Sợ bị quên lãng, Tổng thống Nga Putin không dễ để yên cho Mỹ chú tâm đối phó với Trung Quốc

Điều mà tổng thống Nga Vladimir Putin không thích là ông bị rơi vào quên lãng. Theo cách riêng của mình, trong những tuần gần đây, tổng thống Nga Vladimir Putin đã gợi nhắc lại một kỷ niệm cho Mỹ, cường quốc hàng đầu thế giới, vốn sợ mất địa vị này đến mức hiện giờ chỉ chú tâm vào đối thủ mới Trung Quốc.

Tổng thống Nga Vladimir Putin, tại dinh thự ở Novo-Ogaryovo, ngoại ô Moskva, ngày 20/10/2021. AP - Alexei Druzhinin

Trong mục Địa chính trị, Thời luận, cây bút Sylvie Kauffmann của Le Monde nhắc lại hồi năm 2014 tổng thống Mỹ Barack Obama đã phạm sai lầm khi gọi Nga là "cường quốc khu vực", đồng nhiệm Vladimir Putin cảm thấy bị xúc phạm vì hành động "thiếu tôn trọng" này. Kể từ đó, Putin đã làm mọi việc để chứng minh với các nhà lãnh đạo Mỹ rằng đất nước ông, cho dù không còn rộng lớn như Liên Xô trước kia, vẫn có vai trò trên toàn thế giới.

Sự "tôn trọng" kể trên, trong suy nghĩ của ông chủ điện Kremlin, được thể hiện chủ yếu qua các cuộc gặp thượng đỉnh, như thời của hai siêu cường Mỹ và Liên Xô. Trong hai thập niên cầm quyền, phương pháp của Vladimir Putin là nếu hội nghị thượng đỉnh chậm được tổ chức thì luôn có cách để thúc đẩy nó sớm diễn ra hơn. Theo phương pháp này, vào tháng 9/2015, trong bối cảnh bị Tây phương tẩy chay vì sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine hồi năm 2014, tổng thống Nga đã lần đầu tiên điều máy bay tiêm kích Sukhoï đến vùng trời Syria, làm tiền đề cho sự can thiệp nhằm hỗ trợ chế độ Assad. Ngày 28/09/2015, lần đầu tiên sau hai năm tổng thống Nga Putin đã có cuộc gặp với đồng nhiệm Mỹ Obama. 

Putin luôn tìm ra cách…

Đến thời Joe Biden, ông Putin biết rằng mọi chuyện sẽ không dễ dàng như từng diễn ra với Donald Trump. Quả thực, vào ngày 22/03, theo thông báo của Moskva, Nhà Trắng đã từ chối một đề nghị tổ chức thượng đỉnh trực tuyến. Đến đầu tháng 4, Kiev và tình báo phương Tây quan sát thấy Nga tập trung rất đông quân ở dọc biên giới với Ukraine. Câu hỏi về ý đồ của điện Kremlin đã được đặt ra.

Không lâu sau đó, câu trả lời đã có : vào ngày 13/04, Biden đề xuất một cuộc gặp thượng đỉnh với tổng thống Nga Putin. Thượng đỉnh sau đó diễn ra vào 16/06, tại Genève, Thụy Sĩ. Trong thời gian đó, quân lính mà Nga điều thêm đến biên giới đã được rút hết. Về phía tổng thống Mỹ, tin rằng đôi bên đã hiểu đâu là các lằn ranh đỏ mà đối phương vạch ra, Joe Biden trở về Washington với cảm giác đã giải quyết xong vấn đề liên quan đến Châu Âu để có thể tập trung vào chiến dịch rút lui khỏi Afghanistan, và sau đó có thể "toàn tâm toàn ý" vào mục tiêu Trung Quốc.

Tuy nhiên, theo nhà báo Sylvie Kauffmann, tính toán như vậy là quá lạc quan. Hai sự kiện không lường trước ở Châu Âu đã khiến mọi việc không diễn ra như ý Washington. Thứ nhất, Paris bị tổn thương về thông báo thành lập liên minh AUKUS cho rằng bị đồng minh Mỹ phản bội. Thứ hai, đối với điện Kremlin, vẫn còn một chủ đề lớn chưa được giải quyết : Ukraine. Vì thế, giới ngoại giao Mỹ đã buộc phải quay trở lại Châu Âu vào mùa thu. Các phái đoàn quan chức cao cấp của Mỹ đã phải đến Paris để khắc phục hậu quả liên quan tới liên minh AUKUS. Đến tháng 11, đại diện CIA Mỹ, một người am hiểu về Nga, đã đến Moskva, bởi vì Nga lặp lại kịch bản điều thêm quân đến biên giới với Ukraine.

Ai ám ảnh ai ?

Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö hôm 22/11 lưu ý tại một diễn đàn của Quỹ Körber ở Berlin, rằng Nga và Mỹ đang chuẩn bị một cuộc gặp thượng đỉnh mới và nhận định "sẽ rất tốt nếu điều đó sớm diễn ra". Joe Biden đã có cuộc họp trực tuyến với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi giữa tháng 11. Theo logic của điện Kremlin, ông Biden cũng sẽ phải có cuộc họp với tổng thống Nga Putin : Washington bị ám ảnh bởi Trung Quốc, ngược lại Moskva lại bị Mỹ ám ảnh.

Để nhắc nhở Washington, ngày 18/11 Vladimir Putin đã có một bài phát biểu tại Bộ ngoại giao Nga, chỉ trích gay gắt phương Tây đã lơ là các "lằn ranh đỏ" về Ukraine và về sự mở rộng NATO sang phía đông. Theo ông Putin, Nga gặp rắc rối với "những đối tác không đáng tin cậy và dễ dàng từ bỏ các cam kết của họ". Le Monde kết luận dù là trò chơi ngoại giao đi chăng nữa, tình hình ở trung tâm Châu Âu đang biến động một cách nguy hiểm và không dễ để Washington thoát ra.  

Châu Âu và 1.000 km hàng rào biên giới

Hồ sơ nổi bật trên báo Le Figaro hôm nay là cuộc khủng hoảng di dân ở cửa ngõ Châu Âu. Cả trang nhất, bài xã luận và nhiều trang bài bên trong đều dành nói về đề tài này. Ở trang nhất, trên nền bức ảnh hàng rào thép gai và chốt biên phòng của Ba Lan là dòng tít "Châu Âu bị chia rẽ về việc bảo vệ biên giới" kèm theo đó là nhận định bất chấp sức ép từ nhiều nước thành viên để đối phó với dòng người nhập cư ồ ạt, Bruxelles vẫn từ chối cấp kinh phí xây tường và hàng rào cản đường di dân.

Trong bài xã luận có nhan đề "Nguyên tắc thực tế", Le Figaro nhấn mạnh sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh, sự sụp đổ của bức tường Berlin từng được cho là đánh dấu sự kết thúc của tất cả các tường lũy ở Châu Âu, mở ra một thời kỳ "hòa bình bất tận" và "toàn cầu hóa hạnh phúc" nay đã khép lại. Lý tưởng đã tan vỡ trước những thực tế mới... Kể từ năm 1989 tới nay, cùng với khủng hoảng nhập cư, hơn 1.000 km rào chắn, dài gấp 6 lần bức tường Berlin, đã được dựng lên ở Châu Âu.

Tuy nhiên, việc dựng các bức tường mới không còn là một vấn đề chính trị, không còn để phân chia Châu Âu thành hai nửa đông - tây, mà là biểu tượng chia rẽ những người ủng hộ một Châu Âu mở cửa và những người đòi hỏi Liên Hiệp Châu Âu phải hành động để đối phó với mối nguy hiểm về di dân.

Một số người coi đó là một "biểu tượng đáng ghét" về "một Châu Âu đã biến thành pháo đài", về "sự trở lại của bức tường Berlin". Đối với một số người khác, đó là cách duy nhất để bảo vệ hiệu quả hơn biên giới ngoại khối. Le Figaro ghi nhận cứ mỗi lần có một bức tường, hàng rào được dựng lên, là những sự căng thẳng, khó chịu lại bùng trở lại, đặc biệt từ các tổ chức phi chính phủ. Nhưng lần này, sức ép đối với Ủy ban Châu Âu đặc biệt gia tăng. Hiện giờ, có đến 14 nước, hơn nửa số thành viên Liên Âu, chính thức ủng hộ việc Bruxelles chi tiền xây tường biên giới.  

Di dân : Biển Manche chưa bao giờ tang thương đến thế

Trong khi báo thiên hữu Le Figaro tập trung vào cuộc khủng hoảng di dân ở biên giới Ba Lan - Belarus, báo thiên tả Libération lại quan tâm đến bi kịch 31 di dân, trong đó có một phụ nữ đang mang thai và một em nhỏ, thiệt mạng hôm qua trên biển Manche khi từ Pháp vượt biển sang Anh. Trong số 34 người vượt biển, chỉ có 2 người được cứu sống nhưng đang trong tình trạng nguy kịch, người còn lại vẫn mất tích.

Libération gọi đây là "một thảm kịch vô song" và chạy tựa trang nhất "Biển Manche chưa bao giờ tang thương đến thế". Vụ việc nghiêm trọng tới mức tổng thống Pháp Macron đã phải lên tiếng, hứa "nước Pháp sẽ không để biển Manche biến thành một nghĩa trang". Bộ trưởng Nội vụ Pháp Darmanin gọi thảm họa này là "một đám tang lớn cho cả nước Pháp và Châu Âu" và nhấn mạnh thủ phạm là những tên tội phạm đã tổ chức đưa người di cư trái phép, nhưng phần nào cũng do Anh và Pháp thiếu hợp tác.

Sự thắt chặt kiểm soát an ninh ở Calais, Pháp và đầu đường hầm Eurotunnel phía Anh Quốc đã thúc đẩy di dân quốc tế từ Calais dùng xuồng nhỏ bơm hơi vượt biển Manche, với chi phí 2.000-4.000 euro/người. Hôm 10/10, chỉ trong một đêm, phía Anh đã cứu sống hoặc chặn bắt tổng cộng 1.115 người nhập cư qua ngả biển Manche.   

Năm 2021, số di dân vượt biển Manche thành công và cập bờ biển Anh Quốc là 23.000 người, nhiều gấp 3 lần năm 2020. Libération dẫn số liệu của Hội đồng di dân Anh, cho biết 2/3 số này đến từ Iran, Iraq, Sudan, Syria và Việt Nam. Đây là những nước bị bộ nội vụ Anh xếp vào danh sách các nước "có nguy cơ cao" về di dân.

Quân đội Pháp và cuộc đua công nghệ mới trong ngành vũ trang 

Chủ đề của báo kinh tế Les Echos hôm nay rất dàn trải, từ các gương mặt lãnh đạo mới của Đức, Ankara dưới sức ép của các nhà đầu tư nước ngoài, sự bình đẳng nam-nữ trong chính giới ở Bắc Âu, các công ty trẻ về xe điện trên thị trường, hồi chuông báo động mới của FAO về tình trạng dễ bị tác động của hệ thống sản xuất và phân phối thực phẩm của thế giới …

Liên quan đến nước Pháp, trong mục Giải mã, báo kinh tế Les Echos quan tâm đến "Bằng cách nào quân đội Pháp tìm lại được con đường sáng chế, phát minh". Đi đầu trong lĩnh vực sáng chế, phát minh trong suốt một thời gian dài, lĩnh vực quốc phòng Pháp từng bị lung lay mạnh do sự bùng nổ kỹ thuật số. Nhưng dưới sự lãnh đạo của bộ trưởng Quân lực Florence Parly, quân đội Pháp lại trở lại cuộc đua dẫn đầu, hướng nhiều hơn tới các công nghệ dân sự.

Mỗi tháng, Cơ quan Sáng chế Quốc phòng nhận được 30 - 50 dự án mới, chẳng hạn phát minh xe bọc thép tự động ngụy trang như tắc kè hoa nhờ màn hình pixel, vòi cứu hỏa phun rất ít nước nhờ tạo ra những tia nước mịn như sương nhưng với tốc độ cao, quy trình nuôi cấy da tự thân mới để chữa những ca bỏng nặng, vải thông minh có thể ngăn ngừa tình trạng thiếu ô-xy của phi công đang bay.

Với sự gia tăng các nghiên cứu về laser, trí tuệ nhân tạo, giám sát bằng vệ tinh…, ngành quốc phòng Pháp muốn chứng tỏ họ đã quay trở lại cuộc đua sáng chế ở mức nào, sau khi bị giới dân sự, đặc biệt là giới kỹ thuật số "vượt mặt". Các nguồn lực dành riêng cho sáng chế đã được tăng từ 730 triệu euro hồi năm 2019 lên thành 1 tỷ euro, theo đạo luật tài chính năm 2022, các phương pháp và quy trình hỗ trợ phát minh đã được cải cách phần nào để tăng tốc các nghiên cứu, sáng chế như trí tuệ nhân tạo, lượng tử, giám sát không gian, vũ khí năng lượng định hướng… và giúp binh lính phát triển các ý tưởng, sáng kiến.

Les Echos trích dẫn ông Emmanuel Chiva, giám đốc Cơ quan Sáng chế Quốc phòng của Pháp, theo đó một cuộc chạy đua công nghệ mới đã được phát động trong ngành vũ trang. Và nước Pháp cho đến nay vẫn không bị tụt lại phía sau.

Bắc Kinh : Zero Covid là chiến lược "không thể lay chuyển"

Hầu hết các báo Pháp hôm nay đều quan tâm đến làn sóng dịch Covid-19 ở Châu Âu nói chung và Pháp nói riêng. Riêng Le Monde đưa độc giả đi một vòng quanh thế giới, đến các nước từng chủ trương Zero Covid, đặc biệt là Úc, New Zealand và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, với nhận định "Phần lớn các quốc gia từng ủng hộ Zero Covid phải bỏ cuộc". Chính sách kiểm soát chặt chẽ đại dịch không còn phù hợp trước sự lây lan quá nhanh của virus corona biến chủng Delta. Về mặt y tế, Zero Covid hiệu quả nhưng kéo dài về kinh tế là không thể được. Hiện giờ trên thế giới chỉ còn Hồng Kông và Trung Quốc tiếp tục chính sách Zero Covid.

Riêng về Trung Quốc, thông tín viên Le Monde, Frédéric Le Maitre, cho biết đối với Bắc Kinh, Zero Covid là chiến lược "không thể lay chuyển". Cho đến nay, Trung Quốc dường như vẫn chưa có dấu hiệu từ bỏ chiến lược này. Le Monde kết luận, đối với Bắc Kinh, đây vừa là thử thách về y tế, vừa là thách thức về chính trị. Tập Cận Bình đã từng tuyên bố Trung Quốc đã "chiến thắng" virus corona và Đảng cộng sản ưu tiên bảo vệ "sự sống". Bắc Kinh cũng không bỏ lỡ cơ hội khai thác làn sóng Covid-19 ở Châu Âu, coi đó là biểu hiện cho sự yếu kém của các nền dân chủ.

Thùy Dương

Trong một tuần lễ, cả nước Mỹ xáo động vì bị tin tặc tấn công toàn diện và vũ bão. Mặc dù đã chuẩn bị ngưng chiến từ bao năm nay, với một hệ thống phòng thủ đặt tên là Einstein, cho thấy toàn những người thông minh làm các công việc thông minh tuyệt vời. Trong chốc lát, ai cũng thấy hệ thống phòng vệ này mong manh không khác gì dẫy hào lũy Maginot mà nước Pháp đã hãnh diện bỗng tan rã khi bị Đức Quốc Xã tấn công năm 1940 !

Tổng thống Nga, Vladimir Putin.

Ông Vladimir Putin có thể ngồi xoa bụng mỉm cười hể hả. Tất cả các chuyên viên tin học đồng ý rằng chỉ có một số người đủ khả năng mở cuộc tấn công lớn như vậy trong gần một năm trời mà các mạng lưới chống tin tặc của Mỹ không hay biết gì hết ! Đó là SVR, tổ chức phản gián quốc ngoại hoặc GRU, cơ quan tình báo của quân đội Nga.

Phải nói rằng các chiến sĩ tin tặc Nga mưu mẹo thần tình. Họ dùng cửa sau để tấn công ; cài "vi khuẩn tin học" vào các chương trình do công ty SolarWinds ở Mỹ đang bán cho 300,000 khách hàng. Nhờ lối đó, họ xâm nhập máy vi tính của 400 trong số 500 công ty lớn nhất ở nước Mỹ ; và các cơ quan chính phủ : Bộ Ngoại giao, Nội An, Thương mại ; bộ Năng lượng phụ trách các cơ sở nguyên tử lực kể cả các kho bom ; bộ Tài chánh, chuyên theo dõi các vụ chuyển tiền hợp pháp hay bất hợp pháp ; Viện Y tế Quốc gia (NIH) đang theo dõi những khám phá phòng chống và trị bệnh dịch Covid-19. Trong số các "nạn nhân" bị cài vi khuẩn có các đại công ty Cisco, nhà làm chip điện tử như Intel, Nvida, công ty VMware chuyên về tin học đám mây (cloud-computing), Belkin, bán dụng cụ nối mạng cho khách hàng.

Công ty FireEye, chuyên phòng chống tin tặc, và cũng là một nạn nhân, cho biết trận tấn công của Nga nhắm vào nước Mỹ nhưng cũng đánh qua các nước khác, từ Âu Châu sang Á Châu. Microsoft, cũng bị tấn công, kể rõ tên các nước : Canada, Mexico, Belgium, Tây Ban Nha, Anh quốc, Israel và các vương quốc Á Rập, United Arab Emirates.

Các "thủ phạm" gây cuộc tấn công này có thể dùng các "vi khuẩn" nằm vùng của họ để theo dõi, nghe trộm, đọc trộm các email, lấy trộm các dữ kiện, thông tin, thuộc các công ty, các tổ chức chính quyền, cả thư từ riêng của các nhân vật quan trọng. Đáng sợ hơn nữa, họ có thể sai các vi khuẩn của họ ra lệnh cho máy làm việc hay đóng cửa !

Cho đến nay, chưa ai biết các tin tặc của Nga đã lấy trộm những gì và sẽ dùng để làm gì. Không biết cả cuộc tấn công tin học này không biết nhằm mục đích nào. Họ có thể tìm ra các bí mật nhưng sau dùng các bí mật này để làm gì ?

Nhưng "mất bò phải lo làm chuồng". Không biết bao nhiêu con bò đã mất rồi, người Mỹ đang phải lo củng cố cái chuồng ! Nếu mục tiêu của cuộc tấn công chỉ nhắm ăn trộm một số con bò thôi, thì cũng đáng công. Nhưng đó chỉ là một vụ ăn trộm rất ngắn hạn. Các tổ chức chính phủ và các công ty tư nhân ở Mỹ mới rút được một bài học, sẽ lo đặt ra các hàng rào phòng thủ mới. Những gì đã mất cắp mà có thể thay thế sẽ được sửa đổi ngay. Nếu như các cơ quan gián điệp Nga, SVR, hoặc GRU, muốn thâm nhập các xí nghiệp và chính phủ Mỹ để lấy trộm thông tin lâu dài thì chắc họ không tấn công ào ạt và lộ liễu như vậy !

Tấn công trong bí mật nhưng trong vòng 10 tháng đã bị tiết lộ, đó không phải là một chiến lược lâu dài khi hai quốc gia đang lâm chiến. Gián điệp Nga có thể dùng vi khuẩn tin tặc phá hoại các cơ sở thông tin và điều khiển của các công ty hay chính quyền Mỹ. Nhưng nếu họ động thủ thì đó là một "hành động chiến tranh" và sẽ bị trả đũa nặng nề, không thể ước lượng hậu quả. Ông Putin chắc không muốn gây chiến toàn diện !

Vậy cuối cùng, mục tiêu của cả chiến dịch tấn công tin học này là gì ? Chỉ có thể nói, đó là một hành động khủng bố. Khủng bố, tức là làm cho người ta sợ. Đám chuyên viên tin tặc của ông Putin quả nhiên đã cho cả nước Mỹ một mẻ sợ ! Nhưng không thấy họ đạt được một mục đích nào lớn và gây hậu quả lâu dài.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã chính thức kết tội chính quyền Nga chủ mưu vụ tấn công này. Nhưng chính phủ Mỹ chưa cho biết họ phản ứng như thế nào. Có thể họ đang cảm ơn ông Putin. Một hậu quả của cuộc tấn công suốt năm trời là giúp cho chính phủ và các công ty Mỹ từ nay lo "làm chuồng" bảo vệ những con bò của mình cẩn mật hơn !

Nhưng tại sao ông Putin lại giúp nước Mỹ như thế ?

Có thể đoán rằng chính ông không chủ trương cuộc tấn công. Trừ khi ông chỉ muốn chơi một trò đùa, cốt làm cho Mỹ sợ hãi và khâm phục, biết tay chân của ông tài giỏi như thế nào. Cũng có thể cả chiến dịch tấn công tin tặc này hoàn toàn là sáng kiến của bộ máy phản gián của Nga. Họ bày mưu tính kế, thi hành thủ đoạn, phá phách các nước thù nghịch. Vì đó là công việc hàng ngày của họ. Nếu không làm, thì làm sao biện minh được bao nhiêu tiền trong ngân sách chính phủ Nga dùng để nuôi sống bao nhiêu chuyên viên tin học thượng thặng trong SVR và GRU ?

Vladimir Putin xuất thân trong nghề phản gián. Ông cai trị bằng công an, mật vụ. Ông đứng đầu nước Nga đã được 20 năm, và chắc sẽ ngồi đó 20 năm nữa. Ông đem tài nguyên cả nước để nuôi tay chân, từ đám quần thần được ông trao cho các nguồn lợi kinh tế độc quyền để sai bảo.

Trong các xã hội cộng sản, nơi thu hút nhân tài nhiều nhất là công an, mật vụ. Bởi vì đó là nơi được cấp nhiều bổng lộc với những phương tiện làm việc tốt nhất cho mình thi thố tài năng. Ở Nga, các cơ quan gián điệp là nơi thu hút các thiên tài tin học. Không khác gì các công ty Intel, Cisco, Amazon, Goldman Sachs, Tesla, vân vân, ở Mỹ lôi cuốn các sinh viên mới ra trường.

Những thiên tài tin tặc của ông Putin đã chứng tỏ khả năng siêu quần của họ. Họ rất đáng được tưởng thưởng. Ít nhất, họ làm cho cả nước Mỹ hoảng hốt lo sợ ; Bố Già được mỉm cười.

Nhưng cuối cùng, nước Nga và 147 triệu dân Nga được lợi lộc gì không ? Không thấy lợi ích kinh tế thực tế nào cả.

Đó là tình trạng phi lý từ thời chế độ độc tài cộng sản. Người ta tổ chức một xã hội trong đó những tài nguyên quý giá nhất, là nhân tài, bị đem dùng trong các công việc không ích lợi gì về kinh tế. Guồng máy nhà nước và xã hội Nga bây giờ vẫn còn mang di sản nặng nề đó.

Ngược lại, trong các xã hội dân chủ tự do và kinh tế thị trường mở cửa, các công ty tư nhân là nơi thu hút các nhân tài. Tư nhân chỉ lo kiếm lợi. Nhưng họ chỉ có thể kiếm lợi bằng cách cung cấp những sản phẩm và dịch vụ hữu ích nhất cho người khác, nếu không thì bị đào thải. Cứ như thế, cả xã hội cùng tiến bộ.

Có những tiến bộ rất nhỏ, do sáng kiến của một người, được một xí nghiệp sử dụng, nhưng bao nhiêu sáng kiến như thế tích tụ lại sẽ làm cho cả xã hội tiến lên. Trong năm 2020 vừa rồi, cả nước Mỹ đã sống theo cách mới, chịu đựng và đối phó với bệnh dịch Covid-19. Dân Mỹ cũng không ngờ họ được hưởng những thành quả của công trình do biết bao nhiêu sáng kiến đã tích lũy trong quá khứ mà trước đây họ không cần biết !

Gia đình tôi bây giờ, cha mẹ, con cái và các cháu muốn gặp nhau đều dùng ZOOM, mà năm ngoái chúng tôi không biết có nó. Chúng tôi cũng không ngờ các thứ hạ tầng cơ sở, như "Broadband, Cloud computing, Streaming …" đã có người bày đặt ra từ bao giờ ! Đến lúc này, ai cũng bị cấm cung thì mới thấy các phương tiện đó quá ích lợi. Mà không có là không sống được !

Nhờ các sáng chế tin học hơn nửa thế kỷ qua, bây giờ dân Mỹ có thể ngồi ở nhà, không tới siêu thị hay ngân hàng, mà vẫn mua, bán, trả tiền. Muốn mua một tá khăn bông hay một cái máy giặt, chỉ cần sờ tay vào cái điện thoại di động, mấy ngày hàng sẽ tới. Người ta có thể chẩn bệnh, mua thuốc qua điện thoại.

Những người đã sáng chế các kỹ thuật tin học giúp cho chúng ta sống qua cơn bệnh dịch, làm việc âm thầm trong hơn 50 năm qua, cũng là các thiên tài. Họ cung cấp những phương tiện sẵn sàng chờ đó cho chúng ta sử dụng. Những thiên tài này được khuyến khích làm những việc ích lợi cho cả xã hội. Họ cũng được tưởng thưởng xứng đáng. Nghĩ thế mà thấy tiếc, thấy thương cho các thiên tài của ông Putin.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 23/12/2020

Với hơn 230.000 người dương tính với virus corona mới, Nga đã trở thành quốc gia đứng thứ 2 thế giới về số ca nhiễm, sau Mỹ. Cho dù vậy, tổng thống Nga Putin vào hôm 11/5/2020, vẫn quyết định chấm dứt 6 tuần lễ phong tỏa triệt để, nhưng để mỗi vùng quyết định nhiều biện pháp cụ thể.

Ông Dmitry Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin

Covid-19 còn oanh tạc cả vào Phủ Tổng thống của Putin khi mới đây người phát ngôn của ông được xác định bị nhiễm virus corona chủng mới.

Ông Dmitry Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin, vừa có xét nghiệm dương tính với virus corona Vũ Hán.

Hãng tin Interfax (Nga) mới đây cho biết, ông Dmitry Peskov hiện được đưa vào bệnh viện điều trị.

Ông Peskov thông báo ngắn gọn : "Vâng, tôi đang bệnh. Tôi đang được điều trị". Ông Peskov đã làm việc với ông Putin trong 20 năm qua.

Truyền thông Nga nói ông Peskov lần cuối xuất hiện trước công chúng là ngày 30/4 "tại một cuộc gặp với ông Vladimir Putin".

Không rõ điều này có nghĩa là hai người có mặt cùng trong căn phòng hay không, vì ông Putin đã tiến hành các cuộc họp qua video trong mấy tuần qua.

Nhiều quan chức cấp cao khác của Nga cũng mắc Covid-19, bao gồm : Thủ tướng Mikhail Mishustin, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Vladimir Yakushev và Bộ trưởng Bộ Văn hóa Olga Lyubimova.

Hôm 30/4, Thủ tướng Mishustin tuyên bố ông sẽ tự cách ly sau khi nhiễm dịch và đề xuất Phó thủ tướng thứ nhất Andrey Belousov làm quyền Thủ tướng trong lúc ông vắng mặt.

Hôm 11/5, Nga cho hay Thủ tướng đang tiếp tục điều trị trong bệnh viện.

Tuyên bố ngưng phong tỏa trên phạm vi toàn Liên bang Nga nhưng lại bắt các thống đốc vùng phải chịu trách nhiệm về phòng chống virus corona của Tổng thống Putin gặp phải nhiều phản ứng trái chiều.

Thâm chí, một bài bình luận trên báo Nga, tờ Moscow Times (12/5/2020) nói lệnh của Tổng thống Vladimir Putin nới lỏng phong tỏa chống Covid-19 trên cả nước từ tối 11/05 là "cách ông thoái vị".

Tác giả cho rằng ông Putin lo sợ bị "gắn liền hình ảnh với đại dịch" bởi các biện pháp khó khăn cần đưa ra để chống dịch Covid-19 có thể ảnh hưởng xấu đến uy tín của ông Putin.

Trong khi Covid-19 có phần thuyên giảm ở Châu Âu, Nga đang trở thành quốc gia có số lây nhiễm tăng cao thuộc hàng nhất thế giới trong tháng 5 : trên 10.000 ca mỗi ngày, đưa tổng số lên 230.000 tính đến đầu tuần này.

Có vẻ như ông Putin chọn cách "đá bóng" xuống các cấp chính quyền thành phố lớn, như thủ đô Moskva, các tỉnh, và các nước cộng hòa trong Liên bang.

Bài báo cho rằng đây là quyết định sai lầm, ích kỷ, vì quỹ Liên bang mà ông Putin nắm có 600 tỷ USD dự trữ có thể đem ra chống dịch.

Nhưng nay trách nhiệm chống chọi với virus corona sẽ thuộc về các thống đốc vùng, tổng thống các cộng hòa nhỏ trong Liên bang Nga.

Nhắc lại lịch sử, bài báo ví ông Putin với Ivan Bạo chúa, ít ra là trong cách phân chia quyền lực và trách nhiệm của nhà nước.

Chân dung Sa hoàng Ivan IV, biệt danh là Bạo chúa, được vẽ bởi họa sĩ người Nga Viktor Mikhaïlovich Vasnetsov vào năm 1897. Hình ảnh Bridgeman / RDA / Bridgeman

Năm 1564, Ivan Bạo chúa chia cơ cấu quyền lực Nga ra hai phần Oprichnina (Quyền riêng của hoàng đế) và Zemshchina (Quyền ở các vùng đất).

Ông ta nắm trọn Oprichnina và để cho Hội đồng Quý tộc - Hiệp sĩ (Boyars Council) quản trị Zemshchina.

Khi cần, Ivan Bạo chúa đem quân đội riêng đến cướp ở các vùng của quý tộc Nga.

Chuyện nước Nga năm 2020 không phải như thế nhưng theo tác giả, thì Putin "giữ quyền lực tối cao cho bản thân và trao gánh nặng xử lý dịch virus corona cho cấp dưới".

Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu về dịch Covid-19 ngày 11/5/2020 từ tư dinh Novo-Ogaryovo gần Moskva, thủ đô Nga

Dường như virus corona chủng mới đã phá hoại kịch bản chính trị mà Putin ấp ủ suốt sự nghiệp của mình đó là trị vì ở điện Kremlin cho đến năm 2036 và đưa nước Nga trở lại trung tâm bàn cờ quốc tế.

Trên nguyên tắc, ngày 22/04/2020 Nga tổ chức cuộc tham khảo ý kiến toàn dân về bản Hiến Pháp vừa được sửa đổi với nội dung chính là cho phép Vladimir Putin giữ chiếc ghế tổng thống cho đến năm 2036. Kết quả cuộc tham khảo ý kiến toàn dân này đã được biết trước. Chẳng ngờ giờ phút vinh quang đó của chủ nhân điện Kremlin đã bị hoãn lại vô hạn định vì dịch Covid-19.

Siêu vi corona chủng mới còn làm tiêu tan luôn cả kế hoạch của Moskva tổ chức rầm rộ lễ kỷ niệm 75 năm chiến thắng Đức Quốc Xã vào ngày 09/5/2020 với nhiều nguyên thủ phương Tây sẽ hiện diện trên khán đài danh dự ở Quảng Trường Đỏ. Đây sẽ là cơ hội hiếm có vào lúc nước Nga vẫn bị quốc tế trừng phạt vì đã thôn tính bán đảo Crimée của Ukraina từ năm 2014. Virus corona cướp mất cơ hội để tổng thống Putin trong cương vị chủ nhà đón tiếp hàng chục lãnh đạo quốc tế.

Trong khi đó, Covid-19 làm lộ rõ ba nhược điểm của nước Nga trong nhiệm kỳ thứ ba của Putin : sự yếu kém về kinh tế và y tế, quyền lực tổng thống bị sói mòn và về địa chính trị, nước Nga cần phải tìm được một chỗ đứng giữa hai trọng tâm quyền lực thế giới là Mỹ và Trung Quốc.

Liên Bang Nga phải đối mặt với nhiều thực tế phũ phàng. Dầu hỏa tuột dốc không phanh đe dọa trực tiếp đến thu nhập của Nhà nước Nga, vốn bảo đảm đến hơn một nửa ngân sách và chiếm đến 30 % GDP. Gần 150 triệu dân Nga có nguy cơ lại trải qua cơn ác mộng như hồi năm 2014 khi vàng đen mất giá, đồng rúp "rơi tự do" đẩy lạm phát lên cao.

Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế dự phóng tổng sản phẩm nội địa Nga giảm 5,5 % trong năm nay, nhưng giới trong ngành bi quan hơn nhiều. Một trong những ngân hàng lớn nhất của Nga cho hãng tin Reuters biết với kịch bản giá dầu trên thị trường quốc tế rơi xuống dưới ngưỡng 10 USD một thùng, GDP của Nga bị giảm mất đến 15 %. Phòng Công Nghiệp và Thương Mại Moskva báo trước sẽ có khoảng 3 triệu doanh nghiệp bị phá sản trong những tháng tới và sẽ có tới 8 triệu người lao động Nga mất việc vì Covid-19.

Về mặt y tế, Tổng thống Putin bị chỉ trích chậm trễ ban hành những biện pháp cần thiết, nhất là ai cũng biết về thực trạng của các bệnh viện công tại Nga.

Hồi cuối tháng 4 đầu tháng 5 liên tiếp có 3 bác sĩ "ngã từ cửa sổ bệnh viện"đã đặt câu hỏi về việc xử lý dịch bệnh tại Nga.

Ông Alexander Shulepov đã bị vỡ sọ não sau khi "ngã từ cửa sổ lầu hai" ở một bệnh viện thuộc vùng Voronezh, cách Moskva 500 km về phía Nam.

Vụ việc xảy ra hôm thứ Bảy 02/5, hơn một tuần sau khi ông Shulepov ghi hình video phàn nàn về chuyện ông bị dương tính với Covid-19 mà vẫn phải đi làm.

Trước ông Shulepov, có hai bác sĩ Nga khác đã "ngã từ cửa sổ nhà cao tầng" tại bệnh viện.

Cả hai nữ bác sĩ, Natalya Lebedeva, 48 tuổi, ở Moskva, và Yelena Nepomnyashchaya, 47 tuổi, ở bệnh viện Krasnoyarsk, đều đã tử vong.

Hai người được nói là đều đã than phiền về tình trạng thiếu bảo hộ y tế và ca kíp làm việc.

Khi đại dịch bùng phát ở Nga, thái độ "cứng rắn, quyết đoán" thông thường của Putin trong những lúc đối đầu căng thẳng nhất với Mỹ và các nước phương Tây trên các mặt trận Ukraina, Syria, Libya hay Châu Phi lại được thay thế bằng một cử chỉ "mềm mỏng" đến lạ thường : Đó là giao việc xử lý khủng hoảng cho các thống đốc vùng.

Trước quyết định bất ngờ này của Putin, Nhà nghiên cứu Chính trị học, bà Tatiana Stanovaya tại Nga nhận định :

"Vladimir Putin cho rằng có sự khác biệt giữa vùng này với vùng khác. Việc đưa ra các quyết định có tính đến các yếu tố đặc trưng vùng miền là điều hợp lẽ thôi. Nhưng mặt khác, người ta cũng nhận thấy là ông Putin giữ khoảng cách với cuộc khủng hoảng virus corona này. Về mặt chính trị, cuộc khủng hoảng dịch tễ không hấp dẫn ông ấy bằng các quyết định chiến lược, chính sách đối ngoại hay cải tổ Hiến Pháp… Trách nhiệm của ông đơn giản chỉ là chăm chút cho việc mọi quyết định phải được đưa ra đúng thời điểm và gây áp lực nếu cần thiết. Nhưng người ta cũng không thể nói là tổng thống Putin đã ủy thác quyền hạn cho các vùng. Ông ấy ủy thác trách nhiệm chứ không phải là quyền lực".

Cần lưu ý là những rủi ro mà các thống đốc có thể hứng lấy là nguy cơ mất chức và lãnh án đến 7 năm tù nếu việc bất cẩn có thể dẫn đến nhiều thiệt hại nhân mạng.

Chỉ có điều, sự thoái lui và thái độ "bạc nhược" bất thường này của Tổng thống Nga trái ngược với một sự năng động của đô trưởng Moskva sẽ còn làm mai một thêm hình ảnh và uy tín của ông Putin trong con mắt người dân Nga. Nhà chính trị học Tatiana Stanovaya giải thích tiếp :

"Nỗi tức giận ngày càng bị dồn nén và điều này sẽ có những hậu quả trong tương lai. Nhưng tôi nghĩ rằng vấn đề ở đây không chỉ có liên quan đến dịch virus corona. Vladimir Putin đã thay đổi, không còn là một thủ lĩnh của quốc gia nữa. Ông không còn biết cách thể hiện sự đồng cảm với người dân. Ông không còn nói cùng một tiếng nói với người dân nữa, ông rời xa dân chúng, sống trong thế giới của ông cùng với Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraina, những vấn đề địa chính trị. Tôi cho rằng những lỗ hổng này trong chế độ sẽ để lại nhiều hệ quả cho tương lai".

Điều hiển nhiên là dịch bệnh càng tăng nhanh, những khó khăn kinh tế càng chồng chất, những yếu kém về y tế càng bộc lộ rõ thì uy tín của Tổng thống Vladimir Putin càng sụt giảm.

Theo thăm dò được công bố hôm 14/4/2020 do trung tâm nghiên cứu chính trị Levada trụ sở tại Moskva thực hiện uy tín của ông Putin đã "rơi xuống mức thấp nhất kể từ năm 2013" (thăm dò được thực hiện trong thời gian từ ngày 19 đến 25/3/2020). Tỷ lệ có quan điểm "tiêu cực" về ông Putin hoặc cho rằng ông chỉ bảo vệ quyền lợi của những thành phần giàu có và thế lực cũng đã tăng lên trong những tuần lễ vừa qua.

Trong điều kiện đó, nhà nghiên cứu về chính trị Nga tại viện IFRI của Pháp, Tatiana Kastoueva Jean cho rằng, sau đại dịch, khi được tham khảo ý kiến, chưa chắc cử tri Nga sẽ "ồ ạt" tán đồng việc để cho Vladimir Putin tiếp tục trị vì đến 2036. Vẫn theo chuyên gia này, virus corona đã "Cướp đi một cơ hội để Vladimir Putin củng cố thêm quyền lực" trong bối cảnh rạn nứt ngày càng lớn giữa ông với công luận kể từ khi Moskva thông báo kế hoạch cải tổ chế độ hưu bổng trong mùa Cúp bóng đá Thế Giới 2018.

Phản ứng trước quyết định hôm 11/5 về việc chấm dứt phong tỏa toàn quốc của ông Putin, nhà đối lập số một tại Nga, trên Twitter, chính trị gia Alexeï Navalny mỉa mai "sự khôn ngoan" của người đứng đầu nước Nga, đã "hủy bỏ các biện pháp toàn quốc" đúng vào thời điểm nước Nga có số lượng người nhiễm virus tăng kỷ lục. Từ hơn hơn mười ngày nay, số ca nhiễm mới tại Nga mỗi ngày tăng thêm hơn 10.000.

Trên thực tế, không chờ đợi quyết định của tổng thống, lo ngại dịch bệnh, chính quyền Moskva và vùng thủ đô hồi tuần trước, đã tuyên bố sẽ kéo dài giai đoạn phong tỏa, và bổ sung thêm biện pháp bắt buộc mang khẩu trang trên phương tiện giao thông công cộng và các cửa hàng. Saint Petersbourg, thành phố lớn thứ hai của Nga, cũng theo chân Moskva. Tuy nhiên, nhiều khu vực khác đã thông báo cho phép người dân ra khỏi nhà trở lại.

Có lẽ điều an ủi hiếm hoi cho lãnh đạo Nga lúc này là Covid-19 làm cho quan hệ Mỹ - Trung thêm căng thẳng và áp lực từ quốc tế phần nào được giải tỏa đối với ông Putin và nước Nga.

Về đối ngoại, Nga đã nhận thấy trước và trong đại dịch vai trò lãnh đạo thế giới của Hoa Kỳ bị thách thức, có những rạn nứt trong liên minh Âu - Mỹ và bản thân Châu Âu không thoát khỏi những tranh cãi nội bộ để có được một tiếng nói có trọng lượng trên bàn cờ địa chính trị. Trong khi đó thì không một ai có thể nghi ngờ về sự trỗi dậy của Trung Quốc và thời gian gần đây Nga có khuynh hướng "thiên về mô hình của Trung Quốc".

Trật tự quốc tế mới ngày càng được tập trung vào tay Bắc Kinh và Washington. Điều đó có nghĩa là Moskva phải tìm được một thế cân bằng trong quan hệ cả với Mỹ lẫn Trung Quốc và nhất là sẽ phải tìm ra một hướng đi mới để duy trì ảnh hưởng của Nga trên các hồ sơ lớn của thế giới. 

Mặt khác, đại dịch Covid-19 đã lật tẩy tham vọng chính trị bành trướng của Trung Quốc, Nga hiện đang sợ rằng họ sẽ bị Trung Quốc làm lu mờ ở cấp chiến lược, sau cuộc khủng hoảng. Nga đang vật lộn để tìm chỗ đứng trong một thế giới lưỡng cực do Hoa Kỳ và Trung Quốc thống trị. Chính vì thế mà trong một cuộc họp với báo chí ngoại giao, ông Enrico Letta, Chủ tịch Viện Jacques-Delors, đã cho rằng Nga đang cố xích lại gần cả Châu Âu lẫn Hoa Kỳ, thông qua một loạt cử chỉ hòa dịu, hợp tác nhằm kiềm chế Trung Quốc.

Trong suốt 20 năm điều hành với nhiều sự kiện gây bất ngờ từ ngày mới bắt đầu lên cầm quyền (31/12/1999), rồi những lần đổi vai (2008-2012), gần đây nhất là thông báo tổ chức một cuộc tham vấn công luận về cải cách Hiến Pháp nhằm cải tổ hệ thống chính trị đất nước (ngày 16/01/2020), nước Nga của ông Putin đã có những thay đổi đáng kể : trên trường quốc tế Nga đã dần tìm lại được vị thế, nhất là kể từ khi quyết định can dự vào cuộc khủng hoảng Syria ; ở trong nước, đời sống người dân trong hai thập niên đó cũng dần được cải thiện. Điều này giải thích vì sao Vladimir Putin rất được lòng dân và có thể tại quyền lâu đến như thế.

Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 là một phép thử nghiệt ngã cho sự khả năng lãnh đạo được coi là tài tình của Putin. Nhà lãnh đạo đã chọn cách tách mình khỏi cuộc khủng hoảng dịch bệnh và giao cho các nhà lãnh đạo địa phương xử lý tình hình.

Và trước kẻ thù "tàng hình" mang tên virus corona, một đối thủ chưa từng gặp trong sự nghiệp chính trị, chưa có lúc nào quyền lực của Putin bị lung lay mạnh mẽ như lúc này.

Hoàng Trung

Nguồn : Thoibao.de, 17/05/2020

Hôm 20/4/2020 giá dầu thô WTI của Mỹ giảm xuống mức âm 37,63 USD/thùng. Đây là chuyện chưa từng xảy ra trong lịch sử. Điều này đồng nghĩa với việc các nhà khai thác dầu phải trả tiền cho người mua. Lý do cũng giản dị, họ không còn kho để chứa. Còn một lý do nữa là các nhà đầu cơ dầu thô phải chấp nhận bán lỗ vì không ai mua, cung lớn hơn cầu. Thường thì họ mua dầu thô trước trên giấy (hợp đồng) và sau một thời gian thì bán lại cho những người có nhu cầu. Họ không có các kho chứa và nhất là họ không thể tưởng tượng được giá dầu thô lại mất giá kinh khủng như vậy.

Dự đoán giá dầu thô sẽ vào khoảng 20 USD/thùng trong những tháng tới nhưng không ai biết là mức giá ấy có tồn tại được không. 10USD, 15USD…không ai có thể biết.

Lần đầu tiên trong lịch sử giá dầu xuống dưới 0.

Quốc gia nào sẽ bị thiệt hại nặng khi giá dầu thô lao dốc như vậy? Tất nhiên là các nước chuyên khai thác và xuất khẩu dầu như OPEC và Mỹ. Có ba nước sẽ bị ảnh hưởng lớn khi giá dầu giảm sút đó là Nga, Ả Rập Xê Út và Mỹ.

Mỹ, từ một nước nhập khẩu dầu thô đã trở thành quốc gia xuất khẩu dầu nhờ vào công nghệ khai thác dầu khí từ đá phiến. Các hãng khai thác dầu khí đá phiến của Mỹ đã phát triển mạnh mẽ trong những năm qua và số tiền mà họ vay mượn các ngân hàng đã lên đến gần 90 tỉ USD. Cho dù các công ty khai thác dầu khí đá phiến Mỹ phá sản thì cũng không ảnh hưởng nhiều đến kinh tế Mỹ vì nền kinh tế Mỹ rất lớn và đa dạng. Nga và Ả Rập Xê Út là hai quốc gia xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới và cũng là hai quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc nhiều nhất vào việc xuất khẩu dầu mỏ.

Một trong những nước bị ảnh hưởng lớn khi giá dầu sụt giảm đó là nước Nga. Cuộc chiến dầu mỏ giữa Nga và Ả Rập Xê Út hồi tháng 3/2020 khiến giá dầu bắt đầu lao dốc. Theo đánh giá của tỉ phú Leonid Fedun, đồng chủ sở hữu Lukoil, vì không đạt thỏa thuận cắt giảm sản xuất dầu khí với OPEC, mỗi ngày nước Nga mất đi 100-150 triệu USD. Kinh tế nước Nga phụ thuộc rất lớn vào dầu mỏ. Ngân sách Nga năm 2020 được tính toán trên dữ liệu giá dầu thô vào khoảng 60-70 USD/thùng.

Hôm 12/4 Nga và Ả Rập Xê Út đã phải ngồi lại đàm phán với các thành viên khác trong OPEC để cùng cắt giảm sản lượng khai thác dầu bằng thỏa thuận bớt đi 9,7 triệu thùng/ngày, bắt đầu từ tháng 5, song giá dầu vẫn tiếp tục trượt dài. Thật ra việc Putin có châm ngòi cho cuộc chiến dầu mỏ với Ả Rập Xê Út hay không thì giá dầu cũng sẽ giảm sâu. Tuy nhiên điều đó phản ánh sự bối rối và nguy ngập của nước Nga. Cả Nga và Ả Rập Xê Út đều phụ thuộc rất lớn vào nguồn thu từ dầu mỏ.

Nga và Ả Rập Xê Út là hai quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề khi giá dầu giảm.

Để giải cứu giá dầu thô chỉ còn cách là các nước bỏ tiền ra mua và cất vào kho dự trữ. Tuy nhiên vấn đề là tiền đâu để mua và thứ hai là các kho dự trữ đã đầy. Việc khai khác dầu mỏ cũng không thể dừng lại đột ngột trong thời gian ngắn.  

Putin là một tổng thống dân túy đang có tham vọng cầm quyền đến…hết đời. Hạ viện Nga hôm 11/3 đã bỏ phiếu thông qua việc thay đổi hiến pháp, mở đường cho ông Putin tái tranh cử vào năm 2024, sau khi kết thúc nhiệm kỳ thứ tư và nhiều khả năng ông sẽ tại vị cho tới năm 2036. Putin cai trị nước Nga như một Sa hoàng, trong cuộc bỏ phiếu đó, đã không một ai dám bỏ phiếu chống. Chỉ có 43 bỏ phiếu trắng và 24 người vắng mặt. 383 nghị sĩ đã bỏ phiếu thuận trên 450 thành viên Duma quốc gia (Hạ viện Nga).

Nhiều nhà phân tích Nga cho rằng Putin sẽ khốn đốn khi giá dầu lao dốc. Nền kinh tế Nga phụ thuộc gần như hoàn toàn vào dầu khí. Mặc dù đa số người Nga vẫn ủng hộ Putin nhưng khi nền kinh tế trở nên khó khăn thì sự ủng hộ này chắc chắn sẽ giảm xuống. Tinh thần phấn chấn của người Nga khi Putin sát nhập bán đảo Krimea của Ukraine vào lãnh thổ Nga đã nhường chỗ cho những thất vọng sau khi Nga bị Mỹ và Châu Âu cấm vận, khiến kinh tế Nga gặp nhiều khó khăn.

Thay vì rút kinh nghiệm từ những sai lầm của mình, Putin tiếp tục can thiệp mạnh trên khắp thế giới, từ cuộc chiến không chính thức tại miền Đông Ukraine cho đến việc can thiệp vào Syria, Venezuela…Nền kinh tế Nga ngày càng suy kiệt. Putin chữa cháy bằng cách đổ thêm dầu vào lửa khi quyết định nâng tuổi hưu từ 55 lên 60 cho nữ, và 60 lên 65 cho nam giới. Mục đích là để cứu nguy cho Quĩ hưu trí. Tuy nhiên trên thực tế tuổi thọ trung bình của đàn ông Nga chỉ là 66. Như vậy, nhiều người sẽ chết trước khi nhận được sổ hưu. Các cuộc biểu tình đã nổ ra trên khắp nước Nga hồi năm 2018 để phản đối quyết định này.

Hôm 3/3/2020 Putin có thêm một hành động mị dân bằng cách “đưa Chúa Trời vào Hiến pháp Nga”. Qui định này nói rằng ‘người Nga theo tín ngưỡng Chính Thống giáo và có niềm tin vào Đức Chúa Trời”. Đừng quên, hiến pháp Nga năm 1993 nói rõ Nga là một “nhà nước thế tục”. Điều này là hiển nhiên vì nước Nga có nhiều tôn giáo như Chính thống giáo, Công giáo, Tin lành, Hồi giáo, Phật giáo, Do Thái giáo…và một phần dân số Nga không theo tôn giáo nào. Thế giới văn minh luôn tách tôn giáo ra khỏi chính trị. Putin thì làm ngược lại.

Cuộc khủng hoảng kinh tế do Covid-19 gây ra được các nhà phân tích đánh giá là nghiêm trọng. Các nước độc tài, sống nhờ xuất khẩu sự nghèo khổ của dân chúng như Trung Quốc và Việt Nam (thông qua việc bán rẻ sức lao động của người dân) hay chỉ xuất khẩu tài nguyên như Nga sẽ rất khốn đốn. Các nước dân chủ như Mỹ, EU, Nhật là thị trường tiêu thụ hàng hóa cho cả thế giới và đó là động cơ cho sự phát triển kinh tế toàn cầu. Nhưng sau cuộc khủng hoảng Covid-19 thì các đầu tầu tiêu thụ đó cũng gặp khủng hoảng và khó khăn. Hàng hóa có làm ra cũng không ai tiêu thụ. Dầu mỏ là một ví dụ, giá của nó còn rẻ hơn cả nước lọc đóng chai.

Nước Nga không chỉ có mỗi dầu khí mà còn là quốc gia xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai trên thế giới, tuy nhiên, cũng như dầu mỏ, trong lúc kinh tế khốn khó thì có bán rẻ cũng không ai mua. Trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1988, giá dầu từ 80 USD/thùng xuống còn 20USD/thùng làm cho đồng Rúp của Liên Xô mất giá đến 90% và ba năm sau Liên Xô tan rã.

Nước Nga đang được lãnh đạo bởi nhà độc tài Putin, một cựu điệp viên KGB. Ông ta cai quản nước Nga với bàn tay sắt. Tất cả những ai chống đối hay không đồng ý với ông ta đều phải trả giá đắt. Rất nhiều vụ ám sát các nhân vật bất đồng chính kiến bởi mật vụ Nga ở nước ngoài đã gây phẫn nộ cho dư luận thế giới như các vụ án xảy ra tại Anh quốc. Nemsov, một nhà đối lập nổi tiếng cũng bị bắn chết hồi năm 2015 ngay gần điện Kremlin. Chủ nghĩa dân tộc được Putin khai thác tối đa bằng cách gợi nhớ về thời kỳ huy hoàng của đế quốc Nga và Liên Xô ngày trước. Các buổi kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít Đức luôn được tổ chức một cách hoành tráng và tốn kém.

Các buổi kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít Đức luôn được tổ chức một cách hoành tráng và tốn kém.

Tuy nhiên, “có thực mới vực được đạo” không phải người Nga nào cũng ủng hộ và đồng ý với Putin, một cuộc khảo sát năm 2018 của viện Gallup cho biết có 20% người Nga muốn rời bỏ quê hương ra nước ngoài sinh sống. Đáng nói nhất là có đến 44% người Nga trong độ tuổi từ 15-29 muốn ra đi. Tỉ lệ tín nhiệm của Putin giảm xuống còn 60% so với đỉnh cao 90% trước đó. Nước Nga của Putin không còn là nơi đáng sống với gần một nửa người Nga trẻ tuổi. Nước Nga không có tương lai.

Cuộc khủng hoảng kinh tế lần này cộng với sự lao dốc của giá dầu thô có thể làm cho sự nghiệp của Putin chấm dứt sớm. Giấc mộng làm hoàng đế suốt đời như Tập Cận Bình của Putin có thể tan vỡ trong vài năm tới. Một lý do quan trọng nữa khiến các nước phụ thuộc vào dầu mỏ sẽ gặp khó khăn đó là thời kỳ hoàng kim của nhiên liệu hóa thạch đang sắp qua đi để nhường chỗ cho nhiên liệu tái tạo như các nguồn năng lượng từ mặt trời, gió và nhiên liệu sinh học. Các nước Châu Âu như Pháp và Anh đã có kế hoạch cấm xe ô tô chạy bằng xăng và dầu từ năm 2040. Kế hoạch này có thể đến sớm hơn dự tính.

Người Việt có nhiều lý do và mong muốn nước Nga có dân chủ. Thứ nhất, có rất nhiều người Việt đang sinh sống và làm ăn tại Nga. Thứ hai Việt Nam là nước có quan hệ tốt đẹp nhất với Nga trong khối ASEAN vì có nhiều người Việt du học tại Nga trước đây và hiện đang nắm giữ nhiều trọng trách tại Việt Nam. Nước ta có thể trở thành một cầu nối quan trọng giữa Nga và ASEAN cũng như với Châu Á. Tuy nhiên điều đó còn phải đợi một thời gian, ít nhất là đến lúc Putin về vườn và nước Nga bắt đầu dân chủ hóa.

Việt Hoàng

(22/04/2020)

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và khủng hoảng kinh tế toàn cầu đang diễn ra, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bất ngờ cho thấy dự định duy trì quyền lực của ông sau năm 2024, khi nhiệm kỳ cuối cùng của ông đáng lẽ kết thúc. Khi làm vậy, dường như Putin đã đặt cược rằng không có ai có thể ngăn cản ông.

, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bất ngờ cho thấy dự định duy trì quyền lực của ông sau năm 2024, khi nhiệm kỳ cuối cùng của ông đáng lẽ kết thúc.

Nhờ dự luật mới được thông qua bởi quốc hội Nga, Vladimir Putin giờ đây có vẻ sẽ tiếp tục nắm ghế tổng thống cho đến năm 2036, khi ông 83 tuổi. Ông thậm chí có thể đạt được danh vị "lãnh đạo tối cao", giống như mô hình của Đặng Tiểu Bình ở Trung Quốc những năm 1970. Nhưng chúng ta không nên mong đợi những cải cách hay hiện đại hóa giống của Đặng Tiểu Bình từ Putin.

Ai cũng nghi ngờ rằng Putin sẽ tìm thấy một số cơ chế nào đó để kéo dài nhiệm kỳ tổng thống của mình sau năm 2024, khi ông có nghĩa vụ phải từ chức vì giới hạn hai nhiệm kỳ tổng thống liên tiếp theo quy định của hiến pháp. Đã có nhiều suy đoán rằng Putin có thể phá vỡ các quy tắc bằng cách trở thành tổng thống của một quốc gia mới tạo ra bởi sự sáp nhập giữa Nga và Belarus. Nhưng dù một liên minh chặt chẽ hơn với Belarus vẫn là một lựa chọn, tổng thống đương nhiệm của họ, Alexander Lukashenko, cũng không sẵn lòng trở thành thống đốc một tỉnh của Nga. Lukashenko có thể là một nhà độc tài, nhưng ông đã dành nhiều thập niên để xây dựng một quốc gia - dân tộc Belarus.

Một khả năng khác là Putin sẽ gia tăng quyền lực cho Hội đồng Nhà nước và sau đó trở thành chủ tịch thường trực của nó, qua đó đảm nhận vai trò là Cha (hay đúng hơn là Ông nội) của Quốc gia. Tuy nhiên mô hình đó có thể liên tục tạo ra xung đột với bất kỳ ai làm tổng thống. Bằng cách đơn giản đặt lại giới hạn nhiệm kì theo hiến pháp, dự luật mới đã đưa ra một giải pháp đơn giản hơn nhiều. Để điều này diễn ra, sửa đổi Hiến pháp này còn phải được Tòa án Hiến pháp Nga thông qua và sau đó là một cuộc trưng cầu ý dân trên toàn quốc. Nhưng với việc Putin kiểm soát cả tòa án và hòm phiếu, một kết quả tích cực là chắc chắn.

Cuộc trưng cầu ý dân, dự kiến diễn ra ​​vào ngày 22 tháng 4, sẽ đưa Putin tiến bước vững chắc vào câu lạc bộ của những nhà lãnh đạo cai trị mà không bị ràng buộc thời kỳ hậu Xô-viết. Đó là trường hợp ở Kazakhstan, nơi cựu Tổng thống Nurseult Nazarbayev cai trị với tư cách là Cha của Quốc gia, cũng như ở Uzbekistan, Azerbaijan, Tajikistan, Turkmenistan và Belarus. Ở Nga cũng vậy, một cuộc trưng cầu ý dân về sửa đổi hiến pháp sẽ trở thành một cuộc trưng cầu về việc kéo dài nhiệm kỳ tổng thống của Putin.

Tuy nhiên, thông báo về kế hoạch của Putin vào ngày 10 /3 vẫn thật bất ngờ. Điều đáng chú ý là kế hoạch này được công bố ngay sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận với OPEC về việc hạn chế sản lượng dầu, một động thái được khởi xướng bởi Igor Sechin, cựu phó chánh văn phòng nhiều ảnh hưởng của Putin, người hiện là giám đốc điều hành của công ty dầu mỏ khổng lồ Rosneft. Việc Nga rút khỏi thỏa thuận với OPEC đã khiến giá dầu giảm mạnh, và giảm đặc biệt mạnh đối với Nga nếu tính theo tỷ giá hối đoái của đồng rúp, nhưng các đề nghị sửa đổi hiến pháp của Putin đã đánh lạc hướng dư luận khỏi các vấn đề kinh tế và xã hội trong nước.

Ngoài việc duy trì quyền lực của mình, Putin đã đề nghị sửa đổi hiến pháp để mở rộng các biện pháp bảo đảm an sinh xã hội, chẳng hạn như đưa ra chỉ số lương hưu hàng năm. Thông điệp tới các cử tri của Nga dường như là một trật tự chính trị - xã hội mang tính gia trưởng hơn đang diễn ra. Vòng luẩn quẩn của nền kinh tế chính trị Nga sẽ tiếp tục : nhà nước sẽ trích thêm tiền từ nền kinh tế và sử dụng một phần số tiền thu được đó để mua lòng trung thành chính trị. Điều này là hợp lý, theo Putin, bởi vì nhà nước cần tập hợp nhiều sự ủng hộ hơn trước khi nó có thể cho phép một vòng quay quyền lực mới có khả năng gây bất ổn.

Rõ ràng hành động mới nhất của Putin là một sự khẳng định mạnh mẽ về việc theo đuổi chủ nghĩa chuyên chế. Do đó, ông cũng đang thúc đẩy các sửa đổi hiến pháp nhằm khẳng định đức tin của người Nga vào Chúa và định nghĩa rõ ràng hôn nhân phải là sự kết hợp giữa một người nam và một người nữ. Ông cũng đã tuyên bố cam kết của mình trong việc chống lại các cuộc tấn công của phương Tây vào lịch sử vẻ vang của Nga - nhất là trong vai trò một cường quốc quân sự. Putin muốn người Nga tin rằng chỉ có ông mới có thể làm cho nước Nga vĩ đại trở lại : Chừng nào Nga còn có một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, có khả năng bảo vệ các giá trị truyền thống và chủ quyền quốc gia, họ có thể đợi thêm để có một nền kinh tế hiệu quả và mạnh mẽ hơn.

Vậy người Nga có ủng hộ Putin và nhiệm kỳ tổng thống vĩnh cửu của ông không ? Trên thực tế, theo cuộc bỏ phiếu của Trung tâm Levada, một viện nghiên cứu độc lập, chỉ có 13% dân số quan tâm nhiều đến các vấn đề chính trị. Người ta thường nghĩ rằng đồng nội tệ yếu, tăng trưởng kinh tế trì trệ và thu nhập thực tế (điều chỉnh sau lạm phát) thấp sẽ gây ra phản ứng dữ dội từ người dân. Nhưng điều đó chưa bao giờ xảy ra. Người Nga hiểu rằng họ không thể ảnh hưởng tới các quyết định chính thức, vì vậy nhiều người chỉ bỏ qua, xem việc đi bầu cử cho chính quyền như là một phần nghĩa vụ của một công dân tuân thủ luật pháp.

Hơn nữa, trong khi 39% số người được thăm dò ý kiến cho ​​rằng những người nắm giữ quyền lực chỉ quan tâm đến các đặc quyền của họ, thì tỉ lệ số người tin rằng các nhà lãnh đạo Nga đặt lợi ích đất nước lên hàng đầu đã tăng từ 10% lên gần 30% kể từ năm 2013. Tương tự, 27% số người được hỏi cho rằng các nhà quản lý nhà nước chỉ đơn giản là những nhà kỹ trị có học thức cao (một cảm nhận mà Putin đã cố gắng tạo nên khi giới thiệu nội các mới của mình).

Đối với giới tinh hoa ở Nga, nhiều gia tộc khác nhau có thể cạnh tranh quyết liệt, nhưng tất cả đều biết rằng họ chỉ có thể tồn tại dưới bóng nhà độc tài. Putin sẵn sàng tha thứ hành vi tham nhũng của họ để đổi lấy lòng trung thành tuyệt đối nên ai cũng là con tin của chế độ. Một bước đi sai lầm có thể dẫn đến cảnh tù tội bởi chính những hành vi tham nhũng đó trước đây đã được bỏ qua.

Hệ thống cổ hủ và kém hiệu quả về mặt kinh tế này vẫn tồn tại nhờ sự thờ ơ hàng loạt của người dân Nga. Về lý thuyết, một sự kiện "thiên nga đen" có thể làm thay đổi hiện trạng. Tuy nhiên, chính những sự kiện như đại dịch Covid-19 khiến Putin tin chắc rằng ông phải tiếp tục nắm quyền ở Nga để đưa đất nước vượt qua tình trạng hỗn loạn toàn cầu. Người Nga có thể mất kiên nhẫn, nhưng hiện tại, đất nước này dường như phải cam chịu sống dưới quyền lãnh đạo của Putin trong nhiều năm tới.

Nhưng người Nga vẫn chưa quên những lần thay đổi lãnh đạo trước đây, từ Stalin và Leonid Brezhnev đến Yuri Andropov và Mikhail Gorbachev. Thay đổi lãnh đạo sẽ mang lại những thay đổi trong hệ thống, và không ai có thể sống mãi.

Andrei Kolesnikov

Nguyên tác : "The Eternal Putin", Project Syndicate, 13/03/2020.

Đỗ Minh Châu biên dịch

Lê Hồng Hiệp biên tập

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 19/03/2020

Andrei Kolesnikov Andrei Kolesnikov là nghiên cứu viên cao cấp và Chủ nhiệm Chương trình Thể chế chính trị và Chính trị nội bộ Nga tại Trung tâm Carnegie Moscow.

Ngày 22/1 vừa qua, tại thành phố Lipetsk, tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu : "Để chế độ cộng hòa nghị viện hoạt động hiệu quả, cần có cơ cấu chính trị phát triển trong một thời gian dài" (*). Sa Hoàng thế kỷ 21 nhấn mạnh hai điểm trong bài nói :

Một là, muốn chế độ cộng hòa nghị viện, hay còn gọi là dân chủ đại nghị, hoạt động hiệu quả, thì cần phải có một cơ cấu chính trị phát triển trong thời gian dài và nước Nga chưa có điều đó, Putin nhận định như vậy khi so sánh các tổ chức chính trị (đảng phái) Châu Âu với các tổ chức chính trị Nga.

Hai là, Putin lưu ý mọi người rằng có những nước phương Tây cũng không ổn với chế độ đại nghị.

Trước hết, tôi biết là nhiều bạn dị ứng với Putin và nếu cái chế độ trông như băng mafia có bom hạt nhân, đang xưng hùng xưng bá ở Trung Đông và miền Đông Ukraine của ông ta sụp đổ thì các bạn sẽ mở tiệc ăn mừng. Nhưng tôi phải nói với các bạn rằng Putin phát biểu như vậy không hề sai chút nào !

Tổng thống Nga Vladimir Putin - Ảnh minh họa

Thật sự những gì ông nói không hề sai. Tuy nhiên, Putin đã cố ý chỉ nói tới đó thôi mà không nói thêm những điều cần được nói.

Có những điều đúng nhưng nếu không được giải thích thêm thì sẽ khiến người nghe hiểu sai. Đây là một trường hợp.

Chế độ dân chủ đại nghị đúng là có một khuyết điểm :

Nếu toàn bộ hoặc hầu hết nghị viện được bầu theo thể thức đại diện tỷ lệ, nó sẽ tạo ra một nghị viện gồm nhiều tổ chức nắm giữ nhiều phần ghế lẻ tẻ, và gần như không bao giờ có thể có một đảng phái nào chiếm đa số tuyệt đối. Tình trạng này, tiếng Anh gọi là "Hung Parliament" (Quốc hội của thiểu số).

Trong chế độ này, chính phủ có thể bị thay thế bất cứ lúc nào khi hơn 50% nghị viện không đồng ý với chính phủ. Do đó, khi rơi vào trường hợp nói trên, chính phủ trở nên thiếu ổn vững, thường xuyên thay đổi.

Tuy vậy cũng không phải là quá tệ. Chế độ đại nghị, dù rơi vào tình trạng này, cũng ăn đứt mọi chế độ độc tài (kể cả chế độ mafia của Putin).

Vả lại, nếu sợ rơi vào tình trạng đó thì chỉ cần để cho toàn bộ hoặc hầu hết nghị viện bầu theo thể thức đơn danh, một vòng (first past the post) là xong. Kinh nghiệm cho thấy làm như vậy sẽ tạo ra một nghị viện có một tổ chức nắm đa số tuyệt đối.

Cũng cần lưu ý một điều.

Nếu không có ít nhất một tổ chức chính trị thực thụ, nghĩa là có lý tưởng rõ rệt và có đội ngũ cán bộ nòng cốt, thì dù có áp dụng kiểu bầu cử nào, rất có thể kết quả bầu cử vẫn sẽ cho ra một Hung Parliament trên thực tế.

Một tổ chức không có lý tưởng hoặc không có đội ngũ cán bộ nòng cốt thì tự nó đã chia rẽ rồi. Dù nó có chiếm đa số tuyệt đối trong nghị viện, tự nó cũng làm nghị viện chia rẽ và khiến chính phủ lao đao.

Pháp trước đây theo chế độ dân chủ đại nghị đã từng có một Hung Parliament vì áp dung thể thức bầu theo tỷ lệ. Hàn Quốc cũng từng áp dụng chế độ đại nghị và có một Hung Parliament trên thực tế vì thực tế ở Hàn không có tổ chức chính trị đúng nghĩa.

Các nước này và các nước Châu Mỹ La-tinh đã vì vậy mà bỏ qua chế độ dân chủ đại nghị.

Các nước Châu Mỹ La-tinh chọn chế độ tổng thống, với kết quả như ta đã thấy là rất nhiều những vụ lạm quyền, thậm chí tổng thống xóa bỏ chế độ dân chủ để trở thành nhà độc tài cá nhân.

Hàn Quốc cũng chọn chế độ tổng thống nhưng họ có phần sáng suốt hơn khi cố giảm quyền lực tổng thống.
Ở Mỹ, nếu tổng thống phủ quyết một đạo luật, thì cần tới 2/3 tổng số nghị sĩ của hai viện để có thể bỏ qua sự phủ quyết đó và Quốc hội mới có thể tự ban hành đạo luật.

Ở Hàn Quốc chỉ cần 2/3 số nghị sĩ CÓ MẶT TẠI CUỘC HỌP (cần hơn một nửa tổng số nghị sĩ quốc hội để tổ chức một phiên họp quốc hội) là có thể bỏ qua sự phủ quyết của tổng thống.

Dầu vậy, các vụ tổng thống Hàn lạm quyền trong lịch sử cũng không ít. Chúng ta vừa chứng kiến một tổng thống Hàn ngồi tù đó thôi.

Nước Pháp tạo ra chế độ bán tổng thống để thay thế chế độ dân chủ đại nghị.

Vấn đề của họ là tổng thống Pháp vẫn có quá nhiều quyền hành và lại thường hay đối đầu với thủ tướng do một Quốc hội của đối lập bầu lên (kinh nghiệm cho thấy cử tri thường bầu tổng thống thuộc một tổ chức nào đó rồi 2 hoặc vài năm sau lại bầu ra một Quốc hội do một tổ chức khác nắm đa số).

Từ đầu thập niên 2000, nước Pháp tổ chức bầu cử quốc hội sát ngay sau cuộc bầu cử tổng thống. Ý đồ của việc này là nhân lúc cử tri chưa thay đổi ý kiến sau cuộc bầu cử tổng thống thì cho họ bầu quốc hội luôn, họ sẽ bầu ra một quốc hội do tổ chức của tổng thống nắm đa số, khỏi rơi vào tình trạng tổng thống đảng này, quốc hội và thủ tướng đảng nọ.

Mọi chuyện diễn ra y như vậy. Có điều hậu quả là giờ đây muốn làm dân biểu thì phải dựa vào uy tín của tổng thống cho nên Pháp trên thực tế trở thành chế độ tổng thống.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, người ta cũng đã tranh luận về việc nên có một tổng thống với đầy quyền lực hay một tổng thống chịu nhiều kiểm soát từ một quốc hội mạnh.

Kết quả là Boris Yeltsin cùng với đám quân sĩ mù quáng của ông ta đã dùng vũ lực để ép quốc hội phải nhượng bộ. Sau đó người ta phải chấp nhận một chế độ gần như chế độ tổng thống, trong đó tổng thống được bầu trực tiếp từ cử tri và một thủ tướng do tổng thống chọn sau khi đạt được đồng thuận với hạ viện, tuy nhiên việc gì của thủ tướng thì tổng thống cũng mó vào.

Chế độ này gần như là chế độ tổng thống. Cộng thêm văn hóa vốn chẳng có gì là dân chủ của người Nga, cuối cùng chúng ta có chế độ mafia của Putin.

Chặng đường để Putin trở thành một Sa hoàng kiểu mới không khó.

Trước hết ông ta cần đắc cử tổng thống, dĩ nhiên.

Có những hạn chế của chế độ dân chủ tổng thống khiến cho "mọi người đều bình đẳng nhưng có một số người bình đẳng hơn những người khác". Nếu bạn muốn trở thành dân biểu ? Bạn có thể ra ứng cử trong đơn vị bầu cử của bạn. Đơn vị bầu cử thường chỉ lớn bằng một huyện và cử tri trong đơn vị biết bạn là ai, bạn cũng dễ dàng giới thiệu mình với mọi người.

Nhưng nếu bạn muốn trở thành tổng thống thì bạn phải giới thiệu mình với cả một nước. Trừ khi bạn vốn đã rất nổi tiếng, còn không thì bạn sẽ phải tiêu một gia tài cho truyền thông. Ở Mỹ, con số này lên tới hàng trăm triệu USD. Thực tế là từ nửa sau thế kỷ 20 tới nay, trừ Eisenhower là một anh hùng trong chiến tranh đã nổi tiếng sẵn, các tổng thống Mỹ đều hoặc là người giàu, hoặc phải nhờ tới sự hỗ trợ của người giàu.

Putin được giới tư bản đỏ Nga hỗ trợ nên không thiếu tiền và còn được ngài tổng thống có họ hàng với Lưu Linh là Yeltsin ủng hộ nữa.

Sau khi đắc cử tổng thống, Putin kiếm cớ cấm một số ứng viên tổng thống mà ông và phe cánh của ông cho là có khả năng đắc cử. Ai cứng đầu thì họ xử lý theo kiểu xã hội đen.

Chuyện này xảy ra nhiều lần trong một thời gian dài rồi, hẳn có rất nhiều người Nga biết vì dù sao Putin cũng không cấm đoán tự do ngôn luận. Thế nhưng người ta vẫn bầu cho Putin.

Một lý do là vì những ứng viên tổng thống có tư cách và khả năng đều bị cấm ra tranh cử, người ta thấy chỉ có Putin là khá nhất, nhưng cũng có một lý do khác là vì văn hóa bạo lực của Nga. Ở Nga, đa số thanh niên xăm mình và hình mẫu lý tưởng của chúng là những huyền thoại trong giới "vor" (những sát thủ, lính đánh thuê, mafia nổi tiếng). Trước đây, nếu một vor phát hiện bạn xăm một hình xăm mà đáng lẽ bạn không có quyền có (hình xăm của vor có quy tắc riêng), bạn có thể mất luôn miếng da có hình xăm. Nhưng bây giờ thì không sao cả. Xã hội Nga tràn ngập bọn lưu manh, côn đồ, bất cứ chủ công ty nào cũng có thể là một tên mafia, bất cứ vùng nào cũng có quan chức cấu kết với tội phạm để trục lợi, và nếu bạn làm cho một công ty vệ sĩ thì chuyện bạn phải đi hộ tống một bố già mafia là hiển nhiên, có khi ngược lại, quan chức nhà nước nhờ mafia bảo vệ cho mình. Tên của bạn nằm ở hàng đầu danh sách truy nã của FBI ? Hãy tới Nga, và bạn sẽ thoải mái uống vodka ngoài trời, nhớ mời những "thủ lĩnh" địa phương tới uống cùng để xây dựng quan hệ. Văn hóa mafia bám rễ vào văn hóa Nga tới mức người ta không thể phân biệt được đâu là tội phạm đâu là người lương thiện. Bọn tội phạm vẫn sợ chính quyền, nhưng không phải vì chính quyền bảo vệ công lý, mà vì chính quyền là băng đảng mạnh nhất. Sống trong một đất nước đã tha hóa như vậy, với người Nga, việc ngài tổng thống vĩ đại triệt tiêu vài đối thủ chính trị là chuyện chấp nhận được.

Người Nga đã quen cách hành xử bạo lực, và họ cũng rất thích những lãnh đạo mạnh mẽ (hay độc đoán). Người Anh xếp loại người Nga vào nhóm chủng tộc Slavs. Từ Slavs có gốc là từ slave - nô lệ - mà ra, bởi vì họ thấy giống dân này nô dịch lẫn nhau và văn hóa của họ là văn hóa nô lệ.

Kẻ nô lệ ở Nga thời đó kính sợ kẻ có quyền lực…

Người Nga thời nay thích kẻ cầm quyền độc đoán. Đó không phải là điều ngẫu nhiên.

Gần đây người Nga ngày càng bất mãn với Putin và phe cánh. Đảng Nước Nga Thống Nhất của Putin đã thất cử ở nhiều địa phương. Trước tình hình đó, Putin muốn làm một cuộc cải tổ nhưng không quên nhấn mạnh rằng chế độ nghị viện không phù hợp với Nga.

Vâng, chế độ tổng thống coi bộ rất phù hợp với một dân tộc mang trong mình văn hóa bạo lực và văn hóa nô lệ như dân tộc Nga. Và nó còn hợp hơn nữa với những tay mafia chính trị như Putin.

Và có lẽ nó cũng rất hợp với một dân tộc sống cạnh Biển Đông cũng rất bạo lực, cũng làm nô lệ trong hàng ngàn năm và hiện đang làm nô lệ. Dân tộc đó cũng có rất nhiều băng mafia chính trị đang bị bắt chẹt bởi những trí thức chính trị trong nước và áp lực dân chủ quốc tế, buộc họ phải chấm dứt chế độ cộng sản của họ. Về lý thuyết thì họ không thể chống lại hai áp lực này cùng lúc được, và trong một tương lai rất gần đây thôi họ sẽ phải nhượng bộ. Nhưng nhượng bộ không có nghĩa là hoàn toàn đầu hàng. Họ đã từng ca ngợi Putin và cũng sẽ rất tiện cho họ nếu họ học theo Putin để che mắt thế giới và quần chúng.

Yến Vương

Thành viên THDCĐN (29/02/2020)

(*) https://europe.easybranches.com/hungary/2011703

Chính trị Nga : Putin sửa soạn rút lui để ngồi lại

Biến động có tổ chức trên chính trường Nga với mưu đồ trường trị của Putin ; Khủng hoảng hạt nhân và nội tình bất ổn tại Iran ; Thỏa hiệp hưu chiến mong manh Mỹ-Trung ; Châu Âu trong trận đồ kinh tế và địa chính trị thế giới… là những chủ đề tốn nhiều giấy mực trên báo Pháp ngày 17/01/2020.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và giám đốc sở thuế Mikhail Mishustin, Matxcơva, Nga, 15/01/2020. Sputnik/Alexey Nikolskiy/Kremlin via Reuters

Vladimir Putin : Quyền lực ám ảnh

Làm cách nào để có thể rời ghế tổng thống nhưng vẫn tiếp tục nắm quyền sau 24 năm độc chiếm ? Vladimir Putin đã tìm ra phương án "xào bới" ở thượng tầng được trình bày trong diễn văn đầu năm 2020.

Đó là nhận định của Le Monde với tựa trên trang nhất "Chiến lược bám trụ của Putin" và bài xã luận "Quyền lực ám ảnh". Nhật báo độc lập thông cảm với cựu trung tá mật vụ, ở tuổi 67, đã đến lúc tính chuyện hồi hưu. Tuy nhiên, điều khó khăn là làm sao có thể từ bỏ quyền lực vì năm 2024 là đúng 24 năm, một thời gian kỷ lục của một lãnh đạo Nga, tính từ lúc Stalin ?

Nỗi ám ảnh của Putin không phải là các đối thủ chính trị tiềm tàng. Đại gia Mikhail Khodorkowski đã phải lưu vong từ năm 2013 sau 10 năm ngồi tù. Luật sư Alexei Navalny thì bị vô hiệu hóa với một loạt án tù ngắn hạn mất quyền ứng cử. Điều làm Putin lo ngại chính là phe cùng đảng nhưng không đồng chí cũng không đồng tâm.

Theo các nguồn tin từ bên trong đảng Nước Nga Thống Nhất, gần đến năm bầu lại tổng thống 2024, các xu hướng kình địch "mài dao" chuẩn bị. Đứng trước nguy cơ này, Putin ngay từ bây giờ lập ra một khung chuyển tiếp. Những người trung thành như Dmitri Medvedev được mời đi xuống, cất vào một nơi để chờ cơ hội, tốt nhất cũng như xấu nhất.

Tại sao Medvedev ? Trong bài "Medvedev bị hy sinh lần nữa", Le Monde giải thích : Trong giai đoạn bốn năm giữ ghế cho Putin, từ 2008 đến 2012, với phong cách luật gia, cởi mở, Medvedev từng là ngọn lửa hy vọng của xu hướng cải cách ở nước Nga và các nhà lãnh đạo phương Tây. Nhiều người thân cận muốn Medvedev ngồi luôn ở ghế tổng thống Nga, nhưng nhân vật trung thành này, mặc dù không giấu ước mơ, đã từ chối. Trong bối cảnh uy tín bị suy sụp vì tai tiếng đầu cơ địa ốc, đây có thể là lần cuối cùng Medvedev đóng vai "cầu chì", chịu đòn cho ông chủ Putin với hy vọng làm phó trong hội đồng an ninh quốc gia.

Còn đối với Le Figaro, nhật báo thiên hữu đoan chắc : Hậu Putin sẽ là Putin. Dự án tu chính hiến pháp làm giảm bớt thẩm quyền tổng thống chẳng qua là để Putin tiếp tục duy trì quyền lực ở một chiếc ghế khác, có thể là chủ tịch một định chế hiện nay chưa có định hình là Hội Đồng Nhà Nước. Làm "cha già dân tộc", theo mô hình Kazakhstan, vừa kiểm soát được chính sách đối ngoại vừa không bị tai tiếng nếu kinh tế suy yếu.

Mikhail Michustin : Lá chủ bài của Putin

Trong khi tiến hành chiến lược bám trụ này, chủ nhân điện Kremlin bổ nhiệm giám đốc sở thuế Mikhail Michustin làm thủ tướng. Theo nhật báo cánh hữu, tân thủ tướng Nga được báo chí thân chính phủ mô tả là một nhà kỹ trị hiệu quả, là "người sáng lập ra bộ máy thu thuế tốt nhất thế giới". Lương một năm của vị giám đốc này tương đương với 370.000 đô la mỗi năm. Bà vợ, Vladlena, là một nhân vật đáng được quan tâm. Là công chức cao cấp mà thu nhập trên 2,3 triệu đô trong năm 2014, giàu hàng thứ 9 thế giới trong giới công chức theo bảng xếp hạng của tạp chí Forbes.

Thán phục, Libération được luật sư chống tham nhũng Alexei Navalny giải thích một cách hóm hỉnh như sau : tại Nga, công chức thường có vợ là những phụ nữ tài ba, nhất là nếu họ làm thương vụ. Tài của họ được thi thố tột đỉnh khi ông chồng nắm được quỹ nhà nước. Từ năm 2010 đến nay, vợ của tân thủ tướng Nga thu được 13 triệu đô la mà không làm gì khác ngoài vai trò làm vợ, theo kết luận của nhật báo cánh tả.

Thỏa hiệp Mỹ-Trung : Hưu chiến không phải là hòa bình

Trao đổi thương mại, trước đây vận hành theo nguyên tắc đa phương, ngày nay có nguy cơ trở thành võ đài mạnh được yếu thua.

Le Monde đưa độc giả từ hy vọng đến thực tế phũ phàng qua hai tựa "Mỹ-Trung tiến dần đến hòa dịu" và "Hưu chiến không có nghĩa là hòa bình". Thỏa thuận phần một ký hôm thứ Năm sẽ cho phép Mỹ thu ngắn mức thâm thủng trong cán cân thương mại với Trung Quốc. Cuộc leo thang xung khắc giữa Washington và Bắc Kinh sẽ giảm đi nhưng mọi vấn đề cũ vẫn tồn tại và còn phát sinh ra những bất cập mới.

Cụ thể, khi Trung Quốc thực thi tôn trọng tác quyền thì doanh nhân Mỹ sẽ làm gì ? Đầu tư vào Hoa lục hay tạo công ăn việc làm cho người Mỹ ở Mỹ ? Ép được Trung Quốc tăng nhập khẩu hàng Mỹ thì thị phần của các nước xuất khẩu nông phẩm như Brazil, Argentina, Úc ở Hoa lục sẽ ra sao ? Các đối tác trong lãnh vực linh kiện điện tử với Trung Quốc như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan sẽ bị tác hại.

Vậy thì, liệu thỏa thuận sơ bộ Mỹ-Trung có tốt cho thương mại thế giới hay không ? Chuyên gia Sébastien Jean lưu ý : Thỏa thuận này chà đạp hai nguyên tắc công bình : cấm ưu tiên cho đối tác này hơn một đối tác khác và cấm hạn chế khối lượng hàng trao đổi. Rõ ràng là cuộc đọ sức hiện nay sẽ tiếp tục vì mỗi bên chỉ trông cậy vào sức mạnh hơn là dựa vào các nguyên tắc hay luật lệ.

Cũng nhìn từ góc cạnh "mạnh được yếu thua này" qua cuộc đấu đá Mỹ-Trung, trả lời báo kinh tế Les Echos, nhà ngoại giao Pháp Michel Duclos cho rằng tổng thống Mỹ Donald Trump trong lãnh vực quan hệ quốc tế chỉ gây xáo trộn lung tung, từ hồ sơ Bắc Triều Tiên cho đến Trung Đông. Trong hồ sơ thương mại, cũng thế, còn phải chờ xem Donald Trump có bị Trung Quốc lường gạt trong "cú lừa lịch sử" hay không ?

Tuy nhiên, điểm đáng khen của chủ nhân Nhà Trắng là nếu ông duy trì được hướng đi, kiên trì bắt Tập Cận Bình ký một hiệp định đầy tham vọng, thì đó là một cú "sốc" làm đảo ngược tình huống, chấm dứt tham vọng bá quyền thế giới của Bắc Kinh. Dù sao đi nữa, theo nhà ngoại giao Michel Duclos, chế độ Trung Quốc phải ý thức rằng họ không bao giờ thống trị thế giới nhất là trong lĩnh vực công nghệ cao. Họ phải biết là tôn trọng các nguyên tắc quốc tế là có lợi cho chính họ. Điều đáng lo cho thế giới là Bắc Kinh một lúc nào đó áp đặt luật chơi theo kiểu riêng của họ và bắt quốc tế tuân theo.

Do vậy, vì quyền lợi sống còn, Châu Âu và Mỹ phải hợp sức đương đầu với Trung Quốc theo tương quan lực lượng mạnh được yếu thua : cản đường, hạn chế lối hành xử đáng trách của Trung Quốc như đánh cắp tác quyền, tài trợ công ty quốc doanh, cạnh tranh bất chính… Hồ sơ 5G sẽ là cuộc trắc nghiệm hay hơn ai hết.

Châu Âu phải dứt khoát không chơi với Hoa Vi

Vì sao và bằng cách nào ? Les Echos phân tích lợi hại. Theo nhật báo kinh tế, cuộc chiến chống Hoa Vi là một cuộc đấu tranh toàn diện chứ không riêng gì quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong trận thế này, Châu Âu phải chọn Châu Âu có nghĩa là không chơi với Hoa Vi. Bởi vì cuộc chiến tranh giành thế áp đảo trong lãnh vực công nghệ số và điện tử này với Hoa Vi là cơ hội để Châu Âu xây dựng nền tảng công nghệ đủ sức tranh hùng.

Ursula von der Leyen, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu đã đặt hồ sơ này vào hàng ưu tiên số một. Ủy viên đặc trách, Thierry Breton, nguyên là bộ trưởng, kỹ nghệ gia Pháp nhấn mạnh đến "chủ quyền kỹ thuật số" và đề xuất "hệ thống 6G" trong trận chiến tương lai.

Điều bất cập là nếu sử dụng công nghiệp Châu Âu thì Châu Âu sẽ đi trễ so với Hoa Vi của Trung Quốc. Tuy nhiên, Châu Âu phải chấp nhận cái giá phải trả trước, phải đầu tư vào 6G vào phần mềm ứng dụng ngay từ bây giờ.

Chiến lược này sẽ rất khó khăn, tốn kém và nguy hiểm. Khó khăn vì cần đồng thuận của 27 nước thành viên. Tốn kém vì nếu chọn Nokia và Ericsson thay vì Hoa Vi thì trong một thời gian, hệ thống viễn thông của Châu Âu bị chậm. Nguy hiểm là Trung Quốc dọa trả đũa nếu Châu Âu loại Hoa Vi. Nhưng theo Les Echos, đó là cái giá phải trả để không mất chủ quyền.

Chính quyền Iran vô kế khả thi

Kêu gọi nhân dân đoàn kết ủng hộ Vệ binh Cách mạng, nỗ lực vô vọng của tổng thống Rohani. Người dân đã biết được sự thật là chế độ nói dối trong suốt ba ngày.

La Croix lưu ý tình thế khó xử của Châu Âu, trong thế trên đe dưới búa, một bên là Mỹ bắt chẹt, một bên là sức ép của Iran. Tuy Anh, Pháp, Đức kích hoạt cơ chế giải quyết bất đồng mà hệ quả là tái lập lệnh cấm vận quốc tế Iran, nhưng thủ tục kéo dài đến hai năm mới hoàn tất.

Về phía Iran, tình hình cũng không sáng sủa gì. Theo Le Monde, chính quyền Iran muốn động viên toàn dân ủng hộ quân đội trong bối cảnh xảy ra hàng loạt tai biến. Nhưng lời kêu gọi này sẽ khó đạt được kết quả. Một là vì tổng thống Rohani từ chối lên án lực lượng Vệ binh Cách mạng bắn rớt máy bay dân dụng giết chết 176 người mà đa số là công dân Iran hoặc công dân Canada gốc Iran. Thứ hai là chính quyền đã che giấu sự thật suốt 72 tiếng đồng hồ. Đến khi Canada và báo chí Mỹ đặt vấn đề thì một số quan chức Iran vẫn cố tình vớt vát.

Dân chúng bất bình mà ngay trong chế độ, chính sách nội trị của tổng thống Iran cũng bị bộ phận cực đoan chỉ trích công khai, lên án tổng thống "có những dự án chống lại đất nước".

Libya, ván bài của những con bạc bịp

Chín năm sau ngày Kadhafi sụp đổ, Libya rơi vào cuộc nội chiến mà những thế lực ngoại bang sẽ gặp nhau vào Chủ Nhật này (19/01/2020) để tìm một lối ra. Nhưng làm cách nào giải phương trình với hàng trăm thông số : Hồi giáo chính trị chống độc tài quân phiệt ; lính Nga trong hàng ngũ phe nổi dậy ở miền Đông ; Thổ Nhĩ Kỳ và chiến binh Syria chống chế độ Damascus chiến đấu bảo vệ chính quyền trung ương ở Tripoli.

Thổ Nhĩ Kỳ và Nga cùng phe ở Syria nhưng đối nghịch quyền lợi ở Lybia. Châu Âu muốn ngưng bắn nhưng Hy Lạp, thành viên Châu Âu, đặt điều kiện buộc Thổ Nhĩ Kỳ và Tripoli phải bỏ hiệp định khai thác vùng đặc quyền kinh tế của Lybia chồng chéo với vùng biển của Hy Lạp…

Tú Anh

Khi Putin xoay trục sang Châu Á

Thông tín viên Les Echos tại Moskva hôm 09/11/2018 phân tích "sự chuyển hướng mạnh mẽ sang phương Đông của ông Vladimir Putin". Đang căng thẳng với phương Tây, ông chủ điện Kremlin muốn quay sang liên kết với Châu Á cả về kinh tế lẫn ngoại giao. Tuy nhiên, kết quả của cố gắng này vẫn chưa được như mong muốn.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Diễn đàn Kinh tế Vladivostok, ngày 11/09/2018. Mikhail Metzel/TASS Host Photo Agency/Pool via Reuters

Sau các cuộc họp thượng đỉnh với tổng thống Mỹ Donald Trump và tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, lần này nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un sẽ gặp ông Vladimir Putin. Đối với Moskva, lại có thêm một phương cách để nhấn mạnh đến "sự chuyển hướng sang phương Đông".

Bốn năm căng thẳng với phương Tây từ sau cuộc khủng hoảng Ukraine, khiến Nga phải quay sang Châu Á. Putin liên tục công du, ký kết những thỏa thuận hợp tác về kinh tế và chính trị, đặc biệt là với Trung Quốc của Tập Cận Bình và Ấn Độ của ông Narendra Modi. Ông Putin cũng cố gắng xích gần lại với thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Dù vậy, trong album vẫn còn thiếu một tấm ảnh : chưa bao giờ Putin có dịp bắt tay Kim Jong-un, tuy liên tục đưa ra những lời mời mọc.

Hồi tháng Sáu, tổng thống Nga lên tiếng hoan nghênh thượng đỉnh Trump-Kim ở Singapore với đôi chút ganh tị. Vài ngày sau, nhân lễ khai mạc Cúp bóng đá thế giới ở Moskva, ông Putin bỗng tìm được chỗ trên khán đài danh dự ở sân vận động Loujniki cho chủ tịch Quốc hội Bắc Triều Tiên, Kim Yong Nam. Vị đặc sứ được tiếp đón trọng thị tại điện Kremlin, với lời mời Kim Jong-un tham gia Diễn đàn Vladivostok, một loại "Davos phương Đông", trong tư cách khách mời danh dự.

Trong hai ngày của Diễn đàn, người ta thấy có vài nhân vật từ Bình Nhưỡng, vốn dễ nhận ra nhờ bộ đồng phục đen và tuyệt đối giữ im lặng. Nhưng ông Kim thì xin lỗi là quá bận, không thể đến. Người đứng đầu điện Kremlin vẫn không thất vọng, tiếp tục nỗ lực khuyến dụ. Vladimir Putin muốn đóng vai một vị tổng thống có thể nói chuyện với tất cả các nước, từ Châu Á đến Syria.

Chuyến hướng sang phương Đông : Không đơn giản

Trong hậu trường Diễn đàn Vladivostock, các đại biểu và nhà quan sát Nga lẫn Trung Quốc nhấn mạnh đến tính chất bền vững của việc "xoay trục" này. Chuyên gia địa chính trị thân cận với Kremlin, Fiodor Loukianov dự đoán : "Sẽ không có chuyện quay ngược lại. Châu Âu và Hoa Kỳ không tỏ dấu hiệu nào cho thấy sẽ giảm nhẹ trừng phạt, nên Moskva không còn ảo tưởng về phương Tây. Việc xích lại gần Châu Á, tuy kết quả còn hạn chế, nhưng bắt đầu chuyển động".

Tương tự, Tương Lam Hân (Xiang Lanxin), giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Một vành đai, một con đường tại Genève cho rằng : "Bị các trừng phạt của phương Tây dồn vào đường cùng, dù trên tuyên bố chính thức, Moskva làm ra vẻ không bị ảnh hưởng, Nga không có chọn lựa nào khác. Các think tank phương Tây nghĩ rằng việc xích lại với Trung Quốc chỉ là tạm thời, nhưng họ đã lầm : nếu cuộc chiến tranh lạnh mới này kéo dài, Moskva sẽ cùng với Bắc Kinh xây dựng một hệ thống đa cực".

Tại Vladivostok, trong số những người tích cực ủng hộ trục Nga-Á nhất, thậm chí có người còn kêu gọi cấm các khách sạn mua xà bông Pháp hoặc dầu gội Ba Lan. Tập Cận Bình thì tươi cười ca ngợi "Một làn gió mới đến từ phương Đông". Trung Quốc đã là nhà đầu tư lớn nhất trong dự án quan trọng của Kremlin : phát triển vùng Viễn Đông Nga. Hầm mỏ, nhiên liệu, gỗ rừng và những vùng đất mênh mông thu hút những con cá mập từ Hoa lục. Tập đoàn Alibaba của Trung Quốc liên kết với MegaFon và Mail.ru, hai công ty hàng đầu của Nga về viễn thông và internet.

Tuy nhiên, theo Les Echos, việc chuyển hướng diễn ra theo chiều thẳng đứng từ trên áp đặt xuống, trong khi các doanh nhân Nga, với tâm lý nghi ngại xưa nay, thích cung cách làm ăn với phương Tây hơn. Một người than phiền : "Chúng tôi là người Châu Âu, nay bị buộc phải đi xa làm ăn tận Châu Á".

Một hạn chế khác trong chủ trương hướng về Châu Á là quan hệ với Nhật Bản. Những năm gần đây, hai ông Vladimir Putin và Shinzo Abe đã gặp nhau đến 22 lần, nhưng vẫn chưa có được làn sóng đầu tư mạnh mẽ từ Nhật. Một người thân cận với Kremlin chỉ trích : "Người Nhật nói nhiều nhưng làm chẳng bao nhiêu", tố cáo Tokyo thiếu can đảm để giải quyết tranh chấp về quần đảo Kuril, bị Hồng quân chiếm từ thời Đệ nhị Thế chiến. Hai nước vẫn chưa ký hiệp ước hòa bình từ năm 1945 vì vấn đề này - một đám mây mù thực sự làm u ám công cuộc xoay trục sang Châu Á của ông Putin.

Trump sẽ chặn được cuộc điều tra của chưởng lý Mueller ?

Tại Hoa Kỳ, "Donald Trump muốn chấm dứt cuộc điều tra về vụ Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ". Đó là nhận xét của La Croix, sau khi tổng thống Mỹ sa thải bộ trưởng tư pháp Jeff Sessions hôm 07/11, tạm thay thế bằng chánh văn phòng bộ này, Matthew Whitaker.

Ông Whitaker, cựu chưởng lý liên bang 49 tuổi, vốn là người ủng hộ nhiệt thành của ông Donald Trump, có thể yêu cầu chưởng lý đặc biệt Robert Mueller ngưng tìm tòi về phương diện nào đó, từ chối cho mở rộng cuộc điều tra. Bộ trưởng tư pháp lâm thời cũng có thể cắt bớt ngân sách, khiến ông Mueller buộc lòng phải giảm số cộng tác viên, cũng như phương tiện điều tra. Whitaker còn có thể chặn các trát đòi hầu tòa bị cho là thiếu căn cứ, trong trường hợp này Quốc hội phải được thông báo. Cuối cùng, là việc cách chức chưởng lý đặc biệt, nhưng chỉ khi nào có "thái độ không tốt", xung đột lợi ích hoặc các "lý do chính đáng"khác.

Sau 18 tháng điều tra, chưởng lý đặc biệt Mueller đã buộc tội 32 người, trong đó có 26 công dân Nga. Bốn cộng sự của tổng thống Trump đã nhận các tội khác nhau, trong đó có cựu giám đốc chiến dịch tranh cử là Paul Manafort. Đến giữa tháng 11, các luật sư của Donald Trump phải nộp cho ông Mueller các văn bản trả lời cho khoảng 12 câu hỏi, sau đó chưởng lý hoặc chấp nhận những bản khai này, hoặc quyết định thẩm vấn riêng ông Trump. Khi cuộc điều tra kết thúc, chưởng lý sẽ gởi báo cáo cho bộ trưởng tư pháp, ông này có thể hoặc chuyển cho Quốc hội, hoặc giữ kín. Hạ Viện nay do phe Dân Chủ nắm đa số, có thể ra lệnh giao nộp bản kết luận. Nếu chính quyền từ chối, vụ này sẽ được đưa ra trước Tối cao Pháp viện.

Cử tri phân cực, chủ nghĩa dân túy lan rộng

Cũng liên quan đến Hoa Kỳ, Les Echos nhấn mạnh đến "Sự bùng nổ phân cực của cử tri". Kết quả bầu cử giữa kỳ tại Mỹ cho thấy chủ nghĩa dân túy không chỉ là một sự cố của lịch sử, mà đã bắt rễ khắp nơi trên thế giới.

Phe Dân Chủ nghĩ rằng hai năm sau cuộc bầu cử tổng thống, cử tri Mỹ sẽ sửa chữa sai lầm của mình, nhưng than ôi, đã không có làn sóng xanh, và thắng lợi chỉ tương đối. Trước hết, vì mọi tổng thống Mỹ đều thua trong bầu cử giữa kỳ chứ không chỉ ông Trump. Thứ hai, phe Cộng Hòa được củng cố tại Thượng Viện, một sự kiện chưa từng có kể từ thời John F. Kennedy. Cuối cùng, kết quả chứng tỏ hai phe đều cứng rắn hơn, chứ không phải là phe nào chiến thắng phe nào.

Nước Mỹ chia rẽ hơn bao giờ hết, về chính trị, dân cư và địa chính trị. Đảng Cộng Hòa nay được coi là đảng của nam giới da trắng sống ở nông thôn, còn Dân Chủ với gần 100 phụ nữ tại Hạ Viện, trụ lại ở thành thị và ngoại ô. Tình hình Hoa Kỳ tiêu biểu cho sự phân cực của lá phiếu ở nhiều nơi khác. Một mặt là mức sống của giới trung lưu bị sụt giảm, mặt khác, hiện tượng di dân cùng với những tranh cãi về bản sắc đã đào sâu hố ngăn cách giữa người dân.

Người thì đòi công nhận quyền của các sắc dân thiểu số và bình đẳng giới, người khác chủ trương ngược lại và ngả theo dân tộc chủ nghĩa. Donald Trump là hiện thân của việc ngả hẳn sang hữu của Cộng Hòa, còn Dân Chủ bị mất đi lớp cử tri công nhân, nay là tập hợp ô hợp những người ghét Trump. Theo tác giả, giải pháp phải là một sự thỏa hiệp, nhưng giả thiết này còn xa. Một số nhân vật Dân Chủ bước vào Hạ Viện với "khẩu súng giắt ở thắt lưng", còn Donald Trump vốn không phải là người thích hòa hảo. Bị chia rẽ trong thù hận, mối đe dọa bạo lực không chỉ là ở Mỹ, mà còn lan ra các nước phương Tây.

Nhà xuống cấp, khủng bố… Tựa chính báo Pháp

Sự kiện một tòa nhà cũ kỹ ở Marseille sụp đổ làm ít nhất bảy người thiệt mạng chiếm trang nhất của hai tờ báo Paris. Le Figaro dành bốn trang cho cuộc "Điều tra về một nước Pháp với các tòa nhà tệ hại", còn Libération có dòng tựa dữ dội hơn : "Nhà ổ chuột ở Marseille, thị trưởng Gaudin ra đường". Ở các trang trong, tờ báo thiên tả nêu chi tiết một bản báo cáo có từ năm 2015 về việc quản lý các khu nhà đang xuống cấp, quy trách nhiệm cho chính quyền thành phố.

Nhật báo kinh tế Les Echos nhấn mạnh đến lời cảnh báo của bà Christine Lagarde, tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế gởi đến giới tinh hoa trên thế giới, cho rằng họ "không ý thức được về những gì đang diễn ra". Sau cuộc khủng hoảng 2008, mọi người đều hiểu rõ là cần cải tổ một số lãnh vực tài chính, tái thúc đẩy kinh tế, từ chối chủ nghĩa bảo hộ ; nhưng ngày nay thì không.

Về xã hội, Le Monde quan tâm đến việc "Giáo hội (Công giáo) hứa mở điều tra độc lập về các vụ lạm dụng tình dục". La Croix đăng ảnh các thiếu nữ thắp nến và đặt hoa tưởng niệm gần nhà hát Bataclan, sau vụ khủng bố ngày 13/11/2015 tại Paris, cho biết một ê-kíp các nhà khoa học đang thu thập ký ức tập thể và cá nhân về sự kiện đẫm máu này. Đã ba năm trôi qua, người dân Pháp vẫn không hề quên các vụ khủng bố ở nhà hát Bataclan và Paris nói chung, có đến 70% cho rằng đây là vụ tấn công kinh hoàng nhất kể từ năm 2000.

Thụy My

Cùng với sự khủng hoảng tạm thời có tính quy luật của toàn cầu hóa, sự sống lại của chủ nghĩa dân túy và chủ nghĩa dân tộc đã đưa Donald Trump lên ngôi hoàng đế Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, đã tạo ra Brexit tách Anh ra khỏi một cộng đồng tiên tiến nhất của nhân loại, gợi ý cho Tập Cận Bình kích động sự thèm khát của dân tộc đại Hán dựng lại một đế chế Trung Hoa bằng giấc mơ "con đường tơ lụa" của 1.300 năm trước, giúp Putin lại một lần nữa trúng cử tổng thống Liên bang Nga với cùng một loại tư tưởng kích thích sự nuối tiếc niềm vinh quang đã mất trong lòng người Nga.

Putin lại một lần nữa trúng cử tổng thống Liên bang Nga với cùng một loại tư tưởng kích thích sự nuối tiếc niềm vinh quang đã mất trong lòng người Nga.

Nhưng dân Nga, hay Putin đã không nhận ra, con đường đang đi và buộc phải đi đang dẫn Nga tới sụp đổ lần thứ Hai.

Trả lời câu hỏi phỏng vấn của báo chí ngày hôm trước cuộc bầu cử : "Tổng thống có sự tiếc nuối nào ?", ông Putin đã trả lời không một giây đắn đo : "Sự tan rã của Liên Xô". Đây là tư tưởng xuyên suốt của Putin, là nguồn gốc sức mạnh của Putin cho đến nay, nhưng cũng là sai lầm lớn nhất của Putin sẽ dẫn Putin tới thất bại và Liên bang Nga tới sụp đổ.

Thế giới ngày nay không còn là thế giới sau Đại chiến II. Châu Âu tan tành đã trở thành một cộng đồng biểu tượng của nền văn minh nhân loại, đang càng ngày càng khẳng định một vị trí đầy tiềm năng của xu thế. Nhật đã là một nền kinh tế lớn thứ ba toàn cầu. Ấn Độ là nền dân chủ lớn nhất thế giới với một kinh tế có tốc độ tăng trưởng bền vững cao nhất thế giới, sẽ vượt qua Trung Quốc và thậm chí qua Mỹ trong một thời gian không dài. Trung Quốc từ một quốc gia nghèo đói thời Mao Trạch Đông, đã trở thành cường quốc thứ hai, đối đầu trực diện với Mỹ tranh giành ngôi vị đứng đầu. Mỹ dù không còn độc quyền vai trò cảnh sát trật tự thế giới, vẫn là quốc gia đứng đầu ở một khoảng cách đủ lớn để bất cứ một quốc gia nào cũng sẽ sụp đổ nếu theo đuổi một chính sách ganh đua. Nga không còn vị thế đứng đầu một nửa thế giới để tranh hùng với nửa bên kia do Mỹ đứng đầu.

Tư tưởng nuối tiếc quá khứ và cay cú sự tan rã của một siêu cường hàng đầu thế giới đã đẩy Putin tới việc sáp nhập bán đảo Crimea trái luật, gây ra khủng hoảng với Ukraine, dẫn tới khủng hoảng với Châu Âu và toàn bộ thế giới, cô lập Nga và đẩy Nga vào cuộc khủng hoảng cả kinh tế lẫn chính trị.

Nga phải thay đổi tư duy siêu cường theo kiểu Putin đang dẫn dắt dân tộc Nga hiện nay.

Đáng lẽ phải tìm cách xoa dịu khủng hoảng, trước hết với Ukraine và sau đó với Châu Âu, tất nhiên với một cái giá nào đó đủ tương xứng, thì Putin lại chọn giải pháp cố tình đe dọa sự tồn tại của chế độ thân phương tây của Kiev bằng cách ủng hộ lực lượng ly khai thân Nga phía đông Ukraine gây bạo loạn vũ trang, khiến Liên Hiệp Châu Âu vào cuộc và vị thế cô lập của Nga càng trầm trọng.

Một lần nữa, tư duy siêu cường lại dẫn Putin tới một sai lầm khác. Để phá vòng vây của thế giới tại khu vực Ukraine, Putin quyết định tạo ra một khủng hoảng khác : đối đầu với Mỹ và thế giới để bảo vệ chế độ Bashar al-Assad.

Quả thực, sau khi Nga trực tiếp can thiệp vào Syria, sự ồn ào quá mức tại Ukraine chìm xuống. Nga dễ thở hơn tại khu vực này. Nhưng việc mở ra mặt trận thứ hai này, từ đối đầu với Kiev, và chủ yếu với dư luận, Putin đã buộc phải đối đầu vũ trang với toàn bộ phương Tây, với Mỹ, với Châu Âu, với Thổ và Liên minh Ảrập. Cùng với nó là dư luận quốc tế vẫn không hề có lợi cho Nga.

Nga đang sa lầy, và có nguy cơ mất cả hai. Nếu Mỹ và các đồng minh, trong đó có Châu Âu quyết định mở cùng lúc hai mặt trận, nghĩa là cùng với việc cung cấp vũ khí và tài chính cho Kiev mở mặt trận tiêu diệt ly khai phía Đông, sẽ tăng cường quy mô chiến dịch tiêu diệt chính quyền Syria bị coi là khủng bố sử dụng vũ khí hóa học, thì Nga buộc phải đối đầu cuộc chiến với toàn thế giới, và kết quả thất bại là không tránh khỏi.

Bahar al-Assad sẽ bị loại bỏ, ly khai thân Nga phía đông Ukraine sẽ bị tiêu diệt, Kiev sẽ mượn đà lấn lướt để giành lại Crimea. Toàn bộ những chiến tích giúp Putin đắc cử tổng thống Nga nhiệm kỳ thứ tư biến mất. Mọi chuyện trở lại từ đầu, giống như bà lão tham lam quay trở về với cái máng lợn trong câu chuyện "ông lão đánh cá và con cá vàng".

Nhưng dù tất cả biến mất, Putin và Nga không thể quay lại vị thế trước khi có cụôc sáp nhập Crimea được nữa. Nước Nga đã bị quá cô lập. Thế giới và đặc biệt Châu Âu đã chịu một vết thương quá nặng, không dễ dàng nhanh chóng liền miệng. Nước Nga phải bị trừng phạt. Trong một giai đoạn triết lý lợi ích quốc gia trên hết, thì Nga có ra sao, người dân Nga sẽ như thế nào không làm cho ai động lòng nữa.

Con đường cần phải đi của Nga là dân chủ hóa thật sự theo hình mẫu của Liên Hiệp Châu Âu, là hòa nhập vào thế giới, là thị trường hóa thật sự nền kinh tế, giải phóng năng lực sáng tạo của người Nga và thu hút đầu tư từ tất cả các quốc gia không phân biệt chế độ chính trị. Một quốc gia mênh mông, tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên trí tuệ vào loại đứng đầu nhân loại, tạo ra được một tốc độ tăng trưởng ngang Trung Quốc hay Ấn Độ, không phải là việc khó, nếu thay trừng phạt và bao vây bằng đầu tư và hợp tác. Nga có tất cả những gì Nhật có, cộng với một tài nguyên gấp Nhật hàng trăm lần, nhưng Nhật là nền kinh tế đứng thứ ba thế giới, khi Nga đứng thứ mười, sau Ấn Độ. Cái duy nhất Nhật có mà Nga không có đó là nền dân chủ đích thực, chảy xuôi chiều, chứ không phải ngược chiều, với dòng chảy chung của nhân loại.

Nga phải thay đổi tư duy siêu cường theo kiểu Putin đang dẫn dắt dân tộc Nga hiện nay. Nhưng người Nga đã không nhận ra điều đó, và Putin vẫn trúng cử tổng thống với 76,66%. Putin biết điều đó, nhưng ông ta không thể dứt gánh giữa chừng để vinh quang sụp xuống như một lâu đài bằng cát. Ông đã công bố chuẩn bị cho một người kế tiếp có tuổi đời ở khoảng 40, nghĩa là không thuộc thế hệ Sô Viết, để có cái nuối tiếc ảo tưởng như ông và chắc chắn hiểu và gần thế giới văn minh hơn ông.

Nhưng ông Putin vẫn lầm. Nếu ông còn đứng đấy, ông còn không thể không chấp nhận phải cùng lúc đối phó với hai cuộc chiến, ở cả Syria và Ukraine, và nước Nga sẽ sụp đổ trước khi ông có thể thực hiện ý đồ thay đổi của ông.

Nếu đúng là người ta muốn tiêu diệt một nước Nga ảo tưởng, và trước hết là tiêu diệt sự hợm hĩnh vinh quang của con người Putin, thì chiến tranh sẽ được tổ chức trên cả hai mặt trận. Để thay đổi nước Nga thì đây không phải là giải pháp tốn kém.

Paris, 20/03/2018

Bùi Quang Vơm

Putin muốn tiếp tục lãnh đạo Nga trong tư thế một chiến tướng

Trái với các đồng nghiệp đã chú trọng đến nội tình nước Pháp, Courrier International số ra tuẫn lễ này (15-21/03/2018) đã dành trang nhất cho nhân vật Putin, người chắc chắn sẽ trở thành tổng thống nước Nga nhân cuộc bầu cử ngày 18/03. Tuần báo đã nhấn mạnh trên giọng điệu "sắt thép" nhắm vào nước ngoài, để nêu bật sự kiện ông Putin đã phô trương vai trò chiến tướng của mình để chinh phục cử tri trong nước.

Tổng thống Nga Vladimir Putin mít tinh vận động bầu cử ngày 14/03/2018 tại Crimea. Reuters/Maxim Shemetov

Trang bìa tuần báo Courrier International rất rõ ràng : Hàng tựa lớn "Putin, ông chủ cuộc chơi" nổi bật bên trên ảnh vẽ một hệ hành tinh, với mặt ông Putin ở trung tâm, kèm theo ghi chú : "Chắc chắn được bầu lại ngày 18 tháng Ba, tổng thống Nga thách thức Phương Tây và chứng tỏ mình là chiến tướng.

Đối với tuần báo Pháp, ngay trước ngày bầu cử, Vladimir Putin đã muốn gây ấn tượng mạnh nơi cử tri ủng hộ ông cũng như cộng đồng thế giới bằng cách phô trương một kho vũ khí hạt nhân mới. Sự kiện này đã được báo chí Nga cũng như quốc tế bình luận rộng rãi.

Putin nỗ lực khai thác chiêu bài sức mạnh quân sự Nga

Trong một hồ sơ chạy trên 6 trang, Courrier International đã trích dẫn báo Nga nhận định : Ngày 18 tháng Ba tới đây, các công dân Nga sẽ bầu "một vị tổng tư lệnh quân đội" lên làm tổng thống, và để bảo vệ quyền lợi của đất nước được cho là đã bị phương Tây "chà đạp", Putin sẽ quyết tâm khôi phục nước Nga thành một cường quốc đáng gờm như Liên Xô thời xưa.

Đối với tờ Nezavissimaïa Gazeta, nếu vào năm 2012, cử tri Nga đã bầu ông Putin lên làm tổng thống trong tư cách là một người bảo vệ thành quả của những năm 2000 chống lại các tầng lớp tự do giàu có trong nước, vào năm 2018, người Nga sẽ bày tỏ lập trường ủng hộ vị tổng tư lệnh quân đội chống lại một kẻ thù ở bên ngoài.

Theo nhật báo Nga, trong một vài tuần lễ gần đây, Vladimir Putin đã liên tục khai thác chiêu bài sức mạnh quân sự. Ngày 05/03, cuộc mít tinh tại Moskva để ủng hộ ứng cử viên Putin đã diễn ra dưới khẩu hiệu "Vì một nước Nga hùng mạnh". Bản thân ông Putin cũng khai triển chủ đề này trước đó nhân một buổi lễ trao huân chương ngày 23/02, hoặc là trong bài phát biểu gần hai tiếng đồng hồ tại Quốc hội. Putin không còn nói đến khái niệm quyền lực mềm rất phổ biến ở phương Tây, mà chủ yếu đề cập đến sức mạnh quân sự và vũ khí siêu tối tân.

Xã hội Nga, theo tờ Nezavissimaïa, đã chuyển biến từ năm 2014, thời xẩy ra vụ sát nhập bán đảo Crimea, và chiến sự ở vùng Donbass bên Ukraine, dẫn đến các biện pháp trừng phạt của phương Tây. Dư luận nhập tâm lập luận của chính quyền về việc Nga là một pháo đài bị bao vây, và cần phải đấu tranh chống lại các mối đe dọa bên ngoài.

Trong bối cảnh đó, cuộc bỏ phiếu năm 2018 không còn là bầu lên một người có nhiệm vụ quản lý các nguồn lực của đất nước, mà là bày tỏ sự ủng hộ đối với nhân vật lãnh đạo lực lượng vũ trang. Theo các cuộc thăm dò dư luận, cử tri của ông Putin đã chấp nhận cách tiếp cận đó, và trong thời chiến - dù đó là chiến tranh "tiềm tàng", chiến tranh lạnh, hay thậm chí chiến tranh ấm, mọi người đều sẵn sàng chịu đựng gian khó.

Muốn Nga hùng mạnh như Liên Xô "phi Xô Viết"

Courrier International cũng trích dẫn tạp chí "Chuyên Gia", ấn hành tại Moskva, phân tích ý đồ của Vladimir Putin là xây dựng một nước Nga hùng mạnh như Liên Bang Xô Viết thời xưa.

Tuy nhiên, theo tạp chí Nga, ông Putin không hề muốn quay trở lại mô hình chính trị Xô Viết, mà chỉ muốn tiếp tục đề án khôi phục sự thịnh vượng của nước Nga đã bắt đầu từ thời perestroika trước khi Liên Xô bị phân rã. Và trong một thế giới cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, việc khôi phục đó sẽ không làm được nếu không có sức mạnh quân sự.

Tạp chí Chuyên Gia không che giấu thái độ phấn khởi khi nhận định rằng nước Nga đã hùng mạnh trở lại về mặt quân sự, và cho rằng đã có lại một cơ may hoàn thành những gì đã bỏ lỡ trong quá khứ.

Với nước Nga của Putin ngày càng phô trương cơ bắp, phương Tây, và cụ thể là Mỹ, cần phản ứng ra sao ? Courrier International đã trích dẫn một bài báo trên tờ báo Mỹ Washington Post, cho rằng Hoa Kỳ cần phải nhanh chóng tái lập đối thoại với Nga, một quan hệ đang càng lúc càng phức tạp sau khi Donald Trump được bầu làm tổng thống Mỹ.

Riêng nhật báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung thì cho rằng khi tuyên bố hung hăng trên vấn đề vũ khí hạt nhân, Vladimir Putin đã lao vào một chuộc chạy đua võ trang mà ông ta không thể thắng. Có điều là hành động này của tổng thống Nga không phải là không nguy hiểm.

Bí mật về các điệp viên

Hồ sơ lý thú nhất trên các tạp chí Pháp tuần này có lẽ nằm trên tờ Le Point, đã dành trang bìa cho các "Bí mật của các điệp viên Pháp".

Trong hồ sơ dài 15 trang, Le Point trước tiên ghi nhận quân số ngày càng tăng của lực lượng bí mật này : Ở cơ quan tình báo hải ngoại DGSE, hiện có 6500 người, so với 5000 nhân viên trong năm 2014. Còn tại cơ quan phản gián DGST, đang có 4400 người làm việc, trong khi mà vào năm 2014, đơn vị này chỉ có khoảng 3300 nhân viên.

Tạp chí Pháp đặc biệt phác họa chân dung của một số gương mặt lớn của ngành tình báo Pháp, và dành 5 trang để nói về tướng Philippe Rondot (1936-2017), bí danh Max, một nhân vật được coi huyền thoại của ngành tình báo Pháp, nổi tiếng với vụ bắt giữ tay khủng bố khét tiếng Carlos tại Sudan vào năm 1994.

Theo ghi nhận của Le Point, tổng thống Pháp Macron rất quan tâm đến ngành tình báo, nhưng một sĩ quan Pháp đã nhắc nhở rằng ông không nên quên quân đội nói chung trong nhiệm vụ bảo đảm an ninh cho đất nước.

Le Point đã được độc quyền giới thiệu trước quyển Từ Điển Tình Báo (Dictionnaire du renseignement) mà tác giả là những nhân vật thực thụ trong ngành. Quyển sách sắp ra mắt độc giả bao gồm hàng trăm đề mục, nói về những khuôn mặt tiêu biểu trong lịch sử tình báo, những vụ gián điệp nổi bật, các phương pháp hoạt động, các tổ chức…

Ngoài những thông tin bổ ích, quyển từ điển còn có nhiều mẩu chuyện vui nhưng có thật, ví dụ như trường hợp một nhân viên CIA của Mỹ vào năm 2008 hoạt động tại Afghanistan. Vào lúc đang bị khó khăn trong việc thu thập thông tin, điệp viên Mỹ này gặp một tộc trưởng Afghanistan đã già nhưng có bốn cô vợ trẻ. Anh đã sáng trí tặng cho người này bốn viên thuốc Viagra. Lần tiếp xúc thứ hai đã cho thấy ngay hiệu quả của món quà : Vị tộc trưởng đã vui vẻ cung cấp rất nhiều thông tin về phong trào Taliban và các tuyến cung cấp của lực lượng này. Và cuộc nói chuyện kết thúc bằng việc xin thêm vài viên Viagra !

Dân Pháp ủng hộ việc mang thai hộ và thụ tinh nhân tạo

L’Obs đã chú ý đến vấn đề được gói trong hai nhóm từ tắt PMA-GPA, ghi bằng chữ lớn trên trang bìa, dưới ảnh một cậu bé kháu khỉnh, bên trên lời hô : "Người Pháp đồng ý !". Bên trong là một hồ sơ dài 15 trang.

PMA đến từ Procréation Médicalement Assistée, nghĩa là "Sinh sản với sự hỗ trợ của y học", hay nói đơn giản hơn là thụ thai nhân tạo, hoặc là thụ tinh trong ống nghiêm. GPA là chữ viết tắt của Gestation Pour Autrui, tức là "Mang thai hộ người khác".

Đây là hai hoạt động vẫn còn bị hạn chế tại Pháp, mang thai hộ người khác bị cấm hoàn toàn, trong lúc thụ tinh nhân tạo để có con bị cấm nơi các cặp đồng giới tính hay phụ nữ độc thân. Thế nhưng, điều được tuần báo L’Obs ghi nhận, thông qua một cuộc thăm dò do viện BVA thực hiện, là đa số người Pháp ngày nay đã cởi mở hẳn ra và chấp nhận hai vấn đề này :

Có đến gần 60% ủng hộ việc cho các cặp phụ nữ đồng tính, cũng như phụ nữ độc thân được quyền dùng phương pháp thụ tinh nhân tạo để có con. Điều đáng ngạc nhiên hơn là 55% người được hỏi cũng tán đồng hành động mang thai hộ người khác, và hơn 70% người Pháp giờ đây nghĩ rằng một cặp vợ chồng đồng tính có thể nuôi dạy một đứa trẻ một cách đàng hoàng.

Cuộc thăm dò như vậy đã xác nhận một chuyển biến nhận thức quan trọng trong xã hội Pháp vào lúc bộ luật về đạo đức sinh học sẽ được điều chỉnh từ nay đến cuối năm (2018).

Nhà thần học Hồi giáo Tariq Ramadan bị tố lạm dụng tình dục

Tạp chí L’Express cũng bỏ qua các vấn đề quốc tế nóng bỏng để xoáy vào một vụ tai tiếng lạm dụng tình dục đang sôi nổi tại Pháp : Học giả Tariq Ramadan, giáo sư thần học Oxford, một tên tuổi của xu hướng Hồi giáo có thể nói là cực đoan, từng được nhiều học giả, trí thức hay giới trẻ Hồi giáo tung hô, đã bị nhà chức trách Pháp tống giam sau khi bị ít nhất là ba phụ nữ tố cáo về tội hiếp dâm.

L’Express đã dành trang bìa và một hồ sơ dài 12 trang để công bố những "Tiết lộ mới về vụ Ramadan", đặc biệt là trường hợp của "Marie", một cô gái đã nộp đơn kiện Tariq Ramadan tại Paris về tội cưỡng dâm. Cho đến nay, học giả Hồi giáo này luôn bác bỏ những cáo buộc, cho rằng những phụ nữ kiện ông là những kẻ hoang tưởng, trục lợi, nhưng theo L’Express, "câu chuyện của Marie, với hàng ngàn tin nhắn SMS hoặc tài liệu khác mà các nhà điều tra sẽ phân tích, có vẻ rất đáng tin cậy".

Điểm mà L’Express chú ý là hiện một chiến dịch bênh vực Tariq Ramadan đang được tung ra, mà một trong những nhà tài trợ là một doanh nhân người Tunisia, thành thạo trong việc phản công trên Internet, có dưới tay cả một đạo quân gồm từ 1000 đến 2000 "tài khoản giả" trên các mạng xã hội…

Theo L’Express, những người ủng hộ của Ramadan đã được khuyến khích gởi thơ khiếu nại việc Tariq Ramadam bị truy bức đến các tòa soạn báo chí, một bức thư được định dạng sẵn. Bên cạnh đó, cũng có khoảng sáu mươi "trí thức và nhân sĩ thuộc mọi giai tầng xã hội" đã ký tên vào một bài viết đăng trên báo mạng Mediapart ở Pháp, đòi "công lý bình đẳng và vô tư" cho Tariq Ramadan.

Vấn đề được L’Express ghi nhận tuy nhiên là nếu chiến dịch bênh vực Tariq Ramadan có vẻ sôi nổi trên mạng, thì trên đường phố, chiến dịch này hầu như thất bại. Thứ Bảy, mồng 03 tháng Ba vừa qua, trên quảng trường Trocadéro ở Paris, chỉ là một vài chục người là đã dũng cảm chịu đựng giá rét cuối mùa đông để đến biểu tình ủng hộ học giả Hồi giáo.

Cuộc chiến tranh nhôm thép của Donald Trump

Quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump đánh thuế trên nhôm thép nhập khẩu dĩ nhiên đã được các tuần báo bình luận. Đáng chú ý nhất có lẽ là phân tích trên Courrier International, trích dịch bài viết của tờ báo Mỹ Bloomberg Businessweek tại New York, tố cáo sự kiện "Chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch của Trump làm lợi cho Bắc Kinh".

Theo tờ báo, khi đánh thuế nhập khẩu trên thép và nhôm, Washington đã đánh vào những nước bạn mà lẽ ra Mỹ nên kết hợp để ngăn chặn Trung Quốc, một nước nổi tiếng là không từ một trò xấu nào để giành thắng lợi.

Tuần báo Pháp L’Express cũng lo lắng về cuộc chiến tranh thương mại có thể nổ ra giữa Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ do vụ thuế thép và nhôm của Donald Trump.

L’Express đã nêu bật phản ứng của châu Âu khi cho biết : "Jean-Claude Juncker, chủ tịch Uỷ Ban Châu Âu, vừa vạch ra một danh sách các sản phẩm thường được sản xuất tại Mỹ, như bơ đậu phộng, nước cam ở California, rượu Bourbon hoặc xe máy Harley-Davidson".

Có điều là L’Express đã nói thêm : "Tất cả đều được sản xuất tại các bang của trong tay đảng Cộng Hòa – những nơi mà Bruxelles có thể áp dụng các biện pháp trả đũa".

Nhận xét trên có phần không chính xác : California không hề là một tiểu bang trong tay đảng Cộng Hòa, thống đốc hiện thời của California là một đảng viên Dân Chủ, và bản thân tiểu bang này đang đấu tranh chống chính quyền Trump !

Trọng Nghĩa