 | Tổng quan: | 3249601 |
Đe dọa sử dụng sức mạnh hải quân Trung Quốc, khả năng tới đâu ? (RFA, 10/12/2018)
Vào ngày 8/12/2018, Hoàn Cầu Thời báo, một tờ báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc, bản tiếng Anh, đăng phát biểu của ông Đái Húc, Viện trưởng Viện An toàn và hợp tác biển, nói rằng Trung Quốc nên điều tàu chiến vào các vùng biển mà ông gọi là lãnh hải của Trung Quốc ở Biển Đông, để ngăn chận và đâm vào tàu chiến Mỹ nếu các tàu chiến này thực hiện cái gọi là chiến dịch Tự do hàng hải, xâm phạm lãnh hải Trung Quốc.
Tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc, Hông Kong, 7/2017. AFP
Chiến dịch Tự do hàng hải của Mỹ thực hiện ở Biển Đông liên tục trong ba năm gần đây nhằm thách thức đòi hỏi chủ quyền lên đến 90% diện tích Biển Đông.
Lời tuyên bố rất cứng rắn này của một chuyên gia hàng hải và quân sự Trung Quốc được đưa ra ba tháng sau khi tàu Lan Châu của Trung Quốc ra kèm tàu chiến Mỹ Decatur khi chiếc này đi vào khu vực 12 hải lý quanh Đá Gaven tại Trường Sa mà Trung Quốc đang chiếm đóng. Phía Mỹ lên tiếng nói vụ kèm cặp này diễn ra một cách nguy hiểm vì tàu Trung Quốc đi rất sát tàu chiến Mỹ.
Tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, nhận xét về phát biểu của ông Đái Húc như sau :
"Ông Viện trưởng đề xuất cái ý kiến đưa tàu ra để húc, để đâm vào tàu Mỹ là một ý kiến không lành mạnh. Nó còn sai ở chỗ nữa là kích động cái chuyện đối đầu".
Ông Đinh Hoàng Thắng cũng đề cập đến Công ước quốc tế về luật biển, cũng như phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế năm 2016, rằng xung quanh các đảo đá, và bãi cạn mà cuộc sống con người không được duy trì một cách tự nhiên tại chỗ, thì vùng biển xung quanh không phải là của nước nào cả.
Bắc Kinh không đồng ý với phán quyết này.
Một chuyên gia nghiên cứu Biển Đông tại Sài Gòn là Thạc sĩ Hoàng Việt nhận định :
"Có những tín hiệu cho thấy trong nội bộ Trung Quốc có những phe hiếu chiến, thì ông này thuộc phe đó, chủ trương không ngại va chạm với Mỹ".
Tuy nhiên ông Hoàng Việt nói thêm rằng việc đưa ra bình luận rất cứng rắn như vậy qua tờ Hoàn Cầu Thời báo, chứ không phải kênh chính thức của Chính phủ Bắc Kinh, hoặc là tờ Nhân dân Nhật báo, tiếng nói chính thức của nhà nước Trung Quốc, Bắc Kinh có hàm ý "nắn gân" Hoa Kỳ và các đồng minh mà thôi.
Nhận xét về nhiệm vụ của tờ Hoàn Cầu Thời báo, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một chuyên viên nghiên cứu độc lập tại Singapore nói với RFA :
"Trung Quốc có cái truyền thống là chuyện gì họ nói chính thức không được thì họ dùng những cái kênh ba phần tư là chính thức. Tờ Hoàn cầu thời báo là một kênh như vậy, nó là một kênh đối ngoại của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ở kênh này họ thường đưa ra những phát biểu với giọng điệu nói ngược nói xuôi, dọa nạt".
Ông Hoàng Việt nói lý do mà Bắc Kinh không đưa ra lời đe dọa này theo những kênh chính thức là vì họ không có cơ sở pháp lý để đưa ra những đe dọa đó.
Ông Hà Hoàng Hợp cho rằng dù không chính thức, nhưng việc tờ Hoàn cầu thời báo đưa lời bình luận như vậy chứng tỏ một thái độ mà ông gọi là rất "nghiêm trọng" của người Trung Quốc, trong đó có thể bao gồm cả việc trả đũa vụ Mỹ yêu cầu Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính của công ty điện từ Hoa Vi của Trung Quốc với cáo buộc vi phạm lệnh cấm vận của Hoa Kỳ với Iran.
Trả lời câu hỏi rằng với sự va chạm hồi tháng 9/2018 giữa tàu Lan Châu của Trung Quốc và tàu Decatur của Mỹ khi Decatur đi sát đảo do Trung Quốc chiếm đóng, và lời đe dọa của ông Đái Húc vừa mới đưa ra, thì liệu sắp tới va chạm thực sự dẫn tới xung đột có xảy ra không, ông Hoàng Việt nói :
"Sự việc chắc chỉ dừng ở mức độ đó, vì cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đều không muốn chiến tranh xảy ra, không bên nào có lợi cả. Trung Quốc cũng biết sức mạnh hải quân của mình dù đã mạnh hơn rất nhiều so với trước nhưng còn rất lâu mới bằng được Hoa Kỳ".
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cũng đồng ý rằng xung đột hải quân Mỹ Trung rất ít có khả năng xảy ra, thậm chí xung đột hải quân giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á cũng thấp, nhưng ông cảnh báo khả năng khác :
"Chuyện đụng chạm có thể xảy ra ngoài biển nhưng ở một chổ khác, đó là với cảnh sát biển hay là với đám ngư dân Trung Quốc có trang bị súng nhỏ. Vì nếu chúng ta để ý kỹ thì Trung Quốc không ký vào thỏa thuận mở rộng của việc Tránh xung đột không lường trước trên biển, Code for Unplanned Encounters at Sea, tiếng Anh viết tắt là CUES".
CUES được các quốc gia vùng Tây Thái Bình Dương, bao gồm Việt Nam và Trung Quốc, đồng ý với nhau vào năm 2014. Lúc đó CUES được đưa ra chỉ giới hạn ở phạm vi lực lượng hải quân và quân đội của các nước với nhau, và cho đến nay CUES cũng chỉ dừng lại ở mức độ đó. Theo Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, Việt Nam đã đề nghị ký CUES mở rộng bao gồm cả lực lượng cảnh sát biển, ngư dân,… nhưng đến nay Bắc Kinh vẫn chưa đồng ý.
Việc ngư dân Trung Quốc có vũ trang, hoặc được các tàu hải giám có vũ trang của nước này hộ tống đi vào vùng biển của các quốc gia Đông Nam Á, hoặc đụng chạm với ngư dân và hải quân những nước này đã diễn ra từ rất lâu nay, ví dụ như hồi tháng 5/2018 giới chức Việt Nam đã lên tiếng cảnh báo tàu cá Trung Quốc vào đánh cá sâu trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cách Đà Nẵng chỉ có 40 hải lý, với sự hộ tống của lực lượng hải giám có vũ trang của Trung Quốc.
Kính Hòa
***************
Giới chức quân đội Trung Quốc đòi tấn công tàu Mỹ đến Biển Đông (VOA, 12/12/2018)
Một quan chức cấp cao của quân đội Trung Quốc thúc giục hải quân nước này dùng vũ lực để ngăn chặn các hành động của Mỹ trên Biển Đông khi phát biểu tại một hội nghị cuối tuần qua ở Bắc Kinh, theo Taiwan News.
Tàu khu trục USS Decatur có tên lửa dẫn đường của hải quân Mỹ trong một hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông. Tàu chiến này đã từng bị tàu Trung Quốc xuýt đâm vào hồi tháng 9.
Tờ nhật báo Đài Loan cho biết một vị đại tá của Lực lượng Không quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) nói rằng hải quân nước này nên đâm vào các tàu hải quân Mỹ khi các tàu đó tiến hành các hoạt động tự do hàng hải trên "lãnh hải của Trung Quốc" ở Biển Đông.
Cú ‘chạm mặt’ nguy hiểm trên Biển Đông : Trung Quốc đổ lỗi Mỹ
Một hành động gây hấn như vậy chắc chắn sẽ cấu thành sự leo thang căng thẳng như một vụ việc hồi tháng 9 trong đó một tàu khu trục của hải quân Trung Quốc xuýt đâm vào một tàu chiến của Mỹ trên Biển Đông.
Đại tá không quân Trung Quốc Đới Húc, chủ tịch của Viện An toàn và Hợp tác Hàng hải, nói tại hội nghị hôm 8/12 rằng : "Nếu tàu chiến Mỹ một lần nữa đi vào hải phận của Trung Quốc, tôi gợi ý rằng chúng ta nên cử hai tàu chiến : một để chặn chúng lại và một để đâm vào chúng".
Taiwan News, lấy nguồn của Hoàn cầu Thời báo – một tờ báo của nhà nước Trung Quốc đứng ra tổ chức hội nghị, trích lời ông Đới nói : "Trong lãnh hải của chúng ta, chúng ta không cho phép các tàu chiến Mỹ gây ra xáo trộn".
Ông Đới, được biết tiếng với các phát ngôn diều hâu, cho rằng những hoạt động của hải quân Mỹ là những hành động gây hấn nhằm làm suy yếu lãnh thổ của Trung Quốc hơn là một nỗ lực để đảm bảo tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế. Hải quân Mỹ thường xuyên đưa các tàu khu trục và tàu tuần dương đi ngang qua các vùng lãnh hải mà Trung Quốc chiếm giữ trên Biển Đông trong khi các máy bay ném bom của Không lực Hoa Kỳ thường xuyên tiến hành các chuyến bay trên vùng trời khu vực này làm Bắc Kinh gận dữ.
Trong hoạt động gần đây nhất vào cuối tháng 11, hải quân Mỹ gửi tàu tuần duyên USS Chancellorsville có tên lửa lớp Ticonderoga dẫn đường tới thách thức các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc gần quần đảo Hoàng Sa.
Hoàn cầu Thời báo thường có những bài viết mang tính khiêu khích và khác với những cơ quan truyền thông nhà nước khác của Trung Quốc như Xinhua cũng như thu hút thành phần độc giả khác ở nước này. Phát ngôn của ông Đới tại hội nghị hôm 8/12 có vẻ đi theo đường lối đó khi vị đại tá không quân này dường như hoan nghênh sự gia tăng về những căng thẳng và cho rằng việc đối đầu trên Biển Đông có thể tạo ra một cơ hội cho Trung Hoa lục địa lấy lại được Đài Loan.
"Nó sẽ làm tăng tốc việc đoàn tụ của chúng ta với Đài Loan", ông Đới được trích lời nói tại hội nghị. "Hãy chuẩn bị và chờ xem. Một khi có một cơ hội chiến lược, chúng ta phải sẵn sàng để giành lại Đài Loan".
Những bình luận của ông Đới về việc dùng vũ lực trên Biển Đông được đưa ra sau vụ các tàu chiến của Trung Quốc và Mỹ xuýt đâm nhau hồi tháng 9. Tàu khu trục lớp Lữ Dương (Luyang) của Trung Quốc đối đầu với tàu khu trục USS Decatur có tên lửa lớp Arleigh Burke dẫn đường trong một hoạt động ở Quần đảo Hoàng Sa.
Trong sự việc mà phía Mỹ gọi là "không an toàn", tàu Trung Quốc dường như sẵn sàng đâm vào tàu Mỹ để đẩy họ ra khỏi tuyến hàng hải. Chuyên gia về chính sách ngoại giao của The Diplomat, Ankit Panda, mô tả vụ việc là "hành động trực diện và nguy hiểm nhất của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc nhằm can thiệp vào hoạt động hợp pháp của hải quân Mỹ trên Biển Đông cho tới lúc này".
Biển Đông : Mỹ lại điều tàu tuần tra gần Hoàng Sa (RFI, 30/11/2018)
Hôm thứ Hai 26/11/2018 vừa qua, một tuần dương hạm Mỹ đã được phái đến tuần tra trên vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa tại Biển Đông hiện đang nằm trong tay Trung Quốc.
Tàu chiến Mỹ USS Chancellorsville (CG-62) đang vào cảng Hồng Kông, ngày 21/11/2018. ANTHONY WALLACE / AFP
Thông tin về chuyến tuần tra mới nhất của Hải Quân Mỹ gần Hoàng Sa đã được kênh truyền hình Mỹ CNN loan báo hôm qua, 29/11, trích dẫn hai quan chức Mỹ cao cấp.
Trong một thông báo, thiếu tá Hải Quân Nathan Christensen, phát ngôn viên Hạm Đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ xác nhận : "Tuần dương hạm USS Chancellorsville đã di chuyển trong vùng phụ cận quần đảo Hoàng Sa để thách thức yêu sách chủ quyền trên biển quá đáng (của Trung Quốc), cũng như duy trì quyền tiếp cận vùng biển theo luật pháp quốc tế".
Thiếu tá Christensen nhắc lại : "Lực lượng Mỹ hoạt động hàng ngày trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, trong đó có Biển Đông. Mọi hoạt động của Mỹ đều phù hợp với luật pháp quốc tế và nhằm cho thấy là Mỹ có thể điều động chiến hạm và phi cơ đến bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép".
Một quan chức Mỹ khác cho biết thêm, khi thực hiện chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải gần Hoàng Sa, tuần dương hạm USS Chancellorsville đã bị một chiếc tàu Trung Quốc bám theo, nhưng không có sự cố đáng tiếc nào xẩy ra.
Hai quan chức Mỹ cũng xác nhận là Trung Quốc đã chính thức gởi công hàm ngoại giao để phản đối hoạt động của chiếc USS Chancellorsville tại Hoàng Sa.
Giới quan sát đặc biệt ghi nhận tần suất dồn dập của các chiến dịch tuần tra của lực lượng Mỹ trên Biển Đông. Vào cuối tháng 9/2018, Hoa Kỳ đã phái khu trục hạm USS Decatur đi vào bên trong vùng 12 hải lý quanh đá Ga Ven và đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa đang nằm trong tay Trung Quốc.
Vào khi ấy, một khu trục hạm Trung Quốc đã xông ra cắt đường tàu Mỹ, suýt gây nên sự cố. Washington đã tố cáo một hành vi "không an toàn và thiếu chuyên nghiệp".
CNN trích dẫn thống kê của quân đội Mỹ ghi nhận 18 vụ "chạm trán không an toàn" trên biển với lực lượng Trung Quốc ở Thái Bình Dương từ năm 2016 đến nay.
Chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải của Mỹ gần Hoàng Sa được tung ra hai hôm trước một chiến dịch tương tự với khu trục hạm Mỹ USS Stockdale và tàu tiếp liệu USNS Pecos đi ngang qua eo biển Đài Loan vào ngày 28/11.
Mục tiêu gây áp lực tối đa đối với Trung Quốc của hai động thái gần như đồng thời này - chiến thuật lưỡng diện giáp công trên biển - không thể không rõ ràng hơn, vào lúc mà tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến tiếp xúc với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20, trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đang gay gắt.
Trọng Nghĩa
*****************
Việt Nam tìm kiếm hợp tác để đối phó với Trung Quốc (RFI, 30/11/2018)
Lập đội tầu ngầm, mua thêm tầu chiến, tầu hộ tống mới, mở cảng đón tầu chiến nước ngoài hay tham gia các cuộc tập trận hải quân với nhiều nước khác… Tất cả những điều đó cho thấy những năm gần đây Việt Nam đang nỗ lực tăng cường sức mạnh cho hải quân nhằm đối phó với các hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Việt Nam mua 6 tầu ngầm hạng Kilo của Nga - @wikipedia.org
Tuy nhiên, khi trả lời phỏng vấn tạp chí Defense & Sécurité Internationale (Quốc Phòng và An Ninh Quốc Tế), ông Wu Shang-Su, chuyên gia về chiến lược quân sự trường S. Rajaratnam School of International Studies, Nanyang Technological University tại Singapore, cho rằng trong một thế tương quan lực lượng bất cân xứng, Việt Nam buộc phải tìm kiếm các mối hợp tác để đối phó với Trung Quốc. RFI Tiếng Việt xin giới thiệu.
RFI : So với sự phát triển của hải quân Trung Quốc hay Nhật Bản, Việt Nam có vẻ kín đáo hơn dù là nước này đang gia tăng sức mạnh của mình. Việc tăng cường này sẽ tác động đến thế cân bằng quân sự trên Biển Đông như thế nào ?
Wu Shang-Su : Liên quan đến các việc đã làm được và tiềm năng phát triển, hải quân Việt Nam không thể sánh với Trung Quốc và Nhật Bản. Tuy nhiên, việc tăng cường năng lực hải quân có thể vẫn có tác động, dưới nhiều hình thức.
Thứ nhất, Việt Nam có thể đối mặt với nhiều kịch bản, từ xung đột vũ trang ở cường độ thấp đến trung bình, thậm chí có thể gây thiệt hại nặng nề cho Trung Quốc trong một cuộc xung đột ở mức độ cao.
Thứ hai, cho dù các thủy thủ của Việt Nam tương đối ít có kinh nghiệm và khả năng kháng cự ngắn ngủi, nhưng khi có xung đột, sáu chiếc tầu ngầm của Việt Nam có thể sẽ tạo ra một sự bất định, gây phức tạp cho các tính toán của các nhà hoạch định chiến lược của Trung Quốc.
Thứ ba, trong kịch bản xảy ra cuộc chiến toàn diện, lãnh thổ Việt Nam, đảo Hải Nam, khu căn cứ của Hạm đội phương Nam, nơi neo đậu của những chiếc tầu ngầm hạt nhân phóng tên lửa của Trung Quốc, đều nằm trong tầm bắn của cả hai phía.
Cuối cùng, vì hải quân của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc phải đối mặt với nhiều kẻ thù hơn là đồng nghiệp Việt Nam, mọi thiệt hại hay tổn thất quan trọng, thậm chí Việt Nam còn có thể xác định và khoanh vùng một số lực lượng của Trung Quốc, tất cả những điều này đều ảnh hưởng đến thế cân bằng của các cường quốc hải quân trên nhiều mặt trận khác, trong đó có mặt trận Trung – Nhật ở biển Hoa Đông.
RFI : Với 6 chiếc tầu ngầm, nhiều tầu chiến và tầu hộ tống mới, hải quân Việt Nam đã có được thế mạnh nào đó. Việc tăng cường quân lực có được tiếp tục hay không ? Hải quân Việt Nam đã biết cách khai thác các khả năng mới này chưa ?
Wu Shang-Su : Theo các thông tin công khai, Hà Nội đã không mua các thiết bị hải quân có kỹ thuật cao hơn. Điều đó có thể cho thấy sự hạn hẹp về ngân sách hay nhân lực, thậm chí là cả hai. Chi phí mua, đào tạo và bảo trì cao có lẽ đã cản trở Việt Nam tăng cường sức mạnh hải quân, chí ít trong tạm thời.
Về việc huấn luyện, thông tin được bảo mật rất kỹ. Chúng tôi chỉ có thể nói rằng Việt Nam cần một khoảng thời gian, rất có thể là vài năm, thậm chí là một thập niên, để các thủy thủ làm chủ được các trang thiết bị này. Về phần tác chiến liên binh chủng, thời hạn huấn luyện có thể còn lâu hơn.
RFI : Ông còn là tác giả của nhiều bài viết về tính hữu ích của các pháo đài trên biển. Liệu có những điểm đồng dạng nào với việc quân sự hóa các đảo nhỏ ở Biển Đông hay không ?
Wu Shang-Su : Đúng là người ta có đề nghị tôi so sánh ý tưởng của tôi với tình hình Biển Đông. Tuy nhiên, khối lượng thiết bị, vũ khí tại phần lớn các vị trí đều quá thấp để có thể gọi là pháo đài. Các vị trí quân sự của Trung Quốc có vẻ gần giống như chỉ để triển khai các loại tên lửa địa đối không và chống tầu chiến.
Nhưng hiện vẫn chưa có một thông tin nào cho phép xác định xem những công trình xây dựng đó có thể chống chọi được với các đợt tấn công bằng các loại đạn được dẫn đường chính xác hay các loại bom hạng nặng. Theo các ảnh vệ tinh, những cơ sở quân sự này của Trung Quốc có thể vẫn chưa đủ kiên cố.
RFI : Giống như nhiều quốc gia khác, Việt Nam đang chiếm giữ và quân sự hóa nhiều đảo nhỏ. Vậy họ làm thế nào bảo vệ chúng chống lại được sức mạnh ngày càng được tăng cường ồ ạt của Trung Quốc ?
Wu Shang-Su : Theo những nguồn tin công khai, việc quân sự hóa các vị trí xa bờ của Việt Nam chỉ ở mức khiêm tốn, có thể không có triển khai tên lửa, ngoại trừ hệ thống tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) hay các hệ thống vũ khí hiệu quả khác. Do vậy, việc bắn chặn hay gây nhiễu đúng lúc các căn cứ trên bộ sẽ có ý nghĩa quyết định. Có thể trong một tương lai không xa, các vũ khí thiết bị của những chốt quân sự này cũng sẽ được hiện đại hóa nhằm ngăn chận các lực lượng Trung Quốc thực hiện việc đã rồi.
RFI : Hợp tác sẽ là vấn đề chủ chốt bảo đảm an ninh cho Việt Nam (giống như bao quốc gia khác), nhưng vì các nguyên nhân lịch sử, việc hợp tác cũng có thể khó thực thi. Triển vọng hợp tác với Nhật Bản, Pháp hay Mỹ ra sao ?
Wu Shang-Su : Không như Philippines, Việt Nam triển khai nhiều nỗ lực quan trọng tìm kiếm hợp tác với nhiều quốc gia khác, đặc biệt là với Nga và Ấn Độ. Đối với ba nước, hợp tác trong lĩnh vực tuần duyên có lẽ là khả dĩ nhất và nhiều dự án đang được tiến hành giữa Việt Nam và Nhật Bản, thậm chí cả Hoa Kỳ.
Nước Pháp khó có thể gởi các tầu tuần duyên sang Châu Á, nhưng vẫn có thể có các cuộc gặp, trao đổi giữa nhân sự hai bên cũng như nhiều hoạt động khác. Do phạm vi các cuộc tập trận hải quân là khá rộng, từ tìm kiếm và cứu hộ sang cả chiến đấu liên binh chủng, Nhật Bản, Pháp và Mỹ cũng có thể tìm ra được những cuộc luyện tập thỏa mãn các bên.
Tuy nhiên, hải quân Việt Nam, vốn chịu ảnh hưởng mạnh của Nga trên phương diện học thuyết cũng như là phương tiện, có thể sẽ là một trở ngại cho sự hợp tác. Vả lại, vào lúc các thủy thủ Việt Nam đang dồn sức để làm chủ năng lực chiến đấu của mình, khả năng sẵn sàng hợp tác của họ dường như là có hạn.
Minh Anh
*****************
Chiến hạm Mỹ lại băng qua eo biển Đài Loan (RFI, 29/11/2018)
Lần thứ ba trong năm 2018, ngày 28/11/2018, các chiến hạm của Hải Quân Hoa Kỳ lại băng qua eo biển Đài Loan. Theo lời phát ngôn viên Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, khu trục hạm USS Stockdale và tàu tiếp nhiên liệu USNS Pecos đã đi qua eo biển này trong một chuyến hải hành "bình thường". Phát ngôn viên này khẳng định là "Hải Quân Hoa Kỳ sẽ tiếp tục di chuyển và hoạt động tại bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép".
Khu trục hạm USS Stockdale của Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ. Ảnh minh họa. CC/U.S. Navy
Theo lời một quan chức Mỹ nói với hãng tin AFP, ngày 28/11, các chiến hạm của Trung Quốc cũng đã có mặt ở vùng eo biển Đài Loan, những trao đổi giữa các chiến hạm này với chiến hạm Mỹ diễn ra một cách "an toàn" và "chuyên nghiệp".
Bắc Kinh đã từng phản đối Washington sau khi hai chiến hạm Mỹ ngày 22/10 đi qua eo biển nằm giữa Đài Loan với Trung Hoa lục địa, xem đây là một hành động xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc. Vào lúc đó, bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã tuyên bố : "Vấn đề Đài Loan có liên quan đến chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ Trung Quốc. Đây là hồ sơ quan trọng nhất và nhạy cảm nhất trong quan hệ Mỹ-Trung".
Hoa Kỳ lại đưa chiến hạm đến eo biển Đài Loan trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh với Washington vẫn không giảm đi. Ngày 28/11, đại diện Thương Mại của Mỹ Robert Lighthizer đã ra thông cáo chỉ trích Trung Quốc không cải tổ chính sách thương mại. Ông Lighthizer còn dọa là Mỹ sẽ đánh thuế lên xe hơi của Trung Quốc để đáp trả việc Bắc Kinh áp thuế 40% lên xe hơi nhập từ Hoa Kỳ.
Đại diện Thương Mại Mỹ tuyên bố như trên vào lúc tổng thống Donald Trump dự trù gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tuần này bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Argentina để bàn về thương mại. Theo lời một cố vấn của tổng thống Hoa Kỳ, ông Larry Kudlow, tổng thống Trump cho rằng hai bên có khả năng đạt được thỏa thuận trong cuộc gặp này.
Thanh Phương
Năm 2016 tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bắt đầu sưởi ấm quan hệ với Trung Quốc để có được đầu tư, Bắc Kinh từng hứa cung cấp 24 tỷ đô la tín dụng để Manila nâng cấp hạ tầng cơ sở.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (P) trong buổi tiệc tối ở dinh tổng thống Malacanang, Manila, 20/11/2018. Mark Cristino
Thế nhưng theo các chuyên gia chỉ có một số rất ít được thực sự chi ra. Chuyến công du Philippines đầu tiên của một chủ tịch Trung Quốc từ hơn một thập niên, hai hôm 20 và 21/11/2018 vừa qua cũng không làm thay đổi toàn cảnh đó, trong lúc ông Duterte bị cáo buộc là đã bị lừa khi đã dâng trước chủ quyền Biển Đông của Philippines cho Trung Quốc.
Trong bài phân tích ngày 23/11 mang tựa đề "Quyết định của Philippines xoay trục qua Trung Quốc vẫn chưa mang lại lợi quả, và Manila vẫn ngóng trông các khoản tiền cam kết" (The Philippines' pivot toward China has yet to pay off, as Manila awaits promised funds), kênh truyền thông Mỹ CNBC đã nêu bật phản ứng của công luận Philippines, đang phê phán chính quyền Duterte là đã vội vã nhượng bộ Trung Quốc về địa chính trị ở Biển Đông để đánh đổi lấy hư không.
Đổi phán quyết Biển Đông để lấy 24 tỷ đô la cam kết đầu tư, nhưng chưa thấy gì
Theo nhà báo Nyskha Chandran của CNBC, sau khi tuyên bố "bỏ Mỹ, theo Tàu" và năm 2016, ông Duterte đã được chính quyền Tập Cận Bình cam kết 24 tỷ đô la đầu tư và tín dụng để năng cấp hạ tầng cơ sơ tại Philippines, nhưng cho đến nay, hầu như Manila vẫn chưa thấy tăm hơi những khoản cam kết đó.
Bắc Kinh đã hứa với Manila đến10 dự án hạ tầng cơ sở to lớn, nhưng theo nhà chính trị học Richard Heydarian, thuộc Đại học La Salle ở Philippines, chỉ mới có một dự án là đã đi vào thực hiện. Trong lúc đó thì ông Duterte đã "giảm nhẹ hẳn việc tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc, và đi theo đường lối của Bắc Kinh".
Cựu tổng thống Philippines Benigno Aquino đã đưa vấn đề tranh chấp lãnh thổ Trung Quốc - Philippines ở Biển Đông ra trước Tòa Trọng Tài La Haye, và năm 2016, Tòa án đã ra phán quyết thuận lợi cho Manila, vô hiệu hóa yêu sách của Bắc Kinh. Trung Quốc đã bác bỏ phán quyết đó. Nhiều người đã chỉ trích ông Duterte là đã không làm gì để đòi hỏi Bắc Kinh tôn trọng phán quyết.
Chẳng những thế, chỉ vài tháng sau phán quyết nói trên thì ông Duterte lại thay đổi chính sách đối ngoại, tuyên bố chia tay với đồng minh Hoa Kỳ để quay sang đồng hành với Bắc Kinh.
Quyết định trên đã khiến nhiều người Philippines giận dữ. Họ cho rằng tổng thống của họ đã nhượng bộ ở Biển Đông để có được tiền từ Trung Quốc nhưng lại chẳng thấy gì.
Gần một nửa trong số 75 dự án hạ tầng cơ sở của ông Duterte - trụ cột của chiến lược kinh tế "Xây Dựng, Xây Dựng và Xây Dựng", trị giá 180 tỷ đô la, dự trù dùng tiền của Trung Quốc, nhưng đến nay, theo hãng tin Anh Reuters chỉ mới có ba đề án là nhận được tài trợ.
Bộ trưởng tài chính Philippines Benjamin Diokno, hôm thứ Hai tuần trước (19/11), đã thừa nhận rằng đầu tư Trung Quốc đến rất chậm.
Hiện nay tổng thống Duterte vẫn còn được hậu thuẫn rộng rãi của dân chúng, nhưng các cuộc thăm dò cho thấy người Philippines rất dè dặt về chính sách của ông đối với Trung Quốc. Theo kết quả cuộc thăm dò dư luận do viện Social Weather Station công bố hôm 19/11, hơn 80% người được hỏi cho rằng Philippines nên chống lại việc Trung Quốc quân sự hóa các đảo nhân tạo đã bồi đắp ở Biển Đông.
29 thỏa thuận ký kết, nhưng chỉ là thứ yếu
Trong bối cảnh những cam kết tài trợ của Trung Quốc cho ông Duterte rõ ràng là chưa thành hiện thực, đồng thời chính sách thân Bắc Kinh của tổng thống Philippines bị chỉ trích là không mang lại lợi ích mong muốn, nhiều nhà quan sát cho rằng Bắc Kinh sẽ phải cố buông ra một cái gì nhân chuyến công du Philippines của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Quả thực là nhân chuyến thăm Philippines của ông Tập Cận Bình, Manila và Bắc Kinh đã ký đến 29 thỏa thuận trên nhiều lãnh vực, từ hợp tác giáo dục cho đến xây dựng khu công nghiệp. Tuy nhiên, theo chuyên gia Heydarian, khi xem xét kỹ, thì giá trị các văn kiện đó chẳng là bao.
Đại đa số các văn bản được ký kết chỉ là những biên bản ghi nhớ và những khuôn khổ hợp tác mơ hồ, hầu như có rất ít thỏa thuận có liên quan đến việc thực hiện các dự án hạ tầng cơ sở quan trọng.
Trong một bản thông cáo công bố hôm thứ Tư 21/11 vừa qua, phó tổng thống Philippines bà Leni Robredo, một trong những chính khách đối lập với tổng thống Duterte, đã lên tiếng lưu ý rằng "tình hữu nghị song phương không được quyền ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia và dân tộc". Đối với phó tổng thống Robredo : "Chủ quyền của Philippines không thể bị tác động bởi bất kỳ thỏa thuận nào với bất kỳ quốc gia nào".
Trung Quốc đã được Duterte nhượng bộ về Biển Đông nên không cần giữ lời hứa
Khái niệm chủ quyền được bà Robredo nhắc đến được cho là liên quan đến Biển Đông. Trong chuyến thăm Philippines của ông Tập Cận Bình, hai bên đã cam kết quản lý đúng đắn các bất đồng ở Biển Đông.
Điều làm giới quan sát thắc mắc là không rõ là tổng thống Duterte có đề cập đến phán quyết của Tòa Trọng Tài La Haye năm 2016 hay không. Thế nhưng hai bên đã ký một thỏa thuận cùng khai thác dầu khí ở vùng biển tranh chấp, cho dù theo phán quyết nói trên thì Trung Quốc không có quyền hạn gì ở vùng này.
Theo chuyên gia Malcolm Cook, thuộc viện nghiên cứu Đông Nam Á Yusof Ishak tại Singapore, thì "tổng thống Duterte đang ở trong thế yếu trước Trung Quốc và chính ông đã tự đặt mình trong thế đó".
Chuyên gia này giải thích : "Ông Duterte đã xích lại gần Trung Quốc quá nhanh, quá toàn diện ngay sau khi lên cầm quyền, và đã cho Trung Quốc tất cả những gì họ muốn trước khi Bắc Kinh đền đáp lại. Cho nên không mấy ngạc nhiên khi thấy những lợi lộc kinh tế mà Trung Quốc hứa cho Philippines lại đến ít và chậm hơn là cam kết".
Theo giới quan sát, có nhiều lý do khiến Trung Quốc tài trợ chậm trễ cho các đề án hạ tầng cơ sở của Philippines.
Các đề án như tuyến đường xe lửa Mindanao Railway chẳng hạn, một phần của Con Đường Tơ Lụa Mới, mang tính chất chính trị nhiều hơn là thương mại, do đó các ngân hàng Trung Quốc do dự trong việc chi tiền. Theo chuyên gia Cook, "Sáng kiến Một Vành Đai, Một Con Đường đã bắt nhiều ngân hàng phải gồng gánh những khoản cho vay về hạ tầng cơ sở mà hiệu quả rất đáng ngờ".
Ông Heydarian thì nhìn thấy một khía cạnh khác : "Bắc Kinh không cảm thấy cần phải gấp rút đầu tư vì họ đã đạt được những nhượng bộ mà họ muốn từ Manila".
Mai Vân
Nguồn : RFI, 26/11/2018
Nga tập trận chung với Brunei ở Biển Đông (RFA, 23/11/2018)
Hạm đội Thái Bình Dương của Nga vừa có một cuộc tập trận chung với Hải quân Brunei ở Biển Đông. Hãng tin TASS của Nga trích lời phát ngôn viên hạm đội ông Nikolai Voskresensky cho biết như vậy hôm 23/11.
Hình minh hoạ. Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte duyệt đội danh dự của Hải quân Nga trong chuyến thăm của tàu Varyag tới Cảng Nam ở Manila hôm 21/4/2017 - AFP
Ông Voskresensky cho biết một lực lượng thuộc hạm đội bao gồm tàu tuần dương có tên lửa Varyag, khu trục hạm Đô Đốc Panteleyev và tàu chở dầu Boris Butoma vừa hoàn tất chuyến thăm cảng Muara của Brunei. Sau đó các tàu này và Hải quân Brunei đã thực hiện một cuộc diễn tập chung ở Biển Đông để huấn luyện việc tìm kiếm cứu nạn và thông tin liên lạc.
Các tàu thuộc hạm đội Thái Bình Dương của Nga đang thực hiện một chuyến đi kéo dài 3 tháng bắt đầu từ ngày 1/10 vừa qua, xuất phát từ cảng Vladiivostok. Các thuỷ thủ Nga, theo TASS cho biết, sẽ tham gia một số các cuộc tập trận bao gồm cả cuộc tập trận chung với Ấn Độ. Trước đó, tàu Nga cũng đến thăm Nhật Bản, Nam Hàn, và Trung Quốc.
********************
Đài Loan bắt đầu tập trận bắn đạn thật trên Biển Đông (VOA, 22/11/2018)
Cơ quan Tuần duyên của Đài Loan bắt đầu các cuộc tập trận bắn đạn thật trên đảo Ba Bình trên Biển Đông hôm 21/11. Các cuộc tập trận dự kiến kéo dài tới 23/11, theo nhật báo Taiwan News.
Tàu của tuần duyên Đài Loan gần đảo Ba Bình trên Biển Đông. Đài Loan bắt đầu tập trận bắn đạn thật trên hòn đảo mà Việt Nam cũng tuyên bố chủ quyền này.
Cơ quan Tuần duyên Đài Loan nhấn mạnh rằng các cuộc tập trận này nhằm mục đích duy trì an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của Đài Loan, và cuộc tập trận là một phần trong các hoạt động thường lệ hàng năm, theo bản tin tiếng Trung Quốc của United Daily News được nhật báo Đài Loan trích dẫn.
Đảo Ba Bình, còn được gọi là Itu Aba, là một phần thuộc quần đảo Trường Sa trong vùng Biển Đông có tranh chấp. Hòn đảo này nằm dưới sự quản lý của Quận Kỳ Tân, thành phố Cao Hùng của Đài Loan, mặc dù Việt Nam, Trung Quốc và Philippines đều tuyên bố chủ quyền đối với đảo này.
Tháng 8 vừa qua, chính phủ Việt Nam phản đối việc Đài Loan đặt pháo trên hòn đảo này và lên kế hoạch tập trận. Trước đây trong tháng, chính phủ Đài Loan nói Việt Nam và các nước khác không nên lo lắng về các cuộc tập trận bắn đạn thật của họ.
Việt Nam cáo buộc Đài Loan là tìm cách làm mất ổn định khu vực bằng việc tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật trong quần đảo Trường Sa, theo truyền thông trong nước.
Phát biểu hôm 23/8, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nguyễn Phương Trà gọi các cuộc tập trận của Đài Loan trên đảo Ba Bình là một sự "xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, đe dọa an ninh an toàn hàng hải và hàng không khu vực, gây căng thằng và làm phức tạp tình hình".
Cơ quan Tuần duyên Đài Loan hôm 20/11 nói rằng khu vực xung quanh đảo Ba Bình đang ổn định và các hoạt động đã được lên kế hoạch sẽ được tiến hành như đã định. Các buổi tập sẽ diễn ra từ 6 giờ sáng đến 9 giờ tối hàng ngày trong hai ngày và sau đó sẽ có một ngày tổng kết.
Các quan chức của Bộ Quốc phòng Đài Loan đã tới đảo Ba Bình để đánh giá hoạt động quốc phòng của đảo cũng như đảm bảo rằng các cuộc tập trận diễn ra an toàn. Các cuộc tập trận dự kiến diễn ra cả trên đảo và khu vực xung quanh.
Cơ quan Tuần duyên Đài Loan nhấn mạnh rằng các cuộc tập trận là một hoạt động huấn luyện thường xuyên và sự kiện này không phải là tập trận quân sự. Báo Đài Loan dẫn lời Bộ Ngoại giao Đài Loan nói Bộ đã thông báo cho chính phủ Việt Nam về cuộc tập trận này.
*********************
Việt Nam mới lên tiếng phản đối Trung Quốc xây dựng một cấu trúc mới trên bãi đá Bông Bay ở Hoàng Sa.
Trụ sở Bộ Ngoại giao Việt Nam ở Hà Nội.
Tại buổi họp báo thường kỳ hôm 22/11, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Trà nói rằng "việc Trung Quốc tiếp tục tiến hành các hoạt động trên quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo này, đi ngược lại nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước, vi phạm thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam – Trung Quốc và Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002 giữa ASEAN – Trung Quốc, làm phức tạp, căng thẳng tình hình ở Biển Đông".
Bà Trà nói tiếp rằng "Việt Nam kiên quyết phản đối hành động nêu trên của Trung Quốc và yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay và không tái diễn những hành động tương tự, tôn trọng chủ quyền của Việt Nam và luật pháp quốc tế, có hành động thiết thực đóng góp vào việc phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam – Trung Quốc, cũng như duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông".
Tới tối ngày 22/11, VOA tiếng Việt chưa thấy phản ứng của Trung Quốc đối với lời kêu gọi của Việt Nam.
Tuyên bố trên được đưa ra sau khi Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở ở thủ đô Washington công bố những hình ảnh vệ tinh cho thấy một "cấu trúc mới, khiêm tốn" trên bãi đá Bông Bay.
Cũng trong buổi họp báo trên, bà Trà còn lên tiếng phản đối việc Đài Loan tập trận bắn đạn thật trên đảo Thái Bình mà Việt Nam gọi là Ba Bình.
"Việc Đài Loan bất chấp phản đối của Việt Nam tiếp tục tổ chức diễn tập bắn đạn thật ở vùng biển xung quanh Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam đối với quần đảo này, đe dọa hòa bình, ổn định, an toàn, an ninh hàng hải, gây căng thẳng và làm phức tạp tình hình ở Biển Đông", Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam nói.
Còn khi được hỏi về phản ứng của Hà Nội đối với việc Trung Quốc và Philippines mới ký biên bản ghi nhớ về hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông, bà Trà nói rằng hợp tác giữa hai nước này "chỉ có thể được tiến hành tại những khu vực mà hai nước có chủ quyền và quyền chủ quyền theo đúng các quy định của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982".
Biển Đông : Mỹ "kiên quyết không nhượng bộ Trung Quốc" (RFI, 20/11/2018)
Phát biểu tại Hồng Kông ngày 19/11/2018, một quan chức ngoại giao Mỹ một lần nữa đã nhắc lại rằng Washington sẽ không nhượng bộ Bắc Kinh trong các vấn đề Biển Đông và Đài Loan, cho dù Mỹ vẫn mong muốn duy trì hợp tác ngoại giao cấp cao với Trung Quốc thông qua các cuộc đối thoại song phương và đa phương.
Hàng không mẫu hạm Mỹ USS Theodore Roosevelt trong vùng Biển Đông. Tháng 4/2018. Reuters
Theo nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, ông Patrick Murphy, phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách khu vực Đông Á - Thái Bình Dương của bộ Ngoại Giao Mỹ, từng tháp tùng phó tổng thống Mỹ Mike Pence công du Châu Á vào tuần trước, đã quy trách nhiệm cho Trung Quốc là bên đã phức tạp hóa và làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của hai vấn đề Biển Đông và Đài Loan đang khuấy động quan hệ Mỹ - Trung hiện nay.
Đối với quan chức Mỹ này, trên cả hai vấn đề Biển Đông và Đài Loan, Hoa Kỳ đã duy trì được nguyên trạng từ nhiều thập niên qua, nhưng hiện nay, "Trung Quốc đang thay đổi hiện trạng ở cả Biển Đông lẫn Đài Loan, và điều đó dẫn tới căng thẳng và hỗn loạn, làm cho tình hình ngày càng rắc rối thêm".
Về Biển Đông, ông Murphy cho rằng : "Làm sao đối thoại được khi vào cùng một lúc, một quốc gia tiếp tục xây dựng, cải tạo và quân sự hóa… phá vỡ lòng tin".
Theo South China Morning Post, tuyên bố trên đây nhắc đến việc Trung Quốc bồi đắp 7 đảo nhân tạo trên Biển Đông, và quyết định triển khai quân lính và vũ khí lên các thực thể này.
Các vụ trực diện giữa chiến hạm Trung Quốc và Hoa Kỳ đã tăng lên trong thời gian qua ở Biển Đông, nơi Đài Bắc và Bắc Kinh có tranh chấp với 4 nước Đông Nam Á là Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei. Mỹ đã nhấn mạnh quyền tự do lưu thông của mình trong vùng biển này, trong khi Trung Quốc cho rằng họ có chủ quyền trong khu vực.
Trọng Nghĩa
*****************
Mỹ điều tàu sân bay tới Biển Đông (RFA, 20/11/2018)
Hôm 20/11 hãng tin AP cho biết Hoa Kỳ vừa điều hai tàu sân bay chuẩn bị đến Biển Đông là tàu USS Ronald Reagan và tàu USS John C. Stennis.
Hình chụp của Hải quân Mỹ : Tuần dương USS Antietam đi cạnh tàu sân bay USS Ronald Reagan ở Biển Philippines hôm 21/6/2018 - AFP
Tờ Liberty Times của Đài Loan trích thông báo của quân đội Mỹ cho biết tàu sân bay USS Ronald Reagan đã nhập cùng với các tàu khu trục US Antietam và USS Milius là những tàu vừa đi qua eo biển Đài Loan gần đây để chuẩn bị vào Biển Đông.
Trong khi đó, tàu sân bay USS John C. Stennis hiện vẫn ở gần Philippines. Tàu này sau đó cũng sẽ đến Biển Đông.
Trước đó, tại thượng đỉnh APEC hồi cuối tuần qua ở Papua New Guinea, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã lên tiếng cảnh báo Trung Quốc rằng Biển Đông không thuộc về bất kỳ ai và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cho máy bay và tàu chiến đi qua khu vực này nhằm đảm bảo quyền tự do hàng hai và hàng không trong khu vực.
Theo AP, Trung Quốc mới đây đã đồng ý cho tàu USS Ronald Reagan cùng ba tàu khác của Hải quân Mỹ đến Hong Kong. Ba tàu khác được cho biết là các tàu Curtis Wilbur, Chancellorsville và Benford. AP trích thông tin từ cơ quan chức năng cảng Hong Kong cho biết những tàu này sẽ đến Hong Kong vào ngày 21/11. Trước đó, vào tháng 9, Trung Quốc đã từ chối không cho tàu sân bay Mỹ đến Hong Kong giữa lúc có những căng thẳng trong quan hệ hai nước.
Chuyến thăm Hong Kong của tàu sân bay Mỹ lần này diễn ra vào ngay trước thượng đỉnh Mỹ Trung nhân hội nghị các nước G 20 ở Argentina vào 2 tuần tới.
*******************
Tàu hải quân Mỹ sẽ thăm cảng Hồng Kông sau khi Trung Quốc thôi từ chối (VOA, 20/11/2018)
Trung Quốc cho phép một tàu sân bay của Hải quân Mỹ và nhóm tàu chiến đấu kèm theo thực hiện chuyến ghé thăm cảng ở Hồng Kông sau khi Trung Quốc từng từ chối một đề nghị tương tự giữa lúc có những căng thẳng với Washington.
Chiếc limousine chở Tập Cận Bình chạy qua đại lộ Độc Lập do Trung Quốc tài trợ tại Port Moresby, Papua New Guinea ngày 16/11/2018.Mark Schiefelbein/Pool via Reuters
Tổng thống Mỹ Donald Trump không đến dự cuộc họp thường niên của Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC), gởi phó tổng thống Mike Pence đi thay. Ông Pence thậm chí còn không lưu lại ban đêm tại thủ đô của Papua New Guinea, vốn nổi tiếng là mất an ninh, mà ngủ đêm bên kia bờ biển Corail, thuộc Úc.
Tương phản càng rõ rệt hơn khi chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến Port Moresby từ thứ Năm 15/11/2018, khánh thành một con đường và một trường học do Trung Quốc tài trợ, ngay trước khi hội nghị thượng đỉnh khai mạc vào thứ Bảy 17/11. Papua New Guinea đã trải thảm đỏ cho phái đoàn Bắc Kinh, cờ Trung Quốc treo đầy dọc theo đại lộ.
Theo AFP, trong một bài viết đăng trên báo chí địa phương trước khi đến, Tập Cận Bình cam kết "tạo đà mới cho công cuộc phát triển chung" Trung Quốc - Papua New Guinea, và "đào sâu sự hợp tác thực tiễn với các đảo quốc Thái Bình Dương, thông qua thương mại, đầu tư".
"Cơ hội rất lớn cho Trung Quốc"
Ông Ben Rhodes, từng là trợ lý cho cố vấn an ninh quốc gia thời Barack Obama, nhận định sự vắng mặt của tổng thống Hoa Kỳ đã "tặng cho Trung Quốc một cơ hội hết sức to lớn để mở rộng ảnh hưởng". Bắc Kinh có "cơ hội lịch sử để xâm nhập khu vực trong nhiệm kỳ của ông Trump".
Trước khi thượng đỉnh khai mạc, một viên chức cao cấp Mỹ không muốn nói tên, tố cáo Bắc Kinh lao vào "một kiểu ngoại giao bẫy nợ nguy hiểm trên toàn khu vực". Nhiều quốc gia Châu Á-Thái Bình Dương đã nhận các món vay từ Trung Quốc cho các dự án cơ sở hạ tầng "không minh bạch".
Hậu cảnh của hội nghị thượng đỉnh có lẽ sẽ căng thẳng này, là cuộc chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Bất đồng về cải cách Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO) dường như càng làm phức tạp thêm nỗ lực của các nhà ngoại giao APEC để soạn thảo thông cáo chung của các ngoại trưởng sẽ phải công bố trong dịp này.
Ông Donald Campbell, đồng chủ tịch Hội đồng Hợp tác Kinh tế Thái Bình Dương nói : "Chúng ta đang sống trong một giai đoạn khó khăn, với căng thẳng thương mại ngày càng tăng, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và tất nhiên sẽ được phản ánh trong các cuộc thảo luận ở Port Moresby. Sẽ rất khó đồng tình được với nhau về bản thông cáo".
Việt Nam và 40 chiếc xe sang Maserati
Hôm thứ Sáu 16/11/2018, thủ tướng Papua New Guinea, ông Peter O’Neil chừng như muốn nhắc nhở các vị khách mời về các quy định thương mại quốc tế. Ông nhấn mạnh : "Các nền kinh tế nhỏ nhất, những quốc gia như Papua New Guinea rất trông cậy vào thương mại quốc tế, đặc biệt là việc tôn trọng các quy định WTO".
Chương trình chính thức của hội nghị gồm các vấn đề hội nhập kinh tế trong khu vực, và cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Nhưng chương trình nghị sự đã bị lu mờ chỉ vì hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên được tổ chức tại một thành phố nổi tiếng là tội phạm hoành hành, các băng đảng được biết dưới tên gọi "raskol" ngự trị với luật pháp do chúng đặt ra.
Vì vấn đề an ninh cũng như hậu cần, các đại biểu và phóng viên phải lênh đênh trên ba chiếc tàu, do nước Úc láng giềng cho mượn trong dịp này. Một phần nhiệm vụ giữ an ninh cho thượng đỉnh được giao phó cho các quân đội nước ngoài. Úc điều đến 1.500 quân nhân, trong đó có lực lượng đặc biệt, phi cơ tiêm kích và chiến hạm.
Việc chuẩn bị cho thượng đỉnh được đánh dấu bởi các tranh cãi về việc chính quyền Papua New Guinea mua 40 chiếc xe sang Maserati cho các lãnh đạo APEC sử dụng, trong khi các bệnh viện thường xuyên thiếu thuốc men và phân nửa dân số thủ đô sống trong những căn nhà ổ chuột.
Bị chất vấn về món đầu tư này, ông O’Neil không giấu được sự bực tức. Ông nói với báo chí : "Quý vị có đặt ra cùng một câu hỏi như vậy với Việt Nam hay không, khi Hà Nội mua 400 chiếc Audi ? Hội nghị thượng đỉnh này là dịp để giới doanh nhân ý thức được về tiềm năng của Papua New Guinea".
Thụy My
Giữa lúc Tổng bí thư đảng, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng vùi đầu vào canh bạc chọn người cho Đại hội đảng khóa XIII diễn ra vào tháng 01/2021 thì Trung Quốc đã xiết gọng kìm để chuẩn bị bóp cổ Việt Nam ở Biển Đông.
Tại phiên họp lần thứ 11 của Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc diễn ra ngày 16/09/2018 tại Thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn), Trưởng đoàn Trung Quốc, Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã nói với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Pham Bình Minh rằng : "Cách tốt nhất để kiểm soát bất đồng trên biển (giữa Việt Nam và Trung Quốc) là hợp tác khai thác trên biển".
Phiên họp lần thứ 11 của Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc diễn ra ngày 16/09/2018 tại Thành phố Hồ Chí Minh
Hiện tượng này diễn ra ở Việt Nam và Thủ đô Hoa Thịnh Đốn, Hoa Kỳ trong vòng 6 tháng nửa sau của năm 2018.
Lập trường của Vương Nghị không mới mà đã thường xuyên được phía Trung Quốc lập lại với Việt Nam mỗi khi có cuộc họp chính thức song phương, hay bên lề các cuộc gặp gỡ quốc tế. Sở dĩ Bắc Kinh muốn nhắc lại là muốn cho phía Việt Nam hiểu rằng Hà Nội không có lựa chọn nào khác, khi xét về tương quan lực lượng quân sự và sức mạnh kinh tế-chính trị của Trung Quốc đối với Việt Nam.
Nợ Trung Quốc bao nhiêu ?
Nếu đem yêu cầuViệt Nam "cùng hợp tác để khai thác trên biển" của Vương Nghị áp dụng vào món nợ khổng lồ của Việt Nam đối với Bắc Kinh thì "qủa đấm" của họ Vương dành cho ông Phạm Bình Minh không nhẹ chút nào.
Món nợ tài chính này đã được chuyên gia Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ Tài khoản quốc gia thuộc Cục Thống kê Liên Hợp Quốc, tiết lộ trong bài viết trên Thời báo Kinh tế Sài Gòn, ngày 03/09/2018. Bài này sau đó được đăng lại trên nhiều báo ở Việt Nam.
Ông Việt viết : "Theo một nghiên cứu chi tiết về các khoản nợ của các nước trong đó có Việt Nam với Trung Quốc, thì tổng số nợ của Việt Nam với Trung Quốc (bao gồm cả Chính phủ, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư) có thể đã lên tới 4 tỉ đô la Mỹ, chỉ có thể tính đến hết năm 2013. Số liệu trên cũng chưa thể tính trừ đi khoản nợ gốc đã trả".
"Tuy thế", ông Việt viết tiếp : "Nếu dựa vào số liệu nợ Trung Quốc là 4,1 tỉ đô la năm 2013, tính ra bằng 6,3% tổng số nợ nước ngoài của Việt Nam (kể cả nợ của doanh nghiệp) là 63,5 tỉ đô la vào năm 2013. Dựa vào cùng tỷ lệ trên, và với số nợ nước ngoài hiện nay ước là 100 tỉ đô la Mỹ, có thể ước nợ Trung Quốc vào năm 2018 đã trên 6 tỉ đô la. Ngân hàng Thế giới tính số nợ nước ngoài của Việt Nam là 86,9 tỉ đô la vào cuối năm 2016".
Vẫn theo tính toán của ông Việt thì : "Số nợ Trung Quốc thật sự có thể lớn hơn số trên, vì từ sau năm 2010, Bộ Tài chính chỉ theo dõi và công bố nợ công tức là nợ của Chính phủ và nợ của doanh nghiệp do Nhà nước bảo lãnh, theo định nghĩa của Việt Nam. Từ 2011, bộ đã chấm dứt công bố nợ nước ngoài bao gồm cả nợ của doanh nghiệp tư nhân. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có bản hướng dẫn về nội dung quản lý nhà nước đối với vay và trả nợ của doanh nghiệp (03/VBHN-NHNN, 12/07/2017). Như thế về nguyên tắc, Ngân hàng Nhà nước nắm được thông tin nhưng không công bố".
Với đống nợ to bằng cái đình làng như thế thì liệu Việt Nam có khả năng tránh được áp lực đòi cùng khai thác ở Biển Đông của chủ nợ không ?
Trả lời hay không ?
Đó là lý do tại sao phía Việt Nam, qua lời người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng của Bộ Ngoại giao, đã trả lời nửa vời khi được báo chí chất vấn về yêu cầu của Vương Nghị.
Bà Hằng nói chiều ngày 20/09/2018 :
"Việt Nam hoan nghênh hợp tác giữa các quốc gia, trong đó có hợp tác trên biển. Trên thực tế, Việt Nam đã có hợp tác song phương và đa phương về biển với các quốc gia, trong đó có Trung Quốc với nhiều hình thức khác nhau như nghiên cứu khoa học, bảo vệ môi trường, phòng chống tội phạm trên biển, hoạt động kinh tế...
Chủ trương của Việt Nam là hợp tác trên biển phải theo đúng các quy định và chế định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, phù hợp với quyền, lợi ích của Việt Nam và tôn trọng lợi ích của các bên liên quan khác".
(Bản tin chính thức của Bộ Ngoại giao).
Câu trả lời của Bà Hằng không bác thẳng tay yêu cầu của Vương Nghị mà ngụ ý sự hợp tác, nếu có phải được thảo luận dựa trên Luật Biển năm 1982 của Liên Hiệp Quốc, đòi hỏi các bên quan hệ phải tôn trọng quyền lợi và lập trường về biển đảo của đôi bên.
Nói cách khác, phía Việt Nam đã ỡm ờ giữa "có" và "không" để mua thời gian với cáo già Trung Quốc.
Cũng nên biết lập trường "gác tranh chấp để cùng khai thác" của Trung Quốc đã phát ra lần đầu tiên từ cửa miệng Lãnh tụ Đặng Tiểu Bình năm 1979. Từ đó đến nay, các thế hệ lãnh đạo Trung Quốc kế tiếp vẫn giữ nguyên như thế.
Nhưng nếu mắc bẫy Trung Quốc là chẳng khác nào bán thóc giống đi mà ăn. Bởi vì trước hết, Trung Quốc không có chủ quyền thực tế ở Biển Đông mà chỉ tự nhận các bãi đá, đảo và vùng nước chung quanhnhững vị trí này là của Trung Quốc từ ngàn xưa.
Câu nói ngang ngược của Tổng bí thư đảng, Chủ tịch nhà nước Trung Quốc Tập Cận Bình tại Tân Gia Ba (Singapore) ngày 07/11/2015 là bằng chứng tham vọng của Bắc Kinh.
Họ Tập nói tại Đại học Quốc gia Singapore : "Xin hãy để tôi nói rõ : những hòn đảo trên Biển Đông là thuộc lãnh thổ Trung Quốc kể từ thời xa xưa. Chính quyền Trung Quốc có nhiệm vụ phải bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lợi ích chính đáng của Trung Quốc".
Ông Tập rêu rao rằng "những hòn đảo của Trung Quốc" trên Biển Đông đang bị các quốc gia láng giềng chiếm đóng. Ông nói : "Những hoạt động xây dựng của Bắc Kinh trên Biển Đông là nhằm mục đích hòa bình".
Suy nhược - Phục tùng
Lập trường chủ quyền ở Biển Đông của Trung Quốc đã bước vào thời kỳ căng thẳng và nguy hiểm nhất từ 30 năm qua, sau khi quân Trung Quốc tấn công chiếm 7 bãi đá của Việt Nam ở Trường Sa từ năm 1988. Sau đó bồi đắp thành đảo lớn kiên cố và quân sự hóa gồm Vành Khăn, Tư Nghĩa, Subi, Gaven, Chữ Thập, Gạc Ma và Châu Viên.
Trung Quốc đã đồn trú binh lính, xây bến cảng, sân bay và lập tuyến phòng thủ Radar và xây một số Đài khí tượng trên 7 vị trí. Vì vậy, Việt Nam sẽ là nạn nhân đầu tiên, nếu xẩy ra chiến tranh, vì sức mạnh quân sự không cân bằng mặc dù Việt Nam đang kiểm soát tới 21 vị trí ở Trường Sa gồm :
Cụm Song Tử : Đảo Song Tử Tây, Đá Nam
Cụm Nam Yết : Đảo Nam Yết, Đảo Sơn Ca, Đá Lớn, Đá Núi Thị
Cụm Sinh Tồn : Đảo Sinh Tồn, Đảo Sinh Tồn Đông, Đá Cô Lin, Đá Len Đao
Cụm Trường Sa : Đảo Trường Sa, Đá Đông, Đá Lát, Đá Núi Le, Đảo Phan Vinh, Đá Tây, Đá Tiên Nữ, Đá Tốc Tan, Đảo Trường Sa Đông
Cụm Thám Hiểm : Đảo An Bang, Đá/Bãi Thuyền Chài
Một bằng chứng suy nhược của phía Việt Nam Cộng sản là quân đội đã không dám nghênh chiến với lính và tầu Trung Quốc mỗi khi chúng tấn công, bắn phá vá cướp tài sản của ngư dân Việt Nam hành nghề ở vùng biển Hoàng Sa (bị Trung Quốc chiếm từ tay Quân lực Việt Nam Cộng hòa tháng 1/1974) và ở Trường Sa.
Trưởng đoàn Trung Quốc, Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã nói với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Pham Bình Minh ngày 16/09/2018 tại Thành phố Hồ Chí Minh
Ô nhục hơn, phần lớn báo đài nhà nước cộng sản Việt Nam không dám chỉ đích danh lính và tầu Trung Quốc đã hành động sát nhân vô nhân đạo chống ngư phủ Việt Nam mà chỉ dám gọi chúng là "tầu lạ" hay "tàu nước ngoài".
Tại Bộ Ngoại giao Việt Nam, mỗi khi Trung Quốc có động tác xác nhận chủ quyền tại Hoàng Sa và Trường Sa thì người phát ngôn chỉ biết nói đi nói lại đến nhàm tai rằng : "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế".
Dương Khiết Trì và Biển Đông
Khẳng định của Việt Nam, một lần nữa đã bị Dương Khiết Trì (Yang Jiechi), Chánh văn phòng Ủy ban công tác ngoại sự Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc gạt đi trong cuộc họp báo ở Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 09/11/2018.
Họ Dương và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe) đã đến Hoa Thịnh Đốn để họp thường niên với Ngoại trưởng Michael Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Jame Mattis.
Trả lời câu hỏi về hoạt động của Trung Quốc tại Biển Dông, Dương Khiết Trì nói :
"China reaffirmed its principled position on this issue and pointed out that China has indisputable sovereignty over islands in Nansha and its adjacent waters. On its own territory, China is undertaking some constructions to build civilian facilities and necessary defense facilities. That is the right of preservations and self-defense that international law has provided for sovereign state that has nothing to do with militarization".
(Tài liệu Bộ Ngoại giao Mỹ)
Tạm dịch :
"Trung Quốc đã khẳng định lập trường chính thức về vấn đề này, và muốn nói rõ rằng Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi trên các đảo ở Trường Sa và vùng nước chung quanh. Trên phần lãnh thổ của mình, Trung Quốc đã thực hiện công tác xây dựng một số cơ sở dân sự và quân sự quốc phòng. Đây hoàn toàn phù hợp với quyền bảo vệ và tự vệtheo đúng luật pháp quốc tế chứ không dính dáng gì đền điều gọi là quân sự hóa".
Lời tuyên bố mới nhất về Biển Đông của Dương Khiết Trì như gáo nước lạnh tạt vào mặt lãnh đạo cộng sản Việt Nam, vậy mà đảng và nhà nước, kể cả báo đài sống nhờ tiền dân và Ban Tuyên giáo chuyên nghề tuyên truyền đã không dám mở mồm bình phẩm hay phản ứng lấy nửa lời.
Là người lãnh đạo cao nhất nước, Tổng bí thư đảng, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng có còn là người Việt Nam hay ông chưa biết Việt Nam đang chết đuối ở Biển Đông ?
Phạm Trần
(15/11/2018)
ASEAN dự định bày tỏ quan ngại về tình hình Biển Đông (RFI, 07/11/2018)
Theo tin từ đài truyền hình Nhật Bản NHK ngày hôm qua, 06/11/2018, lãnh đạo 10 nước thuộc Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á (ASEAN) đã dự định tuyên bố quan ngại trước các hoạt động liên tục của Trung Quốc tại Biển Đông. Ý kiến này được ghi trong một bản dự thảo tuyên bố chung của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, sẽ mở ra từ ngày 13/11 tới đây tại Singapore.
Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long và đồng nhiệm Thái Lan Chan-O-Cha tại thượng đỉnh EU-ASEM ở Bruxelles ngày 19/10/2018. Olivier Hoslet/Pool via Reuters
Theo NHK, dự thảo bản tuyên bố của chủ tịch Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, sẽ ghi nhận "một số quan ngại" về những hoạt động cải tạo đảo đá và các hoạt động khác ở Biển Đông. Theo khối ASEAN, thì các hành vi đó đã "làm xói mòn lòng tin, có thể gây tổn hại đến hòa bình, an ninh, ổn định khu vực", tuyên bố chung viết.
Hãng NHK nhắc lại : Khi Philippines tổ chức Thượng Đỉnh ASEAN vào năm ngoái, tuyên bố của chủ tịch ASEAN không bao gồm từ ngữ "quan ngại" vì nước chủ nhà, đồng thời là chủ tịch luân phiên khối Đông Nam Á muốn cải thiện quan hệ với Bắc Kinh.
Tuy nhiên, với sự kiện Singapore là chủ tịch ASEAN năm nay, từ ngữ này được sử dụng trở lại để phản ánh quan điểm tôn trọng luật pháp quốc tế của Singapore.
Dự thảo dĩ nhiên cũng hoan nghênh tiến bộ trong việc đàm phán nhằm sớm tiến tới một bộ quy tắc ứng xử với Trung Quốc trên Biển Đông.
Xin nhắc lại là ngoài hội nghị thượng đỉnh của riêng ASEAN, tại Singapore sẽ có một loạt cuộc họp với các đối tác của ASEAN như Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, và các nước khác trong khu vực.
Trọng Nghĩa
******************
Biển Đông : Nhật Bản-Malaysia tăng cường hợp tác an ninh hàng hải (RFI, 07/11/2018)
Sau cuộc hội đàm lần thứ nhất vào tháng Sáu, thủ tướng Malaysia đã gặp gỡ với đồng nhiệm Nhật Bản Shinzo Abe tại Tokyo ngày 06/11/2018. Tài chính và an ninh hàng hải là hai chủ đề được lãnh đạo Nhật Bản và Malaysia nhấn mạnh.
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad và đồng nhiệm Nhật Bản Shinzo Abe trong cuộc họp báo chung tại Tokyo ngày 06/11/2018. Reuters/Issei Kato
Theo đài truyền hình NHK, thủ tướng Shinzo Abe và đồng nhiệm Mahathir Mohamad nhất trí tăng cường hợp tác về an ninh hàng hải tại vùng Biển Đông, bảo vệ các vùng biển Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
Trong buổi họp báo chung, ông Abe phát biểu muốn thúc đẩy quan hệ song phương trên nhiều lĩnh vực. Nhật Bản sẵn sàng giúp Malaysia xây dựng lại hệ thống tài chính. Hai nhà lãnh đạo cũng đồng ý tiếp tục kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ dài hạn trị giá 200 tỉ yen thông qua Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản.
Theo South China Morning Post, nhân dịp này, thủ tướng Malaysia được tặng Huân chương Đồng hoa (Grand Cordon of the Order of the Paulownia Flowers) để ghi nhận sự đóng góp của ông Mahathir trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước. Ông là nhà lãnh đạo Châu Á thứ ba được nhận huân chương này sau cố thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu và cựu thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh.
Tuy nhiên, báo mạng Hồng Kông cho rằng đây là hành động để thu hút thêm một đồng minh mới nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.
Thu Hằng
Hải Quân Mỹ bị Trung Quốc khiêu khích trên biển 18 lần từ năm 2016 (RFI, 04/11/2018)
Từ năm 2016 đến nay, phi cơ hay chiến hạm của Hải Quân Mỹ đã 18 lần bị lực lượng Trung Quốc áp sát một cách "không an toàn" trên vùng biển Thái Bình Dương. Đài truyền hình Mỹ CNN ngày hôm qua 03/11/2018 đã cho biết như trên, trích dẫn số liệu thống kê quân sự của Hoa Kỳ.
Chiến hạm Mỹ USS Stethem (DDG-63) làm nhiệm vụ tuần tra tại Biển Đông. Wikipedia
Trả lời CNN, ông Nate Christensen, một phát ngôn viên Hạm Đội Thái Bình Dương Mỹ xác nhận cụ thể là kể từ năm 2016 đến nay, lực lượng Hoa Kỳ đã có tất cả "19 lần chạm trán không an toàn và/hoặc thiếu chuyên nghiệp với Trung Quốc và Nga", trong đó 18 lần là với Trung Quốc và 1 lần với Nga.
Chủ yếu các vụ chạm trán liên quan đến Hải Quân, nhưng Không Quân Mỹ cũng đã bị lực lượng Trung Quốc khiêu khích ít nhất một lần trong giai đoạn kể từ năm 2016.
Một quan chức Mỹ biết rõ về các số liệu thống kê xác định với đài CNN rằng năm 2017, năm đầu tiên của chính quyền tổng thống Donald Trump, là năm có nhiều vụ chạm trán nhất với Trung Quốc.
Theo nguồn tin này, thì đã có ít nhất ba trong các vụ chạm trán không an toàn xảy ra vào tháng 2, tháng 5 và tháng 7 năm 2017, khi chiến đấu cơ Trung Quốc thực hiện những thao tác bị Mỹ cho là không an toàn để cản đường máy bay trinh sát của Hải Quân Hoa Kỳ.
Các hành vi có thể nói là hù dọa của Trung Quốc đã không ảnh hưởng được lên Mỹ. Phát ngôn viên Hạm Đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ khẳng định với CNN rằng việc Mỹ tiếp tục hiện diện trong khu vực "cho thấy quyết tâm của Mỹ muốn có một khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và rộng mở", đồng thời cho thấy rằng "Hải Quân Mỹ sẽ tiếp tục triển khai máy bay, tàu chiến và hoạt động bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép".
Theo CNN, trung bình mỗi năm, Hải Quân Mỹ tiến hành hàng trăm chiến dịch trên không và trên biển ở các vùng Biển Đông, Biển Hoa Đông, Hoàng Hải, Biển Nhật Bản. Các quan chức Mỹ khẳng định họ xem xét những vụ chạm trán không an toàn một cách rất nghiêm túc.
Một quan chức xin giấu tên của Hải Quân Mỹ đã xác định với CNN : "Đừng nghĩ là chúng tôi không chú ý. Sự an toàn của các lực lượng của chúng tôi là rất quan trọng. Chúng tôi luôn quan ngại mỗi lần xảy ra một vụ chạm trán không an toàn và/hoặc thiếu chuyên nghiệp. Mỹ giải quyết những vụ việc này thông qua các kênh Ngoại giao và quân sự phù hợp".
Giới quan sát lo ngại rằng những vụ chạm trán không an toàn càng nhiều thì nguy cơ xảy ra khủng hoảng, thậm chí là xung đột, giữa hai cường quốc càng cao.
Vào năm 2001 chẳng hạn, một vụ va chạm giữa một máy bay do thám Mỹ và một chiến đấu cơ phản lực của Trung Quốc đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng Ngoại giao lớn giữa Washington và Bắc Kinh.
Trọng Nghĩa
*********************
Triều Tiên : Mỹ- Hàn mở lại cuộc tập trận bị đình hoãn từ tháng 5 (RFI, 04/11/2018)
Hải quân Mỹ và Hàn Quốc khai diễn cuộc tập trận chung kéo dài trong hai tuần kể từ ngày 05/11/2018. Cuộc tập trận này đã được đình hoãn trong 6 tháng để tạo thêm cơ may cho tiến trình giảm căng thẳng tại bán đảo Triều Tiên. Tin này được loan báo một ngày sau khi Bình Nhưỡng đe dọa mở lại chương trình hạt nhân.
Thủy quân lục chiến Hàn Quốc và Mỹ tập trận tại Pohang năm 2017. Ảnh tư liệu AFP/File / JUNG Yeon-Je
Theo hãng Yonhap, cuộc tập trận chung giữa hải quân Mỹ-Hàn diễn ra ngoài khơi thành phố Pohang, nhìn ra Biển Đông của Hàn Quốc. Lực lượng tham dự gồm một tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến Nam Hàn và Lữ đoàn 3 viễn chinh của Mỹ đóng tại Okinawa, Nhật Bản.
Chương trình tập trận Thủy Quân Lục Chiến Mỹ tại Hàn Quốc, gọi tắt là KMEP, được tổ chức hàng chục lần mỗi năm. Từ tháng 10/2017 đến tháng 9/2018, hai nước dự trù 19 cuộc tập trận nhưng chỉ thực hiện có 11 lần. Trong 12 tháng tới, theo báo cáo của quân đội với Quốc Hội, sẽ có tổng cộng 24 cuộc tập trận chung KMEP được dự trù. Tuy nhiên, chính phủ hai nước sẽ thông báo quyết định chính thức trước ngày 1 tháng 12 tới sau một cuộc họp song phương.
Washington và Seoul giảm bớt các cuộc tập trận lớn như Ulchi Freedon Guardian, Vigilant Act để tránh gây bất bình cho Bắc Triều Tiên trong khuôn khổ tiến trình hòa giải và phi hạt nhân hóa. Tuy nhiên, ngày hôm qua, bộ Ngoại Giao Bắc Triều Tiên đe dọa sẽ "trở lại chiến lược phát triển vũ khí hạt nhân" nếu Washington không bỏ lệnh trừng phạt kinh tế.
Trong khi đó tại Bắc Triều Tiên, hãng thông tấn KCNA chào mừng chuyến công du "lịch sử" của chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel, nhưng không cho biết một chi tiết nào về chương trình thăm viếng.
Lãnh đạo Cuba đến Bình Nhưỡng sau khi thăm Moskva, được tổng thống Putin hứa giúp 50 triệu đô để mua vũ khí, theo báo Nga Kommersant.
Tú Anh
*********************
Hàng không mẫu hạm Mỹ tham gia tập trận đại quy mô với Nhật, Canada (RFI, 03/11/2018)
Hôm 03/11/2018 các chiến đấu cơ Mỹ xuất hiện dày đặc trên bầu trời Tây Thái Bình Dương, và hàng không mẫu hạm nguyên tử USS Ronald Reagan cùng với các khu trục hạm Nhật Bản, Canada tham gia cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay ở vùng biển quanh Nhật Bản.
Tàu sân bay USS Ronald Reagan trong cuộc tập trận Keen Sword cùng Hải quân Canada và Nhật Bản. Ảnh ngày 03/11/2018 tại vùng Tây Thái Bình Dương. Reuters/Tim Kelly
Nhật Bản và Hoa Kỳ đã huy động 57.000 binh sĩ hải quân, không quân và thủy quân lục chiến trong cuộc tập trận Keen Sword diễn ra hai năm một lần với các cuộc thực tập đổ bộ, không chiến và bắn hỏa tiễn đạn đạo. Số lượng quân nhân tham gia lần này tăng thêm 11.000 người so với năm 2016, trong đó riêng phía Nhật là 47.000 quân, tức 1/5 quân số nước này.
USS Ronald Reagan là tàu sân bay lớn nhất của Mỹ tại Châu Á, với thủy thủ đoàn 5.000 người và 90 chiến đấu cơ F-18. Tám chiến hạm hộ tống tham gia cuộc tập trận chống tàu ngầm, phô trương sức mạnh tại vùng biển mà Washington và Tokyo vẫn lo ngại trước sự hung hăng của Bắc Kinh. Một tàu Canada cũng tham gia cuộc tập trận Keen Sword năm nay.
Thiếu tướng Karl Thomas chỉ huy hàng không mẫu hạm tuyên bố : "Chúng tôi đến đây để giữ ổn định, và các cuộc tập trận như Keen Sword chính là điều phải làm". Thiếu tướng Hiroshi Egawa, chỉ huy các chiến hạm Nhật cũng khẳng định : "Liên minh Mỹ-Nhật rất cần thiết cho sự ổn định trong khu vực và rộng hơn nữa là Ấn Độ - Thái Bình Dương".
Trong năm nay Tokyo cũng đã điều chiến hạm lớn nhất là tàu chở trực thăng Kaga (thực chất là hàng không mẫu hạm) tuần tra trong hai tháng tại Ấn Độ - Thái Bình Dương, ghé thăm Philippines, Indonesia, Sri Lanka, Ấn Độ, Singapore. Chiếc Kaga cùng với hai khu trục hạm hộ tống và một tàu ngầm cũng tham gia tập trận tại Biển Đông.
Bắc Kinh dự trù chi 160 tỉ đô la cho quân đội nước này trong năm 2018, gấp ba lần Nhật Bản.
Thụy My
Đài Loan xác nhận tập trận bắn đạn thật ở Trường Sa (VOA, 04/11/2018)
Lực lượng tuần duyên của Đài Loan hôm 29/10 xác nhận rằng cơ quan này sẽ tiến hành các cuộc thao dượt bắn đạn thật "thông thường" quanh hòn đảo lớn nhất ở Trường Sa là Thái Bình mà Việt Nam gọi là Ba Bình.
Một cuộc tập trận của hải quân Đài Loan.
Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng của Đài Loan từ chối xác nhận liệu các đơn vị hải quân có tham gia hay không, theo cộng tác viên của Đài tiếng nói Hoa Kỳ ở Đài Bắc.
Các nhà quan sát cho rằng động thái của Đài Loan, bên thường ít lớn tiếng trong tranh chấp ở Biển Đông, nhiều khả năng sẽ gây quan ngại cho các nước tuyên bố chủ quyền khác.
Trả lời ban tiếng Anh của VOA, ông Oh Ei Sun, giảng viên về nghiên cứu quốc tế tại Đại học Nanyang ở Singapore, nói rằng ông "không rõ ý nghĩa của từ ‘thông thường’", nhưng nếu đó là diễn tập quân sự thì ông "không nghĩ nó là thông thường".
Ông Sun nói rằng việc làm của Đài Loan "chắc chắn sẽ gây xáo trộn nguyên trạng", "các bên khác cũng sẽ tổ chức các cuộc diễn tập tương tự" và "sẽ có chuyện chỉ trích lẫn nhau".
Trước khi Đài Bắc xác nhận, Hà Nội đã lên tiếng phản đối, coi "mọi hoạt động không có sự cho phép của Việt Nam" ở Trường Sa và Hoàng Sa "đều xâm phạm chủ quyền" và "làm phức tạp thêm tình hình ở Biển Đông".
Bắc Kinh hiện đang đàm phán với các quốc gia Đông Nam Á về một bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông để ngăn chặn bất kỳ những tính toán sai lầm nào.
Tuy nhiên, Đài Loan không phải là một phần cuộc đàm phán vì Trung Quốc không công nhận hòn đảo này là một quốc gia riêng rẽ, theo cộng tác viên của Đài VOA Ralph Jennings.
Ông Sun nói rằng Trung Quốc hoặc Việt Nam có thể tìm cách "ngăn chặn" Đài Loan tiến hành cuộc thao dượt bằng cách gia tăng sự hiện diện của các lực lượng của nước mình gần hòn đảo Thái Bình. Theo cộng tác viên Jennings, Bắc Kinh thường cho máy bay quân sự bay ngang qua và đưa tàu tới gần Đài Loan, khiến Bộ Quốc phòng của hòn đảo lo ngại.
Theo ông Fabrizio Bozzato, một nhà nghiên cứu về Châu Á và Thái Bình Dương thuộc Hiệp hội Nghiên cứu Chiến lược Đài Loan, thông qua cuộc tập trận, chính phủ Đài Loan có thể hy vọng chứng tỏ rằng Tổng thống Thái Anh Văn "cam kết bảo vệ" các quyền lợi ở Biển Đông trước khi diễn ra các cuộc bầu cử địa phương giữa kỳ vào ngày 24/11.
Ông Bozzatto nói rằng "các cuộc tập trận phát đi một thông điệp tới các nước tuyên bố chủ quyền khác rằng Đài Bắc sẵn lòng và sẵn sàng bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ".
Nhà nghiên cứu này cũng nói thêm rằng các cuộc thao dượt cũng là "một cách để chứng tỏ cho Hoa Kỳ và các cường quốc khác cũng như các nước giúp giữ vững quyền tự do hàng hải ở Biển Đông rằng Đài Loan sẵn lòng thực hiện bổn phận của mình".
Theo cộng tác viên của Đài tiếng nói Hoa Kỳ, năm 2016, lực lượng tuần duyên và hải quân Đài Loan cũng đã tổ chức các cuộc diễn tập cứu nạn gần đảo Thái Bình.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Đài Loan Chen Chung-chi hôm 30/10 nói rằng chính quyền Đài Bắc coi Thái Bình là một "trung tâm cứu hộ nhân đạo", nhưng nói thêm rằng việc có bất kỳ lực lượng quân sự nào tham gia cuộc thao dượt vào tháng tới cũng là vì các mục đích bảo đảm "an ninh".
Trong các diễn biến khác liên quan tới Biển Đông, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới đây đã lệnh cho quân khu phụ trách Biển Đông và Đài Loan "chuẩn bị sẵn sàng cho chiến tranh".
Theo AP, trong chuyến thăm Philippines, Đô đốc John Richardson, người lãnh đạo các hoạt động của hải quân Mỹ, hôm 29/10 nói rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục tuần tra ở Biển Đông trong hoạt động thúc đẩy quyền tự do hàng hải.
*******************
Pháp sắp điều hàng không mẫu hạm đến Biển Đông (RFA, 03/11/2018)
Pháp sẽ điều tàu sân bay Charles de Gaulle đến Ấn độ Dương và Biển Đông trong năm 2019. Trang tin World Socialist trích nhật báo La Provence của Pháp cho biết như vậy hôm 2/11.
Hàng không mẫu hạm Charles de Gaulle của Pháp - AFP
La Provence trích lời của Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Florence Parly nói rằng hàng không mẫu hạm Charles de Gaulle hiện đang sửa chữa từ năm ngoái đến nay và sẽ sớm hoạt động trở lại giúp tăng cường khả năng tác chiến của Pháp.
Bà Parly cho biết lý do điều tàu đến các vùng biển xa là vì nhu cầu phải bảo đảm tự do hàng hải. "Pháp luôn ở tuyến đầu bảo vệ quyền tự do hàng hải ở các vùng nước quốc tế. Bất cứ khi nào nguyên tắc của luật quốc tế bị thách thức, mà như hiện nay là ở Biển Đông, chúng ta sẽ cho họ thấy là chúng ta có tự do hàng hải ở đó", bà Parly được trích lời cho biết.
Hồi cuối tháng 5 vừa qua, một tàu của Pháp là tàu Dixmude và một tàu khu trục đã đi qua quần đảo Trường Sa đang tranh chấp giữa Trung Quốc và một số nước ở Biển Đông. Khi đó, tàu của Trung Quốc đã theo sau tàu Pháp cho đến khi tàu Pháp rời đi.
Hoa Kỳ thời gian qua cũng gia tăng các hoạt động tuần tra trong chương trình tự do hàng hải ở Biển Đông và kêu gọi các đồng minh của mình cùng tham gia.
Hồi cuối tháng 9 vừa qua, một tàu chiến của Mỹ đã đi qua đá Gaven thuộc quần đảo Trường Sa để thách thức Trung Quốc.
Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng phản đối các hoạt động này của Mỹ và gọi đây là các hành động xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc, gây mất ổn định khu vực.
Trung Quốc hiện đòi chủ quyền đến 90% diện tích Biển Đông, nơi các nước khác như Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan cũng đòi chủ quyền.
Nhiều nước lo ngại những hoạt động xây lấp đảo nhân tạo và quân sự hóa khu vực Biển Đông của Trung Quốc đang cản trở các hoạt động tự do hàng hải và hàng không ở tuyến đường biển quan trọng này của thế giới.
Trung Quốc lập các đài khí tượng tại Quần đảo Trường Sa (RFA, 02/11/2018)
Truyền hình Trung Quốc hôm 1/11 cho biết Trung Quốc mới thiết lập các cơ sở theo dõi thời tiết tại 3 thực thể thuộc quần đảo Trường Sa ở Biển Đông đang tranh chấp với các nước khác trong khu vực.
Hình chụp vệ tinh Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa - AMTI (CSIS)
Theo CCTV, các cơ sở này được khai trương hôm 31/10 tại Đá Chữ Thâp, Subi và Vành Khăn.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói tại buổi họp báo thường kỳ hôm Thứ Năm, ngày 1/11, rằng những cơ sở này có mục đích đảm bảo an toàn cho việc đi lại trên Biển Đông.
Thông tin từ CCTV cho biết, những cơ sở này bao gồm các thiết bị để theo dõi khí quyển và mặt đất cùng các radar khí hậu được sử dụng để theo dõi các chỉ số khí tượng. Với sự hiện diện của các cơ sở này, Trung Quốc có thể theo dõi được tình hình thời tiết ở quẩn đảo Trường Sa và vùng nước xung quanh. Dữ liệu thu thập được sẽ giúp cung cấp dự báo thời tiết chính xác cho các tàu cá và các tàu khác trong khu vực.
Theo China Morning Post, Trung Quốc đã có kế hoạch xây dựng một đài khí tượng trên Trường Sa từ năm 1987. Hải quân Trung Quốc đã tìm cách thiết lập một cơ sở theo dõi biển và thời tiết ở Đá Chữ Thập bất chấp phản đối của Việt Nam, nước cũng đòi chủ quyền tại quần đảo Trường Sa. Điều này dẫn đễn cuộc đụng độ trên biển với Việt Nam vào năm 1988.
Trung Quốc hiện là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực Biển Đông. Các nước khác cũng đòi chủ quyền ở khu vực này bao gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei, và Đài Loan.
Cả ba thực thể mà Trung Quốc mới đặt đài khí tượng ở Trường Sa đều là những đảo nhân tạo được Trung Quốc cho cải tạo gần đây và là nơi Trung Quốc cho xây các đường băng và triển khai vũ khí.
*********************
Đô đốc Hoa Kỳ thúc giục Trung Quốc tuân thủ quy tắc ứng xử trên biển (RFA, 02/11/2018)
Đô đốc Hải quân Hoa Kỳ John Richardson hôm 1/11 lên tiếng thúc giục Trung Quốc phải tuân thủ quy tắc ứng xử trên biển để tránh những đụng độ không định trước, giảm thiểu những nguy cơ dẫn đến leo thang căng thẳng giữa hải quân hai nước.
Tướng Carlito Galvez Jr của Philippines (trái) và Đô đốc John Richardson bắt tay tại cuộc họp báo hôm 29/10/2018 ở thành phố Quezon, đông bắc Manila, Philippines. AP
Đô đốc Richardson đưa ra tuyên bố này nhân chuyến thăm Australia trong chuyến công du 4 ngày tới vùng Ấn Độ Thái Bình Dương. Trước đó, khi đang ở thăm Philippines, ông cũng khẳng định rằng hải quân Hoa Kỳ sẽ tiếp tục tuần tra ở Biển Đông theo chương trình Tự do hàng hải đã được Hoa Kỳ thực hiện trong khu vực từ năm 2015.
Hồi cuối tháng 9, một tàu chiến của Trung Quốc đã đi gần sát tàu Decatur của Mỹ khi tàu Mỹ đi gần đá Gaven ở quần đảo Trường Sa. Hải quân Hoa Kỳ cho biết khoảng cách đi gần này là không an toàn. Bộ Quốc Phòng Trung Quốc cho biết tàu Decatur của Mỹ đã bị phía Trung Quốc cảnh báo phải đi khỏi vùng nước thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Hoa Kỳ thực hiện chương trình tự do hàng hải nhằm mục đích thách thức những đòi hỏi quá đáng của Trung Quốc ở vùng nước tranh chấp.
Trong khi đó, Trung Quốc từ trước đến nay vẫn coi các hoạt động tự do hàng hải của Mỹ là xâm phạm chủ quyền nước này, gây bất ổn trong khu vực.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc hồi đầu tháng này ra thông báo cho biết nước này sẽ thực hiện các bước cần thiết để bảo vệ chủ quyền của mình.
*******************
Tư lệnh Hải Quân Mỹ : Trung Quốc phải tuân thủ quy tắc ứng xử trên biển (RFI, 02/11/2018)
Trong vòng ghé thăm 4 quốc gia vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, tư lệnh Hải Quân Mỹ, đô đốc John Richardson đã đến Úc, và vào hôm qua 01/11/2018, đã kêu gọi Trung Quốc tuân thủ chặt chẽ các quy tắc ứng xử để tránh những vụ va chạm không cố ý trên biển. Lời nhắc nhở này được nêu lên trong bối cảnh mới đây, tàu chiến Trung Quốc bị tố cáo là đã suýt đâm vào một khu trục hạm Mỹ trên Biển Đông.
Ảnh tư liệu : Khu trục hạm Mỹ USS Decatur hoạt động trên Biển Đông ngày 13/10/2016. Reuters
Theo nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, đô đốc Richardson cho rằng việc chiến hạm Mỹ và Trung Quốc chạm trán nhau tại Biển Đông không phải là hiếm, và đa số vụ việc đều tuân thủ Bộ Quy Tắc về Tránh Va Chạm Bất Ngờ Trên Biển CUES.
Thế nhưng theo ông, cách ứng xử của tàu Trung Quốc với tàu USS Decatur ở vùng biển quanh đá Ga Ven (Trường Sa) vào tháng 9 vừa qua đã đi chệch khỏi bộ quy tắc này. Do vậy, tư lệnh Hải Quân Mỹ kêu gọi Trung Quốc đi đúng hướng và "tuân thủ Bộ Quy Tắc CUES, nhằm hạn chế tối thiểu nguy cơ tính toán sai lầm có thể dẫn tới một sự cố vụ hoặc leo thang xung đột".
Xin nhắc lại là vào tháng 9, khu trục hạm Mỹ USS Decatur, khi đang tuần tra bên trong vùng 12 hải lý xung quanh đá Ga Ven và đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa, đã bị một khu trục hạm Trung Quốc "cắt mặt", chỉ cách khoảng 41m. Tàu Mỹ đã phải đổi hướng để tránh va chạm. Washington đã tố cáo một hành động "thiếu an toàn và không chuyên nghiệp".
Trong một cuộc họp báo với các quan chức quân đội Philippines tại Manila hôm 29/10 vừa qua, đô đốc John Richardson đã khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục tiến hành các chuyến tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải trên Biển Đông, đồng thời chứng tỏ lập trường của Mỹ chống lại mọi "yêu sách quá đáng" trên biển.
Trong vòng công du lần này, tư lệnh Hải Quân Mỹ đã ghé thăm Indonesia, Philippines, Úc, và sẽ kết thúc chuyến đi bằng chặng New Zealand vào hôm nay.
Mai Vân
