Lượng xe cộ lưu thông tăng mạnh xung quanh những bệnh viện chính ở Vũ Hán từ tháng 8/2019 cho thấy virus corona có thể đã xuất hiện và lây lan khắp miền trung Trung Quốc từ lâu trước khi dịch lần đầu tiên được báo cáo ra thế giới, theo một cuộc nghiên cứu mới của Trường Y Harvard.

Tiến sĩ John Brownstein, người dẫn đầu nhóm nghiên cứu từ Havard

Dùng kỹ thuật tương tự như các cơ quan tình báo sử dụng, toán nghiên cứu phân tích những hình ảnh vệ tinh thương mại và "quan sát được sự gia tăng đáng kể lượng giao thông bên ngoài 5 bệnh viện chính của Vũ Hán bắt đầu cuối mùa hè và đầu mùa thu 2019", theo bác sĩ John Brownstein, giáo sư trường Y Harvard, người đứng đầu cuộc nghiên cứu.

Bác sĩ Brownstein, cũng là cộng tác viên cho ABC News, cho biết lượng giao thông gia tăng cũng "trùng hợp với" sự gia tăng tìm kiếm thông tin trên internet tại Trung Quốc về "một vài triệu chứng, sau này được xác định là gần với những triệu chứng của virus corona".

Dù ông Brownstein công nhận chứng cớ này là gián tiếp, nhưng ông nói cuộc nghiên cứu là một điểm dữ liệu quan trọng mới về nguồn gốc bí mật của virus corona.

"Có chuyện gì đó xảy ra trong tháng 10", ông Brownstein, viên chức đứng đầu sáng kiến tại Bệnh viện Nhi đồng Boston đồng thời là giám đốc Phòng thí nghiệm Dịch tễ học Vi tính của trung tâm y khoa này nói.

"Rõ ràng có một vài mức độ gián đoạn xã hội diễn ra trước khi điều được xác nhận trước đây là khởi điểm của đại dịch virus corona bắt đầu".

Kể từ khi dịch bệnh bùng phát tại Trung Quốc năm ngoái, virus corona đã quét qua toàn thế giới, lây nhiễm gần 7 triệu người và giết chết hơn 400.000 người, theo Trường đại học John Hopskins. Nhiều người tin rằng virus này từ động vật lây sang người và cướp đi sinh mạng con người tàn khốc nhất kể khi đại dịch cúm Tây Ban Nha cách đây một thế kỷ.

Dù các giới chức Trung Quốc mãi tới ngày 31/12 năm ngoái mới chính thức thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới biết rằng một loại virus gây bệnh đường hô hấp càn quét qua Vũ Hán, nhưng tình báo Mỹ nắm bắt được vấn đề rất sớm vào cuối tháng 11 năm ngoái và thông báo cho Ngũ Giác Đài, theo 4 nguồn tin được thuyết trình về những thông tin mật cho biết.

Phóng viên BBC từ Bắc Kinh, John Sudworth, nói rằng có những giới hạn về dữ liệu mà các nhà nghiên cứu sử dụng. Chẳng hạn như không phải lúc nào cũng có thể so sánh những hình ảnh vệ tinh được chụp vào cùng một ngày trong các năm khác nhau liên tiếp, do mây có thể che phủ một phần trong các tấm ảnh.

Tuy nhiên, nếu như có tình trạng lây nhiễm – mà có thể là khi đó chưa bị phát hiện – thì một số người có thể đã rời Vũ Hán đi ra nước ngoài, và điều đó phù hợp với một số bằng chứng khác mà chúng ta đã bắt đầu nhìn đến ở một số vùng trên thế giới, theo đó cho thấy có những ca đã nhiễm Covid-19 từ sớm, phóng viên BBC nói.

Tuy nhiên, có thể sẽ là không công bằng nếu sử dụng kết quả nghiên cứu làm bằng chứng về việc Trung Quốc đã che đậy hoặc phản ứng chậm đối với bệnh dịch, bởi với loại bệnh chưa từng biết tới từ trước tới nay, khi nó xảy ra trong một cộng đồng thì rất có thể đã có sự lây lan nhưng không bị phát hiện trước khi chính thức được thông báo, phóng viên BBC nói thêm.

Trung Quốc báo về các ca viêm phối không rõ nguyên nhân cho WHO vào hôm 31/12/2019.

Chín ngày sau, giới chức Trung Quốc tiết lộ rằng họ đã phát hiện ra một chủng virus corona mới (về sau được đặt tên là Sars-Cov-2, là loại virus đã gây ra bệnh dịch Covid-19) trong một số các ca viêm phổi.

Vũ Hán và các thành phố khác của Trung Quốc đã bị phong tỏa từ 23/1/2020.

WHO công bố Covid-19 là Mối Quan ngại Toàn cầu đối với Tình trạng Khẩn cấp trong Y tế Cộng đồng vào ngày 30/1/2020, sau khi có 82 ca dương tính được xác nhận ở bên ngoài Trung Quốc.

Trong hôm thứ Ba 9/6/2020, các chuyên gia dịch tễ đã đặt câu hỏi về một tuyên bố của WHO theo đó nói việc lây nhiễm Covid-19 từ những người không có triệu chứng bệnh là "rất hiếm", Reuters tường thuật.

Các chuyên gia nói chỉ dẫn này của WHO có thể đã khiến chính phủ các nước gặp vấn đề khi cân nhắc việc dỡ bỏ lệnh phong tỏa.

Ông Brownstein và toán của ông, bao gồm các nhà nghiên cứu thuộc Trường đại học Boston và Bệnh viện Nhi đồng Boston, đã mất hơn một tháng nỗ lực tìm ra chỉ dấu là thời điểm nào cư dân tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc lần đầu tiên bị virus tấn công.

Bắt đầu bằng gần 350 hình ảnh do các vệ tinh tư nhân bay xung quanh trái đất chụp, cuộc nghiên cứu của ông Brownstein đầu tiên xem xét lượng giao thông và lượng xe đậu bên ngoài những bệnh viện chính tại Vũ Hán trong hai năm qua.

Vào ngày 10/10/2018 có 171 xe đậu tại bãi đậu xe của Bệnh viện Tianyou Vũ Hán, một trong các bệnh viện lớn nhất của thành phố. Một năm sau đó, vệ tinh ghi nhận 285 xe—tăng 67%, theo dữ liệu các nhà nghiên cứu duyệt lại và chia sẻ với NBC News.

Các bệnh viện khác cũng cho thấy gia tăng 90%, khi so sánh với lượng giao thông từ mùa thu năm 2018 và 2019, theo cuộc nghiên cứu. Tại Trường đại học Y Tongji ở Vũ Hán, lượng giao thông gia tăng được phát hiện vào giữa tháng 9/2019.

Ông Tom Diamond, chủ tịch RS Metrics, làm việc với toán nghiên cứu của ông Brownstein, nói với ABC News là khu vực Vũ Hán rõ ràng đã trải qua một vấn đề y tế rộng lớn trong nhiều tháng trước khi chính phủ Trung Quốc công khai nhìn nhận là việc lây nhiễm đã lan tràn qua thành phố đông dân này. Loan báo đó được đưa ra vào Đêm Giao thừa khi Ủy viên Y tế Thành phố Vũ Hán báo cáo có một "chuỗi" các ca sưng phổi trong thành phố.

Cựu quyền Thứ trưởng Bộ An ninh Nội địa Mỹ John Cohen, người giám sát những hoạt động tình báo của Bộ dưới thời chính quyền Obama, nói cuộc nghiên cứu mới cho thấy Covid-19, hiện đã giết chết hơn 110.000 người Mỹ, dường như do những người từ Vũ Hán mang vào Mỹ trước khi virus được phát hiện.

Ông Brownstein nói ông và những nhà nghiên cứu của ông nhận thấy dữ liệu xe cộ lưu thông tới bệnh viện đáng chú ý hơn sau khi đào sâu vào những cuộc truy tìm trên internet. Vào khoảng thời gian lượng giao thông bệnh viện gia tăng, lượng giao thông trên mạng vùng Vũ Hán cũng gia tăng trong số những người sử dụng dùng mạng Baidu của Trung Quốc để truy tìm tin tức về "ho" và "tiêu chảy", là những triệu chứng liên hệ chặt chẽ đến Covid-19.

Ông Brownstein và toán nghiên cứu của ông từng dùng hình ảnh vệ tinh năm 2015 để điều tra xem hệ thống chăm sóc sức khỏe có thể tiên đoán sự bùng phát của những chứng bệnh như cúm xảy ra như thế nào.

Bà Hoa Xuân Oánh – Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh trong cuộc họp báo hôm thứ Ba đã bác bỏ kết quả nghiên cứu trên.

"Tôi thấy là thật lố bịch, cực kỳ lố bịch khi đưa ra kết luận này, dựa trên những quan sát hời hợt như dựa vào lượng xe cộ đi lại", bà nói.

WHO cảnh báo tình hình Covid-19 "ngày càng xấu đi" trên toàn cầu.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết tình hình đại dịch virus corona đang trở nên tồi tệ hơn trên toàn cầu và cảnh báo các nước không được chủ quan.

Hôm 8/6, WHO cho biết họ đã ghi nhận số ca nhiễm mới trong ngày cao nhất khi dịch Covid-19 đang hoành hành khắp Châu Mỹ. Đại dịch đã khiến hơn 7 triệu người nhiễm bệnh và hơn 400.000 người tử vong kể từ khi được phát hiện tại Vũ Hán, Trung Quốc tháng 12 năm ngoái.

Sau Đông Á, Châu Âu trở thành tâm chấn của dịch bệnh, nhưng hiện tại nó đã chuyển sang Châu Mỹ.

"Mặc dù tình hình ở Châu Âu đang được cải thiện, nhưng trên phạm vi toàn cầu nó lại trở nên tồi tệ hơn", Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus phát biểu trong cuộc họp trực tuyến tại Geneva hôm 8/6.

"Hơn 100.000 ca nhiễm mới đã được báo cáo trong 9 trên tổng số 10 ngày qua. Và hôm qua 7/6, hơn 136.000 ca nhiễm mới được ghi nhận, con số lớn nhất trong một ngày kể từ đầu dịch", ông Tedros nói.

Tổng Giám đốc WHO thông báo rằng 75% các trường hợp nhiễm vào hôm Chủ nhật 7/6 đến từ 10 quốc gia, chủ yếu ở Châu Mỹ và Nam Á.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus

Ông Tedros cũng lưu ý rằng tại các quốc gia nơi tình hình đang được cải thiện, "mối đe dọa lớn nhất hiện nay là sự tự mãn", và nói thêm rằng "hầu hết mọi người trên thế giới vẫn dễ bị nhiễm bệnh".

Các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm hiện đang cảnh báo các cuộc biểu tình lớn trên đường phố tại các thành phố lớn ở Mỹ sau cái chết của người đàn ông da màu George Floyd có thể mang đến nguy cơ của một đợt bùng phát dịch mới.

"Chúng tôi khuyến khích tất cả những người biểu tình trên thế giới cần thực hiện điều này một cách an toàn", ông Tedros khuyến cáo, đề nghị mọi người cách nhau ít nhất 1m, rửa tay, che miệng khi ho và đeo khẩu trang nếu tham gia biểu tình.

Hôm 8/6, các nhà nghiên cứu của Đại học Washington đã ước tính rằng khoảng 145.728 người có thể chết vì Covid-19 tại Mỹ vào tháng 8, tăng hơn 5.000 trường hợp so với dự báo trước đó vài ngày.

Nước Mỹ đã ghi nhận hơn 1,9 triệu ca nhiễm Covid-19 và hơn 110.000 ca tử vong, theo số liệu từ trường Đại học Johns Hopkins.

Giám đốc điều hành Chương trình Khẩn cấp y tế của WHO Michael Ryan nhấn mạnh ông hy vọng những ai cảm thấy không khỏe thì nên ở nhà và không tham gia bất kỳ cuộc tụ tập đông người nào.

Covid-19 : TNS Mỹ cáo buộc Trung Quốc cản trở phương Tây tìm vaccine

Thượng nghị sĩ Rick Scott

Tranh cãi Mỹ-Trung lại bùng lên tranh cãi quanh chuyện virus corona, với việc một thượng nghị sĩ Mỹ cáo buộc Bắc Kinh đang tìm cách chặn việc phát triển vaccinne ở phương Tây.

Ông Rick Scott nói có bằng chứng từ "các nguồn tin tình báo của chúng tôi" nhưng không đưa ra chi tiết để chứng minh cho tuyên bố này.

Trong lúc đó, Trung Quốc đưa ra một tài liệu nhằm bảo vệ cho các hoạt động phòng chống virus của mình, và nói rằng họ đã báo cho Hoa Kỳ từ hôm 4/1.

Thượng nghị sĩ phe Cộng hòa ở Florida, người có chân trong ủy ban an ninh quốc nội và một số cơ quan khác, đã ra các cáo buộc trong chương trình Andrew Marr Show của BBC.

Ông nói : "Chúng ta cần phải làm ra vaccine. Thật không may là chúng tôi có bằng chứng cho thấy Trung Quốc cộng sản đang tìm cách phá hoại chúng tôi hoặc là làm chậm tiến trình tìm ra vaccine".

Một số chuyên gia cho rằng nhân loại có thể tìm ra vaccine trị Covid-19 vào giữa năm 2021, nhưng không ai đảm bảo được chắc chắn điều này

Ông nói : "Trung Quốc không muốn chúng tôi, và nước Anh cũng như Châu Âu tạo ra được vaccine trước. Họ đã quyết định trở thành đối thủ của Mỹ và các nền dân chủ trên thế giới".

Ông Scott, người vốn là một ủng hộ viên đáng tin cậy của Tổng thống Donald Trump, đã bị hỏi lại, và ông nói "bằng chứng" được đưa ra từ các đơn vị tình báo và lực lượng có vũ trang. Ông nói thêm : "Có những thứ tôi không thể thảo luận… tôi được cung cấp thông tin".

Ông nói nếu như "Anh hoặc Mỹ làm được đầu tiên thì chúng ta sẽ chia sẻ. Trung Quốc cộng sản sẽ không chia sẻ".

Bắc Kinh vẫn chưa phản hồi gì đối với các cáo buộc mà ông Scott tung ra, nhưng trong một tài liệu mà nước này mới công bố liên quan tới phản ứng của Trung Quốc đối với bệnh dịch, Bắc Kinh nói họ đã báo tin cho Hoa Kỳ từ hôn 4/1, khi bệnh dịch vẫn còn chưa được biết đến nhiều.

Bắc Kinh liệt kê ra một cuộc điện thoại thông báo tình hình giữa giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh Trung Quốc với người tương nhiệm phía Mỹ.

Trung Quốc nói trong văn bản mới này rằng họ đã hành động hoàn toàn công khai, minh bạch và có trách nhiệm.

Trung Kiên

Nguồn : Thoibao.de, 11/06/2020

Sau hơn hai tháng trì hoãn vì đại dịch Covid-19, cuối tháng 5 vừa qua kỳ họp Lưỡng hội – sự kiện chính trị quan trọng nhất trong năm – nơi công bố những mục tiêu và hướng đi của Trung Quốc đã được tổ chức tại Bắc Kinh.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vẫy tay chào các đại biểu tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 3 của Chính Hiệp Trung Quốc Khóa 13 ngày, ngày 21/5. Ảnh : AP.

Trước thềm Lưỡng hội, điều mà người dân Trung Quốc và thế giới quan tâm là chính phủ Trung Quốc trong năm nay sẽ có những biện pháp gì để một mặt tháo gỡ tình trạng "tứ bề khó khăn" trong mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội, môi trường đối ngoại mặt khác phát huy được những nội lực, điểm sáng tiềm ẩn trong thị trường 1.4 tỷ dân khổng lồ của Trung Quốc. Quan trọng hơn nữa, Lưỡng hội năm nay còn gắn với "lời hứa" của chính phủ Trung Quốc trong việc hoàn thành xây dựng xã hội khá giả toàn diện, tiến tới mục tiêu 100 năm lần thứ nhất vào năm 2021. Tất cả những thách thức, khó khăn và cả cơ hội ấy lại được đặt trong bối cảnh làn sóng thứ hai và trạng thái bình thường mới hậu đại dịch đã khiến Trung Quốc bước vào kỳ họp Lưỡng hội năm nay với rất nhiều vấn đề thu hút được sự quan tâm của cả dư luận trong nước và quốc tế.

Đối mặt với tình hình mới nói trên, Lưỡng hội năm nay thay vì đặt ưu tiên cho tốc độ tăng trưởng kinh tế, Trung Quốc đặt mục tiêu vào "6 bảo đảm" với nhiệm vụ quan trọng nhất trong năm nay là duy trì được "ổn định". Trong Báo cáo công tác chính phủ được cho là ngắn nhất trong lịch sử với độ dài chỉ bằng khoảng một nửa báo cáo mọi năm thì từ khóa "bảo đảm" được lặp lại 85 lần và từ khóa "ổn định" được lặp lại 41 lần xuyên suốt báo cáo đã trở thành thông điệp mà chính phủ Trung Quốc muốn gửi đi, đó là dù bối cảnh có biến động bất trắc tới đâu, chính phủ Trung Quốc vẫn cam kết sẽ bảo đảm công ăn việc làm và ổn định đời sống cho người dân.

Tuy nhiên, điều thu hút quan tâm của dư luận là việc Lưỡng hội năm nay từ bỏ mục tiêu cụ thể cho tăng trưởng kinh tế. Điều này đã khiến không ít dư luận có những đánh giá tiêu cực về tương lai nền kinh tế Trung Quốc, Tuy nhiên, như Thủ tưởng Lý Khắc Cường đã lý giải, với mục tiêu "6 bảo đảm" mà chính phủ cam kết đã tương đương với "lời hứa" giữ nền kinh tế Trung Quốc năm nay tăng trưởng dương và theo xu thế "đi lên trong ổn định". Nhiều đánh giá cũng cho rằng, với mục tiêu này, cam kết "GDP năm 2020 sẽ tăng gấp đôi năm 2010" của chính phủ Trung Quốc đưa ra sẽ khó thành hiện thực. Mặc dù vậy, theo chính phủ Trung Quốc phân tích, GDP của Trung Quốc trong năm 2020 chỉ cần tăng trưởng 1% thì sẽ tương đương với 1,91 lần GDP năm 2010. Nếu tăng trưởng 5% thì sẽ tương đương 1,99 lần. Như vậy, dù cho các dự báo bi quan ở mức tăng trưởng 1-2% năm nay thì cũng đã tương đối gần so với những mục tiêu mà chính quyền trung ương Trung Quốc đặt ra.

Trở lại với những giải pháp để "ổn định" mà chìa khóa là giải quyết vấn đề thất nghiệp, tái nghèo và vực dậy nền kinh tế. Chính phủ Trung Quốc năm nay cam kết tạo ra thêm 9 triệu việc làm, cung cấp thêm 35 triệu cơ hội học nghề và bảo đảm xóa nghèo toàn diện ở Trung Quốc ; thêm vào đó là loạt giải pháp liên quan đến đầu tư, tài chính – tiền tệ, thuế - phí, y tế công cộng, kinh tế đối ngoại,… Trong đó, để khôi phục nền kinh tế trong bối cảnh mới hiện nay, Trung Quốc đã chuyển trọng tâm sang những cú hích từ trong nước như mở rộng nội nhu và kích thích tiêu dùng trong thị trường 1.4 tỷ dân ; tập trung đầu tư cho những dự án cơ sở hạ tầng ở trong Trung Quốc đặc biệt là ở các tỉnh phía Tây – những tỉnh trước giờ vốn có sự phát triển cực kỳ chênh lệch với các tỉnh phía Đông Trung Quốc ; và tung ra các gói giải cứu cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ - nơi giúp Trung Quốc khôi phục sản xuất, đồng thời cũng giúp chính phủ Trung Quốc giải quyết đến gần 90% việc làm cho lao động phổ thông. Đây đều là những giải pháp kịp thời, tận dụng được thế mạnh nội lực và tiềm năng bên trong của Trung Quốc ; đồng thời cũng phù hợp với xu thế đại dịch còn diễn biến phức tạp trong thời gian tới.

Bên cạnh những giải pháp giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội do tác động của đại dịch, dư luận cũng hướng chú ý tới cách Bắc Kinh "tháo gỡ" thế được cho là "cô lập" trên trường quốc tế hiện nay. Mặc dù triển khai "đại chiến lược ngoại giao khẩu trang" ra thế giới, song cách tuyên truyền của Trung Quốc bị học giả quốc tế đánh giá là "vụng về, dối trá và có phần ngạo mạn" và khiến nước này rơi vào thế cục bao vây mới khi nhiều nước từ Mỹ cho đến EU, Nhật Bản, Hàn Quốc,… đều lần lượt "quay lưng" với Trung Quốc, tiêu biểu như Mỹ muốn xây dựng một chuỗi cung ứng loại trừ Trung Quốc, EU tìm cách giảm lệ thuộc thương mại vào Trung Quốc ; Nhật Bản, Hàn Quốc hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển dời ra khỏi Trung Quốc và đặc biệt là tập hợp lực lượng những nước sẵn sàng "cáo buộc" Trung Quốc là nguyên nhân gây bùng phát đại dịch covid ra toàn thế giới.

Đứng trước thế cục đó, thay vì đưa ra những bước chuyển trong chính sách đối ngoại và chiến lược ngoại giao, Lưỡng hội lại lựa chọn thúc đẩy những khái niệm "an toàn" như Con đường tơ lụa sức khỏe, hợp tác y tế Vành đai Con đường ; Cộng đồng y tế sức khỏe nhân loại. Đây chỉ là những khái niệm mới được đưa ra trong khuôn khổ đại chiến lược "Vành đai con đường" đã được biết đến của Trung Quốc và phù hợp với bối cảnh dịch bệnh covid hiện nay. Điều này cho thấy, có thể chính quyền Bắc Kinh vẫn đang loay hoay trong việc tìm kiếm một giải pháp phá vỡ thế khó trong môi trường đối ngoại hiện nay hoặc ưu tiên của Trung Quốc trong năm 2020 này không phải là "trỗi dậy" và "quảng bá hình ảnh" mà Trung Quốc cần tập trung vào làm sao để hoàn thành "việc xây dựng xã hội khá giả toàn diện" – một lời hứa mang tính "sống còn" của Đảng với 1.4 tỷ người dân Trung Quốc.

Mặc dù tạm "tô mờ" những vấn đề "chính trị quốc tế" trong Lưỡng hội, tuy nhiên, thông qua công bố tăng chi tiêu quốc phòng ở mức 6,6% vẫn cho thấy sự quan tâm của chính quyền trung ương Trung Quốc đến những thách thức từ bên ngoài và hàm ý đến một cam kết không để sự tụt dốc về kinh tế ảnh hưởng đến năng lực và tiến trình hiện đại hóa quốc phòng của Trung Quốc.

Ngoài ra, với 2.878 phiếu thuận, 01 phiếu phản đối và 06 phiếu trắng, Lưỡng hội năm nay cũng thông qua Dự thảo "Quyết định về việc thiết lập và cải thiện hệ thống pháp lý cùng các cơ chế thực thi dành cho Hong Kong để đảm bảo an ninh quốc gia". Với số phiếu áp đảo này, Ủy ban thường vụ Trung Quốc đã có quyền được soạn thảo những điều khoản trong luật an ninh dành cho Hong Kong trong thời gian tới. Trong tương lai, việc thông qua kế hoạch này sẽ khiến Trung Quốc rất có thể rơi vào cuộc khủng hoảng mới cả ở trong nước và vấp phải sự phản đối gay gắt của cộng đồng quốc tế.

Kỳ Lưỡng hội năm nay khép lại với những "tung hô" trong truyền thông Trung Quốc về một kỳ họp "tăng thêm tình đoàn kết, niềm tin và sự quyết thắng của Đảng cộng sản Trung Quốc". Tuy nhiên, cũng chính truyền thông lại là nơi "để lộ" ra những lá thư công khai chỉ trích chế độ hiện nay ở Trung Quốc cho thấy những bất ổn về kinh tế, xã hội và đường hướng chính sách đối ngoại mang tính "chiến lang" – theo cách gọi của truyền thông phương Tây – dường như lại đang làm gia tăng mâu thuẫn và đấu đá bên trong nội bộ Trung Quốc. Chính những điều ấy khiến dư luận đặt ra câu hỏi về tương lai sáng sủa Trung Quốc sẽ "quyết thắng đi lên" hay Trung Quốc sẽ phải đối mặt với tương lai u ám như bầu trời Bắc Kinh khi khai mạc Kỳ họp Lưỡng hội năm nay ?

Hoàng Lan

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 05/06/2020

Hoàng Lan, nghiên cứu viên của Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao. Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả.

Thời gian gần đây, không quân Mỹ thường xuyên huy động kỵ binh ném bom B-1B. Với tầm bay ở độ cao hơn 9.000 km, tải trọng vũ khí đạt mức 56 tấn bom đạn các loại, máy bay ném bom B-1B Lancer có thể tấn công ở bất kỳ đâu trên thế giới và được đánh giá là "kỳ quan công nghệ" của Mỹ. Máy bay ném bom chủ chốt của quân đội Mỹ với tên gọi khác là ‘bóng ma bầu trời’ được hy vọng là có khả năng kiềm chế được Trung Quốc ở Biển Đông.

Máy bay ném bom B1-B Lancer

Máy bay ném bom B-1 của Mỹ gần đây đã tham gia ba sứ mệnh đáng chú ý nhằm thách thức, răn đe Trung Quốc và Nga.

Ba chiến dịch quân sự lớn mà quân đội Hoa Kỳ đã sử dụng máy bay B-1 là cuộc thao dượt nhắm vào các đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông, nhắm vào Nga tại vùng biển Okhotsk (nằm giữa Nga và Nhật Bản) và phối hợp với không quân Ukraina tại vùng Hắc Hải.

Cả ba phi vụ này nằm trong khuôn khổ một mô hình mà Không lực Mỹ gọi là "Sử dụng Lực lượng Năng động", có nghĩa là Hoa Kỳ có thể chọn khi nào và bằng cách nào họ sẽ sử dụng lực lượng chiến lược để ổn định lại cán cân chiến lược ở Châu Âu, Trung Đông, Châu Á và những nơi khác trên thế giới.

Đóng vai trò chủ lực trong lực lượng máy bay ném bom chiến lược của Mỹ là B-1B "Lancer", loại máy bay ném bom tầm xa có thể mang nhiều loại vũ khí.

Hoa Kỳ hiện có 11 không đoàn B-1B đóng tại 7 bang và có thể triển khai oanh tạc cơ này từ căn cứ không quân Ellsworth trên đảo Guam và căn cứ không quân Fairford ở Anh Quốc.

Ngoài ra, không lực Mỹ cũng có thể sử dụng các căn cứ khác cho việc triển khai B-1, như căn cứ Diego Garcia trên vùng Ấn Độ Dương.

62 chiếc B-1 đã được hiện đại hóa trong một chương trình hoàn tất vào năm ngoái.

Không như máy bay B-2, B-1 không tàng hình nhưng có thể mang vũ khí tầm xa tàng hình.

B-1B cũng dự trù được sử dụng để chở theo một tên lửa siêu thanh của Mỹ hiện đang được phát triển, mang tên Air-Launched Rapid Response Weapon (ARRW).

Trong hai phi vụ gần đây ở vùng Thái Bình Dương, oanh tạc cơ B-1B còn được trang bị tên lửa không đối địa tầm xa Joint Air to Surface Standoff Missiles ( JASSM-ER ). Có tầm bắn 925km, tên lửa này có thể phá hủy các mục tiêu kiên cố trên bộ và tấn công các chiến hạm, và như vậy có thể thách thức các hạm đội của Nga và Trung Quốc, kể cả các hàng không mẫu hạm của Trung Quốc.

B-1 phải chăng sẽ là vũ khí răn đe hiệu quả của đối với Trung Quốc tại Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh liên tục thúc đẩy các yêu sách chủ quyền phi pháp khiến Washington thường xuyên tiến hành các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải ?

Hai chiếc B-1B Lancer thuộc Đội Oanh tạc Viễn chinh tại Căn cứ Không quân Dyess ở bang Texas đã được triển khai từ đảo Guam trong một phi vụ ngày 26/5 vừa qua trên Biển Đông.

Hai máy bay B-1B Lancer hướng đến biển Đông hôm 26/5

Lực lượng Không quân Mỹ tại Thái Bình Dương đưa ra tuyên bố nhấn mạnh : "Đây là sứ mệnh thuộc nhiệm vụ của Lực lượng Tác chiến Máy bay ném bom nhằm biểu dương năng lực bay, tuần tra và hoạt động ở bất cứ khu vực nào luật pháp quốc tế cho phép theo thời gian và cường độ không quân Mỹ lựa chọn".

Căn cứ không quân Dyess hiện là nơi hoạt động của các oanh tạc cơ B-1B thuộc Phi đội cánh bom số 7. Không quân Mỹ đã cho triển khai 4 oanh tạc cơ B-1B cùng 200 nhân viên từ Texas tới căn cứ không quân Andersen ở đảo Guam vào ngày 1/5 với mục đích hỗ trợ Lực lượng Không quân Mỹ ở Thái Bình Dương và tiến hành huấn luyện cũng như hoạt động với các đồng minh và đối tác trong khu vực.

Lực lượng không quân Mỹ tại Thái Bình Dương khẳng định sứ mệnh trên Biển Đông "thể hiện năng lực của không quân Mỹ trong môi trường an ninh bất ổn và đa dạng".

Chuyến bay của B-1B Lancer diễn ra trong bối cảnh, không quân và hải quân Mỹ tăng cường hoạt động trên Biển Đông, biển Hoa Đông, eo biển Đài Loan và Hoàng Hải trong năm nay. Nhiều chuyên gia quân sự Trung Quốc cảnh báo hoạt động quân sự tăng cường của quân đội Mỹ có thể làm bùng nổ xung đột với Trung Quốc.

Đây là phi vụ thứ hai của oanh tạc cơ B-1B Lancer sau phi vụ đầu tiên ngày 29/4, xuất phát từ Căn cứ Không quân Ellsworth ở bang South Dakota. Chuyến làm nhiệm vụ đến Biển Đông kéo dài 32 giờ.

Không quân Mỹ đã chứng minh khả năng làm nhiệm vụ xuyên lục địa, với việc điều động máy bay ném bom chiến lược B-1B Lancer bay thẳng từ Mỹ đến Châu Á để tuần tra trên Biển Đông.

Việc máy bay ném bom B-1B tuần tra Biển Đông hôm 29/4 diễn ra cùng thời điểm Hải quân Mỹ liên tiếp điều động 2 chiến hạm thuộc Hạm đội 7 áp sát quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam trong các hoạt động tuần hành tự do hàng hải vào ngày 28-29/4.

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo lên tiếng cáo buộc Trung Quốc lợi dụng hoàn cảnh để "bắt nạt" các láng giềng ở Biển Đông, quan ngại trước "cách hành xử khiêu khích" và "đơn phương" của Trung Quốc trên Biển Đông.

Hoạt động này thể hiện mô hình xây dựng Không quân chiến lược Mỹ trở nên năng động hơn, phù hợp với các mục tiêu của chiến lược quốc phòng quốc gia về sự hiện diện liên tục của máy bay ném bom chiến lược Mỹ, thể hiện cam kết của Mỹ đối với các đồng minh và đối tác trong khu vực.

Đây cũng là lần hiếm hoi Mỹ thực hiện tuần hành tự do hàng hải ở Biển Đông cả trên biển lẫn trên không. Giới phân tích cho rằng các nhiệm vụ tăng cường là dấu hiệu chiến lược mới của Lầu Năm Góc.

Việc điều động máy bay ném bom bay thẳng từ Mỹ đến Châu Á là một phần trong chiến lược "không thể đoán trước được", giúp cho lực lượng quân sự Mỹ trở nên linh hoạt và khó đoán hơn.

Tiếp sau sự xuất hiện của hai oanh tạc cơ chiến lược B-1B bay từ Mỹ tới Biển Đông hôm 26/5 thì ngày 28/5/2020, một khu trục hạm của Hải Quân Mỹ lại tuần tra vì tự do lưu thông hàng hải ở quần đảo Hoàng Sa mà Trung Quốc chiếm của Việt Nam.

Trong một thông cáo, Trung úy Anthony Junco, phát ngôn viên Hạm đội 7 của Hải Quân Mỹ, cho biết : "Ngày 28/05 (giờ địa phương), tàu USS Mustin (DDG 89) đã khẳng định các quyền và quyền tự do hàng hải tại quần đảo Hoàng Sa, phù hợp với luật pháp quốc tế. Khi tiến hành chiến dịch trên, Hoa Kỳ đã chứng tỏ rằng vùng biển này không nằm trong đòi hỏi chủ quyền vùng biển quốc gia của Trung Quốc".

Theo một quan chức Hải Quân Mỹ, được trang CNN trích dẫn, khu trục hạm mang tên lửa dẫn đường USS Mustin lớp Arleigh Burke đã đi vào vùng 12 hải lý của đảo Phú Lâm (Woody Island) và đá Tháp (Pyramid Rock) thuộc quần đảo Hoàng Sa.

Phía Trung Quốc cho biết đã điều tàu đến nhận dạng, theo dõi và cảnh báo tàu USS Mustin. Trong một thông cáo được trang China Daily trích dẫn, phát ngôn viên Chiến khu Nam Bộ Trung Quốc lên án "Quân đội Mỹ là nguồn gốc của những rắc rối và hỗn loạn ở Biển Đông".

Đây là không phải là lần đầu Hải quân Mỹ thách thức yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ở Biển Đông trong một tháng trở lại đây.

Trước đó, trong một thông cáo đăng trên trang web của Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ vào ngày 12/5/2020, lực lượng Hải quân Mỹ cho biết là một chiến hạm Mỹ đã được phái đến làm nhiệm vụ ngay trong khu vực ở Biển Đông nơi có tàu thăm dò dầu khí cho Malaysia hoạt động và một chiếc tàu khảo sát Trung Quốc gần đấy.

Bản thông cáo nói rõ là tàu cận chiến duyên hải USS Gabrielle Giffords (LCS 10) đã thực hiện những hoạt động "hiện diện" gần tầu khoan dò dầu khí West Capella, treo cờ Panama ở Biển Đông ngày 12/5.

West Capella là tàu khoan dò được tập đoàn dầu khí Petronas của Malaysia thuê để thăm dò trong vùng biển mà nước này tuyên bố là vùng đặc quyền kinh tế của họ.

Thông cáo kèm theo một bức ảnh chụp chiếc Gabrielle Giffords di chuyển sát tàu khoan của Malaysia, và trích lời Chuẩn đô đốc Fred Kacher, chỉ huy nhóm tác chiến viễn chinh số 7 xác định rằng hoạt động của chiến hạm Mỹ cho thấy khả năng to lớn của Hải quân Hoa Kỳ trong khu vực và là tín hiệu tốt nhất thể hiện sự ủng hộ của Mỹ đối với một khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và rộng mở.

Thông cáo cũng nhắc lại rằng đây là lần thứ hai trong không đầy một tuần mà một chiến hạm Mỹ đến hoạt động gần tàu khoan Malaysia. Ngày 07/05 vừa qua, tàu cận chiến duyên hải USS Montgomery (LCS-8) cùng tàu tiếp liệu USNS Cesar Chavez (T-AKE 14) cũng đã đến vùng biển này.

Tàu chiến Mỹ hiện diện trong khu vực vào lúc Trung Quốc cũng cho tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 cùng các tàu hải cảnh hộ tống đến hoạt động trong khu vực, vừa bám đuôi tàu Malaysia, vừa làm công việc khảo sát như từng làm vào năm ngoái tại khu vực Bãi Tư Chính và bờ biển miền Trung Việt Nam, sâu bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông.

Trung Kiên

Nguồn : Thoibao.de, 06/06/2020

Đại sứ quán Trung Quốc tại Pháp lại gây tranh cãi với một bức biếm họa chống Mỹ (RFI, 27/05/2020)

Trên tài khoản Twitter của Đại sứ quán Trung Quốc tại Paris ngày 24/05/2020, đã xuất hiện một bức biếm họa xúc phạm Hoa Kỳ. Bài đăng đã lập tức gây ra nhiều phản ứng dữ dội. Trước làn sóng phẫn nộ, cơ quan đại diện của Bắc Kinh đã phải lên tiếng biện minh rằng tài khoản Twitter của họ đã bị tin tặc thâm nhập để đăng lên bức biếm họa gây tranh cãi, điều được cho là khó tin.

Lu Shaye, đại sứ Trung Quốc tại Paris - Ảnh chụp ngày 26/08/2019 - AFP

Trong một tin nhắn Twitter đề ngày 25/05, Đại sứ quán Trung Quốc tại Pháp khẳng định là "một người nào đó" đã thâm nhập vào tài khoản Twitter của họ để công bố môt bài đăng "giả mạo" bao gồm một bức biếm họa mang tựa đề : "Ai là là người kế tiếp ? – Qui est le prochain ?".

Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, ngay sau khi bức biếm họa được công bố trên tài khoản Twitter của Đại sứ quán Trung Quốc tại Paris, nhiều phản ứng dữ dội đã xuất hiện trên mạng xã hội, và ít lâu sau, bức tranh đã bị xóa đi.

Bức biếm họa gây tranh cãi vẽ hình một thần chết, người quấn một lá cờ Mỹ, gõ cửa một căn phòng bên trên ghi chữ Hồng Kông bằng tiếng Anh và tiếng Hoa. Trước Hồng Kông là một loạt căn phòng khác đã mở cửa với máu chảy ra lênh láng, bên trên ghi : Iraq, Libya, Syria, Ukraine và Venezuela. Trên lưỡi hái của thần chết có một cái vết trông giống như ngôi sao của David, biểu tượng của người Do Thái.

Bài đăng trên tài khoản Twitter của Đại sứ quán Trung Quốc đã bị nhiều cư dân mạng coi là một thông điệp bài Do Thái, lấy lại một thuyết âm mưu về một liên minh Mỹ-Do Thái để gây bất ổn định tại Hồng Kông.

Trong tin nhắn đính chính, sau khi nói là tài khoản của mình bị tin tặc tấn công, cơ quan đại diện Trung Quốc tại Pháp đã lên án vụ việc và khẳng định rằng Bắc Kinh "luôn luôn gắn bó với nguyên tắc trung thực, khách quan và hợp lý của thông tin".

Không ai tin vào lời cải chính của Đại sứ quán Trung Quốc

Theo AFP, ông Antoine Bondaz, giảng viên trường khoa học chính trị Sciences Po Paris, đã không ngần ngại nhận định rằng đó là một hành động "đê hèn và bài Do Thái". Nhiều cư dân mạng khác đã đòi sứ quán Trung Quốc phải xin lỗi.

Tuy nhiên, một số người sau đó đã nhấn mạnh rằng bức biếm họa đã mô phỏng một bức tranh đầu tiên vẽ hình thần chết quấn cờ Trung Quốc, và đi gõ những cánh cửa bên trên có ghi Nội Mông, Tân Cương, Tây Tạng, Hồng Kông, Đài Loan…

Lời đính chính của phía Trung Quốc không thuyết phục được ai. Trong một tin nhắn Twitter ngày 25/05, chuyên gia Bondaz nhận xét : "Đại sứ quán Trung Quốc khẳng định rằng tài khoản của họ đã bị tin tặc tấn công và như vậy không phải là chính họ đã công bố bức biếm họa bẩn thỉu. Đây quả là một lập luận kỳ lạ, nhất là khi bức vẽ được chính Đại sứ quán Trung Quốc đánh dấu "like" rồi kèm theo một lời bình luận".

Theo AFP, ông Bondaz đã cho rằng : "Đại sứ quán Trung Quốc đã rất chật vật trong việc thừa nhận sai lầm của mình và xin lỗi".

Liên tục tung ra tin nhắn "khiêu khích"

Theo hãng tin Pháp, trong những tuần lễ qua, Đại sứ quán Trung Quốc tại Pháp đã liên tục tung ra trên mạng Twitter nhiều tin nhắn khiêu khích, hoàn toàn không có một chút tính chất ngoại giao.

Trong những ngày gần đây, họ đã làm cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ phẫn nộ khi gởi đi lời chúc truyền thống của người Hồi giáo nhân lễ Aïd el-Fitr, kết thúc mùa chay ramadan. Điều này đã làm dấy lên phản ứng giận dữ như "Hãy cảm thấy xấu hổ !", "Mặt dầy !"…, trong bối cảnh các chuyên gia và tổ chức bảo vệ nhân quyền đã tố cáo Bắc Kinh giam giữ ít ra là 1 triệu người Hồi giáo ở Tân Cương, chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ.

Nhà xã hội học người Pháp gốc Duy Ngô Nhĩ Dilnur Reyhan rất phẫn nộ trước thông điệp chúc mừng của Đại sứ quán Trung Quốc, nói : "Các người đã giam cả triệu người Duy Ngô Nhĩ, thậm chí cấm dùng những từ ngữ như "Bismillah", "Elhemdulila" hay "Allah'qa amanet", đốt sách của chúng tôi, buộc người Hồi giáo ăn thịt heo của các người, tổ chức các lễ hội rươu bia trong mùa Ramadan, và giờ đây các người lại dám làm thế".

Mai Vân

********************

Hồng Kông : Bắc Kinh cảnh báo trả đũa Mỹ, lãnh đạo đặc khu trấn an giới đầu tư (RFI, 26/05/2020)

Hôm 25/05/2020, chính quyền Trung Quốc lên tiếng cảnh báo trả đũa các đe dọa trừng phạt của Mỹ. Washington báo trước sẽ tước bỏ quy chế đặc biệt với Hồng Kông, nếu Bắc Kinh thông qua dự luật về an ninh quốc gia, bị lên án xâm phạm đến nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ". Dự luật đang được Quốc hội Trung Quốc thảo luận. Lãnh đạo Hồng Kông hôm nay, 26/05, trấn an giới đầu tư nước ngoài.

Người dân Hồng Kông biểu tình phản đối dự luật an ninh, ngày 24/05/2020. Reuters - Tyrone Siu

Trong cuộc họp báo hôm qua, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) tuyên bố Hoa Kỳ "không có quyền phê phán cũng như không có quyền can thiệp" vào hồ sơ này. Theo quan chức này, luật pháp được thực thi tại Hồng Kông "hoàn toàn thuộc chủ quyền của Trung Quốc" và nhấn mạnh : "Nếu Hoa Kỳ quyết định gây tổn hại cho các lợi ích của Trung Quốc, thì Trung Quốc sẽ có các biện pháp cần thiết để trả đũa". AFP cho hay, ông Triệu Lập Kiên nói thêm là Bắc Kinh đã gửi một công hàm phản đối mạnh mẽ đến Washington.

Áp lực của Mỹ đối với Trung Quốc gia tăng trong bối cảnh Quốc hội Trung Quốc có kế hoạch thông qua dự luật về an ninh quốc gia ngày thứ Năm tới 28/05, cho phép Bắc Kinh đàn áp các hoạt động được coi là "ly khai", "lật đổ", "các tổ chức khủng bố", hay "các can thiệp nước ngoài" tại Hồng Kông. Luật có thể có hiệu lực ngay từ mùa hè này. Theo AFP, hiện tại nội dung của dự luật chưa được công khai toàn bộ. Một trong các điểm gây lo ngại lớn là luật cho phép công an Trung Quốc trực tiếp có mặt tại Hồng Kông. 

Theo giới quan sát, đông đảo người Hồng Kông lo ngại dự luật nói trên sẽ xâm phạm ở mức độ nghiêm trọng chưa từng có nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ", theo đó Bắc Kinh cam kết để Hồng Kông được hưởng các quyền tự do hoàn toàn không có những nơi khác tại Hoa lục, cho đến năm 2047. Nhiều quốc gia phương Tây và các nhà đầu tư nước ngoài chia sẻ nỗi lo ngại này. Hôm thứ Sáu vừa qua, chứng khoán Hồng Kông sụt giảm đến mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua.

Luật an ninh mới chỉ nhắm vào "các phần tử lưu manh"

Để trấn an giới đẩu tư, hôm nay, lãnh đạo đặc khu Hồng Kông Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) lên tiếng bác bỏ các lo ngại "hoàn toàn không có cơ sở", về khả năng các quyền tự do tại Hồng Kông bị bóp nghẹt. Trưởng đặc khu hành chính Hồng Kông cam đoan là "các quyền tự do tại Hồng Kông sẽ được bảo tồn, sự năng động của đặc khu, các giá trị căn bản về phương diện Nhà nước pháp quyền, độc lập của tư pháp và các quyền tự do căn vẫn sẽ tiếp tục được duy trì".

Theo bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga, dự luật về an ninh quốc gia sẽ "chỉ nhắm vào một thiểu số nhỏ các phần tử lưu manh, bảo vệ tuyệt đại đa số người dân tôn trọng luật pháp và yêu hòa bình".

Cùng lúc với việc lãnh đạo đặc khu lên tiếng trấn an, theo Reuters, tư lệnh các đơn vị quân đội Trung Quốc tại Hồng Kông, tướng Trần Đạo Tường (Chen Daoxiang), hôm nay khẳng định lực lượng vũ trang Trung Quốc đóng tại Hồng Kông "quyết tâm bảo vệ chủ quyền quốc gia và sự thịnh vượng lâu dài của đặc khu Hồng Kông", và "sẵn sàng thực thi luật mới về an ninh quốc gia" mà Quốc hội sẽ thông qua. Theo giới quan sát, chỉ huy quân đội Trung Quốc tại Hồng Kông rất hiếm khi lên tiếng trước công luận về các vấn đề của đặc khu.

Trọng Thành

*******************

Trung Quốc bác bỏ cáo buộc lợi dụng đại dịch để bành trướng ở Biển Đông (RFI, 25/05/2020)

Trước các lời tố cáo ngày càng nhiều cho rằng Bắc Kinh lợi dụng dịch Covid-19 để tăng cường bành trướng trên Biển Đông, hôm qua, 24/05/2020, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã lên tiếng bác bỏ, coi những cáo buộc trên là "phi lý".

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị họp báo trực tuyến ngày 24/05/2020 tại Bắc Kinh, bên lề khóa họp Quốc hội Trung Quốc. China Daily via Reuters - China Daily

Theo hãng tin Mỹ AP, trong một cuộc họp báo tại Bắc Kinh bên lề cuộc họp Quốc hội Trung Quốc, ông Vương Nghị tuyên bố rằng Trung Quốc vẫn hợp tác chặt chẽ trong các nỗ lực chống dịch Covid-19 với các nước Đông Nam Á đang có tranh chấp về chủ quyền trên Biển Đông với Bắc Kinh.

Lãnh đạo ngoại giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh và các nước ASEAN vẫn hỗ trợ, đồng thời tăng cường lòng tin lẫn nhau trong cuộc chiến chống đại dịch virus corona.

Trái lại, ông Vương Nghị tuyên bố là có nhiều nước, trong đó có Hoa Kỳ và các đồng minh, đã gây ra tình hình mất ổn định trong khu vực Biển Đông bằng những chuyến bay quân sự và các cuộc tuần tra trên biển. Ngoại trưởng Trung Quốc cho rằng những hành động có dụng ý xấu nhằm gieo rắc thêm bất hòa giữa Trung Quốc và các nước ASEAN phá hoại ổn định trong vùng.

Theo AP, một ưu tiên khác được ngoại trưởng Trung Quốc nhắc tới trong cuộc họp báo là vấn đề Đài Loan với đe dọa rằng Trung Quốc có quyền kiểm soát lãnh thổ của mình bằng sức mạnh quân sự nếu thấy cần thiết.

Trung Quốc cho biết sẽ tăng 6,6% ngân sách quốc phòng trong năm 2020 mặc dù đang gặp khó khăn kinh tế do dịch Covid-19. Đây là mức tăng thấp nhất từ nhiều năm qua, nhưng vẫn cần thiết để phục vụ cho các đòi hỏi chủ quyền trên biển của Trung Quốc ở Biển Đông, theo Bắc Kinh. Hiện ngân sách quốc phòng của Trung Quốc là 180 tỷ euros.

AP cho biết một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng các nước Đông Nam Á phải cắt giảm chi tiêu quân sự vì khủng hoảng kinh tế do dịch virus corona. Như vậy, có nhiều khả năng Trung Quốc sẽ gia tăng hơn nữa việc đòi hỏi chủ quyền trong khu vực.

Anh Vũ

Trung Quốc từ bỏ đặt mục tiêu tăng trưởng của năm 2020. Thủ tướng Trung Quốc đã công bố trong báo cáo hàng năm trước Quốc Hội. Ông Lý Khắc Cường thừa nhận nền kinh tế thứ 2 thế gới đang chật vật khởi động sau khủng hoảng dịch bệnh.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và thủ tướng Lý Khắc Cường tại phiên khai mạc Hội nghị Hiệp thương Chính trị tại Đại lễ đường Nhân dân, Bắc Kinh, ngày 21/05/2020. AFP

Trong hoàn cảnh thế giới đầy bất trắc, Bắc Kinh đặt cược vào phát triển kỹ thuật số và các công ty tư nhân và có nguy cơ khuấy lại khủng hoảng Hồng Kông.

RFI phỏng vấn chuyên gia Mathieu Duchâtel, giám đốc chương trình châu Á, viện tư vấn chính trị Montaigne của Pháp.

*****

RFI : Trong bối cảnh phục hồi khó khăn, việc hiện đại hóa Giải Phóng Quân vẫn tiếp diễn. Có thể diễn giải thế nào về việc tăng chi tiêu quân sự như đã được thủ tướng Trung Quốc thông báo ?

Mathieu Duchâtel : 6,6% là mức tăng khá nhanh, kể cả có thấp hơn so với mức tăng chi tiêu chính thức cho quốc phòng Trung Quốc trong 5 năm qua, vẫn dao động trong khoảng trên 7% đến hơn 10%. Như thế có nghĩa là với mức tăng này, ngân sách quân sự của Trung Quốc năm 2020 sẽ là 178 tỷ đô la, nói các khác là đứng thứ 2 thế giới sau Hoa Kỳ. Cần phải thấy rõ là các chi phí quân sự chính thức này không tính đến một số chi tiết như cách tính ngân sách quốc phòng ở một số nước khác. Thí dụ như chi tiêu vào lĩnh vực răn đe hạt nhân, hay những mua sắm một số trang thiết bị quân sự, những vật tư quốc phòng phải nhập từ nước ngoài. Điều quan trọng năm nay là mức tăng ngân sách quốc phòng không còn mối tương quan với tăng trưởng.

RFI : Phải giải thích sao về việc mất tương quan đó, trong khi mà mọi tín hiệu kinh tế đều vẫn đỏ, nhất là việc làm ?

Mathieu Duchâtel : Đây là một năm rất đặc biệt, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ ở dưới mức của các năm qua. Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc trong vài năm gần đây thường vẫn ở trong khoảng từ 6-7%. Nhưng giờ đây Ngân Hàng Thế Giới đánh giá mức tăng trưởng của Trung Quốc chỉ dưới 3%, có thể còn tồi tệ hơn nữa. Ở Trung Quốc người ta thực sự cũng có những thắc mắc về vấn đề là lần đầu tiên ở Quốc Hội, thủ tướng Lý Khắc Cường đã từ bỏ ấn định chỉ tiêu tăng trưởng của đất nước. Kết quả, đó là không còn có sự tương quan hoàn toàn giữa tăng chi phi quốc phòng và tăng trưởng kinh tế. Đây là điểm mới vì tất cả những năm trước mức tăng ngân sách quốc phòng vẫn nhỉnh hơn một chút so với mức tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.

Thông điệp trước đây là công cụ quốc phòng phải đi kèm cho sự trỗi dậy thành cường quốc của Trung Quốc. Nhưng năm nay có khác. Tín hiệu gửi đi là các chương trình hiện đại hóa quân đội không bị ảnh hưởng vì bối cảnh khủng hoảng kinh tế Trung Quốc, các mục tiêu an ninh quốc gia vẫn như vậy. Trung Quốc đang ở trong giai đoạn cạnh tranh rất gay gắt với Hoa Kỳ. Trung Quốc phải chi phí những gì cần để duy trì tính liên tục trong chương trình hiện đại hóa quân đội.

RFI : Bắc Kinh phô trương chiến thắng virus corona nhân kỳ họp Quốc Hội này. Đối với bộ máy tuyên truyền, đó cũng là chiến thắng mô hình phương Tây.

Mathieu Duchâtel : Về vấn đề kiềm chế đại dịch Covid-19, Trung Quốc đã thoát khỏi tốt hơn là Hoa Kỳ và một số nước châu Âu, cho dù Trung Quốc không thể thuyết phục các nước nước phương Tây về tính xác thực của những số liệu chính thức của họ về số ca nhiễm và số tử vong.

Nhìn tổng thể, Trung Quốc sẽ khởi động lại sớm hơn Hoa Kỳ và Tây Âu. Như thế Trung Quốc ở thế mạnh hay yếu ? Dù gì người ta vẫn nhận thấy Bắc Kinh đã quyết định nắm cơ hội thuận lợi là nước sớm thoát khỏi khủng hoảng y tế để đẩy mạnh trên hồ sơ Hồng Kông. Nhưng như thế cũng là nắm lấy rủi ro trong quan hệ giữa Hoa Lục với đặc khu hành chính và rủi ro trong vấn đề xử lý khủng hoảng Hồng Kông. Điều đó cũng có nguy cơ làm xấu thêm quan hệ với Mỹ. Washington đã có phản ứng về thông báo liên quan đến Hồng Kông. Với việc áp đặt luật an ninh quốc gia với Hồng Kông, chính quyền Bắc Kinh sẽ làm mất ổn định và rối loạn xã hội tại Hồng Kông, tóm lại làm dấy lại khủng hoảng. Trung Quốc nắm cơ hội nhằm vào lúc mà phản ứng của Hoa Kỳ và châu Âu yếu ớt. Thế nhưng cùng lúc, trên bình diện kinh tế, người ta thấy Trung Quốc buộc phải có những lựa chọn mà họ đã từ chối trong những năm trước đây.

RFI : Đó là những lựa chọn gì ?

Mathieu Duchâtel : Trước tiên là lựa chọn khôi phục kinh tế không phải bằng tiêu thụ mà là bằng đầu tư. Người ta trông đợi có những thông báo về kế hoạch đầu tư của Trung Quốc chủ đạo là phát triển hạ tầng cơ sở dịch vụ của cuộc cách mạng kỹ thuật số. Đặc biệt là hạ tầng cơ sở mạng 5G, các trung tâm dữ liệu. Như vậy Trung Quốc đánh cược vào cách mạng kỹ thuật số để khôi phục tăng trưởng cùng một kế hoạch chi phí của Nhà nước. Người ta cũng thấy trong các thông báo của thủ tướng, Trung Quốc nhằm nhiều hơn chút vào lĩnh vực kinh tế tư nhân với các chính sách nới lỏng chính sách cấp tín dụng cho các công ty cũng như giảm thuế mạnh mẽ cho các doanh nghiệp.

Trung Quốc như vậy đang rời xa tư bản Nhà nước thắng thế trong những năm qua, đó là thời điểm mà các doanh nghiệp Nhà nước được hỗ trợ mạnh mẽ của chế độ. Ta thấy Trung Quốc ý thức được phải dựa vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ để xử lý khủng hoảng việc làm, xử lý các vấn đề kinh tế ở cấp địa phương. Như vậy Trung Quốc cũng phải có chút thay đổi về mô hình kinh tế của mình rồi.

Nguồn : RFI tiếng Việt, 26/05/2020

Cắt đứt với truyền thống của nền kinh tế kế hoạch hóa từ nhiều năm qua, chế độ cộng sản Trung Quốc giờ đây từ bỏ việc ấn định mục tiêu tăng trưởng cho năm 2020. Bắc Kinh nhìn nhận việc tái khởi động nền kinh tế sau đại dịch virus corona là một tiến trình khó khăn và lâu dài.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường phát biểu trong buổi khai mạc Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (tức Quốc hội) tại Đại sảnh đường Nhân dân, Bắc Kinh ngày 22/05/2020. © Reuters/Carlos Garcia Rawlins

Hôm 22/05/2020 trong phiên họp toàn thể Quốc hội, thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường giải thích : "Phát triển kinh tế có nguy cơ bị một loạt các nhân tố khó dự đoán làm ảnh hưởng".

Lần đầu tiên không ấn định mục tiêu tăng trưởng

Le Monde mô tả, vị thủ tướng đầy vẻ lo lắng đã trình bày báo cáo hoạt động của chính phủ, trước 2.897 đại biểu của kỳ họp Quốc hội lần thứ 13 tại Đại sảnh đường Nhân Dân. Trước hết, ông Lý Khắc Cường xác định "hiện nay đại dịch vẫn chưa kết thúc". Kỳ họp đã được dời lại 11 tuần so với những năm trước vì dịch virus corona, gây ấn tượng với hình ảnh toàn bộ các nhà lãnh đạo Trung Quốc mang khẩu trang, trừ 25 ủy viên Bộ Chính trị và 15 ủy viên Thường vụ Quốc hội.

Trong bài diễn văn hết sức ngắn – chỉ có 55 phút – lần đầu tiên từ 30 năm qua, ông thủ tướng không đưa mục tiêu tăng trưởng cụ thể cho năm 2020. Tăng trưởng quý I giảm đến 6,8%, điều chưa từng thấy kể từ khi Trung Quốc cho công bố GDP từng quý vào đầu thập niên 90.

Từ nhiều tuần qua, các nhà kinh tế và chính khách tranh luận về việc liệu Trung Quốc có ấn định mục tiêu tăng trưởng năm 2020, hay một mục tiêu chung cho cả năm 2021 nhằm giấu bớt thất bại trong năm nay, hoặc ngược lại không đưa ra mục tiêu nào cả. Hôm nay Lý Khắc Cường cho biết đó là do sự bất định về diễn tiến của dịch bệnh và trạng huống kinh tế thế giới.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay có thể chỉ đạt 1,2%, so với con số chính thức của năm 2019 là 6,1%.

Chiến đấu chống đói nghèo

Ông Lý Khắc Cường nhìn nhận : "Chúng ta đối phó với những nguy cơ chưa từng thấy và vẫn sẽ tiếp tục như thế trong những năm tới". Một cách để nói rằng năm 2021 cũng không tốt đẹp gì hơn. Trong khi đây là một cái mốc mang tính biểu tượng quan trọng đối với Đảng cộng sản Trung Quốc, với dự định sẽ kỷ niệm trọng thể 100 năm thành lập tại Thượng Hải.

Năm nay chính quyền Trung Quốc khó thể đạt nổi mục tiêu do ông Hồ Cẩm Đào, người tiền nhiệm của Tập Cận Bình đưa ra năm 2012 : tăng gấp đôi mức sống của người dân từ 2010 đến 2020, muốn như vậy phải tăng trưởng 6% trong năm nay. Ngược lại, Bắc Kinh vẫn muốn "giành được chiến thắng cuối cùng trong cuộc chiến chống đói nghèo". Chính trong năm 2020 này mà tình trạng cực nghèo phải được chính thức diệt trừ.

Trong bối cảnh phức tạp ấy, ông Lý Khắc Cường nhìn nhận đã "điều chỉnh" lại các mục tiêu ấn định trước đại dịch. Ưu tiên được dành cho "ổn định công ăn việc làm và duy trì mức sống người dân". Thất nghiệp sẽ gia tăng, được "kìm ở mức 6% so với 5,5% hiện nay". Tuy nhiên những con số này được cho là còn xa so với thực tế.

Đội quân thất nghiệp đông đảo

Trong bài "Trung Quốc thiếu chuẩn bị cho nạn thất nghiệp hàng loạt", tác giả Simon Leplâtre kể lại hoàn cảnh của Li Jie, khoảng 30 tuổi, từ một tháng rưỡi qua vẫn hoài công đi tìm việc. Anh không còn tiền để gởi về vùng quê nghèo ở An Huy nuôi vợ và con trai ba tuổi. Từ hai năm qua ở Thượng Hải, anh làm đủ mọi việc để mưu sinh : gác dan, bốc vác, thợ xây dựng… nhưng những tháng gần đây không có ai thuê mướn nữa cả. Có những người bạn cùng cảnh ngộ, giờ đây phải ngủ ngoài đường.

Theo số liệu chính thức, riêng trong tháng Ba đã có thêm 3 triệu người thất nghiệp, nâng tổng số lên 26 triệu người. Nhưng theo nhiều nghiên cứu độc lập khác, khoảng 70 triệu người đã bị mất việc. Báo cáo của công ty tài chính Zhongtai Securities hôm 24/04 ước tính tỉ lệ thất nghiệp ở Trung Quốc là 20,5%.

Đây là quả bom nổ chậm tại một đất nước mà bảo hiểm thất nghiệp hoạt động kém cỏi, và tính chính danh của Đảng cộng sản được dựa trên lời hứa bảo đảm cuộc sống thịnh vượng cho người dân. Hồi cuối thập niên 90, trước cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á, các vụ sa thải hàng loạt đã dẫn đến các cuộc biểu tình rộng khắp, tội phạm tăng vọt.

Các nhà phân tích của Zhongtai Securities nhận định : "Việc nghiên cứu về nạn thất nghiệp ở đô thị rõ ràng đã bị bóp méo vì không tính đến đặc điểm tình hình Trung Quốc là có những nhóm người lao động nhập cư đông đảo". Chính quyền không ưa kiểu "nói thẳng nói thật" này : chỉ vài ngày sau công ty phải rút lại bản báo cáo trên.

Thị trường lao động tiêu điều

Cho dù cố gắng không đi quá xa làng quê, lao động nhập cư hiện nay vẫn chiếm khoảng 290 triệu người tại Trung Quốc. Không có tay nghề, họ thường làm những công việc bấp bênh tại những công ty không chịu đóng đủ các khoản đóng góp cần thiết, nên không được nhận trợ cấp xã hội. Còn nếu các khoản này đã được đóng, thì vẫn còn một hàng rào khác là hộ khẩu. Lao động ngoại tỉnh không được trợ cấp một đồng nào ở các thành phố nơi họ làm việc.

Tại trung tâm giới thiệu việc làm ở Minhang cách Thượng Hải 20 km, nơi Li Jie đến tìm việc, các văn phòng hầu như trống rỗng. Những thông báo tuyển dụng đa số được đăng trên mạng, số lượng giảm từ 30 đến 50%. Các công ty vừa và nhỏ không dám mạo hiểm, một số đã dời khỏi Thượng Hải để giảm chi phí.

Pegatron, một trong những công ty gia công cho Apple ở Trung Quốc, có một nhà máy tại Thượng Hải, đã sa thải 5.000 công nhân. Bị ảnh hưởng nhiều nhất là các công ty làm hàng xuất khẩu như điện tử chẳng hạn. Những nơi còn tuyển người là những tập đoàn điều vận cần người bốc vác và giao hàng : do dịch bệnh, việc bán hàng giao tận nhà bùng nổ. Có một ngoại lệ khác là một công ty sản xuất khẩu trang, chỉ trong một tháng đã tăng từ 200 lên 1.000 công nhân.

Để kinh tế phát triển, tỉ lệ thâm hụt ngân sách khoảng 2,8% GDP năm 2019 sẽ phải tăng lên trên 3,6%, có nghĩa là tăng 1.000 tỉ nhân dân tệ (128 tỉ euro). Lý Khắc Cường thông báo Trung Quốc sẽ phát hành trái phiếu nhà nước đặc biệt để chống dịch, tổng cộng 1.000 tỉ nhân dân tệ. Chính quyền trung ương còn cho phép địa phương phát hành 3.750 tỉ nhân dân tệ (481 tỉ euro) trái phiếu đặc biệt.

Số tiền này dùng vào việc "tái thúc đẩy tiêu thụ" và "tăng tốc chuyển đổi phương thức phát triển kinh tế". Đó là "xây dựng các cơ sở hạ tầng kiểu mới, phát triển mạng lưới tin học thế hệ mới, mở rộng việc sử dụng 5G, lắp đặt những thiết bị cung ứng cho xe cộ sử dụng nhiên liệu mới".

Thẳng tay với Hồng Kông, tiếp tục dẫn dụ Đài Loan

Về đối ngoại, Lý Khắc Cường chỉ nhắc đến Hoa Kỳ mỗi một lần, về việc "tiến hành giai đoạn đầu của thỏa thuận kinh tế thương mại Mỹ-Trung". Chỉ đến cuối bài diễn văn, ông mới nêu ra vấn đề siêu nhạy cảm là Hồng Kông, cho biết sẽ "thiết lập và hoàn thiện hệ thống tư pháp và cơ chế áp dụng các luật về bảo vệ và an ninh quốc gia".

Nếu Macao đã thông qua luật "an ninh quốc gia" từ năm 2009, người Hồng Kông từ 15 năm qua đã thành công trong việc chống lại mọi mưu toan áp đặt làm chấm dứt quy chế "một quốc gia, hai chế độ". Nhưng lần này xem chừng Bắc Kinh sẵn sàng dùng đến bàn tay sắt.

Ngược lại đối với Đài Loan, Lý Khắc Cường tương đối ôn hòa, không đe dọa sử dụng vũ lực. Năm 2020, ngân sách quân sự Trung Quốc là 1.267 tỉ nhân dân tệ (163 tỉ euro), tăng 6,6%. Mức tăng này thấp hơn những năm trước, nhưng rõ ràng vẫn cao hơn GDP dự kiến.

Thụy My

Nguồn : RFI, 24/05/2020

Theo trang mạng Asia Times hôm nay, 19/05/2020, Quốc vụ viện (chính phủ) Trung Quốc vừa công bố một số điểm chính trong tài liệu chuẩn bị cho cuộc họp của Ủy ban Toàn quốc Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, sẽ diễn ra ở Bắc Kinh vào thứ Năm 21/05. Tài liệu tập trung vào chiến lược đưa Trung Quốc đến một "Thời đại mới" và phát triển các vùng phía tây nước này.

Chủ tịch Trung Quôc Tập Cận Bình tham dự - qua video hội nghị - một cuộc họp quốc tế. Ảnh chụp từ màn hình ngày 18/05/2020. AFP -

Các vùng phía tây Trung Quốc, như Tân Cương, còn tương đối kém phát triển, ngoài công nghiệp khai thác khí đốt và khoáng sản. Đây cũng là nơi mà sắc tộc thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ bị chính quyền Bắc Kinh đàn áp dữ dội để ngăn chặn xu hướng ly khai. Trung Quốc cũng đang mở rộng ảnh hưởng sang các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ giáp ranh vùng Tân Cương.

Theo Asia Times, tài liệu chuẩn bị cho Ủy ban Toàn quốc Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc gồm 33 điểm. Sáng kiến Một vành đai, Một con đường (BRI) không còn là một trong những ưu tiên hàng đầu nữa, mà ưu tiên được dành cho việc xóa nghèo đói, duy trì trật tự xã hội và mở rộng phát triển các cảng nước sâu ở Trung Quốc và nước ngoài. Có vẻ như chủ thuyết chính của các lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc đã chuyển từ "Giấc mơ Trung Hoa" của chủ tịch Tập Cận Bình sang chủ thuyết về một "Thời đại mới", bao gồm một khái niệm mới về an ninh quốc gia, dựa nhiều vào công nghệ cao.

Ngoài việc tập trung phát triển các vùng phía tây, tài liệu của Quốc vụ viện Trung Quốc còn hứa sẽ xây dựng hàng loạt khu công nghiệp mới, chăm sóc người già tốt hơn và bảo đảm tốt hơn vấn đề nhà ở cho người dân.

Theo nhận xét của Asia Times, tài liệu này phản ánh một sự chuyển hướng của Trung Quốc trong bối cảnh nước này vẫn đang đối phó với dịch Covid-19 và đang có nhiều căng thẳng quốc tế. Chiến lược này hướng nhiều hơn vào trong nước và đề cao khái niệm "Thời đại mới" trong bối cảnh thế giới đang cố tìm ra một mô hình phát triển mới.

Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, cơ quan cố vấn chính trị của Trung Quốc, đã khai mạc cuộc họp từ hôm 18/05 và đến thứ Năm 21/05, Ủy ban Toàn quốc của cơ chế này sẽ họp lại để chính thức thông qua các khuyến nghị.

Thanh Phương

Đại dịch Covid-19 là cơ hội cho nỗ lực của Trung Quốc nhằm kéo các nước Đông Nam Á lại gần hơn về phía mình. Vì vậy, trong việc xử lý xung đột ở Biển Đông, hành động cho để nhận và một cử chỉ hào phóng nào đó có thể là cách thức hữu hiệu để Bắc Kinh giành được lòng tin và sự tôn trọng từ các nước láng giềng nhỏ hơn.

Tập trận trên Biển Đông giữa hải quân Mỹ và Nhật Bản - Ảnh minh họa (c7f.navy)

Đối với các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang phải vật lộn với dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona gây ra (Covid-19), việc Trung Quốc hứa hẹn cung cấp 100 triệu khẩu trang và 10 triệu bộ quần áo bảo hộ, cùng với các trang thiết bị y tế hết sức cần thiết khác, là một điều may mắn bất ngờ. Việc cung cấp những trang thiết bị này, qua kênh viện trợ và kênh thương mại, đã được Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cam kết tại Hội nghị trực tuyến đặc biệt mới đây giữa ASEAN và 3 đối tác khu vực – Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Một động thái khác đáng hoan nghênh là việc Trung Quốc cam kết xây dựng cơ sở phục hồi sau Covid-19 với số vốn ban đầu trị giá 5 tỷ USD theo đề xuất của Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB) do nước này dẫn dắt.

Tuy nhiên, cũng có những động thái không được hoan nghênh như việc các tàu cá Trung Quốc, được các tàu của lực lượng Cảnh sát biển nước này hộ tống, đã đi vào vùng biển xung quanh quần đảo Natuna của Indonesia hồi tháng 2 vừa qua, và việc một tàu khảo sát của Trung Quốc, được nhiều tàu khác hộ tống, mới đây đã đi vào vùng biển tranh chấp ở Biển Đông, gần Việt Nam, Brunei và Malaysia. Ngoài ra, đầu tháng 4, một tàu cá của Việt Nam đã bị đâm chìm ở vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp sau khi va chạm với một tàu Hải cảnh Trung Quốc, với việc hai bên cùng cáo buộc đối phương đâm vào tàu của mình.

Việt Nam, Brunei và Malaysia cùng với nước thân hữu trong khối ASEAN là Philippines đã có những tuyên bố chủ quyền cạnh tranh với Trung Quốc đối với các cấu trúc địa hình khác nhau ở vùng biển đông đúc và giàu tài nguyên này. Trung Quốc và Indonesia không có các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ chồng lấn, nhưng Bắc Kinh khẳng định vùng biển xung quanh quần đảo Natuna là khu vực đánh cá truyền thống của Trung Quốc và ngư dân của họ có quyền đánh cá ở đó, cho dù khu vực này nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Indonesia.

Việc Trung Quốc khẳng định chủ quyền đối với Biển Đông vào thời điểm các nước trong khu vực đang phải vật lộn với đại dịch và dễ bị tổn thương chắc chắn sẽ khiến ASEAN lo ngại, cho dù họ đang hào hứng tiếp nhận sự giúp đỡ y tế từ người láng giềng khổng lồ này.

Trong khi các nước khác vẫn đang trong vòng vây đại dịch, tình hình dịch bệnh tại Trung Quốc đã thuyên giảm và nền kinh tế nước này đã bắt đầu bước vào tiến trình tái khởi động. Đây là thời điểm thuận lợi để Trung Quốc nắm lấy cơ hội mà đại dịch mang lại nhằm cải thiện quan hệ với khu vực Đông Nam Á vốn đang trong trạng thái căng thẳng do những tranh chấp lãnh thổ những năm gần đây, như họ đã làm trong cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997-1998. Tuy nhiên, những hành động gây sức ép cùng những tuyên bố chủ quyền trên biển vào thời điểm này đã làm cho những nỗ lực của Bắc Kinh trở nên vô ích.

Giành được thiện cảm trong khủng hoảng

Trong những năm trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á, mối quan hệ giữa Trung Quốc và các nước láng giềng Đông Nam Á đã bị hủy hoại bởi những tranh chấp lãnh thổ giữa họ ở Biển Đông. Điều này bắt đầu vào năm 1995, khi Philippines phát hiện ra rằng Hải quân Trung Quốc đã và đang xây dựng các cấu trúc cố định trên Đá Vành Khăn (Mischief Reef), một đảo san hô vòng cách hòn đảo Palawan của Philippines 217 km. Đảo san hô này đều được Trung Quốc, Philippines, Việt Nam và Đài Loan tuyên bố chủ quyền.

Trung Quốc nói rằng họ xây dựng các cấu trúc này làm nơi cư trú cho các ngư dân, nhưng trên thực tế đó là hành động chiếm đóng đảo san hô này. ASEAN nhận được nhiều lời cảnh báo tới mức các ngoại trưởng trong khối đã phải họp tại Singapore để đưa ra tuyên bố chung bày tỏ lo ngại sâu sắc trước diễn biến tình hình và kêu gọi sớm đưa ra giải pháp.

Tuy nhiên, đến cuối những năm 1990, mọi việc giữa Trung Quốc và các nước láng giềng ASEAN đã thay đổi. Yếu tố làm thay đổi cuộc chơi là cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á. Việc đồng tiền các nước trong khu vực, trong đó có Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Singapore, thay nhau mất giá đã dẫn đến suy thoái kinh tế trên toàn khu vực.

Trong lúc các cường quốc phương Tây như Mỹ còn chậm chạp trong việc dang tay giúp đỡ, Bắc Kinh đã làm được một số việc và giành được thiện cảm của các quốc gia chịu tác động của khủng hoảng. Thứ nhất, Bắc Kinh đã không phá giá đồng nhân dân tệ cho dù điều này có thể giúp bảo vệ tính cạnh tranh của hàng xuất khẩu từ Trung Quốc so với hàng xuất khẩu từ các nước chịu tác động của khủng hoảng, bởi vậy tránh gây thêm sức ép cho những nền kinh tế này. Thứ hai, Trung Quốc đã viện trợ 4 tỷ USD cho các nước trong khu vực thông qua Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) – tổ chức này đã cung cấp các khoản vay để ổn định các nền kinh tế gặp khó khăn – và thông qua các kênh song phương.

Đồng thời, theo các nhà phân tích, trong cuộc khủng hoảng tài chính này, Trung Quốc cũng có cách tiếp cận linh hoạt, bớt hung hăng đối với những tranh chấp ở Biển Đông. Trong khi trước đó Bắc Kinh từ chối tiến hành các cuộc đàm phán bất chấp lời kêu gọi từ các nước ASEAN, thì vào năm 1999 Trung Quốc đã bắt đầu đối thoại với ASEAN về vấn đề Biển Đông. Kết quả của những cuộc đàm phán này là Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002 không mang tính ràng buộc. Tuyên bố này đặt ra các tiêu chuẩn về hành vi ứng xử để duy trì hòa bình ở những vùng biển tranh chấp. Đây cũng là khúc dạo đầu cho Bộ quy tắc ứng xử (COC) mang tính ràng buộc pháp lý để giải quyết các tranh chấp.

Trong bầu không khí nồng ấm hơn sau cuộc khủng hoảng tài chính, Trung Quốc và ASEAN cũng đã bắt đầu tiến hành các cuộc đàm phán vào năm 2000 về một thỏa thuận thương mại tự do, nhất trí về thỏa thuận khung vào năm 2002. Năm 2003, hai bên cũng đã bước vào mối quan hệ đối tác chiến lược. Sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á là một thập kỷ quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và các nước thành viên ASEAN trở nên gần gũi hơn bao giờ hết trong khi những tranh chấp lãnh thổ được xếp lại và hai bên thăm dò khả năng cùng phát triển các khu vực tranh chấp. Điều này diễn ra vào thời điểm Mỹ đang bận rộn với cuộc chiến chống khủng bố ở Iraq, Afghanistan và ít can dự hơn vào khu vực Đông Nam Á.

Những tranh chấp quay trở lại

Tuy nhiên, những tranh chấp ở Biển Đông đã quay trở lại. Năm 2009, Malaysia và Việt Nam cùng đệ trình lên Liên hợp quốc kiến nghị về việc mở rộng thềm lục địa của họ theo quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS). Trung Quốc đã bác bỏ kiến nghị này với lập luận rằng họ có chủ quyền không thể tranh cãi đối với các hòn đảo Biển Đông và các vùng biển gần kề khi đưa ra tấm bản đồ "đường 9 đoạn" đáng hổ thẹn bao trùm gần như toàn bộ Biển Đông.

Căng thẳng gia tăng đã dẫn tới những xung đột như cuộc đối đầu năm 2012 giữa tàu giám sát của Trung Quốc và Hải quân Philippines ở bãi cạn Scarborough và cuộc đối đầu năm 2014 giữa các tàu của Việt Nam và Trung Quốc ở vùng biển ngoài khơi bờ biển Việt Nam sau khi Trung Quốc triển khai một giàn khoan dầu ở khu vực này.

Về kinh tế, Trung Quốc đã cạnh tranh với một số nước thành viên ASEAN về đầu tư nước ngoài. Hơn nữa, Thỏa thuận thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc dường như đem lại cho Trung Quốc nhiều lợi ích hơn so với một số nước thành viên ASEAN, khiến những nước này không hài lòng.

Việc Trung Quốc xây dựng các hòn đảo nhân tạo trên các bãi đá và đảo san hô cũng như đặt các cơ sở quân sự trên những hòn đảo này đã làm gia tăng căng thẳng. Mặc dù các bên tuyên bố chủ quyền khác như Việt Nam và Philippines cũng tiến hành cải tạo và quân sự hóa các đảo mà họ chiếm giữ, nhưng quy mô và mức độ cải tạo và quân sự hóa của Trung Quốc lớn hơn rất nhiều, gây lo ngại không chỉ cho các nước thành viên ASEAN mà còn cho các cường quốc khác như Mỹ và Nhật Bản.

Tuy nhiên, sau khi Tòa Trọng tài đưa ra phán quyết năm 2016 bác bỏ những tuyên bố chủ quyền lịch sử của Trung Quốc ở Biển Đông, và khi tình trạng đối địch giữa Trung Quốc và Mỹ gia tăng dưới thời Tổng thống Donald Trump, Bắc Kinh đã tìm cách đàm phán về COC với ASEAN, điều mà họ đã trì hoãn trong nhiều năm. Hai bên đã đạt được một số tiến bộ với việc nhất trí về bản dự thảo vào năm 2019.

Việc Trung Quốc tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng trong khu vực những năm gần đây thông qua sáng kiến "Vành đai và Con đường" cũng đã góp phần cải thiện quan hệ kinh tế giữa hai bên. Giờ đây, với sự bùng phát của dịch Covid-19, Trung Quốc một lần nữa có cơ hội để cải thiện quan hệ và gia tăng ảnh hưởng đối với khu vực Đông Nam Á, như họ đã làm trong năm 1997.

Trung Quốc đã cam kết cung cấp trang thiết bị y tế và cử các chuyên gia y tế đến một số nước ASEAN. Tuy nhiên, Bắc Kinh có thể làm nhiều hơn thế. Mặc dù cũng phải vật lộn với dịch bệnh trong nước vẫn chưa đạt đỉnh nhưng Mỹ, đối thủ của Trung Quốc trong khu vực, vẫn đang trợ giúp cho khu vực Đông Nam Á cả về chuyên gia lẫn tài chính. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, có văn phòng ở 6/10 nước ASEAN, đang hỗ trợ và tư vấn các nước về cách thức đối phó với đại dịch.

Mỹ cũng đã cam kết viện trợ 18,3 triệu USD cho các nước ASEAN để giúp các nước này chuẩn bị các phòng thí nghiệm có thể tiến hành xét nghiệm trên quy mô lớn, tạo điều kiện cho việc trao đổi thông tin về nguy cơ dịch bệnh, thực hiện các kế hoạch đối phó với tình huống khẩn cấp liên quan đến sức khỏe cộng đồng tại các điểm kiểm soát biên giới, đào tạo và trang bị lực lượng phản ứng nhanh trong điều tra và truy vết tiếp xúc, cùng nhiều hoạt động khác.

Phó giáo sư Lý Minh Giang thuộc Trường nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Đại học công nghệ Nanyang, Singapore cho rằng Trung Quốc có thể trợ giúp về kỹ thuật và công nghệ cũng như tài chính. Nước này cũng có thể giúp xây dựng các cơ sở y tế như các bệnh viện dã chiến đã được triển khai nhanh chóng ở thành phố Vũ Hán, tâm dịch của Trung Quốc trong thời gian vừa qua.

Mặc dù đại dịch cũng đem lại cơ hội để Trung Quốc khẳng định tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của mình, nhưng hành động này sẽ là phản tác dụng sau những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm kéo khu vực này đến gần quỹ đạo của mình hơn. Ngày càng có nhiều người ở Châu Á lo ngại việc Trung Quốc có thể tận dụng thời điểm dịch bệnh đang tác động đến các lực lượng tiền tuyến của Mỹ trong khu vực để đẩy nhanh những tham vọng của mình ở Đông Nam Á. Tàu sân bay Theodore Roosevelt của Mỹ, được triển khai ở Thái Bình Dương, đã bị dịch bệnh tấn công, với hàng trăm ca nhiễm trong đoàn thủy thủ 5.000 người.

Ông Lye Liang Fook, chuyên gia Viện nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore cho rằng nếu Trung Quốc muốn gây ảnh hưởng đối với Đông Nam Á thay vì chỉ chi phối khu vực này thông qua sức mạnh tuyệt đối của mình, thì họ cần phải nhạy cảm hơn với những lo ngại và lợi ích của các nước trong khu vực.

Trong việc xử lý xung đột ở Biển Đông, hành động cho để nhận và một cử chỉ hào phóng nào đó có thể là cách thức hữu hiệu để Bắc Kinh giành được lòng tin và sự tôn trọng từ các nước láng giềng nhỏ hơn. Do đó, thay vì tranh giành với ngư dân của khu vực trong vùng đặc quyền kinh tế của họ, hay đuổi các ngư dân nước ngoài ở các vùng biển tranh chấp và thanh minh cho những hành động như vậy bằng lập luận rằng đây là những vùng biển đánh cá truyền thống của ngư dân Trung Quốc (chúng cũng là những vùng đánh cá truyền thống của các ngư dân ở các nước xung quanh những vùng biển này), Bắc Kinh có thể bắt đầu bằng việc thăm dò khả năng ký kết các thỏa thuận đánh cá với các nước ASEAN.

Kể từ thời điểm có được một bộ quy tắc ứng xử mang tính ràng buộc – chứ không phải một bộ quy tắc ứng xử không mang tính ràng buộc được Bắc Kinh ủng hộ – có tính bao trùm nhằm duy trì các vùng biển mở đến khi đạt được mục tiêu duy trì ổn định và hòa bình ở Biển Đông sẽ là một chặng đường dài.

Goh Sui Noi

Nguyên tác : South China Sea : Lessons in magnanimity from Qing emperors, The Straits Times, 21/04/2020

Minh Anh giới thiệu

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 19/05/2020

Goh Sui Noi, biên tập viên Đông Á, phóng viên cao cấp tại The Straits Times. Bài viết được đăng trên báo The Straits Times.

Lời tòa soạn : Thư ngỏ sau đây của một trí thức Thương Hải, ông Trương Tuyết Trung (Zhang Xuezhong) gửi các "đại biểu quốc hội" Trung Quốc cho thấy một chế độ không khác gì Việt Nam. Đồng ý hay không với việc đề nghị một cơ quan bù nhìn là một viêc đúng đắn tùy suy nghĩ của mỗi người. Cảm ơn ông Phạm Đình Bá đã dịch và gửi cho Thông Luận.

NVH

******************

Bắt đầu một quá trình xây dựng hiến pháp của công dân và phấn đấu để đạt được một sự chuyển đổi chính trị trong hòa bình

Gởi tới các đại biểu tham dự Phiên họp thứ ba của Đại hội Nhân dân Quốc gia của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa lần thứ 13

Tác giả Zhang Xuezhong

Kính gửi các đại biểu,

Tên tôi là Zhang Xuezhong, và tôi là một công dân Trung Quốc sống ở Thượng Hải. Xin chào các bạn tham dự phiên họp thứ ba của Đại hội Nhân dân Quốc gia lần thứ 13 bắt đầu vào ngày 22 tháng 5 năm 2020. Mặc dù tôi không biết cá nhân bạn, nhưng tôi biết rằng nhiều bạn đã đạt được sự xuất sắc trong công việc của bạn, vì vậy tôi rất ngưỡng mộ bạn.

Tuy nhiên, sự ngưỡng mộ đối với hoạt động chuyên môn cá nhân của bạn không có nghĩa là tôi công nhận tính hợp pháp của bạn với tư cách là đại diện của người dân Trung Quốc. Vì hai lý do chính sau : tôi không đồng ý coi bạn là đại diện hợp pháp của người dân Trung Quốc, tôi cũng không nghĩ rằng Đại hội Nhân dân Quốc gia là một cơ quan đại diện hợp pháp.

Đầu tiên, bạn không phải là đại biểu (đại diện chính đáng) do người dân Trung Quốc tự do bầu chọn. Hệ thống đại diện chính trị hiện đại dựa trên nguyên tắc chủ quyền phổ biến. Mặc dù các đại diện trong cơ quan đại diện quốc gia cần có sự độc lập nhất định với cử tri khi thực hiện quyền hạn của mình, nghĩa là khi tiến hành các cuộc thảo luận và quyết định ; quyền hạn đại diện của họ phải bắt nguồn từ tư cách đại biểu và ủy thác từ công dân. Do đó, nó phải được tạo ra thông qua các cuộc bầu cử định kỳ, tự do và cạnh tranh. Nhưng tư cách đại diện của bạn không thông qua các cuộc bầu cử công bằng. Trong thực tế, không có cuộc bầu cử như vậy tồn tại ở nước ta.

Ngoài ra, các cơ quan đại diện thực sự phải trải qua các thủ tục tranh luận cần thiết khi đưa ra chính sách công. Tranh luận không chỉ giúp công chúng hiểu được những ưu và nhược điểm của luật pháp và chính sách, và do đó cải thiện chính sách công, mà còn bảo vệ quyền của người dân để được biết về quy trình và nội dung ra quyết định. Nhưng không bao giờ, trong tất cả những năm này, người dân thấy bạn tiến hành các cuộc tranh luận về các vấn đề chính sách. Hiệu suất của bạn trong các cuộc họp giống như một phòng có người máy chỉ biết cách giơ tay, thay vì đại diện chính đáng cho quyền lợi của dân, nghiêm túc và có lương tâm.

Thứ hai, hiến pháp hiện tại cung cấp nền tảng cho việc tạo ra và thực thi các quyền lực của Đại hội Nhân dân Quốc gia, nhưng nó hoàn toàn không phải là một hiến pháp. Một hiến pháp hiện đại là một tài liệu pháp lý thực hiện chủ quyền phổ biến. Một mặt, chủ quyền phổ biến có nghĩa là tất cả công dân nắm giữ quyền lực chính trị cao nhất trong một quốc gia. Mặt khác, một số lượng lớn các công dân phân tán mọi nơi trên đất nước cho thấy họ không thể đích thân và trực tiếp thực hiện việc quản trị quốc gia. Do đó, họ phải tạo ra một chính phủ đại diện và bầu các nhân viên trong chính phủ để thực hiện công việc quản trị hàng ngày. Chính sự tách rời chủ quyền từ dân và quyền quản trị của chính phủ đã tạo nên sự cần thiết phải có hiến pháp. Tất cả công dân tham gia vào việc xây dựng một hiến pháp bằng văn bản để tạo ra, giới hạn, điều chỉnh và hạn chế các cơ quan chính phủ và quyền hạn của chính phủ, sau đó công dân bầu, giám sát và kiểm soát các nhân viên chính phủ theo các thủ tục được quy định trong hiến pháp.

Hiến pháp phải là sản phẩm của ý chí chính trị của tất cả mọi người ; đó là sự ổn định và chuyển đổi thành dạng văn bản của ý chí chính trị quốc gia. Khi tất cả các công dân với tư cách là chủ quyền không thể có mặt trực tiếp, hiến pháp sẽ thay thế công dân trong phạm vi chính trị của cộng đồng để quản trị và bảo vệ - sử dụng thẩm quyền pháp lý tối cao của cộng đồng để giám sát và cảnh báo tất cả các tổ chức công cộng và nhân viên nhà nước - bằng cách nhắc nhở nhân viên nhà nước họ không được quên trách nhiệm của họ ngay cả trong một khoảnh khắc và rằng họ không được lạm dụng quyền lực được trao cho họ.

Vì hiến pháp cần phản ánh ý chí chính trị của mọi công dân, nên việc xây dựng và sửa đổi nó phải bao gồm một giai đoạn tham gia của mọi người, đây là yếu tố quyết định và có thẩm quyền của quá trình. Sự tham gia như vậy có thể là trực tiếp, ví dụ, một cuộc trưng cầu dân ý quốc gia của toàn dân được sử dụng để xác định xem một dự thảo hiến pháp hoặc sửa đổi hiến pháp sẽ có hiệu lực. Sự tham gia cũng có thể là gián tiếp, ví dụ, với mục đích soạn thảo hoặc sửa đổi hiến pháp, toàn bộ công dân có thể bỏ phiếu để bầu một hội đồng đặc biệt để soạn thảo hiến pháp và cho phép hội đồng trực tiếp thông qua hoặc sửa đổi hiến pháp. Điểm mấu chốt ở đây là các tổ chức chính phủ (bao gồm cả các cơ quan lập pháp) do hiến pháp tạo ra có thể trở thành cơ quan có thẩm quyền để soạn thảo, thông qua hoặc sửa đổi hiến pháp. Nói cách khác, quyền lực để tạo ra hiến pháp (quyền lực cấu thành) và quyền lực được tạo ra bởi hiến pháp (quyền lực được cấu thành) phải được tách ra, nếu không, hiến pháp không thể đóng vai trò hạn chế, điều chỉnh và hạn chế quyền lực của chính phủ (quyền hành pháp).

Tuy nhiên, việc xây dựng bản "hiến pháp" hiện tại ở Trung Quốc không bao gồm các thủ tục cho sự tham gia của công dân. Đại hội Nhân dân Quốc gia, ban đầu soạn thảo hiến pháp, không được mọi người dân tự do bầu chọn, và do đó, đây không phải là cơ quan đại diện hợp pháp có thể thực hiện ý chí chính trị của công dân. Hơn nữa, Đại hội Nhân dân Quốc gia không phải là một cơ quan lập hiến đặc biệt mà là một cơ quan cấu thành có quyền lực được tạo ra và thực hiện theo các quy định của "hiến pháp". Do đó, một vòng luẩn quẩn vô lý đã xuất hiện : một mặt, Đại hội Nhân dân Quốc gia là một cơ quan lập pháp hàng ngày, thông thường (một trong những nhánh của chính phủ) mà sự sáng tạo và hoạt động phải được quy định bởi hiến pháp ; mặt khác, Đại hội Nhân dân Quốc gia là cơ cấu tạo ra hiến pháp và có thể tự mình xây dựng và sửa đổi hiến pháp. Theo cách này, Đại hội Nhân dân Quốc gia vừa được tạo ra bởi hiến pháp vừa là người tạo ra hiến pháp, giống như một người vừa là cha vừa là con của một người khác ! Hơn nữa, trong trường hợp đầu tiên, hiến pháp được sử dụng bởi tất cả các công dân để kiềm chế tất cả các cơ quan chính phủ (bao gồm cả các cơ quan lập pháp), nhưng nếu các cơ quan lập pháp thông thường có thể tự mình xây dựng và sửa đổi hiến pháp thì hiệu ứng ràng buộc đó sẽ bị mất hoàn toàn.

Ngoài ra, hiến pháp hiện tại, một mặt quy định rằng tất cả quyền lực thuộc về người dân, và mặt khác, nó quy định sự lãnh đạo thường trực của một đảng chính trị duy nhất. Điều này cũng nghịch lý : nếu tất cả quyền lực thuộc về nhân dân, nhân dân không có nghĩa vụ phải chấp nhận sự lãnh đạo của một đảng chính trị nào đó, và nếu người dân phải chấp nhận sự lãnh đạo của một đảng chính trị nào đó, thì không thể nói rằng tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Điều này đơn giản là vô lý.

Với một ngoại lệ, hiến pháp liên bang Hoa Kỳ là hiến pháp thành văn hiện đại đầu tiên trong lịch sử loài người. Với việc thực hiện thành công hiến pháp này, ngày càng nhiều người bắt đầu nhận ra vai trò của hiến pháp trong việc hạn chế quyền lực của chính phủ và đảm bảo quyền của công dân. Nhiều chính phủ bắt đầu sao chép hiến pháp Hoa Kỳ và xây dựng các hiến pháp riêng dựa trên các nguyên tắc chính trị tương tự, từ đó thiết lập một hệ thống hiến pháp ở các quốc gia.

Trong quá trình này, hiến pháp dần dần trở thành một thuật ngữ tích cực, ngay cả những chế độ hoàn toàn không đồng ý với các nguyên tắc chính trị hiện đại (những nguyên tắc chính trị này không thể tách rời khỏi khái niệm hiến pháp hiện đại), bắt đầu đưa ra các tài liệu gọi là "hiến pháp". Các chế độ đầu tiên để làm điều này là một số chế độ quân chủ chuyên chế (chẳng hạn như nước Phổ vào thế kỷ 19) : quốc vương, với tư cách là chủ quyền tối cao, ban cho công dân một "hiến pháp", thể hiện ý chí của quốc vương. Sau đó, một số quốc gia có một đảng độc quyền gom góp tất cả quyền lực chính trị cũng làm như vậy (chẳng hạn như Liên Xô cũ và Triều Tiên hiện tại) : đảng cầm quyền áp đặt cho nhân dân một "hiến pháp" phản ánh ý chí của đảng, và quy định trong "hiến pháp", tình trạng cầm quyền vĩnh viễn của chính đảng cầm quyền. Trong lĩnh vực luật hiến pháp, những thứ như vậy được gọi là "hiến pháp" giả, vì họ sử dụng thuật ngữ "hiến pháp trực tuyến" để cung cấp sự bảo vệ cho các chế độ độc đoán không phù hợp với hiến pháp hiện đại.

Thật không may, "hiến pháp" hiện tại của Trung Quốc, là một hiến pháp giả. Hiến pháp phải là sự thể hiện ý chí chính trị của tất cả mọi người - những người không trực tiếp quản trị chính phủ - thay vì ý chí chính trị của một quốc vương hay một đảng chính trị nào đó. Một trong những chức năng cơ bản của hiến pháp là đảm bảo sản xuất và thay thế quyền lực nhà nước liên tục ; đó là cung cấp các nguyên tắc rõ ràng và ổn định và khuôn khổ thể chế cho cạnh tranh chính trị và hình thành chính sách hàng ngày, từ đó cho phép cạnh tranh chính trị trong hòa bình và mang lại sự văn minh trong đời sống chính trị cộng đồng.

Hiến pháp là một phương tiện hợp pháp hóa các hoạt động chính trị. Vai trò của hiến pháp không phải là loại bỏ các hoạt động chính trị, mà là điều chỉnh các hoạt động chính trị, và cho phép tất cả các hoạt động khác biệt và tranh chấp chính trị được giải quyết, trong các nguyên tắc và khuôn khổ được tất cả các bên đồng ý, và từ đó, có thể thực hiện quy tắc dựa trên lý luận, tạo ra các giải pháp qua thảo luận. Trong khuôn khổ hiến pháp, người dân không còn sử dụng vũ lực như một phương tiện để giành chính quyền. Bên thua sẽ không những không bị loại mà còn có cơ hội chiến thắng trong tương lai. Các nguyên tắc và khuôn khổ do hiến pháp đưa ra để giải quyết tranh chấp chính trị cho phép những người với niềm tin và lợi ích khác nhau trải nghiệm một ý thức chung và giá trị cộng đồng, do đó giúp duy trì sự thống nhất của cộng đồng chính trị và liên tục củng cố sự thống nhất và hòa hợp trong toàn bộ xã hội.

Để làm được điều này, các ràng buộc hiến pháp đối với quyền lực cai trị phải đầy đủ và toàn diện, nghĩa là toàn bộ quá trình sáng tạo, vận hành và thay thế quyền lực phải được điều chỉnh và qui định rõ ràng. Nếu một quốc vương hay một đảng chính trị có thể áp đặt "hiến pháp" của họ lên toàn quốc gia và sử dụng "hiến pháp" để độc quyền vĩnh viễn quyền lực chính trị, điều đó có nghĩa là họ đã kiểm soát quyền lực chính trị trước khi hiến pháp được soạn thảo, và họ cũng phải kiểm soát một lực lượng vũ trang có tổ chức. Tuy nhiên, theo cách này, sự cai trị của họ được xây dựng không phải dựa trên hiến pháp, mà chỉ dựa trên việc sử dụng vũ lực. Một hiến pháp khác như vậy đơn giản là không thể áp đặt sự kiềm chếquyền lực ; ngược lại, hiến pháp chỉ có thể được sử dụng bởi những người có quyền lực như một đối tượng để khai thác, bỏ bê, coi thường và thay đổi một cách tùy tiện. Một hiến pháp như vậy, dĩ nhiên, chỉ có một hiến pháp giả.

Các đại biểu, giống như bạn không phải là đại diện thực sự của nhân dân, bản hiến pháp hiện tại không là một hiến pháp thực sự. Nó không phải là một luật cơ bản được người dân Trung Quốc sử dụng để tạo ra và điều chỉnh quyền lực của chính phủ, mà chỉ là một hướng dẫn vận hành được sử dụng bởi đảng cầm quyền để hình thành và vận hành quyền lực của chính họ.

Một quốc gia không thể hiện đại hóa hệ thống chính trị và quản trị xã hội thông qua hiến pháp giả. Một quốc gia hiện đại về chính trị là một quốc gia mà quyền công dân được bảo đảm một cách đáng tin cậy. Nhưng ở nước ta, người dân không chỉ bị tước quyền tham gia chính trị, họ không thể tự do bầu các nhân viên chính quyền các cấp, và họ còn thiếu sự bảo vệ hiệu quả quyền sở hữu và quyền cá nhân.

Ví dụ, một khu dân cư tư nhân hoàn toàn hợp pháp ban đầu đã biến thành các tòa nhà bất hợp pháp chỉ sau một đêm mà bị buộc phải phá hủy, đơn giản là vì chính phủ đã ban hành một tài liệu quy hoạch mới. Cơ quan công quyền có thể sử dụng lý do để trấn áp các hoạt động tội phạm để tự ý chiếm đoạt tài sản hợp pháp của các doanh nghiệp. Ở một số nơi, chính phủ thậm chí còn loại bỏ mạnh mẽ và dã man những ngôi mộ của người dân tổ tiên hoặc tháo dỡ những cây thánh giá từ mái nhà thờ được xây dựng hợp pháp.

Một ví dụ khác là do hệ thống thỉnh nguyện được pháp luật quy định, kiến nghị nên là quyền của công dân, nhưng tình hình thực tế là chính quyền địa phương thường cử "người dân" (tức là, xã hội đen) để hạn chế quyền tự do cá nhân của dân oan. Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều người được triệu tập, giam giữ và kết án vì phát biểu trên Internet. Và trong nhiều trường hợp được gọi là vụ án nhạy cảm, các bị cáo không chỉ bị kết án về tội nói, mà các quyền của các bị cáo thường được quy định như là quyền thuê luật sư bào chữa và được xét xử công khai cũng bị vi phạm.

Khi quyền của công dân không thể được thực thi thông qua hiến pháp chân chính và quyền lực của chính phủ không thể bị ràng buộc thông qua hiến pháp chân chính, chính phủ không coi trọng cho sinh kế của người dân. Mặc dù chính phủ đã đặt ra gánh nặng thuế rất cao đối với người dân, nhưng doanh thu tài chính trước tiên phải đáp ứng nhu cầu của các quan chức ở tất cả các cấp, những người mạnh dạn sử dụng tất cả các loại kênh và phương pháp để rót tiền vào túi riêng của họ.

Ở các nước bình thường, những người gặp khó khăn về tài chính được ưu tiên chi tiêu phúc lợi xã hội trong ngân sách chính phủ, trong khi ở nước ta, ưu tiên chi tiêu phúc lợi xã hội dành cho những người nắm quyền. Ở nhiều nơi [ở Trung Quốc], mức lương của công chức, bắt đầu bằng, nhiều lần so với nhân viên công ty tư, và họ cũng thường được hưởng nhiều lợi ích hào phóng hơn so với nhân viên công ty. Lương hưu công chức nhận được sau khi nghỉ hưu cũng nhiều lần so với nhân viên công ty. Sau đó, có sự tham nhũng và lãng phí gây sốc ở tất cả các cấp chính quyền, mà không cần phải nói. Toàn bộ bộ máy quan liêu và công chức không còn giống như công chức phục vụ nhân dân, mà giống như những con quái vật nuốt chửng tài sản xã hội với lòng tham không đáy.

Sự bùng phát của dịch coronavirus mới đã ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân ở nhiều quốc gia và mang lại những khó khăn lớn. Hầu hết mọi người đã không chuẩn bị tâm lý và tài chính trước đại dịch nầy. Trong những trường hợp như vậy, đó là một thực tế phổ biến ở nhiều quốc gia đối với các chính phủ được bầu ở tất cả các cấp để phân phối một số tiền từ tài chính của mình cho người dân trong cuộc khủng hoảng.

Tuy nhiên, ở nước ta, một chính phủ trốn tránh phán quyết của người dân không sẵn lòng làm điều đó. Tại sao chuyện này đang xảy ra ? Bởi vì quá khó khăn cho tất cả các cấp chính quyền trong việc trao tiền mà họ thâm thủng cho dân. Nói một cách tương đối, việc bỏ qua nhu cầu của người dân sẽ dễ dàng hơn, bởi vì các quan chức chính quyền các cấp không được người dân bầu chọn và không cần tìm kiếm thẩm quyền từ dân. Trường hợp các quyền dân sự không được thực thi nhưng sinh kế của người dân được chính phủ coi trọng là một tình huống chưa từng thấy trước đây trong lịch sử thế giới.

Do một hệ thống chính trị hiện đại chưa được thiết lập thông qua hiến pháp chân chính, nên quản trị xã hội của Trung Quốc vẫn còn trong tình trạng rất lạc hậu. Sự tham nhũng lan rộng của các quan chức chính phủ, sự thiếu công bằng lan rộng, sự suy thoái của môi trường tự nhiên, sự xuất hiện lặp đi lặp lại của thực phẩm, thuốc men và vắc-xin không an toàn, giá tăng quá nhanh so với thu nhập của người dân, thâm hụt và mất niềm tin vào lĩnh vực an sinh xã hội.

Ngoài ra, các doanh nghiệp ngày càng khó hoạt động và người dân thành thị và nông thôn ngày càng khó khăn hơn khi tìm việc làm, kể cả sinh viên tốt nghiệp đại học, tất cả những điều trên đã làm suy yếu nghiêm trọng cảm giác hạnh phúc và cảm giác an toàn của công dân, và khiến mọi người cảm thấy bối rối và lo lắng về tương lai.

Theo tôi, nguyên nhân sâu xa của những cuộc khủng hoảng này là hệ thống chính trị trong đó quyền lực bị độc quyền bởi một số ít người. Trong hệ thống này, quyền lực của các quan chức nhà nước thậm chí không có những hạn chế tối thiểu nhất, khiến họ lạm dụng quyền lực của mình vì lợi ích cá nhân và đồng thời bỏ bê nhiệm vụ của mình đối với các lợi ích quan trọng của công chúng, và thậm chí là cán bộ thủ lợi bất chấp an toàn tính mạng của công chúng. Do đó, sự tham nhũng lan rộng của các quan chức và sự sụp đổ hoàn toàn của quản trị xã hội là không thể tránh khỏi.

Sự bùng phát và lan truyền của dịch bệnh minh họa vấn đề rất tốt. Khi đối phó với khủng hoảng sức khỏe cộng đồng, chính phủ cung cấp thông tin đầy đủ và kịp thời cho công chúng có thể giúp công chúng đưa ra lựa chọn an toàn và hợp lý về cách cư xử và sắp xếp cuộc sống của họ, đó là chìa khóa để tránh khủng hoảng leo thang. Tuy nhiên, logic thông báo cho công chúng như một phản ứng hợp lý đối với các cuộc khủng hoảng trái ngược hoàn toàn với logic kiểm soát xã hội trong hệ thống chính quyền hiện tại.

Đánh giá từ các báo cáo công khai hiện có, chính quyền địa phương Vũ Hán không chỉ che giấu dịch bệnh từ lâu, mà còn đàn áp nghiêm trọng những công dân tiết lộ thông tin về dịch bệnh. Kể từ ngày 3 tháng 1 năm 2020, các cơ quan đối ngoại của Trung Quốc thường xuyên thông báo cho chính phủ Hoa Kỳ về dịch bệnh, nhưng các bộ phận kiểm soát dịch bệnh đã không đồng thời thông báo cho người dân nước ta : thái độ vô trách nhiệm đối với sự an toàn của cuộc sống của chính người dân của họ là rất hiếm trên thế giới !

Mặt khác, trong một thời gian dài sau khi các trường hợp bị bệnh dịch sớm nhất xuất hiện, có rất ít phương tiện truyền thông chuyên nghiệp độc lập để điều tra và báo cáo về sự bùng phát, các chuyên gia y tế cũng không cung cấp lời khuyên chuyên môn độc lập cho công chúng, cũng như các tổ chức phúc lợi xã hội không thể hoạt động theo vai trò thích hợp của các tổ chức nầy. Không thể nói rằng Trung Quốc không có nhà báo giỏi, bác sĩ giỏi hoặc công dân yêu thích làm việc thiện nguyện cho phúc lợi xã hội ; nó chỉ cho thấy việc chính quyền kiểm soát chặt chẽ xã hội và dân chúng lâu dài đã phá hủy gần như hoàn toàn khả năng tổ chức và tự lực của xã hội. Trong 22 ngày trước khi thành phố đóng cửa, chính quyền Vũ Hán vẫn đang điều tra và trừng phạt những công dân đã chia sẻ thông tin về dịch bệnh (bao gồm cả bác sĩ Li Wenliang, người đã qua đời một cách buồn bã), chứng tỏ sự đàn áp của chính quyền nghiêm khắc và một xã hội tuyệt vọng như thế nào.

Sau khi dịch bệnh bùng phát ở Vũ Hán, chính quyền địa phương phản ứng không hiệu quả, không đủ năng lực và bất cẩn cũng thu hút sự chú ý trên toàn thế giới. Sau khi Vũ Hán đóng cửa thành phố, một số lượng lớn bệnh nhân nghi ngờ bị bệnh không thể được thử nghiệm và cách ly hiệu quả kịp thời, và một số lượng lớn những người thực sự bị nhiễm bệnh không thể được điều trị kịp thời. Khi các nhân viên y tế ở tuyến đầu gặp rủi ro lớn để chống lại dịch bệnh, chính quyền các cấp thường khoe khoang về thành tích của họ, thực sự chính quyền không thể cung cấp cho họ mức hỗ trợ hậu cần cơ bản nhất. Trong thời gian xảy ra dịch bệnh, chính quyền các vùng khác nhau đã ngăn chặn và tịch thu các dụng cụ y tế của các vùng khác ; một số lượng lớn các vi phạm nhân quyền đã xảy ra ở nhiều nơi khác nhau ; cũng như vô số thảm họa nhân đạo trên toàn khu vực dịch bệnh, điều này hoàn toàn làm rõ rằng 70 năm qua, cho dù về mặt xây dựng quốc gia hay quản trị xã hội, đã hoàn toàn thất bại.

Hiện nay, Trung Quốc cần khẩn trương thay thế hệ thống chính quyền cực kỳ lạc hậu và bất công bằng một hình thức chính quyền hiện đại dựa trên các nguyên tắc chính trị phổ biến, tự trị xã hội, cạnh tranh giữa các đảng chính trị, phân chia quyền lực (kiểm tra và cân bằng), độc lập tư pháp và tự do báo chí, trong số những cải cách khác, để thực hiện các quyền dân sự, bảo vệ sinh kế của người dân và nhận ra sự chuyển đổi hòa bình của chính trị quốc gia và hiện đại hóa quản trị xã hội. Điều này có nghĩa là cần phải thay thế hiến pháp giả hiện tại bằng một hiến pháp chân chính phản ánh ý chí chính trị của mọi công dân.

Các đại biểu, mặc dù tôi không công nhận tính hợp pháp của bạn với tư cách là đại diện của người dân, đồng thời tôi tin rằng bạn đã thành lập một tổ chức thực tế của cơ quan nhà nước, do đó, bạn hoàn toàn có thể khởi xướng quá trình lập hiến, và do đó đóng góp lớn và mang tính lịch sử vào quá trình chuyển đổi và hiện đại hóa chính trị của Trung Quốc. Ở đây, với tư cách là một công dân Trung Quốc, tôi xin chân thành đưa ra những gợi ý sau cho bạn :

1. Mặc dù Quốc hội Nhân dân Quốc gia không hợp pháp như một cơ quan lập pháp thông thường, nhưng nó có thể biến thành một cơ quan đặc biệt khởi xướng quá trình chuyển đổi chính trị của đất nước, với công việc chính là xây dựng các quy tắc bầu cử và chỉ định một ủy ban bầu cử trung lập và công bằng và chỉ định ủy ban tổ chức các cuộc bầu cử tự do, phổ quát và trực tiếp để thành lập một cơ quan đại diện quốc gia mới. Cơ quan đại diện này sẽ là tổ chức có thẩm quyền cao nhất trong giai đoạn chuyển tiếp (sau đây gọi là cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất).

2. Cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất có quyền thành lập cơ quan hành chính cao nhất trong thời kỳ chuyển tiếp và bổ nhiệm các nhân viên của tổ chức, và cũng có quyền thực hiện các cải cách cần thiết cho các tổ chức tư pháp ở tất cả các cấp.

3. Cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất có quyền ban hành các nghị định cần thiết để hoàn thành cuộc bầu cử của các cơ quan đại diện địa phương ở tất cả các cấp và tạo ra các thể chế hành chính địa phương ở tất cả các cấp.

4. Ngay khi cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất ra đời, cần thành lập một ủy ban soạn thảo hiến pháp đại diện rộng nhất càng sớm càng tốt và chỉ định ủy ban soạn thảo bản thảo hiến pháp phù hợp với các nguyên tắc chính trị hiện đại. Sau khi bản dự thảo hiến pháp được soạn thảo, nó phải được đệ trình lên cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất để bỏ phiếu. Nếu bỏ phiếu không vượt qua, bản dự thảo sẽ được gửi lại cho ủy ban soạn thảo hiến pháp để sửa đổi. Nếu bỏ phiếu cho dự thảo được thông qua, thì nó nên được trao cho công dân để trưng cầu dân ý ; và nếu nó được thông qua, thì hiến pháp nên được thực hiện.

5. Để tạo điều kiện [cần thiết] cho bầu cử cơ quan có thẩm quyền chuyển tiếp cao nhất, Đại hội Nhân dân Quốc gia với tư cách là một cơ quan đặc biệt cần thông qua một nghị quyết để trả tự do ngay lập tức cho tất cả các tù nhân chính trị và tù nhân lương tâm.

6. Để tạo điều kiện [cần thiết] cho bầu cử cơ quan chuyển tiếp cao nhất, Quốc hội Nhân dân, với tư cách là một cơ quan đặc biệt, nên thông qua một nghị quyết để dỡ bỏ lệnh cấm ngay lập tức đối với các đảng chính trị và hạn chế xuất bản tin tức, và cho phép mọi người tự do liên kết và tự do thiết lập và vận hành phương tiện truyền thông.

7. Để tạo điều kiện [cần thiết] cho bầu cử cơ quan chuyển tiếp cao nhất, Đại hội Nhân dân Quốc gia, với tư cách là một cơ quan đặc biệt, nên thông qua một nghị quyết quy định rằng một đảng chính trị không còn có thể hưởng vị trí của một tổ chức công cộng nhà nước, và không thành viên nào của một đảng chính trị có thể được hưởng sự đối xử và tư cách của một công chức.

8. Khi cơ quan chuyển tiếp cao nhất gặp nhau lần đầu tiên, Đại hội Nhân dân Quốc gia, với tư cách là một cơ quan đặc biệt, phải thông báo ngay lập tức về việc giải thể. Khi các cơ quan đại diện quốc gia được tạo ra bởi hiến pháp mới lần đầu tiên gặp nhau, cơ quan chuyển tiếp cao nhất phải ngay lập tức tuyên bố giải thể.

Các đại biểu, khi bạn bắt đầu cuộc họp vào ngày 22 tháng này, bạn có thể trải qua các chuyển động như trước đây và trở thành một chỗ dựa chỉ biết cách giơ tay. Nhưng bạn cũng có thể chọn đối mặt thẳng thắn với những sai lầm và khủng hoảng lâu đời của đất nước chúng ta, gánh vác một trách nhiệm lịch sử lớn và tạo ra một tình huống chính trị mới cho đất nước của bạn, để đất nước của bạn có một tương lai tươi đẹp hơn. Nếu bạn chọn làm điều này, bạn sẽ không, giống như các đại biểu vô trách nhiệm trước đây của Đại hội Nhân dân Quốc gia, sớm hay muộn, rơi vào quên lãng trong dòng sông dài của lịch sử, mà thay vào đó bạn sẽ được ghi lại vĩnh viễn trong sách lịch sử như những người tiên phong vĩ đại của Trung Quốc : Tên của bạn sẽ được khắc vĩnh viễn trong ký ức của các thế hệ tương lai, và các thế hệ tương lai sẽ mãi mãi cảm thấy biết ơn và tôn trọng thành quả của bạn.

Zhang Xuezhong

Nguyên tác : Citizens, and Strive to Achieve a Peaceful Political Transition - To Delegates Attending the Third Session of the 13th National People’s Congress, China Change, 18/05/2020

Andréa Worden dịch từ tiếngTrung sang tiếng Anh,

Phàm Đình Bá dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt

(19/05/2020)

Nguồn : htpps://chinachange.org/2020/05/18/initiate-a-process-of-constitution-making-by-citizens-and-strive-to-achieve-a-peaceful-political-transition-to-delegates-attending-the-third-session-of-the-13th-national-peoples-co/

Andréa Worden, J.D., M.A., là một người ủng hộ nhân quyền, dịch giả và nhà văn có nghiên cứu tập trung chủ yếu vào Trung Quốc và các tương tác của nó với các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp Quốc. Cô sẽ là giảng viên thỉnh giảng tại Trường Nghệ thuật & Khoa học thuộc Đại học Johns Hopkins trong học kỳ mùa thu 2020.

Zhang Xuezhong (张雪忠), sinh năm 1976, là giáo sư luật tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Trung Quốc. Vào tháng 5 năm 2013, ông là học giả đầu tiên tiết lộ "bảy điều cấm nói", một mệnh lệnh của Đảng Cộng sản lưu hành trong các đại học và học viện Trung Quốc cấm thảo luận về các giá trị phổ quát : tự do ngôn luận, xã hội dân sự, quyền công dân, những sai lầm lịch sử của Đảng Cộng sản Trung Quốc, chủ nghĩa tư bản đặc trưng bởi móc nối giữa doanh nghiệp và cán bộ nhà nước, và tư pháp độc lập. Zhang đã bị sa thải bởi trường đại học vào cuối năm 2013. Vào ngày 10 tháng 5 năm 2020, Zhang Xuezhong đã xuất bản bức thư ngỏ sau đây (phiên bản tiếng Trung) cùng với bản dự thảo hiến pháp chân chính (không được dịch), trái ngược với hiến pháp giả tạo hiện tại của Trung Quốc. Ngày hôm sau Zhang bị công an Thượng Hải triệu tập nhưng được thả vào tối hôm đó.

Nhiều người Việt Nam lo Trung Quốc 'thôn tính' đất ven biển (BBC, 16/05/2020)

Bộ Quốc phòng Việt Nam nói các bộ, ngành, UBND tỉnh, thành phố sẽ rà soát đánh giá tổng thể các dự án đầu tư của nước ngoài, nhất là dự án liên quan đến người Trung Quốc tại khu vực biên giới, biển, đảo có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh.

Một khu vực gần sân bay Nước Mặn của Đà Nẵng

Đây là tiết lộ trong trả lời của Bộ Quốc phòng với cử tri Hải Phòng, liên quan lo ngại người Trung Quốc mua đất ở Đà Nẵng và một số nơi khác.

Phản hồi lại quan ngại của cử tri Hải Phòng về tình trạng thu mua đất đai gần các khu vực trọng yếu về quốc phòng, an ninh, Bộ Quốc phòng Việt Nam cho biết hầu hết các lô đất do các cá nhân, doanh nghiệp Trung Quốc sở hữu ở Đà Nẵng đều ở vị trí các đường lớn, ven biển, đắc địa cho hoạt động kinh doanh và có ý nghĩa quan trọng trong khu vực phòng thủ.

Du khách Trung Quốc ở Nha Trang, 2017

Báo Thanh Niên mô tả đây là "lần đầu tiên" Bộ Quốc phòng trả lời cử tri với các thông tin rất cụ thể.

Thống kê khá chi tiết nói về những vụ việc theo đó người Trung Quốc đầu tư cho người Việt "núp bóng" mua đất theo lô và việc doanh nghiệp người Trung Quốc đang sở hữu, "núp bóng" sở hữu và thuê của UBND Thành phố Đà Nẵng.

Du khách Trung Quốc ở Nha Trang

Thống kê của Bộ Quốc phòng Việt Nam nói trong giai đoạn 2011-2015 ít nhất 8 người Việt (6 là người Việt gốc Hoa) đứng tên mua 84 lô đất với diện tích khoảng 20.000 m2, giá trị giao dịch khoảng trên 100 tỉ đồng và có 7 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc sở hữu một số lô đất ven biển và thuê đất 50 năm.

'Thôn tính'

Để sở hữu các lô đất, người Trung Quốc được cho là đã nghiên cứu, lợi dụng kẽ hở của Luật Đầu tư năm 2014 việc góp vốn bằng đất để liên doanh thành lập doanh nghiệp và công tác quản lý nhà nước ở các lĩnh vực đầu tư, đất đai.

Vị trí khu vực đất được những 'người nước ngoài giấu mặt' mua nằm gần đường Võ Nguyên Giáp và sân bay Nước Mặn

Bộ Quốc phòng mô tả chiêu thức thâu tóm đất được thực hiện theo hai hình thức, qua doanh nghiệp và cá nhân.

Thứ nhất, người Trung Quốc thành lập doanh nghiệp liên doanh với Việt Nam (bên góp vốn chủ yếu bằng đất) và dần dần nắm đất thông qua việc tăng vốn sở hữu khi giành quyền điều hành doanh nghiệp.

Thứ hai, người Trung Quốc đầu tư tiền cho cá nhân người Việt Nam (đa phần là người Việt gốc Hoa) để mua đất.

Phần trả lời cử tri trên trang Quốc hội cũng dẫn chiếu điều mà Bộ Quốc phòng nói là có cơ sở về những quan ngại mà "cử tri và dư luận xã hội" nêu về việc chính quyền Thành phố Đà Nẵng từng cấp chứng nhận quyền sử dụng "21 lô đất ven biển đứng tên người Trung Quốc".

Chưa rõ vì sao sau 6 tháng mới nêu lại vụ việc mà Thủ tướng Phúc hồi tháng 10 năm 2019 từng yêu cầu UBND thành phố Đà Nẵng xử lý.

Theo Bộ Quốc phòng Việt Nam, 83% doanh nghiệp "có yếu tố" Trung Quốc đang hoạt động tại khu vực biên giới biển (5.393,7 ha), và 17% còn lại tại khu vực biên giới đất liền 943,7 ha, tổng cộng hơn 6.300 ha đất biên giới.

Đáng chú ý tổng số vốn đầu tư cho khu vực biên giới biển là 29,235 tỉ USD so với 1,637 tỉ USD tại khu vực biên giới đất liền với địa bàn tập trung nhiều doanh nghiệp Trung Quốc nhất là Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Bình Định, Bình Thuận ...

Quảng Ninh ngày 16/5 : Người dân Việt Nam đi lại bình thường

Phần trả lời câu hỏi cử tri nói Bộ Quốc phòng Việt Nam đề xuất "điều chỉnh những bất cập của luật Đầu tư, luật Đất đai và cơ chế quản lý, cấp phép các hoạt động đầu tư nhằm hạn chế sơ hở không để cá nhân, doanh nghiệp Trung Quốc lợi dụng hoạt động và chú ý các hoạt động lợi dụng vỏ bọc đầu tư, liên kết, núp bóng để hoạt động chống phá".

Trả lời chất vấn của một đại biểu quốc hội hồi tháng 6/2019 về thực trạng người Việt đứng tên mua đất đai cho người Trung Quốc, những vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia và liệu Bộ Công an có thể giải quyết dứt điểm chuyện này không, Bộ trưởng Tô Lâm khi đó nói Bộ này coi đó là một mặt phát triển quan hệ, tạo điều kiện thuận lợi cho người nước ngoài, cho nhà đầu tư trong môi trường kinh doanh tốt.

"Chúng tôi không coi đơn thuần chỉ là những vấn đề về quan hệ thương mại, ở mức độ thế nào, tập trung thế nào hoặc đối với những dự án nào, khu dân cư nào, theo phát triển, theo mật độ người nước ngoài ở mức độ như thế nào để bảo đảm được vấn đề an ninh quốc gia chúng tôi sẽ có tính toán, đề xuất, biện pháp để báo cáo với cơ quan chức năng phối hợp với các ngành, kể cả thương mại và xây dựng để quản lý những vấn đề này", Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trả lời hôm 4/6/2019 tại Quốc hội.

Nguồn : BBC tiếng Việt, 16/05/2020

*********************

Biển Đông : Tàu khảo sát Trung Quốc rời khỏi vùng biển Malaysia (RFI, 16/05/2020)

Sau một tháng đối đầu với một tàu khoan dầu của Malaysia trên Biển Đông, tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 của Trung Quốc đã rời khỏi vùng biển Malaysia, theo các dữ liệu được công bố hôm qua.

Tàu cận chiến duyên hải USS Gabrielle Giffords (LCS 10) hoạt động gần tầu khoan dò dầu khí West Capella, treo cờ Panama, tại Biển Đông, ngày 12/05/2020. © U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 2nd Class Brenton Poyser

Theo hãng tin Reuters, các dữ liệu từ trang mạng Marine Traffic cho thấy là hôm qua, tàu Hải Dương Địa Chất 8 đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia, đi theo hướng bắc về phía Trung Quốc, với sự hộ tống của ít nhất hai tàu khác của Trung Quốc.

Kể từ giữa tháng 4 tàu Hải Dương Địa Chất 8 đã đến khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia, gần khu vực mà một tàu khoan thăm dò dầu của tập đoàn dầu khí quốc gia Malaysia Petronas đang hoạt động. Cuộc đối đầu giữa hai bên đã diễn ra suốt một tháng tại vùng biển đang đang tranh chấp. Chiếc tàu khoan dầu mang tên West Capella đã rời khỏi khu vực này từ thứ Ba vừa qua.

Bắc Kinh đã bác bỏ thông tin cho rằng đã có đối đầu giữa tàu khảo sát Trung Quốc với tàu khoan dầu của Malaysia, khẳng định là Hải Dương Địa Chất 8 chỉ tiến hành các hoạt động "bình thường". Nhưng vụ này đã khiến Hoa Kỳ đã lên tiếng yêu cầu Bắc Kinh ngưng ngay "những hành vi dọa nạt" ở Biển Đông. Một thời gian ngắn sau khi tàu Hải Dương Địa Chất 8 đến gần khu vực tàu khoan dầu của Malaysia đang hoạt động, các chiến hạm của hải quân Mỹ và Úc đã tập trận ngay gần khu vực đó.

Vào năm ngoái, tàu Hải Dương Địa Chất 8 cũng đã có hành động tương tự đối với Việt Nam, tức là cũng vào tiến hành khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, gây nên căng thẳng cao độ giữa hai nước.

Thanh Phương

*******************

Trung Quốc lạm dụng tư thế ở thượng nguồn các con sông Châu Á (RFI, 16/05/2020)

Tuần báo Anh The Economist ngày 16/05/2020 đã có bài viết phê phán việc Trung Quốc lạm dụng tư thế quốc gia nằm ở thượng nguồn hai con sông lớn tại Châu Á để bắt chẹt các láng giềng.

Một cánh đồng khô cằn vì hạn hán tại tỉnh Sóc Trăng, vùng Đồng bằng sông Cửu Long (Việt Nam). Ảnh tư liệu chụp ngày 30/03/2016. Reuters

Trong bài bình luận "Nếu không bớt xây đập trên thượng nguồn, thì ít ra Trung Quốc nên chia sẻ thông tin", The Economist đã nêu lên trường hợp sông Brahmaputra chảy qua Ấn Độ, và sông Mêkông chảy xuống 5 nước Đông Nam Á (Miến Điện, Lào, Thái Lan, Cam Bốt và Việt Nam) để chỉ trích việc Bắc Kinh cố tình giữ kín các thông tin về hoạt động của các con đập giữ nước mà họ xây trên thượng nguồn, khiến cho nông dân và ngư dân ở các nước hạ nguồn không thể có được kế hoạch tốt để canh tác hay đánh bắt.

Ghi nhận trước tiên của The Economist là các dòng sông xuất phát từ cao nguyên Tây Tạng là nguồn lý tưởng cho biết bao kế hoạch thủy điện. Do việc Tây Tạng trở nên một vùng lãnh thổ của Trung Quốc, các kỹ sư nước này đã khai thác triệt để nguồn này, không chỉ xây dựng những con đập khổng lồ trên các sông Hoàng Hà, Dương Tử, chảy qua Trung Quốc, mà trên cả các con sông lớn khác như sông Brahmaputra và Mêkông đi qua nhiều nước khác trên đường ra biển.

Bắc Kinh có quyền, nhưng không nên lạm dụng

Theo The Economist, đúng là Trung Quốc có quyền làm như thế. Các quốc gia có được quyền kiểm soát các thượng nguồn các con sông lớn thường sử dụng nguồn nước này cho thủy điện hay thủy lợi. Những nước láng giềng ở hạ nguồn phải chịu thiệt.

Tuy nhiên, nếu quốc gia thượng nguồn khai thác quá mức hay ngăn chặn dòng nước, các vùng bên dưới phải chịu nạn mùa màng khô cằn, ngư nghiệp phá sản, đất trồng trọt nhiễm mặn. Trong những trường hợp tốt nhất, thì các quốc gia liên can có thể tìm cách ký thỏa thuận về việc sử dụng dòng sông, trường hợp tệ nhất là các bên tranh chấp với nhau, gây nên căng thẳng. Đó là tình hình hiện nay giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, như trong trường hợp sông Mêkông.

Trung Quốc đã xây 11 con đập trên dòng chính và đang dự kiến xây thêm 8 đập khác, còn các nước ở hạ nguồn đã xây hai đập và đang muốn xây thêm 7 đập khác.

Năm ngoái vào lúc hạn hán, sông Mêkông chảy chậm đến nỗi Cam Bốt phải cho một trung tâm thủy điện lớn ngưng hoạt động. Ngay cả khi mưa bình thường, dòng chảy con sông yếu đi đến mức nước mặn tràn vào vùng Châu thổ sông Mêkông, tác hại đến cả Việt Nam lẫn Cam Bốt, phá hoại nguồn cá nuôi sống hàng triệu dân nghèo xứ Chùa Tháp.

Trung Quốc luôn phản đối mọi thỏa thuận, cam kết chính thức về việc giảm xây đập hay bảo đảm cho các láng giềng một lượng nước tối thiểu. Trung Quốc cũng không gia nhập Ủy Hội Sông Mê Kông, một cơ cấu giúp các nước giải quyết tranh chấp.

Vấn đề không chỉ là Trung Quốc cảm thấy khó chịu trước những gì được xem là can thiêp của bên ngoài vào "công việc nội bộ", mà còn là việc lãnh đạo Trung Quốc bị những đề án kỹ thuật lớn mê hoặc, không quan tâm đến tình cảnh của người dân bị di dời hoặc bị thiệt hại, kể cả khi đó là công dân của họ.

Xây đập ngăn nước, nhưng thiếu chia sẻ thông tin cho láng giềng

Trung Quốc rất thích và giỏi về xây các con đập lớn, họ đã giúp Pakistan xây đập trên sông Indus, đang cố cổ vũ Miến Điện xây một đập lớn trên sông Irrawaddy mà phụ lưu chỉ chảy qua Trung Quốc trên vài cây số.

Thế nhưng cho dù Trung Quốc không thể tự kềm chế trong việc xây đập, thì ít ra họ cũng nên cố gắng thêm để trấn an các láng giềng, chia sẻ thông tin thường xuyên về lưu lượng sẽ là một khởi đầu tốt.

Năm 2017, trong lúc tranh chấp với Ấn Độ, Trung Quốc đã không cung cấp thông tin về lưu lượng sông Brahmaputra, được sử dụng để cảnh báo cho nông dân ở hạ nguồn về lũ lụt. Và hai bên đã phải tổ chức một cuộc gặp thượng đỉnh, để có lại những thông tin.

Đối với The Economist, viêc chia sẻ thông tin sẽ được các quốc gia hạ nguồn tán thưởng vì biết được lúc nào thì các đập thủy điện Trung Quốc muốn giữ hay xả nước để nông dân và ngư dân của họ có thời gian chuẩn bị. Trung Quốc cũng không bị thiệt gì, nếu giúp giảm nhẹ hạn hán khi có thể. Và như thế họ sẽ được biết bao lời biết ơn.

Trọng Nghĩa