Thông Luận

Đã có nhiều dự đoán trong chính giới Hoa Kỳ rằng sớm muộn gì một cuộc khủng hoảng thể chế cũng sẽ xảy ra sau khi tỷ phú Donald Trump đắc cử tổng thống.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Quả nhiên, chưa đầy 2 tuần sau lễ nhậm chức, khủng hoảng thể chế đã nổ ra. Quá sớm ! Vì khá nhiều lẽ. Có người cho rằng vì ông tổng thống mới chưa có kinh nghiệm cầm quyền, không có kinh nghiệm về thực thi hiến pháp, luật pháp, về mối quan hệ ràng buộc kiềm chế lẫn nhau giữa ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, mối quan hệ với giới truyền thông báo chí - được coi là đệ tứ quyền. Nhiều người chỉ ra rằng điều nguy hiểm nơi tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ là ở tính khí, ở cá tính của ông ta. Đó là một con người có nhiều đặc điểm riêng, ít giống ai. Một con người quá tự tin, nóng vội, có tính khí gần giống như các nhà độc tài Hitler, Stalin, Mao Trạch Đông. Ông còn tỏ ra thô bạo, suồng sã, khinh thường phụ nữ. Ông hay nổi nóng, mạt sát, mắng mỏ người khác, ông nặng lời với đối thủ Hillary Clinton là "người đàn bà tồi tệ" để rồi ngày 20/1 giữa một cuộc họp trang trọng mời mọi người đứng dậy chào mừng hoan hô bà. Ông vừa lên án Tổng thống Barack Obama là "tổng thống kém cỏi tệ hại nhất", để sau đó tỏ lời "kính trọng ông đã giúp đỡ tuyệt vời cho cuộc chuyển giao quyền lực".

Trong những ngày đầu đã ông vội vã ký 7 sắc lệnh hành pháp về việc xây dựng một bức tường dài dọc biên giới với Mexico, thu hồi chính sách bảo hiểm y tế Obamacare, bãi bỏ thỏa thuận TPP, ngừng tuyển mộ viên chức Liên bang, và cấm dân 7 nước Hồi giáo nhập cư dù cho đã có giấy phép.

Bản sắc lệnh cuối này gây nên sóng gió. Khi quyền bộ trưởng Tư pháp phản đối, coi sắc lệnh này là vi hiến, phi pháp, thì bà liền bị ông buộc tội "phản bội" và cách chức. Thẩm phán liên bang James Robard California cũng coi văn kiện đó là vi hiến và không thể thi hành trong toàn Hoa Kỳ ; 15 chính quyền các bang cũng ra quyết định không thi hành sắc lệnh trên, vẵn nhận người nhập cư như cũ.

Tổng thống Trump lại ra quyết định kêu gọi ngành tư pháp hủy các quyết định trên và tiếp tục thi hành sắc lệnh cấm người Hồi giáo nhập cư, nhưng vô hiệu.

Thế là cuộc khủng hoảng thể chế nổ ra, gây nên hỗn loạn, có nơi thi hành có nơi không thi hành sắc lệnh, và tranh luận nổ ra ở khắp nơi. Nhiều sân bay hỗn loạn kéo dài.

Phía bênh tổng thống viện dẫn quyền lực của tổng thống Hoa Kỳ theo Hiến pháp trong Điều 2 : "Tổng thống có quyền về chính trị đối ngọai, điều hành chính sách nhập cư".

Phe chống đối sắc lệnh này viện ra các điều khỏan của Hiến pháp ghi rõ : Tôn trọng quyền tự do di chuyển, quyền bình đẳng của con người, không được kỳ thị tín ngưỡng, tôn giáo, bảo vệ người thiểu số.

Trong khi đó hiện đã có 15 tiểu bang phủ định sắc lệnh của tổng thống, vẫn nhận người nhập cư thuộc 7 nước nói trên đã được xem xét cấp giấy, nhiều hiệp hội xã hội vẫn ủng hộ người nhập cư nói trên, 300 giáo sư đại học ngành Luật ủng hộ thái độ này. Điều rất nghiêm trọng là cư dân bang lớn California đã nêu ra vấn đề ly khai, tách ra thành quốc gia riêng, độc lập.

Điều gì sẽ xảy ra khi Tòa án Tối cao có phán quyết cuối cùng về vấn đề này ?

Hiện Tòa án tối cao có 8 thẩm phán, 2 bên bênh và chống Tổng thống Trump ngang nhau, mỗi bên 4 người, chưa rõ khi vào cuộc sẽ ra sao.

Giữa cuộc khủng hoảng thể chế gay gắt chưa từng có, Ông Trump lại vấp phải một đe dọa khác. Đó là trong dư luận Hoa Kỳ đang nổi lên vấn đề cần xem xét kỹ xem tổng thống mới có đủ sức khỏe tinh thần để làm tròn nhiệm vụ nặng nề hay không.

Báo Huffington Post (3/2/2017) cho biết nhà nghiên cứu tâm lý học Robert Kagan thuộc Viện Brookings cho rằng ông Trump bị bệnh tâm thần khá nặng, theo loại "ái kỷ" – theo danh từ chuyên môn là bệnh narcissism, có nghĩa là tự tin, kiêu ngạo, tự khoe khoang, ngưỡng mộ, thích thành công chói sáng, không đồng cảm với người khác. Hai nhà tâm lý học J.D. Gartner và J. Furrell cũng cho rằng tính "ái kỷ" của ông Trump là một căn bệnh nguy hiểm, tự mình khó nhận ra sự thật, làm mất tính khách quan. Ông cố chấp, đinh ninh số người dự cuộc lễ tuyên thệ của ông là đỉnh cao nhất chưa từng có, trong khi hình ảnh, thống kê đều nói rằng thua xa 2 cuộc tuyên thệ của ông Barack Obama.

Thậm chí nhà báo kỳ cựu Eugene Robinson của The Washington Post còn cho rằng ông Trump bị bệnh "tâm thần bất định" từ 35 năm nay, và bệnh ngày càng nặng. Vì "tâm thần bất định" nên ông mới chống lại cơ quan CIA trong đó có những người yêu nước, tận tụy, thông minh ; mới chống Liên Âu là nguồn di cư quý nhất làm nên Hoa Kỳ (chính mẹ ông là người Anh di cư, bố ông là người Đức di cư) ; mới thâm thù nhà báo luôn muốn tìm sự thật, không cho nhà báo được hỏi ; mới vơ đũa cả nắm, ghét bỏ mọi người Hồi giáo trong khi biết bao người gốc Hồi giáo nay là các nhà phát minh, các nhà khoa học,các nhà kinh doanh, giáo sư, viện sỹ, tướng lĩnh, quân nhân nghệ sỹ đầy tài năng đã có những đóng góp cực kỳ quý báu cho Hoa Kỳ.

Liệu cái tính khí nóng nảy, cực đoan, định kiến, vị kỷ của ông Trump có sẽ gây phương hại đến chức vụ cao quý nhất nước Mỹ là chức vụ tổng thống hay không ? Nhiều nhà chính trị, khoa học, truyền thông cho rằng nên có ngay một hội đồng chuyên môn về y khoa để xem xét vấn đề cực kỳ hệ trọng này.

Một nhân vật bị bệnh tâm thần, tính cách không giống ai, ưa xu nịnh, hay nổi nóng, mất thăng bằng, phát biểu thiếu suy nghĩ, không cân nhắc.… có nên cứ ở cương vị này trong 4 năm hay 8 năm nữa mà không gây nên thảm họa cho Hoa Kỳ và thế giới hay không ? Một con người như thế liệu có nguy hiểm cho nhân loại khi cầm trong tay chìa khóa để cho nổ bom nguyên tử hay không ?

Nền chính trị Hoa Kỳ, một nền dân chủ - pháp quyền trưởng thành, giàu kinh nghiệm, lão luyện ắt sớm tìm ra giải pháp thích đáng. Nó chỉ bế tắc, có nguy cơ tắc tỵ khi chẳng may ở vào một chế độ cổ hủ, độc tài, độc đảng, nắm chặt cả 3 quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và cả độc quyền truyền thông trong một cơ chế đảng trị, tội ác tràn đầy, phản bội nhân dân rõ ràng mà vẫn vỗ ngực tự khen một cách trắng trợn là "chính quyền nhân dân" mang lại vinh quang cho đất nước, chưa bao giờ đạt được tự do hạnh phúc như hôm nay...

Bùi Tín 

Nguồn : VOA tiếng Việt, 10/02/2017

Chính sách ngẫu hứng của Donald Trump

Tâm điểm chú ý vẫn là nước Mỹ với vị tổng thống mới Donald Trump. Nhật báo Les Echos có bài viết : "Người nhập cư, Israel, Nga : Chính sách đầy lộn xộn của Donald Trump".

Một người biểu tình mang ảnh Donald Trump phản đối sắc lệnh nhập cư của tổng thống Mỹ tại Luân Đôn, Anh Quốc, ngày 4/02/2017. REUTERS/Neil Hall

Theo Les Echos, chính quyền Trump vừa phải chịu thất bại đầu tiên về hồ sơ nhập cư : Nhà trắng đã buộc phải mở cửa biên giới cho công dân của bảy nước Hồi giáo (Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen) bởi sắc lệnh cấm nhập cư công dân 7 nước nói trên của tổng thống Donald Trump bị thẩm phán liên bang ra lệnh đình chỉ áp dụng. Không những thế, nhật báo Les Echos còn ghi nhận các chính sách đầu tiên của chính quyền Trump là "hoàn toàn ngẫu hứng". Bên cạnh chính sách nhập cư vô căn cứ, những ngày qua tổng thống Mỹ còn đưa ra nhưng quyết định trái ngược với những phát biểu quan điểm trước đó không lâu. Tờ báo trích dẫn, chẳng hạn như qua lời của bà đại sứ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley, ông Donald Trump đánh tiếng là các lệnh trừng phạt Nga sẽ không bị gỡ bỏ chừng nào Matxcova còn tiếp tục gây mất ổn định Ukraine và chừng nào Nga còn chưa rút quân khỏi Crimea. Còn với Israel, ông Donald Trump công khai chỉ trích người tiền nhiệm đã ủng hộ việc thông qua nghị quyết của Liên Hiệp Quốc chống lại việc Israel xây dựng các khu định cư người Do thái trên phần đất của người Palestine

Les Echos đặt câu hỏi : Tại sao Donald Trump lại thay đổi lập trường như vậy ? Theo tờ báo, "một số người thấy ở đó sự ảnh hưởng của Rex Tillerson, ngoại trưởng mới nhậm chức hôm thứ Năm tuần trước, người được giao nhiệm vụ chính là mang lại hơi hướng mới cho chính sách đối ngoại của Nhà Trắng. Những tiếng nói chỉ trích gay gắt thì nhìn nhận trong chủ trương của tổng thống Trump là hoàn toàn ngẫu hứng, tổng tống và các bộ trưởng của ông phần lớn đều không có một chút hiểu biết về quản lý chính quyền".

Liên Hiệp Châu Âu trước Donald Trump khó lường

Vẫn về chính sách ngoại giao của chính quyền Trump, nhật báo Le Monde có bài xã luận : "các nước Châu Âu đối mặt với Donald Trump".

Le Monde, nhắc lại điều mà các nước Châu Âu đã lường trước đó là Donald Trump không ưa gì Liên Hiệp Châu Âu. Ông Trump là vị tổng thống Mỹ đầu tiên công khai tỏ thái độ thiếu thân thiện với Châu Âu. 27 nước trong EU phải nhận thấy điều đó và không thể làm ngơ được.

Theo Le Monde : Trump sẽ không thay đổi chủ trương. Ông ta là người ngờ vực Nato, không coi trọng gì tầm quan trọng chiến lược của mối quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương, ông đã ngỏ ý cho biết sẽ tiến hành chính sách bảo hộ kinh tế cứng rắn. Ông ta là người không tin vào chuẩn mực luật pháp của Liên Hiệp Châu Âu mà coi đó như là một mối đe dọa cho lợi ích của Mỹ… ông ta muốn làm EU suy yếu". Nếu sắp tới đây Ted Malloch, một nhân vật có tiếng là coi thường Châu Âu, được Trump chỉ định làm đại diện của Mỹ tại EU, thì 27 nước Châu Âu phải từ chối".

Xã luận báo Le Monde kết luận : "Trong thế giới của Tập Cận Bình, Vladimir Putin và Donald Trump được đánh dấu bởi sự trở lại mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, Châu Âu hơn bao giờ hết phải lớn mạnh hơn, để làm hình mẫu cho các quan hệ văn minh giữa các Nhà nước. Đó là điều mà Donald Trump không muốn".

CIA dự báo tương lai thế giới

Trang quốc tế của nhật báo Le Figaro dành cho đề tài với tiêu đề khá thú vị : "CIA nhìn thế giới vào năm 2035 ra sao ?". Cứ 4 năm, Hội đồng tình báo quốc gia, một bộ phận của cơ quan tình báo Mỹ CIA, lại đưa ra những dự báo về thế giới của ngày mai sẽ ra sao. Le Figaro trích đăng một phần của nghiên cứu nói trên đã được công bố.

Theo tài liệu, chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động. Trước hết thế giới sẽ có nhưng thay đổi mạnh mẽ về dân số. Đến năm 2035, dân số trên địa cầu sẽ tăng từ 7,5 tỷ người lên 8,8 tỷ . Sự gia tăng dân số chủ yếu diễn ra tại Châu Á và Phi. Dự kiến sẽ có khoảng bốn chục thành phố lớn có số dân trên 10 triệu người vào năm 2035, thay vì 28 thành phố như hiện nay. Tuy nhiên những nước nào quản lý tốt giáo dục và lao động sẽ được hưởng lợi từ việc bùng nổ dân số này.

Trong những thập kỷ tới, kinh tế thế giới sẽ giảm tốc. Xu hướng chững lại đó sẽ kéo dài trong những nền kinh tế phát triển sẽ làm tăng bất bình đẳng và nợ công. Cho dù hiện tượng cực kỳ nghèo khó nhìn chung sẽ giảm nhưng công ăn việc làm vẫn khan hiếm bởi sự phát triển của công nghệ mới như trí thông minh nhân tạo. Tình trạng này có thể sẽ dẫn tới áp lực gia tăng đối với tầng lớp trung bình ở phương Tây với thu nhập chững lại và sức mua tiếp tục giảm.

Một thế giới hòa nhập hơn nhưng cũng phân hóa hơn

Sự phát triển viễn thông, giao thông vận tải và internet trong vòng 2 chục năm quan đã tạo điều kiện cho một thế giới hòa nhập với nhau hơn bao giờ hết.

Ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa giờ đây có thể cảm nhận được trong mọi lĩnh vực từ kinh tế, sức khỏe, tư tưởng và chính trị . Một loại virus mới xuất hiện tại Trung Phi, chỉ vài tuần sau đã có thế lan sang tận Bắc Mỹ hay Châu Âu. Một cuộc khủng hoảng tài chính nổ ra ở Châu Á ngay lập tức có thể gây tác động tới thị trường Mỹ. Một cuộc cách mạng ở một nước có thể kéo theo dư chấn hay phản ứng dây chuyền sang nhiều nước xung quanh. Các luồng tư tưởng có thể lan truyền với tốc độ chưa từng có, nhu cầu hợp tác quốc tế lớn hơn bao giờ hết. Nhưng sự hội nhập đó cũng kéo theo sự phát triển của các phong trào tôn giáo tách biệt các cộng đồng. Nghịch lý của sự tiến bộ đó trong những thập kỷ tới sẽ tạo điều kiện cho hiện tượng các cộng đồng xã hội tự thu mình và sự phát triển của các phong trào chính trị chống đối hợp tác quốc tế.

Về quan hệ quốc tế, theo nghiên cứu của CIA, hệ thống quan hệ hệ quốc tế được sắp đặt sau Thế chiến thứ 2 và do Hoa Kỳ thống lĩnh, sẽ tiếp tục tiến triển theo hướng một thế giới đa cực, trong đó các cường quốc sẽ có xu hướng tạo lập ra các vùng ảnh hưởng cạnh tranh với nhau… Các cường quốc muốn xem xét lại trật tự cũ như Trung Quốc và Nga, sẽ có thể lao vào cuộc chạy đua vũ trang và dẫn tới những cuộc khủng hoảng mới.

Sức ép về tài nguyên

Tài liệu nghiên cứu dự báo, trên hành tinh ngày càng đông dân thì vấn đề khai thác quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên là những vấn đề thường xuyên.

Ô nhiễm không khí sẽ trở thành nguyên nhân gây tử vong. Đất đai thoái hóa và khan hiêm nước sẽ ngày càng trầm trọng. Hiện tượng khí hậu nóng lên làm tan băng ở Bắc Cực và Nam Cực do tình trạng làm nước biển dâng cao sẽ gây những hậu quả nghiêm trọng trong tương lai gần, đặc biệt đối với những khu dân cư ven biển. Các biện pháp nhằm ngăn chặn hiện tượng này chỉ có thể có được nhờ các quốc gia hợp tác với nhau. Trong khi đó cuộc cánh tranh tìm kiếm tài nguyên đang khan hiếm dần lại khiện việc hợp tác trở nên khó khăn.

Gia tăng các cuộc xung đột kiểu mới

Xu hướng xung đột vũ trang có nguy cơ bị đảo lộn. Các cuộc nội chiến và can thiệp từ nước ngoài trong những thập kỷ tới sẽ còn gia tăng mạnh. Trên phương diện nội bộ, các phong trào xã hội và sắc tộc có thể giành chính quyền ở nhiều nước. Về phương diện đối ngoại sẽ có sự phân rã các liên minh, các cường quốc cạnh tranh nhau mạnh mẽ hơn, đe dọa khủng bố và bất ổn trở nên thường trực với những Nhà nước yếu kém. Giới hạn giữa chiến tranh và hòa bình có xu hướng không rõ ràng khiến cho việc giải quyết các cuộc xung đột khó khăn hơn. Chiến tranh mạng và tự động hóa vũ khí sẽ phát triển mạnh, nhưng việc phổ biến hạt nhân có thể quay trở lại, đồng thời nguy cơ các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt có thể rơi vào tay các tổ chức khủng bố sẽ gia tăng.

Pháp : Nhộn nhịp mít tinh vận động tranh cử tổng thống

Các báo Pháp ra ngày đầu tuần đều tập trung phản ánh chiến dịch tranh cử tổng thống Pháp. Lần lượt các ứng viên ra tranh cử tổng thống hôm qua (5/02/2017) đã tổ chức các cuộc mít tinh lớn đầu tiên, giới thiệu các chương trình hành động cùng với những hứa hẹn tranh cử.

La Croix và Libération dành trang nhất cho cuộc mít tinh của Mặt Trận Quốc Gia, đảng cực hữu đang có chiều hướng thắng thế.

Trong khi đó, bên đảng cánh hữu những Người Cộng Hòa (LR), sau một tuần lao đao bị dồn vào chân tường vì những cáo giác trả lương khống cho người thân, ứng cử viên François Fillon đang chuẩn bị phản công. Le Figaro chạy tựa trang nhất "Lưng dựa vào tường, François Fillon phản công". Le Figaro cho biết , sau khi tham khảo ý kiến trong đảng cuối tuần qua, ông Fillon quyết định chiều nay phát biểu trên truyền thông và trước gia đình chính trị của mình để cố gắng giải trình về những chuyện lùm xùm rắc rối đang khiến ứng cử viên của đảng LR có nguy cơ phải bỏ cuộc đua.

Nhìn chung các báo đều có chung nhận định, cuối tuần qua các ứng cử viên của các đảng đã làm được cái việc gọi là "hâm nóng chỉ số ủng hộ" cho cá nhân họ, trong khi mà đại đa số người dân Pháp vẫn ngơ ngác trước cả mớ chương trình hành động, những lời hứa hẹn tranh cử của các ứng viên.

Anh Vũ

Trong 48 giờ qua, tân tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục quạt gió vào các lò lửa quốc tế nhất là với Iran và Nga. Cùng lúc đó, từ Seoul, Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis đe dọa giáng trả "vùi dập" Bắc Triều Tiên nếu Bình Nhưỡng dùng vũ khí nguyên tử tấn công Hàn Quốc hay lãnh thổ Hoa Kỳ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump điện đàm với lãnh đạo nhiều nước, ngày 28/01/2017 - REUTERS/Jonathan Ernst

Donald Trump có vẻ ưa thích thái độ khó lường cho dù đã khoác áo lãnh đạo siêu cường kinh tế và quân sự. Hai tuần sau ngày tuyên thệ nhậm chức, tổng thống theo xu hướng "quốc gia trước đã", và chính phủ của ông, đã liên tục đưa ra những tuyên bố bốc lửa. Không những đối thủ của Hoa Kỳ mà ngay các quốc gia đối tác hay đồng minh như Mexico, Úc và Israel cũng bị Donald Trump dằn mặt, theo phân tích của AFP.

Đối với Iran, sau lời "cảnh báo" của Nhà Trắng, Washington dự trù tăng cường các biện pháp mới trừng phạt chế độ Hồi giáo vì Teheran thử tên lửa đạn đạo bị xem là vi phạm thỏa hiệp hạt nhân ký kết với các đại cường vào tháng 7/2015.

Chống Iran, "không trừ một giải pháp nào"

Tổng thống Barack Obama trước đây sử dụng hiệp định hạt nhân này để làm giảm căng thẳng với Iran, tạo ra một bước ngoặt trong quan hệ song phương. Trái lại, tân tổng thống Donald Trump thẳng thừng đe dọa "không loại trừ một biện pháp nào" kể cả biện pháp quân sự. Teheran lập tức lên án tổng thống Mỹ "liên tục vu khống để khiêu khích".

Tiếp tục trừng phạt Nga

Điều ngạc nhiên hơn hết là Washington cũng lên giọng với Matxcơva. Trong khi Donald Trump, từ lúc vận động tranh cử đã chủ trương thắt chặt quan hệ với tổng thống Nga Vladimir Putin, thì tân đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley "lên án hành động gây hấn của Nga tại Ukraine". Tại Hội Đồng Bảo An, nữ đại sứ Mỹ khẳng định lệnh trừng phạt "sẽ được duy trì cho đến khi nào Nga trả bán đảo Crimea lại cho Ukraine".

Nhà Trắng cũng tỏ thái độ lạnh nhạt với Israel trong hồ sơ lập khu định cư người Do Thái trên lãnh thổ lấn chiếm của Palestine. Cho dù Donald Trump nhiều lần ca ngợi mối quan hệ với đồng minh truyền thống tại Trung Đông kể cả ý định dời sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv về Jerusalem, nhưng phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer thẩm định việc "xây thêm khu định cư không giúp giải quyết xung đột Israel-Palestine".

Nhưng rồi sau đó, có tin tân ngoại trưởng Rex Tillerson gọi điện trấn an thủ tướng Benyamin Netanyahu, cam kết một sự ủng hộ "toàn diện".

Xem thường Úc

Donald Trump cũng làm cho đồng minh quân sự Úc ở Thái Bình Dương choáng váng. Trong cuộc điện đàm bị cắt giữa chừng, tổng thống Mỹ cho rằng ông sẽ xét lại thỏa thuận "ngu ngốc" giữa Washington và Canberra về việc Mỹ nhận di dân bất hợp pháp bị cô lập trong các trại tạm cư ngoài nước Úc.

Vùi dập Bắc Triều Tiên

Còn tại Bắc Á, trong chuyến công du trấn an hai đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản, tân Bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis tuyên bố sẵn sàng "vùi dập" Bắc Triều Tiên nếu Bình Những dùng hạt nhân tấn công một trong các đồng minh của Mỹ. Chủ nhân Lầu Năm Góc là Bộ trưởng đầu tiên của chính quyền Trump thăm nước ngoài và với chủ đề an ninh quốc phòng.

Trong hồ sơ kinh tế, tuần trước, vị tổng thống thứ 45 của Mỹ thực hiện ngay chủ trương bảo hộ thị trường, thúc giục Canada và Mexico thương thuyết lại hiệp định tự do mậu dịch Bắc Mỹ.

Những lời tuyên bố bốc lửa trong những ngày qua làm cho công việc của tân ngoại trưởng Rex Tillerson khó khăn thêm. Ngày thứ năm 02/02/2017, ông chính thức nhậm chức vào lúc Bộ Ngoại giao trong tình trạng "nổi loạn", với khoảng "1000 nhà ly khai" làm lung lay. Chính sách ngoại giao "thiển cận và nghiệp dư" của tổng thống Donald Trump bị chống đối công khai.

Thật ra, giới phân tích không rõ là tổng thống doanh nhân toan tính gì ? Phải chăng ông sử dụng chiến thuật đấu trí mà người Mỹ gọi là "ván bài lừa dối" mà cứu cánh duy nhất cần đạt được là phục vụ quyền lợi nước Mỹ trước đã, đồng minh lịch sử hay kẻ thù truyền thống không đáng kể.

Theo AFP, vị khách quốc tế đầu tiên của tân ngoại trưởng Mỹ là đồng nhiệm Đức Sigmar Gabriel. Ngoại trưởng Đức đã nhắc nhở phía Mỹ là trong giai đoạn đầy bất trắc này, mối quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương, từ kinh tế đến quân sự, vô cùng cần thiết.

Tú Anh

Nguồn : RFI, 03/02/2017

Mỹ : Quyền lực đối trọng có thể chống lại Trump ?

Sắc lệnh đình chỉ nhập cư với công dân từ bảy nước Hồi giáo, ngày thứ Sáu 27/01/2017, của tân tổng thống Mỹ Donald Trump, tiếp tục gây giận dữ trên toàn thế giới. Nhật báo Le Monde có bài "Trump gây hỗn loạn và phẫn nộ". Xã luận Le Monde cảnh báo : "Đối diện với Trump, cần các đối trọng quyền lực". Libération đặc biệt có hồ sơ : "Còn lại quyền lực nào trong cơ chế đối trọng quyền lực (tại Hoa Kỳ, có thể ngăn chặn được Trump) ?".

1

Hình mẫu của Donald Trump là tổng thống Mỹ Andrew Jackson (trái), người ủng hộ chế độ nô lệ. Ảnh : Reuter

Xã luận Le Monde nhấn mạnh : "Sự vận hành của nền dân chủ Mỹ, với một hệ thống hành pháp mạnh của tổng thống, dựa trên cơ chế đối trọng quyền lực – checks and balances. Cơ chế này đã có, và chúng ta hy vọng các đối trọng quyền lực sẽ được thực thi cho đến cùng, bởi những gì diễn ra gây lo ngại sâu sắc. Sắc lệnh (về cấm dân từ bảy quốc gia Hồi giáo nhập cảnh) đã được thảo luận chỉ trong một nhóm nhỏ, những giới chức quan trọng của chính phủ Mỹ có liên quan đã không được tham gia, trong khi đó cố vấn Steve Bannon, một nhà tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cực đoan, với quá khứ đầy bê bối, lại có vai trò ngày càng quan trọng".

Trang nhất Libération chạy tựa : "Trump, liệu có phải là một nguy cơ với nền dân chủ ?". Hồ sơ của Libération "Còn lại quyền lực nào trong cơ chế đối trọng quyền lực ?" nhấn mạnh đến phản ứng không chỉ của các nhánh quyền lực lập pháp và tư pháp, mà đồng thời của xã hội dân sự và truyền thông Hoa Kỳ, đang được thế giới theo sát. Để biết được là liệu nền dân chủ Mỹ có đủ "các kháng thể" để đối mặt với tân tổng thống hay không ?

Bài báo tóm lược các nỗ lực của xã hội dân sự và tư pháp Mỹ kháng cự lại "sắc lệnh chống Hồi giáo" của Donald Trump.

Liên đoàn Tự Do Dân Sự Mỹ ACLU ngay lập tức đã có đơn kiện chống lại sắc lệnh của tổng thống lên tòa án liên bang tại New York. Cũng ngay sau đó, một thẩm phán liên bang đã ra quyết định ngăn chặn việc áp dụng sắc lệnh trục xuất công dân bảy nước đã có mặt trên đất Mỹ. Tiếp bước New York, thẩm phán liên bang tại Boston, Seattle và Alexandria (Virginia) cũng ra quyết định ngăn chặn sắc lệnh nói trên. Bộ An Ninh Nội Địa Mỹ hôm Chủ nhật vừa qua cũng ra thông báo yêu cầu "thực thi các quyết định của tư pháp".

Cuộc chiến lâu dài của tư pháp và lập pháp

Theo luật pháp Mỹ, các thẩm phán liên bang có quyền ngăn chặn sắc lệnh của tổng thống, và Tòa Án Tối Cao Hoa Kỳ có thể tuyên bố là "vi hiến" một luật do Quốc Hội thông qua, và được tổng thống ban hành. Tuy nhiên, theo Libération, cuộc chiến tư pháp còn lâu mới kết thúc, bởi để một sắc lệnh của tổng thống bị hủy bỏ, Tòa Án Tối Cao phải chứng minh luật này đi ngược lại Hiến Pháp, cụ thể như đi ngược lại "quyền tự do tôn giáo" và "quyền được hưởng một thủ tục pháp lý công bằng". Trong khi đó, "hôm nay thứ Ba, 31/01, Donald Trump sẽ bổ nhiệm thành viên thứ 9 của Tòa Án Tối Cao". Thành viên thứ 9 là người rất có thể sẽ làm cán cân của tòa nghiêng về phía tân tổng thống.

Về phía Quốc Hội, một loạt sắc lệnh của ông Trump, nhất là sắc lệnh chống người nhập cư từ bảy nước Hồi giáo bị nhiều nghị sĩ đảng Cộng Hòa - chiếm đa số - lên án là tạo điều kiện cho khủng bố phát triển. Dù sao, đó cũng không phải là toàn bộ đảng Cộng Hòa. Giáo sư chính trị học Bruce Ackerman, đại học Yale, cảnh báo "rất ít khả năng phe Cộng Hòa sẽ đưa ra các biện pháp" điều chỉnh lại chính sách nói trên. Hiện tại lãnh đạo Hạ Viện Paul Ryan tỏ ra công khai ủng hộ quyết định của tân tổng thống.

Trong khi đó, nhà chính trị học Richard Arenberg, đại học Brown, nhấn mạnh nhiều hơn đến việc, nếu không được Quốc Hội ủng hộ, truyền thông và xã hội dân sự, tổng thống Mỹ khó lòng tiếp tục lâu dài các chính sách của mình, mà đây là "trường hợp hiện tại".

Chống Trump : Hiệp hội bảo vệ dân nhập cư được nhiều ủng hộ

Phản ứng rõ ràng nhất chống lại sắc lệnh của Donald Trump là các tập đoàn tin học. Google quyết định lập quỹ 4 triệu đô la để ủng hộ bốn hiệp hội hỗ trợ người nhập cư, và lên án chính sách "ngăn chặn các tài năng trên thế giới" tới làm việc tại Hoa Kỳ. Ông chủ Apple gửi thông điệp đến toàn bộ các nhân viên của tập đoàn khẳng định, không có người nhập cư Apple không tồn tại (Steve Job – nhà sáng lập Apple - là con của một người nhập cư Syria). Lyft, tập đoàn cạnh tranh với Uber, thông báo tặng một triệu đô la cho Liên Đoàn Tự Do Dân Sự Mỹ ACLU, hiệp hội trụ cột trong cuộc kháng cự chống lại Trump.

Hiệp hội ACLU, được thành lập từ năm 1920, hiện có khoảng 750.000 thành viên. Trong kỳ nghỉ cuối tuần qua, hiệp hội bảo vệ quyền tự do dân sự Mỹ đã nhận được đợt quà tặng chưa từng có, với tổng số 24 triệu đô la. Ngay sau khi Trump đắc cử, ACLU tuyên bố sẽ hết sức cảnh giác trong bốn năm nhiệm kỳ tổng thống này.

Về các phản ứng quốc tế, báo Le Monde đặc biệt chú ý đến các phản ứng chống Trump tại Anh Quốc. Kêu gọi hủy bỏ chuyến công du của tổng thống Mỹ, theo lời mời của thủ tướng Anh, đã nhận được hơn 500.000 chữ ký của dân Anh. Sau ba lần từ chối lên án chính sách chống dân nhập cư từ bảy nước Hồi giáo, thủ tướng Anh Theresa May phải chấp nhận ra thông báo khẳng định : "Luân Đôn không hưởng ứng" cách làm của chính quyền Trump.

Chỉ riêng có thủ tướng Israel là ca ngợi tổng thống Trump, khi so sánh quyết định của ông Trump với việc Israel xây dựng bức tường phía nam với Palestine.

"Ý thức hệ quái vật" của Donald Trump

Theo một số nhà phân tích, như nhà báo Tony Schwartz, tác giả cuốn "Trump : The art of Deal" (Nghệ thuật mặc cả của Trump) thì Donald Trump không hề có ý thức hệ, các quyết định của ông Trump hoàn toàn dựa vào "nhân cách lấy cá nhân làm trung tâm và rất bản năng của ông ta". Cuốn sách, xuất bản năm 1987, được sử dùng làm tư liệu cho bộ phim hài "Donald Trump's The Art of the Deal : The Movie", ra đời năm 2016. Tuy nhiên, theo Libération, "những hành xử triệt để của tổng thống Mỹ trong những quyết định đầu tiên cho thấy Donald Trump thừa hưởng một lập trường, ít nhiều được tiếp thu từ các lãnh đạo Mỹ trong quá khứ".

Để giúp độc giả hiểu rõ hơn về nguồn gốc của tư tưởng chính trị gây sốc của tổng thống thứ 45 của nước Mỹ, Libération có bài "Quái vật ý thức hệ (l'hydre idéologique) của Trump, chính trị gia dân túy". Libération so sánh Trump với một loạt tổng thống Mỹ, trước hết là tổng thống Andrew Jackson.

So sánh Donald Trump với tổng thống Andrew Jackson cũng chính là điều mà "chiến lược gia" của tổng thống Mỹ, Steve Bannon, khẳng định. Theo cánh tay phải của tân tổng thống Mỹ, Donald Trump đã lấy cảm hứng từ tư tưởng của tổng thống thứ bảy, cũng là tổng thống dân túy đầu tiên của Hoa Kỳ. Phó tổng thống Mike Pence cũng cùng một nhận xét.

Theo Libération, Andrew Jackson, cầm quyền từ năm 1829 đến 1837, với tư tưởng lấy quyền lực ở Washington để chuyển giao cho dân chúng "đã để lại một dấu ấn sâu sắc và đau đớn" trong lịch sử nền dân chủ Mỹ. Trên thực tế, hứa hẹn bảo vệ an ninh cho người Mỹ, nhưng tổng thống Andrew Jackson, chính là người đã tiến hành cuộc đày ải người Da Đỏ, với chiến dịch được mệnh danh là "con đường nước mắt", làm diệt vong các bộ lạc Da Đỏ lớn ở miền đông nước Mỹ. Ủng hộ chủ trương kinh tế tự do, tổng thống Jackson đã để mặc cho chế độ nô lệ phát triển, mà bản thân ông ta là người hưởng lợi.

Di sản chính trị của Andrew Jackson bị lên án rất mạnh tại Mỹ. Năm 2016 đã nổ ra một chiến dịch lớn yêu cầu xóa bỏ hình ảnh ông Jackson trong tờ giấy bạc 20 đô la Mỹ từ năm 2020, để thay vào đó là hình ông Harriet Tubman, một nhà tranh đấu da đen chống chế độ nô lệ. Bộ Tài Chính Mỹ thời Obama đã chấp nhận yêu cầu này.

Philippines : Đến lượt cảnh sát chống ma túy trở thành đích ngắm của Duterte

Philippines với kế hoạch chống ma túy đẫm máu của tổng thống dân túy Duterte là một tâm điểm thời sự khác của Libération, với bài "Tại Philippines, cuộc chiến chống ma túy được kết hợp với chương trình chống cảnh sát tham nhũng".

Cuộc chiến chống ma túy của tổng thống Duterte bị giới bảo vệ nhân quyền lên án mạnh, với hơn 7.000 người thiệt mạng, trong đó hơn 2.500 người là do cảnh sát hạ sát, đã bước sang một khúc quanh mới với biến cố một doanh nhân Hàn Quốc bị cảnh sát Philippines giết hại. Vụ việc được chính quyền Philippines thừa nhận ngày 18/01 mới đây.

Doanh nhân bị cảnh sát bắt cóc hồi tháng 10/2016. Nạn nhân đã bị thắt cổ chết ngay tại trụ sở cảnh sát quốc gia chống ma túy ở phía bắc Manila. Cảnh sát Philippines còn tìm cách lấy gần 200.000 euro tiền chuộc của gia đình nạn nhân, bằng cách tuyên bố doanh nhân này vẫn còn sống. Vụ việc phơi bầy tình trạng biến chất cao độ của cảnh sát Philippines, với khoảng 40% nhân viên tham nhũng, theo một số điều tra.

Hôm Chủ nhật vừa qua, tổng thống Philippines đã thừa nhận tình trạng này, và ra lệnh giải tán các đơn vị chống tham nhũng của cảnh sát quốc gia. Cơ quan chống ma túy của cảnh sát Philippines từ giờ được đặt dưới sự kiểm soát của cơ quan quốc gia chống ma túy. Hôm qua, lãnh đạo cảnh sát chống ma túy Philippines tuyên bố tiến hành chiến dịch "thanh lọc nội bộ toàn diện" trong một tháng, và chấm dứt chiến dịch "Tokhang" chống ma túy, khởi sự từ ngày 01/07/2016, sau khi ông Duterte nhậm chức.

Tuy nhiên, tổng thống Duterte khẳng định cuộc chiến chống ma túy vẫn tiếp tục, cho đến khi ông hết nhiệm kỳ năm 2022, bất chấp các cam kết chỉ tiến hành trong vài tuần, được đưa ra hồi tranh cử.

Nguy cơ sập tiệm từ các vụ mua lại ồ ạt của Trung Quốc

Trong lĩnh vực kinh tế, báo Les Echos đặc biệt "báo động về các nguy cơ gắn liền với việc Trung Quốc mua lại cổ phần nhiều công ty". Báo cáo của cơ quan thẩm định tài chính S&P nhấn mạnh : việc các công ty Trung Quốc – được Nhà nước hậu thuẫn - mua lại ồ ạt cổ phần của nhiều tập đoàn lớn gần đây sẽ có "tác động tiêu cực", trong đa số các trường hợp. Kết luận được đưa ra, sau khi S&P phân tích khoảng 20 trường hợp chuyển nhượng cổ phần, đặc biệt việc ChemChina mua lại tập đoàn hóa chất và thực phẩm Syngenta Thụy Sĩ với 46,5 tỉ đô la, hay việc Trung Quốc mua công ty công nghệ Mỹ Ingram Micro với giá 6 tỉ đô la.

S&P dự đoán, đây là các vụ mua bán không chắc chắn, bởi nếu các cơ sở kinh doanh này gặp khó khăn, rất nhiều khả năng là phía Trung Quốc sẽ rút bớt ủng hộ. Rất nhiều công ty Trung Quốc đang nợ nần đầm đìa vẫn bỏ ra rất nhiều tiền ra mua doanh nghiệp phương Tây (nhờ chính sách hết sức dễ dãi trước đây của các ngân hàng Nhà nước Trung Quốc và Quỹ Con Đường Tơ Lụa/Silk Road fund). Trong trường hợp các công ty này phá sản, hệ quả sẽ là trầm trọng.

Theo S&P, chính quyền Trung Quốc có chính sách "giảm dần việc công khai ủng hộ các doanh nghiệp công". Mới đây, Bắc Kinh tuyên bố sẽ kiểm soát chặt các khoảng chuyển nhượng hơn 10 tỉ đô la, và tất cả các khoản mua bán hơn một tỉ đô la, không liên quan đến ngành nghề chính của cơ sở kinh doanh.

Trang nhất các báo Pháp

Tình hình tranh cử tổng thống Pháp là chủ đề chính của nhật báo thiên hữu Le Figaro. Tờ báo dành hàng tựa trang nhất đến làn sóng ủng hộ từ đảng Xã Hội dành cho ứng cử viên Emmanuel Macron, cựu bộ trưởng Kinh Tế trong chính quyền đảng Xã Hội, nhưng tuyên bố là ứng cử viên không thiên tả, hay thiên hữu. Bài xã luận Le Figaro "Hollande, dù không phải Hollande" nhấn mạnh là ứng cử viên Macron, cho dù tuyên bố như trên, nhưng trên thực chất là người kế thừa nhiệm kỳ năm năm của chính phủ Hollande.

Tờ báo công giáo La Croix cũng dành trang nhất cho "cuộc tranh cử tổng thống Pháp còn nhiều ẩn số" đang diễn ra. Xã luận La Croix khẳng định "Dù sao cũng phải lựa chọn", trong bối cảnh hầu hết các ứng cử viên đã vào cuộc, nhưng "không khí đầy bất trắc", đặc biệt với các cáo buộc lạm dụng tài sản công nhắm vào cả ba ứng cử viên hàng đầu, Marine Le Pen, François Fillon và cả Emmanuel Macron.

Báo kinh tế Les Echos thì nhấn mạnh đến sự phục hồi của các doanh nghiệp Pháp, đặc biệt với số lượng các doanh nghiệp phá sản năm vừa qua rơi xuống mức thấp nhất kể từ khởi đầu cuộc khủng hoảng 2008. Tất cả các ngành nghề hiện đã khởi sắc trở lại, trừ nông nghiệp. Theo Les Echos, sự phục hồi này diễn ra ở các khối các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như doanh nghiệp lớn. Về mặt tài chính, việc cải thiện này có hai lý do chính là các biện pháp hỗ trợ của chính phủ, và giá dầu mỏ và lãi suất ngân hàng giảm. 

Les Echos cũng lưu ý đến "EIT- các doanh nghiệp trung bình của Pháp – các nhà vô địch bị quên lãng". Với 4.500 doanh nghiệp – thuê từ 250 đến 4.999 nhân công, khối các EIT (Les entreprises de taille intermédiaire) sử dụng khoảng 24% lao động, chiếm 28 % doanh thu và 33% hàng xuất khẩu Pháp. Theo Les Echos, chính quyền cần "khẩn cấp tạo điều kiện cho các doanh nghiệp EIT phát triển", bởi nếu được hưởng các điều kiện thuế khóa ưu đãi như của Đức, doanh thu trung bình của EIT Pháp sẽ tăng lên đến 68%.

Trọng Thành

"Một lãnh đạo quốc gia mà không trước hết nghĩ tới lợi ích quốc gia mình thì không bao giờ thành công. Nhưng một lãnh đạo quốc gia chỉ biết lợi ích của mình bất chấp thiên hạ thì chỉ là một kẻ thiển cận", nhà báo Huy Đức mở đầu một bài viết đăng trên trang Facebook cá nhân của ông hôm 29/01/2017 về Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, người mới tuyên thệ nhậm chức cách đây chưa lâu.

Có ý kiến cho rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra đánh giá về tân chính quyền Donald Trump và cá nhân tân Tổng thống Mỹ.

Trong bài viết với tựa đề vỏn vẹn một chữ là 'Trump', tác giả của 'Bên Thắng cuộc' chia sẻ :

• Nguyên văn bài viết của Huy Đức trên FB cá nhân
• Giáo sư Ngô Vĩnh Long nói về ông Trump và chia sẻ dịp Tết
• Luật sư Lê Công Định bình về Tổng thống Trump
• Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : hai cách nhìn về ông Trump
• Nhà báo Đỗ Dzũng : hai tâm tư về tân Tổng thống Mỹ

"Khi nghe Trump tranh cử, tôi không muốn bình luận gì. Cái tài của Trump là đã khai thác được sự bất mãn của đông đảo dân chúng với Washington. Tầng lớp elite và báo chí Mỹ đã quá tự mãn và trịch thượng, họ quên rằng, trong thời đại ngày nay quyền lực thứ 4 có thể bị thách thức bởi những kẻ vận hành một cuộc chiến truyền thông phi quy ước, sử dụng fake news đánh những đòn dưới thắt lưng. Nhưng, khi Trump biến những tuyên bố lấy phiếu đó thành chính sách thì quả là tôi rất ngạc nhiên.

"Chính trị là nghệ thuật của những điều có thể. Làm hả dạ đám đông có thể chỉ cần một kẻ hoạt ngôn nhưng làm chính sách lại cần phải có những cái đầu chiến lược".

Sau khi phân tích về động thái mà tác giả gọi là 'cố đấm' (ăn xôi) khi Tổng thống Donald Trump quyết tâm thực thi lời hứa của ông về xây 'bức tường khổng lồ' kiểm soát nhập cư bất hợp pháp dọc biên giới Mỹ với Mexico, nhà báo, blogger Huy Đức viết tiếp :

"Bảo hộ có thể giải quyết được nền kinh tế nội địa nhưng một khi làm kinh tế mà không hiệu quả, trong mạnh mà ngoài suy yếu, thị trường bị thu hẹp thì người mất trước tiên là Mỹ.

"Có thể có những người giỏi không giàu nhưng không có ai giàu mà không giỏi. Trump không chỉ giỏi mà còn tỏ ra ông ta là một con buôn xuất chúng.

"Nhưng, đã có những nhà kinh tế đoạt giải Nobel ra làm kinh doanh thất bại. Ngược lại, không phải cứ giỏi "phân lô bán nền" là có thể "bình thiên hạ" ngay".

Theo tác giả 'Bên Thắng cuộc', chính sách vĩ mô có điểm khác với thương trường, trong khi tầm nhìn của một nguyên thủ quốc gia không thể là trước mắt, là đáp ứng vội vàng hiệu chứng 'đám đông đang la ó' và cũng không được căn cứ trên nền tảng 'phi nhân bản', blogger từ Việt Nam đúc kết :

"Chính sách vĩ mô rất khác với thương trường. Có những ý tưởng làm thay đổi thế giới nhưng không mang lại tiền bạc cho một người. Lãnh đạo quốc gia cũng vậy, rất khác với con buôn, có những thứ lợi ích mà họ tạo ra không thể hạch toán được trong thế hệ mình và không phải cho gia đình họ.

"Một tổng thống có tầm nhìn không vội vàng thỏa mãn đám đông đang la ó mà biết tiên liệu những mối đe dọa trong tương lai để đảm bảo an ninh lâu dài cho họ. Những quyết định có thể kiến tạo tương lai cho dân chúng không bao giờ có thể được đưa ra trên nền tảng phi nhân bản.

"Cho dù, yêu hay ghét Trump, chắc chắn ông ta sẽ còn được nhắc nhiều trong lịch sử trong khi nhiều người có thể quên Obama hay Clinton. Vấn đề là ông ta sẽ được nhắc đến như như thế nào. Theo Đức Giáo hoàng thì, "Chờ xem", nhà báo Huy Đức từ Việt Nam kết luận bài viết.

Một Tổng thống 'quậy'

Còn từ Đại học Maine, Hoa Kỳ, trong một chia sẻ ngay trước đêm Giao thừa và đón Tết Đinh Dậu, hôm thứ Sáu, Giáo sư Ngô Vĩnh Long cũng đưa ra bình luận với BBC về tân Tổng thống Mỹ, ông nói :

"Ông Trump, xin dùng từ ngữ phổ thông của Việt Nam, là quậy ! Quậy để cho người ta để ý đến ông ấy.

"Nhưng tôi chưa chắc những chính sách của ông, kể cả chính sách đối ngoại và đối nội là đã suy nghĩ kỹ càng.

"Cho nên tôi nghĩ đây là một trường hợp rất đặc biệt. Tôi đã ở Mỹ từ cuối năm 1963 đến nay, qua 12 đời tổng thống, tôi chưa thấy đời tổng thống nào lại đặc biệt như đời tổng thống này".

Hôm thứ Bảy, trong một chia sẻ ngay tối mùng Một tết Đinh Dậu từ Sài Gòn, Luật sư Lê Công Định cho BBC hay ông 'hoàn toàn ngạc nhiên' về tân Tổng thống Trump, đặc biệt trong một phát ngôn gần đây khi ông Trump đề cập việc có cho phép sử dụng lại hay không biện pháp tra tấn đặc biệt được biết tới là 'trấn nước' ở Hoa Kỳ.

Luật sư Lê Công Định nói :

"Tôi hoàn toàn ngạc nhiên về phát biểu của ông Donald Trump, bởi vì đối với một tư tưởng tôn trọng nhân quyền mà một ai có được bình thường thôi, thì cũng nghĩ hành động dùng đến nhục hình, tra tấn là không thể chấp nhận được.

"Và nhất là để phục vụ mục đích là truy xét để rồi bỏ tù họ, thì càng không thể chấp nhận.

"Mà một người như ông Donald Trump là Tổng thống của một cường quốc chủ xướng về vấn đề tự do và dân chủ trên thế giới mà lại phát biểu như vậy, thì thực sự mà nói, tôi rất là ngạc nhiên.

"Ở trong vị trí của mình, tôi hoàn toàn phản đối chuyện đó và đối với tôi, chuyện đó là không thể chấp nhận được", Luật sư nói với BBC hôm 28/01.

Hai cách nhìn về Trump

Mới đây, cũng từ Hoa Kỳ, học giả Nguyễn Mạnh Hùng, Giáo sư về chính trị và bang giao quốc tế từ Đại học George Mason cũng chia sẻ với BBC về hai cách nhìn đối với ông Trump và nội các 'có nhiều người giàu' với cả tỷ phú lẫn nhiều triệu phú của ông.

Trước câu hỏi một chính phủ như thế liệu có thể đại diện cho tiếng nói của người dân hay không, như Tổng thống Trump tuyên bố trong diễn văn nhậm chức hôm 20/01 tại Washington D.C, Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng nêu quan điểm :

"Có thể nói có hai cách nhìn, cách nhìn hiền lành, tử tế nghĩ rằng những người này đã giàu rồi thì người ta sẵn sàng hy sinh, nhiều người vào làm chính trị để có tiền, đằng này người có tiền rồi làm chính trị, thì người ta có thể hy sinh, để ý đến dân chúng.

"Nhưng khi nhìn những ông trong nội các được cử, chưa được bổ nhiệm, thì chúng ta thấy có rất nhiều triệu phú, có ông quên khai ra là ông có một trăm triệu đô la, ông có nhiều tiền quá nên một trăm triệu ông quên mất không khai ra. Quyên rồi ! Thành ra những người đó rất giàu. Mà chúng ta thấy những người đã giàu rồi thì... cũng khó có thể nói người ta lo cho dân chúng được.

"Nhưng người ta cũng có thể nói một chuyện khác người ta đưa ra là thí dụ ông (John F.) Kennedy chẳng hạn. Con nhà rất giàu, nhưng ông Kennedy không phải làm chuyện buôn bán mà tranh đấu vì giàu. Bố ông ấy giàu, mà ông ấy chỉ làm chính trị từ đầu đến cuối. Ông ấy là chính trị gia chuyên nghiệp.

"Thì ông này (Trump) khác, những ông này là người buôn bán, làm ăn, rồi bây giờ làm chính trị, thì thực ra chúng ta phải chờ đợi xem ông làm ra sao. Dĩ nhiên chúng ta thấy về phương diện tâm lý, chúng ta cũng khó có thể hiểu là... các ông mà giàu như thế có thể hiểu được dân chúng.

"Thành ra chúng ta phải nhìn xem, ông hứa là ông làm như vậy, thì không biết, hiện nay còn sớm quá để có thể kết tội người ta.

"Tuy nhiên, việc các ông (nội các Trump) đòi giảm thuế, thì chính sách giảm thuế của ông Donald Trump bây giờ chưa đưa ra rõ rệt, nhưng đường lối chính mà chúng ta thấy qua cuộc tuyển cử, ông giảm thuế rất nhiều cho người giàu. Người giàu sẽ được lợi rất nhiều", Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng bình luận với BBC về chính quyền Trump và diễn văn nhậm chức của vị tân tổng thống Mỹ.

Hai tâm tư về Trump

Còn từ California, Hoa Kỳ, ngay sau khi ông Trump nhậm chức, chia sẻ với BBC từ Quận Cam, nhà báo Đỗ Dzũng từ Nhật báo Người Việt Cali cho hay có hai tâm tư của người Mỹ gốc Việt tại Hoa Kỳ đối với ông Trump và chính quyền của ông.

Nhà báo nói : "Tôi nghĩ là họ hy vọng - đặc biệt là những người ủng hộ ông Trump, thì họ rất là sung sướng.

"Họ hy vọng rằng ông Trump sẽ thay đổi nước Mỹ và đặc biệt người Việt Nam, những người ủng hộ ông Trump vẫn hy vọng là ông Trump làm cái gì đó để Trung Quốc đừng xía vào Biển Đông, đó là tâm tư của (người) Việt Nam (tại Mỹ).

"Còn những người không ủng hộ ông Trump, người ta hy vọng ông đừng động vào Obamacare (bảo hiểm y tế), hoặc đừng động vô những chương trình. Chẳng hạn... trong bài diễn văn ông có nói một câu 'Chúng ta sẽ không cho những người đang hưởng trợ cấp xã hội (welfare), bắt họ đi làm !'

"Cái này ông nói rõ ra, mấy hôm trước ông không nói, cũng có nhiều người Việt Nam (ở Mỹ) hưởng trợ cấp này, người ta sang đây vì hoàn cảnh khó khăn, con còn nhỏ hay họ nghèo, họ không có tiếng Anh, họ không có việc làm, họ không có tay nghề đi làm, thì họ không đi làm, ở nhà hưởng trợ cấp.

"Họ cũng bị những người Việt Nam khác chỉ trích bởi vì cũng có những người lợi dụng, ở nhà hưởng trợ cấp, nhưng lại đi làm chui lấy tiền mặt, thành ra trong cộng đồng Việt Nam, khi mà nói tới trợ cấp xã hội, có nhiều người không thích.

"Nhưng những người nhận trợ cấp vẫn là cộng đồng Việt Nam, vẫn là đồng hương chúng ta (người Mỹ gốc Việt ), đó là những người... họ nghe (Diễn văn nhậm chức của Tổng thống), họ cũng ngại lắm. Người mà không ủng hộ ông Trump, họ hy vọng ông không làm mất bảo hiểm (y tế) của họ, bởi vì họ sống nhờ bảo hiểm và đừng có động tới trợ cấp của họ.

"Nhưng cũng có điều tốt là khi... ông nói như vậy (trong Diễn văn), ông sẽ làm cho những người hiện nay đang hưởng trợ cấp mà gian lận, tức anh khai anh nghèo, nhưng thực ra anh đi làm chui, ông mà lên thì mình hết ăn, mà phải lo đi làm đàng hoàng và những người cần trợ cấp thực sự, đừng động vào họ, thì tôi thấy (đấy là những điều) người Việt Nam (ở Mỹ) người ta để ý đến nhiều", nhà báo Đỗ Dzũng bình luận với BBC thêm về Diễn văn của Tổng thống Trump trong buổi lễ tuyên thệ nhậm chức của ông hôm 20/01.

Quốc Phương

Nguồn : BBC tiếng Việt, 31/01/2017

Vượt qua mọi dèm pha, nghi ngờ và phản đối, cuối cùng thì Donald Trump cũng đã làm lễ tuyên thệ nhậm chức và trở thành vị Tổng thống thứ 45 của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Donald đạo Trump, Tổng thống thứ 45 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ

Lễ nhậm chức của Tổng thống Trump diễn ra với tất cả nghi lễ trang trọng và hoàng tráng nhất mà người Mỹ có thể làm được. Dù yêu hay ghét nước Mỹ thì vai trò của nước Mỹ ngày càng được khẳng định và thừa nhận trên toàn thế giới. Lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ đã được cả thế giới chăm chú theo dõi và bình luận với đủ các cung bậc cảm xúc.

Có lẽ trong lịch sử nước Mỹ chưa có vị Tổng thống thống nào nhậm chức với nhiều ý kiến phản đối và bất mãn như trường hợp tân Tổng thống Donald Trump.

Việc ông Donald Trump trở thành Tổng thống Mỹ là một bất ngờ ngoài mọi sự phán đoán của dư luận. Trong bài viết này chúng tôi không bàn đến nguyên nhân vì sao ông ta có thể chiến thắng được một chính trị gia dày dạn kinh nghiệm như bà Hilary Clinton mà chúng tôi chỉ bàn đến những chính sách và kế hoạch mà ông ta hứa hẹn thực hiện qua bài diễn văn nhậm chức. Liệu những lời hứa và cam kết đó có trở thành hiện thực hay không và ông ta có thể làm được gì cho nước Mỹ ?

- Khẩu hiệu đầu tiên và đã làm hàng triệu người Mỹ hân hoan đó là "Nước Mỹ trên hết". Ý nghĩa của câu nói này có gì mới không ? Hoàn toàn không ! Khẩu hiệu này quá cũ, thậm chí là cũ rích và rõ ràng thông điệp này chỉ để mị dân. Có vị Tổng thống Mỹ nào dám nói quyền lợi của nước Mỹ là thứ yếu không ? Chắc chắn là không. Nước Mỹ hay bất cứ một quốc gia nào trên thế giới đều hành động vì chính quyền lợi của quốc gia đó, kể cả Việt Nam sau này. Từ việc Mỹ bỏ rơi đồng minh của mình là Việt Nam Cộng Hòa đến việc can thiệp quân sự vào Iraq hay Afganistan, hay bất cứ điểm nóng nào trên thế giới thì cũng đều là vì quyền lợi của nước Mỹ, và điều đó hoàn toàn đúng và đúng với bất cứ quốc gia nào được đặt vào vị trí của Mỹ.

- Lời hứa thứ hai của Trump là sẽ "tiêu diệt khủng bố ISIS" ! Từ Bush cha, Bush con đến Obama đều đã nỗ lực hết mình để chống khủng bố và lực lượng "Hồi giáo cực đoan". Nếu Obama không vụng về và vội vã triệt thoái quân đội Mỹ khỏi Trung Đông thì đã không có nhà nước ISIS và sự đổ nát ở Syria. Hứa là một chuyện còn làm được hay không lại là một chuyện khác. Với sự kỳ thị không giấu diếm đối với thế giới Hồi giáo thay vì chỉ một số nhỏ theo Hồi giáo cực đoan, có lẽ sự chống đối Trump và nước Mỹ chỉ có tăng lên thay vì giảm xuống trong những năm tới.

- Trump nói "Buổi lễ hôm nay có ý nghĩa rất đặc biệt. Vì hôm nay không phải là sự chuyển giao quyền lực từ người này sang người kia, một đảng này sang đảng khác, mà là sự chuyển giao quyền lực từ Washington sang cho nhân dân Mỹ. Ngày 20/1/2017 sẽ được nhớ như ngày nhân dân trở thành người cai trị đất nước này một lần nữa". Một câu nói mị dân không khác gì mấy ông lãnh tụ đảng cộng sản, lúc nào cũng xưng là "chính quyền của nhân dân, do dân và vì dân". Không những thế, câu nói này còn bày tỏ sự thiếu thành thực của Trump. "Nhân dân" nào sẽ nhận "sự chuyển giao quyền lực" này ?

Ông Trump đã tỏ ra "coi thường" tất cả các chính trị gia của Mỹ có mặt hôm đó và suốt cả chiều dài lịch sử nước Mỹ. Cho dù có những lúc sai lầm, vấp váp nhưng sỡ dĩ nước Mỹ trở nên hùng mạnh và vĩ đại như ngày hôm nay là nhờ viễn kiến và tài năng của những chính trị gia chuyên nghiệp, những người đã lãnh đạo và lèo lái đất nước Mỹ hơn 200 năm qua. Làm chính trị và hoạt động chính trị cũng là một nghành nghề đòi hỏi chuyên môn cao. Không thể có chuyện "chuyển giao" như ông phát biểu. Khác gì bảo với các bác sĩ phẫu thuật rằng nếu mấy ông làm việc không tốt thì hãy "chuyển giao" sự mổ xẻ đó cho mấy bác nông dân !

Hơn nữa, trong nội các mới của ông Trump không hề có bóng dáng một "nhân dân" nào mà chủ yếu là các nhà tài phiệt. Một giai cấp hoàn toàn khác biệt với đa số "nhân dân" Mỹ, nhóm người này sinh ra và lớn lên trong nhung lụa và (thường thì) chỉ biết mình, lo cho mình là chính. Ông Trump cũng có nhắc đến người nghèo nhưng để gần gũi họ và thấu hiểu họ thì chắc chắn là không.

- Ông Trump cũng nêu cao khẩu hiệu "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại", thế nhưng nước Mỹ của Trump là nước Mỹ nào ? Nước Mỹ mà ông Trump muốn nói đến đó, có lẽ là nước Mỹ của người da trắng, nước Mỹ của sự giàu có và thành công ? Nước Mỹ này đã tồn tại trong những thập niên 1950-1960 của thế kỷ trước. Nước Mỹ bây giờ là nước Mỹ của nhiều sắc dân với nguồn gốc xuất thân khác nhau như Châu Mỹ Latinh, Châu Á, Châu Phi, Bắc Phi và của nhiều nền văn hóa khác nhau như Hồi giáo… Thái độ "thù địch" của ông đối với người láng giềng Mexico là thế nào ?

Ông Trump hứa làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại nhưng nước Mỹ đã bao giờ không vĩ đại đâu ? Nói thế hóa ra nước Mỹ xưa nay không vĩ đại ? Hơn nữa điều gì làm nên sự vĩ đại của nước Mỹ ? Sự giàu có ? Vũ khí tối tân ? Đúng là như vậy nhưng tất cả những thứ đó có được là nhờ tinh thần dân chủ và tự do của nước Mỹ. Nước Mỹ được khai sinh bởi tinh thần tự do và dân chủ nên chỉ hai trăm năm sau họ đã trở thành cường quốc số một trên thế giới. Sự vĩ đại mà nước Mỹ có được đó là các giá trị nền tảng mà những người lập quốc đã xác quyết, theo đuổi và bàn giao lại cho các thế hệ tiếp theo : Tự do, Dân chủ, Bình đẳng, Bác ái, Tôn trọng con người… Trong bài diễn văn nhậm chức, ông Trump đã không đả động gì đến nhân quyền.

- Ông Trump cũng lớn tiếng chỉ trích đồng minh và cho rằng Mỹ không có nghĩa vụ bảo kê cho bất cứ quốc gia nào ? Tất nhiên là ông đúng khi yêu cầu các nước đồng minh đóng góp thêm ngân sách cho quốc phòng, nhưng việc nước Mỹ gánh vác trách nhiệm "đầu tàu" không chỉ là bổn phận mà còn là quyền lợi của chính nước Mỹ. Nước Mỹ không làm từ thiện không công. Một thế giới hòa bình và yên ổn là điều kiện để kinh tế Mỹ phát triển và người dân Mỹ được sống trong hòa bình.

- Cuối cùng ông Trump nhắc đi nhắc lại là ông sẽ đem các nhà máy xí nghiệp, tức là công ăn việc làm về cho người Mỹ, điều này có thể thực hiện được không ? Thật sự cho dù Việt Nam xuất siêu vào Mỹ hơn 30 tỉ USD mỗi năm nhưng người Việt Nam  không "ăn cắp" công việc của người Mỹ (kể cả Trung Quốc). Người Việt Nam  đang làm những công việc nặng nhọc, hàm lượng trí tuệ thấp, lao động chân tay… Tóm lại là những công việc mà người Mỹ không hề muốn làm. Nếu có quốc gia nào đó "ăn cắp" công việc của người Mỹ thì đó là các đồng minh thân cận của Mỹ như Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan… Các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ cho các nước này và rồi sau đó mới đến Trung Quốc và Việt Nam . Sự chuyển giao này cũng có lợi cho các công ty Mỹ theo dòng chảy của tiến trình Toàn cầu hóa.

Việc Mỹ bị thâm thủng mậu dịch lớn với Trung Quốc không phải vì Toàn cầu hóa và tự do thương mại mà vì ba lý do. Thứ nhất Trung Quốc luôn cạnh tranh không lành mạnh trong kinh tế để làm sao xuất khẩu được càng nhiều hàng hóa càng tốt, bằng cách làm yếu đồng Nhân dân tệ. Thứ hai kinh tế thế giới vẫn chưa phục hồi sau cuộc khủng hoảng bắt đầu từ năm 2008 nên giao thương, xuất khẩu của các nước khó khăn hơn vì cạnh tranh gay gắt. Thứ ba và điều này mới thật sự quan trọng với Mỹ đó là nền kinh tế Mỹ đã tiến hóa và phát triển thêm một bậc thang mới mà chúng ta vẫn nghe nói đến đó là "Cuộc cách mạng công nghiệp thứ 4". Đây là cuộc cách mạng của khoa học, trí tuệ, phát minh và sáng kiến. Sự thực là nền kinh tế Mỹ đã hồi phục, tỉ lệ thất nghiệp thấp nhưng sự chênh lệnh giàu nghèo lại gia tăng. Một số tầng lớp dân Mỹ bị nghèo đi và có cảm giác bị bỏ rơi.

Để giải quyết tình trạng bất bình đẳng này cho Việt Nam  trong tương lai thì chúng tôi đã trình bày và phân tích trong Dự Án Chính Trị- Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai :

"...Trong một thế giới thay đổi dồn dập như hiện nay, quốc gia nào cũng phải chịu những xáo trộn không ngừng. Ngành này tiến lên trong khi ngành kia suy thoái, khu vực này bành trướng trong khi khu vực khác trì trệ. Những chênh lệch xã hội liên tiếp xuất hiện và các chính sách dù hoàn chỉnh đến đâu cũng không thể nào thỏa mãn được tất cả mọi người. Cho nên quốc gia nào, dân tộc nào cũng liên tục phải hòa giải với nhau vì các mối xung đột quyền lợi và căng thẳng luôn luôn xảy ra. Hòa giải đã trở thành triết lý điều hành quốc gia... ".

Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên xác quyết rằng "Hòa Giải Dân Tộc" sẽ là một "triết lý cầm quyền và điều hành quốc gia" của chúng tôi trong tương lai, nếu chúng tôi được người dân Việt Nam  lựa chọn.

Ông Trump có một điểm sáng và vì thế nhiều người Mỹ (trong đó có nhiều người gốc Việt) đã bỏ phiếu cho ông đó là chủ trương lập lại trật tự kinh tế toàn cầu mà nổi bật là giữa Mỹ và Trung Quốc. Chúng ta đều biết Mỹ luôn bị thâm thủng mậu dịch với Trung Quốc (năm 2015 vào khoảng 365 tỉ USD). Mỹ cũng bị thâm thủng mậu dịch với các đồng minh chủ chốt như Nhật, Đức (mỗi nước khoảng 70 tỉ USD). Trung Quốc đã kiếm lợi lớn trong giao thương với Mỹ và cùng sự tăng trưởng kinh tế đó, Trung Quốc cũng muốn phân chia lại thế giới, tức là cạnh tranh ngôi vị bá chủ thế giới của Mỹ. Trong 8 năm cầm quyền của mình, Obama, người theo đuổi "chủ nghĩa thực tiễn", đã làm cho sự bất bình đẳng giữa Mỹ và Trung Quốc tăng lên không ngừng. Chủ trương cô lập Trung Quốc bằng chính sách "bảo hộ mậu dịch" của ông Trump và nếu cần thì sẽ phát động chiến tranh thương mại với Trung Quốc… đã đánh trúng lòng tự tôn và kiêu hãnh của người Mỹ.

Nước Mỹ là một đất nước vĩ đại, dân tộc Mỹ là dân tộc vĩ đại, ngay từ lúc mới sinh ra, người Mỹ đã biết đến một thể chế chính trị duy nhất đó là dân chủ. Chính tinh thần dân chủ và tự do sẽ giúp cho người Mỹ sửa chữa mọi sai lầm và tiến về phía trước.

Việt Hoàng

(30/01/2017)  

Trong bối cảnh những sắc lệnh hành pháp được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành từ đầu nhiệm kỳ đến giờ gây không ít tranh cãi, dư luận đang ngày càng quan tâm đến sức mạnh của công cụ này.

Những ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Donald Trump bị phủ bóng bởi những tranh cãi (như quy mô đám đông tham gia lễ nhậm chức) và sắc lệnh hành pháp.

Đối với nhiều người, sắc lệnh hành pháp của tổng thống Mỹ vẫn còn là điều khá mới mẻ.

Dù vậy, trong bối cảnh những sắc lệnh được ông Trump ký ban hành từ đầu nhiệm kỳ đến giờ gây không ít tranh cãi, như sắc lệnh tạm cấm dân từ 7 nước Hồi giáo nhập cảnh Mỹ, dư luận đang ngày càng quan tâm đến sức mạnh của công cụ này.

Ông Trump ký một sắc lệnh hành pháp hôm 27/1. Ảnh : Reuters

Sắc lệnh hành pháp là gì ?

Về cơ bản, sắc lệnh hành pháp là tuyên bố chính thức của tổng thống về việc các cơ quan liên bang chịu sự quản lý của ông sử dụng nguồn lực của mình ra sao.

Sắc lệnh hành pháp còn là chỉ thị của tổng thống về việc chính phủ hoạt động ra sao trong những khuôn khổ do quốc hội và hiến pháp quy định.

Chẳng hạn như sắc lệnh hành pháp của ông Trump về xây dựng bức tường tại biên giới với Mexico thực chất là yêu cầu chính phủ liên bang xem vấn đề này là ưu tiên, cũng như ra lệnh cho Bộ An ninh Nội địa sử dụng mọi nguồn tiền có sẵn để hoàn thành mục tiêu đề ra.

Sắc lệnh hành pháp của tổng thống được xem là mang tính ràng buộc nhưng chịu sự xem xét lại về mặt pháp lý.

Bước đi gây nhiều tranh cãi

Sắc lệnh hành pháp thường gây không ít tranh cãi. Đảng đối lập hay cáo buộc tổng thống lạm quyền, hành xử như "kẻ độc tài" và thay đổi luật lệ.

Đây là điều cựu Tổng thống Barack Obama đối mặt khi ký ban hành sắc lệnh bảo vệ hàng triệu người nhập cư trái phép khỏi mối đe dọa bị trục xuất.

Những người phản đối cáo buộc ông Obama lạm quyền bằng cách tự ý thực thi chương trình cải cách nhập cư mà không thông qua quốc hội. Một thẩm phán liên bang vào năm ngoái ra lệnh tạm ngưng chương trình này.

Tranh cãi cũng là điều khó tránh từ những sắc lệnh của ông Trump liên quan đến vấn đề nhập cư, như ra lệnh không cấp ngân sách liên bang cho những thành phố nào bị xem là "che chở" người nhập cư.

Ông Trump sẵn sàng đi bao xa ?

Theo thống kê, ông Trump đã ký ban hành tổng cộng 6 sắc lệnh hành pháp trong 7 ngày đầu tiên kể từ khi lên nắm quyền. Để so sánh, ông Obama ký ban hành 9 sắc lệnh hành pháp trong 10 ngày đầu tiên sau khi nhậm chức đầu năm 2009.

Tuy nhiên, những con số trên không nói lên nhiều điều. Điều quan trọng hơn là ông Trump sẵn sàng đi xa đến đâu đối với những sắc lệnh gây tranh cãi đã ký ban hành.

Không ít thành viên đảng Dân chủ bất bình với những sắc lệnh của ông Trump về bức tường biên giới, chống lại thành phố bảo vệ người nhập cư, bắt đầu bãi bỏ chương trình bảo hiểm y tế Obamacare, xúc tiến xây dựng đường ống dẫn dầu Keystone XL.

Chưa hết, những sắc lệnh ban hành hôm 27/1 bị chỉ trích là động thái cấm người nhập cư Hồi giáo và người tị nạn đến Mỹ.

Những tuần sắp tới sẽ chứng kiến cuộc tranh luận gay gắt về việc liệu những sắc lệnh trên của ông Trump có lạm quyền hoặc đi ngược lại tinh thần của Hiến pháp hay không.

Điểm yếu của sắc lệnh hành pháp

Không ít người cho rằng tổng thống thường sử dụng sắc lệnh hành pháp mỗi khi quốc hội không đáp ứng những gì họ mong muốn. Chẳng hạn như sắc lệnh của ông Obama về nhập cư ra đời sau khi ông không thể thuyết phục được quốc hội thông qua biện pháp cải cách nhập cư toàn diện.

Tuy nhiên, bất kỳ tổng thống nào vẫn muốn quốc hội thông qua những vấn đề gây nhiều tranh cãi như thế, một phần vì sắc lệnh hành pháp vẫn có điểm yếu chính là nguy cơ bị tòa án ngăn chặn. Ngoài ra, việc một tổng thống lạm dụng sắc lệnh hành pháp có thể dẫn đến nhận định rằng chương trình nghị sự của họ không được quốc hội hậu thuẫn.

Dĩ nhiên, ưu điểm của sắc lệnh hành pháp là tổng thống có thể tìm cách làm bất kỳ điều gì mình muốn chỉ bằng hành động đặt bút ký và hy vọng điều tốt nhất xảy ra.

P.Võ (Theo The Washington Post)

Bài học quan trọng nhất từ sự thay đổi chính sách của Trump, với Việt Nam cũng như các nước Châu Á-Thái Bình Dương khác, đó là độc lập tự chủ, tự lực tự cường.

Tổng thống thứ 45 của Hiệp chúng quốc Hoa Kỳ ông Donald Trump đã tuyên thệ nhậm chức hôm 20/1 với bài diễn văn 16 phút đầy ấn tượng và khác thường.

Người ta không còn nghe thấy những lời hoa mỹ được các chính khách thường lặp đi lặp lại theo khuôn mẫu sau mỗi lần tiếp quản quyền lực.

Thay vào đó là những cái nhìn xoáy thẳng vào sự thật, tiếp theo đó là những chính sách đảo ngược tình thế, tống cựu nghênh tân.

Người viết dù rất ấn tượng với bài phát biểu của ông Donald Trump, xong vẫn muốn để một vài ngày lắng lại cảm xúc, quan sát tiếp những hành động đầu tiên của tân Tổng thống Hoa Kỳ để đưa ra một số nhận định cùng chia sẻ với bạn đọc Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam đầu xuân Đinh Dậu.

Mùa xuân này với người Mỹ và phần còn lại của thế giới, là một mùa xuân đặc biệt, bởi nó sẽ đánh dấu một bước khởi đầu mới, một bước ngoặt mới của đời sống chính trị, kinh tế quốc tế.

Trump không nói chơi

The New York Times ngày 10/1 cho biết, trước khi nhậm chức 10 ngày ông Donald Trump đã yêu cầu Quốc hội Mỹ bác bỏ Đạo luật Chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng (Obamacare) và thông qua một đạo luật mới về y tế một cách nhanh chóng.

Ông đã yêu cầu các nghị sĩ đảng Cộng hòa lập tức thực hiện điều này.

Trump tuyên bố, trì hoãn việc bãi bỏ Obamacare vài tuần hay phải mất vài năm để thực hiện một đạo luật thay thế là điều không thể chấp nhận với tân Tổng thống [1].

Chỉ 3 ngày sau, cuộc bỏ phiếu diễn ra tại Hạ viện Mỹ với 227 phiếu thuận, 198 phiếu chống, kế hoạch hủy bỏ và thay thế Obamacare đã chính thức bắt đầu.

Vấn đề đặt ra là, tại sao một đạo luật được nhiều người tin là nhân đạo, là thành công của Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama lại bị người kế nhiệm gạt phăng đi như thế ?

Trump đã cho biết cụ thể nguyên nhân trong cuốn sách "Nước Mỹ nhìn từ bên trong. Làm thế nào để nước Mỹ què quặt hùng mạnh trở lại" của ông xuất bản cuối năm 2015, và đó cũng là cương lĩnh tranh cử của ông [2].

Có thể tóm lược lý do phải hủy Obamacare và ra một đạo luật thay thế như thế này : muốn có chất lượng dịch vụ y tế tốt, phải có sự cạnh tranh giữa các nhà cung cấp dịch vụ. 

Cạnh tranh vừa góp phần hạ thấp giá cả, vừa nâng cao chất lượng dịch vụ.

Nhà nước cần tạo môi trường và hành lang pháp lý đảm bảo cho sự cạnh tranh lành mạnh và minh bạch trong hệ thống y tế. 

Tuy nhiên Obamacare lại chặn đứng sự canh tranh thật sự giữa các công ty bảo hiểm để có được khách hàng.

Dưới Đạo luật Obamacare, các công ty bảo hiểm lớn gần như độc quyền ở mỗi bang. Chính những công ty bảo hiểm này trả tiền cho các chính trị gia và dùng nó để "kiểm soát" họ.

Donand Trump đi lên từ một doanh nhân, ông phải lo cuộc sống cho hàng ngàn công nhân, trong đó có bảo hiểm y tế. Ông dùng tiền túi của mình để tranh cử, không tranh cử bằng túi tiền các doanh nghiệp.

Vậy giải pháp tân Tổng thống Mỹ đưa ra để thay thế Obamacare là gì ? Theo ông, chính phủ không nên can thiệp vào lĩnh vực dịch vụ y tế, trừ trường hợp vạn bất đắc dĩ. 

Công việc chính phủ Mỹ cần làm là tạo chính sách để đảm bảo cho các công ty bảo hiểm vững mạnh về tài chính, để nếu có một sự cố y tế nào đó, họ sẽ có đủ nguồn lực để xử lý.

Động thái quyết liệt thứ 2 cho thấy Donald Trump không nói chơi, đó là ông giữ đúng cam kết tranh cử, ngày đầu tiên làm việc ông đã ký quyết định chính thức rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp định Đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Quyết định này cũng giống việc hủy bỏ Obamacare, gây tranh cãi chính trong lòng nước Mỹ. Thậm chí vượt ra ngoài khuôn khổ nước Mỹ, nhiều người, nhiều nhà phân tích đã bày tỏ sự thất vọng về tân Tổng thống Hoa Kỳ.

Tại sao người ta thất vọng ? Tại sao Trump cứ phải nhất quyết hủy TPP ? 

Cá nhân tôi cho rằng, người ta thất vọng vì thói quen, quán tính và nếp tư duy cũ.

Lâu nay dư luận vẫn coi Mỹ là nước phải gánh trách nhiệm đảm bảo an ninh cho khu vực Châu Á - Thái Bình Dương trước sự trỗi dậy về kinh tế - quân sự và theo đuổi yêu sách lãnh thổ phi lý từ Trung Quốc, vấn đề hạt nhân bán đảo Triều Tiên.

Tân Tổng thống Donald Trump tiễn người tiền nhiệm Barack Obama rời Điện Capitol sau lễ nhậm chức hôm 20/1, ảnh : AP.

TPP được chính quyền Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama và phần đông dư luận xem là một phần của chiến lược xoay trục, hay còn gọi là tái cân bằng sang Châu Á - Thái Bình Dương, để đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Còn Bắc Kinh thì xem hiệp định này cũng như chiến lược xoay trục là một hình thức "bao vây" họ. Có lẽ đây chính là lý do để người ta ủng hộ TPP, và tiếc nuối khi Trump quyết đinh rút Hoa Kỳ khỏi hiệp định này.

Lý do đã được tân Tổng thống Hoa Kỳ nêu ra trong chiến dịch tranh cử, cũng như diễn văn nhậm chức. Xin được trích dẫn một đoạn trong diễn văn nhậm chức của ông để hiểu thêm quyết sách quan trọng này :

"Trong nhiều thập niên, chúng ta đã làm giàu cho công nghiệp nước ngoài trong khi công nghiệp Mỹ bị thua thiệt ;

Trợ cấp cho quân đội các nước khác trong khi để mặc cho quân đội của chúng ta suy yếu một cách đáng buồn ;

Chúng ta đã bảo vệ biên giới các quốc gia khác trong khi không bảo vệ biên giới của chính đất nước mình ;

Chúng ta đã chi hàng nghìn tỷ đôla ở nước ngoài trong khi cơ sở hạ tầng của Mỹ rơi vào tình trạng hư hại, mục nát.

Chúng ta đã giúp các nước khác trở nên giàu có trong khi sự thịnh vượng, sức mạnh và niềm tự tin của đất nước chúng ta mai một dần.

Lần lượt, các nhà máy đóng cửa và rời lãnh thổ của chúng ta, mà không mảy may nghĩ đến hàng triệu, hàng triệu công nhân Mỹ bị bỏ lại phía sau.

Tầng lớp trung lưu của chúng ta đã bị tước mất tài sản, nhà cửa, để chia lại trên khắp thế giới.

Nhưng đó là quá khứ. Bây giờ chúng ta sẽ chỉ hướng đến tương lai."

Giải pháp của Trump là : nước Mỹ sẽ phải tuân theo hai quy định đơn giản : mua hàng Mỹ và mướn nhân công Mỹ.

Khi mất đi "chùm khế ngọt viện trợ" hay "chiếc ô an ninh" vốn đã quen sự hiện diện của nó từ lâu, người ta thấy băn khoăn, lo lắng, hụt hẫng... cũng là điều dễ hiểu.

Nhưng đã đến lúc tất cả các quốc gia phải tự lực cánh sinh, phải tìm đường đi cho riêng mình trong con đường chung hướng tới hòa bình, thịnh vượng, trật tự công bằng dựa trên luật pháp quốc tế mà nhân loại văn minh hướng tới. Không thể mãi dựa vào nước này hay nước khác.

Trump sẽ làm gương, thay vì xuất khẩu giá trị Mỹ

Cá nhân tôi cho rằng, đây là thay đổi căn bản và toàn diện nhất trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ dưới thời tân Tổng thống Donald Trump. Trong diễn văn nhậm chức, ông khẳng định :

"Chúng ta sẽ xây dựng tình hữu nghị và thiện chí với các quốc gia trên thế giới - nhưng chúng ta làm như vậy với ý thức rằng tất cả các quốc gia có quyền đặt lợi ích của chính họ lên trên hết.

Chúng ta không tìm cách áp đặt lối sống của chúng ta lên bất cứ ai, mà thay vào đó là tự mình thể hiện như một tấm gương cho mọi người noi theo".

Nói cách khác, nước Mỹ dưới thời Trump sẽ không đảm nhiệm vai "cảnh sát toàn cầu", sẽ không làm chuyện "bao đồng" như các chính phủ tiền nhiệm.

Đồng thời, Mỹ dưới thời Trump cũng sẽ từ bỏ chính sách xuất khẩu hệ giá trị tự do, dân chủ Mỹ sang các nước khác. Nước nào thấy hay thì học, vấn đề của nước nào, nước đó tự giải quyết.

Điều này trái ngược hoàn toàn với nếp nghĩ Mỹ phải là lãnh đạo toàn cầu, Mỹ phải lo giải quyết mọi chuyện từ Trung Đông, Bắc Phi cho đến Đông Á.

Trump không nghĩ vậy, và tôi cho rằng, đó là suy nghĩ thực dụng, phù hợp với tương quan lực lượng giữa các siêu cường trong bối cảnh hiện nay và vì nước Mỹ.

Do đó, việc Trump rút Hoa Kỳ khỏi TPP biết đâu lại là một cơ hội, thay vì thách thức như nhiều người vẫn nghĩ.

Có phải Trump "nhường" địa vị hiện có của mình cho Trung Quốc ?

Câu hỏi này không chỉ nhiều quan điểm trong dư luận Việt Nam đặt ra, mà ngay cả chính giới và học giả Hoa Kỳ cũng có nhiều người nhận định tương tự, ví như Thượng nghị sĩ John McCain, hay Giáo sư Jonathan London.

Tôi thì không cho rằng quyết định rút khỏi TPP làm suy yếu vai trò, ảnh hưởng của Mỹ tại Châu Á - Thái Bình Dương. Ngược lại, nó có thể làm cho Washington mạnh thêm.

Thứ nhất, bản chất TPP là một hiệp định về tự do thương mại, nhưng lâu nay nhiều người lại chỉ coi trọng giá trị an ninh, địa-chính trị, địa-chiến lược của nó.

Việt Nam là một thành viên tham gia đàm phán, ký kết TPP với nhiều kỳ vọng về cơ hội, thị trường cho hàng hóa, sản phẩm Việt Nam vào thị trường Mỹ và các nước tham gia TPP.

Nhưng cá nhân tôi quan sát thấy, dường như rất ít người dân và doanh nghiệp hiểu tường tận về TPP và chủ động chuẩn bị cho sự gia nhập sân chơi này.

Trên báo chí, TPP thường được gắn với câu chuyện an ninh khu vực, quan hệ Trung - Mỹ và cả chuyện Biển Đông.

Với tâm thế và sự chuẩn bị như vậy, tham gia TPP lợi chưa thấy đâu, nhưng nguy cơ Việt Nam trở thành nơi các sản phẩm Trung Quốc "rửa" xuất xứ để vào thị trường TPP là khá rõ ràng. 

Câu chuyện thép Trung Quốc núp xuất xứ Việt Nam để vào Châu Âu là một bài học.

Còn tại sao tôi nói rút khỏi TPP có thể giúp Mỹ tăng vai trò ở Châu Á - Thái Bình Dương và không có chuyện "nhường ngôi" cho Trung Quốc ? Đó là vì, cuộc so găng Trung - Mỹ quyết định bởi "nội công" chứ không phải "ngoại lực".

Sở dĩ Bắc Kinh làm mưa làm gió trong hoạt động kinh tế đối ngoại, sử dụng kinh tế - thương mại như công cụ để thực hiện các ý đồ chính trị là vì, họ có nguồn ngoại tệ dồi dào nhờ thống trị thị trường hàng giá rẻ gần như toàn thế giới trong mấy chục năm phát triển hòa bình sau Chiến tranh Thế giới II.

Sở dĩ Mỹ đứng trước nguy cơ bị Trung Quốc qua mặt là vì một thời gian dài chạy theo chính sách "bao đồng", "cảnh sát toàn cầu" mà không lo củng cố nội lực.

Do đó, sự thay đổi của Trump là cần thiết. Chỉ có như thế, nước Mỹ mới có thể mạnh trở lại. Dưới thời Obama, Trung Quốc tự tung tự tác quân sự hóa Biển Đông, Mỹ có làm gì được họ ? 

Vậy hy vọng gì vào TPP và chiến lược tái cân bằng ngăn được Trung Quốc tiếp tục độc chiếm Biển Đông ? Thậm chí, nó chỉ tạo thêm những cái cớ để Trung Quốc lấn thêm từng bước.

Rút khỏi TPP, không có nghĩa là nước Mỹ dưới thời Trump rút khỏi Châu Á - Thái Bình Dương hay Biển Đông. Đơn giản là Trump sẽ sử dụng nước cờ địa- chính trị khác, con bài chiến lược khác để kiềm chế sự leo thang của Trung Quốc.

Một trong số đó là vấn đề Đài Loan. Thời gian tới, có thể sẽ có nhiều dấu hiệu, bằng chứng hơn nữa về điều này, vì ông mới vừa nhậm chức. Tôi cho rằng, đây mới là con bài hiệu quả để Mỹ chơi với Trung Quốc trên bàn cờ Biển Đông.

Bài học nào cho Việt Nam và các nước ở khu vực Biển Đông ?

Bài học quan trọng nhất từ sự thay đổi chính sách của Trump, với Việt Nam cũng như các nướ Châu Á-Thái Bình Dương khác, đó là độc lập tự chủ, tự lực tự cường, đoàn kết trên cơ sở bảo vệ lợi ích chung, trật tự và luật pháp quốc tế.

Tư duy dựa vào Mỹ về an ninh, dựa vào Trung Quốc về kinh tế đã chứng minh là lựa chọn lợi bất cập hại.

Hai quốc gia thích ứng nhanh nhất với sự thay đổi thời cuộc và chính trường Hoa Kỳ trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương là Nhật Bản và Philippines.

Mỹ chỉ bảo vệ lợi ích của Mỹ, chúng ta và bất cứ quốc gia nào cũng thế. Tuy nhiên ở khu vực Biển Đông, có lợi ích chung cho tất cả các bên, đó là hòa bình, ổn định, an ninh, tự do hàng hải - hàng không và luật pháp quốc tế.

Thay vì tìm cách dựa vào Mỹ để đối phó với Trung Quốc, chúng ta cần tìm hiểu các chính sách của 2 cường quốc này, để hướng tới một tiếng nói chung mà các bên chấp nhận được.

Muốn làm điều đó, chúng ta cần phải có tư duy độc lập. Lệ thuộc ngay từ tư duy vào bất cứ quốc gia nào, cũng sẽ dẫn đến sự lệ thuộc nhiều mặt trong thực tế.

Về mặt kinh tế, đồng tiền Trung Quốc tuy không đi kèm điều kiện khắt khe về chính trị, nhân quyền như nguồn vốn phương Tây, nhưng nó lại luôn đi kèm với công nghệ lạc hậu, ô nhiễm, doanh nghiệp - nhà thầu và lao động chân tay Trung Quốc. Đằng sau đó là cả một hệ lụy.

Tôi không tin Trung Quốc có khả năng thay thế vai trò của Mỹ ở Châu Á - Thái Bình Dương chỉ với khoảng 240 tỉ USD họ tuyên bố qua Quỹ Con đường Tơ lụa, AIIB hay "sáng kiến" một vành đai, một con đường.

Bản thân Trung Quốc cũng đang chật vật tái cơ cấu nền kinh tế và tìm cách đẩy các doanh nghiệp, nhà máy, công nghệ ô nhiễm lạc hậu ra nước ngoài theo Con đường tơ lụa mà lại mơ lãnh đạo kinh tế toàn cầu chỉ là chuyện viển vông, mò trăng đáy nước.

Vì thế, nên coi Trung Quốc là một đối tác kinh tế bình đẳng, làm việc với họ trên cơ sở sòng phẳng và cùng có lợi. Chấp nhận dễ dãi các nhà thầu Trung Quốc, chúng ta cũng như nhiều nước trong khu vực đã, đang và sẽ phải trả giả.

Tôi cho rằng, những quan điểm tin là Trump rút Mỹ khỏi TPP sẽ khiến Việt Nam "lệ thuộc" vào Trung Quốc là không chính xác. Nó không những chẳng giúp nước ta mạnh lên, mà chỉ là tư duy xui Việt Nam lệ thuộc nước này, thay vì nước khác.

Các con số thống kê về quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc cho thấy quốc gia láng giềng này là một thị trường lớn có sức ảnh hưởng mạnh, thậm chí có thể chi phối một số lĩnh vực, ngành sản xuất.

Điều đó tất nhiên là không ổn, và chúng ta đã, đang và sẽ tiếp tục mở cửa, đa dạng hóa thị trường. 

Nhưng không thể phủ nhận thực tế rằng, trong những năm tháng chiến tranh và bị cấm vận sau chiến tranh, Trung Quốc đã viện trợ, giúp đỡ Việt Nam rất nhiều về tiền của, vật tư.

Muốn mạnh lên, chỉ có cách không ngừng đổi mới, tự lực tự cường, nghiên cứu nắm bắt các xu thế chính sách các nước lớn có lợi cho hòa bình, ổn định và sự phát triển của Việt Nam để tận dụng tối đa các lợi thế, đòn bẩy và nguồn lực.

Câu chuyện tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, hàng hải giữa Việt Nam - Trung Quốc và một số quốc gia nữa là một vấn đề khác, cần được giải quyết trên cơ sở pháp lý quốc tế, trong đó quan hệ thân thiện về chính trị là một lợi thế.

Bài học quan trọng tiếp theo là tư duy khoa học khi nhìn nhận các vấn đề thời cuộc, tránh để cảm xúc chi phối. Chúng ta nên nhìn vào mục đích, hiệu quả chứ không nên nhìn vào cái vỏ bề ngoài.

Chúng ta cần nghiên cứu sâu hơn nữa về các nhà lãnh đạo mới nổi cũng như chính sách của họ thay vì bình phẩm và chỉ trích. 

Tôi thấy rất lạ là nhiều người trong chúng ta tỏ ra khá cay nghiệt với ông Rodrigo Duterte, ông Donald Trump hay ông Tập Cận Bình, ngay cả với những công việc nội bộ của đất nước họ và người dân của họ cũng không phản đối thái quá.

Muốn nước nhà mạnh lên, thiết nghĩ phải thay đổi triệt để 2 điều này trong tư duy, suy nghĩ và hành động của mỗi người. 

Ngày đầu xuân Đinh Dậu xin có mấy lời dông dài chia sẻ với bạn đọc, chúc Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam và quý bạn đọc xa gần một năm mới an khang, thịnh vượng và đóng góp nhiều hơn vì sự tiến bộ của cộng đồng, quốc gia, dân tộc.

TS Trần Công Trục

Nguồn : GDVN, 28/01/2017

Tài liệu tham khảo :

[1]https://www.nytimes.com/2017/01/10/us/repeal-affordable-care-act-donald-trump.html

[2]http://nhanam.vn/tin-tuc/nuoc-my-que-quat-qua-goc-nhin-cua-donald-trump

Trật tự được thiết lập đã bị Trump làm xáo trộn

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Philadelphia, Pennsylvania, ngày 26/01/2017. REUTERS/Mark Makela

Chỉ trong vòng có 1 tuần từ khi nhậm chức, tân tổng thống Donald Trump đã ký hàng chục sắc lệnh liên quan đến bảo hiểm y tế, nhập cư, tự do thương mại, năng lượng, các quy định của Liên Bang và quản lý hành chính. Nói như Le Figaro, Donald Trump là vị tổng thống "làm xáo trộn trật tự đã được thiết lập".

Tân tổng thống Donald Trump đã phá vỡ truyền thống thận trọng và cân nhắc của các tổng thống Mỹ tiền nhiệm trong những ngày đầu đặt chân vào Nhà Trắng. Donald Trump đã hứa thay đổi nhiều hồ sơ và đã bắt tay vào thực hiện ngay lập tức. Các mệnh lệnh nối tiếp nhau, nhiều tuyên bố được đưa ra và... căng thẳng nảy sinh.

Chính sách ngoại giao của Donald Trump bắt đầu với "trò chơi" ban hành "sắc lệnh", tìm cách lấy lòng hay dọa nạt. Hôm thứ Tư 25/01, Donald Trump cam kết đưa ra các biện pháp "hợp tác chưa từng có" để cải thiện mối quan hệ với Mexico. Nhưng đến ngày thứ Năm, ông lại dọa hủy cuộc gặp với tổng thống Pena Nieto nếu Mexico không muốn trả tiền xây bức tường ngăn cách hai nước. Ngay lập tức, tổng thống Mexico thông báo hủy chuyến thăm Washington. Đáp lại, Donald Trump thông báo áp thuế 20% đối với các sản phẩm nhập từ Mexico.

Vụ đối đầu như vậy cho phép tổng thống Donald Trump chứng minh rằng ông đấu tranh vì lợi ích của nước Mỹ và rằng ông giữ lời hứa. Nhưng những ồn ào ở Nhà Trắng lại bắt đầu tạo cảm giác rằng ở đó mọi chuyện rất lộn xộn.

Le Figaro nhận xét là phần lớn hoạt động của tổng thống Trump đều nhằm thu hút sự chú ý của dư luận. Mỗi khi ông ký sắc lệnh, công chúng lại thấy hình ảnh rất nhiều cộng sự vây quanh ông trong phòng Bầu Dục.

Tuy nhiên, cũng rất nhiều quyết định được đưa ra theo kiểu "lén lút, vụng trộm". Chẳng hạn như tất cả gì liên quan tới thay đổi khí hậu đã bị gỡ khỏi trang web của Nhà Trắng và của cơ quan bảo vệ môi trường EPA. Các quan chức bị cấm thông báo điều này với công chúng. Donald Trump cũng "lẳng lặng" cắt giảm nhiều cơ quan hành chính. Hội thảo về khí hậu và phòng ngừa dịch bệnh cũng bị hủy mà không được báo trước cho dù công tác chuẩn bị hội thảo đã được tiến hành từ nhiều tháng nay. Donald Trump cũng yêu cầu cơ quan bảo vệ môi trường EPA ngưng mọi hợp đồng hay cung cấp tài chính cho việc nghiên cứu về sự nóng dần lên của Trái Đất.

Còn các bộ thì ghi nhận "sự chảy máu nhân tài". Sáu, bảy quan chức cao cấp nhất của bộ Ngoại Giao Mỹ đã đồng loạt từ chức hôm thứ Tư 25/01, nhưng Donald Trump không hề tỏ ý muốn giữ họ lại. Nhiều sắc lệnh do các cố vấn của tổng thống soạn thảo mà không thông qua ý kiến của các quan chức chính phủ hay các chuyên gia.

Ngay cả bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis và giám đốc CIA Mike Pompeo cũng bị bất ngờ trước dự định của tổng thống về việc khôi phục biện pháp tra tấn bằng nước, vốn đã bị chính quyền Obama cấm từ năm 2009. Họ không ủng hộ dự định này nhưng tổng thống Trump lại nghĩ rằng mọi chuyện sẽ ổn.

Trả lời câu hỏi liệu ông có sợ việc đóng cửa biên giới với người dân một số nước sẽ làm người Hồi giáo nổi giận hay không, Donald Trump trả lời "Đã có quá nhiều nỗi tức giận rồi, làm sao mà còn có thêm được nữa ? Thế giới đang giận dữ, thế giới đang "lộn tùng phèo cả lên".

Tổng thống Donald Trump đã trấn an người dân là "Tôi biết cái gì là đúng, cái gì là sai và tôi rất giỏi trong việc này". Thế nhưng, sau khi đảm bảo là không người dân nào phải chết trên đường phố thì Donald Trump lại quyết định thay đổi luật Obamacare, rồi ông lại dự định khôi phục các biện pháp tra tấn vì muốn "là vị tổng thống của một đất nước an toàn".

Silicon Valley, mảnh đất lành đón tiếp ê-kíp Obama

Sau khi tổng thống Barack Obama mãn nhiệm, các cộng sự của ông đi về đâu ? Tương lai của họ ra sao ? Các câu hỏi này được báo Le Monde trả lời qua bài : "Silicon Valley, mảnh đất lành đón tiếp ê-kíp Obama". Từ ba năm nay, rất nhiều cựu cộng sự của Obama đã tới làm việc ở Silicon Valley, cái nôi của công nghệ cao Hoa Kỳ. Xu hướng này gia tăng trong những năm tháng cuối nhiệm kỳ của ông Obama.

Tại Washington, người ta gọi việc chuyển hướng này là "cánh cửa xoay" : khu vực tư nhân đón nhận những người có nhiều kinh nghiệm làm việc trong chính quyền. Thực ra, các cựu quan chức cũng chuyển sang làm việc cho các nhóm vận động hành lang có thế lực như K Street (ở Washington), cho các định chế tài chính Wall Street (ở New York) hoặc các tập đoàn lớn trong lĩnh vực viễn thông, năng lượng, dược phẩm… Đó là những ngành nghề thường xuyên phải đối mặt với các luật lệ, quy định pháp luật. Thế nhưng, Silicon Valley cũng là một địa chỉ thịnh hành thu hút nhiều cựu quan chức.

Ví dụ, năm 2015, ông Jay Carney, nguyên là phát ngôn viên của Nhà Trắng, đã chuyển sang làm việc cho tập đoàn Amazon.

Theo ông Daniel Stevens, giám đốc tổ chức phi chính phủ Campaign for Accountability, chuyên theo dõi vấn đề trách nhiệm và đạo đức của chính phủ, được Le Monde trích dẫn, thì "hoạt động của các doanh nghiệp này có thể phụ thuộc rất nhiều vào một số luật lệ được thảo luận ở Washington".

Vận động hành lang chưa đủ, cần phải có người hiểu biết chính phủ vận hành ra sao và có thể dự tính được những lo lắng, quan tâm của chính phủ. Vẫn theo đại diện tổ chức Campaign for Accountability, trong 8 năm qua, công ty Mountain View đã tuyển dụng gần 200 cựu quan chức của chính quyền Obama. Do vậy, doanh nghiệp này có quan hệ đặc biệt với Nhà Trắng.

Mỹ có thể giảm các cam kết đối với Liên Hiệp Quốc và một số thoả thuận quốc tế

Vẫn liên quan đến tổng thống Donald Trump, Les Echos đưa tin "Mỹ có thể giảm các cam kết đối với Liên Hiệp Quốc và một số thoả thuận quốc tế". Thông tin này dựa theo báo New York Times, ngày 25/01. Tờ báo cho biết là dường như chính quyền Trump đang chuẩn bị hai sắc lệnh giảm bớt các cam kết của Hoa Kỳ đối với các tổ chức quốc tế trực thuộc Liên Hiệp Quốc. Cho dù chưa chắc hai văn bản này sẽ được ký và thậm chí có ký cũng chưa chắc được thực hiện, nhưng động thái này chứng tỏ chính quyền Trump coi thường các định chế quốc tế.

Theo chuyên gia Cale Salih, thuộc trung tâm nghiên cứu Liên Hiệp Quốc, thì với Donald Trump, chính sách đối ngoại của Mỹ phục vụ các lợi ích quốc gia, chứ không nhằm bảo vệ các giá trị là biểu tượng của nước này.

Tầng lớp trung lưu Trung Quốc làm thay đổi bản đồ du lịch thế giới

Trang kinh tế của Les Echos có bài "Tầng lớp trung lưu Trung Quốc làm thay đổi bản đồ du lịch thế giới".

Vào dịp Tết nguyên đán, tại Trung Quốc, có khoảng 3 tỷ lượt di chuyển. Theo truyền thống, đó là dịp trở lại gia đình ăn Tết, gặp gỡ người thân. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế, ngày càng có nhiều người đi du lịch trong nước và ở nước ngoài.

Theo dự báo, trong kỳ nghỉ này, Thái Lan sẽ đón tiếp khoảng 240 ngàn du khách Trung Quốc, Hàn Quốc 140 ngàn. 80% du khách đăng ký thuê khách sạn ở bãi biển Nha Trang, Việt Nam là người Trung Quốc.

Theo giới chuyên gia, Trung Quốc trở thành đầu tầu thúc đẩy ngành du lịch thế giới. Đại diện Quỹ đầu tư Acapital, được báo Les Echos trích dẫn, cho biết : "Nếu như Trung Quốc đóng góp khoảng 1/3 cho tăng trưởng trên toàn thế giới, thì nước này đóng góp tới 70% cho tăng trưởng du lịch toàn cầu". Năm ngoái, 122 triệu người Trung Quốc đi du lịch nước ngoài, tiêu xài khoảng 110 tỷ đô la. Đa số là đến Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan vì không cần hộ chiếu. Sau đó là các nước láng giềng như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia.

Theo một nghiên cứu của báo The Economist, cùng với việc thu nhập gia tăng, các chuyến du lịch tốn kém hơn, tới những nơi xa hơn, cũng sẽ gia tăng. Và tiến trình này đang diễn ra. Trong vòng 15 năm tới, tầng lớp trung lưu và giàu có sẽ chiếm một phần ba tổng dân số Trung Quốc, thay vì chỉ 10% như hiện nay. Vào năm 2030, Trung Quốc có sẽ khoảng 480 triệu người có mức thu nhập tối thiểu vào khoảng 10 ngàn đô la mỗi năm.

Báo Les Echos cho biết, theo thẩm định của Bắc Kinh, trong 5 năm tới, sẽ có 600 triệu người Trung Quốc đi du lịch nước ngoài. Và đa phần trong số này là du khách ở độ tuổi từ 18 đến 35.

Trang nhất các báo Pháp

Trang nhất báo Le Monde quan tâm đến vụ cựu thủ tướng Pháp François Fillon, ứng viên tổng thống của đảng Những Người Cộng Hòa, cánh hữu, bị tố cáo giả mạo việc làm của vợ để trả lương bà trong nhiều năm. Tờ báo nhận định : "Vụ Fillon làm cho chiến dịch tranh cử của ông bị chao đảo và làm gia tăng sự khó xử của cánh hữu". Còn nhật báo cánh tả Libération chơi chữ mỉa mai trên trang nhất : "Pélénope Fillon, người được Quốc hội cứu trợ".

Hôm nay, tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp thủ tướng Anh Theresa May tại Nhà Trắng. Trang nhất Les Echos chạy tựa : "Brexit : Trump thách thức Châu Âu". Hai nước có cùng các lợi ích kinh tế và thách thức Châu Âu. Không chỉ ủng hộ việc Anh ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu, Donald Trump còn muốn biến chuyến thăm viếng Washington của thủ tướng Anh thành một biểu tượng để thể hiện quan điểm của ông về ngoại giao làm kinh tế (ngoại giao kinh doanh). Thủ tướng Theresa May muốn tiếp tục duy trì "mối quan hệ đặc biệt" giữa Anh và Mỹ. Bà May muốn ký kết một hiệp định song phương với Mỹ, một cách để lãnh đạo Anh cho Châu Âu thấy là bà có thể tạo dựng những liên minh vững chắc.

Thế nhưng, theo Les Echos, "Cuộc đàm phán một hiệp định sẽ kéo dài và phức tạp". Bởi vì chừng nào còn là thành viên của Liên Hiệp Châu Âu thì Anh không thể ký các hiệp định song phương với các nước ngoài khối. Đây là thẩm quyền của Bruxelles. Trong khi đó, cuộc đàm phán về việc Anh ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu có thể kéo dài. Không ai cấm cản thủ tướng Anh bàn về việc ký kết hiệp định song phương với tổng thống Mỹ, chuẩn bị các điều kiện, nhưng hai nước chỉ có thể đàm phán một cách không chính thức.

Về thực chất, cho dù thủ tướng Anh và tổng thống Mỹ đều tỏ ra quyết tâm, nhưng các cuộc đàm phán ký kết hiệp định song phương sẽ không dễ dàng, bởi vì bà Theresa May và ông Donald Trump đều nhấn mạnh là đặt lợi ích quốc gia lên trên hết.

Cho đến nay, nhiều lĩnh vực kinh tế của Anh được bảo hộ, ví dụ nông nghiệp. Liệu Anh sẽ chấp nhận mở cửa những lĩnh vực này cho Hoa Kỳ ? Về phần mình, liệu Donald Trump sẽ chấp nhận tạo thuận lợi cho xe hơi của Anh vào thị trường Mỹ trong lúc ông hứa là bảo vệ các nhà sản xuất trong nước ?

Còn nhật báo công giáo La Croix lại quan tâm tới "Sức sống bất diệt của các nhãn hiệu cổ". Xe đạp của các hãng có từ lâu đời như Solex, Lip, K-Way đã bắt đầu xuất hiện nhiều trở lại trên đường phố và các nhà đầu tư lại "đặt cược" vào các nhãn hàng cổ này.

Thùy Dương

Kể từ khi nắm quyền, tân Tổng thống Donald Trump đã ký một loạt sắc lệnh hành pháp gây nhiều xáo trộn trong và ngoài nước.

Tính đến ngày 24-1, ông Trump đã ký tổng cộng 10 sắc lệnh kể từ khi tiếp quản Nhà Trắng.

Phần lớn chúng đều phù hợp với bản kế hoạch chi tiết về những gì ông Trump sẽ làm trong 100 ngày đầu tiên, được tung ra hồi tháng 10-2016.

Dưới đây là danh sách 10 sắc lệnh ông Trump đã ký :

1. Bắt đầu tiến trình bãi bỏ Obamacare. Ông Trump đã cho phép tất cả các cơ quan liên quan tìm cách giảm gánh nặng pháp lý trong việc sửa đổi Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (ACA), còn gọi là Obamacare.

2. Đóng băng các quy định. Tân tổng thống đóng băng tất cả các quy định mới đang được tiến hành (nhưng chưa được phê chuẩn) cho đến khi được ông hoặc một cơ quan phê duyệt sau khi nắm quyền. Điều này có nghĩa là bất kỳ quy định nào do Tổng thống mãn nhiệm Barack Obama ký trong những tuần cuối cùng đều bị tạm ngừng cho đến khi được chính quyền ông Trump xem xét.

Ông Trump và sắc lệnh thông qua dự án xây dựng hai đường ống dẫn dầu Keystone XL và Dakota Access. Ảnh : REUTERS

3. Chính sách phá thai. Ông Trump cấm dành ngân sách liên bang cho các tổ chức cung cấp dịch vụ phá thai.

4. Hiệp định TPP. Sắc lệnh này rút Mỹ ra khỏi tất cả các cuộc đàm phán của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và việc ký kết thỏa thuận thương mại.

5. Đóng băng quá trình tuyển dụng liên bang. Tân tổng thống tuyên bố các cơ quan không thể tiến hành tuyển dụng nhân sự, chỉ trừ 2 trường hợp ngoại lệ : nhân viên quân sự và các vị trí quan trọng trong việc giữ gìn an toàn cho cộng đồng.

6 + 7. Đẩy nhanh thông qua dự án xây dựng hai đường ống dẫn dầu Keystone XL và Dakota Access.

Ông Trump và sắc lệnh rút nước Mỹ khỏi hiệp định TPP. Ảnh : REUTERS

8. Đẩy nhanh việc đánh giá môi trường. Ông Trump yêu cầu thúc đẩy việc đánh giá môi trường và chấp thuận các dự án hạ tầng cơ sở được ưu tiên cao.

9. Sử dụng thép Mỹ trong đường ống dẫn dầu. Tổng thống Trump chỉ đạo bộ trưởng thương mại đề ra kế hoạch đảm bảo rằng tất cả đường ống dẫn dầu xây dựng hoặc sửa chữa ở Mỹ phải sử dụng vật liệu được sản xuất trong nước "ở mức tối đa".

10. Xem xét lại các quy định về sản xuất. Trong sắc lệnh này, ông Trump ra lệnh bộ trưởng thương mại bắt đầu quá trình xem xét kéo dài 60 ngày về các quy định dành cho nhà sản xuất Mỹ. Mục tiêu là tìm cách đẩy nhanh tiến trình cấp phép và mọi tiến trình liên bang dành cho họ.

Bảo Hạnh

(Theo PBS Newshour)