Nga thừa nhận thất trận và gửi quân tăng viện đến miền đông Ukraine

Thu Hằng, RFI, 10/09/2022

Quân Nga cho biết hàng phòng thủ đã bị chọc thủng một phần ở chiến tuyến đông nam Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine và buộc phải gửi quân tăng viện. Ngày 09/09/2022, một quan chức ly khai thừa nhận quân đội Ukraine tiến "rất rõ và nhanh" và đã chiếm lại nhiều vùng đất do Nga chiếm đóng ở vùng biên giới.

Binh sĩ Ukraine trên một chiếc xe bọc thép gần vùng Bakhmout, ngày 07/09/2022. © AMMAR AWAD/Reuters

Truyền thông Nga đăng nhiều đoạn video cho thấy quân đội Nga triển khai quân về hướng Kharkiv, rất nhiều xe bọc thép, lựu pháo, xe tải chạy trên những con đường không được nêu địa danh.

Còn tại làng Grakove, gần Kharkiv, được quân Ukraine chiếm lại cách đây hai ngày, phóng viên của AFP chứng kiến cảnh hoang tàn đổ nát cho thấy mức độ bạo lực của các cuộc tấn công. Cảnh sát khai quật hai thi thể, có thể là nạn nhân tội ác chiến tranh Nga. Một người đàn ông 61 tuổi, một trong số những cư dân hiếm hoi còn ở lại Grakove, kể lại với AFP là "tình hình rất đáng sợ, bom nổ khắp nơi".

Ngày 10/09, Ukraine cho biết đã chiếm thêm được thành phố Kupians, ở miền đông. Đây là một địa điểm chiến lược, bị rơi vào tay quân Nga từ nhiều tháng qua. Còn ở mặt trận miền nam, quân đội Ukraine đã tiến sâu thêm vài chục kilomet vào các vùng bị quân Nga chiếm đóng. Kể từ đầu cuộc phản công, Ukraine đã chiếm lại được hơn 30 địa phương, theo thông báo tối 09/09 của tổng thống Volodymyr Zelensky.

Trả lời RFI ngày 09/09, tướng Jérôme Pellistrandi, thuộc Tạp chí Quốc Phòng Pháp, phân tích đà phản công của Ukraine :

"Chủ yếu đó là nhờ các loại vũ khí của pháo binh với hệ thống pháo phản lực HIMARS nổi tiếng của Mỹ cho phép nhắm đến những mục tiêu cách xa đến 80 km và pháo tự hành Caesar mà Pháp cung cấp.

Ngoài ra còn phải kể đến cả một kênh tình báo với những máy bay không người lái giúp thu thập thông tin vô cùng chính xác và hiệu quả. Có thể thấy là những công cụ này cho phép Ukraine nắm lại ưu thế trên thực địa và buộc quân Nga phải chuyển sang thế thủ. Quân Ukraine đánh vào những địa điểm được gọi là "cấp thứ 2", có nghĩa là hậu phương của Nga, nơi đặt những kho hậu cần nhiên liệu, đạn dược và các sở chỉ huy.

Chúng ta thấy là các cuộc phản công của Ukraine đã được chuẩn bị rất kỹ với việc sử dụng các loại vũ khí cho phép bắn sâu vào khu vực do quân Nga kiểm soát và, nhờ vào khả năng ngắm chính xác mục tiêu và tình báo hiệu quả, còn cho phép vô hiệu hóa quân Nga. Đó là điều đang diễn ra. Có vẻ như quân Ukraine đang chiếm lại nhiều vùng đất từ tay đối thủ Nga".

Ukraine cần ít nhất 350 tỉ đô la để tái thiết đất nước vì Nga gây chiến

Cuộc chiến do Nga phát động gây thiệt hại khổng lổ cho Ukraine. Theo thẩm định được chính phủ Ukraine, Ủy Ban Châu Âu và Ngân Hàng Thế Giới nêu trong thông cáo chung ngày 09/09, chính quyền Kiev cần "ít nhất 350 tỉ đô la nếu cuộc chiến chấm dứt hôm nay (09/09)" để tái thiết đất nước và hỗ trợ nền kinh tế. 350 tỉ đô la tương đương với 1,5 lần GDP của Ukraine trong năm 2021. Gần 1/3 số tiền này phải được tháo khoán để đáp ứng những nhu cầu khẩn cấp nhất trong ba năm tới.

Cũng trong ngày 09/09, Liên Hiệp Châu Âu đã thông qua đợt viện trợ thứ hai, 5 tỉ euro, thông qua hình thức cho vay, trong khuôn khổ gói viện trợ trị giá 9 tỉ euro cho Ukraine trong năm 2022. Gói viện trợ này được chủ tịch Ủy Ban Châu Âu thông báo trong tháng Năm này.

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 10/09/2022

***********************

Ukraine giành lại Izyum trên đường phản công còn Nga nói 'rút quân để phòng thủ Donetsk'

BBC, 10/09/2022

Quân đội Ukraine đã tiến vào thành phố quan trọng Izyum sau khi giành lại thị trấn Kupiansk ở miền đông, còn quân Nga xác nhận họ rút đi để "củng cố mặt trận ở Donetsk".

Lính Ukraine - Ảnh minh họa

Trước đó, quân đội Ukraine đã tiến vào thị trấn Kupiansk, phất cờ ở nhiều công sở.

Balaklyia cũng đã do Ukraine kiểm soát.

Nghi binh thành công ?

Các trang mạng xã hội bình luận nhiều về khả năng nghi binh của phía Ukraine. Họ tuyên bố đánh Kherson nhưng thực ra là tiến quân đẩy Nga ra khỏi các vùng gần Kharkiv.

Theo BBC News và BBC tiếng Ukraine cập nhật tin tức lúc 18g30 Anh, thì nếu giữ được các đô thị này, Ukraine sẽ đạt thắng lợi mang tính cổ vũ to lớn trong cuộc phản công chống Nga xâm lược.

Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky nói trên truyền hình tối thứ Bảy 10/09 rằng quân đội nước ông đã "giải phóng 2000 km2 lãnh thổ" bị Nga chiếm những tháng qua.

Kupiansk là một trung tâm tiếp tế quan trọng cho các lực lượng Nga ở miền đông Ukraine và đã thất thủ một tuần sau cuộc xâm lược hồi tháng Hai.

Nay, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận họ "rút quân khỏi Izyum để tăng cường cho mặt trận Donetsk".

Trước đó, các quan chức quốc phòng Anh cho biết Ukraine đã tiến sâu 50 km (31 dặm) vào lãnh thổ do Nga nắm giữ trước đó.

Bộ Quốc phòng Anh cho biết : "Các lực lượng Nga có thể đã bị bất ngờ".

Trước đó Ukraine đã phát động cuộc phản công ở phía đông vào đầu tuần này, mặc dù quốc tế lại đang tập trung quan tâm vào một cuộc tiến công dự kiến ​​gần thành phố Kherson, miền nam nước này.

Các nhà phân tích tin rằng Nga đã chuyển hướng một số binh sĩ dày dạn kinh nghiệm nhất đến bảo vệ thành phố Kherson.

Quân nhân Ukraine nhìn chiếc xe có chữ Z của Nga bỏ lại, gần Kharkiv

Ở phía đông, giới quan sát cho rằng Ukraine tìm cách chiếm Kupiansk và từ từ bao vây hàng nghìn quân Nga gần thành phố Izyum gần đó.

Phát biểu từ Kyiv trong bài phát biểu hàng đêm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói các lực lượng của ông đang "trả lại lá cờ Ukraine và sự bảo vệ cho tất cả người dân của chúng tôi".

Phát biểu tại Brussels hôm thứ Sáu, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken nói cuộc tấn công đã "đạt được tiến bộ thực sự".

Ông Blinken nói : "Ukraine đang tiến hành một cách rất cân nhắc với một kế hoạch mạnh mẽ và được hỗ trợ một cách nghiêm túc bởi các nguồn lực mà chúng ta đang cung cấp".

Bộ trưởng Ngoại giao Đức Annalena Baerbock đã đến Kyiv hôm thứ Bảy trong một chuyến thăm bất ngờ, theo bà là để thể hiện cam kết của Berlin đối với quốc phòng Ukraine.

Bà Baerbock nói : "Tôi đã đến Kyiv hôm nay để chứng tỏ rằng họ có thể tiếp tục dựa vào chúng tôi".

Và hôm thứ Sáu, ông Zelensky đã trao Huân chương Công lao, danh hiệu cao quý nhất của Ukraine, cho Haluk Bayraktar - người đứng đầu công ty sản xuất máy bay không người lái Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ. 

Máy bay không người lái chiến đấu TB2 của công ty, có thể mang 4 tên lửa, đã trở thành biểu tượng của sự kháng cự của Ukraine.

Ông Bayraktar đã từ chối cung cấp vũ khí cho Nga và nói với CNN vào tháng 8 rằng "chúng tôi ủng hộ Ukraine, ủng hộ chủ quyền của nước này, cuộc kháng chiến giành độc lập của nước này".

Nguồn : BBC, 10/09/2022

Đột phá thần tốc ở Kharkov, ưu thế chiến trường nghiêng về Ukraine

The Economist và Courrier International đều quan tâm đến đà tiến công thần tốc của quân chính phủ Kiev miền đông. Hôm nay quân đội Ukraine đã chiếm được thành phố Kupyansk thuộc tỉnh Kharkov, và chỉ vài giờ sau thành phố Izyum cũng được giải phóng. Đây có thể là bước ngoặt giúp ưu thế nghiêng về phía Kiev trong cuộc chiến.

111111111111111111111

Lực lượng Ukraine đã tái chiếm hai thành phố quan trọng ở Kharkov ngày 10/09/2022. Ảnh minh họa : Một trung tâm kinh doanh giải trí ở Kharkov bị hỏa tiễn Nga làm hư hại nặng ngày 09/09/2022. Reuters - Stringer

Loa phường Hà Nội lên báo Anh

Liên quan đến Việt Nam, loa phường ở Hà Nội kỳ này "được" lên báo The Economist qua bài viết "Các loa phóng thanh ở thủ đô Việt Nam lại vang lên những câu tuyên truyền". Tuần báo Anh nhận xét, đường phố Hà Nội vốn đã không hề yên tĩnh với những dòng xe gắn máy, xe hơi trên những đường phố hẹp, tiếng còi, tiếng động cơ inh ỏi xen lẫn với tiếng máy khoan, tiếng rao hàng, tiếng kêu của gia súc. Nay chính quyền thành phố lại còn muốn bổ sung thêm tiếng "loa phường" (dùng nguyên văn tiếng Việt), một hệ thống phóng thanh trong thời kỳ chiến tranh nhằm phổ biến các thông cáo của Nhà nước và để tuyên truyền. "Loa phường" báo động máy bay Mỹ và cập nhật những tin tức lạc quan trên chiến trường.

Khi chiến tranh kết thúc, những chiếc loa này lại được dùng cho những việc khác như tố cáo những người chưa đóng thuế, kêu gọi làm vệ sinh khu phố... Những tiếng loa gào liên miên khiến có người tức giận bèn cắt dây hay đổ nước vào loa. Loa phường chấm dứt hoạt động từ 2017, một số được dùng lại trong đại dịch để nhắc nhở đeo khẩu trang, giữ khoảng cách. Nhưng giờ đây Hà Nội muốn kích hoạt lại hệ thống này trên toàn thành phố từ nay đến năm 2025. Một thống kê cho biết 70% cư dân muốn tống khứ hẳn loa phường, nhưng cho đến nay chính quyền Hà Nội vẫn giữ nguyên ý định vì đó là chủ trương của đảng bộ thành phố.

Bước ngoặt mới : Ukraine tái chiếm Izyum và Kupyansk, quân Nga tháo chạy

Về chiến sự ở Ukraine, trang web The Economist nhanh chóng cập nhật những bước tiến của quân chính phủ Kiev ở miền đông. Courrier International lạc quan đặt câu hỏi "Sau Kherson và Kharkiv, quân Ukraine liệu sẽ tấn công đến Mélitopol ?" Hôm nay 10/09, quân đội Ukraine đã chiếm được thành phố Kupyansk, và vài giờ sau các nguồn tin của các bên đều công nhận thành phố Izyum cũng đã được giải phóng. Kupyansk vốn là trung tâm hậu cần rất quan trọng cho Nga. Igor Girkin, một cựu chỉ huy Nga cảnh báo khả năng "thất bại mang tính chiến lược, Ukraine bao vây và tiêu diệt nhiều đơn vị của chúng ta". Bộ Quốc phòng Nga mô tả - một cách thiếu thuyết phục - đó là do muốn tập trung lực lượng về phía nam Donetsk.

Một sự trùng hợp là cuộc phản công lần này cũng do tướng Oleksandr Syrsky - người đã tổ chức phòng thủ Kiev - lãnh đạo. Chừng như ông nhận ra một điểm yếu của Nga gần thành phố Balakliya và nhanh chóng cho vây hãm, nhờ đó quân Ukraine tiến sâu hơn về hướng đông, cắt quân Nga làm đôi ở hai bên bờ sông Oskil, trong khi cả ba chiếc cầu đều nằm trong tầm pháo của Ukraine. Một chiến binh Ukraine cho biết các toán quân Nga sau khi lãnh những đợt pháo dữ dội đã tháo chạy ngay cả trước khi quân Ukraine tiến tới. Một nguồn tin địa phương nói rằng một số lính Nga đã thay đồ dân sự, chạy trốn bằng xe đạp hay xe hơi đánh cắp được.

Cuộc tấn công bất ngờ vào Kharkov là thay đổi quan trọng nhất, giúp lợi thế nghiêng về Ukraine kể từ cuối tháng Ba, sau khi quân Nga rút khỏi Kiev. Theo tổng thống Volodymyr Zelensky, tổng cộng kể từ đầu tháng Chín đã giải phóng được 2.000 cây số vuông lãnh thổ. Thắng lợi này không phải từ chiến dịch phản công được loan báo từ lâu tại Kherson ở miền nam, đã bắt đầu từ ngày 29/08, mà chủ yếu nhờ đợt đột kích vào đông nam Kharkov. Lá cờ hai màu xanh vàng của Ukraine nay phấp phới trên nhiều thành phố và làng mạc đã sạch bóng quân Nga. Nhiều video ghi ở Kharkov cho thấy dân địa phương đổ ra hoan nghênh đoàn xe và các chiến sĩ Ukraine.

Đặc nhiệm, Wagner và blogger Nga tức giận trước thất bại

Thường xuyên có mặt ở tuyến đầu, trên Telegram lính đánh thuê Wagner và một số thành viên lực lượng đặc biệt Nga, bực tức đả kích bộ chỉ huy là vô trách nhiệm - một điều khó tưởng tượng đối với quân chính quy. Những nguồn tin không chính thống này lại có những thông tin đầy đủ hơn cả bộ tham mưu Nga về thực tế chiến trường Ukraine. Theo Courrier International, lần đầu tiên những người bình luận trên kênh Telegram dù là cựu chiến binh, blogger thân Nga hay thân Ukraine đều đưa những tin tức như nhau.

Tất cả đều nhận thấy quân Nga đang thất điên bát đảo. Nhiều đơn vị chính quy Nga và quân ly khai Donbass cũng như Vệ binh Quốc gia đang bị bao vây vì quân Ukraine tiến quá nhanh. "Họ cố chống chọi, nhưng tình hình là trầm trọng, thậm chí tuyệt vọng". Trang Off News de Sofia cho rằng "Với cú đòn này, quân đội Ukraine đã dạy một bài học thực sự cho bộ chỉ huy của chúng ta về cách tiến hành phản công". Một kênh của lính đánh thuê Wagner cho biết chấp nhận làm người báo tin xấu vì "Trong một hệ thống mà cấp trên không thích những tin tức không vui, cấp dưới không dám nói ngược lại, thì cần phải làm điều gì đó".

Một kênh khác tên Reverse Side of the Medal, tự cho là trực tiếp từ Wagner tóm tắt sự kiện ở Kharkov : "Tất cả đều bỏ chạy, trừ các chiến binh Wagner". Kênh này tố cáo "Những ông tướng chỉ lo đánh bóng các ngôi sao của mình, trong khi người của chúng tôi chết trận và bị mất những vùng đất đã chiếm được". Kênh Grey Zone đăng nhiều hình ảnh và video xác nhận Ukraine đã chiếm được nhiều địa điểm trong vùng (Verbovka, Yakovenka, Volokhov Yar, Bayrak, Novaya Gusarovka…), trong khi những người có trách nhiệm của Kiev vẫn trung thành với chủ trương giữ im lặng. Grey Zone cũng thường xuyên phản bác các báo cáo chính thức của bộ tham mưu Nga : "Đến khi nào các vị ở trên cao mới chịu hiểu tất cả không phải đều màu hồng như tuyên truyền ?"

Cựu tổng thống Pháp : Putin hung hăng, Châu Âu phải thay đổi

Về quan hệ giữa Nga với Liên Hiệp Châu Âu (EU), trả lời phỏng vấn của L'Express nhân dịp ra mắt cuốn sách mới, cựu tổng thống Pháp François Hollande cho rằng Châu Âu đã bị Vladimir Putin ru ngủ. Ông Hollande nhận thấy cứ mỗi lần Hoa Kỳ hay Châu Âu tặng cho một cơ hội thì Putin liền nhảy vào, như ở Syria năm 2013 hay Ukraine từ 2014.

Hồi tháng Hai, ít có nhà lãnh đạo nào hình dung ra Putin có thể xâm lăng Ukraine, và nay phương Tây phải lo thích ứng trước những hành động hiếu chiến của ông ta nhằm phá hoại các nền dân chủ và mở rộng ảnh hưởng của Moskva. Theo cựu tổng thống Pháp, 2012 là năm mà thế giới bắt đầu hỗn loạn, khi Vladimir Putin quay lại điện Kremlin và Tập Cận Bình lên nắm quyền tại Trung Quốc, khối liên kết giữa hai bên ngày càng mạnh dần.

Phương Tây có nên lập ra một khối khác ? Tất cả còn tùy Hoa Kỳ có muốn tiếp tục hiện diện ở châu lục, và bản thân Châu Âu có sẵn sàng tự vệ hay không. François Hollande cho rằng không thể tiếp tục tình trạng hiện nay cả về chính trị, năng lượng, kinh tế lẫn quân sự. Năm 2015, cựu tổng thống Pháp từng bị chính giới chỉ trích dữ dội khi hủy hợp đồng bán hai chiến hạm Mistral cho Moskva sau khi Nga chiếm Crimée. Nay thử tưởng tượng nếu giờ đây hai tàu chở trực thăng hiện đại này gây tổn thất nhân mạng lớn cho Ukraine trong cuộc xung đột hiện nay !

Nga dùng khí đốt ép EU thôi hỗ trợ Ukraine

Le Point tìm cách lý giải "Tại sao Putin tung ra cuộc chiến khí đốt ?". Với những nỗ lực giành thêm đất đai không kết quả, hy vọng chiến thắng của Nga khó thể thành sự thực, ít nhất là trong ngắn hạn. Trong bối cảnh đó, Putin cho rằng lãnh vực chính trị là hứa hẹn nhất, qua việc tìm cách chia rẽ Châu Âu bằng công cụ khí đốt. Những nước nào thỏa hiệp sẽ được ông chủ điện Kremlin ưu tiên mở vòi khí. Chẳng hạn điều gì sẽ diễn ra ở Đức nếu chính phủ nước này, kém vững vàng và hay do dự, đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt kéo dài ? Không chỉ ảnh hưởng đến việc sưởi ấm của các gia đình mà đa số kỹ nghệ Đức sẽ bị thiệt hại. Putin hy vọng các nước Châu Âu sẽ thúc giục Zelensky điều chỉnh mục tiêu chiến đấu, hay ngồi vào bàn thương lượng. Mùa thu và mùa đông năm nay sẽ là thời điểm qua trọng không chỉ cho Ukraine mà cả cho tương lai Châu Âu.

Đức giàu nhất Châu Âu nhưng quân đội vẫn thiếu phương tiện

Cũng liên quan đến nước Đức, L'Express cho rằng Bundeswehr (tức quân đội Đức) là một lực lượng cần phải được gấp rút cải tổ. Tại doanh trại Klotzberg ở Rheinland-Platz, 90 quân nhân phải dùng chung 2 nhà vệ sinh, còn tại Husum một số tòa nhà không có nước nóng lẫn nước uống được. Ủy viên Eva Högl hồi tháng Ba đã tiết lộ tình trạng thiếu thốn như trên của Bundeswehr. Chưa đến 30 % số chiến hạm sẵn sàng hoạt động, chỉ 150/350 xe bọc thép Puma có thể tham chiến, 6/10 trực thăng và phi cơ không cất cánh được. Và nếu chiến tranh xảy ra, chỉ vài ngày là hết đạn trong kho.

Ngày 24/02, khi những chiếc xe tăng Nga vượt qua biên giới Ukraine, nước Đức sững sờ nhận ra đã quá thiếu cảnh giác trước Vladimir Putin, và nền kinh tế hùng mạnh nhất Châu Âu không có khả năng bảo vệ lãnh thổ. Cú sốc quá lớn đối với dân Đức, trong đó không ít người thân Nga. Giờ đây 2/3 người Đức muốn tăng chi tiêu quốc phòng (trước đó chỉ là 19 %). André Uzulis, tổng biên tập tạp chí Loyal xác nhận : "Họ sợ hãi, và nay lại quan tâm đến địa chính trị, quân sự sau nhiều thập niên thờ ơ". Olaf Scholz đã hiểu điều đó. Chỉ ba ngày sau khi Putin khởi động cuộc chiến, thủ tướng Đức có quyết định lịch sử : lập một quỹ đặc biệt 100 tỉ euro cho 5 năm để có được "quân đội quy ước lớn nhất Châu Âu".

Tuy nhiên bộ máy cồng kềnh hiện nay là trở ngại không nhỏ. Cơ quan phụ trách cung ứng cho quân đội đặt tại Koblenz tập trung mọi đơn đặt hàng, từ vớ cho binh lính đến chiến hạm, có đến 10.000 công chức. Dù quyết định mua súng trường từ 2017, Bundeswehr vẫn chưa nhận được. Tương tự với nón sắt cho lính nhảy dù hay giày đi tuyết cho bộ binh miền núi. Về nhân lực, từ cuối tháng Tám quân đội đã thực hiện những video kêu gọi nhập ngũ để cố gắng tuyển thêm 21.500 sĩ quan và hạ sĩ quan. Trước mắt, Đức loan báo mua 60 trực thăng Chinook và 35 chiếc F-35 của Mỹ.

Chuộng vũ lực, Putin có thể đưa nước Nga vào ngõ cụt

Do một số tuần báo kỳ trước chưa đưa kịp sự kiện ông Mikhail Gorbachev qua đời, tuần này tiếp tục có những bài viết về vị tổng thống cuối cùng của Liên bang Xô viết. Xã luận của Le Point nói về "Sự thật của Gorbachev". Chính ông chứ không phải Ronald Reagan đã chấm dứt chiến tranh lạnh và chạy đua vũ trang. Cũng chính Gorbachev đã chấp nhận rút lui trước Boris Yeltsin, và cho phép các nước cộng hòa trong liên bang được độc lập. Ông đã thay đổi cuộc sống của nhiều triệu người, mang lại cho họ tư do. Hiếm có một giải Nobel Hòa bình nào lại xứng đáng như giải thưởng đã trao cho Mikhail Gorbachev năm 1990. Điểm được cho là yếu kém của ông thực chất lại là tính cách nhân văn đáng ca ngợi : không để xảy ra biển máu.

Nhà sử học Anne de Tinguy nhận xét "Gorbachev là phản nghĩa của Putin". Bà Tinguy nhấn mạnh, di sản của Mikhail Gorbachev vô cùng lớn lao. Năm 1989, tất cả các nước Châu Âu trong khối xã hội chủ nghĩa được ra khỏi vòng kềm tỏa của Liên Xô một cách êm ả chính nhờ ông không muốn dùng vũ lực và tháng 7/1990, NATO tuyên bố Liên bang Xô viết không còn là địch thủ. Vladimir Putin giờ đây làm ngược lại, luôn coi phương Tây là kẻ thù. Ông ta phạm cùng những sai lầm như các nhà lãnh đạo xô-viết trước đây, khi dành ưu tiên hàng đầu cho sức mạnh quân sự, mà không mấy quan tâm đến đa dạng hóa nền kinh tế, phát triển cơ sở hạ tầng, thúc đẩy sáng tạo.

Nga vốn là một Nhà nước độc tài, tham nhũng, mafia. Cùng với chiến tranh và cấm vận, hố ngăn cách về công nghệ với phương Tây sẽ càng sâu thêm, chưa kể dân số giảm sút. Putin dẫn dắt đất nước mình vào ngõ cụt. Khi Le Point đặt câu hỏi, liệu chế độ Putin có thể sụp đổ như Liên Xô hay không, chuyên gia này lưu ý, không ai dự báo được có một ngày Liên bang Xô viết chấm dứt tồn tại, và một cách nhanh chóng như vậy, Nga không thể là một ngoại lệ của lịch sử.

Elizabeth II, nữ hoàng của cả một thế kỷ

Nữ hoàng Anh băng hà là chủ đề tràn ngập trên trang web các tuần báo, có tờ đã kịp cho ra phụ trang riêng như Le Point. Số cuối tuần của Le Monde đăng ảnh nữ hoàng thời trẻ trên nền đen với dòng tựa "Elizabeth đệ nhị, nữ hoàng của một thế kỷ". Tờ báo nhận thấy một số nhân vật đóng vai trò biểu tượng không chỉ của một đất nước, một dân tộc mà cả một giai đoạn lịch sử. Elizabeth II gắn liền với ký ức từ thời hậu Đệ nhị Thế chiến khi bà lên ngôi đến những năm Covid, từ thời phi thực dân hóa đến các thập kỷ Thatcher, Brexit, với cơn sốt Beatles và bi kịch Diana. Trong 70 năm trị vì, nữ hoàng đã tiếp xúc tất cả những tên tuổi lớn trên thế giới, từ De Gaulle đến Kennedy, từ Giáo hoàng John Paul II đến Nehru, Mandela.

Cần nhớ rằng khi bà trở thành nữ hoàng ngày 06/02/1952 ở tuổi 25, tổng thống Mỹ là Harry Truman và ở Pháp là Vincent Auriol. Bước lên ngai vàng vào thời xe lửa còn chạy bằng hơi nước, điện thoại quay tay và hôn nhân là suốt đời, nữ hoàng phải làm quen với phi cơ siêu thanh, Twitter và chứng kiến ba người con ly dị. Vô số bài báo, sách và phim tài liệu được dành cho vị nữ hoàng không bao giờ trả lời phỏng vấn, chỉ đọc có 4 bài diễn văn trong suốt 70 năm, không ai biết được bà nghĩ gì. Elizabeth II phục vụ đất nước cho đến hơi thở cuối cùng : bà tiếp tân thủ tướng Liz Truss theo đúng thủ tục hai ngày trước khi qua đời.

Nữ hoàng Anh băng hà là sự kiện được khắp nơi trên thế giới coi là dấu hiệu kết thúc một thời đại, đặc biệt tại 15 đất nước mà bà là nguyên thủ, vào lúc Anh quốc đang đối mặt với khủng hoảng kinh tế xã hội. Nước Anh mất đi một quyền lực mềm mạnh mẽ, là sợi dây đoàn kết. Tân vương Charles III, ít được cảm tình hơn, từng muốn gây ảnh hưởng với những chủ đề như đô thị hóa, môi trường, liệu pháp thay thế, nhưng không được dư luận hưởng ứng. Ông hứa sẽ thay đổi. Tuy nhiên ở tuổi 73, nhiệm vụ của "vị vua chờ đợi" nay thành "vua chuyển tiếp" chắc chắn sẽ khó khăn. Charles lên ngôi vào lúc sự thống nhất của vương quốc đang bị đe dọa, từ Scotland cho đến Bắc Ireland, không ít người Anh muốn chấm dứt sự trị vì của hoàng gia (27%, tỉ lệ này lên đến 40% nơi lớp trẻ 18-24 tuổi), và chiếc bóng biểu tượng của người mẹ không dễ mờ nhòa.

Thụy My

Kiev thông báo chiếm lại một thành phố miền đông

Thanh Phương, RFI, 9/09/2022

Hôm 08/09/2022, tổng thống Ukraine thông báo quân đội nước này đã chọc thủng các tuyến phòng thủ của quân Nga và nhất là đã chiếm lại một thành phố ở miền đông.

   Lính Ukraine tại một vị trí gần chiến tuyến trong vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 24/08/2022. Reuters – Vyacheslav Madiyevskyy

Theo hãng tin AFP, trong bài phát biểu thường nhật trên Internet, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định là quân đội Ukraine đã chiếm lại thành phố Balaklia, vùng Kharkiv, miền đông Ukraine. Ông cho chiếu một đoạn video cho thấy binh lính Ukraine đang có mặt tại thành phố 27 ngàn dân, bị quân Nga chiếm từ đầu tháng 3. 

Tại vùng Kharkiv, lực lượng Ukraine tuyên bố đã chọc thủng được các tuyến phòng thủ của Nga vào sâu 50 km. Còn ở miền nam, một sĩ quan cấp cao của bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine thông báo lực lượng của Kiev đã chọc thủng được các tuyến phòng thủ của quân Nga vào sâu đến hàng chục km và đã "giải phóng nhiều địa phương".

Sau cuộc họp với các đồng minh của Ukraine tại căn cứ Mỹ Ramstein, Đức, hôm qua, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mark Milley đã khen ngợi đà phản công của quân Ukraine. Cuộc họp ở căn cứ Ramstein là nhằm phối hợp viện trợ quân sự cho Kiev. Tuy nhiên, tướng Milley đã một lần nữa từ chối cấp cho quân đội Ukraine loại tên lửa chiến thuật ATACMS, có tầm bắn lên tới 300 km. 

Hôm qua, sau khi hội đàm với tổng thống Volodymyr Zelensky và ngoại trưởng Dmytro Kouleba, ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã hứa là Washington sẽ yểm trợ Kiev "cho đến khi nào chấm dứt cuộc xâm lược của Nga và Ukraine giành lại toàn bộ chủ quyền". Ông Blinken đến đây để thảo luận về khoản viện trợ mới 2,8 tỷ đô la dành cho Ukraine và 18 nước trong khu vực, trong đó có 675 triệu viện trợ vũ khí, đạn dược cho Kiev. 

Thanh Phương

********************

Kiev xác nhận đã phản công tại Crimea

Thanh Hà, RFI, 08/09/2022

Ngày 07/09/2022, tổng tư lệnh quân đội Ukraine Valery Zaloujny lần đầu tiên xác nhận vào tháng trước, Kiev đã mở đợt oanh kích vào các căn cứ quân sự của Nga tại Crimea, vùng lãnh thổ đã bị Moskva sáp nhập từ 2014. Cùng lúc Kiev ghi được một số thắng lợi cả tại các khu vực đông nam và đông bắc Ukraine.

Ảnh chụp từ trên không : Căn cứ không quân Saki bị cháy sau cuộc tấn công, Novofedorivka, Crimea, ngày 10/08/2022. via Reuters – Maxar Technologies

"Ukraine đã thành công trong các đợt oanh kích nhắm vào các căn cứ quân sự của kẻ thù, đặc biệt là vào sân bay Saki". Tổng tư lệnh quân đội Ukraine trong bài viết được hãng thông tấn chính thức Ukrinform đăng tải xác nhận chiến dịch này đã diễn ra vào tháng 8 vừa qua và ông đe dọa Kiev sẽ "tiếp tục" hành động theo hướng này vào năm tới. Tướng Zaloujny khẳng định quyết tâm "dịch chuyển mặt trận đến Crimea" và tiết lộ thêm một số chi tiết về các đợt oanh kích của quân đội Ukraine hồi tháng trước, như vụ phi trường quân sự tại Saki tại Crimea đầu tháng 8/2022 bị trúng hỏa tiễn làm 1 người chết và nhiều người bị thương, đồng thời đã đã phá hủy một số kho đạn của quân đội Nga.

Phát biểu tối qua (07/09/2022) tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận quân đội Ukraine đã giành lại được một số địa điểm trong vùng Kharkiv, đông bắc Ukraine. Ông không đi sâu vào chi tiết, nhưng theo giới quan sát, chiến dịch phản công của quân đội Ukraine đang "tăng tốc", đặc biệt là tại khu vực miền nam, chung quanh Kherson. 

Thông tín viên RFI từ Kiev Stéphane Siohan ghi nhận những bước tiến rõ rệt của quân đội Ukraine :

Thứ Tư, chính quyền Kiev xác nhận quân đội Ukraine đã tấn công các địa điểm ở Balakleia và Volokhiv Yar, gần thành phố Izioum, nằm giữa Kharkiv và Donbass (bắc và đông Ukraine). Tối qua, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định quân đội đã gặt hái được một số thắng lợi tại Kharkiv, nhưng ông tránh nêu đích danh những địa điểm có giao tranh. Mặc dù bộ tham mưu ra lệnh giữ bí mật thông tin, một số quân nhân Ukraine tham gia chiến dịch phản công đôi khi đã quá hào hứng, không thể kềm chế, nên đã đăng tải hình ảnh, video trên các mạng xã hội, để lộ chiến thuật của quân đội Ukraine.

Quân đội Ukraine đang tiến hành một chiến dịch chớp nhoáng, tăng cường mặt trận ở phía thành phố Koupiansk và bao vây quân Nga tại một địa điểm chiến lược là thành phố Izium. Từ nhiều tuần qua, Kremlin đã đưa quân đang đóng ở khu vực đông bắc Ukraine xuống miền nam để tăng viện cho Kherson. Ukraine tận dụng cơ hội này để phản công, chiếm lại lợi thế trong vùng đông bắc. Theo thuật ngữ quân sự, chiến tranh vẫn còn trong vùng mây mù, nhưng dường như quân đội Ukraine đang lấy lại tinh thần. 

Thêm 650 triệu đô la viện trợ vũ khí của Hoa Kỳ cho Ukraine

Vào lúc Ukraine thông báo giành lại được một số địa điểm từ tay quân đội Nga, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin hôm nay 08/09/2022 họp với các nước đồng minh tại căn cứ không quân Ramstein, Đức, để bàn về kế hoạch tăng cường viện trợ quân sự cho Kiev. Trên nguyên tắc, tại cuộc họp nhằm phối hợp các hoạt động hỗ trợ Ukraine đối phó với quân Nga, Hoa Kỳ sẽ thông báo chuyển giao cho Kiev thêm thiết bị quân sự với tổng trị giá lên tới 675 triệu đô la.

Thanh Hà

********************

Kiev xác nhận phản công ở mặt trận miền đông và đông bắc Ukraine

Thu Hằng, RFI, 07/09/2022

Từ cuối tháng 08/2022, quân đội Ukraine đã tổ chức phản công trên quy mô lớn để chiếm lại thành phố Kherson ở miền nam, do Nga kiểm soát từ tháng Ba. Tối 06/09, một cố vấn của tổng thống Zelensky thông báo Ukraine cũng đang phản công ở miền đông và đông bắc nước này, "song song" với chiến dịch ở miền nam.

Quân đội Ukraine rời khỏi Bakhmut, một vùng chiến sự ở miền đông Ukraine, ngày 05/09/2022. Reuters – Ammar Awad

Trên mạng Telegram, ông Oleksiy Arestovych cho biết "ở vùng Kharkiv, có nhiều thay đổi nhanh chóng buộc quân đội Nga phải rút về phía đông. Nơi duy nhất mà các toán quân Nga đến là Bakhmut. Nhưng không thành công". Còn theo bản tin sáng 07/09 của quân đội Ukraine, bộ binh đã tấn công 7 điểm chỉ huy Nga, 13 "khu vực tập trung lực lượng Nga" nhưng không nêu chi tiết và đã đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga ở nhiều thành phố trong vùng Donetsk, kể cả thành phố chiến lược Bakhmut.

Cụ thể, theo thông tin trên mạng Telegram của Danil Bezsonov, một quan chức cấp cao của nước Cộng Hòa tự xưng Donetsk, "lực lượng vũ trang Ukraine, sau thời gian dài chuẩn bị pháo binh, đã tấn công thành phố Balakliya", ở vùng Kharkiv. "Hiện tại, Balakliya bị bao vây và nằm trong tầm pháo của Ukraine. Mọi cách tiếp cận đều bị cản vì đạn pháo". Vẫn theo quan chức ly khai này, nếu Balakliya bị thất thủ, quân Nga ở Izyum sẽ bị hở sườn tây bắc.

Hãng tin Reuters chưa kiểm chứng được những thông tin trên. Còn tổng thống Volodymyr Zelensky tỏ ra thận trọng, không nhắc nhiều đến các chiến dịch đang diễn ra ở vùng Kharkiv trong buổi tổng kết tình hình tối 06/09. Tuy nhiên, ông thông báo quân Ukraine đã bắn hạ 5 tên lửa hành trình của Nga trong ngày 06/09, chủ yếu ở mặt trận miền nam.

Thành phố Energoda ở miền nam, nơi có nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, lại bị oanh kích tối 06/09, chỉ vài giờ sau khi cơ quan năng lượng nguyên tử quốc Tế AIEA công bố báo cáo và kêu gọi lập "vùng an toàn" quanh nhà máy hiện quân Nga kiểm soát. Ukraine và Nga lại tiếp tục cáo buộc nhau tiến hành oanh kích.

Thu Hằng

Tướng McCaffrey tiên đoán trong vòng ba tháng quân Ukraine sẽ "đóng rọ" (bag) một số lớn quân Nga trong vòng đai của sông Dnieper.

Quân đội Ukraine đã chuyển lực lượng xuống phía Nam từ giữa tháng Tám, mở đầu một giai đoạn mới trong chiến cuộc với mục tiêu giải phóng tỉnh Kherson. Hình minh họa.

Quân đội Ukraine đã chuyển lực lượng xuống phía Nam từ giữa tháng Tám, mở đầu một giai đoạn mới trong chiến cuộc với mục tiêu giải phóng tỉnh Kherson. Họ sử dụng những đại pháo và hỏa tiễn tầm xa, lực lượng đặc biệt, và các toán dân quân đánh du kích đằng sau phòng tuyến quân địch.

Ngày 7/9, quân Ukraine lại mở cuộc tấn công mới từ thành phố Kharkiv ở biên giới phía Bắc tiến về hướng Đông để chặn đường tiếp tế của quân Nga cho mặt trận phía Nam, theo tin của các bloggers Nga theo dõi chiến cuộc. Cuộc tiến quân này cũng đe dọa quân Nga ở thành phố Izyum, một cứ điểm then chốt trong hệ thống chuyển quân và tiếp vận.

Ở phía Nam, cuối tuần qua quân Ukraine đã vượt qua sông Inhulets. Nhiều video cho thấy quốc kỳ Ukraine đã được treo lên tại nhiều thị xã chỉ cách thành phố Kherson 60 km hoặc 100 km.

Hai hướng tấn công, về phía Đông và ở phía Nam, cho thấy Ukraine đang làm chủ chiến trường.

Quân Ukraine tấn công khi nào và ở địa điểm nào họ thấy chắc thắng, nếu cần thì rút nhanh, trong khi quân Nga chỉ lo phòng ngự. Ukraine đã phá hủy những cây cầu chính khiến quân Nga phải dùng cầu phao, tiếp tế khó khăn. Nhiều binh sĩ tử trận, vũ khí, chiến cụ bị tiêu hủy, tinh thần quân Nga xuống thấp.

Quân đội Ukraine dùng những hỏa tiễn "tinh khôn" do Mỹ, Anh, Đức và Thụy Điển viện trợ nhắm vào các kho vũ khí và các căn cứ ở sau lưng quân địch hơn 50 cây số. Hệ thống vệ tinh nhân tạo của Anh, Mỹ và của cả các công ty tư nhân cung cấp tọa độ chính xác, chỉ sai chừng 5, 10 mét. Những máy bay không người lái, giá rẻ 3.000 mỹ kim, có thể bay thấp, quan sát và gửi tọa độ cho pháo binh và hỏa tiễn, đánh trúng mục tiêu trong vòng 20 giây đồng hồ, theo báoWall Street Journal.

Nhiều thanh niên Ukraine thông thạo tin học đã dùng "mỹ nhân kế" để dụ cho quân Nga tiết lộ vị trí của họ. Nikita Knysh, 30 tuổi, một chuyên gia tin học, nói với nhật báoThe Financial Times rằng ngay khi quân Nga tấn công, anh và một số 30 người bạn sống ở nhiều nơi, đã nghĩ cách sử dụng tài xâm nhập máy vi tính (hacking) của địch để giúp nước, lập ra một nhóm tên là Hackyourmom.

Nhóm này bịa ra những "địa chỉ ma" trên mạng lưới xã hội, kể cả Telegram, dùng hình ảnh các phụ nữ hấp dẫn, tìm gây quan hệ với các binh sĩ Nga. Sau nhiều lần trao đổi, các "cô gái ảo" này bảo lính Nga gửi hình ảnh cho các cô coi. "Họ là những anh lính đang khát tình", Knysh nói vớiFinancial Times, họ đã gửi ngay những bức hình chứng tỏ họ đang ở ngoài mặt trận". Tháng trước, các "hackers" căn cứ vào các bức hình như vậy đã tìm ra "địa chỉ" mấy người lính Nga này, ở một một căn cứ gần thành phố Melitopol ở miền Nam Ukraine. Họ gửi tọa độ cho quân đội, và mấy ngày sau căn cứ Nga lãnh đạn pháo kích và hỏa tiễn.

Một thành viên của nhóm Hackyourmom, anh Maxim, nói, "Tôi chợt nghĩ ra rằng mình có thể truy tầm những căn cứ quân sự khác, không nghỉ".

Trong khi tinh thần chiến đấu của dân Ukraine lên cao như vậy thì quân Nga đang lâm cảnh bế tắc. Tướng hồi hưu Mark Hertling người Mỹ tiên đoán quân Nga ở Kherson sẽ phải đầu hàng khi Ukraine thắt chặt vòng vây, theoNewsweek ngày 5/9. Vùng Kherson nằm bên bờ Hắc Hải, bị Nga chiếm đóng ngay trong tháng 3/2022. Theo tướng Hertling phân tích trên Twitter, có nhiều dấu hiệu quân Nga ở Kherson "cực kỳ vô kỷ luật", "huấn luyện và khả năng chiến đấu tồi tệ, tinh thần xuống thấp, và rất dễ bị bịnh".

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW, Institute for the Study of War) ghi nhận quân Nga đã rút khỏi một vùng chiếm đóng rộng bằng nước Đan Mạch, 43 ngàn cây số vuông, sau khi ngưng tấn công thủ đô Kyiv. Quân Ukraine pháo kích và bắn hỏa tiễn liên tục vào hậu cứ quân địch, phá hủy các kho đạn dược và hỏa tiễn, các kho xăng dầu, và các bộ chỉ huy, kể cả đầu não của đội lính đánh thuê Wagner được chuyển từ Syria qua Ukraine tiếp viện.

Tướng Barry McCaffrey trả lời đài MSNBC, cũng tiên đoán Vladimir Putin đang bị đẩy vào "trong cái rọ" (in a box), theoNewsweek. Quân Nga say rượu, tàn bạo, tướng lãnh không cung cấp hiệu lệnh đầy đủ, hệ thống chỉ huy cấp dưới lỏng lẻo. Khoảng 15 ngàn quân bị kẹt trong thành phố Kherson với con sông Dnieper chạy vòng ở phía Đông và phía Nam. Ngày 5/9, chính quyền do Nga dựng lên ở Kherson phải hủy bỏ cuộc trưng cầu dân ý nhắm chứng tỏ dân chúng muốn sáp nhập vào nước Nga.

Cũng theo Newsweek ngày 5/9, quân Nga thuộc lữ đoàn 127 đã từ chối không hành quân vì không được tiếp tế đủ, kể cả nước uống. Những binh sĩ "nổi loạn" bị phạt, rút ra khỏi đơn vị. Trước đó vào tháng Bảy, Lữ đoàn 109, ở phía Tây Bắc Kherson đã đầu hàng ngay khi bị tấn công. Trong đơn vị này có cả những lính tình nguyện đã ký hợp đồng với quân Nga, 17 binh sĩ đã bị bắt để trừng phạt. Các lữ đoàn này gồm các thanh niên sống trong vùng quân Nga chiếm đóng ở hai tỉnh phía Đông, Donetsk và Luhansk và bị bắt lính để đánh lại chính phủ Ukraine của họ ; họ thiếu kinh nghiệm chiến trường và cũng không muốn chiến đấu.

Vladimir Putin không dám đưa những thanh niên đang làm nghĩa vụ quân sự qua Ukraine vì biết không ai muốn đi vào chỗ chết. Quân Nga đã tuyển mộ lính tình nguyện trong các nhà tù và từ một bệnh viện tâm thần ở thành phố St. Petersburg. Các tù nhân được hứa hẹn giảm án hoặc xóa án, và cũng như các bệnh nhân, sẽ được cho một số tiền thưởng, lãnh lương cao hơn mức bình thường, được phát nhà ở và học bổng sau khi hết hợp đồng. Nhưng bây giờ nhiều lính tình nguyện cũng từ chối không chiến đấu, theoNewsweek.

Trong khi đang bế tắc ngoài mặt trận, Vladimir Putin còn lo kho vũ khí đạn dược cạn dần mà sản xuất không kịp. Guồng máy chế tạo vũ khí cũng bị ảnh hưởng vì lệnh cấm vận của Âu, Mỹ ; đặc biệt là cấm bán các chất bán dẫn cho Nga. Cả hệ thống công nghiệp, dân sự và quân sự, đều bị ngưng trệ vì thiếu "chíp". Các công ty Trung Quốc cũng không dám bán chip cũng như các vũ khí hoặc bộ phận cho Nga. Bà Gina Raimondo, bộ trưởng Thương mại Mỹ đã nhiều lần cảnh báo các công ty chế tạo chíp của Trung Quốc không được vi phạm lệnh cấm vận ; nếu không chính họ sẽ bị cấm không được mua chip và các khí cụ tin học của Mỹ.

Vladimir Putin phải đặt mua các máy bay không người lái của Iran, nhiều chiếc bị hư ngay khi sử dụng. Putin cũng đang mua đạn súng đại bác và hỏa tiễn của Bắc Hàn. Tin tình báo Mỹ tiết lộ rằng những đạn 152 ly và hỏa tiễn kiểu Katyusha là những vũ khí cũ rích, theo báoNew York Times ngày 5/9.

Tướng Hertling ca ngợi cuộc phản công trong vùng Kherson là một "chiến lược thần tình" ! Quân đội Nga ở trong thành phố sẽ bị cô lập, sau lưng là con sông Dnieper (Dnipro) với hai cây cầu bị phá hủy vì pháo kích liên tiếp, cầu phao dựng lên cũng vẫn lãnh đạn.

Tướng McCaffrey tiên đoán trong vòng ba tháng quân Ukraine sẽ "đóng rọ" (bag) một số lớn quân Nga trong vòng đai của sông Dnieper. Quân Ukraine đang tiến chiếm các làng, cắt quân Nga thành từng mảnh nhỏ.

Trong khi đó,ông Vladimir Putin mới nói rằng trong cuộc "hành quân đặc biệt" ở Ukraine, Nga vẫn vững mạnh, "không mất gì cả" ! Hơn 50.000 quân sĩ chết mà coi như không mất gì cả ! Nói trắng trợn như vậy không biết có phải là con người hay không !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 08/09/2022

Chiến tranh quá ác liệt, Nga và Ukraine đều bí mật tìm mua thêm vũ khí

Le Monde hôm nay tiết lộ, Nga và Ukraine đều tìm mua thêm vũ khí của nước khác. Đó là hệ quả bất ngờ của cuộc chiến khốc liệt chưa từng thấy tại Châu Âu kể từ sau Đệ nhị Thế chiến, do Vladimir Putin khởi xướng.

Một lính Nga chuẩn bị phóng chiếc drone Orlan-10 tại một địa điểm không được tiết lộ, ngày 09/08/2022. Chưa bao giờ trong lịch sử chiến tranh, máy bay không người lái được sử dụng nhiều như trên chiến trường Ukraine (Ảnh do Bộ Quốc phòng Nga cung cấp). AP

Cả Moskva lẫn Kiev đều đối mặt với nguy cơ thiếu khí tài, đạn dược, và thông tin của quân đội cũng như tình báo phương Tây cho thấy, hai bên tham chiến không ngần ngại tìm đến các nước như Bắc Triều Tiên, Iran, Pakistan để bổ sung.

Nga tìm mua đạn rốc-kết của Bắc Triều Tiên và drone của Iran

Theo như các tin tức được Washington giải mật và New York Times tiết lộ hôm 06/09, Nga "đang mua hàng triệu khẩu rốc-kết và pháo của Bắc Triều Tiên" để cung cấp cho đội quân đang ở Ukraine. Tuy không có chi tiết nào thêm về số vũ khí này, nhưng Bình Nhưỡng có khả năng sản xuất đạn 152 ly, một trong những loại đạn quân Nga sử dụng, và đạn cho giàn phóng rốc-kết đa nòng TOS-1 hiện đang có mặt trên chiến trường Ukraine.

Giữa tháng Bảy, cố vấn an ninh Nhà Trắng Jake Sullivan khẳng định có thông tin cho thấy "Tehran chuẩn bị cung cấp cho Nga mấy trăm chiếc drone trong thời gian ngắn". Tướng Pat Ryder, phát ngôn viên Lầu Năm Góc hôm 30/08 công nhận "Các phi cơ vận tải Nga đã được chất lên những drone tại một sân bay Iran và sau đó bay về Nga, trong nhiều ngày suốt tháng Tám".

Theo các chuyên gia quân sự, đó là những drone tác chiến mặt đất, chủ yếu loại Shahed-129 có thể bay 24 giờ liên tục, được coi là cạnh tranh với Predator của Mỹ. Tuy vậy Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ nói rằng các drone này đang bị một số trục trặc, vẫn chưa được đưa ra mặt trận. Trên thực địa cũng không thấy hình ảnh nào về drone Iran.

Vũ khí NATO không đủ, Ukraine mua đạn pháo từ Pakistan

Về phía Kiev, trang web Ukraine @UAWeapon chuyên theo dõi những vũ khí trên chiến trường hôm 30/08 cho biết lực lượng Ukraine có sử dụng đạn pháo của Pakistan. Trong các hình ảnh, video trên mạng xã hội cũng có thể thấy những chiến binh Ukraine dùng đạn 122 ly có chữ POF (Pakistan Ordnance Factories), nhà sản xuất vũ khí chính của Islamabad. Theo một nhà ngoại giao Mỹ ở Nam Á, có thể đó là từ thỏa thuận tay ba trên cơ sở ứng trước món tín dụng 1,17 tỉ đô la mà Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hứa cho vay từ đầu năm. Các chuyên gia hàng không ghi nhận một chiếc Boeing C-17 của Không quân Hoàng gia Anh trong tháng Tám đã bay ít nhất 12 chuyến giữa căn cứ Rawaljpindi của Pakistan và Romania - nước trung chuyển vũ khí cho Ukraine.

Sau thất bại trong việc chiếm Kiev, quân Nga rút về tấn công miền đông và miền nam. Mỗi ngày Nga bắn đến 60.000 quả pháo, tạo sức mạnh kinh hồn nhằm đè bẹp đối thủ. Ukraine chỉ có đại bác dùng đạn 122 ly và 152 ly còn sót lại thời Liên Xô, và hầu như đã tận dụng hết, trong khi đạn của NATO là 155 ly, thế nên phải quay sang Pakistan.

Phía Nga từ đầu mùa hè phải đối mặt với chiến dịch tiêu hủy kho đạn hết sức hiệu quả của Ukraine, nhờ các giàn rốc-kết đa nòng M142 Himars và M270 MLRS do phương Tây viện trợ, có tầm bắn đến 80 kilomet với sai số chỉ vài mét. Hôm thứ Hai, bộ trưởng quốc phòng Anh Ben Wallace cho biết từ tháng Sáu, quân Ukraine đã pháo kích tầm xa 350 lượt vào các mục tiêu "có giá trị cao". Do cấm vận, Moskva cũng cần khẩn cấp nhiều linh kiện như bộ biến điện, bộ điều hợp, bán dẫn... đa số do Mỹ, hay Đức, Anh, Đài Loan sản xuất. Đó là một trong những lý do khiến Nga phải tìm đến nước thứ ba.

Truy tặng huy chương dù là kẻ sát nhân

Về lực lượng binh sĩ, Nga cũng không thay thế nổi số lính tử trận tại Ukraine. Kremlin phải nỗ lực tuyển mộ các "tình nguyện quân", nhận cả tù nhân, công nhân viên, thậm chí đăng lời rao ở bệnh viện tâm thần. Hôm 05/09 tại Kamchatka ở vùng Viễn Đông, cách mặt trận đến 7.000 km, Vladimir Putin ra lệnh cho chính quyền địa phương phải bảo đảm được chỉ tiêu quân tình nguyện.

Ông ta cổ vũ công dân cầm súng bằng cách phân phát huy chương. Hôm 26/08, Putin truy tặng huy chương dũng cảm cho Ivan Neparatov, một kẻ sát nhân tái phạm nhiều lần, bị kết án 25 năm tù. Vladimir Ossetchkine, người sáng lập tổ chức phi chính phủ Gulagu.net phát hiện thông tin này, cho biết trong vụ giết người cuối cùng năm 2010, Neparatov đâm nạn nhân đến 88 nhát !

Tử trận quá nhiều, Nga chiêu mộ quân cả ở nhà tù và viện tâm thần

Ossetchkine cũng thu thập được nhiều bằng chứng về các chiến dịch tuyển quân tại các nhà tù ở Rostov gần Ukraine. Một người tù kể lại vào lúc 6 giờ sáng 30/08, tất cả được tù nhân trại giam số 2 của Rostov được lệnh xếp hàng nghe thông báo tuyển quân. Họ được hứa trả lương 100.000 đến 300.000 rúp một tháng (1.600-5.000 euro), hợp đồng 6 tháng, sau đó được trả tự do và xóa án. Nếu tử trận, thân nhân nhận được 5 triệu rúp. Số tù nhân chấp nhận đề nghị này được cho là 400 người ở trại giam số 2 và 600 ở trại giam số 15. Các "tình nguyện quân" Donbass được báo trước là sẽ sung vào các đơn vị xung kích ở tuyến đầu.

Các tập đoàn quốc doanh cũng bị áp lực : tập đoàn đường sắt RZD được lệnh cung cấp "tối thiểu 10.000 quân tình nguyện". Một nhà báo còn phát hiện thông báo tuyển quân đăng trên trang web của hai bệnh viện tâm thần ở Saint Petersburg ; một tổ chức trợ giúp người vô gia cư được đề nghị phân phát truyền đơn tuyển mộ.

Nhu cầu binh lính vô cùng lớn : tiền tuyến trải dài 2.000 km, đối thủ Ukraine quyết tự vệ và đôi khi có được những vũ khí vô cùng lợi hại. Trong sáu tháng qua, số lính Nga bị loại khỏi vòng chiến được Mỹ ước tính khoảng 80.000, và hôm thứ Ba Ukraine loan báo số lính tử trận của Nga đã vượt quá 50.000. Moskva thì đã ngưng công bố số thương vong từ 25/03. Về mặt chính thức, chỉ có 1.351 lính Nga thiệt mạng trong "chiến dịch quân sự đặc biệt".

Moskva đang đùa với lửa tại nhà máy điện nguyên tử Zaporijia

Liên quan đến nhà máy điện nguyên tử Zaporijia, Le Monde và La Croix cùng chú ý đến việc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) đòi lập một "khu vực bảo vệ", trước tình trạng "không thể chịu đựng nổi" tại đây.

Tổng giám đốc AIEA, ông Rafael Mariano Grossi từ đầu cuộc chiến không ngừng bày tỏ quan ngại, và sau khi đến thăm nhà máy ông tuyên bố "Chúng ta đang đùa với lửa". Các chuyên gia nhận thấy tầm cỡ của thiệt hại do các cuộc oanh kích và giao tranh gây ra : trong số những công trình bị hư hại có những tòa nhà chứa nhiên liệu, chất thải phóng xạ rắn, hệ thống cảnh báo và giám sát mức phóng xạ… Một mối đe dọa thường trực đối với những trách vụ quan trọng như ngăn chận phóng xạ thoát ra và làm nguội lò phản ứng ! Hôm 03/09, thậm chí ê-kíp AIEA còn phải trú ẩn ở tầng trệt do bị oanh kích gần đó.

Tác động khác của các hoạt động quân sự là nhân viên người Ukraine phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, bị stress, quá tải – chẳng hạn lực lượng chữa cháy chỉ còn phân nửa – có thể xảy ra những sai lầm. Ông Grossi đã thành công trong việc thương lượng cho hai thanh tra lưu lại nhà máy nhằm góp phần giảm bớt nguy cơ tai nạn.

Putin hướng sang Châu Á, Miến Điện cảm thấy "đồng bệnh tương lân"

Trên lãnh vực đối ngoại, Le Figaro chú ý đến việc"Tại Vladivostok, Vladimir Putin biện minh cho việc xoay trục sang Châu Á", với hy vọng tìm được các thị trường và nhà cung cấp mới trong tình thế bị cấm vận. Đọc diễn văn hôm qua tại Diễn đàn Kinh tế Phương Đông (EEF), tổng thống Nga đả kích "cơn sốt trừng phạt" của phương Tây nhằm "duy trì một trật tự thế giới lỗi thời", nhưng "không thể cô lập được Nga". Có bốn nhà lãnh đạo hiện diện : Mông Cổ, Miến Điện, Armenia, và nhân vật số 3 của Trung Quốc là Lật Chiến Thư (Li Zhanshu).

"Bị phương Tây trừng phạt, Moskva cùng với tập đoàn quân sự Miến Điện tỏ ra ý hợp tâm đầu" - là tựa đề một bài viết khác trên Le Figaro. Nga trở thành nhà cung cấp hàng đầu cho Miến Điện về xe tăng, phi cơ tiêm kích, hỏa tiễn, còn Miến Điện bắt đầu mua dầu khí Nga và trả bằng đồng rúp. Các tướng lãnh đảo chánh ngày càng bị quốc tế cô lập, liên tục đi thăm Moskva từ một năm qua và đã hai năm liên tiếp các quân nhân Nga tham gia diễn binh mừng ngày thành lập quân đội Miến Điện. Tuy không có việc cho Nga đặt căn cứ quân sự vì Hiến pháp cấm, nhưng sắp tới các chiến hạm Nga có thể băng qua vịnh Bengale. Sự xích gần lại giữa hai nước nằm trong bối cảnh Moskva ngày càng hướng về Đông Á. Kremlin duy trì mối quan hệ mạnh mẽ với Trung Quốc, Ấn Độ, Đông Nam Á và không hề quan tâm đến nhân quyền.

Nga đe dọa cắt nguồn, Châu Âu vẫn quyết áp giá trần khí đốt

Về năng lượng, Les Echos nhận thấy "Châu Âu sẵn sàng nhận lấy rủi ro khi ấn định mức trần cho giá khí đốt", dù Vladimir Putin đe dọa sẽ cúp nguồn cung cấp khí. Làm để nào để chấm dứt tình trạng bị Moskva liên tục bắt bí ? Bruxelles hôm qua đề nghị một loạt biện pháp nhằm làm giảm giá khí đốt, đồng thời hạn chế thu nhập của Gazprom - hiện đang tài trợ cho chiến tranh. Đây là lần đầu tiên : Liên Hiệp Châu Âu chưa bao giờ can thiệp để hạn chế giá cả thị trường, cho dù giá khí đốt đã tăng từ 8 đến 10 lần kể từ khi khởi đầu cuộc xâm lăng Ukraine, dẫn đến giá điện cũng tăng theo.

Theo Ủy Ban Châu Âu, việc áp mức trần là "khả thi nhất", vì nay EU chỉ lệ thuộc 9% nguồn cung từ Nga so với trước chiến tranh là 40%. Trên thực tế, có nhiều vấn đề phải giải quyết. Ấn định giá trần quá thấp sẽ làm tăng mức cầu, thế nên phải quy định cả quota nhập khẩu, và sau đó phân bổ cho các thành viên – cả một kế hoạch logistic phức tạp. Châu Âu cũng sẽ thương lượng với Na Uy, Algeria, Hoa Kỳ… để mua được khí đốt giá phải chăng. Riêng về khí hóa lỏng (GNL) thì không thể áp giá, vì 100% nhà sản xuất ở Mỹ là tư nhân.

Tài phiệt Ukraine nương theo chiều gió

Riêng về tình hình nội bộ Ukraine, Le Figaro cho biết sức ảnh hưởng của các nhà tài phiệt đã yếu đi rất nhiều, họ đang trong tầm ngắm của tổng thống Volodymyr Zelensky. Làm giàu trong thập niên 90, các nhà tài phiệt Ukraine vẫn làm mưa làm gió trên chính trường và truyền thông. Cho đến khi chiến tranh xảy ra, một số tài phiệt tài trợ cho các đơn vị Ukraine, tuy nhiên số khác thân cận với tổng thống bị lật đổ Viktor Yanukovich chỉ khoanh tay đứng nhìn, thậm chí hỗ trợ các phong trào thân Nga. Nhưng nay cảm thấy gió đã đổi chiều, họ quay sang ủng hộ chính phủ Kiev.

Nổi bật nhất là trường hợp Rinat Akhmetov, từ lâu đứng về phe Yanukovich. Từ tháng Hai, đại gia này bị mất nhiều nhà máy nhất là ở Mariupol, tài sản từ 15,4 tỉ đô la xuống còn 4,2 tỉ. Akhmetov kiện Moskva lên Tòa án Nhân quyền Châu Âu và tặng 100 triệu euro cho trợ giúp nhân đạo. Tuy nhiên tổng thống Zelensky bắt đầu chiến dịch chống tham nhũng với đạo luật có hiệu lực từ tháng Sáu. Theo luật mới, bị coi là tài phiệt khi hội đủ 3/4 tiêu chí : độc quyền, có trên 50 triệu euro, có ảnh hưởng chính trị và truyền thông ; danh sách này ước tính có 86 người, Akhmetov liền nhượng lại các kênh truyền hình của mình để hy vọng tránh né.

Thậm chí cả Ihor Kolomoisy, sở hữu chủ kênh truyền hình đã lăng-xê bộ phim nhiều tập "Người đầy tớ nhân dân", từng là người bảo trợ chính trị cho Zelensky cũng có thể bị ảnh hưởng. Nhà hoạt động Tatiana Chevtchouk nói : "Nga đã đầu tư vào việc làm tham nhũng lan tràn nơi chúng tôi, mua các dân biểu và viên chức địa phương, phá hoại cải cách để tạo ra một Ukraine thiếu minh bạch". Đối lập cho rằng cần xây dựng những định chế vững chắc mới có thể đối phó với tham nhũng.

Thụy My

Tổng thống Zelensky tuyên bố giành lại nhiều khu vực ở miền đông và nam Ukraine

Chi Phương, RFI, 05/09/2022

Trong một video đăng tải tối Chủ nhật, 04/09/2022, tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định lực lượng Ukraine đã giành lại 2 khu vực ở miền nam và một khu vực ở miền đông nước này từ tay quân đội Nga. 

Quân Ukraine trên đường tiến vào Donetsk, miền Đông Ukraine, ngày 28/08/2022. AP - Leo Correa

Trong video đăng tối Chủ nhật, ông Zelensky gửi lời cảm ơn tới lực lượng Ukraine đã giải phóng một khu vực ở vùng Kherson và chiếm lại một số cao điểm dọc theo hướng Lysychansk - Siversk.

Lực lượng Ukraine cũng lấy lại hai khu dân cư ở miền nam nước này. Theo Reuters, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không nêu rõ địa danh và thời gian cụ thể mà chỉ đơn giản tuyên bố nhận được "tin tốt" từ các chỉ huy quân sự cấp cao của Ukraine.

Về phía Nga, Bộ Quốc phòng Nga cũng đăng tải một video trên cổng thông tin của bộ, xác nhận việc Kiev nỗ lực tấn công một số vùng ở Mykolaiv - Kryvyi nhưng "không thu được kết quả gì", hãng tin AP trích dẫn.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Igor Konashenkov khẳng định lực lượng Nga đã tấn công vào các vị trí của quân đội và lực lượng dự bị của Ukraine. Trong vòng 24g, Ukraine đã mất 11 xe tăng, 17 xe tăng chở quân, trong đó có 4 chiếc Bradley APCs do Hoa Kỳ sản xuất.

Chi Phương

***********************

Ukraine : Kiev khẳng định có "giao tranh ác liệt" trên "gần như toàn bộ" vùng Kherson

Minh Anh, RFI, 30/08/2022

24 tiếng đồng hồ sau khi chính thức thông báo một chiến dich phản công ở miền nam Ukraine, chính quyền Kiev vào sáng sớm hôm 30/08/2022, cho biết là những cuộc "giao tranh ác liệt" giữa lực lượng Ukraine với quân Nga đang diễn ra ở "gần như toàn bộ" vùng Kherson bị Nga chiếm đóng. Thực tế chiến trường cho thấy, lực lượng Kiev đã gặt hái một vài thành công, cho dù Moskva khẳng định là cuộc phản công của Ukraine hoàn toàn thất bại

Hố bom ở cầu bắc qua sông Dnipro, trong vùng Kherson, Ukraine, ngày 21/07/2022. AFP - STRINGER

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan tường trình : 

"Bất kỳ hoạt động quân sự nào cũng cần được giữ bí mật. Bà Natalya Humenyuk, phát ngôn viên của bộ chỉ huy quân sự Ukraine đã khẳng định như trên. Thế nhưng vào hôm qua, 29 tháng 8, theo các nguồn tin trùng hợp, các lực lượng vũ trang Ukraine đã đột ngột phát động một chiến dịch phản công trên toàn bộ chiến tuyến phía nam, từ khu vực xung quanh Zaporijjia cho đến tận Biển Đen. 

Tính đến lúc này, quân Đội Ukraine có vẻ như đã phá vỡ được một số điểm trong tuyến phòng thủ đầu tiên trong số ba tuyến mà Nga dựng lên trước Kherson, có nơi tiến sâu được hơn mười km. 

Pháo binh Ukraine đã nã ồ ạt vào Nova Kakhovka và vùng phụ cận Kherson, khiến cho các cầu tạm mà Nga lắp đặt trên sông Dnieper không thể sử dụng được. 

Khuya hôm qua, binh sĩ Ukraine đã đăng nhiều video lên mạng xã hội, chứng minh sự hiện diện của họ rất sâu bên trong chiến tuyến của kẻ thù, trong khi các video tương tự của phía Nga dường như cho thấy phản ứng bất ngờ, với nhiều đơn vị bị thất thần trước trận mưa pháo đến từ phía Ukraine. 

Dường như Kiev đã tái chiếm được nhiều hơn là bốn địa phương được loan báo trong 24 giờ qua. Dù sao chăng nữa thì trong những ngày sắp tới, thách thức đối với Ukraine là bao vây hơn 20.000 binh sĩ Nga ở phía tây sông Dnepr, bằng cách ngăn chăn việc vượt qua sông". 

Zelensky kêu gọi quân đội Nga rút khỏi miền nam Ukraine 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào tối thứ Hai 29/08 đã kêu gọi các binh sĩ Nga chạy trốn khỏi các cuộc tấn công do quân đội Ukraine phát động gần thành phố Kherson, nói rằng Kiev đang giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ của mình. Trong một bài phát biểu hàng ngày, Volodymyr Zelensky hứa rằng quân đội Ukraine sẽ đánh đuổi quân đội Nga "đến tận biên giới".

Moskva khẳng định cuộc phản công "thất bại" 

Nga tuyên bố đã đẩy lùi các "nỗ lực tấn công" của Ukraine ở khu vực Kherson và Mykolaiv, cũng ở miền nam Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga vào hôm 29/08 khẳng định : "Trong ngày quân đội Ukraine đã cố gắng tấn công theo ba hướng, ở khu vực Mykolaiv và Kherson", nhưng phía Ukraine đã "thất bại một cách thê thảm", và lực lượng Ukraine đã phải "chịu tổn thất nặng nề". 

Phát ngôn viên của bộ chỉ huy "Miền Nam" của Quân Đội Ukraine, Natalia Goumenyuk, trước đó, đã nói rằng lực lượng Kiev đang tấn công "theo nhiều hướng" trên mặt trận này nhằm đẩy quân Nga qua bên kia sông Dnepr.

Minh Anh

**********************

Chiến tranh Ukraine : Nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia lại mất kết nối với lưới điện

Thùy Dương, RFI, 04/09/2022

Ngày 03/09/2022, nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia của Ukraine, hiện đang bị quân Nga chiếm đóng, lại bị mất kết nối với mạng lưới tải điện, theo thông báo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA.

Toàn cảnh nhà máy điện hạt nhân Zaporijja bên bờ sông Dniepr, Ukraine. Ảnh chụp ngày 27/04/2022. AFP – Ed Jones

Theo giải thích của AIEA, đường dây kết nối cuối cùng còn hoạt động "đã bị hư hại". Ba tuyến kết nối khác "đã mất trước đó trong cuộc xung đột". Sự cố xảy ra hôm qua "sau những đợt oanh kích mới trong khu vực", theo thông tin mà nhà chức trách Ukraine báo cáo với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế. Tuy nhiên, AIEA cũng trấn an là nhà máy Zaporijjia vẫn tiếp tục vận hành "nhờ một tuyến dự phòng". 

Về phía Energoatom, trong một thông cáo đăng tải trên mạng telegram, công ty điện lực Ukraine đổ lỗi cho các cuộc tấn công của lực lượng Nga và lưu ý "do không đủ công suất cho hai lò phản ứng, lò phản ứng số 5 đã phải dừng hoạt động". Theo AFP, cả Energoatom và AIEA đều xác nhận hiện giờ lò phản ứng số 6 vẫn đang vận hành, sản xuất điện để làm mát các thanh nhiên liệu và bảo đảm một số tiêu chí an toàn thiết yếu khác.

Xin nhắc lại, hôm 25/08, lần đầu tiên trong lịch sử hoạt động, nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia ở miền nam Ukraine tạm thời bị ngắt kết nối với mạng điện bên ngoài, làm dấy lên mối lo ngại của quốc tế về nguy cơ xảy ra một tai nạn hạt nhân.

Khu vực xung quanh nhà máy điện Zaporijjia, nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu, trong thời gian qua thường xuyên bị bắn phá. Nga và Ukraine đều đổ lỗi cho nhau về các vụ tấn công và sự cố trong nhà máy. Theo thông báo hôm thứ Năm (01/09) của tổng giám đốc AIEA, Rafael Grossi, khi đến thanh sát nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu, có nhiều dấu hiệu cho thấy "sự toàn vẹn của nhà máy đã nhiều lần bị xâm phạm" và tình hình là "không thể chấp nhận được".

Sau khi tổng giám đốc AIEA rời đi, vẫn còn 6 chuyên gia của phái đoàn thanh sát AIEA lưu lại tại chỗ cho đến ngày 04/09 hoặc 05/09 để tiếp tục tìm hiểu tình hình. Theo kế hoạch của AIEA, sẽ có 2 chuyên gia lưu lại liên tục, lâu dài tại nhà máy. Theo lãnh đạo AIEA, sự hiện diện này là "vô cùng quan trọng để giúp ổn định tình hình".

Hôm 03/09, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cũng đã đề nghị đồng nhiệm Nga Vladimir Putin để Ankara làm trung gian tháo gỡ bế tắc trong cuộc khủng hoảng nhà máy điên hạt nhân Zaporijjia.

Thùy Dương

**********************

Ukraine oanh kích một căn cứ của Nga gần nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia

Thùy Dương, RFI, 03/09/2022

Quân đội Ukraine ngày 02/09/2022 thông báo đã tấn công một căn cứ của Nga tại Energoda ở miền nam, không xa nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia -Energodar. Ảnh chụp ngày 04/08/2022. © Alexander Ermochenko - Reuters

Trong bản tin thường nhật, quân đội Ukraine khẳng định : "Tại các địa phương Kherson và Energodar, các cuộc oanh kích chính xác của quân chúng tôi đã phá hủy 3 hệ thống pháo của kẻ thù, một kho đạn, giết chết nhiều binh sĩ Nga".

Quân đội Ukraine tố cáo trước khi phái đoàn thanh sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA đến hôm thứ Năm 01/09, các lực lượng Nga đã kịp di dời "toàn bộ các thiết bị quân sự của họ" khỏi khu vực nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia mà Nga đã chiếm được của Ukraine. Khu vực nhà máy điện Zaporijjia, nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu, trong thời gian qua thường xuyên bị bắn phá, làm dấy lên lo ngại về một thảm họa hạt nhân. Nga và Ukraine đều đổ lỗi cho đối phương.

Trong khi đó, AFP cho biết tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 03/09 đã đề nghị đồng nhiệm Nga Vladimir Putin để Ankara làm trung gian giải quyết vụ khủng hoảng nhà máy điên hạt nhân Zaporijjia. Theo thông cáo của phủ tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, ông Erdogan tuyên bố Ankara có thể tạo điều kiện thuận lợi tháo gỡ vụ Zaporijjia, tương tự như Ankara từng làm để các bên đạt thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.

Thùy Dương

Chiến tranh Ukraine : Vì sao Nga rốt cuộc sẽ bại trận ?

Điện Kremlin dường như không còn có thể theo đuổi lâu dài cuộc chiến tranh ở Ukraine, do trừng phạt kinh tế của phương Tây và sức công phá của các loại vũ khí được đồng minh cung cấp cho Kiev. Trận đánh Kherson lần này sẽ mang tính quyết định.

111111111111111111111111

Ảnh minh họa : Các chiến binh Ukraine chuẩn bị tấn công các vị trí Nga bằng lựu pháo M777 của Mỹ tại Kharkov, ngày 14/07/2022. AP - Evgeniy Maloletka

Một mùa hè nóng chưa từng thấy, mùa khai trường thiếu giáo viên, vật giá gia tăng, nguy cơ thiếu điện, khí đốt trong mùa đông tới, đó là những ưu tư trên mặt báo Pháp hôm nay, bên cạnh chủ đề luôn được nhắc đến nhiều nhất là cuộc chiến tranh ở Ukraine.

Châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc đều có nguy cơ suy thoái

Le Monde đưa tin trang nhất "Châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc : Cảnh báo suy thoái toàn cầu". Ba cột trụ kinh tế thế giới đều có vẻ dễ tổn thương như nhau, khác hẳn với cuộc đại khủng hoảng năm 2008.

Cú sốc khí đốt tại Châu Âu, lạm phát ở Hoa Kỳ, những vụ phong tỏa liên miên và khủng hoảng địa ốc ở Trung Quốc… Những đầu tàu kinh tế thế giới lần lượt nhấp nháy đèn đỏ. Ngân hàng Morgan Stanley cảnh báo, bóng ma suy thoái đang đe dọa khắp nơi trên thế giới, và một chuyên gia nói thêm, "Đối với người tiêu thụ, một mùa đông lạnh giá kéo dài đang hiển hiện". Nhiều nhà kinh tế bắt đầu dự báo khu vực đồng euro sẽ rơi vào suy thoái từ nay đến cuối năm, Hoa Kỳ có thể tránh được nhưng bị khựng lại, còn Trung Quốc vốn là động cơ của kinh tế thế giới từ một phần tư thế kỷ, chưa bao giờ gặp khó khăn đến thế.

Thêm vào danh sách là Anh quốc – dường như suy thoái đã bắt đầu, Trung Âu bị ảnh hưởng trực tiếp từ cuộc xâm lăng Ukraine, hay các nước đang phát triển đang bị khủng hoảng trầm trọng : Lebanon, Sri Lanka, Pakistan hầu như phá sản, Thổ Nhĩ Kỳ lạm phát phi mã. Tuy nhiên đây không phải là kịch bản thảm họa như năm 2008, suy thoái toàn cầu lần này không quá nghiêm trọng.

Năm 2022 khởi đầu đầy màu hồng vì Covid có vẻ sắp kết thúc, người dân được chính phủ trợ giúp. Nhưng rồi lạm phát xảy ra do hậu quả đại dịch – hệ thống logistic rối loạn, thiếu nhân công – rồi đến cuộc chiến tranh ở Ukraine. Trung Quốc thì tiếp tục ngoan cố với chính sách zero Covid. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm ngoái ước tính tăng trưởng năm 2022 là 4,9%, nay hạ xuống 3,2% mà vẫn bị cho là quá lạc quan.

Trận đánh tái chiếm Kherson : Lần đầu Ukraine không còn ở thế thủ

Liên quan đến tình hình Ukraine, cuộc phản công nhằm tái chiếm Kherson được tất cả các báo chú ý. Le Figaro nhận định, lần đầu tiên kể khi khi khởi đầu cuộc chiến, Ukraine không còn ở thế thủ trước Moskva. Tờ báo nhận thấy cuộc phản công được chuẩn bị rất có phương pháp. Trước đó Ukraine liên tục bắn pháo vào hậu cứ Nga, nhắm chủ yếu vào cơ sở hạ tầng và kho đạn, đến tận Crimea.

Nếu Kiev loan báo từ tháng Bảy nhưng bây giờ mới thực sự tấn công, đó là để khẩn cấp ngăn Nga tổ chức "trưng cầu dân ý" ở các vùng chiếm đóng rồi hợp thức hóa. Bên cạnh đó còn nhằm nâng cao tinh thần dân chúng và những người ủng hộ phương Tây. Việc tái chiếm Kherson sẽ giúp cho Mikolaiv và cả miền nam Ukraine được an toàn, đồng thời đe dọa Crimea. Tóm lại, là đẩy cuộc chiến sang phía kẻ địch.

Theo cựu sĩ quan thủy quân lục chiến và nhà nghiên cứu lịch sử quân sự Michel Goya, Ukraine đã tập trung tấn công vào những chiếc cầu ở Kherson và Nova Kakhovka, các trận địa pháo ở hai bên sông Dniepr. Những đợt pháo dồn dập nhất kể từ đầu cuộc chiến hội đủ mọi điều kiện cần thiết cho trận tấn công lớn, thông qua việc tìm cách vô hiệu hóa phòng thủ của địch.

Kiev vẫn rất kiệm lời, phát ngôn viên tập đoàn quân phía nam chỉ khẳng định một điều duy nhất là tất cả những cây cầu nối Kherson với các lãnh thổ Nga đều đã bị phá hủy. Mục tiêu dường như không chỉ nhằm cô lập quân Nga, mà còn ngăn đường rút lui của họ. Nhưng cũng theo ông Goya, dù vậy lính Nga vẫn có thể làm cầu phao hay dùng phà như hiện nay.

Hậu trường chiến tranh mạng giữa Moskva và Kiev

Tuy nhiên những cuộc giao tranh không chỉ diễn ra ngoài mặt trận mà cả trên thế giới ảo. Le Figaro viết về "Ukraine-Nga : Hậu trường của chiến tranh mạng". Từ hôm 24/02, Nga đã tấn công trên 800 vụ vào Ukraine. Một giờ trước cuộc xâm lăng, tin tặc Nga đã ồ ạt đánh vào mạng vệ tinh của Ukraine, gây hậu quả sang tận nước Pháp : 70.000 thuê bao bị mất kết nối. Hôm 17/08, cơ quan nguyên tử lực EnergAtome của Ukraine bị tấn công DDoS với 7,25 triệu máy chủ. Không chỉ tấn công tin học, Nga còn trực tiếp thả bom vào các trung tâm lưu trữ dữ liệu của Ukraine.

Kiev không khoanh tay chịu trận, mà kêu gọi thế giới ủng hộ công cuộc kháng chiến chính nghĩa. Một số hacker của quân đội Mỹ đã giúp một tay, sau đó là IT Army, đội quân gồm 230.000 người tình nguyện được phối hợp qua Telegram. Cũng có những nhóm hacker tham gia bênh vực Ukraine như Anonymous, một số chuyên gia an ninh mạng của F-Secure hay Vectra tình nguyện giúp đỡ vô vị lợi, Starlink của tỉ phú Elon Musk tặng hàng ngàn thiết bị kết nối internet. Và hiện nay dữ liệu của 16 cơ quan cấp bộ Ukraine đã được chuyển sang cloud Azur của Microsoft để tránh bị tin tặc Nga tấn công.

EU đồng thuận về huấn luyện cho Ukraine, tranh cãi về visa cho người Nga

Về phía Liên Hiệp Châu Âu, các bộ trưởng quốc phòng hôm qua tại Praha đã nhất trí bật đèn xanh cho việc lập một phái bộ chung để hỗ trợ lực lượng Ukraine. Les Echos dẫn lời lãnh đạo ngoại giao EU, ông Josep Borrell nhấn mạnh đến sự đồng thuận này, vì một số thành viên có phần nào e ngại trước nhiệm vụ mới mẻ. Ngoài huấn luyện sử dụng thiết bị, quân đội Ukraine còn cần trợ giúp về cách tổ chức, hậu cần. Một số nước đã huấn luyện cho binh sĩ Ukraine sử dụng những vũ khí do họ cung cấp, riêng Anh nhận đào tạo cấp tốc 10.000 tân binh trong ba tuần lễ, có sự hỗ trợ một phần của bốn nước Bắc Âu.

Cũng tại Praha, đề nghị cấm công dân Nga nhập cảnh được ngoại trưởng 27 nước EU thảo luận gay go. Ý tưởng này được nhiều nước ủng hộ, nhất là các nước Baltic, Phần Lan, Ba Lan ; ngược lại Đức, Pháp phản đối. Hôm nay, EU quyết định ngưng áp dụng thỏa thuận dành ưu tiên cho công dân Nga ký năm 2017. Le Figaro giải thích, các chiếu khán mới vẫn có thể được cấp nhưng tốn kém và phức tạp hơn, mỗi quốc gia có thể siết chặt hoặc nới lỏng tùy ý. Một hậu quả khác là những visa hiện tại chỉ có giá trị nhập cảnh vào nước đã cấp nhưng không phải toàn bộ không gian Schengen. Trên thực tế, công dân Nga không còn có thể nhập cảnh vào Đông Âu, cả sáu nước giáp giới đều muốn đóng cửa với người Nga.

Putin đã thua về địa chính trị, và có thể cả quân sự

Nhìn chung, Les Echos phân tích "Tại sao Nga rốt cuộc sẽ thua". Điện Kremlin dường như không còn có thể theo đuổi cuộc chiến tranh ở Ukraine lâu dài, do trừng phạt kinh tế của phương Tây và sức công phá của các loại vũ khí được đồng minh cung cấp cho Kiev. Trận đánh Kherson lần này sẽ mang tính quyết định.

Theo tác giả bài viết, Nga có thể sẽ thất bại trong cuộc chiến tranh khởi đầu cách đây hơn nửa năm. Trên thực tế, Moskva đã thua về địa chính trị. Mục tiêu đưa Ukraine trở vào vòng ảnh hưởng của mình đã tan thành bọt nước : Kiev nay nghiêng hẳn về phương Tây. Nga đã đẩy Thụy Điển, Phần Lan gia nhập NATO. Điểm tựa chính tại Châu Âu là Đức không còn ngây thơ, và 27 nước Liên Hiệp Châu Âu (EU) sẽ làm mọi cách để không phải mua dầu khí của Nga nữa. Như vậy Nga còn lại đồng minh và khách hàng quan trọng nào, ngoài Trung Quốc ? Với nguy cơ trở thành chư hầu của Bắc Kinh.

Nhưng điều quan trọng đối với công luận cũng như các bên tham chiến là chiến tranh kết thúc như thế nào ? Dự báo có thể gây bàng hoàng, vì quân đội thứ nhì thế giới - trên giấy tờ - đối đầu với một quốc gia chỉ có được vài sư đoàn hoạt động được hồi năm 2014. Tuy nhiên về lâu về dài, rất có thể quân đội Nga sẽ bị bại trận, hay ít nhất là mất đi những lãnh thổ chiếm được vào đầu cuộc xâm lăng.

Cấm vận của phương Tây gây tác hại lâu dài

Các lý do vừa về kinh tế vừa về quân sự. Trên thực tế, trừng phạt của phương Tây gây khó khăn lớn cho nỗ lực chiến tranh của Putin. Tuy không hạ gục nền kinh tế Nga - như một số người đã đắc chí nhấn mạnh - nhưng các lãnh vực chủ chốt đã bị bóp nghẹt vì không còn nhập khẩu được từ phương Tây. Sản xuất xe hơi chỉ còn 1/10 trong tháng Sáu, các máy bay lần lượt nằm chết dí trên phi đạo vì không được bảo trì, và sức mạnh của đồng rúp chỉ là giả tạo.

Moskva trông đợi vào sự "mệt mỏi" của công chúng Châu Âu, nhất là khi cúp khí đốt để thúc đẩy kỹ nghệ Đức phải nài nỉ bỏ cấm vận, nhưng như vậy Nga "mất toi" một phần ba nguồn thu nhập. Phải bán rẻ dầu khí, một khi thanh toán xong hàng hóa thiết yếu cần nhập, Moskva chỉ còn lại 300 triệu đô la một ngày để chi cho chiến tranh, tương đương khoảng 50 hỏa tiễn Kalibr. Một con số khác cho thấy cuộc so găng mất cân đối như thế nào : GDP Nga là 1.700 tỉ đô la, thấp hơn các đồng minh của Kiev đến... 28 lần.

Ukraine còn có được tiếp tế không ngơi nghỉ với luồng vũ khí phương Tây hết sức tối tân : đại bác Caesar của Pháp, giàn phóng hỏa tiễn di động M270 của Anh, và nhất là 16 giàn Himars của Mỹ - có thể phá hủy khoảng 100 kho đạn, giàn radar hay hỏa tiễn mỗi ngày. Kiev sở hữu số lượng xe tăng cao hơn hẳn trước chiến tranh, nhờ tịch thu của Nga và được đồng minh viện trợ, trong khi kẻ địch bị diệt mất 1.300 xe tăng, tương đương 1/3 số xe hoạt động được.

Nga đã tận dụng hết 80% số hỏa tiễn hành trình trong kho, ước tính khoảng 3.000 chiếc, và không thể sản xuất tiếp vì thiếu thiết bị điện tử phương Tây, trừ phi mua được một ít từ chợ đen. Với nhịp độ tiêu thụ những quả đạn có tầm bắn gần và kém chính xác hiện nay - thuộc loại cao nhất trong lịch sử - giới chuyên gia ước tính chỉ 6 đến 8 tháng nữa, pháo binh Nga sẽ phải im tiếng.

Quân Nga rồi sẽ rơi vào tuyệt lộ ?

Moskva cũng không có nổi sáng kiến chiến lược nào. Các toán đặc nhiệm và nhảy dù hầu như không còn hoạt động, chiến binh Chechenya chỉ thấy xuất hiện trên TikTok và hạm đội đã lâu không được huy động. Máy bay Nga dè dặt khi bay vào không phận Ukraine, chỉ thực hiện khoảng 15 phi vụ một ngày, và mùa thu này có thể bị vô hiệu hóa bởi hỏa tiễn Nasams của Mỹ. Thực tế chỉ còn pháo binh, "món võ" truyền thống của Nga là thực sự chiến đấu.

Tình báo Mỹ ước lượng khoảng 1/3 lực lượng xâm lược của Nga đã bị loại ra khỏi vòng chiến, tức khoảng 80.000 quân bị tử thương hoặc bị thương. Nay Moskva phải tuyển thêm lính không kinh nghiệm, đến tận 60 tuổi. Tinh thần binh sĩ xuống rất thấp, theo như các tin tức về những vụ đào ngũ, trả lương trễ, nhậu nhẹt.

Đã hẳn Ukraine cũng bị mất 20 đến 30.000 quân, và cuộc phản công vào Kherson chưa có kết quả. Nhưng Kiev sẽ còn tiếp tục phá hủy một cách có phương pháp những đường tiếp vận của quân Nga - tất cả hiện đang trong tầm bắn hỏa tiễn Ukraine, và các kho đạn tại Crimea tưởng chừng bất khả xâm phạm, mỗi ngày đều bị nhắm đến. Cho đến khi nào quân Nga, bị cô lập, khủng hoảng, hết đạn, không còn cách nào khác là rút lui hoặc đầu hàng.

Thụy My

Chiến tranh Ukraine : Quân đội Nga đối mặt với nguy cơ "Potemkin hóa"

Trọng Nghĩa, RFI, 31/08/2022

Ngày 25/08/2022, tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh thông báo rằng quân đội nước này sẽ có thêm 137.000 tân binh ngay trong năm nay, để đạt được tổng số 1,15 triệu lính chiến đấu vào đầu năm tới. Đối với hầu hết các chuyên gia về các vấn đề quân sự của Nga được đài truyền hình Pháp France 24 phỏng vấn, đây là một mục tiêu dường như không tài nào đạt được. 

Ảnh minh họa : Lính Nga diễu hành tại thành phố Sevastopol ở vùng Crimea ngày 05/05/2022. AP

Theo nhật báo Anh The Guardian ngày 25/08, đây sẽ là mức tăng quân số lớn nhất trong nhiều năm qua. Nỗ lực tăng quân gần đây bắt đầu từ năm 2017, khi quân đội Nga được bổ sung thêm 13.698 người. 

Khi quyết định tăng thêm quân số, Vladimir Putin rõ ràng là muốn tung thêm nhiều binh sĩ vào Ukraine, gia tăng lợi thế về quân số trên chiến trường, với hy vọng tạo được những đột phá đáng kể ở miền Nam và Đông Ukraine. 

Vladimir sẽ bị lừa như Catherine II 

Tuy nhiên, giới chuyên gia về quân đội Nga không tránh khỏi hoài nghi về sự tồn tại của một đạo quân được tăng cường với cả trăm ngàn lính mới. Trong bài phân tích ngày 29/08 về "Các chiến binh ma của Vladimir Putin", đài France24 đã nêu bật nhận xét trên mạng Twitter ngày 25/08 của Mark Galeotti, giám đốc Mayak Intelligence, một công ty tư vấn về các vấn đề an ninh Nga, cho rằng thông báo tăng quân của tổng thống Nga "có thể mở rộng cửa cho điều gọi là ‘Potemkin hóa’ (potemkinisation) hơn nữa quân đội Nga". 

Theo France24, thuật ngữ "Potemkin hóa" gợi lại những "ngôi làng Potemkin", tên gọi những cảnh trí mô phỏng các ngôi làng đẹp đẽ dựng lên để đánh lừa con mắt người xem, mà theo truyền thuyết, từng được hoàng thân Grigory Potemkin, sủng thần của nữ hoàng Catherine II, xây dựng ở Crimea vào thế kỷ 18 để che giấu sự nghèo đói thực sự của khu vực mà nữ hoàng đến thăm.

Nếu truyền thuyết lịch sử này phần lớn đã bị phủ nhận, nhưng thuật ngữ này vẫn còn được sử dụng ở Nga để chỉ những nỗ lực nhằm tạo ra vẻ ngoài tốt đẹp giả tạo cho một tình huống. Trong trường hợp cụ thể liên quan đến sắc lệnh của tổng thống Putin, quân đội Nga có thể tìm cách tăng quân số một cách giả tạo để đạt được các mục tiêu mà Putin đề ra vì làm sao có thể nâng quân số lên thành 1,15 triệu lính tác chiến trong vỏn vẹn vài tháng. 

Trước hết, theo các chuyên gia được France24 trích dẫn, tiền đề số học mà ông Putin dựa vào, ngay từ đầu đã có một lỗ hổng lớn. Tổng thống Nga đã căn cứ vào dữ liệu chính thức về một đạo quân hùng hậu có hơn một triệu người. Tuy nhiên, theo ông Huseyn Aliyev, một nhà nghiên cứu về xung đột Ukraine-Nga tại Đại Học Glasgow (Scotland), chuyên theo dõi vấn đề huy động lực lượng quân sự tại Nga : "Ai cũng biết là kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine, quân số của Nga ít hơn nhiều". 

Chuyên gia này giải thích : Theo các ước tính, Nga chỉ có khoảng từ 250.000 đến 300.000 người sẵn sàng chiến đấu. Phần còn lại là nhân viên dân sự của quân đội đăng ký thành lính, thậm chí là người nhà của các quan chức chính quyền mà tên đã được bổ sung để lương quân nhân được rót cho những quan chức này. 

Do đó, quân đội Nga sẽ còn lâu mới đạt đến con số 1,15 triệu người với sự tăng cường của 137.000 binh sĩ "mà thôi". 

Tù nhân, lính đánh thuê và người trên 40 tuổi cũng không đủ

Tuy nhiên, ngay cả con số tân binh dự trù này cũng có vẻ không thực tế. Jeff Hawn, chuyên gia về các vấn đề quân sự Nga và cố vấn đối ngoại cho Viện New Lines, một trung tâm nghiên cứu Mỹ về địa chính trị, nhấn mạnh : "Nga có rất ít lựa chọn để nhanh chóng tìm được nhiều binh sĩ như vậy. Chiến dịch gọi nhập ngũ vào mùa xuân có kết quả đáng thất vọng, với rất nhiều thanh niên tránh được nghĩa vụ quân sự". 

Quân đoàn 3 hoàn toàn mới, mà Moskva hôm 27/08 đã quyết định tung vào mặt trận Ukraine, minh họa cho những khó khăn của Nga trong việc tuyển mộ tân binh. Chuyên gia Huseyn Aliyev giải thích : "Đó là một đạo quân dự bị, chỉ mới được thành lập cách đây vài tháng với quân số trên nguyên tắc là khoảng 18.000 người. Thế nhưng Điện Kremlin chỉ có thể huy động được khoảng 15.000, mặc dù đã tung ra hàng loạt biện pháp khuyến khích". 

Mức lương trả cho các tân binh cao hơn gấp 3 lần so với mức lương truyền thống của lính Nga. Mức tuổi tối đa để nhập ngũ - mà trước đây là 40 - đã được bãi bỏ từ cuối tháng 5 để khuyến khích những người lớn tuổi tham gia vào nỗ lực quân sự tại Ukraine. 

Trong những tháng gần đây, Quân Đội Nga hết sức sáng tạo để tăng cường quân số và thay thế số lính bị mất đi ở Ukraine. Theo nhật báo The Moscow Times vào đầu Tháng Bảy, các nhà tuyển mộ đã đến các nhà tù ở một số thành phố, đề nghị giảm án cho những tù nhân có kinh nghiệm quân sự nếu đồng ý ra trận. 

Ngoài ra, theo ông Jeff Hawn : "Quân Đội Nga cũng thu nhận lính đánh thuê, chiến binh đến từ Syria và tuyển quân từ các dân tộc thiểu số ở Trung Á" (chủ yếu là ở Tajikistan và Kirgizstan). Các sáng kiến trên nhằm bù đắp phần nào những tổn thất trên mặt trận, "phần lớn vẫn không đủ để đạt được chỉ tiêu 137.000 lính mới". 

Nhà nghiên cứu này cho rằng những tân binh có nguồn gốc đa dạng và khác nhau đó không có kiến thức về văn hóa quân sự Nga và "hội nhập này rất kém vào hệ thống chỉ huy của quân đội". Nói cách khác, vấn đề của Quân Đội Nga không chỉ là số lượng mà còn là chất lượng. 

Chuyên gia Aliyev bổ sung : "Những tiểu đoàn 'quân tình nguyện' mới hiện được huấn luyện hai tuần trước khi được đưa ra mặt trận, một khoảng thời gian hoàn toàn không đủ". Theo ông, đây cũng là một vấn đề khác liên quan đến cuộc chạy đua về số lượng binh sĩ : "Ngay cả khi Moskva tìm được 137.000 binh sĩ, quân đội Nga vẫn còn lâu mới có đủ sĩ quan huấn luyện để đảm bảo rằng các tân binh có thể nhanh chóng sẵn sàng chiến đấu". 

Thổi phồng số liệu để chạy theo chỉ tiêu 

Khó khăn trong việc tuyển quân dẫn đến nguy cơ "Potemkin hóa", với việc giới chỉ huy quân đội thổi phồng số liệu để phù hợp với chỉ tiêu đề ra. 

Theo chuyên gia Jeff Hawn, "khả năng cao nhất là mỗi doanh trại sẽ nhận được những chỉ tiêu về số lượng tân binh cần tuyển mộ. Họ sẽ tìm mọi cách để đạt chỉ tiêu, kể cả khi điều đó có nghĩa là tạo ra những tân binh ma. Ngân sách của họ sẽ phụ thuộc vào đó". 

Khi ký sắc lệnh tăng quân số, Vladimir Putin đã thúc đẩy thuộc cấp của mình gian lận với các số liệu. Nhưng đối với chủ nhân Điện Kremlin, điều quan trọng hơn là ông phải chứng minh rằng mình có thể tăng quân số mà không gặp vấn đề gì.

Đầu tiên hết là vì mục đích tuyên truyền nội bộ. Chuyên gia Huseyn Aliyev lưu ý : "Điều đó giúp duy trì ảo tưởng trong dân chúng Nga rằng vẫn mọi người vẫn phấn khởi khi sang chiến đấu ở Ukraine".

Ngoài ra, "đó cũng là một cách để nói với phương Tây rằng Moskva đã sẵn sàng cho một cuộc xung đột kéo dài". Điện Kremlin sẽ không quyết định tăng quân như vậy nếu muốn kết thúc chiến tranh càng sớm càng tốt. 

Tuy nhiên, còn một giả thuyết cuối cùng. Theo ông Jeff Hawn : "Vladimir Putin đang sống trong một bong bóng thông tin đến nỗi rất có khả năng ông thực sự tin rằng quân đội có thể dễ dàng bổ sung thêm 137.000 lính mới" Đối với chuyên gia này, sắc lệnh tăng quân ngày 25/08 rất có thể sẽ là bằng chứng cho thấy chủ nhân Điện Kremlin hoàn toàn bị cắt đứt khỏi thực tế.

Trọng Nghĩa

***************************

Kherson : Một bước ngoặt trong cuộc chiến tranh Ukraine

Thanh Phương, RFI, 31/08/2022

Lần đầu tiên kể từ khi nổ ra cuộc chiến tranh Ukraine, Kiev không còn ở tư thế phòng thủ, mà đã chuyển sang phản công để giành lại phần lãnh thổ bị Nga chiếm đóng. Bị chậm trễ một thời gian, cuộc phản công của quân Ukraine vào vùng Kherson ở miền nam đã thật sự bắt đầu kể từ thứ hai 29/08/2022. Có thể xem đây là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến tranh Ukraine, là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại Ukraine, quân đội nước này tấn công trực diện quân đội Nga. 

Thành phố Kherson (Ukraine) ngày 20/05/2022. AFP – Andrey Borodulin

hành phố Kherson là thành phố lớn duy nhất mà quân Nga chiếm được kể từ khi mở cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, vì họ đã thất bại trong việc đánh chiếm hai thành phố quan trọng khác là Kiev và Kharkiv. 

Trước khi mở cuộc phản công để chiếm lại thành phố Kherson, phía Ukraine đã phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Theo nhật báo Pháp Le Figaro, ngay từ ngày 10/07, Oleksiy Reznikov, bộ trưởng quốc phòng Ukraine đã thông báo là "hơn 1 triệu binh lính" đang được tập hợp để "chiếm lại miền nam đất nước". Trong vòng gần hai tháng qua, quân Ukraine chỉ chiếm lại được vài làng, nhưng đồng thời họ gia tăng oanh kích vào những vùng sau chiến tuyến Nga, nhắm chủ yếu vào các cơ sở hạ tầng, kho đạn, đến tận bán đảo Crimea.

Cũng theo Le Figaro, phía Ukraine phải cấp tốc mở cuộc phản công vào Kherson chính là nhằm ngăn cản phía Nga tiến hành các cuộc trưng cầu dân ý tại những vùng mà họ đã chiếm đóng để qua đó chính thức hóa quyền kiểm soát của Moskva tại những vùng này. Phản công vào Kherson cũng sẽ làm cho người dân Ukraine lên tinh thần, để cho phương Tây tiếp tục yểm trợ Ukraine chống Nga. Về mặt chiến lược, chiếm lại được Kherson sẽ bảo đảm được an toàn cho toàn bộ miền nam Ukraine, đồng thời trực tiếp đe dọa vùng Crimea. Nói tóm lại đó là chuyển chiến trường đến đất của đối phương.

Tờ báo trích lời cựu sĩ quan và nhà sử học quân sự Michel Goya ghi nhận, trong trận phản công vào Kherson, pháo binh Ukraine "đã tập trung một hỏa lực lớn nhất kể từ đầu cuộc chiến và hội đủ những điều kiện cần thiết cho một cuộc tấn công quy mô qua việc vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ của quân địch".

Cũng để chuẩn bị cho cuộc phản công vào Kherson, quân Ukraine đã phá hủy toàn bộ các cây cầu trên sông Dniepr nối vùng này với các vùng bị Nga chiếm đóng, khiến quân Nga sẽ không thể vận chuyển hàng tiếp liệu đến đây. Một chuyên gia Ukraine, đại tá Vladislav Seleznev, được nguyệt san Courrier International trích dẫn, gọi đó là "chiến thuật cú nhảy của ếch", tức là phá hủy một cách có hệ thống các cơ sở hạ tầng bên phía đối phương, rồi nhanh chóng chiếm lấy một phần lãnh thổ.

Tuy nhiên, theo đánh giá của nhà sử học Michel Goya, chiếm được vùng Kherson không có nghĩa là dễ dàng chiếm được thành phố Kherson, vì theo ông, Kherson là một thành phố lớn và nếu quân Nga quyết định kháng cự đến cùng, đây sẽ là một trận chiến rất khó khăn. Ấy là chưa kể quân Nga có thể khởi động lại cuộc tấn công ở vùng Donbass, buộc quân Ukraine phải phân tán một phần lực lượng ở Kherson.

Hiện hãy còn quá sớm để dự đoán về diễn tiến cuộc phản công vào Kherson, nhất là vì phía Kiev kiểm soát rất chặt chẽ những thông tin về cuộc phản công này, đồng thời yêu cầu các nhà báo và các chuyên gia quân sự của họ nên tỏ ra kín đáo để bảo đảm cho thành công của các chiến dịch quân sự đang diễn ra. 

Về phần quân Nga, theo nhật báo Libération, họ đã củng cố 3 tuyến phòng thủ trước Kherson, nhưng dường như tinh thần của các binh sĩ Nga tại đây, được ước lượng là khoảng 20.000, đang xuống rất thấp, trước nguy cơ bị kẹt trong một cái bẫy do phía Ukraine giương ra khi đánh sập toàn bộ cây cầu bắt qua sông Dniepr.

Thanh Phương

**********************

Ukraine : Kiev khẳng định có "giao tranh ác liệt" trên "gần như toàn bộ" vùng Kherson

Minh Anh, RFI, 30/08/2022

24 tiếng đồng hồ sau khi chính thức thông báo một chiến dich phản công ở miền nam Ukraine, chính quyền Kiev vào sáng sớm hôm 30/08/2022 cho biết là những cuộc "giao tranh ác liệt" giữa lực lượng Ukraine với quân Nga đang diễn ra ở "gần như toàn bộ" vùng Kherson bị Nga chiếm đóng. Thực tế chiến trường cho thấy, lực lượng Kiev đã gặt hái một vài thành công, cho dù Moskva khẳng định là cuộc phản công của Ukraine hoàn toàn thất bại.

Hố bom ở cầu bắc qua sông Dnipro, trong vùng Kherson, Ukraine, ngày 21/07/2022. AFP - STRINGER

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan tường trình : 

"Bất kỳ hoạt động quân sự nào cũng cần được giữ bí mật. Bà Natalya Humenyuk, phát ngôn viên của bộ chỉ huy quân sự Ukraine đã khẳng định như trên. Thế nhưng vào hôm qua, 29 tháng 8, theo các nguồn tin trùng hợp, các lực lượng vũ trang Ukraine đã đột ngột phát động một chiến dịch phản công trên toàn bộ chiến tuyến phía nam, từ khu vực xung quanh Zaporijjia cho đến tận Biển Đen. 

Tính đến lúc này, quân Đội Ukraine có vẻ như đã phá vỡ được một số điểm trong tuyến phòng thủ đầu tiên trong số ba tuyến mà Nga dựng lên trước Kherson, có nơi tiến sâu được hơn mười km. 

Pháo binh Ukraine đã nã ồ ạt vào Nova Kakhovka và vùng phụ cận Kherson, khiến cho các cầu tạm mà Nga lắp đặt trên sông Dnieper không thể sử dụng được. 

Khuya hôm qua, binh sĩ Ukraine đã đăng nhiều video lên mạng xã hội, chứng minh sự hiện diện của họ rất sâu bên trong chiến tuyến của kẻ thù, trong khi các video tương tự của phía Nga dường như cho thấy phản ứng bất ngờ, với nhiều đơn vị bị thất thần trước trận mưa pháo đến từ phía Ukraine. 

Dường như Kiev đã tái chiếm được nhiều hơn là bốn địa phương được loan báo trong 24 giờ qua. Dù sao chăng nữa thì trong những ngày sắp tới, thách thức đối với Ukraine là bao vây hơn 20.000 binh sĩ Nga ở phía tây sông Dnepr, bằng cách ngăn chăn việc vượt qua sông". 

Zelensky kêu gọi quân đội Nga rút khỏi miền nam Ukraine 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào tối thứ Hai 29/08 đã kêu gọi các binh sĩ Nga chạy trốn khỏi các cuộc tấn công do quân đội Ukraine phát động gần thành phố Kherson, nói rằng Kiev đang giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ của mình. Trong một bài phát biểu hàng ngày, Volodymyr Zelensky hứa rằng quân đội Ukraine sẽ đánh đuổi quân đội Nga "đến tận biên giới".

Moskva khẳng định cuộc phản công "thất bại" 

Nga tuyên bố đã đẩy lùi các "nỗ lực tấn công" của Ukraine ở khu vực Kherson và Mykolaiv, cũng ở miền nam Ukraine. Bộ quốc phòng Nga vào hôm qua, 29/08 khẳng định : "Trong ngày quân đội Ukraine đã cố gắng tấn công theo ba hướng, ở khu vực Mykolaiv và Kherson", nhưng phía Ukraine đã "thất bại một cách thê thảm", và lực lượng Ukraine đã phải "chịu tổn thất nặng nề". 

Phát ngôn viên của bộ chỉ huy "Miền Nam" của Quân Đội Ukraine, Natalia Goumenyuk, trước đó, đã nói rằng lực lượng Kiev đang tấn công "theo nhiều hướng" trên mặt trận này nhằm đẩy quân Nga qua bên kia sông Dnepr.

Minh Anh

Ukraine phản công tái chiếm Kherson, màn dạo đầu cho hồi kết cuộc chiến ?

Thụy My, RFI, 30/08/2022

Từ tối hôm 29/08/2022, lực lượng Ukraine đã tấn công trên nhiều hướng, những trận đánh dữ dội đang diễn ra hầu như trên toàn vùng Kherson. Kiev rất "hà tiện" về chi tiết, nhưng tổng thống Zelensky hứa hẹn sẽ "truy quét" quân chiếm đóng "đến tận biên giới". Có ít nhất ba ngôi làng ở Kherson đã được giải phóng.

Ảnh tư liệu : Một lính Nga tuần tra ở khu vực trạm thủy điện Kakhovka trên sông Dniepr, vùng Kherson ngày 20/05/2022. AP

Nước Pháp ngày càng thiên hữu, và đang vận động tiết kiệm nhằm đối phó với lạm phát cũng như thiếu hụt năng lượng, đó là các vấn đề trên trang nhất các báo Paris hôm nay. Riêng Libération chạy tựa trang bìa "Nhà máy điện Zaporijia : Nếu có chuyện gì xảy ra ở đây, toàn bộ Châu Âu sẽ bị ảnh hưởng", và ở các trang trong, cuộc chiến tranh ở Ukraine tiếp tục thu hút sự chú ý của báo chí.  

Zaporijia : Thế giới suýt rơi vào thảm họa nguyên tử

Xã luận của Libération lo ngại về "Nguy cơ một tính toán sai lầm tại Zaporijia ở Ukraine". Thế giới suýt rơi vào thảm họa hôm thứ Năm 25/08 vào lúc 12 giờ 10, khi hệ thống báo động khẩn cấp của lò phản ứng số 5 được kích hoạt, dẫn đến ngưng hoạt động. Gần hai tiếng đồng hồ sau đó, vào 14 giờ 30, lò phản ứng cuối cùng trong số sáu lò cũng ngưng chạy, vẫn do báo động. Những vụ cháy do oanh kích là nguyên nhân sự cố trên đây, vì đường dây cao thế cuối cùng bị đứt, kích hoạt cơ chế khẩn cấp. Trưởng kíp ngày hôm đó mệt mỏi thổ lộ với Libération, từ 35 năm qua chưa hề xảy ra chuyện tương tự. "Tình hình xấu đi rất nhiều từ ba tuần qua, mỗi ngày lại tiến gần khả năng xảy ra tai nạn như Fukushima".

Ngày nào cũng có những vụ oanh kích gần nhà máy, Ukraine quy trách nhiệm cho Nga, Moskva thì nói là đạn bắn đi từ bên kia bờ sông đang trong tay Kiev. Nhưng người quản lý trên cho biết chính mắt nhìn thấy quân chiếm đóng bắn đại bác từ một ngọn đồi gần nhà máy nhiệt điện. Artem, một kỹ sư về nguyên tử nhắc nhở, thảm họa Fukushima xảy ra vì sóng thần làm cho hầu hết các máy phát điện dùng để làm nguội các lò phản ứng không còn hoạt động. Hôm thứ Năm, khi nhà máy Zaporijia bị cắt nguồn điện, các máy phát điện diesel đã được sử dụng, nhưng không biết trụ được bao lâu vì lượng dầu dự trữ chỉ còn đủ cho một tuần lễ.

Quân Nga có thực sự ý thức được nguy cơ ?

Các khó khăn kỹ thuật tạm thời vượt qua được nhờ đội ngũ nhân viên người Ukraine, nhưng bản thân họ bị áp lực vô cùng nặng nề. Quân chiếm đóng theo dõi "từng cái like trên mạng xã hội", đôi khi còn đánh đập họ. Các ê-kíp có khi phải làm hai ca liên tiếp mỗi ca tám tiếng vì đạn pháo khiến họ không thay phiên được, dễ dẫn đến sai lầm do căng thẳng.

Nhất là nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu, có sáu lò phản ứng có công suất 1.000 megawatt mỗi lò, từ 5 tháng qua đã bị biến thành căn cứ quân sự của Nga. Ảnh vệ tinh của tình báo Anh cho thấy những chiếc xe đầy vũ khí chỉ cách lò phản ứng có 60 mét. Những khẩu đại bác được đặt dưới chiếc cầu nối các lò phản ứng với nhau để né drone của Ukraine… Libération bực tức đặt câu hỏi, người Nga có thực sự biết họ đang làm gì tại đây hay không ?

Kherson, cuộc phản công quy mô được chờ đợi từ lâu

Trên lãnh vực quân sự, một cuộc phản công đã diễn ra vào lúc một phái đoàn của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) bắt đầu lên đường thanh tra nhà máy Zaporijia. Lực lượng Ukraine tung ra đợt tấn công từ tối qua nhằm tái chiếm Kherson. Tuy chưa có nhiều thông tin trên báo giấy, nhưng các nhật báo lớn đều tường thuật trực tiếp trên mạng.

Cuộc tấn công được loan báo từ nhiều tuần qua, rốt cuộc đã khởi động. Natalia Humenyuk, phát ngôn viên bộ chỉ huy miền nam của quân đội tuyên bố Ukraine đã tấn công trên nhiều hướng, vượt qua tuyến phòng vệ đầu tiên. Những trận đánh dữ dội đang diễn ra hầu như trên toàn vùng Kherson. Trên truyền hình, Serhiy Khlan, cố vấn cơ quan quân sự Kherson cho biết : "Có những đợt nã pháo mãnh liệt vào vị trí địch trên toàn bộ vùng Kherson", và đây là "khởi đầu của hồi kết cuộc chiếm đóng". Trang web Izvestiya của Nga nói rằng chính quyền Kherson đã ra lệnh cho người dân tìm nơi trú ẩn pháo kích, dự trữ thức ăn nước uống và chuẩn bị túi cứu thương.

Kiev chỉ muốn "giành lại những gì vốn thuộc về mình", kêu gọi lính Nga bỏ ngũ

Les Echos nhận thấy chính quyền Ukraine rất "hà tiện" về các chi tiết, nhưng tổng thống Volodymyr Zelensky hứa hẹn sẽ "truy quét" quân chiếm đóng "đến tận giới tuyến". Ông nhấn mạnh, "đường biên giới không thay đổi", hàm ý mục tiêu không chỉ tái chiếm Donbass mà cả Crimea, "Ukraine chỉ giành lại những gì vốn thuộc về mình". Zelensky nói : "Nếu lính Nga muốn sống sót, bây giờ là lúc nên chạy trốn", đồng thời kêu gọi những ai không muốn quay về Nga nên giao nộp vũ khí. Mykhailo Podoliak, cố vấn tổng thống châm biếm trên Twitter, "một phái đoàn đặc biệt của Ukraine đang thương lượng với Nga ở hướng nam và nhiều hướng khác".

Quân đội Ukraine yêu cầu dân chúng không đưa thông tin về các sự kiện đang diễn ra. Theo bà Humenyuk, "trong một cuộc chiến tranh đa diện, những phản ứng như vậy có hại cho lực lượng vũ trang". Tuy nhiên hệ thống Firms (Fire Information for Resource Management System) của NASA cho thấy một số lớn vụ cháy dọc theo tiền tuyến. CNN dẫn những nguồn tin nặc danh Ukraine cho biết ít nhất bốn làng ở Kherson đã được giải phóng, dù Moskva nói rằng Kherson "đang dưới sự bảo vệ của quân đội Nga". Le Monde dẫn tin tức trên mạng xã hội nêu cụ thể lực lượng Ukraine đã tái chiếm ba làng Pravdine, Blahodativka và Stary Stavok.

Ba Lan : Nên tịch biên tài sản Nga thay vì chỉ đóng băng

Về phía các đồng minh Châu Âu, trả lời phỏng vấn của Le Figaro, thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki nhấn mạnh một khác biệt trong quan điểm so với Pháp. Theo ông, cần tịch biên tài sản của các tài phiệt Nga và Liên bang Nga thay vì chỉ phong tỏa. Số tài sản này lên đến trên 300 tỉ euro, có thể dùng để giảm nhẹ giá năng lượng mà dân Pháp, Đức, Ba Lan... phải trả, khiến Nga không còn có thể bắt bí.

Song song đó, cần ủng hộ Ukraine mạnh mẽ hơn về quân sự và tài chánh, mà hiện nay quá ít và quá trễ. Cách thức nhanh nhất để kết thúc một cuộc chiến là… thua trận, nhưng "chúng ta không thể tự cho phép bại trận trong cuộc chiến tranh này". Theo thủ tướng Ba Lan, vụ sát hại con gái của Aleksandr Duguin, một người thân cận với Vladimir Putin cho thấy nội tình Nga đang lục đục, và "mọi kịch bản đều có thể xảy ra".

Nga bắt cóc thường dân để trao đổi với lính : Tội ác chiến tranh

Về hệ quả từ thời kỳ quân Nga chiếm đóng, Le Monde có bài phóng sự "Tại Ukraine, trên đường tìm kiếm những thường dân mất tích". Tại ngôi làng Dymer gần Kiev chỉ có 6.000 dân, có đến 58 gia đình vẫn không có tin tức nào về những người thân bị bắt và đưa sang Nga.

Họ là những thường dân bị bắt vô cớ trong thời gian quân Nga đóng ở làng từ 25/02 đến 22/03, và theo Human Rights Watch (HRW) đây là tội ác chiến tranh, tổ chức này tố cáo "hàng trăm dân thường Ukraine đã bị bắt đi mất tích". Trước hết, do Dymer chỉ cách Belarus, chư hầu của Nga một giờ xe chạy. Nhưng tại sao lại bắt bớ thường dân ? Phó thủ tướng Iryna Verechtchouk phụ trách hồ sơ này giải thích, đó là vì ít nguy hiểm hơn việc bắt lính tráng, và Moskva muốn dùng họ để trao đổi tù binh. Điều này bị cấm vì theo các thỏa thuận, chỉ có thể đổi lính lấy lính, người bị thương với những người bị thương khác, nhưng Kremlin bất chấp, dùng thường dân làm con tin.

Nga bắt dân Ukraine một cách vô tội vạ. Một cậu trai chỉ vì đi coi xe tăng Nga như thế nào, đã bị bắt trói vào một gốc cây suốt ba ngày rồi tống lên xe đưa đi. Một người lái chiếc xe hiệu Mercedes với GPS đời chót, lính Nga thích chiếc xe, đã bắt luôn cả chủ. Những ai bị đưa sang Hostomel, thành phố sát với Belarus, coi như không có ngày về. Những vụ tra tấn thường xảy ra, phụ nữ bị cạo trọc đầu. Khoảng 230 phụ nữ Ukraine vẫn còn bị giữ ở Nga trên tổng số 500 nữ giới bị bắt.

Khủng hoảng, thất nghiệp, Covid… những bóng mây đen trước Đại hội Đảng Trung Quốc

Nhìn sang Châu Á, Les Echos phân tích "Tập Cận Bình trước thách thức một nền kinh tế Trung Quốc rạn vỡ". Tác động của chính sách zero Covid, khủng hoảng địa ốc, thanh niên thất nghiệp lên đến mức kỷ lục - các khó khăn đầy dẫy trước Đại hội Đảng lần thứ 20.

Mới cách đây một năm, chừng như không có gì ngăn trở được con đường để Tập Cận Bình trị vì thêm nhiệm kỳ thứ ba, trở thành nhà lãnh đạo Trung Quốc quyền lực nhất kể từ thời Mao. Sau khi tưng bừng tổ chức kỷ niệm lần thứ 100 ngày thành lập đảng tháng 7/2021, ông đã làm áp lực để đảng thông qua nghị quyết lịch sử làm tăng vị thế của mình. Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh cũng diễn ra khá suông sẻ.  

Nhưng việc "ông bạn" Nga nhiều rắc rối đưa quân xâm lược Ukraine sau đó, rồi đến biến thể Omicron khiến Thượng Hải bị phong tỏa hai tháng, căng thẳng về chuyến thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi, kinh tế sa sút và hạn hán chưa từng thấy, là những bóng mây đen đầy đe dọa.

Tại nền kinh tế thứ nhì thế giới, chính sách chống dịch cực đoan đã làm các thành phố bị khóa chặt, việc hạn chế di chuyển khiến tiêu dùng chậm lại hẳn. Lãnh vực địa ốc vốn chiếm 30% GDP ngày càng lún sâu vào khủng hoảng, cộng với phong trào tẩy chay của người mua. Về việc làm, một trong những cơ sở tạo nên tính chính danh của đảng, 1/5 thanh niên bị thất nghiệp – con số thực có lẽ cao hơn nhiều. Đây là tỉ lệ cao chưa từng thấy nếu so với Hoa Kỳ và Châu Âu.

Tập Cận Bình cần chiến thắng Covid bằng mọi giá

Nhờ thế giới vẫn mua hàng "made in China", Bắc Kinh giữ được thể diện với thặng dư thương mại dồi dào. Nhưng còn được bao lâu, trong khi Mỹ và Châu Âu có nguy cơ suy thoái ?

Cuối tháng Bảy, trước sự ngạc nhiên của các nhà quan sát, Bộ Chính trị từ bỏ mục tiêu tăng trưởng 5,5%, không đưa ra biện pháp tái thúc đẩy nào như hồi 2008. Đảng chỉ nhấn mạnh cần phải chống Covid "không mệt mỏi". Đó là vì Tập Cận Bình đã gắn zero Covid với cá nhân mình, không thể xuất hiện trước đại hội mà không có chiến thắng. Về kinh tế, nhà cầm quyền trông cậy vào các đại công trình, nhưng cũng ý thức rằng mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư công đã đạt đến mức giới hạn. Các tuyến xe lửa cao tốc, xa lộ, phi trường… đều đã được xây dựng đầy đủ trong 20 năm qua.

Theo Natixis, Covid làm nợ công Trung Quốc thêm nặng nề, lên đến 273% GDP, thu nhập của các địa phương từ bán đất hầu như không còn nữa. Các doanh nghiệp tư nhân đang phải xoay sở trước thiệt hại từ chính sách chống dịch, nhận thấy bàn tay can thiệp của đảng ngày càng sâu. Được khuyến khích thời Đặng Tiểu Bình và đóng góp nhiều cho tăng trưởng, vai trò của họ trong những năm tới sẽ ra sao ? Tập Cận Bình ấn định mục tiêu tăng gấp đôi GDP năm 2035 so với 2020, và đại hội kỳ này sẽ phải có những chọn lựa cụ thể về kinh tế.

Thụy My

Nga thua đậm trong cuộc chiến xâm lược Ukraine

Cây bút Dominique Moisi trên Les Echos nhận định "Nga, kẻ đại bại trong cuộc chiến ở Ukraine". Tuy cuộc chiến tranh tiêu hao này vẫn chưa kết thúc, nhưng sau sáu tháng, đã có thể thấy rằng Nga là kẻ thất bại : thua thiệt so với các láng giềng phương Tây, và với một Trung Quốc mà Nga đang trở thành chư hầu.

Cộng đồng người Ukraine tại Roma (Ý) tham gia cuộc "Tuần hành vì tự do" với biểu ngữ phản đối Nga nhân ngày lễ Độc Lập 24/02/2022.  AP - Andrew Medichini

Putin tự lao đầu vào bẫy của chính mình

Cuộc chiến tranh lạnh bắt đầu từ 1945 đến 1947 đã chấm dứt vào ngày 26/12/1991 với sự kiện Liên Xô tan rã. Hậu chiến tranh lạnh mở đầu hôm 24/02/2022 với việc Nga xâm lăng Ukraine. Hãy còn quá sớm để dùng những từ ngữ "chiến tranh lạnh mới", "khởi đầu cho đệ tam thế chiến", "phi toàn cầu hóa", "kỷ nguyên hỗn loạn", nhưng dù vậy cũng đã rút ra được một số bài học.

Cuộc phiêu lưu quân sự của Nga xem chừng phi lý. Một chuyên gia về Nga khẳng định "Putin không ngu ngốc", nhưng lạc hậu và hết sức vô trách nhiệm. Vào lúc khí hậu bị nóng lên và đại dịch, làm thế nào có thể mơ đến việc dùng vũ lực mở rộng lãnh thổ, đòi thêm phần bánh của mình trên thế giới ? Tác giả nhấn mạnh đến mối nguy hiểm của các chế độ độc tài trong việc khởi động và xử lý xung đột.

Tự đánh giá quá cao sức mạnh của mình và coi thường đối thủ, Putin đã tự mình lao vào cái bẫy mà ông ta đã giăng ra. Sau những thành công ở Gruzia, Crimea, Syria, Vladimir Putin tin rằng mình không chỉ là một nhà chiến thuật giỏi mà còn là chiến lược gia lớn, hậu duệ của Pierre Đại đế, tức người đã được định mệnh chọn lựa để tái lập sự vĩ đại của nước Nga. Và với logic ngày càng theo kiểu Stalin, xung quanh ông không có ai dám cảnh tỉnh.

Nga thành chư hầu Trung Quốc, NATO sắp có thêm hai thành viên Bắc Âu

Quyền lực khiến người ta bị cô lập và quyền lực tuyệt đối càng làm cô lập tuyệt đối. Trong thời chiến, các chế độ toàn trị vừa nguy hiểm lại vừa dễ tổn thương hơn hết vì biết rằng nếu bại trận, là mất đi quyền lực, nếu không mất mạng.

Chưa bên nào có thể giành hẳn chiến thắng, cho dù cán cân từ nay có vẻ nghiêng nhẹ về phía Kiev nhờ trợ giúp của phương Tây. Trên thực tế vào cuối mùa hè 2022, kẻ chịu thiệt hại nhiều nhất sau sáu tháng chiến tranh là nước Nga của Putin. Không chỉ vì bị rơi vào một cuộc chiến tiêu hao trước một đối thủ yếu hơn nhiều, mà còn vì không giành được chiến thắng, Moskva phải trả cái giá về địa chính trị là lệ thuộc quá nhiều vào Bắc Kinh. Cùng với thời gian, Nga dần dà trở thành đối tác cấp thấp của Trung Quốc và nay thì tình trạng này trở thành bắt buộc. Đó có phải là điều mà Putin tìm kiếm ? Ông ta đã đạt được mục tiêu nào ? Putin muốn "Phần Lan hóa" Ukraine, ông ta đã "NATO hóa" Phần Lan và Thụy Điển.

Cách đây 31 năm, khi Liên Xô sụp đổ, toàn cầu hóa và Mỹ hóa chừng như đi cùng với nhau. Các vụ khủng bố tháng Chín năm 2001, tiếp theo là khủng hoảng tài chánh 2008 và vụ Lehman Brothers đã tách rời hai hiện tượng trên. Phải chăng toàn cầu hóa thay vì khẳng định vai trò trung tâm của Hoa Kỳ, lại chuyển từ phương Tây sang Châu Á ? Tác giả kết luận, sức mạnh quân sự có những hạn chế, nhất là khi số lượng vũ khí và binh lính không đủ để tạo ra sự khác biệt với chất lượng và quyết tâm của con người. Không chỉ Nga không tiến quân được mà còn có nguy cơ gây tai nạn nguyên tử, làm nguy hại cho hành tinh chúng ta.

Bóng ma Chernobyl từ nhà máy Zaporijjia đang trong tay quân Nga

Về vấn đề này, Les Echos cảnh báo nguy cơ "Bóng ma Chernobyl tái xuất hiện". La Croixgiải thích "Ukraine : Zaporijjia, một nhà máy điện nguyên tử trong vòng vây chiến tranh". Chịu đựng những vụ oanh tạc gần các lò phản ứng, đường điện bị hư hại, nhân viên người Ukraine phải làm việc trong điều kiện căng thẳng, khó đưa về những phụ tùng bảo trì : mức độ an toàn của nhà máy xuống rất thấp từ khi bị rơi vào tay quân Nga.

Đôi bên đều đổ lỗi cho nhau về những vụ bắn pháo, oanh tạc gần nhà máy, trong lúc các nhân viên Ukraine tiếp tục bảo đảm hoạt động trong những điều kiện tạm bợ, dưới sự kiểm soát của quân đội Nga và các kỹ thuật viên của tập đoàn hạt nhân Nga Rosatom. Moskva sử dụng nhà máy điện nguyên tử này như một cái khiên để che giấu thiết bị quân sự, đạn dược, binh lính ở bên trong và khu vực kế cận. Những tuyến đường bộ và đường xe lửa xung quanh cũng được dùng cho logistic. Les Echos cho biết trong một video trên mạng xã hội đã được CNN kiểm định, có thể nhận thấy nhiều hàng xe quân sự Nga đậu trong khuôn viên nhà máy, chỉ cách lò phản ứng có 130 mét !

Nga cần lượng điện ở đây để cung cấp cho một phần lãnh thổ chiếm đóng, và bị nghi ngờ là muốn cắt nguồn điện dành cho Ukraine qua việc nhắm vào các đường dây cao thế. Vào thời bình, nhà máy cung ứng 1/5 nhu cầu điện cho Ukraine. Từ 25 đến 26/08, Zaporijjia bị tách rời hoàn toàn khỏi lưới điện quốc gia Ukraine trong nhiều tiếng đồng hồ, khi một vụ hỏa hoạn ảnh hưởng đến đường dây cao thế thứ tư và cuối cùng - ba đường cao thế còn lại đã bị hư hại vì đạn pháo. Sau đó công ty EnergoAtom của Ukraine đã kết nối lại được.

Những nguy cơ nào dẫn đến tai nạn nguyên tử ?

Các tòa nhà chứa sáu lò phản ứng (chỉ có hai lò đang hoạt động) được xây dựng để chịu đựng được những máy bay nhỏ bị rơi xuống và các loạt đại bác, nhưng không trụ nổi trước hỏa tiễn. Nhà máy cũng cần điện để làm nguội sáu lò phản ứng qua các trạm bơm. Trong trường hợp bị cúp điện, có một đường điện dự phòng nối với một nhà máy nhiệt điện. Nếu đường dây này không hoạt động, khoảng 20 tổ máy diesel có thể thay thế để tránh tình trạng lò phản ứng quá nóng. Và nếu các máy phát điện diesel bị hư hay thiếu nhiên liệu (dự trữ cho 7 ngày) vận hành, các kỹ sư chỉ có 90 phút để ngăn được tai nạn. Cuối cùng, một phần chất thải hạt nhân được trữ trong những thùng phi bê-tông, có thể bị hỏa tiễn bắn trúng.

Thành phố Zaporijjia từ hôm 23/08 đã phân phối các viên i-ốt cho cư dân trong vòng bán kính 50 kilomet xung quanh nhà máy, để uống khi có cảnh báo phóng xạ. Cơ quan EnergoAtom nhắc nhở người dân hạn chế di chuyển, đóng kín các cửa sổ và cửa ra vào, và tại những khu vực nguy hiểm, hàn chặt, đóng gói lại thực phẩm, nước uống, quần áo, tài liệu.   

Liệu đã có giải pháp nào hay chưa ? Liên Hiệp Quốc kêu gọi phi quân sự hóa nhà máy - nhưng Moskva bác bỏ - và gởi đến một phái đoàn thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) để đánh giá tình hình. Các chuyên gia được cả hai bên đồng ý có thể từ Ba Lan, Litva, Serbia, Trung Quốc, Albania, Pháp, Ý, Jordan, Mexico, Bắc Macedonia. Nhưng hôm 26/08 Nga đã phủ quyết một tuyên bố chung của một hội nghị Liên Hiệp Quốc về Hiệp ước giải trừ vũ khí hạt nhân (TNP). Các nhà ngoại giao của Kremlin phản đối đoạn nhấn mạnh "quan ngại sâu sắc" về các hoạt động quân sự xung quanh nhà máy điện nguyên tử của Ukraine và việc Kiev "không còn kiểm soát được".

Tranh cãi về việc cấp visa cho công dân Nga vào EU

Nỗi lo về năng lượng trong mùa đông sắp tới bao trùm lên các trang báo hôm nay, trong lúc chính phủ Pháp vận động tiết kiệm và Liên Hiệp Châu Âu (EU) họp bàn về chính sách đối với Ukraine. Le Figarocho biết "Cuộc chiến Ukraine và lạm phát nhất thiết nằm trong nghị trình của Bruxelles". Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu hứa hẹn "sẽ đứng bên cạnh Ukraine lâu dài cho đến khi nào còn cần thiết". Về mặt chính trị, đó là việc trừng phạt cuộc xâm lăng của Nga, mà những biện pháp đang áp dụng là cứng rắn nhất từ trước đến nay. Vấn đề gai góc sắp tới là việc cấp visa cho công dân Nga. Năm ngoái, đã có hơn nửa triệu khách du lịch Nga xin visa vào EU, và các nước láng giềng của Nga đang đề nghị ngưng cấp hẳn.

Phần Lan quyết định chỉ duyệt khoảng 10% hồ sơ, nhưng nhiều khách Nga tiếp tục đến phi trường Helsinki bằng visa của các quốc gia thành viên khác. Thủ tướng Sanna Marin nhấn mạnh : "Thật là bất hợp lý khi người Nga tiếp tục vào không gian Schengen du lịch trong khi Moskva giết hại người dân Ukraine". Tổng thống Cộng hòa Czech ủng hộ cấm vào EU, nhưng nhiều nước khác không đồng ý. Theo thủ tướng Đức, việc này sẽ gây thiệt thòi cho "tất cả những ai chạy khỏi Nga vì bất đồng với chế độ Moskva". Giới ngoại giao nhấn mạnh việc bảo vệ các nhà ly khai, đối lập, nhà báo và thân nhân họ muốn rời khỏi Nga. Ước tính 300.000 công dân Nga đã ra đi kể từ cuối tháng Hai.

Châu Âu không thể chần chờ trong việc "thoát Nga"

Xã luận của Les Echosđặt vấn đề "Ukraine : Chúng ta có thể bại trận hay không ?". Những hậu quả chiến tranh : lạm phát, hoạt động sản xuất chậm lại và ngay cả nguy cơ suy thoái sẽ thử thách sự đoàn kết của Châu Âu trong những tháng tới. Moskva đang gánh chịu thiệt hại nặng nề, nhưng Berlin, Roma và Paris cũng bị ảnh hưởng lớn. Người Nga thua thiệt nhiều hơn, nhưng bị áp đặt phải im lặng, còn ở các nước dân chủ thì ngược lại. Đây là thách thức lớn cho các chính phủ Châu Âu, thường phải dựa vào các liên minh và đối mặt với công luận.

Những lò luyện kim đang phải ngưng hoạt động, ngành thủy tinh, hóa chất, thép bị giá năng lượng bóp nghẹt. Một Châu Âu đang muốn tái kỹ nghệ hóa có nguy cơ hụt hẫng trong những lãnh vực chủ chốt, liệu có đang bị thua trong trận so găng như Vladimir Putin mơ ước, và rốt cuộc phải hủy bỏ việc trừng phạt ? Chỉ có một con đường hẹp để tránh, đó là chủ động năng lượng. Trước hết là thay khí đốt Nga bằng mọi cách. Thế giới có đầy dầu lửa và than đá, chỉ thiếu năng lượng sạch. Khí đốt Nga chiếm 10% số nhiên liệu được EU sử dụng, nay chỉ còn 5%, than đá đã thay vào đó. Thế nên cần đẩy nhanh các nguồn năng lượng khác, từ nguyên tử đến điện gió ngoài khơi.

Đại dịch Covid và cuộc chiến tranh Nga-Ukraine đã làm thay đổi tương quan lực lượng. Hoa Kỳ được lợi nhiều nhất : ngành dầu khí và thực phẩm làm không hết việc, kỹ nghệ quốc phòng nhận được rất nhiều đơn đặt hàng. Ở bên kia bán cầu, Trung Quốc bị yếu đi vì xử lý dịch bệnh một cách thảm hại, địa ốc khủng hoảng và công nghệ bị Nhà nước siết chặt. Còn Châu Âu dân chủ mà Putin muốn hủy hoại bằng mọi giá ? Đây không phải là lúc để chùn chân, vì vẫn có thể thua cuộc.

"Maria Adela", điệp viên Nga theo dõi NATO

Cũng liên quan đến Nga, Le Figarocó bài viết về quá trình lần ra dấu vết của "Maria Adela", điệp viên Nga chuyên theo dõi NATO. Người phụ nữ đã nhiều năm giao thiệp với các sĩ quan đồng minh thuộc Liên quân NATO ở Napoli, mới đây bị tờ Bellingcatlật mặt sau cuộc điều tra kéo dài 10 tháng, hợp tác với The Insider(báo mạng Nga hiện đã di tản sang Latvia),Der Spiegel(Đức), La Republica (Ý). Cô ta xưng tên là Maria Adela Kuhfeldt Rivera, sinh ngày 01/09/1978 tại Callao (Peru) - tên được ghi trên ba hộ chiếu Nga từng sử dụng. Theo lời kể của đương sự, thì cô có cha người Đức và mẹ người Peru, sau khi chia tay người mẹ đã đưa con gái 2 tuổi sang Moskva rồi cho một gia đình người bạn nuôi.

Trong hơn 10 năm, người phụ nữ xinh đẹp, sang trọng sống tại nhiều thành phố Châu Âu và di chuyển nhiều nơi : Malta, Ý, Pháp... Những người bạn tin rằng "Maria Adela" là nhà tạo mẫu nữ trang, người quản lý câu lạc bộ Lions Club ở Napoli, nhưng thực ra cô ta là nhân viên bí mật của GRU (cơ quan tình báo quân đội Nga). Cô đăng ký tại Paris nhãn hiệu nữ trang "Serein" dành cho nữ giới "thanh lịch", tuy nhiên đó chỉ là những sản phẩm rẻ tiền sản xuất tại Trung Quốc. Lions Club là nơi được các sĩ quan Mỹ, Đức, Ý, Bỉ lui tới trong nhiều sự kiện do "Maria Adela" tổ chức.

Bellingcat cho biết năm 2005, cơ quan hành chánh bang Lima ở Peru nhận được đơn xin cấp passport của một người tên Maria Adela Kuhfeldt Rivera. Khai sinh có vẻ hợp lệ, nhưng giấy chứng nhận rửa tội ở nhà thờ Chúa Cứu Thế Callao cấp ghi ngày 14/09/1978, trong khi nhà thờ này… 7 năm sau mới được xây lên ! Bị từ chối, "Maria Adela" tiếp tục dùng hộ chiếu chỉ khác một con số so với các điệp viên Nga trong vụ đầu độc Skripal, và đến 2018 bất ngờ mua vé bay về ở luôn tại Moskva, chỉ một ngày sau khi Bellingcatbắt đầu đăng tải vụ này. Vì thực ra cô ta tên Olga Kolobova, sinh năm 1982, con của cựu hiệu trưởng trường quân sự ở Ural. Moskva tố cáo trang web điều tra này là "mối đe dọa" cho an ninh nước Nga.

Thụy My