Trong khi Hà Nội đe dọa kiện Trung Quốc ra Tòa trọng tài tại The Hague, Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền trên biển của họ bắt nguồn từ "sự kiện lịch sử".

Vừa ăn cướp vừa la làng 

Trung Quốc đang tăng áp lực cho Việt Nam ở Biển Đông, kêu gọi Hà Nội tránh kiện ra tòa trọng tài quốc tế về vấn đề tranh chấp lãnh thổ.

Cảnh Sảng, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ngày 8/11 cho biết, Việt Nam cần tránh các hành động có thể làm phức tạp vấn đề hoặc phá hoại hòa bình và ổn định ở Biển Đông cũng như quan hệ song phương.

Cảnh Sảng cũng tuyên bố rằng Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự thật lịch sử, mà theo ông ta có lẽ có nghĩa là Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với các đảo và nơi tranh chấp ở Biển Đông từ nhiều thế kỷ trước.

Về phần mình, Việt Nam gần đây đã phát đi tín hiệu có thể tìm kiếm trọng tài và thậm chí là kiện tụng nếu các cuộc đàm phán song phương không sớm đưa ra một giải pháp được hai bên thống nhất.

Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Lê Hoài Trung mới đây cho biết các tranh chấp của họ, bao gồm cả Bãi Tư Chính nơi hai bên đã đối đầu kéo dài nhiều tháng, nên được giải quyết theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Tất nhiên, vấn đề là Trung Quốc sẽ không công nhận bất kỳ phán quyết trọng tài quốc tế nào được coi là không tương đồng với lợi ích của họ. Bắc Kinh đã đưa ra lập trường rõ ràng vào tháng 7 năm 2016 khi Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) có trụ sở ở Hague phán quyết có lợi cho Philippines hơn là cho Trung Quốc.

Theo phán quyết mang tính bước ngoặt đó, bản đồ Trung Quốc, còn được gọi là bản đồ đường lưỡi bò, bao gồm gần 90% Biển Đông, không có giá trị theo luật quốc tế, bao gồm cả UNCLOS. Trung Quốc bỏ qua thực tế là họ đã ký và phê chuẩn UNCLOS, và thẳng thừng từ chối phán quyết.

Phản ứng đánh giá lại của Trung Quốc đối với các động thái của Philippines và Việt Nam đã đặt ra câu hỏi về vấn đề lớn hơn đối với Bắc Kinh trong việc tuân thủ các quy ước quốc tế, cũng như các cam kết đã nêu.

Lính hải quân Trung Quốc PLA trên một tàu chiến ở Biển Đông. Ảnh : Twitter

Tiền hậu bất nhất

Vào tháng 9 năm 2015, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đứng bên cạnh Tổng Thống Mỹ lúc đó là Barack Obama tại Vườn hồng bên ngoài Nhà Trắng ở Washington và tuyên bố long trọng rằng Trung Quốc không có ý định theo đuổi quân sự hóa Biển Đông.

Ngày nay, Trung Quốc đã biến một số bãi cạn và rạn san hô thành những hòn đảo có trang bị radar, đường băng cho máy bay quân sự, nơi trú ẩn cho tàu chiến và cơ sở hạ tầng cho tên lửa nhằm đã mở rộng tầm với của quân đội Bắc Kinh. trong chiến lược hàng hải.

Các nhà quan sát ngoại giao trong khu vực cũng nhắc lại rằng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng vào tháng 6 năm 2017 đã bác bỏ các điều khoản của Tuyên bố chung Trung-Anh năm 1984 về tương lai của Hồng Kông, theo đó thuộc địa của Anh sẽ trao lại cho Trung Quốc vào năm 1997.

Theo thỏa thuận, được ký kết tại Bắc Kinh bởi thủ tướng Triệu Tử Dương và thủ tướng Anh Margaret Thatcher, Hồng Kông sẽ vẫn tự trị và không có gì thay đổi trong 50 năm sau khi bàn giao.

Nhưng, vào năm 2017, Lục Khảng đã tuyên bố rằng "bây giờ Hồng Kông đã trở về hai mươi năm nay thì Tuyên bố chung Trung-Anh không còn có ý nghĩa thực tế nào nữa vì đó là một tài liệu lịch sử . Tôi hy vọng các bên liên quan sẽ lưu ý đến thực tế này".

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong bữa tiệc chiêu đãi tại Dinh Tổng thống Malacanang ở Manila, ngày 20 tháng 11 năm 2018. Ảnh : AFP / Pool / Mark R Cristino

Bằng chứng lịch sử ?

Đối với các sự kiện lịch sử của Trung Quốc ở các đảo mà họ tuyên bố ở Biển Đông, các sự kiện đã từng bị tòa PCA The Hague từ chối, những người vẽ bản đồ Trung Quốc cổ đại không nghi ngờ gì về sự tồn tại của chúng.

Nhưng nhà thám hiểm và thương nhân thế kỷ 15 Trương Cáp ( Zhang He) đã được Trung Quốc đã đề cập đến để chứng thực tính hợp pháp lịch sử đối với các yêu sách của Bắc Kinh, đã không đến thăm, hoặc thậm chí không đề cập đến những hòn đảo này.

Các tài khoản và bản đồ chi tiết được biên soạn bởi Trịnh Ông phụ tá Ma Huân liệt kê hơn 700 địa điểm ở Đông Nam Á và Ấn Độ Dương, trong số đó có các đảo và cảng xa xôi ở Andamans, Nicobars, Maldives và Lakshadweep, nhưng không phải là một vùng đất ở Biển Đông.

Lý do khá đơn giản : các tính năng hiện đang được đề cập không thực sự là các hòn đảo, mà là các bãi cạn tồi tàn và các rạn san hô dưới nước mà hải quân cổ đại, bao gồm cả hạm đội gỗ của Trịnh Hòa, đi vòng qua để tránh bị đắm tàu.

Nhưng điều đó đã không ngăn cản Bắc Kinh đưa ra những khẳng định xét lại và gần đây nhất là củng cố những tuyên bố đó bằng cách biến những bãi cát và đá ngầm thành những hòn đảo nhân tạo. Trong khi đó Bất kỳ quan điểm đối lập nào đều được Bắc Kinh coi là sự can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc.

Coi thường nước nhỏ

Sự coi thường vượt bậc của Trung Quốc đối với các điều ước quốc tế sẽ không được cộng đồng quốc tế gồm các nước nhỏ hơn, ít mạnh hơn chấp nhận. Nhưng các nhà phân tích cho biết, Trung Quốc - một cường quốc mới nổi có thể và thường xuyên phô trương sức mạnh, cho đến nay vẫn có thể thoát ra được.

Derek Grossman, một nhà phân tích cao cấp của Rand Corporation có trụ sở tại Hoa Kỳ, nói với các nhà báo Philippines ở Washington vào ngày 9 tháng 11 rằng quyết định gần đây của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte có thể tham gia thăm dò dầu khí chung với Trung Quốc ở Biển Đông có thể được hiểu là một phần thưởng cho việc bỏ qua phán quyết của năm 2016 của PCA.

Cuộc thăm dò chung sẽ diễn theo "điều khoản" của Bắc Kinh, và trên thế giới "dưới sự bảo trợ của Trung Quốc", ông Gross Grossman tuyên bố trong cuộc phỏng vấn báo chí. Đặc biệt là Duterte đã có năm chuyến công du Trung Quốc kể từ khi đảm nhận nhiệm kỳ tổng thống vào giữa năm 2016, và không có chuyến nào tơi quốc gia đồng minh truyền thống của Philippines là Hoa Kỳ.

Hải quân Trung Quốc và Philippines đã đối đầu với nhau gần các hòn đảo đang tranh chấp vào năm 2012, dẫn đến việc Manila đã đệ trình vụ án với PCA vào năm sau và phán quyết ba năm sau đó (2016).

Nhưng, vào đầu tháng 11 năm nay, Manila đã nhượng bộ các yêu sách của Trung Quốc bằng cách đồng ý một lần nữa đóng dấu hộ chiếu Trung Quốc với bản đồ đường chín đoạn, công nhận bản đồ chính thức của khu vực Trung Quốc.

Trong số tất cả các quốc gia có yêu sách chồng lấn với Trung Quốc ở Biển Đông, trong đó có Việt Nam, Malaysia, Philippines, Brunei và Đài Loan, chỉ có Việt Nam đứng lên để phản đối sự bành trướng của Trung Quốc trong khu vực.

Một binh sĩ hải quân Việt Nam quan sát một vụ thử tên lửa ở Biển Đông năm 2016. Ảnh: Facebook

Vào tháng 10, một tàu khảo sát dầu của Trung Quốc đã rời khỏi vùng biển do Việt Nam kiểm soát sau khi hải quân kéo dài ba tháng đối với Bãi Tư Chính đang tranh chấp. Vào thời điểm đó, Bộ Ngoại giao Hà Nội đã cáo buộc tàu Trung Quốc và tàu hộ tống vi phạm chủ quyền của Việt Nam.

Hà Nội không quên rằng quân đội Việt Nam và Trung Quốc đã đụng độ gần các đảo Biển Đông vào năm 1988. Bị hải quân Trung Quốc tấn công, Việt Nam buộc phải rút lui và sự cố chết chóc kết thúc với việc Trung Quốc chiếm giữ sáu rạn san hô mà trước đây không kiểm soát được.

Người Việt Nam tiếp tục nói rằng họ thích giải quyết tranh chấp thông qua các cuộc đàm phán song phương, mặc dù đã có lựa chọn kiện ra tòa án trọng tài quốc tế.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng gần đây đã khẳng định rằng cốt lõi của vấn đề Biển Đông là Việt Nam và các nước yêu sách khác đã xâm chiếm và chiếm giữ các đảo Trung Quốc.

Với thái độ đó, sự coi thường trắng trợn đối với các cơ quan quốc tế như PCA, và cách giải thích dùng dân tộc tính đối với các hiệp ước dựa trên luật pháp, phiên bản Trung Quốc của lịch sử khu vực hàng hải chắc chắn sẽ tạo nhiều sóng gió tới đây.

Bertil Lintner

Nguyên tác : China, Vietnam will never agree on South China Sea, AsiaTimes, 15/11/2019

Khánh Anh dịch

Nguồn : VNTB, 18/11/2019

Đánh giá chiến lược của Hà Nội sau sự kiện Bãi Tư Chính 

Sau sự kiện Bãi Tư Chính giữa Việt Nam và Trung Quốc, cần phải xem xét việc nắm bắt chiến lược an ninh của Hà Nội đã diễn ra như thế nào trong việc chống lại sự ngang ngược của Trung Quốc ở Biển Đông. Việt Nam đồng thời "vừa hợp tác vừa đấu tranh" trực tiếp với tất cả các nước - kể cả Trung Quốc - ra sao để bảo đảm lợi ích quốc gia.

Tổng cục trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch phát biểu tại Diễn đàn Hương Sơn, một tập hợp các quan chức an ninh khu vực, tại Bắc Kinh, ngày 21 tháng 10 năm 2019. Ảnh : AP Ảnh / Andy Wong

Hợp tác nhiều, ít đấu tranh 

Trong thời gian diễn ra đối đầu ở Bãi Tư Chính , Việt Nam đã sử dụng chiến lược "vùa hợp tác vừa đấu tranh" cổ điển. Bắt đầu từ tháng 7, Bắc Kinh đã cho tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 và tàu hải cảnh hộ tống để ngăn chặn các hoạt động khoan dầu của của Hà Nội hợp tác với nước ngoài nơi có giàn khoan dầu Hakuryu-5 gần quần đảo Trường Sa. Hà Nội đã im lặng trong gần hai tuần, nhưng rõ ràng Bắc Kinh không rời đi.

Trong hai tháng tiếp theo, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã ban hành một loạt các tuyên bố leo thang xác định tên Trung Quốc là kẻ xâm lược và yêu cầu Trung Quốc NGAY LẬP TỨC [tất cả được viết in hoa trong nguyên bản] rút ra khỏi Bãi Tư Chính và đi lại khắp vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam. Ngoài ra, Hà Nội tiếp tục cho khoan dầu khí từ ngày 30 tháng 7 đến ngày 15 tháng 9, và chứng kiến sự hiện diện của Trung Quốc trong suốt thời gian này và lâu hơn nữa. Đến tháng 10, các nhà lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam bắt đầu lên tiếng.

Tuyên bố của Tổng bí thư và Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng vào ngày 15 tháng 10 là một ví dụ điển hình cho việc "vừa hợp tác vừa đấu tranh". Để lại cánh cửa mở cho hòa giải, Trọng kêu gọi duy trì một môi trường hòa bình, ổn định để phát triển quốc gia. Đồng thời, ông cam kết sẽ "không bao giờ nhân nhượng các vấn đề về chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ."

Trong thời gian tàu Trung Quốc ngang dọc ở Bãi Tư Chính Hà Nội đã "hợp tác" rất nhiều. Hà Nội, ví dụ, đã cố gắng liên hệ Bắc Kinh ít nhất 40 lần. Họ cũng ủy quyền cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch tham dự Diễn đàn Hương Sơn Trung Quốc, một sự kiện an ninh đa quốc gia nhằm thúc đẩy yêu sách của Bắc Kinh đối với Biển Đông. Việt Nam cũng huỷ bỏ các hoạt động khác để tránh làm tổn hại mối quan hệ song phương. Trong đó bao gồm các cuộc tuần tra bảo vệ bờ biển chung hàng năm lần thứ hai ở Vịnh Bắc Bộ đã được phân định trước đó, có vẻ như là để phản đối chính sách hàng hải của Trung Quốc.

Đến ngày 23 tháng 10, tàu Hải Dương 8 rời đặc khu kinh tế của Việt Nam. Các nhà quan sát có thể khẳng định Hà Nội đã giành chiến thắng vì "đã giữ vững lập trường", nhưng phân tích như vậy là quá sớm và có thể không chính xác.

Việt Nam và Trung Quốc hợp tác nhiều, ít đấu tranh

Thắng lợi !?

Ly do thứ nhất là Bắc Kinh đã thách thức sự hiện diện của dàn khoan Hakuryu-5 cho đến cùng. Chỉ sau khi dàn khoan được dời đi, Bắc Kinh mới rút tàu Hải Dương 8 về. Trung Quốc dường như sẵn sàng ở lại lâu dài. Chẳng hạn, tàu Hải Dương 8 dường như rời khỏi khu vực vào tháng 8, nhưng sau khi tiếp nhiên liệu tại đảo Chữ thập ở quần đảo Trường Sa thì quay trở lại. Các đảo nhân tạo Bắc Kinh có cơ sở hạ tầng quân sự bảo đảm tàu tuần tra có thể hoạt đông lâu hơn bất kỳ đối thủ lãnh thổ nào.

Cũng cần phải nhìn nhận lại cuộc đối đầu khác giữa hai bên. Tháng 5 năm 2014, Bắc Kinh đã kéo giàn khoan dầu HS 981 vào vùng biển tranh chấp ngoài khơi quần đảo Hoàng Sa. Sau một loạt các cuộc đụng độ - kể cả đâm tàu vào nhau và đe dọa lẫn nhau - Bắc Kinh đã gỡ bỏ giàn khoan dầu . Trung Quốc công khai tuyên bố hoạt động hoàn thành trước thời hạn. Có lẽ Bắc Kinh lo ngại sự lên án quốc tế, đặc biệt là từ Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Washington.

Bắc Kinh dường như chẳng còn quan tâm mấy tới phản ứng cộng đồng quốc tế. Có ý kiến cho rằng Hà Nội dự kiến Bắc Kinh sẽ rút ra khỏi Bãi Tư Chính trước lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa, vì sợ làm lu mờ đi sự kiện lớn đó. Nhưng ngay cả khi Hoa Kỳ gay gắt lên án "hành vi bắt nạt" của Trung Quốc cũng không khiến Bắc Kinh nhúc nhích. Thật vậy, Trung Quốc đã tiếp tục tiếp nhiên liệu cho tàu Hải Dương 8 và quay lại Bãi Tư Chính.

Chiến lược "vừa hợp tác vừa đấu tranh" của Hà Nội dường như đã thiếu gì đó lần này. "Hợp tác" là trung lập nhất và phản tác dụng nhất vì quan hệ song phương riêng biệt vẫn để các hoạt động khác diễn tiến bình thường bất chấp sự vi phạm của Trung Quốc. Về mặt "đấu tranh" Trung Quốc hung hăng đã chẳng làm gì cả.

Tăng đấu tranh, giảm hợp tác !

Vậy điều này nói lên điều gì cho tương lai của chiến lược Việt Nam ? Hà Nội có thể xem xét tăng cường đấu tranh - mà không làm gián đoạn sự cân bằng giữa "hợp tác và đấu tranh" - bằng cách nâng cao mối quan hệ với Washington lên "quan hệ đối tác chiến lược". Một thông báo như vậy sẽ báo hiệu rằng Việt Nam và Hoa Kỳ có cùng lợi ích chiến lược lâu dà - ngầm thách thức Trung Quốc. Hà Nội vẫn có thể hợp tác với Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh sẽ biết rằng các cuộc khủng hoảng Biển Đông trong tương lai có thể thu hút nhiều sự tham gia của Washington hơn 

Hà Nội cũng có thể tiếp tục phát triển và tăng cường mạng lưới quan hệ quốc phòng với các nước ASEAN, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ. Lôi kéo các quốc gia này lên tiếng trong cuộc khủng hoảng tiếp theo - lần này không có quốc gia nào lên tiếng - sẽ là một thách thức, nhưng không phải là không thể. Một cách để đảm bảo sự hỗ trợ của họ là Hà Nội cởi mở hơn trong việc thảo luận về những thách thức an ninh và cách đối phó chung ra sao.

Trở ngại chính cho cách tiếp cận này là chính sách phòng thủ Ba không của Việt Nam : không liên minh, không căn cứ và không làm việc với nước thứ hai chống lại nước thứ ba. Nhưng Việt Nam đã âm thầm tìm mọi cách để đến với có gần đây. Ví dụ, vào tháng 5 năm 2018, Việt Nam đã tập trận chung với Ấn Độ và đang tiến hành một loạt các hoạt động quân sự với Washington mà là liên minh. Nếu Hà Nội muốn gửi cho Trung Quốc một thông điệp thực sự nghiêm khắc, họ có thể tham gia Đối thoại An ninh Bộ Tứ, là đối tác đối thoại với Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản. Điều đó, tuy nhiên, gần như chắc chắn là một cầu nối quá xa đối với Hà Nội.

Ở mức độ "đấu tranh" nhẹ nhàng hơn, Việt Nam có rất nhiều lựa chọn. Họ có thể ngừng kiểm duyệt tin tức trong nước về các cuộc đụng độ giữa thuyền đánh cá Trung Quốc-Việt Nam để xóa tan sự phẫn nộ của công chúng và đe dọa lợi ích kinh doanh của Trung Quốc tại Việt Nam. Họ có thể,, kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế về các yêu sách Biển Đông quá đáng như Philippines đã làm. Hà Nội có thể đưa ra thương lượng cứng rắn trong quá trình đàm phán Bộ luật Ứng xử khi là Chủ tịch ASEAN, và nêu rõ những vi phạm của Trung Quốc với tư cách là thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc - hai vị trí mà Hà Nội sẽ giữ trong năm 2020. Hà Nội cũng có thể hợp tác ít hơn để thể hiện rằng hành vi của Bắc Kinh đã làm tổn hai toàn bộ mối quan hệ.

Trước một Bắc Kinh ngày càng tự tin và quyết đoán, có lẽ đã đến lúc Việt Nam cần cân nhắc việc điều chỉnh lại cẩn thận để cho đấu tranh nhiều hơn và hợp tác ít hơn.

Derek Grossman

Nguyên tác : Vietnam Needs to ‘Struggle’ More in the South China Sea, The Diplomat, 15/11/2019

Khánh Anh dịch

Nguồn : VNTB, 17/11/2019

Chuyên gia Mỹ : Việt Nam cần liên minh với Mỹ để gìn giữ Biển Đông chống Trung Quốc (RFI, 11/11/2019)

Việc Trung Quốc mới đây ngang nhiên cho tàu khảo sát vào hoạt động, đồng thời tung tàu hải cảnh vào phá quấy công việc thăm dò dầu khí của Việt Nam ngay trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam tiếp tục khiến dư luận quốc tế bất bình.

Ảnh minh họa : Phi đội không quân trên tàu sân bay USS Carl Vinson hoạt động tuần tra thường lệ trong vùng Biển Đông. Ảnh 02/2018. AYEE MACARAIG / AFP

Trong một bài phân tích được tạp chí Mỹ The National Interest công bố hôm 07/11/2019 vừa qua, tiến sĩ Anders Corr, một chuyên gia về Biển Đông, từng hoạt động trong ngành quân báo tại bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, cho rằng để đối phó với dã tâm độc chiếm Biển Đông của Bắc Kinh, Việt Nam cần phải có một chiến lược thích ứng, trong đó yếu tố cực kỳ quan trọng là liên minh với Hoa Kỳ, nước duy nhất hiện nay có đủ lực để ngăn chặn Trung Quốc

Sau khi nhắc lại vụ Trung Quốc cho tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 và đoàn tàu hải cảnh tháp tùng vào gây hấn trong khu vực Bãi Tư Chính, chuyên gia Anders Corr cho rằng Việt Nam đang gặp nguy cơ thực sự vì trong những lần gây sự trước đây, từ vụ Hoàng Sa năm 1974, cho đến vụ Gạc Ma ở Trường Sa năm 1988, Trung Quốc luôn là kẻ gây sự trước, và kết quả là Việt Nam vừa bị mất người, vừa bị mất lãnh thổ.

Theo tác giả, lần này, nếu Trung Quốc thành công trong việc chiếm trọn vùng Biển Đông mà họ đã gói trong tấm bản đồ đường chín đoạn được gởi đến Liên Hiệp Quốc vào năm 2009, thì Việt Nam cùng với các nước Đông Nam Á khác có tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông sẽ bị mất quyền đánh bắt cá và khai thác dầu khí ngay trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Hơn thế nữa Việt Nam có nguy cơ bị cô lập trong đất liền khi Trung Quốc tiếp tục tăng cường các hoạt động nhằm kiểm soát đường biển đi vào Việt Nam.

Việt Nam cần một chiến lươc mới

Để chống lại Trung Quốc, tiến sĩ Anders Corr cho rằng Việt Nam cần có một chiến lược mới trong đó có 4 thành tố quan trọng.

1/ Một là liên minh với các quốc gia có thể răn đe Trung Quốc ở mức cao nhất là răn đe hạt nhân, ví dụ như với Mỹ, Pháp và Anh.

2/ Hai là liên minh với các quốc gia có đủ năng lực triển khai nhanh chóng lực lượng quân sự thông thường (quy ước) để răn đe Trung Quốc, ví dụ như Hoa Kỳ ;

3/ Ba là sử dụng thành quả tăng trưởng kinh tế để nâng cao mức chi tiêu quân sự để răn đe Trung Quốc ngay tại chỗ, ví dụ như thông qua việc mua thêm tàu ngầm, tên lửa chống tăng và tên lửa phòng không ;

4) Và bốn là dân chủ hóa và cải thiện nhân quyền để tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên minh kinh tế và quân sự chặt chẽ hơn với các quốc gia ít chịu ảnh hưởng nhất của Trung Quốc.

Ấn Độ, Nga, Úc không thể là đối tác liên minh cốt lõi ?

Danh sách các nước mà Việt Nam cần liên minh không có các nước Ấn Độ, Nga và Úc, mà Việt Nam đã kêu gọi hỗ trợ. Về vấn đề này, chuyên gia Anders Corr đã giải thích như sau :

Nga, Úc và Ấn có thể là đối tác chiến lược hữu ích cho Việt Nam, nhưng các nước đó không đủ khả năng làm một đối tác liên minh cốt lõi vì họ thiếu sức mạnh cần thiết để một mình đánh bại Trung Quốc.

Nga có ghế trong Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, và cả Nga lẫn Ấn Độ đều là các cường quốc hạt nhân có khả năng quan trọng để triển khai lực lượng quân sự thông thường đối phó với Trung Quốc, nhưng hai nước này không đủ sức mạnh về mặt kinh tế hay quân sự để đối đầu với Bắc Kinh. Cả hai đều là thành viên của Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải, trong thực tế do Trung Quốc lãnh đạo. Do đó, hai nước này không thể trở thành đồng minh cốt lõi đáng tin cậy cho Việt Nam.

Úc là một đồng minh đáng tin cậy tiềm tàng, nhưng lại không có sức răn đe hạt nhân hay quy ước cần thiết để đối đầu với Trung Quốc. Úc cũng không đặc biệt mạnh về mặt ngoại giao, quân đội Úc còn thiếu phương tiện so với Trung Quốc, và nhất là Úc chịu ảnh hưởng chính trị của Trung Quốc nhiều hơn là Hoa Kỳ, Pháp hoặc Anh Quốc.

Khoảng 40,8% hàng xuất khẩu của Úc được bán sang Trung Quốc, điều đó giải thích tầm ảnh hưởng to lớn của Trung Quốc đối với các doanh nghiệp Úc vốn có ảnh hưởng trên sân khấu chính trị Úc. Ngược lại, Hoa Kỳ, Pháp và Anh có ít hàng xuất khẩu sang Trung Quốc nếu tính theo tỷ lệ trong GDP của họ, do đó các nước này chịu ảnh hưởng chính trị ít hơn từ Trung Quốc. Mỹ, Anh và Pháp cũng có thế mạnh là thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

ASEAN chịu ảnh hướng của Trung Quốc lơ là trước hành vi ở Biển Đông

Còn về các tổ chức khu vực và quốc tế mà Việt Nam đã kêu gọi giúp đỡ để đối phó với Trung Quốc trên vấn đề Biển Đông, tiến sĩ Corr đã thẳng thắn cho rằng sự giúp đỡ của các định chế này gần bằng con số không.

Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á (ASEAN) đã giúp đỡ rất ít cho Việt Nam trong bối cảnh các nước thành viên ngày càng chịu ảnh hưởng lớn hơn của Bắc Kinh, và phủ quyết mọi chỉ trích thực sự về Trung Quốc. Các nước này chuẩn bị rất ít hay hầu như lơ là trong việc ngăn chặn các hoạt động gặm nhắm Biển Đông của Trung Quốc.

Sau khi Bắc Kinh phớt lờ phán quyết Biển Đông của Tòa Thường Trực La Haye trong vụ Philippines kiện đường 9 đoạn của Trung Quốc, chính Philippines chẳng hạn, lại là thành viên ASEAN mới nhất chịu ảnh hưởng của Bắc Kinh.

Theo chuyên gia Mỹ, hiện nay Việt Nam là nước bạo dạn nhất trong khối ASEAN vẫn cố duy trì sự độc lập của mình đối với Trung Quốc, nhưng điều này đã bớt có ý nghĩa trong bối cảnh Trung Quốc có ảnh hưởng sâu rộng đối với thượng tầng quyền lực của Việt Nam và khối giao dịch thương mại to lớn của Việt Nam với Trung Quốc…

Còn Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, với quyền phủ quyết của Trung Quốc, hoàn toàn không đủ khả năng để bảo đảm sự toàn vẹn lãnh thổ cho Việt Nam.

Mỹ có đủ điều kiện để hỗ trợ Việt Nam chống Trung Quốc

Đối với ông Corr, trong tình hình như vừa kể, một liên minh hoặc thậm chí một quan hệ sâu sắc hơn với Mỹ sẽ giúp Việt Nam củng cố tiềm năng chống lại Trung Quốc, cải thiện sức mạnh răn đe của Việt Nam nhờ dựa được vào một người bạn mạnh mẽ nếu xảy ra xung đột quân sự.

Theo tiến sĩ Anders Corr, chỉ có Hoa Kỳ mới có tất cả các điều kiện để trở thành một đồng minh cốt lõi đáng tin cậy và đủ sức chống lại Trung Quốc. Các điều kiện đó là một chính sách đối ngoại độc lập với ảnh hưởng của Trung Quốc (so với các thành viên ASEAN và Nga), một sức mạnh kinh tế cần thiết để trừng phạt Trung Quốc, một sức mạnh ngoại giao cần thiết để phủ quyết Trung Quốc tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

Mỹ cũng có đủ khả năng quân sự cần thiết để triển khai sức mạnh quân sự quy ước đối phó với Trung Quốc, và sức răn đe hạt nhân cần thiết để bảo vệ chính mình khỏi sự trả đũa hạt nhân tiềm tàng của Trung Quốc.

Chuyên gia Mỹ khẳng định : Nếu không có Hoa Kỳ để làm đối trọng với Trung Quốc, an ninh Việt Nam không thể được bảo đảm. Sự tham gia của Hoa Kỳ là điều kiện thiết yếu cho bất kỳ liên minh hiệu quả nào chống lại Trung Quốc căn cứ vào tương quan lực lượng hiện tại.

Tuy nhiên, Mỹ chỉ ưu tiên cho những đồng minh có giá trị tương tự về dân chủ và nhân quyền. Vì vậy, để có được không chỉ liên minh với Hoa Kỳ, mà cả việc Hoa Kỳ sẵn sàng hy sinh cho Việt Nam, chấp nhận rủi ro trước một cường quốc hạt nhân, Việt Nam ít ra cần phải có những cải tiến dần dần nhưng ổn định về dân chủ và nhân quyền.

Liên minh Mỹ - Việt còn vì lợi ích của Hoa Kỳ

Đối với giáo sư Anders Corr, một liên minh Mỹ-Việt sẽ không chỉ vì lợi ích của Việt Nam mà còn vì lợi ích của Hoa Kỳ.

Vào lúc sức mạnh kinh tế và quân sự của Trung Quốc vượt qua Mỹ trên một số mặt, bao gồm từ GDP tính theo sức mua, tỷ lệ tăng trưởng, tốc độ tăng trưởng của chi tiêu quân sự, cho đến tầm bắn của tên lửa chống hạm, dân số trong hạn tuổi quân dịch, số lượng tàu hải quân mới, trí thông minh nhân tạo và siêu máy tính, Hoa Kỳ và phần còn lại của thế giới nên cân nhắc rất kỹ cách làm thế nào để kiềm chế sức mạnh và ảnh hưởng của Trung Quốc trước khi Bắc Kinh lấn lướt được các cấu trúc quyền lực hiện hữu…

Ảnh hưởng chính trị toàn cầu của Trung Quốc được nền kinh tế đang giàu lên hỗ trợ, kèm theo việc Bắc Kinh dùng tiền mua chuộc sự ủng hộ chính trị của giới tinh hoa nước ngoài, kể cả giới tinh hoa Mỹ.

Một liên minh mới với Việt Nam sẽ đảo ngược dòng chiến thắng ngoại giao mới của Bắc Kinh và sẽ làm cho Trung Quốc không chiếm được vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam để khai thác dầu khí và nguồn cá béo bở. Liên minh đó sẽ là một ví dụ cho các quốc gia khác trong khu vực về cách bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của họ và chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc. Nếu được mở rộng từ Việt Nam sang Indonesia và Ấn Độ, hai nơi cũng có chính sách không liên kết, Trung Quốc sẽ ngày càng bị ngăn chặn ngay trong sân sau của chính họ.

Mai Vân

*****************

Vì mối lợi kinh tế, Pháp thận trọng "lèo lái" chiến thuyền ở Biển Đông (RFI, 11/11/2019)

Chuyến công du Trung Quốc lần thứ hai của tổng thống Pháp Emmanuel Macron kết thúc ngày 06/11/2019 với những hợp đồng kinh doanh béo bở, các thỏa thuận hợp tác về khí hậu cũng như là việc bảo vệ các lợi ích của Liên Hiệp Châu Âu. Nguyên thủ Pháp tuyệt nhiên không một lời "đả động" đến các vấn đề tranh chấp ở Biển Đông.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu tại Diễn đàn kinh tế Trung-Pháp, Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 06/11/2019 Reuters/Florence Lo/Pool

Lợi ích kinh tế là trên hết. Do vậy sẽ chẳng có gì là đáng ngạc nhiên khi tổng thống Macron tỏ ra thận trọng không công khai phản đối các chính sách của Trung Quốc tại vùng biển đang có tranh chấp ngày càng gay gắt này.

Thế nhưng, theo phân tích của ông Emanuele Scimia, một nhà báo độc lập chuyên phân tích về chính sách đối ngoại trên tờ South China Morning Post, sự im lặng của Macron không có nghĩa là Pháp sẽ ngừng kềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc hoặc chấm dứt ngưng bán vũ khí cho các nước đối thủ của Bắc Kinh.

Nhiều dấu hiệu cho thấy Paris ngày càng tỏ ra lo ngại về tham vọng bành trướng quân sự của Bắc Kinh tại Biển Đông. Mối lo này đã được bộ trưởng Quân Lực Pháp, bà Florence Parly, trình bày rõ trong tập tài liệu "Pháp và An ninh tại Ấn Độ - Thái Bình Dương" cũng như là trong phiên điều trần trước Quốc Hội hồi tháng 7/2019 của tham mưu trưởng Hải quân Pháp, Kouthe Prazuck.

Do vậy, Paris những năm gần đây bền bỉ phản đối các hoạt động quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông. Tự cho mình là một cường quốc của khu vực, do lẽ Pháp sở hữu nhiều vùng lãnh thổ hải ngoại và các vùng đặc quyền kinh tế bao la, một mặt, Pháp đã tái khởi động "Đối thoại An ninh Ấn Độ - Thái Bình Dương" với Mỹ, điều tầu sân bay Charles de Gaulle đến vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, và cùng chia sẻ với Mỹ tầm quan trọng của việc xây dựng một mạng lưới các liên minh và đối tác chiến lược để duy trì một vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và mở rộng.

Mặt khác, Paris tăng cường hợp tác quân sự với các đối tác trong khu vực, đặc biệt là với Úc. Tháng trước, tham mưu trưởng Hải Quân Pháp Kouthe Prazuck đã đề xuất tiến hành tuần tra chung với Hải Quân Úc trong vùng biển Ấn Độ-Thái Bình Dương, chẳng hạn như Úc có thể gởi tầu chiến hộ tống tầu sân bay Charles De Gaulle, trong khi tầu khu trục Pháp hộ tống các tầu đổ bộ của Úc.

Làm thế nào cân đối các lợi ích xung đột giữa một bên là tăng cường hợp tác kinh tế với Trung Quốc mà Pháp rất cần đến và bên kia là giúp bảo vệ trật tự thế giới theo mô hình phương Tây trước những thách thức đến từ Trung Quốc ? Đây không phải là một bài toán dễ.

Điều này giải thích vì sao các hoạt động hải quân của Pháp tại vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương có vẻ "khiêm tốn" hơn so với đồng nghiệp Mỹ. Chính quyền Paris đều tìm cách tránh gây tổn hại đến các mối quan hệ với Bắc Kinh. Giữa Pháp và Trung Quốc đã có một sự thống nhất về nhịp độ "dừng nghỉ - stopover" của tầu chiến Pháp ở Trung Quốc và của các tàu chiến Trung Quốc tại Pháp. Hơn nữa, khi đi vào các khu vực đảo đang có tranh chấp, tàu chiến Pháp sẽ chọn hải trình nằm ngoài giới hạn lãnh hải, nhằm giảm rủi ro xảy ra xung đột với quân đội Trung Quốc.

Nhưng điều đó không có nghĩa là Paris từ bỏ việc kềm chế các hoạt động quân sự của Bắc Kinh. Chính phủ Pháp có thể giảm nhẹ mức độ phản đối các hoạt động quân sự của Bắc Kinh ở Biển Đông để bảo vệ các mối hợp tác thương mại, nhưng Paris ít có khả năng từ bỏ việc trang bị vũ khí cho các nước láng giềng của Trung Quốc. Bởi lẽ, bán vũ khí còn là một cột trụ trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Paris, cho dù Trung Quốc có hài lòng hay là không !

Các số liệu thống kê giai đoạn 2008-2017 cho thấy Pháp đã ký kết nhiều hợp đồng bán các loại hệ thống vũ khí với tổng trị giá 23 tỷ đô la cho các nước vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương như Hàn Quốc, Indonesia, Singapore hay Malaysia, và riêng với Ấn Độ là 15 tỷ đô la.

Minh Anh

****************

Đài Loan cảnh báo có thể bị tấn công nếu kinh tế Trung Quốc sa sút (RFI, 07/11/2019)

Bắc Kinh có thể gây chiến với Đài Loan để làm giảm áp lực trong nước nếu thương chiến Mỹ-Trung làm kinh tế Trung Quốc đi xuống, đe dọa tính chính danh của Đảng cộng sản. Ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp (Joseph Wu) hôm nay 07/11/2019 cảnh báo như trên.

Ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp (Joseph Wu) trong một cuộc trả lời phỏng vấn tại Đài Bắc, ngày 06/11/2019 Reuters/Fabian Hamacher

Trả lời phỏng vấn Reuters, ông Ngô Chiêu Tiếp lưu ý rằng tình hình kinh tế Trung Quốc đang sa sút do ảnh hưởng của cuộc chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ, với mức độ tăng trưởng chậm nhất kể từ gần 30 năm qua.

Theo ngoại trưởng Đài Loan, nếu bất ổn chính trị, hay kinh tế chậm lại trở thành vấn đề trầm trọng đối với các nhà lãnh đạo Bắc Kinh, thì Đài Bắc lại cần phải nâng cao cảnh giác. Nhà cầm quyền Trung Quốc có thể gây sự để hướng sự chú ý ra bên ngoài. Ông Ngô Chiêu Tiếp nói : "Chúng tôi phải chuẩn bị cho tình huống tệ hại nhất là xung đột quân sự".

Vào lúc sắp đến cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan, sẽ diễn ra vào tháng Giêng, Trung Quốc tăng cường chiến dịch nhằm "thống nhất" đảo quốc, dụ dỗ những đồng minh hiếm hoi của Đài Bắc và thường xuyên điều oanh tạc cơ đến gần eo biển để dọa nạt. Ông Ngô nói rằng Đài Loan hy vọng có thể chung sống hòa bình với Trung Quốc, nhưng cũng thấy rằng mọi vấn đề đều do Trung Quốc gây ra, thế nên đành phải "sống chung với lũ".

Cũng theo ông Ngô Chiêu Tiếp, phong trào phản kháng ở Hồng Kông đã mang lại cho Đài Loan một bài học về mô hình "một đất nước, hai chế độ" mà Bắc Kinh vẫn chiêu dụ : tuy có được một ít tự do nhưng chẳng lợi lộc gì khi bị một chính thể độc tài cai trị. Ông hứa sẽ giúp đỡ người dân Hồng Kông "đấu tranh cho tự do dân chủ".

Ngoại trưởng Đài Loan cũng mô tả chức vụ của ông là "khó khăn nhất thế giới". Từ năm 2016 đến nay, Đài Bắc đã bị bảy nước cắt đứt quan hệ ngoại giao vì lóa mắt trước những món đầu tư của Trung Quốc ; chưa kể những tập đoàn đa quốc gia chấp nhận cách mô tả Đài Loan là lãnh thổ Trung Quốc.

Ông Ngô Chiêu Tiếp cho rằng sắp tới Bắc Kinh sẽ còn tìm cách lôi kéo tiếp một số nước trong số 15 đồng minh còn lại của Đài Bắc, để gây ảnh hưởng lên cuộc bầu cử tổng thống mà bà Thái Anh Văn đang có nhiều hy vọng. Ông cho biết đang "phối hợp chặt với Hoa Kỳ và các quốc gia cùng chí hướng" để tránh tái diễn tình trạng này.

Thụy My

Chưa đầy 0,48 giây để ra 3,3 triệu tin bài về "đường lưỡi bò" của Trung Quốc.

Gần đây do vô tình hay cố ý đường lưỡi bò hiện diện thường xuyên trên các phương tiện truyền thông, sách giáo khoa, điện ảnh và trên các bản đồ dịnh vị GPS tại Việt Nam

Và riêng về tin tức báo chí, thì chỉ tính riêng trong 3 tháng gần đây, "đường lưỡi bò" đã xuất hiện ở một bộ phim, một bộ giáo trình đọc sơ cấp ở trường đại học, một bản đồ trên xe SUV Volkswagen Touareg, và một bản địa cầu được bán trên Lazada.

Và trong khi người bên Cục điện ảnh phản ứng bằng quan điểm "vài giây thôi", thì chủ nhiệm khoa tiếng Trung – tiếng Nhật trường Đại học Kinh Doanh và Công nghệ Hà Nội, nơi có giáo trình in hình lưỡi bò lại chia sẻ "bé tí, mờ mờ, không ai nghĩ đường lưỡi bò".

Thiếu ý thức về "đường lưỡi bò", hay thậm chí là "ngay giáo viên không hiểu chấm chấm là đường lưỡi bò" là một thực tế đáng buồn. Và nếu không phải tình hình Biển Đông đang ngày càng căng thẳng, bất lợi hướng về phía Việt Nam, thì chắc chắn, xu hướng "coi thường đường lưỡi bò" tiếp tục xảy ra một cách công khai và trắng trợn.

Không thể trách bà Nguyễn Thị Hồng Ngát, nguyên Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh hay bộ máy quản lý trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội. Bởi bản thân họ có khi chưa được tuyên truyền đầy đủ về "chủ quyền quốc gia" liên quan đến "đường lưỡi bò của Trung Quốc".

Có một thời gian dài "Hoàng Sa, Trường Sa" trở thành chủ đề cấm kỵ trên mặt báo chí – truyền thông. "Đường lưỡi bò" là khái niệm hiếm hoi xuất hiện trong các hội thảo và mảng tin tức. Thời điểm mà chỉ những người ưu tư với quốc gia, dân tộc ; những người bị gọi với cái tên "phản động" mới dám đặt vấn đề về chủ quyền quốc gia trên biển.

Trong một thời gian dài, người Việt Nam bị tước bỏ quyền được thông tin rõ ràng và chính đáng liên quan đến chủ quyền trên Biển Đông. Và vào năm 2007, lần đầu tiên một cuộc biểu tình nổ ra ở hai đầu Nam-Bắc khi tin tức về sự xâm phạm chủ quyền Việt Nam của Trung Quốc được truyền nhau trên mạng.

Tin tức truyền nhau trên mạng, hoàn toàn không đến từ hệ thống báo chí – tuyên truyền của nhà nước. Và nhà nước huy động một lực lượng lớn an ninh lẫn dân quân, cùng với xe buýt để "dồn dân đưa về đồn", mà nghiệp vụ của ngành gọi là "giải tán biểu tình".

Năm 2014, dàn khoan HD-981 xâm phạm lãnh thổ Việt Nam, người biểu tình xuống đường, và Chính phủ buộc phải nhân nhượng trước "sự tức giận lan rộng trong dân chúng. Và người dân biểu thị rõ ràng về sự kiên nhẫn có giới hạn. Họ xuống đường để thể hiện ý chí của người dân Việt Nam trong bảo vệ lãnh thổ bằng mọi giá. Và sẵn sàng chết để bảo vệ quốc gia Việt Nam. Nhưng trước đó 1 năm, vào năm 2013, bị biểu tình phản đối Trung Quốc đã được nhà nước ứng xử bằng xe buýt và xe tuyên truyền.

Năm 2015, Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh bày tỏ quan điểm "ghét Trung quốc" là cái nguy hiểm cho dân tộc.

Nhưng đến nay, điều gì đã khiến cho tinh thần "dĩ bất biến, ứng vạn biến" của Việt Nam trở thành một trong những yếu tố mà Bắc Kinh lợi dụng để "trỗi dậy" ở Biển Đông ? Không dừng lại ở cải tạo đảo nhân tạo thành tiền đồn, mà phổ biến – tuyên truyền về "đường lưỡi bò" ngay trong vùng nội địa Việt Nam.

Có vẻ, sự lo sợ sự phẫn nộ đối với Trung Quốc, đồng minh tư tưởng và đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, có thể dễ dàng đổ vào một phong trào phản kháng rộng lớn hơn chống lại chính phủ đã khiến Nhà nước trở nên "yếm thế" so với Trung Quốc. Một thời gian dài, tuyên truyền biển đảo không xuất hiện, ngay cả bản tin dự báo thời tiết các năm trước cũng không có 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Trong khi Việt Nam "rụt rè" và "lo lắng" về tinh thần ghét Trung Quốc, hay hiện tượng mày mò tìm hiểu chủ quyền quốc gia trên mạng xã hội thì Trung Quốc đã và đang làm bất cứ điều gì cần thiết để thực hiện các khẳng định yêu sách của mình. Xây dựng hòn đảo nhân tạo, đưa tàu thuyền vào vùng biển tranh chấp và in các bản đồ hiển thị đường chín đoạn.

Mới đây, Bắc Kinh còn thành công trong thuyết phục Phillippines chấp nhận hộ chiếu có đường lưỡi bỏ, vốn bị Manila từ chối cách đây 7 năm (2012). Điều này càng khiến Việt Nam trở nên "lẻ loi" hơn trong trận chiến chủ quyền với Trung Quốc.

Trong khi đó, quyết định của Mỹ cử một phái đoàn cấp thấp hơn tới các hội nghị thượng đỉnh ASEAN – Trung Quốc năm nay đã làm dấy lên mối lo ngại trong khu vực rằng, họ không còn có thể dựa vào Mỹ như một đối trọng với sức mạnh khu vực ngày càng tăng của Trung Quốc.

Trong lúc "đường lưỡi bò" ngày càng được phát hiện ở Việt Nam ngày một nhiều, thì tại Hội nghị ASEAN – Trung Quốc lần này, Việt Nam tiếp tục rơi vào trạng thái cô đơn. Khi các nhà ngoại giao Việt Nam muốn đề cập đến trong tuyên bố của ASEAN về sự xâm lấn gần đây của Trung Quốc đối với vùng đặc quyền kinh tế của mình. Và dù dự thảo trước đó đã đề cập đến "sự cố nghiêm trọng" gần đây. Nhưng trong bản tuyên bố chính thức, đã không còn nội dung đó.

Trung Quốc và các đồng minh trong ASEAN, dẫn đầu là Campuchia, đã phản đối bất kỳ nỗ lực nào trong việc sử dụng các cuộc họp thường niên nhằm "phỉ báng" Bắc Kinh.

Hà Nội đang sa lầy vào cuộc chiến chủ quyền, kể cả về mặt ngoại giao, quân sự, và nuôi dưỡng sự hiểu biết và lòng yêu nước của người dân. Và đó có thể là lý do vì sao tướng Lê Mã Lương đánh tiếng sẽ hỏi tội Bộ Ngoại giao nếu chủ quyền bị đánh mất. Nhưng nhìn sâu xa hơn, phải chăng "Hà Nội cô đơn giữa Biển Đông" là hệ quả của sự "rụt rè" trong đấu tranh chủ quyền của các thập niên về trước ? Tinh thần "dĩ bất biến, ứng vạn biến" đã không được Nhà nước Việt Nam hiểu đúng và làm đúng ?

Nguyễn Hiền

Nguồn : VNTB, 05/11/2019

Chú thích :

[1] http://www.globaltimes.cn/content/1168710.shtml

Biển Đông : ASEAN lại tránh lên án Trung Quốc trong thông cáo chung (RFI, 04/11/2019)

ASEAN và Trung Quốc đã ra thông cáo chung gồm 18 điểm sau cuộc họp thượng đỉnh ngày 03/11/2019. Vấn đề Biển Đông được nhắc đến ở điểm cuối cùng, nhưng một lần nữa, những hành động Trung Quốc vi phạm vùng đặc quyền kinh tế của nhiều nước Đông Nam Á đã không được chính thức nêu lên trong văn bản.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc tại thượng đỉnh 2019, Bangkok, Thái Lan, ngày 03/11/2019. Reuters

Thông cáo chung của hai bên "tái khẳng địnhtầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải bên trong và cả bên ngoài phạm vi Biển Đông", đồng thời "ghi nhận lợi ích (của các bên) có Biển Đông như một vùng biển của hòa bình, ổn định và thịnh vượng".

Thông cáo chung ASEAN-Trung Quốc cũng nhấn mạnh đến việc "tăng cường niềm tin, sự tin tưởng lẫn nhau", nhưng đồng thời kêu gọi các bên liên quan cũng "tự kiềm chế trong việc tiến hành các hoạt động, tránh các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình và giải quyết tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, UNCLOS 1982".

Về bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) được đàm phán từ gần 20 năm nay, thông cáo của ASEAN và Trung Quốc hoan nghênh tiến độ đàm phán để có thể đúc kết một COC "hiệu quả và thực chất", theo đề xuất của Trung Quốc là từ nay đến ba năm nữa hoặc sớm hơn.

Những hành vi của Trung Quốc vi phạm chủ quyền nhiều nước Đông Nam Á đã không được trực tiếp nêu lên trong thượng đỉnh. Phía Việt Nam, thông qua phát biểu ngày 02/11 của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, chỉ gián tiếp lên án Bắc Kinh : "Gần đây, đã có những vi phạm nghiêm trọng của luật pháp quốc tế tại vùng biển của Việt Nam và khu vực. Mặc dù các sự cố đã kết thúc, nhưng để lại những bài học sâu sắc cho ASEAN".

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định ASEAN luôn coi trọng vai trò của Trung Quốc đối với các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh và ổn định để hợp tác phát triển thịnh vượng khu vực. Tuy nhiên, Trung Quốc có lắng nghe lời kêu gọi của ASEAN hay không lại là một chuyện khác.

Thu Hằng

****************

Thủ tướng Việt Nam, Trung Quốc gặp nhau, đề cập Biển Đông (VOA, 03/11/2019)

Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hôm 3/11 đã gặp người đồng nhiệm Trung Quốc Lý Khắc Cường bên lề Hội nghị thượng đỉnh của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ở Bangkok, Thái Lan.

Lãnh đạo Đông Nam Á chụp ảnh chung hôm 2/11 ở Bangkok.

Theo trang web của chính phủ Việt Nam, ông Phúc đã "khẳng định Việt Nam luôn coi trọng và mong muốn thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Trung Quốc".

Lãnh đạo chính phủ Việt Nam cũng đã "đề nghị Trung Quốc tôn trọng các hoạt động kinh tế biển bình thường, phù hợp với luật pháp quốc tế của Việt Nam" và tuyên bố rằng "Việt Nam kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, biển đảo theo luật pháp quốc tế".

Cùng ngày, Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng làm việc với các nước Đông Nam Á để đạt được hòa bình và ổn định lâu dài ở Biển Đông, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nói hôm 3/11 sau khi gặp gỡ với các lãnh đạo ASEAN, theo Reuters.

Một số nước ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, có các tuyên bố chủ quyền trái ngược với Trung Quốc.

Tại hội nghị thượng đỉnh của ASEAN ở Bangkok, ông Lý, theo Reuters, đã đề cập tới tiến bộ về bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông, dự kiến sẽ hoàn tất trong vòng ba năm.

"Chúng tôi sẵn lòng làm việc với ASEAN, theo sự đồng thuận đã đạt được, nhằm duy trì hòa bình và ổn định lâu dài ở Biển Đông, theo lịch trình ba năm", ông Lý nói trong một tuyên bố.

****************

Thượng Đỉnh ASEAN : Việt Nam cố nêu bật vụ Bắc Kinh xâm lấn Biển Đông (RFI, 03/11/2019)

Tại Thượng đỉnh ASEAN đang diễn ra tại Thái Lan, Việt Nam đã cố gắng nêu lên vụ Trung Quốc xâm lấn vùng biển Việt Nam trong thời gian gần đây, trong cuộc hai bên ASEAN-Trung Quốc vào hôm nay, 03/11/2019, cũng như tại cuộc họp riêng của 10 nước ASEAN ngày hôm qua 02/11. Tuy nhiên, vấn đề này hầu như vắng bóng trong phần đúc kết Thượng đỉnh ASEAN-Trung Quốc.

Từ phải sang : Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và các nhà lãnh đạo Thái Lan, Trung Quốc, Singapore, Philippines tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN ngày 03/11/2019. Reuters/Soe Zeya

Theo ghi nhận của báo chí Việt Nam, trong cuộc họp ASEAN-Trung Quốc, hai bên đúng là có đề cập đến vấn đề Biển Đông, những chủ yếu là nhu cầu sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC), duy trì hòa bình ổn định, tuân thủ luật lệ quốc tế…

Từ ngữ duy nhất được cho là có thể gợi đến vụ Trung Quốc xâm lấn Việt Nam là câu "không có các hành động làm phức tạp tình hình, đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển 1982".

Phải nói là trong cuộc họp, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, cũng chỉ đề cập gián tiếp đến vụ việc.

Sau khi nhắc lại rằng "quan điểm của Việt Nam về tình hình Biển Đông là rất rõ ràng, nhất quán, đã được bày tỏ nhiều lần tại các diễn đàn ở các cấp", ông Phúc đã cho rằng cần phải "đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, không để lặp lại các hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế…".

Vào hôm qua, trong cuộc họp của riêng giới lãnh đạo ASEAN, thủ tướng Việt Nam có tuyên bố mạnh hơn, nhưng cũng tránh nêu đích danh Trung Quốc, trong khi xác định rằng "Việt Nam quyết tâm và kiên trì bảo vệ luật pháp quốc tế trong các quan hệ quốc tế nói chung và trong vấn đề Biển Đông nói riêng".

Một cách cụ thể, ông Nguyễn Xuân Phúc đã lưu ý các đối tác ASEAN rằng : "Vừa qua có những sự việc nghiêm trọng vi phạm luật pháp quốc tế trên vùng biển khu vực và Việt Nam, tuy mới chấm dứt gần đây nhưng để lại những bài học sâu sắc cho ASEAN".

Toàn cảnh chung tại Thượng đỉnh ASEAN cho đến hôm nay cho thấy Việt Nam vẫn là nước có quan điểm cứng rắn nhất đối với Trung Quốc trên Biển Đông.

Tổng thống Philippines, trung thành với quan điểm xích lại gần Bắc Kinh của mình, đã hoàn toàn kín tiếng về những vụ Trung Quốc xâm phạm vùng biển nước này, sách nhiễu cả tàu đánh cá đến tàu buôn Philippines. Ngược lại ông đã cảnh báo các nước ASEAN khác là phải tránh chọn phe trong cuộc tranh đua Mỹ-Trung hiện nay.

Tổng thống Philippines còn thúc giục các nước ASEAN sớm đúc kết Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông, bất chấp quan điểm thận trọng của các nước như Việt Nam chẳng hạn, đang lo ngại trước các đòi hỏi quá đáng của Bắc Kinh về nội dung bộ Quy tắc ứng xử.

Hãng tin Mỹ AP hôm nay đã trích dẫn nhận định của chuyên gia Greg Poling, cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á AMTI theo đó "Việc Trung Quốc tiếp tục quấy rối các hoạt động của Malaysia, Philippines và Việt Nam trong năm qua cho thấy là Bắc Kinh chưa sẵn sàng nhượng bộ (trên các đòi hỏi)".

Trọng Nghĩa

******************

Biển Đông : Mỹ trực tiếp lên án Trung Quốc hăm dọa các nước ASEAN (RFI, 04/11/2019)

Mỹ lên án chính sách "hăm dọa" Trung Quốc tại Biển Đông. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã nêu đích danh Trung Quốc trong bài diễn văn đọc tại thượng đỉnh ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ 7, diễn ra sáng 04/11/2019, tại Nonthaburi, ngoại ô Bangkok.

Trung tâm hội nghị ASEAN 2019, Bangkok, Thái Lan. RFI\Thu Hằng

Trong bài diễn văn dài hơn các nước khác, ông Robert O’Brien trực tiếp lên án "Bắc Kinh đã sử dụng biện pháp hù dọa để cản trở các nước ASEAN khai thác các nguồn tài nguyên biển, ngăn chặn việc tiếp cận 2,5 nghìn tỉ đô la dự trữ dầu khí". Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ O’Brien đã chuyển lời của tổng thống Donald Trump mời lãnh đạo các nước ASEAN "đến Hoa Kỳ tham gia thượng đỉnh đặc biệt vào quý I năm 2020".

Chỉ có ba nước ASEAN tham gia thượng đỉnh với Mỹ, gồm Thái Lan, nước chủ tịch luân phiên 2019, Việt Nam, nước sẽ nhận chức chủ tịch luân phiên năm 2020 và Lào, nước điều phối quan hệ ASEAN-Mỹ. Việc lãnh đạo cấp cao 7 nước còn lại không tham dự có thể được cho là hành động phản đối chính quyền Mỹ cử phái đoàn cấp thấp nhất từ trước đến nay tham dự thượng đỉnh ASEAN, do bộ trưởng Thương Mại Wilbur Ross và cố vấn an ninh quốc gia Robert O’Brien dẫn đầu.

Dù ông Trump không tham dự thượng đỉnh ASEAN, nhưng "chính quyền Mỹ vô cùng gắn bó và cam kết đầy đủ với khu vực này", theo phát biểu của bộ trưởng Thương Mại Mỹ Wilbur Ross, tại Diễn đàn Kinh doanh Ấn Độ-Thái Bình Dương (Indo-Pacific Business Forum), cũng diễn ra sáng 04/11.

Mỹ đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ, đầy trấn an trên, trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng tại Đông Nam Á, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại với hiệp định RCEP đang được đàm phán. Về vấn đề này, bộ trưởng Thương Mại Wilbur Ross nhấn mạnh Mỹ "sẽ tiếp tục đàm phán thỏa thuận thương mại với các nước trong khu vực".

Thượng đỉnh ASEAN+3 (APT, gồm Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc) đã mở đầu cho ngày làm việc thứ hai giữa ASEAN và các đối tác. Trong ngày hôm nay, 04/11, còn có thượng đỉnh với Mỹ, thượng đỉnh Đông Á, thượng đỉnh với Nhật Bản, thượng đỉnh RCEP và thượng đỉnh Nhật Bản với các nước vùng sông Mêkông.

Bên lề thượng đỉnh ASEAN+3, tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In và thủ tướng Nhật Bản đã có cuộc tiếp xúc kéo dài 11 phút. Đây là cuộc gặp cấp cao đầu tiên kể từ hơn một năm do căng thẳng giữa hai nước. Cuộc gặp được hai nhà lãnh đạo đánh giá là "rất hữu nghị và nghiêm túc". Cả tổng thống Hàn Quốc và thủ tướng Nhật Bản đều tái khẳng định nguyên tắc "giải quyết những bất đồng song phương thông qua đối thoại" nhưng không cho biết thêm chi tiết.

Thu Hằng

*****************

Thượng Đỉnh ASEAN : Việt Nam cố nêu bật vụ Bắc Kinh xâm lấn Biển Đông (RFI, 03/11/2019)

Tại Thượng đỉnh ASEAN đang diễn ra tại Thái Lan, Việt Nam đã cố gắng nêu lên vụ Trung Quốc xâm lấn vùng biển Việt Nam trong thời gian gần đây, trong cuộc hai bên ASEAN-Trung Quốc vào hôm 03/11/2019, cũng như tại cuộc họp riêng của 10 nước ASEAN ngày 02/11. Tuy nhiên, vấn đề này hầu như vắng bóng trong phần đúc kết Thượng đỉnh ASEAN-Trung Quốc.

Từ phải sang : Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và các nhà lãnh đạo Thái Lan, Trung Quốc, Singapore, Philippines tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN ngày 03/11/2019. Reuters/Soe Zeya

Theo ghi nhận của báo chí Việt Nam, trong cuộc họp ASEAN-Trung Quốc, hai bên đúng là có đề cập đến vấn đề Biển Đông, những chủ yếu là nhu cầu sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC), duy trì hòa bình ổn định, tuân thủ luật lệ quốc tế…

Từ ngữ duy nhất được cho là có thể gợi đến vụ Trung Quốc xâm lấn Việt Nam là câu "không có các hành động làm phức tạp tình hình, đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển 1982".

Phải nói là trong cuộc họp, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, cũng chỉ đề cập gián tiếp đến vụ việc.

Sau khi nhắc lại rằng "quan điểm của Việt Nam về tình hình Biển Đông là rất rõ ràng, nhất quán, đã được bày tỏ nhiều lần tại các diễn đàn ở các cấp", ông Phúc đã cho rằng cần phải "đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, không để lặp lại các hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế…".

Vào hôm qua, trong cuộc họp của riêng giới lãnh đạo ASEAN, thủ tướng Việt Nam có tuyên bố mạnh hơn, nhưng cũng tránh nêu đích danh Trung Quốc, trong khi xác định rằng "Việt Nam quyết tâm và kiên trì bảo vệ luật pháp quốc tế trong các quan hệ quốc tế nói chung và trong vấn đề Biển Đông nói riêng".

Một cách cụ thể, ông Nguyễn Xuân Phúc đã lưu ý các đối tác ASEAN rằng : "Vừa qua có những sự việc nghiêm trọng vi phạm luật pháp quốc tế trên vùng biển khu vực và Việt Nam, tuy mới chấm dứt gần đây nhưng để lại những bài học sâu sắc cho ASEAN".

Toàn cảnh chung tại Thượng đỉnh ASEAN cho đến hôm nay cho thấy Việt Nam vẫn là nước có quan điểm cứng rắn nhất đối với Trung Quốc trên Biển Đông.

Tổng thống Philippines, trung thành với quan điểm xích lại gần Bắc Kinh của mình, đã hoàn toàn kín tiếng về những vụ Trung Quốc xâm phạm vùng biển nước này, sách nhiễu cả tàu đánh cá đến tàu buôn Philippines. Ngược lại ông đã cảnh báo các nước ASEAN khác là phải tránh chọn phe trong cuộc tranh đua Mỹ-Trung hiện nay.

Tổng thống Philippines còn thúc giục các nước ASEAN sớm đúc kết Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông, bất chấp quan điểm thận trọng của các nước như Việt Nam chẳng hạn, đang lo ngại trước các đòi hỏi quá đáng của Bắc Kinh về nội dung bộ Quy tắc ứng xử.

Hãng tin Mỹ AP hôm nay đã trích dẫn nhận định của chuyên gia Greg Poling, cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á AMTI theo đó "Việc Trung Quốc tiếp tục quấy rối các hoạt động của Malaysia, Philippines và Việt Nam trong năm qua cho thấy là Bắc Kinh chưa sẵn sàng nhượng bộ (trên các đòi hỏi)".

Trọng Nghĩa

******************

Biển Đông : Đấu khẩu Việt-Trung gay gắt trong hậu trường ASEAN (RFI, 02/11/2019)

Hãng tin Mỹ AP ngày 02/11/2019 cho biết tranh cãi đã nổ ra gay gắt giữa phái đoàn Việt Nam và Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.

Tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông nằm trong chương trình nghị sự của ASEAN 2019 ở Thái Lan. CSIS

Bản dự thảo Tuyên Bố Chung Thượng Đỉnh ASEAN mà hãng AP đọc được có đoạn ghi : "Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì môi trường thuận lợi cho các cuộc đàm phán COC (Bộ Quy tắc ứng xử), và hoan nghênh các biện pháp thiết thực có thể làm giảm căng thẳng và nguy cơ gây sự cố, hiểu lầm và tính toán sai lầm".

AP trích dẫn tiết lộ của hai nhà ngoại giao Đông Nam Á cho biết trong một cuộc họp, phía Việt Nam đã yêu cầu đưa vào bản tuyên bố chung một cụm từ nói đến hành vi xâm lấn mới đây của Trung Quốc vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên Biển Đông. Phía Trung Quốc, thông qua đồng minh Cam Bốt, đã phản đối đề nghị này.

Cũng theo nguồn tin trên, các nhà ngoại giao Việt Nam đã đặt lại vấn đề tiến bộ của Bộ Quy tắc ứng xử trong khi mà Trung Quốc tiếp tục xâm nhập vào vùng biển của Việt Nam.

Trong vấn đề này, theo lời một trong hai nhà ngoại giao Đông Nam Á xin giấu tên, thì một nhà ngoại giao Trung Quốc đã cho rằng ASEAN không được để cho Việt Nam phá hoại tiến trình đàm phán COC giữa toàn khối Đông Nam Á với Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

****************

ASEAN ‘rất khó đưa ra quan điểm thống nhất về Biển Đông’ (RFA, 01/11/2019)

Một nhà quan sát đưa ra nhận định ASEAN rất khó có được quan điểm thống nhất về vấn đề Biển Đông tại hội nghị cấp cao ASEAN lần này.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị chụp hình bắt tay với các Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN tại Bangkok hôm 31/7/2019. Hình minh họa - AFP

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 35 khai mạc tại Bangkok, Thái Lan từ hôm 2/11, với sự tham gia của khoảng 3.000 quan chức và nhà báo từ các nước Đông Nam Á, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Úc, New Zealand và Ấn Độ.

Các báo nhà nước cho hay Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và phu nhân sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự chương trình chính của hội nghị từ ngày 2-4/11.

Theo Cổng Thông tin ASEAN Việt Nam, lễ chuyển giao cương vị chủ tịch luân phiên ASEAN từ Thái Lan sang Việt Nam dự kiến diễn ra vào ngày 4/11.

Những diễn biến gần đây cho thấy tình trạng căng thẳng gia tăng ở Biển Đông có thể phủ bóng các cuộc đàm phán khi các nhà lãnh đạo, giới chức ngoại giao hàng đầu trong khu vực nhóm họp tại sự kiện.

Trả lời Đài Á Châu Tự Do hôm 1/11, Nhà quan sát Hà Hoàng Hợp nhận định :

"Điều quan trọng nhất để bàn thì là tổng kết năm vừa rồi mà Thái Lan là chủ tịch, cái gì làm được, cái gì chưa được. Thứ hai là gặp các đối tác nước ngoài, vì lần này là chấm dứt mà. Thứ ba là bàn giao chức chủ tịch luân phiên cho Việt Nam".

Nhận định về khả năng Việt Nam tận dụng vị thế chủ tịch luân phiên ASEAN để thúc đẩy vấn đề Biển Đông, ông Hợp nói :

"Người ta sẽ làm tất cả những gì có thể để mà hạn chế chuyện Trung Quốc quấy phá Việt Nam và các nước có biển mà đang có tranh chấp ở Biển Đông, tức là Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines. Đó là về đường hướng. Còn làm cái gì thì người ta vẫn phải làm như đang làm. Tức là tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế và mong muốn ASEAN đoàn kết hơn trong chuyện này vì một nửa ASEAN không phải là quốc gia có biển và không ở Biển Đông. Và tranh thủ tương tác trực tiếp với Trung Quốc để có bước tiến rõ ràng hơn về đàm phán COC (Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông). Vì COC như hiện nay chỉ có lợi cho Trung Quốc thôi và vô cùng khó khăn. Có thành viên ASEAN nói là phải dựng lại. Có đối tác bên ngoài như Mỹ nói rằng COC không thể là luật mới được, nó phải dựa trên luật pháp quốc tế, không thể hạn chế hoặc tước đi quyền của nước khác theo luật quốc tế. Đó là cái Việt Nam có thể nhìn ra và cố gắng làm gì đó để giữ ổn định ở Biển Đông".

Ông Hà Hoàng Hợp dự báo rằng việc xử lý vấn đề Biển Đông với Trung Quốc "chắc còn cần nhiều thời gian nữa". Ông giải thích :

"ASEAN có một nguyên tắc thống nhất trong ASEAN. Nguyên tắc thống nhất này rất đặc biệt. Điều gì người ta định nghĩa chữ thống nhất trong sự đa dạng, mà đã đa dạng thì sao thống nhất được. Nên trước hết mình nói ASEAN có thể thiếu nhất, vì nội bộ ASEAN của từng nước, chứ chưa phải tác động bên ngoài. Tuy nhiên, tác động từ Trung Quốc với các nước ASEAN rất là mạnh. Đấy là một thứ làm cho ASEAN giảm đoàn kết, không thể thống nhất được trong vấn đề Biển Đông. Việt Nam thì cố gắng thực hiện toàn bộ nỗ lực để mà nâng cao sự thống nhất, đoàn kết trong ASEAN. Thứ hai là thực hiện các bước phát triển ASEAN dựa trên hiến chương ASEAN. Đó là hai kỳ vọng lớn từ phía Việt Nam mà tôi quan sát được".

Trong khi đó, ông Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Victoria Wellington, New Zealand, nhận định :

"Tôi nghĩ rằng sự kiện Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 35 diễn ra ở Bangkok thì các vấn đề quan trọng nhất chắc chắn là về kinh tế, đặc biệt là những cái thảo luận liên quan đến việc đàm phán hiệp định RCEP (Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực) được các bên quan tâm, đàm phán từ rất lâu rồi mà chưa có kết quả cụ thể".

"Cái thứ hai cũng quan trọng là các cuộc thảo luận liên quan đến Biển Đông theo như tôi được biết thì trong tuyên bố của nước chủ nhà có thể có một vài tuyên bố đáng lo ngại của ASEAN về các hoạt động gần đây trên Biển Đông. Theo tôi đó là hai vấn đề chính mà sẽ được thảo luận nhiều nhất".

Từ góc độ người quan sát các sự kiện chính trị, ngoại giao trong khu vực, ông Khắc Giang thừa nhận "các bình luận của ASEAN từ trước đến nay không thực sự chỉ rõ tên Trung Quốc là đối tượng gây ra những vấn đề ở Biển Đông". Ông nói thêm :

"Nếu so với những hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần trước, ngay cả vấn đề Biển Đông cũng được đưa vào thông cáo chính thức, thì nếu mà các nước liên quan như Việt Nam, Philippines vận động được ASEAN ra tuyên bố chung nhắc về Biển Đông thôi thì cũng là thành công rồi".

"Thứ hai, cũng phải đặt trong bối cảnh cái đàm phán COC cũng đang diễn ra trong giai đoạn quan trọng, ở bước thứ hai của quá trình đàm phán COC, việc ra một tuyên bố chung của ASEAN về quan ngại tình hình ở Biển Đông, tôi nghĩ cũng là tác động tích cực để làm sao cho đàm phán giữa COC-Trung Quốc đi theo hướng thuận lợi hơn cho các thành viên ASEAN".

"Thực ra thì ASEAN từ trước đến giờ vẫn hoạt động trên nguyên tắc đồng thuận thì cũng sẽ rất là khó để đưa ra một quan điểm thống nhất, đặc biệt là về những vấn đề nhạy cảm như Biển Đông, trong đó có mối quan hệ với Trung Quốc là một trong các yếu tố quyết định nhất".

"Từ trước đến giờ, chúng ta cũng biết là một số nước có mối quan hệ kinh tế tốt với Trung Quốc và không có quyền lợi trực tiếp ở Biển Đông như Campuchia, Myanmar hay là Thái Lan thì rất dễ ngả theo Trung Quốc trong một số giai đoạn nhất định. Cũng như gần đây, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đến Hà Nội đã tuyên bố ngay là các nước đừng hy vọng sử dụng ASEAN như phiên tòa để mà vận động cho các chính sách liên quan đến chủ quyền mà Campuchia không muốn trở thành con tốt thí trong ván cờ đấy. Quan điểm của ông Hun Sen có lẽ cũng tương tự như quan điểm của một số bên trong ASEAN mà không có quyền lợi ở Biển Đông. Rõ ràng việc dùng ASEAN làm kênh quan trọng nhất để xử lý vấn đề Biển Đông thì rất là khó, nhưng mà coi ASEAN là bên trung lập, diễn đàn để chúng ta có thể thể hiện quan điểm liên quan đến chủ quyền, cũng như đàm phán dưới góc độ một nhóm các nước có quyền lợi liên quan ở Biển Đông như COC thì sẽ rất có lợi cho Việt Nam".

Tuy nhận định Việt Nam "sẽ khó có bước gì đột phá" khi đảm nhận vai trò chủ tịch luân phiên ASEAN trong năm sau, nhưng ông Khắc Giang cũng chia sẻ thêm :

"Theo tôi, cái quan trọng nhất là khi giữ vai trò chủ tịch ASEAN là Việt Nam sẽ thúc đẩy nhiều hơn hoạt động liên quan đến đối thoại với Trung Quốc, đặc biệt là Biển Đông. Cái thứ hai là trong tuyên bố, trong các cuộc họp của ASEAN thì vấn đề Biển Đông có lẽ sẽ được nêu ra nhiều hơn. Cái thứ ba là khi Việt Nam nắm quyền chủ tịch ASEAN, thì có thể chúng ta có vai trò tốt hơn trong việc lãnh đạo chung khối ASEAN khi đàm phán COC với Trung Quốc".

"Như chúng ta quan sát trong 10 năm gần đây, rõ ràng vị thế của Việt Nam tại ASEAN tăng lên rất là nhiều. Đặc biệt Việt Nam có vai trò khá chủ động trong việc tích cực sử dụng ASEAN như một diễn đàn để thể hiện quan điểm của mình về các vấn đề quốc tế, liên quan đến chủ quyền, biển đảo. Rõ ràng Việt Nam là một nước khá là lớn trong ASEAN so về dân số, tốc độ phát triển kinh tế, tiềm năng phát triển, ổn định chính trị. Do vậy, khả năng Việt Nam trở thành một nhóm nước lãnh đạo ASEAN đóng vai trò lớn hơn thì sẽ càng ngày càng rộng mở, đặc biệt là trong bối cảnh nhóm ASEAN-5 (Malaysia, Singapore, Thái Lan, Indonesia và Philippines) đang có vấn đề của riêng họ, như Thái Lan đang có vấn đề bất ổn. Rõ ràng đây là thời cơ lớn để Việt Nam bước lên để khẳng định vị thế lớn hơn tại ASEAN cũng như các diễn đàn khác".

Năm 2020 Việt Nam dự kiến sẽ đảm nhiệm trở lại vai trò chủ tịch luân phiên ASEAN trong bối cảnh toàn cầu nói chung và khu vực nói riêng mà giới quan sát đánh giá là khá phức tạp từ chính trị, kinh tế lẫn thương mại.

Phát biểu tại buổi gặp và làm việc với tổng thứ ký ASEAN Dato Lim Jock Hoi hôm 26/8 tại Hà Nội, với chủ đề ‘ASEAN Gắn Kết Và Chủ Động Thích Ứng’, bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định trong cương vị chủ tịch luân phiên ASEAN 2020 Việt Nam sẽ thực hiện vai trò củng cố khối đoàn kết, thống nhất và sức mạnh nội tại của ASEAN, gắn bó với người dân, lấy người dân làm trung tâm.

Ben Ngô

Ngoại trưởng Mỹ đả kích thái độ thực sự thù địch của Trung Quốc (RFI, 31/10/2019)

Trong một phát biểu tại trung tâm tham vấn Hudson Institute -New York ngày 30/10/2019, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã không ngần ngại tố cáo thái độ "thực sự thù địch" của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ, đồng thời cam kết sẽ tăng cường áp lực lên Bắc Kinh trên nhiều mặt trận.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đả kích thái độ thù nghịch của Trung Quốc.Angerer/Getty Images/AFP Drew Angerer / GETTY IMAGES NORTH AMERI

Nhân một buổi dạ tiệc có sự tham gia của Henry Kissinger, người đã đàm phán việc bình thường hóa quan hệ Mỹ-Trung đầu thập niên 1970, ngoại trưởng Pompeo công nhận Hoa Kỳ ngày nay "rốt cuộc đã nhận thức được mức độ "thực sự thù địch" của Đảng cộng sản Trung Quốc đối với nước Mỹ và các giá trị của nước Mỹ".

Ông Pompeo đã nêu bật chiến dịch đàn áp của Trung Quốc đối với phong trào biểu tình dân chủ ở Hồng Kông và hành vi bắt giam người Hồi Giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương để cho rằng Bắc Kinh đang tìm kiếm quyền thống trị thế giới.

Đối với ngoại trưởng Mỹ,"Đảng cộng sản Trung Quốc đang cung cấp cho người dân nước họ và thế giới một mô hình quản trị hoàn toàn khác - đó là một chế độ do một đảng Lênin-nít lãnh đạo, trong đó mọi người phải suy nghĩ và hành động theo ý muốn của giới tinh hoa cộng sản".

Ông Pompeo khẳng định : "Đó không phải là một tương lai mà tôi mong muốn... và đó không phải là một tương lai mà những người yêu tự do tại Trung Quốc" mong muốn.

Tham vọng của Bắc Kinh tại Biển Đông và hành vi bức hiếp các láng giềng của Trung Quốc trong đó có Việt Nam cũng được ông Pompeo nêu bật khi ông tỏ ý tiếc rằng Washington từ lâu đã quá dễ dãi với Trung Quốc với hy vọng là nước này sẽ thay đổi :

"Chúng ta (tức là nước Mỹ) đã chần chờ và đã làm quá ít so với những gì cần phải làm khi Trung Quốc đe dọa các nước láng giềng như Việt Nam và Philippines và khi họ đòi hỏi chủ quyền trên toàn bộ Biển Đông".

Bên cạnh những lời đả kích nặng nề kể trên, ngoại trưởng Mỹ Pompeo vẫn khẳng định rằng Washington không tìm kiếm sự đối đầu với Bắc Kinh mà vẫn muốn khuyến khích một Trung Quốc "tự do hóa" hơn hiện nay.

Bài đả kích Trung Quốc của ngoại trưởng Mỹ, đưa ra một tuần sau những lời tố cáo Bắc Kinh được cho là rất nặng nề của phó tổng thống Mỹ Mike Pence, sẽ không dừng ở đây.

Theo chính lời ông Pompeo, trong những tháng tới đây, ông sẽ tiếp tục có một loạt bài phát biểu tố cáo Bắc Kinh trong mọi lãnh vực, từ ý thức hệ, thương mại, cho đến những nỗ lực của Trung Quốc nhằm gây ảnh hưởng tại Hoa Kỳ.

Ngay sau các tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 31/10/2019 đã tố cáo những lời tấn công đầy ác ý nhắm vào Trung Quốc và Đảng cộng sản đương quyền. Bắc Kinh cho rằng mọi mưu toan nói xấu hay cản trở sự phát triển của Trung Quốc sẽ thất bại.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng nhận định, những tuyên bố ông Pompeo phản ánh tâm trạng sợ hãi, tính kiêu ngạo và phơi bày một tư duy chống cộng.

Mai Vân

******************

Đô đốc Mỹ lên án Trung Quốc không ngừng quân sự hóa Biển Đông (RFI, 20/10/2019)

Bắc Kinh tiếp tục tăng cường lực lượng tại Biển Đông, đe dọa con đường hàng hải chiến lược và nhiều nước trong đó có các đồng minh của Hoa Kỳ. Trên đây là tuyên bố của đô đốc John Aquilino, tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương trong cuộc họp báo tại New Delhi, được báo chí Ấn Độ loan tải hôm nay 30/10/2019.

Tàu sân bay Mỹ USS Ronald Reagan và các chiến hạm hộ tống thuộc hạm đội 7 hoạt động trong vùng Biển Đông, ngày 06/10/2019. (Ảnh do Hải quân Mỹ cung cấp cho AFP)Hải quân Mỹ/ AFP

Trong bối cảnh hải quân ba nước trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương gồm Mỹ, Ấn Độ và Nhật Bản chuẩn bị cuộc tập trận thường niên Malabar, đô đốc John Aquilino đến thăm Bộ Tư Lệnh hải quân Ấn Độ và các viên chức cao cấp trong bộ Quốc Phòng.

Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ cho biết đã thảo luận với tư lệnh hải quân Ấn Độ Karambir Singh về kế hoạch "hợp tác, chia sẻ thông tin giữa hải quân hai nước". Hai bên có cùng quan điểm về tôn trọng luật pháp quốc tế, tạo môi trường thuận lợi cho mọi quốc gia cùng phát triển.

Đô đốc John Aquilino đã trực tiếp lên án Trung Quốc chỉ biết quyền lợi riêng, lấn át chủ quyền các nước Đông Nam Á ở Biển Đông đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương khẳng định chính mắt ông chứng kiến Trung Quốc hù dọa các nước phương nam, biến các bãi đá ngầm thành tiền đồn, "ngang nhiên thách thức các nước trong đó có đồng minh và bạn của Hoa Kỳ"". Tham vọng của Bắc Kinh không giới hạn ở đó mà còn dòm ngó đến Ấn Độ Dương.

Trong xu hướng này, không loại trừ khả năng hàng không mẫu hạm Trung Quốc và tàu ngầm sẽ tìm cách xâm nhập Ấn Độ Dương. Đô đốc Mỹ cho biết là hải quân Mỹ-Ấn Độ, từ lâu nay, đã tiến hành nhiều cuộc tập trận phối hợp hàng không mẫu hạm hai nước để bảo vệ tự do. Trái lại, lực lượng hải quân, tên lửa Trung Quốc là mối đe dọa cho các nước yêu chuộng tự do.

Tú Anh

*******************

Thứ trưởng Mỹ hối thúc ASEAN thách thức Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông (VOA, 31/10/2019)

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ đặc trách Đông Á và Thái Bình Dương, David Stilwell, hôm thứ Năm hối thúc các nước Đông Nam Á đang tề tựu tại Bangkok vào cuối tuần này, hãy mạnh mẽ đứng lên chống hành động của Trung Quốc, quân sự hóa các vùng biển tranh chấp trong Biển Đông.

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ đặc trách Đông Á-Thái Bình Dương David Stilwell. (Facebook US Consulate General Ho Chi Minh City)

Cùng lúc, ông Stilwell tìm cách giảm nhẹ các quan tâm của Bắc Kinh về sự hiện diện của Hoa Kỳ trong khu vực.

Lên tiếng tại một diễn đàn ở Malaysia, ông Stilwell nói khái niệm về một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương rộng mở không phải là một động thái nhằm bành trướng vị thế hàng đầu của Mỹ trong khu vực, mà nó phản ánh sự dấn thân lâu dài của Washington, cam kết giúp cho khu vực trở nên thịnh vượng.

Các nước láng giềng nhỏ hơn của Trung Quốc, trong đó có Việt Nam, Philippines và Malaysia đang thách thức các tuyên bố của Bắc Kinh đòi chủ quyền trên hầu hệt Biển Đông, một vùng biển có tầm quan trọng chiến lược. Bắc Kinh khẳng định chủ quyền vùng biển này bằng cách xây 6 đảo nhân tạo, đầy đủ với phi đạo dành cho máy bay quân sự, hệ thống phòng thủ tên lửa và các tiền đồn.

Đang trên đường tới Bangkok để dự các hội nghị cấp cao với 10 nước thành viên ASEAN, ông Stilwell nói tổ chức khu vực này lẽ ra phải cưỡng lại mạnh mẽ hơn các động thái của Trung Quốc, quân sự hóa Biển Đông.

Ông nói :

"Đấy là sân sau của quý vị, khu vực nhà của quý vị. Việt Nam đã làm tốt khi thách thức các hành vi của Trung Quốc. Thiết nghĩ, với khái niệm tập trung của ASEAN, tổ chức khu vực này lẽ ra phải cùng Việt Nam chống lại những hành động gây bất ổn, ảnh hưởng tới an ninh khu vực".

Dự kiến vụ tranh chấp chủ quyền Biển Đông sẽ lại là một nguồn gây xích mích tại các cuộc họp ở Bangkok vào cuối tuần này. Cho tới nay, ASEAN đã thất bại, không đưa ra được một lập trường mạnh mẽ về vấn đề này, do sự chống đối của các đồng minh của Trung Quốc, như Campuchia.

Ông Stilwell nói một bộ Quy tắc Ứng xử trên biển đang được thương thuyết giữa Trung Quốc và ASEAN phải tuân thủ Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển để bảo vệ các quyền lợi kinh tế của các nước nhỏ, đồng thời bảo đảm các nước được sử dụng các vùng biển trong trật tự.

Toà Bạch Ốc trước đó loan báo rằng Cố vấn An ninh Quốc gia Robert C. O’Brien và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross sẽ thay mặt Tổng thống Donald Trump tại hai hội nghị thượng đỉnh khu vực. Động thái này có phần chắc sẽ được các nước Đông Nam Á diễn giải như thể hiện sự thiếu quan tâm tới khu vực của Washington vào một thời điểm khi mà ảnh hưởng và đầu tư của Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng.

Hôm thứ Tư, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo cũng dùng những lời lẽ mạnh mẽ để chỉ trích Đảng cộng sản Trung Quốc, nói rằng Bắc Kinh đang quyết tâm thống trị thế giới, và cần phải bị thách thức.

Ông Pompeo đưa ra những phát biểu này, bất chấp chính quyền Tổng thống Trump đang trông đợi ký kết giai đoạn đầu của một thỏa thuận nhằm chấm dứt chiến tranh thương mại với Trung Quốc trong tháng tới.

Ông Pompeo nói Hoa Kỳ trân quý tình bạn với nhân dân Trung Quốc, nhưng chính quyền nước này đã tìm cách gây khó khăn cho Hoa Kỳ và thế giới, và tất cả các nước cần phải sát cánh để trực diện với những thách thức đó.

Ông Pompeo nói : "Tiếp tục làm ngơ những sự khác biệt căn bản giữa hai thể chế, và tác động của những khác biệt ấy đối với an ninh quốc gia Mỹ, không còn là thái độ thực tiễn. "

(Theo AP và Reuters)

****************

Phó Tổng thống Mỹ chỉ trích Trung Quốc ‘lấy thịt đè người’ đối với Việt Nam (VOA, 25/10/2019)

Trong bài phát biểu bao quát về các quan hệ Mỹ-Trung tại Trung tâm Woodrow Wilson, một trung tâm nghiên cứu–tư vấn phi đảng phái hôm qua, 24/10/2019, Phó Tổng thống Mike Pence tố cáo cách hành xử ‘ngày càng hung hăng’ của Trung Quốc, gây mất ổn định nhiều hơn cho khu vực trong năm qua.

Phó Tổng thống Mike Pence phát biểu về TQ hôm 24/10/2019

Phó Tổng thống Mỹ nói 1 năm trước, ông có đề cập đến các chính sách của Trung Quốc ‘xâm hại các lợi ích và các giá trị của Mỹ’, trong đó có các hành động bành trướng quân sự, đàn áp tôn giáo, xây dựng một nhà nước kiểm soát nhất cử nhất động của dân, bên cạnh những chính sách không nhất quán của Trung Quốc, bất công cho các nước đối tác thương mại, trong đó có Mỹ.

Về vấn đề Biển Đông, Phó Tổng thống Mike Pence tố Bắc Kinh nói một đàng làm một nẻo vì sau khi tuyên bố tại Vườn Hồng Toà Bạch Ốc năm 2015, rằng "Bắc Kinh không có ý định quân sự hóa Biển Đông", Trung Quốc sau đó đã triển khai phi đạn tiên tiến chống hạm và đối không tới các căn cứ quân sự được xây dụng trên những hòn đảo nhân tạo trong Biển Đông.

Ông Pence nói : "Bắc Kinh đã gia tăng sử dụng những tàu mà họ nói là của ‘dân quân biển’ để thường xuyên dọa nạt các thủy thủ và ngư dân Philippines và Malaysia". Và ông chỉ trích Trung Quốc bắt nạt Việt Nam trong vụ tranh chấp chủ quyền Biển Đông.

Ông nói : "Cảnh sát biển Trung Quốc đã cố lấy thịt đè người để ngăn cản Việt Nam khoan dầu khí ngoài khơi trong vùng biển của chính Việt Nam".

Ông Derek Grossman, chuyên gia cao cấp thuộc Trung tâm Chính sách Châu Á-Thái Bình Dương, RAND Corporation, chia sẻ bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ trên trang Twitter của ông, và bình luận : "Việc Trung Quốc bắt nạt Việt Nam ở Biển Đông đã được Phó Tổng thống Mỹ nêu bật hôm nay. Không có một nước nào đứng lên để bảo vệ Việt Nam như vậy".

Trong bài phát biểu, ông Mike Pence cũng nhắc đến các bản tin nói rằng Bắc Kinh đã ký một thỏa thuận bí mật để thành lập một căn cứ hải quân tại Campuchia, và cũng đang ngắm nghé nhiều địa điểm trên Đại Tây Dương để lập căn cứ hải quân.

Ngoài ra, Phó Tổng thống Mỹ cũng đề cập tới các vấn đề nổi cộm khác liên quan tới Trung Quốc trong quan hệ Mỹ-Trung, như vấn đề Đài Loan và Hong Kong, và cuộc thương chiến vẫn kéo dài với Hoa Kỳ.

Ông Pence khẳng định Mỹ không tìm cách kiềm hãm sự phát triển của Trung Quốc, mà mưu tìm các quan hệ có tính xây dựng với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, như đã có với nhân dân Trung Quốc trong suốt nhiều thế hệ qua.

Ông nói người Mỹ tuyệt đối tin tưởng rằng Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể, và phải tận lực làm viêc để có thể "chia sẻ một tương lai hòa bình và thịnh vượng. Nhưng chỉ có đối thoại thành thực và thương thuyết có thiện chí mới có thể biến tương lai ấy thành hiện thực".

Chiếc tàu Hải Dương Địa Chất 8 từ mấy tháng nay vẫn ngang dọc trên bãi Tư Chính thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, hôm qua 24/10/2019 đã tạm rời đi, nhưng mối đe dọa xâm lấn Biển Đông vẫn luôn đè nặng.

Tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng (Photo courtesy of Thanh Nien) Thanh Niên

Vừa qua tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng, ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam khóa 11, nguyên phó ban Tuyên giáo Trung ương, đã có hai bài viết đầy tâm huyết về tình hình Biển Đông, gây tác động rộng rãi, đã được lan truyền nhanh chóng trên mạng. RFI hân hạnh được trao đổi với ông Vũ Ngọc Hoàng về vấn đề này.

RFI : Kính chào tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng, trước hết xin rất cảm ơn ông đã vui lòng dành thì giờ cho thính giả RFI hôm nay. Thưa ông, trong bài viết ông đã phản bác lý lẽ nếu kiện Trung Quốc sẽ tạo cớ cho Bắc Kinh gây chiến với Việt Nam…

Vũ Ngọc Hoàng : Trước đây trong bài viết đầu tiên tôi cũng đã nói về việc này. Quan điểm của tôi là phải kiện, nhưng cũng có những ý kiến khác. Người ta bảo mình và Trung Quốc đang "hữu nghị" với nhau, kiện là tạo cớ cho Trung Quốc lấn tới. Nhưng tôi phản bác, bây giờ họ chẳng cần hữu nghị gì cả, họ cứ đến lấn chiếm biển rồi xâm phạm liên tục như thế, còn mình cứ lệ thuộc vào "tình hữu nghị", không dám kiện người ta.

Mình càng nhân nhượng họ càng lấn tới ! Có thể có những lúc nhân nhượng với nhau việc này việc khác, nhưng không thể vi phạm nguyên tắc tôn trọng chủ quyền. Và việc nhân nhượng cũng phải dựa trên tình hữu nghị thực lòng, chứ không theo cái kiểu để cho một bên cứ lấn tới thì không được. Tôi không đồng ý với quan điểm đó và đã có nêu trong bài viết.

RFI : Thưa ông, có nghĩa đây là quyền tự vệ chính đáng của Việt Nam…

Vũ Ngọc Hoàng : Đúng thế, quyền tự vệ chính đáng, chứ đâu ai muốn kiện ai làm gì. Tự vệ thì phải dựa vào luật pháp quốc tế, vào dư luận của cộng đồng quốc tế, có người làm trọng tài một cách khách quan…Chứ chỉ còn giữa hai bên Việt Nam và Trung Quốc với nhau thì không xong.

Họ thì muốn song phương, không muốn đa phương. Nhưng thực tế đã chứng minh là song phương không giải quyết được, mà Trung Quốc thì cứ cưỡng ép. Thế nên phải quốc tế hóa, phải đa phương, chứ song phương không giải quyết được gì.

RFI : Nhưng nhiều người lo ngại về hệ quả của việc kiện trong khi Việt Nam đang lệ thuộc Trung Quốc về nhiều mặt ?

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi nghĩ thế này. Trong quá trình quan hệ, có những mối liên hệ ràng buộc lẫn nhau, có chuyện đó thật. Nhưng về cơ bản đến nay Việt Nam vẫn là một quốc gia độc lập có chủ quyền, chứ không phải là một thuộc quốc của Trung Quốc. Việt Nam có tự do độc lập của Việt Nam, nên có quyền kiện Trung Quốc chứ.

RFI : Thưa ông có ý kiến cho là Philippines đã kiện và đã thắng Trung Quốc, nhưng rốt cuộc Bắc Kinh đâu có chấp hành cho nên đi kiện làm gì, ông nghĩ thế nào ?

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi nghĩ điều quan trọng nhất của việc kiện là làm cho rõ chân lý, đúng sai thuộc về bên nào, để làm cơ sở cho những cuộc đấu tranh tiếp theo. Trung Quốc cố tình không chấp nhận kết quả xử kiện, đó là việc của họ. Nhưng dư luận thế giới tiến bộ, dư luận loài người sẽ đứng về bên ứng xử có văn hóa, chứ không về phía liều lĩnh, bất chấp, ngang tàng…Đừng nghĩ rằng tòa xử cho thắng, sau đó Trung Quốc chấp hành hết, không có ý kiến gì, chuyện đó không thể có. Chúng ta đã quá biết bản chất của Trung Quốc rồi !

Tôi nghĩ là kiện sớm thì tốt hơn, càng sớm càng tốt, nhưng bây giờ vẫn chưa muộn. Đừng nghĩ là đã trễ nên không đặt vấn đề kiện nữa

RFI : Ông có thấy là báo chí và chính quyền Việt Nam rất ít nói về tình hình bãi Tư Chính, người dân Việt Nam không được thông tin về chủ quyền đất nước ?

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi thấy gần đây báo chính thống đã bắt đầu nói, và thỉnh thoảng bộ Ngoại Giao lên tiếng. Theo quan điểm của tôi, đáng lý báo chí Việt Nam phải đưa tin nhiều hơn, đầy đủ và kịp thời, liên tục hơn. Vừa rồi thì báo chí Việt Nam cũng khá dè dặt. Cho đến bây giờ nhờ các kênh khác, thông tin trên mạng cộng với báo chính thống nên nhân dân Việt Nam cũng hiểu nhiều về tình hình đấy.

RFI : Nhưng trên mặt trận tuyên truyền hình như Trung Quốc đang chiếm ưu thế ?

Vũ Ngọc Hoàng : Đúng là Trung Quốc đẩy mạnh tuyên truyền, không phải mới gần đây mà nhiều năm nay họ đã nói về đường lưỡi bò, nói rằng Biển Đông là của họ… Bây giờ trên thực địa họ đưa tàu thăm dò đến, neo đậu ở đó. Trung Quốc tuyên truyền nhiều hơn Việt Nam.

Có người cho rằng điều quan trọng là lẽ phải thuộc về ta, nhưng tư duy đó không đúng. Cần phải nói cho mọi người hiểu, và cần phải nói nhiều hơn nữa cho rõ thông tin, để cộng đồng để người dân trong nước, kể cả nhân dân Trung Quốc và nhân dân thế giới biết. Nhân dân Trung Quốc nhiều người hiểu không đúng bởi vì lâu nay Bắc Kinh tuyên truyền một chiều. Thế nên tuyên truyền cho họ là điều rất cần. Tôi tiếc là các cơ quan chức năng, báo chí chưa làm thật tốt việc này.

RFI : Lúc trước trong vụ giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 Việt Nam lại tuyên truyền rất tốt, có các cơ quan báo chí quốc tế trong đó có báo chí Pháp đến tận nơi chứng kiến, còn lần này thì không thấy có động tĩnh gì.

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi không biết vì sao bây giờ lại không mời báo chí nước ngoài, tôi cũng không rõ lý do. Chứ còn quan điểm của tôi là ngửa bài hết cho báo chí biết càng rộng rãi càng tốt thái độ và hành vi của Trung Quốc. Không việc gì mà phải hạn chế thông tin. Và tôi nghĩ chắc cũng có lý do khách quan nào đó.

RFI : Giờ đây Trung Quốc có vẻ lại càng ngang ngược hơn trước. Vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam mà Bắc Kinh lại nói rằng thuộc chủ quyền của họ, và mới đây tại diễn đàn Hương Sơn còn tuyên bố là "lãnh thổ cố hữu" của Trung Quốc, "của tổ tiên để lại, không thể để mất một tấc"…

Vũ Ngọc Hoàng : Rất là ngạo mạn, ngang ngược, họ nói không biết ngượng ! Những người tự trọng không thể nói như thế được. Trước đây thì ít hơn, bây giờ ngay bãi Tư Chính họ cũng nói là của họ. Tất tần tật Biển Đông là của họ hết, và họ bảo Việt Nam là xâm phạm ! Vu cáo Việt Nam như thế mà họ nói một cách tự nhiên được. Tôi coi đó cũng là vấn đề văn hóa.

RFI : Thưa ông phải chăng như vậy họ đã quyết liệt hành động, vì họ cảm thấy Việt Nam có vẻ nhu nhược ?

Vũ Ngọc Hoàng : Họ quyết liệt, họ thô bạo, liều lĩnh và vô văn hóa. Họ nghĩ rằng như thế là thắng, nhưng tư duy của họ đã sai về chiến lược rồi ! Lịch sử nhân loại không thể được dẫn dắt bởi sự hung bạo. Tư duy họ sai, nhưng vì có sức mạnh nên họ cứ làm càn.

RFI : Trong tình trạng mạnh được yếu thua như thế này, Việt Nam có vẻ quá cô đơn trong việc bảo vệ chủ quyền của mình trên Biển Đông ?

Vũ Ngọc Hoàng : Cho nên tôi mới đề nghị là phải kiện, phải có liên minh và hợp tác với các nước, với những nước tôn trọng chủ quyền của Việt Nam. Cần phải kiện, phải đưa ra Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, cần phải làm cho cả thế giới biết chính nghĩa thuộc về đâu, kể cả liên minh để khai thác và bảo vệ vùng biển.

RFI : Dạ, nhưng người ta vẫn sợ nếu liên minh với một nước nào khác, đặc biệt là Mỹ chằng hạn, thì Trung Quốc có thể lấy cớ đó để tấn công Việt Nam…

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi nghĩ không phải cứ có liên minh thì họ tấn công. Và thật ra liên minh kinh tế có thể tiến hành bất kỳ lúc nào, còn liên minh chiến đấu thì chỉ khi nào có xung đột mới xảy ra. Việc xung đột thì đó là Trung Quốc chủ động mà ? Họ muốn dùng sức mạnh quân sự để chiếm biển, còn Việt Nam là tự vệ, chứ không phải do Việt Nam gây ra. Có điều rất vô lý là khi tự vệ chính đáng thì lại bảo là "do anh tạo cớ nên tôi phải tấn công anh". Tự vệ sao lại là tạo cớ ? Đó là một lý lẽ chẳng khoa học gì cả.

RFI : Trong đảng Cộng Sản Việt Nam liệu có còn tư tưởng Trung Quốc dù sao cũng là nước xã hội chủ nghĩa, trong khi Mỹ là kẻ thù cũ ?

Vũ Ngọc Hoàng : Tôi nghĩ rằng cách suy nghĩ đó bây giờ cơ bản hết rồi, nếu có thì cũng cá biệt, ít thôi, chứ mọi người đã hiểu rồi. Mỹ thì đã là đối tác lâu nay. Chiến tranh giữa Việt Nam với Mỹ xảy ra cách đây đã nửa thế kỷ rồi, và còn cũ hơn cuộc chiến tranh với Trung Quốc ở biên giới phía bắc. Cuộc chiến chống Trung Quốc xâm lược ở biên giới còn mới hơn, và sau đó còn kéo dài mười năm nữa.

Với Mỹ thì lâu nay đã gọi nhau là đối tác toàn diện rồi. Từ ngày thiết lập đối tác toàn diện đến nay thì chúng tôi thấy là Mỹ cũng đàng hoàng, và quan hệ ngày càng tốt lên - tới giờ này tôi có nhận xét như vậy.

RFI : Như vậy chính Trung Quốc bằng sự hung hăng của mình đã đẩy Việt Nam về phía khác ?

Vũ Ngọc Hoàng : Đúng rồi, chính Trung Quốc chứ không ai khác đã đẩy cho Việt Nam xa ra. Họ vừa đẩy Việt Nam ra vì muốn chiếm biển, nhưng họ cũng không muốn xa hẳn mà vẫn trong tầm tay của họ. Tuy nhiên anh không thể muốn đủ thứ như vậy được, rẩt vô lý.

RFI : Tóm lại theo ông hiện tại Việt Nam cần phải làm những gì ?

Vũ Ngọc Hoàng : Trong bài viết  tôi cũng đã nói. Thứ nhất, Việt Nam phải tiếp tục thông tin cho nhân dân trong nước, nhân dân Trung Quốc và thế giới hiểu rõ. Thứ hai là đưa ra Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thảo luận, rồi kiện lên các tòa án trọng tài quốc tế. Đó là những công việc phải làm trước mắt.

RFI : Bên cạnh đó Việt Nam còn phải dân chủ hóa nữa phải không ạ ?

Vũ Ngọc Hoàng : À, phải nói như thế này. Dân chủ hóa là vấn đề chiến lược rất quan trọng, tôi cho đó là một trong những vấn đề cốt lõi mà đất nước Việt Nam phải quan tâm.

Từ ngày thành lập nước năm 1945 đã nêu ra khẩu hiệu, hồi đó đã đặt tên nước với từ "dân chủ" rồi mà. "Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa", mục tiêu đã được đưa ra sớm như vậy. Từ đó đến nay trên thực tế cũng có những bước tiến đáng ghi nhận, chứ không phải là không có tiến bộ gì.

Nhưng vẫn chưa xong, còn phải tiếp tục dân chủ hóa. Và chỉ có dân chủ mới tập hợp được cả dân tộc này để bảo vệ Tổ quốc và phát triển quốc gia. Dân chủ quan trọng như vậy đó, vừa là bản chất của một chế độ tốt đẹp, vừa là sức mạnh của dân tộc để giữ nước được trường tồn, vừa để phát triển tiến lên.

Muốn xây dựng xã hội tốt đẹp cũng là do nhân dân xây, và xây cho nhân dân, cho nên dân chủ là vấn đề của hiện tại và của tương lai. Đừng nghĩ chỉ giải quyết mấy bữa, mấy năm là xong. Không, đó là một câu chuyện dài và phải phấn đấu liên tục, tích cực để đạt được mục tiêu dân chủ.

RFI : Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng, nguyên phó ban Tuyên giáo Trung ương, đã vui lòng dành thì giờ trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ.

Thụy My thực hiện

Nguồn : RFI, 26/10/2019

Tham khảo :

1. Vũ Ngọc Hoàng, Trao đổi tiếp về chuyện Biển Đông

2. Vũ Ngọc Hoàng, Trao đổi nhanh về chuyện Biển Đông

Biển Đông : Phó Tổng thống Mỹ tố cáo Trung Quốc dùng võ lực áp bức Việt Nam (RFI, 25/10/2019)

Trong bài phát biểu bao quát về quan hệ Mỹ-Trung ngày hôm qua, 24/10/2019 tại Trung Tâm Quốc Tế Woodrow Wilson ở Washington, phó tổng thống Mỹ Mike Pence một lần nữa đã lên tiếng chỉ trích gay gắt một loạt chính sách của Trung Quốc trong thời gian gần đây. Ông Mike Pence cũng đặc biệt lên án các hành vi bành trướng của Bắc Kinh tại Biển Đông, trong đó có việc dùng võ lực áp bức Việt Nam.

Phó tổng thống Mỹ Mike Pence. Reuters/Yuri Gripas

Ông Pence nhắc lại rằng cách nay một năm, bản thân ông đã từng nêu lên nhiều vấn đề liên quan đến Trung Quốc, từ thương mại, quân sự, cho đến các vấn đề Tân Cương, Đài Loan và Hồng Kông. Thế nhưng trên những vấn đề đó, Bắc Kinh lại trở nên "hung hăng và gây mất ổn định nhiều hơn".

Một trong những vấn đề, theo phó tổng thống Mỹ, là : "Hành động quân sự của Trung Quốc trong khu vực và cách xử sự với các nước láng giềng trong năm qua vẫn tiếp tục càng lúc càng mang tính khiêu khích".

Ngoài việc nhắc lại việc lãnh đạo Trung Quốc từng đứng tại Vườn Hồng (trong Nhà Trắng) vào năm 2015 và tuyên bố rằng Bắc Kinh "không có ý định quân sự hóa" Biển Đông, nhưng trong thực tế đã triển khai tên lửa tại một loạt căn cứ quân sự trên các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã bồi đắp, phó tổng thống Pence đã đưa ra hai lời tố cáo mới khi nhắc đến các hành vi của Trung Quốc đối với Việt Nam, Philippines và Malaysia :

"Bắc Kinh đã gia tăng sử dụng cái mà họ gọi là tàu "dân quân biển" để thường xuyên hăm dọa các thủy thủ, ngư dân Philippines và Malaysia. Lực lượng tuần duyên (tức Hải Cảnh) Trung Quốc còn tìm cách dùng võ lực để áp bức Việt Nam, không cho khoan tìm dầu hỏa và khí đốt thiên nhiên ở ngoài khơi vùng biển của chính Việt Nam".

Ông Mike Pence không quên nhắc lại rằng "Hồi đầu năm nay, có thông tin theo đó Bắc Kinh đã ký một thỏa thuận bí mật nhằm thiết lập một căn cứ quân sự ở Cam Bốt".

Chưa nước nào bảo vệ Việt Nam trước Trung Quốc bằng Mỹ

Ngay sau bài phát biểu của phó tổng thống Mỹ, nhiều chuyên gia về Biển Đông đã rất hoan nghênh lời lẽ cứng rắn của ông Pence.

Trên mạng Twitter, ông Derek J. Grossman, chuyên gia nghiên cứu thuộc trung tâm tham vấn Mỹ Rand Corporation đã ghi nhận rằng hành vi "Trung Quốc bắt nạt Việt Nam tại Biển Đông đã được phó tổng thống (Mỹ) nêu bật", và đối với ông, quả là "Không một nước nào đã đứng lên bảo vệ Việt Nam như vây".

Còn giáo sư Andrew Erickson thuộc Trường Hải Chiến Mỹ, tác giả nhiều công trình nghiên cứu về dân quân biển Trung Quốc, thì cho rằng phó tổng thống Mike Pence xứng đáng trong vai trò "quan chức cao cấp nhất của Mỹ công khai vạch trần vai trò lực lượng dân quân biển Trung Quốc".

Trọng Nghĩa

*****************

Quan chức hải quân Mỹ nêu cách đối phó với Trung Quốc (VOA, 24/10/2019)

Người đứng đầu lực lượng hải quân Mỹ nói rằng Hoa Kỳ cần phải học Trung Quốc, vận động toàn bộ chính phủ Mỹ vào cuộc để đối phó với Trung Quốc, theo South China Morning Post.

Ông Richard Spencer.

Ngoài ra, tờ báo ở Hong Kong còn dẫn lời ông Richard Spencer nói rằng cách tiếp cận đó cần phải dựa thêm vào các đồng minh của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.

"Chúng ta hiện có một đối thủ cạnh tranh không có sự phân biệt giữa quân sự và dân sự", ông Spencer nói tại Viện Brookings ở Washington, ám chỉ tới cách tiếp cận đồng nhất giữa lĩnh vực công và tư của Trung Quốc trong quá trình cạnh tranh với Mỹ.

"Đây là cách tiếp cận toàn bộ chính phủ", ông Spencer nói.

South China Morning Post dẫn lời ông Spencer nói rằng Lầu Năm Góc cần phải nỗ lực phối hợp với các cơ quan chính phủ khác như Bộ Thương Mại, Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp.

Ông cũng nói thêm rằng giới quân sự cần phải phối hợp song song với các đồng minh Mỹ ở khu vực Châu Á.

Viết trên Twitter hôm 23/10, ông Spencer nói rằng sự kiện ở Viện Brookings là "cơ hội tuyệt vời" để ông "chia sẻ một số mục tiêu chiến lược cho năm tới".

*************

Chuyên gia : Ấn Độ vẫn hợp tác với Việt Nam, bất chấp hành động gây hấn của Trung Quốc (VOA, 25/10/2019)

Các chuyên gia tin rằng Ấn Độ đặt nặng vấn đề hợp tác hàng hải với Việt Nam và sẽ không để cho bất cứ nước nào cản trở họ. Phát biểu bên lề Hội thảo quốc tế "Quan hệ giữa Ấn Độ với các nước láng giềng trong bối cảnh mới" tổ chức tại Hà nội hôm thứ Ba 22/10, bà Geeta Kochhhar thuộc Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc và Đông Nam Á của Đại học Jawaharlal Nehru, nói Ấn Độ sẽ không xét lại kế hoạch hợp tác khai thác dầu khí với Việt Nam, và sẽ không để Bắc Kinh cản trở mối quan hệ hợp tác Ấn-Việt.

Tư liệu : Thủ Tướng Ấn Độ Narendra Modi, trái, và Thủ Tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, duyệt hàng quân danh dự tại Hà Nội, ngày 3/9/2016. (AP Photo/Hau Dinh)

VNExpress dẫn lời bà Kochhhar trích dẫn Thủ Tướng Ấn độ Narendra Modi, khẳng định New Dehli sẽ "không chấp nhận bất cứ hành động khống chế hoặc kiểm soát của bất cứ thế lực nào trong khu vực".

Bà Kochhar nói không nên biến những sự cạnh tranh trong việc khai thác dầu khí thành bất cứ cuộc đối đầu nào, và thật ‘không công bằng’ khi Trung Quốc chống đối sự hợp tác giữa Ấn Độ và Việt Nam, trong khi chính nước này hợp tác với Việt Nam và các nước khác, như Nepal.

Giải thích chính sách nhất quán của Ấn Độ, hợp tác với Việt Nam, Phó Giáo sư Tiến sĩ om Prakash Dahiya thuộc Trường Zakir Husain, Đại học Dehli, nhận định vì vị thế chiến lược của mình trên Biển Đông, "Việt Nam đóng một vai trò quyết định trong chính sách hướng Đông của Ấn Độ".

New Dehli đã hợp tác với Việt Nam để khai thác dầu khí trong Biển Đông từ năm 1988 tới nay. Sự hợp tác này không chỉ mang kích thước kinh tế, mà còn phục vụ các lợi ích an ninh và quân sự, theo Giáo sư Tien-sze Fang, Phó Giám Đốc Trung tâm Ấn Độ học thuộc Đại học Quốc gia Thanh Hoa của Đài Loan.

Bản đồ Biển Đông - Ảnh minh họa

Biển Đông có tầm quan trọng và vị thế địa chiến lược trọng yếu không chỉ đối với các quốc gia và vùng lãnh thổ bao quanh, mà còn đối với thế giới. Giáo sư Tien nói điều thiết yếu là Ấn Độ phải cổ vũ cho quyền tự do hàng hải trong khu vực, là nơi có những tuyến hàng hải huyết mạch thiết yếu cho giao thương toàn cầu.

Trong quá khứ truyền thông nhà nước Trung Quốc thường xuyên phản đối việc Tập đoàn dầu khí quốc gia của Ấn Độ (ONGC) khai thác dầu khí ngoài khơi bờ biển Việt Nam, ngay cả khi khu vực đó nằm trong lãnh hải của Việt Nam.

Theo báo Điện tử của Đảng Cộng sản Việt Nam, buổi hội thảo do Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (VIISAS) tổ chức có sự tham dự của các nhà khoa học đến từ các trung tâm nghiên cứu lớn của Việt Nam và Ấn Độ, và các chuyên gia từ một số nước Nam Á và Đông Nam Á, Trung Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Úc...

Một trong những chủ đề của hội thảo là những cơ hội và thách thức đối với Việt Nam khi Ấn Độ điều chỉnh chính sách với các nước láng giềng.

Trong một cuộc phỏng vấn qua email, một chuyên gia về Đông Nam Á và Biển Đông, ông Josh Kurlantzick, nói với VOA rằng Ấn Độ là một thế lực đang lên trong khu vực, nhận thức rõ vai trò của mình là một lực có thể đối trọng với sức mạnh quân sự ngày càng khó kiềm hãm của Trung Quốc, tự cho là có trách nhiệm duy trì ổn định và hòa bình.

Ông nói Ấn Độ là "đối tác tự nhiên và hợp lý" của Việt Nam, trong bối cảnh các lợi ích an ninh của hai nước đang hội tụ về một điểm.

Một bài báo đăng trên tờ Tribune India hôm 21/10 nói Trung Quốc đặt ra một thách thức chiến lược lâu dài, không những cho Ấn Độ mà còn cho toàn khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Tác giả bài báo, cựu Giám Đốc của Trung tâm nghiên cứu Chiến sự trên Bộ của Ấn Độ (CLAWS), nói bất chấp mối quan hệ tương đối ổn định giữa hai nước, Bắc Kinh vẫn tỏ ra khó chịu với New Dehli vì những lý do dễ hiểu. Trung Quốc tự coi là một nước lớn, và trong chiến lược nước lớn của mình, muốn thâu tóm quyền kiểm soát Biển Đông, và bành trướng ảnh hưởng trong khu vực. Trong khi đó, Ấn Độ cũng tự coi mình là một cường quốc ngang hàng, không thua kém Trung Quốc, và trong tư cách đó, tìm cách xây dựng một mạng lưới các đối tác có khả năng đoàn kết để đẩy lùi tham vọng của Trung Quốc.

******************

Tàu Hải quân Ấn Độ sắp đến thăm Đà Nẵng (RFA, 24/10/2019)

Tàu Hải quân Ấn Độ, INS SAHYADRI sắp thăm cảng Tiên Sa, Đà Nẵng từ ngày 29/10 tới ngày 1/11 tới, trong khuôn khổ việc triển khai hoạt động liên tục của Hải quân Ấn Độ tới khu vực Đông Nam Á. Truyền thông trong nước loan tin này hôm 24/10.

Hình minh họa. Tàu INS Sahyadri của Hải quân Ấn Độ đậu ở Sydney, Australia hôm 4/10/2013 - AFP

Theo truyền thông trông nước, chuyến thăm sẽ bao gồm hoạt động trao đổi chuyên môn giữa hải quân hai nước, chào xã giao và tiếp xúc với các lãnh đạo đại diện chính phủ Việt Nam, tham quan cho tuyền viên Ấn Độ và giao lưu thể thao. Hai bên đồng thời cũng sẽ tổ chức luyện tập chung.

Ân Độ là một trong các đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam từ năm 2016.

Các đoàn quân sự cấp cao hai nước đã có những chuyến thăm hữu nghị trong các năm qua. Tham mưu trưởng của cả ba quân chủng Ấn Độ đã tới thăm Việt Nam. Tư lệnh Hải quân Việt Nam và quân chủng Phòng không - Không quân Việt Nam cũng đã tới thăm Ấn Độ vào năm 2018.

Việt Nam mới đây đã đặt mua 12 tàu tuần tra cao tốc từ Ấn Độ để bổ sung cho lực lượng Biên phòng của Việt Nam. Theo báo giới Ấn Độ, toàn bộ kinh phí dự án đóng tàu nằm trong khuôn khổ gói tín dụng chính phủ Ấn Độ dành cho Việt Nam.

Trước đó, vào năm 2016, nhân chuyến thăm Việt Nam, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã công bố khoản tín dụng 500 triệu đô la cho Việt Nam để tăng cường hợp tác quốc phòng giữa hai nước.

Ấn Độ cũng là nước có hợp tác khai thác dầu khí với Việt Nam ở Biển Đông. Trong thời gian tàu hải cảnh Trung Quốc vào quấy nhiễu các hoạt động khai thác dầu khí của liên doanh giữa Việt Nam, Nga và Ấn Độ vừa qua, Việt Nam liên tục báo cáo cho phía Ấn Độ về tình hình căng thẳng ở Bãi Tư Chính. Ấn Độ cũng khẳng định các hoạt động khai thác dầu khí của công ty ONGC vẫn diễn ra bình thường.

Biển Đông : Tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 về tới Ma Cao (RFI, 26/10/2018)

Theo dữ liệu trên mạng theo dõi hành trình tàu biển Marine Traffic, lúc 16 giờ ngày 25/10/2019, tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang Dizhi) đã được định vị ngoài khơi Ma Cao.

Hoạt động của tàu Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang Dizhi) tại bãi Tư Chính của Việt Nam từ ngày 26 đến 30/08/2019. Ryan Martinson/Twitter

Trong thông cáo cùng ngày, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam, Lê Thị Thu Hằng xác nhận tàu Trung Quốc đã ra khỏi vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam. Giới chuyên gia cảnh báo : tàu Trung Quốc sẽ quay lại vùng biển của Việt Nam.

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 25/10/2019 nêu rõ : "Liên quan đến hoạt động của nhóm tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 của Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng. Mọi hoạt động trong vùng biển Việt Nam được xác định theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), không được sự cho phép của Chính phủ Việt Nam đều là hành động xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt nam. Việt Nam yêu cầu các bên liên quan tôn trọng chủ quyền, các quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam và không tái diễn sự vi phạm".

Trước đó, ngày 24/10/2019 cũng mạng theo dõi hành trình tàu biển Marine Traffic đưa tin nhóm tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 cùng hai tàu hộ tống đã rời khỏi khu vực hoạt động, trong vùng đặc quyền kinh tế EEZ và thềm lục địa của Việt Nam. Nhóm tàu này di chuyển về Trung Quốc.

Tại Bắc Kinh, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oanh khẳng định nhóm tàu nói trên đã "hoàn thành nhiệm vụ khảo sát khoa học được tiến hành từ tháng 07/2019 tại một vùng biển đặt dưới quyền tài phán của Trung Quốc". Báo Hồng Kông South China Morning Post lưu ý, đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc một lần nữa đã nhắc lại luận điểm cố hữu của Bắc Kinh nhưng tránh đi sâu thêm vào chi tiết trên hồ sơ nhậy cảm này.

Chuyên gia Ian Storey thuộc học viện ISEAS - Yusof Ishak tại Singapore đánh giá việc tàu Trung Quốc rút khỏi vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam nói trên chỉ mang tính "tạm thời". Một chuyên gia Trung Quốc về Đông Nam Á tại đại học Kim An, Quảng Châu, đánh giá việc Hải Dương Địa Chất 8 rời khỏi vùng biển của Việt Nam do "công việc đã hoàn tất" và cử chỉ này nhằm giảm thiểu căng thẳng Mỹ-Trung, chứ không phải là nhờ tác động từ những lời kêu gọi liên tiếp từ phía Việt Nam.

Thanh Hà

*****************

Bộ Ngoại giao Việt Nam thông báo xác nhận tàu Hải (RFA, 25/10/2019)

Truyền thông trong nước cho biết trong thông cáo phát đi, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nêu rõ "Liên quan đến hoạt động của nhóm tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng. Mọi hoạt động trong vùng biển Việt Nam được xác định theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), không được sự cho phép của Chính phủ Việt Nam đều là hành động xâm phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt nam. Việt Nam yêu cầu các bên liên quan tôn trọng chủ quyền, các quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam và không tái diễn sự vi phạm".

Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam - Courtesy of VOV

Trước đó, ngày 24/10 trong bản tin của Reuters phát đi từ Hà Nội nêu rõ tàu Hải Dương 8 rút khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam với sự hộ tống của ít nhất hai tàu khác.

Nhóm tàu khảo sát của Trung Quốc đã liên tục vi phạm EEZ và thềm lục địa Việt Nam từ tháng 7 đến nay, gây căng thẳng giữa Hà Nội và Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao Việt Nam ít nhất 4 lần lên tiếng yêu cầu Trung Quốc rút tàu khảo sát và những tàu hộ tống đi vì đã vi phạm chủ quyền Việt Nam.

Ngược lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng vào ngày 18/9 cho rằng "Trung Quốc có quyền chủ quyền và tài phán đối với vùng nước ở bãi Tư Chính trong khu vực quần đảo Trường Sa". Mặc dù trước đó, ngày 12/9 người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng khẳng định tại một cuộc họp báo rằng Việt Nam kiên quyết phản đối việc nhóm tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc tiếp tục hành động vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên vùng biển của mình được xác định phù hợp với các quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.

Khu vực mà Trung Quốc gọi là 'bãi Vạn An' thực chất là bãi ngầm, là một phần của đáy biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được xác định phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982", bà Hằng nói. "Đây hoàn toàn không phải là khu vực tranh chấp hay có chồng lấn vì Trung Quốc không có bất kỳ cơ sở pháp lý quốc tế nào để đưa ra yêu sách đối với khu vực này. Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 và thực tiễn xét xử thời gian qua đã khẳng định rõ điều này".

**************

Trung Quốc rút tàu Hải Dương 8 ngay sau khi giàn khoan Việt Nam kết thúc thăm dò (VOA, 24/10/2019)

Trung Quốc hôm 24/10 rút tàu thăm dò Hải Dương 8 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam ngay sau khi có thông tin giàn khoan Hakuryu 5 hoàn thành nhiệm vụ thăm dò gần khu vực Bãi Tư Chính của Việt Nam.

Giàn khoan thăm dò nước sâu Hakuryu 5 ngoài khơi bờ biển Vũng Tàu của Việt Nam trong bức ảnh chụp ngày 29/4/2018. Trung Quốc rút tàu Hải Dươ ng 8 ra khỏi vùng biển Việt Nam một ngày sau khi giàn khoan này kết thúc hoạt động từ tháng 5.

Theo dữ liệu hàng hải của Marine Traffic được Reuters trích dẫn hôm 24/10, tàu Hải Dương 8 đang rời khỏi vùng biển của Việt Nam hướng về phía Trung Quốc với sự hộ tống của hai tàu khác.

Trước đó một ngày, hôm 23/10, các nguồn tin không chính thức cho biết giàn khoan Hakuryu 5 của Nhật mà tập đoàn Rosneft của Nga thuê thăm dò dầu khí ở Lô 06.1 ngoài khơi thềm lục địa Việt Nam đã hoàn thành các hoạt động và bắt đầu rời khỏi vị trí.

Trung Quốc đưa tàu Hải Dương 8 vào thăm dò quanh khu vực hoạt động của giàn khoan Hakuryu 5 từ đầu tháng 7 và gây nên căng thẳng nghiêm trọng trong mối quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh.

Đầu tuần này, Bộ trưởng quốc phòng Ngô Xuân Lịch đã nêu vấn đề Biển Đông tại Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh trong khi Tổng bí thư-Nguyễn Phú Trọng vào tuần trước tuyên bố trong một buổi tiếp xúc cử tri ở Hà Nội rằng Việt Nam sẽ "không nhân nhượng" trong việc bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, theo truyền thông trong nước.

Ngay sau khi ông Trọng lên tiếng một ngày, người phát ngôn Cảnh Sảng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã kêu gọi Hà Nội đối thoại với Bắc Kinh để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.

Trong vòng hơn 3 tháng qua, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần tố cáo tàu Trung Quốc "xâm phạm" vùng biển của Việt Nam trong khi Bắc Kinh luôn khăng khăng rằng tàu Hải Dương 8 luôn hoạt động trong vùng biển hợp pháp của họ.

Cho đến tối ngày 24/10, Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa lên tiếng về hành động rút tàu thăm dò của Trung Quốc.

Công chúng và nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế trong những tháng qua đã kêu gọi chính phủ Hà Nội có hành động pháp lý chống lại Bắc Kinh vì hành động "xâm phạm chủ quyền lãnh thổ Việt Nam" như Bộ Ngoại giao đã nhiều lần cáo buộc đối với tàu Hải Dương 8 của Trung Quốc.

Một cuộc biểu tình của một nhóm nhỏ người dân Hà Nội bên ngoài Đại sứ quán Trung Quốc hồi tháng 8 đã bị công an giải tán.

Không có dấu hiệu nào cho thấy Hà Nội sẽ kiện Bắc Kinh ra tòa quốc tế như các chuyên gia Mỹ từng khuyên, nhưng hồi tháng 9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nói rằng các hành vi cản trở hoạt động dầu khí của Việt Nam trên vùng biển của mình là sự vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982.

Hồi tháng 7, chuyên gia nghiên cứu về hải quân Trung Quốc của Trường Hải chiến Hoa Kỳ, Ryan Martinson, nói với VOA rằng Trung Quốc "quyết tâm ngăn chặn Việt Nam khai thác tài nguyên dưới đáy biển" sau khi Hà Nội "cho phép công ty dầu khí Nga Rosneft thuê giàn khoan dầu của Nhật Hakuryu 5 để khoan thăm dò vùng biển phía Tây của Bãi Tư Chính".

Dàn khoan Hakuryu 5 ban đầu được dự kiến hoạt động đến ngày 15/9, theo truyền thông trong nước. Tuy nhiên, theo trang Nguyentandung.org, giàn khoan này đã bắt kết thúc việc thăm dò và đã rời đi hôm 22/10.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp của Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế IISS cũng nói với Reuters rằng Trung Quốc chỉ rút tàu Hải Dương 8 ngay sau khi dàn khoan Hakuryu hoàn thành thăm dò ở Lô 06.1.

Theo nhận định của nhà nghiên cứu này, "Trung Quốc quyết gây áp lực lên Việt Nam để ngừng khai thác và sản xuất dầu khí chung với các đối tác nước ngoài trong khu vực này".

Tháng trước cũng đã có thông tin cho rằng tập đoàn dầu khí Mỹ ExxonMobil sẽ rời Việt Nam vì sức ép của Trung Quốc. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Việt Nam sau đó đã phủ nhận thông tin này và cho biết Mỏ Cá Voi Xanh vẫn tiếp tục hoạt động.

Trước đó từ tháng 7/2017 đến tháng 3/2018, Hà Nội được cho là đã phải dừng hai dự án khai thác dầu khí với đối tác Repsol của Tây Ban Nha vì sức ép của Bắc Kinh.

Theo Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhiều khả năng "Trung Quốc sẽ đưa một giàn khoan dầu vào khu vực mà tàu Hải Dương 8 đã tiến hành các cuộc thăm dò trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam" trong những tháng qua.

Cách đây 5 năm, Trung Quốc đã đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, làm căng thẳng tăng cao trong mối quan hệ giữa hai nước và làm dấy lên các cuộc biểu tình ở trong và ngoài Việt Nam.

*****************

Tàu Trung Quốc rời vùng biển Việt Nam sau đợt thăm dò bị phản đối (RFA, 24/10/2019)

Tàu Hải Dương 8 của Trung Quốc vào ngày 24 tháng 10 đã rời khỏi vùng biển Việt Nam sau hơn ba tháng tiến hành thăm dò tại đó. Reuters loan tin dẫn dữ liệu hàng hải về việc tàu khảo sát đại dương Hải Dương 8 rút khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thểm lục địa Việt Nam.

Hình minh họa. Đường đi của tàu Hải Dương 8 ở vùng biển của Việt Nam - Photo : RFA

Bản tin của Reuters phát đi từ Hà Nội nêu rõ tàu Hải Dương 8 rút đi với sự hộ tống của ít nhất hai tàu khác.

Hoạt động khảo sát của tàu Hải Dương 8 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam từ hồi đầu tháng 7 gây nên căng thẳng giữa Hà Nội và Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao Việt Nam ít nhất 4 lần lên tiếng yêu cầu Trung Quốc rút tàu khảo sát và những tàu hộ tống đi vì vi phạm chủ quyền Việt Nam. Ngược lại Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại cho tàu của họ đang hoạt động trong vùng biển của Hoa Lục.

Sau khi nhóm tàu Trung Quốc rút đi vào ngày 24 tháng 10, Reuters có gửi điện thư cho Bộ Ngoại giao Việt Nam hỏi về bình luận của Hà Nội đối với sự kiện đó ; tuy nhiên Reuters cho biết chưa nhận được hồi đáp.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Hoa Xuân Oánh, hôm 24/10 lên tiếng tại cuộc họp báo thường nhật tại Bắc Kinh rằng hoạt động khảo sát của tàu Hải Dương 8 nay đã hoàm tất.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng xác nhận lại công tác khảo sát của tàu Hải Dương 8 bắt đầu từ đầu tháng 7.

Vào ngày 23 tháng 10, Thông tấn xã Việt Nam, dẫn kêu gọi của Phó chủ tịch Ủy Ban Quân Ủy Trung ương Trung Quốc đưa ra trong tuần này với Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Ngô Xuân Lịch, về việc đối thoại giữa hai phía nhằm giải quyết tình hình phức tạp trong khu vực cũng như toàn cầu.

Cũng theo Thông tấn xã Việt Nam, bộ trưởng quốc phòng Ngô Xuân Lịch, cho rằng nổ lực chung của các quốc gia có thể giúp vượt qua những thách thức an ninh chung.

****************

Việt Nam ‘cắt’ ‘đường lưỡi bò’ trong ứng dụng ôtô nhập từ Trung Quốc (VOA, 24/10/2019)

Việt Nam đã ra lệnh cho một doanh nghiệp trong nước nhập ôtô Trung Quốc phải loại bỏ "đường lưỡi bò" trong máy định vị (Navigation) vì đã vi phạm chủ quyền quốc gia, theo trang South China Morning Post.

Bản đồ Biển Đông với đường "Lưỡi bò" do Trung Quốc vẽ nên.

Báo Thanh Niên dẫn lời ông Nguyễn Tô An, Trưởng phòng Chất lượng xe cơ giới, thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam ngày 22/10, nói rằng một số mẫu xe Trung Quốc do Công ty Kylin-GX668, có trụ sở tại Hải Phòng, nhập khẩu nguyên chiếc về bán tại Việt Nam có sử dụng ứng dụng dẫn đường trên máy định vị có bản đồ "đường lưỡi bò" vi phạm chủ quyền Việt Nam.

Truyền thông Việt Nam cho biết Cục Đăng kiểm đã yêu cầu doanh nghiệp này "phải rà soát, cập nhật lại phần mềm bản đồ phù hợp với các mẫu xe đang bán tại thị trường Việt Nam, cũng như làm việc lại với đối tác về bản đồ trên máy định vị trước khi nhập về bán".

Trang Thanh Niên dẫn lời đại diện của Công ty Kylin-GX668 cho biết đã gỡ bỏ ứng dụng Navigation trên tất cả ôtô Trung Quốc do công ty này phân phối.

Công ty này cũng cho rằng ứng dụng dẫn đường này không thể sử dụng tại Việt Nam do khác hệ thống định vị vệ tinh và không có dữ liệu.

Trước đó, hôm 14/10, Việt Nam đã rút bộ phim hoạt hình "Abominable" với tựa đề tiếng Việt "Everest : Người Tuyết bé nhỏ", sản phẩm hợp tác giữa DreamWorks Animation của Mỹ và Pearl Studio, một công ty của Trung Quốc, vì bộ phim này có hình ảnh bản đồ đường đứt khúc chín đoạn, hay còn gọi là "đường lưỡi bò".

**************

Biển Đông : Tàu khảo sát Trung Quốc rời vùng biển Việt Nam (RFI, 24/10/2019)

Theo dữ liệu trên mạng theo dõi hành trình tàu biển Marine Traffic, vào sáng hôm nay 24/10/2019, tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 đã tăng tốc rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên Biển Đông và hướng về phía Trung Quốc, dưới sự hộ tống của ít nhất hai tàu Trung Quốc khác.

Tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 đã tăng tốc rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên Biển Đông và hướng về phía Trung Quốc

Tàu khảo sát Trung Quốc đã xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ cuối tháng 06/2019, thoạt đầu hoạt động ở vùng thềm lục địa Việt Nam gần Bãi Tư Chính, rồi sau đó đi ngược lên khảo sát một dải biển dọc theo bờ biển miền Nam Trung Bộ, ngang tầm Phan Thiết ở phía dưới và Bình Định ở phía trên, và càng ngày càng áp sát bờ biển Việt Nam, có lúc chỉ cách bờ biển Việt Nam khoảng 150 km, tức là rất sâu bên trong vùng 200 hải lý của Việt Nam.

Chính quyền Hà Nội đã nhiều lần lên tiếng tố cáo Trung Quốc vi phạm chủ quyền của Việt Nam và yêu cầu Bắc Kinh rút tàu Hải Dương Địa Chất 8 ra khỏi vùng biển Việt Nam nhưng vô hiệu.

Hãng tin Anh Reuters đã gởi câu hỏi đến Bộ Ngoại giao Việt Nam để tìm hiểu thêm về vụ tàu khảo sát Trung Quốc rút đi, nhưng đến trưa nay chưa có hồi đáp.

Giới quan sát ghi nhận hai sự kiện gần như là đồng thời: Tàu khảo sát Trung Quốc đã rút khỏi vùng biển Việt Nam, một hôm sau khi một số thông tin trên mạng internet, chưa được kiểm chứng, xác định rằng giàn khoan dầu Hakuryu-5 của Việt Nam đã hoàn tất công việc tại lô 06.1, gần Bãi Tư Chính và đang trên đường đi về phía bờ biển Việt Nam.

Theo Reuters, chuyên gia Hà Hoàng Hợp, thuộc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế IISS đã cho rằng Trung Quốc chỉ rút tàu khảo sát đi ngay sau khi giàn khoan Hakuryu-5 của Việt Nam hoàn thành công việc khoan dò tại lô 06.1 được giao cho công ty Nga Rosneft khai thác.

Song song với việc cho tàu khảo sát vào hoạt động trong vùng biển Việt Nam, từ cuối tháng Sáu cho đến nay, tàu hải cảnh Trung Quốc đã liên tục sách nhiễu và tìm cách cản trở hoạt động của giàn khoan Việt Nam tại Bãi Tư Chính.

Theo chuyên gia Hà Hoàng Hợp, người đồng thời là chuyên gia khách mời của viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS -Yusof Ishak ở Singapore : "Trung Quốc không muốn bất kỳ công ty ngoài ASEAN nào khoan dầu ở Biển Đông (và) quyết tâm gây sức ép để Việt Nam chấm dứt hoạt động thăm dò và khai thác dầu chung với các đối tác nước ngoài trong khu vực".

Chủ tịch nước kiêm tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng vào tuần trước đã kêu gọi các bên tranh chấp ở Biển Đông tự kềm chế, nhưng khẳng định rằng Việt Nam "không bao giờ thỏa hiệp" về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

Trái lại, Trung Quốc vẫn lên giọng cứng rắn. Hôm thứ Hai 21/10/2019, bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa đã công khai nhắc lại rằng Biển Đông là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc và Bắc Kinh sẽ không để mất dù chỉ là một tấc đất.

Theo Reuters, chuyên gia Hà Hoàng Hợp đã lo ngại rằng "rất có khả năng là Trung Quốc sẽ cho một giàn khoan dầu đến khu vực mà tàu Hải Dương Địa Chất 8 của họ đã điều tra địa chấn, trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam".

Trọng Nghĩa