Tình trạng nhân quyền tại Việt Nam trở nên tồi tệ hơn trong năm 2018. Theo bà Elaine Pearson Giám đốc Human Rights Watch Australia, có 28 nhà hoạt động bị bắt chỉ trong 8 tháng đầu của 2018. Tức là cao hơn con số 24 trong nguyên năm 2017.

Theo bà Elaine Pearson Giám đốc Human Rights Watch Australia, có 28 nhà hoạt động bị bắt chỉ trong 8 tháng đầu của 2018.

Trong tháng 4, một số tòa án nhân dân do Đảng cộng sản Việt Nam kiểm soát, ban hành nhiều bản án từ 7 đến 15 tù giam đối với các thành viên của Hội Anh Em Dân chủ gồm có Luật sư Nguyễn Văn Đài, Mục sư Nguyễn Trung Tôn, Nhà báo Trương Minh Đức, luật gia Nguyễn Bắc Truyển, Lê Thu Hà, Phạm Văn Trội, Nguyễn Văn Túc và Trần Thị Xuân.

Trong tháng 7 và tháng 8, nhà cầm quyền cũng tuyên án 16 năm tù cho Nhà hoạt động tôn giáo Đinh Diệm và 20 năm tù với Nhà hoạt động môi trường Lê Đình Lượng. Tới tháng 10 thì có 5 nhà vận động dân chủ bị tuyên phạt từ 1 đến 15 năm tù giam. Bản án nặng nhất 15 năm tù giành cho Lưu Văn Vịnh bị chế độ cáo buộc là "thường xuyên vào các trang mạng xã hội đọc các thông tin tiêu cực, sau đó kết nối với các thành phần chống đối chính trị, nhận định phiến diện cho rằng chế độ chính trị hiện nay đã lỗi thời nên sẽ bị đào thải".

Để đối phó với những lời phê bình, chỉ trích từ cộng đồng quốc tế, chế độ đã trả tự do và trục xuất LS Nguyễn Văn Đài cùng cộng sự và Lê Thu Hà sang Đức vào tháng 6 và gần đây hơn là Mẹ Nấm sang Mỹ trong tháng 10. Một phần là để giảm áp lực quốc tế. Mặt khác là chuẩn bị cho tiến trình hội nhập sau khi CPTPP có hiệu lực và thúc đẩy suôn sẻ việc phê chuẩn Hiệp Định Thương Mại Tự Do Việt Nam Châu Âu (EVFTA).

CPTPP sẽ chính thức bắt đầu và có hiệu lực từ ngày 30/12/2018 sau khi được Quốc hội Úc thông qua vào ngày 31/10/2018. Úc là quốc gia thành viên thứ sáu phê chuẩn sau Mexico, Nhật, Singapore, Tân Tây Lan và Canada. Sau khi Tổng thống Trump quyết định rút Mỹ ra khỏi TPP, Hiệp định này chết đi rồi sống lại khi 11 nước còn lại ký kết Hiệp định với cái tên mới là CPTPP vào ngày 8/3/2018 tại Chile. Toàn bộ 600 điều khoản trong 30 chương được giữ lại trừ 22 điều khoản liên quan tới sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp nhà nước, mua sắm chính phủ do Mỹ đòi hỏi bị tạm thời đình chỉ chờ ngày Mỹ quay trở lại. Quy định phê chuẩn ghi nhận là CPTPP sẽ bắt đấu có hiệu lực trong 60 ngày, sau khi 6/11 thành viên phê chuẩn.

Đúng ra, CPTPP đã được ký kết trong Hội nghị APEC tại Đà Nẵng vào tháng 11 năm 2017. Nhưng giờ chót Canada đổi ý. Theo lời của Jason Clair, Bộ trưởng Giao thương đối lập của Úc, lý do là vì Việt Nam muốn thương lương lại các điều khoản liên quan tới quyền lao động. Sau đó, các nhà đàm phán tương nhượng và cho Việt nam từ 3 tới 5 năm để thực thi các điều khoản liên quan tới quyền Lao động trong chương 19.

Trong ngày ký CPTPP, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh đã trao đổi văn thư với ông Steve Ciobo, Bộ Trưởng Giao Thương, Du lịch và Đầu tư của Úc cũng như các bộ trưởng đồng cấp khác xác nhận điều kiện cho Việt Nam thời gian thực thi quyền lao động trong 5 năm. Trong thời gian này, Việt Nam phải tiến hành thực thi nhưng Úc và các đối tác cam kết là sẽ không áp dụng các biện pháp trừng phạt.

Vào ngày 17/10, Ủy ban Châu Âu cũng đã thông qua việc đệ trình Hiệp định Thương mại Tự do với Việt Nam (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư cho Hội đồng Châu Âu ký kết. Sau đó, EVFTA sẽ đi qua thủ tục phê chuẩn bởi Quốc hội liên Âu bao gồm dân biểu và nghị sĩ của 28 quốc gia thành viên.

Hiện nay, Việt Nam đang cố gắng thúc đẩy hoàn tất việc phê chuẩn đầu năm 2019 trước khi Quốc hội Châu Âu giải tán và bầu lại trong tháng 5 năm 2019. Sau khi phê chuẩn và có hiệu lực, EVFTA sẽ xóa bỏ 99% thuế quan cùng hàng loạt rào cản phi thuế quan khác. EVFTA cũng bảo đảm giao thương và đầu tư đi đôi với phát triển bền vững và đặt ra tiêu chuẩn cao về quyền lao động, bảo vệ môi trường và quyền lợi của người tiêu thụ.

Theo Daniela Sicurelli (The EU as a promoter of Human Rights in Bilateral Trade Agreements : the case of the negotiations with Vietnam 2015) thì từ năm 2000, chiến lược của Liên Âu là kèm theo các đểu khoản nhân quyền trong các Hiệp định Thương mại Tự do song phương. Hiệp ước Lisbon có hiệu lực vào năm 2009 yêu cầu Liên Âu đặt vấn đề nhân quyền trong giao thương. Chiến lược khung về Dân chủ và Nhân quyền (Strategic Framework on Human Rights and Democracy) chính thức được áp dụng từ ngày 25/6/2012 nhấn mạnh mục tiêu thúc đẩy nhân quyền trong mọi lãnh vực ngoại giao của Liên Âu.

Đàm phán EVFTA bắt đầu vào ngày 26/6/2012, tức chỉ một ngày sau khi Chiến lược khung về Dân chủ và Nhân quyền bắt đầu áp dụng. Nhiều tổ chức xã hội dân sự lần lượt nêu quan ngại với các vị dân biểu Châu Âu về tình trạng xâm phạm nhân quyền tại Việt nam đặc biệt là quyền tự do ngôn luận và quyền lao động căn bản chẳng hạn như quyền tự do lập hội hoặc công đoàn.

Liên Âu có vị thế để thúc đẩy quyền con người tại Việt nam. Trước hết, Liên Âu là đối tác đầu tiên yêu cầu gắn kết quyền con người và quyền lao động quốc tế trong tiến trình đàm phán hiệp định thương mại song phương. Quan trọng hơn là Liên Âu có thể dựa vào sức mạnh thương lượng tập thể đại diện cho 28 quốc gia thành viên với hơn 700 triệu dân và có tổng GDP gần 19,000 tỷ Mỹ kim xấp xỉ tương đương với Mỹ. Kinh tế Việt Nam lệ thuộc khá nhiều vào Châu Âu là thị trường xuất cảng thứ nhì chỉ sau Trung Quốc.

Tuy vậy, Liên Âu lại theo đuổi một chính sách không rõ ràng về vấn đề nhân quyền đối với Việt Nam. Ví dụ như Liên Âu đòi hỏi điều khoản đình chỉ hiệp định trong trường hợp xâm phạm nhân quyền nhưng không nói rõ là quyền hạn và trách nhiệm giao thương cũng sẽ bị đình chỉ. Thứ hai, EU kêu gọi đối tác thực thi các Công ước Lao động quốc tế (ILO) nhưng chỉ khi nào các tiêu chuẩn quốc tế phù hợp với hoàn cảnh nội địa. Thứ ba, trong chương phát triển bền vững của EVFTA có đề cập tới quyền lao động nhưng không nhấn mạnh về quyền con người liên quan tới lãnh vực lao động ví dụ như quyền tự do lập hội hoặc tự do hội họp.

Nguyên nhân chính là vì trách nhiệm đàm phán thương mại thuộc về Ủy hội Châu Âu (European Commission). Trong khi đó, các vấn đề nhân quyền thì thuộc lãnh vực của Cơ quan Đối ngoại Châu Âu (European External Service Action Services). Cánh tay phải không biết cánh tay trái làm gì. Doanh nghiệp và các nhóm lợi ích vận động và có nhiều ảnh hưởng đối với Ủy hội là cơ chế đàm phán trực tiếp với Việt Nam. Trong khi đó, các tổ chức nhân quyền và xã hội dân sự phải đi qua Cơ quan đối ngoại và nêu ra quan ngại sau khi các điều khoản đã được thương thảo.

Nhưng nỗ lực vận động của các tổ chức và nhà hoạt động nhân quyền không phải là không có hiệu quả. Vào ngày 17/9/2018, 32 Dân biểu Quốc hội Châu Âu đã ký tên chung một lá thư gửi đến bà Cecilia Malmstrom, Cao Ủy Giao Thương, ghi rõ là, nếu tình trạng nhân quyền Việt Nam không được cải thiện thì EVFTA khó có cơ hội được Quốc hội Châu Âu phê chuẩn.

Bức thư nhấn mạnh, Việt nam nên thực thi một số việc cụ thể gồm có hủy bỏ các điều luật hình sự mơ hồ ví dụ như "gây chia rẽ giữa các tầng lớn nhân dân, phá hoại chính sách đoàn lết quốc tế, phát tán thông tin có nội dung phỉ báng chính quyền nhân dân, hoặc lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước…".

Thứ hai, Việt Nam cần phải trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm gồm có Hòa thượng Thích Quảng Độ, Trần Huỳnh Duy Thức, Trần Thị Nga, Hoàng Đức Bình và các thành viên của Hội Anh Em Dân chủ như Trương Minh Đức, Nguyễn Trung Tôn, Nguyễn Bắc Truyển…

Thứ ba là sửa đổi Luật Tín ngưỡng và Luật an ninh mạng cho phù hợp với luật quốc tế nhân quyền mà Việt Nam cam kết khi tham gia Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị.

Thứ tư là phê chuẩn Công ước 87, 98 và 105 của Tổ chức Lao động Quốc tế liên quan tới tự do thành lập nghiệp đoàn, quyền thương lượng tập thể và xóa bỏ lạo động cưỡng bức. Phần lớn nội dung của lá thư ngỏ này đã được Quốc hội Châu Âu xác nhận qua Nghị quyết 2018/2925 vào ngày 15/11/2018.

Trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 23/3/2018, ông Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam cho biết là các hiệp định thương mại tự do gồm có CPTPP đòi hỏi các nước tham gia phải thực thi 8 công ước căn bản của Tổ chức Lao động quốc tế ILO gồm có tự do liên kết thành lập nghiệp đoàn và công nhận quyền thương lượng tập thể (Công ước 87 và 980), loại bỏ tất cả mọi hình thức lao động cưỡng bức (Công ước 29 và 105), xóa bỏ lao động trẻ em (Công ước và 182) và xóa bỏ phân biệt đối xử trong việc làm và nghề nghiệp (Công ước 100 và 101). Tuy nhiên cho đến bây giờ, Việt Nam vẫn chưa phê chuẩn 3 công ước căn bản là Công ước 87, 98 và 105 liên quan đến tự do thành lập nghiệp đoàn, thương lượng tập thể và xóa bỏ lao động cưỡng bức.

Ông Lee cho biết Chương 19 của CPTPP về Lao động dựa trên tuyên bố năm 1998 của ILO. Từ năm 1990 thì tại Việt Nam đã có hơn 6,000 cuộc đình công mà tất cả đều là tự phát không do công đoàn nhà nước khởi xướng. Đây là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy công nhân không được công đoàn nhà nước quan tâm tới quyền lợi của họ.

Tại Việt Nam lại có trường hợp nghịch lý và không thể chấp nhận được ở mọi nơi khác trên thế giới là lãnh đạo công đoàn cũng là quản lý cấp cao của doanh nghiệp. Có nghĩa là vừa đá bóng vừa thổi còi. Theo Nhà báo Phạm Chí Dũng, tổ chức công đoàn nhà nước được các công ty trả 2% quỹ lương. Có nghĩa là công đoàn lãnh lương như công nhân. Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên là công đoàn nhà nước không có động lực tranh đấu bảo vệ quyền lợi cho người lao động.

Ông Lee cũng đề nghị, Việt Nam nên xem đây là một cơ hội để hiện đại hóa luật lao động nhằm bảo vệ cho quyền lợi của chính công nhân và công dân của mình. Chẳng những thế, cải cách luật lao động cũng như hệ thống luật pháp nói chung là một điều kiện tiên quyết nếu Việt Nam muốn bước lên con tàu cách mạng công nghiệp 4.0 dựa trên nền tảng tăng trưởng năng suất và chia sẻ lợi ích kinh tế một cách công bằng giữa người lao động và giới chủ nhân.

Theo Trần Văn Hưng (Trường Đại học Tài chính – Marketing), hầu hết công nhân Việt Nam trong các khu vực công nghiệp có trình độ học vấn thấp, chỉ tốt nghiệp tới lớp 9. Đa số không có đủ kiến thức đúng đắn về luật lao động nên dễ bị bóc lột, chèn ép. Vì vậy, họ cũng có khuynh hướng phản đối bằng cách biểu tình tự phát dẫn đến nguy cơ là không những không đòi hỏi được quyền lợi chính đáng cho mình, mà còn phải bồi thường thiệt hại cho chủ nhân.

Ông Hưng cũng cho biết, nhà nước cần thực hiện một số giải pháp gồm có hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để bảo đảm những quyền lao động căn bản theo tuyên bố ILO, bao gồm xây dựng cơ chế trung gian, hòa giải, trọng tài và xét xử các vụ tranh chấp lao động. Thứ hai, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về việc thành lập công đoàn có tư cách pháp nhân có thể đại diện cho công nhân thương lượng tập thể với chủ nhân. Thứ ba, cung cấp thông tin rộng rãi đến quần chúng về luật lao động, gồm có luật và tiêu chuẩn lao động quốc tế ILO.

Vào ngày 2/11, ông Nguyễn Phú Trọng, tân Chủ tịch kiêm Tổng Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam trình bày nghị trình Quốc hội khóa 6 và yêu cầu Quốc hội sớm thông qua CPTPP. Trong cùng ngày, bà Trương Thị Mai Trưởng ban Dân vận Trung ương phát biểu rằng, khi Việt Nam tham gia hiệp định CPTPP thì "phải chấp nhận không còn duy nhất một tổ chức công đoàn. Người lao động tham gia công đoàn hay tổ chức ngoài công đoàn đều được hưởng quyền bình đẳng như nhau".

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng cho biết, trong quá trình đàm phán tham gia hiệp định CPTPP, điều kiện cho phép công đoàn độc lập đã được Bộ Chính trị thông qua nhưng việc liên kết giữa các công đoàn thì sẽ có "quy định về việc đăng ký thành lập và phải đáp ứng các tiêu chí".

Vào ngày 12/11/2018, Việt Nam trở thành quốc gia thứ 7 phê chuẩn CPTPP với 100% đại biểu Quốc hội hiện diện biểu quyết thông qua. GDP ước lượng sẽ tăng thêm 1.3% sau khi CPTPP chính thức có hiệu lực tại Việt Nam vào ngày 14/1/2019.

Trước diễn tiến mới này, có người kỳ vọng là xã hội dân sự sẽ sớm ra đời và "một tiến trình dân chủ đã hình thành ở Việt Nam". Họ lập luận rằng, tự do thành lập nghiệp đoàn sẽ tất yếu dẫn đến quyền tự do lập hội và hội họp cũng như các quyền con người căn bản khác. Người khác thì không lạc quan như vậy, vì họ cho rằng người dân đã bị Đảng lừa gạt quá nhiều và không loại bỏ tình huống là nhà nước sẽ cho thành lập công đoàn độc lập "cuội" để qua mắt cả thế giới.

Đại biểu Bùi Văn Cường, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, sẽ có ít nhất 3 dạng công đoàn độc lập có thể hình thành. Thứ nhất là tổ chức do chính công nhân tự nguyện thành lập và điều này thì không có gì. Thứ hai là do chủ nhân dựng ra để thao túng và chi phối. Thứ ba và nguy hiểm nhất là, các ‘’phần tử phản động núp bóng’’ để thực hiện ý đồ chính trị.

Thật ra, con đường xã hội dân sự và dân chủ hóa tại Việt Nam vẫn còn rất dài. Đa số các đối tác CPTPP như Úc, Canada và Tân Tây Lan đã có một hệ thống và cơ chế pháp lý tương đối hoàn thiện về luật lao động và ILO. Việt Nam bây giờ mới đi học và có tới 5 năm để trả bài.

Vào ngày 9/11/2018. Bộ Lao động – Thương binh và xã hội và Tổ chức Lao động quốc tế ILO tổ chức lễ ký kết và ra mắt dự án "Thúc đẩy xây dựng khung khổ quan hệ lao động mới, bảo đảm tôn trọng tuyên bố ILO’’. Dự án này trị giá 4.3 triệu và do Bộ Lao động Mỹ và Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật cùng tài trợ dưới hình thức viện trợ không hoàn lại. Có nghĩa là thế giới tự do sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam hội nhập vào cộng đồng quốc tế văn minh và phồn thịnh để cải thiện đời sống của người lao động, công nhân và công dân Việt Nam. Vấn đề là Đảng cộng sản Việt Nam có vượt qua được bản chất gian trá để thật sự thực thi cam kết lao động trong Chương 19 của CPTPP hay không ?

Người Việt hải ngoại có thể làm được gì ?

Thứ nhất là vận động với chính quyền sở tại là thành viên đối tác của CPTPP như Úc, Tân Tây Lan, Canada đặt áp lực và giám sát chặt chẽ tiến trình thực thi của Việt Nam chẳng hạn như yêu cầu Bộ Ngoại Giao cung cấp báo cáo thường niên về diễn tiến thực thi cũng như những trường hợp vi phạm quyền lao động dưới Chương 19.

Thứ hai là kết nối và vận động với Tổng Liên đoàn Lao động Quốc gia, ví dụ như tổ chức ACTU tại Úc để thực thi báo cáo các trường hợp vi phạm của Việt Nam hầu bảo đảm cạnh tranh công bằng và công nhân Úc không bị thiệt thòi. ACTU cũng có thể giúp huấn luyện đoàn viên cung cấp kiến thức và kỹ năng thành lập và điều hành công đoàn một cách hiệu quả.

Thứ ba, yểm trợ các dự án hoặc công tác thành lập công đoàn độc lập trong nước. Trong thời gian qua, một vài nhà hoạt động lao động nhắm tới bảo vệ quyền lợi công nhân như Đỗ Thị Minh Hạnh, Đoàn Huy Chương, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng đã phải trả một cái giá rất đắt. Hầu hết họ đều trải qua các bản án tù khắc nghiệt. Nhưng sự hy sinh của họ đã đóng góp một phần đáng kể trong công cuộc đấu tranh cho giai cấp công nhân tại Việt Nam.

Dĩ nhiên quyền lao động chỉ là một khía cạnh của quyền con người. So với quyền tự do ngôn luận và tự do tôn giáo thì quyền lao động gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân nên có nhiều hy vọng là chính những người lao động sẽ tranh đấu hết mình cho quyền lợi thiết thực của họ. Trong hoàn cảnh hiện nay, cán cân vẫn nghiêng về giai cấp thống trị qua cơ quan ngoại vi của Đảng cộng sản Việt Nam là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Cần phải có một thời gian để nghiệp đoàn tư nhân có thể hình thành và phát triển cạnh tranh với công đoàn quốc doanh.

Có điều đáng lưu ý là khi người Việt hải ngoại tại Canada, Úc và Tân Tây Lan góp phần tranh đấu cho quyền lao động tại Việt Nam thì họ cũng đang đấu tranh bảo vệ quyền lợi của chính mình vì nếu Việt Nam không thực thi tiêu chuẩn lao động ILO thì sẽ tạo ra tình trạng cạnh tranh không công bằng, có thể gây thiệt hại kinh tế và dẫn đến nạn thất nghiệp. Do đó, ý nghĩa của việc làm này không chỉ là để biểu lộ tinh thần nước ngoài giúp đỡ đồng bào trong nước, mà còn bày tỏ thái độ trách nhiệm đối với đời sống kinh tế của chính bản thân và gia đình của người Việt tại hải ngoại.

Luật sư Nguyễn Văn Thân

Nguồn : Tiếng Dân, 13/01/2019

Về việc kêu gọi EU 'hoãn phê chuẩn EVFTA' tới khi Việt Nam cải thiện nhân quyền

Có nhận định rằng chắn chắn Hiệp định thương mại tự do Châu Âu-Việt Nam (EVFTA) sẽ được bỏ phiếu phê duyệt để đi đến ký kết, thông qua, dù có tổ chức quốc tế kêu gọi hoãn cho tới khi Việt Nam cải thiện nhân quyền.

Bà Heidi Hautala, Phó Chủ tịch Nghị viện Châu Âu (bìa trái) vừa có chuyến thăm Việt Nam tuần này

"Tôi chắc chắn là EVFTA có nhiều khả năng sẽ được thông qua vì nó phục vụ lợi ích của cộng đồng doanh nghiệp Châu Âu. Đấy là những cộng đồng vận động chính sách rất mạnh mẽ, họ rất có thế lực với cả Nghị viện và Hội đồng Châu Âu", nhà bất đồng chính kiến Nguyễn Quang A nói với BBC hôm 11/1.

- Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) ban đầu kết thúc đàm phán tháng 12/2015.

- Ngày 26/6/2018, để hiệp định có thể sớm hoàn tất, EVFTA được tách làm hai hiệp định, một về thương mại ̣(FTA) và một về bảo hộ đầu tư (IPA).

- Tháng 8/2018, hai bên hoàn tất việc rà soát pháp lý đối với FTA và IPA.

- FTA thuộc thẩm quyền ký kết của Ủy ban Châu Âu và Nghị viện Châu Âu.

- IPA cần được Nghị viện Châu Âu và nghị viện các nước thành viên phê chuẩn.

Hội đồng Châu Âu và Ủy ban Châu Âu dự kiến sẽ có vòng bỏ phiếu then chốt đối với EVFTA vào tuần tới.

Trả lời BBC trong ngày 11/1 từ Berlin, nhà báo tự do Lê Mạnh Hùng nói :

"FTA và Hiệp định bảo hộ đầu tư IPA hiện là tâm điểm trong quan hệ hợp tác giữa EU và Việt Nam thời gian hiện nay, phục vụ lợi ích thiết thực của cả hai bên, chính vì vậy đều được cả hai bên nỗ lực để cùng đến đích".

"Thực tế 14 vòng đàm phán căng thẳng trong quá khứ cũng đã minh chứng cho điều này. Không ai nên coi mối hợp tác này sẽ chỉ có lợi cho một bên và bên khác sẽ bị thiệt".

Ông Hùng nhận định từ Đức, nước chủ chốt của EU :

"Nghị viện Châu Âu đang xem xét và liệu việc phê chuẩn hai Hiệp định có kịp diễn ra vào đầu năm 2019 hay không".

"Hiện chưa có câu trả lời chắc chắn, nhưng có một điều rõ ràng là ít nhất những tiếng nói từ chính giới Đức - quốc gia có tiếng nói quan trọng trong khối EU, nơi tôi đang sống - không thấy có những phản ứng tiêu cực rõ ràng chống lại việc phê chuẩn và lại càng không có chỉ dấu nào cho thấy một vấn đề lớn như vậy lại có thể bị ảnh hưởng trực tiếp, quyết định bởi việc Việt Nam có trao trả ông Trịnh Xuân Thanh lại cho Đức hay không".

Tiến sĩ Nguyễn Quang A từng được cho xuất ngoại ngắn để dự phiên điều trần tại Nghị viện Châu Âu hồi tháng 10/2018 liên quan việc phê chuẩn Hiệp định EVFTA.

"Chỉ có điều chưa rõ khi nào họ ký và cá nhân tôi cho rằng sau khi ký, việc phê chuẩn ít có khả năng xảy ra trước tháng 5/2019 - thời điểm Quốc hội Châu Âu bầu ra một nghị viện mới. Thủ tục phê chuẩn của Quốc hội Châu Âu có thể sẽ phải kéo ra thêm một đến hai năm nữa".

"Một lý do duy nhất là vì Quốc hội Châu Âu chỉ còn một phiên họp nữa thôi trước khi bầu một nghị viện mới, mà trong một thời gian ngắn thế họ không thể làm xong thủ tục phê chuẩn EVFTA".

"Chúng ta chưa biết chính kiến của Quốc hội Châu Âu mới sẽ như thế nào ? Một Quốc hội Châu Âu mới sẽ còn rất nhiều việc phải làm, việc thông qua EVFTA trong năm 2019 không phải là ưu tiên của họ".

Ông Quang A cũng cho hay việc EVFTA không được ký vào tháng 10 năm ngoái và đến nay vẫn chưa ký là nằm trong đúng kế hoạch và lịch trình của Ủy ban Châu Âu "chứ không phải bị cản trở gì cả".

"Không có một kế hoạch nào là hai bên ký kết thông qua EVFTA vào tháng 10 năm ngoái. Quy trình là thế này : Lúc đó Ủy ban Châu Âu hoàn tất thủ tục để chuẩn bị cho việc ký, sau đó họ phải trình hồ sơ này lên Hội đồng Châu Âu. Rồi Hội đồng Châu Âu bật đèn xanh cho việc ký kết thì Ủy ban Châu Âu mới k‎ý EVFTA. Sau khi ký xong thì phải làm thủ tục trình Quốc hội Châu Âu xem xét phê chuẩn".

Cũng tại phiên điều trần 10/10/2018, Đại sứ Vũ Anh Quang tại Bỉ thừa nhận "nhân quyền của Việt Nam là không hoàn hảo" nhưng nước này, theo ông "không nằm trong danh sách các nước bị Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đánh giá là thường xuyên vi phạm nhân quyền một cách trầm trọng và có hệ thống".

Sau khi Tổng thống Mỹ, Donald Trump tỏ ra coi nhẹ vấn đề nhân quyền ở nước ngoài, giới vận động hy vọng EU sẽ đóng vai trò mạnh mẽ hơn để thúc đẩy tôn trọng quyền con người trên thế giới, gồm cả Việt Nam.

Hiện hai bên EU và Việt Nam đã có những tiếp xúc cao cấp.

Hôm 7/1, bà Heidi Hautala, Phó Chủ tịch Nghị viện Châu Âu (EP) đã có mặt tại Hà Nội trong chuyến thăm Việt Nam và được Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đón tiếp.

Báo Việt Nam trích lời bà Kim Ngân bày tỏ mong muốn Nghị viện Châu Âu sớm phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA).

Chủ tịch quốc hội Việt Nam cũng "khẳng định Việt Nam luôn lắng nghe những ý kiến đóng góp của các nhà hoạch định chính sáchkinh tế và doanh nghiệp Châu Âu để Hiệp định được triển khai một cách hiệu quả nhất, đem lại lợi íchthiết thực cho cả hai bên".

Hôm 08/01, bà Heidi Hautala có cuộc gặp với thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc.

'Dùng EVFTA để cải thiện nhân quyền ở Việt Nam'

Trước câu hỏi có phải ông lạc quan cả về việc ký kết EVFTA và vấn đề cải thiện nhân quyền ở Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Quang A nói với BBC ông chỉ phân tích khách quan khi đặt bản thân mình vào vị trí các chính trị gia Châu Âu muốn đòi nhân quyền cho Việt Nam.

Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho BBC hay việc ông dự phiên điều trần là nhờ có áp lực 'rất mãnh liệt' của quốc tế

"Tình hình nhân quyền của Việt Nam đúng là xấu đi. Đây là một sự thật không ai có thể bác bỏ được. Tuy nhiên đây là một hiệp định thương mại tự do, không phải là một hiệp định về nhân quyền. Và trọng lượng của các vấn đề kinh tế, địa chính trị có thể lấn át vấn đề nhân quyền".

"Mặt khác, về dài hạn, khi thông qua được hiệp định này thì nó cũng có tác động lâu dài đến cải thiện vấn đề nhân quyền ở Việt Nam".

"Bởi vì nếu có hiệp định này, thực sự Châu Âu sẽ có một cây gậy lớn để đòi cải thiện vấn đề nhân quyền ở Việt Nam. Trước khi họ cũng có một công cụ, một 'cây gậy', là đối thoại nhân quyền hàng năm. Tuy rất quan trọng, chúng ta biết là nó không thể bằng một hiệp định thương mại tự do".

"Nếu tình hình nhân quyền không được cải thiện hoặc xấu đi, thì Châu Âu có thể đe dọa, thực hiện một chế tài nhất định. Và tôi nghĩ đấy là công cụ mạnh mẽ mà Châu Âu không muốn bỏ qua. Và tôi nghĩ những người tính toán dài hạn sẽ không bỏ qua công cụ đó".

"Giả như tôi là các chính trị gia của Châu Âu mà tôi thực sự muốn đòi nhân quyền cho Việt Nam thì tôi sẽ hành xử như thế. Chúng ta nên lưu ý đây là hiệp định thương mại, phục vụ cho mục đích của các doanh nghiệp là chính. Nhân quyền đúng là có quan trọng nhưng nó không là chủ đề chính của hiệp định này. Tôi hoàn toàn tán thành việc chúng ta đòi cải thiện nhân quyền. Nhưng đặt điều kiện phải cải thiện nhân quyền, sau đó mới có EVFTA thì tôi nghĩ có thể hơi chệch một chút về mặt tư duy chiến lược".

Còn ông Lê Mạnh Hùng thì tin rằng nhân quyền chỉ là một phần của câu chuyện :

"EU không phải là một tổ chức từ thiện và việc hợp tác với họ đòi hỏi mỗi đối tác phải đáp ứng đủ những tiêu chuẩn cần thiết. Những trở ngại chính từ phía Việt Nam vẫn là những vấn đề cố hữu : nhân quyền và quyền người lao động".

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền kêu gọi hoãn ký EVFTA

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) vừa kêu gọi Hội đồng Châu Âu hoãn phê duyệt EVFTA "cho đến khi chính phủ Việt Nam thực hiện các bước cụ thể để cải thiện hồ sơ nhân quyền", HRW cho hay hôm 10/1.

Kêu gọi của HRW được đưa ra trong bối cảnh Luật An ninh mạng của Việt Nam có hiệu lực hồi 1/1/2019 và vòng bỏ phiếu then chốt cho việc ký kết EVFTA dự kiến diễn ra vào tuần tới.

"Do áp lực từ cộng đồng doanh nghiệp Châu Âu, một số đảng trong Nghị viện Châu Âu hiện đang cố gắng để thỏa thuận thương mại EVFTA được thông qua, ngay cả khi Việt Nam liên tiếp bỏ qua các kêu gọi giải quyết hồ sơ nhân quyền".

"Vội vã thông qua thỏa thuận thương mại tự do với Việt Nam sẽ là một sai lầm nghiêm trọng", ông John Sifton, Giám đốc Vận động Chính sách Châu Á được trích lời trong thông cáo báo chí của HRW.

Vào tháng 9/2018, 32 thành viên của Nghị viện Châu Âu đã ký một bức thư ngỏ bày tỏ quan ngại về việc Việt Nam liên tục đàn áp về nhân quyền và kêu gọi nước này cải thiện tình hình trước bất kỳ cuộc bỏ phiếu nào về thỏa thuận EVFTA.

Những lo ngại tương tự đã được đặt ra với thứ trưởng thương mại Việt Nam hồi tháng 10/2018 tại phiên điều trần tại Nghị viện Châu Âu, và một lần nữa trong một cuộc họp vào tháng 11.

Lá thư viết :

"Luật an ninh mạng mới của Việt Nam dường như nhằm mục đích đóng cửa con đường duy nhất còn lại để người Việt Nam bày tỏ sự bất đồng quan điểm của họ, tại một quốc gia nơi tất cả các phương tiện truyền thông thuộc sở hữu nhà nước hoặc do nhà nước kiểm soát và các hoạt động của các nhóm phi chính phủ bị hạn chế nghiêm trọng".

"Nhiều blogger ôn hòa, các nhà phê bình, nhà hoạt động, và các nhà lãnh đạo tôn giáo đang ở trong tù liên quan đến tự do ngôn luận bị hình sự hóa quá mức. Những người lên tiếng công khai có nguy cơ bị đánh đập, bắt giữ, đe dọa và các lạm dụng khác".

"Các công đoàn độc lập không được phép hoạt động và hàng loạt cam kết trước đây của Việt Nam để phê chuẩn một số công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vẫn chưa được thực hiện".

"Hội đồng Châu Âu và Nghị viện Châu Âu cần gửi một thông điệp rõ ràng rằng EVFTA không thể được thông qua cho đến khi chính phủ Việt Nam nghiêm túc trong việc giải quyết các vấn đề nhân quyền", ông Keith Sifton được trích lời trong thông cáo của HRW.

"Việt Nam nên hiểu rằng nếu Châu Âu trì hoãn thỏa thuận thì đó sẽ là lỗi của Hà Nội, chứ không phải Brussels".

Tiếp cận mềm ?

Có vẻ như các quan chức Phương Tây, nhất là Châu Âu, thường chọn cách phát biểu, ra thông điệp gián tiếp về tình hình quyền con người tại Việt Nam.

Hôm 10/12/2018 là ngày Nhân quyền Quốc tế và cũng là 70 năm ngày thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền Quốc tế

Chẳng hạn, nhân ngày Nhân quyền Quốc tế hôm 10/12/2018, trong một động thái chưa từng có, 21 đại sứ và phó đại sứ nước ngoài tại Việt Nam đã đọc bản tuyên ngôn nhân quyền bằng ngôn ngữ nước họ, và đăng tải video này trên mạng xã hội.

Trên trang Facebook của mình, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink kêu gọi việc cùng chia sẻ video được đưa lên cùng ngày "để cùng chúng tôi tôn vinh các quyền phổ quát, vĩnh cửu và không thể tách rời".

Các đại sứ Anh, Pháp, Đan Mạch, Ba Lan... cũng tham gia đọc trong video này.

Hồi tháng 2/2018, một tổ chức nhân quyền ở Cộng hòa Czech đã trao giải cho cây bút ủng hộ cho lý tưởng dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam, bà Phạm Đoan Trang.

Giải thưởng Homo Homini được tổ chức độc lập của Cộng hòa Czech trao hằng năm cho những cá nhân có đóng góp to lớn cho đấu tranh vì nhân quyền và dân chủ.

Nguồn : BBC tiếng Việt, 12/01/2019

Hơn một tuần nữa, vào ngày 22/1/2019, đề tài nhân quyền Việt Nam sẽ được thảo luận sôi động trong chương trình nghị sự tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở Geneva, dưới tên gọi Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát.

Đề tài nhân quyền Việt Nam sẽ được thảo luận trong chương trình nghị sự tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở Geneva, dưới tên gọi Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát. Ảnh minh họa (UN/HR)

Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát (Universal Periodic Review), gọi tắt là UPR, là một thuật ngữ không quá xa lạ đối với Việt Nam trong những năm gần đây, dùng để đánh giá tổng quát tình trạng nhân quyền của tất cả quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, theo định kỳ 4,5 năm/lần đối với mỗi một quốc gia.

Với thể thức vận hành đó, Cựu tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon từng nhận xét UPR là một cơ chế "có tiềm lực để quảng bá và bảo vệ nhân quyền tại những góc cạnh tối tăm nhất trên thế giới".

Cơ chế UPR được Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đề ra để đối phó với 2 khiếm khuyết lớn của các cuộc kiểm điểm định kỳ theo công ước do Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc vẫn thực hiện. Khiếm khuyết thứ nhất là, một quốc gia ký công ước nào thì mới phải qua cuộc kiểm điểm về thực thi công ước đó ; do đó để tránh bị kiểm điểm, nhiều quốc gia đã không ký một số công ước Liên Hiệp Quốc về nhân quyền. Khiếm khuyết thứ hai là, một quốc gia dù đã ký công ước thì vẫn có thể "chai mặt" không tham gia kiểm điểm. Chẳng hạn, gần đây nhất Việt Nam đã bỏ qua 2 kỳ kiểm điểm, tổng cộng 10 năm, về thực thi Công ước Quốc tế về Quyền dân sự và chính trị.

Với quyết tâm cải cách tình trạng này trên toàn thế giới, Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ra đời vào năm 2006, phụ trách tiến hành kiểm điểm nhân quyền định kỳ, một cách luân phiên, đối với tất cả các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc. Và cuộc kiểm điểm này mang tính cách phổ quát, nghĩa là về mọi lĩnh vực nhân quyền bất luận quốc gia qua kiểm điểm có ký công ước liên quan hay không. Thủ tục này tạo ra một áp lực chiếu soi vào những nơi tăm tối về nhân quyền bất kể thủ phạm là ai, bất kể vụ việc gì, xảy ra ở bất kỳ đâu.

Chu kỳ đánh giá tổng quát tình trạng nhân quyền của tất cả quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, theo định kỳ 4,5 năm/lần đối với mỗi một quốc gia - Ảnh UN/HR

UPR sắp tới buộc nhà nước Việt Nam phải giải trình trách nhiệm trước quốc tế về các vùng tối nhân quyền tại quốc gia mình, thông qua hoạt động báo cáo và điều trần về tình hình nhân quyền quốc gia trước Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.

Cơ chế hoạt động của UPR

Một cách ngắn gọn, cơ chế hoạt động UPR có thể ví như "chiếc đèn pin" dùng để soi chiếu vào vùng tối nhân quyền.

Trong cơ chế này, các tổ chức xã hội dân sự và các nhà hoạt động nhân quyền như là cục pin cung cấp nguồn năng lượng đầu vào cho UPR, thông qua hoạt động cung cấp thông tin, nêu lên các vấn đề vi phạm nhân quyền ở quốc gia bị kiểm điểm.

Các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc đóng vai trò như là một dây dẫn tiếp nhận thông tin về các vấn đề hạn chế nhân quyền, và chuyển tải nó thành các khuyến nghị nhân quyền để chuyển đến quốc gia bị kiểm điểm.

Các cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc (Văn phòng Cao ủy Nhân quyền, các Ủy ban Công ước…) như cái bóng đèn, tiếp nhận và xử lý nguồn thông tin đầu vào, trên cơ sở chuyên môn của mình để chuyển hóa thành nguồn sáng nhân quyền. Trong đó Nhóm Công tác UPR của Hội đồng Nhân quyền (Working Group) điều phối phiên họp kiểm điểm như cái công tắc khởi động được bật lên theo định kỳ.

Cơ chế hoạt động UPR có thể ví như "chiếc đèn pin" dùng để soi chiếu vào vùng tối nhân quyền

Nhà nước bị kiểm điểm như là cái kính khúc xạ của chiếc đèn pin, tiếp nhận nguồn sáng từ chiếc bóng đèn, đóng vai trò là đầu ra cho nguồn sáng nhân quyền, chịu trách nhiệm cuối cùng trước tình trạng nhân quyền sáng sủa hay lu mờ tại quốc gia mình. Ánh sáng phát ra được khuếch đại tốt hay dở sẽ được quyết định bởi lăng kính hấp thụ của nhà nước qua việc chấp nhận thực thi các khuyến nghị cải thiện nhân quyền hay bác bỏ nó.

Thí dụ, những người biểu tình ôn hòa đấu tranh vì môi trường bị cảnh sát sử dụng bạo lực và bắt giữ, được xem là một góc cạnh tăm tối nhân quyền cần đến cơ chế UPR để soi rọi vào nó. Theo cơ chế này, các cá nhân và các tổ chức xã hội dân sự phát hiện vụ việc và tiến hành nộp báo cáo lên các cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc và thông tin đến các quốc gia thành viên khác. Các cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc sẽ tiếp nhận và xử lý thông tin thành vụ việc vi phạm nhân quyền trên cơ sở đối chiếu với các điều khoản ghi nhận trong luật nhân quyền quốc tế, và tiến hành chất vấn nhà nước tại phiên họp điều trần. Các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc sẽ sử dụng nguồn thông tin và cơ sở pháp lý này để đưa ra khuyến nghị cho nhà nước bị kiểm điểm cần phải có hành động chấm dứt việc đánh đập và truy bắt người biểu tình ôn hòa. Nhà nước trong kỳ kiểm điểm sẽ phải trả lời về vụ việc này và nêu rõ có chấp nhận thực thi khuyến nghị chấm dứt tình trạng này hay bác bỏ nó.

Từ đó cho thấy trong cơ chế hoạt động UPR, mỗi chủ thể sẽ đóng một vai trò khác nhau trong việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền. Trước tiên là việc cung cấp thông tin đầu vào đến từ các cá nhân và tổ chức nhân quyền, rồi được các quốc gia và Liên Hiệp Quốc chuyển tải thành khuyến nghị cải thiện nhân quyền, và sau đó mức độ thực thi khuyến nghị nhân quyền ra sao sẽ được quyết định bởi sự đón nhận qua lăng kính khúc xạ là nhà nước.

Điểm lại các kỳ UPR của Việt Nam

Việt Nam đã trải qua hai kỳ UPR, kỳ đầu tiên vào năm 2009, kỳ thứ hai vào năm 2014, và kỳ thứ ba diễn ra vào ngày 22/1/2019.

Tại kỳ đầu tiên, Việt Nam nhận được tổng số 146 khuyến nghị, trong đó chấp nhận 94 khuyến nghị, từ chối 46 khuyến nghị, trả lời chung 5 khuyến nghị và để ngỏ 1 khuyến nghị. Ở kỳ thứ hai, Việt Nam nhận được tổng số 227 khuyến nghị, trong đó chấp nhận 182 khuyến nghị và từ chối 54 khuyến nghị.

Mới đây, tại hội thảo công bố báo cáo quốc gia được nhà nước Việt Nam đệ trình cho UPR kỳ thứ ba sắp tới, Bộ ngoại giao Việt Nam tuyên bố đã thực hiện xong 175 khuyến nghị về nhân quyền, chiếm 96,2% trên tổng số khuyến nghị đã chấp nhận tại kỳ thứ hai.

Tuy nhiên tuyên bố của Bộ ngoại giao là hoàn toàn trái ngược với các tuyên bố của các nhà hoạt động nhân quyền, tổ chức xã hội dân sự, và các tổ chức phi chính phủ (gọi chung là "các bên liên quan") được thể hiện qua báo cáo dành cho các bên liên quan nộp cho Liên Hợp Quốc để chuẩn bị cho UPR kỳ thứ ba.

Các bên liên quan trong báo cáo của mình đã nêu rõ về tình hình nhân quyền Việt Nam đã không được cải thiện theo như khuyến nghị, qua việc nhà nước Việt Nam tiếp tục sử dụng các điều luật liên quan đến an ninh quốc gia để bỏ tù các nhà hoạt động nhân quyền, hạn chế quyền tự do ngôn luận trên không gian mạng, giải tán các cuộc biểu tình ôn hòa bằng bạo lực và bắt bớ, trấn áp việc thực hành tự do tôn giáo, quyền tự do lập hội và hội họp bị hạn chế...

Sự tham gia của các bên liên quan

Tình trạng "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược" là một đặc tính cơ bản qua các kỳ UPR của Việt Nam khi phản ánh mối quan hệ giữa nhà nước và các bên liên quan.

Trước quốc tế, nhà nước Việt Nam có truyền thống luôn bác bỏ tình trạng nhân quyền tệ hại, thay vào đó là các báo cáo tốt đẹp về thành tích nhân quyền của mình. Điều này cho thấy vai trò của các bên liên quan tham gia vào tiến trình UPR là rất quan trọng để phản biện và giám sát việc thực thi nhân quyền của nhà nước.

Cơ chế UPR mở rộng và khuyến khích cho các bên liên quan được tham gia vào toàn bộ tiến trình kiểm điểm nhân quyền của một quốc gia, bất kể địa vị và tư cách pháp lý của họ.

Sự tham gia tiến trình UPR của các bên liên quan là rất đa dạng, có thể chia làm 3 giai đoạn song hành với các hoạt động của nhà nước :

- Trước phiên họp kiểm điểm : nhà nước nộp báo cáo quốc gia cho Hội đồng Nhân quyền – các bên liên quan sẽ nộp báo cáo song song với nhà nước. Ngay sau đó, các tổ chức xã hội dân sự và những người hoạt động nhân quyền cần vận động để thuyết phục các phái bộ ở Liên Hiệp Quốc của các chính quyền có truyền thống bảo vệ nhân quyền đặt các câu hỏi phù hợp tại phiên họp kiểm điểm.

- Tại phiên họp kiểm điểm tại Geneva : nhà nước điều trần trước Hội đồng Nhân quyền, thực hiện đối thoại, trả lời các chất vấn, nhận khuyến nghị từ các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc – các bên liên quan sẽ tham dự phiên họp điều trần với tư cách là quan sát viên, sau đó có thể phát biểu, đưa ra tuyên bố bằng lời trong phiên họp báo cáo kết quả hoặc phiên họp thông tin chung của Hội đồng Nhân quyền.

- Sau phiên họp kiểm điểm : Hội đồng Nhân quyền sẽ thông qua tài liệu kết luận UPR, nhà nước có nghĩa vụ triển khai thực hiện các kết luận và khuyến nghị theo tài liệu kết quả kiểm điểm – các bên liên quan sẽ giám sát, đôn đốc quá trình nhà nước thực hiện khuyến nghị, phổ biến các khuyến nghị này đến dân chúng trong nước, và đưa ra các sáng kiến cho nhà nước thực hiện hoặc các bên liên quan sẽ xây dựng chương trình hành động theo khuyến nghị nhân quyền.

Các thủ thuật làm giảm hiệu quả của UPR

Các chính quyền độc tài thường áp dụng 2 thủ thuật để cản trở cơ chế UPR. Trong cách thứ nhất, chính quyền ấy dựng lên nhiều tổ chức xã hội dân sự giả -- các tổ chức này cũng nộp bản báo cáo song song với nhà nước để tán thành và phụ họa cho văn bản giải trình của nhà nước. Trong lần kiểm điểm này, không ít các tổ chức xã hội dân sự "quốc doanh" của Việt Nam đã nộp báo cáo khen ngợi những thành tựu về nhân quyền của nhà nước.

Thủ thuật thứ hai là một nhà nước độc tài cũng vận động những chính quyền thân thiện với mình đặt câu hỏi tại kỳ kiểm điểm. Các câu hỏi này thường mở đầu bằng lời khen ngợi và tiếp theo là câu hỏi cò mồi để quốc gia bị kiểm điểm có dịp khoe thêm. Càng nhiều quốc gia cò mồi thì càng bớt đi thời gian cho các quốc gia có ý định chất vấn.

Do đó, rất cần thiết có đông tổ chức xã hội dân sự thực thụ đóng góp thông tin với ủy ban kiểm điểm, và cũng rất cần thiết có một nỗ lực vận động từ rất sớm và kéo dài cho sự lên tiếng của các chính quyền hằng quan tâm đến nhân quyền tại kỳ kiểm điểm.

Vài kinh nghiệm tham gia UPR dành cho các bên liên quan

Khi nộp báo cáo cho UPR, cần thực hiện trước thời hạn là 7 tháng, trước ngày diễn ra kỳ họp kiểm điểm, chú ý đến độ dài của báo cáo không quá 5 trang đối với báo cáo đơn và 10 trang đối với báo cáo liên minh.

Từ trong nước có thể tiếp xúc với các Đại sứ quán thân thiện với nhân quyền, vận động quốc gia họ nêu vấn đề và sử dụng khuyến nghị do các bên liên quan đề xuất.

Thiết lập mối quan hệ đối tác với các tổ chức có vị thế tham vấn cho Hội đồng Kinh tế Xã hội Liên Hiệp Quốc (ECOSOC) và đề xuất họ bảo trợ để đến Geneva tham dự phiên họp kiểm điểm và phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền. Các tổ chức có vị thế ECOSOC quen thuộc với Việt Nam có thể kể đến như : Human Rights Watch, Amnesty International, Reporters Without Borders, CIVICUS, Freedom House, International Federation for Human Rights…

Khi đến Geneva có thể tổ chức các hoạt động bên lề tại trụ sở Liên Hợp Quốc nhằm thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế, bằng các hoạt động như tổ chức buổi họp báo cung cấp thông tin, tiếp xúc và vận động các đoàn ngoại giao của các quốc gia quan tâm về nhân quyền Việt Nam, gặp gỡ các chuyên gia nhân quyền của Liên Hiệp Quốc để nghe tư vấn của họ cho chương trình hành động của mình sau này.

Thực hiện công tác truyền thông nhanh nhạy về sự kiện, cùng với việc đưa ra các bình luận, phân tích, đánh giá về phiên điều trần nhằm phổ biến kiến thức nhân quyền từ UPR đến với người dân trong nước. Sau đó chuyển ngữ kịp thời các tài liệu về kết quả UPR, sử dụng các khuyến nghị UPR trong hoạt động thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền sau này, và giám sát quá trình thực hiện khuyến nghị nhân quyền của nhà nước cho đến kỳ UPR kế tiếp.

Toàn bộ tài liệu phục vụ cho UPR của Việt Nam có tại trang website của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc tại : Universal Periodic Review - Viet Nam.

Nguồn : machsongmedia, 13/01/2019

Thông thường khi nói đến thành tích là nói đến thành quả tốt đẹp của những việc làm tốt đẹp. Vi phạm nhân quyền là hành vi xấu xa thường phải dẫn đến những hậu quả tồi tệ mà gọi là thành tích là trái luận lý. Vậy phải chăng khi viết tiêu đề "Thành tích vi phạm nhân quyền năm 2018 của nhà cầm quyền Cộng đảng Việt Nam" là cưỡng từ đoạt lý ?

Theo thống kê của tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), hiện có khoảng 100 tù nhân lương tâm đang bị giam giữ ở Việt Nam

Xin thưa, phải dùng cụm từ có tính "Cưỡng từ đoạt lý" như vậy mới diễn đạt đúng thực tế bao lâu nay tại Việt Nam với một nhà cầm quyền độc tài toàn trị cộng sản luôn làm những điều nghịch lý, trái với luận thường đạo lý bao đời của tổ tiên và nhân loại văn minh. Vì thông thường, tự do và nhân quyền là một quyền tự nhiên bất khả phân (có con người là phải có tự do, nhân quyền) và bất khả xâm phạm (không ai kể cả nhà cầm quyền được vi phạm). Vì thiếu tự do "con người sẽ sống trong lo âu sầu tủi và nhân phẩm bị hạ thấp ngang tầm loài vật…" (1).

Thế nhưng đối với các chế độ độc tài nói chung, độc tài toàn trị cộng sản tại Việt Nam nói riêng, thì nhân quyền lại là một ân huệ do nhà cầm quyền ban phát cho người dân nào chỉ biết phục tùng bất cứ mệnh lệnh nào của nhà cầm quyền, dù đúng hay sai ; nếu ai chống lại sẽ bị các công cụ bảo vệ chế độ như quân đội, công an, tòa án, nhà tù, pháp trường trấn áp thẳng tay. Vì vậy đảng và nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam đã có một định nghĩa về nhân quyền trái ngược với định nghĩa về nhân quyền phổ quát ở các nước tự do dân chủ trên thế giới. Và vì vậy vi phạm nhân quyền đã là thành tích của chế độ độc tài toàn trị cộng sản tại Việt Nam một cách nghịch lý là như thế.

Vậy thì thành tích vi phạm nhân quyền nổi bật năm 2018 vừa qua của nhà cầm quyền Cộng đảng Việt Nam là gì ?

Theo nhận định tổng quát chung của các nhà đấu tranh cho dân chủ, giới truyền thông và các tổ chức bảo vệ nhân quyền quốc tế, thì năm 2018 là một năm tồi tệ nhất về "thành tích" vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, với hàng trăm người bất đồng chính kiến bị bắt, nhiều người bị án tù cao hơn trước nhiều so với hai năm trước 2017 và 2018. Trong khi các nhà tranh đấu luôn bị nhân viên an ninh hành hung, sách nhiễu đủ điều ; phong trào đấu tranh vì dân chủ cho Việt Nam tiếp tục bị đàn áp một cách khốc liệt, nhân quyền tiếp tục bị vi phạm trầm trọng.

Thật vậy, người ta ghi nhận từ đầu năm 2018, diễn ra những vụ xử án nhắm vào các nhà hoạt động và đấu tranh, điển hình như vụ xét xử ông Lê Đình Lượng tại Nghệ An với mức án lên đến 20 năm tù giam và 5 năm quản chế. Kế đến là hàng loạt các thành viên của Hội Anh em Dân chủ như Luật sư Nguyễn Văn Đài, Lê Thu Hà, Nguyễn Trung Tôn, Nguyễn Bắc Truyển, Trương Minh Đức, và Phạm Văn Trội, với mức án tổng cộng lên đến 66 năm tù giam, 17 năm quản chế.

Ông Lê Đình Lượng bị kết án với mức án lên đến 20 năm tù giam và 5 năm quản chế.

Theo 88 Project, một tổ chức phi lợi nhuận về nhân quyền của Hoa Kỳ, cho biết có đến 103 nhà hoạt động bị bắt, 120 nhà hoạt động bị xử án tù trong 2018, nặng hơn và nhiều hơn so với năm 2017. Trong số 120 người bị kết án, có 11 người bị án tù từ 10 đến 14 năm, có hai người bị kết án 15 đến 19 năm tù.

Còn người đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận Người Bảo vệ Nhân quyền, cho VOA biết : "Trong năm 2018, theo thống kê của Người Bảo vệ Nhân quyền, Việt Nam bắt giữ 26 nhà hoạt động và kết án 39 nhà hoạt động, với tổng mức án lên đến 294,5 năm tù và 66 năm quản chế. Con số này chưa kể đến hàng trăm người bị bắt giữ trong các cuộc biểu tình giữa tháng 6 phản đối Luật An ninh mạng và dự luật Đặc khu kinh tế".

Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC), Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm 16/12, trong một báo cáo đệ trình đã nêu các vấn đề vi phạm nhân quyền tại Việt Nam bao gồm quyền tự do báo chí, tôn giáo, xã hội dân sự, hội đoàn độc lập, tra tấn trong tù…HRW lên án chính quyền Việt Nam sử dụng các điều luật mơ hồ để bỏ tù các nhà hoạt động chính trị và tôn giáo một cách ôn hòa.

Phúc trình hàng năm mới của Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) cho thấy Việt Nam nằm trong số những nước kết án tù nhiều nhà báo nhất trong bối cảnh có hơn 250 nhà báo bị bỏ tù trên toàn thế giới trong năm 2018. Trong năm qua, chính quyền Hà Nội đã kết án tù 11 nhà báo, cao hơn số người bị kết án trong năm 2017. Theo thống kê của của CPJ, hồi năm ngoái có 10 nhà báo bị đưa vào sau song sắt của các nhà tù ở Việt Nam và tất cả những người này đều bị kết án với cáo buộc ‘chống phá nhà nước’. Việt Nam đứng thứ 6 trên danh sách những nước kết án tù nhiều nhất đối với những người làm truyền thông trong năm qua. Đứng đầu danh sách mà CPJ công bố hôm 13/12 là Thổ Nhĩ Kỳ với 68 nhà báo. Trung Quốc, quốc gia Cộng sản láng giềng của Việt Nam, đứng thứ hai với 47 nhà báo bị bỏ tù…

Ở Việt Nam, nhà báo bị kết án tù gần đây nhất là ông Đỗ Công Đương, một người làm truyền thông độc lập. Ông Đương nhận bản án 9 năm tù về nhiều tội danh khác nhau trong đó có tội "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước" theo điều 331 của Bộ Luật hình sự. Nhà báo tự do này đã sử dụng Facebook và một số trang mạng khác để nói về những sai phạm trong lĩnh vực đất đai, nhất là ở thị xã Từ Sơn, Hà Nội.

Trước đó vào tháng 7, một nhà báo tự do và là cộng tác viên thường xuyên của VOA Tiếng Việt, ông Lê Anh Hùng, cũng bị chính quyền Hà Nội bắt giữ với những cáo buộc tương tự. Trước khi bị bắt, ông Hùng, cũng là một thành viên của Hội nhà báo Độc lập, viết một số bài bình luận về Luật An ninh mạng - một bộ luật gây tranh cãi vì được cho là sẽ trao cho nhà nước thêm nhiều quyền lực để kiểm soát và khống chế tự do ngôn luận trên mạng internet.

Shawn Crispin, đại diện cao cấp của CPJ ở Đông Nam Á đã lên tiếng kêu gọi chính quyền Hà Nội hãy hủy bỏ bản án đối với nhà báo và nhà hoạt động Công Đương, và thả blogger Anh Hùng ngay lập tức. Và rằng

"Nếu Việt Nam muốn được nhìn nhận một cách nghiêm túc như một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế thì họ phải ngừng đàn áp và bỏ tù các nhà báo".

Ngoài các nhà báo, nhiều tù nhân lương tâm cũng bị kết án tù ở Việt Nam. Theo thống kê của tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), hiện có khoảng 100 tù nhân lương tâm đang bị giam giữ ở Việt Nam.

Thực tế quả đúng như những nhận định trên của các giới. Thế nhưng nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam thực tế đã ngày càng tỏ ra cao ngạo, coi thường nhân dân và dám thách thức công luận quốc tế bằng các hành động bắt giam tràn lan và kết án nặng nề các nhà bất đồng chính kiến đã đấu tranh ôn hòa cho nhân quyền tại Việt Nam. Vì sao ?

Như chúng tôi đã lên tiếng nhiều lần, mọi sự tố cáo, lên án suông của quốc tế về các hành động vi phạm nhân quyền ở Việt Nam mà không đi kèm các biện pháp chế tài hữu hiệu, thì nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam vẫn cứ coi thường. Tuy nhiên trong quá khứ, các chính quyền Hoa Kỳ tiền nhiệm trên nguyên tắc vẫn đặt nặng vấn đề nhân quyền trong quan hệ đối tác làm ăn với Việt Nam, nên ít nhiều cũng hạn chế số lượng và cường độ các vụ vi phạm nhân quyền của nhà đương quyền cộng đảng Việt Nam. Đồng thời, tại Việt Nam các nhà dân chủ đấu tranh cho nhân quyền vì thực tế nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam đã vi phạm nhân quyền, chứ không phải trông chờ quốc tế hỗ trợ mới đấu tranh. Thành ra sự gia tăng đàn áp các nhà đấu tranh cho nhân quyền trong nước, nếu có gây thêm khó khăn, gian khổ cho họ, song tuyệt đối nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam sẽ không thể tiêu diệt được ý chí và quyết tâm đấu tranh đến cùng cho mục tiêu dân chủ hóa đất nước của họ.

Trong bài viết "khai bút" đầu năm này, người viết xin cầu chúc các nhà đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền đang bị nhà cầm quyền cộng đảng Việt Nam cầm tù hay sẽ bị cầm tù : Một Năm Mới 2019 sức khỏe dồi dào, ý chí, nghị lực kiên cường, góp phần sớm đưa Việt Nam đến chế độ dân chủ pháp trị ; để mọi tầng lới nhân dân Việt Nam sớm được sống trong "Tự do, Ấm no, Hạnh phúc" thực sự ; với các dân quyền, nhân quyền được tôn trọng, bảo vệ và hành xử ; tạo tiền đề cho đất nước phát triển toàn diện đến giầu mạnh và văn minh tiến bộ theo kịp đà tiến hóa chung của nhân loại. Đồng thời, để nhân dân Việt Nam có được sức mạnh tổng hợp đủ thế lực đập tan cuồng vọng xâm lăng bất cứ từ đâu tới, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, độc lập dân tộc và sự trường tồn của Tổ Quốc Việt Nam thân yêu của chúng ta.

Houston, ngày Mùng 2 Tết Dương lịch 2019

Thiện Ý

Nguồn : VOA, 10/01/2019

(1) Trích "Tuyên ngôn Nhân quyền Việt Nam 1977"

HRW chỉ trích tình hình nhân quyền Việt Nam trong báo cáo cho Liên Hiệp Quốc (RFA, 17/12/2018)

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch vào ngày 16 tháng 12 công khai đệ trình báo cáo về Việt Nam lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC).Theo đó, Chính phủ Hà Nội chỉ cải thiện tình hình nhân quyền tại Việt Nam một chút ít kể từ thời điểm Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) năm 2014 cho đến nay, và tiếp tục hạn chế các quyền tự do biểu đạt, tự do lập hội, tự do tôn giáo của người dân.

Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc vào ngày 3/12/19, ở Hà Nội. Courtesy : Ảnh chụp màn hình thanhnien.vn

Báo cáo về tình hình nhân quyền của Việt Nam với nội dung nêu trên là cho kỳ UPR chu kỳ 3 của UNHRC, sẽ diễn ra vào ngày 22/01/2019.

Trong báo cáo đưa ra, Tổ chức Human Rights Watch nêu rõ Đảng cộng sản Việt Nam độc quyền lãnh đạo và tiếp tục duy trì quyền lực tuyệt đối. Kể từ năm 1954 cho đến hiện tại, Việt Nam chưa bao giờ tổ chức bầu cử tự do và công bằng. Đại biểu quốc hội hầu hết là thành viên của Đảng cộng sản Việt Nam được chọn lựa vào. Tòa án và các bộ, ngành đều dưới quyền kiểm soát của Đảng cộng sản Việt Nam.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nêu lên các vấn đề vi phạm nhân quyền tại Việt Nam bao gồm :

- Việt Nam kiểm soát truyền thông, khóa hoặc đóng các trang website nhạy cảm về chính trị, bắt bớ những người sử dụng mạng mạng xã hội để lên tiếng chỉ trích Chính phủ và Đảng cộng sản Việt Nam. Năm 2018, Quốc hội Việt Nam thông qua Luật An ninh mạng, có hiệu lực vào năm 2019 để can thiệp sâu hơn liên quan quyền tự do ngôn luận và tự do biểu đạt của người dân.

- Việt Nam cấm đoán các hiệp hội thương mại độc lập, cũng như kiểm soát chặt chẽ các tổ chức xã hội, các nhóm sinh hoạt tôn giáo và các xã hội dân sự.

- Quốc hội Việt Nam thông qua Bộ Luật hình Sự sửa đổi và tiếp tục sử dụng các điều luật mơ hồ như Điều 89 "phá rối an ninh", Điều 79 "có hành vi lật đổ chính quyền nhân dân"… để bỏ tù các nhà hoạt động chính trị và tôn giáo ôn hòa. Việt Nam hiện cầm tù ít nhất 136 người dưới các điều luật này vì họ bị cho là tạo ra mối đe dọa đối với Nhà nước Việt Nam. Trong vòng 6 tháng đầu năm 2018, Chính phủ Việt Nam đã bắt giữ và bỏ tù ít nhất 26 nhà hoạt động nhân quyền và blogger.

- Tình trạng người dân bị tra tấn và chết trong đồn công an ngày càng nhiều, và Công an Việt Nam không chịu trách nhiệm đối với những trường hợp bị thiệt mạng khuất tất như vậy.

Tổ chức Human Rights Watch nhấn mạnh trong báo cáo Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 năm 2019 rằng mặc dù Việt Nam hứa hẹn thay đổi theo các đề nghị của UNHRC tại UPR năm 2014, tuy nhiên qua các liệt kê trong báo cáo cho thấy Việt Nam không có dấu hiệu thay đổi như đã cam kết.

Trong khi đó, hồi đầu tháng 12, tại Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của UNHRC, đại diện của Bộ Ngoại Giao Việt Nam tuyên bố Việt Nam đã thực hiện xong 96,2% khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc và sẽ báo cáo tại kỳ Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 của UNHRC vào ngày 22 tháng 1 năm 2019.

********************

Có hay không chuyện đại biểu sợ chất vấn ngành công an ? (RFA, 17/12/2018)

Sau vụ Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng phát ngôn về vi phạm của ngành công an tại nghị trường rồi ngành này phản ứng gay gắt khiến công luận lại đặt vấn đề về hành xử của ngành Công an. Gần nhất tại phiên chất vấn giám đốc công an Thanh Hóa liên quan tín dụng đen, chỉ có 7 trên 94 đại biểu chất vấn. Có phải có tâm lý đại biểu sợ chất vấn ngành công an sau vụ Lưu Bình Nhưỡng ?

Kỳ họp thứ 7, Hội đồng Nhân dân tỉnh Thanh Hóa khóa XVII hôm 13/12/2018. Courtesy thanhhoa.gov.vn

Chế độ công an trị

Vào ngày 13 tháng 12 năm 2018, tại buổi chất vấn Giám đốc Công an tỉnh Thanh Hóa, Thiếu Tướng Nguyển Hải Trung, về tình trạng tín dụng đen bị cho là phức tạp trên địa bàn tỉnh này ; chỉ có 7 trên 94 đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh đăng ký chất vấn mặc dù đây là vấn đề có sự quan tâm lớn của nhân dân và cử tri trong tỉnh. Theo thuật lại của báo giới thì nhiều thời điểm hội trường rơi vào im lặng.

Mặc dù khó có thể so sánh giữa cấp độ trung ương và địa phương, nhưng cũng có ý kiến cho rằng, có thể có tâm lý đại biểu sợ chất vấn ngành công an sau vụ Lưu Bình Nhưỡng ?

Trao đổi với Đài Châu Á Tự Do liên quan vấn đề này, ông Phạm Chí Dũng, một nhà báo độc lập, tiến sĩ kinh tế sống và làm việc tại Sài Gòn, cho biết :

"Tại sao các Đại biểu quốc hội ngại chất vấn ngành công an ? Tại vì ngành công an từ lâu đã đã được là chế độ công an trị mà. Đặc điểm của nó là dùng quyền lực để át đi những tiếng nói phản biện, đối lập, át đi những tiếng nói mà nêu ra những cái xấu của ngành công an. Theo một số người quen của tôi làm trong ngành kiểm sát, tòa án, nói thì thầm với tôi, thì sau vụ ông Lưu Bình Nhưỡng chất vấn ngành công an. Họ nói ông Lưu Bình Nhưỡng nói đúng đấy, nhưng chẳng qua ông cô đơn quá, cô độc quá. Cho nên tất cả đều bị át đi hết. Và ngành công như chúng ta đã biết là sau đó đã phản ứng rất dữ dội, thậm lấy truyền thông công an đa dọa hàm ý muốn bắt ông Lưu Bình Những. Nếu thế thì các Đại biểu quốc hội sao có thể lên tiếng được, vì họ đã quen với việc bị định hướng chính trị, quen sợ sệt chính trị, thì với với cái thói hống hách của công an làm sao Đại biểu quốc hội có thể liên tiếng nói".

Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng Photo courtesy of quochoi.vn

Từ Nha Trang, nhà báo Võ Văn Tạo đưa ra nhận định liên quan vấn đế này :

"Cái suy đoán chỉ có 7 trên tổng số gần 100 đại biểu Hội đồng nhân dân ở Thanh Hóa chất vấn giám đốc công an Thanh Hóa về bê bối của ngành công an tín dụng đen, thì tôi nghĩ rằng nó cũng chưa hẳn là sau cú sốc của ông Lưu Bình Nhưỡng ngoài Quốc hội. Cái vụ ông Lưu Bình Nhưỡng với ngành công an thì cho đến bây giờ số liệu vẫn chưa được làm rõ… Cái đó nó làm gây chấn động dư luận cả nước".

Nhà báo Võ Văn Tạo cho rằng, ngành công an do quyền lực quá lớn, là chế độ công an trị, cho nên nó sinh ra một lực lượng hư hỏng kiêu binh. Theo ông, ông Lưu Bình Nhưỡng phát biểu thế thì cũng không có một hành động gì là chơi xấu ngành công an. Vì ông Nhưỡng cũng là một đại biểu của chế độ, thì cũng biết công an là một lá chắn của chế độ, thì chơi xấu với ngành công an để làm gì. Nhưng thái độ của ngành công an lại ghim gút trả thù, ông Tạo cho rằng thái độ của ngành công an là rất dở và sai lệt.

E ngại chất vấn lẫn nhau

Còn theo Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, không chỉ e ngại chất vấn ngành công an, các Đại biểu quốc hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân ở Việt Nam còn ngại chất vấn lẫn nhau. Theo ông họ được định hướng chính trị, và nếu không được bật đèn xanh từ cấp trên thì họ sẽ không hỏi, mà bằng chứng rõ nét nhất là những vấn đề liên quan đến Biển Đông, liên quan vấn đề chống tham nhũng… hay liên quan đến những vấn đề nóng sốt của xã hội như vấn đề Đồng Tâm, Thủ Thiêm thì cũng có rất ít Đại biểu quốc hội đặt câu hỏi về vấn đề này. Ông Dũng cho biết, chỉ vài đại biểu trong tổng số 500 đại biểu quốc hội đặt câu hỏi về vấn đề này. Nhà báo Phạm Chí Dũng cho rằng, trong khi mỗi ngày họp quốc hội tiêu tốn khoản 1 tỷ đồng, mà các đại biểu này quá thiếu liêm sĩ, vẫn nhận những đồng lương này, vẫn ngồi họp, ăn uống với nhau, vẫn phè phỡn và

"Thật ra tỷ lệ 7/94 ở Thanh Hóa cũng không phải là thấp đâu. Tức là khoảng 5 đến 10% chịu chất vấn đã là thành công cho một Quốc hội mà người ta gọi là Quốc hội Nghị gật, hoặc những Hội đồng nhân dân toàn là Nghị gật, im lặng, á khẩu… Cho nên tỷ lệ đó không phải là thấp, nhưng vấn đề câu hỏi xoáy vào vấn đề gì, câu hỏi có chất lượng hay không, câu hỏi có mang tính phản biện hay không, và có bật ra được những vấn đề mà người dân quan tâm hay không ? Hay chỉ là những câu hỏi xuôi chéo mát mái và làm vừa lòng nhau".

Tiến sĩ Phạm Chí Dũng cho rằng việc ở Thanh Hóa hay ở nơi khác, ít người phản biện và ít tiếng nói phản biện chất lượng, là một hiện tượng rất phổ biến, rất phổ cập ở Việt Nam. Mà khi nói đến phổ biến phổ cập ở Việt Nam thì nói một ít liên quan đến phổ cập giáo dục, như tình trạng "xâm hại tình dục" trong giáo dục nổi lên mấy ngày gần đây. Ông kết luận :

"Tôi cho rằng đó là một cái gì đó đi vào Quốc hội Việt Nam, tức là Quốc hội Việt Nam nói theo một cách nào đó cũng bị ‘xâm hại tình dục’, làm cho các đại biểu á khẩu".

Tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV vào 31 tháng 10 năm 2018, khi trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng thuộc doàn Bến Tre cho biết rất ủng hộ cuộc cách mạng trong ngành công an, tuy nhiên qua báo cáo ông thấy vi phạm của cơ quan điều tra rất "khủng khiếp". Ông dẫn chứng tỷ lệ không thụ lý tin tố giác 94% ; chậm gửi quyết định cho Viện kiểm sát 86% ; xử lý tin sau tố giác quá hạn 99,76%…

Ngay sau đó, nhiều tranh luận gay gắt đã diễn ra không chỉ trong nghị trường mà cả bên ngoài. Ngành công an cho rằng số liệu sai và đòi ông Lưu Bình Nhưỡng phải đính chính phát ngôn của mình, thậm chí nhiều tờ báo thuộc ngành công an còn yêu cầu xử lý đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng.

Trung Khang

***********************

Facebook gián tiếp triệt tiêu nhân quyền của blogger Việt Nam ? (VNTB, 17/12/2018)

Facebook đang được sử dụng để bịt miệng các blogger chỉ trích chính phủ Việt Nam, theo Phóng viên không biên giới. Các nhà vận động cho biết có 26 nhân viên truyền thông bị cầm tù ở quốc gia Đông Nam Á này, theo hãng tin DW mới đây.

Blogger Việt Nam Bùi Thành Hiếu từng bị giam nhiều lần tại quê nhà

Các nhà vận động Phóng viên không biên giới (RSF) cho biết các blogger Việt Nam sống lưu vong đang bị kiểm duyệt vì lạm dụng một tính năng an toàn trên Facebook.

RSF cho biết mạng xã hội đã xóa các bài đăng và các tài khoản bị chặn vì bị cáo buộc vi phạm các tiêu chuẩn cộng đồng.

Christian Mihr, giám đốc điều hành của RSF cho biết : 'Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy chính phủ Việt Nam rõ ràng đang lạm dụng không gian kỹ thuật số để ngăn chặn những tiếng nói quan trọng ở nước ngoài. Những người có trách nhiệm phải ngăn chặn các cuộc tấn công này và tôn trọng tự do báo chí'.

Bùi Thanh Hiếu, một blogger người Việt được cấp tị nạn chính trị ở Đức, là một trong những người có liên quan, theo RSF. Anh ấy viết về các bệnh xã hội ở quê nhà trên Facebook của anh, nhưng anh ấy đã nhiều lần bị cấm kể từ tháng giêng.

Hiếu đã bị cấm Facebook vào tháng 10 vì là 'người vi phạm nhiều lần' sau khi hình ảnh từ tài khoản của anh ta được sao chép và tải lên các tài khoản khác. Những chủ tài khoản sau đó đã buộc tội Hiếu vi phạm bản quyền.

'Tấn công độc hại'

Nhà báo Việt Nam Trung Khoa Le đã sống ở Đức từ năm 1993. Ông điều hành trang tin tức trực tuyến Thoibao.de. Ông đã bị chặn xuất bản một video chỉ trích chính phủ cộng sản của Việt Nam bằng tài khoản của mình. Facebook đã thừa nhận đã có một 'cuộc tấn công độc hại' và thực hiện một số thay đổi.

RSF cho biết đã có hơn 20 trường hợp tương tự như vậy.

Blogger và nhà hoạt động Đỗ Công Dương đã bị kết án năm năm tù vào tháng 9 với cáo buộc 'lạm dụng quyền tự do dân chủ'. Điều này đến chỉ vài tuần sau khi anh ta bị kết án bốn năm vì 'gây rối trật tự công cộng'.

Dương bị bắt vì đăng các bài báo và video báo cáo về quyền đất đai. Các lĩnh vực dễ bị tổn thương nhất của dân số Việt Nam có liên quan, do quá trình đô thị hóa nhanh chóng ở Việt Nam, RSF báo cáo.

Nhà hoạt động và blogger Huỳnh Thục Vy đã bị kết án gần ba năm tù vào tháng trước. Vy, người đang mang thai đứa con thứ hai, bị kết án vì bôi nhọ quốc kỳ bằng sơn trắng.

Tôn trọng tự do báo chí

Các phương tiện truyền thông ở Việt Nam được kiểm duyệt chặt chẽ. Những người công khai viết về các cuộc biểu tình của công nhân, giành đất hoặc tham nhũng trong các chính trị gia cấp cao phải đối mặt với sự khủng bố và nhà tù.

Theo RSF, có ít nhất 26 nhân viên truyền thông bị cầm tù tại Việt Nam, nơi các nhà chức trách nói riêng nhắm vào các nhà báo công dân nói riêng. Về Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới, Việt Nam đứng thứ 175/180 quốc gia.

Hoa Nghi

****************

Hàng loạt tài khoản Facebook bị cảnh báo vì dùng từ ‘Trung Cẩu’ (Người Việt, 17/12/2018)

Nhiều cá nhân dùng mạng xã hội Facebook bị nhận cảnh báo, xóa nội dung hoặc khóa tài khoản do đăng chữ "Trung Cẩu".

Nội dung cảnh báo do Facebook gửi các cá nhân đăng chữ "Trung Cẩu" lên trang nhà. (Hình : Facebooker gửi Người Việt)

Sự việc diễn ra trong ngày Thứ Hai, 17 tháng Mười Hai, năm 2018. Mạng xã hội truyền nhau thông tin, kể cả đăng tải ảnh chụp từ màn hình cho thấy Facebook gửi cảnh báo và xóa nội dung những bài viết có dùng chữ "Trung Cẩu". Không chỉ thế, những "comment" có sử dụng từ này cũng bị tình trạng tương tự.

Tuy nhiên, công đồng mạng xã hội Việt Nam có vẻ không bất ngờ trước động thái này của Facebook. Ngược lại họ tỏ thái độ hứng thú trong việc đăng thử và chấp nhận bị xóa bài, nhận cảnh báo.

Rất nhiều cá nhân đã viết lên tường nhà của họ những dòng chữ ngắn gọn có chữ Trung Cẩu trong đó. Kết quả là tất cả những ai thử đều nhận được cảnh báo. Trong đó, có một tài khoản bị Facebook khóa 3 ngày là ông Hoàng Huy Vũ.

Hình ảnh phản đối Luật An ninh mạng. (Hình : HRW)

Phóng viên Người Việt có liên lạc những cá nhân nhận cảnh báo từ Facebook thì được họ cho biết sự việc như sau :

"Khi ông Bổn (Nguyễn Đình Bổn) đăng bài đó, thì tôi có còm (comment), thay vì viết Trung Cẩu, thì tôi viết "Trung quần…" Vừa quay qua quay lại thì nó xóa. Xóa xong là tôi không "còm", không mở trang Facebook được. Nó báo là đã hết hạn".

"Trong vòng chưa đến 5 phút là bị thoát ra khỏi messenger, thoát ra khỏi Facebook luôn. Khi trở lại được là xóa dòng đó rồi, không vào được nữa".

Ngày 12 tháng Sáu vừa qua, bất chấp sự phản đối của người dân, Luật An ninh mạng đã được Quốc hội Việt Nam thông qua với 86% đại biểu tán thành. Luật an ninh mạng đưa ra nhiều quy định từ việc cấm người dùng phát tán tài liệu bị cho là kích động biểu tình đến các tài liệu bị mà cơ quan chức năng nói là xúc phạm quốc kỳ hay lãnh đạo, lãnh tụ của Việt Nam,… Nếu bài viết vi phạm sẽ bị Google và Facebook gỡ xuống trong vòng 24 giờ.

Thêm vào đó, được biết là theo đạo luật an ninh mạng vừa mới được thông qua thì các công ty cung cấp dịch vụ Internet và mạng xã hội phải đặt máy chủ ở Việt Nam và phải cung cấp dữ liệu cá nhân của người sử dụng cho cơ quan an ninh, bất kể có giấy triệu tập của tòa án hay không.

Luật an ninh mạng sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 1 tháng Giêng, năm 2019.

Báo Financial Times hôm 12 tháng Mười Hai, 2018, có đăng tải 1 bài viết cho biết Google, Facebook và các tập đoàn công nghệ khác đã thúc giục Việt Nam gỡ bỏ yêu cầu các tập đoàn này phải lưu trữ dữ liệu trong nước, trong lúc chính phủ Hà Nội đang gây sức ép toàn cầu lên quyền lực của những gã khổng lồ Internet của Mỹ. (K.L)

****************

Singapore : Bốn người Việt bị tù vì trộm cắp quần áo trị giá gần 45.000 USD (Người Việt, 17/12/2018)

Cảnh sát Singapore vừa phá một trong những vụ trộm cắp quần áo lớn nhất từ trước đến nay do bốn người Việt Nam thực hiện, với các mặt hàng trị giá gần 45.000 USD, theo The Strait Times đưa tin hôm Thứ Hai, 17 tháng Mười Hai.

Uniqlo là chuỗi cửa hàng thời trang của Nhật Bản nhưng có mặt ở các nước Đông Nam Á như Singapore Malaysia, Thái Lan. (Hình : YOSHIKAZU TSUNO/AFP/Getty Images)

Bốn người Việt này bao gồm, Nguyen Thi Thu Huong, 31 tuổi, bị kết án một năm 11 tháng tù giam, và một người phụ nữ khác, Tran Thi Phuong Thao, 29 tuổi, một năm và 10 tháng tù giam. Hai can phạm khác là Duong Tuan Dat, 27 tuổi và Van Tu Nguyen, 30 tuổi, mỗi người nhận một năm và 11 tháng tù.

Cũng theo The Straits Times, tòa án Singapore có đủ bằng chứng để khẳng định bốn người này đã chuẩn bị kế hoạch từ khi ở Việt Nam. Sau đó họ đến Singapore thực hiện hành vi trộm cắp từ các cửa hàng Uniqlo và dự định sẽ bán các món hàng lấy cắp này khi trở về nước.

Strait Times dẫn lời Công tố viên Shana Poon nói rằng trước khi đến Singapore vào ngày 13 tháng Chín, bốn người này đã chuẩn bị sẵn các túi mua sắm đặc biệt được lót bằng nhôm để đảm bảo rằng các mặt hàng lấy được từ bất kỳ cửa hàng nào cũng sẽ không bị kích hoạt hệ thống báo động cảm biến.

Việc đánh cắp của cả nhóm diễn ra trót lọt cho đến khi Duong Tuan Dat ra khỏi một cửa hàng với túi đồ lấy cắp thì hệ thống báo động bất ngờ kêu lớn. Cả nhóm cố gắng chạy trốn trong lúc nhân viên của cửa hàng thời trang Uniqlo truy đuổi.

Cảnh sát được gọi đến và cả bốn người bị bắt trong một căn phòng tại một khách sạn ở đường Chin Swee vào ngày 16 tháng Chín.

Duong Tuan Dat đã nói với Thẩm phán Jill Tan rằng anh ta có ý định kháng cáo bản án tòa đã tuyên. (C.Thành)

******************

Cựu Đại Sứ Osius : ‘Trục xuất người Việt được thỏa thuận 2008 bảo vệ là trái tinh thần Mỹ’ (Người Việt, 17/12/2018)

Cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam, ông Ted Osius đả kích kế hoạch trục xuất người tị nạn Việt Nam bị bỏ tù vì phạm pháp trở lại Việt Nam là trái với thỏa thuận đã ký giữa hai nước.

Ông Ted Osius khi làm đại sứ chụp hình với một số học sinh đến tìm hiểu nhân dịp tòa đại sứ tổ chức hội chợ giáo dục cao đẳng và đại học Mỹ ngày 30/1/2015. (Hình : HOANG DINH NAM/AFP/Getty Images)

"Tôi nghĩ rằng hoàn toàn không phải tinh thần Mỹ (un-American) khi rũ bỏ những người đã từng chiến đấu bên cạnh chúng ta hoặc lại là con của các quân nhân Mỹ. Bởi vậy, tôi đã chống lại (chủ trương của Tổng Thống Trump) và chống đối rất nhiều lần. Tôi đã gửi thông điệp đến ngoại trưởng hồi đó là ông Tillerson, Bộ Trưởng Quốc Phòng Mattis và cố vấn an ninh quốc gia McMaster. Tôi nói tôi không nghĩ điều đó đúng khi chúng ta thi hành chính sách này". Ông Ted Osius trả lời cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Sài Gòn với ký giả Michel Martin của đài phát thanh công cộng NPR (National Public Radio) ngày 16 tháng Mười Hai, 2018.

Hồi tháng Tư, 2018, ông Osius đã đột ngột từ chức đại sứ tại Việt Nam để phản đối kế hoạch trục xuất các người tị nạn Việt Nam vi phạm pháp luật ở Hoa Kỳ về Việt Nam gồm cả những người bị bắt giam trước năm 1995 tức trước khi hai nước thiết lập bang giao và đạt thỏa thuận để Hoa Thịnh Đốn trục xuất về nguyên xứ các người vi phạm pháp luật bị kết án.

Ông Osius hiện đang làm cố vấn cho công ty tư vấn đầu tư quốc tế Albright Stonebridge Group tại Sài Gòn. Ông cho hay, ông bị Hoa Thịnh Đốn thúc ép chính phủ Việt Nam nhận các người bị chính phủ Mỹ trục xuất hầu hết là những người đến nước Mỹ trong tư cách người tị nạn đã phải bỏ nước ra đi khi sau năm 1975.

Trong cuộc phỏng vấn trên đài NPR, ông Osius kể trường hợp của một ông tên Tuấn ở San Jose, California, đến Mỹ khi tuổi còn vị thành niên. Ông Tuấn phạm tội ăn cắp xe, bị kết án 3 năm tù nhưng suốt 18 năm sau khi ra tù, ông ta không có rắc rối gì với pháp luật. Ông Tuấn lấy vợ, có con rồi xây dựng một công ty kinh doanh rất thành công, mỗi năm đóng thuế nửa triệu đô la cho chính phủ, thuê 45 nhân công. Hai năm qua, ông Tuấn bị bắt vào trại tạm giam chờ trục xuất về Việt Nam.

Theo ông Osius nói trong cuộc phỏng vấn : "Nên cân nhắc hoàn cảnh đã đưa người ta đến nước Mỹ. Tôi tin Quốc hội và phần lớn người Mỹ không ủng hộ trục xuất người tị nạn đã từng chiến đấu bên cạnh chúng ta thời thập niên 1960, 1970 hay chính là con của các quân nhân Mỹ".

Tổng Thống Trump đảo ngược tinh thần một thỏa thuận mà Hoa Thịnh Đốn và Hà Nội ký kết năm 2008 về việc nhận lại người Việt sang Mỹ tị nạn sau khi Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ. Theo đó, người Việt đến Mỹ trước ngày hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, 12 tháng Bảy, 1995, sẽ không là những người bị áp dụng các điều khoản trục xuất của thỏa thuận.

Đầu năm 2017, chính phủ Trump giải thích lại thỏa thuận vừa kể theo cách loại bỏ sự bảo vệ đối với những người vi phạm luật lệ để quyết định trục xuất một phần người tị nạn gốc Việt Nam tới nước này trước ngày 12 tháng Bảy, 1995. Theo cách diễn giải đó, khoảng hơn 8.000 người Việt tại Mỹ đối diện với nguy cơ bị trục xuất.

Khi các người tị nạn bị trục xuất về Việt Nam thì họ sẽ ra sao ?

"Tôi biết một thực tế là những người này sẽ không được đối xử tử tế. Họ không còn thân nhân, gia đình tại Việt Nam nữa. Mọi người trong gia đình của họ đều ở Mỹ cả". Ông Osius nói với NPR. "Họ không thể kiếm được việc làm tại Việt Nam vì họ sẽ không được cấp thẻ căn cước (CSVN gọi là thẻ Chứng Minh Nhân Dân). Họ nhiều phần rồi sẽ bị vào tù. Một chính phủ Mỹ tương lai sau này sẽ phải coi họ là những trường hợp nhân đạo và phải đưa họ trở lại Hoa Kỳ. Tôi không nghĩ có lý khi đưa họ lại Việt Nam".

Thứ Năm tuần trước, 22 dân biểu liên bang gửi thư cho Tòa Bạch Ốc, Bộ Nội An và Bộ Ngoại Giao khuyến cáo chính phủ đừng làm ngược tinh thần thỏa hiệp đã ký với Việt Nam 10 năm trước, vì làm như vậy là vừa trái với tinh thần nhân đạo, vừa trái với thỏa hiệp. (TN)

Mỹ đã thông qua một Đạo luật nhằm từ chối thị thực cho các quan chức Trung Quốc.

Theo hãng tin FT, Đạo luật hạn chế du lịch tới Mỹ đối với các quan chức Trung Quốc được coi là có liên quan trong việc ngăn cản hoặc hạn chế những cá nhân hoặc phái đoàn nước ngoài đến Tây Tạng. Đây là bước đầu tiên nhắm vào giới tinh hoa Trung Quốc, liên quan đến chính sách nhân quyền.

Các tu sĩ Phật giáo Tây Tạng bị đàn áp. Ảnh : Reuters.

Đạo luật này được đưa ra trong bối cảnh Quốc hội Mỹ thúc đẩy các biện pháp trừng phạt trực tiếp đối với các quan chức Trung Quốc chịu trách nhiệm về các trại cải huấn ở vùng biên giới Tân Cương, nơi có khoảng 1 triệu người Hồi giáo Trung Quốc thuộc dân tộc Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ. Sự thúc đẩy này đã làm dấy lên lo ngại trong giới tinh hoa Trung Quốc rằng họ là mục tiêu tương tự như mục tiêu trong Đạo luật Magnitsky.

Khu tự trị Tây Tạng hiện là khu vực duy nhất ở Trung Quốc yêu cầu thị thực riêng cho du khách nước ngoài, cư dân nước ngoài, các nhà báo hoặc nhà ngoại giao. Những thị thực như vậy thường xuyên bị từ chối, bao gồm cả việc thăm viếng thủ đô Lhasa của Tây Tạng, trong nhiều tháng trong năm - tương ứng với những ngày kỷ niệm các cuộc biểu tình của Tây Tạng chống lại sự cai trị của Trung Quốc.

Giống như Trung Quốc, nhân quyền Việt Nam cũng được "quy hoạch" theo xu hướng : ký kết các điều ước quốc tế về nhân quyền nhưng không thực hiện ; tiến hành truy tố và tống giam những người thực hiện hành vi nhân quyền ; và ngăn trở những nhà quan sát nhân quyền quốc tế, những người giám sát độc lập.

Đạo luật Nhân quyền Magnitsky - một di sản của cựu Tổng thống Obama hiện vẫn đang được xem là nguồn chế tài duy nhất nhằm cải thiện nhân quyền Việt Nam, vì nó đánh trực tiếp vào quyền lợi của giới tinh hoa Việt Nam. Mặc dù còn nhiều ý kiến trái chiều về phạm vi và mức độ áp dụng, cũng như sự "ấm lên của quan hệ Việt – Mỹ", tuy nhiên, nhiều người trông đợi rằng, sau Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga, Đạo luật Magnitsky sẽ sớm áp dụng cho Việt Nam. Điều này càng trở thành một nhu cầu bức thiết trong bối cảnh, Hà Nội gia tăng việc bắt bớ liên quan đến thực hành nhân quyền trong thời gian gần đây, mà mới nhất là lệnh truy nã dành cho 02 người với tội danh "lật đổ chính quyền nhân dân".

Tuy nhiên để áp dụng được Luật Magnitsky vào Việt Nam, cần phải có một tác động đủ lớn đối với chính quyền Mỹ. Sở dĩ Tây Tạng nằm trong danh sách vì tồn tại các trại cải huấn đối với người Duy Ngô Nhĩ với số lượng lên đến 1 triệu người ; có báo cáo liên tục và sự vận động liên tục của chính phủ lưu vong Tây Tạng ở Mỹ kết hợp với 21 nhóm nhân quyền Tây Tạng, trong đó có cả Mạng lưới Tây Tạng Quốc tế, và tất nhiên là người đỡ đầu tinh thần Đức Đạt Lai Lạt Ma. Trong khi tại Việt Nam, con số này chỉ ở mức 0,1%, và sự vận động cho dự luật này chỉ mới được tổ chức BPSOS tiến hành là chính ; các yếu tố về tổ chức lẫn người đỡ đầu tinh thân như Tây Tạng đều không có, nghĩa là nó chưa thành một sự quy mô ngay trong nội tại cộng đồng người Việt ở Mỹ hay nhóm nghị viên bảo trợ nhân quyền Việt Nam ở các nước. Bản thân nhóm đấu tranh nhân quyền Việt Nam ở hải ngoại cũng chưa tin tưởng hoặc hiểu hết về tính chế tài của Magnitsky nên thiếu một sự quan tâm đúng mức đến nó, một trong số đó có thể kể đến nhà báo Mặc Lâm (RFA), người cho rằng, đạo luật này không tác động lớn.

Tuy nhiên, đạo luật lớn hay không là do cách mà người Việt vận động. Bởi nhân quyền Việt Nam chỉ sáng hơn khi mà hình thành sự tương tác giữa vi phạm trong nước với sự vận động nhân quyền dựa trên báo cáo ở bên ngoài một cách liên tục và có hệ thống. Do đó, dồn nội lực hỗ trợ BPSOS, hỗ trợ báo cáo xoay quanh BPSOS là phương cách không tồi lắm nhằm hiện thực hóa Magnitsky tại Việt Nam

Ngoài ra, một dự luật tương tự Magnitsky sẽ được cộng đồng EU biên soạn, mà bản thân người đứng đầu BPSOS – Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng cho rằng, nó sẽ tạo ra một tác động không nhỏ. Tất nhiên, để đảm bảo một đạo luật mang tính "trừng phạt hơn", thì vẫn cần một sự vận động liên tục và tích cực như đã nêu ở trên. Cụ thể hơn nữa là bản thân các hội đoàn dân sự độc lập trong nước và cộng đồng nhân quyền hải ngoại phải thống nhất về chương trình hành động chung, ít nhất là đảm bảo về một chương trình, để tránh hiện trạng mạnh ai nấy làm. Nhân quyền suy cho cùng là sự áp dụng mang tính ràng buộc trên sự thống nhất, còn đa dạng nhân quyền chỉ áp dụng tại một quốc gia dân chủ hơn là độc tài. 

Khó có thể nói trước điều gì cho nhân quyền Việt Nam sắp đến sẽ chuyển biến như thế nào, nhưng những gì đã và đang diễn ra với Trung Quốc nói chung và cộng đồng Tây Tạng nói riêng là cơ sở để tin rằng, nếu thực sự vận động theo đúng hướng chế tài, thì khả năng kiềm chế lạm dụng nhân quyền, gỡ bỏ "nhân quyền hình thức", hay đàn áp nhân quyền sẽ phần nào được giảm thiểu. 

Hoa Nghi

Nguồn : VNTB, 14/12/2018

Người H’mong theo Tin Lành bị bách hại (RFA, 06/12/2018)

Nhà nước Việt Nam, đặc biệt các chính quyền địa phương, thường tỏ ra không mấy thiện cảm đối với tập thể người Thượng hoặc người H’mong theo đạo Thiên Chúa, đặc biệt hơn nữa đối với những ai mới bắt đầu theo. Điển hình là một trường hợp mới đây nhất tại một vùng thuộc tỉnh Nghệ An ngày Chúa Nhật 2 tháng 12 vừa qua.

Nhiều người dân tộc thiểu số tại khu vực Tây Nguyên theo đạo Tin Lành đã phải rời bỏ quê hương chạy trốn sang vùng rừng Rattanakiri ở Đông Bắc Campuchia , đang lo sợ bị chính quyền Campuchia bắt giữ và trục xuất hồi tháng 1, 2015 - RFA

Chuyện xảy ra hôm Chúa Nhật 2 tháng Mười Hai vừa qua tại bản Phá Lóm, xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, khi một nhóm sắc tộc H’mong theo đạo Tin Lành bị chính quyền địa phương buộc phải bỏ đạo nếu không muốn gặp rắc rối.

Ông Hoàng Văn Pá, cũng là người H’mong theo đạo Tin Lành hiện đang sống ở Thái Lan, báo cho đài Á Châu Tự Do biết đây là nhóm Tin Lành mới thành lập gồm 7 hộ và 33 nhân khẩu do ông Xồng Bá Chỏ làm trưởng nhóm :

Tôi liên lạc được với nhóm Tin Lành bản Phá Lóm, xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tình Nghệ An, biết tin nhóm Tin Lành bị đàn áp. Nhóm Tin Lành đó mà Xồng Bá Chò là trưởng nhóm, thuộc Tổng hội miền Bắc có trụ sở tại 2 Bố Trạch do Hà Nội quản lý, đã đăng ký hợp pháp theo Luật Tín Ngưỡng Tốn Giáo của nhà nước Việt Nam từ tháng Tư 2018, mà khi đăng ký rồi họ càng bị công an đến quấy nhiễu, sách nhiễu, đe dọa rất nhiều.

Tại sao đã đăng ký hợp pháp rồi mà lại bị đàn áp ? Cần biết rằng khu vực đó từ trước tới nay chưa có Tin Lành mà mới đăng ký hoạt động, nhà nước cộng sản không muốn phát sinh thêm những người mới theo đạo Tin Lành nữa. Họ muốn ngăn chặn, muốn nhóm này bỏ đạo Tin Lành và thờ cúng tổ tiên., họ tới yêu cầu bà con bỏ đạo Tin Lành, họ đưa cho một tượng Phật, cái này rất là lạ, Hôm qua ngày mùng 3 thì mẹ của Xồng Bá Chò là cô Xồng Y Xía có gọi tới báo cho tôi biết nếu không bỏ đạo Tin Lành nhà nước sẽ bằng mọi giá mọi cách ngăn cấm và nếu không muốn chết thì phải nghe theo chính quyền, họ đe dọa như vậy.

Vì bị buộc phải từ bỏ đức tin rồi bị chính quyền Dak Nông bắt giam cùng anh ruột là chấp sự Tin Lành Hoàng Văn Ngài ; sau khi người anh bị đánh chết, ông Hoàng Văn Pá đã tìm đường trốn đi :

Hồi ở Việt Nam thì tôi ở Dak Nông. Tôi là em ruột của chấp sự Hoàng Văn Ngài, bị công an giết chết vào ngày 17 tháng Ba 2013. Chắc chắn là tôi biết rõ việc công an đe dọa, bắt bớ, đánh chết anh trai tôi. Hoàng Văn Ngài là chấp sự của Hội Thánh Tin Lành Bụi Tre. Tôi chạy qua Thái Lan vì lý do là tố cáo công an đánh chết anh trai của tôi.

Trở lại vụ việc ngày 2 tháng Mười Hai khi một đoàn những người thuộc chính quyền địa phương đến buộc nhóm người H’mong theo Tin Lành ở bản Pha Lóm vào khi họ đang nhóm họp để cầu nguyện, buộc họ bỏ đạo nếu không muốn gặp khó khăn, rắc rối, Trưởng nhóm là ông Xồng Bá Chồ trực tiếp kể lại :

Hôm Chúa Nhật vừa rồi thì có ông Già Bá Ná và ông Xồng Bá Do tới nhà và nói không được theo đạo Tin Lành này, đây là đạo Tin Lành trái phép, chính quyền Việt Nam không nhận và sẽ không bao giờ tạo điều kiện cho sinh hoạt, nếu muốn bỏ đạo và muốn sinh hoạt thì họ đưa đạo Phật để chúng tôi theo.

Nhóm Hội Thánh mình không có chống chính quyền, chưa làm cái gì để chống lại chính quyền cơ mà, nhưng họ vẫn không cho sinh hoạt thôi.

Vẫn theo lời ông Xồng Bá Chồ, từ tháng Sáu ông đã bị theo dõi và cho đến giờ thì ông không còn được quyền tự do đi lại trong những sinh hoạt hang ngày nữa :

Hiện tại là tôi không đi được đâu nữa, ra khỏi làng bản là cứ bị bọn xã hội đen nó che mặt nó chận đường đánh đập, bây giờ không thể đi đâu được nữa. Họ cấm hộ khẩu, y tế và các khoản hỗ trợ từ nhà nước, họ không cho cái gì cho nhà mình cả. Họ còn nói nếu chúng tôi vẫn tiếp tục theo đạo Tin Lành này thì họ sẽ không quản lý chúng tôi nữa, họ sẽ coi như là không có chúng tôi trong bản này, họ cấm hết tất cả.

Theo ông Hoàng Văn Pá từng ở Dak Nông thì chính sách kỳ thị phân biệt đối xử người H’mong theo đạo Tin Lành thực sự là còn tồn tại ở các vùng sâu vùng xa, nhưng thực tế và cấp độ khó khăn cản trở lại tùy vào từng địa phương, và đối tượng bị cản trở nhiều nhất là những điểm nhóm mới xin đăng ký :

Từ khi mình bỏ ra đi thì có sự thay đổi hơn nhiều, họ cũng không có gì mạnh tay, nhưng mà ở những nơi khác cho dù họ có điểm nhóm có nơi thờ phượng Chúa nhưng họ phải cam kết đủ thứ hết. Một khi họ đã đăng ký với chính quyền là họ không được tham gia khiếu nại, nếu tham gia họ sẽ bị hoàn toàn đe dọa, bị như gia đình tôi.

Đó là chuyện người H’mong theo đạo Tin Lành bị cấm sinh hoạt và bị buộc bỏ đạo tại một điểm nhóm mới ở bản Phá Lóm, xã Tam Hiệp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An,

Đây không phải là động thái mới của các chính quyền địa phương đối với người sắc tộc muốn theo đạo Tin Lành. Để tìm hiểu thêm thì chúng tôi đã cố gắng liên lạc với một người mà trưởng nhóm Xồng Bá Chò đã nhắc tới, đó là ông Già Bá Ná thuộc Bộ Đội Biên Phòng, đã cùng đi với đoàn 12 người đến buộc bà con H’mong ở Phá Lóm bỏ đạo. Rất tiếc ông Già Bá Ná đã từ chối trả lời . Đường dây nối với điện thoại của chủ tịch xã Phá Lóm cũng không có người bắt máy.

Thanh Trúc

**************

Việt Nam tuyên bố đạt tiến bộ về bảo đảm quyền tự do báo chí và internet (VOA, 07/12/2018)

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao hôm 6/12 cho biết Việt Nam đạt nhiều thành tựu trong việc đảm bảo quyền con người trong đó có tự do báo chí và tự do internet.

Dự kiến ngày 22/1/2019 Việt Nam sẽ tham gia đối thoại về Báo cáo quốc gia UPR tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc ở Geneva, Thụy Sỹ. (UPR via HRS.org.vn)

Bà Lê Thị Thu Hằng đưa ra tuyên bố trên khi trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết những nội dung chính trong Báo cáo quốc gia về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người theo cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ III tại một cuộc họp báo thường kỳ ở Hà Nội.

"Vừa qua, Việt Nam đã chính thức nộp Báo cáo quốc gia về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người theo cơ chế rà soát định kỳ phổ quát chu kỳ III cho Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc", bà Hằng nói với các phóng viên. "Dự kiến ngày 22/1/2019 Việt Nam sẽ tham gia đối thoại về Báo cáo quốc gia UPR tại Hội đồng Nhân quyền".

Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 3/12 đã tổ chức một hội thảo ở Hà Nội để công bố bản báo cáo mà bộ này cho biết đã được "xây dựng một cách công phu với sự tham gia của 18 bộ, ngành, cơ quan có liên quan đến việc thúc đẩy và bảo vệ các quyền con người ở Việt Nam", theo Tin Tức.

Báo cáo quốc gia UPR chu kỳ III "đề cập đến một số thành tựu nổi bật của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, trong đó có việc thông qua Hiến pháp 2013 và sửa đổi ban hành mới trên 90 văn bản luật có liên quan đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân", theo người phát ngôn BNG cho phóng viên biết hôm 6/12.

"Việc đảm bảo các quyền dân sự, chính trị cũng đạt nhiều thành tựu, trong đó có bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật, quyền tự do báo chí, tự do internet", bà Hằng nói.

Tuy nhiên, Liên đoàn Nhân quyền Quốc tế (FIDH) hồi tháng 9 đã lên tiếng chỉ trích bản dự thảo báo cáo quốc gia UPR cho phiên đối thoại tới của Việt Nam tại LHQ. Tổ chức này cho rằng báo cáo của Việt Nam ỉm đi các vi phạm nhân quyền nghiêm trọng và cố tình thông tin sai lệch cho cộng đồng quốc tế.

"Báo cáo của chính phủ (Việt Nam) cho UPR cho thấy Hà Nội không có khả năng đối diện với những thách thức về nhân quyền và thiếu ý chí chính trị trong việc giải quyết những vấn đề đó", Tổng thư ký FIDH Debbi Stothard nói trong thông cáo báo chí mà tổ chức này đưa ra hôm 4/9. "Chính phủ (Việt Nam) nên xem xét mọi ý kiến đóng góp từ xã hội dân sự, đặc biệt những vấn đề liên quan đến tình trạng về các quyền cơ bản về dân sự và chính trị, và đảm bảo rằng những lo ngại của họ được phản ánh trong báo cáo cho UPR".

Chỉ vài ngày sau đó, bà Stothard bị từ chối nhập cảnh vào Việt Nam để tham dự Diễn đàn kinh tế Thế giới. Người đứng đầu FIDH bị giữ lại ở sân bay Nội Bài trong 15 tiếng đồng hồ hôm 9/9 trước khi bị trục xuất khỏi Việt Nam trên chuyến bay tới Malaysia vào sáng ngày hôm sau. Chính phủ Hà Nội cho biết họ từ chối cho bà Stothard nhập cảnh vì bà "gây ra mối nguy cho an ninh quốc gia Việt Nam".

Từ tháng 2/2014 đến tháng 7/2018, FIDH và Ủy ban Bảo vệ Quyền làm người Việt Nam (VCHR) ghi nhận rằng chính quyền Việt Nam đã bắt giam hoặc bỏ tù ít nhất 160 người bảo vệ nhân quyền và các nhà hoạt động ôn hòa. Trong một báo cáo chung mà cả hai nhóm nhân quyền này đưa ra vào tháng 7, FIDH và VCHR nêu ra nhiều trường hợp nhân quyền đáng quan ngại cũng như đưa ra những khuyến nghị để Việt Nam cải thiện tình hình nhân quyền.

FIDH và VCHR đưa ra một ví dụ về việc đàn áp tự do báo chí của chính phủ Hà Nội trong năm qua dù Luật Báo chí của Việt Nam quy định "tự do báo chí và tự do bày tỏ chính kiến" cũng như khẳng định quy tắc "không kiểm duyệt việc phát hành và phát thanh". Đó là trường hợp báo Tuổi Trẻ Online bị đình bản ba tháng vào giữa năm nay vì đăng các bài viết liên quan đến luật đặc khu mà trong đó theo chính quyền Hà Nội có những thông tin "sai lệch".

"Báo cáo của Chính phủ (Việt Nam) cho UPR đầy những tuyên bố trái với thực tại và che dấu việc đàn áp khốc liệt xã hội dân sự bị cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ", Chủ tịch VCHR Võ Văn Ái nói hồi tháng 9. "Trong một đất nước nơi dân chủ đồng nghĩa với phản động thì lời rêu rao trong bản báo cáo của nhà cầm quyền Đảng cộng sản Việt Nam đang đề cao dân chủ là không có thực".

Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát UPR là một cơ chế đối thoại tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhằm mục đích cuối cùng là cải thiện tình hình nhân quyền trong thực tế ở các quốc gia. Cơ chế này đem đến một cơ hội đặc biệt để các tổ chức và cá nhân trong xã hội dân sự tham gia vào việc thúc đẩy tình hình nhân quyền ở cấp quốc gia và quốc tế.

****************

Rút văn bản cấm hoạt động Giáng sinh trong trường học vì ‘nhầm lẫn’ (VOA, 07/12/2018)

Một chức sắc tôn giáo nói với VOA rằng mặc dù lệnh cấm hoạt động Giáng sinh trong trường học đã được rút lại, nhưng sự kiện này cho thấy những người ra quyết định đã không phân biệt được giữa một lễ hội và một hoạt động tôn giáo, đồng thời phần nào phản ánh tình trạng phân biệt đối xử tôn giáo khá phổ biến trong môi trường học đường ở Việt Nam.

Ban nhạc Santa Claus trình diễn trên con đường mang tên Tổng Giám mục Nguyễn Văn Bình, bên cạnh Bưu Điện Thành phố Hồ Chí Minh vào dịp Giáng Sinh 2017.

Trong công văn gửi ra ngày 5/12, Phòng Giáo dục huyện Nhà Bè đã yêu cầu hiệu trưởng các trường mầm non, phổ thông, bồi dưỡng giáo dục và chủ các cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập không được tổ chức trang trí Giáng sinh trong trường học, không đưa ông già Noel vào trường để tặng quà cho học sinh, và nếu đã trang trí rồi thì phải tháo gỡ ngay.

Công văn này đã vấp phải phản ứng dữ dội từ phía giáo viên và phụ huynh học sinh ngay sau khi vừa ban hành khiến lãnh đạo cơ quan quản lý giáo dục phải đưa ra lệnh thu hồi công văn ngay trong chiều hôm sau (6/12), theo VnExpress.

Trong khi một số Facebooker gọi đây là một "chiến thắng" của mạng xã hội, thì một chức sắc tôn giáo, Linh mục Đinh Hữu Thoại của Dòng Chúa Cứu Thế, nói rằng sự kiện trên cho thấy những người đưa ra quy định đã không phân biệt được đâu là một hoạt động tôn giáo và đâu là một lễ hội dựa trên sinh hoạt của tôn giáo.

"Xưa nay các nơi vẫn làm, ngay cả những tụ điểm ca nhạc cũng tổ chức trang hoàng. Nó như một lễ hội bình thường của mọi người. Nhưng không hiểu sao năm nay họ lại có chủ trương lộ liễu ngăn cấm những sinh hoạt đó. Thực tế, những sinh hoạt đó chỉ là ăn theo lễ Noel của người Công giáo, Tin Lành, chứ không phải là hoạt động tôn giáo", Linh mục Thoại nói với VOA.

Theo chức sắc tôn giáo này, dịp Noel cũng là thời điểm các học sinh, đặc biệt là học sinh Thiên Chúa giáo, gặp rất nhiều áp lực do việc sắp xếp, tổ chức lịch học mà ông theo ông là "hơi bất thường".

"Noel không được coi là một ngày lễ nghỉ nên học sinh Công giáo không được nghỉ ngày lễ đó. Ngoài ra, còn có một thông lệ hơi bất thường là các trường học hay tổ chức thi vào ngày lễ Giáng sinh. Họ luôn chọn ngày 24, 25 để thi nên rất ảnh hưởng đến các em học sinh Công giáo. Các em không thể tham gia những buổi lễ một cách trọn vẹn vì phải học hành đủ thứ".

Vị linh mục Công giáo cho biết thêm rằng các học sinh-sinh viên Công giáo, Tin Lành rất dễ bị rơi vào tình trạng bị phân biệt đối xử trong môi trường học đường ở Việt Nam.

Ông nói : "Theo tôi biết, có những cán bộ tuyên giáo, những người dạy chính trị bên quân đội đã vào các trường mượn chuyện dạy chính trị để bài xích tôn giáo, một cách nào đó làm cho học sinh có đạo cảm thấy bị tổn thương, còn những học sinh không có đạo thì hiểu lầm…"

"Những gì liên quan đến tôn giáo, cụ thể là Công giáo, thì xem ra có những áp lực làm cho ảnh hưởng đến suy nghĩ của mọi người về tôn giáo".

Giải thích cho lý do rút lại công văn, một lãnh đạo của Sở Giáo dục và đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Thành Trung, nói với báo Tuổi Trẻ rằng "Thành phố và Sở không có bất kỳ chỉ đạo nào, không có một văn bản hay chủ trương về việc không cho tổ chức hoạt động Noel trong trường học". Theo ông này thì "có sự nhầm lẫn" trong việc ban hành công văn nên đang cho thu hồi lại.

Việt Nam nằm trong thiểu số các quốc gia trên thế giới không tổ chức mừng lễ Giáng sinh, trong đó bao gồm một số quốc gia Hồi giáo ở Trung Đông và Châu Phi, và một số nước Châu Á như Trung Quốc, Triều Tiên, Lào, Campuchia…

Năm ngoái, nhiều nơi ở Trung Quốc cũng ra lệnh cấm các đảng viên, người dân mừng lễ Giáng sinh. Chính quyền thành phố Hành Dương, tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc, trong thông báo "nghiêm cấm cán bộ, đảng viên" tham gia vui chơi Giáng sinh năm ngoái, gọi dịp lễ này là "liều thuốc phiện tinh thần". Trong khi một trường đại học ở Thẩm Dương kêu gọi sinh viên kháng cự lại "sự gặm mòn của văn hóa tôn giáo phương Tây" trong lệnh cấm sinh viên đón Giáng sinh.

Khánh An

*****************

Huyện Nhà Bé rút công văn "cấm trang trí ông già Noel trong trường học" (RFA, 07/12/2018)

Ông Bùi Hòa An - Phó Chủ tịch UBND huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết sẽ chỉ đạo rút văn bản "cấm trang trí ông già Noel trong trường học" ngay chiều ngày 6 tháng 12 và ra một công văn khác thay thế.

Trẻ em mẫu giáo mặc trang phục Ông già Noel nghe linh mục giải thích lịch sử Giáng sinh tại một nhà thờ Công giáo ở Hà Nội vào ngày 19 tháng 12 năm 2013. AFP

Trưa ngày 6/12, trên mạng xã hội Facebook lan truyền một công văn đề ngày 5/12, ký tên ông Lê Thanh Hải, Phó Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Nhà Bè yêu cầu các trường học phổ thông trực thuộc hay mầm non ngoài công lập phải gỡ ngay các trang trí liên quan đến lễ Noel.

Đồng thời theo công văn này, việc trang trí hang đá, ông già Noel, cây thông... hay việc ông già Noel đến trường học tặng quà cũng sẽ bị cấm.

Đài Á Châu Tự Do liên hệ với ông Lê Thanh Hải theo số điện thoại di động cá nhân và của cơ quan nhưng không có người bắt máy.

Công văn này vấp phải phản đối mạnh mẽ của dư luận vì cho rằng lễ Giáng sinh hay lễ Noel theo cách gọi của người Việt là ngày vui chung của người dân cả nước và thế giới.

Tuy nhiên một số bài viết trên Cổng thông tin Phật giáo Việt Nam thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam hiện nay chỉ trích việc tổ chức Noel như là "một hình thức truyền bá tôn giáo bị cấm được ghi rõ ràng trong Luật Giáo dục".

Điều 19 của Luật Giáo dục Việt Nam năm 2015 quy định, "Không truyền bá tôn giáo, tiến hành các nghi thức tôn giáo trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác của hệ thống giáo dục quốc dân, của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, lực lượng vũ trang nhân dân".

Tương tự, chính quyền Trung Quốc cũng luôn nghiêm cấm đưa tôn giáo vào các hoạt động trong lẫn ngoài trường học, đặc biệt là ở những nơi tập trung đông người theo đạo Hồi hoặc Phật giáo Tây Tạng.

Theo giới chức nước này, việc tuyên truyền tôn giáo rất dễ làm nảy sinh chủ nghĩa dân tộc cực đoan và chủ nghĩa ly khai trong những người trẻ tuổi.

Năm 2018 đánh dấu nhiều biến cố lịch sử lớn. Đáng kể nhất là ngày 11 tháng 11, tưởng niệm 100 năm Thế Chiến Một chấm dứt. Tháng 12, ngày 10 sắp tới, là kỷ niệm 70 năm sự ra đời của bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.

Bà Eleanor Roosevelt được Liên Hiệp Quốc giao nhiệm vụ điều hợp Ủy ban Nhân Quyền để tiến hành soạn thảo bản tuyên ngôn vào năm 1946.

Bà Eleanor Roosevelt, vợ của cố tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt, được Liên Hiệp Quốc giao nhiệm vụ điều hợp Ủy ban Nhân quyền để tiến hành soạn thảo bản tuyên ngôn này vào năm 1946. Mất hai năm để soạn thảo, và nhiều tháng thảo luận và tranh luận, cuối cùng bản tuyên ngôn đã được đa số thông qua ngày 10 tháng 12 năm 1948.

Trong 70 năm qua, giá trị và tinh thần của bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền đã tác động lên hàng triệu, nếu không phải là hàng tỷ, người trên khắp thế giới, những con người khát khao được sống có nhân phẩm và tự do. Nó đã ảnh hưởng và thay đổi nền chính trị quốc gia và quốc tế một cách đáng kể. Nó là động cơ thúc đẩy bao nhiêu người mạnh dạn đứng lên giành lấy quyền làm người, quyền làm chủ cuộc sống của mình và làm chủ đất nước mình. Đối với họ, quyền con người là bình đẳng cho mọi người chứ không chỉ là ngoại lệ cho một thiểu số nào đó.

Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, do đó, cũng chính là ám ảnh lớn nhất của các chế độ độc tài.

Từ Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ năm 1776 rằng mọi người được sinh ra bình đẳng, được ban cho các quyền bất khả xâm phạm, trong đó có quyền sống, tự do và mưu cầu hạnh phúc. Đến Tuyên ngôn Quốc tếNhân quyềnrằng mọi người được sinh ra tự do và bình đẳng về nhân phẩm và quyền hạn ; họ được ban cho lý lẽ và lương tâm và nên hành xử với nhau trong tình huynh đệ.

Về khía cạnh lịch sử thì đây là sản phẩm của Hoa Kỳ. Nhưng về tư tưởng thì không phải. Các nhà lập quốc Hoa Kỳ, kể cả Thomas Jefferson, đã nghiên cứu và học hỏi từ nền chính trị tại Anh quốc và châu Âu, và vay mượn các ý tưởng và tư tưởng của các triết gia thời đại Khai sáng thế kỷ 17 và 18. Nhưng các nhà lập quốc Hoa Kỳ đã dứt khoát về mặt tư tưởng, bỏ hẳn chế độ quân chủ, do đó hành động của họ mang tính cách mạng. Họ có công rất lớn trong việc tiên phong thử nghiệm thành công và đặt nền tảng đầu tiên để xây dựng một chế độ dân chủ vững mạnh, bảo đảm quyền lực được phân tán sâu rộng, và được cân bằng và kiểm soát, mà chủ yếu là làm sao quyền lực của mọi chính quyền từ đó về sau không tập trung quá mạnh để bị lạm quyền và hư hỏng. Như thế mới bảo đảm được các quyền và tự do của mọi công dân trong xã hội.

Sự thành công của Hoa Kỳ đã khuyến khích và động viên bao quốc gia khác trên toàn thế giới tìm hiểu các mô hình nhà nước thích hợp để xây dựng nền chính trị của quốc gia mình.

Ông Hồ Chí Minh cũng đã vay mược tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ để đọc tại quảng trường Ba Đình ngày 2 tháng 9 năm 1945, và còn khẳng định đó là những lẽ phải không ai có thể chối cãi được. Nhưng sau khi lên cầm quyền ở miền Bắc, và rồi toàn nước sau 30 tháng 4 năm 1975, chính ông, những người thừa kế, và chế độ ông hình thành, đã một mực chối cãi và chối bỏ tất cả, để đến hơn 70 năm sau, tự do vẫn không hề hiện hữu. Tự do vẫn chỉ là trong cửa miệng của quan quyền, của cán bộ, của công an, thuộc chế độ này. Họ ngồi xỏm lên hiến pháp và pháp luật, đúng hay sai không dựa trên pháp luật gì cả mà là do cái lưỡi không xương của họ quyết định. Quyền sinh sát vẫn nằm trong tay một thiểu số đang cai trị đất nước tuyệt đối và toàn diện.

Trong khi đó, trên 70 năm qua, bao nhiêu quốc gia trước đây thuộc hạng lạc hậu, nghèo nàn, thì giờ đây đã trở thành những con rồng con hổ trong vùng và trên thế giới, và đã tiến bộ đáng kể về dân chủ và nhân quyền. Nên nhớ rằng vào năm 1941, giữa Thế Chiến Hai, lúc đó chỉ còn lại 11 quốc gia có nền dân chủ. Điều này làm cho tổng thống Roosevelt lúc đó quan ngại rằng có thể là điều bất khả để bảo vệ "ngọn lửa dân chủ vĩ đại từ bóng tối bao trùm bởi bạo tàn". Nhưng thế cờ thay đổi sau khi Hoa Kỳ và đồng minh chiến thắng năm 1945. Đáng kể nhất là sau khi Chiến tranh Lạnh chấm dứt. Đến năm 2000, tức trên năm thập niên sau Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, tổ chức Freedom House nhận định có 120 quốc gia, tức khoảng 63 phần trăm dân số toàn cầu, là dân chủ. Khi mở ngoặc ở đây là trong 13 quốc gia mà Freedom House liệt kê thuộc dạng áp bức nhất trên thế giới lúc đó thì có ba nhà nước độc đảng là Cuba, Bắc Hàn và Việt Nam, tám nước kia đều là nước mà người đạo Hồi chiếm đa số, và hai nước còn lại bị cai trị bởi độc tài quân phiệt.

Trong 12 năm qua, cũng theo tổ chức Freedom House, thì dân chủ đã bị khủng hoảng, trong đó quyền chính trị và tự do công dân đã xuống mức thấp nhất trong một thập niên qua. Hoa Kỳ, nước tiên phong và thành trì về nhân quyền trong suốt bảy thập niên qua, tuyên bố rút khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (hậu thân của Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc hoạt động từ năm 1937 đến 2006) vào ngày 19 tháng Sáu năm nay. Hội đồng Nhân quyền đã làm mất đi giá trị và lý tưởng của mục tiêu ban đầu bởi vì những quốc gia vi phạm nhân quyền trầm trọng lại được bầu vào đây và họ đồng lõa nhau để tránh sự giám sát. Trong Hội đồng Nhân quyền gồm 47 thành viên thì năm 2018 có 21 quốc gia tự do, 12 quốc gia bán tự do, và 14 quốc gia không tự do. Một năm mà có nhiều quốc gia không tự do nhất làm thành viên từ trước đến nay. Nói cách khác, các chính thể độc tài ngày càng biết sử dụng trò chơi dân chủ để giết chết dân chủ.

Dù sao, so với bảy thập niên trước thì bước tiến dân chủ trên toàn cầu là rất đáng kể. Tính đến năm nay 2018, có 45 phần trăm quốc gia trên thế giới, chiếm khoảng 39 phần trăm dân số toàn cầu, là được sống trong tự do. 30 phần trăm quốc gia chỉ được tự do một phần nào đó chứ không phải toàn phần, chiếm 24 phần trăm dân số toàn cầu. Còn lại 25 phần trăm quốc gia không có tự do, chiếm 37 phần trăm dân số toàn cầu (chỉ mỗi Trung Quốc đã chiếm gần 19 phần trăm dân số toàn cầu).

Việt Nam thì vẫn không thay đổi bao nhiêu. Việt Nam vẫn tiếp tục bị đánh giá là không tự do. Trong thang giá trị này, tự do tại Việt Nam được đánh giá là sáu trên bảy, quyền chính trị là bảy trên bảy, và tự do công dân là năm trên bảy (chú ý : số một là tự do nhất, và số bảy là ít tự do nhất). Tổng cộng thì Việt Nam có tỷ số 20 trên 100, mà số 0 là ít tự do nhất, và số 100 là tự do nhất. Nhưng tính ra thì Việt Nam vẫn đỡ tệ hơn Trung Quốc một chút : tỷ số 14 trên 100, mặc dầu GDP của Trung Quốc gần gấp bốn lần Việt Nam.

Việt Nam vẫn tiếp tục bị đánh giá là không tự do. Ảnh minh họa

Đó là một điều đáng buồn và tủi nhục. Kinh tế thì có phát triển thật nhưng các nguyên tắc và giá trị về văn hóa, giáo dục, xã hội và đạo đức công dân thì bị khủng hoảng trầm trọng. Bạo lực xã hội gia tăng một cách đáng lo ngại.

Thứ tự do duy nhất tại Việt Nam hiện nay, nếu có, là thứ tự do của kẻ cầm quyền tự tung tự tác. Hiến pháp và pháp luật hiện hữu hay được làm ra là để trói buộc và điều khiển người dân, từ luật Đặc Khu đến luật An Ninh Mạng v.v... Nó hiếm khi nào có mục tiêu phục vụ cho nhu cầu phát triển đất nước khi tình thế thay đổi, và nó hoàn toàn không phải để ràng buộc mọi công dân, trong đó có kẻ cầm quyền. Như có người đã từng ví, Việt Nam có một rừng luật nhưng chỉ dùng luật rừng.

Trong khi gần hàng trăm quốc gia khác đã đạt được các bước tiến bộ đáng kể trong 70 năm qua về dân chủ/nhân quyền, thì 25 phần trăm quốc gia còn lại, trong đó có Việt Nam, vẫn bị liệt kê là hoàn toàn không tự do. Vậy khi nào mới đến phiên Việt Nam ?

Chừng nào người Việt Nam hiểu thật rõ rằng muốn có tự do, tức nhân quyền (kể cả các quyền được làm và quyền được miễn), thì phải có dân chủ thật sự. Không có dân chủ thì không thể bảo đảm được quyền tự do cho mình và người khác.

Để làm được điều đó, chúng ta cần suy nghĩ và thảo luận rốt ráo về một số ý tưởng và triết lý nền tảng sau đây.

Trung tâm của học thuyết nhân quyền và nền dân chủ đại diện/cấp tiến là chủ nghĩa cá nhân. Tinh thần của tuyên ngôn độc lập và tuyên ngôn nhân quyền đều dựa trên nền tảng cá nhân. Mọi người, bất kể thuộc chủng tộc, màu da, phái tính, ngôn ngữ, tôn giáo, chính trị hay bất cứ ý kiến nào khác, nguồn gốc quốc gia hay xã hội nào, tài sản, tình trạng khai sinh hay bất cứ địa vị nào, đều không được phân biệt (điều 2).

Chủ nghĩa cá nhân đặt trên nền tảng rằng chúng ta (tất cả mọi người) là những công dân tự nhận thức (ý thức), tự tối đa hóa quyền lợi của mình (tính toán vì quyền lợi), và có tư duy độc lập với xã hội mà chúng ta lớn lên.

Vì quan niệm này, chủ nghĩa cá nhân có thể mâu thuẫn với nhà nước chủ quyền, đặc biệt nếu nhà nước chủ quyền đó đang cố gắng hạn chế các quyền công dân.

Nó có thể là mâu thuẫn với chủ nghĩa dân tộc, đặc biệt là chủ nghĩa dân tộc cực đoan.

Nó có thể mâu thuẫn với chủ nghĩa tập thể/cộng đồng, đặc biệt là loại không có chỗ đứng cho cá nhân, coi phục vụ tập thể/cộng đồng là trên hết.

Nó có thể là mâu thuẫn với các tổ chức khác, bao gồm cả tôn giáo và thậm chí cả nền luật pháp (mang tính phân biệt và loại trừ). Lý do là vì học thuyết nhân quyền đặt ý tưởng về một cá nhân độc lập với bất kỳ giới tính, chủng tộc, sắc tộc, bản sắc tình dục hay bất kỳ đức tin nào, thậm chí ý kiến chính trị có đi ngược lại ý kiến của đa số. Giới LGBTI là một ví dụ.

Còn về lòng yêu nước ?

Theo ý kiến của tôi, nó không nhất thiết phải mâu thuẫn với lòng yêu nước thực sự. Cả hai đều có thể tương thích nếu một cá nhân có trái tim và tâm trí để yêu thương, yêu một quốc gia cũng như yêu nhân loại mà không phân biệt. Nhưng chúng sẽ không tương thích nếu lòng yêu nước là loại hẹp hoài, loại dân tộc chủ nghĩa thúc đẩy tình yêu cho đất nước của một người nhưng phân biệt chủng tộc, hoặc gieo thù hận, chối bỏ toàn bộ các chủng tộc khác, chẳng hạn.

Có phải đa số người Việt Nam ủng hộ nhân quyền và dân chủ cho Việt Nam ? Nếu thế thì liệu họ có sẵn sàng chấp nhận chủ nghĩa cá nhân, cái mà trước nay không nằm trong tư duy của họ ? Hó có sẵn sàng coi trọng những cá nhân có tâm thức và trí tuệ mạnh mẽ để thúc đẩy nguyện vọng tự hiện thực hoài bão và tự tối đa hóa quyền lợi, tức những người có tham vọng lớn ?

Trên hết, chủ nghĩa cá nhân có thể là mâu thuẫn với một số nền văn hóa, đặc biệt là văn hóa Khổng giáo. Nền văn hóa Việt Nam vẫn còn bị ảnh hưởng nặng nề của Nho giáo cho đến thời đại này. Không phải mọi triết lý Khổng giáo đều đi ngược lại các giá trị nhân quyền hay chủ nghĩa cá nhân, bởi vì Đài Loan, Đại Hàn và Nhật Bản là những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của Khổng giáo. Nhưng họ vẫn xây dựng được nền dân chủ ngày càng vững ổn và cấp tiến, và nhân quyền tại các quốc gia này ngày càng tiến bộ. Nhưng các giá trị và tư tưởng Khổng giáo khác vẫn tiếp tục chi phối giới cầm quyền và xã hội tại Trung Quốc và Việt Nam cho đến nay.

Nếu Việt Nam muốn có nhân quyền và dân chủ, điều quan trọng đầu tiên người Việt cần làm là phải suy nghĩ kỹ về các giá trị cần duy trì và những giá trị cần phải hủy bỏ.

Một xã hội mà nhân quyền được tôn trọng sẽ không có chuyện cha mẹ đánh đập con cái bị thương tích mà cơ quan công quyền lại làm ngơ. Sẽ không có chuyện chồng đánh vợ tàn nhẫn mà diễn đi diễn lại ngày này qua tháng nọ. Sẽ không có chuyện thầy cô cho học trò ăn tát, và còn cho các học sinh khác bè hội đồng, đến 231 cái, mà thầy cô đó không bị pháp luật trừng phạt. Sẽ không có chuyện công an bảo miệng tao là pháp luật, các quan chức càng cao càng đứng trên và ngoài pháp luật, và những người làm luật, diễn giải luật, và hành luật, đều là những kẻ vi phạm pháp luật trầm trọng nhất.

Nói chung cả xã hội Việt Nam vẫn tiếp tục vận hành theo kiểu kẻ cai trị có quyền sinh sát người bị trị của các thế kỷ trước. Vẫn tiếp tục sử dụng bạo lực để khủng bố tinh thần người dân thay vì thông tin, giáo dục và pháp quyền. Có người sẽ bảo rằng đó là do chế độ và chủ nghĩa cộng sản gây nên. Theo tôi thì trước khi chủ nghĩa cộng sản du nhập vào Việt Nam, văn hóa chính trị của chúng ta vẫn thế. Chế độ cộng sản có "công" làm cho nó trầm trọng hơn nhiều lần. Toàn diện và tuyệt đối. Họ đã đưa nó lên đỉnh cao nhờ "đỉnh cao trí tuệ" của họ. Nhưng không thể đổ lỗi hoàn toàn cho họ. Làm như thế chỉ tự dối mình, rồi không giải quyết được gì cả, như bao nhiêu vấn đề khác từng xảy ra bấy lâu nay.

Tôi không nghĩ chúng ta có thể đạt được nền dân chủ đích thực cho Việt Nam, trong đó thật sự tôn trọng nhân quyền, mà không suy nghĩ về những câu hỏi này và không cố gắng trả lời nó một cách đầy đủ và trung thực. Nhất là với chính mình trước.

(Úc Châu, 04/12/2018)

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 07/12/2018

Linh mục Đặng Hữu Nam bị hội nghị xã ở Nghệ An 'đấu tố' ? (BBC, 03/12/2018)

Ý kiến của một luật sư rằng việc chính quyền một xã ở Nghệ An vừa tổ chức hội nghị lên án linh mục Đặng Hữu Nam là cách hành xử tạo tiền lệ xấu.

Linh mục Đặng Hữu Nam (cầm micro) trong một cuộc biểu tình phản đối vụ xả thải gây ô nhiễm của Formosa

Hội nghị tại xã Khánh Thành diễn ra hôm 30/11 tại Ủy ban Nhân dân xã, thu hút sự tham gia của "đông đảo người dân trong xã", theo báo địa phương.

Mục đích của hội nghị là nhằm "lên án, phản đối các hoạt động vi phạm pháp luật của linh mục Đặng Hữu Nam, quản giáo xứ Mỹ Khánh, huyện Yên Thành".

"Mong muốn lớn nhất của bà con nhân dân là cần phải xử lý nghiêm hành vi của linh mục Đặng Hữu Nam, trả lại cuộc sống bình yên vốn có tại địa bàn", bài báo trên tờ Công An Nghệ An cho hay.

Trong video đăng tải rộng rãi trên mạng xã hội, hội nghị còn có sự tham gia của nhiều bạn trẻ trong áo xanh đồng phục của đoàn thành niên, và hội phụ nữ.

'Vô pháp' và 'tiền lệ xấu'

"Dù là một chức sắc tôn giáo thì linh mục Đặng Hữu Nam vẫn là một công dân sống trên đất Việt Nam và cần tuân thủ luật Việt Nam. Do đó, nếu ông vi phạm pháp luật thì người dân và chính quyền địa phương có quyền tố cáo ông tới cơ quan nhà nước có thẩm quyền", luật sư Ngô Anh Tuấn nói với BBC hôm 4/12.

"Cơ quan có thẩm quyền trong trường hợp này có thể là công an xã Yên Thành, Nghệ An, hoặc cấp cao hơn, tùy mức độ vi phạm".

"Sau đó, cơ quan đó sẽ căn cứ vào hành vi của linh mục mà kết luận ông Nam vi phạm hình sự hay chỉ xử phạt hành chính".

"Nhưng việc tố cáo này phải bằng đơn từ chứ không phải bằng tụ tập đông người để thị uy pháp luật".

"Việc xử lý cũng phải là trách nhiệm của cơ quan pháp luật chứ không phải của các cá nhân khác".

"Không thể lấy một hành vi vi phạm pháp luật để xử lý một hành vi vi phạm pháp luật khác".

"Có thể hành vi của linh mục Nam chưa đủ cấu thành tội phạm, nhưng chính quyền lo ngại gây ảnh hưởng tới người dân và việc quản lý của họ ở địa phương nên cho là hành vi xấu, có nguy cơ tiềm ẩn".

"Nhưng họ [chính quyền] lại làm một hành vi sai trái để giải quyết".

Luật sư Tuấn cho rằng việc tổ chức hội nghị "lên án" một cá nhân như vậy càng góp phần chia rẽ cộng đồng mạnh mẽ hơn.

"Đó là chưa nói việc này có thể làm bùng phát những vấn đề không lường trước được từ người dân mà rất khó giải quyết".

"Tôi cho rằng đây là cách hành xử vô pháp, không nên trở thành một tiền lệ xấu", luật sư Tuấn nói với BBC từ Hà Nội.

"Đứng về phía sự thật"

Người dân tại giáo xứ Phú Yên tham gia đi kiện Formosa hồi tháng 10/2016

Trả lời BBC ngày 4/12, linh mục Đặng Hữu Nam cho hay hội nghị 'lên án' ông của xã Khánh Thành giống một cuộc 'đấu tố' thời xưa.

Ông nói cuộc 'đấu tố' này diễn ra ngay sau khi ông có cuộc gặp gỡ với các đại sứ quán Mỹ, Úc, châu Âu và liên minh châu Âu tại Hà Nội, nơi ông được hỏi về các vấn đề về nhân quyền và tự do tôn giáo và Hội Cờ đỏ của Việt Nam.

"Tại cuộc gặp gỡ này, đại diện các đại sứ quán cũng tỏ ra rất quan tâm khi nhìn thấy hình ảnh hàng ngàn người bao vây bà con giáo dân Mỹ Khánh khi chúng tôi tuần hành cầu nguyện cho tù nhân lương tâm Lê Đình Lượng hôm 16/8 và 18/10".

"Tôi cũng trình bày với họ về vấn đề lạm thu đối với người dân nghèo ở địa phương chúng tôi, như việc thu tiền sinh con thứ ba, hoặc thu tiền thuế nông nghiệp 200.000đ/người dù các công trình này là vốn ODA không phải đóng thuế theo luật."..

"Ngay sau đó, chính quyền đã có chủ trương dùng "ti vi, báo chí lề phải" để nói về tôi", linh mục Nam cho hay.

Cũng theo linh mục Nam, một bằng chứng nữa được chính quyền xã An Khánh đưa ra để 'tố' ông là các băng rôn, biểu ngữ "chống phá" mà nhà thờ Giáo xứ Mỹ Khánh sử dụng.

"Các băng rôn, biểu ngữ đó vẫn còn đây, vẫn được chúng tôi treo trong nhà thờ. Nội dung là "Không luật An ninh mạng", "Không luật Đặc khu", "Không bán đất cho Tàu cộng".

"Những điều đó có phản động không ?", linh mục Nam đặt câu hỏi.

Ông cũng cho hay đã đưa vấn đề này lên Đức Giám mục và sẽ trao đổi sự việc với Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.

Về việc có cố gắng để "hòa giải" với chính quyền và người dân lương ở địa phương hay không, linh mục Nam cho hay ông không phải là người tạo ra căng thẳng. "Tôi chỉ nói sự thật và đứng về phía sự thật".

'Chia rẽ đoàn kết lương giáo'

Báo Công an Nghệ an cho hay đây là "hội nghị lên án" và đăng kèm bài báo là hình ảnh nhiều người mang áo xanh bộ đội, giơ cao biểu ngữ với dòng chữ "Hội cựu chiến binh thành phố Vinh kịch liệt phản đối những hành động vi phạm pháp luật nghiêm trọng của linh mục Đặng Hữu Nam".

Bài báo cho hay linh mục Nam "có nhiều hoạt động gây chia rẽ mối đoàn kết lương giáo, xuyên tạc lịch sử, chống phá chính quyền" và "nhiều lần lên trang cá nhân, trả lời một số trang phản động nước ngoài nói xấu chế độ, xuyên tạc sự thật".

Một số người được bài báo trích dẫn, như bà Phạm Thị Thuận, Hội trưởng Hội Phụ nữ xóm Vân Đình nói "kịch liệt phản đối, yêu cầu linh mục Nam chuyển khỏi địa bàn" do từ hồi ông về địa phương đã "kích động bà con giáo dân, có nhiều hành động vi phạm thuần phong mỹ tục".

Hay ông Nguyễn Đình Thọ nói linh mục Nam "xúc phạm Đảng và nhà nước, gây chia rẽ đoàn kết lương giáo."..

Ông Nguyễn Đình Thọ, người được nhắc đến trong bài báo của Công an Nghệ An, cũng là người bị tố cáo xông vào nhà thờ dọa giết linh mục Nam hồi tháng 10/2018.

Trong bài báo trên Công an Nghệ An, ông Thọ được dẫn lời cho hay ông làm vậy vì "bức xúc trước những hành động vi phạm phát luật của ông Nam".

BBC từ văn phòng Bangkok đã gọi điện cho Chủ tịch xã An Khánh, ông Nguyễn Đào Quý hôm 4/12 để tìm hiểu về hội nghị 'lên án' này nhưng ông Quý nói ông 'đang bận' rồi cúp máy.

Chính quyền với Giáo hội địa phương và Vatican

Chính phủ Việt Nam và Tòa Thánh Vatican hiện vẫn chưa thiết lập được quan hệ ngoại giao dù đã có nhiều vòng đàm phán, giao tiếp.

Phó Thủ tướng Việt Nam Trương Hòa Bình tặng quà cho Giáo Hoàng Francis tại Vatican hôm 20/10. Hai bên tiếp tục bàn thảo về việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao

Tuy Trung Quốc cũng chưa có quan hệ ngoại giao với Vatican nhưng diễn tiến quan hệ của Tòa Thánh với hai quốc gia cộng sản châu Á có thể đi theo các tiến độ khác nhau.

Báo Crux hồi tháng 9/2018 dẫn lời Henry Cappello, Chủ tịch tổ chức "CIV - Caritas in Veritate International" (Bác Ái Trong Chân Lý) nhận định về việc này :

"Có nhiều cách khác nhau để có mối quan hệ giữa một quốc gia và Vatican. Các chi tiết cụ thể của một thỏa ước có thể thay đổi".

"Thỏa ước Vatican-Trung Quốc có khả năng tương tự như mô hình Việt Nam,với những sửa đổi phù hợp với tình hình ở Trung Quốc".

"Việt Nam đã có một thỏa thuận riêng phù hợp với tình hình Việt Nam, do đó các nước khác có thể tiếp cận theo cách này".

Một trong các vấn đề Vatican cần suy tính là nhu cầu được công nhận và các hoạt động, quyền lợi của giáo hội địa phương tại Việt Nam và chính sách toàn cầu của Giáo hội trên toàn thế giới.

Đôi khi, hai vấn đề này không song hành.

Trên thực tế, hoạt động của Giáo hội Công giáo La Mã tại Việt Nam vẫn chịu những ràng buộc nhất định bởi chính quyền.

Đây không phải lần đầu giới chức Việt Nam hoặc qua báo chí hoặc các nhóm dân vận cấp địa phương lên tiếng phản đối linh mục Đặng Hữu Nam hoặc một số các dòng tu.

Năm 2017, Hội Cựu chiến binh tỉnh Nghệ An có công văn gửi Thủ tướng Việt Nam phản đối "hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng" của linh mục Nam.

Vấn đề với giáo xứ Thái Hà, Hà Nội một số năm trước cũng trở thành chủ đề trong quan hệ Việt Nam - Vatican.

Hôm 17/11 vừa qua, Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên, hiện đang là giám mục giáo phận Hải Phòng, vừa được Tòa thánh La Mã bổ nhiệm vào vị trí tân Tổng giám mục Hà Nội, theo quyết định được công bố lại Vatican buổi trưa cùng ngày giờ Rome.

Một số giới đánh giá quyết định bổ nhiệm tân TGM Hà Nội này gây ra ít nhiều bất ngờ trong giáo dân Việt Nam.

*****************

Nghệ An tiếp tục tổ chức hội nghị đòi trục xuất linh mục Đặng Hữu Nam khỏi địa phương (RFA, 03/12/2018)

Hôm 30/11, hội nghị của các tổ chức đoàn thể tỉnh Nghệ An họp tại UBND xã Khánh Thành, huyện Yên Thành lên án linh mục Anton Đặng Hữu Nam và đòi trục xuất ông ra khỏi địa phương.

Linh mục Đặng Hữu Nam, người đã nhiều lần lên tiếng chỉ trích chính quyền Việt Nam về cách giải quyết thảm họa môi trường biển do tập đoạn Formosa gây ra Courtesy FB Anton Đặng Hữu Nam

Mạng báo Công an Nghệ An ngày 3/12 tường thuật lại sự kiện nêu trên và cho rằng một số đại diện các đoàn thể gồm cựu chiến binh, đoàn thanh niên, hội nông dân, hội phụ nữ nêu mong muốn lãnh đạo các cấp xử lý nghiêm hành vi của linh mục Đặng Hữu Nam mà theo họ gây xáo trộn cuộc sống người dân địa phương.

Linh mục Đặng Hữu Nam, quản xứ Giáo xứ Mỹ Khánh, xã Khánh Thành, huyện Yên Thành, người từng hỗ trợ hàng trăm ngư dân Nghệ An kiện công ty Hưng Nghiệp Formosa ra tòa, chiều 3/12 cho Đài Á Châu Tự Do biết như sau :

"Trong phiên đấu tố đó tôi cũng có được một số tài liệu, video clip, hình ảnh ghi lại những người lên đọc bản cáo trạng tôi vi phạm pháp luật cũng như xuyên tạc lịch sử.

Tuy nhiên, điều hài hước ở đây mà người ta thấy là tất cả những gì mà người ta luận tội tôi, không có căn cứ pháp lý.

Điều thứ hai, người ta không trưng dẫn được là tôi đã làm gì sai ; ví dụ như nói tôi nói xấu chế độ, thì là nói xấu như thế nào. Tôi bôi nhọ lãnh tụ và xuyên tạc lịch sử như thế nào.

Thêm một điều hài hước nữa là trong phiên đấu tố đó người ta kể tội tôi dùng các bóng đèn cao áp để thắp sáng khu vực nhà thờ cũng như dùng camera an ninh để lắp ở nhà xứ, nhà thờ của tôi.

Họ phản đối cả điều đó thì thật là buồn cười, vì bóng đèn tôi mua, điện tôi trả để thắp sáng nơi tôi ở, nơi tôi làm việc và đất thánh của tôi thì liên hệ tới ai".

Những bức hình và video chụp tại hội nghị cho thấy phần đông người tham dự là những người lớn tuổi, nhiều người khoác áo cựu chiến binh, đeo huy chương của quân đội nhân dân Việt Nam.

Linh mục Đặng Hữu Nam cũng cho hay, hôm đó ông không được mời tham dự, thậm chí những xóm trưởng các xóm theo Công giáo mà ông biết cũng không hề biết đến sự việc.

Tờ Công An Nghệ An, tiếng nói của lực lượng vũ trang tỉnh Nghệ An, cáo buộc, sau khi chuyển từ giáo xứ Phú Yên, xã An Hòa, huyện Quỳnh Lưu về làm giáo xứ Mỹ Khánh, xã Khánh Thành, huyện Yên Thành, linh mục Đặng Hữu Nam đã có nhiều hoạt động mà theo báo này là gây chia rẽ mối đoàn kết lương giáo, xuyên tạc lịch sử, chống phá chính quyền.

Linh mục Đặng Hữu Nam ngoài cùng bên phải - Courtesy FB Anton Đặng Hữu Nam

Cũng theo trang mạng này, linh mục Đặng Hữu Nam còn nhiều lần lên trang cá nhân, trả lời một số trang phản động nước ngoài nói xấu chế độ, xuyên tạc sự thật.

Hội nghị tổ chức ở Nghệ An lần này là hành động tiếp diễn sau sự việc vị linh mục này nhiều lần cáo buộc trong 2 tháng qua bị những thành viên hội cờ đỏ địa phương dọa giết.

Hồi tháng 5 năm ngoái, một cuộc biểu tình có đến hơn 2000 người dân xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, bao gồm phụ nữ, cựu chiến binh, đoàn thanh niên v.v… tham gia, để phản đối việc linh mục Đặng Hữu Nam rao giảng với giáo dân rằng : "Ngày 30 tháng 4 là ngày mà dân tộc Việt Nam mất đi tự do, ngày mà người dân không có quyền làm người, ngày đã làm cho đất nước tang thương, ngày đã đưa đất nước trở thành lạc hậu, nghèo đói, ngày mà Việt Nam mất đi cơ hội phát triển, ngày đã tạo nên bất công trên mọi miền đất nước…"

Trong sự kiện Formosa xả thải gây ô nhiễm môi trường năm 2016, vị linh mục này cũng ít nhất 2 lần dẫn đầu đoàn giáo dân từ Nghệ An đến tòa án huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh nộp đơn để kiện công ty của Đài Loan ra tòa nhưng bị ngăn cản, thậm chí có giáo dân còn bị đánh đập.

https://youtu.be/-2RrsToaBJE

********************

Dân bắt giữ người để phản đối dự án điện mặt trời tại Bình Định (RFA, 03/12/2018)

Người dân xã Mỹ Thắng, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định bắt giữ hai người vì nghi ngờ đến địa phương khảo sát làm dự án điện mặt trời. Biện pháp bắt giữ người như thế buộc Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Bình Định, huyện Phù Mỹ phải tiến hành đối thoại với người dân sớm hơn một ngày so với kế hoạch. Truyền thông trong nước dẫn lời của Ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ hôm 3/12.

Người dân lo ngại rằng dự án nhà máy điện mặt trời sẽ gây ô nhiễm môi trường - Ảnh minh họa. AFP

Theo kế hoạch trước đó, đối thoại và giải thích với người dân về những phản đối dự án điện mặt trời sẽ diễn ra vào ngày 4/12.

Truyền thông trong nước trích lời người dân địa phương cho biết, họ lo ngại rằng dự án nhà máy điện mặt trời sẽ gây ô nhiễm môi trường, đổ thải ra biển, làm cho hải sản nuôi của người dân bị tác hại. Ngoài ra, người dân nghi ngờ chủ đầu tư nói làm dự án điện mặt trời nhưng mục đích là để khai thác titan tại khu vực.

Ông Hồ Quốc Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, giải thích rằng, đây là dự án lớn và chủ trương của Đảng và Nhà nước. Ông Dũng nói dự án này hoàn toàn thân thiện môi trường, tăng thu ngân sách và giải quyết hàng trăm việc làm cho bà con địa phương. Ngoài ra, ông khẳng định và cam đoan với người dân rằng sẽ không có doanh nghiệp nào được khai thác Titan tại khu vực này. Đồng thời, ông cũng yêu cầu người dân trả tự do ngay cho hai người mà người dân đã tiến hành bắt giữ từ hôm 29/11 đến nay vì nghi ngờ họ vào địa phương để khảo sát làm dự án.

Trước đó, hôm 11/11 hàng trăm người dân cũng đã giữ một xe hơi của đoàn rà phá bom mìn cho dự án điện mặt trời và yêu cầu chính quyền phải cam kết không thực hiện dự án mới trả xe.

Dự án nhà máy điện mặt trời Phù Mỹ do Công ty Phát triển Tầm Nhìn Năng lượng Sạch làm chủ đầu tư với công suất dự án 330 MW, dự kiến sử dụng diện tích khoảng 380ha đất. Đây là dự án được Bộ Công thương bổ sung vào quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 – 2020.

*****************

Việt Nam tuyên bố thực hiện hơn 96% khuyến nghị nhân quyền của Liên Hiệp Quốc (RFA, 03/12/2018)

Việt Nam đã thực hiện xong 96,2% khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc (Liên Hiệp Quốc) và sẽ báo cáo tại kỳ Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNDP) vào ngày 22 tháng 1 năm 2019.

Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc vào ngày 3/12/19, ở Hà Nội. Courtesy : Ảnh chụp màn hình thanhnien.vn

Chánh văn phòng Bộ Ngoại giao, ông Đặng Hoàng Giang cho biết thông tin vừa nêu tại Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, được tổ chức vào ngày 3 tháng 12 ở Hà Nội. Ông Đặng Hoàng Giang còn cho biết thêm báo cáo này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và đã nộp lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc hồi ngày 22 tháng 10.

Chánh văn phòng Bộ Ngoại giao nhấn mạnh Việt Nam đã thực hiện xong 175 khuyến nghị, chiếm 96,2%, cao hơn tỉ lệ 78% của chu kỳ 1 năm 2009, và báo cáo UPR của Việt Nam chu kỳ 3 năm 2019 do 18 bộ, ngành và các tổ chức xã hội tham gia thực hiện trên tinh thần nhất quán về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.

Phó Vụ trưởng Vụ Các tổ chức quốc tế, bà Hoàng Thị Thanh Nga, cho biết Việt Nam thực hiện các khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc qua việc sửa đổi 96 văn bản luật, pháp lệnh về quyền con người ; như Hiến pháp 2013, Bộ Luật Hình Sự, Bộ Luật Dân Sự…

Bà Hoàng Thị Thanh Nga nhấn mạnh Việt Nam thực hiện 100% khuyến nghị về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa ; Việt Nam đảm bảo quyền bình đẳng trước pháp luật của mọi công dân thông qua các quyền dân sự ; Việt Nam có 857 cơ quan báo chí và 50 triệu người dùng internet, chiếm 54% dân số …

Đại diện của Bộ Ngoại giao, trong hội thảo vào ngày 3 tháng 12, cho biết sau khi báo cáo tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Việt Nam sẽ thông báo về các khuyến nghị có thể chấp nhận được vào tháng 6 năm 2019.

Trong khi đó, một số tổ chức theo dõi nhân quyền như Human Rights Watch, Amnesty International… lên tiếng cáo buộc thành tích nhân quyền của chính phủ Hà Nội ngày càng tồi tệ.

Hiện nay Việt Nam bị những tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế đánh giá thuộc nhóm kém nhất ở khu vực Đông Nam Á, Đông Á- Thái Bình Dương trong lĩnh vực thực thi quyền con người.

Việt Nam chối những vụ tra tấn và chết người trong đồn công an (Người Việt, 16/11/2018)

Hôm 16 tháng Mười Một, giới hoạt động bất bình thái độ của phái đoàn cộng sản Việt Nam do Thượng Tướng Lê Quý Vương dẫn đầu khi phủ nhận mọi cáo buộc về tra tấn cũng như về những cái chết trong đồn công an.

Phái đoàn Việt Nam tại buổi kiểm điểm Công ước Liên Hợp Quốc chống tra tấn. (Hình : Facebook Nguyen Dinh Thang)

Tại phiên điều trần hai ngày trước Ủy ban Chống tra tấn của Liên Hợp Quốc, người ta thấy các thành viên Ủy Ban tỏ vẻ không đồng tình với câu trả lời từ phía phái đoàn Hà Nội.

Sau cuộc điều trần này, Ủy ban sẽ công bố bản "Quan sát kết luận" để đánh giá toàn bộ việc thực thi từng điều khoản theo Công ước chống tra tấn mà Việt Nam tham gia ký kết. Văn bản cũng đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam về vấn đề này.

Đáng lưu ý, các báo Việt Nam gần như không tường thuật về phiên điều trần, ngoại trừ một bản tin do Thông Tấn Xã Việt Nam phát đi khẳng định : "Báo cáo của phái đoàn Việt Nam thể hiện sự nghiêm túc và sẵn sàng chia sẻ, học hỏi cũng như quyết tâm của Việt Nam trong thực hiện các cam kết về nhân quyền nói chung và chống tra tấn nói riêng".

Trong khi đó, theo dõi sự kiện này được truyền hình trực tiếp qua mạng xã hội, giới quan sát thấy phái đoàn của ông Lê Quý Vương phải chật vật chống đỡ trước các câu hỏi về tình trạng tra tấn tàn bạo và những cái chết đáng nghi ngờ trong đồn công an. Các thành viên Ủy ban Chống tra tấn của Liên Hợp Quốc xoáy vào chi tiết các vụ chết trong đồn công an ở Việt Nam có được điều tra bởi một nhóm công tác độc lập hay không, những kẻ vi phạm có bị truy tố theo đúng tội danh [tra tấn] hay không…

Phái đoàn Hà Nội cũng liên tiếp bị chất vấn về tình trạng công an đàn áp những người biểu tình ôn hòa chống Luật Đặc khu và Luật An ninh mạng hồi tháng Sáu, 2018, cũng như vụ công an Cần Thơ bị cáo buộc bắt giữ, hành hung đạo diễn Đặng Quốc Việt xảy ra vài ngày trước phiên điều trần…

Các câu hỏi của Ủy ban Chống tra tấn của Liên Hợp Quốc căn cứ vào các bản báo cáo cập nhật tình hình nhân quyền Việt Nam của các tổ chức xã hội dân sự.

Theo Facebooker nhà quan sát Phạm Lê Vương Các, điều mỉa mai là Ủy ban Chống tra tấn của Liên Hợp Quốc vừa nêu quan ngại dứt lời thì một sự việc ngay lập tức xảy ra tại Việt Nam : Nhà hoạt động Nguyễn Văn Đức Độ, người đang thọ án 11 năm tù giam về tội "hoạt động lật đổ chính quyền", vừa bị 3 người tù hình sự giam cùng phòng tại nhà tù Chí Hòa "đánh bất tỉnh với nhiều vết thương gây nguy hiểm đến tính mạng", theo tin từ gia đình ông Độ.

Ông Các bình luận trên trang cá nhân : "Tình trạng cán bộ trại giam ‘ngại’ đụng chạm đến thân thể của các tù nhân chính trị, nhưng họ hay sử dụng đến các tù nhân hình sự để thực hiện hành động này là vấn đề khá phổ biến tại nhiều nơi giam giữ ở Việt Nam. Nhưng luật hình sự hiện hành thì lại không xử lý được hành vi này của cán bộ trại giam".

"Câu chuyện này minh chứng cho việc, dù Việt Nam đã báo cáo số vụ xử lý tra tấn chỉ đếm trên đầu ngón tay như là để chứng minh cho thành tích chống tra tấn của mình, nhưng Ủy ban Chống tra tấn lại đánh giá tình trạng tra tấn tại Việt Nam hiện nay là phổ biến, và đang lan tràn", ông Các viết. (T.K.)

***************

Đánh chết người, 2 công an bị bắt (Người Việt, 16/11/2018)

Điều tra cái chết của một nghi can cướp điện thoại di động, cơ quan hữu trách xác định, hai công an Trại tạm giam Công an quận 11 đã "dùng nhục hình" đánh chết người.

Ông Châu Dung Thành trước khi bị hai công an Trại tạm giam Công an quận 11, đánh chết. (Hình : Sài Gòn Giải Phóng)

Theo báo Người Lao Động, ngày 16 tháng Mười Một, Cơ quan Điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã bắt khẩn cấp Trung úy Nguyễn Đình Nhơn (27 tuổi) và Thiếu úy Phùng Trần Hoàng (25 tuổi), cùng thuộc Công an quận 11, thành phố Sài Gòn, để điều tra tội "dùng nhục hình".

Sau khi điều tra việc ông Châu Dung Thành (35 tuổi, ngụ quận 11), nghi can "cướp giật tài sản" bị chết trong Trại tạm giam Công an quận 11, chỉ sau 12 tiếng bị bắt, Cơ quan Điều tra của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phía Nam đã xác định đủ chứng cứ cho thấy hai ông Nhơn và Hoàng đã dùng nhục hình với ông Thành nên bắt giữ khẩn cấp.

Truyền thông Việt Nam nhắc lại vụ này xảy ra vào trưa ngày 17 tháng Mười, 2018. Khi đó ông Thành chạy xe máy, giật điện thoại của một người chạy xe ôm Grab đang đón khách. Nạn nhân tri hô rồi cùng người dân và đội tuần tra của Công an quận 11 truy bắt. Khi đến trước tiệm game bắn cá trên đường Tuệ Tĩnh, quận 11, ông Thành lao vào trong cố thủ và dọa tự tử.

Báo VnExpress cho hay, sau khoảng 3 giờ nhờ gia đình thuyết phục, công an mới bắt được ông Thành đưa về trụ sở Công an phường 13 (quận 11) để lấy lời khai. Tại đây, ông Thành "có biểu hiện thiếu hợp tác, đánh chửi lực lượng chức năng".