Cuộc xâm lăng Ukraine thất bại, nhưng Putin chưa chịu hiểu

Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lệnh động viên không giúp được gì. Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu thế ông sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử nước Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như vậy. Đài Loan trước nguy cơ bị Trung Quốc xâm lăng, đang rút tỉa kinh nghiệm từ cuộc chiến tranh vệ quốc của Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm một trung tâm huấn luyện tân binh của quân khu miền tây ở vùng Ryazan, ngày 20/10/2022, trong bối cảnh lực lượng Ukraine gây sức ép lớn lên tỉnh Kherson đang bị quân Nga chiếm đóng. AP - Mikhail Klimentyev

Trang nhất của L'Obs tuần này dành cho "Hồ sơ đen của Total về siêu lợi nhuận, khí hậu, địa chính trị...". L'Express tiết lộ mặt trái của những dịch vụ được cho là để nâng cao sức khỏe nhưng thực ra thiếu tính khoa học và không được kiểm soát chặt chẽ. Le Point đăng ảnh một đoàn chiến hạm trên biển, chạy tựa lớn "Một mối đe dọa khác : Cảnh báo ở Đài Loan". Trang bìa Courrier International là biếm họa vẽ một phụ nữ giận dữ cầm kéo định cắt bộ râu của giáo sĩ, chạy tựa "Iran, chế độ đang ở chân tường".

Lính đánh thuê được giao quyền bắn hạ quân nhân Nga đào ngũ

Courrier International đưa ra ba kịch bản cho quân Nga ở Kherson, nơi đang bị Ukraine vây hãm, theo đánh giá của tờ Meduza : "rút lui, xây thành đắp lũy, dùng vũ khí nguyên tử". Tuần báo Pháp cũng tiết lộ Nga có những "đơn vị đặc biệt phụ trách bắn hạ lính đào ngũ".

Tướng Nga Sergey Surovikin cáo buộc Kiev sử dụng các "zagradotriady" chuyên bắn vào những người lính chuyên nghiệp bỏ chạy hay ra đầu hàng. Nhưng trên thực tế chính lực lượng của ông ta có hành động này, thông qua lính Chechnya hay lính đánh thuê Wagner. Từ ngữ này có từ thời Stalin trong Đệ nhị Thế chiến. Theo nhà báo gốc Nga Tatiana Vaksberg làm việc cho ban tiếng Bulgaria của Radio Free Europe/Radio Liberty, trong những cuộc điện đàm mà SBU, cơ quan phản gián Ukraine nghe được, các thành viên của Rosgvardia (Vệ binh Nga) kể lại rất chi tiết cho người thân.

Chẳng hạn tại Bakhmut thuộc vùng Donetsk, một trong những trục hiếm hoi mà quân Nga vẫn luôn cố tiến một cách không thể hiểu được dù bị thiệt hại nặng nề (khoảng 50 lính tử trận một ngày, theo Kiev). Oleksiy Arestovich, cố vấn của tổng thống Zelensky giải thích, đó là do có đến hai hàng rào "zagradotriady", nếu không bắn vào lính đào ngũ thì chính mình sẽ bị lực lượng "zagradotriady" phía sau tiêu diệt. Ngay cả Stalin cũng không làm như vậy ! Tại Bakhmut, chủ yếu lính đánh thuê Wagner phụ trách việc bắn hạ các binh sĩ bỏ chạy, lực lượng này gần đây tuyển mộ rất nhiều tù hình sự.

Càng thắng thế, Ukraine càng có nguy cơ bị tấn công nguyên tử

Courrier International dịch bài viết của UnHerd nêu ra nghịch lý trên. Lâu nay nói về "chiến tranh nguyên tử" vẫn là điều cấm kỵ, ngay cả thời kỳ khủng hoảng tên lửa Cuba, Khrushchev và Kennedy đều tránh đề cập. Nhưng giờ đây, bất kỳ ai sở hữu bom nguyên tử đều có thể đe dọa người khác. Vì đâu nên nỗi ? Đó là do Vladimir Putin. Ông ta đã "bình thường hóa" khả năng gây thảm họa cho nhân loại. Truyền hình Nga thường xuyên nêu ra, người dẫn chương trình nối tiếng Dimitri Kisselev phấn khích nói rằng một hỏa tiễn nguyên tử Nga có thể "tiêu hủy hoàn toàn" hoặc biến nước Anh thành "sa mạc phóng xạ". Tất nhiên anh ta phải được Kremlin bật đèn xanh mới có thể tuyên bố nẩy lửa như vậy.

Quân đội Ukraine càng đẩy lùi quân Nga trên chiến trường thì giả thiết Putin dùng đến vũ khí nguyên tử chiến thuật càng được nêu ra, chiến thắng khiến Kiev càng trở nên dễ tổn thương. Càng cay đắng hơn khi Ukraine từng chấp nhận trao trả toàn bộ đầu đạn nguyên tử Liên Xô theo bản ghi nhớ Budapest để đổi lấy sự bảo đảm toàn vẹn lãnh thổ của Hoa Kỳ, Anh quốc và... Nga.

Mike Pompeo : Răn đe là cách đối phó tốt nhất

Cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khi trả lời tuần báo L'Express nhấn mạnh "Để chặn đứng Putin, cần phải cung ứng nhiều vũ khí hơn cho Zelensky". Ông Pompeo cho rằng chính quyền Biden quá chậm chạp nên đã uổng phí khá nhiều thời gian, và cho đến nay, Châu Âu vẫn còn quá dè dặt. Theo ông, cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 sẽ không ảnh hưởng đến chủ trương hỗ trợ tổng thống Volodymyr Zelensky. Cựu ngoại trưởng nhắc lại, việc Putin sáp nhập Crimea diễn ra vào thời Barack Obama, còn trong nhiệm kỳ của ông Donald Trump Ukraine không bị mất dù chỉ một milimet lãnh thổ. Nếu chính quyền Biden lớn tiếng răn đe thì đã không xảy ra tình trạng hiện nay.

Từng nhiều lần nói chuyện tay đôi với Putin, Mike Pompeo nhận xét tổng thống Nga là người ác tâm nhưng sâu sắc, coi trọng chỉ ba điều : quyền hành, sức mạnh và bạo lực. Cựu ngoại trưởng hy vọng chính quyền Joe Biden đã thông tin cho ông chủ điện Kremlin theo cách riêng tư và bí mật, về danh sách những hậu quả sẽ phải chịu nếu vượt qua lằn ranh đỏ. Đó là cách mà chính quyền Donald Trump hoạt động trong suốt nhiệm kỳ bốn năm. Châu Âu cũng nên theo cách tương tự thay vì cứ lo lắng không biết Putin nghĩ gì và tìm cách đối thoại - dù sao đi nữa, khả năng này hoàn toàn bế tắc.

Tướng Pháp : Putin chưa chịu hiểu rằng đã bại trận

Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lực lượng Nga ở Kherson bị bao vây từ nhiều tháng qua. Họ giống một con cá voi đang bị xẻo từng mảng thịt, không còn có thể xoay chuyển tình thế khi đã huy động hết đơn vị tác chiến của các quân khu. Lính Nga phụ thuộc rất nhiều vào pháo, và đang thiếu đạn do các cầu nối với vùng đất chiếm đóng ở bờ đông sông Dniepr đều đã bị phá hủy, như vậy khả năng tan rã là rất rõ. Nếu điều này diễn ra, có thể tâm lý tuyệt vọng có thể lây lan sang các đạo quân khác.

Lệnh động viên không thể giúp được gì, và một trong những vấn đề lớn của việc huy động trễ tràng này là Nga rất thiếu người huấn luyện cho 300.000 tân binh. Ở Pháp chẳng hạn, khi quân đội gởi 1.000 lính mới sang một trung tâm huấn luyện thì phải điều 300 binh sĩ đến hướng dẫn cho họ từ cách ngắm bắn, tiếp đạn, cứu thương cho đến lái xe, thủ tục hành chánh... Nói chung là, tỉ lệ người huấn luyện phải chiếm 1/4 đến 1/3 quân số. Chiến tranh thì không có chuyện tự học. Như vậy Nga tìm đâu ra 70.000 đến 100.000 binh sĩ đó ? Hầu như tất cả đều đang trên tuyến đầu ở Ukraine.

Vấn đề khác là những người Nga bị động viên không hề muốn tham gia cuộc chiến này, hết sức tương phản với các chiến binh Ukraine quyết tâm bảo vệ tổ quốc, đã có kinh nghiệm sau 8 tháng chiến tranh và đang phấn khởi trước thắng lợi. Moskva đã cạn kiệt phương tiện, và nếu bắt lính được 1 triệu người đi nữa, thì lấy gì trang bị cho họ ? "Putin đã bại trận, nhưng ông ta vẫn chưa chịu hiểu ra".

Lính Nga bị chế độ Kremlin đối xử tồi tệ

Tướng Yakovleff nhận thấy chế độ Nga coi người lính như loài vật. Ngoài vũ khí cổ lỗ sĩ, điều kiện sống tồi tệ, họ chẳng được thông tin gì cả. Trước cuộc xâm lăng, người ta bắt họ đi tập trận ở gần Ukraine mà không cho biết lý do, rồi khi vượt qua biên giới, một số đơn vị còn không biết mình đang trên đất Ukraine.

Bộ tham mưu điều quân từ nơi này sang nơi khác để lấp chỗ, làm bia đỡ đạn. Và quân đội này còn bị Putin và bè lũ của ông ta sỉ nhục : một loạt tướng lãnh bị thay thế, truyền hình phê phán quân đội Nga không có trình độ so với lính đánh thuê Wagner hay lính Chechnya của Kadyrov.

Về khả năng can thiệp của Belarus, tướng Yakovleff nhận định là không đáng kể vì quân đội nước này ít người và lại huấn luyện theo các tiêu chuẩn còn thấp hơn Nga, không phải là đối thủ của Ukraine. Hơn nữa, Lukashenko rất cần đến quân đội để giữ vững chính quyền ông ta, và dân chúng không muốn Belarus tham chiến. Nếu tấn công, quân đội Belarus sẽ bị Ukraine tiêu diệt và chế độ Lukashenko sụp đổ, không loại trừ khả năng một chính quyền mới thân thiện với Ukraine lên thay thế. Kết quả sẽ là thảm họa cho Putin.

Putin khó tránh khỏi số phận dành cho các nhà lãnh đạo bị đại bại

Quân đội Ukraine đang trở thành lực lượng mạnh nhất Châu Âu, nhưng vẫn cần tăng cường về quân số và vũ khí. Nhờ tổng động viên ngay từ đầu, Kiev đã có thêm 600.000 quân bổ sung vào lực lượng 100.000 quân nhân chuyên nghiệp, và lại dành thời gian đào tạo để thành lập các lữ đoàn đúng nghĩa. Một trong những hạn chế là trang thiết bị của Ukraine gồm đủ loại, rất phức tạp cho việc bảo trì và sử dụng. Pháo thủ phải học cách bắn những loại pháo của Mỹ, Pháp, Đức và nhiều nước khác.

Vấn đề nữa là Ukraine thiếu đạn nên không thể oanh tạc quy mô. Vì vậy họ để dành đạn cho việc phá hủy các kho đạn dược cho Nga và yểm trợ trực tiếp cho các đợt tấn công của quân mình. Ngược lại Putin đã sử dụng vô tội vạ các hỏa tiễn rất đắt tiền để tấn công vào thường dân Ukraine, đó là quyết định ngu xuẩn về mặt quân sự.

Bế tắc, Putin sẽ dùng đến vũ khí nguyên tử ? Tướng Michel Yakovleff không tin. Trước hết là Ukraine đã tấn công sâu vào những vùng đất mà Vladimir Putin tuyên bố chủ quyền nhưng vẫn không thấy động tĩnh gì. Kế tiếp, việc thi hành còn liên quan đến vài chục người khác, không loại trừ khả năng ai đó từ chối thực hiện. Cuối cùng, phương Tây và nhất là Mỹ sẽ trả đũa bằng vũ khí quy ước, tiêu diệt toàn bộ lính Nga có mặt trên đất Ukraine, có thể cả những mục tiêu khác như Kaliningrad.

Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu vậy ông ta sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như thế. Theo tướng Yakovleff, số phận Putin đã được định đoạt. 

Bao giờ Trung Quốc tiến đánh Đài Loan ?

Nhìn sang Châu Á, Le Point có các bài phóng sự, điều tra về một nguy cơ địa chính trị lớn khác : Tập Cận Bình muốn chiếm Đài Loan bằng vũ lực và quân đội Trung Quốc đang chuẩn bị.

Cuộc chiến tranh Đài Loan bao giờ sẽ diễn ra, trong thời gian này hay trong một thập niên nữa ? Đó là một cuộc xâm lăng hay chỉ là phong tỏa ? Một cuộc chiến chớp nhoáng, hay đại chiến thế giới ? Hiếm khi một sự kiện địa chính trị lại gây ra nhiều ý kiến khác biệt như thế. Mùa hè vừa qua, khi Bắc Kinh tổ chức cuộc tập trận mang tính răn đe nhất trong lịch sử, bao vây đảo quốc và bắn hỏa tiễn ồ ạt vào vùng biển xung quanh, cả thế giới nín thở theo dõi. Còn người Đài Loan chỉ nghi ngại, sau 70 năm liên tục bị hăm dọa và ba cuộc khủng hoảng quân sự năm 1955, 1958 và 1995-1996, khi Trung Quốc oanh tạc vùng duyên hải trong nhiều tháng.

Giới tinh hoa bất đồng về thực chất mối đe dọa. Các nhà ngoại giao Đài Loan cho rằng nhìn thấy thất bại của Vladimir Putin ở Ukraine, Tập Cận Bình trước mắt sẽ không dám ra tay, đành chịu mất mặt sau chuyến thăm của bà Nancy Pelosi. Chuyên gia Bonnie Glaser nói rằng không có dấu hiệu khẩn cấp nào, còn cựu thủ tướng Úc Kevin Rudd tin là Bắc Kinh không tấn công Đài Loan trong những năm 2020.

Nhưng số khác cảnh giác hơn, khi Tập Cận Bình ngày càng giương móng vuốt. Hải quân Trung Quốc nay đã vượt qua Hoa Kỳ về số lượng tàu chiến, đã cho hạ thủy hàng không mẫu hạm thứ ba, và mới đây phó đô đốc Karl Thomas, chỉ huy trưởng Đệ thất Hạm đội nhìn nhận Bắc Kinh có khả năng phong tỏa Đài Loan nếu muốn. Riêng cảng Cao Hùng, trung tâm xuất khẩu chip được cho là mục tiêu số 1 mà Trung Quốc muốn đánh chiếm. Tỉ phú Tào Hưng Thành (Robert Tsao), người sáng lập tập đoàn bán dẫn UMC hứa chi ra 100 triệu đô la cho việc cảnh báo dân chúng và hình thành lực lượng phòng vệ dân sự - nếu chỉ luôn dựa vào chính phủ có khi quá trễ.

Đài Bắc học hỏi kinh nghiệm Ukraine, tăng chi quốc phòng

Năm 2024, khi tổng thống ôn hòa Thái Anh Văn phải nhường chỗ cho một người kế nhiệm rất có thể là cứng rắn hơn, như đương kim phó tổng thống Lại Đức (William Lai) chẳng hạn, có thể Bắc Kinh sẽ nhảy nhổm trước mọi hành động bị coi là "tuyên bố độc lập". Cựu viên chức Lầu Năm Góc Elbridge Colby nhấn mạnh, phải mất năm năm để chuẩn bị chống xâm lăng. Nếu Trung Quốc tấn công năm 2027 thì phải chuẩn bị ngay từ bây giờ, nên không thể hiểu tại sao Đài Bắc chỉ dành 10% GDP chi quốc phòng.

Le Point nhận thấy Đài Loan đang dần dà tỉnh giấc, gia tăng đặt mua vũ khí, đưa ra chương trình tự chế tạo tàu ngầm, tàu chở trực thăng, drone thám thính. Thời gian đi quân dịch kể từ 2024 sẽ kéo dài thành một năm thay vì bốn tháng. Theo mô hình của Ukraine, Đài Bắc tổ chức những đơn vị nhỏ gọn trang bị vũ khí tân tiến có thể gây thiệt hại tối đa cho địch, nhưng hiện nay chỉ ở bước đầu.

Phe lạc quan cho rằng Tập Cận Bình hành động lý trí hơn Vladimir Putin, và để chuẩn bị chiến tranh cần phải sản xuất hàng loạt đạn dược, đóng các tàu đổ bộ, dự trữ nhiều hàng hóa để phòng cú sốc thương mại, tuyên truyền, cấm quân nhân rời khỏi quân đội… Phe cảnh giác phản bác, Bắc Kinh biết rằng phương Tây theo dõi các chỉ dấu, và về tàu đổ bộ chẳng hạn, có thể dùng phà dân sự để chở lính qua eo biển, nhảy dù để chiếm các cảng…

Thế thì chừng nào ? 2024, 2027 hay không bao giờ ? Sự nhập nhằng cũng là vũ khí bí mật của Bắc Kinh. Để giải thích về vật lý lượng tử, bác học Đức Erwin Schrödinger từng lấy ví dụ một con mèo bị nhốt trong hộp, sống dở chết dở, và Le Point cho rằng Đài Loan cũng bị Bắc Kinh nhốt trong một chiếc hộp như vậy. Một Nhà nước không được quốc tế công nhận, và phải đối mặt với mối nguy diệt vong, điều bất công cho một quốc gia năng động có 23 triệu dân.

Trung Quốc tuyển mộ phi công Pháp dạy kỹ thuật tàu sân bay

Le Figaro số cuối tuần có thông tin độc quyền về việc "quân đội Trung Quốc tuyển mộ phi công Pháp". Một cựu phi công giàu kinh nghiệm của Không quân Pháp, tạm gọi là François cho biết mới đây đã được một công ty bí ẩn đặt ở Nam Phi tiếp cận. Test Flying Academy of South Africa (TFASA) tìm kiếm những huấn luyện viên giỏi để dạy cách đáp xuống hàng không mẫu hạm, hợp đồng 20.000 euro một tháng đã trừ thuế. Anh suýt gật đầu vì hiếm khi có dịp nắm trong tay một phi cơ tiêm kích hiện đại như họ đề nghị : J-11, phiên bản của Sukhoi 27. François từng huấn luyện cho nhiều nước, chủ yếu ở Châu Phi.

Nhưng công ty Nam Phi do người Anh điều khiển thật ra chỉ làm bình phong cho tham vọng của Trung Quốc. Những năm gần đây nhiều phi công tiêm kích làm việc cho Bắc Kinh. Khoảng 30 cựu phi công máy bay tiêm kích hay trực thăng của Không quân Hoàng gia Anh trở thành "lính đánh thuê" trên bầu trời, huấn luyện cho người Trung Quốc – theo tiết lộ của Sky News hôm 18/10. Bộ trưởng Quốc phòng Anh cho rằng đây là "mối đe dọa nghiêm trọng", ra lệnh cho các cựu sĩ quan ngưng các hoạt động này, và dự định siết lại các điều khoản của lực lượng. Bộ Quân lực Pháp hiện không trả lời Le Figaro.

Tờ báo nhận thấy người Pháp đang là mục tiêu quan trọng trong tham vọng của Trung Quốc, nhằm thách thức Hải quân Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương. Pháp có vốn quý là nhiều cựu sĩ quan nắm chắc kỹ thuật cất cánh và hạ cánh trên boong hàng không mẫu hạm. Chiếc Phúc Kiến mới trình làng sẽ được trang bị hệ thống đáp điện từ, công nghệ chỉ có Hoa Kỳ sử dụng và sắp tới là Pháp. Nhưng Mỹ nằm ngoài tầm tay với của Bắc Kinh vì tình báo Mỹ vô cùng cảnh giác. Quân đội Trung Quốc cần đào tạo 100 đến 150 phi công trong thập niên tới cho các tàu sân bay. Một đoạn đường dài đôi khi kèm theo những bi kịch, như Mỹ và Pháp đã trải qua trong thập niên 60. Báo chí Hoa lục cho biết hai tiêm kích J-15 đã bị rơi năm 2016, một phi công tử nạn.

Tuyển dụng phi công phương Tây giúp Bắc Kinh đốt giai đoạn, vào lúc Tập Cận Bình khẳng định việc đưa Đài Loan về với "mẫu quốc". Mệnh lệnh chính trị này làm tăng áp lực lên quân đội Trung Quốc, vốn chưa thử lửa từ sau chiến tranh với Việt Nam. Bắc Kinh chỉ mới tập tành, mua lại hàng không mẫu hạm cũ Ukraine và cải tiến thành chiếc Liêu Ninh. Trong cuộc tập trận gần đây ở Bột Hải, tàu sân bay này đã triển khai 24 tiêm kích J-15. Về phía François rốt cuộc đã từ chối bản hợp đồng béo bở, vì sợ phiền phức, và vì lương tâm. Anh nói : "Đó là một sự chọn lựa về đạo đức. Trung Quốc là cường quốc đối địch thường xuyên bị tình báo điểm mặt, chúng ta không ở cùng bên".

Thụy My

Chiến tranh Ukraine : Hội đồng Bảo an họp kín về hồ sơ drone Iran

Thùy Dương, RFI, 20/10/2022

Thứ Tư 19/10/2022, theo đề xuất của Pháp, Mỹ và Anh, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc tổ chức họp kín, bàn về việc Nga sử dụng drone của Iran để tấn công Ukraine, trong bối cảnh quân đội Ukraine khẳng định là tính từ giữa tháng 09 tới nay họ đã bắn hạ được tổng cộng 233 drone do Iran chế tạo. Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết các drone của Iran nhắm vào Kiev hôm qua giết hại 4 người, trong đó có một phụ nữ mang thai. 

Ảnh minh họa do quân đội Iran đăng ngày 25/08/2022 cho thấy drone được phóng từ một tầu chiến trong một cuộc tập trận tại Iran. AP

Cuộc họp kín của Hội đồng Bảo an kéo dài 2 giờ đồng hồ. Theo phương Tây, việc Nga sử dụng drone của Iran vi phạm nghị quyết 2.231 được phê chuẩn thỏa thuận hạt nhân Iran 2015. Mặc dù Donald Trump đã rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân, nhưng theo Ukraine và phương Tây, các quy định hạn chế Iran xuất khẩu tên lửa và các công nghệ tiên tiến như drone vẫn phải được duy trì đến tháng 10/2023.

Trên Twitter, sau cuộc họp, phó đại sứ Anh tại Liên Hiệp Quốc, James Kariuki, khẳng định "Iran không được xuất khẩu những vũ khí như vậy (…) Là thành viên Liên Hiệp Quốc, Iran có trách nhiệm không hỗ trợ Nga trong cuộc chiến tranh xâm lược" Ukraine.

Về phía Nga và Iran, sau cuộc họp kín, phát biểu trước báo giới, đại diện cả hai nước đều kiên quyết bác bỏ mọi cáo buộc. Đại sứ Iran bên cạnh Liên Hiệp Quốc khẳng định Tehran muốn xung đột Nga - Ukraine được giải quyết "hòa bình". Trong khi đó, phó đại sứ Nga bên cạnh Liên Hiệp Quốc, Dmitri Polianski gọi đó là những "cáo buộc vô căn cứ", "thuyết âm mưu" và cho rằng "không có bằng chứng nào" được đệ trình lên Hội đồng Bảo an. Quan chức Nga khẳng định các loại drone mà quân Nga dùng để oanh kích Ukraine được chế tạo tại Nga chứ không có nguồn gốc từ Iran.

Phó đại sứ Nga bên cạnh Liên Hiệp Quốc còn có những lời đe dọa nhắm vào ban thư ký Liên Hiệp Quốc và tổng thư ký Antonio Guterres, khẳng định nếu Liên Hiệp Quốc tiến hành một cuộc điều tra "hoàn toàn không chuyên nghiệp và mang tính chính trị" để xác định nguồn gốc drone được sử dụng để bắn phá Ukraine, Moskva sẽ buộc phải xem xét lại việc hợp tác với ban thư ký Liên Hiệp Quốc và điều đó "chẳng có lợi cho bất cứ ai".

Thùy Dương

***********************

Drone vũ trang : Liên Hiệp Châu Âu đồng thuận trừng phạt Iran

Thùy Dương, RFI, 20/10/2022

Phủ tổng thống Cộng hòa Czech, nước chủ tịch luân phiên Liên Âu, hôm 20/10/2022 thông báo trên Twitter là 27 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu đã đồng ý về các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào Iran do nước này đã giao drone vũ trang cho Nga bắn phá Ukraine.

Quân đội Iran thử drone trong một cuộc tập trận tại Iran ngày 25/08/2022. AP

Reuters trích dẫn thông báo của phủ tổng thống Cộng hòa Czech, theo đó "các nước Liên Âu đã quyết định phong tỏa tài sản của 3 người và một thực thể chịu trách nhiệm về việc chuyển giao drone. Liên Hiệp Châu Âu cũng đã sẵn sàng mở rộng các biện pháp trừng phạt nhắm vào 4 thực thể khác của Iran vốn dĩ đã có tên trong một danh sách trừng phạt".

Thông báo của nước chủ tịch luân phiên Liên Âu được đưa ra sau khi bà Nabila Massrali, phát ngôn viên của lãnh đạo ngoại giao Châu Âu, Josep Borrell, hôm qua 19/10 tuyên bố Bruxelles có "đủ bằng chứng" cho thấy các drone mà quân Nga sử dụng để bắn phá Ukraine có xuất xứ từ Iran, cho dù cho đến nay cả Nga và Iran vẫn bác bỏ các cáo buộc Nga sử dụng drone do Iran chế tạo để tấn công Ukraine. Liên Âu đã hứa có "biện pháp đáp trả rõ ràng, nhanh chóng và cứng rắn" ngay trong tuần này. 

Trong khi đó, AFP trích dẫn một nguồn tin ngoại giao, cho biết theo đề xuất của Pháp và Mexico, Hội đồng Bảo an vào thứ Sáu 21/10 sẽ tổ chức một cuộc họp về việc bảo vệ thường dân và xem xét việc coi các cuộc oanh kích nhắm vào thường dân là "tội ác chiến tranh".

Thùy Dương

"Tướng quân Mùa Đông" có đứng về phía Putin ?

Đang gặp khó khăn trên chiến trường, điện Kremlin cố gắng "câu giờ". Moskva nghĩ rằng mùa đông sẽ làm tê liệt các cuộc tấn công của Ukraine, và dư luận Châu Âu sẽ bỏ rơi Kiev. Liệu tính toán này có đúng ?

Các quân nhân Ukraine tuần tra tại khu vực tiền tuyến ở Donetsk, nơi họ phải chiến đấu với quân ly khai thân Nga. Ảnh chụp ngày 27/12/2021. AP - Andriy Andriyenko

Oanh kích ồ ạt vào Ukraine : Nga thay đổi chiến lược

Le Figaro nhận thấy việc bổ nhiệm tướng Surovikin chỉ huy "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine đi kèm với một sự thay đổi chiến lược. Từ một tuần qua, Nga oanh kích dữ dội vào thường dân và cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine.

Phương Tây tỏ ra nghi hoặc trước khả năng Moskva oanh tạc lâu dài vì số lượng hỏa tiễn có hạn, số bắn đi nhiều hơn số sản xuất được. Nhưng từ nay cho đến mùa đông, quân Nga vẫn có thể gây ra thiệt hại lớn. Theo tổng thống Volodymyr Zelensky, kể từ ngày 10/10 đã có 30% nhà máy điện bị phá hủy, gây mất điện tại nhiều nơi trên toàn quốc. Một viên chức cảnh báo sẽ còn những vụ cúp điện, nước, hệ thống sưởi trong khi ban đêm nhiệt độ xuống dưới 10°C. Chỉ riêng hôm qua đã có hơn 100 vụ tấn công bằng hỏa tiễn và drone tự sát Iran, NATO hứa sẽ gởi các hệ thống chống drone trong những ngày tới.

Kiev, Kharkiv, Dnipro, Kryvyï Rih hay Jytomyr đều bị nhắm đến, không khí khủng hoảng bao trùm, hai cán bộ quản lý nhà máy điện nguyên tử Zaporijia bị quân Nga bắt giữ. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tố cáo Nga đánh vào các cơ sở cần thiết trong đời sống thường nhật của cư dân, không phải là mục tiêu quân sự, khẳng định "Đây là dấu hiệu tuyệt vọng của Nga" và có thể là tội ác chiến tranh.

Cuộc tấn công không che giấu được những chia rẽ trong nội bộ Moskva. Chủ công ty lính đánh thuê Wagner, Evgueni Prigogin, công khai chỉ trích các định chế quân sự truyền thống là không hiệu quả. Phát ngôn viên điện Kremlin tuyên bố các vùng đất bị sáp nhập nay là lãnh thổ của Nga và sẽ được bảo vệ cùng một mức độ như các vùng khác, hàm ý bằng vũ khí nguyên tử.

Putin khiến thế giới bước vào kỷ nguyên hạt nhân thứ ba

Theo nhận xét của ông Louis Gautier ở Viện Thẩm Kế trong một hội nghị chuyên đề, "Với đe dọa của Putin, thế giới bước vào kỷ nguyên hạt nhân thứ ba". Kỷ nguyên thứ nhất là sự đối đầu giữa Hoa Kỳ và Liên Xô, thứ hai là cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba. Và nay việc Vladimir Putin mưu toan dùng vũ khí hạt nhân để thay đổi nguyên trạng lãnh thổ trong một cuộc chiến tranh quy ước, liệu có thể dọn đường cho Trung Quốc vốn luôn lăm le muốn chiếm Đài Loan ?

Rõ ràng vũ khí nguyên tử là bảo đảm tốt nhất để tránh một cuộc tấn công quân sự. Trước Ukraine, Iraq của Saddam Hussein và Libya của Kadhafi đã phải trả giá khi từ bỏ chương trình hạt nhân. Cuộc xâm lăng Ukraine khiến Tehran một lần nữa hoãn việc quay lại với JCPOA, hiệp ước nguyên tử năm 2015 ; tạo điều kiện cho Bắc Triều Tiên tha hồ phóng đi các hỏa tiễn đạn đạo và thử vũ khí nguyên tử chiến thuật mà ít ai để ý. Iran không phải là nước duy nhất muốn vượt qua lằn ranh, mà ở Nhật Bản, Hàn Quốc cũng có những tiếng nói đòi hỏi phát triển vũ khí hạt nhân.

Nếu Nga không phải là một cường quốc nguyên tử, phương Tây đã can thiệp để bảo vệ Ukraine. Lời đe dọa của Putin đã có ít nhiều hiệu quả, các nước dân chủ phải cố kềm chế. Nhà phân tích Mélanie Rosselet tỏ ý tiếc là đã không lắng nghe các nước Đông Âu vốn hiểu rõ chế độ Moskva. Trước thành công của đợt phản công từ phía Kiev, nỗi lo càng tăng lên. Theo bà Rosselet, "chỉ có một thất bại chiến lược của Nga mới khiến săng-ta nguyên tử của Kremlin vô tác dụng". Dưới bóng đen nguyên tử, con đường dẫn đến chiến thắng của Ukraine đồng thời răn đe Vladimir Putin không dùng đến vũ khí hạt nhân có vẻ đầy mìn bẫy. Những ai đang dấn bước trên con đường này cần phải chứng tỏ máu lạnh như thời kỳ khủng hoảng hỏa tiễn ở Cuba.

NATO thử nghiệm năng lực răn đe nguyên tử

Trong bối cảnh đó, NATO từ hôm thứ Hai bắt đầu cuộc tập trận "Steadfast Noon", kéo dài đến cuối tháng. Việc Moskva thường xuyên đe dọa, tuy chỉ bằng ngôn từ, nhưng cũng đủ để gợi lên nguy cơ biến cuộc chiến tranh ở Ukraine thành một cuộc khủng hoảng nguyên tử. Và NATO tập dợt để đối phó với mối nguy này, tuy đây là cuộc tập trận thường lệ. "Vũ khí nguyên tử còn hiện diện thì NATO vẫn là một liên minh hạt nhân" - hồi tháng 6 NATO đã nhắc lại nguyên tắc chiến lược này, trên tinh thần răn đe "chắc chắn, an toàn, hiệu quả".

Tuy vậy không phải toàn bộ năng lực hạt nhân đều được huy động trong "Steadfast Noon". Trung tâm của cuộc tập trận diễn ra cách biên giới Nga đến 1.000 km, Không quân diễn tập trên bầu trời nước Bỉ, Anh và biển Bắc. Le Figaro và Le Monde cho biết có 14 nước đồng minh tham gia với khoảng 60 chiến đấu cơ đủ loại : tiêm kích thế hệ thứ tư và thứ năm, phi cơ tiếp liệu, thám sát, oanh tạc cơ B-52 Mỹ. Về phía Nga có thể tổ chức một cuộc tập trận tương tự mang tên "Grom" (Sấm sét), huy động các tàu ngầm, các cơ sở hỏa tiễn liên lục địa, thường diễn ra hàng năm vào tháng Mười.

"Tướng quân Mùa Đông" đứng về phía Kremlin ?

Trong bài "Putin trông cậy vào "Tướng quân Mùa Đông", Les Echos nhận định đang gặp khó khăn trên chiến trường, điện Kremlin cố gắng câu giờ. Moskva nghĩ rằng mùa đông sẽ làm tê liệt các cuộc tấn công của Ukraine, và dư luận Châu Âu sẽ bỏ rơi Kiev. Liệu tính toán này có đúng ?

"Tướng quân Mùa Đông" vốn là từ ngữ để chỉ thời tiết giá băng đã khiến đội quân của Napoléon phải thất bại tại Nga năm 1812. Một số nhà phân tích và những người ủng hộ Nga cho rằng vị tướng này sẽ cứu được Vladimir Putin khi đóng băng các chiến tuyến. Tuyết và thời tiết giá buốt có thể đến -30°C trong tháng 12 ngăn cản mọi cuộc tiến công.

Sự năng động của người Ukraine sẽ cạn kiệt trong khi Vladimir Putin có những tháng quý giá trước mùa xuân để tái tổ chức và bổ sung cho quân đội. Từ nay đến tháng Giêng, sẽ có thêm 300.000 lính nghĩa vụ được huấn luyện và trang bị. Ông ta có thể đàm phán trên thế mạnh, còn người dân phương Tây, run rẩy trong những căn nhà không có khí đốt Nga, sẽ làm áp lực lên các nhà lãnh đạo để bỏ rơi Ukraine. Tóm lại, thời gian đứng về phía Nga nên Kremlin cố "câu giờ" : quân Nga đào hào đắp lũy ở Kherson và mở chiến dịch oanh tạc mang tính hủy diệt.

Những trận chiến mùa đông trong lịch sử

Có điều mọi chuyện không đơn thuần như thế.

Trước hết về quân sự. Đã đành bùn lầy do mưa thu, "rasputisa", sẽ khiến xe bọc thép khó di chuyển trong tháng 11, nhưng sau đó mặt đất đóng băng thì vẫn chạy được. Thời tiết gây trở ngại cho máy bay, các vũ khí nhẹ có thể bị tuyết bám, nhưng người Nga cũng như Ukraine đều quen với cái lạnh. Hơn nữa, cựu đại tá nay là nhà sử học Michel Goya nhấn mạnh, vẫn có thể tấn công trong mùa đông.

Cuộc xâm lăng của Nga bắt đầu vào cuối tháng Hai, Đức và Liên Xô từng đụng độ nhiều trận trong các mùa đông 1941-1945 trong đó có trận Stalingrad. Liên Xô năm 1939 tiến hành "trận chiến mùa đông" với Phần Lan, những tay súng bắn tỉa vẫn rất cơ động. Trận hồ Trường Tân (Chosin) ở Triều Tiên năm 1950 còn diễn ra dưới cái lạnh kỷ lục -36°C. Xe tăng khó di chuyển cũng không ảnh hưởng nhiều cho Ukraine vì không cần tiến công sâu : tiền tuyến chỉ cách biên giới Nga khoảng 100 cây số đường chim bay ở Donbass, và 130 cây số ở Crimea, nơi có thời tiết Địa Trung Hải.

Chiến đấu ở -30°C thật vất vả, nhưng chỉ với những người lính kém trang bị, và rất nhiều bộ quân phục mùa đông của quân đội Nga chưa bao giờ được giao, hay đã bị đánh cắp. Moskva cũng khó thể đào tạo, cung cấp vũ khí, quân nhu cho 300.000 tân binh trong hai tháng tới, đội ngũ hạ sĩ quan thì đã thiệt hại khá nhiều.

Quân Nga phải rút hay đầu hàng ở Kherson : Nỗi lo cho Putin

Về dư luận Châu Âu, 27 nước EU đã lấp đầy 90% dự trữ khí đốt. Một số còn ước tính ngay cả nếu Gazprom cắt luôn ống dẫn khí cuối cùng là Turkstream, vẫn không ảnh hưởng mấy. Đặc biệt nhân tố chính trị quan trọng nhất kiêm nhà cung cấp vũ khí chính cho Ukraine lại là Washington, vốn không cần một giọt dầu nào của Nga nhờ có khí đá phiến. Khó có việc Kiev bị Hoa Kỳ bỏ rơi vì đến 73% người Mỹ cho biết quyết tâm ủng hộ Ukraine.

Cuối cùng, quân đội Nga vẫn chưa thể lấy lại được sức mạnh trong mùa đông này vì trừng phạt của phương Tây làm kỹ nghệ vũ khí khó hoạt động. Cấm vận là thứ thuốc độc ngấm từ từ vào chuỗi cung ứng, Moskva khó thể thay thế lượng xe tăng đã bị phá hủy đến phân nửa, và hỏa tiễn thì hai phần ba số bộ phận không được sản xuất tại Nga. Kremlin hiện có chưa đến 1.000 hỏa tiễn hành trình, phải dùng loại Tockha có cách đây nửa thế kỷ để tiết kiệm số Islander hiện đại (theo Kiev, Nga chỉ còn 210 quả) và Kalibr (còn 120 quả, có giá 6 triệu đô/quả).

Tóm lại, thời gian không mang lại lợi thế cho Putin như đã hy vọng. Ông ta có nhận ra điều này ? Có thể vì vậy mà Nga đột ngột đẩy nhanh nhịp độ oanh kích và triển khai quân ở Belarus trong những ngày gần đây. Mùa đông năm nay, đúng hơn là dành cho việc rút lui hay đầu hàng của quân Nga ở Kherson hay một phần Donbass, mà Vladimir Putin phải đối mặt. Người mà hồi năm 2008 đã từng nói với tổng thống George W. Bush : "Hình như ông không thấy rằng Ukraine gần như không phải là một quốc gia !".

Câu chuyện anh thanh niên họ Tập thời Cách mạng văn hóa

Liên quan đến Trung Quốc, nhân đại hội đảng cộng sản, các báo tiếp tục đề cập đến nhiều khía cạnh. Về kinh tế, Bắc Kinh khoe rằng đã đuổi kịp phương Tây trong ngành hàng không, vũ trụ, nguyên tử, thương mại điện tử và đang trở thành cường quốc xe hơi. Tuy nhiên Les Echos nhấn mạnh, lần đầu tiên kể từ ba thập niên, tăng trưởng của Trung Quốc thấp hơn phần còn lại của Châu Á, thế nên hôm qua Bắc Kinh tránh né không công bố vào dịp đảng đang họp đại hội. Cách biệt giàu nghèo giữa các vùng vô cùng lớn : GDP tính trên đầu người ở khu vực Bắc Kinh tương đương Bồ Đào Nha, nhưng ở tỉnh Thanh Hải còn thấp hơn… Namibia ở Châu Phi.

Về chính trị, La Croix tiếp tục loạt bài "Hành trình của một hoàng đế đỏ", hôm nay nói về Tập Cận Bình "Trong vòng xoáy của Cách mạng văn hóa". Theo các nhà sử học, ông Tập vào đầu năm 1969 mới ở tuổi 15 đã xung phong đi về miền quê để được "quần chúng nông dân cải tạo". Thực ra do người cha, ông Tập Trọng Huân bị kết tội "phe nhóm chống đảng" và bị bỏ tù, con cái bị coi là "phản động", "lý lịch xấu" nên Tập Cận Bình phải tỏ ra "đỏ" hơn cả Hồng vệ binh, thậm chí còn công khai phê phán cha mình. Khi Tập Trọng Huân được phục hồi, người con trở thành thái tử đỏ và nhờ sự vận động khôn khéo của cha, một người có trình độ văn hóa thấp như Tập Cận Bình mới có thể ngoi dần lên ngôi cao.

Anh : Lãnh sự Trung Quốc "côn đồ" với người biểu tình Hồng Kông

Riêng về vụ lãnh sự Trung Quốc ở Anh hành hung người biểu tình, các báo đều tỏ ra bàng hoàng. "Người biểu tình bị đánh đập ở Manchester : Lãnh sự Trung Quốc côn đồ khiến nước Anh phẫn nộ", tựa của Le Figaro ; "Tại Manchester, một người Hồng Kông là nạn nhân của ‘chiến binh sói’ ở lãnh sự quán Trung Quốc", tựa của Libération.

Vào lúc 15 giờ chiều Chủ nhật 16/10, khoảng 50 người Hồng Kông biểu tình trước lãnh sự quán Trung Quốc tại Manchester (miền bắc Anh quốc), với biếm họa "hoàng đế cởi truồng", các biểu ngữ "Trời tru đất diệt Đảng cộng sản Trung Quốc", "Giải phóng Hồng Kông, cách mạng thời đại". Cuộc biểu tình đã được xin phép trước, diễn ra trong không khí ôn hòa, cảnh sát Manchester chỉ gởi hai cảnh binh đến bảo vệ.

Bỗng dưng một nhóm người che mặt từ lãnh sự quán xông ra, trong đó có hai người mặc trang phục chống bạo động, xé biểu ngữ, tấn công người biểu tình. Trong những video do các nhân chứng ghi lại, thấy rõ một người đàn ông ăn mặc lịch sự, đội nón bê-rê, được xác định là tổng lãnh sự Trịnh Hy Nguyên (Zheng Xiyuan) - hung hăng đá đổ pa-nô và nắm tóc một thanh niên Hồng Kông. Anh này bị lôi vào bên trong khuôn viên lãnh sự, bị năm người đánh "hội đồng" cho đến khi một cảnh sát Anh vào được trong vài giây để giải cứu. Nhà đấu tranh trẻ tuổi định cư ở Anh từ tháng 3/2021 phải nhập viện.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng những "phần tử gây rối" đã "xâm nhập bất hợp pháp", "gây nguy hiểm cho an ninh của cơ quan ngoại giao", nhưng từ chối xác nhận việc chính ông tổng lãnh sự đã tham gia vụ hành hung. Theo Libération, văn phòng thủ tướng Anh nói rằng "vô cùng quan ngại" và loan báo mở điều tra. Tuy có quyền đặc miễn theo Công ước Vienna, nhưng các nhà ngoại giao và nhân viên phải tuân theo luật pháp nước sở tại. Le Figaro cho biết vấn đề đã được khẩn cấp đặt ra tại Nghị Viện hôm qua, các nghị sĩ Anh đòi hỏi trục xuất tổng lãnh sự Trịnh Hy Nguyên. Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Alicia Kearns nhấn mạnh không thể chấp nhận việc "đàn áp tự do ngôn luận ngay trên đất Anh".

Thụy My

Liên Âu quyết định huấn luyện 15.000 binh sĩ Ukraine trên lãnh thổ của khối

Thùy Dương, RFI, 17/10/2022

Liên Hiệp Châu Âu đang tích cực hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Hôm 17/10/2022, ngoại trưởng 27 nước thành viên họp tại Luxembourg để chính thức ra quyết định bắt đầu thực hiện kế hoạch huấn luyện 15.000 binh sĩ Ukraine trên lãnh thổ Liên Âu và cấp thêm 500 triệu euro để trang vị vũ khí cho Kiev.

Một đơn vị Ukraine khai hỏa pháo tự hành 155 mm Caesar của Pháp viện trợ, vùng Donbass, miền đông Ukraine. Ảnh chụp ngày 15/06/2022. AFP – Aris Messinis

AFP trích dẫn một quan chức Liên Âu, cho biết đây là lần đầu tiên Liên Âu thực hiện một sứ mệnh với quy mô lớn đến như vậy. Theo một nguồn tin ngoại giao, sau cuộc họp của ngoại trưởng các nước thành viên, chương trình sẽ ngay lập tức được triển khai. Các chương trình huấn luyện binh sĩ Ukraine tại Liên Âu sẽ được thực hiện với kinh phí từ Quỹ Hòa bình Châu Âu (FEP), nằm ngoài ngân sách Liên Âu viện trợ quân sự cho Kiev. Mục tiêu là "huấn luyện cơ bản" cho tổng cộng 12.000 binh sĩ Ukraine và "tập huấn chuyên biệt" cho khoảng 2.800 quân nhân.     

Trên thực tế, một số chương trình đào tạo đang được tiến hành ở nhiều nước thành viên Liên Âu, nhất là Đức và Pháp, nơi binh sĩ Ukraine được huấn luyện sử dụng pháo, bệ phóng tên lửa và hệ thống phòng không do Liên Hiệp Châu Âu cung cấp. Riêng về Pháp, bộ trưởng Quân lực Sébastien Lecornu hôm thứ Bảy 15/10 thông báo Pháp sẽ huấn luyện khoảng 2.000 lính Ukraine ngay trên lãnh thổ Pháp.

Về các khoản tài trợ, Bruxelles cho biết hôm nay ngoại trưởng 27 nước thành viên cũng phải chính thức thông qua ngân sách 50-60 triệu euro/năm trong giai đoạn đầu thực hiện nhiệm vụ huấn luyện quân Ukraine. Đồng thời, Liên Âu cũng thông qua khoản tài trợ mới 500 triệu euro để Kiev trang vị vũ khí, nâng tổng số tiền Liên Âu tài trợ cho Ukraine lên thành 3 tỉ euro. Khoản tiền này không bao gồm các khoản viện trợ riêng của từng nước thành viên của khối, ước tính cao hơn con số nói trên rất nhiều.

Quỹ Hòa bình Châu Âu được cấp ngân sách 7,5 tỉ đô la. Nhưng một quan chức cấp cao của Liên Âu nhấn mạnh ngân sách cho 7 năm đã bị sử dụng hết trong vòng chỉ có 7 tháng. Các nước thành viên sẽ phải đóng góp thêm. Đức, Pháp, Ý và Tây Ban Nha là những nước đóng góp nhiều nhất cho Quỹ Hòa bình Châu Âu.

Thùy Dương

**********************

Nga gia tăng dùng drone tấn công Kiev và nhiều nơi khác ở Ukraine

Trọng Nghĩa, RFI, 17/10/2022

Vào sáng 17/10/2022, trung tâm thủ đô Kiev và nhiều thành phố khác của Ukraine lại hứng chịu nhiều cuộc tấn công của lực lượng Nga, với các loại drone "cảm tử" bị nghi là do Iran chế tạo. Liên Âu cho biết sẽ điều tra về sự can dự của Teheran vào cuộc chiến Ukraine.

Một chiếc drone trên bầu trời Kiev, Ukraine, trong một cuộc oanh kích của Nga, ngày 17/10/2022. AFP – Sergei Supinsky

Theo hãng tin Pháp AFP, một quận trung tâm của thủ đô Ukraine vào sáng nay đã liên tiếp bị nhiều đợt tấn công bằng drone, đúng một tuần sau một loạt các cuộc không kích của Nga. Một loạt tiếng nổ liên tiếp được nghe thấy vào khoảng 06g35, 06g45 và 06g58 giờ địa phương.

Theo thị trưởng Kiev ông Vitali Klitschko, các cuộc tấn công nhằm vào quận Shevshchenko, một khu dân cư sôi động ở trung tâm thủ đô Ukraine, trong lúc Andrii Yermak, chánh văn phòng tổng thống Ukraine, đã tố cáo Nga là đã tấn công Kiev bằng máy bay không người lái Shahed của Iran.

Một nhiếp ảnh gia của hãng tin Mỹ AP đã chụp được ảnh một chiếc drone có cánh hình tam giác và đầu đạn nhọn. Còn một phóng viên Reuters đã nhìn thấy các mảnh của một drone được sử dụng trong tấn công mang dòng chữ : " Trả thù cho Belgorod", tên thành phố Nga giáp giới Ukraine thường xuyên bị lực lượng Kiev pháo kích.

Ngoài Kiev, Nga cũng dùng drone tấn công những nơi khác. Trong một thông báo đăng trên mạng Telegram, Không quân Ukraine cho biết đã bắn hạ được 15 chiếc máy bay không người lái do Iran chế tạo từ 3g30 sáng đến 6g50 sáng thứ Hai : sáu chiếc ở khu vực Odessa và chín chiếc ở khu vực Mykolaiv. Tổng cộng đã 26 chiếc Shahed-136 đã bị phá hủy vào đêm 16–17 tháng 10.

Cách nay đúng một tuần, hôm thứ Hai, 10/10, các cuộc oanh tạc của Nga với quy mô chưa từng có trong nhiều tháng nhắm vào Kiev và các thành phố khác ở Ukraine, đã làm ít nhất 19 người thiệt mạng và 105 người bị thương, gây nên một làn sóng phản đối dữ dội trên toàn thế giới.

EU sẽ điều tra về sự can dự của Iran

Trước tình hình đó, Liên Hiệp Châu Âu cho biết sẽ điều tra về sự can dự của Iran vào cuộc chiến Ukraine. Phát biểu với một số nhà báo tại Bruxelles vào hôm nay, ông Josep Borrell, lãnh đạo ngành ngoại giao Liên Âu cho biết là Bruxelles sẽ tìm kiếm bằng chứng cụ thể về việc Iran tham gia vào cuộc chiến.

Theo Reuters, hai nhà ngoại giao tham gia vào việc chuẩn bị các cuộc đàm phán giữa các ngoại trưởng Liên Âu, EU có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào Iran trên vấn đề này.

Bộ Ngoại giao Iran dĩ nhiên đã phủ nhận việc cung cấp drone cho Nga.

Chiến sự tại các nơi khác

Cuộc tấn công vào Kiev diễn ra trong bối cảnh giao tranh gia tăng ở các khu vực phía đông tại các vùng Donetsk và Luhansk trong những ngày gần đây, cũng như cuộc phản công tiếp tục của Ukraine ở phía nam gần Kherson và Zaporijjia.

Trong bài phát biểu tối hôm qua, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết đã có giao tranh dữ dội xung quanh các thành phố Bakhmut và Soledar trong vùng Donetsk.

Vào hôm qua, chính quyền Nga hậu thuẫn ở vùng Donetsk cho biết Ukraine đã nã pháo vào tòa nhà hành chính trung tâm của họ, nhưng không có thương vong được báo cáo.

Trọng Nghĩa

************************

Elon Musk tiếp tục tài trợ dịch vụ vệ tinh Starlink cho Ukraine

Thùy Dương, RFI, 16/10/2022

Chỉ một hôm sau khi tuyên bố không thể tiếp tục tài trợ cho chính phủ Ukraine về mạng lưới internet qua vệ tinh Starlink và đề nghị Bộ Quốc phòng Mỹ gánh chi phí cho Kiev, ông chủ tập đoàn Tesla, tỉ phú Elon Musk, thứ Bảy, 15/10/2022, thông báo tiếp tục duy trì dịch vụ vệ tinh Starlink miễn phí cho Ukraine.

Ngày 15/10/2022, trên Twitter, tỉ phú Elon Musk thông báo tiếp tục tài trợ dịch vụ Starlink cho Ukraine. Ảnh minh họa. © Sipa

Starlink là dịch vụ đường truyền internet qua vệ tinh quan trọng thiết yếu cho Ukraine trong cuộc chiến chống quân Nga xâm lược, bảo đảm bảo thông tin liên lạc ổn định tại đất nước đang bị chiến tranh tàn phá.

Từ New York, thông tín viên Loubna Anaki giải thích :

Như đã thành thói quen,sau khi đưa ra một thông báo gây ồn ào, Elon Musk lại quay ngược phủ nhận vấn đề. Thứ Sáu, ông chủ của Space X đã làm dấy lên một làn sóng lo ngại khi khẳng định doanh nghiệp của ông không còn khả năng tài chính để tài trợ cho mạng lưới vệ tinh liên lạc Starlink tại Ukraine.

Đây là một hệ thống vô cùng quan trọng đối với chính phủ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga, bởi vì Starlink bảo đảm việc kết nối mạng internet tại các vùng của Ukraine bị quân Nga tấn công và cho phép quân đội Ukraine thực hiện chuẩn xác các hành động.

Xin nhắc lại là kể từ đầu cuộc chiến tại Ukraine, Space X đã giao hơn 25.000 thiết bị thu phát tín hiệu qua Starlink cho Kiev. Theo Elon Musk, chi phí cho việc này lên tới gần 80 triệu đô la. Ông chủ tập đoàn Tesla hôm thứ Sáu phát biểu : "Chúng tôi không thể cứ tiếp tục mãi như vậy", đồng thời kêu gọi Lầu Năm Góc từ giờ phải bảo đảm tài chính cho các hoạt động này.

Thế nhưng, đến hôm qua, Elon Musk dường như đã thay đổi quan điểm. Tỉ phú này viết trên Twitter : "Kể cả khi vẫn tốn kém thêm nhiều tiền vì Starlink, trong khi các công ty khác nhận được hàng tỷ đô la từ người đóng thuế, chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục tài trợ cho chính phủ Ukraine". Tuy nhiên, những tuyên bố này không hẳn trấn an được chính quyền Ukraine, vốn phụ thuộc vào mạng lưới vệ tinh Starlink.

Thùy Dương

************************

Xả súng tại một căn cứ quân sự Nga : Ít nhất 11 binh sĩ thiệt mạng

Thùy Dương, RFI, 16/10/2022

Ít nhất 11 binh sĩ Nga thiệt mạng trong một vụ xả súng nhắm vào một trung tấm huấn luyện trong vùng Belgorod sát biên giới với Ukraine. Vụ xả súng xảy ra vào buổi sáng thứ Bảy 15/10/2022 nhưng đến tối hôm qua thông tin mới được chính quyền loan báo.

Quân dự bị Nga vừa được động viên tập luyện trong một căn cứ quân sự chuẩn bị để đưa vào mặt trận ở Ukraine, ngày 10/10/2022 Reuters – Alexander Ermochenko

Từ Moskva, thông tín viên Julian Colling cho biết thêm chi tiết :

"Theo thông báo Bộ Quốc phòng Nga vào cuối buổi tối hôm qua bố, hai người đàn ông đã dùng súng tự động bắn vào các lính tình nguyện đang tập luyện trước khi ra mặt trận. Bộ Quốc phòng Nga cho biết là hai kẻ tấn công này đến từ một nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Họ đều đã bị bắn hạ.

Tổng cộng, trong số các binh sĩ đang huấn luyện, có ít nhất 11 người chết và 15 người bị thương. Tất cả đều không mang vũ khí vào thời điểm xảy ra vụ tấn công. Đó là những thông tin chính thức từ chính quyền Nga.

Thế nhưng, nhiều cơ quan truyền thông độc lập, chủ yếu dựa vào các nguồn tin từ trong căn cứ quân sự, cho biết có 22 người chết và 16 người bị thương, trong đó dường như một số người vừa được động viên nhập ngũ. Và không chỉ có 2 mà là 3 kẻ xả súng.

Trên mạng Telegram, một số kênh thân chính phủ khẳng định những kẻ tấn công đến từ Tadjikistan, nhưng không thể giải thích bằng cách nào họ vào được trung tâm huấn luyện này.

Tuy nhiên, tối hôm qua, các mạng xã hội Nga cũng chỉ trích là các nhà chức trách đã để quá lâu mới thông báo tin tức vụ xả súng trong khi vụ tấn công xảy ra ngay từ khoảng 10 giờ sáng thứ Bảy. Như vậy là chính quyền Nga đã che giấu thông tin suốt cả ngày hôm qua.

Dù là mọi chuyện xảy ra thế nào đi chăng nữa, lại một lần nữa khu vực chiến lược Belgorod, giáp giới với Ukraine và cũng là hậu phương thực sự của quân đội Nga, đã bị nhắm tới. Đây thường xuyên là mục tiêu trong các vụ oanh kích bắn đi từ Ukraine".

Cũng trong ngày hôm qua, theo chính quyền vùng Belgorod, một vụ oanh kích đã nhắm trúng vào một kho dầu của Nga gần thành phố Belgorod, thủ phủ vùng. AFP cho biết trong tuần qua, Nga tố cáo số vụ Ukraine oanh kích vào các vùng biên giới của Nga đã "tăng đáng kể", không chỉ nhắm tới Belgorod, mà cả Koursk và Briansk.

Những binh sĩ Nga đầu tiên đến Belarus

Cũng trong ngày 15/10, Nga đã điều những binh sĩ đầu tiên đến Belarus trong khuôn khổ lực lượng quân sự chung được thành lập theo thỏa mới giữa Moskva và Minsk. Bộ trưởng quốc phòng Belarus trong thông cáo cho biết những chuyến tầu lửa đầu tiên chở binh sĩ Nga đã đến Belarus, nhưng không cho biết thông tin về số quân Nga được triển khai. Minsk khẳng định lực lượng chung chỉ nhằm phòng vệ và bảo vệ biên giới trước mối đe dọa từ Ukraine. Tuy nhiên, các động thái gần đây của Minsk khiến công luận lo ngại Belarus sẽ trực tiếp tham gia cuộc chiến chống nước láng giềng Ukraine.

Tổng thống Ukraine : Tình hình gần Bakhmout ngày càng khó khăn 

Về tình hình chiến sự Ukraine, sáng hôm nay 16/10, tổng thống Zelensky khẳng định quân đội vẫn trụ vững và kiểm soát được thành phố Bakhmout, miền đông đất nước, bất chấp các cuộc tấn công ồ ạt của quân Nga. Tuy nhiên, ông Zelensky thừa nhận tình hình khó khăn vẫn tiếp diễn trong vùng Donetsk và Lugansk.

Thùy Dương

*******************

Hoa Kỳ cấp thêm viện trợ quân sự cho Ukraine

Thanh Phương, RFI, 15/10/2022

Hôm 14/10/2022, Lầu Năm Góc và bộ Ngoại Giao Mỹ thông báo Washington sẽ cấp thêm một khoản viện trợ quân sự 725 triệu đô la cho Ukraine để giúp nước này chống trả quân xâm lược Nga.

Mỹ có nhiều đợt viện trợ quân sự cho Kiev từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tấn công Ukraine. (Ảnh: AP)

Trong một thông cáo, ngoại trưởng Antony Blinken nhấn mạnh, với khoản viện trợ mới, tổng viện trợ quân sự của Hoa Kỳ cho Ukraine đã lên đến mức chưa từng có là 18,3 tỷ đô la. Lầu Năm Góc thì cho biết viện trợ quân sự mới chủ yếu bao gồm đạn dược cho hệ thống pháo phản lực Himars rất lợi hại, cùng với hơn 23.000 đạn pháo, 5.000 mìn điều khiển từ xa chống xe thiết giáp, 5.000 súng chống tăng và 200 xe vận tải quân sự Humvees.

Về phần nước Pháp, theo nhật báo Le Figaro, Paris sẽ cấp cho Kiev các tên lửa địa đối không tầm ngắn Crotale và hệ thống radar GM20, để tăng cường hệ thống phòng không của quân đội Ukraine. 

Trong khi đó, theo hãng tin chính thức SPA, Saudi Arabia hôm nay vừa thông báo cấp một khoản viện trợ nhân đạo 400 triệu đô la cho Ukraine. Cũng theo hãng tin này, hoàng thái tử Mohammed bin Salman đã nói chuyện qua điện thoại với tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Saudi Arabia đã từng đóng vai trò trung gian giữa Ukraine và Nga, dẫn đến một cuộc trao đổi tù nhân giữa hai bên.

Về phần nhà tỷ phú Elon Musk, hôm qua ông tuyên bố là công ty SpaceX của ông sẽ không thể tiếp tục tài trợ cho mạng Internet qua vệ tinh Starlink ở Ukraine. Kể từ đầu cuộc chiến tranh ở Ukraine, SpaceX đã cung cấp khoảng 25.000 thiết bị cuối (terminal) để duy trì việc truy cập Internet cho nước này. Theo lời ông Elon Musk, chiến dịch đó đã tiêu tốn 80 triệu đô la cho công ty SpaceX và tổng chi phí từ đây đến cuối năm có thể lên tới 100 triệu đô la.

Thanh Phương

Hôm 14/10/2022, trong một cuộc họp báo tại Astana, thủ đô Kazakhstan, nơi diễn ra thượng đỉnh Nga – Trung Á, tổng thống Vladimir Putin tuyên bố Nga đã "làm đúng như dự trù" trong cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine kéo dài từ gần 8 tháng nay.

Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc họp báo tại hội nghị thượng đỉnh Nga – Trung Á ở Astana, Kazakhstan, ngày 14/10/2022 via Reuters - Sputnik

Theo hãng tin Pháp AFP, tại thượng đỉnh Trung Á, lãnh đạo Nga lần đầu tiên phải thừa nhận là các đối tác truyền thống, vốn là những nước thuộc Liên Xô cũ, đang "lo ngại" về tình hình tại Ukraine. Ông Putin cũng khẳng định "trong hiện tại" chưa cần thiết phải mở thêm một đợt oanh kích quy mô lớn tại Ukraine, như đợt tấn công ồ ạt đầu tuần này, nhắm vào nhiều cơ sở hạ tầng dân sự và khu dân cư ở Ukraine.

Tổng thống Nga đồng thời cam kết là đợt động viên hàng trăm nghìn tân binh cho chiến trường Ukraine, đang gây nhiều lo ngại trong xã hội Nga, sẽ kết thúc vào cuối tháng này. Thông tín viên Anissa el-Jabri từ Moskva cho biết cụ thể:  

"Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký các sắc lệnh bổ sung, để làm rõ và giám sát việc động viên binh sĩ cho cuộc chiến tại Ukraine, hơn hai tuần lễ sau khi lệnh động viên được ban hành. Lãnh đạo Nga cho biết cụ thể là, theo số liệu thống kê, đã có 222 nghìn người nhập ngũ, rất gần mục tiêu 300 nghìn. Do đó, tổng thống Nga bảo đảm đợt động viên sẽ dừng lại vào cuối tháng này.

Trong khi chờ đợi, để đốc thúc tinh thần chiến đấu của các tân binh, lãnh đạo Nga nhấn mạnh : ‘Tất cả các công dân được gọi nhập ngũ đều phải trải qua huấn luyện. Khóa đào tạo ban đầu kéo dài từ 5 đến 10 ngày. Sau đó, tùy theo lĩnh vực quân sự, những người được động viên tham gia vào các đơn vị chiến đấu sẽ được huấn luyện từ 5 đến 15 ngày. Giai đoạn huấn luyện tiếp theo diễn ra trực tiếp tại các đơn vị tham chiến’.   

Ông Putin cũng nói rõ, sẽ không thể bảo vệ được 1.100 km chiến tuyến, nếu không có các lực lượng tân binh được động viên trong dịp này. Điều này cho thấy nhiệm vụ mà lãnh đạo Nga giao phó cho họ là phòng thủ. Ít nhất cũng là trong thời điểm hiện tại.  

Đối với những người trốn khỏi nước để tránh phải ra mặt trận, đặc biệt là tới vùng Trung Á, nơi ông Putin đang có mặt, tổng thống Nga cho biết muốn đưa ra một câu trả lời ‘pháp lý’, chứ không phải là phản ứng mang tính ‘cảm xúc’. Tổng thống Nga nói đến những trường hợp cụ thể cần xác định rõ. Không có việc thừa nhận hiện tượng đào thoát quy mô lớn. Người phát ngôn điện Kremlin đã đánh giá con số người Nga chạy trốn rất cao, mà tạp chí Forbes đưa ra, là "không chính xác". 

Cũng trong cuộc họp báo hôm qua, tổng thống Nga cho biết hiện tại chưa quyết định có tham gia thượng đỉnh G20 tháng 11 tới tại Indonesia hay không. Về khả năng gặp tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nhân dịp này, ông Putin khẳng định chưa nhìn thấy lợi ích gì trong một cuộc hội kiến như vậy, và điều này còn phụ thuộc vào việc tổng thống Mỹ "có sẵn sàng cho các thương lượng với tôi hay không".  

Điện Kremlin hôm qua thông báo vào tháng 7/2023 sẽ hoàn tất việc sửa chữa cây cầu chiến lược Crimea. Cầu Crimea bắc qua eo biển Kerch, nối liền nước Nga với bán đảo Crimea của Ukraine bị Moskva sáp nhập từ năm 2014, vừa bị hư hại một phần ngày 08/10, sau hàng loạt vụ nổ, xảy ra ngay sau ngày sinh nhật ông Putin, 07/10. Chính quyền Putin đã quyết định trả đũa thiệt hại này bằng đợt oanh kích chưa từng có nhắm vào nhiều thành phố lớn của Ukraine.

Trọng Thành

Cơ sở hạ tầng năng lượng bị Nga oanh kích, Ukraine chuẩn bị đối mặt với mùa đông khắc nghiệt

Phan Minh, RFI, 12/10/2022

Hôm 11/10/2022, quân đội Nga tiếp tục oanh kích các cơ sở hạ tầng năng lượng thiết yếu của Ukraine. Mặc dù Kiev ít bị ảnh hưởng, nhưng một số nhà máy điện và nhiệt điện ở một số nơi như Lviv hay Vinnytsia đã bị trúng tên lửa. Điều này báo hiệu một mùa đông khắc nghiệt đối với người dân Ukraine.

Xe bị trúng tên lửa của Nga oanh kích vào Kiev, Ukraine hôm 10/10/2022. Reuters – Valentyn Ogirenko

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan cho biết thêm chi tiết :

Người dân Ukraine đang gắng chịu đựng nhưng các cuộc oanh kích của Nga gây hậu quả nghiêm trọng. Theo bộ trưởng Năng lượng Herman Haluschshenko, quân đội Nga kể từ hôm thứ Hai đã oanh kích 30% cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, chủ yếu là các nhà máy nhiệt điện than, vốn hết sức quan trọng, trong khi hệ thống sưởi tập thể ở Ukraine phải hoạt động khoảng từ ngày 15 tháng 10 cho cả mùa đông.

Chính quyền Ukraine đã yêu cầu người dân giảm tiêu thụ năng lượng, trong khi ở thủ đô Kiev, một số quận đang bị cắt điện và nước trong nhiều giờ. Dự ứng tình hình, giá gỗ và viên củi đã tăng mạnh trong những tuần gần đây, trong khi máy phát điện chạy bằng diesel đang bị khan hiếm. Ở các thành phố và vùng nông thôn, cư dân chuẩn bị đối phó với một mùa đông theo kiểu thời xưa, trong khi Kiev hy vọng vào nguồn cung cấp năng lượng từ các đối tác châu Âu.

Theo chính phủ Ukraine, cách tốt nhất để chấm dứt cuộc khủng hoảng là cộng đồng quốc tế cung cấp hệ thống phòng không để Kiev ngăn chặn việc Moskva phá hủy toàn bộ hệ thống năng lượng một cách có hệ thống.

Phan Minh

**********************

Nga lại phóng tên lửa vào các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine

Thùy Dương, RFI, 11/10/2022

Một số cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng ở miền tây Ukraine sáng 11/10/2022 lại trúng tên lửa trong đợt oanh kích mới của Nga. Thống đốc vùng Lviv, Maksym Kozyski, thông báo có ba vụ nổ tại hai địa điểm cơ sở hạ tầng trong vùng.

Trung tâm thành phố Lviv mất điện sau khi cơ sở hạ tầng bị tên lửa Nga tấn công. Ảnh chụp ở Lviv, Ukraine ngày 10/10/2022. Reuters – Stringer

Theo thông báo của thị trưởng của thành phố cùng tên, thủ phủ vùng Lviv, Andriy Sadovy, "một cuộc tấn công bằng tên lửa vào một cơ sở hạ tầng quan trọng" khiến 30% thành phố mất điện. Cư dân thành phố được kêu gọi dự trữ nước sinh hoạt do nguồn cung cấp nước sạch ở hai khu vực trong thành phố bị hư hại. Thị trưởng Andriy Sadovy cảnh báo vấn đề có thể lan rộng ra toàn bộ thành phố Lviv.

Tại thủ đô Kiev, theo AFP, dù còi báo động vang lên nhiều lần trong suốt 5 giờ đồng hồ sáng hôm nay, nhưng Kiev không bi trúng lên lửa. Công ty điện lực DTEK phục vụ thủ đô Kiev thông báo từ hôm nay 11/10 điện bị cúp thường xuyên và luân phiên do mạng điện bị hư hại sau loạt tên lửa của Nga hôm thứ Hai 10/10.

Về phía Nga, Bộ quốc phòng hôm nay thông báo đã cho tiến hành các vụ oanh kích ồ ạt mới nhắm vào các mục tiêu quân sự và cơ sở hạ tầng về điện tại Ukraine. Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Nga, Igor Konachenkov, khẳng định : "Hôm nay (thứ Ba 11/10), các lực lượng vũ trang Nga đã tiếp tục oanh kích ồ ạt với các vũ khí tầm xa có độ chính xác cao, từ các căn cứ trên bộ và trên biển, nhắm vào các cơ sở quân sự và cơ sở điện của Ukraine". Quan chức này khẳng định quân đội Nga đã bắn trúng tất cả các mục tiêu nhắm tới.

Thùy Dương

******************************

Tổng thống Mỹ Biden hứa tiếp tục cung cấp hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến cho Ukraine

Thùy Dương, RFI, 11/10/2022

Ngày 10/10/2022, sau khi Nga ồ ạt nã tên lửa vào nhiều thành phố Ukraine, tổng thống Mỹ Joe Biden đã hứa với đồng nhiệm Ukraine Volodymyr Zelensky là Washington "tiếp tục cung cấp cho Ukraine những gì Ukraine cần để phòng thủ, kể cả các hệ thống tiên tiến" về phòng không.

Ảnh tư liệu : Tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp đồng nhiệm Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ ngày 01/09/2021. AP - Evan Vucci

Thông cáo của Nhà Trắng được đưa ra hôm qua 10/10 sau cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ Mỹ và Ukraine. Hoa Kỳ đã cam kết trợ giúp cho Ukraine các bệ phóng tên lửa đất đối không NASAMS tiên tiến : hai bệ phóng sẽ được giao trong những tuần hoặc tháng tới, và 6 bệ phóng tên lửa khác sẽ được cung cấp theo khuôn khổ chương trình viện trợ dài hạn. Hệ thống tên lửa đất đối không NASAMS do nhà sản xuất Mỹ Raytheon và tập đoàn Kongsberg của Na Uy hợp tác chế tạo.

Trên Twitter, tổng thống Ukraine gọi đó là "một cuộc nói chuyện hiệu quả". Tổng thống Zelensky cũng coi "phòng không hiện là ưu tiên số 1 trong hợp tác quốc phòng" giữa hai nước. Cuối ngày hôm qua, ông cho biết : "Trong số 84 tên lửa Nga phóng đến Ukraine, có 43 hỏa tiễn đã bị bắn hạ. Trong số 24 drone của Nga, có 13 chiếc bị bắn hạ".

Đức chuẩn bị chuyển hệ thống phòng không Iris-T cho Ukraine

Cũng trong ngày 10/10, chính phủ Đức cam kết cung cấp cho Ukraine trong những ngày tới hệ thống phòng không Iris-T với tầm bắn cao 20 km và xa 40 km. Theo AFP, bộ trưởng Quốc Phòng Đức, Christine Lambrecht, khẳng định loạt tấn công bằng tên lửa của Nga hôm qua cho thấy rõ ràng là cần khẩn trương giao các hệ thống phòng không cho Ukraine. Bộ trưởng Quốc Phòng Đức cũng cho biết thêm là có thể cung cấp thêm cho Ukraine 3 hệ thống vào năm 2023.

Thùy Dương

Trả thù bằng mưa hỏa tiễn vào thường dân Ukraine, Putin bộc lộ thế yếu

Với trận mưa hỏa tiễn tấn công vào thường dân Ukraine, Vladimir Putin muốn trả thù cho vụ nổ ở chiếc cầu nối với bán đảo Crimea. Sự lựa chọn khủng bố, về mặt luật pháp có tên gọi là "tội ác chiến tranh", còn về quân sự thì vô nghĩa, chỉ là lời thú nhận yếu kém. Ngược với Putin trong ngõ cụt, đồng minh của ông là Tập Cận Bình duy trì ngôi cao trong dịp Đại Hội Đảng, tiếp tục chế ngự hơn 1 tỉ người Trung Quốc.

Lính cứu hỏa giúp một phụ nữ bị thương ôm theo những chú chó đi di tản sau khi hỏa tiễn Nga tấn công vào Ukraine ngày 10/10/2022. via Reuters – State Emergency Service of Emergency

Hai ngày sau vụ nổ cầu Kerch, một trận bão hỏa tiễn ập xuống thủ đô Kiev và nhiều thành phố Ukraine, sự kiện này chiếm trang nhất tất cả các báo Pháp hôm nay. 

Le Monde chạy tựa "Nga tấn công ồ ạt vào Ukraine". Libération đăng hình một phụ nữ lớn tuổi bị thương với dòng tít "Nga đánh vào Ukraine : Chiến lược khủng bố". Tương tự, La Croix có ảnh trang bìa là những người dân trong căn nhà đổ nát, nhấn mạnh "Sự lựa chọn khủng bố". Le Figaro và Les Echos gần như có cùng ý tưởng, khi chọn những chiếc xe đang bốc cháy hay những cột khói đen bốc lên trên đường phố thủ đô Kiev làm ảnh lớn trang nhất, với dòng tựa "Putin trả thù vào những thành phố Ukraine", "Ukraine : Sự trả thù của Putin".

Thua trên chiến trường, Nga đánh vào người dân ở hậu phương

Phóng viên Le Figaro ở Kiev mô tả "Ngày vừa lên và ba hỏa tiễn ập xuống". Chiến tranh bất thần quay lại ngay trung tâm thủ đô Ukraine, tấn công vào những mục tiêu không hề có giá trị quân sự hay chiến lược. Tám giờ sáng, mặt đất và những bức tường rung chuyển, điện bị cúp. Thủ đô rơi vào bóng tối của những căn hầm, chỉ được soi sáng bằng màn hình điện thoại, nơi hiện lên những tin nhắn báo động và những cuộc gọi của người thân. Trong nhiều tiếng đồng hồ, những tiếng nổ vang động. Hỏa tiễn Nga và drone Iran rơi xuống hàng loạt, chủ yếu vào những địa điểm sinh hoạt : vườn chơi trẻ em trong công viên Chevchenko vốn đông đúc, trường đại học cùng tên vào lúc sinh viên đến trường, một cây cầu dành cho người đi bộ và xe đạp... Số nạn nhân vẫn chưa được xác định.

Adrian lái xe gần trường đại học, bị một số vết thương nhẹ vì kính vỡ, nhưng chiếc xe thì tan thành từng mảnh vụn. Anh cho biết còi báo động còn chưa kịp nổi lên, thì hỏa tiễn đã bay đến, những chiếc xe chạy phía trước bốc cháy, thiêu đốt khoảng 10 người. Adrian nói : "Giờ thì quá rõ, Nga là một Nhà nước khủng bố. Ở đây chỉ có thường dân". Một hố sâu đang bốc khói gần ngã tư, công nhân sửa chữa mặt đường, khách xếp hàng trước các quán cà phê, tiệm ăn mở cửa như thường lệ. Những bà cụ bình thản quét dọn đường phố, không phân biệt các mảnh vỡ hỏa tiễn và lá vàng.

Khả năng lập tức quay lại cuộc sống bình thường sau hàng loạt biến cố là đặc trưng của người Ukraine. Và chính sự kháng cự này mà Putin muốn triệt hạ. Zelensky nói ngay : "Nga có hai mục tiêu : cơ sở hạ tầng năng lượng và người dân". Bị đánh bại trên chiến trường, Moskva muốn khủng bố hậu phương. Đến 15 giờ, lại báo động, người dân lại trú ngụ ở các trạm xe điện ngầm. Nhiều người đã chuẩn bị tinh thần từ sau vụ cầu Kerch : tránh xa cửa kiếng, mang theo thức ăn, nước uống, mền và pin dự phòng đến nơi trú ẩn.

Vũ khí phòng không cho Ukraine ?

Từ ngày 24/02, đã có 3.500 hỏa tiễn Nga bắn vào Ukraine. Hôm qua, Moskva dùng đến hỏa tiễn tầm trung như Iskander và Tochka-U, hỏa tiễn hành trình Kalibr, tấn công vào thủ đô Kiev và các thành phố Lviv, Ternopil, Jytomyr ở miền tây, Dnipro thuộc miền trung, Zaporijjia ở miền nam, Kharkiv ở miền đông.

"Họ muốn tận diệt chúng tôi trên mặt đất" - tổng thống Volodymyr Zelensky nói. Phương Tây tố cáo một sự "leo thang không thể chấp nhận được", từ ngữ của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres. Cuộc họp của nhóm ủng hộ Ukraine gồm khoảng 50 nước sẽ diễn ra vào ngày thứ Tư và thứ Năm tại Bruxelles, có sự tham dự của bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, và tiếp đến là hội nghị các bộ trưởng quốc phòng NATO.

Phương Tây cần tiếp tục viện trợ vũ khí cho Kiev, và phương tiện phòng không rất quan trọng. Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết đã chận được 52/83 hỏa tiễn hôm qua. Nếu có được hỏa tiễn địa-không, Ukraine sẽ chiếm được ưu thế. Đức sắp giao hệ thống phòng không Iris-T SLM, và Mỹ hứa viện trợ 8 hệ thống Nasams, trong đó có 2 sắp đến nơi. Trong giai đoạn ba của cuộc chiến, Kiev đang chiếm lợi thế, quân đội Ukraine tiếp tục tiến dọc theo sông Dniepr tuy có gặp khó khăn ở Bakhmut. Việc tham gia của Belarus có thể làm tăng sức mạnh cho Nga, trong khi lực lượng Ukraine phải rải ra trên nhiều mặt trận. Nhưng một nguồn tin quân sự cho rằng quân đội Belarus rất xoàng, không đáng ngại.

Litva : Belarus đã trở thành căn cứ quân sự của Nga

Thủ tướng Litva, bà Ingrida Simonyte khi trả lời Le Figaro nhận xét "Belarus đã trở thành căn cứ quân sự của Nga". Bà nhấn mạnh, chế độ này đồng lõa với Moskva, dù Lukashenko có nói gì đi nữa, những cuộc tấn công đầu tiên vào Kiev là từ lãnh thổ Belarus, ông ta hỗ trợ hậu cần và có thể đã cung cấp vũ khí. Sở dĩ quân đội lâu nay không tham gia chiến đấu với Nga là vì cuộc xâm lược này bị người dân Belarus phản đối. Libération dẫn một số nguồn tố cáo Nga đang chuẩn bị một căn cứ không quân ở Belarus để từ đó dùng drone Iran tấn công vào phần lớn đất Ukraine.

Thủ tướng Simonyte cho rằng càng nhân nhượng thì Nga sẽ càng lấn tới, và sai lầm của phương Tây là đánh giá thấp quyết tâm vệ quốc của người Ukraine. Mọi người đều ngỡ rằng Kiev sẽ thất thủ chỉ sau vài ngày, thế nên nhiều nước không muốn viện trợ vũ khí, chỉ có vài quốc gia trong đó có Litva làm ngược lại. Và giờ đây những nước có khả năng nên tăng tốc yểm trợ cho Ukraine.

Moskva khó thể duy trì nỗ lực chiến tranh vài ba năm

Giảng viên Juline Théron của Sciences-Po trên Libération nhận định, Nga có thói quen tấn công vào thường dân, như ở Chechnya hay Syria. Hiến pháp mới sửa đổi của Nga cũng đặt luật quốc gia lên trên luật pháp quốc tế kể cả vấn đề nhân đạo.

Về quân sự, ông đánh giá các cuộc phản công của Ukraine ở Kharkiv (đông bắc) và Kherson (nam) là rất ấn tượng, sẽ được giảng dạy trong sách sử. Hiện nay Ukraine cần có thời gian để bảo đảm an ninh tại những nơi tái chiếm, mở tuyến hậu cần mới hay tổ chức lại những đơn vị bị thiệt hại. Phía Nga muốn đưa quân ồ ạt ra mặt trận để câu giờ nhằm sản xuất thêm vũ khí. Với tốc độ xe tăng, xe bọc thép bị phá hủy như hiện nay, Moskva khó thể duy trì chiến tranh trong hai, ba năm. Và quân càng đông thì càng phải lo nuôi lính, lo trang bị quân phục, súng đạn, phương tiện giao thông liên lạc... trong khi tinh thần quân Nga đang xuống rất thấp, so với những người lính Ukraine chiến đấu cho sự tồn vong của đất nước mình.

Ông Théron đưa ra hai khả năng chấm dứt chiến tranh. Hoặc chế độ Vladimir Putin sụp đổ - điều này khó xảy ra khi Nicolai Patruchev làm chủ tịch Hội đồng An ninh và Alexander Bortnikov đứng đầu FSB. Hoặc một bước ngoặt, như Nga dùng vũ khí nguyên tử chiến lược để dọa phương Tây, chẳng hạn gởi ngư lôi Poséidon, hỏa tiễn đạn đạo Iskander, oanh tạc nhà máy điện hạt nhân Zaporijia. Cũng không thể loại trừ vũ khí hóa học, như đã dùng khí sarin ở Syria.

Một lằn ranh đỏ cho vũ khí nguyên tử

Trong bài xã luận "Tái khẳng định lằn ranh đỏ về vũ khí nguyên tử", Le Monde đả kích việc bình thường hóa loại vũ khí khủng khiếp này, như Vladimir Putin vẫn thường xuyên nêu ra để hăm dọa. Bị lăng nhục trong vụ nổ cầu Kerch, vũ khí hạt nhân thường xuyên được phe diều hâu Nga nhắc đến trên truyền hình, và Putin thì gợi ra ngay từ ngày đầu cuộc xâm lược một cách hoàn toàn vô trách nhiệm. Các chuyên gia cũng thường bàn bạc về việc liệu Moskva có dùng đến bom nguyên tử chiến thuật hay không.

Ukraine và đồng minh đứng trước thế lưỡng nan, nên tránh đề cập hay lên tiếng để ngăn ngừa ? Joe Biden đã chọn cách thứ hai hôm 06/10. Tác động từ việc bi kịch hóa của ông Biden khiến Nhà Trắng sau đó phải trấn an, nói rằng không có "chỉ dấu" gì liên quan đến việc loại vũ khí này sắp được sử dụng. Theo tờ báo, không bao giờ nên coi vũ khí nguyên tử là một công cụ như bao vũ khí khác, có thể trao vào tay bất kỳ kẻ phiêu lưu nào. Một lằn ranh đỏ căn bản cần được các cường quốc tái khẳng định, vì đó là lợi ích cho tất cả mọi người.

Tấn công thường dân : Tội ác chiến tranh, lời thú nhận đang yếu thế

Libération nhận xét, Vladimir Putin muốn theo luật "mắt đổi mắt, răng đổi răng". Nhưng vụ nổ chiếc cầu ở Crimea chỉ nhằm phá một công trình mang tính biểu tượng, còn trận mưa hỏa tiễn xuống Ukraine từ Chủ nhật là nhằm khủng bố thường dân, giết người vô tội vạ, cho thấy trình độ và thế yếu của con người đang ngự trị ở Kremlin. Loạt tấn công này chỉ đơn thuần để trả thù, không hề mang tính chiến lược quân sự vì trên chiến trường quân của Zelensky vẫn tiến lên. Và người Ukraine từ đầu cuộc chiến vẫn chứng tỏ nỗi sợ cái chết không làm họ phải thối lui mà còn làm tăng tính chiến đấu. Kirill Martnov, tổng biên tập Novaia Gazeta Europe cũng nhận thấy cuộc tấn công hoàn toàn vô nghĩa về quân sự.

La Croix cho rằng nếu đây là "một sự thay đổi sâu sắc tính chất cuộc chiến" - lời của tổng thống Pháp Emmanuel Macron, thì có một điều không thay đổi. Đó là sự chọn lựa khủng bố, hoàn toàn phù hợp với tính cách của Vladimir Putin và quan niệm về quyền lực của ông : những ai chống lại phải bị đè bẹp. Phe trung thành với Putin được xây dựng trên nguyên tắc này, và tấn công thường dân cũng chỉ là một chọn lựa trong số nhiều phương án. Về mặt luật pháp, nó có tên hẳn hoi : "tội ác chiến tranh", còn về quân sự, chỉ là lời thú nhận yếu kém thay vì biểu dương sức mạnh.

Le Figaro nhận thấy giọng điệu của Putin lần này tuy vậy nhẹ hơn hẳn hôm tưng bừng mừng sáp nhập bốn vùng đất của Ukraine. Tờ báo mỉa mai, tổng thống Nga đã tránh cho chúng ta việc tổng động viên, thiết quân luật và đe dọa nguyên tử.

Tập hoàng đế có thể trị vì thêm vài nhiệm kỳ 5 năm, nếu muốn

Nhìn sang Châu Á, Le Monde nói về sự áp đảo của Tập Cận Bình lên đảng cộng sản Trung Quốc. Đây là bài đầu tiên của loạt năm bài viết trong bối cảnh sắp diễn ra đại hội đảng lần thứ 20. Để đánh giá tầm vóc khuynh loát của ông Tập, nhật báo Pháp khuyên nên đến thăm một viện bảo tàng khổng lồ rộng đến 147.000 mét vuông, được khánh thành nhân kỷ niệm 100 năm ngày thành lập đảng.

Cầu thang rộng mênh mông trải chiếc thảm đỏ dày cộp dẫn lên tầng một, trình bày quá trình giành chính quyền từ 1921 đến 1949. Tầng hai dành cho những năm 1949-2007, Mao Trạch Đông tiến vào Bắc Kinh cho đến khi Tập Cận Bình trở thành ủy viên thường trực Bộ Chính trị, trước khi bước lên ngôi cao nhất. Tuy đã hiện diện đầy khắp hai tầng này, nhưng ông Tập vẫn chiếm trọn tầng ba để phô trương những thành tựu của mình.

Một con người áp đặt được việc ca ngợi vinh quang của chính mình như thế, khó thể không ngự trị tiếp. Đại hội đảng chỉ là hồi cuối của một tiến trình được chuẩn bị từ hai năm trước, số 2.296 đại biểu ngồi đó chỉ để bỏ phiếu thông qua. Câu hỏi không phải là Tập Cận Bình có ngồi tiếp nhiệm kỳ thứ ba hay không, mà là ông ta có muốn trị vì thêm nhiệm kỳ 5 năm thứ tư, thậm chí kỳ năm - đến tận 2032.

"Chống tham nhũng", chiêu bài để Tập Cận Bình khống chế đảng

Nhà sử học Mỹ David Shambaugh nhận định Tập Cận Bình là một "đại đế thời hiện đại", thích được sùng bái cá nhân. Ông ta quyền lực đến nỗi hồi tháng 11/2021 thông qua được một nghị quyết lịch sử tố cáo "việc quản lý yếu kém" của những người tiền nhiệm, dù họ vẫn còn sống sờ sờ, và trên lý thuyết thì vẫn còn ảnh hưởng. Trên thực tế, cả nước phải khom lưng.

Từ 2014, Tập Cận Bình đã cải cách sâu rộng quân đội, vốn được coi là Nhà nước trong Nhà nước. Hai tướng Từ Tài Hậu (Xu Caihou) và Quách Bá Hùng (Guo Boxiong) bị bắt giam, sau đó thêm 70 sĩ quan cao cấp. Bốn ban của Quân ủy trung ương bị chia thành 15 bộ phận nhỏ, trực tiếp dưới quyền trung ương, có nghĩa là Tập Cận Bình. Công an cũng bị chấn động vì chiến dịch chống tham nhũng. Việc bắt bộ trưởng Chu Vĩnh Khang (Zhou Yongkang) năm 2013 cho thấy "đả hổ" không chỉ trong quân đội. Ông Chu là người thân cận của Bạc Hy Lai (Bo Xilai), đối thủ của Tập Cận Bình đã bị bắt hồi 2012.

Tổng cộng 1 triệu rưỡi đảng viên đã bị kết án vì tham nhũng, năm con hổ bị "đả" nhưng tệ nạn này 10 năm sau vẫn không chấm dứt, cho thấy chống tham nhũng chỉ là phương tiện để củng cố quyền lực của Tập Cận Bình. Ở các tỉnh, ông bố trí những người thân tín, một số lên nắm quyền ở miền nam dù không nói được tiếng Quảng Đông, và lưu chuyển nhanh chóng khiến khó thể hình thành những phe nhóm. Việc tập trung quyền lực trong tay một cá nhân duy nhất ở đất nước cả tỉ người còn kéo dài bao lâu ? Ở viện bảo tàng nói trên, hãy còn ba tầng để trống, và lịch sử vẫn chưa kết thúc.

Thụy My

"Tôi muốn sống", chương trình chiêu hồi lính Nga của Ukraine

Vụ tấn công cầu Kerch nối với Crimea là một đòn quá nặng cho Putin, Nga trả đũa với loạt hỏa tiễn bắn vào dân thường ở nhiều thành phố Ukraine. Moskva bổ nhiệm một tướng nổi tiếng hung bạo và tham nhũng phụ trách mặt trận Ukraine. Phía Kiev bắt đầu tiến hành chương trình "chiêu hồi" mang tên "Tôi muốn sống", và đã nhận được hơn 2.000 đề nghị xin đầu hàng từ lính Nga.

Quân dự bị Nga tập trung trước một trung tâm tuyển mộ ở thành phố Tara ở Siberia ngày 26/09/2022 theo lệnh động viên từng phần của tổng thống Vladimir Putin. © Reuters

Quốc hội Pháp xem xét luật ngân sách, hứa hẹn nhiều căng thẳng. Nạn thiếu xăng dầu do nhân viên ngành lọc dầu đình công. Tranh cãi về việc tổ chức Cúp bóng đá thế giới ở Qatar trong lúc chỉ còn vài tuần nữa sẽ khai mạc. Đó là những chủ đề chiếm trang nhất các báo Pháp hôm nay. Ở các trang trong, chiến tranh Ukraine vẫn được đề cập nhiều nhất và trên trang web các báo lớn đều có tường thuật trực tiếp về các vụ nổ tại thủ đô Kiev và một số thành phố lớn của Ukraine, trong bối cảnh Moskva đang hết sức cay cú vì cầu Kerch nối với Crimea bị sập một phần do vụ nổ hôm thứ Bảy 08/10.

Cây cầu nối với Crimea bị sập một phần : Cái tát vỗ mặt Putin

Le Figaro nhận định trên ấn bản có từ tối qua : "Vladimir Putin bị yếu đi vì vụ tấn công cầu Crimea". Cho tới chiều hôm qua, nhà báo quan sát thấy lưu lượng xe hơi qua cầu chỉ nhỏ giọt, phải chờ đợi nhiều tiếng đồng hồ, một chiếc phà sẽ được điều đến để đưa xe buýt và xe tải qua eo biển.

Đây là một đòn quá nặng cho Moskva về mặt biểu tượng. Vụ nổ xảy ra ngay sau ngày sinh nhật thứ 70 của Vladimir Putin, đã đánh vào một trong những công trình hàng đầu tốn nhiều tiền của, được tổng thống Nga đích thân khánh thành năm 2018 để cụ thể hóa việc sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine bốn năm trước đó. Vào lúc quân Nga liên tiếp bị đẩy lùi, cái tát này càng thêm "nháng lửa", vì cầu Kerch - bắc qua eo biển nối Hắc Hải và biển Azov - được dùng để tiếp tế cho binh lính Nga ở mặt trận Kherson. Một đường tiếp liệu trên lý thuyết là ngoài tầm tấn công của Ukraine.

Tổng thống Putin đến tối qua mới có tuyên bố, tức 38 tiếng đồng hồ sau sự kiện, tố cáo tình báo Ukraine đứng phía sau, và chủ tịch ủy ban điều tra Alexandre Bastrykine nói thêm, "với sự tham gia của các công dân Nga sống ở nước ngoài". Nga tiếp tục nêu ra giả thiết xe tải gài bom, dù vài chuyên gia độc lập phương Tây tỏ ra hoài nghi. Chiếc xe tải này đã di chuyển qua Bulgaria, Armenia và Georgia, chở những tấm nhựa và người tài xế cuối cùng là một công dân Nga, nhận chở tiếp chuyến hàng từ trên đất Nga thông qua một ứng dụng internet. Người này nằm trong số ba nạn nhân thiệt mạng, theo số liệu chính thức.

Vụ tấn công cầu Kerch, cú đòn ngoại hạng

Trả lời phỏng vấn Le Figaro, chuyên gia địa chính trị Pascal Le Pautremat nhận định vụ nổ cầu Kerch, "cuống rún" nối liền Nga với bán đảo Crimea bị chiếm đóng, tỏ rõ tính dễ tổn thương của chế độ Putin. Món quà tẩm thuốc độc cho sinh nhật 70 tuổi của Vladimir Putin cho thấy một thất bại thực sự cả về chiến thuật lẫn chiến lược. Vụ nổ gây trở ngại lâu dài cho việc tiếp tế toàn bộ mặt trận miền nam, làm hạn chế các đợt tấn công do thiếu đạn chẳng hạn. Đây là minh chứng cho hồi kết của Putin.

Cũng như thời Đệ nhị Thế chiến, cuộc chiến tranh này không chỉ có những lực lượng bộ binh, không quân và hải quân tham gia, mà cả biệt kích. Sự kiện cầu Kerch là một cú đòn bậc thầy, vì huy động những nhóm nhỏ rất cơ động, có thể là đặc nhiệm hay tình báo, phối hợp chặt chẽ với các phương tiện hậu cần. Hơn nữa, việc phá vỡ tuyến tiếp liệu vào thời kỳ thời tiết ngày càng lạnh giá, cần đến những trang thiết bị cho mùa đông, có thể gây hoang mang lớn cho quân Nga ngoài mặt trận.

Moskva trả thù bằng loạt hỏa tiễn bắn vào thường dân

Để trả đũa, trong đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 09/10, Nga dùng hỏa tiễn hành trình tấn công vào Zaporijia làm 17 người chết và vài chục người khác bị thương. Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố : "Thật vô nghĩa, tận cùng ác độc. Bọn khủng bố tàn bạo". Và sáng sớm hôm nay 75 hỏa tiễn đã được bắn vào thủ đô Kiev cũng như một số thành phố khác của Ukraine - để làm quên đi những hình ảnh nhịp cầu chìm xuống nước và đường xe lửa bốc cháy hừng hực - theo trang web Le Monde. Phòng không Ukraine bắn chận được 41 quả, và theo ghi nhận ban đầu, có ít nhất 10 người thiệt mạng và 60 người bị thương. NATO, Liên Hiệp Quốc và các nước phương Tây đều lên án, Anh, Pháp, Đức, Hoa Kỳ khẳng định sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine tự vệ.

Trang web The Economist cho rằng cuộc tấn công có thể đánh dấu cho việc khởi đầu một chương mới khó khăn, trong cuộc chiến vốn đã tàn bạo. Chiến tranh thậm chí còn có thể lan ra : Belarus cho đến nay vẫn không gởi quân tham chiến, nay tuyên bố lập "lực lượng hiệp đồng" với Nga. Dimitri Medvedev nói rằng đây chỉ mới là "khởi đầu", Vladimir Putin đe dọa sẽ ra tay mạnh hơn, nhưng theo tờ báo, vẫn không thể cứu vãn được cuộc chiến thất bại của ông ta.

Sử gia Jean-François Colosimo cho rằng Ukraine - quá gần gũi với Nga về ngôn ngữ, chủng tộc, văn hóa - dưới mắt Putin thì diệt trừ cuộc sống ở Kiev là điều kiện sống còn của Moskva. Giống như những cặp song sinh trong Kinh Thánh và thần thoại cổ đại !

Tham mưu trưởng mới của quân Nga nổi tiếng tham tàn

Không rõ là trùng hợp tình cờ hay cố ý, cơ quan tình báo Nga FSB tối qua công bố tài liệu cho biết số vụ oanh kích của Ukraine tại các vùng đất biên giới phía nam (Belgorod, Briansk, Kursk) tăng cao kể từ đầu tháng 10, gồm 100 vụ vào 32 địa điểm, có 1 thường dân chết. Bản thân FSB cũng bị chỉ trích vì thiếu sót về an ninh ở cầu Kerch. Áp lực lên Kremlin còn đến từ phe dân tộc chủ nghĩa. Thủ lãnh Chechnya nói rằng có 70.000 lính sẵn sàng sang Ukraine, và Evgueni Prigogine, chủ công ty lính đánh thuê Wagner cũng phụ họa.

Trong bối cảnh đó, Nga công bố chỉ huy mới cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine là Sergey Surovikin, 55 tuổi. Ông ta là ai ? Libération cho biết nhân vật này nổi tiếng là "đồ tể" tàn bạo, được Kremlin bổ nhiệm để làm giảm bớt những chỉ trích từ phe diều hâu Nga.

Tình báo Anh trong một báo cáo được The Guardian tiết lộ đã nhận định : "Từ hơn 30 năm qua, sự nghiệp của Surovikin được ghi dấu bằng tham nhũng và sự thô bạo". Viên tướng đầu trọc này từng tham gia nhiều mặt trận : ở Afghanistan, Tadjikistan, Chechnya. Tháng 3/2017, ông ta khi lãnh đạo quân Nga tại Syria để hỗ trợ Bachar Al Assad, đã ra lệnh thả bom vô tội vạ xuống những chiến binh chống chế độ. Trong một báo cáo về tội ác chiến tranh ở Idlib, Human Rights Watch cho rằng Surovikin nằm trong số những người ra mệnh lệnh. Ông ta được Putin đích thân trao cho danh hiệu anh hùng Liên bang Nga tháng 12/2017.

Thành tích của Surovikin không chỉ có vậy. Giám đốc tình báo Ukraine Kyrylo Budanov tố cáo tướng quân đội này đã cho đánh vào một khu nhà dân và hai trại hè ở Odessa hồi tháng Bảy, làm 21 thường dân thiệt mạng. Ông ta còn là một tay tham nhũng có hạng : năm 1995 bị kết tội đánh cắp và buôn lậu vũ khí, nhưng sau đó được hủy án nhờ "tình tiết giảm nhẹ". Theo Novaïa Gazeta, trong cuộc đảo chánh hụt năm 1991 Surovikin lúc đó chỉ là đại úy đã ra lệnh cho đơn vị tấn công vào hàng rào người biểu tình đòi dân chủ làm ba người chết, phải ngồi tù bảy tháng rồi được Boris Yeltsin thả ra và thăng chức.

"Tôi muốn sống" : Chương trình "chiêu hồi" lính Nga của Ukraine

Trong khi đó trên chiến trường, Ukraine tổ chức đường dây nóng cho lính Nga ra đầu hàng. Le Monde cho biết những người lính ra hàng còn được thưởng tiền nếu mang theo vũ khí.

Kể từ ngày 18/09, Kiev bắt đầu cho hoạt động chương trình mang tên "Tôi muốn sống" với hai số điện thoại có thể liên lạc bất cứ lúc nào, và một kênh Telegram là @hochu_zhyt. Kênh này đăng những thông tin cần thiết cho việc ra hàng, kêu gọi những người lính "không nên trở về nhà trong những túi đen đựng xác". Chẳng hạn một bài đăng hôm 03/10 : "Các bạn Nga ! Cơ hội duy nhất để không phải chết ở Ukraine là ra hàng. Hãy tránh bị động viên, và nếu bạn đã có mặt ở Ukraine, hãy đầu hàng lập tức, gọi lại số +38 066 580 34 98 và +38 093 119 29 84 (24/24). Hoặc sử dụng hệ thống chat tự động "Tôi muốn sống".

Nhật báo Pháp đã thử vào và nhận thấy thủ tục rất đơn giản. Bộ Tổng tham mưu Ukraine bảo đảm tôn trọng Công ước Genève đối với tù binh, trả lời trong vòng một ngày, và cho biết những thủ tục cụ thể để ra hàng một cách an toàn. Chương trình đã nhận được trên 2.000 đề nghị đầu hàng. Để trấn an những người lính Nga, tổng thống Ukraine hứa bảo đảm ba điều. Trước hết, họ sẽ được đối xử một cách văn minh, phù hợp với tất cả mọi công ước. Kiev hứa cung cấp "ba bữa ăn một ngày, được chăm sóc y tế và có thể liên lạc với người thân".

Còn nếu giao nộp khí tài, họ được thưởng 50.000 đô la cho một chiếc xe tăng, 15.000 đô la cho một khẩu đại bác tự hành và 5.000 đô la một xe bọc thép. Nhà phân tích người Anh James Rushton cho rằng chương trình "chiêu hồi" này rất có nhiều cơ hội thành công, nhất là với những người lính ký hợp đồng ngắn hạn nay bỗng trở thành vô thời hạn vì lệnh động viên của Putin. Trước nguy cơ phải chiến đấu cho đến khi tử trận hoặc bị thương trên chiến trường Ukraine, họ sẽ cân nhắc việc đầu hàng.

Glukhovski : Nhiều người Nga không ủng hộ chiến tranh nhưng sợ Putin

Về thái độ của thường dân, theo nhà văn Nga Dimitri Glukhovsky đang sống lưu vong, "Người Nga cảm thấy họ như con mồi, trước một Nhà nước là kẻ săn mồi mà họ không thể chống cự nổi". Ông cho rằng người Nga thật ra không ủng hộ chiến tranh với Ukraine, sự thụ động của họ là do sợ hãi và việc khuynh loát xã hội của Vladimir Putin. Nhà văn 43 tuổi từng cho ra mắt cuốn tiểu thuyết viễn tưởng rất thành công ở Nga và được dịch ra 20 thứ tiếng, từ tháng Giêng năm nay định cư ở châu Âu, và có nguy cơ bị 10 năm tù vì "làm mất uy tín quân đội". Đó là do ông đăng trên Instagram câu "Phản đối chiến tranh với Ukraine. Hãy nhìn nhận rằng đó là một cuộc chiến thực sự với toàn bộ nhân dân Ukraine, và ngưng lại !".

Glukhovsky cho biết có ba thời điểm ông cảm thấy bức màn đen bỗng buông xuống trước mắt. Đầu tiên là hôm khởi chiến 24/02, kế tiếp là lúc phát hiện tội ác Bucha ngày 01/04, và thứ ba là hôm 21/09 khi ông hiểu rằng không ai ở Nga có thể cản được Putin lôi kéo cả nước vào một cuộc chiến tổng lực. Bởi vì đó không chỉ là một cuộc chiến chống lại Ukraine mà còn đi ngược lại với tương lai nước Nga, biến nhân dân thành nô lệ để Putin duy trì chế độ trong máu và nước mắt, ngay cả khi ông ta chết.

Nỗi sợ có từ thời Stalin thấm vào từng gia đình, theo lời kể của ông bà và giáo dục của cha mẹ - theo đó chống lại chính phủ là không tốt và sẽ bị trừng phạt. Quan hệ giữa Nhà nước và cá nhân giống như giữa thú dữ chuyên săn mồi bất khả chiến bại, và những con thú nhỏ cố thu mình lại ở phía sau, ráng không gây chú ý, không để cọp dữ nhìn thấy. Người Nga tin rằng phản kháng sẽ không đi đến đâu, ngược với người Ukraine đổ ra quảng trường Maidan. Dưới thời Vladimir Putin, không có phong trào phản kháng nào đạt được mục tiêu. Từ chống lại gian lận bầu cử năm 2010, chống việc Putin quay lại Kremlin năm 2011, sửa đổi Hiến pháp năm 2020, cho đến lên án việc đầu độc và bỏ tù nhà đối lập Alexei Navalny.

Nếu Nga bại trận, liệu người dân có thể nổi loạn hay các phe phái sẽ lật đổ Putin ? Dimitri Glukhovsky cho rằng với lệnh động viên, nguy cơ Putin bị đảo chánh cao hơn là nổi dậy. Tuy nhiên nhà văn Nga cảnh báo, đừng quên là Putin từ lâu đã chuẩn bị khả năng này, với bộ máy an ninh được ưu đãi từ nhiều năm qua. Lực lượng an ninh không bị gởi ra mặt trận mà triển khai ở khắp các đô thị, được trang bị vào loại tốt nhất thế giới, trong đó có những thiết bị Made in France.

Thụy My

Quân Nga liên tục thua chạy, có thể coi Putin đã bại trận trước Ukraine ?

Những quân cờ domino lần lượt rơi xuống tại ba trong số bốn vùng mới bị "sáp nhập", Nga lần lượt mất hết vị trí này đến vị trí khác tại vùng đất chiến lược Kherson và Donbass. Moskva cũng bị mất một phần lớn vũ khí hạng nặng, một điều hiếm thấy chỉ sau hơn 7 tháng chiến tranh. Đặc biệt chiến trường Lyman là nỗi kinh hoàng của lính Nga.

111111111111111111111

Các xe quân sự Nga bị phá hủy tại thành phố Lyman được Ukraine tái chiếm. Ảnh chụp ngày 05/10/2022. AP - Leo Correa

Quân Nga liên tiếp bị đẩy lùi ở 3 vùng bị sáp nhập

Les Echos nói về "Thất bại mới của quân Nga tại Ukraine". Nga lần lượt mất hết vị trí này đến vị trí khác tại vùng đất chiến lược Kherson và Donbass, chỉ trong vài ngày phải lùi hơn 20 kilomet. Nhưng Vladimir Putin nói rằng tình hình vẫn "ổn định".

Hôm qua, tại ba trong số bốn vùng mới bị "sáp nhập", những quân cờ domino lần lượt rơi xuống. Tại Kherson, vốn rất quan trọng để kiểm soát vùng duyên hải, sau đợt tấn công của Ukraine mặt trận đã lùi lại 26 kilomet về hướng nam sông Dniepr, Snihurnivka và Davydiv Brid đã được tái chiếm. Bước tiến này mở ra khả năng tiêu diệt hoặc buộc đầu hàng đội quân Nga đang kẹt tại đây, vì không còn cầu để xe bọc thép qua sông. Trong vài ngày tới, họ ở thế bị vây hãm. Kherson thất thủ sẽ là một cái tát trời giáng cho Kremlin, vì đây là vùng quan trọng duy nhất bị quân Nga chiếm ngay từ đầu cuộc xâm lăng.

Song song đó, ở miền đông bắc, quân đội Ukraine nhanh chóng củng cố các vị trí ở Donetsk và Lugansk, bị Moskva và quân ly khai kiểm soát từ 2014. Ukraine tiếp tục tấn công sau chiến thắng Lyman, mục tiêu sắp tới là thành phố Kreminna và Mylovié. Trên tất cả mặt trận, Kiev đã cắt hầu hết đường tiếp tế của Nga, và đang oanh kích những tuyến còn lại. Quân Nga không còn đủ xe bọc thép để trấn giữ, và tấn công lại càng không thể. La Croix cho biết giờ đây Nga chỉ còn có thể tiếp liệu bằng những phương tiện tạm bợ như phà, cầu phao dưới lưới lửa đạn pháo chính xác của Ukraine.

Sắp thất thủ, vẫn ra quyết định chiếm "vĩnh viễn"

Theo La Croix, hơn bao giờ hết quân đội Nga phải chịu đựng nhịp độ do lực lượng Ukraine áp đặt. Bước tiến ở Kherson là kết quả của chiến dịch từ cuối mùa hè, nhằm đuổi quân Nga khỏi hữu ngạn sông Dniepr. Cuộc phản công được loan báo rầm rộ, khiến Moskva phải điều hơn 20.000 lính đến Kherson, trong đó có những đơn vị tinh nhuệ. Nhờ vậy Kiev bất ngờ tấn công ở miền bắc khiến lính Nga phải tháo chạy khỏi Kharkiv, đồng thời thu hút 1/6 quân đội Nga tại những khu vực rất khó tiếp tế. Kherson đang trở thành một "hòn đảo".

Việc quân Nga bị đẩy lùi ở Kherson và quân Ukraine dấn lên ở Lugansk khiến các nhà bình luận quân sự Moskva cay cú. Alexander Kots, một người nhiều ảnh hưởng trên Telegram, viết : "Sắp tới sẽ không có tin vui nào ở Kherson lẫn Lugansk". Kênh Rossiya 1 cũng lặp lại nhận định này. Nhưng Kremlin cố trấn an rằng các tân binh sắp được đưa ra mặt trận sẽ làm thay đổi tình hình. Ngoài việc khẳng định bốn vùng mới sáp nhập "vĩnh viễn" thuộc về Liên bang Nga, Vladimir Putin còn ký quyết định thâu tóm luôn nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia của Ukraine.

Dấu hiệu cho thấy sự lúng túng là phải mất đến 5 ngày Kremlin mới cụ thể hóa đường biên giới. Les Echos nhận thấy việc sáp nhập những vùng đất mà quân Nga sắp sửa thất thủ là sự kiện chưa từng thấy trong lịch sử. Dù vậy, Andrey Kartapolov, chủ tịch Ủy ban Quốc phòng của Quốc hội đã kêu gọi quân đội "ngưng nói láo" về những thất bại ở Ukraine. Liên Hiệp Châu Âu chuẩn bị đợt trừng phạt thứ tám, tập trung vào những tay chân thân tín của Putin. 

Nga mất phần lớn vũ khí hạng nặng sau 7 tháng chiến tranh

Les Echos cũng cho biết "Nga bị mất một phần lớn vũ khí hạng nặng", một điều hiếm thấy chỉ sau gần 7 tháng chiến tranh. Một phần mười số chiến đấu cơ, chiến hạm và giàn hỏa tiễn, phân nửa số xe tăng có thể hoạt động và 40% xe bọc thép bị tiêu hủy, đó là thiệt hại của quân đội Nga kể từ đầu cuộc xâm lăng. Ukraine đã trở thành nghĩa trang lớn nhất cho xe bọc thép Nga. Trang web Oryx đếm được 1.250 xe tăng bị phá hủy, đã được xác định qua những hình ảnh từ smartphone có ngày tháng và địa điểm cụ thể, con số này cao gấp 9 lần số xe tăng bị mất ở Afghanistan trong 10 năm.

Về xe bọc thép nhất là xe chở lính (IFV) có hỏa lực kém hơn, ít nhất 2.200 chiếc đã bị tiêu hủy, theo Oryx. Nếu tính cả số xác xe không được nhận ra hay đã tan tành không thể nhận dạng, tỉ lệ lên đến 45%. Đa số chuyên gia cho rằng một đội quân viễn chinh không thể hoạt động hiệu quả khi bị mất trên 40% số vũ khí hạng nặng. Moskva có gần 8.000 xe tăng, nhưng hầu hết quá cũ để chiến đấu, hoặc để ngoài trời hơn 40 năm qua không bảo trì, không đủ phụ tùng thay thế. Ukraine cũng mất 277 xe tăng, nhưng nay số chiến xa sở hữu lại cao hơn lúc ban đầu, vì được các láng giềng hỗ trợ và tịch thu được 421 xe tăng của Nga.

Thiệt hại của pháo binh, không quân và hải quân ít hơn. Chỉ có 118/1.300 hỏa tiễn Grad và Uragan bị phá hủy, khoảng 50/464 Sukhoi các loại vì phi cơ Nga dè dặt hơn trước hỏa tiễn phòng không của Ukraine. Hạm đội sau khi mất soái hạm Moskva đã thu mình lại ở cảng Novorossiysk, không tham gia tác chiến, ngoài việc thỉnh thoảng bắn vài quả Kalibr. Kho hỏa tiễn hành trình, vốn lợi hại nhờ chính xác và khó bắn chặn, sắp cạn kiệt : đã bắn vào Ukraine 2.500 quả trong khi tình báo phương Tây đánh giá Nga có tổng cộng 3.000 quả. Nga khó thể thay thế vì thiếu linh kiện điện tử.

Dùng drone Iran thay cho hỏa tiễn thông minh sắp cạn

Đặc phái viên Libération tại Bila Tserkva, phía nam Kiev ghi nhận trong ngày hôm qua đã có 6 drone tự sát do Iran cung cấp tấn công vào một căn cứ quân sự của Ukraine. Loại vũ khí này đang thay thế dần các hỏa tiễn đạn đạo Nga.

Trong khi những người lính của lữ đoàn 72, một trong những đơn vị tinh nhuệ của quân đội Ukraine, đối đầu với quân Nga ở Horlivka (Donbass), Moskva đã chọn tổng hành dinh của lữ đoàn để trả đũa bằng các drone hủy diệt mua của Iran. Việc phải dùng đến các thiết bị bay không người lái Shahed-136, Shahed-129 và Mohajer-6 chứng tỏ Nga đang thiếu hỏa tiễn đạn đạo loại Kalibr, trị giá đến 6 triệu đô la một quả.

Ngoại trưởng Iran Nasser Kanaani vội vàng chối cãi : "Cộng hòa Hồi giáo Iran coi thông tin nói rằng cung cấp drone cho Nga chống lại Ukraine là không có cơ sở". Nhưng những mảnh vụn của drone ghi rõ chữ "Geran-2", tên của Nga dành cho Shahed-136, loại drone tự sát mà Tehran đã cung cấp khoảng mấy trăm chiếc cho Moskva. Phát ngôn viên không quân Ukraine khẳng định Nga đang chuyển qua dùng hàng loạt drone loại này để tiết kiệm hỏa tiễn có độ chính xác cao.

Lyman, nỗi kinh hoàng của quân Nga

Trên chiến trường Donbass, đặc phái viên Le Monde mô tả "Tại Lyman vừa được giải phóng, cảnh kinh hoàng sau trận đánh". Cuộc chinh phục Lyman kéo dài và dữ dội, vì sau vụ chạy trốn nhục nhã ở Izyum, Moskva ra lệnh phải tử thủ. Khung cảnh thật đáng sợ. Những xác chết không chỉ là những người lính ngã xuống trong chiến đấu - điều bình thường trên các chiến trường. Dọc theo một con đường ở Lyman, nhiều thi thể lính Nga nằm trên những băng-ca quân đội. Không ai hiểu tại sao những người lính bị thương này không được đưa về hậu cứ mà lại bị đồng đội bỏ rơi.

Người dân duy nhất xuất hiện trên ngưỡng cửa chỉ biết "có 3 xác bị để lại vào buổi tối trước khi quân Nga rút chạy và hôm sau thêm 14 xác nữa". Bà run rẩy nói với các binh sĩ Ukraine : "Mùi hôi thật kinh khủng, chó đã ăn mất hai xác. Bao giờ các anh mới thu dọn những thi thể này ?". Nhưng toán tuần tra không thể chạm vào trước khi đội dò mìn tới, vì quân Nga thường gài lựu đạn dưới các xác chết. Một sĩ quan Ukraine cho rằng quân Nga không chỉ bỏ lại các binh sĩ tử trận mà cả những người bị thương nặng, họ hoảng loạn vì sĩ quan đã chạy trước lính ; và đôi khi còn nhằm dành chỗ trên xe để chở "chiến lợi phẩm" cướp được.

Những người lính tiểu đoàn vệ binh quốc gia Dnipro-1 kể lại, đơn vị của họ phối hợp với lữ đoàn cơ giới 66 và tiểu đoàn phòng vệ lãnh thổ 106 tấn công từ Sloviansk vào phía nam Lyman. Việc băng qua rừng hết sức gian khổ, và trước đó phải vượt sông Donets. Để tránh bị phát hiện, các ca-nô không dùng động cơ mà được kéo qua bằng ròng rọc và dây tời. Đợt tấn công đầu vào làng Chchurove thất bại vì mìn quá nhiều, binh sĩ phải lội ruộng, nước ngập đến đùi. Quân Nga bị bất ngờ bèn rút lui và gọi pháo bắn vào, đội quân tiền phương của Ukraine báo với chỉ huy cho bắc cầu phao đưa xe tăng và pháo qua sông để đẩy nhanh tấn công.

Dù chiến thắng, đại tá Yuri Bereza chỉ huy tiểu đoàn Dnipro-1 vẫn giữ vẻ trầm tĩnh. Ông cho rằng bước ngoặt thực sự chỉ đến khi nào biên giới trở lại như trước ngày 24/02, giai đoạn kế tiếp là giải phóng hoàn toàn Donetsk và Lugansk (Donbass), rồi đến Crimea. Ukraine đã chứng minh Nga là "người khổng lồ chân đất sét", và nay cần nhanh chóng có thêm vũ khí trước khi Moskva gởi thêm những "bia thịt" mới. Theo ông, nếu bất ngờ, thần tốc là đồng minh của Ukraine, thì thời gian lại là đồng minh của Nga.

Tuyên bố chống thực dân, Putin xua người thiểu số ra đỡ đạn

Về mặt tuyên truyền, trong bài diễn văn mới nhất tổng thống Nga tự cho mình là thành lũy chống lại "chế độ thực dân mới" của phương Tây. Le Monde cho rằng Vladimir Putin đã cố tình bỏ quên các hoạt động của lính đánh thuê Wagner ở Châu Phi.

Tờ báo mỉa mai, những "nô lệ ở thế gian" có thể trông cậy vào người bảo vệ mới mẻ này, để chống lại một phương Tây "ăn bám, cướp bóc thế giới". Trong khi đó Moskva không ngừng hỗ trợ quân sự cho các chế độ độc tài từ Trung Phi tới Mali, theo CSIS là khoảng 15 nước, thông qua Wagner để có thể phủi trách nhiệm. Nhờ đó Nga thu được nhiều lá phiếu ủng hộ của Châu Phi ở Hội Đồng Bảo An cũng như Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ; sự hiện diện của lính đánh thuê giúp Nga thâu tóm nhiều mỏ đất hiếm, vàng và uranium.

Theo nhà sử học Botakoz Kassymbekova, việc khoác lên chiếc áo chống thực dân còn nhằm mục đích đối nội, biến hóa cuộc xâm lược Ukraine thành cuộc kháng chiến chống lại sự tấn công của phương Tây. Bà lưu ý, trước đó tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky đã có tuyên bố hướng về "nhân dân các lãnh thổ thuộc Nga", khẳng định "Không ai bị bắt buộc tham gia một cuộc chiến tranh nhục nhã. Người Daghestan không việc gì phải chết ở Ukraine. Người Chechnya, người Ingush, Ossetia, Kavkaz... cũng vậy". Botakoz Kassymbekova nhắc nhở bối cảnh là sự phẫn nộ từ việc bắt lính ồ ạt nơi các sắc tộc thiểu số, nhất là ở Daghestan và Buryat. Khó thể nói rằng bảo vệ những dân tộc bị đàn áp, nhưng lại xua họ ra làm bia đỡ đạn.

Có thể coi như Putin đã bại trận ?

Nhìn chung, "phải chăng Vladimir Putin đã bại trận ?", đó là câu hỏi mà Le Figaro đặt ra cho hai vị tướng đồng thời là nhà nghiên cứu Olivier Kempf và François Chauvancy. Sau khi giải phóng hai vùng đất chiến lược là Izyum và Lyman, quân đội Ukraine còn chiếm được mấy chục địa phương ở Kherson và vào được Lugansk, vốn bị quân Nga kiểm soát toàn bộ. Liệu nhịp độ này sẽ chậm lại vào mùa đông, hay ngược lại, có thể đánh bại hoàn toàn quân Nga ?

Theo tướng Chauvancy, tiền tuyến kéo dài trên 1.000 kilomet trong khi đội quân viễn chinh chỉ có 150.000 đã mệt mỏi, lại không ngừng bị điều sang nhiều mặt trận nhưng chưa được thay thế ; và vũ khí giờ đây kém tân tiến so với Ukraine. Tuy nhiên Kiev cần phải tăng tốc trước khi phía Nga được tăng viện. Moskva thì phải cầm cự cho đến mùa đông, bổ sung lính, vũ khí, và còn phải cứu 20.000 quân đang kẹt ở Kherson. Nếu Kherson thất thủ, Putin khó thể giữ được chiếc ghế; nhưng người lên thay ông ta có thể hiếu chiến hơn.

Tướng Kempf nhận thấy quân đội Ukraine có khả năng chịu được những cú sốc trong những cuộc chiến kéo dài, và điểm yếu của quân đội Nga còn là cách tổ chức và chỉ huy chứ không chỉ vũ khí và đội ngũ. Hãy còn quá sớm để nói đến thắng bại, vì chiến tranh còn là chính trị chứ không chỉ quân sự. Người ta bại trận khi chấp nhận thất bại, nhưng trong diễn văn hôm sáp nhập bốn vùng đất của Ukraine, Vladimir Putin cho thấy không sẵn sàng nhận ra thực tế, mà muốn lao vào một cuộc chiến kéo dài. Dù quân Nga liên tục hứng đòn, nhưng chưa hẳn chính quyền mới, nếu có, muốn chấm dứt chiến tranh.

Thụy My

Truyền thông Nhà nước Nga chỉ trích thất bại quân sự tại Ukraine

Trọng Thành, RFI, 05/10/2022

Cho đến nay, truyền thông Nhà nước Nga đã im lặng trước các thất bại dồn dập của quân đội Nga và lực lượng ly khai thân Nga, tại miền đông và đông bắc Ukraine, kể cả sau vụ thất thủ tại thành phố chiến lược Lyman thuộc vùng Donbass mà Moskva tuyên bố sáp nhập vào Nga. Tuy nhiên, hôm 04/10/2022, nhiều phương tiện truyền thông Nhà nước Nga đã thay đổi giọng điệu.

Quân dự bị mới động viên Nga đang được huấn luyện để tung vào chiến trường Ukraine, tại một căn cứ ở Rostov trên sông Don (nam Nga), ngày 04/10/2022. AP

Nhiều nhà bình luận quân sự Nga đã trực tiếp lên tiếng thừa nhận các thất bại quân sự.

Từ Moskva, thông tín viên RFI Anissa el-Jabri ghi nhận thay đổi đáng chú ý này :

"Vào kỳ nghỉ cuối tuần trước khi quân đội Ukraine giành lại thành phố Lyman, truyền thông Nhà nước Nga đã hoàn toàn im lặng. Tuy nhiên, ngày hôm qua, 04/10, trong một chương trình được người Nga theo dõi rất nhiều, công chúng có thể thấy người dẫn chương trình đã chất vấn một chỉ huy quân sự của lực lượng ly khai thân Nga tỉnh Lugansk : "Vì sao chúng ta lại chỉ tiến được từng mét một, trong lúc họ lại liên tục chiếm được hết làng này đến làng khác ?"

Điều đáng quan tâm không phải là nội dung câu trả lời, bởi đối thủ của Nga không phải là Ukraine mà là NATO, mà là việc nêu ra câu hỏi.

Trên mạng Telegram, các bình luận còn quyết liệt hơn. Sau một loạt các chỉ trích dữ dội rất trực diện của giới dân tộc chủ nghĩa, lên án các chỉ huy quân sự Nga về thất bại tuần trước, chứ không lên án điện Kremlin, quân đội. Lần nay, các nhà báo chuyên về quân sự trên các phương tiện truyền thông Nga, trung thành với điện Kremlin, đã bày tỏ quan điểm dứt khoát trên kênh Telegram, vốn được rất nhiều người theo dõi. Hôm qua, một nhà bình luận rất nổi tiếng được khoảng 800.000 người đăng ký, viết : "tình hình khó khăn ở miền bắc, căng thẳng ở miền nam". Với khoảng 600.000 người đăng ký trên Telegram, một nhà báo rất có uy tín chuyên bình luận về quân sự của tờ Komsomolskaya Pravda, hôm qua, đăng một tin nhắn dài : "Ở đây có một số người cáo buộc tôi là đã làm mất tinh thần công chúng với những thông tin mà tôi loan tải. Rõ ràng mọi người cần được nghe những thông tin tích cực, nhưng hiện tại tình hình không phải như vậy".

Nhà báo này nhấn mạnh : "Sẽ không có những tin tức tốt lành trong tương lai gần, cả ở mặt trận Kherson, cả ở mặt trận Lugansk. Chúng ta không có đủ lực để giữ được tất cả các vùng đất đã giành được. Vì sao lại như vậy ? Bởi chúng ta không có đủ binh sĩ".

Đây dĩ nhiên là một vấn đề quân sự, nhưng cũng còn là một vấn đề mang tính chính trị. Hình ảnh và quan hệ với phương Tây đã không còn là mối quan tâm đối với tổng thống Nga Vladimir Putin. Tuy nhiên đối với chế độ Nga, người lãnh đạo không được phép tỏ ra là một kẻ thua cuộc trước con mắt của dân chúng trong nước". 

Vladimir Putin ký ban hành luật sáp nhập 4 vùng lãnh thổ của Ukraine

Hôm 05/10/2022, tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký luật chính thức sáp nhập bốn vùng lãnh thổ của Ukraine, thuộc các tỉnh Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporijjia. Luật được ký sau khi đã được Quốc Hội lưỡng viện Nga phê chuẩn. Theo Reuters, các đòi hỏi về lãnh thổ của Nga chiếm đến 18% diện tích lãnh thổ Ukraine, cho dù đường biên giới cụ thể chưa được xác lập.

Moskva biện minh cho quyết định sáp nhập nói trên với "các cuộc trưng cầu dân ý", tổ chức cấp tốc tại bốn tỉnh của Ukraine hồi cuối tháng 9. Các cuộc trưng cầu dân ý Nga tổ chức trên lãnh thổ Ukraine bị nhiều quốc gia lên án mạnh mẽ. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres lên án hành động "phi pháp", "không thể chấp nhận trong xã hội hiện đại".

Ngày 30/09, Nga dùng quyền phủ quyết bác bỏ một dự thảo nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc lên án các cuộc trưng cầu dân ý nói trên. Dự thảo nghị quyết nói trên có thể sẽ được chuyển sang bỏ phiếu tại Đại hội Đồng Liên Hiệp Quốc trong những ngày tới.

Trọng Thành

***********************

Ukraine : Quân Nga bị đẩy lùi ở chiến trường miền nam và miền đông

Thu Hằng, RFI, 05/10/2022

Trong buổi tổng kết tình hình hàng ngày tối 04/10/2022, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định quân đội Ukraine đã tổ chức nhiều cuộc tấn công "mạnh" ở miền nam, "giải phóng được vài chục địa phương chỉ riêng trong tuần này", cùng thời điểm Nga chính thức sáp nhập 4 bốn vùng lãnh thổ chiếm đóng và ly khai ở miền đông và miền nam Ukraine.

Quân đội Ukraine trên đường từ Izium qua Lyman, 2 thành phố Ukraine vừa giành lại từ quân Nga, ngày 04/10/2022. AP - Francisco Seco

Đà tiến của quân đội Ukraine ở các vùng quan trọng Kharkiv (đông bắc) và Kherson (miền nam) được bộ Quốc Phòng Nga gián tiếp xác nhận ngày 04/10 khi công bố nhiều bản đồ quân sự. Theo đó, quân Nga đã rút gần như hoàn toàn khỏi bờ đông của sông Oskil (miền đông), khu vực cuối cùng trong vùng họ còn chiếm đóng.

Ở mặt trận miền nam, quân đội Nga không thông báo rút quân, nhưng chính quyền thân Nga ở vùng chiếm đóng kêu gọi người dân "đừng hoảng loạn". Từ vài ngày nay, nhiều đoạn video của lính Ukraine trên mạng xã hội cho thấy cờ Ukraine được treo ở nhiều ngôi làng phía bắc vùng Kherson. Chánh văn phòng tổng thống Ukraine Andri Iermak đăng trên mạng Telegram hình quốc kỳ Ukraine và một quả dưa hấu, nông phẩm chính của vùng Kherson.

Nga cảnh báo nguy cơ đối đầu trực tiếp với phương Tây

Lợi thế mà Ukraine có được trên chiến trường hiện nay là nhờ vào vũ khí do phương Tây cung cấp, đặc biệt là Hoa Kỳ. Trong cuộc điện đàm với đồng nhiệm Zelensky ngày 04/10, tổng thống Joe Biden thông báo cung cấp thêm 4 hệ thống tên lửa Hirmars, cùng với 32 đại bác nòng ngắn Howitzer, 200 xe bọc thép và đạn dược cho chính quyền Kiev trong khuôn khổ gói viện trợ mới trị giá 625 triệu đô la. Ông Zelensky đã cảm ơn Hoa Kỳ "liên tục ủng hộ quân sự và tài chính" để giúp Kiev chống cuộc xâm lược Nga.

Tuy nhiên, quyết định gia tăng viện trợ quân sự Ukraine của Washington bị đại sứ Nga ở Mỹ coi là "một mối đe dọa tức thì cho lợi ích chiến lược" của Moskva. Trên mang Telegram ngày 04/10, ông Anatoly Antonov viết : "Việc Hoa Kỳ và đồng minh cung cấp thêm vũ khí không chỉ gây thêm bể máu và nạn nhân mới mà còn thúc đẩy nguy cơ xảy ra đối đầu trực tiếp giữa Nga và các nước phương Tây".

Thu Hằng