Đảng Cộng Sản đã gây quá nhiều thảm họa cho đất nước ta và đang làm chúng ta mất đi một cơ hội lớn khó có thể tìm lại. Nguy cơ ngay trước mắt là Việt Nam có thể không còn được hưởng những ưu đãi của các thị trường Mỹ và Châu Âu vào giữa lúc mà kinh tế Việt Nam đã rất chao đảo, một cuộc khủng hoảng lớn có thể bùng nổ bất cứ lúc nào.

Ukraine đã chặn đứng cuộc tấn công ồ ạt của Nga và khiến cả thế giới kinh ngạc

Cuộc chiến Ukraine vừa bước vào năm thứ hai. Giữa những thông tin và bình luận dồn dập hàng ngày từ suốt một năm qua có lẽ chúng ta cần một cái nhìn thật bao quát. Càng cần vì cuộc chiến này sẽ thay đổi hẳn và một cách nhanh chóng bối cảnh chính trị thế giới và nước ta.

Ukraine sẽ vươn lên trong khi Nga gục xuống

Điều đầu tiên cần được nhấn mạnh là cuộc chiến Ukraine đã chỉ trở thành một khúc quanh lịch sử trọng đại của thế giới vì người Ukraine. Nếu tất cả diễn ra như Putin dự định thì cuộc xâm lăng Ukraine đã chỉ là một cuộc "hành quân đặc biệt" như Putin gọi nó và thế giới dân chủ chỉ có thể lên án với sự phẫn nộ bất lực trước một sự đã rồi. Putin tin là có thể chiếm được thủ đô Kyiv trong một vài ngày và sau đó chinh phục cả nước Ukraine để thiết lập một chính quyền bù nhìn tay sai trong một vài tuần. Không chỉ một mình Putin tin như vậy. Tổng thống Mỹ Joe Biden và tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã đề nghị giúp tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chạy trốn. Tình hình đã thay đổi hẳn nhờ sự dũng cảm của quân và dân Ukraine. Họ đã chặn đứng cuộc tấn công ồ ạt của Nga và khiến cả thế giới kinh ngạc.

Phản ứng oanh liệt của quân dân Ukraine đáng lẽ đã có thể biết trước. Lịch sử quan hệ giữa Ukraine –Đế Quốc Nga, Liên Xô cũng như Liên Bang Nga của Putin- từ ba thế kỷ gần đây đã chỉ là chiến tranh và thù hận (1). Chỉ riêng trong 27 năm của nửa đầu thế kỷ 20, từ 1918 đến 1945, người Ukraine đã ba lần nổi dậy chống Liên Xô đòi độc lập và khoảng 15 triệu người Ukraine, một nửa dân số vào lúc đó, đã thiệt mạng, 3 triệu người khác đã bị Stalin lưu đày sang Siberia. Người Ukraine không bao giờ tháo chạy trước quân Nga, bởi vì khi họ đối diện với Nga thì sự căm thù và phẫn nộ còn lớn hơn nỗi sợ, kể cả cái chết. Điều thực sự mới là lần này họ đã có kinh nghiệm chiến đấu kể từ năm 2014 khi Nga tấn công lấn chiếm bán đảo Crimea và vùng Donbas, hơn thế nữa họ còn được Mỹ và Châu Âu yểm trợ.

Điểm quan trọng nhất vào lúc này là cuộc xâm lăng của Nga đã thất bại. Tất cả vấn đề chỉ còn là cuộc chiến này còn kéo dài bao lâu và sẽ kết thúc như thế nào. Không thể khác, chiến tranh rất tốn kém và với một tổng sản lượng nội địa (GDP) chưa tới 2% GDP thế giới, Nga không có khả năng để thách thức khối 54 nước ủng hộ Ukraine với trọng lượng kinh tế lớn gấp 40 lần. Hơn nữa sau một năm chiến tranh vũ khí của Nga còn chứng tỏ phẩm chất rất kém so với những vũ khí mà Ukraine được cung cấp, quân đội Nga cũng đã chứng tỏ là thiếu cả huấn luyện lẫn tổ chức và kỷ luật. Đạo quân chiến đấu khá nhất của Nga là đám lính đánh thuê Wagner gồm toàn trộm cướp và tội phạm. Ngoại trừ hành động tự sát là dùng vũ khí nguyên tử ngày càng ít khả năng xảy ra, hy vọng duy nhất của Putin là kéo dài cuộc chiến cho đến lúc mà Mỹ và Châu Âu mất kiên nhẫn và bỏ cuộc. Hy vọng này rất mong manh vì có mọi triển vọng là Nga sẽ kiệt sức hoặc Putin sẽ bị hạ bệ trước khi sự kiên nhẫn của khối NATO bị suy giảm. Cho đến nay quyết tâm của Mỹ và các đồng minh chỉ tăng lên chứ không giảm đi như hai hội nghị tại Bruxelles và Munich vừa qua đã chứng tỏ.

Nhưng Putin còn kéo dài được cuộc chiến này bao lâu nữa ? Chỉ có một vài nhà bình luận tỏ ý lo ngại rằng cuộc chiến này còn có thể tiếp tục sau năm 2023. Lý do chính của những người này là kinh tế Nga có vẻ vẫn chưa chao đảo vì những biện pháp trừng phạt kinh tế. Họ dựa trên các số liệu mà Ngân Hàng Thế Giới (WB) và Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) vừa cung cấp, theo đó kinh tế Nga chỉ suy thoái nhẹ (-2,1%) năm 2022 và sẽ tăng trưởng trong năm 2023 (0,3%) và năm 2024 (2,1%). Những con số này đã lập tức bị các nhóm chuyên gia kinh tế, như nhóm nghiên cứu của Đại học Yale, đánh giá là sai một cách lố bịch. WB cũng như IMF chỉ là những định chế điều hành chứ không phải là những cơ quan nghiên cứu. Cả hai chỉ lấy lại những con số do Viện Thống Kê Nga (Rosstat) cung cấp và Rosstat chỉ cung cấp những con số vừa ý Putin. Kể từ khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu, trong một năm qua, Putin đã thay thế ba lần giám đốc Rosstat.

Thực tế là kinh tế Nga không chỉ suy thoái mà còn rất bi đát. Nga đang mất 500 triệu USD mỗi ngày về xuất khẩu nhiên liệu (chủ yếu do không bán được khí đốt và phải hạ giá dầu đối với Trung Quốc và Ấn Độ) ; hơn 1.000 công ty lớn đã ngưng hoạt động, tất cả các ngành công nghiệp đều sa sút năng, riêng ngành ôtô đã chết ; gần 3 triệu người Nga thuộc giới khá giả và có kỹ năng đã bỏ nước ra đi. Liên bang Nga sẽ gục ngã, có thể tan vỡ, sau cuộc chiến này bởi vì nó chỉ có thể thất bại nhưng lại không thể ngừng cuộc chiến do bị thống trị bởi một kẻ độc tài mà sự nghiệp và tính mạng bắt buộc phải tiếp tục cuộc chiến tới cùng dù cuộc chiến chỉ khiến Nga kiệt quệ thêm một cách nhanh chóng.

Một cách gián tiếp nhưng hùng hồn chính Putin cũng đã nhìn nhận thất bại. Từ cuối năm 2022 sau khi không còn sức để giao chiến với quân đội Ukraine nữa, Nga đã dùng tên lửa tầm xa để bắn vào các thành phố và các cơ sở hạ tầng dân sự. Hành động này nhắm gây kinh hoàng cho dân chúng Ukraine nhưng cũng là một thú nhận yếu kém ; nó đã chỉ khiến Putin bị thế giới lên án như một tên côn đồ nhưng hoàn toàn không gây được kinh hoàng cho người Ukraine, trái lại còn khiến họ quyết tâm hơn. Trong bài diễn văn trước lưỡng viện quốc hội Nga ngày 21/02/2023 vừa qua, để đánh dấu một năm chiến tranh Ukraine, Putin đã nói những điều ngược hẳn với sự thực. Thí dụ như Ukraine đã xâm lăng Nga chứ Nga chỉ tự vệ ; Ukraine âm mưu chế tạo bom nguyên tử để tấn công Nga ; Phương Tây âm mưu xóa bỏ nước Nga ; Phương Tây đang phá hủy dân chủ và đạo đức, khuyến khích ấu dâm và hôn nhân đồng tính v.v. Toàn là những bịa đặt trắng trợn không chỉ sai sự thực mà còn ngược hẳn với sự thực. Đó là một thú nhận tuyệt vọng, những người lạc quan và tin tưởng không có lý do nào để đảo ngược thực tế như vậy.

Đất nước Ukraine tuy bị tàn phá nhưng sẽ chiến thắng và sẽ được giúp đỡ để phục hồi và vươn lên, còn Nga sẽ ngã gục mà không có người vực dậy. Người Ukraine chiến đấu để khẳng định căn cước và chủ quyền của họ nhưng do bối cảnh đặc biệt của thế giới họ cũng đồng thời tạo ra một thay đổi rất lớn cho thế giới.

Cuộc xâm lăng Ukraine vì vậy cũng là cuộc chiến tự vệ của độc tài và bóng tối chống lại tự do, nhân quyền và ánh sáng.

Làn sóng dân chủ thứ tư

Các lý do khiến Putin phát động cuộc xâm lăng thô bạo này đã được nhận diện. Trước hết là di sản lịch sử Nga. Vùng đất chung quanh Nga cho tới nay là một thế giới riêng biệt bao la, xa xôi, băng giá với một văn hóa riêng và những giá trị riêng. Tại đây quan hệ giữa các dân tộc gần như chỉ là chiến tranh và chinh phục. Bành trướng là nghĩa vụ của các vua chúa, sự tàn bạo là quy luật. Trong lịch sử của Nga chưa có bạo chúa nào dù hung ác tới đâu bị lên án là tàn bạo và cũng chưa có một lãnh tụ nào được ca tụng là nhân hậu ; chinh phục và chiến thắng là tiêu chuẩn để đánh giá một thủ lãnh. Với di sản văn hóa đó không có gì đáng ngạc nhiên khi Putin muốn phục hồi lại Đế quốc Nga hay Liên Xô. Sau đó là tham vọng cá nhân. Putin đã cầm quyền 23 năm và đã sửa đổi hiến pháp để còn có thể cầm quyền thêm 13 năm nữa, một kỷ lục mà ít Nga hoàng nào có được. Ông ta có tham vọng được nhớ tới như một Peter Đại đế khác.

Nhưng còn một lý do quan trọng hơn nhiều. Putin liên tục nhắc lại rằng cuộc xâm lăng Ukraine là một cuộc chiến tự vệ của Nga. Ông ta có lý nhưng đó chỉ là lý của kẻ tăm tối, sống trong đêm đen và coi ánh sáng là một đe dọa. Putin lên án khối NATO là bành trướng, đang tiến sát lại và bao vây Nga. Đúng như vậy. Chung quanh Nga, chế độ độc tài Belarus đang lung lay, Kazakhstan từ bỏ chế độ độc tài Nursultan Nazarbaiev và đang dần dần chuyển hóa về dân chủ ; ba nước Georgia, Armenia và Ukraine đã dứt khoát chọn lựa dân chủ. Nhưng đó không phải là vì chính sách bành trướng của NATO -trái lại NATO đã nhiều lần nhắc lại là sẽ không kết nạp các nước này- mà chỉ là do tiến hóa tự nhiên của nhân loại về tự do, dân chủ và phẩm giá con người mà Putin không hiểu hoặc cố tình không muốn hiểu.

Thế giới đang sống một làn sóng dân chủ mới, làn sóng dân chủ thứ tư bắt đầu từ năm 2010 với Mùa Xuân Ả Rập. Làn sóng này đang dâng lên khắp nơi chứ không phải chỉ ở Đông Âu. Cuộc xâm lăng Ukraine vì vậy cũng là cuộc chiến tự vệ của độc tài và bóng tối chống lại tự do, nhân quyền và ánh sáng. Cuộc chiến Ukraine vì vậy đánh dấu một cột mốc lớn của thế giới. Liên bang Nga sẽ thất bại và sụp đổ sau đó, làn sóng dân chủ thứ tư sẽ tràn tới Nga, thành trì chống dân chủ kiên cố nhất sẽ bị khuất phục. Các chế độ độc tài còn lại sẽ hoảng loạn.

Đặc biệt là Trung Quốc sẽ rất cô lập vào đúng lúc đang khủng hoảng về mọi mặt kinh tế, chính trị, môi trường và cả dân số. Tiến trình sụp đổ của Trung Quốc thực ra đã bắt đầu rồi. Chúng ta sẽ không bao giờ nhấn mạnh đủ rằng tiến tới tự do và dân chủ là cuộc hành trình không thể quay ngược lại của nhân loại. Đế quốc Trung Hoa (được gọi là Trung Quốc từ năm 1911 dù chưa bao giờ là một nước và về bản chất vẫn là một đế quốc) đặt nền tảng trên độc tài và chuyên chính với ý thức hệ Khổng Giáo rồi với phiên bản cải tiến của nó là chủ nghĩa cộng sản. Kinh nghiệm của lịch sử thế giới cho thấy là khi một ý thức hệ bi đào thải, hay yếu đi, thì đế quốc lấy nó làm nền tảng cũng phải sụp đổ theo. Trung Quốc vì vậy không thể tiếp tục tồn tại với cùng một lãnh thổ và dân số sau làn sóng dân chủ thứ tư này. Cuộc chiến Ukraine chỉ khiến sự sụp đổ gia tăng vận tốc.

Liên bang Nga sẽ thất bại và sụp đổ sau đó, làn sóng dân chủ thứ tư sẽ tràn tới Nga, thành trì chống dân chủ kiên cố nhất sẽ bị khuất phục. Các chế độ độc tài còn lại sẽ hoảng loạn.

Đã đến lúc

Điều cần được báo động là nhiều người Việt Nam vẫn chưa ý thức rằng cuộc chiến Ukraine và kết thúc của nó sẽ có ảnh hưởng lớn và nhanh chóng lên lịch sử Việt Nam.

Chế độ cộng sản Việt Nam là một trong những chế độ độc tài ngoan cố và mù quáng nhất và cũng là một trong những chế độ tồi dở nhất. Từ gần một nửa thế kỷ qua, kể từ ngày đất nước thống nhất dưới chế độ cộng sản, Việt Nam, không có được một phát minh khoa học kỹ thuật nào, không một sáng kiến kinh doanh lành mạnh nào ngoài móc ngoặc quyền thế, không một sáng tạo văn học, nghệ thuật và thi ca. Chỉ có kỷ lục phá thai, môi trường và đạo đức suy đồi, chính quyền ngày càng tham nhũng và gian trá. Tuy vậy những người cầm quyền không hề biết xấu hổ, ông tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng còn không ngừng khoe khoang.

Trong những năm gần đây vì sự kiện Trung Quốc trở thành một đe dọa đối với thế giới và đặc biệt là trên Biển Đông, Việt Nam đã được nhìn như một đối trọng tiềm năng cần thiết và được ưu đãi, kinh tế Việt Nam vì vậy đã có được mức tăng trưởng khả quan sau nhiều năm trì trệ. Vào năm 2019 Việt Nam được coi là một trong những nước có cơ hội thuận lợi nhất vì là điểm đến của các công ty đa quốc rời Trung Quốc. Nhưng rồi dịch Covid làm khựng lại vận hội này và cuộc chiến Ukraine đã giáng cho nó một đòn ơn huệ. Thái độ của chính quyền cộng sản Việt Nam trong cuộc chiến này đã gây thất vọng lớn, chế độ cộng sản Việt Nam đã để lộ chân tướng của một chư hầu ngoan ngoãn của Bắc Kinh vào đúng lúc Trung Quốc bị nhận diện như một đe dọa cho dân chủ và hòa bình. Làm sao những người cầm đầu Đảng Cộng Sản Việt Nam có thể không hiểu rằng các công ty đa quốc không rời Trung Quốc để chỉ di chuyển đến một nước chư hầu của Trung Quốc ? Đảng Cộng Sản đã gây quá nhiều thảm họa cho đất nước ta và đang làm chúng ta mất đi một cơ hội lớn khó có thể tìm lại. Nguy cơ ngay trước mắt là Việt Nam có thể không còn được hưởng những ưu đãi của các thị trường Mỹ và Châu Âu vào giữa lúc mà kinh tế Việt Nam đã rất chao đảo, một cuộc khủng hoảng lớn có thể bùng nổ bất cứ lúc nào.

Tuy vậy Đảng Cộng Sản và ông tổng bí thư vẫn tỏ ra yên tâm vì vẫn tin là còn chỗ dựa Trung Quốc mà không biết rằng Trung Quốc không còn là chỗ dựa nữa. Về bản chất Trung Quốc không phải là một quốc gia mà là một đế quốc ; sự suy sụp của một đế quốc rất phức tạp và có thể kéo dài khá lâu nhưng một đặc tính chung của các đế quốc là ngay khi bắt đầu tiến trình sụp đổ, chúng bắt buộc phải co cụm lại và không còn là một đe dọa hay một chỗ dựa cho bất cứ ai. Tiến trình sụp đổ của Trung Quốc đã bắt đầu và sẽ dồn dập sau cuộc chiến Ukraine. Các nước dân chủ không còn cần tranh thủ Việt Nam, trái lại chính Việt Nam phải tranh thủ cảm tình và sự hợp tác của thế giới dân chủ.

Đã đến lúc mọi người Việt Nam, dù ở cương vị nào, phải khẩn cấp cùng nhau suy nghĩ để đạt tới đồng thuận về một dự án dân chủ cho đất nước.

Nguyễn Gia Kiểng

(27/02/2023)

(1) Nguyễn Gia Kiểng, Những gì cần biết nhất khi cuộc chiến Ukraine bước vào giai đoạn mới ?, Thông Luận, 18/08/2022

Đúng ngày 24/02/2023, đánh dấu tròn một năm Nga xâm lược Ukraine, nhiều nước phương Tây thông báo giao thêm xe tăng và vũ khí cho Kiev. Ba Lan đã giao lô đầu tiên gồm bốn xe tăng Leopard. Thụy Điển thông báo sẽ giao thêm khoảng 10 xe tăng Leopard 2 và nhiều hệ thống phòng không HAWK trong khuôn khổ gói viện trợ quân sự thứ 11. Tương tự, Canada sẽ cung cấp thêm 4 xe tăng Leopard 2 cho Kiev.

Ảnh tư liệu : Các chiến xa Leopard 2A4 tại Zagan, Ba Lan, ngày 15/09/2013. AP - Polish Defense Ministry

Ngoài số xe tăng Leopard đã được giao, thủ tướng Ba Lan thông báo với tổng thống Zelensky là 60 xe tăng PT-91 sẽ đến Ukraine "trong vài ngày tới". Xe tăng PT-91 là phiên bản được hiện đại hóa từ xe tăng T-72 thời Liên Xô. Ông Mateusz Morawiecki đến Kiev hôm qua để dự lễ tưởng niệm nạn nhân Ukraine trong cuộc chiến xâm lược Nga.

Thông tín viên RFI Martin Chabal tại Vacxava tường trình :

"Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đã đặt vòng hoa trước đài tưởng niệm nạn nhân chiến tranh ở thủ đô Kiev với khuôn mặt đầy cảm xúc. Từ một năm nay, nước ông vẫn miệt mài giúp đỡ láng giềng Ukraine. Ông đã mở rộng cửa đón người tị nạn ồ ạt đến Ba Lan. Từ khi chiến tranh xảy ra, không dưới 9 triệu người Ukraine đã sang nước láng giềng lánh nạn.

Qua chuyến đi này, ông Mateusz Morawiecki muốn truyền tải rõ ràng thông điệp ủng hộ và hữu nghị. Ông đã là nhà lãnh đạo Châu Âu đầu tiên đến Ukraine cách đây một năm. Và hôm qua ông là người duy nhất đến gặp tổng thống Volodymyr Zelensky. Sau chuyến công du của tổng thống Mỹ Joe Biden, chuyến thăm Kiev của thủ tướng Mateusz Morawiecki là một dấu hiệu mạnh mẽ về vai trò của Ba Lan trong cuộc xung đột, đặc biệt với tư cách là nước láng giềng và thành viên NATO.

Ngoài ra, cũng nhân dịp này, Vacxava đã chính thức thông báo gửi chiếc xe tăng Leopard đầu tiên. Ba Lan đã đấu tranh trong thời gian dài với các đồng minh Châu Âu hoài nghi nhất để được phép gửi loại thiết bị này cho Ukraine..

Khi chọn thông báo tin này tại Kiev vào ngày mang ý nghĩa biểu tượng, Ba Lan muốn chứng tỏ luôn là nguồn cổ vũ lớn nhất cho nước láng giềng Ukraine".

Mỹ chưa cấp F-16 cho Kiev "vào thời điểm này"

Theo AFP, thủ tướng Mateusz Morawiecki cũng cho biết là Ba Lan sẵn sàng đào tạo phi công Ukraine sử dụng chiến đấu cơ F-16, nhưng ông nhấn mạnh là việc này phải nằm "trong khuôn khổ liên minh mở rộng". Trả lời đài ABC News hôm 24/02, tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp tục loại trừ khả năng giao F-16 cho Ukraine "vào lúc này", dù chính quyền Kiev liên tục đề nghị các nước phương Tây. Ba Lan và Hoa Kỳ đang thảo luận về việc sản xuất chung đạn dược để cung cấp cho Ukraine trong bối cảnh các nước Châu Âu đang phải xuất kho vũ khí để viện trợ Kiev.

Các lãnh đạo G7 cảnh cáo những nước yểm trợ Nga

Thanh Phương, RFI, 25/02/2023

Hôm 24/02/2023, các lãnh đạo G7, nhóm các quốc gia công nghiệp hàng đầu thế giới, đã cảnh cáo tất cả những nước nào yểm trợ Nga trong cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine.

Ảnh tư liệu : Các lãnh đạo nhóm G7 dự hội nghị thượng đỉnh NATO tại Bruxelles, Bỉ, ngày 24/03/2022. AP - Doug Mills

Theo hãng tin AFP, trong một thông cáo được đưa ra sau một cuộc họp trực tuyến dưới sự chủ tọa của Nhật Bản và với sự tham gia của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, các lãnh đạo nhóm G7 yêu cầu những quốc gia và những tác nhân quốc tế khác ngừng yểm trợ về vật chất cho cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, nếu không sẽ gánh chịu những hậu quả nặng nề. 

Thông cáo của nhóm G7 còn nhấn mạnh là sẽ quyết tâm ngăn chận Nga tìm nguồn cung cấp các thiết bị quân sự hiện đại từ các nước khác. Các lãnh đạo 7 quốc gia công nghiệp hàng đầu thế giới không nêu cụ thể tên nước nào, nhưng trong thời gian qua Moskva vẫn bị tố cáo sử dụng các máy bay không người lái (drone) do Iran cung cấp, hoặc sử dụng các thiết bị đến từ Bắc Triều Tiên. 

Trong thông cáo nói trên, các lãnh đạo G7 cũng đã tái khẳng định sự ủng hộ "không gì lay chuyển" đối với Ukraine, đồng thời cảnh cáo Moskva về việc sử dụng vũ khí nguyên tử trong cuộc chiến tranh Ukraine cũng như mọi vũ khí hóa học, sinh học, phóng xạ. Các lãnh đạo nhóm G7 cũng lấy làm tiếc về quyết định của Nga đình chỉ tham gia hiệp ước New Start về giải trừ vũ khí hạt nhân đã ký với Mỹ. 

G20 không đồng thuận về Ukraine ?

Trong khi đó, theo hãng tin Reuters, các bộ trưởng Tài Chính của nhóm G20 đã không đạt được đồng thuận về ngôn từ để mô tả cuộc chiến tranh Ukraine, cho nên cuộc họp tại Bangalore, Ấn Độ, sẽ kết thúc hôm nay mà không có thông cáo chung nào được công bố.

Theo lời các đại biểu được Reuters trích dẫn, Hoa Kỳ và các đồng minh trong nhóm G7 yêu cầu là thông cáo chung phải lên án rõ ràng Nga về cuộc xâm lược Ukraine, nhưng Moskva và Bắc Kinh đã bác bỏ yêu cầu này. Ấn Độ, nước chủ trì hội nghị các bộ trưởng Tài Chính G20, cũng gây áp lực để từ "chiến tranh" không được sử dụng trong bất cứ thông cáo nào của hội nghị.

Thanh Phương

**********************

Biden nói Trung Quốc đàm phán kết cục chiến tranh Ukraine là 'không hợp lý'

Reuters, VOA, 25/02/2023

Tổng thống Mỹ Joe Biden nói với ABC News trong một cuộc phỏng vấn vào ngày thứ Sáu rằng ý tưởng Trung Quốc sẽ đàm phán kết cục của cuộc chiến ở Ukraine là không hợp lý, sau khi kế hoạch hòa bình của Bắc Kinh cho cuộc xung đột được công bố.

Tổng thống Mỹ Joe Biden nói chuyện với giới truyền thông trước khi rời Nhà Trắng vào cuối tuần, tại Washington, Mỹ, ngày 24/2/2023.

"[Tổng thống Nga Vladimir] Putin hoan nghênh nó, vậy làm sao nó có thể tốt được ?" ông Biden nói với ABC News vào dịp kỉ niệm một năm chiến tranh.

"Tôi không thấy gì trong kế hoạch này cho thấy có điều gì đó có lợi cho bất cứ ai khác ngoài Nga, nếu làm theo kế hoạch của Trung Quốc".

"Ý tưởng Trung Quốc sẽ đàm phán kết cục của một cuộc chiến hoàn toàn phi nghĩa đối với Ukraine là không hợp lý".

Kế hoạch của Trung Quốc kêu gọi cả hai bên đồng ý giảm leo thang dần dần và cảnh báo chớ sử dụng vũ khí hạt nhân.

Kế hoạch, được nêu trong một tài liệu của bộ ngoại giao, phần lớn nhắc lại lập trường của Trung Quốc kể từ khi Nga tiến hành điều mà họ gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt" vào ngày 24 tháng 2 năm ngoái.

Ông Biden cũng lặp lại phát biểu rằng ông sẽ không gửi máy bay chiến đấu F-16 đến Ukraine vào lúc này, nói rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy hiện chưa cần.

"Ông ấy chưa cần F-16 vào thời điểm này", ông Biden nói. "Tôi loại trừ khả năng gửi máy bay vào lúc này".

(Reuters)

**********************

Ukraine : Phương Tây phản ứng lạnh nhạt về kế hoạch hòa bình của Trung Quốc

Thanh Phương, RFI, 25/02/202

Hôm 24/02/2023, một số đồng minh phương Tây của Kiev đã có phản ứng lạnh nhạt về kế hoạch hòa bình mà Trung Quốc đề nghị để giải quyết cuộc chiến tranh giữa Nga và Ukraine, trong khi tổng thống Zelensky tỏ ý muốn làm việc với Bắc Kinh để tìm một giải pháp cho cuộc xung đột.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp lãnh đạo cao cấp nhất của ngành ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tại điện Kremlin, Moskva, Nga, ngày 22/02/2023. AP - Anton Novoderezhkin

Trong một tài liệu gồm 12 điểm, được bộ Ngoại Giao Trung Quốc công bố hôm qua, Bắc Kinh kêu gọi Moskva và Kiev mở đàm phán hòa bình, đồng thời tuyên bố chống lại việc sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc xung đột. 

Trong một thông cáo, bộ Ngoại Giao Nga hôm qua tuyên bố Moskva "đánh giá cao" những nỗ lực của Trung Quốc, nhưng nhấn mạnh là phải công nhận việc sáp nhập bốn vùng lãnh thổ của Ukraine vào Nga. 

Nhưng phát biểu nhân lúc đi thăm Triển lãm Nông nghiệp Quốc tế Paris khai mạc sáng nay, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã kêu gọi Bắc Kinh giúp gây áp lực với Nga để "chấm dứt cuộc xâm lược" và "kiến tạo hòa bình" cho Ukraine. Theo ông Macron, nền hòa bình chỉ có thể đạt được với việc Nga ngừng tấn công, triệt thoái quân và tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine và nhân dân Ukraine. Tổng thống Pháp cũng thông báo ông sẽ đi thăm Trung Quốc vào đầu tháng 4.

Về phản ứng của Hoa Kỳ, trên đài truyền hình ABC, tổng thống Joe Biden nói rằng ông không nhìn thấy trong kế hoạch hòa bình của Trung Quốc "có bất cứ điều gì có lợi cho bất cứ ai ngoài Nga". Còn lãnh đạo ngành ngoại giao của Liên Hiệp Châu Âu Josep Borrell đánh giá tài liệu do Bắc Kinh đề nghị "không phải là một kế hoạch hòa bình". Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier hôm qua cũng bày tỏ nghi ngờ về "vai trò mang tính xây dựng" của Trung Quốc nhằm đem lại hòa bình cho Ukraine. 

Trong khi đó, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có phản ứng chừng mực hơn, cho rằng "cần phải làm việc" với Bắc Kinh để tìm ra giải pháp cho cuộc xung đột. Theo ông Zelensky, trong kế hoạch hòa bình do Trung Quốc đề nghị, "dường như có sự tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của chúng tôi và có những điểm liên quan đến an ninh". Tổng thống Ukraine thậm chí cho biết ông dự trù sẽ gặp chủ tịch Tập Cận Bình trong nay mai.

Về phần Liên Hiệp Quốc, phát ngôn viên của tổng thư ký Antonio Guterres xem kế hoạch hòa bình mà Trung Quốc đề nghị là "một đóng góp quan trọng", và đặc biệt hoan nghênh việc Bắc Kinh kêu gọi không sử dụng vũ khí nguyên tử. 

Hôm qua, đúng một năm tổng thống Putin phát động cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, đại diện các nước thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, kể cả đại diện của Nga, đã dành một phút mặc niệm cho các nạn nhân của cuộc chiến này.

Thanh Phương

**************************

Trung Quốc kêu gọi Nga-Ukraine đàm phán hòa bình

Phan Minh, RFI, 24/02/2023

Đúng 1 năm kể từ khi Nga tiến hành xâm lược Ukraine hôm 24/02/2023, Trung Quốc công bố tài liệu gồm 12 điểm kêu gọi Moskva và Kiev tổ chức các cuộc đàm phán hòa bình và lên án việc sử dụng vũ khí hạt nhân.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị trong phiên họp Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ngày 22/9. Ảnh : SCMP

Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde cho biết cụ thể :

Tài liệu được công bố trên trang web của bộ Ngoại giao Trung Quốc sáng nay nhắc lại một số đề xuất được đề cập trong sáng kiến an ninh toàn cầu do Bắc Kinh đưa ra cách đây vài ngày : sự cấp thiết trong việc đối thoại và đàm phán, tất cả các bên nên ủng hộ Nga và Ukraine đi theo cùng một hướng và nối lại đối thoại trực tiếp càng sớm càng tốt để đạt được một giải pháp hòa bình. Tiếp theo là tôn trọng chủ quyền của các quốc gia và lên án mạnh mẽ việc sử dụng vũ khí hạt nhân, mà Vladimir Putin nhắc đến nhiều lần kể từ khi xung đột bắt đầu và các cuộc tấn công vũ trang vào các nhà máy điện hạt nhân.

Trong số các phần bổ sung, một số điểm có đề cập đến thường dân và việc duy trì trao đổi kinh tế. Ngoài các lập luận hướng tới một giải pháp mà các nhà ngoại giao phương Tây chủ trương, kế hoạch của chính phủ Trung Quốc bao gồm cả việc từ bỏ tất cả các biện pháp trừng phạt nhắm vào Nga và tâm lý Chiến Tranh Lạnh.

Đối với Kiev, vốn đang chờ nhận được văn bản đề xuất của Trung Quốc trước khi có phản ứng, điều kiện tiên quyết là quân đội Nga phải rút lui khỏi Ukraine.

Còn tại Đức, tuần báo Der Spiegel hôm nay đưa tin rằng Trung Quốc đang có kế hoạch sản xuất những "drone tự sát" cho quân đội Nga sử dụng ở Ukraine.

Phan Minh

****************************

Trung Quốc trình bày với Nga "kế hoạch hòa bình" cho Ukraine

Anh Vũ, RFI, 23/02/2023

Hôm 22/02/2023, lãnh đạo cao cấp nhất của ngành ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị, đã được tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp tại điện Kremlin, sau khi hội đàm với ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov. Trong cuộc gặp này, ông Vương Nghị đã trình bày "phương pháp tiếp cận của Trung Quốc để giải quyết khủng hoảng Ukraine bằng chính trị", theo thông cáo của bộ Ngoại Giao Nga.

Lãnh đạo cao cấp nhất của ngành ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) và tổng thống Nga Vladimir Putin, điện Kremlin, Moskva, Nga, ngày 22/02/2023. AP - Anton Novoderezhkin

Trước đó, Bắc Kinh đã hứa trong tuần này sẽ công bố các đề xuất nhằm chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine. Giới quan sát gọi đó là "kế hoạch hòa bình" cho Ukraine.

Thông tín viên Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh cho biết thêm thông tin :

Theo tiếng Trung thì đó không phải là "kế hoạch hòa bình", mà là tài liệu trình bày"lập trường của Trung Quốc về việc giải quyết khủng hoảng Ukraine". Sự khác biệt về ngôn từ này rất quan trọng, bởi vì Bắc Kinh chỉ muốn đưa ra các gợi ý để làm dịu cường độ không suy giảm của cuộc chiến tranh sau một năm Nga xâm lược Ukraine, nhưng chủ yếu cũng muốn cho thấy quan điểm của Trung Quốc về thế giới, về trật tự quốc tế và cách giải quyết các xung đột.

Nhà nghiên cứu Triệu Thông của Trung tâm Carnegie-Thanh Hoa tại Bắc Kinh phân tích : "Mục đích của tài liệu này là trình bày đóng góp của Trung Quốc vào giải quyết khủng hoảng Ukraine một cách hòa bình. Tài liệu chủ yếu được gửi tới Châu Âu và các nước khác ngoài Hoa Kỳ, nhằm chứng minh chính sách đối ngoại của Trung Quốc là mang tính hòa bình và thể hiện hình ảnh một nước lớn có trách nhiệm và hùng mạnh. Tài liệu chỉ nêu các vấn đề mang tính nguyên tắc và có lẽ không có nhiều đề nghị cụ thể".

Những nguyên tắc lớn vì một nền hòa bình bền vững đã được các lãnh đạo Trung Quốc nhắc đến nhiều lần, đặc biệt là vấn đề "tôn trọng toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ của các nước". Đó cũng là lập luận ủng hộ Ukraine. Thêm vào đó, theo như khẳng định của chế độ Cộng sản, "tất cả các nước phải tính đến các quan ngại hợp lý của nước khác về vấn đề an ninh". Đây cũng là lập luận mà Nga bảo vệ.

Từ đầu cuộc xung đột, Trung Quốc tỏ ra "trung lập", nhưng nghiêng về Nga. Giai đoạn tiếp theo sẽ là chuyến thăm Moskva của ông Tập Cận Bình vào mùa xuân tới, nhằm tăng cường quan hệ đối tác chiến lược giữa hai đồng minh.

Kiev khẳng định không được Bắc Kinh tham khảo trước

Cũng trong chuyến đi Moskva, ông Vương Nghị đã bày tỏ mong muốn của Trung Quốc "tăng cường quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác trên mọi phương diện" với Nga.

Về phần Kiev, một quan chức cao cấp của Ukraine, xin được giấu tên, khẳng định với AFP rằng Kiev đã không được phía Trung Quốc tham khảo ý kiến, đồng thời cho biết không một kế hoạch hòa bình nào được phép vượt qua "lằn ranh đỏ" mà Kiev đề ra, đó là không bao giờ chấp nhận những nhân nhượng về lãnh thổ với Nga, hiện đang chiếm đóng một số vùng ở miền đông và nam, cũng như bán đảo Crimea.

Anh Vũ

Tròn một năm kháng chiến : "Ukraine trụ vững", "đế chế Nga phải chết"

Tròn một năm kể từ cuộc can thiệp quân sự Nga chống Ukraine. Tuần san Pháp Courrier International, số ra cuối tháng 2/2023, dành trọn 60 trang báo cho cuộc kháng chiến của người Ukraine và tình hình nước Nga.

Người dân đến bưu điện thành phố Kiev ngày 24/02/2023, để xem con tem mới, mô tả võ sĩ judo nhỏ quật ngã người đàn ông lực lưỡng (ngụ ý chỉ Putin). Phía dưới tem có dòng chữ lên án Putin. Nền tranh là bức tường nhà ở Borodyanka, biểu tượng tội ác chiến tranh Nga. AFP – Sergei Supinsky

"Ukraine trụ vững" là tựa đề trang bìa Courrier International, trên nền đen, với bên phải là một nửa khuôn mặt của tổng thống Nga Putin, nổi bật với con mắt xanh quắc, trong đáy mắt là một phần bản đồ thế giới. "Ukraine trụ vững" trước tham vọng đế quốc của Putin là chủ đề xuyên suốt tuần san Pháp. Phần đầu tiên của số báo – "Ukraine một năm sau" – giới thiệu các bài báo nước ngoài, mô tả "sức kháng cự không thể tưởng tượng nổi" của người Ukraine, từ thành phố cảng miền nam Mariupol, đến thị trấn Horodnia miền bắc, từ thủ đô Kiev đến thành phố Bakhmut miền đông, hay Mikolaiv miền đông nam.

Tội ác : Những bức ảnh khiến công chúng xúc động

Courrier International giới thiệu trước hết tác phẩm của nhóm phóng viên New York Times, đứng đầu là nhà nhiếp ảnh kỳ cựu David Hume Kernnerly, ngườit từng nhận giải thưởng Pulitzer cho các tác phẩm của ông về chiến tranh Việt Nam. "Chụp ảnh địa ngục" là câu nói gây sốc, mà nhiếp ảnh gia kỳ cựu Kernnely dùng để tóm tắt về công việc của các phóng viên.

Theo ông, nhiều người có thể tin rằng, công chúng giờ đây dường như đã trở nên trơ lỳ với các hình ảnh về nỗi đau khổ của con người, bởi họ đã chứng kiến quá nhiều đến mức bão hòa. Thế nhưng một nhiếp ảnh gia giỏi vẫn luôn có khả năng khiến chúng ta xúc động. Trong số các bức ảnh của New York Times được Courrier International giới thiệu, có hình một nửa khuôn mặt người với mắt mở to lộ ra sau một túi xác đen khép không kín. Con mắt mở to như của một người còn sống, như thể đang chất vấn người xem. 

Những hình ảnh khủng khiếp về chiến tranh lặp đi lặp lại khiến tình cảm con người có thể trở nên trơ lỳ, hoặc ngược lại khiến người ta không còn dám đối diện với sự thật thảm khốc. Courrier International dẫn lời của nhiếp ảnh gia Kernnerly : "Những bức ảnh xuất sắc nhất về chiến tranh thường khiến người ta không dám nhìn. Nhưng điều quan trọng nhất là đừng làm như vậy".

Thảm kịch Mariupol và tiểu thuyết "Chúa tể của những chiếc nhẫn"

Bài phóng sự của báo Ukraine Oukrainska Pravda, "Một ngày vô tận tại Mariupol", thành phố cảng bên bờ biển Azvov, sầm uất trước chiến tranh, cho thấy sự thật chiến tranh tàn khốc qua trải nghiệm của chàng thanh niên 28 tuổi Vitaly Nikitin. Ngôi trường học phổ thông của anh bị bom đạn phá hủy hoàn toàn. Vitaly chứng kiến cảnh nhà hát thành phố trúng bom, người chết ngay trên đường phố, nhiều khi với đầu và tay chân đứt lìa. Vào thời điểm quân Nga tấn công Marioupol, nhiều thân nhân của Vitaly vẫn còn cho rằng quân đội Ukraine bắn phá thành phố.

Trở lại ngôi trường bị tàn phá, Vitaly đã tìm được bộ ba tiểu thuyết "Chúa Tể của Những Chiếc Nhẫn" của văn hào Tolkien còn nguyên vẹn. Chàng thanh niên sực tỉnh, và nhận ra chính "loài Orc", tức lũ quái vật tay chân của các thế lực trong bóng tối, đã đến tàn phá quê hương anh. Vitaly hiểu "vì sao các nhà văn sáng tác".

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Nga cũng là cuộc kháng chiến của văn hóa

Người Ukraine kháng cự kiên cường chống lại quân xâm lược Nga không chỉ nhờ ở vũ khí phương Tây. Cuộc kháng cự của người Ukraine cũng bắt rễ sâu trong văn hóa. Báo Hà Lan De Volkskrant có bài phóng sự "Quên đi cuộc xâm lăng trong giây phút ngắn ngủi của một dịp hội hè". Tại thị trấn Horodnia, cách biên giới với Belarus – quốc gia đồng minh của Nga – chỉ một tầm đại bác, người dân địa phương tổ chức khá thường xuyên các hoạt động văn hóa.

Horodnia là một thị trấn với khoảng 10.000 dân trước chiến tranh, và không hề có tầm quan trọng về chiến lược. Đầu năm ngoái, quân Nga đã đi qua thị trấn hướng về Kiev, thậm chí không dừng lại ở đây. Ít lâu sau quân Nga rút lui qua ngả này cũng để các ngôi nhà dân của Horodnia gần như nguyên vẹn. Tuy nhiên, tâm hồn của dân chúng thị xã đã hoàn toàn khác. Trước chiến tranh, không mấy người dân ở Horodnia nghĩ rằng Nga sẽ xâm lăng. Giờ đây có đến một nửa gia đình có trẻ em đã rời đi nơi khác, các trường học đóng cửa, nhưng những người ở lại vẫn tổ chức các sinh hoạt văn hóa khi có dịp.

Bảo vệ văn hóa Ukraine và tiếng Ukraine trở thành một mặt trận không kém phần quyết liệt. Mới đây, ngày 9/11, Ngày Ngôn ngữ và Văn học Ukraine đã được tổ chức long trọng. Báo Hà Lan De Volkskrant giới thiệu tiết mục ca khúc nhạc pop do cô Katia Smal, 22 tuổi, trình diễn, kể về giấc mơ một "đất nước Ukraine không có người Nga". Trước chiến tranh, Katia viết nhiều ca khúc bằng tiếng Nga, và thậm chí đã bán cả sang Nga. Giờ đây cô hối tiếc về hành động này. Đối với Katia, những người lính Nga đã không chủ động tham gia vào cuộc xâm lăng, chính quyền đã biến họ thành "những thây ma sống" (zombie).

Quân Nga gieo rắc bóng tối

"Loài Orc" - tay chân của các thế lực hắc ám, "những thây ma sống" đã tàn phá đất nước Ukraine từ một năm qua. Quân Nga đã thực sự reo rắc bóng tối lên nhiều khu vực tại Ukraine. Các cơ sở hạ tầng năng lượng bị tấn công, nạn cắt điện kéo dài trở thành chuyện cơm bữa. Trên báo Anh The Observer, nhà văn Ukraine Andrei Kourkov mô tả nỗi hãi hùng đối với rất nhiều người dân Ukraine khi phải liên tục sống trong cảnh hoàn toàn không có ánh sáng kéo dài.

Bóng tối bao trùm cũng buộc mỗi người đối diện với những nỗi đau khổ của chính mình, về thể xác, cũng như tình cảm sợ hãi, lo lắng. Nhà văn Andrei Kourkov cũng khi nhận sống trong bóng tối kéo dài cũng khiến nhiều người dân Ukraine thay đổi thói quen.

Phần hai trong số báo đặc biệt về xung đột Ukraine của Courrier International mang tựa đề "Phương pháp Putin", trên nền hình ảnh lãnh đạo Nga một tay cầm một que diêm bốc cháy, một tay cầm tấm hình nước Nga. Putin đem chết chóc, lửa khói đến cho quốc gia láng giềng Ukraine, nhưng hành động của ông ta đồng thời cũng có nguy cơ hủy diệt chính nước Nga. "Que diêm" châm ngòi chiến tranh tàn phá đất nước Ukraine chắc chắn không thể để nước Nga yên lành.

Putin : Chiến lược hủy bỏ "bài bản" các cải cách thời Gorbachev

Courrier International muốn đưa ra một góc nhìn khác về chiến lược hành xử của Putin. Khác với nhiều quan điểm phổ biến cho rằng Putin là một "kẻ điên rồ", bài viết của nhà văn Nga Viktor Erofeev, trên báo Đức Franfurter Allemeine Zeitung, vạch ra một "kế hoạch bài bản, được tính toán kỹ lưỡng" trong chiến lược của Vladimir Putin.

Từ hai thập niên nay, tổng thống Nga đã thực thi một kế hoạch dài hơi nhằm phá bỏ dần dần mọi cải cách thời hậu chiến tranh Lạnh trong thập niên 1980 của ông Gorbatchev, khi làm chủ tịch Liên Xô, thường được gọi là các cải cách "perestroika". 

Chủ trương của Putin là tái lập một quyền lực tập trung cao độ tại Nga giống như thời đế chế các Sa hoàng, và thời cộng sản toàn trị Stalin. Trong một chế độ độc đoán mà ông Putin nỗ lực tạo lập, "mọi sáng kiến chính trị từ dân chúng đều bị chính quyền bóp nghẹt". Nhà văn Viktor Erofeev gọi đây là các cuộc cải cách "perestroika đảo ngược". Để xây dựng một chế độ độc tài như vậy chính quyền Putin coi việc "vứt bỏ mọi ảnh hưởng của phương Tây là bước đi không tránh khỏi".

Điều đáng sợ đối với nước Nga, theo Viktor Erofeev, là đông đảo người dân Nga nhìn chung rất ít biết đến các quyền tự do cá nhân, và ý thức tầm quan trọng của chúng, bởi vậy mà các tuyên truyền nhồi sọ ở Nga có được ảnh hưởng rộng lớn và lâu dài, ngược lại với ở Châu Âu, cho dù nhiều nơi đã từng có các chế độ độc tài, phát xít, nhưng người dân hiểu được các quyền tự do nên không dễ bị quy phục.

"Putin không phải là Lenin" và tiên tri của cha đẻ "liệu pháp sốc"

Tuy nhiên, "nỗ lực bài bản, được tính toán kỹ lưỡng" nhằm áp đặt một chế độ độc tài tại Nga của ông Putin chưa hẳn đã dễ thành công. Chính trị gia Nga, nhà báo Leonid Gozman, một trong các gương mặt đối lập nổi bật đang sống ở nước ngoài, trên báo Nga Novaia Gazeta, nhận định : "Putin không phải là Lenin, tình trạng này không thể kéo dài".

Theo chính trị gia Nga nói trên, nhiều người Nga đang buộc phải sống lưu vong, "vẫn có thể hy vọng vào sự sụp đổ của chế độ". Khác hẳn thời đầu của chế độ Xô Viết, đông đảo dân chúng tin tưởng vào chính quyền, giờ đây, "thực trạng tham nhũng, dối trá, đạo đức giả, không còn làm ai ngạc nhiên… Dân chúng buộc phải khuất phục, nhưng họ sẽ không bảo vệ chính quyền, như đã từng bảo vệ tổng thống Boris Yeltsin hồi 1991".

Chính trị gia Leonid Gozman khép lại bài viết với phát biểu của bộ trưởng Egor Gaidar (thời Yeltsin), thường được mệnh danh là cha đẻ của "liệu pháp sốc", tức chính sách tự do hóa kinh tế Nga. Trong những năm 2000, trong một cuộc nói chuyện với phó tổng thống Mỹ Dick Cheney, khi được hỏi : Liệu nước Nga có tiếp tục trở lại con đường cũ trong 70 năm nữa hay không ? (ngụ ý nói đến chế độ toàn trị kiểu Liên Xô), cha đẻ của "Liệu pháp sốc" trả lời : "Không, chỉ từ 15 đến 20 năm thôi". Nhà báo Gozman coi đây là một lời tiên tri, ông nhấn mạnh : "Chúng ta đã gần hết giai đoạn này rồi, hãy giữ vững niềm tin !". 

Trường giáo dục công dân Moskva : 30 năm hoạt động, 30.000 học viên

 Vẫn về chủ đề này, Courrier International giới thiệu bài "Đế chế Nga phải chết" của nhà báo Mỹ Anne Applebaum trên The Atlantic. Bà Anne Applebaum, là một chuyên gia về lịch sử của chủ nghĩa cộng sản và các xã hội Trung và Đông Âu, bao gồm Nga và Liên Xô, đoạt giải thưởng Pulitzer, giải thưởng nổi tiếng nhất của báo chí Mỹ, vào năm 2004, với cuốn "Một lịch sử về Goulag". (Goulag là từ để chỉ hệ thống trại tập trung thời cộng sản toàn trị Liên Xô).

Bài "Đế chế Nga phải chết" dành một phần chủ yếu để nói về nỗ lực phi thường của hai nhà hoạt động Nga, Lena Nemirovskai và Yuri Senokosov, sáng lập ra Trường giáo dục công dân Moskva ngay từ sau khi Liên Xô sụp đổ. Giáo dục ý thức công dân, để xây dựng một xã hội dân chủ, nhà nước pháp quyền, là điều gần như hoàn toàn thiếu vắng tại Nga. Trong gần 30 năm hoạt động (từ 1992 đến 2021), đã có hơn 30.000 người theo học tại trường, từ các nghị sĩ, thành viên hội đồng địa phương, đến các doanh nhân, nhà báo… Đây là một tổ chức hoàn toàn do người Nga lập ra, hoạt động chủ động theo tôn chỉ của mình. Trong thập niên đầu tiên thời Putin, trường học hoạt động bình thường, với điều kiện không tham gia quá nhiều vào đời sống chính trị. Tuy nhiên, trường bị chính quyền Nga xếp vào nhóm các tổ chức gọi là "nhân viên nước ngoài", tức nhận chỉ thị từ bên ngoài. Trường giáo dục công dân Moskva đã buộc phải đóng cửa vào năm 2021. Hai nhà sáng lập buộc phải rời trường sang Riga, Latvia.

Theo nhà báo Anne Applebaum, công việc của hai nhà sáng lập Trường giáo dục công dân Moskva trong ba thập niên qua là không hề vô ích. Những tri thức do trường học này cung cấp cho phép hình dung là nước Nga có thể có được một chế độ khác, một "chế độ hậu Putin" là điều có thể.

Thất bại của đế quốc Nga ở Ukraine cho phép nước Nga mới ra đời

Đối với chuyên gia về lịch sử Nga này, điều đáng sợ không phải là chế độc độc tài của Putin, mà là việc đông đảo "thành phần cấp tiến" Nga trước đây không hiểu rằng nguồn gốc của chế độ độc tài chính là tham vọng xây dựng một nước Nga mang tính đế chế. Tình hình giờ đây đang xoay chuyển mạnh, theo nhà báo Anne Applenbaum, khi "hàng trăm nghìn người Nga bình thường đã nhận ra mối liên hệ mật thiết giữa hình ảnh lý tưởng về một nước Nga đế quốc và chế độ độc tài". Nhiều chính trị gia đối lập Nga bắt đầu hướng đến xây dựng một xã hội dân sự Nga bên ngoài nước Nga.

Đối thủ của Ukraine không phải là một nước Nga láng giềng bình thường, mà là đế chế Nga đang được phục hồi với chiến lược âm thầm, bền bỉ của lãnh đạo tối cao Vladimir Putin. Chính ở điểm này mà cuộc tranh đấu vì một nước Nga dân chủ và cuộc kháng chiến của người dân Ukraine liên hệ mật thiết. Theo nhà báo Anne Applenbaum, một số người Nga cho biết "thất bại quân sự" của Nga tại Ukraine là điều tốt cho chính nước Nga. Nhà báo Mỹ cũng đồng tình với quan điểm này, việc đế chế Nga lụi tàn với thất bại quân sự tại Ukraine là cơ hội cho một nước Nga mới ra đời, một nước Nga mở cửa hơn, thịnh vượng hơn, với điều kiện là có đông đảo người Nga tham gia xây dựng một xã hội như vậy. Và "trong khi chờ đợi không thể để cho Putin độc quyền định nghĩa thế nào là người Nga. Ông ta không có thẩm quyền này".

Tổng tham mưu trưởng Nga : Con tốt trong tay Putin

Cũng trong số báo này, Courrier International còn có bài viết đáng chú ý trên báo Thụy Điển Dagens Nyheter về "nghệ thuật" nhục mạ các tướng lĩnh, điều cho phép tổng thống Nga luôn duy trì được uy quyền tuyệt đối. Các tướng lĩnh cấp cao nhất như tổng tham mưu trưởng Valeri Guerasimov cũng chỉ là một con tốt trong bàn tay của lãnh đạo tối cao. Dagens Nyheter mô tả việc tổng thống Nga khi thì tỏ ra trọng dụng, khi thì khinh bỉ không thèm nhìn mặt viên sĩ quan cao cấp này.

Bài viết trên báo Thụy Điển cho biết tình hình nội bộ Nga biến hóa khó lường. Tổng tham mưu trưởng, vừa được cử làm chỉ huy "chiến dịch đặc biệt" tại Ukraine, rất có thể bị Putin bày màn diễn cách chức trực tiếp trên truyền hình, trong lúc lãnh đạo công ty lính đánh thuê Wagner, nhân vật thân cận của Putin, đang được coi là nhiều người Nga coi là người hùng trong cuộc chiến tranh tại Ukraine, cũng có thể phải ra trước vành móng ngựa.

Pháp : Lên án "quan điểm mỵ dân chống tỉ phú"

Không hẹn mà gặp, ba tuần báo Pháp Le Point, L’Express và L’Obs đều dành chủ đề chính cho thời sự trong nước. Hai tuần cuối tháng hai và đầu tháng ba được coi là kỳ "hưu chiến". Kết thúc kỳ nghỉ này, nghiệp đoàn và chính phủ sẽ trở lại cuộc đấu liên quan đến dự luật cải cách hưu trí, mà chính quyền Macron gần như chắc chắn sẽ thông qua. Các nghiệp đoàn dự kiến tổng đình công ngày 07/03.

Cuộc tranh đấu xung quanh dự luật hưu trí thu hút nhiều đối đầu căng thẳng trong xã hội Pháp. Tuần báo thiên hữu L’Express dành hồ sơ trang nhất để lên án quan điểm "mỵ dân chống tỉ phú". Trong bối cảnh dự luật cải cách hưu trí bị phản đối mạnh trong xã hội, phổ biến một quan điểm cho rằng có thể tăng thuế người giàu để bù vào phần thiếu hụt. L’Express có bài "điều tra đối chứng", chỉ trích 7 sai lầm của báo cáo Oxfam, tổ chức phi chính phủ đề xuất đánh thuế tài sản các tỉ phú, cụ thể là 1% những người giàu nhất, để có tiền cho quỹ hưu trí.

Tuần báo thiên hữu Le Point dành hồ sơ chính để chỉ trích lãnh đạo cực tả Jean-Luc Mélenchon. Le Point tìm cách lý giải vì sao đảng cực tả nước Pháp Bất Khuất lại nhận được sự ủng hộ đông đảo của giới tinh hoa đô thị. Hồ sơ mang tựa đề : "Giới thị dân đi theo phe Mélenchon".

Pháp : Cuộc chinh phục thầm lặng của đảng cực hữu

Về phần mình, tuần báo thiên tả L’Obs lo ngại "cuộc chinh phục thầm lặng" của đảng Mặt Trận Dân Tộc của bà Marine Le Pen. Đảng cực hữu của Le Pen im lặng trong vấn đề dự án cải tổ hưu trí đang gây đối đầu giữa chính quyền và đường phố. Đích nhắm của đảng này là cuộc tranh cử tổng thống năm 2027. Bài xã luận của L’Obs mang tựa đề "Một hương vị chiến thắng đáng lo ngại", cho biết đảng cực hữu đã gây ra một trận động đất về chính trị trong cuộc bầu cử hồi năm ngoái, với việc đưa được 88 dân biểu vào Quốc hội.

88 dân biểu là một lực lượng to lớn cho phép làm bắt rễ trong xã hội một quan niệm là đảng chính trị Mặt Trận Dân Tộc là một đảng phái giống như tất cả đảng khác. Đây chính là điều mà lãnh đạo đảng đã nói với L’Obs : "đấy là cái mà chúng tôi còn thiếu, để có thể hướng đến nắm được quyền lực".

Nỗ lực của giới vận động hành lang Ukraine tại Hoa Kỳ

Tập trung vào thời sự trong nước, nhưng L’Obs cũng có bài mô tả nỗ lực của giới vận động hành lang cho Ukraine tại Washington, cho phép duy trì áp lực tối đa với Quốc hội Mỹ, với các viện tư vấn, với báo giới, để đạt được mục tiêu nhận được ngày một nhiều hơn vũ khí từ Hoa Kỳ.

Le Point có bài về’ "Moldova, mục tiêu của Moskva". Phóng sự của Le Point cho thấy chính quyền Putin đã khai thác các kẽ hở của hệ thống chính trị Moldova để mở rộng các ảnh hưởng như thế nào. Moldova là nơi tham nhũng trầm trọng. Ảnh hưởng của Nga tại Moldova, quốc gia láng giềng với Ukraine mạnh đến mức, nhiều giới chức cao cấp nước này còn trả tiền cho nhân viên an ninh Nga để trình các báo cáo có lợi cho họ lên Moskva. Chính quyền Putin đang mưu đồ chia rẽ triệt để xã hội Moldova, với việc giật dây cho các cuộc phản kháng chính quyền, nhân danh chống tham nhũng.

Trọng Thành

Chuyến đi của Tổng thống Joe Biden đến Kiyv, thủ đô Ukraine đầu tuần này có lẽ là những giờ phút đáng nhớ nhất trong cuộc đời chính trị của ông. Biden đi xe lửa suốt đêm trong 10 tiếng đồng hồ, tất cả các điện thoại di động phải tắt hoặc bị tạm tịch thâu. Trong lúc ông cùng Tổng thống Volodymyr Zelensky đứng trước cửa nhà thờ St Michel thì nghe tiếng còi báo động, cho biết một oanh tạc cơ của Nga mới cất cánh, có thể bay đến trong vòng mấy phút.

Chuyến đi của Tổng thống Joe Biden đến Kiyv, thủ đô Ukraine đầu tuần này có lẽ là những giờ phút đáng nhớ nhất trong cuộc đời chính trị của ông. Ảnh minh họa Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky trước Tu viện Mái vòm Vàng của Thánh Michael ở Kiyv.

Chiến tranh giống như đánh vật, luôn luôn là một cuộc tranh hùng coi bên nào ý chí mạnh hơn. Putin vốn làm mật vụ không ngại giết người, ý chí sắt đá, tin tưởng sẽ thắng người đàn ông gần 80 tuổi này. Joe Biden rất dễ bị đánh giá thấp. Ông không có tài hùng biện mà lại thích nói, cứ trông đã thấy là một cụ già. Bị tật nói lắp từ nhỏ, kiên nhẫn tự chữa được nhưng vẫn hay nói sai, nói nhịu khiến bị nghi ngờ cả khả năng phán đoán.

Nhưng một năm sau, các nước Châu Âu đoàn kết giúp Ukraine, Biden nghiễm nhiên được chấp nhận đóng vai dẫn đầu. Còn Putin như cá mắc cạn trong cuộc chiến hoàn toàn vô vọng, địa vị có thể lung lay.

Khi tấn công, Vladimir Putin có ít nhất hai mục tiêu lớn. Một là chiếm lấy lại một nước vốn đã là một phần của lãnh thổ Liên Xô. Hai là ngăn không cho khối NATO bành trướng. Bây giờ ông ta thất bại trong cả hai.

Chính quyền và quân đội Ukraine bất khuất vẫn đứng vững, được khối NATO đồng lòng hỗ trợ. Nước Đức từ bỏ chính sách cũ từ hơn nửa thế kỷ, tăng chi phí quân sự, gửi cho Ukraine thiết giáp Leopard là loại thích hợp nhất với chiến trường này ; mở cửa cho Ba Lan và các nước khác cũng làm theo. Các nước cộng sản cũ ở Đông Âu và thành viên mới của NATO đón nhận thêm vũ khí và quân đội Mỹ đồn trú. Các nước Phần Lan, Thụy Điển từ bỏ vị trí trung lập cổ truyền, xin gia nhập, khối NATO sẽ đến sát biên giới Nga thêm hai ngàn cây số.

Trên trận địa, sau khi Ukraine chiếm lại được các vùng Kharkiv và Kherson, đường ranh giới giữa hai bên không thay đổi từ tháng 10 năm ngoái vì mưa, tuyết, bùn lầy. Quân Nga chuẩn bị cuộc tấn công mùa Đông với 1.800 xe tăng, 700 máy bay, 2.700 đại pháo, giàn phòng 810 hỏa tiễn, và 500.000 binh sĩ, theo chính phủ Ukraine ước lượng. Trong thực tế, Nga chỉ động viên được từ 180.000 đến 200.000 lính trong mùa Hè năm ngoái, không biết đã gửi qua Ukraine được bao nhiêu. Kyrylo Budanov, chỉ huy tình báo quân sự Ukraine tin rằng có hơn 326.000 lính Nga lâm chiến.

Chiến dịch Mùa Đông đã khởi sự từ tháng 2, quân Nga mở đầu bằng chiến thuật biển người theo lối thời Thế Chiến 1914-18. Những cựu tù nhân hay lính đi quân dịch bị đẩy ra làm bia đỡ đạn ; không có tinh thần thần chiến đấu nhưng nếu quay đầu lùi bước sẽ bắn chết. Nhưng đạo quân lính đánh thuê Wagner mạnh nhất cũng chỉ tiến được mấy chục đến 100 mét mỗi ngày, dù chịu chết hàng ngàn.

Hai nhược điểm lớn nhất của quân Nga là hệ thống tiếp vận yếu phần lớn dựa vào xe lửa, và hệ thống chỉ huy cứng nhắc chỉ biết theo mệnh lệnh từ trên xuống ; chỉ huy cấp dưới không sáng kiến và không dám thay đổi khi gặp tình huống mới. Các kho vũ khí và trại tập trung quân sĩ đã phải tản rộng và lui về hậu cứ để tránh các tên lửa chính xác mà quân Ukraine được tiếp viện. Nhóm Wagner chỉ huy độc lập nhưng binh sĩ thiếu huấn luyện, không kinh nghiệm, đã công khai than phiền là họ thiếu súng đạn, có khi thiếu cả thực phẩm.

Quân Ukraine đã dùng trận chiến ở Bakhmut như một cái bẫy dụ được quân Nga kéo đến để bị hao mòn lực lượng từ tháng 12 năm ngoái, dù đó chỉ là một thành phố nhỏ không giá trị chiến lược. Quân Ukraine có thể bỏ Bakhmut để chỉ giữ hai thành phố lớn Kramatorsk và Sloviansk, là nơi họ đã lập chiến tuyến phòng thủ sau khi chiếm lại từ năm ngoái. Nếu chiếm được một phần Kramatorsk và Sloviansk, ông Putin có thể tuyên bố "chiến thắng" và tạm ngưng tấn công.

Quân đội Ukraine cốt yếu bảo toàn lực lượng vì quân số thấp hơn, nhưng được viện trợ các xe thiết giáp mới, hỏa tiễn, và được thông báo các tin tức từ máy bay thám thính, vệ tinh trinh sát của Mỹ, Anh cho biết các cuộc di chuyển và địa điểm tập trung của quân Nga. Quan trọng nhất là quân Ukraine tinh thần chiến đấu rất cao, các tướng lãnh nhiều kinh nghiệm và hệ thống chỉ huy linh động để các đơn vị nhỏ có thể hoạt đồng độc lập, tự do thích ứng.

Chiến dịch mới của quân Nga khó đạt chiến thắng. Quân Nga sẽ phải đưa vào chiến trường các lực lượng lưu động như xe thiết giáp, trọng pháo, xe chở lính cùng vũ khí, đạn dược. Khi băng đá bắt đầu tan trên những cánh đồng, quân Nga sẽ phải dùng đường bộ, lộ hình tích cho hỏa tiễn và pháo binh Ukraine tấn công. Bộ Quốc phòng Anh cho rằng Nga đã huy động 97% bộ binh vào mặt trận, khó tăng thêm quân số.

Nhưng quân Ukraine, nếu muốn bảo tồn lực lượng cho một cuộc chiến lâu dài, cũng không thể tổng phản công như trước đây khi họ giải phóng Kharkiv và Kherson. Chiến sự sẽ giữ nguyên tình trạng giằng co suốt năm 2023 và có thể kéo dài hơn nữa. Vì ông Zelensky không chấp nhận ngưng bắn nếu quân Nga còn đóng lại, và ông Putin không thể chịu thua rút quân về.

Sau một năm, điều quan trọng nhất ai cũng thấy là quân đội Nga rất yếu. Các tướng lãnh vẫn sử dụng chiến lược, chiến thuật từ các cuộc chiến tranh thế kỷ 20. Quân Nga đã phải dù các súng và xe tăng từ thế kỷ trước, mua vũ khí của Bắc Hàn và Iran. Kỹ nghệ quốc phòng của Nga khó sản xuất thêm các hỏa tiễn tinh khôn vì bị cấm vận, không mua được những con chíp mới cần thiết. Hiện nay chỉ có Mỹ, Hòa Lan và Đài Loan làm được chất bán dẫn tối tân cho các hỏa tiễn bắn chính xác. Nga không mua được, sẽ phải dùng các con chíp loại yếu, hỏa tiễn sẽ không bắn trúng đích nữa. Các hỏa tiễn phòng không S-300 đã được sửa đổi để bắn ngang trên mặt đất thay vì để bắn máy bay.

Nhưng chiến tranh Ukraine đã ảnh hưởng cả thế giới. Đây rõ ràng là cuộc chiến giữa một chế độ độc tài chuyên chế và một dân tộc muốn sống tự do dân chủ, báo động các nước Châu Á và Châu Âu. Thủ tướng Nhật Fumio Kishida nói rõ ràng nhất : Nếu Nga thắng ở Ukraine thì trật tự thế giới sẽ thay đổi, các nước mạnh sẽ nghĩ họ có thể xâm lăng nước yếu một cách dễ dàng ; đặc biệt là Trung Quốc. Nhưng Bắc Kinh có thể học kinh nghiệm thất bại của Nga, sẽ dè dặt hơn nếu định tấn công Đài Loan.

Vì chiến tranh Ukraine Châu Âu kết hợp với Mỹ chặt chẽ hơn trong khi Nga chỉ liên minh với Iran, Bắc Hàn và được Trung Quốc giúp mua nhiều dầu, khí hơn để nâng đỡ nền kinh tế đang bị cấm vận. Tập Cận Bình có khả năng ép Putin ngưng bắn, nhưng không thể để cho ông ta thất trận, nhất là bị lật đổ. Trong lúc Trung Quốc ngả về Nga thì Ấn Độ, tuy vẫn mua dầu lửa của Nga vì giá xuống quá thấp, bắt đầu thân thiện với Mỹ hơn trong liên minh Quad cùng Nhật Bản và Australia. Mỹ đang mời Ấn Độ mua các chiến đấu cơ F-16 để thay thế các máy bay MiG đã cũ.

Trong năm qua, vị thế của Nga trên thế giới xuống rất thấp. Hiện nay chỉ còn mấy nước Syria, Bắc Hàn, Trung Quốc, Iran và Venezuela là còn thân thiện ; trong khi khối NATO, Nhật, Australia và Mỹ vững mạnh với những nền kinh tế đủ sức tiếp tục sản xuất vũ khí cung ứng cho quân Ukraine.

Sau chuyến thăm thủ đô Kiyv, ông Joe Biden đã họp với các nước Châu Âu ở Ba Lan, kích thích quyết tâm bảo vệ các giá trị tự do dân chủ. Gần đây, Tổng thống Volodymyr Zelensky đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng trong nội bộ, cách chức hàng chục quan chức, kể cả những người thân cận đã ủng hộ ông từ nhiều năm. Đây cũng là một hành động nhằm chinh phục dư luận các nước đang giúp Ukraine ; cho thấy quốc gia này đáng được bảo vệ !

Nga đã mất 200.000 binh sĩ, chết hoặc bị thương ở Ukraine, theo ước tính của một số viên chức Mỹ được báo New York Times phỏng vấn. Quân Ukraine thiệt hại khoảng 100.000, bằng một nửa. Trong cuộc chiến 10 năm ở Afghanistan chỉ có 70.000 lính Nga bị loại khỏi vòng chiến. Ngày 15/2/1989, quân Nga rút khỏi Afghanistan. Ngày 26/12/1991, Liên bang Xô Viết sụp đổ. Năm 1989 dân số Nga là 288 triệu, hiện nay chỉ còn 144 triệu. Kết quả cuộc chiến sẽ quyết định vận mạng chế độ độc tài mị dân của Vladimir Putin.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn VOA, 23/02/2023

Tròn một năm Nga xâm lược Ukraine. Khi cuộc chiến bắt đầu nổ ra, Putin có lẽ đã chắc mẩm rằng quân Nga sẽ tiến thẳng đến Kyiv trong vòng vài ngày, chậm lắm là một, hai tuần, sẽ lật đổ chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelenskyy, lập nên một chính phủ thần phục Nga, bản thân Zelenskyy và gia đình thì sẽ chạy sang nước khác tỵ nạn, Hoa Kỳ và các nước Châu Âu sẽ chỉ lên tiếng phản đối cho có lệ hoặc sẽ áp dụng những biện pháp trừng phạt nhẹ nhàng, như đã từng xảy ra khi Nga chiếm bán đảo Crimea v.v. Hoa Kỳ và phương Tây có lẽ cũng nghĩ thế.

Nhưng mọi chuyện đã hoàn toàn ngược lại.

Người dân ở Moscow theo dõi bài phát biểu trên truyền hình của Tổng thống Nga Vladimir Putin khi ông thông báo về một chiến dịch quân sự đặc biệt ở vùng Donbas, miền đông Ukraine vào ngày 24/2. Ảnh Sergei Illnitsky/EPA-EFE/Shutterstock

Sau một năm, Kyiv vẫn đứng vững, Ukraine vẫn đứng vững, Hoa Kỳ và các nước đồng minh đoàn kết, tích cực hỗ trợ Ukraine, NATO thay vì tiếp tục trong tình trạng "chết não, chết lâm sàng" như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron từng ví von, đã "sống lại" và còn mạnh mẽ hơn trước, một số quốc gia đã hoàn toàn thay đổi đường lối chính sách quốc phòng, ngoại giao, trong đó có Đức đã tìm cách dần dần thoát khỏi sự lệ thuộc về năng lượng đối với Nga, nâng mức đầu tư vào quốc phòng hàng năm lên 2% GDP, chấp nhận gửi vũ khí sang nước khác, Thụy Điển và Phần Lan từ bỏ chính sách trung lập, quyết định tham gia khối NATO, Ba Lan với sự tích cực, rõ ràng nhất quán trong chính sách của mình đối với Nga và phương Tây đưa đến triển vọng nước này có khả năng trở thành một trong những trụ cột của khối EU và là một đồng minh cật ruột của Hoa Kỳ ở Đông Âu.

Trong một năm qua, Ukraine hoang tàn đổ nát vì chiến tranh. Việc tấn công bừa bãi nhằm vào tất cả mọi mặt từ các khu dân sự, hạ tầng cơ sở, năng lượng… cũng như giết chóc bừa bãi, bất chấp mọi quy ước luật lệ chiến tranh của quân Nga theo lịnh Putin, nhằm làm suy yếu lâu dài mọi mặt của Ukraine, khủng bố tinh thần của người dân Ukraine, buộc nước này phải đầu hàng, đồng thời đẩy hàng triệu người Ukraine phải rời bỏ đất nước, tăng thêm gánh nặng di dân cho các nước khác v.v. Cuộc chiến chỉ mới có một năm mà mức độ thảm khốc, tàn phá, số lượng quân lính hai bên, số lượng thường dân phải chết… còn hơn cả những cuộc chiến tranh dài 10 năm của Mỹ ở Afghanistan, thậm chí hơn cả cuộc chiến 20 năm ở Việt Nam.

(Trong 20 năm đó số lượng người lính Mỹ phải chết là 58.000, còn quân Nga sau một năm là bao nhiêu ? Trong 20 năm đó nhà cửa hạ tầng cơ sở, năng lượng kinh tế của cả hai miền Nam, Bắc không bị tàn phá đến mức có những thành phố gần như đổ nát hoàn toàn như Ukraine bây giờ. Còn số người chết nói chung thì cuộc chiến Việt Nam vẫn nhiều hơn rất nhiều, khoảng hơn 3 triệu người, nhưng là vì cuộc chiến kéo dài 20 năm).

Ukraine đang phải trả giá vô cùng lớn, trước một bạo chúa tâm thần hoang tưởng, sẵn sàng phạm tội ác chống lại nhân loại như Putin. Và cùng với Putin là những cận thần sắt máu (vì cũng như Putin, bị ảnh hưởng bởi tinh thần dân tộc cực đoan, tâm trạng thù ghét phương Tây và khao khát khôi phục lại một nước Nga hùng mạnh trong quá khứ), một số không nhỏ những người lính được tuyển từ nhà tù trước đó vốn là tội phạm hình sự thứ "dữ" hay những đội lính đánh thuê máu lạnh… Và lẽ dĩ nhiên, chiến tranh không xảy ra trên đất Nga nên cái giá mà Ukraine phải trả trước mắt là nặng nề, đau thương hơn rất nhiều. Nhưng về lâu về dài, khi cuộc chiến kết thúc, khi Ukraine quyết tâm đi theo con đường dân chủ, làm bạn với các nước phương Tây, được các nước giúp đỡ tái thiết đất nước thời hậu chiến, thì tương lai của nước này chắc chắn sẽ sáng sủa hơn nước Nga, nếu Nga vẫn còn đi theo mô hình độc tài và bị thế giới cô lập. Còn Hoa Kỳ và các nước Châu Âu thì cũng có lợi khi Ukraine trở thành một nước dân chủ, đồng minh thân tín, và dứt khoát với Nga.

Cuộc chiến sẽ kéo dài bao lâu ? Không ai biết. Có những người, ngay từ khi cuộc chiến mới nổ ra vài tháng cho tới bây giờ luôn luôn nhân danh "chiến tranh là chết chóc, chiến tranh là tội ác" để kêu gọi hai bên phải ngồi vào bàn đàm phán, phải thương lượng, kể cả chỉ trích Zelenskyy là "hung hăng", muốn làm anh hùng bằng máu của người dân Ukraine và vũ khí của nước khác, tự biến mình thành con cờ trong tay Hoa Kỳ và phương Tây v.v. Có những kẻ, như tay cựu ngoại trưởng Mỹ Kissinger, kêu gọi đàm phán để đạt được hòa bình, trong đó "vai trò lịch sử của nước Nga không nên bị suy giảm".

Phải, thưa ông Kissinger, người miền Nam Việt Nam quá hiểu ông rồi, một kẻ mà trong suốt sự nghiệp chính trị của mình đã bộc lộ bản chất thực dụng, luôn ngưỡng mộ các nước lớn độc tài, sẵn sàng bày vẽ cho các lãnh đạo Mỹ "bán đứng" các nước nhỏ khi cần. Đàm phán kiểu gì nếu một bên không muốn dừng lại, nếu một bên chỉ muốn tiến chiếm bên kia như cộng sản Việt Nam trước đây, ngay cả sau khi Hiệp định Paris được ký kết ? Với cộng sản, khủng bố hay độc tài, không thể và không nên thương lượng, đàm phán bất cứ cái gì khi họ còn trong thế mạnh. Với Putin cũng vậy. Mấy tháng trước hay ngay cả bây giờ, nếu thương lượng, có nghĩa là phần lãnh thổ của Ukraine đã bị Nga tiến chiếm sẽ mất vào tay Nga vĩnh viễn, và ai có thể bảo đảm hòa bình lâu dài cho Ukraine khi nước này vẫn chưa được vào NATO ? Hay Nga chỉ tạm ngưng chiến vài năm để củng cố lực lượng, hồi phục kinh tế, chờ một dịp thuận tiện (ví dụ như nước Mỹ lại có một Tổng thống ngưỡng mộ Putin, xa lánh đồng minh như Trump) là lại đưa quân tấn công Ukraine ? Con đường hòa bình chắc chắn và lâu dài cho Ukraine là Hoa Kỳ và các nước phương Tây phải tăng cường hỗ trợ vũ khí mạnh hơn, hiệu quả hơn cho Ukraine để giúp họ kết thúc cuộc chiến sớm, sau đó chấp thuận cho Ukraine gia nhập khối EU và NATO để Nga không dám tấn công Ukraine một lần nữa.

Chiến tranh là ghê tởm. Không ai muốn chiến tranh. Nhưng một khi không thể né được thì phải chiến đấu cho đến khi đối phương buộc phải từ bỏ mục tiêu, tham vọng của họ, chứ không phải chấp nhận đàm phán, thương lượng, đàm phán hòa bình khi kẻ thù còn mạnh để mất nhiều thứ.

Quân đội Bắc Việt đã đạt được mục tiêu cuối cùng là tiến chiếm miền Nam

Nhìn lại Việt Nam, giá như trước đây, miền Nam Việt Nam có được một Tổng thống và một chính phủ quyết tâm đến cùng, cùng với một bộ máy truyền thông hữu hiệu để chỉ ra cho thế giới thấy phía Bắc Việt đã, đang và sẽ lừa gạt người dân và cả thế giới ra sao để đạt được mục tiêu cuối cùng là tiến chiếm miền Nam, giành độc quyền lãnh đạo trên toàn đất nước và họ sẽ không bao giờ dừng lại trước khi đạt được mục tiêu này, mọi cuộc đàm phán, Hiệp định hòa bình sẽ bị họ vứt vào sọt rác (như thực tế đã diễn ra). Một bộ máy truyền thông thông minh và hữu hiệu để chỉ ra cho thế giới thấy rằng cuộc chiến này không chỉ giữa người Việt với nhau, không chỉ có sự tham gia của Mỹ mà phía bên kia là Liên Xô, Trung Quốc và cả phe xã hội chủ nghĩa đang hỗ trợ tận răng cho Bắc Việt như thế nào ; cuộc chiến này không chỉ là người dân Miền Nam Việt Nam đang đấu tranh nhằm bảo vệ tự do, dân chủ của họ mà là cuộc chiến giữa phe tự do với phe cộng sản. Nếu Nam Việt Nam thua, có nghĩa là một chế độ tồi tệ hơn chiến thắng, và đó cũng là chiến thắng của Trung Quốc, Liên Xô trước Hoa Kỳ. Trong vô số cái dở của Việt Nam Cộng Hòa, cái dở lớn nhất là về mặt truyền thông, tuyên truyền, đã không làm cho người dân ý thức hết điều quý giá lớn lao mà họ đang có là một thể chế tự do, dân chủ, rằng nếu cộng sản thắng thì tương lai, vận mệnh Việt Nam sẽ ra sao ; cũng như không kêu gọi được sự ủng hộ của thế giới. Điều mà Tổng thống Zelenskyy đã và đang làm rất tốt trong thời gian qua.

Mặt khác, cuộc chiến Ukraine đối với phần còn lại của thế giới như các nước Nam Mỹ, Nam Á (các nước Đông Á và Đông Nam Á thì có lẽ phải quan tâm theo dõi vì liên tưởng đến mối đe dọa tương tự từ Trung Quốc), Châu Phi, kể cả Ấn Độ, đó vẫn là "cuộc chiến của các nước Châu Âu", cùng lắm, là liên quan giữa khối NATO và Nga, không dính dáng gì đến mình, và không nước nào muốn dây vào, thậm chí còn thủ lợi từ đó, như Ấn độ tranh thủ mua dầu giá rẻ của Nga. Còn Trung Quốc, tất nhiên là "ngư ông đắc lợi", đồng thời theo dõi cuộc chiến này để tính toán những bước đi tương lai trên bàn cờ chính trị của mình. Cuộc chiến vì vậy cũng bộc lộ rõ hơn quan điểm, thái độ, chính sách ngoại giao của nhiều quốc gia, qua đó Hoa Kỳ và các nước dân chủ phương Tây có thể thấy được ai là (và có thể sẽ là) bạn, là đồng minh, và ngược lại.

Đảng và Nhà nước cộng sản Việt Nam, dù luôn luôn nói "Việt Nam không chọn phe" nhưng cũng đã cho thấy sự chọn lựa của họ. Và một lần nữa, khi chọn đứng cạnh Nga và Trung Quốc, đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam lại đặt quyền lợi của đảng, của chế độ lên trên quyền lợi của đất nước, dân tộc. Như đã luôn luôn như thế, trong suốt gần một thế kỷ qua.

Song Chi

Nguồn : RFA, 24/02/2023

Tổng thống Putin : Nga sẽ tăng cường kho vũ khí nguyên tử

Thu Hằng, RFI, 23/02/2023

Ngày 23/02/2023, chỉ một ngày sau khi thông báo "ngừng tham gia" hiệp ước New Sart về giải trừ vũ khí nguyên tử với Hoa Kỳ, tổng thống Vladimir Putin cho biết quân đội Nga sẽ tăng cường lực lượng hạt nhân.

Phi cơ MiG-31K của Không quân Nga mang tên lửa hành trình siêu thanh Kinzhal. Ảnh do Bộ quốc phòng Nga cung cấp ngày 19/02/2022, trong lúc tổng thống Nga chuẩn bị giám sát một cuộc tập trận phóng thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa và tên lửa hành trình. AP

Theo phát biểu của tổng thống Putin được điện Kremlin công bố sáng sớm hôm nay và được AP trích dẫn, Nga "sẽ gia tăng chú ý tăng cường bộ ba nguyên tử", ý muốn nói đến những tên lửa hạt nhân được triển khai trên đất liền, trên biển và trên không. Lần đầu tiên, các tên lửa đạn đạo liên lục địa Sarmat - có khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân - sẽ được triển khai ngay trong năm nay. Nguyên thủ quốc gia Nga cũng khẳng định : "Chúng ta sẽ tiếp tục sản xuất hàng loạt hệ thống tên lửa siêu thanh Kinzhal và sẽ cung cấp hàng loạt tên lửa siêu thanh trên biển Zircon".

Quyết định của Nga "ngừng tham gia" hiệp ước New Start đã bị tổng thống Mỹ Joe Biden chỉ trích là "một sai lầm nghiêm trọng". Tuy nhiên, khi trả lời phỏng vấn đài truyền hình ABC News tại Ba Lan trước khi lên đường về Mỹ, ông Joe Biden cũng cho biết là "chưa có" những yếu tố cho thấy tổng thống Nga "đang suy tính về việc sử dụng vũ khí nguyên tử hoặc việc gì đó tương tự".

Mỹ sẽ hỗ trợ quân sự cho đến khi Nga rút khỏi Ukraine

Tổng thống Mỹ đã kết thúc chuyến công du Ukraine và Ba Lan kéo dài bốn ngày. Trong cuộc họp ngày 22/02 tại Warszawa với lãnh đạo 9 nước thuộc nhóm "Bucharest Nine" (gồm Bulgari, Cộng Hòa Séc, Estonia, Hungary, Latvia, Litva, Ba Lan, Rumani và Slovakia), ông Joe Biden nhấn mạnh đến vai trò "phòng thủ tập thể trên tuyến đầu" của những nước nằm dọc sườn đông NATO. Tổng thống Biden nhắc lại sự ủng hộ "không lay chuyển" của Mỹ để đẩy lùi quân Nga khỏi lãnh thổ Ukraine, vì theo ông, "thách thức của cuộc xung đột này không chỉ là đối với riêng Ukraine mà còn đối với cả tự do của các nền dân chủ khắp Châu Âu và trên thế giới".

Trong cuộc họp, tổng thư ký Liên minh Bắc Đại Tây Dương NATO Jens Stoltenberg đã nhắc lại những hành động của Nga ở Gruzia và Ukraine, và tuyên bố : "Chúng ta không thể cho phép Nga tiếp tục làm suy yếu an ninh Châu Âu. Chúng ta phải phá vỡ vòng xâm lược của Nga".

Thu Hằng

*************************

Chiến tranh Ukraine : Trung Quốc giúp Nga vũ khí, mối lo của phương Tây

Anh Vũ, RFI, 23/02/2023

Vào lúc cuộc chiến tranh tại Ukraine sắp bước sang năm thứ 2, từ đầu tuần này Washington tố cáo Bắc Kinh dự định cung cấp vũ khí cho Moskva, Trung Quốc phủ nhận. Theo các chuyên gia, nếu điều đó xảy ra, chiến tranh Ukraine sẽ chuyển sang bước ngoặt mới.

Tên lửa chiến thuật Trung Quốc trong lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Cộng hòa nhân dân Trung Hoa 01/10/2019. AP - Ng Han Guan

Từ đầu cuộc chiến tranh Ukraine, Trung Quốc vẫn dành cho Nga sự ủng hộ về tài chính cũng như ngoại giao, nhưng vẫn cố gắng tránh can dự quân sự hay cung cấp vũ khí cho Nga. Để theo đuổi cuộc chiến tại Ukraine, theo nhiều nguồn tin Mỹ, Nga đã mua các loại vũ khí như drone của Iran, tên lửa, đạn pháo của Bắc Triều Tiên. Các trợ giúp quân sự của Trung Quốc với Nga hầu như chưa bao giờ được đề cập đến.

Hôm Chủ nhật vừa qua, trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken thông báo, "trên cơ sở những thông tin chúng tôi có, Trung Quốc dự định cung cấp vũ khí sát thương" cho Nga. Mặc dù ngay lập tức Bắc Kinh đã phủ nhận tố cáo của Mỹ là "thông tin giả", giới quan sát đều nhận thấy mối lo ngại của Hoa Kỳ và đồng minh phương Tây. Hôm thứ Hai (21/02), lãnh đạo ngoại giao Liên Hiệp Châu Âu Joseph Borrell tại Bruxelles đã lên tiếng cảnh cáo việc Trung Quốc trợ giúp quân sự để hỗ trợ Nga trong cuộc xâm lược Ukraine sẽ là "lằn ranh đỏ" đối với Liên Âu.

Nếu như Trung Quốc quyết định chuyển vũ khí cho Nga, cục diện chiến trường tại Ukraine sẽ thay đổi lớn, như nhận định với AFP của Mick Ryan, cựu tướng Úc. Chiến lược gia quân sự này khẳng định, " đó là cuộc chiến của hệ thống công nghiệp (quân sự). Hiện tại Nga đang chậm hơn so với phương Tây. Nếu Trung Quốc can dự vào, toàn bộ ưu thế mà Ukraine đang có nhờ vào khả năng công nghiệp quân sự của phương Tây ngay lập tức sẽ biến mất".

Từ đầu cuộc chiến, Nga đã gặp nhiều khó khăn về nguồn lực, vũ khí, đạn dược, khiến cho các chiến dịch tấn công của họ bị sa lầy trên nhiều chiến trường tại Ukraine. Thực tế này đã khiến ông Vladimir Putin phải phát động các đợt động viên ạt, huy động các nhóm lính đánh thuê và tìm kiếm nguồn cung ứng vũ khí đang cạn dần.

Trong một thời gian nhất định, Ukraine đã thành công trong việc cản được đà tiến của quân Nga, thậm chí có lúc áp đảo nhờ vào hỏa lực do phương Tây cung cấp. Nhưng nhiều chuyên gia cho rằng cuộc chiến giờ đang bước vào giai đoạn quyết định, mỗi bên đều tìm cách tập trung nguồn lực, hy vọng giành lợi thế trên chiến trường khi mùa xuân tới.

Nhà bình luận quân sự tại Trung Quốc Tống Trung Bình khẳng định Bắc Kinh sẽ không chuyển vũ khí cho Nga, nhưng ông cũng nhấn mạnh : " Trung Quốc sẽ không nghe theo đòi hỏi của Mỹ. Trung Quốc sẽ tăng cường hợp tác với Nga phù hợp với quyền lợi quốc gia và những quan tâm trong lĩnh vực an ninh quốc gia".

Theo Alexey Muraviv, giáo sư nghiên cứu chiến lược và an ninh tại Đại học Curtin, Perth, Úc , "cuộc chiến tranh tại Ukraine đang ở vào thời điểm gay cấn đối với môi trường an ninh quốc tế, đối với trật tự thế giới" . Một quyết định xuất vũ khí cho Nga sẽ là một " bước đi cực lớn" với Bắc Kinh, vì như vậy Trung Quốc sẽ bị các trừng phạt ồ ạt của phương Tây, cắt đứt những quan hệ còn lại với Washington cũng như với Châu Âu. Thế nhưng, có một nghịch lý, theo chuyên gia Muriev : viễn cảnh Nga bị thua trong cuộc chiến này cũng làm Trung Quốc lo lắng, vì khi đó Bắc Kinh sẽ trở nên cô đơn vì Nga là cường quốc duy nhất ủng hộ Trung Quốc. Ngược lại, nếu Nga giành chiến thắng thì có nghĩa là Hoa Kỳ thất bại chiến lược.

Điều này càng củng cố cho lập luận của lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình rằng phương Tây đang suy tàn. Bắc Kinh đang chuẩn bị một chiến lược chống Mỹ công khai, đồng thời lại muốn thể hiện là một cường quốc có trách nhiệm, đóng vai trò lớn trong giải quyết khủng hoảng thế giới. Từ đầu cuộc chiến tranh Ukraine, Trung Quốc đã cố gắng giữ thế thăng bằng. Vì thế việc cung cấp vũ khí trực tiếp cho Nga sẽ không phải là một quyết định khôn ngoan của Bắc Kinh. Rất có thể việc làm đó sẽ được tiến hành kín đáo thông qua trung gian là các công ty nhà nước kiểm soát, hay thậm chí qua ngả Bắc Triều Tiên, theo nhận định của chuyên gia Muraviev.

Anh Vũ

***************************

Chiến tranh Ukraine : Công ty Wagner gây áp lực buộc quân đội Nga cấp đủ vũ khí

Chi Phương, RFI, 23/02/2023

Hôm 22/02/2023, lãnh đạo tập đoàn bán quân sự Wagner, Yevgeny Prigozhin, đã kêu gọi dân Nga gây áp lực để quân đội tiếp tục cấp đủ vũ khí cho đội quân lính đánh thuê Wagner ở chiến trường Ukraine. Trước đó, chủ nhân của Wagner đã không ngần ngại lên án các lãnh đạo quân sự cấp cao của Nga là "những kẻ phản bội".

Yevgeny Prigozhin, chủ tập đoàn Wagner, dự lễ tang của Dmitry Menshikov, một chiến binh của Wagner tử trận, tại nghĩa trang Beloostrovskoye, ngoại ô Saint Petersburg, Nga, 24/12/2022. © AP

AFP trích phát biểu của lãnh đạo Wagner : "Đạn pháo Nga có, nhưng phải cần đến những chính trị gia vô đạo đức, khốn nạn, lũ rác rưởi ký tên vào thì đạn mới được gửi đến". Những phát ngôn trên phản ánh căng thẳng gia tăng giữa tập đoàn Wagner và quân đội Nga, đang tranh giành ảnh hưởng trên chiến trường Ukraine. Cụ thể là tại Bakhmut, hai lực lượng - quân đội Nga và lính đánh thuê Wagner - đều đang cố gắng chiếm được thành phố này, hai bên đôi khi đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn nhau.

Thông tín viên Anissa el Jabri từ Moskva cho biết thêm thông tin :

"Hàng chục thi thể nằm chật cứng trên tuyết bẩn. Một số mặt dính đầy máu, một số khác thì không mặc quần áo, và đa số mặc quân phục. Bên cạnh hình ảnh tàn bạo và dã man đó, được đăng tải trên Telegram, Yevgeny Prigozhin còn đăng thêm một hình ảnh khác, là một trang bảng biểu với hai cột : một bên là nhu cầu về đạn dược, và bên kia là những gì đã nhận được. Nhu cầu số 1 trong vòng 10 ngày là 105 566 viên đạn, và đã nhận được 3 600, chỉ khoảng 3% so với nhu cầu.

Trong một tin nhắn vào hộp thoại, lãnh đạo tập đoàn bán quân sự Wagner nói thêm : "Đó là những người lính đã chết hôm qua. Lý do là vì thiếu đạn pháo. Những bà mẹ, bà vợ, những đứa con sẽ nhận các thi thể này. Ai phải chịu trách nhiệm về cái chết của họ ? Hãy quy lỗi cho những ai đáng lẽ ra phải cung cấp đủ đạn dược cho chúng tôi. Đó là Gerasimov và Shoigu". Đó là tên của tổng tham mưu trưởng quân đội và bộ trưởng quốc phòng.

Yevgeny Prigozhin đã từng cười nhạo và buông lời mỉa mai khi Hoa Kỳ xếp tổ chức Wagner của ông vào diện khủng bố. Là một thủ lĩnh mà cấp dưới rất e sợ, chủ nhân của Wagner xem những người dưới trướng ông nay giống như những kẻ ăn xin và chỉ nhận được thái độ khinh miệt từ phía quân đội. Trước đó, cùng ngày, bộ quốc phòng Nga ra thông cáo bảo đảm với những người có "tinh thần đầy nhiệt huyết" rằng sẽ gửi đến họ tất cả những gì đã hứa". 

Chi Phương

Ngày 24/02/2023 đánh dấu đúng một năm ngày tổng thống Nga Vladimir Putin phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" xâm lược Ukraine. Thế giới một lần nữa bị phân cực. Nhưng sự hậu thuẫn của Trung Quốc đối với Nga và sự oán hờn của những nước phương Nam (tức phần còn lại của thế giới) báo hiệu hồi cáo chung cho một trật tự thế giới do các cường quốc phương Tây thống trị.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và đồng nhiệm Ukraine Volodymyr Zelensky trong buổi họp báo tại Kiev ngày 20/02/2023. AFP – Dimitar Dilkoff

"Bóng ma Ukraine"

Thomas Gomart, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), trong phần mở đầu của tập sách "Les Ambitions inavouées. Ce que préparent les grandes puissances" (tạm dịch là Những tham vọng không thú nhận. Những gì các siêu cường đang chuẩn bị), được xuất bản năm nay, có viết :

"Khi quyết định "phi quân sự hóa" và "phi phát xít hóa" Ukraine bằng vũ lực, tổng thống Nga muốn viết một trang mới cho Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, ba mươi năm sau khi Liên Xô sụp đổ, với mục tiêu kép : Chinh phục dân tộc Ukraine và thách thức Phương Tây, bị cáo buộc là nguồn cội của mọi điều xấu xa. Năm 2020, Putin từng cho rằng, giả như Nga và Ukraine mà được hợp nhất, điều đó sẽ tạo nên một đối thủ địa chính trị hùng mạnh trước phương Tây" (trang 12, dòng 7-14).

Hai năm sau tuyên bố này, quyết định gây hấn của tổng thống Nga gây ra một cơn chấn động vượt quá khuôn khổ quan hệ Nga-Ukraine. Hơn bao giờ hết, Kiev đã từng và giờ vẫn luôn có một vị trí chiến lược quan trọng trong nhãn quan chủ nhân điện Kremlin. Nhà sử học Thomas Gomart, ở trang 11, cũng trong phần mở đầu, mục "Bóng ma Ukraine", nhận định :

"Giữa Berlin và Moskva, vùng lãnh thổ này (Ukraine) từng là tâm của hai cuộc thế chiến, vì một lý do đơn giản : Không có người dân, ngành nông nghiệp và nền công nghiệp Ukraine, nước Nga có lẽ sẽ chẳng bao giờ vươn lên vị thế đại cường. Và nếu như không có cường quốc Nga, thì có lẽ Đức đã thống trị Châu Âu".

Tham vọng đại cường của Putin

Và tham vọng trở lại thành đại cường đã từng được ông Vladimir Putin nói đến năm 2007, cũng tại Hội nghị An ninh Quốc tế Munich, khi hàm ý với phương Tây rằng tiệc mừng hậu Xô Viết đã tàn. Nhật báo công giáo La Croix (17/02/2023) nhắc lại, trong một bài diễn văn làm lạnh gáy dài 20 phút năm đó, tổng thống Nga kịch liệt phản đối trật tự thế giới hậu Chiến Tranh Lạnh do Mỹ thống trị, việc mở rộng khối NATO sang các nước cựu thành viên Hiệp ước Warszawa và kế hoạch triển khai lá chắn tên lửa ngay sát biên giới nước Nga.

Lời lẽ hung hăng, nỗi hoài niệm của ông Putin về một "thời kỳ cân bằng của Chiến Tranh Lạnh" dù rất gây sốc nhưng lại không được một nước phương Tây nào quan tâm đến. Trong nhãn quan của phương Tây, Nga không còn là một cường quốc nữa. Ít có vị lãnh đạo nào hiện diện trong hội nghị năm xưa muốn nhận ra rằng Vladimir Putin và những người thân cận của ông ngay từ thời điểm đó đã xem Phương Tây như là một kẻ thù có quyết tâm làm suy yếu nước Nga.

Mười sáu năm sau, chiến tranh cường độ cao trở lại trên Lục Địa Già, làm tan vỡ mọi ảo tưởng của một Châu Âu từng nghĩ rằng có thể xây dựng sự thịnh vượng cho mình nhờ vào khí đốt giá rẻ của Nga, giao thương với Trung Quốc và một sự bảo đảm an ninh vĩnh viễn từ Mỹ. Thomas Gomart cho rằng cuộc chiến tại Ukraine đâu chỉ mới bắt đầu từ năm qua mà trên thực tế đã bước sang năm thứ 9.

Và những phân tích sai lầm của Châu Âu

Đó cũng là quãng thời gian phương Tây, đặc biệt là Châu Âu đã có những phân tích sai lầm về chính trị, dẫn đến những thất bại về ngoại giao của Đức và Pháp trong những ngày trước khi xảy ra cuộc chiến. Trên đài RFI, Thomas Gomart giải thích :

"Bởi vì Châu Âu đã đánh giá thấp, hay đánh giá sai tiến triển bản chất của chế độ Putin kể từ khi ông đặt chân vào điện Kremlin năm 2000. Trên thực tế, đó là một chế độ mà đối với họ chiến tranh là không thể tách rời. Một chế độ mà người ta quan sát từ hơn hai thập niên qua đã dần tự xây dựng một ý thức hệ chống lại phương Tây và kể từ giờ đặt cuộc xâm lược Ukraine trong một cuộc chiến chống phương Tây rộng lớn hơn" (RFI 04/02/2023).

Sai lầm chính trị đã dẫn đến những tác động to lớn trên bình diện quân sự. Châu Âu giải trừ vũ khí trong vòng hai thế hệ, từ đầu những năm 1970, và sau ngày 11/09/2001. Thế nhưng, trong cùng thời gian này, nhiều tác nhân chiến lược khác như Nga, Trung Quốc, Hoa Kỳ, thậm chí Saudi Arabia và Ấn Độ lại ồ ạt tái vũ trang.

Hệ quả là, theo Thomas Gomart, "sự khác biệt này đến từ việc chiến tranh không nằm trong trường bận tâm của Châu Âu nữa, nhưng chúng vẫn là mối quan tâm của nhiều tác nhân chiến lược khác. Ở đây có một kiểu trở lại với thực tế : dường như việc sử dụng vũ lực để làm thay đổi môi trường bên ngoài là lỗi thời đối với Châu Âu, nhưng đối với các nước như Nga trong trường hợp này thì hoàn toàn là không. Sự khác biệt này là khó khăn cho Châu Âu, bởi vì họ không được chuẩn bị cho điều đó và họ không hẳn phải có những nỗ lực cần thiết để ngăn chặn mối đe dọa như là từ Nga" (France 24 25/01/2023).

Chiến tranh không biết khi nào sẽ kết thúc, nhưng trong cuộc chiến này, Châu Âu nói riêng và phương Tây nói chung bị đơn độc. Người ta còn nhớ tổng thống Nga, ngày 07/07/2022, trước các đại biểu của Duma, từng tuyên bố : "Chúng ta đã bắt đầu đập vỡ một cách dứt khoát thế thống trị của phương Tây trên thế giới".

Phi phương Tây hóa

Đối với phương Tây, cuộc xâm lược của Nga không những đe dọa sự tồn vong của Ukraine với tư cách là một Nhà nước có chủ quyền, mà cả cho an ninh toàn Châu Âu, cũng như nền tảng của trật tự thế giới. Điều quan trọng nhất chính là nguyên tắc không gây hấn và toàn vẹn lãnh thổ được ghi trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc.

Michel Duclos, cựu đại sứ và cố vấn đặc biệt Viện Montaigne (Pháp) lưu ý "cuộc chiến tranh tại Ukraine còn báo hiệu hồi kết của sự ảo tưởng về một trật tự quốc tế tự do, nghĩa là một trật tự do các cường quốc phương Tây thống trị". Sự bất mãn này vốn dĩ đã có ngay từ những cuộc khủng hoảng đầu tiên như Irak, Libya, Syria rồi sau này là Ukraine … Trong những hồ sơ này, Ấn Độ và Brazil đều vắng mặt.

Trên đài France Inter (13/02/2023), Michel Duclos nhận định cuộc chiến tranh này là chiếc gương phản chiếu hiện tượng phi phương Tây hóa tại phần lớn "các nước phương Nam".

Ông nói : "Qua những chia rẽ về hành động xâm lược của Nga, về cơ bản, còn có một sự bất đồng liên quan đến chính nguyên tắc trật tự quốc tế, nghĩa là bản Hiến chương của Liên Hiệp Quốc. Chúng ta tự cho rằng văn bản này đã bị vi phạm một cách không thể chấp nhận và trước sự việc này cần phải hành động.

Nhưng nhìn từ các nước phương Nam, trên thực tế, đó chỉ là một giai đoạn trong số các giai đoạn khác kéo theo nhiều sự vi phạm khác, ban đầu là từ Mỹ và phương Tây và về cơ bản, điều đó có nghĩa là không ai tin vào những nguyên tắc nền tảng cho đến nay nhìn bề ngoài trông có vẻ giống như một trật tự, giống như một cấu trúc cho đời sống quốc tế". 

Các nước phương Nam và sự oán hờn phương Tây

Chính trong sự oán hờn phương Tây này mà các nước South Global (Sud Global), tức các nước đang phát triển, xem chiến tranh tại Ukraine chỉ là một "cuộc chiến giữa những nước Châu Âu", "một màn trình diễn khá xa lạ và phần lớn các nước không muốn xen vào". Cảm xúc này được thể hiện rõ qua các ngôn từ. Phương Tây bị chỉ trích là can thiệp, hay đặt điều kiện trong những khoản hỗ trợ. Các phát biểu luôn bị đánh giá "sặc mùi" chủ nghĩa tân thực dân. Đây chính là những điểm mà nhà nghiên cứu thuộc viện Montaigne cho rằng phương Tây cần phải lưu ý :

"Ở đây, chúng ta cần phải hết sức thận trọng do việc Trung Quốc, hay nhiều nước xuất khẩu dầu hỏa có khả năng tập hợp thành một liên minh để chống phương Tây bằng cách khai thác tâm lý oán giận đó. Và đây cũng chính là những gì bản thân Nga đã vun đắp từ nhiều năm nay và trong chừng mực nào đó, một kiểu trung lập, thậm chí lòng nhân từ tại một số đông các nước phương Nam. Đây là một phần kết quả của sự đầu tư mà Nga đã gầy dựng bằng cách khai thác cảm xúc oán hờn chống phương Tây".

Michel Duclos, tác giả tập sách "Chiến tranh Ukraine và trật tự thế giới mới. 22 quan điểm quốc tế sau cuộc xâm lược của Nga" (Guerre en Ukraine et nouvel ordre du monde. 22 regards internationaux après l’agression russe – Nhà xuất bản Observatoire, 2023), cuộc xung đột Nga - Ukraine cho thấy rõ một thực tế : Một mặt, khi không ngừng ủng hộ Moskva về mặt chính trị, nhưng cho đến lúc này vẫn tránh được các trừng phạt của Mỹ bằng cách kềm chế hỗ trợ kinh tế và quân sự, rõ ràng Trung Quốc là đối tác chiến lược của Nga.

Mặt khác, cuộc chiến Ukraine đang tạo thành một "thời điểm để tự khẳng định" cho những nước có thể được gọi là các cường quốc tầm trung như Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia hay Ấn Độ. Tầm quan trọng về kinh tế và dân số mà những nước này có được cho phép họ tăng cường quan hệ kinh tế với Nga mà không lo sợ bị phương Tây trả đũa. Chỉ có điều khi cung cấp "quả bóng dưỡng khí" cho Nga, những nước này cũng đang góp phần làm suy yếu chiến lược của phương Tây cô lập và làm suy yếu nước Nga !

Minh Anh

Nguồn : RFI, 23/02/2023

Chiến tranh Ukraine : Cái giá của tự do

24/02/2022-24/02/2023 : "Cuộc chiến làm thay đổi cục diện thế giới". "Ukraine, một năm trong lòng chiến tranh", "Một năm kháng chiến" và "dân tộc Ukraine tin tưởng vào chiến thắng". Chiến tranh Ukraine, "cái giá của tự do". Về phía Nga, phương Tây xa lánh Vladimir Putin và nước Nga bị cô lập. Lực lượng quân sự của cả hai phía Nga và Ukraine cùng đang "kiệt sức".

Bé Stefania Lavrenko 4 tuổi hóa trang với đôi cánh thiên thần, mang mầu cờ của Ukraine, Utrecht, Hà Lan, ngày 24/02/2023. AP - Peter Dejong

Ukraine sau đúng 365 ngày chiến tranh : làng báo Pháp tạm quên đi thời sự ở Mỹ, hay tình hình sôi sục ở Cận Đông cũng như các vụ thử tên lửa của Bắc Triều Tiên. Truyền thông Pháp lơ là với Hội Chợ Nông Nghiệp khai mạc hôm nay tại khu triển lãm Porte de Versailles, một sự kiện rất được công chúng mong đợi. Cũng ít tờ báo nào chú ý về dư âm vụ một nhà giáo bị học trò đâm chết ngay trong lớp học cách nay hai hôm, gây chấn động trong ngành giáo dục Pháp.

Vẫn đứng thẳng

Libération chọn đưa lên trang nhất hình ảnh một người đàn ông đứng trên đống bê tông đổ nát, chung quanh là tàn tích của một khu chung cư bị trúng bom. Trên đầu ông ta còn lại một vài khung cửa ở tầng thứ 5 của tòa nhà tập thể, lơ lửng chỉ bám tựa vào hai bên sườn nhà. Không hiểu phép lạ nào những khung cửa đó vẫn còn chưa sập đổ. Đấy là hình ảnh của một nước Ukraine "Một năm sau, vẫn đứng thẳng", như hàng tựa nổi bật của tờ báo.

Một năm trong lòng cuộc chiến, báo Le Monde tóm lược tình hình vào lúc dân Ukraine bươn chải sống thích nghi với thực tế phũ phàng thì tại Moskva Vladimir Putin tiếp tục hứa hẹn "chiến thắng" và cố gắng chứng minh rằng "chiến dịch quân sự đặc biệt" ông khởi động không làm xáo trộn đời sống hàng ngày của trên 140 triệu công dân Nga.

1001 sự "hóa thân"

Các tờ báo trong ngày nhiều lần sử dụng hai từ "hóa thân". Đầu tiên hết là sự hóa thân của chính tổng thống Ukraine : Volodymyr Zelensky trở thành biểu tượng của tinh thần "kháng chiến", trở thành "người hùng của thế giới tự do".

Chẳng ai muốn điều đó, nhưng trong bài báo dài dành để phác họa chân dung nhân vật quan trọng nhất tại Ukraine hiện nay. Báo Le Figaro nhắc lại, "từ một diễn viên hài, ông Zelensky trong vỏn vẹn một năm trở thành tấm gương cho cả một dân tộc và cả đối với phương Tây". Le Monde nói đến câu nói để đời của "anh hề Zelensky" cách nay một năm : vào lúc tổng thống Mỹ Joe Biden trực tiếp đề nghị đưa Volodymyr Zelensky và gia đình đến một nơi an toàn, thì diễn viên chuyên mua vui cho thiên hạ năm nào trả lời ngắn gọn "Tôi cần súng, đạn, không cần xe tắc xi".

Vào lúc xe tăng và các đoàn quân Nga rầm rập tiến về thủ đô Ukraine, ông Zelensky không "đào ngũ". Nhà văn Nga, Dmitri Bykov trên Le Monde nói về tổng thống Ukraine như sau : "Cả một dân tộc đã trao vận mệnh cho một diễn viên hài. Người đó nhập vai một người hùng trước khi ông ấy thực sự trở thành một vị anh hùng của cả dân tộc Ukraine".

Le Figaro ghi nhận : trong một năm qua, Volodymyr Zelensky phạm phải một sai lầm duy nhất đó là ông đã không "tiên đoán được" Vladimir Putin đem quân xâm chiếm Ukraine". Sau 365 ngày khói lửa, tờ báo cho rằng ở thời điểm hiện tại tổng thống Ukraine vẫn có hai nỗi lo sơ ngang nhau, đó là "bom, đạn của Nga và sự phản bội của phương Tây".

Chiến thuật "con đà điểu"

Thế còn Vladimir Putin người cách nay đúng một năm khởi động "chiến dịch quân sự đặc biệt" để giải phóng Ukraine khỏi một chế độ phát xít, như giải thích của Kremlin : 2022-2023 là một năm "cô đơn".

Libération không đề cập đến một điểm tựa quý giá của Moskva là Bắc Kinh mà chỉ nói đến hiện tượng Chiến tranh "cắt đứt nước Nga với thế giới bên ngoài", Putin bị phương Tây "xa lánh". Hơn thế nữa, "chiến tranh Ukraine đã cô lập tổng thống Nga với người dân Nga". "Giới tinh hoa bắt đầu hoài nghi" về sự sáng suốt của nhân vật quyền lực nhất đất nước.

Nhà chính trị học Tatiana Stanovaya thuộc Đài Quan Sát R.Politik trụ sở tại Moskva được Libération trích dẫn ghi nhận "cuộc chiến này là một chiếc hộp đen thiêu đốt đủ mọi thứ". Vậy mà Vladimir Putin vẫn "điều hành đất nước như thể không có chuyện gì xảy ra. Có điều là điện Kremlin không ồn ào công bố các kế hoạch quân sự của Nga tại Ukraine".

Vẫn theo bà Stanovaya, thực hư tình hình hiện nay ra sao, lối thoát nào để chấm dứt chiến tranh : chỉ có một mình ông Putin mới biết được.

Quân đội Ukraine lột xác

Một năm chiến tranh, thấy gì từ lực lượng quân đội của đôi bên ? Vincent Tourret, đại học Québec-Montréal, Canada trên báo Libération trả lời : Chiến tranh chớp nhoáng trong ý tưởng của Vladimir Putin đã chóng bị sa lầy trước sức kháng cự của Ukraine cộng hưởng với vũ khí do phương Tây viện trợ. Cùng lúc quân đội Nga đã phạm nhiều sai lầm cả về mặt chiến thuật lẫn trong quá trình chuẩn bị hậu cần. Bằng chứng cụ thể là những đơn vị đầu tiên tràn vào lãnh thổ Ukraine hôm 24/02/2022 đã bị "xóa sổ" : người thì phơi xác trên chiến trường, kẻ thì tàn phế. Nga đã "đánh mất những đơn vị pháo binh lợi hại nhất". Kho đạn dược của Nga cũng đã mai một.

Chuyên gia người Canada này không vòng vo : quân đội Nga trong thế "tụt hậu về mặt công nghệ".  Ở góc đài bên kia đội quân của Ukraine là một thứ "quái vật" : lực lượng quân sự Ukraine là nơi vẫn tồn đọng những dấu vết và kinh nghiệm từ thời Liên Xô cũ nhưng lại được trang bị với những "phương tiện của ngày hôm nay".

Emmanuel Grynszpan, trên báo Le Monde nói rõ hơn : Quân đội Ukraine cho đến trước chiến tranh vẫn được coi là mô hình đội quân Liên Xô thu nhỏ. Giới quan sát tưởng chừng Kiev sẽ nhanh chóng đầu hàng khi những người lính Nga đầu tiên tràn vào lãnh thổ Ukraine. Kịch bản đó đã không xảy ra, bởi vì 2014 khi Moskva chiếm bán đảo Crimea, lực lượng quân sự của Ukraine đã được thay hình đổi dạng và liên tục được tổ chức lại để thích nghi với tình huống.

Bên cạnh các lượng lượng chính quy, thì còn phải kể đến sức mạnh của "hàng chục ngàn tình nguyện viên không phải là những chiến binh. Số này liên tục cung cấp cho các chiến sĩ từ thuốc men, đến quần áo, lượng thực… Đó là lợi thế mà bên quân đội Nga không có được. Điều mà La Croix gọi là những đóng góp to lớn của xã hội dân sự cho đất nước.

Hy vọng đối phương kiệt sức trước

Dù vậy sau 12 tháng giao tranh, cả phía Nga lẫn Ukraine cùng đang thấm mệt. Le Figaro ghi nhận, các nguồn lực ban đầu đã tiêu hao. Kiev cũng như Moskva cùng phải đối mặt với hai khả năng : một là bế tắc quân sự và hai là "một chiến thắng ngoài tầm tay". Bên nào giờ đây cũng hy vọng đối phương sẽ kiệt sức trước mình.

Vào lúc mà cuộc chiến không biết tới khi nào kết thúc, Isabelle Lasserre trên Le Figaro nêu lên câu hỏi "Nếu Ukraine giành được chiến thắng chuyện gì sẽ xảy ra cho nước Nga, từ Moskva đến vùng Siberia ?". Năm 1991 cố tổng thống François Mitterrand từng khẳng định "Liên Xô tan rã sẽ là một tai họa lịch sử, đi ngược lại với lợi ích của nước Pháp". Đấy là điều thúc đẩy Paris và nhiều nước phương Tây trong nhiều năm đã nhắm mắt làm ngơ trước những tham vọng và tội ác của Vladimir Putin.

Cho đến tận giờ phút này Tây phương vẫn muốn tin và khả năng Moskva nhanh chóng đồng ý vãn hồi hòa bình. Tác giả bài viết nhìn nhận đương nhiên một thất bại quân sự ê chề sẽ làm lung lay quyền lực ở Moskva. Nước Nga trong tay những người thừa kế Vladimir Putin – Paris nghĩ đến kịch bản Yevgeny Prigozhin, ông chủ Wagner hay Nikolai Patrushev nhân vật diều hâu trong Hội đồng An ninh Quốc gia Nga, kế thừa di sản của Vladimir Putin. Khi đó, "tình hình có thể còn tệ hại hơn nữa". Bất ổn không chỉ khoanh vùng trên lãnh thổ Nga, mà có nguy cơ lan rộng sang đến các nước cộng hòa chung quanh. Trái lại cũng có những tiếng nói lạc quan như nhà tỷ phú Nga Mikhail Khodorkovsky đang sống lưu vong : Vladimir Putin "ra đi sớm chừng nào tốt chừng nấy". Ông này đánh cược rằng người kế nhiệm Putin sẽ phải "hoặc là tái lập bang giao với phương Tây, hoặc sẽ bị lật đổ".

Những vết hằn muôn kiếp ?

Chiến tranh để lại những tì vết nào cho cả hai phía ? Theo Le Monde, đối với người Ukraine, "không còn có người Nga nào tốt bụng". Mười một triệu dân Ukraine có thân nhân sống tại Nga, nhưng từ khi đại bác vang lên ngay trong một gia đình, tình máu mủ cũng đã tan vỡ, chỉ còn lại "hận thù" kể cả với những người Nga chống đối chiến tranh. Hình ảnh thường dân Ukraine bị tra tấn, cưỡng hiếp, không thể nào "được tha thứ".

Le Figaro nêu lên một khía cạnh bất ngờ khác cuộc chiến 365 ngày vừa qua gây nên : tiếng Nga xưa kia là ngôn ngữ của tầng lớp trí thức Ukraine, giờ đây những áng văn đẹp nhất của Tolstoi hay Dotstoevski bị công luận Ukraine xem là ngôn ngữ của những tay "đao phủ".

Thế còn tại Nga, báo Les Echos và La Croix cùng chú ý đến những giọt nước mắt của những người có con em bỏ mình trên chiến trường Ukraine. Nhưng đó là những giọt nước mắt của những con người "cam chịu" không dám vùng lên, như báo La Croix ghi nhận. Les Echos trông thấy những nghĩa trang trên lãnh thổ Nga "đang được mở rộng ra thêm". "Chiến dịch đặc biệt không hồi kết" Vladimir Putin đang cướp đi sinh mạng của thanh niên Nga là một thực tế. Nhưng "giữa những đau thương là ý chí phục thù". Thông tín viên của tờ báo cho thấy rất nhiều gia đình vẫn tin rằng con cái họ hy sinh để bảo vệ tổ quốc, như chính lời tổng thống Vladimir Putin đã giải thích để biện minh cho cuộc xâm lược Ukraine.

Dù là nước mắt hay hận thù và hàng trăm người đã đổ máu mỗi bên chưa kể đến hàng chục tỷ đô la viện trợ quốc tế cho Ukraine : Đó là cái giá phải trả "vì tự do" như tựa đề bài xã luận của Le Monde.

Thanh Hà

Trung Quốc bị nghi ngờ về vai trò ‘kiến tạo hòa bình’ ở Ukraine khi ngày càng thân Nga

Reuters, VOA, 24/02/2023

Các nhà ngoại giao và nhà phân tích phương Tây nói rằng nỗ lực của Trung Quốc trong việc thể hiện mình "kiến tạo hòa bình" ở Ukraine chỉ cho thấy mục đích đánh bóng hình ảnh của nước này hơn là thay đổi lập trường, khi nước này tìm cách khẳng định mình là một nhà lãnh đạo của một trật tự thế giới đa cực mới.

Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước cuộc hội đàm bên lề Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 11, tại Brasilia, Brazil, vào ngày 12/11/2019. Ông Putin hôm 22/2 cho biết ông Tập sẽ sớm thăm Moscow.

Một năm sau khi Nga xâm lược nước láng giềng phía tây nam, đối tác "không giới hạn" của họ là Trung Quốc đề nghị làm trung gian hòa bình. Bắc Kinh nói họ sẽ đưa ra một "tường trình quan điểm" về Ukraine và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến sẽ có "bài phát biểu hòa bình" trong tuần này.

Nhưng các nhà phân tích cho rằng việc Trung Quốc khẳng định mối quan hệ "vững như bàn thạch" với Nga và ủng hộ đường lối của Nga trong cuộc chiến đã làm suy yếu vị thế trung lập của họ, cũng như khẳng định của Hoa Kỳ rằng Trung Quốc đang xem xét cung cấp vũ khí cho Nga, điều mà Trung Quốc bác bỏ.

Các nhà ngoại giao Châu Âu cho rằng đề nghị hòa bình của Bắc Kinh cho thấy nỗ lực hàn gắn quan hệ của Trung Quốc với một số quốc gia phương Tây, đặc biệt là Châu Âu, chứ không phải là sự thay đổi chính sách lớn, trong khi khẳng định lập trường một cách khoa trương chỉ là một nỗ lực nhằm thách thức vị thế lãnh đạo của Mỹ trong trật tự thế giới.

Cũng có khả năng đây chỉ nhằm mục đích xây dựng một câu chuyện để kể lể trong nước về Tập Cận Bình trong tư cách là người giải quyết các vấn đề toàn cầu khi ông bắt đầu nhiệm kỳ lãnh đạo đạo thứ ba và Trung Quốc tìm cách vực dậy nền kinh tế tế bị ảnh hưởng sau ba năm kiềm tỏa vì dịch Covid-19.

Li Mingjiang, phó giáo sư về quan hệ quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, nhận xét : "Hiện tại, nỗ lực hòa bình của Trung Quốc chỉ ở mức độ khoa trương".

Ông nói : "Thật khó để tưởng tượng rằng Trung Quốc sẽ sớm có hành động thực tế để làm trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine… Đây chỉ là một thay đổi kiểu cách nhỏ của Trung Quốc, không phải là bất kỳ điều chỉnh chính sách thực chất nào đối với cuộc chiến".

Chắc chắn rằng bất kỳ động thái nghiêm túc nào của Trung Quốc trong việc giải quyết cuộc chiến trên bộ đẫm máu nhất ở Châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai đều sẽ được hoan nghênh rộng rãi, nhưng nhiều nhà ngoại giao và những người theo dõi Trung Quốc nói rằng khi bị đẩy tới cùng, Trung Quốc sẽ về phe Nga.

Sự hoài nghi này càng được củng cố bởi cam kết của nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc Vương Nghị hôm 22/2 tại Moscow rằng Trung Quốc mong muốn "làm sâu sắc thêm" mối quan hệ với Nga, và thông báo của Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng Tập Cận Bình sẽ sớm thăm Moscow.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, vài tuần sau khi Bắc Kinh và Moscow công bố mối quan hệ đối tác "không giới hạn", ông Tập đã nói chuyện thường xuyên với ông Putin nhưng chưa một lần nói với người đồng cấp Ukraine - Tổng thống Volodymyr Zelensky.

Vào năm 2022, nhập khẩu hàng hóa của Nga vào Trung Quốc đã tăng vọt trong khi thương mại với Ukraine giảm dần.

Tuy nhiên, các chuyên gia và nhà ngoại giao nói Trung Quốc khó có thể sớm cung cấp viện quân sự cho Nga, ít nhất là không công khai.

"Nếu hỗ trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine làm tăng khả năng thất bại của Nga, thì cộng đồng quốc tế nên mong đợi những nỗ lực mạnh mẽ hơn từ Trung Quốc để ngăn chặn kết quả đó", Tong Zhao, một chuyên gia hạt nhân tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế có trụ sở tại Hoa Kỳ, nhận định.

"Tính toán của Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi nỗ lực của Hoa Kỳ trong việc vạch ra một lằn ranh rõ ràng hơn đối với Trung Quốc", ông Zhao nói, đề cập đến cảnh báo của Mỹ về vấn đề vũ khí. "Bắc Kinh đang tìm cách đạt được sự cân bằng giữa việc ổn định quan hệ với Washington và ngăn chặn thất bại của Moscow".

Trong khi Trung Quốc ủng hộ hòa bình về nguyên tắc, các nhà phân tích và nhà ngoại giao cho rằng nước này không muốn chấm dứt cuộc chiến Ukraine gây nguy hiểm cho Putin hoặc chế độ của ông, do nguy cơ bất ổn ở quốc gia có đường biên giới chung hơn 4.000 km.

"Đối với Bắc Kinh, câu hỏi quan trọng không phải là là liệu chiến tranh có nên kết thúc hay không mà là nó nên kết thúc như thế nào", Benjamin Herscovitch, nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Úc, nói.

Theo ông, "Trung Quốc vẫn coi Nga là yếu tố trung tâm trong chiến lược tổng thể của mình nhằm mục đích suy yếu sức mạnh và ảnh hưởng của Hoa Kỳ cũng như xây dựng một thế giới đa cực".

(Reuters)

************************

NATO nói đã thấy dấu hiệu Trung Quốc cân nhắc gửi vũ khí cho Nga

Reuters, VOA, 24/02/2023

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg hôm thứ Năm (23/2) nói liên minh đã nhận thấy những dấu hiệu Trung Quốc đang xem xét cung cấp vũ khí cho Nga và cảnh báo Bắc Kinh không nên thực hiện bất kỳ bước đi nào như vậy.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg.

Thông báo được đưa ra vài ngày sau khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cảnh báo Trung Quốc về những hậu quả nếu nước này hỗ trợ vật chất cho cuộc xâm lược Ukraine của Nga.

"Chúng tôi chưa thấy bất kỳ nguồn viện trợ vũ khí sát thương nào từ Trung Quốc sang Nga, nhưng chúng tôi đã thấy những dấu hiệu cho thấy họ đang xem xét và có thể đang lên kế hoạch cho điều đó", ông Stoltenberg nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn.

"Đó là lý do tại sao Hoa Kỳ và các đồng minh khác đã cảnh báo rất rõ ràng về điều đó. Và Trung Quốc tất nhiên không nên ủng hộ cho cuộc chiến bất hợp pháp của Nga", ông nói thêm.

Trung Quốc chưa đưa ra bình luận gì, nhưng trước đó trong ngày thứ Năm, Bộ Ngoại giao nước này nói rằng bất kỳ thông tin tình báo nào về việc Trung Quốc chuyển giao vũ khí cho Nga mà Hoa Kỳ dự định tiết lộ chỉ là suy đoán.

Nga và Trung Quốc đã ký quan hệ đối tác "không giới hạn" vào tháng 2 năm ngoái ngay trước khi Nga xua quân xâm lược Ukraine, và các liên kết kinh tế của họ đã bùng nổ khi các mối quan hệ của Moscow với phương Tây bị thu hẹp.

Phương Tây lâu nay vẫn cảnh giác với phản ứng của Trung Quốc đối với cuộc chiến Ukraine. Một số quan chức cảnh báo rằng chiến thắng của Nga sẽ tạo động lực cho những hành động của Trung Quốc đối với Đài Loan. Trung Quốc cho đến nay vẫn không lên án cuộc xung đột ở Ukraine và tránh gọi đây là một "cuộc xâm lược".

Ông Stoltenberg nói Trung Quốc là thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và cuộc chiến của Nga chống lại Ukraine đã vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc.

"Nguyên tắc cơ bản của hiến chương là tôn trọng sự toàn vẹn của các quốc gia khác và không tiến vào và xâm lược một quốc gia khác với hàng trăm nghìn quân", ông nói. "Tất nhiên, Trung Quốc không nên là một phần trong chuyện này".

Trung Quốc nói họ sẽ đưa ra quan điểm về cách giải quyết cuộc xung đột Ukraine thông qua các biện pháp chính trị trong một báo cáo sắp tới, mà truyền thông nhà nước Nga cho biết sẽ được xuất bản nhân kỷ niệm một năm "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga.

(Reuters)