến thành phố Angeles cách Manila 80 km vào ngày 14/11 để dự hội nghị Đông Á. Theo phát ngôn viên này, lý do duy nhất khiến ông Trump rút ngắn chuyến đi là do lịch trình làm việc, vì vậy : "Không nên suy diễn gì về việc tổng thống vắng mặt (ở Thượng Đỉnh EAS vào ngày 14".

Đối với tờ The Washington Post, việc ông Trump bỏ Thượng Đỉnh EAS là là một tín hiệu xấu gửi đến khu vực Châu Á, và có thể tác hại đến thông điệp tiếp tục dấn thân mà chuyến công du của ông muốn đưa ra, đồng thời khiến khu vực hoài nghi thêm về vai trò lãnh đạo của Mỹ. Cựu đại sứ Mỹ tại Miến Điện Derek Mitchell chẳng hạn đã cho rằng sự vắng mặt của ông Trump chỉ gây nghi ngờ về sự xác tín của nước Mỹ.

Trả lời ban Việt Ngữ RFI, giáo sư Carlyle Thayer thuộc Học Viện Quốc Phòng Úc bình luận ngắn gọn "Liệu còn có thể tin tưởng vào ông Trump hay không. Việc ông không đến dự Thượng Đỉnh EAS là một thảm họa cho vai trò lãnh đạo khu vực của Hoa Kỳ, là hành động phá hoại chính trị đối với kiến trúc an ninh khu vực".

Trọng Nghĩa

*******************

Các nhà đàm phán TPP họp vào tuần tới tại Nhật (RFA, 25/10/2017)

Các nhà đàm phán từ 11 quốc gia thành viên còn lại của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ tổ chức một cuộc họp kéo dài ba ngày tại Nhật Bản vào tuần tới. Cuộc họp nhằm mục đích giúp các bên đạt được thỏa thuận vào tháng 11 tới đây tại Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ công thương Trần Tuấn Anh phát biểu trong một cuộc họp báo sau cuộc họp TPP tổ chức bên lề Hội nghị APEC tại Hà Nội ngày 21 tháng 5 năm 2017. AFP photo

Thông tin vừa nêu được Chính phủ Nhật Bản công bố vào ngày 24/10.

Hãng thông tấn Kyodo của Nhật dẫn lời ông Toshimitsu Motegi, Bộ trưởng Phục hồi kinh tế Nhật Bản, cũng là người chịu trách nhiệm về đàm phán thương mại TPP cho Nhật Bản, nói rằng cuộc họp sẽ diễn ra từ ngày 30 tháng 10 tại Urayasu, quận Chiba, phía đông Tokyo.

TPP đã được được 12 quốc gia ký kết vào tháng 2 năm 2016. Những nước tham gia ký gồm Australia, Brunei, Canada, Chilê, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam. Những thành viên này chiếm khoảng 40% nền kinh tế toàn cầu. Sau khi lên nhậm chức vào đầu năm nay, Tổng thống Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP.

Nhật Bản vẫn nổ lực duy trì hiệp định mậu dịch này và cùng các nước đối tác còn lại trong TPP đàm phán nhiều lần trong suốt thời gian qua.

Với Donald Trump, thế giới lâm nguy ?

Thứ Sáu 13/10, tổng thống Mỹ Donald Trump từ chối công nhận Iran tuân thủ các điều kiện của thỏa thuận hạt nhân Iran. Hai nhật báo lớn của Pháp, Le Figaro và Le Monde (17/10/2017) chỉ trích mạnh mẽ quyết định gây nguy hiểm cho thế giới, cũng như thái độ xem thường đồng minh của tổng thống Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu về thỏa thuận hạt nhân Iran tại Nhà Trắng, Washington ngày 13/10/2017. Reuters/Kevin Lamarque

Mở đầu bài xã luận, Le Monde nhận định : Hoa Kỳ không giữ lời, đàm phán với Mỹ giờ không còn dễ, và Hoa Kỳ thời Donald Trump không còn đáng tin cậy. Chính sách đối ngoại của Mỹ giờ buộc phải chiều theo tính khí thất thường của một vị tổng thống, trước sau bất nhất, công khai xem thường các đồng minh của mình.

Với việc không công nhận Iran đã tuân thủ các điều kiện đã được ký kết trong thỏa thuận, ông Donald Trump đã phá hỏng các nỗ lực của quốc tế về việc kiểm soát chương trình hạt nhân của Tehran, được ký kết vào ngày 14/07/2015. Nhưng để không bị mất sĩ diện, tổng thống Mỹ đã chuyển hồ sơ này cho Quốc hội quyết định.

Le Monde cho rằng đây là một quyết định mang tính trẻ con, chỉ vì ông muốn phản đối tất cả những gì người tiền nhiệm Barack Obama đã làm. Hơn bao giờ hết ông đang làm suy yếu đồng thuận đạt được Vienna.

Nếu Quốc hội Mỹ xem xét lại việc dỡ bỏ lệnh cấm vận có liên quan đến chương trình hạt nhân, điều này tương đương với việc Hoa Kỳ rút ra khỏi thỏa thuận và đương nhiên sẽ đẩy Iran làm điều tương tự. Tehran có thể sẽ quay trở lại với chương trình hạt nhân.

Hơn nữa, việc ông lên án nhà nước Cộng Hòa Hồi Giáo, chỉ trích chính sách đối ngoại bành trướng của Iran ở Trung Đông chỉ có lợi cho những người có chủ trương "cứng rắn" của chế độ Iran, nhất là lực lượng Vệ Binh Cách Mạng, những người vốn dĩ chống lại thỏa thuận này.

Để biện bạch cho những chiến dịch quân sự ở Trung Đông, lực lượng này có thể lấy cớ tự vệ trước lời "tuyên chiến" của Hoa Kỳ. Cấm vận trở lại sẽ còn củng cố hơn nữa đế chế kinh tế mà lực lượng Vệ Binh Cách Mạng đã xây dựng để lẩn lách các lệnh trừng phạt. Sự không nhất quán của Hoa Kỳ giờ đã lên đến cực điểm.

Xã luận của Le Monde còn chỉ trích mạnh mẽ cách xử sự tệ hại của Hoa Kỳ đang làm sứt mẻ tình liên đới giữa các đồng minh. Tổng thống Mỹ công khai coi thường ý kiến của đồng minh Châu Âu trong hồ sơ này. Nghiêm trọng hơn nữa, đối với Hoa Kỳ, quyết định này của tổng thống Trump có thể ảnh hưởng đến uy tín của nước Mỹ.

Bởi vì, nếu như vì một lý do gì đó, Bắc Triều Tiên cũng có ý định muốn đàm phán với Mỹ, thì nước này có nguy cơ không tin vào một vị tổng thống vốn dĩ không tôn trọng những cam kết do Washington đưa ra. Bài viết kết luận : "Thế giới ngày nay còn nguy hiểm hơn nữa".

Donald Trump xem thường quan hệ đa phương

Về phần mình, nhà báo Renaud Girad, trong mục ý kiến của Le Figaro, cho rằng quyết định của ông Trump đã làm tổn hại đến các mối quan hệ đa phương, vốn dĩ đã có những đóng góp tích cực trên nhiều vấn đề địa chính trị.

Một mũi tên trúng ba đích. Thứ nhất là Liên Hiệp Quốc và Liên Hiệp Châu Âu đã có những đóng góp tích cực để đạt đến thỏa thuận phi hạt nhân này. Thứ hai là Cơ Quan Năng Lượng Nguyên Tử Quốc Tế AIEA, cơ quan giám sát chặt chẽ chương trình hạt nhân Iran từ nhiều năm qua. Và cuối cùng là những nước còn lại tham gia ký kết thỏa thuận hạt nhân với Iran.

Quyết định này của tổng thống Mỹ tạo ra hai mối lo lớn. Đầu tiên hết, tiếng nói của Hoa Kỳ, cường quốc hàng đầu thế giới giờ không còn giá trị gì nữa. Kế đến, sự việc cho thấy ông Trump đang leo thang chống lại các mối hợp tác đa phương.

Chưa đầy một năm cầm quyền, tổng thống Donald Trump  đã lần lượt rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP – Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (25/01/2017), thỏa thuận khí hậu Paris (01/06/2017) và mới đây nhất là UNESCO (12/10/2017).

Tác giả bài viết đặt câu hỏi : Khi có thái độ khinh rẻ các mối quan hệ hợp tác đa phương, liệu tổng thống Mỹ có nghĩ rằng ông cũng đang khinh miệt chính sách can thiệp lớn của Mỹ ? Phải chăng ông cũng quên rằng chính tổng thống Wilson cũng tham gia vào việc thành lập Hội Quốc Liên, tiền thân của Liên Hiệp Quốc ? Chẳng phải tổng thống Roosevelt được xem như là cha đẻ của Liên Hiệp Quốc ngày nay đó sao ?

Cuối cùng, tác giả nhận định, quyết định của ông Trump cho thấy rõ một nghịch lý lớn của nước Mỹ. Họ muốn rằng ở trong nước, luật lệ của họ phải được tôn trọng, nhưng trên chính trường quốc tế, đôi khi họ tự cho phép mình buông thả quá trớn.

Tập Cận Bình và ám ảnh quyền lực

Nhân Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19, báo Les Echos có bài phân tích của thông tín viên Frédéric Schaeffer tại Bắc Kinh : "Tập Cận Bình hay nỗi ám ảnh quyền lực tuyệt đối".

Theo tờ báo, chưa bao giờ, kể từ thời Đặng Tiểu Bình, thậm chí từ thời Mao Trạch Đông, Trung Quốc lại có một vị lãnh đạo có quyền lực lớn đến như vậy. Cách nay một năm, chủ tịch Trung Quốc đã tự cho mình danh hiệu là "trung tâm" của Đảng, một danh hiệu mà những người tiền nhiệm không hề có.

Sau khi bố trí sắp xếp những những người thân cận vào Bộ chính trị, ông Tập Cận Bình nhân Đại hội Đảng lần thứ 19, khai mạc vào ngày 18/10, tranh thủ cơ hội để củng cố vững chắc thêm vị trí và thế lực của mình, khi bước sang nhiệm kỳ thứ hai.

Báo Les Echos điểm lại những động thái của ông Tập để củng cố quyền lực. Sau khi giữ các chức chủ tịch nước, tổng bí thư Đảng, tổng tư lệnh quân đội, ông Tập giành quyền chỉ đạo các định chế và ủy ban chịu trách nhiệm thực hiện chính sách do ông đề ra, như cải cách kinh tế, an ninh nội địa. Đồng thời, ông bố trí các nhân vật thân cận vào trong các định chế này, bảo đảm thực hiện nguyên tắc lãnh đạo tập thể, mà Đặng Tiểu  Bình đã áp đặt và tránh được những sai lầm dưới thời Mao Trạch Đông.

Về đối nội, nhân danh cuộc chiến chống tham nhũng, ông Tập đã tiến hành một cuộc thanh trừng chính trị và kinh tế trên phạm vi toàn quốc.

Về đối ngoại, lãnh đạo họ Tập đã gạt bỏ nguyên tắc mà Đặng Tiểu Bình đề ra, theo đó, Trung Quốc cần ẩn mình chờ thời. Với Tập Cận Bình, khẩu hiệu là "sự hồi sinh một nước Trung Hoa", thực hiện "giấc mơ Trung Hoa", với một loạt các dự án lớn ở nước ngoài mang tính chiến lược như "Con đường tơ lụa mới".

Tiến trình củng cố quyền lực của Tập Cận Bình và định hướng chính trị tư tưởng lại càng được đẩy mạnh trong thời gian trước Đại hội đảng lần thứ 19. Ít có khả năng phe cánh của ông Tập buông lơi sức ép, thanh trừng, nhất là sau khi đã bố trí được những người thân cận vào các vị trí chủ chốt trong Đảng và chính quyền.

Vậy tiến trình này liệu sẽ cho phép Tập Cận Bình tạo dấu ấn một cách lâu dài trong lĩnh vực tư tưởng và thực hiện cải cách sâu rộng đất nước Trung Hoa rộng lớn hay không ? Theo Les Echos, cho dù ông Tập đã làm xong nhiệm kỳ đầu và chuẩn bị tiếp tục nhiệm kỳ thứ hai, nhưng câu hỏi này vẫn chưa hề có lời đáp.

RSF : Trung Quốc muốn áp đặt kiểm duyệt báo chí cả thế giới

Cũng liên quan đến Trung Quốc, nhưng trong lĩnh vực truyền thông. Báo Le Monde đăng bài viết của Christophe Deloire, tổng thư ký hiệp hội Phóng Viên Không Biên Giới RSF, cảnh báo Bắc Kinh muốn thiết lập "một trật tự thế giới mới trong ngành truyền thông".

Kiểm soát thông tin trong nước chưa phải là mục tiêu duy nhất của đảng cộng sản. Ông Lý Tòng Quân (Li Congjun), chủ tịch hãng thông tấn Tân Hoa Xã ngay từ năm 2011 đã nêu rõ, Trung Quốc đặt mục tiêu "thiết lập một trật tự thế giới mới của ngành truyền thông".

Vị lãnh đạo cao cấp ngành truyền thông này chỉ trích trật tự thế giới hiện nay là lỗi thời. Thông tin chỉ đi một chiều "từ tây sang đông, từ bắc xuống nam, và từ nước phát triển sang các nước đang phát triển". Theo ông, truyền thông thế giới nên là một lực lượng tích cực xúc tiến tiến bộ xã hội. Một sự tiến bộ đương nhiên phải mang đậm "tính chất Trung Hoa".

Do vậy, từ năm 2009, Trung Quốc bắt đầu quảng bá các chương trình và mô hình truyền thông của mình ra thế giới như tổ chức các hội nghị quốc tế (World Media Summit, Hội Nghị Quốc tế về Internet) và thậm chí muốn tranh cử vị trí tổng giám đốc UNESCO, phụ trách vấn đề báo chí.

Tăng cường hợp tác đào tạo truyền thông, mời gọi phóng viên các nước (Châu Phi, Châu Mỹ La tinh, Châu Á và Úc) đến "học hỏi tinh thần phê phán" ở Bắc Kinh ; gia tăng áp lực lên những tạp chí khoa học có uy tín yêu cầu hủy những bài đăng nào không làm hài lòng Bắc Kinh và nhất là hạn chế số phóng viên cũng như là các kênh truyền hình hoạt động trong nước.

Bên cạnh đó, Bắc Kinh còn tìm cách bành trướng truyền thông của mình ra bên ngoài như dự định tăng thêm số văn phòng đại diện của Tân Hoa Xã, mở thêm nhiều kênh truyền hình CGTN của mình bằng nhiều thứ tiếng như Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Ả Rập và Nga…

Cuối cùng, điều đáng lo nhất là Trung Quốc còn xuất khẩu cả công cụ kiểm duyệt và giám sát của mình. Các nội dung "nhạy cảm" theo chuẩn mực của Bắc Kinh đều bị sàng lọc. Nói tóm lại, trong mọi lĩnh vực của ngành thông tin, Trung Quốc đang tìm cách áp đặt mô hình của mình lên thế giới.

Bài viết cảnh báo nếu các quốc gia dân chủ không kháng cự, không những Trung Quốc không bao giờ thiết lập tự do báo chí, mà nước này còn sẽ dần áp đặt mô hình của mình lên cả thế giới. Do đó, tốt hơn hết là nên "thay đổi Trung Quốc trước khi nước này làm chúng ta thay đổi", như tựa đề bài viết.

Trang nhất các báo Pháp

Đề tài trang nhất các báo Pháp khá đa dạng. Nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm đến chương trình giảm thuế của nhà nước có tác động ra sao đến ngân sách. Le Monde thì nhắc lại câu nói của tổng thống Pháp Emmanuel Macron "Tôi ở đây là để biến đổi đất nước".

Le Figaro ngoài hàng tựa "Ngân sách 2018, hồi II chương trình ‘biến đổi’ của Macron", còn chú ý đến "Sóng hấp dẫn : cú va chạm giữa hai ngôi sao là nguồn gốc của một khám phá quan trọng".

Libération đặc biệt quan tâm đến vụ tai tiếng tấn công tình dục ở Hollywood. Trên nền ảnh, một bàn tay nam giới đang tìm cách chạm vào vai của một phụ nữ tờ báo nặng nề chạy tựa "Quấy rối, hãm hiếp, xâm hại : Dê ‘xồm’ bị thui" (tạm dịch từ tít : Porcs sur le Gril).

Nhật báo thiên tả còn dành 4 trang báo lớn nói về "Sự ra đời của phong trào tố cáo những kẻ sàm sỡ", cũng như là tố cáo tệ nạn quấy rối hiện hữu trong mọi lĩnh vực, không chỉ trong ngành giải trí.

La Croix có bài phóng sự của đặc phái viên, cho biết cảm nhận về cuộc sống thường nhật của người dân Bắc Triều Tiên dưới lệnh trừng phạt của quốc tế trong "Mười ngày xuyên Bắc Triều Tiên".

Minh Anh

Chủ trương "Nước Mỹ trên hết" đang đẩy Hoa Kỳ vào tình thế bị cô lập (RFI, 16/10/2017)

Quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump, đả kích thỏa thuận hạt nhân với Iran mà các đồng minh Châu Âu của Hoa Kỳ xem là chuẩn mực của hợp tác quốc tế, tiếp tục được bình luận. Trong bài phân tích ngày 15/10/2017, hãng tin Pháp AFP đã không ngần ngại cho rằng quyết định đó của ông Trump đã nêu bật nguy cơ là chính sách ngoại giao theo hướng "Nước Mỹ trên hết (America First)" của ông, có khả năng chuyển hóa thành "Nước Mỹ đơn độc (America Alone)" khi ông phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng trong tương lai.

Một bức bích họa chống Mỹ tại Teheran, Iran, ngày 13/10/2017. Reuters/Nazanin Tabatabaee Yazdi/TIMA

Thoạt đầu, các nhà quan sát còn phân vân, tự hỏi là chính sách của tân tổng thống Mỹ sẽ ra sao. Thế nhưng, họ đã nhìn thấy một sợi chỉ xuyên suốt các quyết định của ông, từ việc rút nước Mỹ ra khỏi các hiệp định thương mại đa phương, thách thức các đồng minh cố hữu, cho đến việc xé bỏ các hiệp định quốc tế : Đó là ông Trump kiên quyết không để cho bị bất kỳ một quan hệ quốc tế nào ràng buộc.

Một nhà nghiên cứu có uy tín là ông Richard Haass, chủ tịch định chế tham vấn Hội Đồng Quan Hệ Đối Ngoại Council on Foreign Relations đã khẳng định rằng chính sách đối ngoại của ông Trump đang đi theo "học thuyết triệt thoái".

Ông Trump chưa rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, nhưng ông nói sẵn sàng làm việc đó nếu Quốc hội Mỹ và các đồng minh của Hoa Kỳ không đồng ý ban hành các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào Iran. Ngay trước khi quyết định về Iran, ông đã rút Mỹ ra khỏi tổ chức văn hóa Liên Hiệp Quốc UNESCO. Trước đó, ông đã rút Mỹ ra khỏi hiệp ước thương mại Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương - TPP, và dường như ông đã sẵn sàng xóa bỏ một hiệp ước lớn hơn là Hiệp Định Tự Do Mậu Dịch Bắc Mỹ - NAFTA.

Ông còn đặt vấn đề về cam kết của Mỹ đối với các đồng minh trong khối NATO, ra lệnh cho rà soát lại lợi ích của việc Mỹ tham gia các định chế Liên Hiệp Quốc, thậm chí còn tuyên bố rằng Mỹ sẵn sàng rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris.

Cơ sở của các quyết định kể trên, như ông luôn tuyên bố, đó là chủ trương của ông đặt quyền lợi của nước Mỹ lên trên tất cả. Có điều là hệ quả của các hành động trên rất nghiêm trọng. Ông Ben Rhodes, cựu cố vấn cao cấp trong chính quyền cựu tổng thống Barack Obama, đã cảnh cáo : "Các quốc gia khác sẽ không muốn ký thỏa thuận với Hoa Kỳ".

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif, người đã đàm phán thỏa thuận hạt nhân, cho rằng hành động của ông Trump sẽ gây thiệt hại lâu dài cho uy tín của Hoa Kỳ, vì sẽ không còn ai tin tưởng vào chính quyền Hoa Kỳ để tham gia đàm phán những vấn đề dài hạn.

Cựu ngoại trưởng Mỹ John Kerry, một kiến ​​trúc sư chủ chốt của thỏa thuận với Iran, đã cho rằng quyết định của ông Trump đã làm suy yếu vai trò của Mỹ, khiến Mỹ mất đồng minh…

Các đồng minh truyền thống của Washington ở Châu Âu lúc đầu rất thận trọng trong cách tiếp cận đối với ông Trump, với hy vọng ông sẽ bớt cực đoan khi vào Nhà Trắng. Thế nhưng, hy vọng này đã bị quyết định về Iran phá tan, và Châu Âu đã nhất loạt phản ứng.

Theo chuyên gia Barbara Slavin thuộc trung tâm tham vấn Hội Đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council), "ông Trump có vẻ như nghĩ rằng sức mạnh quân sự và kinh tế của Mỹ đủ để cho Hoa Kỳ có thể làm bất cứ điều gì mình muốn vào bất cứ lúc nào… Điều mà ông ấy không hiểu là Hoa Kỳ chỉ ở đỉnh cao quyền lực khi vận động để đạt đến sự đồng thuận quốc tế".

Trọng Nghĩa

************************

Liên Hiệp Châu Âu kiên quyết duy trì thỏa thuận hạt nhân với Iran (RFI, 16/10/2017)

Liên Hiệp Châu Âu kiên quyết bảo vệ thỏa thuận hạt nhân với Iran sau phiên họp các ngoại trưởng ngày 16/10/2017, tại Luxembourg. Theo các nước Châu Âu, thỏa thuận lịch sử này còn là điều cần thiết để thuyết phục Bắc Triều Tiên trở lại bàn đàm phán.

Sinh viên Iran tuần hành phản đối quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump về thỏa thuận hạt nhân Iran. Ảnh chụp ngày 14/10/2017. Reuters/Tasnim News Agency

Ngày 13/10, tổng thống Mỹ Donald Trump đã phủ nhận Teheran tôn trọng thỏa thuận được ký tại Vienna năm 2015 với sáu cường quốc. Trong khi đó, 5 nước còn lại (Nga, Trung Quốc, Đức, Pháp, Anh) đều nhất trí bảo vệ thỏa thuận hạt nhân với Iran.

Trong một bản thông cáo chung, được AFP trích dẫn, ba nước Pháp, Anh và Đức đều tỏ ra "quan ngại" về "các hệ lụy đối với an ninh của Hoa Kỳ và các nước đồng minh" của các biện pháp mà chủ nhân Nhà Trắng yêu cầu.

Đến tham gia buổi họp các ngoại trưởng sáng 16/10 tại Luxembourg, bà Federica Mogherini, người đứng đầu ngành ngoại giao Liên Hiệp Châu Âu khẳng định : "Đây là một thỏa thuận được thực hiện tốt và đó là điều chúng ta cần đối với nền an ninh".

Vẫn theo bà Federica Mogherini, Cơ Quan Năng Lượng Nguyên Tử Quốc Tế, AIEA, tổ chức từng tiến hành nhiều đợt thanh tra tại các cơ sở hạt nhân của Iran, "chưa từng phát hiện bất kỳ sự thiếu tôn trọng nào từ phía Iran".

Những lời tuyên bố của tổng thống Mỹ khiến chính phủ các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu lo ngai vì "có thể dẫn đến một cuộc đối đầu quân sự" giữa Hoa Kỳ và Iran, như cảnh báo của ngoại trưởng Đức Sigmar Gabriel.

Trước đó, ngày 15/07, do cộng đồng quốc tế phản đối các cáo buộc của chủ nhân Nhà Trắng, nhiều quan chức của chính quyền Washington đã lên tiếng xác định rằng Hoa Kỳ trước mắt vẫn gắn bó với phần còn lại của thỏa thuận hạt nhân Iran.

Trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin NBC, bà Nikki Haley, đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc nói rằng Teheran đang tuân thủ thỏa thuận hạt nhân 2015. Song bà tỏ ý quan ngại trước những hoạt động hạt nhân của Iran không nằm trong khuôn khổ của thỏa thuận, bao gồm việc bán vũ khí và tài trợ cho các nhóm chiến binh, trong đó có phiến quân Hezbollah.

RFI tiếng Việt 

Khi Tổng thống Donald Trump lên tiếng đe dọa sẽ rút lui khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran, ở bên kia bờ Thái Bình Dương, một nhà độc tài sung sướng chỉ ra là ông đã đúng. Nhà độc tài đó là ông Kim Jong-un của Bắc Hàn.

Kim Jong-un và Donald Trump - Ảnh minh họa 

Nếu nghe tổng thống nói về lãnh tụ họ Kim của Bắc Hàn, chúng ta phải tưởng tượng đó là một nhân vật hí họa – một "người hỏa tiễn" đang theo đuổi một "sứ vụ tự tử". Nhưng nếu nhìn vào hành động của tổng thống Hoa Kỳ thì chúng ta khám phá ra là lãnh tụ Bắc Hàn không điên khùng như ông nhiều khi cố tình tạo cái cảm tưởng vậy.

Điều đó còn đúng hơn trước chính sách về Iran của tổng thống. Ông Trump có vẻ đang tính đến chuyện không xác nhận là Iran tuân thủ đúng thỏa thuận hạt nhân mà Iran ký kết với các cường quốc của thế giới năm 2015. Nếu đặt mình vào địa vị ông Kim, hẳn chúng ta cũng phải kết luận là mình đúng hoàn toàn ngay từ đầu : Không thể tin Hoa Kỳ được, ngay cả khi Washington đặt bút ký tên vào một thỏa thuận quốc tế. Chả cũng Hoa Kỳ đã ký kết vào Hiệp Ước Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) đó sao ? Nhưng rồi cũng Hoa Kỳ xé hiệp ước đó, thản nhiên bỏ rơi các đồng minh của mình.

Nhìn từ Bình Nhưỡng, cách duy nhất để chặn một cuộc xâm lăng của Hoa Kỳ đã luôn luôn là phải đưa Bắc Hàn trở thành một cường quốc hạt nhân có đủ khả năng và sẵn sàng tấn công phủ đầu hay phản công vũ bão. Theo một số chuyên gia ở Á Châu, đó chính là lý do Bắc Kinh lập luận chống lại áp lực quá mức lên chế độ Bình Nhưỡng. Ông Kim, một viên chức ở Bắc Kinh giải thích, sẽ "chọn cái chết để chống cự" thay vì chịu thua Hoa Kỳ.

Và nay ông Kim cảm thấy mình được chứng minh là đúng, và tin tưởng là chương trình hạt nhân của ông, tiến xa hơn của Iran nhiều, sẽ là cái vé để bảo vệ cho sự sống còn của chế độ của ông.

Tổng thống Trump là người thường thích để cho người ta không biết ý định của ông là thế nào. Chả thế mà ông đã đưa ra một câu nói lửng lơ hồi cuối tuần rồi, "gió lặng trước cơn bão", một việc mà sau đó ông công nhận là ám chỉ Bắc Hàn. Không hiểu vì ảnh hưởng từ đâu, nhưng tổng thống có vẻ tin hoàn toàn là Iran vi phạm thỏa thuận lịch sử vốn đã giúp đình chỉ và lật ngược lại các hoạt động hạt nhân của Iran để đổi lấy giảm cấm vận. Mặc dầu Cơ Quan Nguyên Tử Năng Quốc Tế (International Atomic Energy Agency- IAEA), cơ quan mà nhiệm vụ là bảo đảm Iran phải tuân thủ, nói là không có bằng cớ gì là Iran không tuân thủ, mặc dầu tất cả các cường quốc còn lại đã ký kết vào thỏa thuận không đồng ý, tổng thống Hoa Kỳ vẫn tin mình đúng.

Trong khi vụ Iran đang tiếp diễn, từ Bắc Hàn, ông Kim sẽ theo dõi kỹ. Nhưng số phận của Iran không phải là vấn đề duy nhất ông chú tâm theo dõi. Điều mà chính hệ thống tuyên truyền của ông đã nhiều lần nhắc nhở, đó là số phận của các lãnh tụ Trung Đông có thời ao ước có khả năng vũ khí hạt nhân. Ông biết rõ về họ lắm vì chế độ của ông từng hợp tác với họ. Những người ngần ngại trong việc theo đuổi chương trình hạt nhân, hay bị buộc phải từ bỏ chương trình của họ, bị đánh bại và giết chết thảm thương.

Trước hết là chuyện ông Saddam Hussein, nhà độc tài Iraq từng cho phát triển một chương trình vũ khí hạt nhân, hóa học, và sinh học hồi thập niên 1980. Sau vụ phiêu lưu tấn công chiếm đóng Kuwait và thất bại trong cuộc chiến vùng Vịnh, Iraq bị buộc phải từ bỏ vũ khí có sức hủy diệt hàng loạt. Nhưng ông Saddam đã chơi một cái trò mèo vờn chuột với các thanh tra của IAEA, tạo thêm nghi ngờ là ông đã giấu một phần kho vũ khí của mình.Những nghi ngờ này cho Hoa Kỳ cái cớ tổ chức cuộc tấn công vào Iraq năm 2003. Kết quả là ông Saddam bị bắt, bị đưa ra xử và bị treo cổ.

Tuy vậy, những cuộc tìm kiếm rộng rãi sau cuộc chiến đã không tìm thấy vũ khí nào cả, dẫn đến việc một số quan sát viên đồn đoán là ông Saddam đã duy trì huyền thoại sở hữu vũ khí có sức hủy diệt hàng loạt để tạo một bầu không khí sợ hãi giúp ông tiếp tục nắm quyền.

Rồi còn chuyện Đại tá Muammar Gaddafi, lãnh tụ Libya mà Tổng thống Ronald Reagan gọi là "con chó dại" của vùng Trung Đông. Năm 2003, sau khi điều đình với Hoa Kỳ và Anh, ông Gaddafi tuyên bố hủy bỏ chương trình hạt nhân của mình. Quyết định đó đã mở đường cho việc Libya được thế giới công nhận. Chưa đầy một thập niên sau, khi cuộc cách mạng bùng nổ ở Libya, và ông Gaddafi đe dọa tấn công vào thành phố Benghazi ở miền Đông ly khai, một liên minh do NATO cầm đầu can thiệp và đẩy cán cân quyền lực về phía các phiến quân Libya. Ông Gaddafi bị các nhóm dân quân bắt và hạ sát.

Chúng ta không chờ đợi Tổng thống Trump có thể tự đặt mình vào địa vị của lãnh tụ Bắc Hàn để xem ông tính toán ra sao, nhưng những nhà ngoại giao Hoa Kỳ, nhất là Ngoại trưởng Rex Tillerson, đã cố gắng để tìm một cách nào đó cho tình hình bớt căng thẳng. Bởi vì, cũng như Thượng nghị sĩ Bob Corker (Cộng Hòa-Tennessee), Chủ tịch Ủy ban ngoại giao thượng viện, ông Tillerson hiểu rằng trong khi một thỏa thuận ngoại giao với Bắc Hàn có thể không đạt được, cải thiện liên lạc với Bắc Hàn là tối cần thiết để giảm triển vọng một cuộc chiến tình cờ.

Ông Kim chắc sẽ có những vụ thử hạt nhân nữa. Mới tuần rồi, hai dân biểu Nga từ Bắc Hàn trở về nói là Bình Nhưỡng sắp thử một hỏa tiễn có tầm bắn đến California. Tháng rồi, ngoại trưởng Bắc Hàn đề nghị là chính phủ của ông có thể thử hỏa tiễn hạt nhân trên bầu trời Thái Bình Dương, một thử nghiệm hạt nhân trên không đầu tiên từ nhiều thập niên nay. Với sự bất định về chuyện không biết một thử nghiệm hạt nhân như vậy sẽ rớt xuống đâu, chính phủ Trump có thể cảm thấy là phải phản ứng bằng cách bắn hạ hỏa tiễn có đầu đạn hạt nhân.

Nhà bình luận Nicholas Kristof của tờ New York Times mới đây viết "Tôi đã tường thuật về Bắc Hàn kể từ thập niên 1980, và chuyến đi năm ngày (của ông đến Bình Nhưỡng) làm cho tôi cảm thấy lo sợ hơn bao giờ hết về nguy cơ một sự đối đầu sẽ mang lại thảm họa". Ông khuyên "hãy thương thảo không cần điều kiện, dầu chỉ là để bàn luận về chuyện thương thảo" nhằm ngăn cản "cuộc khủng hoảng leo thang".

Theo tạp chí The Atlantic, Hoa Kỳ quả có những ngả để thảo luận với Bình Nhưỡng, mà quan trọng nhất là ở New York, nơi Bắc Hàn có sứ bộ. Ngay sau khi lên làm ngoại trưởng, ông Tillerson đã mở lại con đường đó, trong hy vọng là để có một mối liên lạc. Đó chính là điều ông nói với các nhà báo, về những con đường hai bên có thể tiếp xúc. Nhưng Tổng thống Donald Trump, khi Bắc Hàn phóng hỏa tiễn lần thứ nhì qua Nhật, đã bỏ cuộc. Ông công khai bảo rằng ông ngoại trưởng của ông đừng "tốn thời giờ vô ích".

Điều đáng ngại là những người như Thượng nghị sĩ Bob Corker hay Ngoại trưởng Rex Tillerson biết rõ vấn đề. Họ hẳn biết những nguồn tin tình báo hơn chúng ta về khả năng vũ khí hạt nhân của Bắc Hàn. Họ hẳn cũng biết là Bắc Hàn nay sở hữu vũ khí hạt nhân. Chẳng bao lâu nữa, Bắc Hàn sẽ có khả năng bắn vào Hoa Kỳ. Điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ, dù có công nhận hay không, chỉ còn trông cậy vào phòng ngừa để ngăn cản chiến tranh. Và phòng ngừa chỉ có thể hữu hiệu khi hai bên có thể nói chuyện với nhau. Đó là lý do của hệ thống điện thoại đỏ giữa Hoa Kỳ và Liên Xô.

Hoa Kỳ và Bắc Hàn không có một liên lạc nào tương tự, nhưng ông Tillerson đang cố gắng tạo một cái gì thay thế. Tổng thống Trump, vốn tiếp tục đe dọa chiến tranh, đang cố gắng hết sức để bảo đảm là ông Tillerson sẽ thất bại. Và đó là điều đã làm ông Bob Corker hoảng sợ. Có lẽ chúng ta cũng nên lo sợ đi là vừa.

Lê Phan

Nguồn : Người Việt, 14/10/2017

Ông Trump ‘ra đòn’ với thỏa thuận hạt nhân Iran (VOA, 14/10/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 13/10 giáng một đòn mạnh vào thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 bất chấp phản đối của các cường quốc khác, không xác nhận Tehran tuân thủ thỏa thuận và cảnh báo có thể sẽ kết liễu thỏa thuận này.

Tổng thống Donald Trump nói về thỏa thuận hạt nhân Iran.

Thay đổi chính sách này được loan báo trong bài diễn văn mà qua đó ông chi tiết hóa một phương án đối đầu hơn với Iran vì các chương trình phi đạn đạn đạo và hạt nhân của Tehran cũng như sự hậu thuẫn của nước này đối với các tổ chức cực đoan ở Trung Đông.

Nhà lãnh đạo Mỹ tố cáo Iran không đáp ứng tinh thuần thỏa thuận hạt nhân và cho biết mục tiêu của ông là phải làm sao bảo đảm Tehran không bao giờ thủ đắc võ khí hạt nhân.

Ông Trump không rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận, nhưng để cho Quốc hội có 60 ngày để quyết định nên hay không tái ban hành trừng phạt kinh tế với Iran vốn được tháo dỡ chiếu theo thỏa thuận 2015.

Quyết định hôm nay làm leo thang căng thẳng với Iran và đặt Washington vào thế bất đồng với các nước khác cùng tham gia ký kết thỏa thuận như Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc, và Liên hiệp Châu Âu.

Quan điểm cứng rắn của ông Trump với Iran làm Tehran phẫn nộ nhưng lại được Israel hoan nghênh.

Quyết định của Tổng thống Trump về Iran là một phần trong cách tiếp cận của ông đối với các thỏa thuận quốc tế, với phương châm ‘Nước Mỹ trên hết’ vốn là lý do khiến ông Trump rút Mỹ ra khỏi hiệp ước biến đổi khí hậu Paris và Hiệp định Đối tác Thương mại Xuyên Thái Bình Dương TPP.

Theo Reuters

*********************

Iran thách thức Tổng thống Trump (VOA, 14/10/2017)

Phản ứng mạnh mẽ trước việc Tổng thống Mỹ Donald Trump không xác nhận thỏa thuận hạt nhân 2015 giữa Iran với 6 cường quốc, Tổng thống Iran, Hassan Rouhani, tuyên bố Tehran có thể rút chân nếu thỏa thuận tiếp diễn không phục vụ lợi ích quốc gia Iran.

Tổng thống Iran Hassan Rouhani trong bài diễn văn toàn quốc tại Tehran, Iran, ngày 13/10/17 kịch liệt phản đối quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thách thức Tổng thống Trump, ông Rouhani khẳng định Tehran sẽ tăng đôi nỗ lực mở rộng khả năng quốc phòng kể cả chương trình phi đạn đạn đạo bất chấp Mỹ áp lực đình chỉ.

Trước đó, Tổng thống Trump loan báo ngưng xác nhận thỏa thuận quốc tế về hạt nhân Iran và cảnh báo có thể sẽ kết liễu thỏa thuận này.

"Không Tổng thống nào có thể hủy bỏ một thỏa thuận quốc tế…Iran sẽ tiếp tục tôn trọng thỏa thuận chừng nào thỏa thuận ấy còn phục vụ lợi ích của chúng tôi", Tổng thống Iran nhấn mạnh trong bài diễn văn được truyền hình trực tiếp và nói thêm rằng lời lẽ của ông Trump đầy những xúc phạm và tố cáo giả dối chống lại người dân Iran.

Tổng thống Trump chưa rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân mà để Quốc hội có 60 ngày để quyết định xem nên hay không nên tái áp đặt chế tài kinh tế với Tehran vốn được dỡ bỏ chiếu theo thỏa thuận ký kết năm 2015 để Iran ngưng phát triển bom hạt nhân.

"Đất nước Iran chưa từng và sẽ không bao giờ cúi đầu trước bất kỳ áp lực nước ngoài nào…Thỏa thuận Iran không thể nào tái thương lượng", Tổng thống Iran tuyên bố.

Thay đổi trong chính sách Mỹ được Tổng thống Trump loan báo trong bài diễn văn mà qua đó ông chi tiết hóa một phương án đối đầu hơn với Iran vì các chương trình phi đạn đạn đạo và hạt nhân của Tehran cũng như sự hậu thuẫn của nước này đối với các tổ chức cực đoan ở Trung Đông.

Nhà lãnh đạo Mỹ tố cáo Iran không đáp ứng tinh thuần thỏa thuận hạt nhân và cho biết mục tiêu của ông là phải làm sao bảo đảm Tehran không bao giờ thủ đắc võ khí hạt nhân.

Theo Reuters

********************

TT Trump có chính sách cứng rắn hơn với Iran (VOA, 13/10/2017)

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump ủng hộ một sách lược cứng rắn hơn với Iran, và sẽ không xác nhận Tehran đã tuân thủ thỏa thuận hạt nhân đã ký cách đây hai năm. Nhưng trong phát biểu quan trọng về chính sách trong ngày thứ Sáu 13/10, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ không kêu gọi bãi bỏ hiệp ước.

Biểu tình phản đối trước Tòa Bạch Ốc đòi Mỹ duy trì chính sách ngoại giao với Iran trước khi Tổng thống Trump công bố chính sách cứng rắn hơn đối với Iran, ngày 13/10/2017.

Thông báo cho các phóng viên báo chí về chiến lược của Mỹ trước khi Tổng thống Trump phát biểu, Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson nhấn mạnh rằng sách lược của Tổng thống Trump không thay đổi cam kết của Mỹ đối với thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran với năm thành viên thường trước của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc và Liên hiệp Âu châu.

Tuy nhiên hành động của Tổng thống Trump đòi hỏi Quốc hội phải xem xét lại thỏa thuận hạt nhân với Iran. Theo luật theo dõi thỏa thuận hạt nhân Iran, gọi tắt là INARA, tổng thống Mỹ mỗi 90 ngày phải xác nhận Iran có tuân thủ hiệp ước hạt nhân, hay còn gọi là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA), hay không.

Ngoại trưởng Tillerson nói : "Phương án này là một chiến lược rộng lớn hơn so với chiến lược đã được áp dụng đối với Iran trong quá khứ. Mục đích là chúng tôi sẽ tiếp tục giữ hiệp ước JCPOA nhưng tổng thống sẽ không xác nhận Iran tuân thủ theo luật INARA".

Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh rằng chính quyền của Tổng thống Trump sẽ tiếp tục các cam kết JCPOA, với hy vọng là Quốc hội sẽ đưa ra luật mạnh hơn trong đó cho phép tự động áp dụng trở lại các biện pháp chế tài một khi Iran vi phạm thỏa thuận.

Ông Tillerson nói với các phóng viên báo chí : "Hãy sửa đổi lại các quy định của luật INARA để đưa vào những điểm cứng rắn hơn. Nếu Iran vượt quá bất cứ điểm giới hạn nào thì các biện pháp chế tài sẽ tự động có hiệu lực áp dụng trở lại".

Ngoại trưởng Mỹ nói tiếp : "Các điểm quy định đó áp dụng cụ thể cho chương trình hạt nhân, nhưng cũng có thể áp dụng chó những vấn đề như chương trình phi đạn đạn đạo".

Ông Tillerson, người được cho là kiến trúc sư của sách lược mới đối với Iran, nói rằng hành động của Quốc hội đặt ra những điểm giới hạn sẽ đánh đi một thông điệp mạnh mẽ cho Iran rằng Mỹ kiên quyết bảo đảm rằng Iran không được phát triển vũ khí hạt nhân.

"Đó là điều tổng thống yêu cầu chúng tôi phải làm", ông Tillerson nói. "Hoặc là phải có thêm những biện pháp nghiêm khắc buộc Iran phải tuân thủ để được hưởng những lợi ích và được dỡ bỏ các lệnh chế tài, hoặc là bãi bỏ hoàn thỏa thuận. Mỹ rút lui và làm lại từ đầu".

Ông Tillerson nói rằng Tổng thống Trump sẽ loan báo thêm các biện pháp trừng phạt đối với Vệ binh Cách mạng Iran vì họ hỗ trợ cho các hành động khủng bố trong khu vực.

Tổng thống Trump đã không giấu diếm chống đối của ông đối với hiệp ước hạt nhân này kể từ khi nó được thông qua năm 2015. Các nhà phân tích và các giới chức của chính quyền Obama tham gia lập ra thỏa thuận hạt nhân này nói rằng bất cứ một nỗ lực nào nhằm sửa đổi thỏa thuận rất phức tạp này cần phải có sự phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và các nhà lập pháp.

Ông Ben Rhodes, cựu phó cố vấn an ninh quốc gia thời Tổng thống Obama, nói : "Hành động này là độc đoán và hoàn toàn không cần thiết. Vấn đề hiện nay là chứng nhận Iran có tuân thủ thỏa thuận hạt nhân hay không, và như chúng ta đều biết, chính quyền Trump đã hai lần xác nhận Iran tuân thủ hiệp ước này. Iran hiện đang tuân thủ thỏa thuận này".

Trong cuộc điện thoại với với các phóng viên báo chí hôm thứ Sáu, ông Rhodes bác bỏ cơ sở hợp lý trong sách lược của ông Trump. Ông nói : "Phương án họ hối thúc Quốc hội phải làm sẽ cấu thành hành động vi phạm hiệp ước bởi vì nó cấu thành nỗ lực đơn phương đàm phán thỏa thuận".