Chỉ còn vài tháng nữa là Đảng cộng sản Việt Nam tiến hành Đại hội 13. Đáng lẽ ra đây là thời điểm rất sôi động trước mỗi kỳ đại hội. Về phía đảng cộng sản, họ sẽ đưa ra nhiều chương trình, mục tiêu (bánh vẽ) cho 5 năm tới và kêu gọi người dân đóng góp ý kiến, thảo luận. Về phía dư luận, đây là "thời vụ" của các đơn từ kiến nghị đảng thay đổi cái nọ cái kia, hoặc tố cáo người này người khác. Các nhân sĩ thì tùy theo nhân vật "mến mộ" mà họ sẽ nâng người này lên tận mây xanh hoặc dìm người kia xuống tận bùn đen như hồi Đại hội 12.
Chỉ còn vài tháng nữa là Đảng cộng sản Việt Nam tiến hành Đại hội 13.
Đại hội lần này hoàn toàn im lặng, một sự im lặng bất thường. Đảng cộng sản không nói gì nhiều về đại hội đã đành mà ngay cả dư luận cũng hầu như không ai quan tâm. Đơn từ kiến nghị cũng không thấy, phe nọ đánh phe kia cũng không và đặc biệt nhất là không thấy các trí thức nhân sĩ lên tiếng ngoài một vài người ủng hộ ông Nguyễn Xuân Phúc lên làm tổng thống.
Trong không khí ảm đạm đó thì sự xuất hiện của tập tài liệu với tên gọi "Nguy cơ và giải pháp cứu nguy cho đảng" của một nhóm đảng viên là rất đáng chú ý. Điều đặc biệt nhất của tài liệu này là nó kêu gọi sự thay đổi gần như là toàn diện và triệt để về hướng dân chủ chứ không vuốt ve hoặc đề nghị cải cách lặt vặt như trước đây. Điều thiếu vắng trong tài liệu này là không đề cập gì đến vai trò của đối lập dân chủ Việt Nam. Họ chỉ muốn đảng cộng sản tự dân chủ hóa đất nước một mình. Chúng tôi đã phân tích về sự bất khả thi trong bài viết trước "Lực lượng chính trị nào sẽ dân chủ hóa Việt Nam ?" (*).
Trong bài viết này chúng tôi sẽ phân tích sâu hơn về những gì mà Đảng cộng sản có thể làm và nên làm. Theo chúng tôi thì nhiệm vụ (sứ mệnh) quan trọng nhất, cần làm nhất của Đảng cộng sản hiện nay là "tổ chức sự thất bại cho chính họ". Điều này có nghĩa là Đảng cộng sản cần tìm cách rút lui thế nào để có thể "hạ cánh an toàn". Hãy cùng tìm hiểu với chúng tôi.
Cuộc triệt thoái trong hỗn loạn của quân đội Việt Nam Cộng Hòa khỏi Ban Mê Thuột hồi giữa tháng 3/1975 đã biến thành một thảm kịch và dẫn đến sự sụp đổ của chính thể Việt Nam Cộng Hòa không lâu sau đó.
Lịch sử thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng được ghi dấu bằng các trận chiến lớn. Các cuộc chiến đó làm thay đổi cục diện thế giới với nhiều tên tuổi đã đi vào huyền thoại. Không nhất thiết phải là một nhà quân sự tài ba thì chúng ta cũng có thể thấy được là trong một trận chiến thì việc triệt thoái và rút lui luôn khó khăn hơn là tổ chức một cuộc tấn công. Hầu hết các cuộc triệt thoái đều dẫn đến hỗn loạn và mất kiểm soát do các điều kiện đã thay đổi, dẫn đến việc không làm chủ được tình thế. Cuộc triệt thoái trong hỗn loạn của quân đội Việt Nam Cộng Hòa khỏi Ban Mê Thuột hồi giữa tháng 3/1975 đã biến thành một thảm kịch và dẫn đến sự sụp đổ của chính thể Việt Nam Cộng Hòa không lâu sau đó.
Trong kinh doanh, chúng tôi vẫn hay nói vui với nhau rằng "kiếm được tiền đã khó nhưng giữ được tiền lại càng khó hơn" và sự thực là như thế. Những ai sống ở Đông Âu đều biết đến hai cuộc khủng hoảng kinh tế xảy ra vào năm 1998 và 2008. Đặc biệt cuộc khủng hoảng năm 2008, rất nhiều người Việt Nam kinh doanh tại đây đã mất hết tài sản và cơ nghiệp sau hàng chục năm gầy dựng. Nhiều người đã quay lại điểm xuất phát, chỉ có một số ít bảo toàn được tài sản. Lý do chính là họ đã không có kịch bản, không chuẩn bị cho sự thất bại của chính họ. Tất cả những người thất bại đều không tính đến chuyện thua mà chỉ tính đến chuyện thắng. Khi gặp khủng hoảng họ không vượt qua được, thậm chí có người đã tìm đến cái chết vì quá tuyệt vọng.
Đảng cộng sản đang trong hoàn cảnh như vậy. Họ không còn bất cứ giải pháp hay sự đồng thuận nào. Họ không thể đồng hành cùng dân tộc tiến về tương lai vì họ không có dự án nào cho đất nước. Việc quan trọng nhất của họ bây giờ là tổ chức sự rút lui sao cho an toàn. Nhưng chuyện này lại không hề dễ dàng chút nào. Tổ chức sự thất bại cho chính mình là công việc vô cùng khó khăn đối với những con người quá nhỏ bé, về trí tuệ lẫn uy tín như ban lãnh đạo Đảng cộng sản hiện nay. Một việc dễ nhất mà đảng cộng sản cũng phải bó tay là việc "kỷ luật" các quan chức của mình. Chỉ vì bị "cảnh cáo" mà cả chủ tịch lẫn bí thư tỉnh Quảng Ngãi đều viết đơn xin "nghỉ việc". Điều này không hề bình thường chút nào. Nó phản ánh sự bất ổn và bất phục tùng trong nội bộ Đảng cộng sản.
Gần 100 cán bộ đảng viên cao cấp bị kỷ luật thời gian qua…
Năm 1945 Đảng cộng sản đã giành được chính quyền và sau đó tổ chức một cuộc triệt thoái thành công lên Việt Bắc để tiếp tục kháng Pháp và đã chiến thắng...là nhờ những người như Hồ Chí Minh, Lê Duẩn. Họ (vào thời đó) là những người có bản lĩnh, quyết tâm và một niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản và họ đã thành công. Hiện tại, Đảng cộng sản không có những con người như vậy. Có hai lý do, thứ nhất Đảng cộng sản không có nhu cầu cải tiến hoặc cạnh tranh với các đảng đối lập vì họ đã tiêu diệt tất cả các tổ chức đối lập từ trong trứng nước. Thứ hai, cơ chế bầu chọn trong nội bộ đảng với tiêu chí "hồng hơn chuyên" đã loại bỏ hết những người tài giỏi và có bản lĩnh. Ông Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Đảng cộng sản, ngay cả trước khi bị bệnh cũng không phải là người có trí tuệ và viễn kiến. Đảng cộng sản cũng giống như các triều đại phong kiến trong lịch sử, chỉ có những người theo vua dựng nước thời kỳ đầu là có bản lĩnh và tài giỏi còn sau khi đã dành được chính quyền thì chỉ biết hưởng thụ, tranh dành và đấu đá lẫn nhau khiến triều đại bị diệt vong.
Một dẫn chứng cho thấy sự tăm tối của Đảng cộng sản là họ đã không ý thức được những tác hại kinh khủng do Covid-19 gây ra đối với Việt Nam. Họ vẫn rất huênh hoang. Đúng là Việt Nam rất may mắn khi không có ai chết trong đại dịch này nhưng Covid-19 sẽ làm cho kinh tế Việt Nam phát triển chậm lại trong nhiều năm. Tính đến tháng 6/2020 đã có đến 7,8 triệu người lao động mất việc. 40 triệu người bị ảnh hưởng do Covid-19. 35.000 doanh nghiệp đã rút khỏi thị trường và 75% doanh nghiệp phải thu hẹp qui mô sản xuất trong quí 1 năm 2020. Lý do cũng dễ hiểu, các nước lớn, mua nhiều hàng và đầu tư nhiều vào Việt Nam đang gặp khó khăn vì phải đối phó với Covid-19. Việt Nam có thể đánh mất cơ hội phát triển vì không ai biết điều gì sẽ xảy ra trong những năm tới.
Covid-19 sẽ làm cho kinh tế Việt Nam phát triển chậm lại trong nhiều năm
Thế giới đang đứng trước những thay đổi rất sâu sắc, một trật tự dân chủ mới sắp hình thành, hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc sẽ rút lui và co cụm lại. Một liên minh dân chủ sẽ ra đời để thay thế cho vai trò lãnh đạo thế giới mà Mỹ đã từ nhiệm. Trong trật tự dân chủ mới đó không có chỗ cho những nước độc tài dù đó là Trung Quốc hay Nga đi chăng nữa. Chủ nghĩa dân túy (mà Donald Trump là tiêu biểu) đang tàn lụi sau những lời lẽ "đao to búa lớn" nhưng không có kết quả. Thế giới sẽ phải xét lại mô hình chính trị - xã hội bằng cách tăng cường sự liên đới và bình đẳng để dân chủ có nội dung.
Nếu Đảng cộng sản có viễn kiến thì họ phải hiểu rằng triệt thoái về dân chủ là lối thoát duy nhất cho họ. Muốn triệt thoái mà không gây ra hỗn loạn thì đòi hỏi phải có những con người thật sự có bản lĩnh, tài giỏi, quyết tâm và đồng thuận. Di sản của Đảng cộng sản quá cồng kềnh và nặng nề khiến sự triệt thoái của họ càng khó khăn.
Không khó để nhận thấy là ban lãnh đạo Đảng cộng sản hiện nay không có ý định và khả năng đó mà chỉ có những người cấp tiến trong đảng, là những người thật sự có tinh thần dân chủ mới có thể làm được việc đó. Liên Xô đã thành công trong việc tổ chức sự tan rã trong hòa bình. Nobel Hòa Bình (1990) cho Gorbachev là xứng đáng. Trung Quốc hiện nay có nhiều khả năng là không làm được như vậy. Họ sẽ tan rã trong đỗ vỡ và hỗn loạn, Hồng Kông là một ví dụ. Ngay cả siêu cường số 1 thế giới là Mỹ cũng đang chứng tỏ là họ không thể tổ chức sự triệt thoái (khỏi vai trò lãnh đạo thế giới) trong trật tự và êm thắm. Nước Mỹ sẽ còn phải giải quyết nhiều vấn đề nội bộ nhức nhối, gai góc và phức tạp sau khi Donald Trump ra đi.
Ban lãnh đạo Đảng cộng sản hiện nay chỉ có những con người quá nhỏ bé về tư tưởng chính trị và tầm nhìn cho nên không phù hợp với những đòi hỏi cấp bách của thời cuộc. Họ sẽ không có giải pháp cho chính họ. Muốn hay không thì lực lượng dân chủ và cấp tiến trong đảng cũng phải đứng dậy để nhận lãnh trách nhiệm của mình. Lực lượng này phải có quyết tâm và đội ngũ để tạo ra sự thay đổi. Muốn có dân chủ thật sự cho Việt Nam thì lực lượng dân chủ trong đảng phải đối thoại với các tổ chức đối lập dân chủ nhằm hình thành một liên minh dân chủ hùng mạnh để áp đặt sự thay đổi. Chỉ có một liên minh như vậy mới đoàn kết được mọi thành phần trong xã hội Việt Nam.
Hòa giải và Hòa hợp dân tộc sẽ là tinh thần nền tảng của liên minh dân chủ để mọi người Việt Nam có thể tiếp tục chung sống với nhau trong hòa bình. Một cuộc cách mạng diễn ra trong trật tự như đề nghị của tài liệu "Nguy cơ và giải pháp cứu nguy cho đảng" là cần thiết để đất nước không đỗ vỡ và đây cũng là điều kiện cần để xây dựng một thể chế dân chủ cho Việt Nam.
Những đảng viên cấp tiến trong đảng nên ủng hộ cho "giải pháp cứu nguy" trên vì đó cũng là giải pháp duy nhất cứu nguy cho chính mình và giúp đảng cộng sản hạ cánh an toàn.
Triệt thoái về dân chủ là lối thoát duy nhất cho đảng cộng sản. Ban lãnh đạo đảng hiện nay không có ý định lẫn khả năng đó. Chỉ một kết hợp của những đảng viên thật sự có bản lĩnh và viễn kiến mới có thể thay đổi tình thế.
Việt Hoàng
(03/07/2020)
(*) Việt Hoàng, Lực lượng chính trị nào sẽ dân chủ hóa Việt Nam ?, Thông Luận, 30/06/2020