Ngày 02/12/2020, Tòa Bảo Hiến Thái Lan đã bác bỏ những cáo buộc "xung đột lợi ích" nhắm vào thủ tướng đương nhiệm Prayuth Chan-o-cha. Do vậy, ông được phép tiếp tục cầm quyền.

Người biểu tình Thái Lan ủng hộ dân chủ phẫn nộ sau quyết định của Tòa Bảo Hiến Thái Lan, Bangkok, ngày 02/12/2020.  Reuters - Soe Zeya Tun

Quyết định nói trên khiến công luận Thái Lan thêm phẫn nộ. Phe dân chủ lại xuống đường đòi thủ tướng Thái Lan từ chức.

Từ Bangkok, thông tín viên RFI Carol Isoux giải thích thêm về bế tắc chính trị Thái Lan hiện nay :

"Đối lập Thái Lan tố cáo thủ tướng Chan-o-cha vẫn sử dụng căn hộ dành cho các quan chức cấp cao trong quân đội, dù ông đã chính thức rời khỏi quân đội năm 2014. Trước đó vài tháng, ông Prayuth Chan-o-cha lên nắm quyền sau cuộc đảo chính với tư cách là tướng quân đội, nhưng sau đó ông lập một chính đảng và như vậy nay đã thuộc thành phần dân sự.

Đối lập Thái Lan xem đây là một hành động trái đạo lý. Thế nhưng, Tòa Bảo Hiến vừa ra phán quyết rằng, với tư cách một cựu tướng lãnh, ông Chan-o-cha vẫn được quyền sử dụng căn hộ ông đang ở.

Thực ra, đối với đại đa số người dân Thái Lan, tội danh này không quan trọng lắm, nhưng nhiều người tại đây mong một phán quyết của tòa, nếu bất lợi cho thủ tướng đương nhiệm, sẽ giúp Thái Lan thoát khỏi bế tắc chính trị. Từ nhiều tháng qua, người biểu tình vẫn chiếm đóng đường phố thủ đô Bangkok nhiều tối trong tuần để đòi thủ tướng từ chức, cải tổ Hiến Pháp, cải tổ thể chế quân chủ.

Do không thể trông cậy vào phán quyết của tư pháp để thoát khỏi khủng hoảng, vào tối thứ Tư (02/12), người biểu tình lại tập hợp tại một trong những ngã tư quan trọng nhất ở thủ đô Bangkok để bày tỏ nỗi thất vọng của họ".

Thanh Hà

Hàng ngàn người ủng hộ dân chủ ở Bangkok hôm qua 29/11/2020 biểu tình trước doanh trại của một đơn vị Vệ binh Hoàng gia Thái Lan, vốn được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Quốc vương.

Biểu tình chống chính phủ tiếp diễn tại Thái Lan. Bangkok, Thái Lan, ngày 29/11/2020.  Reuters – Soe Zeya Tun

Người biểu tình hôm qua giơ cao những con vịt vàng được bơm căng hơi, mà họ coi là tượng trưng cho quân đội, những người "bước qua đầu" nhân dân để thống trị đời sống chính trị Thái Lan. Đây là cuộc biểu tình mới nhất trong loạt biểu tình diễn ra gần như hàng ngày ở thủ đô Bangkok. Lần này, phong trào đấu tranh nhắm vào trung đoàn bộ binh số 11.

Các lối vào và tường của doanh trại phủ hàng rào dây thép gai, với nhiều cảnh sát mặc y phục chống bạo động đứng gác bên ngoài. Đơn vị này, cũng như trung đoàn bộ binh số 1, được đặt dưới quyền kiểm soát trực tiếp của Quốc vương Maha Vajiralongkorn từ năm 2019, nhằm củng cố thêm quyền lực cho nhà vua Thái Lan.

AFP trích lời một trong những thủ lĩnh chính của phong trào, Parit "Penguin" Chiwarak : "Hai trung đoàn này trong quá khứ có liên quan đến việc đàn áp dân chúng… Họ cũng đóng một vai trò trung tâm trong các cuộc đảo chính". Cô Farng, một sinh viên 30 tuổi, nhấn mạnh : "Quân đội lẽ ra nên phục vụ chúng tôi, những người đóng thuế, chứ không phải phục vụ chế độ quân chủ… Vai trò của họ là bảo vệ người dân".

Trên thực tế, từ lâu nay, tại Thái Lan, quân đội tự cho là lực lượng bảo vệ Hoàng tộc giàu có, với khối tài sản ước tính 30 - 60 tỷ đô la. Và cũng với danh nghĩa bảo vệ quốc vương, quân đội Thái đã tổ chức hơn một chục cuộc đảo chính kể từ khi chế độ quân chủ chuyên chế chấm dứt vào năm 1932. Lần đảo chính gần đây nhất là hồi năm 2014.

Sau vụ lực lượng an ninh sử dụng hơi cay và vòi rồng để giải tán người biểu tình cách nay ít ngày, các nhà lãnh đạo phong trào đấu tranh dân chủ tại Thái Lan chủ trương hành động ôn hòa. Người biểu tình yêu cầu thủ tướng Prayut Chan-O-Cha từ chức, Hiến pháp phải được soạn thảo lại, bởi Hiến pháp hiện hành được cho là có nhiều lợi thế cho quân đội. Cải tổ chế độ quân chủ cũng là một yêu sách của phong trào đấu tranh dân chủ Thái Lan.

Thùy Dương

Sau khi bị cảnh sát triệu tập ngày 25/11/2020, 12 nhà tổ chức phong trào ủng hộ dân chủ tại Thái Lan bị truy tố vì tội khi quân. Một cuộc tuần hành mới dự kiến diễn ra cùng ngày ở Bangkok để lên án hoàng gia mập mờ về tài chính.

Thái tử Maha Vajiralongkorn lên ngôi Quốc vương Thái Lan ở tuổi 64.  Reuters/Chaiwat Subprasom

Theo Hội luật sư Thái Lan bảo vệ nhân quyền, "12 người bị triệu tập theo điều 112 của Luật Hình Sự". Luật khi quân của Thái Lan là một trong những đạo luật hà khắc nhất trên thế giới, trừng phạt đến 15 tù về tội xúc phạm, phỉ báng, chỉ trích quốc vương hoặc thành viên hoàng tộc. Lần đầu tiên kể từ năm 2018, điều khoản này được sử dụng để bắt giữ 12 nhà đấu tranh ủng hộ dân chủ.

Trả lời AFP, Parit Chiwarak, một trong 12 người bị bắt, cho rằng "thái độ như vậy sẽ còn thu hút đông đảo người xuống đường hơn". Phong trào ủng hộ dân chủ dự kiến tuần hành vào ngày hôm nay 25/11. Mục tiêu ban đầu là Cục Quản lý Tài sản Hoàng gia (Crown proprety bureau, CPB). Tuy nhiên, để tránh đối đầu với phe bảo hoàng, họ quyết định tập hợp trước trụ sở của Siam Commercial Bank, một trong những ngân hàng lớn ở Thái Lan. Quốc vương Maha Vajiralongkorn là một trong những cổ đông chính của ngân hàng này.

Người biểu tình yêu cầu cải tổ sâu rộng thể chế và kiểm soát khối tài sản khổng lồ của hoàng tộc. Trước đó, quốc vương Vajiralongkorn đã cho thông qua một đạo luật trao cho quốc vương toàn quyền kiểm soát Cục Quản lý Tài sản Hoàng gia (CPB), thay cho bộ Tài Chính Thái Lan, đại diện cho chính phủ.

Cục Quản lý này không công bố tài sản của hoàng gia Thái Lan, được ước tính từ 30 đến 60 tỉ đô la, bao trùm mọi lĩnh vực từ xây dựng, ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản, hóa học… Với khối tài sản này, hoàng gia Thái Lan được cho là một trong những chế độ quân chủ giầu nhất thế giới.

Thu Hằng

Thái Lan : Học sinh trung học biểu tình ở Bangkok đòi cải cách trường học và xã hội

Thùy Dương, RFI, 22/11/2020

Phong trào đấu tranh ủng hộ dân chủ ở Thái Lan kêu gọi lực lượng xuống đường biểu tình vào ngày 25/11/2020. Nhiều lãnh đạo phong trào cảnh báo chính quyền là ngày này "sẽ mở ra một thời kỳ mới cho các cuộc tranh đấu" của họ.

Trong cuộc biểu tình tại Bangkok, một số học sinh hóa trang thành khủng long, một phép ẩn dụ ám chỉ giới chính trị Thái Lan già nua thủ cựu mà họ muốn loại trừ.  AP - Sakchai Lalit

Trong khi chính quyền Thái Lan kêu gọi những người tham gia phong trào đấu tranh bình tĩnh lại, trong ngày hôm qua 21/11, hàng ngàn, hàng chục ngàn học sinh đã xuống đường yêu cầu cải cách trường học và xã hội, ủng hộ phong trào đấu tranh của giới sinh viên Thái Lan.

Từ Bangkok, thông tín viên RFI Carol Isoux cho biết thêm chi tiết :

"Bãi bỏ quy định học sinh phải mặc đồng phục đến trường và để tóc ngắn, bỏ quy định học sinh phải cúi rạp người trước các giáo viên... Đây là một vài trong số các yêu sách cải cách đặc biệt mà học sinh trung học đưa ra.

Là một phần quan trong trong lực lượng biểu tình của phong trào sinh viên, các học sinh trung học đã được tôi luyện từ khi phong trào đấu tranh của giới sinh viên bắt đầu cách nay vài tháng. Hôm qua, sau khi các thủ tục pháp lý được khởi động nhắm vào hai người đứng đầu phong trào vẫn còn ở độ tuổi vị thành niên vì họ đã tham gia các cuộc biểu tình, nhiều học sinh trung học đã tập trung trước trụ sở bộ Giáo Dục ở Bangkok.

Nhiều người mặc những bộ đồng phục tiêu biểu cho các trường trung học Thái Lan. Một số học sinh giương biểu ngữ và cầm micro hát vang, một số khác hóa trang thành khủng long và thiên thạch. Đối với họ, đây là một hình ảnh ẩn dụ về thế hệ mới ở Thái Lan, những người sẽ quét sạch giới cầm quyền già nua thủ cựu. Trong phong trào đấu tranh của học sinh trung học, các nữ sinh có vị trí nổi trội".

Thùy Dương

************************

Thái Lan : Chính quyền dọa dùng "tất cả" luật lệ sẵn có để chống biểu tình

Trọng Nghĩa, RFI, 19/11/2020

Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-o-cha hôm 19/11/2020 tuyên bố là "tất cả các bộ luật, tất cả các điều khoản" sẽ được sử dụng đối với những người biểu tình "vi phạm luật pháp". Tuyên bố của thủ tướng Thái Lan đã khiến giới lãnh đạo phong trào biểu tình lo ngại luật chống khi quân thuộc loại khắc nghiệt nhất thế giới sẽ được áp dụng để đàn áp đối lập.

Những người biểu tình đòi dân chủ giơ cao "ba ngón tay" (biểu tượng của phong trào phản kháng), và hát quốc ca Thái Lan trước Siam Paragon, một khu trung tâm thương mại, Bangkok, ngày 20/10/2020. AP/Sakchai Lalit

Trong một bản thông cáo, thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-o-cha đã báo động là "tình hình không được cải thiện" và "có nguy cơ bạo lực leo thang". Theo ông, nếu không được giải quyết, tình trạng này có thể gây hại cho "đất nước và chế độ quân chủ thân yêu". Thủ tướng Thái Lan tuy nhiên không nói rõ là liệu Điều 112 của bộ Luật Hình Sự, cấm xúc phạm chế độ quân chủ có được áp dụng trở lại hay không. Hồi đầu năm, ông Prayuth đã nói rằng điều luật đó tạm thời không được sử dụng, theo yêu cầu của quốc vương Maha Vajiralongkorn.

Tuyên bố của ông Prayuth được đưa ra một hôm sau khi hàng nghìn người biểu tình đã ném sơn vào trụ sở cảnh sát Thái Lan, để phản đối việc lực lượng an ninh sử dụng vòi rồng và hơi cay đàn áp khiến hàng chục người bị thương. Một số người biểu tình còn phun sơn vẽ grafiti chống chế độ quân chủ. 

Theo hãng tin Anh Reuters, các cuộc biểu tình là thách thức lớn nhất đối với giới quyền thế đang lãnh đạo Thái Lan, và đã phá vỡ điều cấm kỵ lâu đời bằng cách chỉ trích chế độ quân chủ, một hành động mà theo luật "chống khi quân" hiện hành có thể bị phạt đến 15 năm tù.

Đối với nhà hoạt động Thái Lan Tanawat Wongchai, tuyên bố của thủ tướng Thái Lan có thể có nghĩa là chính quyền "muốn sử dụng Điều 112 để bắt giữ các nhà lãnh đạo biểu tình".

Việc viện đến công cụ pháp lý khắc nghiệt này cũng là mong muốn của một bộ phận dân chúng Thái Lan rất gắn bó với chế độ quân chủ. Trên mạng xã hội, một số người theo chủ nghĩa bảo hoàng đã kêu gọi áp dụng Điều 112 để trừng trị những người bị cho là đã xúc phạm chế độ quân chủ. Theo ghi nhận của Reuters, trong những tháng gần đây, hàng chục người biểu tình, bao gồm nhiều lãnh tụ đấu tranh, đã bị bắt giữ với nhiều tội danh, mặc dù không phải vì tội chỉ trích chế độ quân chủ.

Trọng Nghĩa

***********************

Thái Lan : Phong trào dân chủ tiếp tục xuống đường

Thanh Hà, RFI, 18/11/2020

Một ngày sau cuộc tập hợp của hàng chục ngàn người tại thủ đô Bangkok và đã xảy ra xung đột với cảnh sát, hôm nay 18/11/2020 phong trào phản kháng Thái Lan tiếp tục kêu gọi xuống đường. Cùng lúc, Quốc Hội biểu quyết về lộ trình sửa đổi một số điều khoản trong bản Hiến Pháp.

Cảnh sát triển khai phương tiện chuẩn bị đối phó với người biểu tình chống chính phủ gần trụ sở Nghị Viện Thái Lan, tại Bangkok, ngày 17/11/2020.  AP - Sakchai Lalit

Yêu sách của phong trào phản kháng Thái Lan vẫn là đòi tập đoàn quân sự trao trả quyền lực cho xã hội dân sự, đòi thủ tướng Chan Ô Cha phải từ chức và giới hạn quyền lực của nhà vua. Một trong số các nhà lãnh đạo của phe đòi dân chủ Thái Lan được AFP trích dẫn cho rằng "cuộc đấu tranh đã rẽ sang một khúc quanh mới, không còn chỗ cho các giải pháp thỏa hiệp". Về phía chính phủ, phó thủ tướng Prawit Wongsuwan hôm nay kêu gọi các lực lượng an ninh "bảo vệ người tuần hành, cho dù họ thuộc phe nào đi chăng nữa".

Hôm 17/11/2020, cảnh sát chống bạo động đã dùng vòi rồng và hơi cay giải tán đám đông tập hợp trước trụ sở Quốc Hội, nơi dự án cải tổ Hiến Pháp đang được thảo luận. Xung đột làm ít nhất 55 người bị thương.

Từ thủ đô Bangkok, thông tín viên Carol Isoux tường thuật về cuộc xuống đường rầm rộ của phe đòi dân chủ Thái Lan vào chiều tối qua :

"Không khí ngột ngạt đến khó thở tại khu vực chung quanh tòa nhà Quốc Hội Thái Lan. Hàng trăm quả lựu đan cay ném về phía người biểu tình. Số này tự vệ với những phương tiện sẵn có như đeo kính bơi, pha nước với kem đánh răng để làm dịu cay mắt. Một vài nhóm nhỏ cứ vài tiếng đồng hồ lại thay phiên nhau bước lên tuyến đầu. Nhiều chiếc xe cứu thương đưa nạn nhân vào các bệnh viện gần nhất dưới tiếng vỗ tay của đám đông.

MiAn, một thanh niên đang theo học ngành y tá đến đây giúp đỡ mọi người, anh đứng ở phía sau đoàn biểu tình và nói : "Giờ đây, quả bóng đang ở bên sân của chính phủ. Có hàng trăm dân biểu … Họ phải làm việc chứ. Nếu như đòi hỏi của chúng tôi là chính phủ phải từ chức và tổ chức bầu cử được thỏa mãn, thì chúng tôi sẵn sàng chấm dứt tất cả các biểu tình. Nhưng dường như phía chính phủ chỉ biết dùng bạo lực và luôn luôn là bạo lực để đáp lại những yêu sách của người biểu tình. Họ chỉ biết làm có thế thôi".

Các va chạm đối đầu đã bắt đầu từ chiều qua với các nhóm Áo Vàng thuộc thành phần bảo hoàng cực đoan. Phe này chống đối cải tổ Hiến Pháp thu hẹp quyền hạn của nhà vua. Đây là một trong những đòi hỏi chính của phong trào sinh viên. Cảnh tượng đối đầu giữa phe bảo hoàng và những người ủng hộ cải cách làm người ta liên tưởng đến những gì đã diễn ra trước cuộc đảo chính hồi năm 2014".

Thanh Hà

Phong trào Giới trẻ Thái Lan hiện nay, đặc biệt trong một tuần qua, đã tạo áp lực đáng kể lên chính quyền Prayut Chan-o-cha, và gây được sự chú ý của giới truyền thông trên toàn thế giới.

Biểu tình ở ngoại ô Bangkok, Thailand, 19/10/2020.

Suốt ba tháng qua, phong trào Giới trẻ Tự do (Free Youth) kiên quyết yêu cầu chính quyền Prayut từ nhiệm, một hiến pháp mới, chấm dứt sách nhiễu bất đồng chính kiến và, kể từ đầu tháng 8, cải tổ nền quân chủ để giới hạn quyền lực vương quyền. Tuy thế, chính quyền Prayut vẫn không nhượng bộ. Free Youth quyết tâm không nhường bước. Họ đã vận động được hàng chục ngàn người tham gia cuộc biểu tình vào ngày 14/10, đánh dấu kỷ niệm47 năm cuộc nổi dậy vào ngày 14/10/1973, đưa đến sự sụp đổ của chế độ Thanom-Praphas-Narong, một chế độ không được lòng dân [1]. Free Youth diễn hành đến Tòa nhà Chính phủ và quyết không rời, trừ phi ông Prayut từ nhiệm [2].

Ngày hôm sau, 15/10, Thủ tướng Prayut ban hành Lệnh Khẩn cấp (Emergency Decree), và liền sau đó cảnh sátphân tán đám đông và bắt giam hơn 20 người đứng đầu phong trào giới trẻ, trong đó có luật sư nhân quyền Arnon Nampa và nhà hoạt động Parit "Penguin" Chiwarak [3]. Cho đến hôm nay, theoTổ chức Ân xá Quốc tế thì có đến 65 cá nhân liên quan đến các cuộc biểu tình trong năm qua đã bị chính quyền Thái gán tội hình sự [4].

Nhưng điều này không làm cho giới trẻ Thái lo lắng hay chùn bước. Ngược lại, họ bất chấp lệnh khẩn cấp, và cho dù các lãnh đạo phong trào giới trẻ đều bị bắt, hàng chục đến hàng trăm ngàn người vẫn tự động xuống đường biểu tình. Họ không chỉ chống lại chính quyền Prayut, mà còn thách thức lệnh khẩn cấp và công khai chống lại vương quyền Maha Vajiralongkorn. Giới trẻ Thái đã nghiên cứu và học hỏi tinh thần đấu tranh vô lãnh đạo (leaderless) và linh động này từ phong trào đấu tranh tại Hồng Kông [5]. Xin mở ngoặc ở đây, là vào ngày 19/10, Joshua Wong và cácnhà hoạt động tại Hồng Kông đã đến trước lãnh sự quán của Thái Lan để biểu dương sự ủng hộ cho cuộc đấu tranh của Thái Lan và lên án hành vi bạo động bắt bớ tại Thái [6].

Tình hình mỗi ngày là đều có có hàng chục ngàn người biểu tình trong những ngày qua, đã đưa Thái Lan đến một khủng hoảng chính trị mới. Hôm qua, 1.118 học giả trí thức Thái Lan đã ký vào thỉnh nguyện thư kêu gọi Thủ tướng Prayut từ chức [7]. Thỉnh nguyện thưlên án lệnh khẩn cấp ban hành, lên án sự gia tăng đàn áp và bắt bớ của chính quyền vào ngày 16 tháng 10, và yêu cầu chính quyền ngưng sử dụng Luật Hình sự Điện toán (Computer Crime Act) như là công cụ để loại trừ những người bất đồng chính kiến. Họ cũng yêu cầu chính phủ Prayut trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho những người đang bị bắt hiện nay [8]. Các đảng đối lập tại Thái, nhưPheu Thai Party, hôm thứ Ba 20/10, yêu cầu Tòa Dân sự bãi bỏ lệnh khẩn cấp của chính quyền Prayut ngăn cấm tụ tập hơn 4 người, vì nó vi phạm nhân quyền [9].

Giới trẻ tự do Thái đã chứng tỏ sự quyết tâm và kiên trì cao độ trong ba tháng qua, nhất là suốt tuần qua. Họ đã đặt chính quyền Thái vào thế tiến thoái lưỡng nan. Đã ban hành thì phải thi hành. Tuy ban hành lệnh cấm, cảnh sát không thể nào thi hành luật này vì không thể bắt cả hàng chục ngàn người biểu tình không chỉ tại Bangkok mà còn trên nhiều nơi ngoài Bangkok và trên các tỉnh thành khác.

Để đối phó, chính phủ Prayut tìm đến biện pháp bịt miệng các cơ quan truyền thông nào đưa tin tức bất lợi cho chính quyền. Họ còn tìm cách cấm đoán Telegram, phương tiện mà giới đấu tranh của Thái, cũng như của Hồng Kông trước đây, sử dụng để liên lạc trao đổi thông tin với nhau.

Bốn cơ quan truyền thông mà chính quyền Prayut nhắm đến là Voice TV, Prachatai, The Reporters, The Standard. Trang Free Youth trên Facebook cũng bị "chiếu cố". Lệnh này được ban hành vào ngày 16 tháng 10, mà mục tiêu là để điều tra nếu các cơ quan truyền thông này có vi phạm Lệnh Khẩn cấp không [10]. Voice TV là một phần thuộc sở hữu của gia đình cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Giám đốcMakin Petplai của Voice TV phủ nhận việc đưa thông tin về biểu tình đã gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia : "Trong 11 năm, Voice TV đã cam kết thực hiện nền dân chủ, mang lại không gian cho ý kiến của mọi người từ mọi phía với sự cởi mở, minh bạch và có trách nhiệm với sự thật" [11].

Chính quyền dân chủ hay độc tài nào cũng quan ngại truyền thông. Tuy nhiên, các chính thể dân chủ chấp nhận truyền thông như là cột sống dân chủ, một thứ đệ tứ quyền, vì chỉ có truyền thông độc lập và tự do mới giúp cho người dân có đầy đủ thông tin để góp phần làm chủ đất nước, buộc chính quyền phải chịu trách nhiệm cho mọi quyết định của mình. Ngược lại, các chính thể độc tài không chấp nhận các cơ quan truyền thông độc lập. Đối với truyền thông, họ luôn tìm mọi cách để trở thành công cụ của mình và phục vụ cho mình. Chính thể độc tài luôn gây mọi khó khăn, và luôn tìm cách dán nhãn hiệu "kẻ thù của nhân dân", để loại trừ, và cấm đoán toàn diện, truyền thông tự do và độc lập, nếu có thể. Độc quyền sự thật là công cụ cho độc quyền chính trị.

Hiện nay vẫn chưa rõ các cơ quan truyền thông độc lập dùng ngôn ngữ Thái chiếm bao nhiêu phần trăm tổng thể truyền thông tại đây. Còn những cơ quan truyền thông độc lập dùng tiếng Anh thì họ rõ ràng đóng chức năng đưa thông tin đa chiều. Điển hình nhất là những cơ quan truyền thông : Bangkok Post ; Nation Thailand ; The Thaiger ; Coconuts ; Thailand News ; Pattaya News ; Prachatai ; v.v. Ngoài ra còn có các thông tấn xã Reuters, AP, AFP. Vô số các cơ quan truyền thông khác như BBC, RFA, VOA, Economist, New York Times, Bloomberg, Al Jazeera, v.v. hoặc có phóng viên của mình, hay có nhân sự cộng tác từ các cơ quan truyền thông bạn. Những vấn đề thời sự quan trọng tại Thái Lan đều được đưa tin và bình luận nhanh chóng và đa chiều. Tuy Thái Lan chưa có dân chủ đích thực, và nền truyền thông ở đây cũng chưa hoàn toàn tự do, nhưng nếu so với cách chính quyền Việt Nam đối xử với người dân và truyền thông tại Việt Nam, thì Thái Lan vẫn cách xa một trời một vực.

Chính phủ Prayut không thể cấm đoán các phương tiện như Facebook, vì hơn 50 triệu người, tức 70 phần trăm dân số Thái, đang dùng phương tiện này [12]. Người Thái giao tiếp, mua bán, và theo dõi tin tức trên Facebook. Theo học giả David Streckfuss về chính trị Đông Nam Á, thì chính quyền Thái có thể đóng cửa truyền thông xã hội, nhưng cái giá phải trả sẽ rất cao. Trong khi đó, các nhà hoạt động dân chủ tin tưởng rằng, càng bị áp bức bắt bớ thì càng có nhiều người Thái tham gia xuống đường hơn. Giới trẻ biết khai dụng phương tiện truyền thông xã hội cho mọi hoạt động đấu tranh của mình, và nay họ đã chứng minh cho chính phủ Prayut biết rằng, không có lãnh đạo thì họ vẫn đấu tranh, vì ai cũng là lãnh đạo cả.

Hai phong trào đấu tranh Hồng Kông và Thái Lan đã thật sự truyền cảm hứng cho khát vọng dân chủ đến tất cả những nơi còn chìm đắm trong độc tài. Mong rằng phong trào đấu tranh tại Việt Nam, nhất là các bạn trẻ hôm nay, nghiên cứu học hỏi để một ngày nào đó cũng đứng lên làm chủ tương lai của mình và vận mạng của đất nước. Nếu mong muốn sống trong tự do, dân chủ và nhân phẩm thì không ai có thể làm việc này thay cho họ cả.

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 21/10/2020

Tài liệu tham khảo :

1. "To Understand Thailand's Latest Pro-Democracy Movement, Go Back to 1976 ", Voice of America/VOA, 6 October 2020.

2. "Thousands of Protesters Demand Thailand PM's Resignation ", VOA, 14 October 2020.

3. "Thailand Under State of Emergency After Massive Anti-Government Protests ", VOA, 15 October 2020.

4. Press Release, "Thailand : Media outlet’s shutdown a scare tactic amid growing protests ", Amnesty International, 20 October 2020.

5. "Thailand protests : how Hong Kong and the Hunger Games inspired revolution of Thais ", South China Morning Post/SCMP, 25 July 2020.

6. Phila Siu, "Hong Kong’s Joshua Wong leads calls for global support for Thai pro-democracy protests ", South China Morning Post/SCMP, 19 October 2020 ; "Hong Kong activists rally in support of Thai protesters ", The Bangkok Post, 19 October 2020.

7. "Over 1,000 academics sign petition calling on Prayut to resign ", The Nation, 20 October 2020.

8. "Govt told 'to stop the use of violence' ", The Bangkok Post, 21 October 2020.

9. "Court asked to revoke state of emergency ", The Bangkok Post, 19 October 2020.

10. "Four online media outlets threatened with suspension over protest coverage ", Prachathai, 20 October 2020.

11. Agence France-Presse, "Thailand protests : court orders news outlet to close as PM accuses it of 'inciting unrest' ", The Guardian, 21 October 2020 ; "Thai court orders Voice TV to shut down all online operations ", Coconuts Bangkok, 20 October 2020.

12. Randy Thanthong-Knight, "How Thai Protesters Are Using Emoticons to Stay Ahead of Police ", Bloomberg News, 21 October 2020.

Quân vương trụy lạc và tập đoàn quân sự, hai đích ngắm của những người biểu tình

Thái Lan, "con rồng Đông Nam Á" từ nhiều tuần qua sôi sục các cuộc biểu tình lớn. Những cuộc xuống đường đặc biệt do các sinh viên, học sinh tiến hành với hai mục tiêu phản đối chính : tập đoàn quân sự và vị quân vương xa hoa, trụy lạc.

Người biểu tình ủng hộ dân chủ chỉ trích vua Rama X có một cuộc sống xa hoa, trụy lạc

Đầu tiên hết, giới quan sát đều có chung một nhận xét : Đây là những cuộc biểu tình của sinh viên học sinh chưa từng có cả trên phương diện quy mô lẫn về thông điệp đưa ra. Làn sóng phản đối bắt đầu từ đầu năm 2020, bị gián đoạn vì khủng hoảng dịch tễ lại bùng lên dữ dội từ trung tuần tháng 7/2020. Hàng chục ngàn người, phần đông là sinh viên học sinh rầm rộ xuống đường tại thủ đô Bangkok, hình thành một cuộc tập hợp chính trị lớn nhất kể từ năm 2016.

Đảng Tương Lai mới bị giải thể : Ngòi nổ cho phong trào

Theo giới quan sát tại Pháp, cuộc bầu cử năm 2019 là cột mốc cho phong trào phản đối. Tập đoàn quân sự lên nắm quyền năm 2014 từng cam kết "tái lập trật tự", phát triển kinh tế, và tổ chức các cuộc bầu cử dân chủ. Sau nhiều lần bị trì hoãn, cuộc bầu cử này đã được tổ chức năm 2019 và mang lại nhiều hy vọng cho người dân Thái Lan : Trở về với chế độ dân chủ dân sự. Nhưng việc tướng Prayuth Chan Ocha tái đắc cử khiến một bộ phận người dân Thái hụt hẫng. Khát vọng trở lại với nền dân chủ mong manh trước đây xem như bị dập tắt.

Nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher, chuyên gia về Đông Nam Á, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, trả lời RFI tiếng Việt nhận định rằng chính việc giải thể đảng chính trị đối lập Tương Lai Mới (Future Forward) đã châm ngòi nổ cho phong trào phản đối.

"Yếu tố làm bùng phát làn sóng này chính là quyết định giải thể đảng Tương Lai Mới của tư pháp Thái Lan vào tháng 2/2020. Đảng này được thành lập vào năm 2018, và đã có được kết quả bầu cử khá thành công trong cuộc bầu cử lập pháp hồi tháng 3/2019. Đảng này đã thật sự mang lại một luồng sinh khí mới cho chính trường Thái Lan. Thế nhưng, đảng này đã bị giải thể với lý do là lãnh đạo đảng, ông Thanathorn Juangroongruangkit, đã tài trợ để hỗ trợ đảng".

Rồi dịch bệnh Covid-19 bùng phát. Tuy chính quyền kiểm soát tốt cơn đại dịch : 58 người chết và hơn 3.300 ca nhiễm bệnh, ngược lại, vương quốc chịu cảnh phong tỏa và đóng cửa biên giới. Ngành du lịch, nguồn thu nhập chính của đất nước bị thoi thóp trong khi nền kinh tế Thái Lan trước khi có dịch bệnh cũng đã có nhiều tín hiệu xấu. Viễn cảnh tương lai mịt mù là một trong những mối lo của người biểu tình, nhất là giới sinh viên học sinh. Chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher nhận xét tiếp :

"Đương nhiên rồi. Tôi cho rằng phải đặt sự việc trong toàn bối cảnh. Đây là một thế hệ mà tương lai kinh tế khá mờ mịt như bao nước khác trên toàn thế giới. Thái Lan đang trải qua những khó khăn, nhất là trong lĩnh vực kinh tế. Ngân hàng trung ương thông báo kinh tế suy thoái trong khoảng từ 12-13% trong năm 2020. Hiển nhiên là thế hệ trẻ này, đang xuống đường biểu tình, sẽ khó tiếp cận thị trường lao động. Ở đây có một nỗi lo như bao nơi khác khi nhìn thấy kinh tế cũng như là chính trị đang vuột khỏi tầm tay".

Quốc vương ở đâu ?

Nhật báo Le Monde trong một bài phân tích có cho rằng dù chưa phải là một cuộc cách mạng nhưng đã là một cuộc nổi dậy. Đúng hơn là một cuộc tranh cãi giữa hai phe Tân và Cựu, giữa những người cấp tiến chống những kẻ nịnh thần truyền thống và trong khuôn khổ này, sự tuân thủ tôn ti trật tự, uy thế và bản thân nhân vật được tôn sùng như một vị phật sống của vương quốc cũng nằm trong số những lời ca thán của người biểu tình.

Những sinh viên học sinh này muốn gì khi giương khẩu hiệu "dân chủ" như là một câu thần chú trên khắp các nẻo đường và trong sân trường đại học ? Nhà nghiên cứu về Đông Nam Á, Sophie Boisseau du Rocher giải thích :

"Những sinh viên này đưa ra ba đòi hỏi chính. Thứ nhất, họ yêu cầu giải thể Nghị Viện, nghĩa là đòi thủ tướng hiện nay, ông Prayuth Chan Ocha phải từ chức. Đòi hỏi thứ hai là muốn hiệu chỉnh Hiến pháp, đã bị sửa đổi vào năm 2016 nhằm đáp ứng các quyền lợi của quân đội. Do vậy, những người biểu tình này muốn quay trở lại với Hiến pháp dân sự.

Yêu cầu thứ ba là chấm dứt sách nhiễu các nhà chính trị đối lập. Tại Thái Lan cũng như tại Đông Nam Á, các nhà đối lập Thái Lan bị truy bức, bắt cóc và mất tích mà không ai biết được họ ở chốn nào. Ở đây, có một đòi hỏi rất lớn trong vấn đề này.

Từ ba đòi hỏi trên, có thêm yêu cầu thứ tư, đó là một chương trình cải cách chế độ quân chủ, nhưng điều này ngay từ đầu, thủ tướng Thái đã tuyên bố không có chuyện đề cập đến cải tổ này".

Với giới quan sát, đòi hỏi thứ tư là một điều hiếm có, chưa từng thấy trong lịch sử. Lần đầu tiên người biểu tình nhắm vào hoàng gia nhất là quốc vương Rama X bất chấp đạo luật khi quân hà khắc. Đăng quang vào tháng 5/2019, vị tân vương này lại không có được một uy thế, một sự tôn kính và tôn thờ như cha mình là cựu hoàng Rama IX, người tại vị trong suốt 70 năm.

Vậy những người biểu tình chỉ trích quốc vương của mình ở điều gì ? Bà Sophie Boisseau du Rocher cho biết :

"Điều mà những người biểu tình phê phán quốc vương hiện nay là vì ông ấy không sống tại Thái Lan. Khi đơn giản nói là không sống tại Thái Lan, điều có nghĩa là không quan tâm đến số phận của thần dân của mình đó là điểm thứ nhất.

Thứ hai họ chỉ trích quốc vương đã đưa ra những quyết định nhằm củng cố quyền lực cá nhân và việc kiểm soát tài sản của hoàng gia, ước tính trị giá đến khoảng 60 tỷ đô la, một khối tài sản khá là lớn, giờ sẽ do những người thân cận của quốc vương quản lý mà không phải qua bộ Tài Chính của Thái Lan.

Sau cùng, họ chỉ trích ông có một cuộc sống xa hoa, trụy lạc, trong khi đó, Thái Lan với 93% người dân là theo đạo Phật và với tư cách là lãnh tụ tinh thần Phật giáo, lẽ ra ông phải làm gương trước thần dân".

Harry Potter, Hunger Games : Những thủ thuật biểu tình mới

Một điểm khác cũng thu hút sự chú ý của giới quan sát là tính chất năng động của sinh viên-học sinh Thái trong cách thức tổ chức các cuộc biểu tình. Lấy Hồng Kông như là mô hình mẫu, phong trào đòi dân chủ tại Thái Lan cũng không có một lãnh tụ, nhưng tập hợp nhiều đại diện từ nhiều nhóm khác nhau. Mạng xã hội là công cụ hữu hiệu để triệu tập biểu tình.

Dù vậy, phong trào dân chủ Thái cũng có những điểm nhấn riêng của mình : Từ cách trang phục được lấy cảm hứng từ thế giới Harry Potter cho đến biểu tượng giơ cao ba ngón tay. Điều này có ý nghĩa gì ? Nhà nghiên cứu người Pháp, bà Sophie Boisseau du Rocher giải thích :

"Đó chính là tín hiệu nhận biết được lấy cảm hứng từ bộ phim Hunger Games. Bộ phim này có một tiếng vang khá đặc biệt trong giới trẻ vì có liên quan đến những trò chơi video khá nổi tiếng. Nhưng cũng nên biết rằng Thái Lan là một trong những quốc gia đi đầu trên thế giới, trên phương diện về số thời gian hiện diện trên các mạng xã hội. Thế nên, ở đây còn có một chuỗi các mật mã được thiết lập để có thể kết nối nhanh chóng. Và tín hiệu ba ngón tay cũng như là hình ảnh điện thoại di động thắp sáng trong đêm chính là tín hiệu nhận biết của phong trào này".

Liệu có nên ví phong trào đòi dân chủ này như là cuộc nổi dậy của sinh viên Pháp Mùa Xuân năm 1968 hay không ? Chuyên gia về Đông Nam Á cho rằng sự so sánh này có phần hơi khập khiểng.

"Mọi sự đánh đồng là không phù hợp. Đó đơn giản là một thế hệ sinh ra trong giai đoạn khủng hoảng tài chính năm 1997, cuối thập niên 1990, giai đoạn đang có một sự chuyển đổi chính trị có lợi cho nền dân chủ. Nhưng sự chuyển đổi đó đã bị gián đoạn, một phần là do chế độ Thaksin Shinawatra, và tiếp đến là giới quân sự. Do vậy, họ thật sự chưa bao giờ được nhìn thấy những hiệu quả của quá trình hiện đại hóa nền chính trị.

Do vậy, ở đây có một sự đòi hỏi khá cao mong muốn quay lại với những năm tháng thế hệ của họ thời kỳ 1997-2000, 2002, sao cho một bản Hiến pháp dân sự cởi mở hơn có thể được áp dụng. Trên thực tế, những đòi hỏi của người biểu tình khá là đơn giản. Tôi không nghĩ là ở đây có những hiệu ứng của Mai 1968, bởi vì đòi hỏi cải cách chế độ quân chủ được đưa ra, đặc biệt chỉ liên quan đến bản thân quốc vương hiện nay hơn là toàn bộ nền quân chủ mà chính người dân Thái vẫn còn rất gắn bó. Tôi cho rằng nên cẩn trọng các phân tích của chúng ta".

Cuối cùng, có một câu hỏi khiến giới quan sát lo ngại nhất : Phong trào này rồi có bị trấn áp dữ dội như những đợt xuống đường lần trước của phe Áo Đỏ ủng hộ chính quyền dân chủ hay không ? Điều gì khiến thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan Ocha vẫn còn e ngại không điều các lực lượng an ninh trấn áp như những lần trước ? Nhà nghiên cứu Viện Quan hệ Quốc tế Pháp, Sophie Boisseau du Rocher nhận định như sau :

"Điều đó rất có thể xảy ra. Tôi cho rằng lý do để mà ông Prayuth tỏ ra thận trọng chính là vì những người biểu tình, các sinh viên và nhiều người dân Thái khác cho thấy có một thái độ rất ôn hòa. Do vậy, ông ấy không có lý do gì để mà can thiệp ở cấp độ này. Đây là điểm thứ nhất.

Thứ hai, đương nhiên ông Prayuth có được một số ủng hộ nhưng không phải là tất cả. Do vậy, các quyết định của ông không bị nhiều phe phái khác phản đối như quân đội chẳng hạn, thậm chí là từ chính quốc vương mới là điều quan trọng. Tôi cho rằng đây chính là một trong những nguyên nhân buộc ông phải tỏ ra thận trọng".

Phong trào đòi dân chủ của sinh viên học sinh Thái rồi sẽ đi đâu về đâu ? Liệu rồi họ có phải chịu một số phận như các sinh viên Hồng Kông hay không ? Nhiều câu hỏi đang được đặt ra.

Nhưng có một điều chắc chắn, ẩn sau làn sóng nổi dậy này của sinh viên học sinh còn có những nỗi lo khác. Theo một thăm dò do trường Đại học Suan Dusit Rajabhat thực hiện với khoảng 200 ngàn người tham gia, hơn 59% người dân Thái cho rằng những đòi hỏi của sinh viên là chính đáng và phù hợp với đòi hỏi dân chủ. Nhưng cũng có đến 42% số người được hỏi cho rằng những người biểu tình không nên đả kích nền quân chủ, trong khi gần 30% lo ngại sinh viên này "gieo rắc hỗn loạn và chia rẽ".

RFI tiếng Việt xin cảm ơn chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI) đã tham gia chương trình này.

Minh Anh

Nguồn : RFI, 24/09/2020

Thái Lan : Người biểu tình thách thức chế độ quân chủ

Thanh Hà, RFI, 20/09/2020

Phong trào phản kháng tại Thái Lan bước sang một khúc quanh mới với đòi hỏi cải tổ chế độ quân chủ. Ngoài yêu sách sửa đổi Hiến Pháp do tập đoàn quân sự áp đặt và đòi thủ tướng Prayut Chan O Cha từ chức, ngày 20/09/2020 người biểu tình Thái Lan đã tiến thêm một bước với lời khẳng định "Đất nước này thuộc về nhân dân" chứ không thuộc về nhà vua. Quốc vương Thái Lan hiện sống tại nước ngoài.

Sinh viên Thái Lan ngồi cạnh tấm biển đồng hình tròn vừa được gắn, bên trên ghi rõ "Đất nước này thuộc về nhân đân". Ảnh chụp tại cuộc biểu tình rầm rộ ở Bangkok, Thái Lan, ngày 20/09/2020. Reuters / Athit Perawongmetha  © Reuters - SOE ZEYA TUN

Thông tín viên RFI Carol Isoux từ thủ đô Bangkok gửi về bài tường trình :

"Sáng sớm nay người dân đã thức dậy dưới cơn mưa tại khu ký túc xá mênh mông của đại học Thammasat, ngay ở khu trung tâm lịch sử của thủ đô Thái Lan. Phong trào đấu tranh trong hai ngày cuối tuần này đã đem lại hai kết quả cụ thể.

Tối qua, một đảng chính trị mới mang tên Dân Tộc Mới vừa được khai sinh với sự tham gia của nhiều chính khách và lãnh đạo phong trào sinh viên.

Kết quả thứ hai mang tính biểu tượng cao là vào sáng nay, đúng ngay tại nơi từng đặt một tấm bia kỷ niệm ngày Thái Lan chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế, một tấm bia đã biến mất gần đây, người biểu tình đã đặt lại một bảng đồng khác nhắc nhở rằng Thái Lan thuộc về nhân dân chứ không phải là của riêng nhà vua.

Một người trong cuộc nói : "Với tấm biển này chúng tôi hy vọng là rốt cuộc nền dân chủ sẽ được tôn trọng tại đất nước chúng tôi và chế độ quân chủ sẽ sử dụng quyền lực trong khuôn khổ của Hiến Pháp.

Đây chính là chủ đề chia rẽ công luận Thái Lan. Một bộ phận tin rằng quyền lực của nhà vua là thiêng liêng, thể hiện bản sắc Thái Lan và đó là một điều không thể bị xét lại công khai .

Nếu như trước mắt, chính phủ chưa có phản ứng về những diễn biến này thì ngược lại trên các mạng xã hội, đã xuất hiện những phản ứng phẫn nộ từ hàng ngũ phe bảo vệ hoàng gia đến cùng".

Thanh Hà

***********************

Thái Lan : Hàng chục nghìn sinh viên biểu tình đòi thủ tướng từ chức

Trọng Thành, RFI, 19/09/2020

Phong trào phản kháng của giới sinh viên Thái Lan diễn ra liên tục từ giữa tháng 7/2020 đến nay. Hôm nay 19/09/2020, những người tổ chức hy vọng sẽ có ít nhất 50.000 người tham gia cuộc xuống đường tại Bangkok để kêu gọi thủ tướng từ chức, chấm dứt đàn áp và sửa đổi bản Hiến pháp 2017 do tập đoàn quân sự áp đặt. Khoảng 10.000 cảnh sát được triển khai tại Bangkok. 

Biểu tình tại Bangkok đòi thủ tướng từ chức và sửa đổi hiến pháp 2017. Ảnh ngày 19/09/2020. Reuters - SOE ZEYA TUN

Cho đến nay, các cuộc tuần hành diễn ra trong không khí ôn hòa. Chính quyền Prayout Chan-O-Cha không đàn áp biểu tình, nhưng tìm cách hạn chế quy mô của phong trào, đặc biệt với việc siết chặt kiểm soát Internet. Chính quyền ngăn chặn khoảng 2.000 trang mạng được coi là có liên quan đến phong trào sinh viên.

Từ Bangkok, thông tín viên Carol Isoux cho biết cụ thể :

"Hàng trăm trang mạng bị đóng, cũng như các trang Facebook hay Twitter của các nhà tranh đấu có ảnh hưởng nhất. Chính quyền Thái Lan coi việc gia tăng kiểm soát Internet là cần thiết để tránh cho các cuộc tập hợp thu hút quá đông người tham gia. Cách nay ít tuần, hơn 20.000 người tham gia biểu tình. Lần này, những người biểu tình được kêu gọi qua đêm tại chỗ, cho đến tối ngày mai, Chủ Nhật 20/09.

Thoạt tiên sinh viên biểu tình có kế hoạch tuần hành đến trụ sở Quốc Hội, rốt cục, kế hoạch bị hủy, nhưng những người tổ chức - dường như kiên quyết hơn bao giờ hết - hứa hẹn sẽ có những bất ngờ. Cho đến nay, bạo lực không xảy ra, nhưng tình hình này sẽ kéo dài đến khi nào ? Cảnh sát Thái Lan cảnh cáo sẽ không để cho giới trẻ tấn công vào các tài sản của Hoàng gia".

Nếu cuộc tuần hành phản kháng hôm nay và ngày mai có 50.000 người tham gia, thì đây sẽ là cuộc biểu tình lớn nhất tại Thái Lan kể từ cú đảo chính quân sự năm 2014, đưa thủ lĩnh tập đoàn quân sự, tướng Prayut Chan-O-Chan, lên cầm quyền. 

Theo AFP, ngay từ cuối buổi sáng hôm nay, hàng trăm người biểu tình đã tràn vào khuôn viên đại học Thammasat, trung tâm thủ đô Bangkok. Đại học Thammasat là một địa điểm mang tính biểu tượng. Ngày 06/10/1976, hàng chục sinh viên phản đối sự trở lại của chế độ độc tài quân sự, sau giai đoạn ba năm dân chủ, đã bị lực lượng an ninh, với sự hậu thuẫn của các thành phần bảo hoàng cuồng tín, hạ sát.

Ẩn số lớn hiện nay là thái độ của dân chúng Thái Lan đối với phong trào sinh viên. Cho đến nay, các cuộc tuần hành diễn ra gần như hàng ngày, với thành phần chủ yếu là sinh viên, giới trẻ nói chung và dân cư đô thị. Nhà nghiên cứu Christine Cabasset, Viện nghiên cứu Đông Nam Á đương đại, đặt câu hỏi : Liệu các sinh viên có khả năng huy động sự tham gia của đông đảo các tầng lớp dân nghèo hay không ? Cuộc biểu tình hôm nay là một trắc nghiệm.

Cải cách chế độ quân chủ : Đích nhắm khác của phong trào sinh viên

Đối với một bộ phận phong trào phản kháng của sinh viên, cái đích không chỉ là tập đoàn quân sự, mà cả chế độ quân chủ. Trả lời AFP, một trong những người tổ chức phong trào, bà Panusaya Sithijirawattanakul, biệt danh là "Rung", cho biết mục tiêu không phải là lật đổ chế độ quân chủ, mà là "hiện đại hóa nền quân chủ, để nền quân chủ thích ứng với xã hội hiện nay". Đòi hỏi của các nhà tranh đấu sinh viên là quốc vương không can thiệp vào các công việc chính trị, hủy bỏ luật về tội khi quân, thường được dùng để đàn áp đối lập chính trị, và đặt tài sản của Hoàng gia dưới sự quản lý của Nhà nước.

Các yêu sách nói trên được nhiều nhà quan sát đánh giá là táo bạo, bởi quốc vương Thái Lan Maha Vajiralongkorn, lên ngôi từ năm 2016, đang nắm giữ rất nhiều quyền lực, hơn rất nhiều so với quyền lực của nhà vua được thể chế quân chủ lập hiến Thái Lan quy định. Quốc vương Maha Vajiralongkorn thường xuyên điều khiển các hoạt động của chính quyền từ hậu trường. Kể từ năm 2018, quốc vương Thái Lan trực tiếp kiểm soát toàn bộ tài sản của Hoàng gia, ước tính hơn 40 tỉ đô la (gấp khoảng 40 lần tài sản Hoàng gia Anh).

Khác hẳn với vua cha Bhumibol Rama IX, được đông đảo người dân Thái ngưỡng mộ, quân vương kế nhiệm Rama X nổi tiếng với lối sống xa hoa, hành xử độc đoán và nhiều xì-căng-đan. Tháng 3/2020, trong lúc Thái Lan đang vất vả đối chọi với đại dịch Covid-19, quốc vương Rama X du ngoạn tại châu Âu, sống trong một khách sạn sang trọng ở thị trấn Garmisch-Partenkirchen, một điểm du lịch ở miền nam nước Đức, cùng với 20 cung phi. 

Trọng Thành

************************

Bảng kêu gọi cải cách hoàng gia của sinh viên Thái Lan biến mất

BBC, 18/09/2020

Một tấm bảng do những người biểu tình chống chính phủ đặt xuống, tuyên bố Thái Lan "thuộc về người dân chứ không phải của vua" đã bị dỡ bỏ.

Tấm bảng (trái) và không gian trống sau khi nó biến mất

Được đặt xuống chỉ một ngày trước đó, bảng này được coi là một hành động táo bạo ở một quốc gia nơi chỉ trích chế độ quân chủ có thể đồng nghĩa với các án tù dài hạn.

Sự kiện này xảy ra sau nhiều tuần có các cuộc biểu tình chưa từng có, kêu gọi cải cách hoàng gia và sự từ chức của thủ tướng.

Cảnh sát cho biết họ đang điều tra việc tấm bảng mất tích, theo các hãng thông tấn.

Phó cảnh sát trưởng Bangkok Piya Tawichai cũng cảnh báo rằng họ có thể buộc tội những người biểu tình đã đặt tấm bảng xuống, theo Reuters.

Hôm thứ Bảy, Bangkok đã có một cuộc biểu tình lớn nhất trong nhiều năm gần Cung điện Hoàng gia, với hàng nghìn người thách thức chính quyền, yêu cầu cải tổ chính trị.

Tấm bảng được đặt trên cánh đồng Sanam Luang lịch sử giữa âm thanh của tiếng hò reo sáng Chủ nhật, tuyên bố bằng tiếng Thái : "Người dân bày tỏ ý định rằng đất nước này thuộc về người dân, chứ không phải của vua".

Các nhà đấu tranh nói tấm bảng này thay thế cho một tấm bảng khác đánh dấu sự kết thúc của chế độ quân chủ tuyệt đối vào thập niên 1930, đã biến mất năm 2017.

Các cuộc biểu tình chống lại chính phủ Thái Lan do sinh viên lãnh đạo lần đầu tiên, bắt đầu vào tháng 7.

Những người này kêu gọi Tướng Prayuth Chan-ocha, người đã nắm quyền vào năm 2014 và giành chiến thắng trong cuộc bầu cử gây tranh cãi năm ngoái, từ chức.

Nhưng các cuộc biểu tình đã diễn biến một cách đáng kinh ngạc một tháng sau, khi họ bắt đầu bao gồm các lời kêu gọi cải cách chế độ quân chủ.

Hoàng gia Thái Lan từ lâu đã được bảo vệ khỏi những lời chỉ trích của dân, theo bộ luật Khi quân hà khắc, có thể khiến những người bị buộc tội bị phạt tới 15 năm tù.

Vào tháng 8, những người biểu tình đã phá vỡ điều cấm kỵ và tại một cuộc biểu tình, một lời kêu gọi 10 điểm cải cách chế độ quân chủ đã được đọc lên.

Thái Lan : Tuổi trẻ dấn thân vì ước mơ dân chủ

Siêu vi corona biến thể, luật sư Nga Alexei Navalny bị trúng độc, luật sư Thái Lan Anon Nampa bị cáo buộc tội phản loạn, thế giới giữa hai cuộc khủng hoảng y tế và kinh tế, Joe Biden - Donald Trump trên võ đài chính trị tại Mỹ là những chủ đề nóng trên báo Pháp ngày 21/08/2020.

Anon Nampa (giữa), một thủ lĩnh mới của phong trào phản kháng chính phủ Thái Lan, bị cảnh sát giải đến tòa án Bangkok ngày 19/08/2020.  Reuters - Chalinee Thirasupa 

Hành động vì tương lai đất nước

Quốc tế khủng hoảng : Macron trên mọi mặt trận từ Lebanon, Mali, Niger, Belarus, đến Thổ Nhĩ Kỳ… một danh sách dài trên trang nhất Le Monde vào lúc chủ nhân điện Elysée tiếp nữ thủ tướng Đức Angela Merkel.

Trang Châu Á của Le Monde chú ý đến phong trào thanh niên, sinh viên Thái Lan dấn thân cho nền dân chủ.

Thái Lan, từ củ cà rốt đến cây gậy, chế độ quân nhân trá hình tìm cách làm im tiếng nói phản kháng của giới trẻ, đó là ý nghĩa của bài phân tích "Tại Thái Lan, cuộc đàn áp hình thành".

Khắc tinh của thủ tướng Chan-O-Cha là một luật sư trẻ tuổi Anon Nampa cùng với nhiều lãnh tụ phong trào đòi cải cách, kẻ bị câu lưu, người bị truy nã với các tội danh : phản loạn, vi phạm lệnh cấm biểu tình và quy định phòng dịch virus corona.

Chỉ riêng với tôi danh phản loạn, các nhà hoạt động Thái Lan có thể lãnh án 7 năm tù. Theo thông tín viên Bruno Philip của Le Monde tại Đông Nam Á, Anon Nampa theo quá trình tranh đấu, tự nhiên trở thành lãnh tụ của phong trào như mô hình Hồng Kông.

Trước nguy cơ phong trào lan rộng trong giới trẻ, vì có yêu cầu của quốc vương không nên áp dụng luật chống phạm thượng, hình phạt có thể lên đến 15 năm tù, chính quyền quân nhân trong lớp áo dân sự, sử dụng luật chống phản loạn cũng như các nguyên tắc trói buộc về mạng xã hội, những đạo luật triệt tiêu tự do, theo tố cáo của các nhà dân chủ. Theo họ, Thái Lan đang sống trong một chế độ độc tài giả dạng dân chủ. Trong khi đó, như tuyên bố của luật sư Anon Nampa, giới trẻ Thái Lan ước mơ một chế độ vương triều chung sống hài hòa với nền dân chủ. Để được như thế, sinh viên đòi chính phủ từ chức, giải tán Quốc Hội để bầu lại và phải có một Hiến Pháp mới. Hiến Pháp của chính phủ quân sự năm 2017 quy định 250 thượng nghị sĩ do một ủy ban thân cận với quân đội chỉ định.

Anon Nampa thề sẽ thành công "ngay trong kiếp này"

Có lẽ đã đến lúc chính quyền Thái ra tay. Nhưng theo Le Monde, khủng hoảng kinh tế, do đại dịch Covid làm nghiêm trọng thêm, đã làm cho phong trào chống chế độ la rộng đến thành phần học sinh. Một đoạn video loan truyền trên mạng ghi lại những hình ảnh đáng ngạc nhiên : Hàng trăm học sinh trung học đến bộ Giáo Dục trình nguyện vọng. Bộ trưởng Natthaphone Thepsuwan tỏ thiện chí tiếp học sinh. Nhưng khi ông bắt đầu nói thì bị các học sinh bảo phải ngồi xuống đất trong những hàng sau cùng. Trong tiếng huýt sáo thúc giục, bộ trưởng Thái tuân thủ ngồi bẹp xuống đất. Dường như thời đối thoại vẫn còn.

Ai muốn giết Alexei Navalny ?

Vào lúc Pháp, Đức kêu gọi Vladimir Putin giúp giải quyết khủng hoảng chính trị tại Belarus bằng giải pháp ôn hòa thì có tin nhà đối lập Nga Alexei Navalny, khắc tinh của tổng thống Nga, "bị nghi ngờ trúng độc" trên máy bay từ miền Viễn Đông về Moskva, sau khi uống một ly trà ở phi trường. Máy bay phải đáp khẩn cấp. Le Monde đưa tin : "Đối thủ của Putin nhập viện trong tình trạng nguy kịch. Nhật báo độc lập nhắc lại, chính quyền Putin truy bức nhà tranh đấu chống tham ô như trút đòn thù. Một năm, hai lần bị trúng độc. Từ 2011, Navalny bị giam 232 ngày, bị quản thúc 242 ngày".

Le Figaro không giấu lo ngại "Alexei Navalny, đối thủ số một điện Kremlin, có thể bị đầu độc". Vào tháng 7/2019, Alexei Navalny bị dị ứng dữ dội, một bác sĩ Nga đã nêu giả thuyết "trúng độc". Các thân hữu xem đó là hệ quả của nỗ lực chống tham ô của luật sư Navalny. Lần này, ông mới thực hiện xong một cuộc điều tra về nạn tham ô ở Siberia và trở về Moskva với cả khối tài liệu trong tay. Nhật báo thiên hữu cho biết thêm, tổng thống Pháp và thủ tướng Đức, đang hội đàm tại miền nam nước Pháp, đều lo lắng và đề nghị đưa nhà đối lập Nga sang Châu Âu chữa trị. Trong khi đó, truyền thông Nhà nước và các mạng thân Kremlin, thông thường không bao giờ nhắc tên Navalny, nhưng đã phải lên tiếng về sự kiện này với giả thuyết Navalny bị rượu và ma túy vật ngã. Đương nhiên giới thân cận của ông bác bỏ các luận điểm này.

Le Figaro cho biết thêm một sự kiện : Tại Nga, đầu độc là mối đe dọa không thể xem thường, tổng thống Putin, luôn luôn uống nước trong bình riêng mang theo và không bao giờ cầm ly do người ta mời. La Croix bi quan chạy tựa trên trang nhất : Nhà đối lập Nga Alexei Navalny giữa sống và chết.

Libération đặt câu hỏi "Ai muốn giết Navalny, một luật sư nhân quyền nay là một lãnh tụ có tầm cỡ ?". Nhật báo thiên tả còn dành một bài dài để lượt kê một loạt vụ đầu độc hay nghi ngờ bị đầu độc mà nạn nhân là nhà báo đối lập, là sĩ quan tình báo tị nạn. Danh sách rất dài từ phóng viên điều tra nạn tham ô Chtchokotchikira chết vào năm 2003 mà toàn bộ hồ sơ bệnh lý biến mất cho đến vụ hai bố con cựu trung tá tình báo Sergei Skripal bị mưu sát ở ngoại ô Luân Đôn và vụ trung tá Alexander Litvinenko bị đầu độc bằng phóng xạ trước đó, cũng tại Luân Đôn.

Belarus : Nghệ sĩ cũng dấn thân

Về khủng hoảng Belarus, Le Figaro đề cao giới nghệ sĩ dấn thân trên tuyến đầu chống Lukashenko. Chim đầu đàn là Pavel Latushka, cựu bộ trưởng Văn hóa, cựu đại sứ tại Pháp, giám đốc Nhà hát lớn ở thủ đô Minsk. Vì tham gia biểu tình chống tổng thống Lukashenko, bất chấp khuyến cáo, ông bị đuổi việc nhưng biện pháp trừng phạt này gây tác dụng ngược. Pavel Latushka trở thành người hùng trong giới nghệ sĩ. Hàng trăm nghệ sĩ cũng như người ái mộ ông tập trung trước cửa Nhà hát Quốc gia bày tỏ tinh thần ủng hộ.

Thứ Năm vừa qua, nhà của ông bị tạt sơn đỏ. Tiếp theo đó, "Hội đồng điều phối" phong trào phản kháng, trong đó ông là thành viên, bị chính quyền điều tra hình sự với cáo buộc "vi phạm an ninh quốc gia".

Mùa nghỉ hè sắp kết thúc, đại dịch Covid 19 không giảm với nhiệt độ mà còn tăng tốc lây lan. Le Figaro dành hai trang cho "nghịch lý của dịch bệnh lan tràn nhưng giảm độc hại. Phải chăng do biến thể mà siêu vi SARS-CoV-2 lây nhiều hơn nhưng giết ít hơn. Mỗi ngày tại Pháp có từ 3000 đến 4000 ca mới nhưng trong một tuần chỉ có 65 nạn nhân từ trần. Cùng chiều hướng, Les Echos đưa tít : Covid leo thang lây nhiễm tại Pháp, Đức, Tây Ban Nha. 7551 ca biến thể được phát hiện.

Covid 19 gây xáo trộn sinh hoạt kinh tế, thất nghiệp gia tăng. Để làm giảm bớt phần nào tác hại, các nước Châu Âu chi hàng chục tỷ euro vực dậy kinh tế, trong đó có nỗ lực đào tạo cho thanh niên, nhân viên đổi nghề hoặc cải tiến khả năng làm việc từ nhà. Les Echos phân tích chương trình huấn nghệ kỹ thuật số cho giới trẻ Pháp từ 200 triệu đến 300 triệu euro.

Thời sự các châu lục khác

Le Monde đưa tin : Tại Mỹ, cựu tổng thống Barack Obama, nhân Đại hội đảng Dân chủ, nhân danh nền dân chủ Hoa Kỳ, đọc một bài diễn văn lịch sử như một bản cáo trạng lên án chủ nhân Nhà Trắng thiếu tư cách làm tổng thống, kêu gọi cử tri bầu cho liên danh Joe Biden-Kamala Harris cứu nguy nền dân chủ.

Libération trên trang nhất kêu gọi "Tiến lên, Joe Biden !". Theo nhật báo thiên tả "tuy không có sức lôi cuốn công chúng, nhưng cựu phó tổng thống của Barack Obama là niềm hy vọng duy nhất để chiến thắng Donald Trump : tiền ủng hộ vận động tranh cử tăng vọt, thăm dò ý kiến thuận lợi.

Về Châu Á, Libération giới thiệu "chế độ Nhà nước gia đình trị của Bắc Triều Tiên". Kim Jong-un và em gái tận dụng mọi phương tiện để củng cố chế độ kể cả giết người thân và anh em trong nhà.

La Croix cho biết : Dân Bắc Phi ra đi bằng mọi giá. Không còn tin tưởng vào tương lai, ngày càng có đông người Tunisia, Algeria vượt Địa Trung Hải bất chấp hiểm nguy và thảm nạn.

Tú Anh

Sinh viên Thái Lan đã tổ chức biểu tình hầu như hàng ngày trong suốt một tháng qua, nhưng cuộc biểu tình hôm Chủ nhật 16/8, là một trong các cuộc biểu tình chống chính phủ rầm rộ nhất kể từ khi Thủ tướng Prayuth Chan-ocha lên nắm quyền sau cuộc đảo chính năm 2014.

Quốc vương Thái Lan Maha Vajiralongkorn và Hoàng hậu Suthida vẫy tay chào sau lễ mừng sinh nhật của Hoàng Thái hậu Sirikit ở Bangkok, ngày 12/8/2020.

Ông Prayuth Chan-ocha mới tái đắc cử hồi năm ngoái trong các điều kiện nhằm bảo đảm ông duy trì được vị thế quyền lực. Phe đối lập cáo buộc đây là một cuộc bầu cử gian lận, gây nhiều tranh cãi và phẫn nộ trong công chúng.

Tờ Dominion trích lời một nữ sinh 15 tuổi tham gia biểu tình, xin giấu tên vì sợ bị trả thù và đã trốn cha mẹ đi biểu tình, nói :

"Tôi muốn một nền dân chủ. Ngay lúc này, dưới quyền cai trị của quân đội, đất nước chúng tôi không được cải tiến. Rất nhiều người trẻ bị bắt giữ, bị đe dọa chỉ vì nói lên ý kiến của mình. Chúng tôi muốn nhà độc tài (Thủ tướng Prayuth Chan-o cha) phải ra đi" !

Trong tuần này, lần đầu tiên giới sinh viên nhắm vào nền quân chủ, nêu lên sự can thiệp của hoàng gia vào các vấn đề chính trị, và tài sản kếch sù của Quốc vương Vaijiralongkorn, cũng như ảnh hưởng của ông đối với tập đoàn quân nhân nắm quyền cai trị tại Thái Lan.

"Chúng tôi muốn cải cách nền quân chủ Thái Lan, tương tự như ở Anh, nơi mà gia đình hoàng gia không can thiệp trực tiếp vào các vấn đề chính trị", cô Panusaya Sithijirawattanakul, sinh viên năm thứ 3 của Đại học Thammasat, một lãnh đạo biểu tình, nói trong một cuộc phỏng vấn với tờ Dominion.

"Thái Lan có thể thành công và trở thành một quốc gia phát triển, nếu đất nước này không bị chôn chân trong các truyền thống xưa cũ đang cản trở tiến bộ".

Theo luật hiện hành ở Thái Lan, lời phát biểu đó có thể đưa cô vào tù tới 15 năm. Thái Lan là nước có luật gắt gao nhất chống bất cứ ai chỉ trích nhà vua hoặc hoàng gia.

Sinh viên giơ 3 ngón tay chào kiểu trong phim Hunger Games, biểu tượng của phong trào chống đảo chính trong cuộc biểu tình ở Đại học Thammasat gần Bangkok ngày 10/8/2020. Reuters

Trong cuộc biểu tình vào chiều tối Chủ nhật, tia laser chiếu bên hông Tượng đài Dân chủ đặt một câu hỏi vẫn bị cấm kỵ : "Tại sao chúng ta cần một ông vua ?"

Báo The Age của Úc tường trình rằng cuộc biểu tình kéo dài 8 tiếng có sự tham gia của ít nhất 10.000 người, đa số là sinh viên, luật sư và các nhà hoạt động. Họ chất vấn chế độ độc tài của Thái Lan và kêu gọi chính phủ từ nhiệm.

Họ đòi một hiến pháp mới, giải tán quốc hội và bảo vệ nhân quyền vào lúc mà nhiều người chỉ trích quân đội và nền quân chủ bị ‘sát hại hay mất tích’.

Bất chấp đã bị chính quyền cấm bàn về chế độ quân chủ, luật sư nhân quyền trẻ tuổi Arnon Nampa đã bước lên sân khấu và lần thứ 3 trong tháng này, phát biểu về đề tài nhạy cảm thường chỉ được nói sau những cánh cửa đóng kín.

Luật sư Arnon nhắc tới "ước mơ lớn nhất là được thấy hoàng gia đồng hành với xã hội Thái Lan, thay vì ngự trị trên xã hội, không hề bị giới hạn bởi luật pháp hay hiến pháp".

Anh nói : "Nhà chức trách bảo chúng ta hãy thôi mơ ước, tôi xin tuyên bố ở đây rằng chúng ta sẽ tiếp tục ước mơ".

Hôm 10/8 một cuộc biểu tình khác tại Đại học Thammasat đã đưa ra một tuyên ngôn 10 điểm để cải cách Thái Lan, nhằm bảo đảm một nền quân chủ lập hiến, đặt nhà vua dưới Hiến pháp.

Trong khi đó, một cuộc tuần hành ủng hộ nền quân chủ chỉ thu hút được có 60 người, theo báo Bangkok Post.

Luật phạm thượng

Mặc dù Thái Lan đã chuyển từ một chế độ quân chủ chuyên chế sang thành một chế độ quân chủ lập hiến trong cuộc cách mạng không đổ máu năm 1932, nhưng hoàng gia Thái Lan vẫn duy trì nhiều quyền hạn rộng rãi, và nắm một vai trò quan trọng trong lĩnh vực kinh tế và văn hóa.

Theo luật cấm phạm thượng hiện hành ở Thái Lan, xúc phạm hoặc phỉ báng hoàng gia có thể bị phạt án tù, từ 3 tới 15 năm. Những người phê bình tố cáo chính quyền là ngày càng dùng luật này như một ‘công cụ chính trị’.

Trong một phiên họp nội các hôm thứ Ba tuần trước, Thủ tướng Prayuth Chan-ocha cảnh báo các sinh viên biểu tình có thể đã phạm luật, và cần điều tra xem ai là người tài trợ và khích động biểu tình.

Một cuộc biểu tình như thế là điều không thể tưởng tượng được dưới triều Quốc vương Bhumibol Adulyadej, cha của Vua Vajiralongkorn, một vị vua được thần dân yêu kính đã ngự trị trên ngai vàng Thái Lan trong suốt 70 năm. Ông được coi như một vị cha già, giúp ổn định đất nước qua nhiều thăng trầm, xáo trộn chính trị, và luôn cố gắng cải thiện đời sống của thần dân. Vua Bhumibol nắm trong tay quyền lực tuyệt đối, nhất là về mặt tinh thần, cho phép ông đứng lên trên chính trị, Nhờ đó nhà vua có thể dẹp một cuộc đảo chính chỉ bằng một lời nói, các tướng lãnh đã phải quỳ lạy vâng phục.

Nhưng vua Vajiralongkorn không có những đức tính của vua cha và không được thừa kế uy tín của cha, mà ngược lại là một nhân vật có nhiều tai tiếng.

Vua Vajiralongkorn là ai ?

Quốc vương Vajiralongkorn lên ngôi năm 2016 sau khi vua Bhumibol băng hà, lễ đăng quang được cử hành sau thời kỳ để tang 3 năm, vào tháng 5/2019.

Lễ đăng quang ngày 4/5/2019 của Quốc vương Thái Lan Maha Vajiralongkorn tại Cung điện Hoàng gia ở Bangkok.

Ra đời ngày 28/7/1952, ông là con trai duy nhất và là con thứ nhì của Quốc vương Bhumibol Adulyadej và Hoàng hậu Sirikit. Năm lên 20 tuổi, ông chính thức được vua cha phong làm Hoàng Thái tử.

Lễ đăng quang cử hành trọng thể từ ngày 4 đến ngày 6/5/2019, nhưng chính phủ Thái Lan điều chỉnh ngày lên ngôi là ngày vua Bhumibol băng hà, 13/10/2016. Trở thành vị vua thứ 10 của triều đại Chakri, ông lấy hiệu là Rama X.

Từ thuở bé thái tử đã được gửi sang Anh du học. Tốt nghiệp trung học vào tháng 7/1970, ông được gửi sang Úc để dự khóa huấn luyện quân sự 5 tuần ở The King’s School ở Sydney. Năm 1972, ông ghi danh tại Trường Quân sự Hoàng gia Duntroon ở Canberra. Chương trình học gồm 2 phần : huấn luyện quân sự, và song song là chương trình cử nhân văn chương tại Đại học NSW. Ông tốt nghiệp khóa huấn luyện quân sự với bằng cử nhân Văn chương.

Năm 1982, ông lấy thêm bằng cử nhân Luật.

Quân đội

Sau khi hoàn tất học vấn, Thái tử Vajiralongkorn phục vụ trong Quân đội Hoàng gia Thái Lan. Ông từng trải qua nhiều khoa huấn luyện với quân lực Hoa Kỳ, Anh và Úc.

Quốc vương Thái Lan giữ danh vị Lãnh đạo tối cao của các lực lượng vũ trang, và mặc nhiên mang cấp bậc Thống chế Hải Lục Không quân khi đăng quang.

Ngoài ra, ông Vajiralongkorn còn có bằng lái máy bay chiến đấu F-5, F-16 và máy bay Boeing 737-400.

Đời tư

Đời tư của Vua Varijalongkorn là một đề tài vô cùng nhạy cảm vì luật cấm phạm thượng gắt gao của Thái Lan. Luật này nghiêm cấm mọi chỉ trích, châm biếm đối với nhà vua, hoàng hậu, thái tử, gia đình hoàng gia, còn sống hay quá cố, và ngay cả các ‘thú cưng hoàng gia’.

Mặc dù vậy trong vòng riêng tư, đời tư của Thái tử và sau này, Vua Vajiralongkorn là đề tài đàm tiếu. Tin đồn về cuộc sống xa hoa với nhiều chuyện tình gay cấn, vẫn được truyền miệng ở Thái Lan và trên báo chí nước ngoài.

Truyền thông Tây phương cũng bị chi phối bởi luật cấm phỉ báng hoàng gia. Phóng viên Shawn Crispin và Rodney Tasker của tạp chí Far Eastern Economic Review (FEER) bị thu hồi visa vì đề cập tới những liên hệ làm ăn của Thái tử với Thủ tướng lúc bấy giờ là Thaksin Shinawatra.

Năm 2002, tạp chí The Economist bị cấm phát hành ở Thái Lan chỉ vì bài báo đánh giá Thái tử Vajiralongkorn là không thể nào sánh với vua cha, và rằng Thái tử ‘không được yêu kính như Vua Bhumibol’.

Một bài báo khác của The Economist viết Thái tử Vajiralongkorn bị nhiều người ‘vừa ghét vừa sợ’, ‘tính khí bất thường tới lập dị’ trong khi báo Asia Sentinel nói ông được coi là ‘bất nhất, không có khả năng để lên trị vì’.

Trong một công hàm ngoại giao bị Wikileaks tiết lộ, một quan chức ngoại giao cấp cao của Singapore nói ông Vajiralongkorn ham mê cờ bạc.

Là vua Thái Lan, nhưng phần lớn thời gian ông vẫn sống ở Đức.

Một số nhà hoạt động và học giả nói nhiều người trong công chúng coi ông là một ông vua ‘vắng mặt’, phần lớn cư ngụ ở nước ngoài, và có một cuộc sống xa hoa hưởng thụ.

Thời chưa lên ngôi, Vajiralongkorn phong hàm chó cưng của ông tên Foo-Foo, làm Thượng tướng Không quân. Năm 2009, một đoạn video được tung ra trên Wikileaks chiếu cảnh Thái tử Vajiralongkorn và Công chúa Srirasmi Suwadee ăn mặc không mấy kín đáo, được người hầu phục vụ khi ăn mừng sinh nhật ‘Thượng tướng Foo-Foo’. Một đoạn trong video này đã được chiếu trong chương trình "Foreign Correspondent" của Hệ thống truyền thông ABC của Úc trong một bộ phim tài liệu 30 phút về hoàng gia Thái Lan.

Gia đạo

Vua Vajiralongkorn có ít nhất 4 vợ, chưa kể vợ bé.

Người vợ đầu tiên là Công nương Soamsawali Kitiyakara (sinh 1957). Họ có một con gái sinh năm 1978.

Thái tử Vajiralongkorn sống chung với nữ diễn viên Yuvadhida Polpraserth và có 5 người con với bà. Bất chấp sự chống đối của Hoàng hậu Sirikit, đám cưới được cử hành tại cung điện hoàng gia vào tháng 2/1994, với sự đồng lòng của Vua cha và Hoàng Thái hậu.

Nhưng chỉ 2 năm sau đám cưới, Công nương Yuvadhida mang tất cả con cái chạy sang Anh, Thái tử Vajiralongkorn ra lệnh cho người hầu dán bố cáo khắp dinh thự nơi ông cư ngụ, tố cáo Công nương về tội ngoại tình. Sau cùng, ông bắt cóc được cô con gái duy nhất mang về Thái Lan phong chức công chúa, nhưng ông từ bỏ tất cả 4 hoàng tử ở lại với mẹ, và tước hết huy hiệu của cả mẹ lẫn con. Bà Sujarinee (một tên khác của Yuvadhida Polpraserth : Sujarinee Mahidol na Ayudhya) và các con trai sau này di dân sang Hoa Kỳ.

Thái tử Vajiralongkorn lập gia đình lần thứ 3 vào năm 2001 với một thường dân, bà Srirasmi Suwadee, nhưng không công bố cho công chúng biết cho tới đầu năm 2005, khi bà hạ sinh một con trai, Hoàng tử Dipangkorn Rasmijoti, bà được phong tước hiệu Công nương. Hai vợ chồng hoàng gia ly dị vào năm 2014.

Ba ngày trước lễ đăng quang vào tháng 5/2019, Vajiralongkorn làm lễ thành hôn với bà Suthida Tidjai, bà nghiễm nhiên trở thành Hoàng hậu Thái Lan.

Ảnh không rõ ngày chụp tải lên trang mạng của Hoàng gia hôm 26/8/2019 chụp ảnh Vua Maha Vajiralongkorn với thứ phi, Trung tướng Sineenatra Wongvajirabhakdi.

Hai tháng sau, ngày 28/7/2019, ông chính thức trao tước hiệu cho vợ thứ, Trung tướng Sineenat Wongvajirapakdi. Đây là lần đầu tiên trong gần 1 thế kỷ, một phụ nữ được chính thức công nhận là thứ phi của vua Thái Lan. Nhưng chỉ 3 tháng sau, Hoàng gia tước bỏ mọi tước hiệu của thứ phi Sineenat, viện lẽ bà bất kính với Hoàng hậu Suthida và bất trung với Vua.

Vua Rama X lên ngôi nhưng lòng dân bất an

Từ khi lên ngôi, Vua Maha Vajiralongkorn lấy hiệu Rama X, đã có những bước để củng cố quyền hành và cương vị nguyên thủ quốc gia.

Vua đòi nắm quyền chỉ huy trực tiếp một số đơn vị quân đội, phê chuẩn các sửa đổi luật pháp cho phép ông sở hữu toàn bộ tài sản của Hoàng gia, kể cả Ngân hàng Thương mại Siam, và Siam Cement tổng trị giá khoảng 6,7 tỉ USD, theo trang web của các công ty này và các tính toán của Bloomberg.

Dân chúng, vốn đã bất mãn vì chế độ quân phiệt chuyên chế, lại càng bất bình vì vua không đứng trên chính trị mà dường như ngả hẳn về tập đoàn quân phiệt cai trị Thái Lan sau cuộc đảo chính.

Báo Melbourne Age dẫn lời Paul Handley, người viết tiểu sử Vua Bhumibol, nói rằng nỗi bất mãn âm ỉ từ lâu, đặc biệt trong giới trẻ, gần đây đã leo thang để trở thành ‘phong trào chống đối ngai vàng mạnh mẽ nhất từ khi chế độ quân chủ chuyến chế kết thúc vào năm 1932’.

Trong khi đó, Vua Vajiralongkorn phần lớn thời gian vẫn tiếp tục sinh sống ở Đức.

Dưới triều Vua Bhumibol, đại đa số dân chúng Thái Lan ủng hộ nền quân chủ. Ngay cả những người không thích chế độ quân chủ, cũng coi đây là một định chế và chấp nhận nó. Nhưng thời thế nay đã khác.

Ông Handley nói : "Những người chống đối bây giờ trực tiếp chỉ trích hoàng gia. Họ ghét bỏ vua Vajiralongkorn và các quan chức hậu thuẫn nhà vua".

Nhà hoạt động dân chủ Nuttaa Mahattana nói với báo New York Times : "Có rất nhiều chia rẽ chính trị ở trong nước, nhưng bây giờ rất nhiều người chúng tôi đoàn kết trong việc chất vấn tính chính đáng của chính quyền hiện nay.

Lãnh đạo sinh viên Parit Chiwarak bị bắt giữ hồi gần đây về nhiều tội danh, kể cả tội xúi giục nổi loạn. Sau khi được cho tại ngoại hầu tra hôm thứ Bảy 16/8, anh tuyên bố sẽ tiếp tục phản đối chính quyền.

Anh viết trên trang Facebook : "Chúng tôi không chỉ đấu tranh chống chế độ độc tài quân phiệt, mà còn đấu tranh để giải quyết các vấn đề với hoàng gia".

Ông Handley nói phong trào chống đối đã lan rộng tới mức chính phủ khó có thể ngăn chặn bằng cách tống giam một vài người.

"Không mấy ai thích vua Vajiralongkorn. Nhưng làm sao thay đổi vai trò của nhà vua, có nên phế truất ông ?".

Cuộc biểu tình do nhiều nhóm sinh viên học sinh lãnh đạo hôm Chủ nhật 17/8, thu hút ước lượng 10.000 người, đám đông hô to "đả đảo nhà nước độc tài", đòi Thủ tướng Prayuth Chan-ocha từ chức, chấm dứt các hành động sách nhiễu và sửa đổi hiến pháp.

Các cuộc biểu tình đã diễn ra gần như mỗi ngày trong tháng qua, đối với một thành phần tham gia biểu tình, giờ tập trung vào lời kêu gọi hãy từ bỏ chế độ quân chủ, một định chế từ lâu được coi là "bất khả xâm phạm", hoặc ít ra hạn chế các quyền hạn của nhà vua, và đòi chính quyền quân nhân của Thủ tướng Prayuth Chan-ocha từ nhiệm.