mercredi, 14 août 2019 13:08

Phải làm gì khi tàu Hải Dương 8 quay trở lại

Hiệp Hai ở Bãi Tư Chính bắt đầu : Tàu Hải Dương 8 quay trở lại !

Phương Thảo, VNTB, 14/08/2019

Theo Reutersđưa tin, ngày 13 tháng 8 tàu khảo sát của Trung Quốc đã quay trở lại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông hôm thứ ba chưa đầy một tuần sau khi rời khỏi khu vực Bãi Tư Chính.

Vị trí 2 tàu Hải cảnh hộ tống tàu Hải Dương 8 (màu đỏ) ngày 13/08/2019n - Hình trendsmap.

Lần xâm nhập này, tàu Hải Dương 8 (HD8) được ít nhất hai tàu hải cảnh hộ tống. Các tàu hộ tống có trọng tải 2.700 tấn hoặc 4.000 tấn trở lên và đều có trang bị súng đại bác 76mm.

Trên Twitter của Ryan Martinson cũng đưa thêm thông tin về các tàu hải cảnh tối tân nhất của Trung Quốc đang hướng về phía vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam và cho biết thêm rằng hai tàu này chưa bao giờ đi vào vùng Biển Đông từ trước cho tới giờ.

Lực lượng hải cảnh của hai bên đã canh nhau từng bước trong hơn một tháng đối đầu ở các lô Riji 03 và Riji 27 kể từ ngày 3 tháng 7 cho đến ngày 7 tháng 8 năm 2019. Tàu HD8 khi đó đã rút ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và đi đến đảo Chữ thập.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê thị Thu Hằng khi đó cho biết nhóm tàu khảo sát của Trung Quốc đã rút lui vào chiều thứ Năm ( 07/08/2019) ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa phía đông nam của Việt Nam được xác định theo công ước của Liên Hiệp Quốc (UNCLOS) 1982 sau khi ngưng các hoạt động thăm dò địa chấn.

Trước sự rút lui này của tàu HD8, Greg Poling, thuộc cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải có trụ sở ở Washington đã đặt câu hỏi ngày 8 tháng 8 rằng liệu tàu HD8 đã rời đi thật hay chỉ là tạm dừng để tiếp thêm nguyên liệu. Tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng cũng đặt cùng câu hỏi này khi nhận xét tàu HD8 chỉ rút về đảo Chữ Thập nằm trong vùng tranh chấp và dưới sự kiểm soát hoàn toàn của Trung Quốc.

Collin Koh, một chuyên gia nghiên cứu Chương trình An Ninh Hàng Hải ở Singapore nghi ngờ khả năng rút lui hẳn của tàu thăm dò HD8 khi nó không quay trở về đất liền hoặc đi xa hơn Đảo Chữ Thập. Cộng với việc tàu thăm dò tuy đã rút đi, nhưng vẫn còn ít nhất hai tàu hộ tống ở lại trong khu vực quanh Bãi Tư Chính, Collin Kok đưa ra khả năng tàu này rút về đảo Chữ Thập để tiếp thêm nguyên vật liệu rồi sẽ quay trở lại và gây ra căng thẳng mới trên Biển Đông.

Bộ Ngoại Giao Việt Nam đã không trả lời các câu hỏi của Reuters về diễn biến mới trên Biển Đông.

Tuy nhiên việc quay trở lại lần này của tàu HD8 cho thấy nỗ lực ngoại giao của Việt Nam không đem lại kết quả bền vững nào.

Liệu Việt Nam có dám kiện Trung Quốc ra tòa trọng tài như Philippines đã làm vào năm 2016 ? Chuyên gia về Việt Nam, ông Carlyle Thayer nhận định Việt Nam có khả năng thắng kiện khi yêu cầu tòa trọng tài xác định quyền lợi của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa và phán xét liệu Trung Quốc có xâm phạm trái phép khu vực này hay không.

Ông Thayer nhận định rằng Trung Quốc lại có thể trơ tráo từ chối tuân thủ phán quyết hoặc có các hành động trừng phạt Việt Nam tuy nhiên Việt nam có cơ hội được cộng đồng quốc tế ủng hộ thông qua liên minh do Mỹ dẫn đầu bao gòmm các quốc gia như Úc, Canada, EU, Pháp, Đức, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc và Vương Quốc Anh.

Thế nhưng, lựa chọn cuối cùng vẫn là của Hà Nội, và không một ai đoan chắc được rằng Hà Nội sẽ dám quay lưng lại với người anh em đồng ý thức hệ và ngả vào vòng tay của phương Tây để có thể bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước.

Phương Thảo

Nguồn : VNTB, 14/08/2019

********************

Biển Đông : Trung Quốc tăng cường Hải cảnh xuống Bãi Tư Chính ?

Trọng Nghĩa, RFI, 14/08/2019

Bên cạnh thông tin được Reuters tiết lộ đầu tiên ngày 13/08/2019 cho biết là tàu Hải Dương Địa Chất 8 của Trung Quốc đã trở lại khu vực Bãi Tư Chính, bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam gần Trường Sa, các mạng xã hội, đặc biệt là Twitter, theo dõi vụ việc đã cho biết thêm nhiều chi tiết, đặc biệt là dấu hiệu Bắc Kinh điều tàu hải cảnh từ Biển Hoa Đông xuống khu vực này.

Ảnh chụp từ trang Twitter của Giáo sư Ryan Martinson.@twitter>

Trong một tin nhắn Twitter phát đi vào khoảng 5 giờ chiều, giờ Washington vào hôm qua, giáo sư Ryan Martinson, trường Hải Chiến Mỹ, ghi nhận : "Giai đoạn 2 cuộc đọ sức Việt-Trung đã bắt đầu".

Giáo sư Martinson đã dẫn lại một tin nhắn Twitter của trang South China Sea News (Tin tức Biển Đông) với sơ đồ vị trí tàu thuyền trong khu vực, cho thấy là cùng với chiếc Hải Dương Địa Chất 8, một tàu hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 45111 đã túc trực gần lô khai thác 06.01 của Việt Nam, thay thế cho chiếc 35111.

Trong một tin nhắn tiếp theo khoảng một tiếng đồng hồ sau, giáo sư Martinson nêu bật sự kiện là hai chiếc tàu hải cảnh thuộc loại tiên tiến nhất của Trung Quốc đang trực chỉ hướng Bãi Tư Chính. Đó là hai chiếc 31302 và 33111. Theo ông Martinson : "Tàu 31302 thuộc lớp Zhaoduan (nặng hơn 4.000 tấn). Còn tàu 33111 thuộc lớp Zhaojun (nặng khoảng 2.700 tấn). Cả hai đều được trang bị pháo 76 mm"

Chuyên gia Mỹ này ghi nhận là hai chiếc tàu đó đều đặt căn cứ tại vùng Biển Hoa Đông, và ít ra là trong năm ngoái 2018, chưa hề hoạt động tại Biển Đông.

Chi tiết này phải chăng cho thấy là Trung Quốc đang tăng cường lực lượng tàu hải cảnh xuống khu vực Bãi Tư Chính để sẵn sàng đối phó với cảnh sát biển Việt Nam ?

Dẫu sao thì một thông tin được giáo sư Martinson loan báo vào 3 giờ sáng nay 14/08/2019, cho biết là ảnh vệ tinh đã xác nhận là chiếc Hải Cảnh 31302 đã đến Trường Sa, và neo đậu ở Đá Chữ Thập, gần khu vực Bãi Tư Chính.

Trọng Nghĩa

******************

Hải Dương 8 phải rút do sức ép của USS Ronald Reagan ?

Thường Sơn, VNTB, 14/08/2019

Không còn nhiều bài báo ‘tự sướng’ cho rằng nhờ công tác đấu tranh quốc tế đầy khôn khéo và sáng tạo của đảng và nhà nước ta nên đã đẩy đuổi được tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc khỏi Bãi Tư Chính.

Tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc. Ảnh minh họa

Thay vào đó là một bầu không khí trĩu nặng và lo âu chờ đợi một biến cố tiếp theo, rất có thể sẽ xảy ra.

Hoặc tàu Hải Dương 8, sau ít ngày ‘đi chơi’, sẽ quay trở lại Bãi Tư Chính. Hoặc thay thế cho tàu này là một tai họa lớn hơn nhiều : có thể là một giàn khoan khổng lồ của Trung Quốc - Hải Dương 981 hoặc Đông Phương.

Vậy Việt Nam sẽ phải đối phó ra sao ?

Trong suốt thời gian tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 ngự trị ở Bãi Tư Chính, lực lượng hải quân Việt Nam đã chẳng thể làm gì, thậm chí còn chẳng dám nói gì trước một kẻ cướp táo tợn lao vào nhà mình.

"Thế 6 cái tàu ngầm lớp Kilo mà Bộ Quốc phòng Việt Nam mua của Nga đi đâu mất mà không ra Bãi Tư Chính ứng chiến với tàu địch ?" - một số người dân cắc cớ hỏi.

Trong lúc viên tướng có tới bốn sao trên cầu vai là Ngô Xuân Lịch vẫn im như thóc, một số người dân khác lại hỏi dồn : "Đừng có nói là mấy cái tàu ngầm lớp Kilo còn phải tác chiến ở Hà Nội, Sài Gòn, Phú Quốc, Đà Lạt… - những nơi đang ngập lụt đến lút đầu !".

Chẳng khác gì Bộ Quốc phòng, cả chính phủ ‘kiến tạo và hành động’ của thủ tướng ‘Cờ Lờ Mờ Vờ’ Nguyễn Xuân Phúc và quốc hội của ‘tỷ phú áo dài’ Nguyễn Thị Kim Ngân cũng không thốt nổi từ nào để phản đối Trung Quốc - một hiện tượng rất đồng điệu với tinh thần câm nín triệt để vào năm 2014 khi nổ ra vụ Hải Dương 981.

Vào năm 2019, không phải ‘nghị gật’ Việt Nam mà chính là một số nghị sĩ Mỹ tiếp tục chỉ trích và tố cáo Bắc Kinh vi phạm Công ước Liên hiệp quốc về luật biển (UNCLOS 1982).

Quả báo nhãn tiền rốt cuộc đã chính danh đến mức trong cả ba vụ Bãi Tư Chính vào các năm 2017, 2018 và 2019, hầu hết các ‘đối tác chiến lược’ - mà giới chóp bu Việt Nam thường tự hào lên đến cả tá - đã chẳng đếm xỉa gì đến cử chỉ cầu cứu của Hà Nội. Cay đắng nhất là ‘đối tác chiến lược’ Tây Ban Nha - nước có Tập đoàn dầu khí Repsol liên doanh với Việt Nam ở mỏ cá Rồng Đỏ, và Cộng hòa liên bang Nga - quốc gia có Tập đoàn dầu khí Rosneft liên doanh với Việt Nam khai thác mỏ Lan Đỏ, đều lặng tăm. Trái ngược hoàn toàn, ‘đối tác chiến lược toàn diện quan trọng nhất Trung Quốc’ - như cái cách ca tụng tận mây xanh của Bộ Chính trị Việt Nam - lại trở thành con cá mập hung dữ muốn nuốt trọn Bãi Tư Chính và Biển Đông.

Rốt cuộc, tính ‘chính danh’ của chính thể độc đảng ở Việt Nam đã được tôn vinh trọn vẹn đến mức nếu không phải là hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan của hải quân Mỹ tiến thẳng vào Biển Đông vào ngày 6/8 thì còn lâu, chứ không phải chỉ một ngày sau đó - 7/8, Trung Quốc mới chịu rút tàu Hải Dương 8 ra khỏi Bãi Tư Chính.

Bởi chẳng có một lý do đủ thuyết phục nào thuộc về phía chủ quan của chính thể Việt Nam mà có thể đẩy đuổi được tàu Hải Dương 8, nguyên do còn lại chỉ là từ hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan.

Hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan.

Điều đó cũng có nghĩa là vụ Trung Quốc cho tàu Hải Dương 8 gây khủng hoảng ở Bãi Tư Chính không chỉ nhằm mục đích muốn chia bôi dầu khí và răn đe chuyến đi Mỹ của Nguyễn Phú Trọng, mà còn là một phép thử xem phản ứng của Hoa Kỳ ra sao trong việc có hỗ trợ Việt Nam hay không, và nếu hỗ trợ thì sẽ đến mức độ nào.

Và phép thử đó đã cho ra kết quả ban đầu : ngay khi USS Ronald Reagan tiến vào vùng biển của Philippines mà chưa cần thực sự tiến hành nhiệm vụ tuần tra Biển Đông, Hải Dương 8 đã ‘biến’ khỏi Bãi Tư Chính.

Thường Sơn

Nguồn : VNTB, 14/08/2019

Published in Diễn đàn

mercredi, 14 août 2019 12:24

Bãi Tư Chính trong tranh chấp địa chính trị Biển Đông

Vụ bãi Tư Chính : Chưa kiện thì chưa tin

Phạm Phú Khải, VOA, 14/08/2019

Sự kiện Bãi Tư Chính trong những tuần qua cho thấy ba điều quan yếu.

Khoảng 10 nhà hoạt động biểu tình về vụ Bãi Tư Chính ở phía trước Đại sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội, 6/8/2019.

Một, Bắc Kinh mạnh mẽ chứng tỏ uy thế và toàn bộ chủ quyền của họ trên Biển Đông, bất chấp sự phản đối của Hà Nội, hay của Washington, hay ngay cả phán quyết trước đây của Tòa án Trọng tài Thường trực (Permanent Court of Arbitration- PCA) có lợi cho Phi Luật Tân năm 2016.

Hai, Trung Quốc chủ động dùng cơ hội này để lên án Việt Nam vi phạm chủ quyền của họ, chứ không phải họ là kẻ xâm phạm. Tức không còn là tranh chấp mà đổi sang thành bảo vệ chủ quyền. Nếu họ tiếp tục sử dụng chiêu bài này và lập đi lập lại từ ngày này qua tháng nọ thì một ngày nào đó rất có thể họ thành công mưu kế tằm ăn dâu này.

Ba, Hà Nội tuy phản ứng mạnh mẽ, có lẽ là mạnh mẽ nhất từ trước đến nay, qua phát ngôn nhân hay qua các diễn đàn quốc tế, tòa đại sứ tại Canberra hay Washington v.v… nhưng vẫn chưa đủ dứt khoát. Hà Nội vẫn chưa dám đi đến quyết định kiện Trung Quốc ra Tòa án Trọng tài Thường trực, hay đi xa hơn nữa, nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ thành đồng minh chiến lược mà hiện tại chỉ dừng lại ở mức quan hệ đối tác toàn diện.

Hà Nội hiện đang đứng ở thế khó xử. Thế đu dây của họ, tuy phần nào hiệu quả từ trước đến nay, giờ đây rõ ràng cần xét lại, nhất là trong bối cảnh chính trị quyền lực leo thang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Thương chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chỉ là bề mặt và chiến thuật, kiềm chế sự trổi dậy của Trung Quốc hiện nay và sắp tới để họ không trở thành bá quyền khu vực, thách thức trật tự thế giới, gây quan ngại về an ninh cho khu vực, mới là chiến lược lâu dài. Đảng Cộng hòa hay Dân chủ đều nhất quán tiến hành chiến lược hành động như thế. Hà Nội hiển nhiên thừa hiểu điều này. Bắc Kinh đưa tàu Hải Dương 8 và 80 chiếc tàu khác để tiến hành các hoạt động khảo sát trong khu vực, vừa dò xét thái độ của Hà Nội, vừa tạo áp lực để Hà Nội chọn phe, thay vì tiếp tục đu dây. Washington có lẽ cũng không muốn Hà Nội tiếp tục đu dây như xưa nay nữa.

Tóm lại, chính trị quyền lực trong vùng và thế giới bắt buộc Hà Nội phải có quyết định dứt khoát. Thời gian không đứng về phía họ.

Lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam biết rõ họ không thể trông đợi vào tổ chức ASEAN để lên tiếng hay bảo vệ quyền lợi và chủ quyền của mình trên Biển Đông. Về mặt pháp lý thì chỉ có quyết định của PCA mới giúp Hà Nội. Còn về mặt thực tiễn thì chỉ có Washington, và sức mạnh của người dân, mới giúp được.

Địa chính trị tại Châu Á - Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương không chỉ ảnh hưởng riêng đến Hà Nội, Bắc Kinh và Washington mà còn bao nhiêu quốc gia trong vùng cũng như thế giới. Úc cũng đang đứng ở thế khó xử, chẳng đặng đừng này. Trung Quốc là nước giao thương lớn nhất của Úc, chiếm gần một phần ba xuất khẩu và nhập khẩu tại đây. Nghĩa là nền kinh tế của Úc phụ thuộc rất nặng nề vào mối giao thương này. Nhưng về mặt an ninh thì Úc luôn là đồng minh của Mỹ, nhất là từ sau Thế Chiến II, đặc biệt khi Anh không còn khả năng đỡ đầu cho Úc và chính sách ngoại giao của Úc không còn phụ thuộc vào Anh nữa. Nhưng cân bằng giữa hai quan hệ này không hề dễ đối với Canberra.

Phần lớn các chiến lược gia của Úc hiểu rằng an ninh và chủ quyền quốc gia luôn là chiến lược ưu tiên, đứng trên thương mại và kinh tế. Cuộc viếng thăm của Ngoại trưởng Mike Pompeo và Bộ trưởng quốc phòng Mark Esper tại Úc vào đầu tuần này, trong bối cảnh căng thẳng tại Biển Đông và thương chiến leo thang, đã gửi tín hiệu đến Bắc Kinh là phải cẩn thận trong hành động. Ông Esper cho biết ý định của Washington là thiết lập các hệ thống hỏa tiễn có tầm 500km đến 5.500 km trên đất liền ở khắp vùng, và thẳng thừng cảnh báo "hành vi hung hăng một cách lập đi lập lại đáng quan ngại", và "hành vi gây bất ổn định" của Bắc Kinh. Vào thứ Ba 6 tháng 8 vừa qua, Hoa Kỳ đã gửi chiến hạm USS Ronald Reagan qua vùng biển này để bảo đảm "hòa bình qua sức mạnh".

Trong bối cảnh chính trị quyền lực leo thang như thế, Hà Nội khó thể nào mà không chọn, nhất là khi Bắc Kinh đã tăng cường áp lực tại Bãi Tư Chính. Chọn Bắc Kinh thì có thể Hà Nội giữ được ghế và quyền, nhưng sẽ mất mát quyền lợi quốc gia và chưa chắc sẽ được lòng dân. Chọn Washington thì Hà Nội vẫn có thể tiếp tục giữ ghế giữ quyền, và bảo đảm quyền lợi quốc gia, bởi vì Washington sẽ không đòi hỏi cải thiện nhân quyền hay thay đổi thể chế vào lúc này, và cũng có thể được lòng dân ; nhưng nguy cơ leo thang tại Biển Đông cũng rất cao. Thật ra nguy cơ đó sẽ luôn còn đó bởi vì, như đã trình bày trên, Bắc Kinh muốn khẳng định chủ quyền gần như toàn bộ của họ tại Biển Đông qua động thái của họ tại Bãi Tư Chính và bao nhiêu đảo lớn nhỏ khác trong vùng.

Đứng trước sự kiện này, người dân Việt Nam quan tâm đến vận nước nên làm gì ?

Theo tôi, nên áp dụng tối đa các chiến thuật đấu tranh bất tuân dân sự (civil disobedience). Nghĩa là không làm bất cứ điều gì mà Đảng cộng sản Việt Nam muốn người dân làm, và làm những gì đảng không muốn người dân làm.

Chiến lược là phải đặt trách nhiệm về phía đảng, phía lãnh đạo, đặt vấn đề với mọi lời nói hay không nói, mọi hành động hay không hành động, của họ.

Nếu đã biểu tình thì tập trung vào việc kêu gọi Hà Nội phải có thái độ mạnh mẽ và dứt khoát với Bắc Kinh, tập trung khẩu hiệu kêu gọi đưa Trung Quốc ra tòa PCA, chẳng hạn.

Còn nếu tiếp tục làm theo những lời kêu gọi của Đảng cộng sản Việt Nam thì chẳng khác gì giúp cho họ có thêm chính nghĩa và sức mạnh.

Bất tuân dân sự đối với chế độ này là chiến lược cần thiết cho cuộc đấu tranh hiện nay.

Bắc Kinh có thể tạo áp lực tại Bãi Tư Chính, nhưng họ sẽ không xâm chiếm Việt Nam trên đất liền, ít nhất là trong một hai thập niên tới. Chủ trương của Bắc Kinh là ủng hộ và ảnh hưởng lên các chế độ mà quan điểm chính trị có lợi cho họ, phục vụ cho các mục tiêu chiến lược lâu dài để trở thành bá chủ thiên hạ trong ba thập niên tới.

Do đó người Việt quan tâm không nên để cái sợ mất nước vào tay Trung Quốc chiếm hết đầu óc của mình, mà nên tìm cách làm sao cho đại đa số người dân thấy rằng Đảng cộng sản Việt Nam không còn khả năng lãnh đạo, không còn chính nghĩa, và không còn được sự hậu thuẫn của người dân nữa. Nghĩa là họ hoàn toàn bất tài, bất đức và bất lực.

Chỉ khi nào người dân Việt Nam có tiếng nói, trí thức tinh hoa Việt Nam có chỗ đứng và có phần quyết định vào vận mệnh đất nước, và quyền lực cũng như quyền lợi thuộc về toàn dân tộc Việt Nam, thì đất nước này mới thực sự có đủ sức mạnh để chống lại nạn ngoại xâm và để xây dựng lại nền tảng căn bản của quốc gia mà từ đó vươn lên.

Những người hiểu biết không nên để Đảng cộng sản Việt Nam lợi dụng cơ hội này để tiếp tục tuyên truyền hay kích động lòng yêu nước. Đảng cộng sản Việt Nam đã phản bội bao nhiêu lần những lời hứa hẹn, nào là độc lập, tự do, hạnh phúc, dân giàu, nước mạnh, công bằng, bình đẳng v.v…

Đủ rồi, đừng nên để họ lừa phỉnh nữa !

Phạm Khú Khải

Úc Châu, 08/08/2019

*******************

Tàu Hải Dương 8 và bài học từ dàn khoan HY-981

Lê Thu Hương, VNTB, 14/08/2019

Bế tắc hiện tại chứng tỏ rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục gây áp lực và tiến trình COC không tạo ra sự khác biệt nào trong các kế hoạch làm chủ Biển Đông của Bắc Kinh cả. Đây có thể là một cuộc khủng hoảng với riêng Việt Nam, nhưng cũng có thể là cơ hội cho cộng đồng quốc tế - ngoài Mỹ ra - phản ứng thích đáng với các vi phạm UNCLOS và xâm nhập thềm lục địa của Trung Quốc.

Biểu tình chống Trung Quốc năm 2014

Thách thức

Việc Trung quốc xâm nhập vào thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam hoàn toàn không lạ. Vụ việc nghiêm trọng nhất xảy ra gần đây vào năm 2014, khi Trung Quốc cho kéo giàn khoan dầu HY-981 vào cùng EEZ của Việt Nam và đã gây ra cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa hai nước. Tuy nhiên, việc công khai cho tàu Hải Dương 8 khảo sát khu vực đáy biển phía đông bắc của Bãi Tư Chính ngoài khơi Việt Nam lại đặt ra những thách thức nghiêm trọng hơn ở nhiều mức độ.

Thách thức pháp lý : Trung Quốc kiên trì theo đuổi việc kiểm soát hành chính trong phạm vi đường lưỡi bò dù có mâu thuẫn với luật pháp quốc tế. Việc Trung Quốc cho tàu khảo sát ở vùng biển này lần đầu tiên sau khi tòa Trọng tài La Haye ra phán quyết năm 2016 thể hiện sự chống đối công khai của họ đối với tính hợp pháp của chủ quyền thềm lục địa theo UNCLOS và họ đang tạo ra tranh chấp ở vùng biển trước giờ chưa bao giờ có tranh chấp.

Thách thức ngoại giao : Bắc Kinh đang thử thách không chỉ Việt Nam mà cả Mỹ và cộng đồng quốc tế. Trung Quốc đang công khai xúc phạm việc theo đuổi giải quyết tranh chấp ôn hòa thông qua đàm phán theo các quy tắc ứng xử (COC) của các quốc gia ASEAN. Trung Quốc đã chứng tỏ rằng tiến trình đàm phán chỉ là dự thảo trên giấy và rằng bất kỳ COC nào cũng chẳng có mấy ảnh hưởng đến việc giải quyết tranh chấp hay hành vi của Trung Quốc.

Thách thức kinh tế : Trung Quốc liên tục tạo sức ép lên các quốc gia khác là nhằm buộc các quốc gia có tranh chấp này phải tham gia kế hoạch thăm dò tài nguyên thiên nhiên với Trung Quốc ngay cả ở những vùng không có tranh chấp.

Tại thời điểm này Hà Nội bận rộn chuẩn bị nhận chức Chủ tịch ASEAN, tham gia Hội đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021, thêm vào đó là đại hội đảng 13 sắp tới. Và Bắc Kinh đang gây sức ép tâm lý cho Hà Nội ngay trước khi nhận chức chủ tịch ASEAN.

Bài học từ HYSY-981

Chiến thuật mà Việt Nam áp dụng vào năm 2014 để đối phó với HY-981 (Hai Yang Shi YouYou - 981) sẽ không có hiệu quả tương tự cho tình hình hiện nay khi Bắc Kinh hiện gia tăng áp lực ở Biển Đông không chỉ với Việt Nam mà cả với Malaysia và Philippines. Trung Quốc theo đuổi các hoạt động này trong khi biết rõ cái giá uy tín phải trả.

Nỗ lực ngoại giao : bất kỳ nỗ lực ngoại giao megaphone (nỗ lực ngoại giao thông qua họp báo, công hàm...) trong lần này sẽ phải được phối hợp nhiều hơn và phải có cả Hoa Kỳ khi họ tham gia ủng hộ trật tự quốc tế dựa vào luật pháp. Nhưng chỉ có ngoại giao như vậy thì không có khả năng đưa đến một giải pháp bền vững. Do đó, Việt Nam đã tránh theo đuổi các mối quan hệ quân sự chặt chẽ với các cường quốc hoặc các biện pháp pháp lý khác đối với Trung Quốc vì họ sẽ trở thành đối kháng với Bắc Kinh, nhưng đó vẫn là những sự lựa chọn nếu Hà Nội xác định họ cần bảo vệ chủ quyền của mình.

Kiểm soát tinh thần chống Trung Quốc : So với vụ dàn khoan HYSY-981, các hoạt động khảo sát và quấy rối hiện tại của Hải Dương 8 ít được truyền thông đưa tin cũng như ít cả về trao đổi ngoại giao. Nguyên do chủ yếu là Hà Nội muốn kiểm soát tinh thần chống Trung Quốc tại Việt Nam và muốn ngăn chặn khả năng nổ ra biểu tình hoặc tạo bất ổn.

Năm 2014, Việt Nam đã chứng kiến một loạt các cuộc biểu tình chống Trung Quốc dữ dội dẫn tới việc dân chúng hủy hoại tài sản ở các nhà máy thuộc sở hữu các nhà đầu tư Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc và thậm chí của Việt Nam. Các cuộc bạo động đã gây ra thiệt hại cho uy tín môi trường đầu tư an toàn của Việt Nam. Chính phủ e ngại sẽ có điều tương tự xảy ra và họ cũng không muốn phải đối phó với xu hướng dân tộc chủ nghĩa biến thành bạo lực không thể kiểm soát được.

Sự phát triển tích cực : năm 2014, vụ HYSY-981 góp phần kích thích thêm tư duy chiến lược và các chính sách đối ngoại và quốc phòng của Việt Nam, cũng như tạo nên một cuộc tranh luận hiếm hoi trong nước về việc liệu Việt Nam có thể thoát khỏi quỹ đạo Trung Quốc. Vẫn còn quá sớm để nói kết quả sẽ ra sao trong thời gian này, nhưng hy vọng sẽ góp phần vào sự phát triển chính sách Biển Đông và quốc phòng của Việt Nam hơn nữa một khi Sách trắng Quốc phòng sẽ được công bố gần đây.

Sự kiện tàu Hải Dương 8 có thể sẽ dẫn đến sự phối hợp nhiều hơn nữa giữa Việt Nam và các đối tác trong khu vực Ấn Độ - Dương-Thái Bình Dương hoặc cũng có thể góp phần tạo nên sự thay đổi nhằm khuyến khích các quốc gia có tranh chấp ở Biển Đông trong ASEAN hợp tác với nhau nhiều hơn nữa trong vấn đề này.

Tác động rộng hơn

Không giống như năm 2014, Bắc Kinh đang đồng thời gây áp lực lên không chỉ một mà nhiều quốc gia có tranh chấp ở Đông Nam Á và đây là thử nghiệm thực sự cho sự sẵn sàng của cả ASEAN và cộng đồng quốc tế nhằm bảo vệ các quốc gia quyền chủ quyền và kinh tế theo luật pháp.

Nếu các nước trong khu vực không sẵn sàng nhìn xa hơn lợi ích quốc gia riêng và lên tiếng ủng hộ các quốc gia khác, thì việc vi phạm quy tắc hàng hải đang trở thành một điều bình thường mới và sẽ không còn tạo ra phản ứng mạnh mẽ. Tôn trọng luật pháp quốc tế, bao gồm các quyền được UNCLOS bảo đảm, phải được tất cả các quốc gia, kể cả những quốc gia không có tranh chấp hỗ trợ và bảo vệ. Cho đến nay, chỉ có Hoa Kỳ có lập trường công khai và rõ ràng về các hoạt động của Trung Quốc gần Bãi Tư Chính.

Dù các cuộc họp của Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại giao ASEAN diễn ra trong giai đoạn này tránh nêu đích danh các vấn đề này trong các tuyên bố chung, nhưng đã có tranh luận về vấn đề này trong các cuộc họp.

Tại Đối thoại chiến lược ba bên gần đây giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản và Úc bên lề các cuộc họp ASEAN, Ngoại trưởng Mike Pompeo và Bộ trưởng Ngoại giao Taro Kono và Marise Payne đã bày tỏ quan ngại về các báo cáo đáng tin cậy về các hoạt động gây rối liên quan đến các dự án dầu khí ở Biển Đông.

Các cuộc tham vấn Bộ trưởng Úc-Hoa Kỳ (AUSMIN) tại Sydney cuối tuần trước đã đưa ra một tuyên bố ủng hộ chính quyền của UNCLOS, hiệu lực của phán quyết của tòa trọng tài năm 2016 và tầm quan trọng của tự do hàng hải. Trong khi bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ đối với các hành động đơn phương vi phạm của bất kỳ quốc gia có tranh chấp nào cũng có thể thay đổi hiện trạng và làm gia tăng căng thẳng, một lần nữa tuyên bố chung lại cũng tránh nêu tên bất kỳ quốc gia hoặc sự cố nào là nguồn gốc gây căng thẳng.

Lê Thu Hương

Nguyên tác : China's Incursion into Vietnam's EEZ and Lessons from the Past, AMTI/CSIS, 08/058/2019

Khánh Anh dịch

Nguồn : VNTB, 14/08/2019

******************

Trung Quốc sẽ quần nát bãi Tư Chính và kéo giàn khoan vào

C.Lynh, Người Việt, 13/08/2019

Sau một tuần lễ tạm rút đi, tàu khảo sát địa chất của Trung Quốc Hải Dương 8 (Haiyang Dizhi 8) đã quay lại hoạt động tại vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam ở khu vực bãi Tư Chính.

Tàu Hải dương Địa chất 8 của Trung Quốc. (Hình : Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc)

Trên trang Twitter của ông Ryan Martinson, giáo sư của trường Cao Đẳng Hải Chiến Hoa Kỳ, có những hình ảnh vệ tinh cho thấy vị trí tàu Hải Dương 8 đang có mặt trong vùng chủ quyền kinh tế của Việt Nam. Đi cùng tàu HD08 có ít nhất hai tàu hải cảnh hộ tống 33111 và 31302.

Hai tàu hải giám này có trang bị súng pháo 76 mm, theo tin từ ông Ryan.

Ngoài ra, cũng theo thông tin từ Twitter của ông Ryan, Trung Quốc thay thế tàu hải giám 35111 bằng tàu 45111 đến khu vực gần Lô 06.1, bể Nam Côn Sơn, phía Tây Bắc bãi Tư Chính, nơi hoạt động của giàn khoan Hakuryu 5 Nhật và công ty Rosneft Việt Nam B.V. (công ty con của công ty Rosneft của Nga.) Rosneft vừa gia hạn hoạt động cho giàn khoan Hakuryu 5 đến hết ngày 15 tháng Chín, bất chấp yêu cầu của Bắc Kinh là phải dừng hoạt động.

Trung Quốc không từ bỏ tham vọng độc chiếm Biển Đông

Động thái mới nhất này của Trung Quốc thật ra đã được các chuyên gia nghiên cứu Biển Đông dự đoán trước. Trả lời nhật báo Người Việt hồi đầu tháng Bảy, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, chuyên gia nghiên cứu cao cấp thỉnh giảng tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore, từng nói tàu Hải Dương 8 có thể sẽ rút lui, nhưng chỉ là tạm thời, vì nó cần tiếp ứng nhiên liệu, lương thực và cả nhân sự.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS) có trụ sở tại Sài Gòn, hôm 9 tháng Tám trả lời BBC Việt Ngữ với quan điểm tương đồng. Ông nói rằng nhiều khả năng Trung Quốc sẽ quay lại. Và nếu quay lại, Trung Quốc được dự đoán sẽ mang theo tàu như Hải Dương 981, nghĩa là sẽ trở lại với các giàn khoan di động. Bởi vì Trung Quốc chắc chắn sẽ không từ bỏ tham vọng độc chiếm khu vực Biển Đông.

Sáng thứ Ba, 13 tháng Tám, từ Hà Nội, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nhận định với nhật báo Người Việt về động thái mới nhất của Trung Quốc. Ông nói : "Cái chính sách của Bắc Kinh là nó muốn khẳng định vùng đó là vùng tranh chấp, nó có quyền. Nhưng thật ra vùng đó không phải là vùng tranh chấp. Nó nằm gọn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam 200 hải lý. Vùng ở ngoài của nó cũng nằm lọt trong vùng thềm lục địa của Việt Nam tức là 350 hải lý tính từ đường cơ sở bờ biển".

Tiến sĩ Hợp khẳng định về mặt pháp lý quốc tế thì Trung Quốc không có gì ở đây cả. Nhưng Trung Quốc luôn khẳng định chủ quyền vì đã ngang nhiên vẽ ra đường lưỡi bò.

Nói về đường lưỡi bò, Tiến sĩ sử học Trần Đức Anh Sơn, người có hơn 10 năm nghiên cứu về Biển Đông, hiện sống tại Đà Nẵng, từng phân tích rất chi tiết. Ông đưa ra những dẫn chứng lịch sử trong buổi phỏng vấn với nhật báo Người Việt : "Họ dựa trên một bản đồ, được Bạch Mi Sơ là một quan chức của chính quyền của Trung Hoa Dân Quốc, lúc chưa tách khỏi Trung Hoa đại lục, lập ra. Ông này lập ra một bản đồ dựa trên bản đồ của người Anh và dịch tên gọi của các đảo trong Biển Đông chủ yếu do người phương Tây đặt tên, và chuyển các tên đó thành tiếng Trung Quốc".

"Trên bản đồ này, ông ta xác định một vùng nằm giữa Biển Đông bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam và vạch một đường hình lưỡi bò, gồm 11 đoạn, rồi cho rằng những gì hiện diện bên trong đường 11 đoạn này là thuộc về Trung Hoa Dân Quốc. Sau đó các học trò của ông này tiếp tục cũng cố bản đồ đó, trình lên chính phủ Trung Hoa Dân Quốc năm 1947", ông nói.

"Khi cuộc chiến tranh giữa Quốc Dân Đảng với phe cộng sản Trung Quốc kết thúc năm 1949, Đảng cộng sản Trung Quốc thắng lợi, nhà nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời, họ tiếp tục kế thừa những kiến thức này của Trung Hoa Dân Quốc. Tuy nhiên họ cũng không quan tâm lắm bởi vì lúc đó Trung Quốc là một nước có thủy quân rất yếu. Trong lịch sử họ đã có khoảng 400 năm từ thời cận đại đến thời hiện đại thực hiện chính sách ‘quay lưng lại với biển.’ Họ là tránh biển, chủ yếu tập trung vào lục địa", ông dẫn chứng.

Ông nhấn mạnh : "Cho đến năm 1953, thủ tướng Trung Quốc mới bắt đầu quan tâm đến đường 11 đoạn. Có lẽ vì tình hữu nghị với chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, cùng hệ thống tư tưởng cộng sản nên ông ta đã bỏ hai đoạn trong vịnh Bắc Bộ, biến bản đồ 11 đoạn thành bản đồ 9 đoạn".

Hai tàu hải giám của Trung Quốc vẫn ở Bãi Tư Chính. (Hình : Ryan Martinson)

Yêu sách của Bắc Kinh

Như thế, việc Bắc Kinh cho tàu Hải Dương 8 quay trở lại bãi Tư Chính, bất chấp lên án của quốc tế, phản đối của Việt Nam đang nói lên điều gì ?

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp phân tích : "Hai năm nay Trung Quốc có đề nghị với ASEAN đàm phán để đưa ra Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông (COC) có tính chất ràng buộc pháp lý. COC họ đưa ra gần đây nhất gồm có ba đòi hỏi cực kỳ vô lý".

Theo ông, đòi hỏi thứ nhất là không được đưa công ước về luật biển 1962 của Liên Hiệp Quốc vào trong COC đó.

Đòi hỏi thứ hai là tất cả các nước ASEAN không được để cho một nước khác, tức là nước bên ngoài khối vào tập trận hay làm gì khác. Tất cả những việc như tập trận hay hoạt động chung về quân sự ở trong Biển Đông thì phải được sự đồng ý của tất cả các bên.

Đòi hỏi thứ ba là không có một nước nào để cho một nước ngoài khu vực đó được phép khai thác hay hoạt động khai thác trong vùng nếu không được sự cho phép của các nước còn lại.

"Ba đòi hỏi này hoàn toàn trái với luật pháp quốc tế, tức là nó bất chấp tất cả những quyền của các nước ASEAN, đặc biệt là bốn nước tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông", ông nhấn mạnh.

Có một sự kiện cần phải nhắc lại, vào tháng Bảy vừa qua, Bắc Kinh đã yêu cầu Việt Nam phải rút giàn khoan Hakuryu 5 Nhật Bản đang thăm dò dầu khí ở gần lô 06.1, bể Nam Côn Sơn.

Tiến sĩ Hợp cho biết khi đó, Bắc Kinh đã từng đe dọa là nếu giàn khoan Hakuryu 5 không ngưng hoạt động thì "sẽ có chuyện" nhưng không nói là chuyện gì. Và lúc đó, tàu thăm dò của Trung Quốc đã vào bãi Tư Chính cùng với một nhóm tàu hải cảnh.

"Trung Quốc muốn khẳng định chủ quyền trên thực địa mà Trung Quốc sẽ không bao giờ có. thứ hai, nó vào để thăm dò sau đó nó tiến hành khai thác. Tàu này không phải chỉ ra lấy dầu đâu, mà nó thay nhân sự, bổ sung thêm máy móc, lấy lương thực, nước ngọt và quay vào. Không chắc nó ở đây lâu, sẽ có một tàu to hơn sẽ đến. Tàu đấy sẽ cùng với Hải Dương 8 quần nát khu vực Bãi Tư Chính. Và cuối cùng là nó sẽ kéo giàn khoan vào để khai thác", ông khẳng định.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cho biết, theo dự đoán của ông, nếu tiếp tục những diễn biến này, thì phần nhiều sẽ xảy ra trận hải chiến, mà Trung Quốc sẽ là bên nổ súng trước.

Một nhận định rất ngắn gọn nhưng không kém phần sắc bén của ông Ryan Martinson khi đưa lên Twitter ngày 12 tháng Tám cho biết, gần đây có rất nhiều quan tâm đến các hoạt động khảo sát biển của Trung Quốc tại Đông Nam Á. Điều quan trọng chúng ta cần phải nhớ là tham vọng hàng hải của Bắc Kinh là "toàn cầu". Điều này đang xảy ra ngay tại Biển Đông.

C.Lynh

Nguồn : Người Việt, 13/08/2019

Published in Diễn đàn

jeudi, 08 août 2019 22:21

Vụ Bãi Tư Chính : Cơn bão trong ly nước ?

Hải Dương 8 rời khỏi EEZ Việt Nam : góc nhìn từ sự tham chính của Mỹ

Nguyễn Hiền, VNTB, 09/08/2019

Theo quan sát trong thời gian qua, Hà Nội đã không có sự nhượng bộ nào, mà ngược lại có vẻ đã cứng rắn hơn sau bài học năm 2017-2018, khi nhượng bộ chỉ đem lại sự lấn lướt từ phía Bắc Kinh.

Tàu Hải Dương 8 đã rút ra khỏi vùng EEZ của Việt Nam và đi đến đảo Chữ Thập

"Tàu khảo sát Trung Quốc rời EEZ của Việt Nam sau bế tắc ở Biển Đông", tin tức sáng ngày 8/8 của Reuters.

Theo đó, tàu khảo sát Hải Dương 8 đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ) tại Bãi Tư Chính, tuy nhiên các tàu của Việt Nam vẫn theo sát Hải Dương 8 khi nó quay trở lại Đá Chữ Thập, và giờ vẫn đang lảng vảng ngay bên ngoài EEZ.

Phải chăng, cuộc khủng hoảng mùa hè đã kết thúc với việc, Hà Nội vận dụng đối sách thông minh hơn so với các năm trước đây (2014, 2017, 2018). Đó là thay vì nhượng bộ trên phương diện song phương với Trung Quốc, hoặc bật đèn xanh biểu tình trong nước, thì lần này, phản đối bằng hình thức công hàm, và kêu gọi bạn bè quốc tế hỗ trợ cho "tự do hàng hải, hòa bình, ổn định Biển Đông". Một chiến lược thông minh ?

Vẫn chưa biết Hải Dương 8 đã thực sự rời đi, hay là nó tạm thời ra vùng rìa EEZ để tạo cơ sở "đàm phán" giữa Bắc Kinh với Hà Nội. Tuy nhiên, từ con số hơn 80 tàu hỗ trợ và quấy nhiễu tại vùng EEZ của Việt Nam, cho đến việc rời đi ra khỏi ranh giới EEZ đã một thành công cho Hà Nội, trong chiến lược giảm xung đột nhưng đảm bảo chủ quyền.

Vậy lý do gì mà Hải Dương 8 rời đi, mặc dù Bắc Kinh luôn ngược ngạo nhấn mạnh yếu tố chủ quyền tại EEZ của Việt Nam ? Điều này có thể đến từ nhiều yếu tố, trong bài viết này chỉ đề cập đến khía cạnh tham chính của Mỹ và lực lượng đồng minh trong vấn đề Biển Đông, bên cạnh sự cương quyết không nhượng bộ của Hà Nội thông qua nâng cấp hình thức phản đối lên "công hàm".

Dấu vết quân sự của Mỹ và đồng minh nhằm bảo vệ lợi ích "tự do hàng hải" tại vùng Biển Đông ngày càng hiện diện rõ nét hơn trong thời gian qua. Trong khi EU và Việt Nam vẫn đang "thiện chí và tích cực" thúc đẩy hình thành Hiệp định hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh (FPA), thì Mỹ tiếp tục đi những bước đi táo bạo hơn, không đơn thuần là cho tàu sân bay đi vào Biển Đông với khẩu hiệu "hòa bình thông qua sức mạnh", mà còn rút ra khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) vào ngày 2/8. Kết quả, lực lượng quân đội của Mỹ thể tự do triển khai hành trình trên đất liền và tên lửa đạn đạo (có gắn đầu đạn hạt nhân) và có thể tấn công các mục tiêu ở khoảng cách 500 đến 5.500 km..

Điều này giúp quân đội Mỹ xóa bỏ sự phụ thuộc vào máy bay với đầu đạn dẫn đường cho các cuộc tấn công chiến thuật, vốn bị đánh giá là không quá chính xác để thực sự yên ổn trước "xung đột quyền lực lớn hơn" với Trung Quốc. Nhưng quan trọng hơn, như Trợ lý của Tổng thống Mỹ đặc trách vấn đề an ninh quốc gia, ông John Bolton, tuyên bố : Trung Quốc chính là lý do chính cho việc quyết định rút khỏi INF, bởi Bắc Kinh không tham gia, nên họ được tự do làm bất cứ điều gì họ muốn. Và khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, sẽ là vùng địa lý được ưu tiên triển khai tên lửa tầm trung – ngắn của Mỹ, độ phủ bao gồm cả Biển Đông. Đó là lý do vì sao Bắc Kinh phản ứng mạnh mẽ hơn, khi Trung Quốc đã kích động tuyên bố sẽ thực hiện các cuộc tập trận quân sự rộng lớn gần các đảo gây tranh cãi chỉ vài ngày sau khi Mỹ đề xuất đặt tên lửa trên khắp Châu Á. Thậm chí, Bắc Kinh còn ví quyết định này của Mỹ là sự tái diễn "khủng hoảng tên lửa Cuba" trước đây.

Tuy nhiên, Trung Quốc càng kéo dài "căng thẳng tại Biển Đông", thì càng tạo điều kiện cho Mỹ thiết lập nhanh hệ thống quân sự bao quanh nước này, bao gồm Biển Đông. Thực tế, tàu sân bay USS Ronald Reagan đã tiến hành huấn luyện hoạt động bay để thúc đẩy "hòa bình thông qua sức mạnh" ở Biển Đông, bên cạnh các đảo san hô chiến lược đang tranh chấp - nơi Trung Quốc đang tổ chức các cuộc tập trận quân sự của riêng mình.

Tất cả những điều trên đã cho thấy rằng, sự "quyết đoán" của Bắc Kinh đã gặp phải sự "quyết đoán" của Mỹ. Và Mỹ đã trở thành một lực lượng chính yếu bảo trợ cho hợp tác an ninh hàng hải khu vực Châu Á – Thái Bình Dương nói chung và Biển Đông nói riêng. Và điều này giúp phá thế "quân sự" của Bắc Kinh tại khu vực Biển Đông, nơi mà nước này tăng tốc với đảo nhân tạo, đường băng, tiền đồn, và cả tên lửa !

Các yếu tố được cho là "xu hướng tích cực" như đàm phán COC lại trở thành một trò chơi của Bắc Kinh và đem lại sự không chắc chắn cho hòa bình và ổn định khu vực. Trong khi các hoạt động quân sự được triển khai bởi các quốc gia bên ngoài, chủ yếu là Mỹ lại trở thành nền tảng hòa bình. Từ năm 2017, chính quyền Mỹ thời Donald Trump đã chấm dứt thời kỳ "tự do làm càng" của Bắc Kinh tại Biển Đông, với 14 lần đưa tàu chiến vào và thực thi tự do hàng hải, các hoạt động kéo dài ở quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa và nhóm bãi cạn.

Đặc biệt, kể từ năm 2019, chiến thuật "quân sự hóa dưới lớp vỏ dân quân" đã bị chính quyền Donald Trump bóc trần, khi chính thức triển khai Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ để theo dõi các tàu cá Trung Quốc - được các quan chức và chuyên gia nước này gọi là Lực lượng dân quân hàng hải của Đảng cộng sản Trung Quốc. Đồng thời, tuyên bố sẽ đối xử với lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc và lực lượng dân quân trên biển, các hoạt động hỗ trợ Hải quân Trung Quốc, theo cách tương tự như quân nhân.

Chưa hết, xuất hiện tác động mới của chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương do Mỹ bảo trợ, trong đó, "mục tiêu và đường lối" đến từ một trong những giả định, Trung Quốc đang sử dụng các biện pháp quân sự để kiểm soát Biển Đông – và đây sẽ là điểm khởi đầu của tư thế chiến lược của Mỹ và khu vực Biển Đông cũng như các tranh chấp ở Biển Đông một yếu tố trung tâm của việc triển khai và điều động của chiến lược quân sự của Mỹ. Mỹ dường như buộc các nước trong khu vực Biển Đông phải miễn cưỡng đứng về phía giữa một cuộc cạnh tranh leo thang giữa Trung – Mỹ. Và Washington sẽ gây ra tác động không mong muốn đối với những nỗ lực chung của Trung Quốc và các nước ASEAN trong việc phát triển trật tự quốc tế dựa trên luật lệ bằng cách thực hiện Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương và biến Biển Đông thành một vũ đài cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc.

Những thách thức từ các quốc gia bên ngoài đã buộc Bắc Kinh phải tối đa hóa lợi ích hẹp hòi của chính họ, hạn chế các hoạt động gây thách thức với Mỹ vốn thúc đẩy khả năng quan sự ở Biển Đông buộc Bắc Kinh phải ngay ngắn ngồi vào bàn đàm phán thỏa thuận về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

USS Ronald Reagan mang tên vị Tổng thống Mỹ đã làm sụp đổ cả hệ thống xã hội chủ nghĩa do Xô-Viết đứng đầu, và giờ đây, "hòa bình thông qua sức mạnh" tái hiện lại vai trò và vị trí của Mỹ tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, như là cốt lõi của chính sách xoay trục, và nó sẽ trở thành một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển trong tương lai ở Biển Đông.

Vậy COC đóng vai trò gì trong vấn đề này, nó không đóng vai trò nòng cốt nào trong sự kiện Hải Dương 8 rút đi, mà chỉ thuần túy là có thể giảm bớt xung đột trong tương lai. Bởi trong một bài viết trên South China Morning Post (SCMP), một nhà quan sát cho biết, việc triển khai tàu bảo vệ bờ biển và tàu khảo sát của Trung Quốc tại Bãi Tư Chính chính là nhằm ngăn chặn Việt Nam thúc đẩy lợi ích của họ trong khu vực trước khi đạt được COC.

Nhưng theo quan sát trong thời gian qua, Hà Nội đã không có sự nhượng bộ nào, mà ngược lại có vẻ đã cứng rắn hơn sau bài học năm 2017-2018, khi nhượng bộ chỉ đem lại sự lấn lướt từ phía Bắc Kinh. Và mục đích của Bắc Kinh khi gửi Hải Dương 8 là nhằm ngăn chặn sự phát triển đơn phương trong khai thác tài nguyên tại vùng biển mà Trung Quốc cho rằng nó nằm trong "đường 9 đoạn" là hoàn toàn thất bại. Chẳng những thế, Trung Quốc còn làm gia cố niềm tin và sự quay trở lại của Washington nhiều hơn trong vấn đề Biển Đông, một tác dụng phụ mà Bắc Kinh không lường trước được.

Với tình hình tham chính của Mỹ về mặt quân sự, đưa Hải Dương 8 ra là điều giảm nhiệt cần thiết, còn đưa trở lại vào EEZ của Việt Nam sẽ là chiến lược sai lầm của chính Bắc Kinh.

Nguyễn Hiền

Nguồn : VNTB, 09/08/2019

*********************

‘Bãi Tư Chính’ và Cơ hội thoát Trung

Phạm Quý Thọ, BBC, 08/08/2019

Thoát Trung là sự phản ứng hoà bình, thể hiện sự không hài lòng của dân chúng về quan điểm và thái độ của đảng và nhà nước trong quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt trước một số các sự kiện nóng liên quan đến việc Trung Quốc đe dọa và xâm lấn chủ quyền quốc gia của Việt Nam.

Sự kiện Bãi Tư Chính đặt ra câu hỏi về thực chất quan hệ hữu hảo giữa Trung Quốc với Việt Nam

Về thực chất sâu xa thoát Trung vừa biểu thị tinh thần độc lập dân tộc, vừa là khẩu hiệu, lời kêu gọi thoát khỏi sự lệ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên 'ý đảng' và 'lòng dân' có những khoảng cách, cho nên thoát Trung trở thành vấn đề phức tạp, không thể trở thành công khai.

Một hình thức tiêu biểu là các hoạt động trao đổi, thảo luận không chính thức do một bộ phận tri thức khởi xướng và đề xuất những kiến nghị với lãnh đạo đảng và nhà nước.

'Sự kiện Bãi Tư Chính' đang diễn ra - sự xâm nhập của các tàu Trung Quốc vào chủ quyền lãnh hải Việt Nam, lại làm nóng lên cơ hội thoát Trung.

Thoát trung là sự phản ứng hoà bình, thể hiện sự không hài lòng của dân chúng về quan điểm và thái độ của đảng và nhà nước trong quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt trước một số các sự kiện nóng liên quan đến việc Trung Quốc đe dọa và xâm lấn chủ quyền quốc gia của Việt Nam.

Ngộ nhận mô hình

Sự phức tạp của vấn đề thoát trung được lý giải là Việt Nam và Trung Quốc tương đồng về chế độ đảng cộng sản toàn trị với mô hình phát triển đặc thù : đảng cộng sản vận hành kinh tế thị trường. Tuy nhiên, đó là sự ngộ nhận.

Khi bức tường Berlin sụp đổ năm 1989, chiến tranh lạnh kết thúc, quá trình chuyển đổi thể chế nhà nước nước chủ nghĩa xã hội theo chủ thuyết Marx - Lenin đã diễn ra. Ở Liên Xô cũ và Đông Âu việc cải cách 'từ trên xuống', nghĩa là thay đổi bản chất nhà nước, đa đảng và bầu cử trực tiếp, trong khi Trung Quốc và Việt Nam duy trì chế độ độc đảng cộng sản, mở cửa và cải cách chuyển đổi nền kinh tế theo hướng thị trường.

Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter (đầu tiên, từ trái), cựu Tổng thống Richard Nixon (thứ hai, từ trái) tiếp ông Đặng Tiểu Bình tại Washington, D. C., ngày 29/01/1979

Vấn đề đảng cộng sản lãnh đạo kinh tế thị trường chứa đựng mâu thuẫn cơ bản giữa hai hệ tư tưởng cộng sản với chế độ tập thể dựa trên học thuyết Marx - Lenin và hệ tư tưởng tư sản với sở hữu tư nhân là nền tảng cho kinh tế thị trường. Sự tồn vong của chế độ độc đảng toàn trị phụ thuộc vào tăng trưởng kinh tế nhờ thị trường. Khi dư địa tăng trưởng không còn mâu thuẫn này ngày càng bộc lộ gay gắt, kinh tế - xã hội khủng hoảng và sự bất ổn thể chế là không tránh khỏi. Sự thay đổi là cần thiết trong quá trình phát triển.

Mở cửa hội nhập với kinh tế khu vực và thế giới, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa, khuyến khích đầu tư và tăng cường thương mại đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế là yếu tố quan trọng 'dung hòa' tạm thời mâu thuẫn trên. Nhà nước cộng sản độc đảng được hưởng lợi từ bản chất 'tham lam' kiếm lời của các tập đoàn xuyên quốc gia, của các nhà đầu tư nước ngoài. Trung Quốc 'hấp thụ ngoại lực' khá thành công để trở thành 'công xưởng của thế giới', thúc đẩy tăng trưởng cao trong hơn một phần ba thế kỷ.

Ngoài ra, nhiều đời Tổng thống Mỹ trước Donald Trump tin rằng tăng trưởng kinh tế sẽ thúc đẩy dân chủ ở Trung Quốc, nên có nhiều nhượng bộ để các nhà đầu tư nước ngoài có thể thâm nhập thị trường hơn 1 tỷ dân này.

Quan niệm thay đổi

Nay, khi Tập Cận Bình bỏ phương châm 'giấu mình, chờ thời' vốn được Đặng Tiểu Bình chủ trương, ông ta thâu tóm quyền lực đảng và nhà nước không giới hạn về nhiệm kỳ với tham vọng thay đổi trật tự thế giới bằng sức mạnh kinh tế và quân sự, cạnh tranh vị trí dẫn đầu với Mỹ.

Quan niệm trên của Hoa Kỳ đã thay đổi khi Tổng thống D. Trump phát động cuộc thương chiến với Trung Quốc khi cho rằng sự cạnh tranh giữa hai quốc gia là không bình đẳng khi cán cân thương mại có lợi cho Trung Quốc. Hơn thế, Trung Quốc còn ép buộc các nhà đâu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ, đánh cắp sở hữu trí tuệ, vi phạm cam kết WTO về chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường…

D. Trump đã đánh thuế từ 10 đến 25% trên hơn 500 tỷ giá trị hàng hóa nhập vào Mỹ từ Trung Quốc. Tập Cận Bình đã có những phản ứng đáp trả. Cuộc thương chiến Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng. Các vấn đề an ninh hàng hải, an ninh không gian điện toán, viễn thông và an ninh quốc gia được đặt ra khi Trung Quốc vi phạm luật quốc tế về biển, vạch ranh giới 'đường lưỡi bò' tại biển Đông và quân sự hóa các đảo tại đó.

Các nhà phân tích cho rằng đó là sự đối đầu Mỹ - Trung đã vượt khỏi giới hạn cuộc thương chiến, mà là đối đầu giữa hai hệ thống chính trị khác biệt về tư tưởng. Hơn thế, cuộc chiến tranh lạnh tiếp theo có thể sẽ diễn ra.

Tăng trưởng GDP của Trung Quốc đang giảm tốc, hiện còn 6,2%, thấp nhất trong hai mươi năm. Ngoài các vấn đề kinh tế như nợ công cao, mất cân đối, xuất khẩu giảm, các nhà đầu tư nước ngoài giảm đi, thì sự ô nhiễm môi sinh, già hóa dân số, đô thị 'ma', 'trại huấn luyện nghề' cho người Duy Ngô nhĩ ở Tân Cương, tôn giáo ở Tây Tạng, biểu tình ở Hồng Kông… khiến cho các kịch bản Trung Quốc 'hạ cánh cứng' được đặt ra.

Một mô hình phát triển không bền vững, đang suy yếu và dự báo có thể sụp đổ khiến Việt Nam phải đánh giá lại liệu nó có là chỗ dựa tin cậy.

'Thái độ thay đổi'

Do yếu tố địa chính trị và lịch sử Việt Nam luôn 'cảnh giác' trước sự xâm lăng của Trung Quốc. Bởi vậy, Việt Nam luôn duy trì chính sách quan hệ hữu hảo giữa hai nước sao cho tránh được chiến tranh. 'Cương, nhu' là sách lược ứng xử của Việt Nam với Trung Quốc linh hoạt tuỳ tình huống và bối cảnh lịch sử. Nhà cầm quyền lãnh xứ mệnh này.

Những năm gần đây, sau một loạt các sự kiện Trung Quốc gây hấn, xâm chiếm và đe dọa chủ quyền của Việt Nam như chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979, chiếm Đảo Gạc Ma 1988, quân sự hóa Hoàng Sa và một số đảo ở Trường Sa, nơi có tranh chấp chủ quyền theo luật biển quốc tế… quan hệ giữa hai nước đã trở nên căng thẳng. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn thể hiện những phản ứng yếu ớt và không công khai.

Có những đồn đoán rằng đằng sau thái độ 'cam chịu' của Việt Nam trước Trung Quốc là mật ước Thành Đô, sự cam kết giữa hai Đảng cộng sản của hai nước, là sự phụ thuộc về kinh tế.

Thái độ 'kiềm chế' của nhà cầm quyền khiến cho người dân không hài lòng. Người dân đã đổ xuống đường biểu tình, bày tỏ thái độ phản kháng mạnh mẽ, có phần manh động trước những sự kiện nóng xảy ra gần đây như giàn khoan HD 981 của Trung Quốc vi phạm lãnh hải Việt Nam năm 2014 và phản đối biểu quyết thông qua dự luật Đặc khu hành chính - kinh tế Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc năm 2016 được cho là có yếu tố Trung Quốc.

Từ đầu tháng 7/2019 chính quyền Trung Quốc đưa tàu khảo sát Hải Dương 8, được các tàu hải cảnh và dân binh hộ tống xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, tiến hành các hoạt động trái phép.

Một cuộc biểu tình của người dân Việt Nam ở khu vực Hồ Gươm, Hà Nội

Khác với trước đây, Việt Nam đã có thái độ cứng rắn, phản đối công khai theo đường ngoại giao và trên diễn đàn Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 từ 31/7 đến 3/8 được tổ chức tại Bangkok, Thái Lan.

Thái độ cương quyết, nhưng ôn hoà và những động thái bảo vệ chủ quyền của chính quyền Việt Nam được nhiều nước đồng tình, ủng hộ được đánh giá là sự thay đổi quan trọng trong quan hệ với Trung Quốc.

'Tinh thần không đổi'

Tuy nhiên thái độ của người dân cũng 'khác trước' với thái độ 'im lặng chờ đợi'. Điều đó gây nên những bình luận trái chiều trên mạng xã hội. Những ý kiến tích cực cho rằng người dân có ý thức hơn, 'bình tĩnh hơn' khi theo dõi sự kiện và các động thái của giới lãnh đạo với sự đồng tình. Cách tiếp cận 'trung lập hơn' cho rằng trước kia người dân biểu tình có một lý do vì chính quyền đã không thể hiện 'lòng dân'. Cách nhìn bi quan hơn rằng người dân 'để mặc' chính quyền, coi đó là việc của giới lãnh đạo vì đã ngăn chặn các cuộc biểu tình, thậm chí đã bỏ tù một số người…

Theo tôi, tinh thần 'thoát Trung' của người dân là không thay đổi. Những động thái hiện nay của chính quyền là đúng đắn trong quan hệ quốc tế của của một quốc gia có chủ quyền và tôn trọng luật pháp quốc tế. Việc mà chính quyền cần làm là thay đổi thái độ đối với người dân để có được sự tin tưởng.

'Sự kiện Bãi Tư Chính' là phép thử đồng thời là cơ hội khởi đầu một chiến lược thoát Trung chủ động, bài bản. Đây là cơ hội để chính quyền 'vượt qua chính mình', sáp lại gần dân, một mặt, có thể tạo nên sức mạnh của tinh thần độc lập, yêu nước - vốn là một truyền thống quý báu của dân tộc. Mặt khác, cần tránh tư tưởng cực đoan và 'bài' Trung.

Hơn thế, cơ hội thoát Trung tạo ra niềm hy vọng lớn hơn về tầm nhìn và sự thay đổi mô hình phát triển tự cường.

Nhà sử học Yuval Noah Harari nói rằng 'suy nghĩ về hiện tại giúp xác định tương lai. Các chính trị gia của chúng ta không làm việc này một cách đầy đủ'.

Việt Nam trong quan hệ với Trung Quốc : tương lai cần một sự nâng cấp.

Phạm Quý Thọ

Nguồn : BBC, 08/08/2019

Phó Giáo sư Tiến sĩ Phạm Quý Thọ nguyên là Chủ nhiệm Khoa Chính sách Công, Học viện Chính sách và Phát triển, Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Việt Nam.

*****************

Các ‘đối tác chiến lược’ của Việt Nam đâu mất rồi ?

Phạm Chí Dũng, VOA 08/08/2019

Hơn một tháng kể từ khi đàn tàu của ‘đảng anh’ Trung Quốc xâm nhập Bãi Tư Chính như vào chốn vô chủ quyền kèm một cái tát nổ đom đóm, Bộ Chính trị ‘đảng em’ ở Việt Nam vẫn nằm nguyên trong cơn ác mộng giữa ban ngày mang tên ‘Cô đơn chiến lược’.

Tàu thám hiểm "Hải Dương Địa Chất 8" của Cục Khảo sát Địa chất Trung Quốc (Ảnh : China Geological Survey)

‘Cô đơn chiến lược’

Bất chấp giới chóp bu Việt Nam luôn ‘tự sướng’ về việc thủ đến chẵn một tá "đối tác chiến lược" trong túi, cho tới giờ này vẫn không một quốc gia nào có quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam chịu lên tiếng hỗ trợ chính thể này phản đối Trung Quốc.

Hy vọng ban đầu về phản ứng của Tây Ban Nha - một trong số các đối tác chiến lược của Việt Nam và là nạn nhân gián tiếp của Trung Quốc khi Repsol, công ty Tây Ban Nha là đối tác liên doanh khai thác dầu khí với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, bị tàu Trung Quốc vây bọc và gây sức ép đến hai lần tại Bãi Tư Chính vào tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018 để buộc tập đoàn phải rút lui khỏi mỏ Cá Rồng Đỏ, đã hầu như tan vỡ. Không những Repsol phải cuốn cờ tháo lui khỏi những lô dầu khí màu mỡ chưa kịp khai thác và còn muốn bắt đền phía Việt Nam gần 300 triệu USD mà tập đoàn này đã ứng ra để thăm dò dầu khí, mà cả triều đình Madrid cũng lặng tăm trước Bắc Kinh.

Còn nước Nga - kênh quan hệ được xem là ‘truyền thống’ từ thời Xô viết với Việt Nam - thì sao ?

Cho tới lúc này, Nhà nước Cộng hòa liên bang Nga vẫn chưa có bất kỳ một phản ứng công khai nào - dù thể hiện qua kênh ngoại giao hay kênh báo chí - đối với vụ Trung Quốc gia tăng áp lực ‘tống tiền’ tại mỏ dầu khí Lan Đỏ ở vùng biển đông nam Việt Nam, cho dù Lan Đỏ là dự án liên doanh giữa VietsoPetro của Việt Nam và Tập đoàn dầu khí Rosneft của Nga, mà Rosneft là tập đoàn có cổ đông chính là chính phủ Nga.

Nếu Putin và Tập Cận Bình đã hoặc sẽ thỏa thuận được với nhau một lợi ích hoặc một điểm chung chính trị nào đó lớn hơn hẳn lợi nhuận từ mỏ Lan Đỏ, mà điều này thì rất dễ xảy ra, tương lai sẽ sập cửa trước Rosneft để tập đoàn này cũng sẽ phải cuốn cờ tháo chạy khỏi vùng chủ quyền Việt Nam như Repsol đã từng như thế.

Trong khi đó, điều trớ trêu đến tận cùng bi hài là Trung Quốc - vốn được giới chóp bu Việt Nam tụng ca như ‘đối tác chiến lược toàn diện quan trọng nhất’ - lại là con sói duy nhất luôn hăm he phanh xác con cừu Hà Nội.

Con cừu ấy đã phải chịu nhục tại Bãi Tư Chính đến lần thứ ba. Trong vòng 3 năm liên tiếp.

Trong hai lần tàu Trung Quốc vây bọc và gây sức ép tại Bãi Tư Chính vào tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018 để buộc Repsol phải rút lui khỏi mỏ Cá Rồng Đỏ, đã hầu như chẳng thấy ‘người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam’ vung tay về phương Bắc, dù chỉ để ấp úng ‘phản đối’ như một lối đọc vẹt chẳng cần tới sách vở.

Vào thời gian trên, cho dù có muốn loan tải những thông tin trên kèm theo thái độ phẫn nộ, một số tờ báo nhà nước cũng bị Ban Tuyên giáo trung ương – cơ quan nổi tiếng với biệt danh "vòng kim cô" – cấm cản. Chính thể độc đảng ở Việt Nam đã giấu biệt thông tin được coi là quá sức nhạy cảm này và như co rúm trong nỗi sợ hãi của lịch sử "ngàn năm Bắc thuộc" lẫn và hiện tại "mười sáu chữ vàng".

Nhớ lại 2014 là năm tung tóe vụ giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc xông thẳng vào vùng lãnh hải Việt Nam như chốn không người và như một cú vỗ mặt nảy đom đóm vào Bộ Chính trị Việt Nam. Trong cuộc khủng hoảng mang tên "Hải Dương 981" kéo dài từ tháng Năm đến tháng Bảy năm 2014, hầu hết các "đối tác chiến lược" của Việt Nam, kể cả nước Nga của Putin, đều thờ ơ hoặc quay lưng khi Việt Nam bị uy hiếp. Thế nhưng sau đó, giới chóp bu Việt Nam vẫn chưa tỉnh ngộ về thực chất "bạn vàng" là thế nào và vẫn tiếp tục theo đuổi chính sách "đu dây chính trị" cho tới khi "té lộn đầu" trong ba lần khủng hoảng Bãi Tư Chính năm 2017, 2018 và 2019. Từ đó đến nay, đã không có bất kỳ một văn bản nào của Bộ Chính trị hay nghị quyết nào của Quốc Hội Việt Nam lên án hành vi xâm phạm của Trung Quốc.

Cũng từ đó đến nay, giới chóp bu Việt Nam chưa bao giờ cô đơn đến thế trên trường quốc tế, dù Việt Nam đã thủ đến chẵn một tá "đối tác chiến lược" trong túi, kể cả một "đối tác chiến lược" khác là Đức mà Việt Nam đã bị quốc gia này "tạm thời đình chỉ quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam" ngay sau việc Nhà nước Đức cáo buộc mật vụ Việt Nam bắt cóc một nghi phạm kinh tế là Trịnh Xuân Thanh ngay tại Berlin vào tháng Bảy năm 2017.

Ngay cả khi Việt Nam được đặt vào ghế ‘thành viên không thường trực của Hội đống bảo an Liên hiệp quốc’ vào năm 2019…

Không còn cách nào khác, tình trạng cô đơn cùng cực trên trường quốc tế cùng trạng thái mất ngủ lẫn mất ăn dầu khí đã khiến chính thể độc đảng ở Việt Nam phải tiến tới quyết định ‘bám Mỹ’, dù có muộn màng.

Ươn hèn mãn tính

Tháng 7 năm 2019, Hoa Kỳ đã trở thành quốc gia đầu tiên lên tiếng gián tiếp ủng hộ Việt Nam trong vụ Bãi Tư Chính, dù quốc gia này vẫn chưa phải là ‘đối tác chiến lược’ của Việt Nam.

Nhưng từ đó đến nay, người Mỹ vẫn không có động thái quân sự thực chất nào để ‘dằn mặt’ Trung Quốc tại khu vực Bãi Tư Chính. Hành động mới nhất của Washington là điều hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan - chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hạm đội 7 Hoa Kỳ, với sức chứa lên đến hơn 70 máy bay phản lực siêu thanh F18, trực thăng và máy bay trinh sát - tới Biển Đông vào ngày 6/8/2019. Tuy nhiên chưa có gì chắc chắn là hàng không mẫu hạm này sẽ trực tiếp can thiệp hay có một tác động nào đó tới Bãi Tư Chính nếu đối chiếu với yêu cầu can thiệp sâu hơn nhiều của chế độ bị xem là ‘hèn với giặc, ác với dân’.

Hiện tượng trên là khá trái ngược với những năm gần đây khi, Mỹ không chỉ phản ứng bằng hành động ngoại giao mà còn cho máy bay chiến đấu và tàu chiến tuần tiễu, tàu khu trục vào vùng biển và không gian Biển Đông để răn đe hoạt động cường bá của Trung Quốc.

Vì sao vào lần này Mỹ có vẻ thay đổi thái độ mà không hoặc chưa có những hành động cụ thể hỗ trợ Việt Nam ?

Chung quy cũng tại thói du dây trả treo của Hà Nội.

Cho đến tận lúc này, não trạng ngả ngớn đu lắc và õng ẹo đu dây chính trị vẫn bị nén chặt trong những cái đầu bí bách và bế tắc của giới chóp bu Việt Nam. Não trạng luôn duy trì hy vọng đầy ảo tưởng vào tình cảm ‘bốn tốt’ và ‘mười sáu chữ vàng’ với Bắc Kinh đã dẫn đến hậu quả là cho đến nay, dù đã xảy đến ba lần bị Trung Quốc ‘tát tai’ ở Bãi Tư Chính, vẫn chẳng có bước tiến đáng kể nào trong mối quan hệ hợp tác quốc phòng Việt - Mỹ, trong khi sự hiện diện của hải quân và không quân Hoa Kỳ tại quân cảng Cam Ranh lẽ ra đã phải được ưu tiên số một. Và lẽ ra tại Cam Ranh giờ đây đã phải có hình ảnh thường trú của một hàng không mẫu hạm Mỹ.

Giờ đây, người Mỹ còn phải chờ Hà Nội có dám tự đi trên đôi chân của mình hay vẫn theo thói đu dây chính trị kiểu ‘vừa lắc vừa quỳ’.

Thói ươn hèn mãn tính là tác nhân của căn bệnh nhũn não dài hạn và mất đứt lãnh thổ. Ngay cả lúc bị kẻ cướp xông vào nhà mà còn không dám la làng thì làm sao còn tinh thần chống giặc !

Nếu không chịu từ bỏ phần lớn chủ trương đu dây chính trị, biểu thị thái độ phản ứng dứt khoát đối với sự gây hấn của Bắc Kinh và xoay trục về phía Hoa Kỳ một cách thực chất, chính thể Việt Nam thậm chí sẽ không còn nhận được sự hỗ trợ ngoại giao và quân sự từ Washington, trong lúc cả tá đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam chắc chắn sẽ bất động và khiến Hà Nội lâm vào cảnh bị Bắc Kinh bắt nạt thậm tệ - không khác gì cái cách chính quyền Việt Nam thẳng tay đàn áp dân chúng tại quốc gia này.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 08/08/2019

********************

Trung Quốc rút tàu Hải Dương 8 nhưng sẽ đưa tàu khác vào Bãi Tư Chính ?

Minh Quân, VNTB, 08/08/2019

Chẳng có gì đáng để giới chóp bu Việt Nam ăn mừng trước tin tức Trung Quốc rút tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 khỏi Bãi Tư Chính vào ngày 7/8/2019.

Bởi mối đe dọa chủ quyền biển vẫn còn gần như nguyên vẹn khi vẫn còn vài tàu hải cảnh hộ tống cho Hải Dương 8 lảng vảng tại khu vực Bãi Tư Chính.

Tàu Hải Dương 8 rút nhưng sẽ có tàu khác thay thế nó ?

Bài toán đau đầu đối với ‘đảng em’ Việt Nam là không biết ‘đảng anh’ sẽ chơi trò gì tiếp theo trong canh bạc Biển Đông. Liệu Bắc Kinh có thực tâm muốn rút tàu về hay không ? Việc rút tàu Hải Dương 8 của phải do gánh nặng chi phí hàng ngày mà ngân sách Trung Quốc phải gánh chịu, hay do tác động gián tiếp từ việc Hoa Kỳ điều hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan vào Biển Đông ngay trước đó ? Và liệu Trung Quốc có tái diễn kịch bản ‘mèo vờn chuột’ của giàn khoan Hải Dương 981 vào năm 2014 ?

Tháng 5 năm 2014, giàn khoan khổng lồ ấy đã lao vào Biển Đông và ngự trị ngay trước mũi Bộ Chính trị đảng Việt Nam như một cái tát nảy đom đóm. Trong suốt thời gian hai tháng trời phải đối mặt với Hải Dương 981, phía Việt Nam đã chỉ ‘vận động thuyết phục’ và đánh võ miệng trên mặt trận ngoại giao, nhưng không dám có bất cứ hành động đủ mạnh mẽ nào nhằm đẩy đuổi giàn khoan Trung Quốc. Thậm chí, cơ hội quá đầy đủ cho việc kiện Trung Quốc theo Luật biển UNCLOS 1982 cũng không được giới chóp bu Việt Nam tận dụng. Rốt cuộc là giới lãnh đạo Bắc Kinh đã nắm thóp được não trạng chưa đánh đã sợ và tâm lý tác chiến đến mức ‘đái ra quần’ của những đồng chí tốt ở Việt Nam.

Hải Dương 981 đã có một màn khiêu vũ lòng vòng ở biển Đông, hết nằm một chỗ lại di chuyển vòng quanh nhưng chưa chịu ra khỏi vùng chồng lấn. Chỉ sau một thời gian diễu binh như thế, giàn khoan này mới thực sự rút về nước.

Giờ đây, kịch bản Hải Dương 981 vẫn có thể tái hiện với tàu Hải Dương 8. Có nghĩa là cho dù tuyên bố rút Hải Dương 8 khỏi Bãi Tư Chính, Trung Quốc vẫn có thể cho tàu địa chất này xuất hiện trở lại vào bất kỳ lúc nào, hoặc thay thế Hải Dương 8 bằng những tàu Hải Dương khác, cho đến khi nào chán thì thôi. Trong lúc đó, các tàu hải cảnh, tàu dân quân biển và tàu thương mại dân sự vẫn thả sức chơi trò ‘vờn tàu’ với phía hải quân và ‘lực lượng ngư dân tự vệ’ được trang bị hàng chục ngàn lá cờ của Việt Nam, và nếu hứng thú thì tổ chức xịt vòi rồng hoặc đâm va…

Đó là một kiểu hành hạ tinh thần giới chóp bu Việt Nam, hệt như cái cách chính quyền và công an Việt Nam đã hành hạ tinh thần và thân xác nhiều người dân bất đồng chính kiến lên tiếng phản đối vô số bất công của chế độ cầm quyền và dám xuống đường chống Trung Quốc.

Không chỉ có thế, kịch bản Bãi Tư Chính một khi đã được Trung Quốc công diễn đến 3 lần trong ba năm liên tiếp 2017, 2018 và 2019, thì chẳng có gì ngạc nhiên nếu kịch bản này sẽ được tái diễn vào những năm sau, đều đặn mỗi năm một lần hoặc có thể đến hai lần.

Minh Quân

Nguồn : VNTB, 08/08/2019

*********************

Trung Quốc : Chiến lược dùng tàu khảo cứu để áp đặt chủ quyền trên biển

Trọng Nghĩa, RFI, 08/08/2019

Hải dương Địa chất 8 trong vùng biển Việt Nam, Thực nghiệm 2 trong vùng biển Malaysia, Đông Phương hồng 3 trong vùng biển Philippines : Trong những ngày qua, tàu khảo cứu Trung Quốc đã xuất hiện nhan nhản trên vùng biển bao quanh Trung Quốc, đặc biệt là Biển Đông.

Cảnh sát biển Việt Nam quan sát các tàu Trung Quốc hộ tống giàn khoan Hải dương Thạch du 981 tại vùng biển Hoàng Sa, ngày 15/07/2014. Reuters/Martin Petty/Files - Ảnh minh họa

Điểm chung gắn liền các chiếc tàu này là chúng đều vào hoạt động bên trong vùng đặc quyền kinh tế của nước khác, tại những nơi mà Bắc Kinh cho là thuộc chủ quyền Trung Quốc. Câu hỏi mà giới quan sát đặt ra là phải chăng Bắc Kinh bắt đầu đẩy mạnh chiến lược có thể gọi là "tàu khảo cứu" để áp đặt chủ quyền Trung Quốc trên các vùng biển của nước khác.

Vụ tàu Hải dương Địa chất 8 xâm nhập vào khu vực Bãi Tư Chính trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam có lẽ minh họa rõ nhất cho chiến lược này của Trung Quốc. Đó là cứ cho tàu dân sự đi vào hoạt động trong vùng biển của nước khác nhưng bị Trung Quốc cho là của mình, cử một đội tàu hùng hậu đi theo hộ tống chiếc tàu dân sự đó, để sẵn sàng đẩy lùi tàu chấp pháp của nước bị xâm lấn khi cần thiết.

Đội tàu hộ tống cũng phải khoác vỏ bọc bán quân sự hay dân sự, tức là tàu hải cảnh và tàu dân quân biển thường đội lốt tàu cá, để các nước khác khỏi dùng đến Hải Quân để đối phó. Về bản chất, các chiếc tàu gọi là hải cảnh của Trung Quốc không khác gì chiến hạm thực thụ.

Trong trường hợp đội tàu đi theo chiếc Hải dương Địa chất 8 xâm nhập vùng Bãi Tư Chính chẳng hạn, số lượng tàu hộ tống có lúc lên đến 80 chiếc, theo như ghi nhận của chuyên gia Carl Thayer. Trong số các tàu Hải cảnh đã bị nhận diện, đặc biệt có chiếc mang ký hiệu 3901, có lượng giãn nước 12.000 tấn, được coi là một trong những tàu tuần duyên lớn nhất thế giới, thậm chí lớn hơn cả những khu trục hạm hay tuần dương hạm thường được Mỹ triển khai ở Biển Đông.

Tàu Hải cảnh mang ký hiệu 3901 được coi là một trong những tàu tuần duyên lớn nhất thế giới - Ảnh minh họa

Một chiếc tàu khảo cứu mà có một đội tàu hùng hậu như vậy tháp tùng theo là dấu hiệu cho thấy việc đưa tàu này vào Bãi Tư Chính không phải là một công việc nghiên cứu thực địa đơn thuần, mà còn có mục tiêu áp đặt quyền sở hữu của Trung Quốc trên vùng biển được khảo sát. Khi bị Việt Nam đưa tàu ra đuổi, không những phía Trung Quốc đã chống lại, mà phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc tại Bắc Kinh còn lớn tiếng tố cáo Việt Nam gây trở ngại cho hoạt động của tàu Trung Quốc trong vùng biển của Trung Quốc !

Gọi việc đưa tàu Hải Dương Địa Chất 8 vào vùng Bãi Tư Chính của Việt Nam nằm trong cả một chiến lược có lẽ không sai, vì ngoài việc đưa tàu khảo cứu vào hoạt động bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Trung Quốc cũng sử dụng ngón đòn tương tự với Malaysia.

Theo ghi nhận ngày 04/08 của giáo sư Ryan Martinson, thuộc Trường Hải Chiến Mỹ, chiếc tàu khảo cứu Thực nghiệm 2 (Shiyan) của Trung Quốc đã có mặt bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia, gần bãi cạn Luconia Breakers ở cực nam Biển Đông, do Malaysia kiểm soát nhưng bị Trung Quốc đòi chủ quyền. Tính đến ngày 06/08, chiếc tàu khảo sát Trung Quốc vẫn hoạt động trong khu vực.

Thông tin về hoạt động của chiếc Thực nghiệm 2 không nhắc đến đội tàu tháp tùng, nhưng vào tháng sáu vừa qua, tàu hải cảnh Trung Quốc đã thâm nhập vào vùng này để sách nhiễu tàu và giàn khoan của Malaysia hoạt động trong khu vực.

Sau Việt Nam, Malaysia, đến lượt Philippines trở thành nạn nhân của chiến lược tàu khảo cứu của Trung Quốc. Báo chí Philippines trong hai ngày qua đã loan tin rộng rãi về tiết lộ cũng của giáo sư Martinson, theo đó hai chiếc tàu khảo cứu Trung Quốc đã tiến vào hoạt động bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Đó là chiếc Trương Kiển (Zhang Jian) đã thâm nhập vào vùng biển phía đông Philippines chỉ cách đảo Siargao của nước này 75 hải lý từ ngày 03/08 để tiến hành hoạt động khảo sát. Qua ngày 07/08, đến lượt chiếc Đông Phương Hồng 3 (Dong Fang Hong) thâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Philippines ở phía bắc đảo Luzon từ ngày 07/08.

Đến nay chưa rõ là Bắc Kinh có xin phép Manila để cho tàu vào khảo sát bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines hay không, nhưng nếu tự ý tiến hành, thì điều đó hàm nghĩa là Bắc Kinh cũng coi các vùng khảo sát thuộc chủ quyền của họ, vì luật của Trung Quốc đòi hỏi là tàu nước ngoài muốn khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế của Trung Quốc phải xin phép Bắc Kinh.

Và như vậy, chiến lược dùng tàu khảo cứu để áp đặt yêu sách chủ quyền cũng được Trung Quốc áp dụng tại Philippines.

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 08/08/2019

***********************

Tàu Trung Quốc đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ?

Phương Thảo, VNTB, 08/08/2019

Reuters cho biết theo tin tức từ một cơ quan cố vấn có trụ sở tại Washington, tàu khảo sát của Trung Quốc đã rời khỏi khu kinh tế độc quyền của Việt Nam hôm thứ Tư.

Tàu Hải Dương 8 ở đảo Chữ Thập

Tàu Hải Dương 8 tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông từ ngày 3 tháng 7 và đã gây căng thẳng cho hai bên hơn một tháng qua.

Dữ liệu theo dõi tàu của ông Ryan Martinson đăng trên Twitter cho thấy tàu Hải Dương 8 đã rời khu vực bãi Tư Chính và đi tới đảo Chữ Thập khoảng 9 giờ tối thứ Tư ngày 7 tháng 8 năm 2019. Còn ông Dev Devin Thorne, nhà phân tích cao cấp tại Trung tâm nghiên cứu quốc phòng tiên tiến (C4ADS) nói với Reuters cũng cho hay tàu khảo sát đã rời đi nhưng vẫn còn ít nhất hài tàu hộ tống vẫn lẩn quẩn ở Bãi Tư Chính.

Ông Thorne vẫn chưa xác định được liệu tàu Hải Dương 8 có quay trở lại khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam trong ngày nữa hay không.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã chỉ trích việc "khảo sát cưỡng bức" của Trung Quốc ở khu vực hàng hải đang tranh chấp, còn Vương Nghị Ngoại trưởng Trung Quốc cũng đã cao giọng cho rằng các vấn đề hàng hải liên quan đến Việt Nam làm ảnh hưởng tới quan hệ song phương.

Từ ngày 3 tháng 7 phía Việt Nam đã cho tàu hải cảnh từ Cam Ranh ra theo sát các tàu của Trung Quốc đang tiến hành thăm dò địa chấn trái phép trên thềm lục địa của Việt Nam. Trong khi đảng và báo chí trong nước vẫn im ắng thì từ ngày 9 tháng 7 tài khoản Twitter của Ryan Martinson đã liên tục cập nhật gần như hàng ngày vị trí những con tàu của Việt Nam lẫn Trung Quốc đang hoạt động ở Bãi Tư Chính. Cũng từ tin tức này của Ryan Martinson mà tờ Bưu Điện Hoa Nam đã đưa tin về các tàu Trung Quốc đang ngang nhiên xâm phạm lãnh thổ của Việt Nam.

Mãi cho tới gần 2 tuần lễ sau, ngày 16 tháng 7 Bộ Ngoại Giao mới lên tiếng phản đối công khai với báo giới sau một thời gian im lặng đáng nghi ngại. Và sau đó, dường như được phép mở miệng, báo chí đồng loạt đưa tin và lên án hành vi xâm phạm của Trung Quốc.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng đã cho tiến hành tập trận ở quần đảo Hoàng Sa trong hai ngày thứ ba và thứ 4 cứ mỗi hai ba tiếng một lần đồng thời cấm tàu bè di chuyển trong khu vực này trong khi các cuộc tập trận đang diễn ra.

Một tháng đúng sau khi cho tàu Hải Dương 8 thăm dò trái phép cùng với các tàu hải cảnh hộ tống lớn nhất, số tàu Trung Quốc đã dày đặc lên tới 80 tàu.

Nhờ siêu cường

Cuộc đối đầu tại Biển Đông đã kéo theo sự tham gia của cả Hoa Kỳ khi cho Hàng không mẫu Hạm Ronald Reagan đi vào Biển Đông gần quần đảo Hoàng Sa và thực thi tự do hàng hải. Chuẩn Đô đốc Karl Thomasnói rằng sự hiện diện của quân đội Mỹ giúp cung cấp an ninh và ổn định, thúc đẩy các cuộc đàm phán ngoại giao giữa các quốc gia trong khu vực liên quan tới vấn đề Biển Đông.

Dù lần này Hàng không Mẫu hạm đến Biển Đông để bày tỏ sự ủng hộ chính cho đồng minh Philippines của họ nhưng cũng làm cho rất nhiều người Việt hồ hởi với hi vọng rằng sẽ có Mỹ để kềm chế sự hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Các nhà quan sát cho rằng lần này Việt Nam vẫn cứng rắn cho Rosneft khai thác dầu ở Bãi Tư Chính mà không phải nhịn nhục khấu đầu rút lui như đã từng làm trước đây trong năm 2018 với công ty dầu Repsol. Lý do chính đó là công ty khai thác dầu của Nga, một cường quốc chứ không phải là quốc gia nhỏ bé như Tây Ban Nha.

Ông Panos Mourdoukoutas cho rằng Việt Nam đã có nước cờ khôn ngoan trong cuộc đối đầu với Trung Quốc lần này khi Việt Nam đã bắt cặp với Nga, một đối thủ mà Trung Quốc không muốn làm mích lòng. Việc cho khai thác dầu trong khu vực tranh chấp cũng là một nỗ lực thách thức với Trung quốc.

Điều này trùng hợp với lời tuyên bố của một quan chức liên doanh dầu khí, ông Nguyễn Quỳnh Lâm - tổng giám đốc Vietsovpetro rằng : "khai thác dầu ở Bãi Tư Chính cũng là góp phần bảo vệ chủ quyền của quốc gia". Cũng chẳng phải bỗng nhiên mà miệng ông Lâm lại có gang có thép gì đâu ! Chẳng qua là vì Vietsovpetro cũng là công ty liên doanh với Nga nên lại phát biểu cứng rắn như vậy mà thôi.

Có ý kiến cho rằng xung đột lần này sẽ đẩy Việt Nam xa rời vòng tay Trung Quốc và ngả sang phía Mỹ. Tuy nhiên điều này vẫn chưa có thể xác định được khi Hà Nội luôn luôn chơi trò đu dây giữa các cường quốc và không dám làm mích lòng người anh lớn phương Bắc có cùng ý thức hệ.

Đã có đảng và nhà nước lo

Nhưng cho dù là lý do gì đi nữa, Hà Nội lần này đã thắng về mặt ngoại giao. Về mặt đối nội Đảng và Chính phủ cũng đã thắng lợi hoàn toàn tuyệt đối khi thuyết phục dân rằng "mọi chuyện đã có đảng và nhà nước lo".

Trong năm 2014, khi Trung Quốc kéo dàn khoan HY981 vào Biển Đông, hàng chục ngàn người trong nước lẫn hải ngoại đều kéo xuống đường rầm rộ biểu tình chống Trung Quốc. Bốn năm sau, với sự gây hấn lộ liễu như vậy nhưng trong 4 tuần lễ đã không có một lời kêu gọi cũng như hành động biểu tình chống Trung Quốc nào nổ ra từ Bắc chí Nam.

Mãi cho tới ngày thứ Ba 6 tháng 7, tức hơn một tháng sau khi Trung Quốc cho tàu Hải Dương 8 đi vào khu vực Bãi Tư Chính, mới có một cuộc biểu tình bỏ túi của chưa tới một chục người ở trước Đại Sứ Quán Trung Quốc tại Hà Nội trong vòng nửa giờ. Và bí thư thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh đã có cơ hội giữ đúng lời hứa "không để cho biểu tình nổ ra" trên địa bàn thành phố.

Ông Thủ tướng kiến tạo cũng như bộ chính trị không có một lời nào công khai lên án hành động ngang ngược của Trung Quốc. Ông Phúc đã khởi động chương trình " Một triệu lá cờ Tổ quốc cùng ngư dân bám biển" bằng cách trao 10.000 lá cờ đỏ sao vàng cho ngư dân ở Kiên Giang hôm 29 tháng 7.

Thật mỉa mai, cờ tổ quốc chẳng có cứu được ngư dân khi tàu của họ bị "tàu lạ" tấn công thì làm sao cờ tổ quốc đấu lại các tàu hải cảnh tải trọng hàng ngàn tấn có trang bị súng ống, tên lửa, máy bay ? Nhưng có lẽ nhờ ngư dân cứ phất cờ, bám biển như vậy mà Trung Quốc nó sợ tới nỗi phải rút lui !?

Phương Thảo

Nguồn : VNTB, 08/08/2019

***********************

Trung Quốc rút tàu khảo sát ra khỏi bãi Tư Chính, tàu hải cảnh vẫn ở lại

T.N., Người Việt, 07/08/2019

Tàu khảo sát địa chất Haiyang Dizhi 8 đã đi khỏi phạm vi đặc quyền kinh tế 200 hải lý thềm lục địa của Việt Nam nhưng tàu hải cảnh Trung Quốc vẫn quanh quẩn ở khu vực.

Tàu khảo sát địa chất Haiyang Dizhi 8 của Trung Quốc. (Hình : Gulf Times)

Hãng thông tấn Reuters dẫn thông tin của một tổ chức nghiên cứu ở Washington cho biết như vậy hôm thứ Tư, 7/8/2019.

Kể từ đầu tháng Bảy, các tàu cảnh sát biển của Việt Nam theo dõi chặt chẽ các hành động của tàu khảo sát địa chất Haiyang Dizhi 8 của Trung Quốc có sự hộ tống của một số tàu hải cảnh và "dân quân biển" hoạt động bất hợp pháp trong phạm vi đặc quyền kinh tế của Việt Nam gần bãi Tư Chính.

"Dữ liệu theo dõi sự di chuyển của chiếc tàu khảo sát Trung Quốc cho thấy nó đã đi ra khỏi khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam vào lúc này, nhưng ít nhất có hai tàu hải cảnh hộ tống nó vẫn còn ở lại khu vực nó khảo sát", ông Devin Thorne, phân tích gia cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng (Center for Advanced Defense Studies-C4ADS) cho hãng thông tấn Reuters biết, dựa trên dữ liệu của công ty phân tích dữ liệu hàng hải Windward.

"Các tàu Việt Nam theo dõi tàu Haiyang Dizhi 8 khi nó chạy tới đảo nhân tạo Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) và bây giờ nó có vẻ chạy lòng vòng bên ngoài phạm vi đặc quyền kinh tế của Việt Nam", ông Thorne cho hay thêm.

Theo lời ông, không rõ nó có trở lại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam nữa hay không. Chỉ biết khả năng của nó là khảo sát địa chất ở vùng biển ở khu vực Việt Nam đang có hoạt động khai thác khí đốt và đang khoan thêm những mỏ mới tại lô 6-1.

Hồi tháng Bảy, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho phát ngôn viên ba lần cáo buộc các tàu Trung Quốc hoạt động bất hợp pháp trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng đòi đuổi tàu Trung Quốc ra khỏi bãi Tư Chính ngay lập tức mà không có tác dụng.

Published in Diễn đàn

mardi, 06 août 2019 22:06

Kiện Trung Quốc – Việt Nam quá rụt rè

11 câu hỏi quanh khả năng Việt Nam kiện Trung Quốc về Bãi Tư Chính

Dương Danh Huy, viet-studies, 06/08/2019

"Tránh sao khỏi tai họa về sau"

Từ tháng 5/2019 đến tháng 8/2019, với một sự leo thang lấn lướt kép, Trung Quốc vừa điều tàu cảnh sát biển Hải Cảnh 35111 uy hiếp các tàu tiếp tế giàn khoan hoạt động tại mỏ Lan Đỏ trong Lô 06-01, vừa điều tàu Hải Dương Địa Chất 8, với một đội tàu hộ tống hùng hậu đến khảo sát các Lô 130, 131, 132, 133, 154, 155, 156 và 157 trên một diện tích 31.000 km² trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam. Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) không cho phép đơn phương khảo sát tài nguyên hay nghiên cứu khoa học biển trong EEZ của nước khác.

Trung Quốc khảo sát và uy hiếp bên trong EEZ 200 hải lý của Việt Nam - Bản đồ Phan Van Song

Việc báo chí nhấn mạnh tên "Bãi Tư Chính" đã không thể hiện hết mức độ của sự xâm lấn mới này. Thật ra, Mỏ Lan Đỏ nằm trong bồn Nam Côn Sơn, gần bờ hơn Bãi Tư Chính, cạnh mỏ Lan Tây, vốn là nguồn cung cấp 30% khí đốt của Việt Nam từ năm 2003. Và thật ra sáu trong tám lô bị đội Hải Dương Địa Chất 8 vi phạm, 130, 131, 132, 154, 155 và 156, đều nằm phía bắc bãi Tư Chính, với lô 130 chỉ cách đất liền Việt Nam khoảng 80 hải lý và đảo Phú Quý khoảng 37 hải lý.

Năm 2017 và 2018 Trung Quốc đã gây áp lực khiến Việt Nam phải ngưng Repsol hoạt động trong các lô 07- 03 và 136-03 gần đó, và năm 2012, để trả đũa việc Việt Nam ban hành luật biển, Trung Quốc đã rao thầu cho 160.000 km² trong EEZ của Việt Nam, trong đó có các lô 130, 131, 132, 133, 154, 155, 156 và 157, mà họ gọi là RJ03 và RJ27. Dĩ nhiên động thái mới của Trung Quốc là những bước trong một quá trình có chủ đích và sẽ không phải là những bước cuối cùng.

Các lô 05-2, 05-3, 06-1, 07-3, 136-3, công ty dầu khí từng và đang bị đe dọa - Bản đồ MM Marine

Ngày xưa, Trần Hưng Đạo thấy "sứ ngụy đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn tấc lưỡi cú diều mà lăng nhục triều đình ; đem tấm thân dê chó mà khinh rẻ tổ phụ. Ỷ mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa để phụng sự lòng tham khôn cùng ; khoác hiệu Vân Nam Vương mà hạch bạc vàng, để vét kiệt của kho có hạn. Thật khác nào đem thịt ném cho hổ đói, tránh sao khỏi tai họa về sau", làm ông "thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa ; chỉ giận chưa thể xả thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù ; dẫu cho trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa, cũng nguyện xin làm".

Ngày nay, Việt Nam lại đứng trước tình trạng "hổ đói, tránh sao khỏi tai họa về sau" và Bắc Kinh lại uốn tấc lưỡi bảo Việt Nam phải "ứng xử cho đúng", "tôn trọng chủ quyền Trung Quốc" và "đừng làm phức tạp tình hình". Chúng ta không sánh được với người hùng anh xưa, nhưng may mắn được sống trong một thế giới có những biện pháp hòa bình để bảo vệ quyền lợi của đất nước. Nếu bỏ phí cả những biện pháp đó thì "chẳng khác nào quay mũi giáo mà xin đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc... há còn mặt mũi nào đứng trong cõi trời che đất chở này nữa ?"

Cơ chế giải quyết tranh chấp UNCLOS

ài viết này sẽ cố gắng, qua các câu hỏi và trả lời, cung cấp thông tin về một trong những biện pháp văn minh nhất, bình đẳng nhất, với nó chí nhân có thể thay cường bạo như Nguyễn Trãi đã viết. Đó là kiện Trung Quốc.

1. Kiện Trung Quốc về điều gì ?

Việt Nam cần kiện Trung Quốc vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

2. Nếu Trung Quốc không chấp nhận ra tòa ?

UNCLOS, trong Phần XV và các Phụ lục liên quan, quy định về một cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc cho các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam và Trung Quốc. Cơ chế này cho phép các thành viên kiện nhau về các tranh chấp liên quan đến việc diễn giải và áp dụng Công Ước, trong đó có tranh chấp về vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Với cơ chế này, dù Trung Quốc không chấp nhận ra tòa cũng không ngăn cản được vụ kiện. Trung Quốc cố ý không giải quyết tranh chấp một cách công bằng, và mục đích của cơ chế này chính là để cho các thành viên UNCLOS có thể thoát khỏi những sự cố ý tồi tệ như thế.

Tuy cơ chế này cần hội tụ đủ một số điều kiện và có một số hạn chế, thí dụ như trong Điều 297 và 298, việc vụ kiện Phi-Trung 2013-2016 được thụ lý cho thấy khả năng là nếu Việt Nam kiện thì tòa cũng sẽ thụ lý.

3. Sao không kiện Trung Quốc chiếm Hoàng Sa, Trường Sa ?

Bản chất của tranh chấp Hoàng Sa, Trường Sa là tranh chấp chủ quyền, không phải là diễn giải và áp dụng UNCLOS. Cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc của UNCLOS không bao gồm những tranh chấp mà bản chất là tranh chấp chủ quyền. Tòa án Công lý Quốc tế cũng không có thẩm quyền để xử tranh chấp Hoàng Sa, Trường Sa cho đến khi mọi bên trong tranh chấp đã chấp nhận thẩm quyền của Tòa bằng một trong những hình thức trong Điều 36 và 37 của Quy chế của Tòa, và hiện nay điều kiện đó chưa được đáp ứng.

4. Tòa nào sẽ xử ?

Điều 287 của UNCLOS cho phép các bên trong tranh chấp tuyên bố chọn phương tiện phân xử, thí dụ như Tòa án Công lý Quốc tế hay Tòa Trọng tài Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), nhưng phương cách mặc định là một Hội đồng Trọng tài lâm- cấp thời (ad hoc) được thiết lập theo Phụ lục VII của UNCLOS. Hội đồng bao gồm năm trọng tài : mỗi bên được chọn một và các bên cùng nhau chọn số còn lại. Nếu không đủ năm trọng tài vì các bên không đồng ý với nhau, hay có bên không chọn, thì Chủ tịch Tòa Trọng tài Quốc tế về Luật Biển sẽ chọn. Chính một Hội đồng Trọng tài như thế đã phân xử vụ kiện Phi-Trung chứ không phải Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) như thường bị hiểu lầm : Philippines chọn một trọng tài, nhưng Trung Quốc không tham gia, và Chủ tịch ITLOS Shunji Yanai chọn bốn trọng tài còn lại.

5. Hội đồng Trọng tài không phải là Tòa án Công lý Quốc tế, phán quyết của họ có ý nghĩa gì không ?

Phán quyết của Hội đồng Trọng tài hoàn toàn có tính ràng buộc giữa các quốc gia trong vụ kiện, đối với các quốc gia này thì không khác gì Tòa án Công lý Quốc tế đã xử. Thí dụ, phán quyết 2016 có tính ràng buộc giữa Philippines và Trung Quốc, dù Trung Quốc không công nhận. Tuy nhiên, phán quyết đó không có tính ràng buộc giữa các quốc gia đó và các bên thứ ba.

6. Phán quyết 2016 đã bác bỏ Đường Chữ U rồi, kiện nữa làm gì ?

Phán quyết đó chỉ có tính ràng buộc giữa Philippines và Trung Quốc. Nếu Việt Nam muốn có một phán quyết có tính ràng buộc giữa mình và Trung Quốc, Việt Nam phải kiện Trung Quốc.

Lợi ích và khả năng thắng

7. Kiện có ích gì khi Trung Quốc sẽ không tuân thủ ?

Chắc chắn Trung Quốc sẽ không tự nguyện tuân thủ phán quyết, cũng như họ đã không tuân thủ phán quyết 2016 về vụ kiện Phi-Trung. Nhưng một phán quyết xác nhận Việt Nam đúng, Trung Quốc sai, sẽ vô cùng hữu ích trong việc tranh thủ sự ủng hộ của thế giới. Các nước khác, đặc biệt là Mỹ, có thể ủng hộ Việt Nam một cách danh chính ngôn thuận, không thể bị cho là thiên vị một bên trong tranh chấp. Trung Quốc sẽ không thể ngụy biện rằng họ đang giải quyết và quản lý tranh chấp với các nước nhỏ một cách tốt đẹp, các nước ngoài khu vực không nên xen vào. Các nước khác có thể lên tiếng bảo vệ các công ty dầu khí của họ khi các công ty này làm việc với Việt Nam, Trung Quốc không thể yêu cầu họ rút ra khỏi "vùng tranh chấp". Nếu trong tương lai Việt Nam phải đưa tranh chấp ra Liên Hiệp Quốc, vì chắc chắn là Trung Quốc sẽ leo thang lấn lướt, nếu có một phán quyết xác nhận Việt Nam đúng, Trung Quốc sai trong tay, Việt Nam sẽ được nhiều phiếu ủng hộ hơn.

Ngoài ra, phán quyết của Hội đồng Trọng tài UNCLOS sẽ xứng đáng với chính nghĩa của Việt Nam hơn là cử người phát ngôn Bộ Ngoại giao, thậm chí cử ngoại trưởng, ra lặn ngụp trong cù nhầy với các tương nhiệm Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh càng ngày càng lấn tới.

8. Lập luận của Việt Nam sẽ là gì ?

Lập luận của Việt Nam có thể là :

(1) Các lô 05, 06, 07, 130, 131, 132, 133, 154, 155, 156, 157 và một phần của bãi Tư Chính nằm trong EEZ thuộc lãnh thổ không bị tranh chấp của Việt Nam.

(2) Phần còn lại của bãi Tư Chính nằm trong thềm lục địa thuộc lãnh thổ không bị tranh chấp của Việt Nam.

(3) Các khu vực này nằm dưới mặt nước, do đó không nước nào có thể tuyên bố chủ quyền đối với chúng.

(4) Các khu vực này không thể nằm trong vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa của bất cứ đảo nào đang bị tranh chấp (tức là các đảo thuộc quần đảo Trường Sa).

(5) Trung Quốc không thể có quyền lịch sử đối với vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa của Việt Nam.

(6) Vì vậy các khu vực này hoàn toàn thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam.

(7) Trung Quốc đã vi phạm các quyền này của Việt Nam và phải ngưng vi phạm.

9. Khả năng Việt Nam thắng là bao nhiêu ?

Để thắng, Việt Nam phải vượt qua ba thử thách : Hội đồng Trọng tài có thẩm quyền hay không (vấn đề jurisdiction), vụ kiện có thể được chấp nhận hay không (vấn đề admissibility), và các lập luận của Việt Nam có đúng hay không (vấn đề merit). Ba thử thách này dựa trên cùng các nguyên tắc trong vụ kiện Trung-Phi. Tuy Hội đồng Trọng tài mới không bị phán quyết 2016 bắt buộc phải xử Việt Nam thắng, khả năng là Việt Nam cũng sẽ thắng.

Thử thách thứ nhất tương đương với trong vụ kiện Trung-Phi, và khả năng là Hội đồng Trọng tài mới cũng sẽ kết luận rằng họ có thẩm quyền. Các luật gia ủng hộ Trung Quốc có thể cho rằng cả hai nước đều đòi chủ quyền trên quần đảo Trường Sa như một đơn vị bao gồm các thực thể và các vùng nước, do đó tranh chấp là tranh chấp chủ quyền và nằm ngoài thẩm quyền của Hội đồng Trọng tài. Nhưng yêu sách của bất cứ nước nào cũng phải dựa trên nguyên tắc đất thống trị biển, và thêm vào đó các vùng biển trong vụ kiện nằm quá xa quần đảo để bất cứ nước nào có thể đòi chủ quyền với chúng như một đơn vị với quần đảo, cho nên lập luận đó sẽ bị bác bỏ.

Trong thử thách thứ nhì, Việt Nam có một điểm mà Philippines không có, đó là bản "Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa" ngày 11/10/2011, trong đó có câu "Đối với tranh chấp trên biển giữa Việt Nam-Trung Quốc, hai bên giải quyết thông qua đàm phán và hiệp thương hữu nghị". Các luật gia ủng hộ Trung Quốc có thể khai thác câu này, diễn giải rằng nó đã loại cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc của UNCLOS. Tuy nhiên, lập luận của Hội đồng Trọng tài của vụ kiện Phi-Trung trong phán quyết về thẩm quyền, đoạn 222-225, tuy là về DOC, cho thấy khả năng là diễn giải đó cũng sẽ bị Hội đồng Trọng tài mới bác bỏ.

Thử thách thứ ba có hai phần : bác bỏ yêu sách "quyền lịch sử đối với EEZ và thềm lục địa", và chứng minh "không có EEZ có thể thuộc Trường Sa phủ trùm lên các khu vực trong vụ kiện". Hội đồng Trọng tài 2016 đã bác bỏ yêu sách "quyền lịch sử đối với EEZ và thềm lục địa" một cách vững chắc, và khả năng là Hội đồng Trọng tài mới sẽ công nhận lập luận đó. Điểm "không đảo nào trong quần đảo Trường Sa có EEZ" là điểm có thể bị tranh cãi nhiều nhất, và khó có thể chắc chắn 100% rằng Hội đồng Trọng tài mới cũng sẽ công nhận điểm đó. May mắn cho Việt Nam, giả sử như Hội đồng Trọng tài mới không công nhận điểm đó đi nữa, ba đảo lớn nhất, Ba Bình, Thị Tứ, Bến Lạc đều nằm xa các khu vực trong vụ kiện. Giả sử các đảo này được cho là có EEZ đi nữa, EEZ tối đa của chúng chỉ trùm phủ lên một diện tích nhỏ của các khu vực trong vụ kiện. Nếu các luật gia ủng hộ Trung Quốc đưa ra lập luận kiểu quần đảo Trường Sa và vùng nước lân cận là một đơn vị chủ quyền thì cũng vô ích, vì nếu đã là "vùng nước lân cận" thì không thể lan ra đến các khu vực trong vụ kiện. Do đó, khả năng Việt Nam thắng kiện còn lớn hơn khả năng Philippines thắng khi họ đưa Trung Quốc ra tòa.

Rụt rè và lỡ cơ hội

10. Nếu Trung Quốc rút ra khỏi UNCLOS thì sao ?

Đây là một câu hỏi quan trọng cho Việt Nam. Nếu Trung Quốc rút ra khỏi UNCLOS trước khi Việt Nam nộp đơn kiện, Hội đồng Trọng tài sẽ không còn thẩm quyền để xử, Việt Nam sẽ không còn cơ chế để đưa Trung Quốc ra Tòa. Năm 2006 Trung Quốc đã vận dụng Điều 298 cho phép họ tuyên bố rút ra khỏi một phần của cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc của UNCLOS, phần liên quan đến phân định ranh giới biển. Với tuyên bố đó Trung Quốc đã đi trước một bước và làm cho Việt Nam mất đi cửa ngõ rộng nhất để kiện những bước kế tới của họ : đuổi BP năm 2007, đuổi ExxonMobil năm 2008, phản đối đệ trình của Việt Nam về thềm lục địa năm 2009, và hàng loạt những hành động lấn lướt khác. Nếu Việt Nam để cho Trung Quốc đi bước trước lần nữa, Việt Nam sẽ mất đi cửa ngõ duy nhất còn lại để kiện họ. Có thể Trung Quốc sẽ đi bước này trước khi họ bắt đầu một giai đoạn mới để tước đoạt từ Việt Nam.

11. Vậy tại sao Việt Nam không kiện ?

Đây cũng là câu hỏi quan trọng cho Việt Nam. Có thể là Việt Nam quá rụt rè, không làm điều tối ưu, không tận dụng các phương tiện hòa bình để tự vệ, không có một chiến lược tổng thể và lâu dài, có thể sẽ lỡ cơ hội. Có điều đáng lưu ý là khi Philippines còn bị lấn lướt ít hơn Việt Nam thì họ đã khởi kiện Trung Quốc rồi (năm 2013), và khi đó họ không thể biết nhiều về thắng-thua như ta biết hiện nay. Điều thứ nhì là khi họ kiện thì Bắc Kinh đã nổi giận nhưng không trả đũa. Điều thứ ba là mặc dù Tổng thống Duterte có chính sách thân-sợ-thua Trung Quốc, gác phán quyết sang một bên, họ có sự lựa chọn gác hay không - Việt Nam không có sự lựa chọn đó. Điều thứ tư đáng lưu ý là khi tàu Trung Quốc đâm chìm một tàu cá Philippines thì người dân Philippines phản ứng mạnh mẽ, và Trung Quốc chỉ lấp liếm đó là tai nạn, tàu của họ định cứu các ngư dân Philippines bị nạn, nhưng do bị tám tàu cá Philippines bao vây nên phải bỏ đi - khác hẳn khi tàu Trung Quốc đâm chìm rất nhiều tàu cá Việt Nam và không mảy may đếm xỉa đến các phản ứng ngoại giao của chính phủ Việt Nam.

Dương Danh Huy

Nguồn : viet-studies, 06/08/2019

Tác giả cảm ơn Thái Văn Cầu, Nguyễn Lương Hải Khôi, Phan Văn Song, Dự Văn Toán và Lê Vĩnh Trương đã góp ý

******************

Việt Nam kiện Trung Quốc cái gì ở Biển Đông ?

Trương Nhân Tuấn, 07/08/2019

Trên BBC có đăng bài viết của tác giả Dương Danh Huy tựa đề "Biển Đông : Quá rụt rè trong việc kiện Trung Quốc, Việt Nam đang mất lợi thế'. Tác giả cho rằng Việt Nam cần phải kiện Trung Quốc trước một "Hội đồng Trọng tài lâm-cấp thời (ad hoc) được thiết lập theo Phụ lục VII của UNCLOS". Mọi người có thể tìm đọc bài viết để biết thêm các chi tiết (Việt Nam kiện Trung Quốc về cái gì, ở tòa án nào v.v…).

Theo tôi, bài viết có một số luận điểm cần được thảo luận.

Trong bài tác giả tự đặt câu hỏi : "Phán quyết 2016 đã bác bỏ Đường Chữ U rồi, kiện nữa làm gì ?"

Tác giả tự trả lời : "Phán quyết đó (PCA 11/07/2016) chỉ có tính ràng buộc giữa Philippines và Trung Quốc. Nếu Việt Nam muốn có một phán quyết có tính ràng buộc giữa mình và Trung Quốc, Việt Nam phải kiện Trung Quốc".

Theo ý của tác giả thì giữa Việt Nam và Trung Quốc đường 9 đoạn chữ U vẫn còn hiệu lực. Việt Nam cần phải kiện để bác bỏ nó.

Điều này vừa không đúng vừa "nguy hiểm".

Nếu ta có theo dõi diễn biến vụ Phi đơn phương kiện Trung Quốc ra tòa Trọng tài thường trực (CPA) ngày 22/01/2013, cũng như có tham khảo nội dung phán quyết của Tòa ngày 11/07/2016, ta thấy nội dung phán quyết hầu hết nhắm vào các việc "giải thích và áp dụng" Luật biển (UNCLOS 1982) trong phạm vi Biển Đông.

Ta có thể liệt kê các phán lệ : 1/ "Quyền lịch sử" của Trung Quốc thể hiện qua đường 9 đoạn thì "không phù hợp" với Công ước (đoạn 261-272, 278 Phán quyết CPA 11/07/2016). 2/ Yêu sách của Trung Quốc (và Phi) về đường cơ sở quần đảo Trường Sa bị bác bỏ (đoạn 573, 574). 3/ Các cấu trúc địa lý ở Trường sa không có cái nào phù hợp với định nghĩa "đảo" theo điều 121 (3) để yêu sách vùng kinh tế độc quyền hay thềm lục địa (đoạn 626).

Trên nguyên tắc, Công pháp quốc tế (Droit International Public) được thành hình trên các kết ước được sự đồng thuận của các quốc gia. Còn Thông luật quốc tế (Droit International Coutumier) đặt căn bản trên những tập quán đã được các quốc gia nhìn nhận lâu đời cũng như những "phán lệ" thể hiện qua các "án lệ" của tòa án quốc tế.

Vụ phân xử Phi kiện Trung Quốc ngày 22/01/2013 do Tòa Trọng tài Thường trực ở La Haye phụ trách. Phiên tòa được thành theo Phụ lục VII của UNCLOS (thuộc Liên Hiệp Quốc) và Tòa tuyên bố "có thẩm quyền" để phân xử. Những lời "giải thích" và "diễn giải cách áp dụng" Luật của Tòa án quốc tế thuộc Liên Hiệp Quốc về một bộ Luật quốc tế (Công ước quốc tế về luật Biển 1982 - UNCLOS), hiển nhiên là "Luật".

Mặt khác, ngày 05/12/2014, Việt Nam đã đệ trình một bản Tuyên bố lên PCA công nhận Toà Trọng tài có thẩm quyền để xét xử đồng thời yêu cầu Tòa tuyên bố đường chín đoạn của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý.

Tức là, trong chừng mực, Việt Nam có tham gia vào phiên tòa ở nội dung đường 9 đoạn. Và khi Việt Nam nhìn nhận thẩm quyền của Tòa, tức là Việt Nam nhìn nhận nội dung phán quyết.

Tác giả cho rằng phán quyết không có hiệu lực ràng buộc đối với Việt Nam hiển nhiên là không đúng.

Nguy hiểm là khi phát biểu như vậy tất cả những hành vi quấy nhiễu của Trung Quốc ở bãi Tư chính bắt nguồn từ những "tranh chấp".

Những tranh chấp này có thể đến từ sự "chồng lấn" từ việc "phân định biển" : 1/ vùng kinh tế độc quyền của Việt Nam với "danh nghĩa lịch sử" và "biển lịch sử" của Trung Quốc thể hiện qua bản đồ 9 đoạn. 2/ vùng EEZ của Việt Nam với EEZ các đảo Trường Sa mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.

Việt Nam có thể bị "việt vị" do Trung Quốc bảo lưu ở điều 298. Tòa không có thẩm quyền phân xử một tranh chấp đến từ việc "phân định biển" hay có nguồn gốc từ tranh chấp chủ quyền.

Điểm 1 trong bài viết, tác giả cho rằng "1/ Việt Nam cần kiện Trung Quốc vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam".

Khi cho rằng phán quyết của Tòa CPA 2016 không thể áp dụng cho Việt Nam. Vậy thì Trung Quốc đã "vi phạm" điều gì ở vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam ?

Muốn chứng minh (Trung Quốc vi phạm) thì Việt Nam phải yêu cầu Tòa giải thích lại những điều mà Tòa CPA đã giải thích qua phán quyết 11/07/2016 : 1/ yêu sách "danh nghĩa lịch sử", "vùng nước lịch sử" của Trung Quốc thể hiện qua bản đồ 9 đoạn thì không phù hợp với UNCLOS. 2/ Các cấu trúc địa lý ở TS không có cái nào là "đảo" theo định nghĩa của điều 121 (3).

Việt Nam không phải là Phi để có những yêu cầu "nguy hiểm" như vậy. Đối với Phi, Trung Quốc không có bằng chứng. Nhưng với Việt Nam, Trung Quốc có thể trình ra một lô bằng chứng (công hàm 1958, bản đồ, sách giáo khoa…) cho thấy Việt Nam đã nhiều lần nhìn nhận chủ quyền của Trung Quốc ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Pháp đình của Tòa lúc đó sẽ trở thành diễn đàn để Trung Quốc "tố khổ" Việt Nam.

Trở lại vấn đề, nếu Việt Nam muốn kiện Trung Quốc trước một "hội đồng trọng tài" theo ý của tác giả, điều cần thiết là phải đặt hồ sơ trên nền tảng của phán quyết CPA 2016. Trong đó phải làm rõ là hành vi "Trung Quốc vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam" nằm trong phạm vi "giải thích và áp dụng UNCLOS".

Nếu không làm được việc này Việt Nam đối diện với nguy cơ Tòa "không có thẩm quyền xét xử".

Tác giả cũng đưa ra những lập luận :

Dẫn :

1/Các lô 05, 06, 07, 130, 131, 132, 133, 154, 155, 156, 157 và một phần của bãi Tư Chính nằm trong EEZ tính từ lãnh thổ không bị tranh chấp của Việt Nam.

2/Phần còn lại của bãi Tư Chính nằm trong thềm lục địa tính từ lãnh thổ không bị tranh chấp của Việt Nam.

3/Các khu vực này nằm dưới mặt nước, do đó không nước nào có thể tuyên bố chủ quyền đối với chúng. Bất cứ nước nào, tối đa cũng chỉ có các loại quyền chủ quyền và quyền tài phán (khác với chủ quyền) dựa trên nguyên tắc đất thống trị biển và UNCLOS.

4/Các khu vực này không thể nằm trong EEZ hay thềm lục địa của bất cứ đảo nào đang bị tranh chấp (tức là các đảo thuộc quần đảo Trường Sa). (Lý do là theo Điều 121(3) UNCLOS không đảo nào được hưởng quy chế vùng EEZ hay thềm lục địa, như Hội đồng Trọng tài 2016 đã khẳng định).

5/Trung Quốc không thể có quyền lịch sử đối với vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa của Việt Nam. (Lưu ý Hội đồng Trọng tài 2016 đã khẳng định rằngTrung Quốc vừa không hề có quyền lịch sử đối với vùng biển và đáy biển bên ngoài lãnh hải 12 hải lý, vừa không thể bắt cá hai tay, một mặt thì đòi tự do tiền-UNCLOS trong việc họ khai thác bên trong EEZ của các nước khác, một mặt thì không chấp nhận tự do tự do tiền-UNCLOS của các nước khác khai thác bên trong EEZ của họ. Việc phê chuẩn UNCLOS có nghĩa phải bỏ cả hai sự tự do này).

6/Vì vậy các khu vực này hoàn toàn thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. (Lưu ý đây là những quyền có hạn chế được UNCLOS quy định, khác với chủ quyền mà không nước nào có thể có).

7/Trung Quốc đã vi phạm các quyền này của Việt Nam và phải ngưng vi phạm.

Hết dẫn.

Phản biện theo lập luận của tác giả : phán quyết CPA 2016 không có hiệu lực ràng buộc với Việt Nam.

Điểm 1 và 2 các lô (bãi Tư chính) nằm trên thềm lục địa của Việt Nam nhưng cũng nằm trên thềm lục địa (pháp lý 200 hải lý) của đảo Trường Sa lớn (mà trên bản đồ tác giả quên vẽ). Tòa có thể không có thẩm quyền phân xử vì : 1/ tranh chấp đến từ việc phân định biển. 2/ tranh chấp bắt nguồn từ tranh chấp chủ quyền. Cả hai khoản này Trung Quốc bảo lưu ở điều 298.

Điểm 3, bãi Tư chính nằm dưới mặt nước, nó có thể thuộc về thềm lục địa (địa lý) tính từ bờ biển Việt Nam nhưng nó cũng có thể thuộc về thềm lục địa (pháp lý) của đảo Trường sa lớn.

Điểm 4, 5, 6 và 7 tác giả đã loại trừ Phán quyết CPA 2016 (phán quyết không có hiệu lực với Việt Nam và Trung Quốc) thì không thể vịn vào nội dung án lệ để cho rằng các đảo thuộc Trường Sa không phải là "đảo" theo định nghĩa điều 121 (3) cũng như quyền lịch sử của Trung Quốc theo bản đồ 9 đoạn bị Tòa bác bỏ. Tác giả vì vậy không thể khẳng định vùng Tư chính "hoàn toàn thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam". Tác giả lại càng không thể cho rằng phía Trung Quốc "vi phạm các quyền" của Việt Nam.

Tóm lại, ý kiến của tôi là, (như đã từng viết đi viết lại nhiều lần) Việt Nam vận động sao cho phán quyết 11/07/2016 của tòa CPA có hiệu lực áp dụng chớ không phải đi kiện để (hy vọng) có thêm một phán quyết với nội dung tương tự.

Vấn đề là vận động thế nào ?

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : nhantuan.truong, 07/08/2019

Published in Diễn đàn

lundi, 05 août 2019 13:57

Căng thẳng quanh bãi Tư Chính : Trung Quốc làm tới, Việt Nam không nhường

Biển Đông dậy sóng ! (VNTB, 05/08/2019)

Số tàu Trung Quốc vào thời điểm căng thẳng nhất lên tới 35 chiếc, ngày 3 tháng 8 tổng số tàu Trung Quốc ở vùng lãnh hải Việt Nam đã lên tới khoảng 80 tàu các loại.

Tàu kiểm ngư Việt Nam để lộ sự nghèo nàn và lạc hậu - Ảnh minh họa

Tin tức liên quan đến tình hình nóng bỏng ở Biển Đông dường như báo chí nhà nước luôn đi sau mạng xã hội. Báo chí đảng vẫn chỉ dừng ở chỗ quyết liệt lên án, yêu cầu giải quyết xung đột theo luật pháp quốc tế. Thế nhưng với một quốc gia ngang ngược, coi thường phán quyết của toà Trọng tài năm 2017 về Biển Đông để tiếp tục xâm phạm lãnh hải của các quốc gia khác là một sự coi thường luật pháp quốc tế trắng trợn.

Báo Đảng hồ hởi báo tin Bộ Trưởng Bộ Ngoại Giao đã "dám" gọi đích danh nhóm tàu Trung Quốc vi phạm chủ quyền Việt Nam trong khi đó tại hội nghị các bộ trưởng ASEAN lại không đưa ra được tuyên bố chung nào về việc Trung Quốc đang xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Và Việt Nam hiện đang phải tìm đồng minh ở xa như Ấn độ, Mỹ, Nhật và cả Châu Âu.

Việt Nam đã cứng rắn hơn sơ với năm 2017 và 2018 sau những lần lặng lẽ khấu đầu nhuư lần cho Repsol ngưng khai thác và chấp nhận bồi thường thiệt hại hàng triệu đô la cho nhà đầu tư. Bennett Muray nhận định rằng Việt Nam đã "tìm lại được sống lưng" để mà đứng thẳng đối đầu với Trung Quốc.

Lần này Việt Nam vẫn cho Rosnef – một công ty Nga – tiến hành hoạt động ở vùng biển thuộc Bãi Tư Chính bất chấp những sự khiêu khích của Bắc Kinh.

Ông Carl Thayer, một chuyên gia về các vấn đề Việt Nam nhận định rằng lần này Việt Nam đã sử dụng bốn kênh riêng biệt để đối phó với Trung Quốc là ngoại giao, an ninh, dịch vụ quốc phòng, và Uỷ ban Đối ngoại Trung ương để gửi hàng chục lời phản đối tới Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội, Bộ Ngoại Giao Trung Quốc tại Bắc Kinh và các cơ quan chức năng khác có liên quan.

Việt Nam yêu cầu Trung Quốc, ngay lập tức chấm dứt vi phạm, và rút tất cả các tàu khảo sát và hộ tống tàu Trung Quốc ra khỏi vùng biển Việt Nam."

Đồng thời, các cơ quan thực thi pháp luật hàng hải của Việt Nam tiếp tục sử dụng một loạt các biện pháp phù hợp để thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo cách hòa bình và hợp pháp.

Vào ngày 4 tháng 7, tàu Hải Dương 8 cùng một số tàu hải cảnh và tàu cá hộ tống đã tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Đại diện ngoại giao cấp cao của EU hiên đang ở Hà Nội sau khi tham dự cuộc hội nghị các bộ trưởng ngoại giao ASEAN ở Thái Lan. Như được biết, Hà Nội và EU sẽ tiến hành ký kết một thoả thuận quốc phòng vào ngày 5 tháng 8 năm 2019. Động thái này diễn tra ra trong bối cảnh EU muốn mở rộng phạm vi ảnh hưởng về Châu Á và ngăn chặn sự bành trướng của Bắc Kinh trên một trong những tuyến đường hảng hải trọng yếu nhất trên thế giới.

Đây có lẽ là một tin vui trong thời điểm này, tuy nhiên báo chí nhà nước lại cho kiểm duyệt thông tin đầy đủ về sự kiện này. Tin tức vắn tắt về việc ký hiệp định quốc phòng Việt Nam-EU được đăng trên Soha đã bị gỡ bỏ. Tin tức đăng trên báo khác lại chỉ nhấn mạnh thông tin EU mở rộng về Châu Á mà không có đề cập về triển vọng quan hệ quốc phòng Việt Nam-EU dù là cùng sử dụng nguồn tin của Asia Times.

Theo tờ Inquirer, quân đội Mỹ cho biết các cuộc tập trận của Mỹ trong năm 2020 sẽ tập trung nhiều vào khu vực Biển Đông trong bối cảnh Trung Quốc đang tăng cường phô trương sức mạnh quân sự và bành trướng trong khu vực khi cho tiến hành xây dựng các đảo nhân tạo ; cho tàu hải cảnh, dân binh và tàu cá xâm phạm chủ quyền của các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam.

Theo nguồn tin riêng của ông Carl Thayer, các tàu hải cảnh Việt Nam đã bị các tàu Trung Quốc dùng vòi rồng tấn công và bị các tàu hải cảnh Trung Quốc cắt ngang đường để tấn công các tàu Việt Nam. Số tàu Trung Quốc vào thời điểm căng thẳng nhất lên tới 35 chiếc, Ngày 3 tháng 8 tổng số tàu Trung Quốc ở vùng lãnh hải Việt Nam đã lên tới khoảng 80 tàu các loại.

Biển Đông đang dậy sóng dữ dội, Hội Thuỷ Sản đã kêu gọi Chính phủ phải cứng rắn hơn nhằm chống lại Trung Quốc. Còn người dân có sát cánh Đảng và nhà nước để bảo vệ chủ quyền quốc gia khi nguy cơ chiến tranh trên biển đang đến gần với sự hung hăng ngày càng tăng của Trung Quốc ? Có lẽ sẽ chẳng tới đâu khi không ai biết được tình hình thật sự đã nghiêm trọng tới mức nào.

Diên Vỹ

******************

Có đến 80 tàu Trung Quốc vây quanh bãi Tư Chính ! (RFI, 05/08/2019)

Trong bối cảnh căng thẳng tại bãi Tư Chính, với việc Trung Quốc đưa tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất (Haiyang Dizhi) 8 cùng với số lượng tàu hải cảnh và dân quân biển hùng hậu, xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam suốt cả tháng qua, giáo sư Carl Thayer, trường đại học New South Wales (Úc) hôm nay 04/08/2019 có bài phân tích bổ ích về vấn đề này. Bài viết tựa đề "South China Sea : Will Vanguard Bank Ignite Vietnamese Nationalism ?", được đăng trong phần Thayer Consultancy Background Brief, trên trang Sribd.com.

Giàn khoan DK1 Phúc Nguyên trên Bãi Tư Chính

Hỏi : Vì sao ông nghĩ rằng lần này Việt Nam đứng lên chống lại sự tấn công của Trung Quốc, trong khi hồi năm 2017 và 2018 đã phải lùi bước ?

Carl Thayer : Tôi không rõ "Đứng lên chống lại sự tấn công của Trung Quốc" có phải là cụm từ chính xác nhất về phản ứng của Việt Nam trước sự kiện bãi Tư Chính (Vanguard Bank) hay không. Cảnh sát biển Việt Nam tại khu vực Tư Chính hiện nay dường như được lệnh phải trấn giữ, trong lúc Việt Nam có một loạt động thái phản đối về ngoại giao.

Hồi tháng 7/2017, một tướng lãnh cao cấp của Trung Quốc đã sang Hà Nội, yêu cầu Việt Nam ngưng khai thác dầu tại bãi Tư Chính. Khi bị thủ tướng Việt Nam từ chối, ông ta giận dữ rời Hà Nội và chấm dứt các hoạt động hữu nghị thường niên ở biên giới Việt-Trung. Trung Quốc cũng được cho là đe dọa sử dụng vũ lực. Việt Nam đành phải thuận theo và ngưng khai thác. Đến tháng 3/2018, sau khi Trung Quốc gia tăng áp lực chính trị và ngoại giao, Việt Nam cũng phải ngưng các hoạt động ở gần mỏ Cá Rồng Đỏ.

Năm nay Việt Nam có vẻ đã rút ra được kinh nghiệm. Theo một tài liệu được bộ Ngoại Giao Việt Nam chuẩn bị, Hà Nội đã sử dụng bốn kênh khác nhau – ngoại giao, an ninh, quốc phòng và Ban Đối ngoại Trung ương – để đưa ra hơn một chục văn bản phản đối, như công hàm gởi đến đại sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội, bộ Ngoại Giao Trung Quốc ở Bắc Kinh và "các cơ quan hữu quan". Trong số những đòi hỏi của Việt Nam, có việc Trung Quốc "phải lập tức chấm dứt việc xâm phạm, và rút tất cả các tàu thăm dò, tàu hộ vệ ra khỏi vùng biển Việt Nam".

Đồng thời, "cơ quan chấp pháp trên biển của Việt Nam tiếp tục áp dụng một loạt biện pháp để thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam một cách hòa bình và phù hợp với luật pháp…" - theo một phát ngôn viên bộ Ngoại Giao, khi kêu gọi sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.

Cũng theo bộ Ngoại Giao, hôm 4/7 tàu Hải Dương Địa Chất (Haiyang Dizhi) 8 được một số tàu hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc hộ tống, đã tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Các tàu cảnh sát biển Việt Nam đã là mục tiêu các vụ tấn công bằng vòi rồng áp lực cao, và bị những tàu hải cảnh Trung Quốc lao đến tông vào mũi tàu "nhằm cưỡng ép tàu Việt Nam".Theo tài liệu của bộ Ngoại Giao Việt Nam, số lượng tàu Trung Quốc tham gia gây hấn vào lúc cao nhất lên đến 35 chiếc. Vào ngày 3/8, một nguồn tin riêng từ Việt Nam cho biết tổng số tàu Trung Quốc đủ loại đã vọt lên khoảng 80 chiếc !

Hỏi : Có dấu hiệu nào cho thấy tình cảm chống Trung Quốc đang tăng lên trong đảng cộng sản Việt Nam (Đcộng sản Việt Nam) hay không ? Một số đại biểu Quốc Hội đã có ý kiến muốn hạn chế đầu tư từ Trung Quốc, và xung đột mới đây trên Biển Đông dường như đang dẫn đến tình cảm dân tộc dâng cao trong đảng ?

Carl Thayer : Tâm lý chống Trung Quốc vốn đã gay gắt trong Đcộng sản Việt Nam, và cuộc đối đầu ở bãi Tư Chính chỉ củng cố thêm. Tuy vậy Việt Nam có lịch sử lâu dài gắn liền với Trung Quốc, và mặc dù có thể kể ra những lần Trung Quốc xâm lược đất nước, người Việt vẫn ý thức được phương diện tích cực của mối quan hệ. Quan trọng nhất là việc coi Trung Quốc như kẻ thù thường trực không có lợi cho Việt Nam.

Dự thảo luật đặc khu đã bị đưa ra khỏi chương trình nghị sự của Quốc Hội trong năm nay, do tình cảm chống Trung Quốc phổ biến trong xã hội cũng như nơi các đại biểu. Hôm 30/7, Hội Nghề cá Việt Nam đã ra tuyên bố kêu gọi chính phủ "phản kháng mạnh mẽ hơn" đối với các hành động hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Hỏi : Người ta cho là trong giai đoạn chuẩn bị cho Đại hội Đảng năm 2021, không có khuôn mặt nổi trội nào đáp ứng được mọi kỳ vọng cho một tổng bí thư, nên tổng bí thư đương nhiệm là ông Nguyễn Phú Trọng và phe của ông có thể phải đối mặt với những đại biểu có quan điểm tự do hơn. Dù gì đi nữa những người đang dòm ngó các chức vụ cao nhất có thể sử dụng tình cảm chống Trung Quốc để ngăn trở những người được ông Trọng giới thiệu, vì đây là điểm yếu nhất của ông trong đảng ?

Carl Thayer : Các nhà lãnh đạo Việt Nam đang nới lỏng quy định phải về hưu ở tuổi 65, cho phép "những trường hợp đặc biệt". Những yêu cầu nghiêm ngặt hơn về sức khỏe sẽ được áp dụng. Điều này sẽ mang lại lợi thế cho những người ủng hộ ông Trọng.

Vấn đề chính liên quan đến việc ông Nguyễn Phú Trọng về hưu, là chức tổng bí thư và chủ tịch nước có được hợp nhất hay sẽ tách rời. Nếu tiếp tục hợp nhất hai chức vụ này, sẽ khó khăn cho các quan chức cao cấp muốn thăng tiến để đáp ứng được các đòi hỏi, đặc biệt là trong chính phủ. Mọi ứng viên tiềm năng đều phải có kinh nghiệm công tác đảng.

Vấn đề quan hệ Việt-Trung sẽ được đặt lên hàng đầu vào khoảng tháng 10, khi tổng bí thư kiêm chủ tịch nước đến Washington gặp tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng. Điều quan trọng là quan hệ song phương Việt -Mỹ có được nâng từ quan hệ đối tác toàn diện lên đối tác chiến lược hay không.

Chắc chắn là việc này có liên quan đến quan hệ Việt-Trung. Yếu tố Trung Quốc sẽ đè nặng một khi Bắc Kinh vẫn tiếp tục để cho tàu khảo sát cùng với một số lớn tàu hải cảnh, dân quân biển đủ loại xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Bất kỳ một vụ đâm tàu nào đều có thể làm dấy lên những cuộc biểu tình phản đối.

Trong khi việc chọn lựa ban lãnh đạo cho Đại hội Đảng 13 đang được tiến hành, dường như tâm điểm xoay quanh vấn đề tổng bí thư tương lai sẽ giải quyết mối quan hệ với Trung Quốc ra sao. Những bất đồng giữa các nhà lãnh đạo Việt Nam đã nổi lên trong vụ giàn khoan Hải Dương Thạch Du (Hai Yang Shi You – HYSY) 981, và rất có thể sẽ tái diễn.

Năm 2014, khi Trung Quốc biết được rằng Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã triệu tập một cuộc họp đặc biệt để cân nhắc việt "thoát Trung" và xích lại gần hơn với Hoa Kỳ, Bắc Kinh đã cho rút giàn khoan 981 đi. Tổng bí thư Đcộng sản Việt Nam gởi một đặc phái viên sang Trung Quốc để chỉnh đốn quan hệ song phương.

Mười chín người đã được bầu làm ủy viên Bộ Chính trị trong Đại hội 12. Ba nhà lãnh đạo cao cấp đã gặp phải những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Ông Trần Đại Quang qua đời lúc còn đương chức, ông Đinh Thế Huynh nghỉ bệnh, và ông Trọng cũng không khỏe. Nếu có một nhà lãnh đạo trẻ được cất nhắc, thì nhân vật này nằm trong số các ủy viên trung ương.

Thụy My

***************

Hàng chục tàu Trung Quốc gây sức ép lên Việt Nam ở Bãi Tư Chính (RFA, 04/08/2019)

Căng thẳng Bãi Tư Chính giữa Việt Nam và Trung Quốc đã kéo dài hơn 1 tháng và dường như vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt khi những thông tin từ nhiều nguồn cho thấy Trung Quốc đã điều hàng chục tàu bao gồm Hải cảnh, tàu dân binh đi cùng tàu khảo sát Hải Dương 8 có mặt liên tục ở vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Sự hiện diện đông đảo của các tàu cá Trung Quốc quanh Bãi Tư Chính để lộ ý đồ chiếm đóng trái phép lãnh hải Việt Nam - Ảnh minh họa

Thông tin mới nhất được Giáo sư Carl Thayer thuộc Trường Đại học New South Wales, đưa trên Twitter hôm 3 tháng 8 cho thấy Trung Quốc đã điều 35 tàu các loại vào vùng biển Việt Nam, trong này có những tàu trang bị vũ khí hạng nặng. Lúc đỉnh điểm số tàu lên đến 80 chiếc.

Trước đó, hôm 30/7, truyền thông Ấn Độ dẫn các nguồn tin ngoại giao khác nhau cho biết phía Việt Nam đã thông báo cho Ấn Độ về những căng thẳng ở Bãi Tư Chính và xác nhận đã có khoảng 35 tàu Trung Quốc có mặt ở khu vực này. Đây cũng là khu vực gần những lô dầu khí mà Việt Nam đã cho Ấn Độ khai thác.

Theo các thông tin đã được nhiều nguồn xác định, vào tháng 5 vừa qua, công ty Rosneft của Nga đã ký hợp đồng với một công ty Nhật Bản để giàn khoan Hakuryu 5 tiến hành khoan ở lô 06.1 ở bể Nam Côn Sơn. Hai tàu hậu cần của Việt Nam thường xuyên đi lại giữa Vũng Tàu và lô 06.1 để cung cấp hậu cần cho giàn khoan.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc mới đây cho biết từ tháng 5, Trung Quốc đã yêu cầu Việt Nam không được khoan dầu.

Trung Quốc coi toàn bộ vùng nước và các thực thể nằm trong đường đứt khúc 9 đoạn mà nước này vẽ ra ở Biển Đông thuộc ‘vùng nước lịch sử’ của Trung Quốc. Bãi Tư Chính với lô 06.1 nằm trong khu vực này, dù bãi này hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam căn cứ theo Công ước về Luật biển của Liên Hiệp Quốc.

Theo Trang Minh Bạch Hàng Hải, từ ngày 16/6, tàu Hải cảnh Haijing 35111 đã đi vào gần khu vực lô 06.1 nằm ở phía tây bắc Bãi Tư Chính. Tàu này luôn đi gần các tàu hậu cần của Việt Nam nhằm đe dọa các tàu này. Ngày 2/7, tàu 35111 thậm chí đi với tốc độ nhanh và chỉ cách các tàu hậu cần của Việt Nam khoảng 100 mét mỗi tàu.

Ngày 3/7, Trung Quốc điều tàu Hải Dương 8 được hộ tống bởi 4 tàu Hải Cảnh và một tàu dân binh, trong đó có tàu Hải cảnh 3901 là tàu hạng nặng cỡ 12.000 tấn tới khu vực phía bắc Bãi Tư Chính. Đối mặt với các tàu Trung Quốc vào lúc đó chỉ có 4 tàu Cảnh sát biển của Việt Nam.

Theo giáo sư Carl Thayer, việc Trung Quốc gia tăng sức ép với Việt Nam lần này tại Bãi Tư Chính cho thấy Trung Quốc đang đẩy mạnh hơn những đòi hỏi về chủ quyền của nước này đối với Việt Nam sau khi Hà Nội nhân nhượng trước sức ép của Trung Quốc vào các năm 2017 và 2018.

Tháng 7/2017 Việt Nam đã phải dừng khoan thăm dò ở lô 136/03, và vào tháng 3/2018 Việt Nam cũng dừng thăm dò ở lô 07/03. Tất cả đều do sức ép của Trung Quốc.

Trong bài phân tích hôm 1 tháng 8, giáo sư Carl Thayer viết : "Những hành động của Trung Quốc trong 3 năm qua cho thấy hai mục tiêu chính của Bắc Kinh. Mục tiêu thứ nhất là thiết lập sự bá quyền của Trung Quốc đối với việc khai thác nguồn tài nguyên biển (bao gồm dầu và khí) ở khu vực nằm trong vùng đứt khúc 9 đoạn. Trung Quốc vì vậy làm gián đoạn các hoạt động của các nước ven biển và gây sức ép lên các quốc gia này để bắt họ phải tham gia khai thác phát triển chung cùng Trung Quốc.

Mục tiêu thứ hai của Trung Quốc là loại bỏ các cường quốc bên ngoài khu vực tham gia vào việc khai thác nguồn tài nguyên ở Biển Đông. Đây là bằng chứng từ việc Trung Quốc đệ trình bản thảo để thảo luận Bộ Quy tắc về ứng xử giữa các bên trên Biển Đông được ASEAN và Trung Quốc phê duyệt vào tháng 8 năm ngoái. Trung Quốc đề nghị rằng việc hợp tác kinh tế biển chỉ được thực hiện giữa Trung Quốc và các quốc gia ven biển, và không được thực hiện bởi các công ty bên ngoài khu vực."

Nhiều lô dầu khí ngoài khơi Việt Nam hiện là liên doanh với các nước khác không phải Trung Quốc, như Ấn Độ, Nga, và Mỹ.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ hôm 1 tháng 8 khẳng định những hoạt động của Trung Quốc không ảnh hưởng đến hoạt động khai thác dầu khí của nước này ở Việt Nam.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hôm 20 tháng 7 cũng lên tiếng kêu gọi Trung Quốc phải dừng ngay các hành động bắt nạt ở khu vực Biển Đông.

*******************

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ : Trung Quốc gây ‘bất ổn’ Thái Bình Dương (VOA, 04/08/2019)

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper hôm 4/8 chỉ trích Trung Quốc gây bất ổn khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, theo Reuters.

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper và Ngoại trưởng Mike Pompeo trong cuộc họp báo chung ở Úc hôm 4/8.

Hãng tin Anh cho rằng bình luận trên của ông Esper trong chuyến công du đầu tiên trên cương vị Bộ trưởng quốc phòng Mỹ có thể thổi bùng căng thẳng trong mối quan hệ hiện nay giữa Bắc Kinh và Washington quanh cuộc chiến thương mại.

Reuters cũng nhận định rằng việc Trung Quốc quyết tâm tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông đã gây quan ngại trong khu vực, và rằng Mỹ đang thách thức việc Trung Quốc tìm cách làm bá chủ hàng hải bằng cách củng cố quan hệ với các quốc gia muốn đẩy lùi Bắc Kinh.

"Chúng tôi tin chắc rằng không một quốc gia nào có thể hoặc nên thống trị vùng Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, và chúng tôi đang nỗ lực với các đồng minh và đối tác để xử lý các nhu cầu an ninh cấp bách của khu vực", ông Esper nói với phóng viên ở Sydney.

"Chúng tôi cũng kiên quyết chống lại hành vi hung hăng đáng lo ngại [cũng như] hành vi gây bất ổn của Trung Quốc".

Theo Reuters, Trung Quốc đã khiến các nước trong khu vực lo ngại cũng như làm Mỹ tức giận khi lắp đặt các thiết bị quân sự trên các hòn đảo nhân tạo nước này bồi đắp ở Biển Đông.

Theo hãng tin này, ông Esper và Ngoại trưởng Pompeo đã gặp người đồng nhiệm ở Sydney hôm 4/8 trong diễn đàn an ninh thường niên.

Tin cho hay, Mỹ và Úc cam kết tăng cường chống lại các hoạt động của Trung Quốc ở vùng Thái Bình Dương.

******************

Mỹ : Bắc Kinh "đang làm mất ổn định" khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương (RFI, 04/08/2019)

Hoa Kỳ tiếp tục siết chặt quan hệ với các đồng minh, đối tác để ngăn chặn tham vọng của Trung Quốc. Hôm nay, 03/08/2019, tại Sydney, tân Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper lên án đích danh Bắc Kinh "đang làm mất ổn định" khu vực Châu Ấn Độ - Thái Bình Dương. Bên cạnh việc Trung Quốc "quân sự hóa" Biển Đông, khu vực Nam Thái Bình Dương có nguy cơ bị Bắc Kinh thao túng là một điểm nóng khác.

bd5

Bộ trưởng Quốc Phòng Mark Esper và ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo họp báo cùng các đồng nhiệm Úc tại Sydney ngày 04/08/2019. Reuters/Jonathan Ernst/Pool

Theo hãng tin Reuters, phát biểu với báo giới, bên lề cuộc họp thường niên về an ninh với các lãnh đạo quốc phòng và ngoại giao Úc, bộ trưởng Mark Esper nhấn mạnh : Hoa Kỳ "kiên quyết chống lại những hành động hung hãn, những hành xử gây bất ổn định của chính quyền Trung Quốc, bao gồm việc quân sự hóa các di sản chung của nhân loại (tại Biển Đông), sử dụng các thủ đoạn cướp bóc kinh tế, bẫy nợ, cũng như khuyến khích các hoạt động đánh cắp sở hữu trí tuệ của các quốc gia khác". Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ tin tưởng là không có quốc gia nào có thể thống trị được khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, và Washington sẽ phối hợp cùng các đồng minh và đối tác bảo đảm an ninh tại khu vực, trước các đe dọa gia tăng.

Cũng trong cuộc họp thường niên nói trên, Mỹ và Úc cùng chia sẻ lo ngại về việc Trung Quốc sử dụng các trợ giúp tài chính để gia tăng ảnh hưởng với các đảo quốc nhỏ ở Nam Thái Bình Dương nhằm tiến tới kiểm soát vùng đại dương giàu tài nguyên này. Caberra hứa sẽ hỗ trợ các đảo quốc Thái Bình Dương hơn 2 tỉ đô la, thông qua các khoản trợ giúp hoặc cho vay lãi suất thấp, để ngăn chặn điều mà ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gọi là "chính sách ngoại giao cho vay gian lận" của Bắc Kinh.

Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông. Việc Trung Quốc liên tục sách nhiễu hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam tại khu vực bãi Tư Chính từ đầu tháng 7 đến nay, đặc biệt gây lo ngại tại Hội nghị ngoại trưởng ASEAN và Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) cuối tháng 7, đầu tháng 8. Ba bộ trưởng Ngoại Giao Mỹ, Nhật, Úc ra thông cáo chung bày tỏ "quan ngại nghiêm trọng" về những hoạt động cản trở các dự án dầu khí ở Biển Đông, tuy không nêu đích danh Trung Quốc.

Trọng Thành

*******************

Ngoại trưởng Pompeo : ‘Mỹ nhắm mắt để Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông’ (Người Việt, 04/08/2019)

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tiếp tục đả kích gay gắt Bắc Kinh khi ông kêu rằng "Chúng ta nhắm mắt ngủ" bỏ mặc cho Trung Quốc "quân sự hóa Biển Đông."

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (phải) và Ngoại trưởng Úc Marise Payne có bài phát biển tại Sydney, hôm 4 tháng Tám, 2019. (Hình : Lisa Maree Williams/Getty Images)

Ngoại trưởng Pompeo và tân Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Mark Esper đến Canberra để dự cuộc thảo luận hàng năm với giới lãnh đạo nước Úc về an ninh quốc phòng, trong đó, nổi bật nỗi lo âu chung về chủ trương bá quyền bành trướng của Bắc Kinh ở khu vực Á Châu Thái Bình Dương.

Hôm Chủ Nhật, 4 tháng Tám, 2019, ông Pompeo đến thủ đô tài chính thương mại của nước Úc phát biểu trước báo chí và một số cử tọa chọn lọc. Bộ Ngoại Giao Mỹ công bố trên trang nhà của họ toàn thể lời phát biểu của ông Ngoại trưởng Pompeo cũng như những câu ông trả lời khi được báo chí chất vấn.

"Chúng ta đã nằm ngủ tại cái nút nhấn (We were asleep at the switch – ám chỉ quyết định hay hành động) khi Trung Quốc hành xử cái lối chưa từng có trước đó." Lời ông Pompeo, cho dù đó là "những cố gắng ăn cắp dữ liệu" qua hệ thống mạng điện toán, hay "quân sự hóa Biển Đông mà chủ tịch Tập Cận Bình từng hứa hẹn với cả thế giới là ông ta không làm vậy."

Ông Pompeo còn cáo buộc Bắc Kinh dùng xảo thuật cấp tín dụng nhưng thật sự là cái bẫy nợ ngập đầu khiến con nợ (trong đó có các nước ở Á Châu, Phi Châu) không thể cục cựa để từ đó kiểm soát chính trị nên mọi người "cần mở rộng mắt mà ngó chừng."

Một ngày trước khi ông Pompeo đả kích Bắc Kinh, Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Mark Esper, sau cuộc họp với các giới chức Úc, đã cáo buộc rằng Trung Quốc đang gây mất ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Đồng thời, ông cũng đả kích Bắc Kinh ăn cắp sản phẩm trí tuệ, cho vay với ẩn ý đẩy con nợ vào vòng kiểm soát chính trị.

Tàu hải cảnh Trung Quốc cảnh trở hoạt động dầu khí của các nước khác trên Biển Đông. (Hình : Internet)

Lời đả kích Trung Quốc của hai bộ trưởng Ngoại Giao và Quốc Phòng Mỹ ở nước Úc vào lúc cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh đang ngày càng trở nên trầm trọng hơn. Tổng Thống Trump đe dọa đánh thêm thuế quan 10% trên hàng Trung Quốc nhập vào Mỹ.

Tham vọng bá quyền bành trướng của Bắc Kinh qua mưu đồ dùng sức mạnh quân sự ăn trùm các nước nhỏ phía Nam ở khu vực để nuốt trọn Biển Đông khi ngang ngược bồi đắp 7 bãi đám ngầm ở Trường Sa thành 7 căn cứ quân sự khổng lồ trên biển. Những chuyến "tuần tra tự do hải hành" hoặc phi hành trên Biển Đông của hải quân và không quân Mỹ chẳng làm Bắc Kinh nao núng.

Trước khi đến Úc, giữa tuần trước, khi đến Bangkok dự một số cuộc họp cấp ngoại trưởng của tổ chức ASEAN, ngoại trưởng Pompeo cáo buộc chính sách thương mại "xấu" của Trung Quốc kéo dài hàng chục năm qua đã làm tổn hại cho nền kinh tế toàn cầu trong khi đẩy nhiều nước lọt vào bẫy nợ qua các dự án xây dựng hạ tầng. Đồng thời, ông cáo buộc các hành động ngang ngược của Trung Quốc trên Biển Đông.

Cũng trong các cuộc họp ở Bangkok, người ta thấy báo chí trong nước nói ông Ngoại trưởng cộng sản Việt Nam Phạm Bình Minh tố cáo trước hội nghị vụ tàu nghiên cứu địa chất của Trung Quốc Haiyang Dizhi 8 có một số tàu hải cảnh và "dân quân biển" hộ tống hoạt động trong khu vực bãi Tư Chính của Việt Nam. Thực chất là cản trở hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam.

Khi các cuộc họp ASEAN cấp ngoại trưởng bắt đầu diễn ra tại Bangkok, Ủy Ban Ngoại Giao Thương Viện Mỹ ngày 31 tháng Bảy, 2019 đã ra một bản tuyên bố đả kích hoạt động ngang ngược của Trung Quốc trên Biển Đông, tiếp theo bản tuyên bố của Ủy Ban Ngoại Giao Hạ Viện Mỹ ngày 26 tháng Bảy, 2019. Bộ Ngoại Giao Mỹ cũng ra bản tuyên bố ngày 20 tháng Bảy "quan ngại" trước các báo cáo về hành động quấy rối của nhóm tàu Trung Quốc, cản trở hoạt động dầu khí của Việt Nam.

Trong cuộc gặp bên lề Hội Nghị ASEAN, báo chí nhà nước cộng sản Việt Nam nói ông Phạm Bình Minh nói với ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị là "hai bên cần nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định, không có hành động làm phức tạp thêm tình hình." Trong khi đó, ông Vương Nghị khuyến cáo Việt Nam không nên để vấn đề Biển Đông "ảnh hưởng tới mối quan hệ hai nước."

Bản thông cáo chung của các ngoại trưởng ASEAN sau cuộc họp cũng chỉ hô hào "cần thiết phải duy trì và thúc đẩy môi trường thuận lợi cho các cuộc đàm phán COC, do đó hoan nghênh các biện pháp thiết thực có thể làm giảm căng thẳng và nguy cơ xảy ra xung đột, hiểu lầm và tính toán sai." Đồng thời kêu gọi "thực hiện xây dựng lòng tin và khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì luật pháp quốc tế, bao gồm Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982." (TN)

********************

Lãnh đạo Lầu Năm Góc công du Châu Á để cảnh cáo Trung Quốc (RFI, 03/08/2019)

Hôm 03/08/2019, tân Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper đến Châu Á để cảnh báo Bắc Kinh là kể từ nay Hoa Kỳ rảnh tay để cạnh tranh với kho vũ khí của Trung Quốc trong khu vực.

Mark Esper (phải) và tổng thống Mỹ Donald Trump trong lễ nhậm chức tại Lầu Năm Góc, Arlington, Virginia, ngày 25/07/2019. Reuters/Jonathan Ernst

Chặng đầu tiên của chuyến công du Châu Á kéo dài một tuần là Sydney, Úc. Sau đó, ông Esper sẽ lần lượt đi thăm New – Zealand, Nhật Bản, Mông Cổ và Hàn Quốc.

Theo hãng tin AFP, lãnh đạo Lầu Năm Góc cho biết ông chọn Châu Á để mở chuyến công du ngoại quốc đầu tiên kể từ khi tuyên thệ nhậm chức ngày 23/07, "để tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ với khu vực, trấn an các đồng minh và các đối tác trong khu vực".

Tại Sydney, ngày mai, ông Esper sẽ cùng với ngoại trưởng Mike Pompeo họp với hai Bộ trưởng quốc phòng và Ngoại Giao Úc.

Chuyến công du Châu Á của Bộ trưởng quốc phòng Mỹ diễn ra ngay sau khi hôm qua, Washington chính thức rút ra khỏi hiệp ước về tên lửa tầm trung INF ký với Liên Xô vào thời chiến tranh lạnh.

Như vậy là kể từ nay, Hoa Kỳ rảnh tay để cạnh tranh với Trung Quốc. Kho vũ khí của nước này chủ yếu là những vũ khí bị cấm chiếu theo hiệp ước INF, mà Bắc Kinh chưa hề ký kết.

Tại Sydney hôm nay, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ cho biết Washington muốn nhanh chóng triển khai các tên lửa tầm trung mới ở Châu Á, để đối phó với sự lớn mạnh của Trung Quốc. Tuy nhiên, ông Esper không nói rõ là các tên lửa đó sẽ được đặt ở đâu. Ông cũng khẳng định là Hoa Kỳ sẽ không lao vào một cuộc chạy đua vũ trang.

Thanh Phương

*******************

Biển Đông : Úc tham gia phản đối hành động của Trung Quốc (RFI, 03/08/2019)

Chính phủ Úc cùng với Hoa Kỳ và Nhật Bản lên án những hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Ngoại trưởng Úc Marise Payne (giữa) tại diễn đàn ARF 26 tại Bang Kok 02/08/2019.Romeo GACAD / AFP

Theo báo Canberra Times hôm nay 03/08/2019, trong một tuyên bố chung sau cuộc họp tại Thái Lan ngày 01/08, Ngoại trưởng Úc Marise Payne, cùng với đồng nhiệm Mỹ Mike Pompeo và Nhật Taro Kono, đã bày tỏ "mối quan ngại nghiêm trọng" trước "những thông tin đáng tin cậy" về những hoạt động cản trở các dự án dầu khí trên Biển Đông, ám chỉ việc các tàu của Trung Quốc sách nhiễu hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam tại khu vực bãi Tư Chính, gần quần đảo Trường Sa.

Tuy không nêu đích danh Trung Quốc, bản thông báo bày tỏ quan ngại về "những diễn tiến tiêu cực" ở vùng Biển Đông, trong đó có việc triển khai các hệ thống vũ khí hiện đại trên các thực thể đang tranh chấp.

Ba ngoại trưởng mạnh mẽ lên án "những hành động đơn phương có thể làm thay đổi nguyên trạng và làm gia tăng căng thẳng, như bồi đắp các đảo, xây các tiền đồn, quân sự hóa các thực thể đang tranh chấp và những hành động khác gây tác hại môi trường biển" ở vùng Biển Đông

Trong bản thông cáo chung, ngoại trưởng ba nước Úc, Mỹ, Nhật cũng bày tỏ quan ngại về thông tin theo đó Cam Bốt và Trung Quốc đã ký thỏa thuận về việc Bắc Kinh đưa quân, vũ khí và tàu chiến đến đóng tại căn cứ Hải quân Ream của Cam Bốt, nằm trên Vịnh Thái Lan.

Đàm phán về COC mở lại tháng 10

Đàm phán về bản dự thảo thứ hai của Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông ( COC ) giữa Trung Quốc và ASEAN sẽ được mở lại vào tháng 10/2019, theo thông báo của một quan chức chính phủ Thái Lan hôm qua, 02/08/2019 tại Bangkok.

Theo hãng tin Bloomberg, phát biểu bên lề Diễn đàn Khu vực ASEAN tại thủ đô Thái Lan, phó thư ký thường trực bộ Ngoại Giao Thái Lan Arthayudh Srisamoot cho biết, sau khi đạt thỏa thuận về các "nguyên tắc căn bản", Trung Quốc và ASEAN bàn về các điểm cụ thể của bộ quy tắc ứng xử. Ông nói thêm là theo dự kiến các bên sẽ đạt thỏa thuận chung cuộc trong vòng 3 năm.

Tuy nhiên, theo hãng tin Bloomberg, một số nhà ngoại giao của khu vực sáng qua đã bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng hiện nay trên Biển Đông. Họ cho rằng việc các chiến hạm và các thiết bị quân sự thường xuyên được điều động đến Biển Đông sẽ phá hỏng cơ may giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình.

Tại Bắc Kinh hôm qua, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khẳng định là tiến trình đàm phán về COC đang đạt nhiều tiến bộ, nhưng bà tố cáo các quan chức cao cấp của Mỹ sẽ tìm đủ mọi cách để "gây bất hòa giữa các quốc gia có liên quan và làm xáo trộn tình hình Biển Đông".

Thanh Phương

Published in Việt Nam

mercredi, 31 juillet 2019 21:22

Bãi Tư Chính sẽ có số phận như Gạc Ma ?

Lúc này, mọi thông tin về Bãi Tư Chính (Vanguard Bank) đối với người Việt Nam hiện rất mơ hồ. Trên các thông tin bên ngoài dội về thì gọi là đối đầu, còn phía Hà Nội, thì gọi là đấu tranh. Nếu dựa trên những ngôn từ này, có thể tự lý giải rằng, Trung Quốc bằng nhiều cách như đang muốn vào trực tiếp Bãi Tư Chính chứ không chỉ là ngăn Việt Nam thăm dò và khai thác ở tại Lô 06.1 bể Nam Côn Sơn, phía tây bắc Bãi Tư Chính. Còn Việt Nam thì dùng tàu của mình cố ngăn đường đi của Trung Quốc, và mặt khác thì nỗ lực ngoại giao theo kiểu không muốn làm quá.

Lúc này, mọi thông tin về Bãi Tư Chính (Vanguard Bank) đối với người Việt Nam hiện rất mơ hồ.

Nhưng Bắc Kinh rõ ràng không dừng lại, và bộc lộ rõ việc muốn chiếm lấy Bãi Tư Chính. Ngày 26/7, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố rằng Việt Nam "vi phạm quyền chủ quyền của Trung Quốc đối với Bãi Tư Chính kể từ tháng Năm", cho thấy cuộc tranh chấp có nội dung lớn hơn : Bắc Kinh muốn hoàn thành đại nghiệp đường 9 đoạn trên biển Đông, mà Việt Nam là kẻ gây khó trước mắt.

Trên bàn làm việc của các cơ quan tình báo quốc tế, kịch bản về một Bãi Tư Chính còn thuộc quyền Việt Nam, và một Bãi Tư Chính vào tay Trung Quốc ắt đã được lập ra, và cục diện thế giới cũng sẽ thay đổi, dựa vào đó. Từ tháng 5/2019, các thông tin tình báo và chuyển động trên biển Đông đã cung cấp cho ông Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng của Mỹ nhận định rằng sớm muộn gì trong năm nay, Trung Quốc sẽ mở một cuộc chiến trên biển với Việt Nam về pháp lý, và có thể cả đụng độ nhanh. Giờ thì điều ấy đã thành sự thật.

Mỹ cũng nhận biết rõ tính toán này của Trung Quốc nên việc tăng cường các chuyến hải hành tự do, gọi là FONOP, hay lên giọng chỉ trích trực tiếp và mạnh mẽ Bắc Kinh là điều dễ hiểu. Tờ The National Interest, số ra ngày 31/7, của tác giả David Axe, với bài viết có nhan đề "Phi tiễn của Mỹ và Trung Quốc nằm chen cứng trên biển Đông, ai sẽ thắng ?" (1) đã nhận định như vậy. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng không ngần ngại phô trương việc mang các phi tiễn chống hạm vào biển Đông, thử nghiệm hồi đầu tháng 7/2019 như một cách ngầm cảnh báo.

Rõ ràng hơn, Bắc Kinh cũng phô trương trên tờ Hoàn Cầu Thời Báo rằng hàng loạt các phi đạn tầm xa có tên DF-26 đã được kéo đến vùng Nội Mông (cách vùng biển Hoàng Sa khoảng 2000 dặm), hướng vào các lộ trình tự do hải hành của Mỹ. Hoàn Cầu Thời Báo cũng không ngần ngại tuyên bố DF-26 có tầm bắn đến 2.500 dặm, và sẽ đánh trúng bất kỳ chiến hạm nào của Mỹ trong vài giây.

Kịch bản của việc Trung Quốc muốn cướp Bãi Tư Chính là gì ? Các nhà phân tích phỏng đoán rằng sau khi tạo các bước gây căng thẳng lên cao, các tàu cá – mà thực tế là các tàu dân quân biển sẽ được đưa ra hàng đầu để tiến vào mục tiêu, sau đó, tạo ra một tình huống bị phía Việt Nam ngăn chận, đánh chìm… dẫn đến cuộc gia tốc và can thiệp của hàng chục tàu cảnh sát biển vũ trang Trung Quốc "bảo vệ tàu cá vô tội". Bãi Tư Chính có thể có một cuộc đổ bộ thần tốc của Trung Quốc, không khác gì trường hợp đảo Gạc Ma. Sau khi cắm cờ, Bắc Kinh có thể ung dung đối phó với Việt Nam – một quốc gia mắc cạn với chiến sách "ba không" của mình, tức 1/ không tham gia các liên minh quân sự. 2/ không đi theo bất kỳ nước nào để chống lại một nước khác. 3/ không có căn cứ quân sự của nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam.

Việt Nam, trong cách thức "đấu tranh" của mình, đang chuyển hướng bố cáo dần các sự việc với các quốc gia để tạo áp lực quốc tế. Gần đây nhất, là Hà Nội đã chuyển sự kiện cho New Delhi – cũng là một cách thăm dò phản ứng Bắc Kinh. Sau Ấn Độ, có thể sẽ có thông tin thêm, rộng hơn, phản đối tăng cấp độ. Nhưng đó cũng là một con dao hai lưỡi vì Bắc Kinh sẽ đẩy nhanh tốc độ lấn chiếm, trước khi mọi chuyện bùng phát ở tầm quốc tế hơn là giữa một vài nước.

Có nhiều hy vọng từ đám đông bàn tán trên các trang mạng Việt Nam, là Mỹ sẽ can thiệp cho Việt Nam. Nhưng đó là một khả năng rất thấp. Bởi câu chuyện Bãi Tư Chính đang trở thành chuyện riêng của anh em nhà Cộng sản – đặc biệt khi Nga vẫn phớt lờ khi công ty khai thác dầu khí Rosneft của họ bị uy hiếp. Và quan trọng nhất, Mỹ sẽ không có tư cách gì can thiệp cho Việt Nam, khi các cơ hội về một liên minh hợp tác quốc phòng luôn bị Hà Nội né tránh. Hãy nhìn vào Hồng Kông, nếu có sốt ruột trước phong trào đòi dân chủ ở đó, Mỹ cũng không thể làm gì hơn là chỉ trích.

Việt Nam cũng vậy, đặc biệt, mọi chuyện có vẻ như thuận buồm xuôi gió cho Trung Quốc, khi người đứng đầu tối cao của đảng- nhà nước Việt Nam là Nguyễn Phú Trọng chỉ nói chuyện tham nhũng, mà không cất một tiếng nào về an nguy quốc gia, dù gần 1 tháng bị uy hiếp và xâm lấn.

Bãi Tư Chính có thể sẽ mất như Gạc Ma. Và sau đó, người dân Việt Nam sẽ rồi chỉ còn nghe lời tuyên bố dữ dội của một quan chức cấp cao rằng chuyện đòi lại Hoàng Sa, Gạc Ma, Tư Chính là điều của thế hệ con cháu phải làm.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 31/07/2019 (tuankhanh's blog)

(1) Here's How China and America's Missiles in the South China Sea Stack Up, who wins ?

Published in Diễn đàn

lundi, 29 juillet 2019 21:35

Cao tốc nào chạy thẳng tới bãi Tư Chính ?

Báo chí Việt Nam trong thời điểm này có hai đề tài chính được người dân theo dõi hàng ngày đó là bãi Tư Chính của Việt Nam bị tàu thăm dò địa chất Trung Quốc Haiyang Dizhi 8 xâm phạm, thứ hai là nỗi lo của các chuyên gia kinh tế, trí thức, người dân về nhà đầu tư cùng với nhà thầu Trung Quốc sẽ thu tóm dự án Cao tốc Bắc Nam do Bộ giao thông Vận tải chủ trì.

Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông trong thời gian vận hành thử ở Hà Nội. (Ảnh chụp màn hình Cafe.vn)

Bãi Tư Chính có tầm vóc quốc gia về chủ quyền nên dĩ nhiên quan trọng hơn dự án Cao tốc Bắc Nam mặc dù dự án này có kinh phí rất lớn đến nỗi chính phủ hiện nay không thể nào xoay sở để có thể tự do trong vấn đề xây dựng và thực hiện dự án.

Tuy nhiên nếu xét ở mức độ chủ quyền thì hình như Dự án Cao tôc Bắc Nam không hề kém cạnh vụ tàu Haiyang Dizhi 8 đang xâm lấn ngoài bãi Tư chính.

Do chính phủ không có ngân sách cho dự án Cao tôc Bắc Nam kể cả các doanh nghiệp cỡ lớn của Việt Nam cũng không thể chứng minh đủ năng lực tài chánh khi thực hiện dự án nên các Tập đoàn tài chánh, xây dựng lớn của Trung Quốc mới có hội nhảy vào, điển hình là cổng thông tin của Bộ Giao thông và vận tải đã đăng tải thông tin buổi làm việc giữa Thứ trưởng Bộ Giao thông và vận tải Nguyễn Văn Công với Chủ tịch Tập đoàn Thái Bình Dương (Trung Quốc) Nghiêm Giới Hòa và phía sau buổi làm việc ấy ai cũng thấy là kết quả sẽ ra sao khi Thái Bình Dương đưa ra những đề nghị rất phấn khởi cho Việt Nam.

Không riêng một mình Tập đoàn Thái Bình Dương mà rất nhiều tập đoàn, công ty khác của Trung Quốc đang khống chế mọi ngõ ngách dự thầu của dự án.

Rất ít nhà đầu tư đến từ Châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản... trong khi áp đảo là nhà đầu tư Trung Quốc. Có tổng số16 nhà đầu tư Trung Quốc tham gia sơ tuyển dự án cao tốc Bắc - Nam, đông nhất trong số các doanh nghiệp ngoại dự thầu. 16 nhà đầu tư Trung Quốc đến mua hồ sơ sơ tuyển tại cao tốc Bắc - Nam. Trong đó có nhiều công ty thuộc các tập đoàn đường sắt như Tập đoàn Cục 16 đường sắt Trung Quốc, Tập đoàn Cục 21 đường sắt Trung Quốc, China Railway Construction Investment Group Co, China Railway Construction Corp...

Tập đoàn Xây dựng đường sắt Trung Quốc, công ty mẹ của công ty Cục 6 đường sắt Trung Quốc, đơn vị tổng thầu đường sắt Cát Linh - Hà Đông cũng tham gia. Ngoài ra còn có Tập đoàn Cầu và đường Trung Quốc cũng dự thầu.

Những tập đoàn Trung Quốc tham gia dự thầu nhiều như vậy vì hai nguyên do, thứ nhất là phía sau các tập đoàn, công ty dự thầu là các ngân hàng của Trung Quốc sẵn sàng cho Việt Nam vay với lãi suất ưu đãi chỉ cần doanh nghiệp Trung Quốc trúng thầu.

Thứ hai, Việt Nam không đủ uy tín kêu gọi nhà đầu tư quốc tế từ các nước phát triển (như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Châu Âu) tham gia các dự án BOT giao thông của Việt Nam do quá nhiều rào cản, từ cung cách quản lý, thủ tục phức tạp, tham nhũng, thiếu minh bạch, thường yêu cầu giá rẻ, trong khi các nước phát triển thường làm chất lượng, giá thành cao, bên cạnh đó là tỷ giá chưa ổn định khiến việc thu hồi vốn khó khăn.

Ngược lại nhà thầu và nhà đầu tư Trung Quốc thường đưa ra giá thấp để trúng thầu, sau đó thi công rồi cố tình trì hoãn tiến độ để yêu cầu tăng vốn gấp 2-3 lần ban đầu. Trong khi chất lượng công trình thường rất kém và những cơ quan kiểm nghiệm của Việt Nam lại thiếu kinh nghiệm nhưng thừa khả năng tham nhũng đã giúp cho các công trình đội vốn, chậm tiến độ vẫn ngang nhiên tồn tại mà Đường sắt Cát Linh – Hà Đông là một điển hình trước mắt.

Ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam từng nói : Đằng sau sự cố tình làm kém, làm chậm trễ ở những dự án có tầm quan trọng quốc gia như thế này – Đường sắt Cát Linh-Hà Đông là âm mưu làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam. Bên cạnh ông Trần Đình Thiên là các chuyên gia kinh tế, môi trường như bà Phạm Chi Lan, Tiến sĩ Tô Văn Trường, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu cùng hàng chục người trong ngành quan tâm đến dự án đều tỏ ta lo sợ một khi Trung Quốc trúng thầu (mà đây là điều chắc chắn) Việt Nam sẽ rơi vào bẫy nợ mà Trung Quốc đã thực hiện tại nhiều nước. Khi đã nợ lớn đến mức không thể trả nỗi vậy chủ quyền trên bộ có thể giữ được hay sao ?

Kinh tế thiếu tự chủ là hình thức mất chủ quyền rõ rệt nhất mặc dù nó không gây bức xúc như chủ quyền vật thể như biên giới, hải đảo hay gần đây nhất là Bãi Tư chính.

Có lẽ thấu hiểu điều này nên chỉ đạo của Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúcgửi tới Bộ trưởng Bộ Giao thông và vận tải, ngày 10/11/2018 rằng phải đổi mới tư duy trong việc triển khai dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, theo tinh thần :

- Bảo vệ quyền lợi và khả năng tự chủ của Việt Nam.

- Bám sát năng lực hiện có và sẽ có.

- Không để nước ngoài thâu tóm toàn bộ các loại hợp đồng của dự án hàng chục tỷ USD và chúng ta rơi vào vị thế bị phụ thuộc.

Thủ tướng chỉ đạo về Đường sắt cao tốc Bắc Nam nhưng cũng có thể áp dụng chung cho Đường cao tốc Bắc Nam vì tuy hai mà một. Tuy nhiên Bộ giao thông Vận tải xem ra không thích làm theo, có lẽ ông Bộ trưởng được các nhóm lợi ích phía sau chống lưng để hô hào giá nào cũng phải làm đường Cao tôc Bắc Nam trong khi ngoài bãi Tư Chính vẫn tồn tại hình ảnh xâm lược của con tàu Haiyang Dizhi 8 và các tàu hải cảnh bảo vệ cho nó.

Nếu Việt Nam chấp nhận cầm đồng tiền đầu tư của Trung Quốc để thực hiện dự án thì tương lai những chủ nợ của Việt Nam có thể mạnh miệng đề nghị những phương án như Trung Quốc đã đề nghị đối với Sri Lanka lấy luôn hải cảng Hambantota trong 99 năm của nước này để trừ món nợ mà chính quyền Sri Lanka nhiều năm vay mượn từ Trung Quốc để phung phí.

Các nước phương Tây sẵn sàng bảo vệ công ty của họ kinh doanh ở nước ngoài nhưng không chấp nhận dùng phương tiện kinh doanh trong mưu toan chính trị. Trung Quốc thì khác, bất cứ điều gì có lợi cho sự phát triển của Trung Quốc thì Bắc Kinh sẽ không hề từ nan, bài học từ Huawei là một ví dụ hết sức thuyết phục. Khi cần Bắc Kinh sẵn sàng dùng món nợ của Việt Nam đối với các ngân hàng Trung Quốc để làm áp lực trên hồ sơ chính trị, lúc đó mới thấy chủ quyền kinh tế của đất nước mong manh như thế nào và e rằng không còn kịp nữa.

Nếu quyền lực của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc mạnh hơn ắt hẳn ông chỉ cần đặt ra một câu hỏi cho Bộ trưởng Bộ Giao thông và vận tải rằng : Động cơ nào mà bộ Giao thông và vận tải luôn đưa tiền đề Trung Quốc vào dự án Đường Cao tốc Bắc Nam trong khi đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông vẫn đang là chiếc gai làm nhức nhối cả thành phố Hà Nội vẫn chưa được giải đáp ?

Quan trọng hơn, nếu bãi Tư Chính mất vào tay Trung Quốc liệu Bộ Giao thông và vận tải sẽ ăn nói ra sao với nhân dân Việt Nam, những người đau đáu vì mất biển, mất dầu lại phải mang nợ Trung Quốc, kẻ đánh cắp Tư Chính, vì một dự án lắm câu hỏi về tính minh bạch của người ký lẫn kẻ thực hiện ?

Mặc Lâm

Nguồn : VOA, 29/07/2019

Published in Diễn đàn

lundi, 22 juillet 2019 13:55

Bãi Tư Chính : Trung Quốc bị quốc tế khẽ tay khi uy hiếp Việt Nam

Tư Chính : Hành động của tàu Trung Quốc theo AMTI (RFI, 22/07/2019)

Vụ việc xẩy ra từ đầu tháng Bảy, nhưng mãi đến ngày 19/07/2019, bộ Ngoại Giao Việt Nam mới chính thức lên tiếng phản đối đích danh Trung Quốc về việc cho tàu vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam tại khu vực Bãi Tư Chính (Vanguard Bank) gần Trường Sa (Biển Đông), vừa khảo sát địa chất, vừa cản trở công việc thăm dò của Việt Nam.

Giàn khoan JDC Hakuryu-5 của tập đoàn Rosneft tại mỏ khí đốt Lan Tây ở ngoài khơi Vũng Tàu, Việt Nam. Ảnh chụp ngày 29/04/2018. Reuters/Maxim Shemetov

Phản ứng được xem là mạnh bạo của Hà Nội đã được đưa ra ba hôm sau khi cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á (AMTI), thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế (CSIS), trụ sở tại Washington, ngày 16/07, đã công bố một báo cáo nêu chi tiết các hoạt động bất chấp luật lệ quốc tế của tàu Trung Quốc tại khu vực Bãi Tư Chính.

Bản báo cáo mang tựa đề "Trung Quốc sẵn sàng gây bùng nổ trên vấn đề tài nguyên khí đốt với Việt Nam và Malaysia" đã nêu bật hành vi khiêu khích của tàu hải cảnh Trung Quốc, trong vòng 6 tuần lễ đã hai lần xuống Biển Đông quấy phá công việc khai thác dầu khí của Malaysia rồi Việt Nam. Vào cùng một thời điểm, Bắc Kinh cũng phái một chiếc tàu của họ đến vùng biển ngoài khơi bờ biển Việt Nam để khảo sát địa chấn, tìm dầu khí.

Theo AMTI, hành động của Trung Quốc có nguy cơ tạo ra va chạm giữa đội tàu hải cảnh và dân quân biển tháp tùng chiếc tàu khảo sát Trung Quốc với nhóm tàu chấp pháp của Việt Nam được phái đến nơi.

Đối với các chuyên gia Mỹ, tình hình cho thấy thái độ nước đôi của Trung Quốc : một mặt thì kiên quyết ngăn chặn các hoạt động dầu khí đơn phương mới của các nước láng giềng ở bất cứ nơi nào nằm bên trong trong đường chín đoạn mà họ dùng để yêu sách chủ quyền ở Biển Đông, đồng thời sẵn sàng tự mình tìm kiếm và khai thác dầu khí trong vùng biển tranh chấp.

Trung tâm nghiên cứu Mỹ đã căn cứ trên các dữ liệu công khai của Hệ Thống Nhận Dạng Tự Động (AIS) - ghi lại tín hiệu của các tàu thuyền trên 300 tấn hoạt động trên đại dương - để phác họa lại hoạt động của chiếc tàu hải cảnh Trung Quốc mang ký hiệu Haijing 35111, thủ phạm chính của các hành vi khiêu khích nhắm vào Malaysia và đặc biệt là Việt Nam trong những ngày qua.

Theo AMTI, sau khi hoành hành trong tháng Năm tại vùng biền gần cụm bãi cạn Luconia, ngoài khơi bờ biển bang Sarawak của Malaysia, phá rối hoạt động của giàn khoan Sapura Esperanza của nước láng giềng Đông Nam Á, và có nhiều hành vi cực kỳ khiêu khích đối với tàu tiếp tế của Malaysia, chiếc Haijing 35111 đã quay về cảng ở Hải Nam, nghỉ ngơi trong vài ngày vào cuối tháng Năm, trước khi trở xuống phía nam một lần nữa để quấy phá Việt Nam.

Kể từ ngày 16/06, chiếc tàu hải cảnh Trung Quốc đã tuần tra một vùng cách bờ biển phía đông nam Việt Nam khoảng 190 hải lý, tập trung ở khu vực có lô dầu khí 06.1, nằm ở phía tây bắc của Bãi Tư Chính ( Vanguard Bank), trên thềm lục địa Việt Nam. Lô này cách đảo Trường Sa Lớn do Việt Nam kiểm soát 172 hải lý, và nằm bên trong đường chín đoạn của Trung Quốc.

Lô dầu khí này rất quan trọng đối với dự án Nam Côn Sơn của Việt Nam, được BP và ConocoPhillips phát triển vào đầu những năm 2000, với mục tiêu vận chuyển khí đốt bằng đường ống vào đất liền. Hiện nay, khí đốt tự nhiên đến từ mỏ Lan Đô ở lô 06.1 cung cấp tới 10% tổng nhu cầu năng lượng của Việt Nam.

Tập đoàn Nga Rosneft đã trở thành nhà điều hành chính của lô này vào năm 2013 sau khi mua lại phần hùn của TNK-BP. Vào tháng 5 năm 2018, Rosneft đã ký hợp đồng thuê giàn khoan Hakuryu-5 của Công ty Khoan Dò Nhật Bản Japan Drilling Company, để khoan một giếng sản xuất mới tại một mỏ thứ hai ở lô 06.1.

Theo ghi nhận của AMTI, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng cảnh cáo rằng "không một quốc gia, tổ chức, công ty hay cá nhân nào được phép hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trong vùng biển thuộc thẩm quyền của Trung Quốc, mà không có sự cho phép của chính phủ Trung Quốc".

Bắc Kinh đòi "các bên liên quan phải tôn trọng một cách nghiêm túc các quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc và không làm bất cứ điều gì có thể ảnh hưởng đến quan hệ song phương và hòa bình và ổn định khu vực."

Lời cảnh cáo này được đưa ra sau hai sự cố vào tháng 7/2017 và tháng 8/2018, khi những đe dọa của Trung Quốc đã buộc được Việt Nam phải hủy bỏ công việc khoan dò tại các lô dầu khí gần đấy vốn được giao cho tập đoàn dầu khí Tây Ban Nha Repsol.

Thế nhưng, lần này Rosneft có dấu hiệu không nao núng và vẫn tiếp tục công việc khoan dò tại Lan Đô và một mỏ khác gọi là Phong Lan Dại thuộc Lô 06.1. Vào tháng 5 năm 2019, Rosneft đã ký hợp đồng với Hakuryu-5 để khoan một giếng khác ở lô 06.1. Hình ảnh vệ tinh xác nhận rằng giàn khoan đã hoạt động vào ngày 18 tháng 5.

Hành động đe dọa của tàu hải cảnh Trung Quốc Haijing 35111

Trước việc Việt Nam và Rosneft coi thường cảnh cáo của mình, Trung Quốc đã bắt đầu chiến dịch sách nhiễu.

Theo AMTI, tín hiệu AIS cho thấy hai tàu tiếp tế của Việt Nam là Sea Meadow 29 và Crest Argus 5 đã thường xuyên đi lại giữa Vũng Tàu và Lô 06.1 kể từ tháng 5 để phục vụ giàn khoan Hakuryu-5. Sử dụng lại chiến thuật sách nhiễu như đã từng dùng với giàn khoan Sapura Esperanza của Malaysia trước đó, tàu Haijing 35111 đã có những thao tác mang tính đe dọa gần các tàu Việt Nam này trong một nỗ lực rõ ràng để uy hiếp các chiếc tàu này. Một ví dụ : Ngày ngày 2 tháng 7, khi tàu Việt Nam rời giàn khoan Hakuryu-5, thì chiếc Haijing 35111 đã chạy xen vào giữa hai chiếc tàu này với tốc độ cao, chỉ cách tàu Việt Nam khoảng 100 mét, và cách giàn khoan chưa đến nửa hải lý.

Tàu hải cảnh Trung Quốc 35111 vẫn tiếp tục hoạt động xung quanh giàn khoan Hakuryu-5, được biết là có thời hạn hợp đồng từ 60 đến 90 ngày. Điều đó cho thấy là Trung Quốc vẫn chưa hoàn thành mục tiêu mong muốn, và công việc khoan dò vẫn có dấu hiệu tiếp tục, mặc dù việc các hoạt động đó có bị cản trở hay không vẫn chưa được biết.

Cách hành xử của tàu Trung Quốc cũng bộc lộ giá trị của các đảo nhân tạo của Bắc Kinh đối với chiến thuật tấn công kiểu "vùng xám" của Trung Quốc tại Biển Đông. Sau khi tuần tra quanh lô 06.1 trong gần một tháng, chiếc Haijing 35111 đã ghé tiền đồn Trung Quốc tại Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) từ ngày 12 đến 14 tháng 7, có lẽ là để được tiếp tế, trước khi quay trở lại vị trí gần giàn khoan Hakuryu-5.

Trung Quốc tăng sức ép

Không chỉ cho tàu hải cảnh sách nhiễu Việt Nam, vào ngày 3 tháng 7, chiếc Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang Dizhi 8), một tàu khảo sát thuộc sở hữu của cơ quan Khảo Sát Địa Chất Trung Quốc do chính phủ điều hành, đã bắt đầu khảo sát một khu vực rộng lớn dưới đáy biển ở phía đông bắc Lô 06.1.

Các hoạt động của con tàu khảo sát này đã được giáo sư Ryan Martinson thuộc Trường Hải Chiến Hoa Kỳ và nhiều người khác theo dõi gần như từng bước, và công bố trên các mạng xã hội.

Tàu Hải Dương Địa Chất 8 đang thực hiện một cuộc khảo sát dầu khí trên hai lô mà Trung Quốc gọi là Riji 03 và Riji 27. Vào năm 2012, Trung Quốc đã vạch ra những lô đó và bảy lô khác ngoài khơi Việt Nam rồi gọi thầu nước ngoài, nhưng đến nay không có ai tham gia.

Thời gian Trung Quốc tiến hành khảo sát hai lô dầu khí nói trên có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng có rất nhiều khả năng là công việc này đã được quyết định nhằm trừng phạt Việt Nam vì đã cho phép Rosneft khoan dò tại Lô 06.1.

Trong cả hai trường hợp, theo AMTI, hành động của Trung Quốc đều mang tính chất cực kỳ khiêu khích. vì cả hai lô này rõ ràng nằm sâu bên trong vùng 200 hải lý của Việt Nam. Cuộc khảo sát đang được Trung Quốc tiến hành ở một khu vực cách đảo Trường Sa Lớn 180 hải lý. Các lô này cũng nằm ngay ở phía bắc Nhà Giàn DK-1 mà Việt Nam kiểm soát nằm trên thềm lục địa ở phía tây nam quần đảo Trường Sa.

Trung Quốc đã cho bảo vệ tàu khảo sát của họ một cách chặt chẽ, với ít nhất là bốn tàu hải cảnh hộ tống. Tàu Haijing 37111 và hai tàu hải cảnh khác không rõ số hiệu đã đi theo chiếc Hải Dương Địa Chất 8 kể từ ngày 3 tháng Bảy. Còn có ít nhất một chiếc tàu dân quân biển được nhận diện trong đoàn tàu hộ tống : chiếc Quỳnh Tam Sa (Qiong Sansha) Yu 00114. Tín hiệu AIS của chiếc tàu này đã được truyền đi ngày 13/07 từ khu vực mà tàu Hải Dương Địa Chất 8 đang hoạt đông.

Phản ứng của Việt Nam

Việt Nam đã đối phó với hoạt động khảo sát của Trung Quốc bằng cách gửi các tàu chấp pháp của mình đến nơi theo dõi chiếc Hải Dương Địa Chất 8.

Có ít nhất hai tàu kiểm ngư KN 468 và KN 472, rời Vịnh Cam Ranh để đến nơi theo dõi tàu khảo sát kể từ ngày 4 tháng 7. Tín hiệu AIS cho thấy tàu khảo sát Trung Quốc tiếp tục hoạt động, được đoàn tàu hải cảnh hộ tống bao quanh và đẩy lùi các chiếc tàu Việt Nam cố xông vào ngăn chặn.

AMTI cảnh báo : Tình hình tại cả Lô 06.1 lẫn chung quanh khu vực Trung Quốc khảo sát dầu khí rất khó lường và nguy hiểm. Do việc hai bên đang đối đầu nhau và không ngần ngại có hành vi khiêu khích, rõ ràng là đang có nguy cơ một vụ va chạm vô tình có thể dẫn đến leo thang.

Cho dù những sự cố kể trên diễn biến ra sao, các hành động của Trung Quốc ngoài khơi cả Malaysia lẫn Việt Nam kể từ tháng Năm cho thấy là Bắc Kinh ngày càng sẵn sàng sử dụng biện pháp cưỡng ép và đe dọa dùng vũ lực để ngăn chặn các hoạt động dầu khí của các nước láng giềng, ngay cả khi bản thân Trung Quốc cũng tự mình theo đuổi hoạt động thăm dò năng lượng tại vùng biển tranh chấp.

Mai Vân

********************

Việt Nam ‘sẽ thắng’ nếu kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế ? (VOA, 22/07/2019)

Trong lúc cuộc đối đầu giữa Việt Nam và Trung Quốc trên Biển Đông chưa có dấu hiệu giảm nhiệt, các chuyên gia cho rằng Việt Nam nên tìm kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế cũng như đưa Trung Quốc ra tòa án quốc tế để giải quyết vụ việc mà Hà Nội nói là Bắc Kinh vi phạm lãnh hải của mình.

Vụ đụng độ giữa tàu Việt Nam và Trung Quốc trên trang bìa của 2 tờ báo lớn ở Việt Nam, sau khi Bộ Ngoại giao ở Hà Nội cáo buộc tàu Trung Quốc xâm phạm chủ quyền vùng biển Việt Nam.

Vụ đối đầu được cho là bắt đầu sau khi Trung Quốc hôm 3/7 đưa một tàu khảo sát cùng nhiều tàu hải cảnh vào khu vực mà Hà Nội nói là vùng đặc quyền kinh tế của mình để tiến hành khảo sát địa chất. Việc này khiến Việt Nam phải điều các tàu hải cảnh của họ tới khu vực này.

Đây là vụ đối đầu căng thẳng nhất giữa hai quốc gia Cộng sản láng giểng kể từ năm 2014 khi Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển của Việt Nam và gây ra những cuộc biểu tình chống Trung Quốc quy mô lớn trong và ngoài nước.

Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 19/7 cáo buộc nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc "vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam" trong khu vực Biển Đông.

Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, "đây là vùng biển hoàn toàn của Việt Nam, được xác định theo đúng các quy định của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982) mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên".

Ông James Kraska, Chủ tịch Trung tâm Stockton về Luật hàng hải Quốc tế thuộc Trường Hải Chiến của Mỹ, cho rằng Trung Quốc đang hành động "bất hợp pháp" trên Biển Đông và vi phạm "nghiêm trọng" UNCLOS 1982. Ông nói thêm : "Bằng việc làm như vậy, Trung Quốc đang tìm cách làm cho Việt Nam phải chấp nhận một cách từ từ quyền bá chủ và thế thống trị của Trung Quốc trong khu vực".

Giáo sư về luật hành hải quốc tế cho rằng Việt Nam "nên kiện" Trung Quốc ra tòa quốc tế, và nhận định "Việt Nam hầu như là sẽ thắng".

Giải thích vì sao Việt Nam có cơ hội chiến thắng, ông Kraska cho biết "phán quyết cuối cùng sẽ do chủ tịch của tòa trọng tài quốc tế về luật biển và không có ai (nước nào) ngoài Trung Quốc tin rằng những gì mà Trung Quốc đang làm là hợp pháp".

Vụ đối đầu giữa Việt Nam và Trung Quốc diễn ra đúng vào thời điểm tròn 3 năm sau khi tòa trọng tài quốc tế ra phán quyết bác bỏ tuyên bố đường lưỡi bò 9 đoạn của Trung Quốc trên Biển Đông. Ngày 12/7/2016, tòa quốc tế ở La Haye đã tuyên bố Philippines giành phần thắng trong vụ kiện mà Trung Quốc đòi tuyên bố chủ quyền trên hầu hết khu vực có tranh chấp trên Biển Đông. Tuy nhiên Bắc Kinh không bao giờ công nhận phán quyết này.

Cùng ý kiến với ông Kraska, ông Jonathan Odom – giáo sư luật quốc tế của Trung tâm Nghiên cứu An ninh Marshall của Mỹ, nhận định rằng Hà Nội "có thể dùng hầu hết phần biện hộ" của Manila trong vụ kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế cách đây 3 năm và có khả năng "chiến thắng" về mặt pháp lý.

"Vì vậy, chỉ là câu hỏi liệu Hà Nội có đủ quyết tâm chính trị để làm việc đó hay không thôi", ông Odom đưa ra nhận định trên trang Twitter cá nhân.

Trung Quốc trước đây bị coi là đã "bắt nạt" Việt Nam trong các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trên Biển Đông. Cuối năm 2017 và đầu năm 2018, Việt Nam được cho là đã phải ngừng 2 dự án thăm dò dầu khí với đối tác nước ngoài dước sức ép của Bắc Kinh.

Theo cập nhật hôm 21/7 của ông Ryan Martinson, nhà nghiên cứu về hải quân Trung Quốc và là giảng viên tại Trường Hải chiến Mỹ, tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc "vẫn tiếp tục các hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam".

Nói với VOA hôm 17/7, ông Martinson cho rằng Trung Quốc "quyết tâm ngăn chặn Việt Nam khai thác tài nguyên dưới đáy biển", sau khi Hà Nội "cho phép công ty dầu khí Nga Rosneft thuê giàn khoan dầu của Nhật là Hakuryu 5 để khoan thăm dò vùng biển nằm ở phía Tây của Bãi Tư Chính".

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ ra hôm 20/7 cáo buộc các hành động gây hấn liên tiếp của Trung Quốc nhắm vào việc phát triển dầu khí ngoài khơi của các nước có tuyên bố chủ quyền khác, trong đó có Việt Nam. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Morgan Ortagus Mỹ nói rằng "Trung Quốc phải chấm dứt hành vi bắt nạt của mình và ngừng các hành động gây hấn và làm mất ổn định như vậy".

Theo ông Kraska, việc Mỹ nêu quan ngại về các hành động của Trung Quốc lần này là "cần thiết nhưng chưa đủ" vì Trung Quốc "đã lớn mạnh rất nhiều trong 20 năm qua".

Giáo sư Carl Thayer của Đại học New South Wales của Úc cho rằng Việt Nam cần tìm kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế trong vụ tranh chấp này.

Viết trong một bản tin ra ngày 18/7, chuyên gia về tình hình Việt Nam nói rằng Hà Nội nên "kêu gọi các nước trong khu vực và các thành viên của cộng đồng quốc tế để ủng hộ Việt Nam trong việc tán thành các quyền của họ theo UNCLOS".

Theo ông Kraska, ngoài Mỹ, quốc gia hùng mạnh nhất hiện nay, Việt Nam nên tìm kiếm sự ủng hộ của các nước có cùng mục đích kháng cự sức mạnh của Trung Quốc trong vực như Nhật, Úc và Ấn Độ.

Trong tuyên bố ra ngày 19/7, bà Hằng nói rằng "Việt Nam mong muốn các nước có liên quan và cộng đồng quốc tế cùng nỗ lực đóng góp nhằm bảo vệ và duy trì lợi ích chung này".

******************

Bãi Tư Chính : Tại sao Trung Quốc "đánh" Việt Nam vào lúc này ? (RFI, 22/07/2019)

Năm năm sau cơn sốt 2014, khi việc Trung Quốc đem giàn khoan Hải Dương 981 vào cắm trong vùng thềm lục địa của Việt Nam làm dấy lên cả một phong trào phản đối quyết liệt từ phía Việt Nam, từ tháng Sáu vừa qua, Bắc Kinh lại bất ngờ gây sự trở lại với Việt Nam, lần này bằng cách cho tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8, được cả một đoàn tàu hải cảnh và tàu dân quân biển hộ tống, tiến vào khảo sát một khu vực rộng lớn nằm sâu bên trong vùng thềm lục địa của Việt Nam, ngoài khơi bờ biển phía nam Việt Nam

Sơ đồ hoạt động của tàu hải cảnh Trung Quốc Haijing 35111 (màu đỏ) sách nhiễu tàu Việt Nam ở bãi Tư Chính, thời gian từ 16/06-10/07/2019. AMTI (CSIS)

Không những thế một chiếc tàu hải cảnh Trung Quốc còn liên tục chạy đến khiêu khích và sách nhiễu công việc khai thác dầu khí của Việt Nam tại một vùng mỏ cũng ở trong vùng thềm lục địa mà Việt Nam đã khai thác từ lâu.

Câu hỏi mà nhiều nhà quan sát đặt ra là tại sao Trung Quốc lại gây sự với Việt Nam vào lúc này, tức là lúc mà quan hệ hai bên đang bình thường hóa trở lại. Trả lời phỏng vấn của Ban Việt Ngữ RFI, chuyên gia Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Học Viện Quốc Phòng Úc thuộc trường Đại học New South Wales, cho rằng tùy theo cấp thẩm quyền tại Trung Quốc đã ra lệnh tấn công Việt Nam, nguyên do có thể khác nhau.

Việc cho triển khai tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 xuống Biển Đông, theo giáo sư Thayer, có thể là quyết định của cấp điều hành công việc thường nhật, xuất phát từ lý do thương mại. Năm 2012, tập đoàn Dầu Khí Hải Dương Quốc Gia Trung Quốc (CNOOC) đã quy định một số lô khai thác dầu khí nằm bên trong đường chín đoạn của Trung Quốc, chồng chéo với các lô dầu khí của Việt Nam trong khu vực. Cho đến nay, không có công ty dầu khí nước ngoài nào đáp ứng lời gọi thầu của CNOOC.

Tưởng lầm rằng Việt Nam sẽ tiếp tục lùi như trong vụ Repsol

Vào tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018, Việt Nam đã lùi bước trước sức ép của Trung Quốc và đình chỉ hoạt động thăm dò dầu khí tại hai lô trong khu vực Bãi Tư Chính. Theo giáo sư Thayer, rất có thể là các quan chức dầu khí Trung Quốc đã kết luận rằng họ có thể yên tâm tận dụng tình trạng này. Chỉ có hai tàu hải cảnh Trung Quốc hộ tống tàu khảo sát, trái ngược với tám mươi chiếc hoặc nhiều hơn nữa tháp tùng giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển tranh chấp vào năm 2014…

Tổ chức Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á AMTI cho rằng Trung Quốc tìm cách "trừng phạt" Việt Nam vì đã bật đèn xanh cho chi nhánh tại Việt Nam của tập đoàn Nga Rosneft tiếp tục thăm dò tại lô 06.1. Tuy nhiên, theo giáo sư Thayer, cho đến giờ, giả thuyết này vẫn chỉ là suy đoán, vì chưa được bằng chứng công khai nào xác nhận.

Hành động của Trung Quốc tại khu vực Bãi Tư Chính cũng có thể là kết quả của một tính toán chiến lược ở cấp cao. Theo giáo sư Thayer, trong trường hợp này, có thể cho rằng "Trung Quốc đang tìm cách chống lại thái độ quyết đoán mới của Mỹ bằng cách gây áp lực lên các quốc gia trong khu vực để Hoa Kỳ hụt chân".

Lý do chiến lược : Ép Việt Nam để phá Mỹ

Thái độ quyết đoán mới của Hoa Kỳ được thể hiện qua việc tăng cường các chiến dịch tuần tra vì tự do hàng hải, tăng cường sự hiện diện và các chuyến tuần tra của oanh tạc cơ, của tàu hải quân, và bán vũ khí cho Đài Loan. Ngoài ra, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã xác nhận rằng Hiệp Ước Phòng Thủ Hỗ Tương năm 1951 với Philippines bao gồm Biển Đông trong phạm vi áp dụng, trong lúc một đô đốc Mỹ cao cấp tuyên bố rằng một cuộc tấn công của dân quân biển Trung Quốc sẽ được coi là một cuộc tấn công bằng lực lượng Hải Quân.

Kể từ khi công bố Chiến Lược Ấn Độ-Thái Bình Dương vào giữa năm nay, Hoa Kỳ đã ưu tiên nhiều hơn cho việc tranh thủ Việt Nam làm đối tác an ninh. Một số nguồn tin quân sự và ngoại giao đã cho biết riêng là Hoa Kỳ đã đề nghị với Việt Nam nâng cấp quan hệ song phương từ hàng đối tác toàn diện lên hàng đối tác chiến lược và Việt Nam đã đồng ý cho hàng không mẫu hạm Mỹ ghé cảng Việt Nam hàng năm.

Nhìn dưới góc độ chiến lược, thì có vẻ như là Trung Quốc đang sử dụng áp lực ở mức độ thấp đối với Việt Nam để phá hoại những nỗ lực của Hoa Kỳ muốn hình thành mạng lưới các đồng minh và đối tác chiến lược trong khu vực để đối phó với Trung Quốc.

Dụng tâm chiến lược kể trên được thấy trong phản ứng gay gắt của Bắc Kinh vào hôm nay, 22/07, sau khi bị Washington công khai vạch mặt chỉ tên về hành vi"bức hiếp" các láng giềng, đặc biệt là Việt Nam, trên vấn đề khai thác dầu khí ở Biển Đông.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án Mỹ vu khống Trung Quốc, đồng thời nhắc lại lập luận cố hữu của Bắc Kinh là Hoa Kỳ và "nhiều thế lực bên ngoài" khác cố tình khuấy động tình hình Biển Đông, phá hoại các "cố gắng của Trung Quốc và các nước ASEAN đang giải quyết bất đồng bằng đối thoại" để duy trì hòa bình và ổn định tại Biển Đông.

Trọng Nghĩa

***************

Trung Quốc phản đối tuyên bố của Mỹ về vụ Tư Chính (RFI, 22/07/2019)

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Cảnh Sảng, ngày 22/07/2019 chỉ trích Mỹ "vu khống" Trung Quốc qua việc Washington lên án Bắc Kinh cản trở các hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam ở Biển Đông.

Ảnh chụp các đảo Trường Sa từ trên không, ngày 21/04/2017. Ted ALJIBE / AFP

Họp báo sáng nay tại Bắc Kinh, ông Cảnh Sảng chỉ trích Mỹ "thóa mạ" Trung Quốc về sự cố tại bãi Tư Chính. Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, việc chỉ trích Bắc Kinh ngăn cản các quốc gia trong khu vực khai thác năng lượng tại Biển Đông là nhằm mục đích đổ thêm dầu vào lửa, trong lúc mà Trung Quốc Trung Quốc và các nước láng giềng đang "nỗ lực san bằng những bất đồng" về tranh chấp chủ quyền.

Ông Cảnh Sảng kêu gọi Washington ngưng đưa ra những tuyên bố "vô trách nhiệm" như trên và nên "tôn trọng những nỗ lực của Trung Quốc cùng các nước ASEAN giải quyết bất đồng bằng đối thoại, vì hòa bình và ổn định tại Biển Đông".

Hãng tin Anh, Reuters nhắc lại, hôm 20/07/2019 Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông cáo bày tỏ quan ngại về những "hành động khiêu khích liên tục" của Bắc Kinh, đặc biệt là trong vùng biển mà Việt Nam đã tuyên bố chủ quyền. Hoa Kỳ yêu cầu Trung Quốc "ngưng các hành vi quấy nhiễu và đe dọa các quốc gia trong khu vực".

Ngoại trưởng Mike Pompeo đầu năm 2019 từng trực tiếp lên án Trung Quốc "cưỡng bức, ngăn chận các quốc gia thành viên ASEAN tiếp cận với các nguồn năng lượng trị giá hơn 2.500 tỷ đô la".

Hà Nội hôm 19/07/2019 cáo buộc một tàu khảo sát của Trung Quốc cùng các tàu hộ tống đã vi phạm chủ quyền của Việt Nam khi tiến vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam ở phía nam Biển Đông. Tàu của Trung Quốc đã tiến hành thăm dò ở bãi Tư Chính, quần đảo Trường Sa. Tàu hải cảnh Trung Quốc còn đe dọa các tàu Việt Nam bảo vệ giàn khoan do tập đoàn Nga Rosneft khai thác ở lô dầu 06-1.

Thanh Hà

*******************

Trung Quốc đứng đầu danh sách các mối đe dọa an ninh đối với Hoa Kỳ (RFA, 21/07/2019)

Trung Quốc đứng đầu danh sách các mối đe dọa an ninh đối với Hoa Kỳ, và có khả năng biến đổi trật tự thế giới thành ‘tốt hay xấu’.

Thứ trưởng Quốc phòng John Rood phụ trách về chính sách của Ngũ Giác Đài tại Diễn đàn An ninh Aspen - AFP

Thứ trưởng Quốc phòng John Rood phụ trách về chính sách của Ngũ Giác Đài phát biểu như vừa nêu tại Diển đàn An Ninh Aspen ở Colodado như vừa nêu và được South China Morning Post loan đi ngày 21 tháng 7.

Trung Quốc là một chủ điểm được nói đến nhiều trong diễn đàn kéo dài 4 ngày qui tụ các quan chức Hoa Kỳ hàng đầu và những thủ lãnh về chính sách trên thế giới vừa kết thúc vào ngày thứ bảy 20 tháng 7.

Tướng về hưu Tony Thomas cho rằng Trung Quốc, nước đông dân nhất thế giới, là một thách thức lớn hơn trong lĩnh vực công nghệ mà Hoa Kỳ từng chứng kiến trong khoảng thời gian gần 20 năm.

Ông Chris Brose, Cựu giám đốc Ủy ban Quân Vụ chịu trách nhiệm tài trợ và giám sát của Bộ Quốc phòng đề cập đến tham vọng của Trung Quốc tại Biển Đông và tại vùng biên giới với Ấn Độ và đó nên là một tập trung lớn đối với những nộ lực an ninh của Hoa Kỳ.

Ông Chris Brose cũng cảnh giác rằng Washington có nguy cơ mất thế thượng phong nếu như không có ứng phó đối với việc Bắc Kinh đầu tư sâu rộng vào công nghệ ; tuy nhiên ông này lạc quan cho rằng Trung Quốc đã không thể tạo nên một mối nguy bao trùm.

Cũng tin liên quan, tại Diễn đàn An ninh Aspen, chỉ huy quân đội tại khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương, Đô đốc Philip Davidson, vào ngày thứ năm 18 tháng 7 phát biểu rằng những tên lửa mà Trung Quốc bắn ra Biển Đông vào tháng trước là một loại tên lửa đạn đạo chống ngầm mới mà Bắc Kinh phát triển được.

Tin này do Đài NHK của Nhật loan đi ngày 19 tháng 7 và theo đô đốc Philip Davidson thì có sáu tên lửa đạn đạo chống ngầm được bắn đi và đây là lần đầu tiên Trung Quốc cho bắn thử nghiệm loại tên lửa này ra Biển Đông.

Đô đốc Philip Davidson cho rằng vụ thử tên lửa đó của Trung Quốc không chỉ đưa ra một thông điệp đối với Hoa Kỳ mà cho toàn thế giới.

Published in Châu Á

vendredi, 19 juillet 2019 15:27

Diễn biến tại Bãi Tư Chính và lô 06-01 qua góc nhìn Luật quốc tế

Hôm 19/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã cho công luận biết rằng nhóm tàu khảo sát Hải Dương 8 của Trung Quốc đã vi phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam ở khu vực phía nam Biển Đông.

Tàu hải cảnh Trung Quốc trong vụ giàn khoan HD-981 hồi năm 2014

"Đây là vùng biển hoàn toàn của Việt Nam, được xác định theo đúng các quy định của Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên", bà Thu Hằng phát biểu, theo truyền thông Việt Nam.

Bà Thu Hằng cho biết Việt Nam đã tiếp xúc nhiều lần với phía Trung Quốc ở các kênh khác nhau, trao công hàm phản đối, kiên quyết yêu cầu chấm dứt ngay các hành vi vi phạm, rút toàn bộ tàu ra khỏi vùng biển Việt Nam ; tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam vì quan hệ hai nước và ổn định, hòa bình ở khu vực.

Cũng qua tuyên bố của người phát ngôn Việt Nam, chúng ta được xác nhận rằng các lực lượng chức năng trên biển của Việt Nam tiếp tục triển khai nhiều biện pháp phù hợp thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán một cách hòa bình, đúng pháp luật nhằm bảo vệ vùng biển Việt Nam.

Diễn biến sự việc

Theo thông tin được đăng tải trên Twitter của Ryan Martison (thuộc Đại học Quân sự Hải quân Hoa Kỳ - US Naval War College), South China Morning Postvà Asia Maritime Transparency Initiative (AMTI), hiện giờ trên Biển Đông đang có hai diễn biết mới nhất và đáng chú ý nhất liên quan đến hoạt động của các tàu Trung Quốc và phản ứng của Việt Nam.

Thứ nhất, từ ngày 3/7 đến 17/7/2019 tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 thuộc quyền quản lý và sử dụng của chính phủ Trung Quốc đã đi vào vùng biển gần với khu vực Bãi Tư Chính - Vũng Mây. Đi theo bảo vệ tàu này còn có ba tàu hải giám của Trung Quốc được vệ tinh phát hiện, đặc biệt là tàu hải giám trên 10.000 tấn ký hiệu 3901 và tàu dân quân biển Qiong Sansah Yu0014. Trong lúc đó, cũng có sự xuất hiện của các tàu cảnh sát biển mang cờ Việt Nam ở khu vực này, thực hiện các hoạt động cần thiết để bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Thứ hai, Ryan Martinson cũng phát hiện ra từ ngày 18/6 đến nay tàu cảnh sát biển được trang bị vũ khí hạng nặng ký hiệu 35111 của Trung Quốc neo đậu cách Bãi Tư Chính 40 dặm về phía tây (hôm 12/7 tàu này có di chuyển đến Bãi Chữ Thập và đã quay trở lại khu vực Bãi Tư Chính). Tàu này tuy không trực tiếp tham gia vào việc đi theo bảo vệ tàu Hải Dương 8 nhưng thay vào đó nó thực hiện các hành vi rất khiêu khích xung quanh dàn khoan Hakuryu-5, ở lô 06-01 thuộc Dự án Nam Côn Sơn, liên doanh của Việt Nam với Nga.

Các thông tin này sau đó đã được người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định hôm 19/7. Như vậy, trên Biển Đông hiện giờ đang tồn tại tình trạng bất ổn.

Sự hiện diện của tàu khảo sát của Trung Quốc trên lãnh thổ Biển Đông dẫn đến cuộc đối đầu

Vùng biển tranh chấp ?

Tàu Hải Dương 8 cùng với các tàu bảo vệ của nó, và tàu hải cảnh Trung Quốc Haijing 35111 đã có các hoạt động trong khu vực Tư Chính - Vũng Mây, gần với lô 06-01 của Việt Nam. Đây không phải là vùng biển tranh chấp. Đây là vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Vùng biển tranh chấp, hiểu theo nghĩa thông thường của Luật quốc tế, có nghĩa là các quốc gia có biển gần kề hoặc đối diện nhau có yêu sách vùng biển của mình chồng lấn lên nhau, đặc biệt là chồng lấn về vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa. Vị trí xảy ra các vụ việc hiện tại cách bờ biển Việt Nam khoảng 200 hải lý. Và theo Công ước Luật Biển 1982 các quốc gia ven biển có quyền yêu sách vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ đường cơ sở (đường cơ sở xa hơn đường bờ biển về phía hướng ra biển). Do đó, có thể khẳng định, vị trí này là nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Vị trí này không thể là vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa mở rộng của Trung Quốc chồng lấn lên của Việt Nam. Theo phán quyết của Tòa Trọng tài, phụ lục VII của vụ kiện giữa Philippines và Trung Quốc, Tòa khẳng định Trung Quốc không có quyền lịch sử tại Biển Đông và, quan trọng nhất, các thực thể tại quần đảo Trường Sa không thể có các vùng biển rộng hơn 12 hải lý xung quanh nó, hay thậm chí không có việc cả quần đảo Trường Sa tạo ra một vùng biển rộng lớn xunh quanh nó. Do đó, nếu Trung Quốc cho rằng khu vực này nằm trong vùng thuộc quyền chủ quyền hoặc quyền tài phán của Trung Quốc từ các thực thể tại Trường Sa, thì đây là một lập luận hoàn toàn không có cơ sở trong Luật quốc tế.

Như vậy, đây không phải là vùng biển tranh chấp. Đây là một vụ việc mâu thuẫn thực tế giữa các hoạt động của các tàu (hay các quốc gia) trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Quy định của Luật biển quốc tế về vùng đặc quyền kinh tế

Bởi vì các sự việc này đều xảy ra tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cho nên cần phải soi chiếu tính chất pháp lý của các hành động trên của cả hai nước, Trung Quốc và Việt Nam, qua chế định về vùng đặc quyền kinh tế của luật pháp quốc tế ; trong đó, cơ sở pháp lý quan trọng nhất là Công ước Luật Biển 1982 (UNCLOS) mà cả Trung Quốc và Việt Nam đều là thành viên.

Vùng đặc quyền kinh tế là một vùng biển chỉ xuất hiện từ khi UNCLOS ra đời, và các quốc gia ven biển phải chính thức tuyên bố mới được hưởng các quy chế pháp lý của vùng biển dài 200 hải lý tính từ đường cơ sở này. Việt Nam đã tuyên bố vùng đặc quyền kinh tế của mình vào ngày 12/05/1977, và cũng đã cụ thể hoá trong Luật Biển Việt Nam năm 2012. Như vậy, có thể thấy Việt Nam đã hoàn thành các nghĩa vụ pháp lý để có thể xác lập quyền chủ quyền và quyền tài phán tại vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Theo Công ước Luật Biển 1982, Việt Nam có quyền chủ quyền (sovereign rights)đối với các hoạt động thuộc về khai thác tài nguyên thiên nhiên (từ động vật sống đến khoáng sản) tại khu vực biển đặc quyền kinh tế. Các quyền này là độc quyền ; tức là không một quốc gia nào khác có thể thực hiện các hoạt động kể trên trong vùng đặc quyền kinh tế của một quốc gia, ngoài chính quốc gia đó, hoặc được quốc gia này cho phép. Tuy nhiên, các tàu thuyền của các quốc gia khác được tự do đi lại trong vùng biển này.

Ngoài ra, Việt Nam còn có quyền tài phán (jurisdiction) đối với các hoạt động nghiên cứu khoa học biển trong vùng đặc quyền kinh tế của mình. Theo đó, việc tiến hành nghiên cứu khoa học biển trong vùng đặc quyền kinh tế phải được sự cho phép của Việt Nam.

Tiếp đến, Việt Nam còn có quyền thực thi các hoạt động hành pháp và tư pháp như khám xét, điều tra, bắt giữ và tiến hành các hoạt động tố tụng mà Việt Nam cảm thấy là cần thiết để đảm bảo các quy định và pháp luật của mình phải được tuân thủ. Đây là các quyền tài phán mà công ước cho phép các quốc gia ven biển thực hiện để bảo vệ quyền chủ quyền của mình trong vùng đặc quyền kinh tế.

Như vậy, có thể thấy Công ước Luật Biển 1982 có các điều khoản và quy định khá chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi của các quốc gia ven biển trong vùng đặc quyền kinh tế của mình. Điều này cũng phù hợp với tinh thần Hội nghị Luật biển lần 3 của Liên Hợp Quốc soạn thảo ra UNCLOS, trong đó các quốc gia đang phát triển đấu tranh bảo vệ quyền lợi của mình trước các cường quốc biển. Khi đó, chính Trung Quốc cũng là quốc gia tích cực trong việc đấu tranh này. Và cũng chính Trung Quốc đã dựa trên các cơ sở pháp lý trên mà xua đuổi tàu Impeccable của Mỹ ra khỏi vùng nước của Đảo Hải Nam khi tàu này thực hiện khảo sát tại đây vào năm 2009.

Các hoạt động của tàu Trung Quốc tại vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam nếu nhằm mục đích thăm dò trữ lượng dầu khí ở đáy vùng đặc quyền kinh tế, cũng là vùng thềm lục địa của Việt Nam, đã xâm phạm vào quyền chủ quyền của Việt Nam. Bên cạnh đó, nếu hoạt động thăm dò địa chất nhằm phục vụ hoạt động nghiên cứu khoa học, thì dù dưới mục đích hòa bình hay không, cũng đã xâm hại đến quyền tài phán của Việt Nam trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Ngoài ra, hiện giờ chắc chắn nó đã làm ảnh hưởng đến hòa bình trong khu vực biển này (bằng chứng là sự bám rượt của các tàu chấp pháp mỗi bên), vi phạm nghiệm trọng nghĩa vụ sử dụng biển một cách hòa bình theo Luật quốc tế. Nó còn ảnh hưởng đến hoạt động khác như tự do đi lại và hoạt động khai thác thác kinh tế của Việt Nam cùng các quốc gia khác (dưới sự cho phép của Việt Nam) tại đây.

Asia Maritime Transparency Initiative mô tả tàu Trung Quốc Haijing 35111 quấy rối hai tàu Sea Meadow 29 và Crest Argus 5 phục vụ giàn khoan Hakuryu-5

Giải pháp cho Việt Nam

Sự việc diễn ra vẫn chưa đến mức tranh chấp căng thẳng cực độ. Hiện giờ, bất chấp các hoạt động khiêu khích của Trung Quốc, Việt Nam vẫn đang hết sức bình tĩnh và kiên trì không sử dụng vũ lực. Đây là một hành động hết sức khôn ngoan và sáng suốt của Việt Nam. Bởi vì, để đối phó với Trung Quốc, quốc gia luôn biết cách tính toán để viện cớ 'đóng vai nạn nhân', thì các hành vi trái với pháp luật như sử dụng vũ lực sẽ là cái cớ để Trung Quốc lấn tới.

Việt Nam có thể lựa chọn biện pháp hòa bình để giải quyết. Từ đàm phán trực tiếp, trao đổi công hàm cho đến nêu vấn đề trong các hội nghị quốc tế, vận dụng cơ chế làm việc của các tổ chức quốc tế mà Việt Nam là thành viên, trong đó đặc biệt quan trọng là ASEAN, để kêu gọi sự ủng hộ của bạn bè quốc tế.

Ngoài ra, Việt Nam có thể cân nhắc sử dụng cơ chế hòa giải bắt buộc đối với các vấn đề liên quan đến nghiên cứu khoa học theo phụ lục V Công ước Luật Biển 1982. Hay việc sử dụng cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc ở phụ lục VII của Công ước về các vấn đề pháp lý liên quan khác trong hai sự kiện trên.

Trước tình hình Trung Quốc vô trách nhiệm đối với nghĩa vụ quốc tế và sử dụng các tiểu xảo để trục lợi, Việt Nam cần phải chủ động trong việc giải quyết các tranh chấp tại đây.

Phạm Ngọc Minh Trang

Nguồn : BBC, 19/07/2019

Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả Phạm Ngọc Minh Trang hiện là giảng viên Luật biển quốc tế tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và là cộng sự của Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.

Published in Diễn đàn

lundi, 15 juillet 2019 13:18

Lý giải sóng ngầm tại bãi Tư Chính

Si vis pacem, para bellum.

"Muốn hòa bình phải chuẩn bị chiến tranh"

Những gì đang diễn ra tại bãi Tư Chính là dư chấn như sóng ngầm tiếp theo khủng hoảng lần trước (7/2017 và 3/2018). Vì vậy, tuy không bất ngờ nhưng cũng đừng chủ quan. Theo báo SCMP (12/7/2019), Trung Quốc đã điều tầu HD-8 đến vùng biển gần bãi Tư Chính (Vanguard Bank) để thăm dò dầu khí (từ 3/7/2019). Tàu HD-8 được hộ tống bởi 2 tàu hải cảnh số 3901 (12.000 tấn) và số 37111 (2.200 tấn), được trang bị trực thăng và pháo.

Nhà giàn DK1 ngoài khơi Biển Đông - Bãi Tư Chính - Ảnh minh họa

Cảnh Sát Biển Việt Nam đã điều 4 tàu CSB đến ngăn chặn các tàu Trung Quốc vi phạm chủ quyền. Ngoài 4 tàu CSB Việt Nam và 2 tàu hải cảnh Trung Quốc trực tiếp đối đầu (stand-off) suốt tuần qua tại vùng biển gần bãi Tư Chính (cách Vũng Tầu khoảng 440km), có hàng chục tàu khác của hai bên hoạt động ở ngoại vi. Sự kiện này xảy ra bất chấp cam kết (5/2019) của bộ trưởng Quốc phòng hai nước nhằm giải quyết tranh chấp qua đàm phán.

Theo báo chí chính thống (11/7/2019), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đến thăm và làm việc với Bộ Tư lệnh Cảnh sát Biển. Theo nguồn tin không chính thức, Thủ tướng đã nói chuyện qua điện thoại với các tàu CSB đang hoạt động tại vùng biển bãi Tư Chính. Tuy nội dung cụ thể không được thông báo, nhưng chắc Thủ tướng đã chỉ đạo CSB nâng cao cảnh giác để tránh bị động và bất ngờ trước các tình huống khó lường có thể xảy ra trên biển.

Bối cảnh cũ

Cuộc đối đầu lần này tiếp nối cuộc khủng hoảng lần trước tại bãi Tư Chính (7/2017 & 3/2018) cũng như sự kiện dàn khoan HD-981 (5/2014). Trong cuộc khủng hoảng lần trước, Trung Quốc đã huy động hàng trăm tàu để hộ tống dàn khoan HD-760 tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Họ đã đe dọa Việt Nam để buộc Repsol phải dừng khoan tại lô 136/03 (Cá Kiếm Nâu) và lô 07/03 (Cá Rồng Đỏ) nằm trên thềm lục địa của Việt Nam.

Theo các chuyên gia, Exxonmobil (Mỹ) ký hợp đồng với PVN để khai thác khí tại lô 118 (Cá Voi Xanh) có thể làm Bắc Kinh tức giận. Nhưng chắc họ tức giận hơn khi PVN và Repsol (Tây Ban Nha) định khai thác dầu khí tại lô 136/03 và lô 07/03 tại khu vực bãi Tư Chính. Lô 136/03 và 07/03 kề bên (overlaps) một lô dầu khí lớn mà Trung Quốc đã bán quyền khai thác cho Crestone (từ năm 1992) nay thuộc quyền Brightoil (Trung Quốc).

Tháng 4/2017, kế hoạch khai thác dầu khí tại cụm Cá Rồng Đỏ được chính phủ Việt Nam chấp thuận, theo đó 12 giếng dầu sẽ lần lượt được đưa vào hoạt động (từ cuối năm 2019) có tổng công suất khai thác mỗi ngày từ 25.000 đến 30.000 thùng dầu và 60 triệu m3 khí thiên nhiên. Vì lô 07/03 (Cá Rồng đỏ) nằm gần bờ nhất nên được ưu tiên triển khai trước. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, cần triển khai sớm dự án Cá Voi Xanh (là ưu tiên cao nhất).

Theo nguồn tin khả tín từ giới kinh doanh dầu khí quốc tế, việc hủy bỏ kế hoạch khai thác dầu khí tại mỏ Cá Rồng đỏ khiến các bên tham gia phải chịu thiệt hại lên tới 200 triệu USD. Nguyên nhân chính là do áp lực của Trung Quốc đòi chủ quyền theo đường "lưỡi bò", và đe dọa tấn công các đảo do Việt Nam kiểm soát tại Trường Sa và bãi Tư Chính.

Nhưng theo quan điểm của Việt Nam (và quốc tế), việc Bắc Kinh không cho Việt Nam và các đối tác thăm dò và khai thác dầu khí tại lô 136/03 và 07/03, hay lô 118, là vô lý và ngang ngược. Tuy lô 118 nằm ngoài đường "Lưỡi bò", nhưng Trung Quốc vẫn lập luận rằng khi ExxonMobil khai thác họ có thể hút cạn kiệt bể khí "nằm dưới đường Lưỡi Bò".

Thời điểm mới

Theo Stratfor (12/7/2019) "Trung Quốc và Việt Nam đều không thông báo công khai về đối đầu lần này vì họ không muốn tình trạng căng thẳng đó leo thang vào lúc này". Báo chí hai nước cũng không lên tiếng (trừ báo SCMP tại Hong Kong). Nhưng từ năm ngoái, ông Jack Ma, chủ của Alibaba đã trở thành cổ đông lớn của báo này, nên SCMP không còn độc lập như trước. Tuy nhiên, người ta biết rằng ngày nay mọi hoạt động trên biển không qua được mắt vệ tinh, và mọi diễn biến không thể dễ dàng bưng bít được thông tin như trước.

Nhưng điều đáng lưu ý là thời điểm xảy ra sự kiện đối đầu tại Bãi Tư chính lại trùng hợp với chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam. Tiếp theo thỏa thuận "hưu chiến" Mỹ-Trung tại G-20 Osaka summit (29/6/2019), Mỹ đã quyết định đánh thuế 456% lên thép của Việt Nam có nguồn gốc từ Đài Loan hay Hàn Quốc. Bắc Kinh có thể nghĩ rằng lúc này Hà Nội đang ở thế bất lợi, nên họ cần gây sức ép mạnh hơn.

Trong khi tiếp Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân tại Bắc Kinh (11/7/2019), Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói "hai nước nên bảo vệ hòa bình và ổn định trên biển bằng hành động cụ thể" (safeguard maritime peace and stability with concrete actions). Trước đó, Chủ tịch Quốc hội Trung Quốc Lật Chiến Thư cũng đã nói với Chủ tịch Quốc hội Việt Nam là "hai bên nên cộng tác để xây dựng bộ quy tắc ứng xử (COC) tại Biển Đông".

Trước đó, khi G-20 Osaka summit đang họp thì Hải quân Trung Quốc tập trận bắn đạn thật tại Biển Đông (phía Bắc Trường Sa, từ 29/6 đến 3/7). Bộ Quốc phòng Mỹ cảnh báo Trung Quốc đã bắn thử tên lửa diệt hạm YJ-12 từ Trường Sa, đe dọa tự do hải hành tại Biển Đông. Gần đây, (6/2019) Hải quân Trung Quốc đã tăng cường hoạt động tại khu vực đảo Thị Tứ, và đâm chìm một tàu đánh cá Philippines tại bãi Cỏ Rong (mà không cứu người).

Có thể nói, trong khi Mỹ-Trung "vừa đánh vừa đàm", Trung Quốc tăng cường gây sức ép và bắt nạt các nước khu vực (như Philippines và Việt Nam). Một là để thử phản ứng của Mỹ và đồng minh. Hai là để phân hóa ASEAN và giữ Việt Nam không ngả theo Mỹ, trước chuyến thăm Mỹ của lãnh đạo Việt Nam. Ba là để trấn an nội bộ trong nước, vì mỗi khi nội bộ bất ổn thì Bắc Kinh thường gây chuyện với bên ngoài để kích động tinh thần dân tộc.

Khả năng chiến tranh

Theo Graham Allison (Belfer Center/Harvard), Mỹ và Trung Quốc dễ sa vào "bẫy Thucydides", và chiến tranh tại Biển Đông khó tránh khỏi. Allison khảo sát 16 trường hợp tranh chấp trên thế giới, có 12 trường hợp dẫn đến chiến tranh. Với đa số áp đảo (3/4), Allison lập luận rằng đó là "quy luật tất yếu" (inevitable). Nhưng lập luận đó có lẽ không ổn.

Theo Alexander Vuving (APCSS/Hawaii), 12 trường hợp Allison cho là đã xảy ra chiến tranh có đặc điểm như "prisoner’s dilemma", trong khi 4 trường hợp còn lại (không xảy ra chiến tranh) có đặc điểm như "chicken game". Theo lý thuyết trò chơi, 2 loại đó có đặc điểm khác nhau, nên kết cục khác nhau, không thể "vơ đũa cả nắm". Trong tranh chấp tại Biển Đông, khả năng xảy ra chiến tranh Mỹ-Trung "rất thấp" (unlikely) vì giống "chicken game".

Tại Biển Đông, Trung Quốc triển khai chiến lược "tầm ăn dâu" để "thay đổi thực địa" (change facts on the ground) như một "chuyện đã rồi" (fait accomli). Trong khi người Trung Quốc coi Biển Đông như một "vùng xám" (grey area) để họ chơi cờ vây và vận dụng Binh pháp Tôn Tử (không đánh mà thắng), thì người Mỹ thường chơi cờ vua và vận dụng binh pháp Clausewitz. Đó là hai cách tư duy theo hệ quy chiếu khác nhau, không nên lẫn lộn.

Tại Biển Đông, Trung Quốc thường dùng kế sách "bên miệng hố chiến tranh" (brinkmanship) để bắt chẹt đối phương phải nhân nhượng. Trong trò chơi "brinkmanship", muốn hòa bình phải sẵn sàng chiến tranh. Winston Churchill đã nói "Một dân tộc tìm cách tránh chiến tranh bằng cái giá của sự nhục nhã thì cuối cùng sẽ nhận lấy cả sự nhục nhã và chiến tranh". Cụ Hồ cũng từng nói "chúng ta càng nhân nhượng thì thực dân Pháp càng lấn tới". Nay Trung Quốc là "thực dân mới" (lời ông Mahathir), nếu càng nhân nhượng, họ càng lấn tới.

Dưới thời ông Obama, Mỹ không dám đương đầu với Trung Quốc như thời ông Trump hiện nay. Trung Quốc đã nắm được chỗ yếu đó, nên đã lấn tới. Tuần tra FONOP tại Biển Đông theo cách "đi qua vô hại" (innocent passage) đã vô hình trung khuyến khích Trung Quốc càng hung hăng hơn. Trung Quốc đã tranh thủ bồi đắp và quân sự hóa các đảo nhân tạo mà họ chiếm tại Hoàng Sa và Trường Sa thành các căn cứ quân sự như hiện nay.

Đối tác chiến lược

Nhưng tại sao Trung Quốc lại tập trung gây sức ép tại bãi Tư Chính mà không gây sức ép tại mỏ khí Cá Voi Xanh (lô 118) của Exxonmobil. Đơn giản vì bãi Tư Chính là khâu yếu nhất, khó bảo vệ vì cách xa bờ (cách Vũng Tầu 440km). tháng 7/2017 và 3/2018, Việt Nam và Repsol (Tây Ban Nha) đã phải ngừng khoan dầu khí và chịu thua Trung Quốc do đơn độc và yếu hơn (không có đồng minh bảo vệ). Trong khi đó, Cá Voi Xanh (lô 118) của ExxonMobil chỉ cách Đà Nẵng 88km, và đụng vào ExxonMobil là đụng vào Hải Quân Mỹ.

Nếu Trung Quôc bắt nạt được Việt Nam và Tây Ban Nha (tại lô 136/03 và 07/03), thì họ có thể gây sức ép với Ấn Độ (tại lô 128) và Mỹ (tại lô 118) để nhổ ba cái gai nhọn cắm vào "lưỡi bò" của họ. Nếu nhổ được ba cái gai đó, họ sẽ kiểm soát được Trường Sa và làm chủ Biển Đông. Cũng như Scarborough, bãi Tư Chính là "làn ranh đỏ" (red line), có ý nghĩa địa chiến lược. Nếu Việt Nam (và Mỹ) để mất bãi Tư Chính vào tay Trung Quốc như Philippines (và Mỹ) đã để mất Scarborough (năm 2012) thì đó sẽ là một sai lầm chiến lược lớn.

Các sự kiện diễn ra liên quan đến lô 136/03 (Cá Kiếm nâu) tháng 7/2017, lô 118 (Cá Voi xanh) tháng 11/2017, và lô 07/03 (Cá Rồng đỏ) tháng 3/2018, đã làm bộc lộ bản chất và thái độ ngang ngược của Trung Quốc. Họ dựa trên sự áp đặt đường lưỡi bò bất hợp pháp tại biển Đông để ngăn cản tất cả các đối tác quốc tế nào muốn hợp tác dầu khí với Việt Nam. Điều đó nhất quán với "Tam chủng Chiến pháp" (Three War Doctrine) của Trung Quốc.

Nhưng liệu Mỹ dưới thời ông Trump có bảo vệ Việt Nam không, khi hai bên chưa phải là đồng minh và đối tác chiến lược ? Theo chuyên gia Bonnie Glaser (CSIS) "có rất ít khả năng Mỹ sẽ can thiệp quân sự để bảo vệ Việt Nam chống lại Trung Quốc, vì Việt Nam không phải là đồng minh của Mỹ". (What would the U.S. have done differently ? I find it unlikely that the U.S. would militarily defend Vietnam against China. Vietnam isn’t an ally).

Nếu Mỹ không can thiệp vào tranh chấp tại Biển Đông và không sẵn sàng bảo vệ đồng minh hay đối tác (như Philippines hay Việt Nam), thì đúng ý Trung Quốc, vì họ chỉ muốn loại Mỹ ra khỏi Biển Đông. Nếu ASEAN cũng không can thiệp và khoanh tay đứng nhìn khi Việt Nam bị bắt nạt và đe dọa thì cũng đúng ý Trung quốc. Họ chỉ muốn phân hóa làm suy yếu ASEAN bằng cách tách bó đũa ra để bẻ từng chiếc, nên không đàm phán đa phương.

Alexander Vuving đã nhận xét rằng quan hệ Trung-Việt nay tách xa hơn "nhưng không quá xa", còn quan hệ Mỹ-Việt nay gần hơn "nhưng không quá gần". Tuy nhiên, sau khi tổng thống Obama đến thăm Việt Nam (5/2016), bỏ cấm vận vũ khí, và thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đến thăm Mỹ (6/2017), gặp Tổng thống Donald Trump, thì quan hệ Mỹ-Việt hầu như đã trở thành đối tác chiến lược "trên thực tế" (de facto). Thế cân bằng tĩnh đang bị phá vỡ, biến tam giác cân "Mỹ-Trung-Việt" trở thành tam giác "bất cân xứng", đầy biến số.

Làm sao giữ nước

Vấn đề cốt lõi (bottom line) là Trung Quốc muốn áp đặt đường "lưỡi bò" để thâu tóm Biển Đông như cái ao của họ. Trung Quốc không muốn Việt Nam (hay Philippines) hợp tác khai thác dầu khí tại Biển Đông với bất kỳ đối tác nào khác (như Tây Ban Nha, Mỹ, Ấn Độ, Nga) mà không phải Trung Quốc. Họ chỉ muốn Việt Nam cùng Trung Quốc khai thác chung theo cách của họ mà ông Mahathir có lần chỉ trích là "thực dân kiểu mới".

Trong bối cảnh trật tự thế giới ngày càng mất trật tự (disorder) như hiện nay, nước nào cũng cần có đồng minh chiến lược để không bị cô độc. Những nước nhỏ yếu hơn là hàng xóm của một siêu cường (như Trung Quốc) càng cần có đồng minh chiến lược để làm đối trọng khi cần thiết (hedging strategy). Nhưng đừng nên ảo tưởng trông chờ vào cường quốc khác bảo vệ mình, nếu không biết phát huy nội lực để tự cường và độc lập. Muốn vậy, phải nâng cao dân trí, đổi mới thể chế và điều chỉnh hệ quy chiếu để không bị lạc hậu và tụt hậu.

Dư luận cho rằng trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam cần ưu tiên đầu tư để nâng năng lực của Cảnh sát Biển (nói riêng) và Hải quân (nói chung). Điều đó tuy đúng nhưng có lẽ chưa đủ, và có thể là "quá ít và quá muộn" (too little too late). Tuy phải làm mọi cách để nâng cao năng lực CSB, nhưng năng lực chiến đấu không chỉ phụ thuộc vào sức mạnh cứng (như khí tài và hỏa lực) mà còn phụ thuộc vào sức mạnh mềm (như dân trí và dân khí).

Ngày trước, khi thực dân Pháp đem chiến hạm đến cửa biển Thuận An để dọa nạt, triều đình chỉ muốn yên lặng để "giữ hòa khí", trong khi người Việt chỉ ham uống rượu và ngâm thơ. Dân trí như vậy, làm sao không mất nước ? Ngày nay, khi Trung Quốc đem chiến hạm đến bãi Tư Chính để bắt nạt, Việt Nam cũng muốn yên lặng để giữ hòa khí và đại cục, trong khi tranh cãi sôi nổi nên làm đường sắt cao tốc 200km/h hay 350km/h, nên cho "mở lon Viêt Nam" và "dùng lu" để chống lụt hay không. Dân trí như vậy, làm sao giữ được nước ?

Trong khi hy vọng tranh chấp tại bãi Tư chính có thể dàn xếp được (trước mắt), Việt Nam cần chuẩn bị cho mọi tình huống (lâu dài). Trong chuyến thăm Mỹ sắp tới của Tổng Bí thư/Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng (nếu sức khỏe cho phép), việc ký kết hay bàn bạc về một thỏa thuận hợp tác chiến lược (như với các đồng minh/đối tác khác) là thiết yếu để tạo ra một đòn bẩy chiến lược đủ sức răn đe đối với các tham vọng của Trung Quốc. Điều này phù hợp với "chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển" (theo Nghị quyết 36-NQ/TW).

Nguyễn Quang Dy

Nguồn : viet-studies, 14/7/2019

Tham khảo

"China and Vietnam in standoff over Chinese survey ship mission to disputed reef in South China Sea", Liu Zhen, South China Morning Post, July 12, 2019

"China, Vietnam : Reports Suggest Maritime Standoff Near Spratly Islands", Stratfor, situation report, July 12, 2019

"Tensions Bubble to the Surface in China-Vietnam Spat", Murray Hiebert & Gregory Poling, CSIS AMTI update, June 28, 2017

"Khủng hoảng Biển Đông lần thứ hai", Nguyễn Quang Dy, Viet-studies, July 31, 2017

Published in Diễn đàn

Trang 4 đến 5

Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Phải làm gì khi tàu Hải Dương 8 quay trở lại

Bãi Tư Chính trong tranh chấp địa chính trị Biển Đông

Vụ Bãi Tư Chính : Cơn bão trong ly nước ?

Kiện Trung Quốc – Việt Nam quá rụt rè

Căng thẳng quanh bãi Tư Chính : Trung Quốc làm tới, Việt Nam không nhường

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ : Trung Quốc gây ‘bất ổn’ Thái Bình Dương (VOA, 04/08/2019)

Bãi Tư Chính sẽ có số phận như Gạc Ma ?

Cao tốc nào chạy thẳng tới bãi Tư Chính ?

Bãi Tư Chính : Trung Quốc bị quốc tế khẽ tay khi uy hiếp Việt Nam

Việt Nam ‘sẽ thắng’ nếu kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế ? (VOA, 22/07/2019)

Diễn biến tại Bãi Tư Chính và lô 06-01 qua góc nhìn Luật quốc tế

Lý giải sóng ngầm tại bãi Tư Chính