Cáo buộc về quan hệ Trump-Nga 'lớn hơn bê bối Watergate' (BBC, 07/06/2017)

Vụ bê bối Watergate hồi thập niên 1970 không lớn bằng vụ điều tra Trump-Nga, theo cựu giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ.

Cựu giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia James Clapper

"Watergate trở nên mờ nhạt" trước những gì nước Mỹ đang phải đối diện, ông James Clapper nói.

Cơ quan tình báo Hoa Kỳ tin rằng Nga đã can thiệp vào kỳ bầu cử Mỹ và đang tiến hành điều tra về các mối liên hệ bị cho là có tồn tại giữa chiến dịch vận động tranh cử của ông Trump và Moscow.

Tuy nhiên, hiện không có bằng chứng nào được biết đến về sự thông đồng này, và Tổng thống Donald Trump đã bác bỏ rằng câu chuyện đó là 'tin giả'.

Những người đứng đầu các cơ quan tình báo Hoa Kỳ sẽ bị ủy ban tình báo của Quốc hội chất vấn về chuyện này vào hôm thứ Tư.

Các thượng nghị sĩ nói họ muốn hỏi Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Dan Coats, Giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia, Đô đốc Mike Rogers, Quyền Giám đốc FBI Andrew McCabe và Thứ trưởng Nội vụ, Tướng Rod Rosenstein xem liệu có phải ông Trump đang tìm cách làm lạc hướng cuộc điều tra bằng cách sa thải cựu giám đốc FBI James Comey hay không.

Lời tuyên thệ được đưa ra một ngày sau khi tờ Washington Post đưa tin ông Coats nói với các cộng sự rằng ông Trump đã tìm cách thuyết phục FBI ngưng cuộc điều tra về cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump là Michael Flynn, cùng các mối quan hệ của ông này với điện Kremlin.

Thế nhưng ông Coats thông qua phát ngôn viên nói hôm thứ Tư rằng ông chưa bao giờ cảm thấy bị áp lực từ phía ông Trump trong phải việc ngưng điều tra, và nói ông sẽ không tiết lộ các nội dung thảo luận giữa ông với tổng thống.

Ngày hôm sau sẽ diễn ra cuộc tuyên thệ được nhiều người quan tâm của ông Comey, người đã lãnh đạo cuộc điều tra cáo buộc liên quan tới Nga cho tới khi bị ông Trump sa thải.

Ông sẽ bị chất vấn về các trao đổi với tổng thống trước khi bị sa thải.

Tại sao cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn từ chức ?

Ông Comey được cho là đã nói với Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions rằng ông không muốn bị để trong tình huống có mặt một mình cạnh tổng thống.

Sự so sánh của ông Clapper về vụ điều tra Trump-Nga với vụ Watergate sẽ khiến nhiều người ngạc nhiên - Tổng thống Richard Nixon đã từ chức giữa cuộc bê bối chính trị không tiền khoáng hậu tại Hoa Kỳ, liên quan tới việc do thám, đánh cắp và che đậy thông tin.

Cựu giám đốc cơ quan tình báo phát biểu tại Úc và nói việc tìm hiểu cho tới tận gốc rễ các cáo buộc trên là điều "thực sự cấp bách" cho Hoa Kỳ và cho thế giới.

******************

Cựu Giám đốc FBI : Tổng thống Trump yêu cầu tôi trung thành (VOA, 07/06/2017)

Ngay trong lời đầu bài phát biểu trước Quốc hội vào ngày 7/6, cựu Giám đốc FBI, James Comey, nêu rõ Tổng thống Donald Trump bảo ông rằng : "Tôi cần sự trung thành. Tôi trông đợi lòng trung thành" trong một buổi cơm tối hồi tháng Giêng, theo các tài liệu công bố 1 ngày trước khi ông Comey ra trả lời chất vấn của Ủy ban Tình báo Thượng viện.

Tổng thống Donald Trump và cựu Giám đốc FBI James Comey

Bài diễn văn đã soạn của ông Comey được tiết lộ cho báo giới chiều 6/6.

Trong đó, ông Comey mô tả chi tiết rằng ông và Tổng thống Trump ăn tối riêng với nhau vào tháng Giêng. Dịp này, Tổng thống Trump hỏi ông Comey có muốn tiếp tục giữ chức Giám đốc FBI hay không. Ông Comey đáp ông muốn phục vụ hết 10 năm nhiệm kỳ và 'không đứng về bên nào xét về mặt chính trị.'

Vẫn theo lời ông Comey, sau đó Tổng thống Trump đã đưa ra những lời lẽ đề cập đến sự trung thành. Ông Comey trả lời rằng ông chỉ có thể cam kết thành thật với Tổng thống. Khi Tổng thống Trump bảo ông ấy muốn 'một sự trung thành chân thật', ông Comey đã ngừng một lát rồi đáp rằng "Tôi sẽ dành cho Tổng thống điều đó.'

Ông Comey bị Tổng thống Trump đột ngột sa thải vào tháng trước.

**********************

Cựu Giám đốc FBI sắp điều trần : Thắc mắc cần được giải đáp (VOA, 07/06/2017)

Cựu Giám đốc FBI, James Comey, người bị Tổng thống Donald Trump sa thải cách đây gần 1 tháng, sẽ điều trần trước Ủy ban Tình báo Thượng viện vào ngày 8/6. Ủy ban này đang điều tra sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2016 cũng như mối liên hệ, nếu có, giữa Moscow với người của Tổng thống Trump.

Tổng thống Donald Trump và cựu Giám đốc FBI James Comey

Đây sẽ là lần xuất hiện trước công chúng đầu tiên của ông Comey kể từ khi ông bị Tổng thống sa thải vào ngày 9/5 vừa qua.

Ông Comey bị đuổi việc trong lúc đang dẫn đầu cuộc điều tra của FBI về sự can dự của Nga vào bầu cử Mỹ và có hay không sự thông đồng giữa những trợ lý trong chiến dịch tranh cử của ông Trump với Nga nhằm giúp ông Trump đánh bại đối thủ Dân chủ, cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton.

Vài ngày sau khi ông Comey bị sa thải rộ lên tin ông có ghi chú lại tỉ mỉ chi tiết nội dung trong các cuộc trao đổi với Tổng thống.

Buổi điều trần dự kiến diễn ra lúc 10 giờ sáng ngày 7/6.

Một số những câu hỏi có phần chắc sẽ được nêu lên với cựu Giám đốc FBI :

1. Tổng thống Donald Trump có yêu cầu ông Comey cam kết trung thành với Tổng thống hay không ?

Theo tin tức báo chí, các nguồn tin thân cận với ông Comey cho hay ông Trump đã yêu cầu ông Comey hứa trung thành với Tổng thống trong bữa ăn tối tại Tòa Bạch Ốc.

Trong cuộc phỏng vấn với NBC, ông Trump nói ông Comey yêu cầu được gặp Tổng thống vì không muốn bị mất việc. Ông Trump không hề đề cập tới chuyện yêu cầu ông Comey hứa trung thành.

2. Tổng thống Trump có thúc giục ông Comey hủy cuộc điều tra nhắm vào cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Flynn hay không ?

Theo báo chí Mỹ, ông Comey cho các thành viên trong nội bộ tin cậy của ông biết rằng Tổng thống Trump tỏ ý hy vọng rằng ông Comey sẽ ngưng cuộc điều tra về ông Flynn và các liên hệ của ông Flynn với các đặc vụ Nga.

"Tôi hy vọng ông sẽ thôi, bỏ qua vụ của ông Flynn", tờ Times thuật lời Tổng thống Trump nói với ông Comey sau khi bí mật mời ông Comey tới Phòng Bầu Dục. "Ông ấy là người tốt. Tôi hy vọng ông có thể bỏ qua chuyện này".

3. Ông Comey có nghĩ rằng hành động của ông Trump là tìm cách cản trở cuộc điều tra về Nga hay không ?

Ông Comey có phần chắc sẽ không có câu trả lời dứt khoát. Theo dự kiến, ông Comey sẽ mô tả các sự kiện và để người khác phân tích các khía cạnh pháp lý.

4. Có hay không chuyện ông Comey đã nhiều lần nói với Tổng thống rằng Tổng thống không bị điều tra ?

Trong thư gửi ông Comey thông báo quyết định sa thải, Tổng thống Trump viết rằng "Tôi hết lòng cảm kích ông đã thông báo với tôi, trong ba lần khác nhau, rằng tôi không bị điều tra" về vụ Nga.

5. Ông Comey có thể trưng ra bằng chứng gì cho thấy có sự thông đồng giữa người nội bộ của ông Trump với các giới chức Nga hay không ?

Liệu các phụ tá tin cậy của ông Trump có bí mật hợp tác với Nga trong âm mưu gây hại cho chiến dịch tranh cử của bà Hillary Clinton hay không-đó là trọng tâm của các cuộc điều tra của liên bang lẫn của Quốc hội. Có phần chắc ông Comey sẽ không đưa ra câu trả lời dứt khoát.

Nguyên thủ Pháp - Nga đối thoại thẳng thắn về các chủ đề nhạy cảm (RFI, 30/05/2017)

Họp báo chiều ngày 29/05/2017 tại điện Versailles, tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết đã có cuộc đối thoại "thẳng thẳn" và "trực diện" với đồng nhiệm Nga Vladimir Putin. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa hai lãnh đạo, kể từ khi ông Macron nhậm chức. Trong cuộc đối thoại căng thẳng này, mọi vấn đề được coi là nhạy cảm đã được tổng thống Pháp đề cập đến, như vấn đề xung đột Syria, khủng hoảng Ukraine.

Vladimir Putin (T) và Emmanuel Macron họp báo tại cung điện Versailles, Pháp, ngày 29/05/2017. REUTERS/Philippe Wojazer

Căng thẳng dâng cao khi tổng thống Pháp chỉ trích một số phương tiện truyền thông Nga, như Sputnik và Russia Today, đưa tin "bịa đặt", tìm cách gây ảnh hưởng. Ông Macron cũng đặc biệt lưu ý đồng nhiệm Nga về tình trạng quyền của người đồng tính, chuyển giới tại Tchetchenia bị xâm phạm nghiêm trọng. Báo chí Pháp ca ngợi "thái độ cứng rắn" và khả năng "làm chủ tình thế" của Emmanuel Macron. Về phía Nga, báo chí nước này nhấn mạnh đến một cuộc gặp kém nồng hậu và thiếu kết quả cụ thể.

Thông tín viên Muriel Pomponne trường trình từ Moskva :

"Báo Kommerçant nhấn mạnh là cuộc hội kiến nói trên thiếu nồng hậu, hai nguyên thủ dùng ngôi thứ ba để nói với nhau. Moskovskij Komsomolets thì khẳng định hai bên đã không được ý hợp tâm đầu, tuy nhiên tờ báo phổ thông này cũng cho rằng "cậu bé đáng sợ" Macron đã có thể tiến hành một cuộc đối thoại không khoan nhượng với "cây đại thụ" Putin. 

Trong cuộc họp báo, tổng thống Nga bất ngờ trước thái độ táo bạo của Macron, đã không tìm được lời nào để đáp lại, khi tổng thống Pháp gọi một số báo Nga là phương tiện "gây ảnh hưởng". Emmanuel Macron đã nhuần nhuyễn nguyên tắc của các chàng ngự lâm : tấn công là cách phòng thủ tốt nhất. 

Tuy nhiên, về phía thái độ của tổng thống Pháp, cũng có điều khá tức cười là khi ông Macron nói về Syria, cứ như thể ông ấy là "cây vĩ cầm chính" trong dàn nhạc. Ở đoạn này, tổng thống Nga đã phản pháo khi nhấn mạnh là ông không thấy mức độ độc lập của Pháp trong hồ sơ này. Nhìn chung, báo chí Nga ghi nhận là cuộc hội kiến đã không dẫn đến một kết quả quan trọng cụ thể nào. Tuy nhiên, đã có một nỗ lực tìm kiếm đồng thuận từ cả hai phía.

Cuối cùng báo chí Nga cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc gặp lịch sử này, về hoàng đế Nga Pierre đệ nhất, nữ hoàng Anna Kiev, lâu đài Versailles, gian các trận đánh lớn… Tuy nhiên, người Nga không hiểu được vì sao Emmanuel Macron lại đến Versailles bằng xe hơi hiệu Renault, họ thấy xe này không sang trọng lắm đối với một vị tổng thống".

John McCain : Putin nguy hiểm hơn tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo

Đang tham quan Úc, thượng nghị sĩ Mỹ John McCain thuộc phe Cộng Hòa ngày 29/05/2017 đánh giá tổng thống Nga Vladimir Putin là mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh thế giới, đối với các nền dân chủ và thậm chí nguy hiểm hơn cả tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (Daech).

Phát biểu với đài ABC, ông John McCain cho rằng, mặc dù chưa thành công, nhưng chắc chắn Nga "đã và sẽ tiếp tục tìm cách can thiệp vào bầu cử của các nước". Chính vì thế, tổng thống Nga Vladimir Putin là thách thức lớn nhất mà thế giới phải đối đầu. 

Trọng Thành

****************

Mỹ : Ba "bảo mẫu" của Donald Trump (RFI, 30/05/2017)

Ngày 27/05/2017, sau khi dự thượng đỉnh G7 tại Taormina, Ý, tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên đường về nước, kết thúc chuyến công du 8 ngày, ở Trung Đông rồi Châu Âu. Trên báo Le Figaro (30/05/2017), nhà báo Renaud Girard "tổng kết" : "Những bài học rút ra từ chuyến công du của Trump".

Tổng thống Mỹ Donald Trump (P) và thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại thượng đỉnh G7, tổ chức ở Taormina, Sicily, Ý, ngày 26/05/2017. REUTERS/Jonathan Ernst

Để hiểu rõ được sự vận hành của tân chính quyền Mỹ cũng như nắm bắt được những đường hướng chính trong chính sách đối ngoại của vị tổng thống "không giống ai" này, tác giả tiến hành phân tích riêng rẽ hình thức và nội dung.

Về hình thức, dường như hoạt động của tân chính quyền Mỹ dựa trên ba nguyên tắc lớn. Thứ nhất, có ba "bảo mẫu" đi theo "chăm sóc" "cậu bé" Donald Trump : đó là ngoại trưởng Tillerson, bộ trưởng Quốc Phòng Mattis và cố vấn an ninh quốc gia, tướng McMaster.

Ví dụ, tại thượng đỉnh NATO ở Bruxelles, tổng thống Mỹ đành chấp nhận nêu lên "mối đe dọa Nga" cho dù trong theo bản năng, ông chỉ coi Nhà Nước Hồi Giáo là kẻ thù thực sự của Hoa Kỳ. Thế nhưng, cần phải nói đến "mối đe dọa Nga" để tránh bị coi là "đồng chí" của Moskva trong lúc Quốc Hội Hoa Kỳ đang điều tra về nghi án quan hệ giữa các cộng sự của ông Trump với Nga.

Nguyên tắc thứ hai, Donald Trump không "quản lý vi mô". Cụ thể là ông không cần biết chi tiết các kế hoạch, và ủy quyền cho bộ trưởng Quốc Phòng tướng Mattis tự do đưa ra các sáng kiến được cho là cần thiết để bảo đảm an ninh cho Hoa Kỳ.

Nguyên tắc thứ ba : tân tổng thống Mỹ có cách tiếp cận rất thương mại trong các hoạt động ngoại giao, theo kiểu "ông thò chân giò, bà thò nậm rượu", tức là có đi có lại. Các đồng minh Châu Âu của tân tổng thống Mỹ hiểu rõ điều này : Châu Âu phải tăng ngân sách quốc phòng trước đã, rồi sau đó và chỉ sau đó, Hoa Kỳ mới nói đến điều 5 trong Hiến chương NATO, liên quan đến nghĩa vụ phòng thủ chung, bảo vệ lẫn nhau.

Về nội dung, theo báo Le Figaro, Hoa Kỳ đã từ bỏ học thuyết tân bảo thủ mà cựu tổng thống George W. Bush chủ trương, theo đó, để bảo vệ hòa bình thế giới, Hoa Kỳ phải "xuất khẩu" dân chủ, và nếu cần thì không ngần ngại sử dụng bạo lực. Trong chuyến công du Saudi Arabia, Donald Trump đã tái khởi động thỏa thuận Mỹ bảo đảm an ninh cho nước này, được ký kết từ năm 1945. Đổi lại, Ryiad ký hàng loạt hợp đồng trị giá hơn 300 tỷ đô la.

Với thái độ thực dụng, khi tới Israel, Donald Trump đã yêu cầu Tel Aviv không tiếp tục mở rộng thêm các khu định cư Do Thái, không bàn đến chuyện chuyển sứ quán Mỹ về Jerusalem. Bởi vì, tân tổng thống Mỹ nghĩ rằng ông có thể thúc đẩy tái lập hòa bình ở Palestine, trên cơ sở có hai Nhà nước (Do Thái và Hồi giáo), đồng thời ông cũng muốn làm vừa lòng hai đồng minh lớn khác trong khu vực là Saudi Arabia và Ai Cập.

Tại thượng đỉnh G7, tổng thống Mỹ đưa ra hai thông điệp cụ thể : Về thương mại, Donald Trump không nói đến chính sách bảo hộ mậu dịch và chỉ chủ trương "trao đổi thương mại công bằng" thay cho "tự do trao đổi mậu dịch". Ông cũng lên án những tập quán, biện pháp xấu trong trao đổi thương mại, một uyển ngữ lên án Trung Quốc thực hiện chính sách phá giá dumping.

Còn về hồ sơ nhập cư, Trump đã nói thẳng với Châu Âu : Đó là chuyện của các vị, hãy tự giải quyết. Trong vấn đề này, Mỹ chỉ giúp Châu Âu tại Libya vì đây là cơ hội tiêu diệt tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo.

Vậy nước Pháp có nên phàn nàn về khía cạnh hơi thô bạo này trong chính sách đối ngoại của Mỹ hay không ? Le Figaro nhấn mạnh là không. Đây chính là cơ hội để ngoại giao Pháp tỏa sáng như xưa.

RFI tiếng Việt 

Nga xen vào bầu cử Mỹ : Comey sẵn sàng khai việc Trump gây sức ép (RFI, 02/06/2017)

Cựu giám đốc Cục Điều Tra Liên Bang Mỹ (FBI) James Comey, người chịu trách nhiệm điều tra về sự can thiệp của Nga vào chiến dịch bầu cử tổng thống Mỹ 2016 sẽ ra điều trần trước Ủy Ban Điều Tra của Thượng Viện vào thứ Hai 08/06/2017. Kênh truyền hình CNN khẳng định là James Comey sẽ cho biết công khai các sức ép của tổng thống Donald Trump, trước khi ông bị cách chức giám đốc FBI.

Ông James Comey lúc điều trần trước Ủy ban Tình Báo Hạ Viện, ngày 20/03/2017. REUTERS/Joshua Roberts

Từ New York, thông tín viên RFI Grégoire Pourtier phân tích :

"Ngày James Comey ra điều trần trước Thượng Viện vẫn chưa được công bố chính thức. Nhưng Donald Trump đang phải chịu nhiều sức ép. Cựu giám đốc FBI dường như sẵn sàng khẳng định những thông tin đã bị rò rỉ, theo đó tổng thống Hoa Kỳ đã yêu cầu ông ngưng tìm kiếm thông tin về sự can thiệp của Nga vào chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ. Nếu vậy, đó là hành động ngăn cản tư pháp hoạt động, thậm chí là một khinh tội nghiêm trọng, nhất là đối với chủ nhân Nhà Trắng. 

Donald Trump, người đang lập một ê kíp đặc biệt để xử lý vụ khủng hoảng này, có vài ngày để hành động trước khi James Comey ra điều trần trước Nghị Viện, nhưng Donald Trump sẽ không có nhiều sự lựa chọn. Trên thực tế, lợi dụng vị thế để ngăn cản James Comey tiết lộ câu chuyện chỉ làm tăng mối nghi ngờ, trong khi chính Donald Trump nhiều lần tiết lộ hai người đã có nhiều cuộc trao đổi. 

Có vẻ như chính Donald Trump đang tự rơi vào bẫy của ông. Bởi vì nếu vai trò của những người thân cận của ông trong vụ Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ còn lâu mới được làm sáng tỏ, thì chính cách làm việc và sự hời hợt về luật pháp của Donald Trump từ khi ông thành chủ nhân của Nhà Trắng mới bị đưa ra bàn cãi nhiều. 

James Comey đang được trông chờ sẽ làm sáng tỏ vụ này. Cựu giám đốc FBI có thể đã ghi lại nội dung các cuộc trao đổi với Donald Trump. Điều đó cũng có nghĩa là các hành động có thể gây sức ép được thể hiện trong các bản ghi nhớ giờ đây trở thành tâm điểm của mọi sự chú ý".

RFI tiếng Việt

*****************

Luật sư riêng của Trump không cung cấp thông tin cho điều tra Nga-Trump (VOA, 31/05/2017)

Michael Cohen, luật sư riêng của Tổng thống Donald Trump

Luật sư riêng của Tổng thống Donald Trump, Michael Cohen, đã nhận và đã từ chối một yêu cầu cung cấp tài liệu trong một cuộc điều tra đang diễn tiến của Quốc hội về sự can dự của Nga trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ và những liên lạc với ban vận động của ông Trump.

Cohen, một luật sư lâu năm của Tổ chức Trump, vẫn là luật sư riêng của ông Trump. Ông từng lên truyền hình làm người đại diện phát ngôn cho ông Trump, ứng cử viên của Đảng Cộng hòa, trong chiến dịch tranh cử tổng thống.

Ủy ban Tình báo Hạ viện yêu cầu ông Cohen cung cấp thông tin trong khi các nhà điều tra tiếp tục săm soi những thành viên thân cận của ông Trump.

"Tôi từ chối lời mời tham gia vì yêu cầu được trình bày một cách kém cỏi, quá rộng và không thể nào trả lời được," ông Cohen nói với hãng tin AP. "Tôi thấy việc yêu cầu gửi đến cho tôi bị rò rỉ bởi những người làm việc trong ủy ban là điều thiếu trách nhiệm và thiếu thỏa đáng".

Ông Cohen nói với ABC News rằng ông được cả Ủy ban Tình báo của Hạ viện lẫn Thượng viện yêu cầu cung cấp thông tin và lời khai chứng về những liên lạc của ông với các quan chức Nga.

Quan hệ của ông Cohen với các nhân vật có lợi ích ở Nga được nêu ra vào tháng 2 khi báo The New York Times loan tin ông Cohen đã giúp làm trung gian điều giải một kế hoạch hòa bình ở Ukraine mà sẽ kêu gọi quân đội Nga rút khỏi Ukraine và kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý để người dân Ukraine quyết định liệu phần đất bị Nga chiếm đóng vào năm 2014 có nên để cho Moscow thuê tại hay không. Chính phủ Nga phủ nhận không hay biết gì về kế hoạch này.

Theo báo Times, kế hoạch hòa bình là công tác của Felix Sater, một cộng sự kinh doanh đã giúp ông Trump tìm kiếm mối làm ăn ở Nga, và ông Cohen.

*********************

Tướng Flynn đồng ý cung cấp một số tài liệu cho Thượng Viện Mỹ (RFI, 31/05/2017)

Ông Michael Flynn. Ảnh ngày 10/01/2017, tại Washington. CHRIS KLEPONIS / AFP

Cựu cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Donald Trump, tướng Michael Flynn sẽ cung cấp một số tài liệu cho Ủy ban Tình báo Thượng Viện Hoa Kỳ, trong khuôn khổ cuộc điều tra liên quan đến nghi vấn Nga can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016. Hãng tin AP hôm nay 31/05/2017 loan báo như trên.

Quyết định của ông Flynn được đưa ra hôm qua, sau khi luật sư riêng của ông Donald Trump là Michael Cohen đã từ chối cung cấp thông tin cho Ủy ban Tình báo Hạ Viện, và một cựu nhân viên Nhà Trắng, Boris Epshteyn xác nhận đã được Ủy ban này liên lạc với yêu cầu tương tự.

Sự hợp tác của ông Michael Flynn là dấu hiệu đầu tiên cho thấy ông và Thượng Viện đã tìm được tiếng nói chung. Trước đây cựu cố vấn an ninh Nhà Trắng đã viện dẫn Tu chính án số 5 trong Hiến Pháp để từ chối cung cấp tài liệu, nhưng nay Thượng Viện đã thu hẹp phạm vi yêu cầu. Ủy ban Tình báo Thượng Viện cũng ra lệnh giao nộp các băng ghi âm từ các công ty của ông Flynn.

Một trong các công ty đó, Flynn Intel Group Inc., đã tư vấn cho một doanh nhân Thổ Nhĩ Kỳ. Còn công ty Flynn Intel Group LLC được sử dụng để nhận tiền chi trả cho các tham luận của ông Flynn, trong đó có số tiền 33.000 đô la từ RT (Russia Today), kênh truyền hình do điện Kremlin tài trợ. Hôm qua, một người thân cận ông Flynn cho hay sẽ giao các tài liệu về hai công ty trên, và một số thông tin khác trong tuần tới.

Trong khi đó cả tổng thống Donald Trump lẫn đồng nhiệm Nga Vladimir Putin đều lên tiếng chỉ trích cuộc điều tra. Ông Putin khi trả lời Le Figaro đã bác bỏ hẳn mọi liên can trong bầu cử Mỹ, còn ông Trump trên Twitter hôm qua cho rằng đây là "tin giả" của phe Dân Chủ để biện minh cho thất bại.

Ông Michael Cohen trong một thời gian dài là luật sư của Trump Organization, nay tiếp tục là luật sư riêng của tổng thống Mỹ. Theo New York Times, ông Cohen từng can dự vào kế hoạch hòa bình Ukraina theo cách có lợi cho Nga. Một số cổ đông trong hãng taxi của ông Cohen đến từ Liên Xô cũ trong đó có bố vợ sinh tại Ukraina. Còn ông Boris Epshteyn sinh trưởng tại Matxcơva, có làm việc tại Nhà Trắng một thời gian ngắn.

Thụy My

*********************

Trump nói con rể 'là người tốt' (BBC, 29/05/2047)

Tổng thống Mỹ Donald Trump công khai ủng hộ con rể, Jared Kushner, sau khi có tin viên trợ lý này định thiết lập đường dây thông tin bí mật với Moscow.

Jared Kushner hiện là một trong những trợ lý hàng đầu của Donald Trump

Trong thông cáo gửi tới tờ New York Times, ông Trump ca ngợi ông Kushner "đang làm rất tốt".

Nhưng ông không đề cập đến những cáo buộc chống lại chồng của Ivanka.

Có cáo buộc rằng ông Kushner thảo luận về việc thiết lập một kênh ngầm với đại sứ Nga hồi tháng 12/2016.

New York Times và Washington Post nói ông Kushner muốn dùng phương tiện của Nga để tránh sự can thiệp của Hoa Kỳ vào các cuộc thảo luận với Moscow.

Ông được ghi nhận làm việc này trước khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ, do vậy ông là dân thường vào thời đó.

Những cáo buộc này xảy đến sau khi ông Kushner được cho là đang trong tầm ngắm của FBI về cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ.

Truyền thông Mỹ cho biết các nhà điều tra tin rằng ông Kushner liên quan vụ này, nhưng chưa hẳn là nghi phạm.

Ông Trump - người được cho là đã gặp các luật sư tại Nhà Trắng hôm 28/5 - không do dự trong việc bày tỏ sự ủng hộ cho ông Kushner, trợ lý cao cấp tại Nhà Trắng.

Thông cáo của ông Trump cũng nói "Tôi hoàn toàn tin tưởng Kushner".

"Ông ấy được mọi người kính trọng và đang thực hiện các chương trình giúp tiết kiệm cho nước Mỹ hàng tỷ đôla. Thêm vào đó, ông ấy là người tốt".

**********************

Donald Trump phản công, cáo buộc truyền thông Mỹ "dối trá" (RFI, 29/05/2017)

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời báo chí tại Nhà Trắng sau buổi tiếp đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Washington ngày 16/05/2017. REUTERS/Kevin Lamarque

Trở về Hoa Kỳ sau một chuyến công du nước ngoài dài tám ngày, tổng thống Mỹ Donald Trump đã phản công, tố cáo "lời lẽ dối trá" của truyền thông Mỹ khi liên tục đưa ra nhiều tiết lộ nghi ngờ con rể ông, Jared Kushner và nhiều người thân cận khác, có liên hệ với Nga.

Sau một loạt thất bại chính trị và tranh cãi ngày càng ầm ĩ về mối liên hệ giữa ban vận động tranh cử của ông với Nga, tổng thống Mỹ quyết định tập hợp các cố vấn và những người thân cận nhằm tổ chức một cuộc phản công.

Từ New York, thông tín viên RFI, Grégoire Pourtier tường thuật :

Các đồng minh chính trị của Donald Trump, và nhất là các luật sư của ông, gần đây có khuyên nguyên thủ Mỹ nên giảm bớt tần số và giọng điệu gay gắt của các dòng twitt, vốn dĩ có thể sẽ quay lại chống chính ông.

Nhưng khi về đến Washington, tổng thống Mỹ đã không thể kiềm chế được trong ngày Chủ Nhật 28/5. Buổi sáng, cũng như buổi tối, lần đầu tiên, tổng thống Mỹ đã đăng nhiều tin nhắn cho thấy ông quyết tâm chiến đấu, nhất là chống lại giới truyền thông, mà ông cáo buộc là đã nói dối và che giấu sự thật.

Mọi người cho rằng Nhà Trắng nhanh chóng xem lại chiến lược thông tin, qua những buổi mít-tinh trong nước hay qua những trao đổi trực tuyến trên Facebook, để khuyến khích một sự trao đổi trực tiếp hơn.

Đặc biệt, một War Room, hội đồng chiến tranh, đang được thiết lập để chống lại những cáo buộc thông đồng với Nga. Nhiều chuyên gia tư vấn, chuyên xử lý tình huống khủng hoảng kiểu này đang được tuyển dụng.

Cũng giống như những gì tổng thống Bill Clinton đã làm trong vụ bê bối Monica Lewinski, vấn đề là phải làm sao làm việc có hiệu quả cũng như phải khoanh vùng vụ tai tiếng này, không để lây lan ảnh hưởng quá nhiều đến các hoạt động chính trị.

Chính vì thế mà một lịch trình chính trị đang được xem xét lại. Chính quyền Trump tuyệt đối phải có được một thắng lợi trước mùa hè. Nhiều dự án ít tham vọng nhưng cũng ít gây tranh cãi rất có thể sẽ được thông qua trong thời gian sắp tới sao cho đảng Cộng Hòa vẫn có thể ngẩng cao đầu trong cuộc bầu cử lập pháp năm 2018 tới đây.

Tài phiệt Nga Deripaska làm chứng có điều kiện ?

Trùm tư bản Nga trong lĩnh vực sản xuất nhôm, Deripaska hôm nay 29/05/2017 bác bỏ thông tin cho rằng ông muốn hợp tác với Ủy Ban Tình Báo Thượng Viện Mỹ, để đổi lấy quyền "miễn trừ hoàn toàn".

Trong một thông cáo phát đi từ trụ sở tập đoàn Rusal, ông Deripaska xem thông tin do nhật báo New York Times tiết lộ hôm thứ Sáu 26/5/2017 là "dối trá và lừa bịp". Ông cho biết rõ "chính các đại diện của Quốc hội Mỹ đã liên hệ với luật sư của ông ở Washington chứ không phải theo chiều ngược lại".

Minh Anh

Phiếm luận

Chàng… Donald Trump

"Sometimes it’s important to watch what the President does rather than what he says". 

Thượng Nghị Sĩ John McCain

Chàng là một tạo vật lạ và hiếm

Có lẽ không có người nào mà tôi nghe ngóng, ngắm nghía, khi thương khi ghét, khi khâm phục, khi bực bội, khi ngạc nhiên, có lúc sửng sốt… Tóm lại, không có người nào mang cho tôi nhiều cảm giác như chàng. Hàng ngày, một trong những cái thú của tôi là ngắm, đọc, nghe chàng xem chàng sáng tác ra thêm điều gì trong ngày. Chả là vì, ngày nào cũng có chuyện mới về chàng. Ngày nào chàng cũng "cách tân". Ngày nào chuyện của chàng và về chàng đều trở thành headline news.

Chàng có một nhân dáng to, cao. Dù không bằng tay cựu giám đốc FBI James Comey (cao 6 feet 8), chàng thuộc loại khá cao, 6 feet 2, nghĩa gần 1 mét 9. Bước chân vững. Giọng nói mạnh. Lời nói nào nghe cũng chắc (như đinh đóng cột). Rất đàn ông. Không biết bên trong trái ổi có gì, nhưng rõ là chàng sexy. Ăn nói cũng sexy. Nói không cần uốn lưỡi, không cần úy kỵ điều gì, có lúc thô tục và ngang ngược. Nhưng cái lạ là, nhiều phụ nữ vẫn không dị ứng, thậm chí có người còn thích chàng. Khi phát biểu, trong lúc hai tay xòe ra hai bên, mở rộng, bao biện thì ngược lại, miệng chàng thu nhỏ, tròn, như cách diễn tả của Đức Đạt Lai Lạt Ma khi được Piers Morgan phỏng vấn .

Chàng nói như máy. Máy nói.

Chữ ký của chàng cũng khác lạ.

Nó trông giống một đoạn hàng rào thép gai : lởm chởm, góc cạnh. Mấy chữ hoa nhô cao hẳn lên, bất thường. Loại chữ ký như thế này, theo dân bói toán, cho thấy một hạng người luôn luôn bị ám ảnh bởi thứ quyền hành của riêng mình. Chẳng mấy thân thiện hay cởi mở với người khác. Chẳng chịu nhường ai. Mỗi lần ký xong một executive order, chàng đưa cao cho ai cũng nhìn thấy rõ chữ ký của mình, khuôn mặt sáng lên, kiêu hãnh và thỏa mãn. Mặc dầu, sau đó, executive order vẫn chỉ là executive order !

Đồng thời, chàng hồn nhiên. Rất hồn nhiên nữa là khác. Chàng tưởng làm tổng thống chỉ là chuyển từ một hợp đồng này sang một hợp đồng khác và chàng vẫn cứ là boss như tự thuở nào. Thích là ký, thích là đuổi việc, thích là tweet, thích là rầy la. Hóa ra, làm tổng thống khó hơn chàng tưởng trước đây ; hóa ra, chận đứng tham vọng hạt nhân của Bắc Hàn không dễ gì ; hóa ra, chuyện loại bỏ bảo hiểm y tế của Obama phức tạp đến thế ; hóa ra, hễ chàng nói chuyện gì với viên giám đốc FBI cũng bị tay này ghi ghi chép chép lại trong "memo", vân vân và vân vân. Rõ là khá trẻ con và ngây thơ, vừa rất đáng ghét nhưng có lúc trông cũng… đáng yêu. Chàng nói tới rồi chàng nói lui. Chàng nói trái rồi chàng nói phải. Chàng bêu riếu người này, nói móc họng người khác. Chàng lẫy, chàng hờn, chàng giận. Mà giận nhất vẫn là con mệ crooked hillary ! Hễ có dịp là chàng lại lôi nàng ra mà nói nặng nói nhẹ, y như hồi còn tranh cử. Rốt cuộc, người mà chàng thích nhất là… chính chàng. Với chàng, me first. Chàng hay tự khen mình. Tự khen khi chưa làm, tự khen trước khi làm và thậm chí tự khen cả khi… không làm được.

Chẳng thế mà, trong một bài báo mới nhất, hôm 12/5/2017, Michael D’Antonio gọi chàng là một "tổng thống bé con" (a little boy president). Nhà báo này không có ý bêu riếu đâu, vì có lần chính chàng thú nhận là "Khi tôi nhìn vào chính tôi lúc còn học sinh lớp Một và nhìn tôi bây giờ, tôi thấy về căn bản vẫn là một người. Tính tình không có gì khác lắm".    

Vâng, đúng là không khác. Có điều, cậu bé lớp Một ngày xưa có nói này nói nọ, cũng chỉ dính líu đến bản thân cậu bé, còn "tổng thống bé con" ngày nay, nhất cử nhất động đều ảnh hưởng đến toàn thế giới. Từ ngày chàng nhậm chức đến giờ, cả thế giới gần như chao đảo theo chàng. Đùng một cái, chàng nói chuyện với Thái Anh Văn, tổng thống Đài Loan ; đùng một cái, chàng đòi oanh tạc Bắc Hàn rồi cũng đùng một cái, chàng đòi nói chuyện với Kim Jong-un ; đùng một cái, chàng mời viên tổng thống giết người như ngóe Rodrigo Duterte đến thăm Mỹ ; đùng một cái, chàng cách chức giám đốc FBI James Comey ; đùng một cái, chàng khoe tài liệu mật cho Nga…

Vụ cách chức giám đốc FBI mới vui. Thay vì cách chức một cách đàng hoàng, trực diện, chàng sai người hộ vệ thân tín của mình mang lá thư cách chức đến văn phòng của Comey, trong khi tay trùm cảnh sát này đang đi công tác ở Los Angeles và nghe tin sét đánh khi đang thuyết trình trước nhân viên của mình.

Tính tình bốc đồng, hay thay đổi, lại hành động và quyết định theo bản năng và sở thích riêng, cho nên rất, rất nhiều lần, đám quần thần lúng ta lúng túng, giải thích vòng vo. Tội nghiệp nhất là viên thư ký báo chí tòa Bạch Ốc Sean Spicer và viên phó tổng thống Mike Pence. Mỗi lần báo chí hỏi dồn, hai ngài cứ nói quanh nói quất hoặc là chằm chằm bênh chàng cho đến cùng, để rồi sau đó mới bật ngữa ra là bênh sai.

Không thích ai, chàng tweet. Tweet nào của chàng cũng đưa đến tranh cãi, đoán già đoán non. Bằng cách tweet, và với số lượng lên đến hàng chục triệu, chàng qua mặt truyền thông. Chính khách nào cũng o bế truyền thông. Chàng, ngược lại, chống. Chống liên tục, chống tối đa. Chống như một cuộc thập tự chinh.

Với cung cách đó, chàng là một tổng thống phá cách. Về nhiều mặt.

Trước hết, chàng thuộc hạng vô chiêu, vô chiêu rất thành thật. Y như một siêu chiến lược. Rốt cuộc, vô chiêu, với chàng, chỉ đơn giản có nghĩa là… vô chiêu.

Chàng phớt lờ các thủ tục ngoại giao

Chàng không thích lối "quân tử" kiểu Tàu : "Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy". Hôm nay chàng nói ngược, ngày mai chàng nói xuôi tự nhiên như nhiên.

Chàng cũng chẳng cần "lựa lời" kiểu Việt Nam :

Lời nói không mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Tố cáo không cần bằng chứng. Nói sai không cần xin lỗi. Biên giới giữa đúng/sai, bạn/thù, ngược/xuôi rất mong manh, mờ nhạt. Nó chỉ thay đổi qua một đêm, một lần gặp gỡ hay một lời phát biểu.

Chàng tạo ra một tổng-thống-tính kiểu mới ; thậm chí không cần cả tổng-thống-tính. Chàng là tổng thống chỉ của phe chàng. Mỗi lần bực bội là chàng tụ họp các fan của chàng ở đâu đó ngoài thủ đô để chàng mặc sức nói hươu nói vuợn và nghe những tràng vỗ tay vang vọng tới trời. Như thời còn đi tranh cử.

Chàng coi đại sự là tiểu sự ; và biến tiểu sự thành đại sự. Trong lúc xem thường những sự kiện có tầm mức ảnh hưởng lớn trên thế giới, chàng lại quan tâm đến những chuyện nhỏ nhặt, có cái rất nhỏ nhặt như lời phê bình tiệm ăn của một khách hàng, số người tham dự ngày lễ nhậm chức, số phiếu bầu phổ thông, chuyện tờ báo New York Times sụt giảm số người đặt mua, chê diễn viên hài Colbert hay những vở kịch diễu hài của Saturday Night Live.

Cách nói tiếng Anh của chàng thì tiềm ẩn vô số phá cách. Một số ký giả gọi những phát biểu của chàng là word salad, xà lách chữ. Gì vậy ? Word salad là những chữ hay nhóm chữ được chọn lựa một cách tình cờ liên kết với nhau trong một cấu trúc bất khả tri. Có thể xem đó là một sự trộn lẫn những từ hay nhóm từ thường được chọn lựa tùy tiện không cho một nghĩa rõ ràng [1]. Những vấn đề về tinh thần thường là nguyên nhân cho những phát ngôn hỗn loạn (disorganized speech). Sau đây là vài món "xà lách chữ" của chàng :

Đề cập đến Iran :

Look, having nuclear-my uncle was a great professor and scientist and engineer, Dr. John Trump at MIT ; good genes, very good genes, OK, very smart, the Wharton School of Finance, very good, very smart - you know, if you’re a conservative Republican, if I were a liberal, if, like, OK, if I ran as a liberal Democrat, they would say I’m one of the smartest people anywhere in the world - it’s true ! - but when you’re a conservative Republican they try-oh, do they do a number-that’s why I always start off : Went to Wharton, was a good student, went there, went there, did this, built a fortune…

Đề cập đến việc thay thế Obamacare :

We have to come up, and we can come up with many different plans. In fact, plans you don’t even know about will be devised because we’re going to come up with plans - health care plans - that will be so good.

Đề cập đến việc Obama gài máy nghe lén Trump :

Well, I’ve been reading about things. I read in, I think it was January 20 a "New York Times" article where they were talking about wiretapping. There was an article, I think they used that exact term. I read other things. I watched your friend Bret Baier the day previous where he was talking about certain very complex sets of things happening, and wiretapping. I said, ‘Wait a minute ; there’s a lot of wiretapping being talked about’. I’ve been seeing a lot of things.

Lối phát biểu không giấy tờ, cấu trúc câu lòng thòng, rườm rà, đứt đoạn, có lúc ngưng ngang ở giữa câu và chuyển qua ý khác, khiến cho người ta khó ghi chép lại một cách trung thực những gì chàng phát biểu. Theo ký giả Daniel Libit, chàng là cơn ác mộng của thông tín viên. "Bất cứ khi nào chúng tôi hoàn tất một bản ghi chép những gì chàng nói, luôn có một cái gì ở trong đó khiến cho ta tự hỏi chẳng biết chàng đang nói gì".

Những người ủng hộ chàng nhìn cách khác. Chẳng hạn William Cummings trên USA Today ; ông này cho rằng chàng là một bậc thầy về cách sử dụng ngôn ngữ. Bậc thầy ở chỗ : chữ một đàng nghĩa một nẻo. Đừng hiểu những gì chàng nói theo nghĩa đen. Cố vấn Kellyanne Conway nói với Chris Cuomo (CNN) rằng người ta không hiểu chàng chỉ vì "muốn nghe những gì thoát ra khỏi miệng chàng hơn là nhìn vào những gì thoát ra từ trái tim chàng". Còn nhân dân Hoa Kỳ thì hiểu ngay những gì chàng nói vì họ nhìn thấu trái tim đen của chàng, cũng theo nàng cố vấn.

Nhà ngôn ngữ học George Lakoff, cha đẻ của lý thuyết "ẩn dụ ý niệm" (conceptual metaphor), biện hộ cho chàng theo kiểu hàn lâm hơn. Chàng đơn giản chỉ dùng những cơ cấu diễn ngôn có hiệu quả để truyền đạt những gì chàng muốn truyền đạt cho các khán giả của chàng. "Tôi đã tìm thấy rằng ông ta rất cẩn thận và rất có chiến lược trong cách sử dụng ngôn ngữ. Trump thường bắt đầu một câu và ngừng lại để cho những người ủng hộ ông chấm dứt trong đầu họ cái mà ông ta nói. Họ dường như thấu đạt và chấp nhận (từ trước) những gì ông ta nói mà không cần phải nghe hết câu. Đó là một phản ứng vô thức, tự động, nhất là những khi mà câu, chữ tuôn ra một cách rất nhanh chóng". (…) "Những người thuộc đảng Dân chủ và hầu hết truyền thông đều cho rằng Trump là một tên hề, một ngôi sao của chương rình truyền hình hiện thực không nắm vững vấn đề". (…) "Chín tháng trước cuộc bầu cử, tôi đã bàn về việc Trump đã sử dụng óc não của những người lắng nghe ông như thế nào cho có lợi cho mình". (…) "Tư tưởng vô thức hoạt động dựa trên những cơ cấu căn bản nào đó. Trump sử dụng chúng một cách bản năng để quay não trạng của họ hướng về những gì ông muốn : uy quyền tuyệt đối, tiền tài, quyền hành và danh tiếng".

Tóm lại, cách nói của chàng là chiến lược, không phải là một thứ trộn chữ hổ lốn.

Tuy nhiên, mới đây, cụ Thượng nghị sĩ McCain có một nhận định hơi khác. Hãy nhìn những gì chàng làm hơn là nghe những gì chàng nói. Nhất định là cụ biết đó là danh ngôn của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trước đây : "Đừng nghe những gì cộng sản nói mà hãy nhìn kỹ những gì cộng sản làm". Dù sao, giống thì cũng giống mà khác thì có khác. Khen thì nghe ra khen nhưng là chê. Chê chàng nói dở, nói bậy. Để khen chàng làm hay. Chàng làm được những gì nào ? Bỏ Obamacare xong rồi ư ? Xây xong bức tường ư ? Bỏ bom Bắc Hàn ư ? Đem hết jobs về Mỹ ư ? Tống cổ hết bọn di dân lậu ư ? Không nghe cụ McCain nêu rõ.

Nicholas O’Shaughnesy, tác giả của tập sách Selling Hitler : Propaganda and the Nazi Brand, gọi chàng là "viên đại sứ của xã hội hậu-sự-thật" (ambassador of the post-truth society). O’Shaughnesy viết : "Chàng đã phát triển một cá tính giúp chàng nói những điều kỳ quặc và chuyển đảo chúng thành ý nghĩa của ngôn ngữ". Chàng là một hình mẫu tổng thống thuộc loại, không phải "hậu hiện đại", mà là "hậu-sự thật" : a post-truth president. Post-truth là gì ? Là "có liên hệ đến hay bao hàm những tình huống trong đó những sự kiện khách quan có ít ảnh hưởng đến việc hình thành dư luận hơn là những gì gây nên xúc cảm hay niềm tin cá nhân" [2]. Đây là một tính từ (adjective) mới được tổ hợp biên soạn tự điển Oxford Dictionaries (Anh) chọn làm từ vựng của năm 2016 (Word of the Year 2016). Từ này xuất hiện lần đầu tiên từ năm 1992, nhưng năm 2016 đã được sử dụng đến mức tối đa, tăng 2000% so với năm 2015, nhân sự kiện Brexit ở Anh và bầu cử tổng thống Mỹ 2016.

Nói cụ thể ra, một tổng thống hậu-sự-thật là một nhà lãnh đạo không cần kinh nghiệm, không cần nghiêm túc, không cần ngoại giao, không cần giữ lời, không cần xin lỗi. Và không cần sự kiện. Nếu có sự kiện thì đó là sự kiện chọn lựa/alternative facts, nói như Kellyanne Conway, nàng cố vấn trẻ của chàng. Mọi điều đều là cảm giác, là xúc động và chẳng còn một thứ chân lý khách quan nào cả. Vân vân và… vân vân.

Phải chăng chúng ta đang tiến dần đến một xã hội hậu-sự-thật như thế ?

Và, chàng quả đúng là một cách tân. Là đại diện, là tiêu biểu cho một xu thế mới.

Có phải chàng đã tạo ra chàng ? Không. Đó đã là sự chọn lựa của nước Mỹ.

Nước Mỹ rồi sẽ theo chàng hay bỏ chàng ?

Chờ xem.

Riêng tôi, tôi sẽ theo chàng… tới bến.

Trần Doãn Nho

Nguồn : trachnhiemonline.com, 28/05/2017

Tài liệu :

– Bue Rübner Hansen & Rune Moller Stahl, "The Fallacy of Post-Truth".

– George Lakoff, "Understanding Trump’s use of language".

– George Lakoff, "A Minority President : Why the Polls Failed, and What the Majority Can Do".

– Oxford Dictionaries

– William Cummings, "Trump is a master of language".

– Michael D’Antonio, "The little boy president".

[1] The term word salad refers to a random words or phrases linked together in an often unintelligible manner. Often, a listener is unable to understand the meaning or purpose of the phrase. Mental health issues can often be the cause of disorganized speech such as word salad. Word salad is a "confused or unintelligible mixture of seemingly random words and phrases 

[2] Relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief (Oxford Dictionaries).

Vụ Donald Trump : Nước Mỹ cần "người giữ trẻ"

Tân chính phủ Pháp sẽ gồm những khuôn mặt nào, nhiệm vụ đối nội và đối ngoại sắp tới sẽ là gì… Đó là chủ đề được các báo Paris bàn bạc nhiều nhất hôm nay. Bên cạnh đó là Liên hoan phim Cannes khai mạc, và sự cạnh tranh quyết liệt giữa Paris và Los Angeles đề giành vai trò chủ nhà Thế Vận Hội 2024. Đặc biệt sự kiện tổng thống Mỹ Donald Trump tiết lộ thông tin mật cho Nga được hầu như tất cả các báo đề cập đến.

Ảnh bìa báo Libération ngày 17/05/2017 (Ảnh chụp màn hình) - RFI Tiếng Việt

"Đứa bé lên năm" ở Nhà Trắng

Le Mondeđặt câu hỏi "Trump có lắm mồm với người Nga không " ? Le Figaro ghi nhận "Trump lại bị tai tiếng sau khi thổ lộ với ngoại trưởng Nga". Tương tự với Les Echos "Trump bị cáo buộc đã chuyển giao thông tin mật cho Nga". Riêng Libération đăng ảnh tổng thống Mỹ trên nền đen, chạy tựa lớn "Nước Mỹ tìm kiếm người giữ trẻ". Tờ báo nhận định, khi tiết lộ các thông tin bí mật cho Nga, ông Trump lại gây ra xì-căng-đan mới, làm dấy lên lại cáo buộc về sự bất tài, ngay cả trong phe Cộng Hòa.

Trong bài xã luận gay gắt, Libération nhắc lại, cách đây hơn một năm, Donald Trump chỉ mới là ứng cử viên ngấp nghé ngưỡng cửa Nhà Trắng. Như thường lệ, ông đả kích bà vợ của đối thủ cạnh tranh là Ted Cruz, chế giễu ngoại hình của bà trên Twitter. Được CNN yêu cầu giải thích, ông Trump biện bạch : "Ai biểu ông ấy (Cruz) kiếm chuyện trước !". Người phỏng vấn ngao ngán : "Lý lẽ của một đứa bé lên năm !".

Một năm sau, hơn một trăm ngày sau khi trở thành tổng thống nước Mỹ, nhận xét này lại vang bên tai. Các nhà quan sát, nhà báo, chuyên gia, chính khách, đối thủ đều phải mở to mắt mỗi lần tổng thống "xuất chiêu". Ngày lại ngày, người ta khám phá rằng Trump thiếu chuẩn bị, thiếu văn hóa, thiếu chuyên nghiệp, dối trá v.v… Và giờ thì biết thêm Trump còn "tài lanh" khoe cơ bắp như một đứa bé 5 tuổi, tiết lộ các thông tin lẽ ra phải giữ kín.

Hành xử như một đứa trẻ lên năm cũng có mặt tốt : Trump làm cho các đối thủ không biết đâu mà lường. Nhưng một kid (chú bé) lắm trò và ưa phỉnh nịnh trở thành vấn đề, khi căn phòng cho trẻ lại là Phòng Bầu Dục của Nhà Trắng.

Libération kết luận, nếu thông tin trên Washington Post là chính xác, thì đây sẽ là hai tín hiệu quan trọng cho các đồng minh và đối tác của ông Trump.

Thứ nhất : Nếu đưa thông tin cho tổng thống Mỹ, có nguy cơ là các tin tức ấy sẽ lọt vào tai những kẻ xấu. Thứ hai : Điều khiển một em bé 5 tuổi cũng dễ dàng như như thao túng ông chủ Nhà Trắng.

Tiết lộ thông tin mật cho cường quốc đối địch

Trong bài viết "Donald Trump, người gieo rắc rối ở Hoa Kỳ", thông tín viên Frédéric Autran của Libération tại New York cho biết theo báo chí Mỹ thì thông tin mật bị tiết lộ là của Israel, đồng minh lâu đời của Hoa Kỳ và ông Trump sẽ viếng thăm vào tuần tới.

Theo Washington Post, đó là những chi tiết về âm mưu khủng bố của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (Daesh, IS) nhắm vào các phi cơ dân dụng, nhờ chất nổ giấu trong các máy tính xách tay và máy tính bảng. Được cảnh báo cách đây nhiều tuần lễ, đó là lý do khiến hồi tháng Ba Hoa Kỳ cấm mang hai loại thiết bị trên lên máy bay từ hơn một chục sân bay ở Trung Đông và Bắc Phi, và còn định mở rộng lệnh cấm sang Châu Âu.

New York Times cho biết thêm, thông tin này đến từ Israel, được xếp loại "code word" tức "bí mật quốc phòng", "nhạy cảm cho đến nỗi các quan chức Mỹ chỉ chia sẻ rất hạn chế trong nội bộ, và không thông báo cho đồng minh nào khác". Benjamin Wittes, chuyên gia về luật và an ninh của Brookings Institution than thở : "Tổng thống rõ ràng đã tiết lộ các thông tin tuyệt mật cho một cường quốc đối địch".

Các nhà quan sát khác nhấn mạnh, sự kiện này có thể làm các đồng minh của Mỹ tức giận, trước hết là Israel. Ông Leon Panetta, cựu Bộ trưởng quốc phòng, cựu giám đốc CIA lo lắng : "Israel có thể cắt đứt tất cả những trao đổi thông tin tình báo với Mỹ về những chủ đề rất nhạy cảm, ảnh hưởng đến an ninh của Hoa Kỳ. Khả năng tai hại này, tổng thống phải hiểu". Được hãng thông tấn AP hỏi, một viên chức tình báo Châu Âu khẳng định nếu đặt mình vào trường hợp tương tự, nước mình sẽ chấm dứt chia sẻ thông tin với Mỹ vì nguồn tin sẽ bị nguy hiểm.

Tuy Donald Trump không nói với Sergey Lavrov về xuất xứ của nguồn tin, nhưng lại cung cấp những chi tiết rất cụ thể, chẳng hạn tên thành phố mà mối nguy hiểm trên được phát hiện. Nhờ đó Nga có thể lần ra được nguồn tin địa phương, trong khi cơ sở này còn rất cần thiết cho các chủ đề khác ngoài IS, như sự hiện diện của Nga ở Syria.

Trump vi phạm nguyên tắc bất thành văn của giới tình báo

Theo Les Echos, khi tiết lộ thông tin của một đồng minh, ông Trump đã vi phạm quy luật bất thành văn lâu nay của giới tình báo. Dưới mắt họ, điều quan trọng không phải vì ông đã chia sẻ cho Nga - tổng thống Mỹ có quyền đánh giá đâu là thông tin có thể "giải mật" - nhưng trên thực tiễn, không bao giờ tiết lộ tin tức cho bên thứ ba mà chưa có sự đồng ý của đồng minh. Tất cả các cơ quan tình báo trên thế giới đều tôn trọng nguyên tắc này.

Ngoài mạng tình báo riêng của Mỹ, Washington còn dựa vào mạng lưới rộng rãi của các nước đồng minh để thu thập tin tức. Trước tiên là liên minh Five Eyes của các nước nói tiếng Anh có từ Đệ nhị Thế chiến, ngoài Hoa Kỳ còn có Anh, Úc, New Zealand và Canada, đã làm việc với nhau suốt 70 năm qua. Việc trao đổi thông tin dựa trên hệ thống Echelon bao phủ toàn cầu. Riêng giữa NSA của Mỹ và tình báo GCHQ của Anh quan hệ rẩt mật thiết, thường tham khảo ý kiến của nhau.

"Khi thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo"

Nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế Lélia Rousselet khi trả lời phỏng vấn của Libération nhận định, trong xì-căng-đan mới này, chỉ có tổng thống phải chịu trách nhiệm, chứ không phải cơ quan tình báo Mỹ. Các nước đều biết rằng những nhân viên rất chuyên nghiệp vẫn quản lý các hồ sơ này trong chính quyền Trump. Les Echos cho biết thêm, các nhân viên tình báo Mỹ đã có quyết định vô tiền khoáng hậu trong lịch sử, là giấu đi một số thông tin tuyệt mật không báo cáo cho Donald Trump, và sự cố vừa qua cho thấy họ có lý.

Dấu hiệu cho thấy rõ sự bối rối của phía Cộng Hòa, là có rất ít đại biểu lên tiếng bênh vực ông Trump. Còn thủ lãnh đối lập ở Thượng Viện đòi hỏi biên bản cuộc gặp giữa Donald Trump với Sergey Lavrov và đại sứ Kislyak của Nga phải được giao cho Ủy ban Tình báo Hạ Viện. Xì-căng-đan này sẽ làm u ám vòng công du nước ngoài đầu tiên của ông Trump kể từ thứ Sáu này, đi Ả Rập Xê Út, Israel, Bỉ và Ý.

Một số người coi đây là một bằng chứng mới cho sự bất tài của Donald Trump. Trong một bài bình luận nảy lửa mang tựa đề "Khi thế giới được một đứa trẻ lãnh đạo", cây bút bảo thủ David Brooks của New York Times cũng chỉ trích sự thiếu chín chắn của ông chủ Nhà Trắng. Ông viết : "Trump đã phản bội một nguồn tin tình báo và tiết lộ bí mật cho các người khách Nga. Theo những gì chúng ta biết, không phải ông ấy làm như thế vì ông là gián điệp Nga hay là có tà ý. Trump làm vậy vì ẩu tả, vì không thể tự kiềm chế và nhất là, ông ta là một đứa trẻ 7 tuổi đang hết sức cần được người khác khen ngợi".

Giọt nước tràn ly cho đảng Cộng Hòa

Liệu đây có phải là "giọt nước tràn ly" đối với phía Cộng Hòa ? Cũng theo Libération, đảng của tổng thống Mỹ lâu nay vẫn đứng sau bênh vực ông, nay bắt đầu rạn nứt.

"Liệu có một ngày nào không có xì-căng-đan hay không ? Tôi chỉ mong mỏi có thế !". Nữ thượng nghị sĩ Cộng Hòa Susan Collins cố nói đùa trước các nhà báo tại Quốc Hội. Người thì im lặng, người lúng túng, các phản ứng hiếm hoi của các đại biểu Cộng Hòa cho thấy, lần đầu tiên họ không vội vã bảo vệ tổng thống. Theo một cố vấn hàng đầu của đảng Cộng Hòa, thì đây là "giọt nước đã làm tràn ly". Nhân vật này nhấn mạnh : "Tỉ lệ ủng hộ tổng thống chỉ có 40%, không sao cả. Một Nhà Trắng không thể tiên liệu, lệch lạc, không có chiếc đầu lãnh đạo mới là vấn đề".

Trong khi những tháng cầm quyền đầu tiên của ông Trump đầy xáo động, thì các dân biểu nghị sĩ Cộng Hòa đang phải cố gắng giữ chiếc ghế của mình, trước cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2018. Toàn bộ 435 ghế ở Hạ Viện và một phần ba trong số 100 ghế ở Thượng Viện sẽ được bầu lại.

Thượng nghị sĩ Bob Corker, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng Viện nói : "Tiết lộ nguồn tin là điều cấm kỵ", và cho rằng chính quyền đang "trong vòng xoáy tự hủy". Chủ tịch Hạ Viện Paul Ryan thông qua phát ngôn viên nhận định "Bảo vệ các bí mật của đất nước là điều quan trọng hàng đầu". Còn thượng nghị sĩ John McCain, người lâu nay không ngần ngại chỉ trích ông Donald Trump thì cho biết "hết sức quan ngại". Ông lo rằng "vụ này sẽ là một dấu hiệu đáng ngại cho các đồng minh của Mỹ trên thế giới, có thể giảm đi ý định chia sẻ thông tin tình báo cho chúng ta trong tương lai".

Gậy ông đập lưng ông

Trong bối cảnh đó, báo chí Mỹ đã mỉa mai lôi ra những phát biểu trước đây của các nhân vật Cộng Hòa tháng 7/2016, chỉ trích vụ email của bà Clinton. Reince Priebus, nay là chánh văn phòng Nhà Trắng lúc đó đắc chí : "Những ai quản lý kém các thông tin mật đã mất việc, bị trừng phạt và tống vào nhà tù". Còn ông Trump, trong một diễn văn đọc ở Bắc Carolina nhấn mạnh : "Cũng như trong thời kỳ chiến tranh lạnh, chúng ta phải lao vào cuộc chiến qua việc thu thập các tin tình báo và bảo vệ các bí mật quân sự".

Thông tín viên Le Figaro ở New York cũng cho rằng "gậy ông đã đập lưng ông". Noah Feldman, giáo sư luật đại học Havard nhận xét, bất kỳ ai khác trong chính phủ mà tiết lộ tin tuyệt mật như thế có thể phải vào tù, có lẽ trừ phó tổng thống. Lưỡi gươm Damoclès tương tự đã từng treo lơ lửng trên George W.Bush năm 2003, khi tổng thống thứ 43 của Hoa Kỳ bị nghi ngờ đã để cho một cố vấn thân cận là Lewis "Scooter" Libby tiết lộ cho báo chí tên một sĩ quan CIA, Valerie Plame.

Theo tờ báo, nguy cơ bị truất phế tuy vẫn còn xa, nhưng tình thế ngày càng trầm trọng. Giáo sư Feldman nhấn mạnh : "Vào thời điểm bản lề này của lịch sử nước Mỹ, việc tranh luận về trách nhiệm của tổng thống và sự thiếu vắng định chế đối trọng hiệu quả, là vấn đề căn cơ. Bởi vì từ thời Nixon cho đến nay, việc phân quyền chưa bao giờ đè nặng lên số phận của quốc gia đến như thế".

Thụy My

Donald Trump, Watergate và gọng kềm đang siết chặt quanh tổng thống Mỹ

Tại Hoa Kỳ, việc tổng thống Mỹ bất ngờ cách chức giám đốc FBI James Comey đã gây rúng động. Trong bài xã luận mang tựa đề "Donald Trump và tiếng vọng Watergate", Le Monde nhận định Washington đang trong cơn bão chính trị, mà thủ đô nước Mỹ là tâm bão. Les Echos cho biết "Gọng kềm đang siết lại xung quanh Donald Trump", còn Le Figaro nhận xét "Donald Trump sa lầy trong vụ James Comey".

Biểu tình trước Nhà Trắng ngày 10/05/2017 phản đối việc tổng thống Donald Trump cách chức giám đốc FBI James Comey. REUTERS/Jonathan Ernst

Donald Trump và tiếng vọng Watergate

Theo Le Monde, vụ này chứng tỏ một chính quyền Cộng Hòa hỗn loạn hơn bao giờ hết, từ khi ông Donald Trump bước vào Nhà Trắng. Trầm trọng hơn nữa là xì-căng-đan mới này khiến người ta phải đặt câu hỏi về sự gắn bó của tổng thống thứ 45 của nước Mỹ với nền dân chủ.

Chỉ với một lá thư dài bốn dòng báo cho ông James Comey là ông không đủ năng lực đảm nhiệm chức vụ, hôm thứ Tư 10/5 ông Trump đã cách chức giám đốc cảnh sát liên bang Hoa Kỳ (FBI). Ông Comey đang lãnh đạo một cách cứng rắn cuộc điều tra làm cho tổng thống bực tức, vì có thể liên quan trực tiếp đến ông. Đó là việc xác định xem Nga đóng vai trò như thế nào trong chiến dịch tranh cử năm 2016, cũng như khả năng có các quan hệ giữa các quan chức Nga tại Washington và một số thành viên trong ê-kíp của ông Trump.

Đây là lần đầu tiên kể từ xì-căng-đan Watergate – khiến tổng thống Richard Nixon phải từ chức vào mùa hè năm 1974 – một tổng thống Mỹ cách chức giám đốc FBI đang tiến hành điều tra về một vụ có liên quan đến mình. Nếu toàn bộ phe đối lập Dân Chủ tố cáo một quyết định tùy tiện, đi ngược lại với nền dân chủ ; nhiều đại biểu Cộng Hòa cũng đặt ra nghi vấn về cơ sở dẫn đến hành động này của ông Trump.

Donald Trump luôn bác bỏ mọi liên can với Nga trong tranh cử, những người thân cận của ông gọi cuộc điều tra của FBI là vạch lá tìm sâu. Họ khẳng định không có quan hệ gì với các tin tặc đã tấn công vào đảng Dân Chủ - mà tất cả các cơ quan tình báo Mỹ đã xác định là từ Nga. Một số email được công bố rõ ràng muốn làm xấu đi hình ảnh của ứng cử viên Hillary Clinton.

Vấn đề là ông Trump liên tục cho người ta cảm giác là có điều gì phải giấu diếm trong quan hệ với Nga. Không ai hiểu được vì sao Donald Trump luôn ca ngợi Vladimir Putin. Người ta cũng nghi ngờ về quan hệ kinh doanh với các ngân hàng Nga của vị tổng thống đầu tiên từ chối công bố bản khai thuế, trong khi một sự minh bạch tối thiểu cũng giúp làm giảm đi các nghi vấn.

Về phía Quốc hội tiếp tục cuộc điều tra riêng rẽ về vai trò của Nga trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016. Ông Trump phải bổ nhiệm một giám đốc mới cho FBI. Nếu tân giám đốc bỏ rơi "hồ sơ Nga", thì xì-căng-đan này sẽ nổ lớn. Do vậy phe Dân Chủ và một số nghị sĩ, dân biểu Cộng Hòa nhất quyết đòi bộ Tư Pháp đề nghị một công tố viên đặc biệt để đi đến cùng cuộc điều tra.

Donald Trump đã từng đả kích các thẩm phán về các dự luật nhập cư, phỉ báng cơ quan tình báo Mỹ, và không có tuần nào là ông không chỉ trích báo chí. Washington sống theo nhịp điệu những hành động thất thường và các tweet của một tổng thống, mà bao trùm lên là câu hỏi : liệu ông Trump có khả năng tôn trọng trò chơi tế nhị giữa quyền lực và phản biện, vốn là đặc điểm của nền dân chủ Mỹ ?

Gọng kềm siết chặt xung quanh Donald Trump

Les Echos nhận định, thật sự là Donald Trump đã sai lầm. Ông không nghĩ rằng vụ cách chức James Comey lại gây phản ứng dữ dội như thế. Phe Dân Chủ từ nhiều tháng qua chẳng đã từng đòi hỏi giám đốc FBI phải ra đi đó sao, vì cho rằng ông Comey chịu trách nhiệm lớn trong thất bại của bà Hillary Clinton.

Donald Trump đã nộ khí xung thiên khi nghe so sánh với vụ Watergate. Ông viết trên Twitter : "Đó là bọn mị dân bẩn thỉu !". Quá tự tin, tổng thống Mỹ chẳng thèm tham khảo nhân viên Nhà Trắng trước khi hành động, hầu hết chỉ được biết tin qua báo chí. Thượng nghị sĩ Cộng Hòa Newt Gingrich nhận định : "Tổng thống cần chậm lại một chút, và tham khảo các cố vấn. Không thể là người dẫn đầu mà không cho ê-kíp của mình hay biết gì cả".

Sau 24 tiếng đồng hồ chao đảo, Nhà Trắng cố gắng kiểm soát lại tình hình. Như thường lệ, Donald Trump muốn đánh lạc hướng chú ý quan việc ra sắc lệnh kiểm tra mọi "sơ hở" trong hệ thống bầu cử. Ông vẫn tiếp tục khẳng định việc bà Hillary Clinton đạt được số phiếu bầu phổ thông nhiều hơn (hơn ông 3 triệu phiếu) là do gian lận (đăng ký tên giả, phiếu bầu giả…).

Nhưng không đủ để dập tắt đám cháy mà ông đã khơi lên tối thứ Ba. Các thượng nghị sĩ bất chợt đòi đẩy nhanh tiến độ điều tra. Ủy ban tình báo yêu cầu tướng Michael Flynn chuyển giao tất cả email, nội dung điện đàm và trao đổi tài chính có liên quan tới Nga. Ủy ban cũng chú ý đến liên quan về mặt này giữa ông Trump với Nga, và đòi hỏi một báo cáo chi tiết nơi bộ trưởng Tài Chính.

Trong số các câu hỏi được đặt ra xung quanh vụ này, Les Echos cho rằng có ba vấn đề đáng ngại nhất cho ông chủ Nhà Trắng. Thứ nhất, quyết định cách chức James Comey có liên quan đến mong muốn của giám đốc FBI muốn đẩy nhanh tiến độ về hồ sơ Nga ? Thứ hai, liệu bộ trưởng Tư Pháp Jeff Sessions có quyền cách chức ông Comey ? Cuối cùng, vì sao James Comey ba lần thông báo cho Donald Trump về diễn tiến cuộc điều tra, trong khi điều này bị cấm ?

Bên cạnh Quốc hội, cơ quan FBI cũng chứng tỏ sẵn sàng chiến đấu. Trên Washington Post, một nhân viên ẩn danh cho biết : "Với sự ra đi của ông James Comey, Donald Trump đã tuyên bố chiến tranh với vô số nhân viên FBI. Chúng tôi đang phối hợp để trả đũa". Còn người tạm thay thế ông Comey, trong cuộc điều trần trước Hạ Viện sáng thứ Năm khẳng định : "James Comey được ủng hộ rộng rãi trong FBI, cho đến hiện nay cũng vậy".

Đức giáo hoàng phong hai vị thánh nhân 100 năm Đức Mẹ Fatima

Sự kiện kỷ niệm 100 năm Đức Mẹ hiện ra ở Fatima (Bồ Đào Nha) được các báo Pháp chú ý. Nhật báo công giáo La Croix nhận định "Đức giáo hoàng tại Fatima, một thông điệp hòa bình cho thế giới". Le Figaro cho biết "Đức giáo hoàng đến Fatima để phong hai vị thánh", đó là hai em bé chăn cừu đã nhìn thấy Đức Mẹ Đồng Trinh Maria. Ước tính có khoảng một triệu tín đồ sẽ đến hành hương.

Theo Le Figaro, đây là một trong những sự kiện huyền bí nhất của Giáo hội Công giáo trong thế kỷ 20. Ngày 13 tháng Năm năm 1917, ba trẻ chăn cừu là Lucia, 10 tuổi, Francisco, 9 tuổi và Jacinta, 7 tuổi đã nhìn thấy Đức Mẹ hiện ra sáng lòa, với một thông điệp dài. Giáo hội đến năm 1930 mới công nhận phép lạ này.

Hai em bé nhỏ tuổi nhất đã qua đời vì dịch cúm Tây Ban Nha thời đó, đã được Giáo hoàng Gioan Phaolồ II phong thánh ngày 13/05/2000. Còn Lucia sau đó trở thành nữ tu, đến năm 2005 mới mất ở tuổi 97, và thủ tục phong thánh đang được tiến hành.

Chính sơ Lucia đã ghi lại những lời tiên tri của Đức Mẹ, và được chỉ thị không tiết lộ trước năm 1960. Giáo hội La Mã công bố hai phần đầu của thông điệp vào năm 1942, nhưng chờ đến năm 2000 mới tiết lộ lời tiên tri thứ ba.

Lời tiên tri đầu tiên là khung cảnh địa ngục. Đức Mẹ Đồng Trinh cho thấy một biển lửa dưới lòng đất, trong đó là qủy sứ và các linh hồn. Hình ảnh này chỉ hiện ra trong chốc lát. Thứ hai là về Đệ nhị Thế chiến, và lời tiên tri thứ ba là một vụ ám sát giáo hoàng. Đó là những gì đã xảy ra trong thực tế.

La Croix dẫn lời người dân địa phương lo sợ đại chiến thế giới lần thứ ba, nhưng hy vọng việc Đức giáo hoàng đến hành hương sẽ nhắc nhở lại thông điệp hòa bình của Đức Mẹ Fatima.

Hồng vệ binh thời kỹ thuật số của Tập Cận Bình

Liên quan đến Châu Á, Le Figaro có bài viết "Các du kích thời 2.0 của Tập Cận Bình". Những đoàn quân cư dân mạng ái quốc được gọi là "những đóa hồng nhỏ", chiến đấu kịch liệt trên mạng để bảo vệ "đường hướng đỏ" của đảng, trước các "kẻ thù" từ bên trong và các cường quốc đối địch.

Thông tín viên tại Thượng Hải Sébastien Faletti đã tìm gặp các "chiến binh" loại này. Một nữ sinh viên hãnh diện khoe : "Trước đây, thần tượng của tôi là các diễn viên hay ca sĩ. Nhưng bây giờ là ngoại trưởng Vương Nghị, ông rất cương quyết trước Hàn Quốc".

Người đứng đầu ngành ngoại giao Trung Quốc với khuôn mặt khó chịu, hôm 8/3 đã kịch liệt đả kích Seoul vì để cho Lầu Năm Góc triển khai hệ thống lá chắn tên lửa THAAD tại Hàn Quốc. Vương Nghị nhướng mày đe dọa, nước Hàn Quốc nhỏ bé sẽ phải trả giá vì "sai lầm"này.

Quân đội Trung Quốc cho là các radar của THAAD đe dọa sức mạnh tấn công nguyên tử của nước này. Nhưng Tập Cận Bình có thể trông cậy vào một đội quân khác trên mạng, để giành chiến thắng trong "cuộc chiến thế kỷ" với Donald Trump. "Những bông hồng nhỏ" là lực lượng tấn công rất hung hăng, có thể nói là những Hồng vệ binh trong thời đại kỹ thuật số.

Một lực lượng được chỉ đạo từ trong bóng tối, mà liên hệ của những người cầm đầu với đảng vẫn nhập nhằng. Các sinh viên cho biết họ được chia thành nhiều nhóm, nhận được các tài liệu được chuẩn bị trước. Việc lăng mạ bị cấm đoán.

Tháng 5/2016, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã trở thành nạn nhân, trang Facebook của bà bị tràn ngập hàng chục ngàn post đả kích. Cũng trong năm 2016, nhãn hiệu Lancôme của Pháp bị đe dọa tẩy chay vì đã dùng hình ảnh một ngôi sao Hồng Kông đã tham gia các cuộc biểu tình "Cách mạng Dù". Tây Tạng, Hồng Kông, Đài Loan, Biển Đông là những chủ đề chính của các diễn đàn, đầy những lời bình trịch thượng của người khổng lồ đối với những người láng giềng nhỏ bé.

Nạn tạt át-xít hoành hành tại Anh

Trên lãnh vực xã hội, Libération báo động "Nạn tạt át-xít hoành hành tại Anh", chủ yếu là từ các băng đảng ở Luân Đôn.

Thông tín viên của tờ báo tại Luân Đôn nêu ra một trường hợp cụ thể : đêm Chủ nhật 17/4 tại hộp đêm Mangle, một người đàn ông bất ngờ tạt một chất lỏng vào đám đông trên sàn nhảy. Đó là ammoniac, át-xít clohydric hay nước tẩy Javel ? Những tiếng la hét át hẳn tiếng nhạc, 20 người bị thương hầu hết là trên mặt, trong đó có hai người bị ảnh hưởng nặng đến thị giác, số khác phải mang thẹo suốt đời.

Không có tuần lễ nào mà không xảy ra một vụ tạt át-xít tại thủ đô nước Anh. Số vụ tấn công bằng át-xít đã tăng 74% trong vòng một năm. Từ 2010 đến nay, đã có đến 1.800 vụ tạt át-xít ở Luân Đôn. Con số này khiến Anh quốc trở thành quốc gia có số vụ tạt át-xít cao nhất, tuy nhiên theo Acid Survivors Trust International (ASTI) thì "một phần cũng do số vụ kiện tại Anh nhiều hơn, vì người ta tin vào công lý hơn tại một số nước khác mà các vụ tấn công loại này diễn ra thường xuyên hơn".

Những quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất là Colombia, Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh, chủ yếu là đàn ông tấn công vào phụ nữ. Còn tại Anh, hai phần ba nạn nhân là nam thanh niên. Át-xít nay trở thành vũ khí của các băng đảng, vì rẻ hơn và khó bị phát hiện hơn. Ngoài ra về luật pháp thì nếu tấn công bằng dao có thể bị truy tố vì tội cố sát, trong khi bằng át-xít chỉ bị tội đả thương, dẫn đến bản án nhẹ hơn. Ba phần tư các vụ tạt át-xít giữa các băng đảng không bị thưa kiện, vì đối với giới găng-tơ, việc này đáng xấu hổ trong khi bị đâm chém giúp họ có được "đẳng cấp" trên chốn giang hồ.

Sau bầu cử tổng thống, đến cuộc chiến bầu cử Quốc hội Pháp

Các báo Pháp hôm nay dành trang nhất và nhiều trang trong cho cuộc bầu cử Quốc hội sắp tới. Le Monde nói về "Macron : Hậu trường việc chọn lựa các ứng cử viên Quốc hội". Tổng thống tân cử Emmanuel Macron, muốn chiếm được đa số tại Quốc hội, đã dành thời gian giải quyết những trường hợp phức tạp như cựu thủ tướng Manuel Valls muốn đứng chung dưới ngọn cờ của mình, và thu hút các nhân vật cánh hữu phía ông Alain Juppé. Tuy nhiên các chính khách cánh hữu được ngắm nghía đòi hỏi ông Macron phải bổ nhiệm thủ tướng của phe mình, trước khi chấp nhận liên kết.

Le Figaronhận xét "Bầu cử Quốc hội : Đối mặt với Macron, cánh hữu kháng cự, Bayrou (cánh trung) nổi loạn". Danh sách chưa hoàn chỉnh các ứng cử viên của phong trào Cộng Hòa Tiến Bước không có nhân vật nào của đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa, mặt khác chủ tịch đảng cánh trung MoDem là François Bayrou tuyên bố không tán thành danh sách này.

Libération chạy tựa "Ở trung tâm cỗ máy Macron" với nhận xét, phương pháp lựa chọn người ra tranh cử giống với việc tuyển lựa nhân viên công ty hơn là chọn lựa chính khách. Còn việc huy động tài chính cho chiến dịch tranh cử thì nhắm vào giới ngân hàng và các ông chủ trẻ.

Nhật báo công giáo La Croix kêu gọi "Chỉnh đốn lại nước Pháp". Riêng nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm đến lãnh vực truyền thông, nói về việc hai nhà tỉ phú Vincent Bolloré và Patrick Drahi củng cố vương quốc của mình.

Thụy My

Donald Trump : Ba tháng thay đổi thái độ "đến chóng mặt" (RFI, 20/04/2017)

Hôm 20/4/2017, là đúng ba tháng Donald Trump trở thành chủ nhân Nhà Trắng. Đó cũng là 100 ngày "rắc rối" với những xáo trộn và những thay đổi thái độ "đến chóng mặt" của tân tổng thống Mỹ.

Donald Trump đọc bài diễn văn thắng cử ngày 09/11/2016 tại New York. REUTERS/Carlo Allegri

Donald Trump được bầu làm tổng thống nhờ vào một chương trình tranh cử muốn đáp ứng trực tiếp nguyện vọng của một bộ phận tầng lớp trung lưu Mỹ, những người cho rằng bị thiệt hại nhiều do tiến trình hiện đại hóa, cách mạng kỹ thuật số và tác động của toàn cầu hóa.

Giờ ngày càng có nhiều người từng ủng hộ ông Trump bắt đầu cảm thấy chán chường. Theo thông tín viên RFI, tại Washington, Anne-Marie Capomaccio, chỉ số tín nhiệm của Donald Trump trong số cử tri ủng hộ ông đã tụt giảm mạnh. Chỉ có 45% số người được hỏi vẫn còn tin rằng tổng thống Mỹ sẽ giữ lời hứa khi vận động tranh cử, trong khi chỉ số này vào tháng Giêng là 62%.

"Đúng là, như đã hứa, Donald Trump đã từ bỏ hiệp định tự do mậu dịch Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP, cũng như đã bổ nhiệm thành công một vị thẩm phán nổi tiếng rất bảo thủ vào Tòa Án Tối Cao.

Nhưng trên những hồ sơ còn lại, ông buộc phải tôn trọng các định chế Hoa Kỳ và điều này làm chậm lại những hành động của một vị tổng thống mà chắc là đã không lường trước những khó khăn.

Sắc lệnh của ông về nhập cư đã bị tư pháp chặn lại vì không "tôn trọng tinh thần Hiến Pháp". Việc rút bỏ đạo luật Obamacare cũng bị thất bại do gặp phải sự phản đối của một số nghị sĩ cực hữu tại Nghị viện.

Tiếp đến là việc xây tường ngăn chặn người nhập cư ở biên giới phía nam với Mêhicô giờ vẫn chỉ là một dự án cần phải có nguồn tài trợ. Donald Trump trước đó không ngừng lặp lại là trong 8 tuần ông đã làm được nhiều việc hơn ông Obama trong 8 năm ở Nhà Trắng. Thế nhưng, mọi việc đã rành rành ra đấy. Các cử tri Mỹ giờ khó mà tin được".

Về đối ngoại, tổng thống Donald Trump có những thay đổi thái độ ngoạn mục "đến chóng mặt" trên nhiều hồ sơ mà ông đưa ra trong chiến dịch tranh cử.

"Chẳng hạn như với Trung Quốc. Trước đó, ông không ngừng cáo buộc Bắc Kinh là thao túng đồng nội tệ, nay thì ông không nói như vậy nữa. Trung Quốc giờ trở thành đồng minh sẽ trợ giúp Hoa Kỳ trong hồ sơ Bắc Triều Tiên.

ương tự với NATO, ông Trump nay cho rằng tổ chức này đã hết ‘lỗi thời’. Hay như trong hồ sơ Syria, Donald Trump từng khuyên Barack Obama không nên can thiệp, thì nay ông lại tung một chiến dịch oanh kích.

Cuối cùng, Hoa Kỳ vẫn còn lâu mới hòa giải được với Nga. Bởi vì, các nghị sĩ Quốc Hội Mỹ đang gây khó khăn cho ông khi mở điều tra về khả năng đã có thông đồng giữa ban vận động tranh cử của ông với Moskva".

Với Châu Á cũng vậy. Nếu như trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Donald Trump chủ trương chủ nghĩa biệt lập, yêu cầu các nước Châu Á đồng minh phải tự thân vận động, đóng góp nhiều hơn vào chi phí phòng thủ chung, thì nay giọng điệu cũng khác hẳn.

Mike Pence hiện đang công du Châu Á đã lên tiếng trấn an Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời đe dọa cứng rắn hơn với Bắc Triều Tiên. Ai cũng hiểu rằng chẳng được lợi gì khi chiến tranh bùng nổ trên bán đảo Triều Tiên. Trump hiện cũng buộc phải đi theo con đường thông thường đã vạch ra.

Bất kể chuyện gì xảy ra, Donald Trump cũng đã bắt đầu gây quỹ cho chiến dịch vận động tranh cử 2020. Lá bài chủ đạo của ông là hiện giờ chính là sự yếu kém của phe Dân chủ, hiện đã mất cả hai viện và vẫn đang tìm kiếm một lãnh đạo mới..

Minh Anh

*********************

Ngoại trưởng Việt Nam thăm Mỹ (BBC, 20/04/2017)

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hiện đang thăm chính thức Hoa Kỳ từ ngày 20 đến ngày 21/4/2017, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.

Ngoại trưởng Rex Tillerson và Phó Thủ tuớng/Ngoại trưởng Phạm Bình Mình tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ở Washington, DC ngày 20/04/2017.

Tại Washington, ông Minh sẽ gặp Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson. Hai người từng gặp nhau bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Nhóm G20 tại Bonn, Đức hồi tháng Hai.

"Nghị trình thì theo tôi có việc bàn thảo một số việc trong đó có chuyến thăm Hoa Kỳ sắp tới của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc", Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu độc lập tại Hà Nội, nói với BBC hôm 20/04 .

Ông Hợp nói trong khi việc chính quyền ông Trump rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đặt ra một số thách thức với Việt Nam thì động thái Washington mới đây đưa 16 nước vào danh sách Hoa Kỳ quan ngại vì xuất siêu vào Mỹ cũng đáng quan tâm.

"Việt Nam nằm khá cao trong danh sách mà Hoa Kỳ coi là tạo thâm hụt mậu dịch nên câu hỏi đặt ra là liệu Washington có cần thẩm định lại quan hệ Mỹ Việt hay không", ông Hợp nói.

Việt Nam xếp thứ sáu trong số 16 quốc gia gần đây bị "soi" vì có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ.

Một trong những sắc lệnh gần đây của Tổng thống Trump đã yêu cầu thực hiện một nghiên cứu 90 ngày theo từng quốc gia và theo từng sản phẩm về các lý do của sự thâm hụt thương mại này của Hoa Kỳ.

Hồi tháng trước trang Facebook của văn phòng chính phủ Việt Nam mô tả điều họ gọi là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định sẵn sàng thăm Mỹ để thúc đẩy quan hệ song phương.

Trong bài viết hồi đầu tháng Tư trên trang web của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cố vấn về Châu Á của trung tâm này là ông Murray Hiebert mô tả điều ông gọi là Việt Nam không chần chừ trong nỗ lực kết nối với chính quyền Trump.

"Việt Nam đã nhanh chóng chuyển đổi trong thập kỷ qua để tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ nhằm cân bằng với mối quan hệ gần gũi về kinh tế với Trung Quốc và đối phó với sự lấn lướt của Bắc Kinh ở Biển Đông".

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson

Theo tác giả, giới chức Việt Nam đã khẩn trương tìm cách kết nối với tân Tổng thống Hoa Kỳ và quảng bá với chính phủ của ông về vai trò của Việt Nam như là một trong những đối tác tin cậy nhất của Hoa Kỳ ở Đông Nam Á cũng như trong việc đối phó với các tranh chấp ở Biển Đông.

"Động thái này được đánh giá bằng việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có một cuộc điện thoại ngắn với ông Trump ngay sau khi ông được bầu làm tổng thống và một trong những vấn đề mà tân Tổng thống hỏi là về mối quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc.

Được biết vào ngày 23/2, Tổng thống Donald Trump gửi thư cho Chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang khẳng định mong muốn thúc đẩy hợp tác, theo truyền thông trong nước.

Chủ tịch Trần Đại Quang đã tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius để trao đổi về quan hệ Việt Nam Hoa Kỳ.

Ông Quang được dẫn lời nói rằng hai bên cần tiếp tục thúc đẩy các chuyến thăm cấp cao và tiếp xúc giữa lãnh đạo hai nước, điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin.

Chủ tịch Quang cũng hoan nghênh việc Hoa Kỳ tiếp tục tăng cường hợp tác với các nước trong khu vực trong việc duy trì tự do hàng hải.

Ông Hiebert trong bài viết nói Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đang có kế hoạch thăm Hoa Kỳ để tiến hành các cuộc đàm phán về an ninh với quan chức quốc phòng Hoa Kỳ trong một hoặc hai tháng tới.

"Một số lĩnh vực mà Việt Nam có thể quan tâm bao gồm mua thiết bị của Hoa Kỳ như radar ven biển, máy bay giám sát và tàu tuần tra để tăng cường khả năng quản lý biển của đất nước", ông Hiebert nhận định.

"Các quan chức của Việt Nam được cho là đang lặng lẽ thúc giục chính quyền Trump tiếp tục tự do hoạt động hàng hải ở Biển Đông, bao gồm trong phạm vi 12 hải lý của một số hòn đảo mà Trung Quốc đã bồi đắp trong những năm gần đây.

"Giới chức ở Hà Nội phàn nàn rằng việc quấy rối và giam giữ ngư dân Việt Nam gần các khu vực tranh chấp ở Biển Đông do các cơ quan thực thi Trung Quốc tiếp tục là một thách thức", tác giả viết.

Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 16 của Hoa Kỳ với thương mại hàng hoá hai chiều đạt 52 tỷ USD vào năm 2016 và hiện nay là thị trường nông nghiệp lớn thứ 10 của Hoa Kỳ với xuất khẩu tổng cộng 2,7 tỷ USD vào năm 2016. Nhập khẩu của Việt Nam từ Hoa Kỳ vào năm ngoái đạt trên 10 tỷ đô la, tăng 43% so với năm trước đó.

Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Phạm Bình Minh vào tuần này cũng thăm Bắc Kinh ba ngày (16-18/4) theo lời mời của Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc, ông Dương Khiết Trì.

Ngoài các lĩnh vực kinh tế thương mại, mở rộng đầu tư, và hợp tác trong các lĩnh vực khác như văn hóa giáo dục, du lịch, báo chí và giao lưu nhân dân, vấn đề Biển Đông cũng được bàn tới tại cuộc họp lần này.

Tạo ra thế giới và sắp đặt thế giới là một trò chơi ham thích, mê mải, nhiều sáng tạo nhưng cũng đầy bất ngờ của tạo hóa.

Và tạo hóa đã chơi trò sắp đặt với loài người như sau :

- Người da đen đầy sức mạnh bản năng, đầy năng lực sinh sản và mang tố chất nghệ sĩ bẩm sinh cho ở trong những dải rừng nhiệt đới nguyên sơ và mênh mông châu Phi.

- Người da vàng hay lam hay làm cho ở trên những đồng cỏ chồn vó ngựa phi và trên những cánh ruộng nước thẳng cánh cò bay ở châu Á.

- Người da trắng hay nghĩ ngợi, thích lí sự cho ở xứ lạnh châu Âu, cứ đóng cửa lại, đốt lò sưởi lên mà ngồi nghĩ ngợi và lí sự rồi liên tục cho ra đời các định luật, các triết lí, các học thuyết làm nghiêng ngả cả thế giới.

- Người da đỏ ít ỏi cho ở một góc châu Mỹ. Phần còn lại của châu Mỹ, tạo hóa dành một không gian đủ rộng để tạo ra sự pha trộn, cho cả bốn sắc da đen, trắng, vàng, đỏ sống lẫn lộn với nhau, tạo nên nước Mỹ, hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Tạo ra thế giới và sắp đặt thế giới là một trò chơi ham thích, mê mải, nhiều sáng tạo nhưng cũng đầy bất ngờ của tạo hóa

Thực hiện bản thiết kế sắp đặt đầy lãng mạn đó, tạo hóa liền cho nổ ra những cuộc cách mạng long trời lở đất ở châu Âu, từ những cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật đến cách mạng xã hội. Tạo ra những thảm họa đói nghèo triền miên ở châu Phi. Giáng xuống châu Á những cuộc chiến tranh xâm lược và nội chiến đẫm máu. Cách mạng, đói nghèo và chiến tranh đã tạo ra dòng người da trắng, da den, da vàng từ châu Âu, châu Phi, châu Á hối hả, cấp tập vượt biển kéo đến nước Mỹ xa xôi nhưng yên ổn. Dòng người đủ màu da lánh nạn đến nước Mỹ kéo dài suốt mấy thế kỉ. Trong dòng người lánh nạn đổ bộ lên nước Mỹ có tổ tiên của ông nhà giầu kinh doanh đất đai, nhà cửa Donald Trump đến từ trung tâm châu Âu, nước Đức.

Nước Mỹ đa chủng - Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ

Đa chủng tộc là sắp đặt của tạo hóa với nước Mỹ, là định mệnh của nước Mỹ. Mỗi chủng tộc đều có một nền văn hóa rực rỡ và độc đáo, đều có một tín ngưỡng thần bí, cao siêu và linh thiêng. Đa chủng tộc là đa văn hóa và đa tôn giáo. Văn hóa Mỹ là tinh hoa folklore, văn hóa dân gian của cả loài người. Đó là sự ưu ái của tạo hóa dành cho nước Mỹ, là may mắn của định mệnh nước Mỹ. Lịch sử hình thành nước Mỹ đã đòi hỏi và đã cho nước Mỹ tấm lòng bao dung với cả loài người. Nước Mỹ là loài người. Nước Mỹ vĩ đại không chỉ bởi đứng đầu thế giới về kinh tế, về khoa học kĩ thuật và về quân sự mà nước Mỹ vĩ đại còn bởi gương mặt nước Mỹ là gương mặt loài người và tấm lòng nước Mỹ là tấm lòng bao dung con người.

Bốn mươi bốn đời Tổng thống Mỹ đều là con cháu những người từ mọi miền trái đất đến nhận nước Mỹ là Tổ quốc. Họ đều mang trong máu sứ mệnh loài người và mọi thảm họa của loài người dù xảy ra ở châu Âu hay châu Á xa xôi, cách nước Mỹ cả Đại Tây Dương, hoặc Thái Bình Dương, nước Mỹ đều mang máu của mình ra ngăn chăn. Họa phát-xít ở châu Âu giữa thế kỉ trước, họa cộng sản ở châu Á nửa sau thế kỉ trước, các Tổng thống Mỹ đều đưa quân đội Mỹ vượt Đại Tây Dương đến châu Âu diệt phát--xít, đưa quân đội Mỹ vượt Thái Bình Dương đến Triều Tiên năm 1950 và đến Việt Nam năm 1965 mang máu người lính Mỹ ra chống lại thảm họa cộng sản của loài người, thứ thảm họa còn tàn bạo, man rợ, hủy hoại tính người, hủy hoại văn hóa, tàn phá thế giới và di hại lâu dài gấp nhiều lần thảm họa phát-xít. Hơn một triệu lính Mỹ đã bỏ xác rải rác từ châu Âu đến châu Á trong những cuộc chiến chinh vì nghĩa cả, vì loài người đó. Những dòng máu Mỹ đó cũng làm nên sự vĩ đại của nước Mỹ.

Cũng bởi mang tư cách loài người, nước Mỹ đã dựng ngay giữa thủ đô Washington D.C đài tưởng niệm hơn 100 triệu người đủ mọi màu da chết thê thảm, chết tức tưởi vì thảm họa cộng sản.

Trở thành Tổng thống thứ bốn mươi nhăm của đất nước mang tấm lòng bao dung và tầm vóc vĩ đại hợp chủng quốc Hoa Kỳ, ông tỉ phú làm giầu bằng kinh doanh đất đai nhà cửa Donald Trump đưa ra tiêu chí "Nước Mỹ trên hết", "Nước Mỹ vĩ đại" nhưng ông lại đang ngạo ngược theo đuổi những việc làm đi ngược với truyền thống Mỹ, giá trị Mỹ, đi ngược với thời đại toàn cầu hóa, làm cho nước Mỹ bao dung và vĩ đại thành nhỏ nhen, hẹp hòi, chật chội, tầm thường và lạc lõng. Chỉ nhìn ba việc ông nhà giầu Donald Trump đang hăm hở làm với tư cách Tổng thống Mỹ cũng thấy rõ điều đó.

Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ : Donald Trump

Vừa ngồi vào chiếc ghế Tổng thống Mỹ, Donald Trump liền kí ngay sắc lệnh xua đuổi không cho vào nước Mỹ đối với công dân bảy nước ở vùng đất chịu ảnh hưởng lớn của tôn giáo Islam và là vùng đất đang có chiến tranh đẫm máu, cuộc chiến tranh của lương tâm loài người tiêu diệt những kẻ nhân danh một tôn giáo chống lại cả loài người. Dân lành Islam phải bỏ nhà cửa, bỏ thánh đường tứ tán đi lánh nạn khắp thế giới và họ đã bị nước mỹ thời Donald Trump xua đuổi. Sắc lệnh của Tổng thống Trump xua đuổi cả những người Islam đã sống nhiều năm ở Mỹ, đã được nước Mỹ cấp thẻ công dân màu xanh, công dân dự bị của nước Mỹ.

Sắc lệnh cấm nhập cảnh của Tổng thống Trump vừa ban ra, lập tức quan tòa liên bang ra phán quyết ngưng thi hành. Đó là sự lên tiếng của luật pháp nước Mỹ và cũng là sự lên tiếng của lương tâm nước Mỹ, của trái tim Mỹ bao dung.

Chỉ có nền sản xuất nông nghiệp thô sơ, manh mún, tự cấp tự túc mới khép kín trong từng vùng và trong một nước. Bước vào thời công nghiệp là bước vào thời mở cửa ra thế giới, thời toàn cầu hóa. Ngay từ khi nền sản xuất công nghiệp vừa ra đời, chủ nghĩa tư bản vừa hình thành, những người con quả cảm của nền công nghiệp non tơ, của chủ nghĩa tư bản thơ ấu đã lái con tàu gỗ bé nhỏ vượt sóng dữ Đại Tây Dương, vượt bão biển Thái Bình Dương tìm đất mới, tìm thị trường, tìm nguyên liệu, tìm sức lao động, tìm cả không gian để mở rộng sản xuất.

Bản chất của sản xuất công nghiệp là toàn cầu. Sản xuất công nghiệp đòi hỏi nguồn nguyên liệu vô cùng lớn và đa dạng, một nước không thể đáp ứng. Nền sản xuất công nghiệp tạo ra năng suất ngày càng cao, sản phẩm công nghiệp đòi hỏi phải được phủ toàn cầu. Sản phẩm công nghiệp nào không thể phủ toàn cầu, ngành công nghiệp đó không thể phát triển. Thời tư bản hoang dã, nhà tư bản làm giầu chủ yếu nhờ bóc lột sức lao động. Thời hoang dã đã đi vào quá vãng lịch sử. Xã hội công nghiệp, xã hội tư bản hôm nay là hiện thân của văn minh nhân loại không thể chấp nhận một nền sản xuất và một thể chế chính trị tồn tại bằng chà đạp lên phẩm giá con người, coi con người chỉ là công cụ, là nô lệ. Ở các nước công nghiệp phát triển, giá trị sức lao động ngày càng cao, ngày càng chiếm tỉ lệ lớn trong giá thành sản phẩm. Trong khi ở các nước chưa phát triển đang trống vắng sản xuất công nghiệp, đang dư thừa sức lao động nên giá trị sức lao động quá thấp đến tội nghiệp. Đưa sản xuất công nghiệp từ nơi sức lao động đắt đỏ đến nơi sức lao động rẻ mạt làm cho giá thành sản phẩm giảm rất lớn thì trước hết người dân ở nước phát triển hưởng lợi nhiều hơn người dân ở nước chưa phát triển vì sức mua của người giầu phải lớn hơn nhiều lần sức mua của người nghèo. Đó là cái lợi lớn của nước Mỹ và của người dân Mỹ khi đưa những ngành sản xuất công nghiệp dân dụng của Mỹ ra nước ngoài.

Nhà sản xuất không phải chỉ đầu tư vào nước chưa phát triển mà đầu tư cả vào nước phát triển. Nhà sản xuất Mỹ đầu tư ra nước ngoài thì lại có nhiều nhà sản xuất từ nhiều nước khác đầu tư vào Mỹ. Đầu tư ra nước ngoài là đòi hỏi của nhà sản xuất nhưng cũng là đòi hỏi của người tiêu dùng, là đòi hỏi của thời cạnh tranh quyết liệt và là đòi hỏi của thời đại mà nền sản xuất công nghiệp hiện đại đã nâng con người lên tầm vũ trụ. Con người với tầm vóc vũ trụ, trái đất đã trở nên quá bé nhỏ và đã thực sự là ngôi nhà chung của loài người thì nhà máy đặt ở nước này hay nước khác mà mang lại lợi ích cao nhất cho con người đều cần thiết và là một đặc trưng của thời toàn cầu hóa. Làm giầu bằng kinh doanh đất đai, nhà cửa, không phải là nhà sản xuất công nghiệp, Donald Trump không thấm thía điều này và ở cương vị Tổng thống, ông đòi hỏi các nghiệp chủ Mỹ phải đưa nhà máy đặt ở nước ngoài về Mỹ tạo việc làm cho người lao động Mỹ là một đòi hỏi lạc lõng, thực sự chỉ là hành xử mị dân nông nổi.

The Trump Organization

Thành công trong kinh doanh đã cho ông chủ nhà đất Donald Trump lòng tự tin quá lớn. Chưa từng tham gia chính trường dù chỉ ở cấp tiểu bang nhưng khi trở thành Tổng thống liên bang, với sự tự tin đó, Tổng thống Donald Trump liền hủy bỏ dấu ấn chính trị đẹp đẽ, lớn lao và cần thiết của người tiền nhiệm và nước Mỹ của Donald Trump đã hủy bỏ hiệp định TPP mà Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama đã dành rất nhiều thời gian, công sức và trí tuệ thiết kế, hình thành, hoàn thiện, chỉ còn chờ những thủ tục cuối cùng để đi vào đời sống chính trị thế giới.

TPP là một hiệp định kinh tế nhưng thực chất là một đối sách chính trị của nước Mỹ và của thế giới trước hiểm họa bành trướng, Hán hóa thế giới của các hoàng đế Trung Hoa. Khởi xướng TPP, nước Mỹ nhận lấy trách nhiệm dẫn dắt thế giới trước thách thức đang đặt ra cho loài người.

Khởi xướng TPP, nước Mỹ nhận lấy trách nhiệm dẫn dắt thế giới trước thách thức đang đặt ra cho loài người

TPP ra đời nhằm ngăn chặn hậu quả nguy hiểm do sai lầm của hai Tổng thống tiền nhiệm từ hơn bốn mươi năm trước. Tổng thống Richard Nixon đi đêm với cộng sản Trung Hoa, phản bội đồng minh Việt Nam Cộng hòa, phản bội hơn nửa triệu người lính Mỹ đã bỏ xác ở Việt Nam, phản bội sứ mệnh ngăn chặn thảm họa cộng sản ở châu Á, làm ngơ trước hành động xâm lược của cộng sản Trung Hoa cướp quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam Cộng hòa, giúp cộng sản Trung Hoa đặt được bước chân xâm lược vào biển Đông, đặt được sức mạnh quân sự cộng sản Trung Hoa vào giữa các nước Đông Nam Á, đưa sức mạnh quân sự cộng sản Trung Hoa đứng chân giữa dòng giao thương đường biển huyết mạch nhất, tấp nập nhất thế giới, chiếm giữ được vị trí chiến lược toàn cầu. Kế tiếp Richard Nixon, Tổng thống Jimmy Carter giúp vốn liếng, kĩ thuật vực dậy nước Trung Hoa cộng sản nghèo đói, tan hoang sau cách mạng văn hóa trở thành nước có sức mạnh kinh tế và sức mạnh quân sự hàng đầu thế giới, trở thành mối đe dọa ngày càng lớn của an ninh thế giới.

TPP là tầm vóc chính trị Barack Obama, là tư cách, là trách nhiệm loài người của nước Mỹ trước hiểm họa mới của loài người.

Từ lúc đất nước còn tan hoang, nghèo đói và dân tình còn hoang mang, li tán, nhà nước Trung Hoa cộng sản đã kích thích máu dân tộc hẹp hòi, đánh thức tham vọng Đại Hán để tập hợp dân chúng bằng việc động binh cướp đất Tây Tạng, lấn chiếm biên giới Ấn Độ.

Cũng trong cảnh nghèo đói tan hoang đó, từ giữa thế kỉ trước Mao Trạch Đông, người đứng đầu nhà nước Trung Hoa cộng sản đã chăm chăm nhìn xuống Đông Nam Á với nỗi thèm khát truyền kiếp : "Tôi sẽ là chủ tịch dẫn 500 triệu nông dân Trung Quốc đi xuống Đông Nam Á". Đông Nam Á là hơn mười quốc gia độc lập, có chủ quyền. Một hòn đảo chơ vơ giữa biển ở đó dù nhỏ nhoi cũng đã có chủ. Không cần biết đến chủ quyền của các nước Đông Nam Á đã được lịch sử xác nhận từ ngàn năm trước, Mao Trạch Đông coi Đông Nam Á như miền đất vô chủ.

Chỉ có khẩu tiểu liên AK 47 và chiếc xe tăng T54 cổ lỗ, nhà nước Trung Hoa cộng sản đã mang sức mạnh biển người của đội quân Bát Nhất đông đúc đi xâm lược láng giềng, đã nhăm nhe thôn tính Đông Nam Á. Nay đội quân biển người đó lại có vũ khí hạt nhân, có tàu sân bay và hạm đội mang tên lửa đạn đạo tầm xa thì tham vọng của họ không phải chỉ là các nước láng giềng, không phải chỉ là Đông Nam Á. Với vũ khí hạt nhân và hạm đội mang tên lửa đạn đạo tầm xa họ đang hiện thực hóa tham vọng ngàn đời của các hoàng đế Trung Hoa, họ đang hiện thực hóa "Giấc mơ Trung Hoa" của Tập Cận Bình.

Giấc mơ Trung Hoa của Tập Cận Bình cũng giống như lí thuyết chủng tộc Aryan của Adolf Hitler. Tự huyễn hoặc chủng tộc Aryan là chủng tộc thượng đẳng (master race), chủng tộc ưu tú nhất của loài người phải nắm quyền thống trị thế giới, Adolf Hitler ráo riết phát triển công nghiệp quân sự, xây dựng quân đội hùng mạnh, gây chiến tranh xâm lược nhằm thống trị thế giới. Với Giấc mơ Trung Hoa, Tập Cận Bình cũng đang hối hả hiện đại hóa đội quân biển người, dùng đội quân biển người có sức hủy diệt hạt nhân khuất phục loài người, Hán hóa thế giới. Loài người đang đứng trước hiểm họa bành trướng còn khủng khiếp hơn thảm họa phát-xít giữa thế kỉ trước vì giữa thế kỉ trước phát-xít Hitler chỉ có lò thiêu người chứ chưa có vũ khí hạt nhân.

Giấc mơ Trung Hoa của Tập Cận Bình cũng giống như lí thuyết chủng tộc Aryan của Adolf Hitler

Hán hóa thế giới, từ nửa thế kỉ trước, Trung Hoa cộng sản đã âm thầm đưa đàn ông ra thế giới để khắp thế giới có họ Mao, họ Tập, họ Bành... Hán hóa thế giới, nhà nước Trung Hoa cộng sản đang ráo riết theo đuổi một tội ác man rợ : đầu độc loài người. Tẩm chất độc vào thực phẩm, vào trái cây, dùng nguyên liệu độc hại sản xuất hàng tiêu dùng. Hàng hóa độc hại China gây ung thư, gây vô sinh đội lốt hàng nhiều nước khác tràn ngập thế giới, hấp dẫn người tiêu dùng nhẹ dạ bằng giá rẻ bất ngờ.

Hán hóa thế giới, Trung Hoa cộng sản đang ném tiền ra mua những kẻ cầm quyền độc tài và tham nhũng ở châu Phi để ào ạt đưa người Hán đến làm chủ châu Phi, hối hả bòn rút tài nguyên châu Phi, đưa châu Phi vào thời thực dân hiện đại, sau thời thực dân cũ, thực dân mới. Tàn phá môi trường tự nhiên hoang dã hùng vĩ châu Phi. Tàn phá môi trường chính trị châu Phi, nuôi dưỡng những chế độ độc tài, tham nhũng trung cổ. Tàn phá môi trường nhân văn châu Phi, dìm những người chủ đích thực có tâm hồn nghệ sĩ của châu Phi trong nô lệ tăm tối.

Hán hóa thế giới, Trung Hoa cộng sản đang cố sống cố chết quân sự hóa những hòn đảo đã cướp được ở biển Đông, biến những hòn đảo đó thành những kho thuốc súng, thành những trận địa hạt nhân, thành ngòi nổ chiến tranh thế giới mới, một cuộc chiến tranh được kẻ gây chiến trù tính : "Chiến tranh hạt nhân nổ ra, người Hán có chết vài trăm triệu thì cũng còn vài trăm triệu làm chủ thế giới" như lời Mao Trạch Đông đã răn đe loài người từ khi Mao Trạch Đông đang lăm le dẫn đầu 500 triệu nông dân Hán tràn xuống Đông Nam Á.

Còn đâu Giấc mơ Hoa Kỳ ?

Trước mối đe dọa đó, TPP là cánh tay liên kết của loài người, là vành đai sức mạnh kinh tế và sức mạnh văn hóa của loài người ngăn chặn tham vọng Hán hóa thế giới của Trung Hoa cộng sản. Hủy bỏ TPP, Donald Trump tự phủ nhận là người kế nhiệm xứng đáng của tầm vóc Barack Obama, từ bỏ tư cách loài người của nước Mỹ, đánh mất tầm vóc vĩ đại của nước Mỹ.

Nước Mỹ vĩ đại vì lịch sử cận đại của loài người đã trao cho nước Mỹ vai trò dẫn dắt thế giới chống lại cái ác, để thế giới phát triển bình yên, để con người được hướng tới những giá trị nhân văn cao cả. Với Tổng thống Donald Trump, nước Mỹ chỉ biết có nước Mỹ, nước Mỹ trên hết, thì nước Mỹ dù giầu có của cải cũng quá nghèo túng giá trị nhân văn, nước Mỹ rộng lớn mênh mông cũng trở thành nhỏ bé, hẹp hòi, chật chội. Để rồi ngày càng xuất hiện nhiều người Mỹ như Adam Purinton, cầm súng xả đạn vào người nước ngoài đến làm việc ở Mỹ với tiếng thét : Hãy cút xéo khỏi đất nước của tao.

Phạm Đình Trọng

(08/03/2017)

Sự tác động mạnh mẽ của hiệu ứng Trump khiến việc té nước theo mưa của những nhà đầu cơ cơ hội hết tác hiệu.

Chứng khoán Mỹ liên tục lập kỷ lục kể từ khi tỷ phú Trump đắc cử 

Truyền thông quốc tế đồng loạt đưa tin, thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng điểm mạnh và lập kỷ lục mới sau khi Tổng thống Donald Trump có bài phát biểu đầu tiên trước lưỡng viện Quốc hội.

Điều này khiến cho thị trường vốn của Mỹ nối dài chuỗi phá kỷ lục liên tục kể từ khi vị tỷ phú bất động sản thắng cử và trở thành vị Tổng thống thứ 45 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

Theo đó chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng hơn 300 điểm, lần đầu vượt mốc 21.000 điểm, S&P500 tăng 1,5%, có thời điểm vượt 2.400 điểm trong khi chỉ số Nasdaq cũng vọt tăng 1,4%.

Như vậy là thị trường chứng khoán Mỹ đã thiết lập mức kỷ lục mới, khi ghi nhận sự tăng điểm mạnh mẽ của cả 3 chỉ số chính là Dow Jones, S&P500 và Nasdaq [2]. 

Cũng nên nhắc lại rằng, vào đầu phiên giao dịch ngày ngày 9/11 – sau khi ông Trump được tuyên bố thắng cử - trên thị trường chứng khoán Mỹ, cả ba chỉ số chính đồng loạt giảm điểm trong thời gian ngắn.

S&P 500 có lúc giảm 0,8%, Dow Jones giảm 0,31%. Tuy nhiên sau đó các chỉ số đồng loạt tăng điểm trở lại và tăng đều đặn khi khoảng thời gian giao dịch dần kết thúc.

Tổng thống Donald Trump, ảnh : Getty Image.

Chốt phiên giao dịch đầu tiên sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 57, chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng 256,95 điểm tương đương 1,4% lên 18.589,69 điểm.

Chỉ số S&P 500 tăng 23,70 điểm tương đương 1,11% lên mức 2.163,26 điểm. Chỉ số Nasdaq tăng 57,58 điểm tương đương 1,11% lên 5.251,07 điểm.

Điều đó cho thấy tình hình không ảm đạm như dự báo trước đây.

Tình hình lạc quan khiến thị trường chứng khoán Mỹ tiếp đà tăng điểm và đạt mức kỷ lục sau hai tuần ông Trump được bầu làm Tổng thống, khi chỉ số công nghiệp Dow Jones trên sàn chứng khoán Mỹ đã đạt trên mức 19.000 điểm trong phiên giao dịch hôm 22/11/2016.

Đây là lần đầu tiên Dow Jones chạm mức kỷ lục 19.000 điểm trong lịch sử 131 năm của chỉ số này. 

Cụ thể, chỉ số Dow Jones tăng 67,18 điểm, tương đương với 0,4%, lên mức 19,023.87 điểm. Trong khi đó, chỉ số S&P 500 tăng 4,76 điểm, tương đương 0,2%, chốt phiên giao dịch ở 2202,94 điểm.

Chỉ số Nasdaq tăng 17,49 điểm, tương đương 0,3%, lên 5.386,35 điểm. Dow Jones lập kỷ lục 6 lần chỉ trong vòng 2 tuần khiến nhiều chuyên gia tài chính ngạc nhiên [1]. 

Xu thế này trái với những xáo trộn, thậm chí là có phần hỗn loạn trong đời sống chính trị cũng như đời sống xã hội Mỹ phản ứng tiêu cực sau khi ông Trump đắc cử và với những quyết định đầu tiên của ông trong vai trò Tổng thống Mỹ.

Những nhà đầu tư đã quyết định đặt niềm tin vào vị tổng thống doanh nhân của nước Mỹ. Đó có phải là những quyết định mạo hiểm ?

Giới đầu tư không còn niềm tin vào truyền thông và chính trị truyền thống Mỹ – những tác nhân quan trọng với môi trường đầu tư

Có lẽ việc giới truyền thông Mỹ không chỉ đánh mất niềm tin của ông chủ Nhà Trắng mà nhiều người Mỹ, trong đó có những nhà đầu tư Mỹ, cũng không còn niềm tin vào giới truyền thông xứ cờ hoa.

Điều đó một phần do giới truyền thông tại Mỹ luôn gắn liền quyền lợi với giới tinh hoa của nước Mỹ - những người không xem chiến thắng của ông Trump là đáng tự hào cho Hoa Kỳ.

Từ đó giới truyền thông đã không theo kịp những đổi thay trong đời sống xã hội Mỹ khi ông Trump chính thức tham gia cuộc đua vào Nhà Trắng.

Điều đó khiến truyền thông Mỹ bị việt vị khi ông Trump thắng cử. Không hân hoan với chiến thắng của vị tỷ phú bất động sản, giới truyền thông thậm chí đã quay lưng với vị Tổng thống 45 của nước Mỹ.

Từ việc tung thông tin đến phân tích xu thế của đời sống xã hội Mỹ, trong những ngày đầu tiên sau khi ông Trump chiến thắng cũng như những ngày đầu tiên của triều đại Trump, giới truyền thông Mỹ đều khai thác khía cạnh tiêu cực, thậm chí ảm đạm hoá tình hình.

Tình hình bất ổn do những người phản đối Trump gây ra tại Mỹ, có tác động không nhỏ từ giới truyền thông.

Giới truyên thông Mỹ đi đầu là CNN, The New York Times đã cổ vũ, thậm chí tham gia, việc tái điều tra những yếu tố bị xem là có tác động tới bầu cử Mỹ mà nhờ đó ông Trump thắng cử.

Tuy nhiên, khi thực tế chứng minh ông Trump được dân Mỹ lựa chọn và kế hoạch hành động của Trump là vì "nước Mỹ vĩ đại trở lại" thì giới truyền thông Mỹ đã nhận ra mình lố quá đà.

Còn giới chính trị truyền thống Mỹ - lực lượng nòng cốt của giới tinh hoa Mỹ - cho dù nghi ngờ chiến thắng của Trump, nghi ngại khả năng điều hành đất nước của Trump cũng đã dần thấy mình hụt hơi, cho dù họ có công cụ hữu hiệu – hệ thống luật pháp – để kiềm chế Trump.

Điều đó cho thấy giới tinh hoa Mỹ ngày càng lệch pha với phần đông cộng đồng người dân Mỹ. Đó là những thực tế tác động không nhỏ tới giới đầu tư Mỹ.

Với những người đầu cơ cơ hội – chủ yếu làm giàu cho cá nhân, tổ chức mình – điển hình như tỷ phú George Soros thì đã thất bại trước hiệu ứng Trump tạo ra trong đời sống chính trị và đời sống xã hội Mỹ.

Sự tác động mạnh mẽ của hiệu ứng Trump khiến việc té nước theo mưa của những nhà đầu cơ cơ hội hết tác hiệu.

"Tỷ phú G. Soros đã mất gần 1 tỷ USD bởi hiệu ứng không thể dự báo trên thị trường chứng khoán Mỹ, do nhận định sai về cuộc bầu cử Tổng thống.

Ông nhận diện sai hiệu ứng từ phong vũ biểu – thị trường chứng khoán – sau khi cuộc bầu cử có kết quả.

Vì vậy ông Soros bị thua lỗ rất đậm, đến cuối năm 2016 ông Soros phải thoát vốn ở một số hạng mục để tránh thua lỗ thêm" [3].

Nhưng với những nhà đầu tư thực sự - kết hợp làm giàu cho bản thân với làm giàu cho xã hội, đất nước Mỹ - điển hình như tỷ phú Bill Gates thì họ nhìn thấy sự đổi thay mà Trump tạo ra trong đời sống chính trị và đời sống xã hội Mỹ.

Tỉ phú Bill Gates, ảnh : MSNBC.

Đó là xu thế tất yếu với nước Mỹ trong giai đoạn phát triển hiện nay. Do vậy họ có niềm tin vào việc quản lý và điều hành đất nước của Trump. AFP dẫn lời ông Gate khi trò chuyện với MSNBC :

"Cũng giống như cách mà Tổng thống Kennedy đã nói về sứ mệnh của nước Mỹ trong việc chính phục không gian, tôi nghĩ rằng cho dù đó là giáo dục, hay ngăn chặn dịch bệnh…thì đã nhận diện được một thông điệp rất lạc quan từ phương cách quản lý mà Trump sẽ tổ chức" [4].

Cơ sở khiến giới đầu tư tin tưởng ở Trump

"Thị trường đang đặt nhiều kỳ vọng vào chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng những nhà đầu tư nên thận trọng, bởi tới thời điểm này, tất cả mới chỉ dừng lại ở những lời hứa và cam kết.

Những điều chỉnh về chính sách của ông Trump cần phải được Quốc hội thông qua trước khi đi vào thực hiện" [2].

Như vậy là niềm tin của giới đầu tư vào chính quyền Trump chỉ ở những lời hứa hẹn, những sự cam kết của chính quyền Trump hay ở thông điệp lạc quan từ cách quản lý của Trump như tỷ phú Bill Gates đã nhận diện được ?

Cá nhân người viết cho rằng giới đầu tư đặt niềm tin vào Trump là có cơ sở, chứ không chỉ là ở những kỳ vọng mà thôi.

Trong quá trình tranh cử cũng như khi nắm quyền lực, Tổng thống Donald Trump luôn xem việc "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" bằng lợi ích Mỹ, chứ không phải bằng sức mạnh Mỹ hay giá trị Mỹ.

Và để gia tăng lợi ích Mỹ thì với vị Tổng thống doanh nhân là phải lấy lại cho nước Mỹ những gì đã bị đối thủ, đối tác, đồng minh "cướp mất".

Có thể nhân diện, theo quan điểm của ông Trump, lợi ích của nước Mỹ bị "cướp mất" dưới ba hình thức, đó là bị đối thủ lấy mất ngay tại nước Mỹ, lấy ra khỏi nước Mỹ và ngăn cản dòng lợi ích chảy vào nước Mỹ.

Đến giờ phút này người đứng đầu nhà nước Mỹ đã có những hành động, động thái cụ thể nhằm đảm bảo cho lợi ích Mỹ không bị mất trong cả ba hình thức đó.

Thứ nhất, khi nhận diện nước Mỹ là nơi để những người khác đến làm giàu cho cá nhân họ, Tổng thống Trump đã khuyến khích doanh nghiệp Mỹ quay về hoặc gia tăng đầu tư tại Mỹ.

Bên cạnh đó là mở đường cho những nhà đầu tư nước ngoài làm ăn tại Mỹ theo phương châm hai bên cùng có lợi, song luôn phải bị điều chỉnh bởi mục đích "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại".

Từ Ford đến Apple, từ Softbank đến Toyota, từ Alibaba đến Samsung… đều đã có kế hoạch gia tăng đầu tư, tạo thêm việc làm tại Mỹ như một lời "Chào mừng Tổng thống Trump" [5].

Từ việc cam kết đầu tư 100 tỷ vào Mỹ của Softbank đến cam kết tạo ra một triệu việc làm cho người dân Mỹ của Alibaba đều là "người thật việc thật" và bước đầu các kế hoạch đã được triển khai. 

Thứ hai, khi nhận diện những đối thủ lấy lợi ích của người Mỹ mang ra khỏi nước Mỹ, Tổng thống Trump đã xây dựng các hàng rào nhằm ngăn chặn động thái đó.

Từ hàng rào thuế quan xây dựng qua văn bản đến hàng rào xây dựng trên mặt đất đều được ông Trump xem trọng trong việc giữ lại cho nước Mỹ những lợi ích vốn đã bị cướp mất trước đây.

Dù các hàng rào chưa được dựng lên vì nhiều lý do, song những lợi ích rời khỏi nước Mỹ đã giảm dần.

Việc hàng tấn vàng mà Đức rút khỏi Mỹ hay vài tỷ USD mà doanh nghiệp Mexico rút khỏi thị trường Mỹ, không là gì so với những chính sách của các đối tác, đối thủ khi phải gia tăng lợi ích cho nước Mỹ, như cam kết của chính phủ Nhật hay Trung Quốc [6].

Thứ ba, khi nhận diện nước Mỹ bị thiệt hại vì các đối thủ - thậm chí ngay cả người Mỹ - tạo nhiều rào cản với dòng lợi ích chảy về Mỹ, vị Tổng thống doanh nhân của nước Mỹ đã tìm cách phá rào trong bối cảnh quyền lực của ông còn bị bó tứ bề.

Có thế thấy rằng, đây là một trong những khác biệt lớn nhất giữa Trump so với những người tiền nhiệm của mình.

Khi chính quyền Obama áp trừng phạt Moscow, doanh nghiệp Mỹ phải đứng nhìn doanh nghiệp các nước khác – có cả Trung Quốc và EU - khai thác lợi ích từ xứ sở bạch dương.

Trước bối cảnh đó, chính quyền Trump đã nới lỏng một số trừng phạt để doanh nghiệp Mỹ tại Nga có thể nhập những máy móc, thiết bị quan trọng phục vụ sản xuất kinh doanh, đó là quyết định vì nước Mỹ [7].

Rõ ràng, thực tế cho thấy Tổng thống Trump đã có những hành động cụ thể nhằm gia tăng lợi ích mà giới đầu tư đã nhận diện được – chứ không phải như giới truyền thông cảnh báo thận trọng.

Vì vậy sau mỗi sự kiện quan trọng liên quan đến quyền lực và việc thực thi quyền lực của Trump thì niềm tin của giới đầu tư lại tăng lên. Và khi đó thì thị trường chứng khoán Mỹ - phong vũ biểu của nền kinh tế Mỹ - lại tiếp tục lập những kỷ lục mới tại xứ cờ hoa.

Ngọc Việt

Nguồn : GDVN, 03/03/2017

Tài liệu tham khảo :

[1] http://www.reuters.com/article/us-usa-stocks-weekahead-idUSKBN1632A1

[2] http://www.telegraph.co.uk/business/2017/03/01/ftse-100-breaks-7300-markets-digest-trump-address-congress-fed/

[3] http://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-12/soros-lost-nearly-1-billion-after-trump-election-wsj-reports

[4] http://www.straitstimes.com/world/united-states/bill-gates-urges-donald-trump-to-inspire-americans-like-jfk-did

[5] http://www.bloomberg.com/politics/articles/2016-12-06/japan-s-softbank-to-invest-50-billion-in-the-u-s-trump-says

[6] http://vneconomy.vn/the-gioi/my-tiep-tuc-cam-ket-bao-ve-nhat-sau-cuoc-gap-trump-abe-20170211074210800.htm

[7] http://www.reuters.com/article/us-usa-cyber-russia-idUSKBN15H244

Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng. Có Trump hay không có Trump thì quan hệ quốc tế cũng phải được xét lại. Có Trump hay không có Trump làn sóng dân chủ thứ tư cũng đã đến lúc phải tràn tới vì thế giới đã thay đổi và vì nó là một chuyển biến tự nhiên và bắt buộc đã bị trì hoãn quá lâu.

Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng.

Không ai, nhất là nếu không phải là người Mỹ, có lý do nào để ái mộ Donald Trump. Ông không phải là người trang nhã, cũng không tài giỏi hay tốt bụng. Trong suốt cuộc đời ông chưa hề bày tỏ một quan tâm nào đối với các giá trị đạo đức, văn hóa, dân chủ và nhân quyền. Hay tình trạng nghèo đói cơ cực của gần một tỷ người tại Châu Phi. Thế giới và nhân loại không phải là quan tâm của ông. Cảm tình nồng hậu nhất của Donald Trump dành cho chế độ mafia của Putin tại Nga.

Tuy vậy không ai có thể phủ nhận tình trạng rất không bình thường từ khi Trump đắc cử tổng thống Mỹ, báo hiệu một hướng đi mới của thế giới.

Ngày 20/01/2017, tại Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới, cuộc găp gỡ hàng năm của những người quyền thế nhất trái đất tại Davos, Thụy Sĩ, chủ tịch kiêm tổng bí thư Đảng Cộng Sản Trung Quốc Tập Cận Bình đọc một bài diễn văn lớn cổ võ nồng nhiệt cho phong trào toàn cầu hóa và dõng dạc tuyên bố Trung Quốc sẽ làm tất cả để tăng cường thương mại toàn cầu, tăng cường trao đổi hàng hóa, tư bản, ý kiến, khoa học, kỹ thuật, sự gặp gỡ giữa các dân tộc và giữa những con người. Trong tinh thần đó Trung Quốc sẽ tôn trọng những cam kết tại hội nghị COP21 về khí hậu và môi trường. Trung Quốc tán thành và ủng hộ toàn cầu hóa và thương mại quốc tế nhiệt tình và không điều kiện.

Như để trả lời Tập Cận Bình, ba ngày sau, trong diễn văn nhậm chức Donald Trump thẳng thắn tuyên bố - và dõng dạc nhắc lại hai lần - rằng chính sách của ông sẽ chỉ giản dị là "nước Mỹ trước hết", America first. Như để đánh tan mọi ngờ vực về quyết tâm của ông quyết định đầu tiên của Trump, hai ngày sau, là rút khỏi Khối Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP). Thế là bao nhiêu công lao của tổng thống tiền nhiệm Barack Obama bị ném vào sọt rác một cách không nể nang.

TPP là một thỏa thuận hợp tác giữa 12 quốc gia Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, với trọng lượng 40% kinh tế thế giới trong đó các quốc gia không chỉ xóa bỏ hàng rào quan thuế mà còn đồng thuận trên nhiều tiêu chuẩn về phẩm chất, sản xuất và lao động. Đó sẽ là một họp tác lớn nhất từ xưa đến nay trong lịch sử thế giới. Đặc tính nổi bật của TPP là nó loại trừ Trung Quốc. Đó là một cố gắng của chính phủ Obama trong hai năm cuối của ông để ngăn chặn Trung Quốc sau nhiều năm lơ là để rồi nhận ra rằng Trung Quốc càng mạnh lên thì càng trở thành một đe dọa cho hòa bình.  Một trong những lý do ra đời của TPP chính là Tập Cận Bình. Từ khi lên cầm quyền, cuối năm 2012, Tập đã chủ trương khép lại và xiết lại, thanh trừng nội bộ, khẳng định chủ nghĩa Mác-Lênin, kiểm soát thông tin, chống diễn biến hòa bình và củng cố chế độ, đối đầu thay vì thích nghi với thế giới dân chủ. Trump tỏ ra chống Trung Quốc rất quyết liệt nhưng quyết định đầu tiên của ông là phá tan một chiến lược chống Trung Quốc mà chính phủ Obama đã bỏ công sức xây dựng từ hơn hai năm qua. Sự triệt thoái về biên giới quốc gia của Hoa Kỳ, vào lúc mà Liên Hiệp Châu Âu đang lúng túng trước đe dọa tan vỡ, gần như đã nhường không gian thế giới cho Trung Quốc tha hồ tăng cường sự hiện diện và ảnh hưởng, cụ thể là đẩy mạnh hai dự án Hợp Tác Kinh Tế Khu Vực Toàn Diện (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP) và Ngân Hàng Châu Á Đầu Tư Kết Cấu Hạ Tầng (Asian Infrastucture Investment Bank – AIIB).

Không chỉ Trung Quốc mà cả Nga cũng đang nổi bật trên sân khấu chính trị thế giới. Chính sách Trung Đông của Obama đã là một sai lầm lớn và một thảm kịch. Sự rút quân hấp tấp của Obama khỏi Iraq đã cho phép lực lượng khủng bố Nhà Nước Hồi Giáo Daesh hồi sinh và suýt nữa làm chủ Iraq để sử dụng tài nguyên phong phú của đất nước này cho mục tiêu hủy diệt thế giới văn minh. Tệ nhất là tại Syria. Khi các cuộc biểu tình chống chế độ al-Assad nổ ra Obama đã tuyên bố hùng hổ đòi đánh đổ Bachar al-Assad khiến các lực lượng dân chủ nổi lên nhưng sau đó lại không dám can thiệp mạnh khiến họ trở thành mồi ngon cho lực lượng Daesh và chính quyền al-Assad. Cuối cùng, sau khi hàng trăm nghìn người thiệt mạng và hàng triệu người phải di tản, Hoa Kỳ đã phải can thiệp trở lại một cách vất vả và tốn kém hơn nhiều tại Iraq cũng như tại Syria. Tuy vậy tại Syria kẻ thắng là Nga chứ không phải Hoa Kỳ. Chế độ Putin đã nhập cuộc, đánh lùi Daesh, cứu được chế độ Al-Assad và tái lập được sự hiện diện của Nga tại Trung Đông sau gần 30 năm vắng mặt. Ngoài ra Nga còn ngang nhiên xâm chiếm Ukraine, sáp nhập bán đảo Crimea và đang đe dọa sáp nhập thêm hai tỉnh biên giới phía Đông bất chấp sự lên án và các biện pháp trừng phạt kinh tế của Hoa Kỳ và Châu Âu. Nga cũng đang thao túng chính trị thế giới với một lực lượng gián điệp mạng hùng hậu. Chính thắng lợi của Donald Trump cũng đã phần nào nhờ lực lượng gián điệp mạng này. Ít nhiều Putin đã chỉ định tổng thống Mỹ.

Như vậy phải chăng Donald Trump đã làm đảo lộn trật tự thế giới với chính sách triệt thoái vể sau biên giới Mỹ và từ chối mọi trách nhiệm đối với thế giới ? Phải chăng Trung Quốc và Nga từ đây tha hồ thao túng? Phải chăng chúng ta đang chứng kiến dân chủ rút lui và co cụm lại trong khi phe độc tài xông lên và bùng ra ? Phải chăng làn sóng dân chủ thứ tư đã khựng lại và xẹp xuống ? Không hẳn như vậy.

Nước Nga của Vladimir Putin từ vài năm nay đang chật vật vì suy thoái và khủng hoảng kinh tế chứ không phải là một nước có tâm lý phấn khởi và bành trướng. Tổng sản lượng quốc gia (GDP) của Nga được công bố là 1130 tỷ USD, nghĩa là chỉ bằng 1,5% GDP toàn cầu, giảm 40% so với hai năm trước. Đồng Rúp đã mất một nửa trị giá so với đồng đôla Mỹ.  Nhưng đó là những con số chính thức. Sự thực có lẽ còn bi đát hơn, nhất là cho chính quyền Putin vì 35% ngân sách lấy từ lợi tức dầu khí đã tuột dốc từ ba năm qua. Các biện pháp trừng phạt kinh tế sau hành động xâm lược Ukraine còn làm nước Nga và chính quyền liên bang khốn khổ hơn nữa trong việc vay tiền cho chính mình cũng như cho các tổ hợp quốc doanh. Chính quyền Putin đang kiệt quệ và không thể có tham vọng bành trướng.

Việc xâm lược Ukraine không thể biện minh về mặt luật pháp quốc tế nhưng có thể hiểu là do áp lực từ lịch sử. Ukraine là cái nôi của nước Nga, là nơi mà nước Nga đã được thành lập vào thế kỷ thứ IX với thủ đô là Kiev. Mất Ukraine là một đau đớn quá lớn đối với dân tộc Nga và mất Crimea lại càng đau hơn vì bán đảo này là của Nga và mới chỉ được sáp nhập vào Ukraine bởi một quyết định hành chính năm 1954. Sự cám dỗ "lấy lại phần nào" đã quá lớn khi chính những người cầm quyền Ukraine xâu xé nhau và đẩy đất nước họ vào cảnh bạo loạn.

Can thiệp vào Syria không phải là một hành động bành trướng. Nó chủ yếu nhắm tiêu diệt lực lượng Nhà Nước Hồi Giáo Daesh vì lý do tự vệ. Trong lực lượng khủng bố này có khoảng 9.000 quân, nghĩa là gần một nửa tổng số quân Daesh, đến từ Nga và các nước lân cận thuộc Liên Xô cũ trong đó có 4.000 người Nga. Trước viễn ảnh kinh hoàng là Daesh vì yếu dần đang chuyển sang chiến lược gửi các quân cảm tử trở lại quê hương cũ để hoạt động khủng bố tại chỗ, Nga đã chọn giải pháp can thiệp để tiêu diệt chúng ngay tại Syria trước khi chúng trở về Nga. Quyết định này có thể đúng hay sai nhưng đó là lý luận của chính quyền Putin và nó giải thích tại sao các máy bay chiến đấu của Nga đã nhắm tiêu diệt tối đa quân Daesh bất chấp những thiệt hại gây ra cho những thường dân vô tội. Cách can thiệp này đã khiến Nga bị cả thế giới lên án và trở thành đối tượng căm thù của Hồi Giáo, trước kết là của 25 triệu người Hồi Giáo tại Nga. Chính Putin gần đây đã giải thích rằng Nga chỉ can thiệp vào Syria trong mục đích tự vệ. Putin không phải là một mẫu mực của sự trung thực nhưng lần này người ta có hai lý do để tin ông. Một là Nga đã chỉ nhập cuộc bênh vực đồng minh Bachar al-Assad vào mùa hè 2015, bốn năm sau khi cuộc nội chiến Syria bắt đầu, điều này chứng tỏ Nga đã chỉ bất đắc dĩ phải can thiệp. Hai là dù đã giành được ưu thế tại Syria Nga không hề tìm cách ảnh hưởng tới các nước chung quanh, điều này chứng tỏ Nga không có tham vọng tại Trung Đông.

Điều chắc chắn là Nga muốn cải thiện quan hệ, kết thân nếu có thể được, với Mỹ và Châu Âu dù đang bị trừng phạt. Putin đã không trả đũa khi Hoa Kỳ trục xuất 35 nhân viên ngoại giao và cũng không giấu hy vọng được mời thăm viếng Châu Âu. Có thể nói đối với phương Tây chính sách của Putin là thân thiện không điều kiện. Putin cũng đặc biệt ưu ái Donald Trump và không hề thắc mắc về thái độ chống Trung Quốc rất hung hăng của ông này. Tập Cận Bình phải cảm thấy rất cô đơn.

Cô đơn và lo sợ vì hơn lúc nào hết Trung Quốc cần đồng minh. Chính sách mở cửa tối đa và cổ vũ nhiệt tình cho thương mại toàn cầu của Bắc Kinh nếu nhìn sát hơn cũng chỉ là một phản xạ tự vệ chứ không phải là cuộc tiến công hào hứng. Tập Cận Bình lên cầm quyền với chủ trương khép lại và xiết lại nhưng đã không có chọn lựa nào khác hơn là dồn hết sức lực để thúc đẩy thương mại quốc tế bởi vì kinh tế của Trung Quốc dựa trên xuất khẩu và sẽ sụp đổ nếu thương mại quốc tế sút giảm. Nhưng có thúc đẩy được hay không là chuyện khác.

Hãy nhìn vào hai vũ khí chiến lược của Trung Quốc. Dự án Hợp Tác Kinh Tế Khu Vực Toàn Diện (RCEP) rất khó thành công vì chủ yếu chỉ gồm những nước tìm cách bán chứ không muốn mua và người ta không thể hình dung một thị trường chỉ có người bán. Dự án Ngân Hàng Châu Á Đầu Tư Kết Cấu Hạ Tầng (AIIB) lại càng phiêu lưu và có thể sẽ khiến Trung Quốc lỗ nặng. Đàng sau ngân hàng này là sáng kiến Nhất Đái Nhất Lộ (hay một vành đai, một con đường) được biết tới với tên tiếng Anh là Belt and Road Initiative (BRI). Trung Quốc bỏ ra 1.000 tỷ USD để cho vay tài trợ các dự án xây dựng những kết cấu hạ tầng - đường, cầu, đường sắt, hải cảng, sân bay, v.v. -  mà các công ty Trung Quốc trúng thầu. Chính quyền Tập Cận Bình hy vọng như vậy sẽ vừa bành trướng được ảnh hưởng vừa sử dựng được những khả năng xây dựng quá thừa thãi do qui hoạch quá lạc quan và do sự ngừng trệ của ngành xây dựng tại Trung Quốc. Nhưng nước nào dám nhờ Trung Quốc xây dựng cho mình ? Ngành xây dựng luôn luôn là ngành tạo nhiều công việc làm nhất, trao cho nước ngoài xây dựng tương đương với chấp nhận để nhiều công dân mình lâm vào cảnh thất nghiệp. Cho tới nay đã chỉ có Việt Nam, Lào và một vài nước Châu Phi hưởng ứng với kết quả rất đáng thất vọng về cả phẩm chất lẫn tiến độ thi công, làm nổi lên cả một phong trào bài Trung Quốc. Những nước này lại cũng là những nước rất kém về khả năng trả nợ. Trung Quốc có thể mất cả công lẫn vốn.

Trong cuộc chiến tranh thương mại đang ló dạng với Hoa Kỳ Trung Quốc yếu cả về lực lẫn thế. Về lực GDP thực sự của Trung Quốc, mặc dù có những ước lượng rất hoang tưởng, chỉ bằng một nửa GDP Hoa Kỳ với một dân số đông gấp hơn bốn lần. Quan trọng hơn là về thế. Trung Quốc bán và Hoa Kỳ mua. Trong một gián đoạn thương mại kẻ thiệt thòi là kẻ bán chứ không phải người mua. Trung Quốc hơn nữa còn đang trong thế suy. Ngoại thương, động cơ chính của kinh tế Trung Quốc, đang liên tục sút giảm từ mấy năm nay và mọi dấu hiệu cho thấy là sẽ còn tiếp tục. Năm 2016 xuất khẩu đã giảm 7,7%, nhập khẩu giảm 5,5% so với năm 2015 đã từng được coi là một năm xấu nhất cho ngoại thương. Chưa hết, Trung Quốc còn đang mất hơn 200 tỷ USD mỗi năm vì tư bản đào thoát ra nước ngoài. Chính sách chống Trung Quốc của Donald Trump không biết sẽ được thực hiện tới mức nào nhưng chắc chắn số thặng dư ngoại thương gần 400 tỷ USD mỗi năm của Trung Quốc với Hoa Kỳ sẽ bị sút giảm nặng. Chưa kể là các nước Châu Âu cũng đang tìm mọi cách để giảm bớt hơn nữa mậu dịch đối với Trung Quốc. Trong tình huống này con số tăng trưởng 6,7% cho năm 2016 vừa được công bố, dù đã là tỷ lệ tăng trưởng thấp nhất từ 1990, rất đáng ngờ vực. Có mọi triển vọng đà tăng trưởng không chỉ chậm lại mà còn đảo ngược, nghĩa là kinh tế Trung Quốc đã suy thoái từ vài năm nay. Cựu thủ tướng Ôn Gia Bảo từng nói là nếu tỷ lệ tăng trưởng xuống dưới mức 8% thì Trung Quốc sẽ có nguy cơ bạo loạn bởi vì chính quyền Trung Quốc đã áp đặt những hy sinh quá lớn nhân danh mục tiêu tăng trưởng nhanh. Rất có thể đây là lý do khiến Bắc Kinh phải liên tục nói dối.

Nguy cơ chính trị như vậy còn lớn hơn suy thoái kinh tế, nhưng vẫn không nghiêm trọng bằng một nguy cơ khác. Chính sách tăng trưởng hoang dại đã hủy hoại môi trường ở mức độ không thể phục hồi được nữa, nhất là nửa lãnh thổ phía Bắc sông Dương Tử. Ô nhiễm kinh khủng đang khiến phần lớn những người có phương tiện tìm cách rời bỏ Trung Quốc vì lý do giản dị là họ sợ chết.

Tóm lại Trung Quốc vừa quá yếu vừa quá nguy ngập để có thể thay thế Hoa Kỳ trong vai trò đầu tầu của thương mại toàn cầu, chưa nói tới lãnh đạo thế giới.  Bắc Kinh thừa biết như vậy vì theo chính dự kiến của họ thì ngay cả trong những điều kiện thuận lợi nhất Trung Quốc cũng chỉ có thể trở thành giầu mạnh vào năm 2040, nghĩa là còn lâu. Và với điều kiện là Trung Quốc thành công trong cuộc chuyển hóa rất khó khăn và hiểm nghèo từ một nền kinh tế ô nhiễm và bất chấp con người nhắm sản xuất để xuất khẩu những sản phẩm kỹ thuật thấp sang một nền kinh tế lành sạch, kỹ thuật cao đặt nền tảng trên dịch vụ và thị trường nội địa. Tuy vậy trước mắt Tập Cận Bình không có chọn lựa nào khác hơn là cố sức cứu vãn thương mại toàn cầu để trì hoãn sự sụp đổ của chế độ cộng sản. Nhưng đây chỉ là một cố gắng tuyệt vọng và sẽ chỉ có tác dụng làm Trung Quốc kiệt quệ nhanh hơn, như Liên Xô trước đây đã ngã gục vì hụt hơi trong cuộc chạy đua vũ trang với Hoa Kỳ. Nhất là khi Bắc Kinh lại không thể trong đợi một sự liên đới nào ở nước Nga của Putin.

Sau cùng chính Donald Trump cũng sẽ nhanh chóng khám phá ra rằng dù muốn hay không Hoa Kỳ vẫn phải đóng góp bảo vệ một trật tự thế giới đặt nền tảng trên các giá trị dân chủ và nhân quyền chứ không thể chỉ biết có nước Mỹ. America first không thể đồng nghĩa với America only như ông muốn. Một tháng sau khi nhận chức, trong bài diễn văn đầu tiên trước quốc hội, ông đã phải thay đổi thái độ một cách khá rõ rệt. Liên minh với Châu Âu, cụ thể là liên minh quân sự NATO, không còn bị coi là lỗi thời nữa, các nước Châu Âu chỉ cần đóng góp tích cực hơn. Hoa Kỳ cũng không từ chối vai trò lãnh đạo thế giới, trái lại sẽ gia tăng hơn nữa ngân sách quốc phòng để đảm nhiệm vai trò này. Điều chắc chắn là Trump sẽ cứng rắn với Trung Quốc, nhất là trong quan hệ thương mại. Chính sách này có thể đẩy Trung Quốc đến khủng hoảng và làm chế độ cộng sản sụp đổ.

Có cần phải cảm ơn Donald Trump không ? Dứt khoát là không.

Trong ba thập niên qua thương mại quốc tế đã tăng trưởng rất nhanh nhờ có hai khách mua lớn là Hoa Kỳ và Châu Âu. Về mặt kinh tế có thể nói họ đã chia sẻ sự giầu có của họ với những nước chưa phát triển, nhất là Trung Quốc, nhưng ngày nay cả hai khách hàng lớn này đều đã bối rối sau một thời gian dài tích lũy thâm thủng mậu dịch và không muốn hoặc không thể tiếp tục đảm nhiệm "nghĩa vụ tiêu dùng" nữa. Mặt khác phong trào toàn cầu hóa là một phong trào rất lớn làm thay đổi hẳn thế giới nhưng cho tới nay lại không đi đôi với một phong trào tư tưởng đủ mạnh để vạch ra một cách thuyết phục những giá trị nền tảng của một trật tự thế giới mới và những thích nghi cần thiết đặt ra cho mỗi dân tộc. Nó đã tiến tới một cách ồ ạt và xô bồ, gạt nhiều người ra bên lề cuộc sống mà họ không hiểu tại sao. Tệ hơn nữa nó còn giúp chế độ cộng sản Trung Quốc mạnh lên và đe dọa hòa bình thế giới. Donald Trump nên được nhìn như một sự cố không tránh khỏi của một phong trào toàn cầu hóa vừa dồn dập lại vừa không phương hướng. Có Trump hay không có Trump thì quan hệ quốc tế cũng phải được xét lại, để ít nhất không tiếp sức cho những chế độ độc tài bạo ngược. Obama cũng đã thay đổi chính sách đối ngoại khi thành lập TPP. Có Trump hay không có Trump làn sóng dân chủ thứ tư cũng đã đến lúc phải tràn tới vì thế giới đã thay đổi và vì nó là một chuyển biến tự nhiên và bắt buộc đã bị trì hoãn quá lâu.

Sự khác biệt, nếu có, là Trump sẽ bạo tay hơn với Trung Quốc, cũng như với Mexico. Ông không cần phân biệt các chế độ độc tài phải bị cô lập với các nuớc cần được hỗ trợ trong cố gắng dân chủ hóa. Trump sẽ gây nhiều khó khăn cho nhiều dân tộc. Một hiệu ứng phụ của Trump là sẽ đóng góp làm cho các chế độ cộng sản Trung Quốc và Việt Nam sụp đổ nhanh hơn, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ gây nhiều xáo trộn và đổ vỡ đáng lẽ có thể tránh được trong giai đoạn chuyển tiếp.

Một lời sau cùng. Chế độ cộng sản Việt Nam hình như nghĩ rằng vì Donald Trump không quan tâm tới dân chủ và nhân quyền nên từ nay họ có thể yên tâm đàn áp những người dân chủ. Những vụ bắt giam, sách nhiễu, hăm dọa và hành hung đã gia tăng hẳn cả về số lượng lẫn mức độ hung bạo.

Họ đang làm một sai lầm lớn. Đúng là Trump không quan tâm tới dân chủ và nhân quyền, nhưng ông đang tìm mọi lý cớ để gây khó khăn cho quan hệ thương mại Việt Mỹ tối cần thiết cho Việt Nam và cho sự sống còn của chế độ. Những vi phạm nhân quyền, nhất là thô bỉ như hiện nay, đang cống hiến cho Trump những lý do mà ông chờ đợi.

Nguyễn Gia Kiểng

(05/03/2017)