Nga cạn kiệt vũ khí, phải dùng xe tăng "cổ lỗ" T-54 để chiến đấu ở Ukraine

Chi Phương, RFI, 01/04/2023

Nga tiêu hao thiết bị quân sự, phải dùng xe tăng cũ thời Liên Xô ở Ukraine. Tranh cãi ở Liên Hiệp Châu Âu : Hạt nhân có phải là năng lượng xanh hay không ? Bạo lực ở Pháp : Cảnh sát ngăn đội cứu hộ cứu người biểu tình. Dân số Trung Quốc theo xu hướng giảm. Cháy trại giam người nhập cư ở biên giới Hoa Kỳ. Trên đây là những chủ đề chính trong mục tạp chí thế giới đó đây tuần này.

Xe tăng T-54 ở Saint-Peterburg, Nga, ngày 28/01/2023. AFP – Olga Maltseva

Về chiến tranh Ukraine, gần đây, một số thước phim ghi hình những chiếc xe tăng cũ kỹ T-54 và T-55, sản xuất dưới thời Liên Xô, được cho là để gửi đến chiến trường ở Ukraine bởi quân đội Nga, đã đặt ra câu hỏi về những thiệt hại về nguồn lực chiến đấu của Moskva ở Ukraine.

Xe tăng T-54 được sản xuất kể từ năm 1946 khi Joseph Stalin nắm quyền. Đến cuối những năm 1950, loại xe này đã trở thành xe tăng chiến đấu chủ lực cho các đơn vị thiết giáp của quân đội Liên Xô. Theo AFP, T-54 và T-55 là một trong những loại xe tăng được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử quân sự, lên đến 100.000 chiếc. Được đưa vào sử dụng trong quân đội Liên Xô từ năm 1948, sau đó là trong quân đội của các nước thành viên Hiệp ước Warszawa, loại xe tăng này cũng được Liên Xô xuất khẩu rộng rãi vào những năm 1950, và được sản xuất ở Ba Lan và Tiệp Khắc cho đến năm 1983.

Trang RFI tiếng Pháp cho biết, những chiếc xe tăng T-54 hiện được cất vào kệ "đồ cổ" của quân đội Nga. Lý do là vì chúng không được trang bị thiết bị điện tử, và chỉ có một khẩu súng 100 mm lỗi thời, tốc độ không vượt quá 50km/h và đã không được sản xuất trong nhiều thập kỷ.

Nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế (Ifri), Léo Periat cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy Nga đang thực sự cạn kiệt kho vũ khí : "Chúng ta phải đối mặt với những thiết bị thô sơ, rẻ tiền và đặc biệt là khả năng tự bảo vệ lại cực kỳ thấp. Khi phải đối mặt với loại xe tăng này, lính Ukraine không cần phải sử dụng đến tên lửa Javelin đắt đỏ và hiệu quả tốt mà chỉ cần sử dụng các thiết bị khá cơ bản và rẻ tiền hơn để loại bỏ chúng".

Tranh cãi ở Liên Hiệp Châu Âu : Hạt nhân có phải là năng lượng xanh ?

Hôm thứ Tư 29/03, các cuộc tranh luận căng thẳng khiến Liên Hiệp Châu Âu bị chia rẽ, liên quan đến việc có nên thừa nhận năng lượng hạt nhân là năng lượng xanh hay không. Từ Bruxelles, thông tín viên RFI Pierre Benazet cho biết cụ thể :

"Ngay từ lúc chưa bắt đầu, các cuộc đàm phán giữa 3 định chế Châu Âu đã gặp trở ngại. Thoạt đầu là với nhận xét của chủ tịch Ủy ban Châu Âu tại hội nghị thượng đỉnh trước đó : bà Ursula Von Der Leyen đã đánh giá rằng hạt nhân không phải là nhân tố mang tính chiến lược cho tương lai. Kế đến là sự kết tụ của hai quan điểm đối nghịch nhau nhân cuộc họp của các bộ trường năng lượng vào thứ Ba (28/03).

Hai nhóm nước đã tổ chức những cuộc họp cạnh tranh nhau vào buổi sáng. Một bên là những nước như Áo, Luxembourg hoặc là Đức, muốn dành riêng diện năng lượng xanh cho các loại năng lượng tái tạo đúng theo nghĩa đen, tức là năng lượng từ gió, từ mặt trời và từ nước, nhưng không phải là năng lượng hạt nhân. Bên kia, là Pháp, Phần Lan, Ba Lan, những nước muốn xếp vào diện năng lượng xanh tất cả các nguồn năng lượng được gọi là "không carbon" hoặc "phát thải carbon thấp". Điều đó có nghĩa là bao gồm cả hạt nhân, vốn không sản xuất ra khí CO2. 

Tuy nhiên, bản chỉ thị đang được đàm phán phải dẫn đến việc thay thế khí đốt tự nhiên bằng khi hydrogen, và nhóm nước thứ hai kế trên cho rằng khí hydrogen được sản xuất bằng điện hạt nhân phải được xếp vào diện được hưởng tất cả các nguồn tài trợ mà chỉ thị này sẽ cho phép đưa ra".  

Bạo lực ở Pháp : Cảnh sát ngăn đội cứu hộ cứu người biểu tình

Trong tuần vừa qua, vấn đề bạo lực trong các cuộc biểu tình tại Pháp thu hút sự quan tâm của công luận. Ngoài các cuộc biểu tình phản đối cải cách chế độ hưu trí, cuộc biểu tình mà bạo lực lên đến đỉnh điểm xảy ra tại Saint-Soline, Deux-Sèvres, miền tây nước Pháp hôm 25/03, vì một dự án xây hồ trữ nước ngọt.

Trong số những người biểu tình, 200 người đã bị thương, 40 người bị thương nặng, chủ yếu là do mảnh lựu đạn cay và đạn cao su. Hai người hiện vẫn đang bị hôn mê, tiên lượng mong manh. Về phía cảnh sát, có 47 người bị thương, một số xe cảnh sát bị đốt cháy. Trang mạng đài France Info cho biết lực lượng an ninh đã sử dụng 4000 lựu đạn cay, gây tiếng nổ lớn, trong đó có loại GM2L, và các loại đạn cao su (LBD), những loại thiết bị được xếp vào "vũ khí chiến tranh". Cơ quan thanh tra của Hiến binh Pháp (IGGN) đã mở điều tra và xác định xem việc sử dụng các loại vũ khí này xuất phát từ tình trạng tự vệ chính đáng hay đó là hành vi không phù hợp. 

Một điều khác khiến công luận Pháp xôn xao đó là việc đội cứu hộ được cho bị lực lượng an ninh ngăn cấm tiếp cận để sơ cứu những người bị thương. Điều tra của trang Mediapart và Le Monde đã đưa ra một đoạn băng ghi âm chứng minh điều này. Về vụ việc này, tỉnh trưởng của vùng Deux-Sèvres đã đăng một thông cáo được báo Le Monde trích dẫn, chỉ ra rằng trong các cuộc đụng độ bạo lực, lực lượng an ninh sẽ là bên quyết định xem liệu can thiệp của đội cứu hộ có an toàn cho chính nhân viên cứu hộ hay không.

Trả lời trên đài phát thanh France Info, Patrick Baudouin, chủ tịch Liên Đoàn Nhân Quyền bày tỏ quan ngại về tình trạng bạo lực trong các phong trào xã hội ở Pháp : "Đây là điều thực sự đáng lo ngại vì chúng ta có cảm giác là tình hình không được kiểm soát và không thể kiểm soát. Không ai biết sẽ đi theo hướng nào. Chúng ta đang ở trong một tình huống đáng báo động cho nền dân chủ. Hơn nữa, đó là bạo lực từ phía cảnh sát. Điều này chỉ khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn".

Cháy trại giam người nhập cư ở biên giới Hoa Kỳ

Nhìn sang Châu Mỹ, trong tuần vừa qua, một sự kiện đáng chú ý đó là vụ cháy trại giam xảy ra vào đêm thứ Hai sáng thứ Ba 28/03, ở Ciudad Juarez, phía Bắc Mexico, gần biên giới Hoa Kỳ, khiến 39 người thiệt mạng. Nạn nhân chủ yếu là người di cư từ Honduras, Venezuela hay Guatemala, đã cố gắng tìm cách vượt biên vào lãnh thổ Hoa Kỳ. Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân của vụ hỏa hoạn nhưng thảm kịch này đã nêu lên những bất cập trong chính sách nhập cư của Hoa Kỳ, trục xuất tự động người di cư, để mặc cho phía Mexico xử lý.

Từ Houston, thông tín viên RFI Thomas Harms cho biết thêm thông tin :

"Nạn nhân là những người đã bị từ chối nhập cảnh trước đó vào buổi sáng ở biên giới Hoa Kỳ. Họ đã nhanh chóng bị trục xuất về phía Mexico. Theo nhà báo James Frederick, chuyên đưa tin về chính sách nhập cư, thảm kịch xảy ra là từ điều luật 42, một chính sách trục xuất tự động được triển khai dưới thời tổng thống Donald Trump.

Tất cả đã bắt đầu với điều luật 42 và chính sách Hoa Kỳ. Vì những người di cư nhanh chóng bị trục xuất, do vậy đã tạo ra những đường vòng mà nhiều người cố gắng vượt qua. Các thành phố biên giới như là Ciudad Juarez là nơi tập trung hàng ngàn người di cư.

Theo giám mục Công giáo Mark Seitz thuộc giáo xứ El Paso, bi kịch này phải được xem như lời kêu gọi cứu giúp những người di cư đang gặp nạn ở biên giới. Dân biểu đảng Dân chủ của thành phố Veroniac Escobar đã kêu gọi cứu những người tị nạn, những người đang liều mạng trên mọi nẻo đường để đến được Hoa Kỳ.

Điều 42 sẽ hết hiệu lực vào ngày 11/05 nhưng chính quyền Dân chủ không có ý định mở rộng cánh cửa nước Mỹ.

Một quy định mới, được tổng thống Joe Biden trình bày vào tháng Giêng, yêu cầu những người di cư phải lấy hẹn qua một ứng dụng. Bất cứ ai không tuân theo thủ tục này sẽ tự động bị trục xuất và cấm nhập cảnh trở lại vào lãnh thổ Hoa Kỳ".

Hôm thứ Tư 29/3, theo AFP, chính quyền Mexico đã mở một cuộc điều tra về tội sát nhân. Tám người bị tình nghi là đã không có hành động can thiệp để cứu những di dân xấu số này. Trong cùng ngày, lực lượng biên phòng Hoa Kỳ cho biết khoảng 1.000 di dân đã cố vượt biên vào Mỹ từ ngả Mexico và những người này sẽ bị trục xuất. Sau thảm kịch ở Ciudad Juarez nói trên, có tin đồn được loan truyền theo đó Mỹ sẵn sàng tiếp nhận một số di dân vì lý do nhân đạo.

Khuynh hướng dân số giảm ở Trung Quốc

Chuyển sang khu vực Châu Á, trung tâm tài chính của Trung Quốc, siêu đô thị Thượng Hải lần đầu tiên từ 5 năm qua ghi nhận tình trạng dân số giảm, theo số liệu được công bố hôm 28/03. Trước đó, vào tháng Giêng, cơ quan thống kê quốc gia Trung Quốc đã công bố tình trạng dân số giảm lần đầu tiên từ 60 năm qua. Trung Quốc đã mất đi 850.000 người vào năm 2022, trong khi mà chính quyền đã đưa ra chính sách nới lỏng hạn chế sinh con.

Kể từ nay, dân số giảm trở thành xu hướng chung, xuất hiện ở nhiều thành phố của Trung Quốc. Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde, tường trình từ Bắc Kinh :

"Sau Bắc Kinh, đến lượt Thượng Hải phải đối mặt với tình trạng dân số giảm. Trung tâm tài chính của Trung Quốc ghi nhận khoảng 24,76 triệu dân vào năm 2022, trong khi mà vào năm 2021, con số này là 24,89 triệu người. Có thể thấy rằng đợt phong tỏa vào mùa xuân vừa qua đã không giúp ích gì. Vì các hạn chế dịch tễ nghiêm ngặt, nhiều người Thượng Hải phải ở nhà trong hơn hai tháng, thêm vào đó là các nhà máy bị đình trệ, lối vào thành phố bị phong toả, 250.000 lao động nhập cư đã rời khỏi Thượng Hải.

Đây là lần đầu tiên trong 5 năm qua, dân số giảm tại siêu đô thị tại đồng bằng sông Dương Tử. Những lý do để giải thích hiện tượng này mang tính chất vừa tình huống, vừa cấu trúc. Giống như nhiều nơi khác ở Trung Quốc, người dân Thượng Hải không muốn có con, hoặc chỉ muốn có một con vì lý do chi phí giáo dục, giữ trẻ cao, hay nói chung là vì chi phí sinh hoạt đắt đỏ trong các thành phố tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này".

Chi Phương

Nguồn : RFI, 01/04/2023

Phần thứ hai

Cuộc chiến tại Ukraine nhìn trong chính trị của "thế chân vạc"

Như đã nói ở Phần thứ nhất, để hiểu đầy đủ chiến tranh Nga-Ukraine, cần phải đặt nó trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược của 3 đại cường quốc là Mỹ, Tàu, Nga. Vậy, cái bối cảnh ấy gồm những điểm đáng lưu ý nào ?

Nga không phải là siêu cường nhưng "siêu" về những thứ khác. Ảnh minh họa : Người dân Ukraine đi trên đoạn đường tràn ngập xác chiến xa và xe quân sự Nga bị phá hủy ở Bucha ngày 6/4/2022. Ảnh : Chris McGrath / Getty images

"Siêu" nhưng không "siêu"

Mỹ, Tàu, Nga là 3 cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, vượt xa các nước khác. Mỹ là siêu cường. Tàu là siêu cường. Hai nước mạnh gần như toàn diện. Nga không phải là siêu cường nhưng Nga "siêu" về kho vũ khí nguyên tử lợi hại ; "siêu" về sản xuất và xuất cảng các loại vũ khí chiến tranh ; "siêu" về kỹ thuật thám hiểm không gian ; "siêu" về lãnh thổ rộng gần gấp đôi toàn thể Châu Âu ; "siêu" về năng lượng dầu hỏa và khí đốt ; "siêu" về tài nguyên thiên nhiên - vàng, bạc, sắt, đồng, chì, kẽm, uranium, than đá, đất, nước ; "siêu" vì là đang là quốc gia Châu Âu "hung hăng" nhất trên lục địa này ; "siêu" về hào quang là hậu thân của Liên Xô - có đạo lục quân mạnh nhất trong thế chiến 2, đã đánh bại đế quốc Nhật và nhất là đánh bại Đức Quốc Xã ; "siêu" về vị thế là một trong 5 thành viên thường trực có quyền phủ quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Mặt khác, Nga chỉ có 144 triệu dân so với 335 triệu của Mỹ, 1.420 triệu của Tàu. Tổng sản lượng GDP chỉ bằng 7% của Mỹ và 10% của Tàu tính theo hối suất chính thức (cao hơn một chút nếu tính theo mãi lực). Kinh tế của Nga trì trệ vì năng suất yếu, dân số giảm sút mỗi năm, sinh suất thấp hơn tử suất. Mức sống vào loại thấp nhất ở Châu Âu. Với những giới hạn này, Nga không có (vì không thể có) tham vọng làm bá chủ hay đệ nhất siêu cường như Mỹ hay Tàu mà Nga còn khó tiếp tục đứng độc lập trong thế chân vạc như hiện tại.

"Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" không phải là độc quyền chiến lược của Tập Cận Bình

Trong tương lai, Nga có thể "phải" chọn ký hiệp ước chính thức làm đồng minh chiến lược của Tàu giúp Tàu lật đổ Mỹ và lên ngôi đệ nhất siêu cường với "rất nhiều quyền lợi" và "tột đỉnh vinh quang".

Nếu Mỹ chấp nhận thỏa mãn một số đòi hỏi tối thiểu của Nga, Nga cũng có thể chọn làm đồng minh chiến lược của Mỹ giúp Mỹ chặn không cho Tàu vươn lên nữa, đồng nghĩa giúp Mỹ duy trì nguyên trạng "Pax Americana". "Trong chính trị quốc tế không có bạn muôn đời, không có kể thù muôn kiếp mà chỉ có quyền lợi của quốc gia" và quyền lợi của… lãnh tụ !

Nếu Nga ký hiệp ước đồng minh quân sự dứt khoát đứng hẳn về một bên, Tàu hay Mỹ, thế giới sẽ không còn "chân vạc", chỉ có "lưỡng cực". Thế "lưỡng cực" có thể dẫn đến "nhất cực" nếu liên minh Tàu-Nga thắng Mỹ hoặc liên minh Mỹ-Nga buộc Tàu phải chịu bó tay. 

Lẽ tất nhiên, Nga sẽ cố duy trì "thế chân vạc" - cho đến khi không thể duy trì được nữa - để có "triều đình riêng một góc trời" và để khỏi rơi vào tình cảnh khốn quẫn "chồn, thỏ hết, chó săn chết" hay "được chim bẻ ná, được cá quăng nơm".

"Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" không phải là độc quyền chiến lược của Tập Cận Bình . Ảnh minh họa : Thế chân vạc của 3 đại cường quân sự

"Diện" và "Điểm"

Mặc dù bị Tàu thách thức và cạnh tranh rất mạnh, Mỹ vẫn còn là đệ nhất siêu cường của thế giới. Cả Châu Âu và Châu Á đều cực kỳ quan trọng cho vị thế này của Mỹ. "Mất" Châu nào trước cũng làm Mỹ suy sụp. Suy sụp rất nhanh vì "mất" Châu này sẽ nhất thiết làm "mất" luôn cả Châu kia. 

Tại Châu Âu, đối thủ chính của Nga là Mỹ và đối thủ chính của Mỹ là Nga. Tuy nhiên Nga tự biết không đủ sức nên chiến lược của Nga không nhằm "hất" Mỹ khỏi Châu Âu. Nga chỉ đang tranh một chỗ đứng mà Nga nghĩ mình "xứng đáng" tại lục địa này. Sự khuấy động có phần hung hãn của Nga ở Châu Âu cũng không nhằm phục hồi Đế quốc cộng sản Xô Viết, một mục tiêu đã lỗi thời và vượt quá tầm tay, mà là những động thái của sách lược lấy "công" làm "thủ" trong tình cảnh "bất tiến, tắc thoái" của Nga - sau khi Liên Xô tan vỡ. Nước Nga hay Liên bang Nga, một mảnh vỡ lớn còn lại của Liên Xô, nếu không thật cứng cả đối nội và đối ngoại cũng sẽ vỡ thêm lần nữa thành những mảnh nhỏ hơn. Đó là nguy cơ có thật đối với Nga dù nhìn khách quan hay nhìn theo quan điểm của Putin. Tuy nhiên, cứng quá sẽ gặp phản ứng. Như "gieo gió thì gặt bão" - như nước Nga đang gặp "bão" ở Ukraine. Như chỗ đứng "xứng đáng" mà Nga muốn áp đặt tại Châu Âu đã và đang bị những đối thủ của Nga chống lại.

Tại Châu Á, đối thủ chính của Mỹ là Tàu và đối thủ chính của Tàu là Mỹ. Khác với Nga, Tàu có tham vọng vĩ đại hơn rất nhiều. Tàu ở thế công không phải thế thủ. Mặc dù bề ngoài mục tiêu của Tàu có vẻ khiêm tốn và chính đáng : "thâu hồi Đài Loan để giải quyết chuyện tranh chấp nội bộ nước Tàu, chấm dứt nội chiến, thống nhất tổ quốc". Tuy nhiên ai cũng thấy kết quả sẽ không dừng ở đấy. Một khi Đài Loan và Hoa lục hợp nhất thành một khối, thế trận ở Châu Á hoàn toàn đảo lộn. Vô cùng lợi cho Tàu. Vô cùng hại cho Mỹ.

Sự quan trọng của Đài Loan không chỉ là một hải đảo 36 ngàn cây số vuông, 24 triệu dân, thịnh vượng, tiên tiến mà còn ở vị trí chiến lược nằm án ngữ hải đạo huyết mạch nối liền Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Vị trí chiến lược này của Đài Loan có giá trị được nhân lên gấp nhiều lần sau khi Tàu đã hoàn tất việc độc chiếm và quân sự hóa gần như toàn bộ Biển Đông bất chấp sự phản đối vô vọng của Mỹ, đồng minh của Mỹ và hầu hết các nước trên thế giới.

Đài Loan giống như một hàng không mẫu hạm khổng lồ, không bao giờ chìm, lợi hại gấp mấy chục lần tất cả các hàng không mẫu hạm của Mỹ gộp lại. 

"Mất" Đài Loan, sẽ đặt Nhật và Nam Hàn - đồng minh quan trọng nhất của Mỹ tại Châu Á, nơi Mỹ có căn cứ quân sự - trong tình trạng bị uy hiếp nghiêm trọng.

Con đường giao thương tiếp tế sinh tử trên biển cho 2 nước này có thể bị Tàu phong tỏa bất cứ lúc nào, cắt đứt dễ dàng như trở bàn tay. Thiếu dầu, thiếu khí đốt, thiếu phân bón, thiếu thực phẩm, thiếu gạo, thiếu nguyên liệu… gần 180 triệu người Nhật, người Hàn lúc ấy sẽ phải chọn giữa chết rét, chết đói và kéo cờ trắng. 

Mất Đài Loan là Mỹ mất Đông Bắc Á. Sự hiện diện vốn đã yếu ớt của Mỹ ở Đông Nam Á cũng cáo chung rất sớm.

Lấy Đài Loan như vậy, đối với Tàu, không phải chỉ để thống nhất tổ quốc như tuyên truyền và kích động người dân mà chủ yếu là nhằm trục xuất Mỹ ra khỏi Châu Á rồi thừa thắng xông lên thay thế Mỹ làm đệ nhất siêu cường hay bá chủ thế giới.

Nói một cách khác, trên toàn thế giới, Tàu là địch thủ chính của Mỹ, không phải Nga. Thách đố lớn nhất của Mỹ nằm ở Châu Á, không phải Châu Âu. Đối với Mỹ, trận đấu Đài Loan ở Châu Á phải coi là "điểm", chiến trường Ukraine ở Châu Âu chỉ nên coi là "diện".

Sự quan trọng của Đài Loan không chỉ là một hải đảo 36 ngàn cây số vuông, 24 triệu dân, thịnh vượng, tiên tiến mà còn ở vị trí chiến lược nằm án ngữ hải đạo huyết mạch nối liền Đông Bắc Á và Đông Nam Á.

Địa Lợi là then chốt

Đương đầu với Tàu trên toàn cầu, Mỹ, nói chung, có một số lợi thế - nhiều đồng minh, nhiều căn cứ, nhiều hàng không mẫu hạm (tầu sân bay), nhiều bom nguyên tử và TẠM THỜI có thể in tiền đô la xài khắp thế giới, v.v. - nên vẫn được coi là siêu cường số 1, nhưng riêng ở Đông Á (gồm cả Đông Bắc Á và Đông Nam Á) thì Mỹ lại ở thế yếu vì không thể tập trung đủ lực lượng quân sự để đối phó với một địch thủ rất mạnh và có chiến lược tận dụng yếu tố ĐỊA LỢI, tức là "gần nhà" với khả năng huy động nhân, vật lực gần như vô giới hạn. Đài Loan là đấu trường tại một vùng địa lợi do Tàu chủ động chọn lựa vì tầm quan trọng chiến lược để, nếu thắng, sẽ mở ra một cuộc diện hoàn toàn mới có lợi cho Tàu. Nếu thắng, Tàu sẽ ở trong "thế chẻ tre" như Nhật sau trận Pearl Harbour, như Liên Xô sau Stalingrad.

Mỹ có thừa đầu đạn hạt nhân, thừa bom nguyên tử để tiêu diệt toàn bộ nước Tàu 19 lần. Tàu chỉ có đủ hạt nhân, nguyên tử đủ để tiêu diệt toàn bộ nước Mỹ một lần. Nhưng 19 lần hay một lần, trong trường hợp này, khác nhau thế nào ? Ưu thế mà không hẳn là ưu thế.

Đồng minh trong "bộ tứ Kim Cương" (QUAD) của Mỹ chỉ có Nhật và Úc là "đáng tin cậy" còn Ấn Độ thì "khả nghi". Đáng tiếc, Nhật, Úc đều không phải là cường quốc quân sự. Nhật ngày nay không phải Nhật trong thế chiến thứ hai, cả về tinh thần lẫn sự chuẩn bị chiến tranh. Ấn Độ có vũ khí nguyên tử tạm đủ cho mục đích "gián chỉ" nhưng trong chiến tranh quy ước Ấn Độ ở dưới thấp, Tàu ở trên cao (Tây Tạng) nên Ấn Độ sợ chiến tranh với Tàu hơn là Tàu sợ chiến tranh với Ấn Độ. Đại quân của Ấn Độ vừa không có kinh nghiệm vừa không có khả năng "vạn lý trường chinh" vượt Hy Mã Lạp Sơn tiến vào sâu vào đất Tàu. Thêm nữa, người Ấn, theo đạo Bà La Môn, tin vào nhân quả, luân hồi không thích đánh nhau, chưa kể Tàu đã chuẩn bị sẵn cho Pakistan ngáng chân Ấn Độ. Khi "hữu sự", nhiều phần là Ấn Độ giữ thái độ "vô can".

Khối AUKUS (Australia-UK-US) phảng phất lá bài chủng tộc Anglo-Saxon nhưng New Zealand, Canada lại chọn đứng ngoài. AUKUS vừa trùng hợp với các tổ chức đồng minh khác của Mỹ vừa gây thêm chia rẽ nội bộ các nước đồng minh nên sẽ không có nhiều tác dụng. Trường hợp Pháp mới đây phản đối Úc hủy bỏ hợp đồng chế tạo 12 tầu ngầm của Pháp để mua tầu ngầm nguyên tử do Anh, Mỹ phối hợp cung cấp là một thí dụ.

Các nước Anh, Pháp, Đức nói riêng, các nước NATO Châu Âu nói chung cũng không có trọng lượng đáng kể ở vùng Đông Á. Chỉ đoàn kết miệng với Mỹ trong việc đối phó với sự bành trướng của Tàu. Khác Mỹ, vì lý do lịch sử, địa lý, tương quan lực lượng và cả thành kiến, các nước này cảm thấy mối nguy Nga gần gũi và hiển nhiên hơn mối nguy Tàu, chưa kể bị Tàu dùng tiền hay các lợi ích kinh tế để mua chuộc và phân hóa. Chiến thuật "đi đêm" hay "đối tác song phương" với từng nước Châu Âu xem ra khá hiệu quả với Tàu.

Kinh nghiệm chiến tranh Triều Tiên, chiến tranh Việt Nam, chiến tranh Iraq, chiến tranh Afghanistan… cho thấy Mỹ, trên lý thuyết, có khá nhiều đồng minh nhưng thực tế là Mỹ luôn luôn phải đảm đương 90% hay 95% gánh nặng của các cuộc chiến tranh mà Mỹ dẫn đầu.

Nếu xung đột quân sự Mỹ - Tàu bùng nổ lần này, Mỹ cũng chỉ có thể trông cậy vào… Mỹ, khó có thể trông cậy vào các ông "thợ vịn" đồng minh - bất kể Âu hay Á.

Như vậy vấn đề là Mỹ còn đủ mạnh hay không ? Nhất là một nửa nước Mỹ lại cầu mong nửa kia bị thua kẻ thù của nước Mỹ cho… bõ ghét hoặc cho "phe ta" thừa dịp "mượn gió bẻ măng" lên nắm chính quyền.

Ai "thượng phong" và ai "hạ phong" ?

Nếu chiến tranh quy ước xẩy ra ở Đông Á, hỏa lực của Tàu, sau nhiều năm "canh tân", "hiện đại hóa", "thao quang dưỡng hối", có thể không kém gì Mỹ hoặc giả sử còn kém hơn Mỹ một chút về phẩm chất nhưng lại hơn hẳn Mỹ về số lượng trong đấu trường Đông Á.

Mỹ, từ lâu, được xem là có ưu thế về Hải quân và Không quân nhưng Lục quân không địch lại bộ binh đông như kiến của Tàu. Trong chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) Mỹ và 15 nước đồng minh như Anh, Pháp, Canada, Turkey, Netherland, Australia, Thái Lan, Phi Luật Tân, Bỉ, Hy Lạp… đã kinh nghiệm xương máu về chiến thuật "biển người" của Tàu. Sau 3 năm chinh chiến, chính Mỹ đã chủ động đề nghị ngưng bắn để thương thuyết chứ không phải nước Tàu "khố rách áo ôm" của những ngày xa xưa ấy. 

Tàu mất một triệu quân chẳng hề hấn gì, Mỹ mất 100 ngàn quân thì Tổng thống Mỹ bay chức. Trong chiến tranh, Dân chủ thất thế trước Độc tài ở điểm chiến lược này.

Nếu bây giờ chiến tranh Mỹ-Tàu bùng nổ và mở rộng thì ngay cả (giả sử) các nước Đông Nam Á đều chọn đứng về phía Mỹ, Mỹ cũng chỉ có thể miễn cưỡng bảo vệ được các quốc gia hải đảo như Phi Luật Tân, Nam Dương, Brunei nhưng chỉ có thể chống mắt đứng nhìn quân Tàu tràn ngập 7 nước Đông Nam Á còn lại là Việt Nam, Miến Điện, Thái Lan, Mã Lai, Singapore, Lào, Cao Miên. Các nước này đều quá yếu so với Tàu về mọi phương diện và là một cái gánh quá nặng cho Mỹ cưu mang. Đông Nam Á, nơi cư trú của hơn 40 triệu "Hoa kiều hải ngoại" đang kiểm soát 80% kinh tế toàn vùng, đúng là sân sau của Tàu trong khi cách xa Mỹ nửa vòng trái đất. Tàu có thể đưa 3 triệu quân đến chiến trường trong vòng một tháng, Mỹ cần 2 năm. Nước xa không cứu được lửa gần !

10 năm, 15 năm trước đụng độ Hải quân, Không quân với Tàu chắc chắn Mỹ thắng, bây giờ thì không chắc chắn nữa, nhất là đụng độ trong vùng tranh chấp Đài Loan nơi Mỹ đã mất hết các căn cứ quân sự lân cận trong vùng như Cam Ranh, Long Bình, Pattaya, Utapao, Clark, Subic Bay… sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc. Lực lượng đồn trú của Mỹ tại Nhật và Nam Hàn không đủ để đối phó với thế trận của Tàu ngoài ra chính những căn cứ này cũng có thể bị uy hiếp vì nằm trong tầm tác xạ hỏa tiễn tầm trung của Tàu. 

10 năm, 15 năm trước đụng độ Hải quân, Không quân với Tàu chắc chắn Mỹ thắng - Ảnh minh họa : Sơ đồ căn cứ quân sự Mỹ bao quanh Tàu vòng đai 1 và vòng đai 2

Tàu đã quân sự hóa Biển Đông với một tốc độ chóng mặt, công khai, chẳng còn thấy cần cải chính khi bị tố cáo – lấp biển làm thêm đảo nhân tạo, xây phi trường cho chiến đấu cơ, lập vùng nhận dạng phòng không, thiết lập các dàn hỏa tiễn, đối hạm, phòng không, các căn cứ hải quân, căn cứ tầu ngầm, cơ sở quân sự, hành chánh đủ loại, tuần tiễu, tuần tra đêm ngày, trên trời dưới nước… phối hợp các căn cứ này với các căn cứ ở đảo Hải Nam, các căn cứ trên đất liền dọc duyên hải Trung Hoa suốt từ Mãn Châu xuống Quảng Đông làm thành một hệ thống quân sự chặt chẽ, chằng chịt, liên hoàn. Một thế trận lợi hại cho cuộc thư hùng quyết định ai sẽ là đệ nhất siêu cường hay bá chủ thế giới đã được Đảng cộng sản Tàu chuẩn bị cẩn thận trong mấy chục năm, từ thuở "ẩn mình chờ thời" cho đến khi "đối thủ biết được ý định thực của ta thì đã muộn".

Mang lực lượng từ xa đến, đối với Mỹ, có rất nhiều vấn đề. Chẳng hạn vì thiếu căn cứ, Mỹ phải trông cậy chủ yếu vào hơn chục hàng không mẫu hạm. Nhưng dù tối tân đến đâu các Tàu sân bay này cũng có kích thước quá lớn và di chuyển quá chậm nên dễ làm mục tiêu cho các loại tên lửa đạn đạo, hỏa tiễn di chuyển bằng vận tốc âm thanh, hướng dẫn bằng radar hay vệ tinh và gắn khối chất nổ khổng lồ. Chẳng hạn như các loại hỏa tiễn Đông Phong DF-21, DF-26 của Tàu có tầm bắn xa hàng ngàn cây số đã được trình diễn trong cuộc diễn binh vĩ đại ở Bắc Kinh năm 2015. Câu hỏi quan trọng là : Tàu đã sản xuất được bao nhiêu hỏa tiễn như thế ? Và độ chính xác thế nào ? Nếu Mỹ không biết hay chưa biết thì Mỹ có định mang các hàng không mẫu hạm trị giá từ 10 đến 20 tỉ đô la đến eo biển Đài Loan để thử sức với những hỏa tiễn của Tàu chỉ có giá một vài triệu hay không ?

Nếu không, làm sao bảo vệ Đài Loan và các đồng minh trong vùng ? 

Lực lượng hỏa tiễn đối không và đối hạm cùng các dàn cao xạ dầy đặc của Tàu đợi B52 của Mỹ xuất hiện còn được phối hợp với 2, 3 ngàn phi cơ xung kích sẵn sàng cất cánh từ các phi trường gần biển kể cả những phi trường tân lập trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông và phối hợp cả với những đội tầu ngầm quanh quẩn trong vùng…

Sự bố trí quân sự của Tàu tại Biển Đông và miền duyên hải Trung Hoa nói chung chuẩn bị cho cả 2 trường hợp. 

Trường hợp 1 (tối hảo) không cần bắn một phát súng : Mỹ thấy thế trận quân sự của Tàu bầy ra Mỹ không phá nổi, đành phải rút lực lượng, có ký giấy hay không. "Bất chiến tự nhiên thành" của Tôn Tử !

Trường hợp 2 : Chiến tranh bùng nổ, Tàu thắng, Mỹ triệt thoái quân sự khỏi Châu Á, có ký giấy hay không. 

Dĩ nhiên đối với Tàu Trường hợp 1 tốt hơn hẳn, không sứt mẻ, lại không bị rủi ro chiến tranh nguyên tử và có thể nó chính là phương án mà Tàu đang thực hiện "chậm rãi nhưng chắc chắn" để "bức hàng" cả Đài Loan và Mỹ.

Mỹ tất nhiên cũng rất muốn "bất chiến tự nhiên thành" giống như Tàu – "Win Without Fighting" hay "ta không cần đánh mà người chịu khuất" - nhưng Mỹ bị giới hạn và bất lợi rất nhiều mặt nên ngay cả một thế trận "trung bình", "coi được" mà các chiến lược gia của Mỹ đang cố gắng sắp xếp một cách lúng túng như "QUAD", như "AUKUS", như "Five eyes" để đối phó với thế trận của Tàu có thể cũng không hiện thực - trừ khi có một "sáng kiến chiến lược" với tầm cỡ… "Kissinger bí mật đi Tàu năm 1971" thì mới mong Tập Cận Bình phải chịu bó tay.

Cao Tuấn

(02/04/2023)

Chiến tranh Ukraine : Putin thừa nhận trừng phạt quốc tế tác hại đến kinh tế Nga

Thanh Hà, RFI, 30/03/2023

Các biện pháp trừng phạt quốc tế "có thể đem lại những hậu quả tiêu cực về trung hạn" đối với kinh tế Nga. Sau 13 tháng chiến tranh Ukraine và một chục đợt trừng phạt liên tiếp của phương Tây, ngày 29/03/2023 tổng thống Vladimir Putin lần đầu tiên nhìn nhận như trên và ra lệnh cho chính phủ "nhanh hành động" để bảo đảm một mức "tiêu thụ nội địa chắc chắn". 

Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì một cuộc họp qua video với các thành viên chính phủ, ngày 29/03/2023 via Reuters - sputnik

Đến nay chủ nhân điện Kremlin luôn khẳng định các biện pháp trừng phạt của Âu, Mỹ nhắm vào kinh tế Nga phản tác dụng, do chúng đè nặng lên kinh tế của chính các quốc gia phương Tây.

Thông tín viên đài RFI từ Moskva Anissa El Jabri ghi nhận, một thay đổi quan trọng trong lập trường của Nga :

Từ nhiều tháng qua, tại Nga, mỗi lần chính quyền được hỏi về các biện pháp trừng phạt mới phương Tây ban hành, Moskva luôn đưa ra một câu trả lời gần như rập khuôn. Đó là những biện pháp ấy làm tổn thương chính kinh tế của phương Tây nhiều hơn là đánh vào nước Nga. Tham dự các diễn đàn kinh tế hay phát biểu trước các doanh nhân, ông Putin luôn tự hào về sức kháng cự của kinh tế Nga, về thành công trong chiến lược xoay trục sang Châu Á. Do vậy, tuyên bố của tổng thống Nga nhân cuộc họp với chính phủ được chiếu trên đài truyền hình, cho thấy lập trường đã thay đổi hẳn.

Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh : "mọi người phải phản ứng nhanh, không vì những thủ tục hành chính mà gây chậm trễ vô ích. Những giới hạn bất hợp pháp áp đặt lên kinh tế Nga trong trung hạn có thể đem lại hậu quả tiêu cực. Do vậy chúng ta cần bảo đảm nhu cầu tiêu thụ nội địa phải tăng lên một cách lâu dài".

Từ đầu cuộc xung đột Ukraine, tổng thống Nga đã ban hành nhiều biện pháp để đối phó, chẳng hạn như mở rộng các khoản trợ cấp xã hội vào lúc mà các hãng xưởng của Tây Phương đóng cửa. Nhiều chỉ số kinh tế vẫn khá tốt, thí dụ như tỉ lệ thất nghiêp đang ở mức thấp nhất, lạm phát trong tầm kiểm soát của chính quyền sau khi đã tăng lên tới 20% hồi năm ngoái nay còn có 4% tính cho cả năm.

Vấn đề đặt ra là phương Tây tiếp tục gia tăng áp lực. Thổ Nhĩ Kỳ hay Kazakhstan đến nay không trừng phạt kinh tế Nga nhưng những quốc gia này liên tục nhận được những tín hiệu, đặc biệt là từ phía Hoa Kỳ, nhắc nhở rằng không được giúp Moskva lách lệnh trừng phạt. Trao đổi mậu dịch của Thổ Nhĩ Kỳ và Kazakhstan với Nga đã tăng mạnh trong năm 2022. 

Moskva chuẩn bị công luận cho một cuộc chiến lâu dài 

Trong bối cảnh đó phát ngôn viên phủ tổng thống Nga, Dmitri Peskov trong cuộc họp báo hôm 29/03/2023 tuyên bố phương Tây "khởi động một cuộc chiến hỗn hợp lâu dài nhắm vào nước Nga", cho nên người dân Nga phải đoàn kết bên tổng thống Putin. Theo nhà chính trị học Maxim Trudolyubov, trung tâm nghiên cứu Mỹ Wilson Center, được nhật báo Anh The Guardian trích dẫn, điện Kremlin chuẩn bị công luận cho một cuộc chiến "bất tận" với phương Tây vào lúc Nga đang sa lầy trên chiến trường Ukraine. 

Thanh Hà

*************************

Nga triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật : yếu tố Belarus và Trung Quốc

Anh Vũ, RFI, 29/03/2023

Cuối tuần qua, một lần nữa tổng thống Nga Vladimir lại khuấy động dư luận thế giới với thông báo triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ đồng minh Belarus. Động thái leo thang đe dọa nhằm vào phương Tây này không gây nhiều ngạc nhiên nhưng nói nhiều điều về mối quan hệ giữa Nga và hai đồng minh chủ chốt hiện nay là Belarus và Trung Quốc.

Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko (trái) với thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Bắc Kinh. Ảnh chụp ngày 01/03/2023. AFP – Maxim Guchek

Đã trở nên quen thuộc, từ đầu cuộc chiến tranh tại Ukraine, mỗi khi phương Tây dấn thêm bước mới trong việc hậu thuẫn Ukraine khiến Nga gặp khó khăn trên chiến trường, là Moskva lại giương quân bài vũ khí hạt nhân nhằm chặn đà ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine. Không ít nhà quan sát cho rằng thông báo của ông chủ điện Kremlin là để đáp trả việc Anh Quốc dự định cung cấp các loại đạn pháo có chứa uranium nghèo, cho dù giữa vũ khí hạt nhân chiến thuật và đạn uranium nghèo không có gì liên quan. Đây là cách hành động thường thấy ở ông Putin : đối thủ đe dọa một thì mình phải đáp lại mạnh hơn nhiều lần.

Hôm 28/03, Minsk đã xác nhận các vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga sẽ được triển khai ở Belarus. Một câu hỏi được dư luận đặt ra là vì sao Belarus lại dễ dàng chấp nhận để Nga triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình ?

Quyết định của Minsk được giải thích là để đáp trả các sức ép ngày càng lớn của phương Tây đối với Belarus từ nhiều năm nay, từ trừng phạt, cô lập đến việc NATO tăng cường quân sự gần biên giới. Theo Minsk, đó là những nỗ lực của phương Tây nhằm lật đổ chế độ của Alexander Lukashenko. Tổng thống Belarus đã được Vladimir Putin cứu thoát trong cuộc nổi dậy của dân chúng hồi năm 2020. 

Chính quyền Belarus quả quyết rằng quyết định này không hề đi ngược lại các thỏa thuận quốc tế chống phổ biến vũ khí hạt nhân và đây là một trong những cảnh cáo cứng rắn nhất của Moskva đối với phương Tây. Cũng cần phải nhắc lại là Belarus đã chuẩn bị từ trước "sân bãi" cho quyết định mới đây của tổng thống Nga. Từ năm 2022, tổng thống Alexander Lukashenko đã cho sửa đổi Hiến pháp để có thể tiếp nhận triển khai vũ khí hạt nhân Nga trên lãnh thổ Belarus.

Thông cáo của của bộ ngoại giao Belarus ngày 28/3 ghi rõ trong hoàn cảnh hiện nay, xuất phát từ những nguy cơ và lo ngại chính đáng về vấn đề an ninh quốc gia mà "Belarus phải đáp lại bằng cách tăng cường năng lực an ninh và quốc phòng của mình". Với Moskva, thì việc triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Belarus, càng khẳng định nước này đang hội nhập toàn diện với nước Nga.

Một dấu hiệu khác được giới quan sát chú ý là động thái đe dọa hạt nhân mới này được Putin tung ra vào thời điểm không lâu sau chuyến thăm Moskva của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong chuyến thăm ba ngày đó, chủ tịch Trung Quốc và tổng thống Nga đã khẳng định mối quan hệ "đặc biệt" giữa hai nước Vì thế mà nhiều câu hỏi được đặt ra về lập trường của Trung Quốc và mối quan hệ Nga -Trung xung quanh căng thẳng mới về vũ khí hạt nhân. Phần đông các chuyên gia đều cảm thấy ngạc nhiên khi mà trong chuyến thăm đó, ông Tập Cận Bình và Vladimir Putin đã ghi vào thông cáo chung quan điểm "một cuộc chiến tranh hạt nhân không bao giờ được xảy ra" và hai bên, cùng là cường quốc hạt nhân, cam kết không triển khai vũ khí hạt nhân bên ngoài lãnh thổ của mình. Truyền thông ở phương Tây lập tức nêu thắc mắc : Phải chăng Kremlin đã hành động với sự thỏa thuận của Bắc Kinh ? Hay là tổng thống Nga đã xỏ mũi đồng minh Trung Quốc ? Giới chuyên gia đều cho rằng khó có câu trả lời thấu đáo cho vấn đề này. Có một điểm dễ thấy đó là Bắc Kinh vẫn luôn giữ thái độ mập mờ về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, muốn lợi dụng cuộc chiến tranh này để đạt được mục đích kép. Một mặt có được độc quyền quan hệ kinh tế với Nga đang trong thế cô lập vì bị bao vây cấm vận của phương Tây, mặt khác làm suy yếu tối đa các đối thủ của chính của mình, nhưng không hẳn là kẻ thù, là các cường quốc phương Tây.

Bắc Kinh không dại gì để bị lôi vào chiến tranh, đồng thời không thể áp đặt lập trường hay cách hành xử của Vladimir Putin. Có điều chắc chắn là Trung Quốc và Belarus vẫn luôn là đồng minh của Nga và tất cả đều có chung một mục đích : Làm sao để phương Tây suy yếu.

Anh Vũ

*************************

Nga tố cáo Ukraine oanh kích Melitopol và triển khai tên lửa phóng bom nhỏ của Mỹ

Minh Anh, RFI, 29/03/2023

Phải chăng chiến dịch phản công của Ukraine đã bắt đầu ? Truyền thông Nga hôm 29/03/2023 cho biết, lực lượng vũ trang Ukraine đã pháo kích thành phố Melitopol, đông nam Ukraine, bị Nga chiếm đóng từ một năm qua.

Cầu Konstantinovka ở Melitoplo bị phá hủy (ảnh chụp tháng 2/2022) © Anissa El Jabri - RFI

Hãng thông tấn TASS của Nga, dẫn lời các quan chức do điện Kremlin bổ nhiệm cho biết, các cuộc oanh kích của quân đội Ukraine đã làm hư hại hệ thống cung cấp điện cho thành phố và Melitopol cũng như ở nhiều ngôi làng xung quanh bị mất điện. Ngoài ra, một nhà kho để đầu máy xe lửa đã bị phá hủy nhưng không có thương vong. 

Thông tin này cũng được Ivan Fedorov, cựu thị trưởng thành phố Melitopol, hiện đang sống tị nạn, xác nhận. Trên mạng xã hội Telegram, ông cho biết có nhiều tiếng nổ đã vang lên tại thành phố. 

Reuters lưu ý, Melitopol chỉ cách trung tâm khai thác hạt nhân Zaporijjia 120 km về phía đông nam. Cuộc tấn công diễn ra vào lúc tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử AIEA, Rafael Grossi hôm nay đến thanh tra cơ sở hạt nhân lớn nhất Châu Âu ở Ukraine. 

Hệ thống phóng bom nhỏ GLSDB của Mỹ xuất hiện trên chiến trường Ukraine 

Cũng theo Moskva, hôm qua, hệ thống phòng không Nga đã bắn hạ 18 tên lửa Himars và nhất là một tên lửa GLSDB, mà Hoa Kỳ đã hứa cung cấp cho Ukraine hồi đầu tháng 2/2023. 

AFP giải thích, GLSDB (Ground Launched Small Diameter Bomb) là những loại bom kích cỡ nhỏ nhưng có độ chính xác cao, do hãng Boeing của Mỹ và Saab Thụy Điển đồng chế tạo, được phóng đi bằng tên lửa, có thể bay xa đến 150 km và đe dọa các vị trí của Nga, đặc biệt là các kho đạn dược, nằm sâu sau các đường chiến tuyến.

Hiện tại, Ukraine chưa đưa ra một thông tin nào về việc triển khai loại vũ khí này. Nhưng thông báo của Nga là một xác nhận đầu tiên về việc Mỹ giao GLSDB cho Ukraine. Thông báo này được đưa ra một ngày sau việc Anh, Mỹ và Đức xác nhận đợt giao xe tăng chiến đấu – những phương tiện thiết yếu cho Kiev để tiến hành tham vọng giành lại lãnh thổ. 

Minh Anh

Quân Nga càng thất thế, án tù cho người phản chiến càng nặng

Le Figaro cho biết "Ở chiến trường Bakhmut, Mi-8 của Ukraine quấy rối quân đội Nga", dù những chiếc trực thăng này đôi khi tuổi đời còn lớn hơn phi công. Tại nước Nga, xu hướng trừng phạt ngày càng nặng nề đối với các công dân phản đối cuộc xâm lăng Ukraine. Le Monde nêu ra trường hợp một người cha bị án tù vì con gái vẽ những hình ảnh chống chiến tranh.

Các quân nhân của lữ đoàn 18 Không quân Ukraine tiếp nhiên liệu và bảo dưỡng trực thăng tại một sân bay ở Donetsk, sau khi quay về từ chiến trường, ngày 25/03/2023. Reuters – Violetta Santos Moura

Máy bay cổ lỗ sĩ, Ukraine vẫn gây khó cho quân Nga ở Bakhmut

Đặc phái viên Le Figaro mô tả, từ một căn cứ không quân ở miền đông Ukraine mà địa điểm được giữ bí mật, ba chiếc trực thăng Mi-8 cất cánh. Điểm đến là Bakhmut, với nhiệm vụ phá hủy các kho đạn và thiết giáp của kẻ thù. Các phi công xuất kích đến thậm chí ba lần trong ngày trên những chiếc Mi-8 và Mi-24 cũ kỹ từ thời Liên Xô, vẫn phải thường xuyên tu bổ. Người trẻ nhất chưa đầy 22 tuổi, và chưa có nhiều phi vụ trước cuộc xâm lăng, nhưng Ukraine rất cần phi công. Ivan, tình nguyện quân cách đây một năm còn là nhân viên bán đồ nội thất ở Ba Lan, cho biết ở miền trung Ukraine có những người thân Nga theo dõi và chỉ điểm, nên tại Kharkiv đã ba lần phải dời căn cứ.

Một giờ sau, ba chiếc trực thăng quay về an toàn. Các phi công vừa bước xuống là nhóm kỹ thuật viên vội vã chạy đến đổ đầy xăng, gắn những quả rốc-kết mới bên sườn. Đại úy Olexandr giải thích : "Không thể để mất thời gian. Mỗi phi vụ nhằm hủy diệt các mục tiêu, có nghĩa là cứu mạng những người lính Ukraine đang chiến đấu trên mặt đất. Đôi khi trực thăng được dùng để chở thiết bị hay thương binh, nhưng chủ yếu nhằm tác chiến. Tuy Mi-8 được sản xuất để vận chuyển, nhưng nay tất cả máy bay của Không quân Ukraine đều được cải tiến để chiến đấu". Dù chỉ có những loại rốc-kết không có hệ thống dẫn đường, nhưng họ cũng hoàn thành nhiệm vụ. Trực thăng phải bay rất thấp để tránh bị phát hiện, lộ trình luôn được thay đổi.

Không quân Nga có số phi cơ tiêm kích gấp sáu lần so với Ukraine, nhưng đã bị mất nhiều phi công kinh nghiệm, nhiều chiến đấu cơ và trực thăng nên nay không dám bay vào không phận Ukraine. Theo bộ quốc phòng Ukraine, Moskva đã dùng đến tiêm kích thế hệ thứ năm Su-57, nhưng chỉ thả hỏa tiễn tầm xa từ không phận Nga. Cho đến nay, chưa có nước nào viện trợ máy bay do phương Tây sản xuất, chỉ mới có Anh cho Kiev ba chiếc Westland Sea King loại biên chế. Nhưng vào đầu tháng này, có những phi công Ukraine đến Hoa Kỳ, có thể được đào tạo điều khiển F-16 và Pháp cũng đã huấn luyện khoảng 30 người sử dụng oanh tạc cơ Mirage 2000.

Nga : Lãnh án tù vì con gái vẽ tranh chống cuộc chiến Ukraine

Tại Nga, chính quyền gia tăng đàn áp những người chống chiến tranh. Vụ một người cha phải ra tòa vì con gái 13 tuổi vẽ hình phản đối cuộc chiến ở Ukraine đã gây nhiều xúc động trong xã hội. Ngày thứ Ba 28/03, ông Alexei Moskalev, 54 bị tòa án vùng Tula ở phía nam Moskva xét xử vì tội "làm mất uy tín" quân đội Nga và bị kết án hai năm tù ở. Có điều bản án được tuyên trong lúc bị cáo vắng mặt. Đêm trước ngày ra tòa, ông Moskalev, bị quản thúc tại gia, đã gỡ vòng điện tử và trốn mất. Nhà báo Marina Ovsiannikova, được biết đến qua vụ giơ biểu ngữ chống chiến tranh ngay trên truyền hình Nga, cho biết Moskalev đang ở một nơi an toàn. Nhưng bản tin mới nhất của AFP cho hay Alexei Moskalev đã bị bắt tại Belarus hôm nay.

Mọi rắc rối đến từ tháng 4/2022, khi cô con gái 13 tuổi Maria Moskaleva từ chối vẽ tranh gởi đến những người lính Nga, thay vào đó cô bé vẽ một gia đình Ukraine dưới bom Nga. Bị bà hiệu trưởng tố cáo, một năm qua khi thì bị bắt, khi bị xét nhà, người cha gà trống nuôi con sau đó không được gặp con gái. Maria bị đưa vào trại mồ côi, nhưng hôm cha ra tòa cô bé cũng đăng lên một bức hình với dòng chữ "Ba là người hùng của con". Dù báo chí nhà nước im lặng, đông đảo người dân đã kéo đến trước tòa để ủng hộ Alexei Moskalev. Một kiến nghị trên mạng thu thập được trên 145.000 chữ ký, bất chấp không khí đàn áp.

Trường hợp trên đây cho thấy xu hướng trừng phạt ngày càng nặng nề kể từ giữa tháng Ba, đối với những người chống lại cuộc xâm lăng Ukraine. Một thanh niên 22 tuổi ném bom xăng vào một văn phòng tuyển quân : 13 năm tù, một sĩ quan quản giáo chạy sang Kazakhstan vì phản đối chiến tranh : sáu năm rưỡi, một sinh viên đăng bài diễn văn của Zelensky : tám năm rưỡi…

Nhưng có một ca đặc biệt được khoan hồng : Daniil Frolkine chỉ bị năm năm rưỡi, nhưng là tù treo. Người lính này bị báo chí Nga lưu vong nhận diện trong các vụ thảm sát ở ngoại ô Kiev tháng 2 và tháng 3 năm ngoái, và cũng là người duy nhất nhìn nhận đã sát hại thường dân. Tòa án quân sự ở Khabarovsk kết tội anh ta là… "tung tin sai lạc".

Moskva đe dọa Armenia nếu tham gia ICC

Le Monde cũng cho biết, Moskva đe dọa trả đũa Armenia nếu nước này tham gia Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Vladimir Putin sắp tới có thể bị cấm đặt chân vào Armenia, nước đồng minh của Nga. Viễn cảnh này không thể loại trừ, từ khi Tòa Bảo hiến Armenia hôm 24/03 cho rằng Quy chế Roma là hợp hiến, mở đường cho việc phê chuẩn để tham gia Tòa án Hình sự Quốc tế. Bộ ngoại giao Nga tuyên bố quyết định trên đây là "không thể chấp nhận được", phát ngôn viên Kremlin khẳng định Moskva sẽ thảo luận về những hệ quả với Erevan.Theo nhà đấu tranh nhân quyền Artur Sakunts, tạo điều kiện cho việc bắt giữ Putin nằm trong lợi ích của Armenia. Đây sẽ là bước ngoặt trong quan hệ hai nước.

Nhà phân tích Narek Minasyan của Trung tâm Orbeli ở Erevan giải thích đây chỉ là một sự trùng hợp, vì tiến trình của Tòa Bảo hiến đã có từ lâu, không liên quan đến lệnh truy nã Vladimir Putin của ICC. Một nhà ngoại giao Châu Âu nhận xét, rất khó ngáng chân nhà lãnh đạo một nước mà Armenia bị lệ thuộc nhiều như thế, cho dù Erevan đã cấm nhập cảnh một số chiếc loa tuyên truyền của Kremlin.

Tổng thống Đài Loan : "Chúng tôi chẳng khiêu khích ai !"

Nhìn sang Châu Á, Le Figaro coi chuyến công du Châu Mỹ sắp tới của tổng thống Đài Loan là "hoạt động ngoại giao tế nhị". Bà Thái Anh Văn thăm Guatemala và Belize, hai quốc gia chính thức công nhận Đài Loan, và quá cảnh Hoa Kỳ. Bà sẽ gặp lãnh tụ Cộng hòa tại Hạ Viện là Kevin McCarthy, bảy tháng sau chuyến thăm đầy sóng gió của bà Nancy Pelosi.

Như thường lệ, Bắc Kinh cao giọng đe dọa, nhưng bà Thái thản nhiên trả lời : "Chúng tôi sẽ không lùi bước và cũng chẳng khiêu khích ai cả". Để làm phức tạp thêm tình hình, cựu tổng thống Mã Anh Cửu đi thăm Hoa lục 12 ngày "với tư cách cá nhân", nhưng lại được các quan chức Trung Quốc tiếp đón tại Thượng Hải hôm thứ Hai 27/03. Chủ tịch Quốc dân đảng nói rằng : "Trách nhiệm của người Hoa hai bên bờ eo biển là phải giữ gìn hòa bình". Việc ông đánh đồng người Đài Loan với Trung Quốc là chủ đề luôn gây tranh cãi.

"Ngoại giao chi phiếu" kéo Trung Mỹ về phía Bắc Kinh

Le Monde nhận thấy "Trung Mỹ đang ngả về phía Trung Quốc". Vùng đất nơi Đài Bắc có nhiều đồng minh nhất vào giữa những năm 2000, lần lượt đổi màu. Khởi đầu là Costa Rica năm 2007, rồi đến Panama, Salvador, Cộng hòa Dominica, Nicaragua. Chuyên gia Marisela Connelly ở Mêhicô lưu ý, trường hợp Nicaragua và Salvador có yếu tố chính trị, vì lãnh đạo của hai nước này bị phương Tây chỉ trích. Nhưng các nước còn lại chỉ vì lý do kinh tế, dù thường xuyên nhận được sự giúp đỡ về tài chánh và công nghệ của Đài Loan.

Mới nhất là Honduras loan báo cắt đứt quan hệ với Đài Bắc, sau khi đòi hỏi một món tiền lớn nhưng không được đáp ứng. Bà Connelly lo rằng Guatemala, nền kinh tế lớn nhất Trung Mỹ sẽ không còn chống chọi được bao lâu nữa trước "ngoại giao chi phiếu" của Bắc Kinh. Hoa Kỳ đang cố gắng vận động giữ lại thành trì cuối cùng của Đài Loan trong khu vực.

Vật giá tăng, người Pháp thay đổi cách ăn uống

Khủng hoảng xã hội tiếp tục là đề tài hàng đầu của báo chí Pháp. Le Figaro đặt câu hỏi "Phải chăng thủ tướng Borne và các nghiệp đoàn không thể đối thoại ?". Libération điều tra về sự chậm trễ đến hai tiếng đồng hồ của y tế cấp cứu ở Sainte-Soline. La Croix cho biết "Những thành phố nhỏ cũng sôi sục". 

Về kinh tế, Le Monde nhận thấy "lạm phát làm xáo trộn thói quen ăn uống" của người Pháp. Theo INSEE, giá thực phẩm trong tháng Hai đã tăng 14,8 % so với cùng kỳ năm ngoái. Chi tiêu cho ăn uống, kể cả ngoài hàng quán, giảm 4,6 % trong năm 2022. Các quầy hàng thịt, cá, thịt nguội ế ẩm hẳn đi ; khách đi siêu thị chỉ mua những món hàng có thương hiệu khi được khuyến mãi ; chọn thịt heo, gà và trứng thay cho thịt bò. Những món ăn công nghiệp làm sẵn được chuộng hơn do tiết kiệm so với nấu tại nhà khi điện, gaz, nguyên liệu đều tăng giá. Trong khi đó giá cả sẽ còn tăng nữa trong những tuần lễ tới.

Trí thông minh nhân tạo sẽ lấn lướt con người ?

Les Echos chạy tựa lớn "Trí thông minh nhân tạo : Tiếng kêu báo động của những ngôi sao ngành công nghệ". Nhật báo kinh tế cho đăng trên trang web toàn văn lá thư ngỏ kêu gọi tạm ngưng nghiên cứu trí thông minh nhân tạo (AI) trong ít nhất sáu tháng. Khoảng 1.100 chuyên gia trong đó có những tên tuổi như ông chủ SpaceX Elon Musk, bày tỏ lo ngại trước nguy cơ nhân loại mất kiểm soát AI.

Các chuyên gia dẫn chứng những nghiên cứu khoa học, lo sợ sẽ đi quá xa, cho rằng trí thông minh nhân tạo (AI) cần phải được kế hoạch hóa và quản lý một cách thận trọng. Họ sợ hãi một cuộc chạy đua giữa các phòng thí nghiệm AI để phát triển các hệ thống mạnh mẽ hơn bao giờ hết, mà không ai – kể cả những người tạo ra chúng – có thể kiểm soát.

Lá thư đặt ra một số câu hỏi, có nên để tràn ngập những thông tin tuyên truyền, dối trá hay không ? Có nên tự động hóa tất cả các công việc ? (Nghiên cứu gần đây của Goldman Sachs cho rằng AI có thể đe dọa 300 triệu việc làm trên toàn thế giới). Thậm chí có nên phát triển những hệ thống không phải con người mà một ngày nào đó có thể đông đảo hơn, thông minh hơn và thay thế được chúng ta hay không ?

Bức thư được đưa ra vào thời điểm quan ngại ngày càng tăng khi AI tiến bộ với tốc độ ấn tượng, sau khi bản cập nhật mới nhất của ChatGPT được lưu hành. Bản thân Sam Altman, lãnh đạo của OpenAI, công ty đã trình làng ChatGPT, cũng thừa nhận "hơi sợ" tác phẩm của mình nếu nó được "sử dụng cho các cuộc tấn công mạng hoặc thông tin giả quy mô lớn". Lá thư ngỏ này hoàn toàn trái ngược với ý kiến của Bill Gates : Người đồng sáng lập Microsoft tuyên bố ChatGPT là cuộc cách mạng công nghệ lớn nhất kể từ thập niên 80.

Thụy My

Chiến tranh Nga – Ukraine đã kéo dài hơn một năm. Thiệt hại về người và của cả hai bên đều nặng, tuy nhiên Nga bị thiệt hại hơn rất nhiều, đặc biệt là quân số. Phương Tây vẫn không ngừng viện trợ, cung cấp vũ khí cho Ukraine. Khi cuộc chiến mới bắt đầu, tất cả các nước đều rất dè dặt không dám cung cấp vũ khí cho Ukraine. Bây giờ thì chẳng còn nước nào dè dặt nữa, vấn đề là cho bao nhiêu thôi. Tất cả các loại vũ khí đều đưa hết, pháo, xe tăng, vũ khí phòng không và kể cả máy bay… không thiếu thứ gì. Chỉ còn máy bay cực hiện đại chưa đưa vì cần có thời gian để đào tạo. Phi công Ukraine quen với các loại máy bay Mig hơn nên trước tiên là có Mig, còn các loại vũ khí khác thì hiện nay quân đội Ukraine đã "chuẩn hóa" theo NATO rồi. 

Sơ đồ chiến sự miền đông Ukraine một năm sau ngày quân Nga tràn vào Ukraine (27/02/2022-21/02/2023)

Lúc nào thì phản công và phản công thế nào ?

Theo các chuyên gia nhận định thì Ukraine sẽ phản công theo 3 giai đoạn.

1. Đánh vào hậu cần trước bằng các vũ khí tầm xa Himars hay bom bay định vị. Ukraine đã sản xuất được bom bay có thể bay rất xa, không dùng vũ khí của phương Tây để đánh vào sào huyệt của Nga như đã cam kết với phương Tây. Như vậy giai đoạn tới, nếu cần Ukraine có thể bắn vào sâu lãnh thổ Nga, như Nga đã làm với Kiev.

Giai đoạn 1 này đã được thử rồi nhé, đã bắn thử rồi, chưa cấp tập thôi. Đợi đấy. 

2. Dùng xe tăng hiện đại của phương Tây để tiến trước, diệt các ổ kháng cự, kết hợp với các loại pháo bắn định vị tầm gần.

3. Dùng các loại xe thiết giáp để đưa quân tiếp theo chiếm lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.

Chiến tranh đã kéo dài rồi, tuy nhiên chắc chắn sẽ không thể cứ nhùng nhằng đánh lẻ tẻ thế này mãi. Chắc chắn Ukraine sẽ phải tổng phản công chứ không đợi đến "Tết" và càng không phải Mậu Thân. Tôi nghĩ chắc tháng 5 là cùng.

Vấn đề là đánh chỗ nào ? Cái này thì khó ai có thể biết được. Từ đầu đến giờ, Ukraine toàn dương đông kích tây, những trận đánh lớn nhất, Nga đều không đoán được trước nên toàn thua liểng xiểng.

Tuy nhiên sẽ chỉ có 3 hướng : Melitopol, Donesk và Lugansk (xem bản đồ).

Sơ đồ chiến sự tại Ukraine ngày 30/03/2023

Mình để các bạn đoán xem sẽ đánh chỗ nào trước nhé. Đố vui có thưởng. Thưởng gì thì sau chiến tranh sẽ biết.

Viva Ukraine.

Hoàng Quốc Dũng

(30/03/2023)

Điều gì sẽ xảy ra nếu cuộc chiến ở Ukraine diễn ra theo một cách khác – hoặc chuyển hướng đột ngột ?

Một quân nhân Ukraine cầm quả đạn cối, vùng Donetsk, Ukraine, tháng 2 năm 2023

Người ta nói rằng vòng cung đạo đức của vũ trụ rất dài, nhưng nó luôn hướng về phía công lý. Đây là một cách hay để phân tích năm đầu tiên của cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Đúng là người Ukraine khó mà thấy được công lý trong một cuộc xung đột đã tàn phá lãnh thổ, nền kinh tế, và con người của đất nước họ. Nhưng chí ít, cuộc chiến cũng đã hủy hoại quân đội của Tổng thống Nga Vladimir Putin và làm tiêu tan khát vọng đế quốc của ông. Cuộc chiến đã chứng kiến Ukraine vượt xa gần như tất cả những kỳ vọng ban đầu. Nó đã thống nhất và tiếp thêm sinh lực cho phương Tây. Dường như, người tốt đang chiến thắng, còn kẻ xấu đang phải nhận sự trừng phạt mà vũ trụ dành cho những ai chọn đứng về lề trái của lịch sử.

Rất dễ để nghĩ rằng kết quả này là không thể tránh khỏi. Chế độ và lực lượng vũ trang của Putin quá thối nát, quá trình chinh phục lãnh thổ trong thời hiện đại đã trở nên quá khó khăn, và sức mạnh của cộng đồng dân chủ đoàn kết ủng hộ Ukraine quá dữ dội khiến Moscow không thể có cơ hội giành chiến thắng. Cuộc chiến chỉ đơn giản đã bộc lộ sự bền bỉ của thế giới tự do – cũng như điểm yếu của kẻ thù của họ.

Đó là một câu chuyện hay, nhưng lại không phải là sự thật. Cuộc chiến, đặc biệt là trong những tháng đầu tiên, là một cuộc cạnh tranh rất sít sao. Thành công của Ukraine – thậm chí là sự tồn tại của nước này – chưa bao giờ được đảm bảo vững chắc. Những lựa chọn khác nhau ở Kyiv, Moscow, và Washington có thể tạo ra những kết quả hoàn toàn khác nhau, đối với Ukraine và đối với phần còn lại của thế giới. Nếu Putin đánh bại Ukraine, các nhà hoạch định chính sách phương Tây có thể sẽ phải vật lộn với tình trạng mất an ninh lan rộng ở Đông Âu, với sự hình thành một "trục chuyên chế", và với sự bất ổn toàn cầu gia tăng. Có lẽ vẫn còn quá sớm để xem cuộc chiến ở Ukraine là cuộc chiến củng cố trật tự tự do ; thay vào đó, nó có thể đã làm suy yếu trật tự này.

Hiểu rõ những gì có thể xảy ra ở Ukraine là việc làm cần thiết khi xung đột bước sang năm thứ hai. Chỉ bởi vì cuộc chiến đang diễn ra theo hướng tích cực đối với Ukraine và thế giới phương Tây không có nghĩa là mọi thứ sẽ tiếp tục diễn ra theo ý muốn của họ. Chiến tranh là một trong những điều ngẫu nhiên nhất của nhân loại, và kết quả của cuộc chiến này phụ thuộc rất nhiều vào các quyết định trong tương lai, cũng như các quyết định đã được đưa ra cho đến nay. Các sự kiện ở Ukraine cũng nhắc nhở chúng ta rằng trật tự thế giới không phải là sản phẩm của quy luật tự nhiên hay tính tất yếu về đạo đức. Nó là kết quả của các chính sách được theo đuổi dưới áp lực khủng khiếp của khủng hoảng. Căng thẳng toàn cầu có thể bắt nguồn từ những điều nhỏ nhặt ; "vòng cung của vũ trụ" chính xác là những gì con người chúng ta tạo ra.

Tạo ra số phận của riêng mình

Theo bất kỳ tiêu chuẩn lịch sử hợp lý nào, thế giới ngày nay là một nơi cực kỳ hòa bình, thịnh vượng, và dân chủ. Thế giới đó là kết quả của những xung đột toàn cầu kết thúc bằng chiến thắng của những người ủng hộ trật tự tự do – nhưng chuyện không nhất thiết phải diễn ra như vậy.

Nếu một hoặc hai trận chiến ở miền bắc nước Pháp hồi tháng 8-tháng 9/1914 có kết cục khác đi, Đức có thể đã nhanh chóng chiến thắng trong Thế chiến I. Ngay cả sau khi cuộc Đại chiến trở thành một cuộc cạnh tranh khốc liệt, Đức vẫn có thể thắng thế. Nếu chế độ quân chủ Đức chịu lắng nghe lời khuyên của các cố vấn dân sự, những người phản đối việc nối lại chiến tranh tàu ngầm không giới hạn vào đầu năm 1917, thì Mỹ đã không tham chiến, và những kẻ thù của Đức – một nước Nga chuẩn bị diễn ra cách mạng, một nước Pháp kiệt quệ, một nước Anh gần như vỡ nợ – có thể đã bị khuất phục.

Nếu Thế chiến I diễn ra khác đi, thì phần còn lại của thế kỷ 20 cũng sẽ khác đi. Nước Đức chiến thắng sẽ cai trị một Trung Âu rộng lớn, kéo dài từ Bỉ đến Trung Đông. Các hình thức chính phủ chuyên chế sẽ lên ngôi ; chủ nghĩa phi tự do và sự bất ổn có thể từ lục địa Á-Âu do Đức thống trị lan tỏa ra bên ngoài.

Tính bất định của Thế chiến II thậm chí còn cao hơn. Khi nhìn lại, chiến thắng của phe Đồng minh – vượt trội hơn so với phe Trục về tiền bạc, nhân lực, và máy móc – dường như là không thể tránh khỏi, nhưng vào thời điểm đó, chẳng có ai cảm thấy như vậy. Các chiến lược táo bạo và được triển khai đúng lúc đã cho phép Đức và Nhật chiếm được Châu Âu và phần lớn Châu Á-Thái Bình Dương. Đầu năm 1942, phe Trục có thể đã cắt đứt được các tuyến tiếp tế toàn cầu của Đồng minh bằng các chiến dịch đồng tác chiến ở Trung Đông và Ấn Độ Dương. Nhưng họ đã lỡ mất cơ hội này, và cuối cùng, Đức và Nhật đã phải thất bại. Tuy nhiên, sự ngẫu nhiên và sự may mắn vẫn đóng vai trò quan trọng : khác biệt giữa chiến thắng và thất bại trong các cuộc đụng độ quan trọng như Trận Midway nhỏ đến mức có thể quy về mức độ chính xác trong việc thả một vài quả bom vào thời khắc quyết định của một vài phi công.

Kết quả của cuộc xung đột lớn tiếp theo, Chiến tranh Lạnh, đã mở ra thời đại của toàn cầu hóa và sự thống trị của dân chủ. Dù khối tư bản đã vượt trội hơn hẳn khối cộng sản trong một thời gian dài, nhưng nó vẫn có thể dễ dàng tan rã ngay từ đầu. Nếu Washington không thực hiện Kế hoạch Marshall và thành lập khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương – hai điểm khác biệt triệt để so với truyền thống ngoại giao của Mỹ – vào cuối những năm 1940, Tây Âu có thể đã sụp đổ, và kéo theo là cả cán cân quyền lực toàn cầu.

Đảo ngược thực tế lịch sử không đơn thuần chỉ là trò chơi "giả sử". Suy ngẫm về việc liệu các sự kiện lớn có thể đã khác đi như thế nào nhấn mạnh cho chúng ta thấy rằng thực tế ngày nay không phải là thực tế duy nhất từng có thể xảy ra. Chiến tranh là một hiện tượng phức tạp và không thể đoán trước, vì vậy, thế giới nơi các cuộc đại chiến hình thành cũng là một thế giới không thể đoán trước.

Đánh bại số phận

Một năm trước, nhiều nhà phân tích đã không mong đợi một Ukraine độc lập tiếp tục tồn tại đến tận bây giờ. Khi Putin xâm lược vào tháng 2/2022, ông đã hình dung về một chiến dịch phủ đầu, nhanh chóng chiếm giữ thủ đô và các thành phố lớn khác của Ukraine, lật đổ chính phủ và tiêu diệt mọi kháng cự còn sót lại của nước này. Ở Điện Kremlin, và cả ở Washington, người ta nghĩ rằng Kyiv sẽ thất thủ chỉ sau vài ngày và kháng cự thông thường sẽ sớm chấm dứt. Sau đó, Moscow sẽ kiểm soát phần lớn Ukraine, dẫn đến một cuộc nổi dậy của người Ukraine dù với triển vọng không mấy sáng sủa. Một số nhà phân tích phương Tây thậm chí còn đi xa hơn khi phân tích những hậu quả để lại ở một Ukraine thất bại.

Đối với Ukraine, những hậu quả đó sẽ rất khủng khiếp – các phiên tòa trá hình, các vụ hành quyết tập thể, và tình trạng hỗn loạn ở các khu vực mà Nga đã chiếm đóng. Hậu quả toàn cầu cũng sẽ rất đáng ngại. Putin có thể đã đánh cược vào đế chế hậu Xô-viết mà ông vẫn mong mỏi từ lâu. Một đất nước Ukraine bù nhìn có thể đã bị kéo vào một liên bang cùng với Nga và Belarus. Còn Moldova sẽ phải chịu áp lực nặng nề khi Moscow dựng lên một hành lang đất liền nối với Transnistria, khu vực ly khai đã có quân Nga đồn trú. Sau sự can thiệp thành công của Nga vào Kazakhstan hồi tháng 1/2022, sự chiếm đóng Belarus trên thực tế, và cuộc tấn công tàn bạo vào Ukraine, liệu có còn nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ nào dám bất tuân mệnh lệnh của Moscow ?

Câu trả lời có lẽ là các quốc gia vùng Baltic, nhờ vào liên minh của họ với Washington. Nhưng NATO sẽ phải đối mặt với tình trạng mất an ninh ở mặt trận phía đông. Thông qua Belarus và Ukraine, Nga có thể tìm cách đe dọa Latvia, Litva, và Ba Lan. Chi phí và mức độ khó khăn khi bảo vệ các đồng minh của Mỹ sẽ tăng lên gấp bội, trong khi Nga có thêm nhiều con đường tiềm năng để mở một cuộc tấn công, vì một liên bang do Moscow lãnh đạo sẽ có biên giới với NATO dài hơn nhiều. Phần Lan và Thụy Điển có lẽ vẫn muốn trở thành thành viên NATO, nhưng cuộc tranh luận trong liên minh về việc có nên kết nạp họ hay không – và theo đó đối đầu với một Putin táo bạo – có thể gây tranh cãi hơn nhiều.

Khi đó, tương lai của trục chuyên chế sẽ rất tươi sáng. Một chiến thắng của Nga sẽ mang lại động lực địa chính trị quan trọng cho quan hệ đối tác Moscow-Bắc Kinh. Một nước Mỹ bị dàn trải sức mạnh sẽ phải đối mặt với các đối thủ quân sự đang nổi lên ở cả Châu Âu và Châu Á. Cuộc xâm lược thành công ở Ukraine có thể vẫn khiến các nền dân chủ sợ hãi ở Châu Âu và Châu Á gia tăng chi tiêu quân sự, nhưng nó cũng sẽ tạo ra một bầu không khí hỗn loạn trên toàn cầu có lợi cho "kẻ săn mồi" và khiến các nền dân chủ phải chật vật chống trả từ một vị thế yếu hơn so với vị thế hiện tại của họ.

Xét về mặt ý thức hệ, Putin sẽ củng cố sức mạnh trong nước ; mức độ ủng hộ của người dân dành cho ông sẽ tăng vọt, giống như sau khi ông sáp nhập Crimea vào năm 2014. Những người ủng hộ chế độ chuyên chế trên khắp thế giới sẽ ca ngợi sự tàn nhẫn và xảo quyệt của Putin. Mỹ, vừa mới rút quân trong hỗn loạn khỏi Afghanistan, sẽ phải đối mặt với hàng loạt những lời tuyên bố rằng các nền dân chủ đang thoái trào.

Chắc chắn, chiến thắng ở Ukraine sẽ không khiến Moscow trở nên bất bại. Một cuộc nổi dậy trường kỳ, được hỗ trợ bởi các nước NATO, có thể làm suy yếu sức mạnh của Nga. Mỹ và nhiều đồng minh sẽ đáp trả Nga bằng các biện pháp trừng phạt. Nhưng một chiến dịch trừng phạt mạnh tay cũng chẳng thể vượt qua một cuộc chiến thông thường với kết thúc nhanh chóng, vì trong kịch bản này, một số nước Châu Âu có thể ủng hộ việc sớm quay trở lại "tình trạng bình thường". Sự nhiệt tình ủng hộ cuộc nổi dậy của người Ukraine cũng có thể suy yếu vì những lý do tương tự.

May mắn thay cho Ukraine và phương Tây, kịch bản trên đã không xảy ra. Đế chế hậu Xô-viết của Nga đang sụp đổ : các quốc gia Trung Á đang lo lắng, và đến cả Belarus cũng sẽ không tham gia cuộc chiến của Putin. Tình hình đang trở nên tốt đẹp hơn cho NATO. Liên minh đã tập hợp xung quanh Ukraine, tăng cường phòng thủ sườn phía đông, và đang trong quá trình chào đón Phần Lan và Thụy Điển. Cộng đồng các nền dân chủ tiên tiến trên toàn cầu đã trở nên mạnh mẽ và kiên cường, trong khi ảnh hưởng và quyền lực của Nga bị suy giảm. Quan hệ Trung-Nga cũng bị ảnh hưởng, một phần vì Putin đã yêu cầu những khoản viện trợ mà Trung Quốc vẫn chần chừ cung cấp. Ngày nay, chẳng có ai thán phục trước những thành tựu của chế độ chuyên chế. Ở nơi chiến trường và trên toàn thế giới, khoảng cách giữa những gì Putin mong muốn và những gì ông ta đạt được là rất lớn. Nhưng việc nước Nga sẽ kết thúc trong thất bại không phải luôn luôn rõ ràng.

Đúng là cuộc chiến cho thấy nhiều nhà quan sát phương Tây đã đánh giá quá cao sức mạnh quân sự của Nga, thứ đã bị hủy hoại bởi nhiều yếu tố, gồm nạn tham nhũng tràn lan và cơ cấu lực lượng thiên về thiết giáp hơn bộ binh. Nhiều nhà phân tích phương Tây, có lẽ bị ảnh hưởng bởi sự sụp đổ nhanh chóng của Afghanistan vào năm 2021, đã đánh giá thấp ý chí và khả năng chiến đấu của Ukraine.

Dù vậy, không có gì đảm bảo rằng Ukraine sẽ chịu được đợt tấn công ban đầu của Nga. Sau cùng thì, các chế độ và quân đội yếu kém vẫn có thể hoạt động tốt trên chiến trường. Trước khi Hồng quân – bị suy yếu bởi các cuộc thanh trừng của Stalin – bị Phần Lan làm cho bẽ mặt vào năm 1939-1940, họ đã từng đè bẹp một cường quốc mạnh hơn là Nhật Bản ở Mãn Châu. Và lý do khiến rất ít nhà phân tích dự đoán chính xác diễn biến của cuộc chiến hiện tại ở Ukraine là bởi nó được định hình bởi những diễn biến rất khó đoán : Nga đã thất bại thảm hại trong việc khai thác lợi thế của mình, Ukraine đã thể hiện sức mạnh bất ngờ và khắc phục được việc thiếu chuẩn bị cho chiến tranh, và thế giới bên ngoài, đặc biệt là Mỹ, đã thúc đẩy Kyiv với sự hỗ trợ chưa từng có.

Không điều nào trong số này là không thể tránh khỏi. Hồi tháng 1/2022, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trông giống Ashraf Ghani hơn là Winston Churchill, vì ông có vẻ rất thờ ơ trước một thảm họa đang rình rập. Mỹ và các đồng minh Châu Âu chỉ dành cho Ukraine sự ủng hộ khiêm tốn và đầy do dự sau các cuộc xâm lược của Nga vào năm 2014 và 2015. Thử thay đổi bất kỳ yếu tố định hình nào nói trên, và diễn

Một người đạp xe ngang qua một khu phố đô nát sau khi bị tên lửa của Nga pháo kích

Có thể và có lẽ

Hãy xem xét những ngày đầu đầy hỗn loạn của cuộc chiến, khi Ukraine lâm vào tình thế khó khăn nghiêm trọng. Quân đội của nước này được trang bị kém và phải chịu áp đảo về quân số trên các mặt trận quan trọng, thậm chí lên đến tỷ lệ 12 :1 ở các vùng xung quanh Kyiv. Lực lượng Nga khi đó đã càn quét miền nam Ukraine, chiếm Kherson và thiết lập một hành lang đường bộ nối với Crimea. Ở phía bắc và phía đông, các thành phố lớn – gồm cả Kyiv và Kharkiv – đã bị bao vây. Những kẻ phá hoại và sát thủ người Nga nhanh chóng xuất hiện ở Kyiv, tìm cách giết Zelensky và tiêu diệt chính phủ Ukraine.

Trong vòng vài ngày, tình hình trở nên tồi tệ đến mức Mỹ đã hỏi Zelensky liệu ông có muốn chạy trốn hay không (và đề nghị giúp ông sơ tán), một hướng hành động mà nhiều cố vấn của ông đã khuyến nghị. Nếu Zelensky rời khỏi đất nước, hoặc Kyiv thất thủ, thì giới tinh hoa Ukraine có thể đã dao động hoặc đào tẩu – như giới tinh hoa Afghanistan đã làm khi việc Taliban tiếp quản trở thành không thể tránh khỏi, và như một số quan chức Ukraine đã làm ở miền nam trong cuộc tiến công của Nga. Chính phủ Ukraine thực sự có thể đã bị phân mảnh. Tuy nhiên, Putin đã thua ván cờ này vì Zelensky kiên định ở lại – bắt đầu quá trình biến đổi của ông, trở thành một biểu tượng của sự đoàn kết và phản kháng quốc gia – và vì một số yếu tố có liên quan với nhau.

Chưa kể đến là những sai lầm của Nga. Kế hoạch tấn công của Putin chứa rất nhiều sai sót. Không mong đợi giao tranh gay gắt, người Nga đã dàn quân thành nhiều tuyến tiến công, làm giảm khả năng đối phó với sự phản kháng mạnh mẽ từ người Ukraine. Bị ám ảnh với những bí mật, chế độ Putin chỉ thông báo kế hoạch tấn công cho các chỉ huy chủ chốt, các bộ trưởng, và các đơn vị quân đội một vài ngày trước khi chiến tranh nổ ra. Cách tiếp cận này vẫn không ngăn được tình báo Mỹ phát hiện ra cuộc tấn công. Nhưng nó lại khiến các lực lượng Nga không được chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc xung đột dữ dội và khó chịu. Kết hợp với việc Putin không bổ nhiệm một chỉ huy chiến trường duy nhất, khiến các quân chủng và thậm chí các đơn vị riêng lẻ của Nga phải chiến đấu trong cuộc chiến đơn độc của họ thay vì làm việc theo nhóm – ví dụ, lực lượng đổ bộ đường không của Nga đã chật vật tự chiếm giữ các sân bay quan trọng mà không có hỗ trợ để trấn áp hệ thống phòng không của đối phương, cũng không có hỗ trợ từ lực lượng mặt đất lớn hơn.

Một vài trong số các vấn đề trên đây có liên quan đến bản chất cá nhân hóa của chế độ Putin. Nhưng kế hoạch của người Nga không nhất thiết phải tệ đến vậy, và ngay cả những cải tiến khiêm tốn cũng có thể mang lại lợi ích lớn. Nếu Nga tập trung vào ít mặt trận hơn – dù là củng cố vị thế ở Kyiv hay ưu tiên ngăn chặn lính Ukraine ở phía đông – họ có thể đã áp đảo lực lượng phòng thủ nhỏ và được trang bị kém của Ukraine. Nếu ban lãnh đạo Nga gửi thông báo sớm hơn cho các đơn vị chủ chốt, họ đã có thể chuẩn bị các kế hoạch chiến thuật và hoạt động hỗ trợ hậu cần tốt hơn. Sau cùng, cuộc tấn công hỗn loạn của Nga đã tạo điều kiện để các lực lượng Ukraine cầm chân địch thành công, phòng thủ vững chắc ở thủ đô và kéo quân đội của Putin vào một cuộc chiến dài đẫm máu.

Những sai lầm của Nga đã trở nên trầm trọng hơn bởi sự ngoan cường bất ngờ, dù hơi lộn xộn, của hàng phòng thủ Ukraine. Đất nước Ukraine chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến, vì hầu như các quan chức chỉ dự đoán nhiều nhất là một chiến dịch lớn nhắm vào miền đông Ukraine. Putin đã không thể mở đường đến thủ đô Kyiv nhờ sự hy sinh anh dũng của các đơn vị Ukraine trấn giữ các điểm trọng yếu, chẳng hạn như cây cầu nối hai thành phố Bucha và Irpin. Nỗ lực đó đã được hỗ trợ bởi một lượng lớn dân thường và quân nhân dự bị, những người đã tăng cường cho các đơn vị chính quy, báo cáo vị trí của lực lượng Nga, và góp phần vào cuộc kháng chiến toàn xã hội theo cách này hay cách khác.

Quân đội Ukraine cũng thể hiện ấn tượng ở những khía cạnh quan trọng. Họ sử dụng địa hình một cách thành thạo, tiến hành các cuộc tấn công dồn dập nhắm vào các đoàn quân Nga đang di chuyển qua các khu vực cây cối rậm rạp, khiến sông Irpin tràn bờ để làm chậm bước tiến của kẻ thù. Họ khai thác các công nghệ đơn giản, chẳng hạn như máy bay không người lái giá rẻ có thể nhắm mục tiêu vào xe tăng Nga. Trong những thời khắc quan trọng, các chỉ huy Ukraine đã triển khai các nguồn lực khan hiếm ở nơi mà chúng tạo ra tác động đáng kể – chẳng hạn, họ sử dụng khả năng hạn chế của pháo binh Ukraine để ngăn chặn, hoặc chí ít là cản trở, Nga chiếm Sân bay Hostomel bên ngoài Kyiv để từ đó tạo ra một cây cầu hàng không có thể giúp Moscow đưa lực lượng tiếp viện quan trọng đến thẳng cửa ngõ thủ đô Ukraine.

Ban lãnh đạo chính trị từng bị áp đảo trước đây của Ukraine cũng bắt đầu thể hiện vượt trội. Đặc biệt, Zelensky đã sử dụng tất cả các kỹ năng của mình để tập hợp dân chúng, duy trì sự gắn kết của chính phủ, và giành được sự đoàn kết quốc tế. Ukraine đã vượt qua giai đoạn đầu của cuộc chiến bởi vì họ đã thành công vừa đủ, ở số khu vực vừa đủ, để ngăn chặn cuộc tấn công kém hiệu quả của Nga – và bởi vì phản ứng dũng cảm và lan tỏa đáng kinh ngạc trước cuộc xâm lược đã giúp bù đắp cho sự thiếu chuẩn bị gần như chí mạng.

Và hàng phòng thủ Ukraine đã được củng cố bởi viện trợ nước ngoài. Dù chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden tỏ ra bi quan về triển vọng của Ukraine, họ vẫn quyết tâm khiến Putin khó hoàn thành cuộc chinh phục của mình. Rút kinh nghiệm từ những thất bại trong kế hoạch dự phòng của chính nước Mỹ trong quá trình rút quân khỏi Afghanistan, Washington đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc chiến của Nga ở Ukraine.

Trước cuộc xâm lược, loạt cảnh báo không ngớt của Mỹ đã xóa tan những đám mây mơ hồ của Putin, thứ mà ông sử dụng để tìm cách khơi mào chiến tranh. Những cảnh báo đó cũng khuyến khích một số chỉ huy Ukraine sơ tán các khí tài không quân và pháo binh có thể đã bị phá hủy nếu không được sơ tán. Điều quan trọng là Mỹ đã cảnh báo Ukraine về các yếu tố chính trong kế hoạch xâm lược của Nga, chẳng hạn như việc chiếm giữ Sân bay Hostomel, nhờ đó phản ứng của Kyiv đã được đẩy nhanh. Washington nhiều khả năng cũng hỗ trợ Ukraine theo những cách thiết yếu khác – chẳng hạn như giúp ngăn chặn cuộc tấn công mạng đáng sợ từ Điện Kremlin – nhưng có rất ít chi tiết được công khai. Dù có thế nào, việc chính phủ Mỹ đã sẵn sàng cho cuộc chiến đã bù đắp cho thực tế là chính phủ Ukraine không hề sẵn sàng.

Quan trọng nhất là sự đảo ngược gần như hoàn toàn các chính sách trước đây liên quan đến việc trang bị vũ khí cho Ukraine, một sự thay đổi bắt đầu dưới thời chính quyền Donald Trump, và tăng tốc đáng kể dưới thời Biden. Một Ukraine không có sự hỗ trợ quân sự của phương Tây sẽ chẳng tài nào sống sót qua những tháng đầu tiên, hoặc thậm chí những tuần đầu tiên, của cuộc chiến đối đầu một nước Nga được trang bị tốt hơn. Nhưng ngay cả trước cuộc xâm lược, Mỹ và một số đồng minh NATO đã bắt đầu vội vã cung cấp vũ khí chống tăng và phòng không, đạn dược và các nguồn vật tư khác cho Ukraine. Theo Politico Europe, khi Ukraine cạn kiệt đạn dược sau nhiều tuần giao tranh, Bulgaria – với sự hỗ trợ của Mỹ và Anh – đã chấp thuận cung cấp khẩn cấp các loại đạn tiêu chuẩn của Liên Xô để lấp đầy khoảng trống. Kể từ thời điểm đó trở đi, sự hỗ trợ của phương Tây – tình báo chiến lược và chiến thuật, viện trợ kinh tế và hỗ trợ quân sự – luôn đóng vai trò quyết định việc thành công hay thất bại của Ukraine. Đồng thời, Mỹ cũng thực hiện chức năng cần thiết là "giám sát một cách trung lập" – và đảm bảo rằng can thiệp từ bên ngoài sẽ có lợi cho Kyiv – bằng cách đe dọa Trung Quốc với các biện pháp trừng phạt và các hậu quả khác nếu nước này cung cấp viện trợ quân sự và kinh tế mà Putin mong đợi.

Thoát hiểm trong gang tấc

Nói tóm lại, sự kết hợp giữa những sai lầm ngớ ngẩn của Nga, sự quyết tâm và tính sáng tạo của Ukraine, và hỗ trợ từ nước ngoài đã giúp Kyiv thoát hiểm trong gang tấc. Tuy nhiên, dù cuộc tấn công ban đầu của Putin đã thất bại và quân đội Nga phải rút lui đẫm máu khỏi Kyiv, thì quỹ đạo của cuộc xung đột vẫn là bất định.

Vào mùa xuân và mùa hè năm 2022, Nga sở hữu những lợi thế quan trọng, chẳng hạn như dự trữ pháo binh và đạn dược lớn hơn. Putin khi ấy vẫn có những lựa chọn nhất định. Nếu ông huy động thêm 300.000 quân vào mùa xuân thay vì đợi đến mùa thu, ông đã có thể kết hợp lợi thế về nhân lực với lợi thế về pháo binh khi các lực lượng Nga tái tập trung tấn công vào các vị trí của Ukraine ở Donbas. Nga cũng có thể đã bắt đầu tấn công một cách có hệ thống vào cơ sở hạ tầng của Ukraine ngay từ mùa xuân năm 2022, trước khi họ cạn kiệt kho dự trữ vũ khí dẫn đường chính xác. Trong chiến tranh, đúng thời điểm là điều quyết định tất cả, và Ukraine đã thành công một phần vì Putin luôn chậm trễ trong việc thích nghi với các điều kiện thay đổi.

Bất chấp những thất bại này, tính đến tháng 6/2022, cuộc tấn công của Nga ở Donbas đã khiến Ukraine phải chịu áp lực. Lực lượng Ukraine đang thiếu hụt rất nhiều về pháo binh ; họ chịu tổn thất nặng nề và gần như đã bị bao vây tứ phía ở Severodonetsk. Sự can thiệp của phương Tây một lần nữa giúp đảo ngược tình thế. Việc cung cấp Hệ thống Hỏa tiễn Cơ động cao (HIMARS) và hệ thống tên lửa đa bệ phóng M-270 do Mỹ sản xuất, cũng như pháo M777 do Anh sản xuất, đã bù đắp cho bất lợi về pháo binh của Ukraine – kết hợp với thông tin tình báo có độ chính xác cao từ Washington và những nước khác – cho phép Kyiv tiến hành các cuộc tấn công tàn khốc nhắm vào các kho chứa đạn dược, trung tâm chỉ huy, và các địa điểm hậu cần của Nga. Khi cuộc tấn công của Nga rơi vào bế tắc, lực lượng của Putin yếu đến mức họ đã bị đánh gục trong cuộc tấn công kép sau đó của Ukraine ở Kharkiv và Kherson.

Không có gì chắc chắn

Đưa ra những kịch bản lịch sử khác với thực tế có thể khai sáng cho chúng ta về tương lai cũng như quá khứ. Trong trường hợp này, nó cho thấy rằng thành công của Ukraine dựa trên những yếu tố không đảm bảo sẽ tồn tại lâu dài. Một mặt, mức độ gắn kết xã hội và chính trị của Ukraine đã tăng đáng kể kể từ những ngày đầu cuộc chiến. Nhưng sự gắn kết đó sẽ bị thử thách trong năm tới, khi chiến tranh kéo dài và giới tinh hoa Ukraine bắt đầu hướng tới cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 3/2024. Khi tình hình chính trị của Ukraine trở nên nóng hơn, việc ra quyết định hợp lý – về các vấn đề cơ bản như địa điểm và thời điểm phát động các cuộc tấn công trong tương lai – có thể trở nên khó khăn hơn.

Tương tự, Ukraine đã được hưởng lợi rất nhiều từ kế hoạch kém cỏi của Nga, từ việc lính Nga khó thích nghi với những thất bại trên chiến trường và giới lãnh đạo chính trị Nga khó nắm bắt mức độ của những thách thức mà nước này phải đối mặt. Nếu hoạt động của Moscow được cải thiện dù chỉ ở mức khiêm tốn, Kyiv có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc chiến hoàn toàn mới.

Không ai nên loại trừ điều này. Quân đội ở ngay cả những xã hội đàn áp nhất cũng có thể học hỏi, và so với năm ngoái, Nga có thể đang tiến hành một cuộc chiến thông minh hơn, dù vẫn khá man rợ. Từng từ chối gọi nó là cuộc xâm lược, và từng hứa với người Nga rằng nó sẽ không ảnh hưởng đến cuộc sống của họ, Putin cuối cùng đã thừa nhận rằng một cuộc chiến lâu dài và tiêu hao đang chờ họ ở phía trước. Quân đội của ông đang chuẩn bị phòng thủ nhiều lớp ở các khu vực bị chiếm đóng, đồng thời tiến hành đào tạo lực lượng mới được huy động và thực hiện các cuộc tấn công cơ sở hạ tầng tàn bạo nhằm phá hoại nền kinh tế Ukraine và làm suy yếu hệ thống phòng không của nước này. Cuộc tấn công mùa đông xung quanh Bakhmut đã dẫn đến tổn thất nặng nề cho Nga, nhưng như nhà phân tích quân sự Michael Kofman đã chỉ ra, nó cũng đã tước đi thế chủ động của Kyiv. Hơn nữa, người Nga chỉ mất các nhân sự không có nhiều giá trị – cụ thể là là tù nhân – trong khi Ukraine mất các nhân viên tinh nhuệ hơn.

Chỉ vì Ukraine không thua cuộc chiến không có nghĩa là họ đã thắng. Một loạt các kịch bản tương lai vẫn có thể xảy ra, nếu không muốn nói là chúng có khả năng xảy ra như nhau : từ một chiến thắng hoàn toàn của Ukraine, dẫn đến việc giải phóng toàn bộ lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ; đến một kịch bản trong đó Nga giữ được một phần đáng kể lãnh thổ của Ukraine trong tương lai gần ; đến sự leo thang thành đối đầu trực tiếp giữa Nga và NATO.

Cũng có một cảnh báo cho Washington trong phân tích này : những gánh nặng lớn nhất có thể vẫn còn đang chờ phía trước. Ukraine tồn tại được đến lúc này vì Mỹ và các đồng minh của họ đã giúp giảm đáng kể sự chênh lệch sức mạnh giữa Kyiv và Moscow, và đảm bảo rằng Putin không thể chỉ đơn giản leo thang hoặc tấn công dữ dội để thoát khỏi cuộc xung đột. Tuy nhiên, khi Nga huy động nhiều nhân lực và nguồn lực kinh tế hơn – đồng thời nhập khẩu máy bay không người lái, pháo binh, và các năng lực khác từ Iran và Triều Tiên – chi phí để giúp Kyiv vượt lên trong cuộc đối đầu này sẽ tăng lên. Hãy nhớ đến quyết định gần đây của một số quốc gia NATO – cung cấp xe tăng chiến đấu cho Ukraine – một quyết định báo trước nhu cầu về các thiết bị tiên tiến khác trong những tháng tới, cho dù đó là tên lửa tầm xa hay máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư.

Cuối cùng, nếu kết quả của cuộc chiến không được định sẵn, thì tác động của nó đối với thế giới cũng vậy. Kết quả của xung đột sẽ định hình nhận thức về sự hiệu quả của chuyên chế và dân chủ, về mức độ an ninh mà NATO được hưởng ở mặt trận phía đông và mức độ ảnh hưởng của Nga đối với các nước láng giềng. Đối với những vấn đề này và cả các vấn đề khác, tác động của một cuộc chiến nơi quân Nga thất bại hoàn toàn sẽ khác với tác động của một cuộc chiến kết thúc bằng việc quân Nga chiếm đóng các khu vực quan trọng của Ukraine và Moscow có thể tiếp tục chiến sự khi họ muốn. Kịch bản thứ hai có lẽ không phải là một chiến thắng đối với thế giới tự do. Ngoài ra, vẫn còn những kịch bản khác có thể thay đổi đáng kể cục diện toàn cầu, chẳng hạn như khi Trung Quốc quyết định hỗ trợ trực tiếp cho Moscow. Cuộc chiến ở Ukraine mang đến nhiều bài học, nhưng có lẽ bài học quan trọng nhất là : trật tự toàn cầu không phải vốn dĩ đã vững chắc, hay vốn dĩ rất mong manh. Sức mạnh của nó chính là sức mạnh của những người coi trọng nó, và có thể tập hợp cùng nhau để duy trì nó khi bị thử thách.

Hal Brands

Nguyên tác : "Ukraine and the Contingency of Global Order", Foreign Affairs, 14/2/2023

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 28/03/2023

Hal Brands là giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cấp cao Johns Hopkins, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, và chuyên gia bình luận của Bloomberg. Ông là đồng tác giả của cuốn sách "Danger Zone : The Coming Conflict With China".

Quân đội Ukraine chuẩn bị phản công vào lúc cường độ tấn công của quân Nga giảm dần

Thanh Phương, RFI, 24/03/2023

Sau nhiều tháng ở thế phòng thủ, quân đội Ukraine sắp tới đây mở chiến dịch phản công do sức tấn công của quân Nga đang yếu dần, theo tuyên bố của một tư lệnh Ukraine sáng ngày 24/03/2023 được hãng tin Reuters trích dẫn. 

Lính Ukraine ở tiền tuyến Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày thứ Tư 22/03/2023. AP - LIBKOS

Theo quân đội Ukraine, trong vòng 24 tiếng đồng hồ qua, 1.020 lính Nga đã tử trận trong các cuộc tấn công bất thành vào những thị trấn Lyman, Avdiivka, Mariinka, và Shakhtarske. Quân Nga vẫn tập trung lực lượng để cố đánh chiếm thành phố Bakhmut nhằm mở rộng quyền kiểm soát ở miền đông Ukraine, nhưng quân Ukraine vẫn chống trả quyết liệt.

Tư lệnh bộ binh Ukraine, Oleksandr Syrskyi, tuyên bố với hãng tin Reuters là lực lượng của ông sắp mở một cuộc phản công, tranh thủ lợi thế hiện nay. Theo viên tư lệnh này, lực lượng tập đoàn lính đánh thuê Wagner của Nga, trên tuyến đầu trong các cuộc tấn công ở miền đông và miền nam Ukraine, đang suy yếu dần. Các phóng viên của Reuters gần mặt trận phía bắc thành phố Bakhmut cũng ghi nhận cường độ tấn công của quân Nga có vẻ đang giảm bớt. 

Cũng về tình hình chiến sự Ukraine, chính quyền Kiev hôm nay thông báo đã có 5 người thiệt mạng trong một cuộc oanh kích của Nga vào một trung tâm hỗ trợ nhân đạo tại một thành phố ở vùng Donetsk, miền đông Ukraine. 

Phát biểu qua video tại thượng đỉnh Liên Hiệp Châu Âu hôm qua, sau khi đi thăm vùng Kherson gần mặt trận phía nam trở về, tổng thống Volodymyr Zelensky đã cám ơn các nước Châu Âu về trợ giúp quân sự, nhưng một lần nữa cảnh báo là nếu phương Tây không cấp chiến đấu cơ và tên lửa tầm xa cho Ukraine thì chiến tranh có nguy cơ kéo dài nhiều năm. Cho tới nay, nhiều nước phương Tây vẫn ngần ngại, không muốn giao cho Kiev những vũ khí có thể được sử dụng đến tấn công nước Nga và làm xung đột leo thang. 

Thanh Phương

***************************

Tổng thống Zelensky thị sát khu vực gần Bakhmut, tuyên bố sẽ "giành chiến thắng"

Thanh Hà, RFI, 23/03/2023

Hôm 22/03/2023, tổng thống Zelensky đã thị sát mặt trận miền đông và đến một khu vực gần thành phố Bakhmut, nơi đã trở thành biểu tượng cho sức kháng cự của quân đội Ukraine. Khích lệ binh lính, ông Zelensky cam kết sẽ "giành được chiến thắng" trước các hành vi "khủng bố" của Nga, khẳng định Moskva sẽ "thua trong trận chiến này". 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensly chụp hình với các binh lính Ukraine tại vùng Donestk, Ukraine, ngày 22/03/2023 via Reuters – Ukrainian Presidential Press Ser

Quân đội Ukraine sáng nay 23/03 tổng kết : Trong 24 giờ qua, Nga đã tiến hành hơn 80 vụ tấn công vào lãnh thổ Ukraine, với mục đích chiếm được từ Lyman đến Bakhmut, Avdivka hay Chakhtarsk trong vùng Donetsk ở miền đông Ukraine. Nhưng điểm nóng vẫn là Bakhmut. Thành phố này gần như đang bị quân đội Nga bao vây theo như giải thích từ phe thân Moskva được AFP trích dẫn. Điều đó không cấm cản tổng thống Ukraine đến thị sát tình hình trong vùng.

Trên mạng Telegram, Volodymyr Zelensky công bố video cho thấy ông trao tặng huy chương cho một số binh sĩ đang cầm cự trước đà tiến của quân Nga và cam kết "chắc chắn sẽ đáp trả các đợt tấn công của Nga nhắm vào các thành phố trên lãnh thổ Ukraine". Hãng thông tấn Pháp AFP hôm nay cho biết các đoàn chiến xa của Ukraine, trong đó có thiết giáp của Anh và Pháp, đang "rầm rập" tiến về Bakhmut.

Chuyến thị sát nói trên diễn ra vào lúc, sau khi tiễn chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về lại Bắc Kinh, Nga đã oanh kích vào nhiều thành phố trên lãnh thổ Ukraine, từ khu vực chung quanh thủ đô Kiev đến Zaporijjia (trung đông Ukraine), làm nhiều người thiệt mạng. Trong khi đó Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) báo động về mức độ an toàn "mong manh" của nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, do đường dây điện cuối cùng của nhà máy đã bị hư hại từ hôm 01/03/2023. Đây là nguồn điện duy nhất cho hệ thống làm nguội các lò phản ứng. Hiện tại hệ thống này còn hoạt động là nhờ các bình điện chạy bằng dầu diesel. Giám đốc AIEA cho rằng các bên đang "đùa với lửa".

Phía Nga hôm nay cho biết đã đẩy lùi một vụ tấn công bằng drone nhắm vào cảng Sevastopol hướng ra Hắc Hải. Cảng Sevastopol, trong vùng Crimea bị Nga sáp nhập, từ đầu cuộc chiến đến nay đã nhiều lần bị tấn công bằng drones biển. Vào lúc cộng đồng người Tatars Hồi giáo tại Crimea bắt đầu mùa chay Ramadan hôm nay, ông Volodymyr Zelensky cam kết đây là "lần cuối mà cộng đồng này phải trải qua một mùa Ramadan dưới ách đô hộ của Nga".

Hôm qua, Washington xác nhận Trung Quốc chưa vượt qua lằn ranh đỏ giao vũ khí sát thương cho Moskva. Điều trần trước Thượng Viện, ngoại trưởng Antony Blinken khẳng định "cho đến hiện nay, Bắc Kinh chưa vượt quá giới hạn" đồng thời ghi nhận việc Trung Quốc "hỗ trợ Nga về mặt ngoại giao, chính trị và trong một chừng mực nào đó, về mặt vật chất, đều trái ngược với lợi ích của Hoa Kỳ liên quan đến chiến tranh Ukraine", một cuộc chiến phải được "kết thúc".

Thanh Hà

Ai cũng nói Bakhmut không phải là một vị trí chiến lược. Nhưng tại sao cứ nhùng nhằng mãi thế ? Vấn đề rắc rối hơn ta tưởng và đúng là quan trọng cho cả hai bên Nga và Ukraine.

Tướng Surovikin được Putin đề bạt phụ trách chiến dịch ở Ukraine.

Tháng 10 năm ngoái, quân Nga đánh nhau thua thảm hại chạy tóe khói. Đúng là chạy như vịt, bỏ lại đằng sau các thành phố đã chiếm được. Thành phố Kherson rất quan trọng cũng bị đe dọa nghiêm trọng. Trước tình hình đó, Putin không biết nên cố thủ Kherson hay bỏ chạy. Bộ trưởng quốc phòng Shoigu bị mất uy tín quá. Lúc đó còn có cả tin đồn rằng Putin muốn hạ bệ Shoigu… Để thay đổi tình thế Putin đề bạt tướng Sergei Surovikin phụ trách chiến dịch ở Ukraine. Surovikin "ký hợp đồng" với Putin đề nghị bỏ Kherson vì khó giữ và thể nào cũng thua, nhưng đổi lại sẽ giành một chiến thắng ở Bakhmut. Kherson thất thủ nhục nhã trước sự ngỡ ngàng của tất cả các chuyên gia quân sự. Ngay cả quân Ukraine cũng thấy bất ngờ, cứ tưởng quân Nga giăng bẫy… Trước đó chỉ thấy quân Nga lo rút quân, chẳng đánh đấm gì hết. Tất nhiên là khi rút quân, lính Nga cũng không quên tháo dỡ mang theo nồi hầm, bàn là, máy giặt, TV và tủ lạnh (không phải Saratov nhé). Nga chắc mẩm rút chỗ này sẽ đánh thắng chỗ kia, việc gì phải lăn tăn. OK.

Surovikin vừa nhậm chức liền gọi Prigozhin thủ lĩnh quân Wagner đến, giao cho nhiệm vụ phải đánh bằng được Bakhmut. Surovikin biết rằng Wagner rất tàn bạo và không ngần ngại nướng quân thì may ra mới có cơ thắng được ở Bakhmut. Tiếp theo đó như các bạn thấy, Prigozhin đã vào tận các nhà tù của Nga để tuyển thêm 10.000 quân, hứa hẹn đánh nhau không chết sẽ được "xá tội vong ân". Bao nhiêu tù tội phạm giết người nguy hiểm, Prigozhin cân tất, đưa cho khẩu súng trường và ném ra chiến tuyến hàng đầu, chơi kiểu cối xay thịt, biển người… Rất không may cho đa số tù nhân là họ đã chết.

Vụ này làm cho Sergei Shoigu (Bộ trưởng quốc phòng) + Valery Gerasimov (Tổng tư lệnh quân đội) rất cay cú. Điên không chịu được. Tự nhiên bây giờ trên chiến trường có hai lực lượng khác nhau của cùng một nước cạnh tranh với nhau, tranh công với nhau nữa chứ, một bên là lính chính quy của Bộ quốc phòng Nga và bên kia là lính đánh thuê tư nhân Wagner của Prigozhin. Nước Nga rệu rã nên nó thể hiện luôn cả ở chi tiết này đấy các bạn ạ. Chỉ có nước Nga mới có tình trạng này. Đương nhiên là có mâu thuẫn nẩy sinh.

Bây giờ trên chiến trường Bakhmut có hai lực lượng khác nhau của cùng một nước cạnh tranh với nhau, tranh công với nhau nữa chứ, một bên là lính chính quy của Bộ quốc phòng Nga (Shoigu và Guersimov) và bên kia là lính đánh thuê tư nhân Wagner của Prigozhin

Vấn đề là quân Wagner húc, húc mãi vẫn không thể nào giành được chiến thắng. Chốc chốc lại loan tin chiến thắng nhưng có thắng thật đâu. Shoigu và Gerasimov (phe chính quy) thấy thế càng sướng, thậm chí còn gây khó dễ cho Wagner. Prigozhin công khai ghi video chửi bới bên quốc phòng…

Hai bên liên tiếp chọc gậy bánh xe nhau nhé. Tháng 1, quân Wagner công khai tuyên bố đã giành được chiến thắng ở Soledar. Ngay sau đó, Dmitri Peskov, phát ngôn viên của chính phủ Nga lại tuyên bố : "Không được vội vã tuyên bố mà phải đợi tuyên bố chính thức". Hôm sau, quân chính quy Nga bắn vài quả lẹt đẹt rồi Bộ quốc phòng Nga ra tuyên bố chính thức : "Chúng ta chiếm được Soledar là nhờ có pháo binh và không quân của quân đội Nga". Sau vụ này, Prigozhin không ngần ngại nói toẹt ra là quân chính quy đã không giúp đỡ gì cho quân Wagner, không cung cấp đạn dược, kiểu như đem con bỏ chợ trong ý định hủy hoại Wagner.

Đến đầu năm nay, chẳng thấy thắng lợi ở Bakhmut đâu, hợp đồng vỡ trận, Putin điên tiết hạ bệ Sergey Surovikin để Valery Gerasimov lên thay.

Hiện nay, tay đầu bếp Prigozhin này đang trở nên quá cồng kềnh, là đối thủ của Bộ quốc phòng Nga, của Putin. Tôi nghĩ sẽ có ngày hắn sẽ bị lên thớt.

Cứ hỏi tại sao Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine không muốn bỏ Bakhmut. Cứ để đấy cho chúng húc nhau chứ !

Hoàng Quốc Dũng

(17/03/2023)

Chiến sự dữ dội ở trung tâm Bakhmut

Trọng Thành, RFI, 14/03/2023

Quân đội Ukraine tiếp tục kháng cự tại thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine. Trong lúc đó, có một số dấu hiệu rút quân của lực lượng Nga tại tỉnh miền nam Kherson, hữu ngạn sông Diepro, theo quân đội Ukraine.

Một con phố hoang tàn, trong khi các trận giao tranh vẫn ác liệt ở thành phố Bakhmut, Ukraine, ngày 27/02/2023. Reuters - Stringer

Thông tín viên Emmanuelle Chaze từ Kiev cho biết chiến sự vẫn diễn ra hết sức dữ dội tại Bakhmut. Hôm qua, 13/03/2023, tư lệnh Lục quân Ukraine, thượng tướng Oleksandre Syrky cho biết nhiều đơn vị tấn công của công ty lính đánh thuê Wagner của Nga đang tìm cách chọc thủng tuyến phòng thủ của các lực lượng Ukraine để hướng về các khu phố trung tâm thành phố Bakhmut. Về phần mình, thủ lĩnh Wagner, Yevgeny Prigozhin, nhấn mạnh là "càng tiến gần đến trung tâm thành phố, chiến sự càng dữ dội hơn, nhiều hỏa lực hơn".

Trong phát biểu thường nhật vào tối 13/03, tổng thống Ukraine, Volodymir Zelensky, nói đến "những ngày rất khó khăn, rất đau đớn với Ukraine", và "tương lai của đất nước đang được quyết định tại miền Đông, đặc biệt ở Bakhmut", nơi diễn ra cuộc chiến kéo dài nhất từ khi Nga mở màn cuộc xâm lăng từ tháng 02/2022, với một tổn thất nhân mạng ghê gớm của cả hai bên.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, có trụ sở tại Washington, trong bản tin thường nhật hôm qua, tổng hợp thông tin từ giới blogger Nga, ghi nhận đa số đều cho rằng quân đội Ukraine có thể sẽ mở cuộc phản công tại miền nam, ở tỉnh Zaporizhia, hoặc ở gần khu vực Mariupol-Volnovakha ở tỉnh miền đông Donetsk. Một blogger có liên hệ với công ty lính đánh thuê Wagner thừa nhận đánh giá trước đó của Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, theo đó quân đội Ukraine, với chiến thuật phòng thủ đến cùng tại "pháo đài" Bakhmut, đang nghiền nát "các lực lượng bộ binh tốt nhất" của Nga xung quanh thành phố này, nhằm làm giảm khả năng của Nga trong việc ngăn chặn các đợt phản công sắp tới của quân đội Ukraine.

Trọng Thành

************************

Đà tiến của quân Nga ở Bakhmut ‘đã ngưng lại’, theo ISW

VOA, 13/03/2023

Đà tiến của quân Nga dường như đã bị ngưng lại trong nỗ lực đánh chiếm Bakhmut của Moscow ở miền đông Ukraine, một tổ chức nghiên cứu chiến lược hàng đầu cho biết trong đánh giá về trận chiến trên bộ dài nhất trong cuộc chiến.

Lính Ukraine bắn lựu pháo về các vị trí quân Nga ở Bakhmut

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington cho biết quân Nga không có bước tiến nào được xác nhận ở Bakhmut. Quân Nga và các đơn vị của Tập đoàn bán quân sự Wagner do Điện Kremlin kiểm soát tiếp tục tiến hành các đợt tấn công trong thành phố, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy họ đã có tiến triển, ISW cho biết.

Ông Yevgeny Prigozhin, người sáng lập Tập đoàn Wagner, hôm 12/3 cho biết trên Telegram rằng tình hình ở Bakhmut là ‘khó khăn, rất khó khăn, khi quân thù chiến đấu giữ từng mét đất’.

Báo cáo của ISW được công bố hôm 11/3 đã dẫn lời ông Serhii Cherevaty, phát ngôn nhân của Nhóm phía Đông của Lực lượng Vũ trang Ukraine, nói rằng giao tranh ở khu vực Bakhmut trong tuần này khốc liệt hơn tuần trước. Theo Cherevaty, đã có 23 cuộc đụng độ trong thành phố trong 24 giờ trước.

Báo cáo của ISW được đưa ra sau những tuyên bố của Nga vào đầu tuần này là họ đã có tiến triển. Bộ Quốc phòng Anh hôm 11/3 cho biết Tập đoàn Wagner đã chiếm được hầu hết phía đông Bakhmut, với con sông chảy qua thành phố hiện đang làm thành tiền tuyến giao tranh. Đánh giá này nhấn mạnh rằng Nga sẽ khó duy trì cường độ tấn công mà không có mất mát về nhân mạng nhiều hơn.

Quân đội Nga đã mở chiến dịch giành quyền kiểm soát Bakhmut hồi tháng 8 năm trước và cả hai bên đều đã có thương vong vô cùng lớn. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy tuyên bố quân đội của ông sẽ không rút lui.

Trong báo cáo mới nhất của mình, Bộ Quốc phòng Anh hôm 12/3 nói rằng thương vong quân sự nặng nề của Nga ở Ukraine có tác động rất khác nhau trên khắp nước Nga. Bản cập nhật tình báo của Bộ Quốc phòng Anh cho biết Moscow và St. Petersburg vẫn ‘tương đối không hề hấn gì’ nhất là thành viên của giới tinh hoa.

Tuy nhiên, ở nhiều khu vực phía đông của Nga, tỷ lệ tử vong tính theo phần trăm dân số ‘cao gấp 30-40 lần ở Moscow’, cơ quan này cho biết và nói thêm rằng các nhóm thiểu số thường bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Chẳng hạn ở khu vực phía nam Astrakhan, khoảng ‘75% thương vong đến từ người thiểu số Kazakhstan và Tartar’.

Chính quyền Ukraine vào sáng 12/3 đưa tin rằng các cuộc tấn công của Nga ngày hôm qua đã giết chết ít nhất năm người và làm bị thương bảy người khác trên khắp các khu vực ở Donetsk và Kherson, giới chức địa phương cho biết.

Thống đốc Donetsk Pavlo Kyrylenko cho biết hai người đã thiệt mạng, một ở thành phố Kostyantynivka và một ở làng Tonenke. Bốn thường dân bị thương.

Thống đốc vùng Mykolaiv Vitali Kim cho biết thị trấn Ochakiv ở cửa sông Dnieper đã phải hứng chịu hỏa lực pháo binh vào sáng sớm ngày 12/3. Ô tô bị đốt cháy và nhà riêng và các tòa nhà cao tầng bị hư hại. Không có thương vong nào được ghi nhận.

***********************

Chiến sự Bakhmut : Quân Ukraine đẩy bật mọi đợt tấn công của Nga vào trung tâm thành phố

Trọng Thành, RFI, 13/03/2023

Thành phố Bakhmut, miền Đông, tiếp tục là chiến trường dữ dội nhất tại Ukraine ngày 2/03/2023. Các lực lượng Ukraine đã đẩy lùi tất cả các đợt tấn công của lực lượng đánh thuê Nga Wagner nhắm vào khu vực trung tâm thành phố. Moskva và Kiev đều thông báo số lượng tổn thất lớn của đối phương.

Quân nhân Ukraine nạp đạn vào súng cối trước khi bắn về phía quân đội Nga bên ngoài thị trấn tiền tuyến Bakhmut, trong bối cảnh Nga tấn công Ukraine, ở vùng Donetsk (Ukraine) ngày 06/03/2023 via Reuters - RFE/RL/Serhii Nuzhnenko

Hãng tin Anh Reuters dẫn lại thông báo hôm nay của tư lệnh lục quân Ukraine, thượng tướng Oleksandr Syrskyi, cho biết tình hình chiến trường tại thành phố Bakhmut vẫn "khó khăn" khi các đơn vị tấn công của công ty lính đánh thuê Wagner Nga cố gắng chọc thủng tuyến phòng thủ, cố tiến vào trung tâm thành phố. Theo chỉ huy lục quân Ukraine, "trong các trận chiến dữ dội, lực lượng phòng thủ của chúng ta đã gây tổn thất đáng kể cho kẻ thù. Mọi nỗ lực xâm chiếm thành phố của địch đều bị pháo binh, xe tăng và các hỏa lực khác đẩy lùi".

Ông Syrskyi khẳng định quân đội sẽ bảo vệ "pháo đài", cụm từ thường được chính quyền Ukraine sử dụng để gọi tên Bakhmut, thành phố bị quân Nga vây hãm và tấn công từ 7 tháng nay.

Đối với ông chủ công ty Wagner Yevgeny Prigozhin, tình hình là "khó khăn, rất khó khăn". Trong một phát biểu hôm qua, lãnh đạo công ty Wagner cũng thừa nhận "càng ở gần trung tâm thành phố, giao tranh càng ác liệt... Phía Ukraine tung vào trận các lực lượng dự trữ vô tận. Nhưng chúng ta đang tiến lên và chúng ta sẽ tiếp tục tiến lên".

Tổng thống Ukraine : Loại khỏi vòng chiến đấu gần 3.000 quân địch trong 1 tuần lễ

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong thông báo hàng ngày vào tối hôm qua, cho biết, chỉ trong vòng một tuần qua, các lực lượng Ukraine đã tiêu diệt hơn 1.100 quân địch "chỉ riêng tại Bakhmut". Cũng theo ông Zelensky, trong cùng thời gian, hơn 1.500 lính Nga đã bị loại khỏi vòng chiến đấu do thương tích. Trước đó cùng ngày, bộ quốc phòng Nga thông báo loại khỏi vòng chiến đấu "hơn 220 binh sĩ Ukraine" trong vòng 24 giờ. 

Ukraine tiếp tục kháng cự tại Bakhmut càng lâu càng tốt. Trong bài trả lời phỏng vấn báo Pháp JDD, đăng tải hôm qua, thứ trưởng bộ quốc phòng Ukraine Olha Stefanishyna khẳng định, cho dù Nga chiếm được Bakhmut, việc này cũng "sẽ không có ảnh hưởng gì đến các hành lang chiến lược" mà Ukraine "đang kiểm soát tại khu vực". Theo thứ trưởng quốc phòng Ukraine, chiến dịch phản công mùa xuân, "đã bắt đầu được lên kế hoạch" ; sẽ chỉ được tiến hành một khi Quân đội Ukraine có "đủ vũ khí và đạn dược".

Trọng Thành

*************************

SIPRI : Năm 2022, Châu Âu tăng gấp đôi vũ khí nhập khẩu để viện trợ cho Ukraine

Thùy Dương, RFI, 13/03/2023

Trong năm 2022, mức nhập khẩu vũ khí tại Châu Âu đã tăng gần gấp đôi, chủ yếu do các đợt viện trợ vũ khí ồ ạt cho Ukraine chống quân Nga xâm lược và Ukraine trở thành nước tiếp nhận nhiều vũ khí thứ ba trên thế giới, theo báo cáo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế (Sipri), trụ sở tại Stockholm, Thụy Điển, công bố hôm 13/03/2023. 

Một quân nhân Ukraine dùng súng phóng lựu tự động để chống lại cuộc tấn công của Nga vào thành phố tiền tuyến Bakhmut, vùng Donetsk (Ukraine) ngày 03/03/2023 / Reuters – Stringer

Theo số liệu của Viện Sipri, lượng vũ khí Châu Âu nhập khẩu tăng 93% cũng là do nhiều nước như Ba Lan, Na Uy tăng chi tiêu quân sự. Và xu hướng này sẽ còn tiếp tục gia tăng. Pieter Wezeman, từ 30 năm qua là đồng tác giả của báo cáo thường niên của Viện Nghiên Cứu Hòa Bình Quốc Tế, cho AFP biết, cuộc chiến Nga xâm lăng Ukraine là lý do chính khiến nhu cầu vũ khí tại Châu Âu tăng vọt và nhập khẩu của Châu Âu sẽ còn tiếp tục tăng. 

Riêng về Ukraine, cộng cả vũ khí do phương Tây viện trợ, số vũ khí Kiev nhập về đã tăng 60 lần trong năm 2022. Ukraine trở thành nước nhập khẩu nhiều vũ khí thứ 3 thế giới (8%), sau Qatar (10%) và Ấn Độ (9%), và trước Saudi Arabia (7%), Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (7%) và Pakistan (5%). 

Ngoài việc viện trợ vũ khí cho Ukraine, Châu Âu cũng đẩy mạnh nhập khẩu vũ khí khí tài, tăng 35%, trong năm 2022.

Về phía 5 nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới trong 5 năm qua, đứng đầu là Mỹ (40%), Nga (16%), tiếp theo là Pháp (11%), Trung Quốc (5%) và Đức (4%). Chỉ riêng 5 nước này chiếm ba phần tư tổng lượng vũ khí xuất khẩu trên thế giới. Dù vẫn đứng trong top 5, nhưng mức xuất khẩu của Nga đã giảm mạnh so với cách nay vài năm, thậm chí Moskva còn được cho là nhập khẩu vũ khí từ Trung Quốc, vốn dĩ là một khách hàng truyền thống của Nga.

Thùy Dương

Ukraine, cuộc chiến tranh kiểu cũ cuối cùng trước khi robot thay thế người lính ?

Phải chăng chiến tranh Ukraine sẽ đi vào sử sách như là cuộc chiến đầu tiên do con người và những cỗ máy hợp tác, nếu không phải là cuộc chiến "cổ điển" cuối cùng, trước khi các robot thay thế cho những người lính trên chiến địa ? Cũng có thể nghĩ rằng nếu trí thông minh nhân tạo nắm quyền ở Moskva thay vì Putin, cuộc xâm lược Ukraine đã không diễn ra.

Một quân nhân Ukraine phóng đi một drone ở chiến tuyến gần Vuhledar, ngày 22/02/2023. AP - Evgeniy Maloletka

Quân Nga tra tấn người lớn, bắt cóc trẻ em Ukraine vùng tạm chiếm

Tình hình chiến sự Ukraine, vụ ngân hàng SVB phá sản, mười năm lãnh đạo Vatican của Đức giáo hoàng Francis, cuộc đấu tranh chống cải cách chế độ hưu trí tại Pháp là những vấn đề thời sự được chú ý nhất hôm nay.

Libération tố cáo "Tại Kherson, việc tra tấn được lên kế hoạch và tài trợ bởi Moskva". Thành phố 280.000 dân bị quân Nga chiếm đóng 8 tháng, có hơn 20 địa điểm tra tấn. Tổ chức Global Rates Compliance cho biết có trên 1.000 nạn nhân sống sót có thể làm chứng, trong khi hơn 400 người khác đã mất tích. Ở phạm vi toàn quốc, trong báo cáo mới nhất nhiều tổ chức phi chính phủ và các nhà điều tra báo động về số phận của ít nhất trên 16.000 trẻ em Ukraine bị bắt đưa sang Nga.

Trong chiến tranh, trẻ em dễ tổn thương nhất, các em có nguy cơ bị quên lãng hoặc trở thành "chiến lợi phẩm". Có thể coi đây là tội ác chống nhân loại hay diệt chủng. Giữa tháng 2, đại học Yale công bố nghiên cứu 34 trang, với thông tin của ít nhất 6.000 trẻ vị thành niên 4 đến 17 tuổi bị Nga đưa vào các trại hè, trung tâm với các chương trình dạy dỗ thành người Nga, một số ở tận Siberia cách xa Ukraine đến 6.000 kilomet. Đặc biệt Vladimir Putin yêu cầu thay đổi các thủ tục để tạo điều kiện nhận con nuôi.

Tinh thần thép của những chiến binh bảo vệ Bakhmut

Trên chiến địa, đặc phái viên Le Monde mô tả "Tinh thần thép của của Lữ đoàn 80", đơn vị xung kích trên mặt trận khốc liệt Bakhmut. Từ những người lính dày dạn cho đến tân binh đều một lòng tin vào chiến thắng của Ukraine. Vitali, một công nhân xây dựng đã trải qua khóa đào tạo "rút ngắn" còn một tháng thay vì ba tháng, sau khi trình diện tại văn phòng tuyển dụng để đi chiến đấu bảo vệ Bakhmut, tỏ ra lạc quan. Bohdan, một quân nhân 27 tuổi nói rằng "Hầu hết các chiến binh trong lữ đoàn là những người tình nguyện, đến với ánh lửa trong đôi mắt". Trước khi được gởi đến "thành phố tử đạo", đơn vị từng nổi bật trong cuộc phản công giải phóng Kharkiv.

Nhưng người lính trẻ kém lạc quan hơn về tinh thần của những đồng đội đã chiến đấu suốt năm qua không có ngày nghỉ : "Điều khó khăn nhất là khi bạn thấy rằng trong đơn vị của bạn chỉ còn lại hai người, bạn và một người khác". Những chiến binh của lữ đoàn cũng nói về tình trạng khốn khổ của lính Nga. Họ phải sống chung với những xác chết vì nếu thối lui sẽ bị bắn hạ. Tư lệnh lục quân Oleksandr Syrsky cho biết cứ một binh sĩ Ukraine tử trận thì có đến bảy lính Nga thiệt mạng. "Trận chiến này đã có tác động rất lớn đến tinh thần của địch".

Tấn công tầm xa : JDAM tăng uy lực cho vũ khí chính xác

Le Monde cũng cho biết về "thiết bị JDAM của Mỹ, tạo ưu thế cho những cuộc chiến tầm xa". Bộ JDAM có thể biến những quả bom bình thường thành hỏa tiễn có độ chính xác cao, nhờ thêm vào định vị GPS và đôi cánh được cải tiến.

Do Boeing sản xuất, bộ JDAM (Joint Direct Attack Munition) phối hợp được giữa uy lực và tính chính xác, điều mà quân đội Ukraine chưa đạt được. Kiev có giàn phóng rốc-kết đa nòng Himars nổi tiếng nhưng chỉ mang được 90 ký chất nổ, còn bộ JDAM có thể trang bị cho những quả bom nặng đến 900 ký. Nhà nghiên cứu Léo Péria-Peigné nhận định như vậy thiết bị này có thể biến các loại đạn dược thành rốc-kết để phá hủy các boong-ke hay sở chỉ huy dưới lòng đất. Các phi công Ukraine có thể khai hỏa từ xa một cách an toàn, bảo vệ được số chiến đấu cơ ít ỏi. Thiết bị này phù hợp với chiến lược tấn công từ xa mà Kiev chọn lựa từ đầu cuộc chiến, ưu tiên đánh vào hậu cứ quân Nga như kho đạn, trung tâm hậu cần… Đại pháo Caesar có tầm bắn 40 kilomet và nhất là Himars với tầm xa 70 kilomet tạo được ưu thế quý giá trong cuộc chiến, nhưng uy lực sẽ càng tăng lên với sự hiện diện của JDAM.

Ukraine : Khi công nghệ làm thay đổi bộ mặt chiến tranh

Les Echos nhận thấy nhờ tính sáng tạo nhất là về công nghệ, người Ukraine đã khắc phục được thế yếu về quân số trước Nga, giúp họ kháng chiến hết sức hiệu quả.Tác giả bài viết nhắc lại, các phát minh công nghệ luôn đóng vai trò quyết định trong địa chính trị. Từ năm 1453, những khẩu đại bác tầm xa của đế quốc Ottoman đã hạ được thành Constantinople, và năm 1853, những pháo hạm Mỹ của thiếu tướng Perry đã buộc nước Nhật phải mở cửa với thế giới. Gần đây nhất, năm 2020 các drone của Thổ Nhĩ Kỳ và Israel đã giúp Azerbaidjan giành phần thắng trước Armenia tại vùng Thượng Karabakh.

Trong thời đại trí thông minh nhân tạo hiện nay, công nghệ càng đóng vai trò chủ chốt. Hôm 24/02/2022 khi quân Nga tiến vào Kiev, lực lượng xâm lăng đông gấp đôi và ngân sách quốc phòng Nga cao gấp mười lần Ukraine. Nhưng một năm sau, Ukraine vẫn đứng vững nhờ tinh thần quyết chiến, viện trợ phương Tây, những yếu kém nội tại của quân đội Nga. Tuy nhiên không thể không nhắc đến yếu tố thứ tư mang tính quyết định : lợi thế công nghệ.

Hai năm trước đó, Ukraine đã lập ra "Bộ chuyển đổi kỹ thuật số" và vài ngày sau cuộc xâm lăng, Kiev đã chuyển tất cả những dữ liệu quan trọng vào "đám mây" (cloud). Ngay cả trong trường hợp hỏa tiễn Nga tiêu hủy tất cả công sở, chính phủ Ukraine vẫn tiếp tục hoạt động được. Người Ukraine biến những chiếc drone giá rẻ trên thị trường thành vũ khí hủy diệt và giám sát đáng gờm. Quân số Ukraine ít hơn nhưng chất lượng cao hơn nhờ cách đánh thông minh, nắm vững công nghệ.

Ukraine, cuộc chiến cổ điển cuối cùng trước khi robot thay thế người lính ?

Phải chăng chiến tranh Ukraine sẽ đi vào sử sách như là cuộc chiến đầu tiên thắng được nhờ sự hợp tác giữa con người và những cỗ máy, nếu không phải là cuộc chiến "cổ điển" cuối cùng, trước khi các robot thay thế cho những người lính trên chiến địa ? Cũng có thể nghĩ rằng nếu trí thông minh nhân tạo nắm quyền ở Moskva thay vì Vladimir Putin, cuộc xâm lược Ukraine đã không diễn ra. "Big Brother" sẽ kết luận rằng chiến tranh không chắc mang lại lợi ích, mà rủi ro thì quá lớn.

Trong bài viết đăng trên tạp chí Foreign Affairs số tháng 3-4/2023, Eric Schmidt, cựu tổng giám đốc điều hành Google đặt câu hỏi về mối quan hệ mới giữa sáng tạo công nghệ và địa chính trị, không chỉ liên quan đến những tiến bộ trong thiết bị quân sự, từ hỏa tiễn siêu thanh đến các vũ khí siêu nhỏ. Theo ông, sáng tạo đóng góp vào quyền lực cứng lẫn quyền lực mềm của một quốc gia.

Về các trừng phạt đối với Nga, công nghệ cũng hiệu quả nhất trong dài hạn. Moskva không có công nghệ tân tiến để khai thác khí đốt nằm rất sâu dưới lòng biển ở Nam Cực, và cũng không thể tìm thấy trên thị trường chợ đen. Nga bị mất đi giới tinh hoa vào đầu cuộc chiến, bất lợi hơn bao giờ hết về cơ cấu, và thời gian sẽ đứng về phía Kiev - tất nhiên nếu Ukraine "sống sót". Lớp trẻ Ukraine trong ngành công nghệ nhận thấy họ tiến nhanh hơn hẳn trong một năm qua, chiến tranh chính là lực đẩy.

Nhìn toàn cảnh, đã có những tiến bộ lớn trong lãnh vực trí thông minh nhân tạo. Thế giới đang trở thành lưỡng cực với hai nhân tố chính là Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong cuộc cạnh tranh này, nước Nga không hiện hữu, và Châu Âu không đáng kể. Trung Quốc có ưu thế trong lãnh vực an ninh như nhận dạng khuôn mặt, rất cần cho một chế độ độc tài, nhưng đua tranh còn dài. Công nghệ cung cấp những công cụ kiểm soát gắt gao cho các chế độ chuyên chế, nhưng cũng có thể phục vụ cho mục tiêu dân chủ tự do như Ukraine đã chứng minh.

Tập Cận Bình lên giọng thách đố Hoa Kỳ

Nhìn sang Châu Á, Le Figaro chú ý đến việc Tập Cận Bình vừa củng cố xong quyền hành, đã vội thách thức nước Mỹ. Không còn những tuyên bố chung chung tố cáo nước Mỹ "bá quyền" với một nụ cười có vẻ hiền hòa, chủ tịch Trung Quốc nay cao giọng khiêu khích siêu cường số một thế giới. Ông Tập cho rằng Washington áp đặt "những thử thách chưa từng thấy cho sự phát triển của Trung Quốc". 

Trước một loạt trừng phạt nhắm vào những tên tuổi công nghệ Hoa lục như Hoa Vi hay Tiktok, cho đến chất bán dẫn, tăng cường lực lượng ở Châu Á với những căn cứ mới tại Philippines ; nhà độc tài Trung Quốc kêu gọi tự chủ về công nghệ, thực phẩm và quân sự. Khi tái khẳng định chủ trương dân tộc chủ nghĩa và tập quyền, Tập đã dập tắt hy vọng tự do hóa sau khi ra khỏi phong tỏa.

Tuần trước, tân ngoại trưởng Tần Cương cũng đã đe dọa một cuộc "đối đầu" nếu Hoa Kỳ tiếp tục con đường "sai trái". Ông ta nói rằng "thế giới càng hỗn loạn thì quan hệ Nga-Trung càng phải dấn lên", tố cáo Mỹ "vi phạm chủ quyền Trung Quốc". Tần Cương ngang nhiên so sánh với Ukraine : "Tại sao Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan nhưng lại yêu cầu Trung Quốc không cung cấp cho Nga ?"

Hung hăng ngoài mặt, nhưng Bắc Kinh rất muốn hòa hoãn với Mỹ

Les Echos ghi nhận một dấu hiệu khiêu khích khác là Tập Cận Bình đã bổ nhiệm tướng Lý Thượng Phúc (Li Shangfu), bị Mỹ trừng phạt năm 2018 vì mua vũ khí Nga, làm bộ trưởng quốc phòng. Ông Tập cũng gây ngạc nhiên khi cho các ông Dịch Cương (Yi Gang) tiếp tục làm thống đốc ngân hàng, Lưu Côn (Liu Kun) làm bộ trưởng tài chánh dù đã quá tuổi.

Tuy nhiên theo Le Figaro, thái độ hùng hổ trước ống kính che giấu những lo sợ của các nhà chiến lược phải đối mặt với những thử thách kinh tế và dân số ngày càng cao, trong môi trường đối ngoại đầy biến động. Bắc Kinh đang cần hòa hoãn chiến thuật để có thời gian san bằng khiếm khuyết về công nghệ và quân sự. Nhà nghiên cứu Triệu Thông (Zhao Tong) nhận định, Trung Quốc mong ổn định quan hệ Mỹ-Trung nhằm tập trung phát triển kinh tế, mới có thể so găng về lâu về dài. Khi đe dọa xung đột, Bắc Kinh hy vọng Washington sẽ xuống giọng, đồng thời là dịp lên gân trước dư luận trong nước. 

Trong bối cảnh đó, bà Thái Anh Văn đã chọn lựa California thay vì Đài Bắc để gặp gỡ ông Kevin McCarthy, chủ tịch Cộng hòa ở Hạ Viện vào tháng 4 với mục đích hạ nhiệt, vào lúc một năm nữa là đến kỳ bầu cử tổng thống Đài Loan.

Trung Đông và cú đúp của chủ tịch Trung Quốc

Cũng về đối ngoại, Le Monde nhận thấy Trung Quốc đã trở thành "nhân tố chính trị mới" ở Trung Đông. Tập Cận Bình thực hiện được một "cú đúp" đẹp mắt : cả 2.952 đại biểu Quốc hội – không ai dám vắng mặt – đều bỏ phiếu nhất trí để ông ngồi tiếp nhiệm kỳ thứ ba, và cùng ngày, Saudi Arabia nối lại quan hệ với Iran. Các cuộc đàm phán bí mật giữa đôi bên đã diễn ra dưới sự bảo trợ của Trung Quốc.

Từ lâu chỉ là khách hàng mua dầu lửa của vùng Vịnh, Bắc Kinh đã trở thành đối tác chiến lược của các nước trong khu vực, cho thấy sự trỗi dậy của Trung Quốc ở Trung Đông. Giữa Saudi Arabia theo đạo Hồi thân Mỹ, và Trung Quốc cộng sản đang đàn áp người Duy Ngô Nhĩ, mọi việc không hề dễ dàng. Nhưng Tập Cận Bình tận dụng vị thế đang lên của Mohammed Ben Salman (MBS) để thủ lợi. Trung Quốc luôn tìm cách duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Riyadh, Tehran và kể cả Israel.

Thỏa thuận ba bên đạt được hôm thứ Sáu giúp Bắc Kinh khẳng định Sáng kiến ​​An ninh Toàn cầu (Global Security Initiative - GSI) của mình được chú ý. Vương Nghị khoe rằng đây là "chiến thắng của đối thoại và hòa bình", đóng vai phát ngôn viên của các nước phương Nam, chỉ trích Hoa Kỳ và Châu Âu chỉ tập trung cho Ukraine. Kể từ năm 2002, Trung Quốc đã cố gắng làm trung gian hòa giải cho khoảng 15 cuộc xung đột. Mặc dù kết quả không đáng kể, nhưng đều nằm trong kế hoạch của Bắc Kinh để trở thành "đại cường hàng đầu thế giới" vào năm 2049.

Thụy My