 | Tổng quan: | 3068935 |
Minh Anh, RFI, 01/08/2020
Quan hệ Mỹ - Trung gia tăng cường độ với "cuộc chiến lãnh sự" ; Mỹ - Trung phô diễn sức mạnh tại Biển Đông, dịch Covid-19 hoành hành dữ dội tại Mỹ đe dọa cuộc tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump và Châu Á đối mặt với làn sóng dịch virus corona thứ hai. Tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này xin điểm lại những sự kiện đáng chú ý trong tháng 7/2020.
Hàng không mẫu hạm Mỹ, USS Ronald Reagan (CVN 76) và USS Nimitz (CVN 68) tập trận tại Biển Đông, ngày 06/07/2020. AP - Petty Officer 3rd Class Jason Tarleton
Chỉ trong vòng có một tháng, căng thẳng giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, Châu Âu và nhiều nước phương Tây khác đột ngột gia tăng cường độ. Việc Bắc Kinh hồi đầu tháng 7/2020 chính thức áp đặt luật an ninh mới với Hồng Kông đã khiến nhiều nước phương Tây có những phản ứng mạnh mẽ. Canada, Úc, Anh và cả New Zealand lần lượt thông báo đình chỉ hiệp định dẫn độ với Hồng Kông.
Chính quyền Washington có những biện pháp mạnh mẽ hơn, thông báo rút quy chế đặc biệt đối với khu tự trị, trong khi Liên Hiệp Châu Âu phải đến cuối tháng 7 mới quyết định giới hạn xuất khẩu vũ khí sang Hồng Kông. Chính quyền Bắc Kinh lập tức lên tiếng cáo buộc những nước này "can thiệp" vào chuyện nội bộ của Trung Quốc.
Căng thẳng leo thang thêm một nấc khi các nước Anh (ngày 14/07) và Pháp (22/07) cũng lần lượt thông báo gạt dần Hoa Vi – tập đoàn viễn thông hàng đầu của Trung Quốc ra khỏi các dự án phát triển mạng 5G chiến lược. Hoa Kỳ và nhiều nước Châu Âu lo ngại mối họa gián điệp Trung Quốc, do Hoa Vi bị cáo buộc có liên hệ chặt chẽ với chính quyền Bắc Kinh.
Đỉnh điểm của cuộc đọ sức Phương Tây – Trung Quốc là trong cùng ngày 22/07, Hoa Kỳ bất ngờ kỳ hạn cho Trung Quốc có 72 giờ để đóng cửa tòa lãnh sự ở Houston, bang Texas. Ngoại trưởng Mike Pompeo tố cáo lãnh sự quán của Trung Quốc ở Houston là một "ổ gián điệp", tổ chức "đánh cắp các sở hữu trí tuệ" của Mỹ.
Trong khoảng thời gian ngắn ngủi này, bộ Tư Pháp Mỹ lần lượt thông báo truy tố hai tin tặc Trung Quốc, tìm cách đánh cắp các dữ liệu nghiên cứu về Covid-19, và bắt giữ bốn công dân Trung Quốc khác cũng bị tình nghi hoạt động dọ thám.
"Ăn miếng trả miếng", ngày 24/07, Bắc Kinh yêu cầu đóng cửa lãnh sự Mỹ tại Thành Đô, một trong những lãnh sự quan trọng nhất của Mỹ cho phép bao phủ các vùng phía tây nam của Trung Quốc như Tân Cương và Tây Tạng.
Phải chăng Mỹ và Trung Quốc đang lao vào một cuộc chiến tranh lạnh mới như nhận xét của nhiều nhà quan sát ? Ông Pierre-Antoine Donnet, nguyên thông tín viên hãng tin Pháp (AFP) tại Bắc Kinh, trên đài France Culture lưu ý, cuộc chiến tranh lạnh lần này khác rất xa so với những gì xảy ra giữa Mỹ và Liên Xô năm xưa.
"Khác là bởi vì cuộc đọ sức này chủ yếu nhắm vào những khía cạnh công nghệ và thương mại. Trên hai lĩnh vực này, đúng là có một sự đối đầu cực kỳ gay gắt, đã được khởi động để rồi kéo dài trong thời gian rất lâu. Hơn nữa, bất kể kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11/2020 có ra sao, một điều chắc chắn đây là chủ đề duy nhất mà cả Joe Biden và Donald Trump có cùng một quan điểm".
Julien Nocetti, chuyên gia về các vấn đề kỹ thuật số, cộng tác viên Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, trên đài phát thanh France Culture cũng có cùng quan điểm cho rằng công nghệ kỹ thuật số mới chính là cốt lõi của cuộc đọ sức này.
"Tôi cho rằng chúng ta đang chứng kiến sự kết thúc của một chu kỳ, với việc Hoa Kỳ chấm dứt thái độ ʺngây thơʺ một cách hơi thô bạo. Khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001, người ta hy vọng là sự hội nhập với toàn cầu hóa, sự đổi mới không ngừng trong nền kinh tế sẽ đưa Trung Quốc đi đến việc dân chủ hóa đất nước.
Hai mươi năm sau, người ta rơi vào một bối cảnh hoàn toàn khác biệt, đầy biến đổi, rất hỗn loạn, với sự bật dậy của mô hình Trung Quốc khác rất nhiều so với những gì Mỹ từng hy vọng. Và mô hình Trung Quốc đó còn biết cách trục lợi từ sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật số chỉ trong vòng có 20 năm. Tôi cho rằng những gì đang làm cho căng thẳng hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên xơ cứng, một phần lớn chính là vì vấn đề công nghệ kỹ thuật số".
Đối đầu Mỹ - Trung gia tăng còn làm cho Biển Đông dậy sóng dữ dội. Lần đầu tiên, Hoa Kỳ điều đến ba chiến hàng không mẫu hạm đến tập trận tại Biển Đông. Ngày 04/07/2020, Hải Quân Mỹ ra thông cáo khẳng định hai hàng không mẫu hạm USS Nimitz và USS Ronald Reagan tiến hành các cuộc tuần tra và diễn tập tại Biển Đông nhằm "bảo vệ khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do".
Hoạt động quân sự này của Mỹ diễn ra vào lúc Bắc Kinh đang tổ chức các cuộc tập trận có quy mô lớn gọi là "Tam đại chiến địa" ở ba vùng biển lớn : Hoàng Hải, Hoa Đông và Nam Hải mà Việt Nam gọi là Biển Đông, xung quanh khu vực quần đảo Hoàng Sa mà Trung Quốc đánh chiếm từ tay Việt Nam.
Báo Le Monde số ra ngày 07/07, trong bài viết có tựa đề "Bắc Kinh và Washington ghìm nhau ở Biển Đông", dẫn phân tích của nhà nghiên cứu Mathieu Duchatel, giám đốc Chương trình Châu Á, Viện Montaigne (Institut Montaigne), Paris, cho rằng việc Trung Quốc chọn tập trận ở Hoàng Sa còn là "lời cảnh báo nhắm vào Việt Nam, vào lúc nước này ngày càng có ý định đưa Trung Quốc ra tòa án quốc tế".
Điều đáng chú ý là ngày 14/07/2020, ngoại trưởng Mỹ tuyên bố mạnh mẽ cho rằng các đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh tại Biển Đông là "bất hợp pháp". Do vậy, vẫn theo ông Mathieu Duchatel, khi trả lời các câu hỏi của RFI Tiếng Việt, thái độ cứng rắn này của Mỹ, ít nhiều cũng mang lại lợi thế cho các nước có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc như Việt Nam chẳng hạn.
"Có một lịch trình phòng thủ và một lịch trình tấn công. Tôi cho rằng sự hiện diện của Mỹ trong khu vực, có quy mô quan trọng hơn, có thể là nhằm gây khó khăn cho các hành động đơn phương của Trung Quốc mà nước này dự trù nếu như không có sự hiện diện của Mỹ, ví dụ chiếm thêm các đảo hoặc hung hăng bắt nạt các nước cũng đòi hỏi chủ quyền trong khu vực.
Về phương diện "tấn công", ví dụ thúc đẩy những đòi hỏi chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa, tôi cho rằng khuôn khổ những gì Hoa Kỳ đang làm là nhằm mục đích ngăn chặn Trung Quốc đơn phương hành động, hơn là cho phép các nước khác đạt được những yêu sách chủ quyền của riêng họ. Chúng ta thấy chính sách của Mỹ là bảo vệ nguyên trạng".
Nhưng có lẽ sự kiện đáng lo nhất trong tháng 7 này là tình hình dịch bệnh virus corona chủng mới. Xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, đại dịch Covid-19 chưa cho thấy có dấu hiệu suy giảm đà lây lan. Dịch bệnh đặc biệt tăng tốc tại Mỹ và Châu Mỹ Latinh, khiến hàng trăm ngàn người chết, hàng triệu người nhiễm bệnh, nền kinh tế bị lao dốc.
Đáng chú ý là virus corona đang len lỏi vào đời sống chính trị Mỹ. Việc dịch bệnh hoành hành dữ dội tại Mỹ, nhất là trong suốt nhiều tuần liền số ca nhiễm mới thường nhật luôn ở mức kỷ lục trên 60.000 người đã khiến số người ủng hộ cách xử lý dịch bệnh của nguyên thủ Mỹ, hiện đang vận động tái tranh cử sụt giảm mạnh, chỉ còn ở mức 39% và còn bị đối thủ tranh cử Joe Biden dẫn trước mấy điểm.
Trong hoàn cảnh này, tổng thống Mỹ đã quyết định thay giám đốc chiến dịch tranh cử và quay trở lại với các cuộc họp báo thường nhật. Một chiến lược mà giáo sư về Quan hệ Quốc tế Pháp, Philippe Golub, trường đại học Mỹ tại Paris trên đài RFI đánh giá là đầy rủi ro.
"Điểm yếu cơ bản của Trump ngày nay có khá nhiều : Đầu tiên hết là việc xử lý cuộc khủng hoảng dịch tễ đầy tai ương, ngày càng gia tăng cường độ cùng với việc mỗi bang mỗi phách, rồi cùng với cách xử lý thảm hại các vấn đề kinh tế có liên quan đến việc xử lý dịch virus corona. Tiếp đến là khó khăn mà đảng Cộng Hòa gặp phải trong việc thực thi chương trình phục hưng cho phép nền kinh tế trụ được trong lâu dài.
Tôi nghĩ đây có thể là một ý tưởng tồi khi cho phục hồi lại các buổi họp báo, điểm đáng báo động làm ông sụt điểm tín nhiệm trong các cuộc thăm dò. Đúng là có ông bị mất điểm nhiều và đều đặn. Dù vậy, cơ sở cử tri chủ yếu của ông không bị thu hẹp. Vẫn còn có đến vài tháng chiến dịch vận động cực khổ, trong quãng thời gian này, người ta sẽ được xem những cuộc đối đầu công khai giữa Trump và Biden. Vào lúc đó, chúng ta sẽ thấy rõ hơn các đường hướng của chiến dịch vận động tranh cử".
Nhìn sang các Châu lục khác, Châu Á và Châu Âu đang khấp khởi mừng thầm tưởng chừng đại dịch sắp qua, cuộc sống sắp trở lại bình thường, nào ngờ những hy vọng mong manh đó đã bị dập tắt. Virus corona vẫn rình rập và bùng phát lại ở một số nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc...
Đặc biệt là tại Việt Nam, sau gần 100 ngày cầm cự với virus corona để không có một ca lây nhiễm mới nào, ngày 31/07/2020, chính quyền thông báo ca tử vong đầu tiên vì Covid-19 và số ca nhiễm mới trong vòng 24 giờ tăng mức kỷ lục 45 người.
Ổ dịch mới được phát hiện ở Đà Nẵng hồi cuối tuần 25-26/07/2020 đã lan ra nhiều tỉnh thành khác, trong đó có thủ đô Hà Nội (2 ca dương tính) và Thành phố Hồ Chí Minh (2 ca). Thành phố Đà Nẵng buộc phải cho áp dụng trở lại các biện pháp phong tỏa.
Tình hình này cũng tương tự cho nhiều nước tại Châu Âu. Một số nước như Tây Ban Nha hay Bỉ buộc phải áp dụng trở lại các biện pháp ngăn ngừa nghiêm khắc. Tại Pháp, với hiện tượng số ca nhiễm mới thường nhật cũng có dấu hiệu tăng nhẹ trở lại, chính phủ ra quy định bắt buộc đeo khẩu trang nơi không gian khép kín và yêu cầu người dân nên tuân thủ nghiêm ngặt giãn cách xã hội.
Anh Vũ, RFI, 01/08/2020
Theo Reuters, hôm 31/07/2020, Hoa Kỳ đã thông báo các trừng phạt mới nhắm vào một tập đoàn Tân Cương và hai quan chức vì liên quan đến "vị phạm nghiêm trọng nhân quyền đối với sắc tộc thiểu số ở Tân Cương"
Một người biểu tình - tham gia cuộc biểu tình tại Washington ngày 6/4/2019 phản đối Trung Quốc vi phạm nhân quyền đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ - kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ hành động chống lại Bắc Kinh.
Trong một thông cáo, Bộ Tài chính Mỹ cho biết đã đưa vào danh sách đen công ty Trung Quốc XPCC (Xinjiang Production and Construction Corp), một cựu bí thư chi bộ công ty, và phó bí thư chi bộ, giám đốc XPCC.
Theo bộ Tài Chính Mỹ, công ty trên được xác định như là một tổ chức bán quân sự, công cụ của đảng Cộng Sản để tăng cường kiểm soát vùng Tân Cương.
Các biện pháp trừng phạt của Mỹ bao gồm phong tỏa toàn bộ tài sản của các đối tượng trên tại Mỹ, cấm mọi hoạt động giao dịch làm ăn với người Mỹ.
Trong một diễn biến khác liên quan đến quan hệ Mỹ-Trung, cũng trong ngày hôm qua, tổng thống Donald Trump cho biết sẽ ra lệnh cấm mạng xã hội Trung QuốcTik Tok tại Mỹ. Washington nghi ngờ Tik Tok có thể được sử dụng làm công cụ cho tình báo Trung Quốc.
Tik Tok là mạng xã hội do tập đoàn Trung Quốc ByteDance quản lý. Ứng dụng phổ biến video này hiện có gần 1 tỷ người sử dụng, và là mạng xã hội rất phổ biến trong giới trẻ.
Không chỉ ở Hoa Kỳ, mạng xã hội Trung Quốc này còn gây ngờ vực tại Ấn Độ. Từ hôm 30/06, Tik Tok đã bị New Delhi cấm tại Ấn Độ vẫn vì lý do "an ninh và chủ quyền trên không gian mạng của Ấn Độ".
Anh Vũ
Nguồn : RFI, 01/08/2020
BBC, 01/08/2020
Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố sẽ cấm app TikTok hoạt động tại Hoa Kỳ.
Ông nói có thể ra sắc lệnh ngay cuối tuần này.
Mỹ bày tỏ lo ngại app của công ty Trung Quốc ByteDance có thể thu thập dữ liệu của người Mỹ.
Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố sẽ cấm app TikTok hoạt động tại Hoa Kỳ.
TikTok bác bỏ cáo buộc chính phủ Trung Quốc kiểm soát công ty.
Hiện có khoảng 80 triệu người dùng TikTok ở Mỹ.
Có tin nói Microsoft định mua TikTok nhưng không rõ việc này có được cho phép hay không.
App chia sẻ video ngắn TikTok đã là hiện tượng toàn cầu thời gian qua, rất được giới trẻ dưới 20 tuổi ưa chuộng.
Ấn Độ đã cấm TikTok và nhiều app Trung Quốc.
Úc cũng nói đang cân nhắc cấm TikTok, sau khi đã cấm Huawei và ZTE.
Chính giới Mỹ đã bày tỏ lo ngại rằng ByteDance, thông qua TikTok, có thể thu thập dữ liệu cho chính phủ Trung Quốc.
Tại Trung Quốc, ByteDance có app tương tự gọi là Douyin.
Công ty nói dữ liệu người dùng Mỹ được đặt ở Mỹ và server dự phòng đặt ở Singapore.
CEO của TikTok, Kevin Mayer, tuần này nói : "Chúng tôi không hề chính trị, không nhận quảng cáo chính trị, không có nghị trình che giấu".
Nguồn : BBC, 01/08/2020
Minh Anh, RFI, 24/07/2020
Căng thẳng ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không ngừng gia tăng cường độ, hai bên liên tục ra đòn và trả đũa lẫn nhau trong những thời qua. Đỉnh điểm là trong những ngày gần đây, Bắc Kinh và Washington lần lượt ra lệnh đối phương đóng cửa tòa lãnh sự : Một của Trung Quốc tại Houston và một của Mỹ tại Thành Đô. Trong cuộc đọ sức này, bài toán khó nhất với Bắc Kinh : Làm thế nào đáp trả mà không mà không đoạn tuyệt hoàn toàn với Hoa Kỳ ?
Quốc kỳ Trung Quốc và Mỹ. Ảnh minh họa. AP - Mark Schiefelbein
Lệnh đóng cửa lãnh sự Trung Quốc ở Houston trong vòng 72 giờ là một hành động mới nhất trong số các cuộc tấn công của Mỹ nhắm vào Trung Quốc. Trang mạng tờ New York Times ngày 23/07/2020, nhắc lại, chỉ trong vòng có vài tuần, Bắc Kinh liên tiếp hứng đòn của Mỹ.
Từ chiến dịch chống Hoa Vi trong hồ sơ mạng 5G, các biện pháp trừng phạt nhắm vào những quan chức Hồng Kông cũng như là vùng tự trị Tân Cương, cho đến thay đổi lập trường 180° về những tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông… và giờ là cáo buộc Bắc Kinh gởi nhân viên tình báo quân đội đến dọ thám đánh cắp các dữ liệu về thương mại, quân sự, thậm chí cả y học.
Ở bên ngoài, trên các mạng truyền thông, Bắc Kinh để cho phe chủ nghĩa dân tộc bày tỏ thái độ phẫn nộ, bài Mỹ, đòi phải có những biện pháp cứng rắn hơn với Washington. Nhưng trong hậu trường, giới lãnh đạo Trung Quốc dường như cũng không mong muốn làm trầm trọng thêm những căng thẳng, sợ rằng Trung Quốc có thể bị biến thành "một lá bài tranh cử" của Donal Trump, dù rằng trong thâm tâm họ rất muốn vị tỷ phú này tái đắc cử. Nhưng cùng lúc, giới lãnh đạo Trung Quốc lại không thể tỏ ra "nhu nhược" trước các cuộc tấn công của Hoa Kỳ.
Đáp trả những đòn đánh của Washington bằng cách nào ? Đây chính là câu hỏi đang gây chia rẽ trong nội bộ ban lãnh đạo Trung Quốc, theo như nhận định của New York Times. Phe an ninh tình báo và quân đội phản đối mạnh mẽ mọi ý định hòa giải, có thể bị Hoa Kỳ diễn giải cho đấy là một sự nhu nhược. Ngược lại, nhiều lãnh đạo Trung Quốc, chủ trương cứu vãn nền kinh tế, muốn đáp trả có chừng mực hơn đồng thời vẫn giữ cho thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 không bị "sứt mẻ".
Dấu hiệu hòa hoãn này được thấy rõ qua việc cho đến lúc này Bắc Kinh vẫn tiếp tục đặt mua với số lượng lớn bắp, lúa mì, đậu nành và thịt heo đông lạnh từ Mỹ, theo như ghi nhận của ông Darin Friedrichs, chuyên gia về nguyên liệu nông nghiệp có văn phòng tại Thượng Hải.
Trong cuộc tranh cãi chính trị này, Tập Cận Bình có một vai trò "trọng tài" quan trọng. Theo quan sát của tờ New York Times, cho đến lúc này, lãnh đạo Trung Quốc chưa bao giờ nói rằng quan hệ đôi bên đã xuống cấp. Một nhà phân tích độc lập tại Trung Quốc, Wu Qiang, nhận định : "Đích thân Tập Cận Bình là người điều chỉnh chính sách của Bắc Kinh. Nhấn ga hay hãm phanh sẽ do chính ông ta điều khiển".
Chỉ có điều, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, Washington không ngừng mở rộng các mặt trận tấn công, tổng thống Trump không có ý định hạ nhiệt căng thẳng như những lần trước. Cả hai chính đảng của Mỹ đều đồng lòng chống Trung Quốc. Trong hoàn cảnh này, giới phân tích nhận định Trung Quốc khó có hy vọng cải thiện mối quan hệ, ngay cả trong trường hợp ông Joe Biden, đối thủ của Donald Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng, có thắng cử đi chăng nữa.
Minh Anh
***********************
Thanh Hà, RFI, 24/07/2020
Đài Bắc vận động công luận quốc tế trước nguy cơ sau Hồng Kông, đến lượt Đài Loan trong tầm ngắm của Trung Quốc. Trong cuộc họp báo hôm 22/07/2020, ngoại trưởng Đài Loan, Ngô Chiêu Tiếp (Joseph Wu) bày tỏ lo ngại về các hoạt động quân sự của Trung Quốc ngày càng tiến gần đến lãnh thổ Đài Loan.
Ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp (Joseph Wu) trả lời phỏng vấn RFI. Ảnh minh họa. Pang Chia-Shan / Bộ Ngoại giao Đài Loan
Thông tín viên Adrien Simorre giải thích:
"Trung Quốc đang tăng tốc công tác chuẩn bị quân sự trên không và trên biển chung quanh Đài Loan". Ngoại trưởng Ngô Chiêu Tiếp cho biết như trên trong buổi nói chuyện với phóng viên quốc tế tại Đài Bắc cách đây hai ngày.
Ông nêu bật các hoạt động của Trung Quốc đã gia tăng đáng kể, không quân Trung Quốc liên tục thâm nhập không phận của Đài Loan trong những tháng qua. Ngoài ra, bộ trưởng Ngô Chiêu Tiếp còn mô tả các cuộc tập trận do Bắc Kinh tiến hành với bài tập đổ bộ lên Đài Loan.
Trung Quốc chưa bao giờ che giấu ý định thôn tính Đài Loan, kể cả bằng vũ lực. Nhưng tới nay, sự yểm trợ của Mỹ giúp giảm thiểu rủi ro này. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi trong những tháng gần đây với căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng gia tăng và nhất là ngày càng có nhiều người dân Đài Loan dứt khoát bác bỏ mọi kế hoạch Trung Quốc thống nhất hòn đảo này.
Sau khi Bắc Kinh đã siết chặt gọng kềm kiểm soát Hồng Kông, ngoại trưởng Đài Loan muốn đánh động công luận quốc tế với hy vọng thế giới sẽ có phản ứng trong trường hợp Đài Loan bị Trung Quốc tấn công".
Thanh Hà
******************
Minh Anh, RFI, 24/07/2020
Trung Quốc là một "chế độ bạo ngược mới" mà "thế giới tự do" nên chống lại. Ngoại trưởng Mỹ, Mike Pompeo ngày 23/07/2020 đã phát biểu như trên sau khi Washington ra lệnh đóng cửa tòa lãnh sự Trung Quốc ở Houston, bị cáo buộc là một "ổ gián điệp".
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo phát biểu tại thư viện tổng thống Richard Nixon, Yorba Linda, bang California, Mỹ, ngày 23/07/2020. Reuters – Pool
Từ thư viện tổng thống Richard Nixon tại California, ngoại trưởng Mỹ còn nói rằng "Trung Quốc ngày nay ngày càng trở nên độc đoán ở trong nước và thái độ thù nghịch đối với tự do ở những nơi khác cũng ngày càng hung hăng hơn".
Theo AFP, với giọng điệu gay gắt hiếm có, mang hơi hướng một cuộc chiến tranh lạnh, lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ tố cáo chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là "đệ tử trung thành của một hệ tư tưởng toàn trị đã bị phá sản", khi ám chỉ đến chức vụ "tổng bí thư" Đảng cộng sản Trung Quốc.
Nhằm nêu rõ chiến lược cứng rắn của Donald Trump trước ông khổng lồ Châu Á, nhiều lần bị ví như là một "mối đe dọa" hay một "hiểm họa", ngoại trưởng Mỹ kêu gọi "các quốc gia tự do hãy hành động", và "thành lập một liên minh dân chủ mới".
Vẫn theo ngoại trưởng Mỹ, mục tiêu của việc chuyển sang hành động này là nhằm "làm thay đổi thái độ" giới lãnh đạo ở Bắc Kinh, nhưng không đi đến việc lật đổ chế độ.
Những phát biểu này được đưa ra sau khi Washington ra lệnh đóng cửa tòa lãnh sự Trung Quốc ở Houston, Texas, đẩy căng thẳng Trung - Mỹ leo thang lên một nấc mới chưa từng thấy. Bắc Kinh đã đáp trả với việc ra lệnh đóng cửa tòa lãnh sự Mỹ ở Thành Đô.
Minh Anh
************************
Thanh Hà, RFI, 24/07/2020
Ba ngày sau vụ Mỹ đóng cửa tòa lãnh sự Trung Quốc tại Houston, đến lượt Bắc Kinh ngày 24/07/2020 ra lệnh đóng cửa cơ quan đại diện ngoại giao Hoa Kỳ tại Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên. Lý do : "Nhân viên ngoại giao tại đây can thiệp vào công việc của Trung Quốc và đã có những hoạt động không thích hợp với công tác ngoại giao".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân (Wang Wenbin) trong buổi họp báo ngày 24/07/2020 cho biết Bắc Kinh yêu cầu Washington đóng cửa lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô. AP - Mark Schiefelbein
Tòa lãnh sự Hoa Kỳ tại Thành Đô hoạt động từ năm 1985 với 200 nhân viên. Năm 2013, cựu nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden đã tiết lộ một bản đồ về những địa bàn hoạt hoạt động của tình báo Mỹ, trong đó có Thành Đô. Năm 2012, một trong những cộng tác viên trung thành với cựu bí thư thành ủy Trùng Khánh, Bạc Hy Lai đã chạy vào tòa lãnh sự Thành Đô xin tị nạn.
Hơn nữa, Thành Đô có một vị trí chiến lược, như giải thích của thông tín viên Stéphane Lagarde trong khu vực Đông Bắc Á :
"Ăn miếng, trả miếng. Với các tòa lãnh sự cũng vậy. Trong một thông cáo gửi qua mạng WeChat của các phóng viên, bộ Ngoại Giao Trung Quốc khẳng định là không có sự lựa chọn nào khác. Trung Quốc không mong muốn xảy ra tình cảnh này. Trách nhiệm hoàn toàn thuộc về phía Hoa Kỳ.
Trong những ngày qua, Bắc Kinh đã cân nhắc nhiều địa điểm. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo, cơ quan ngôn luận không chính thức của Đảng cộng sản Trung Quốc, thậm chí còn thực hiện một cuộc thăm dò trên mạng Twitter để tham khảo ý kiến là nên đóng cửa lãnh sự Mỹ tại Hồng Kông, Quảng Đông hay Thành Đô. Cuối cùng, nơi được chọn là Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên, phía tây Trung Quốc. Đây là một địa điểm chiến lược đối với Hoa Kỳ, do Tứ Xuyên nằm sát cạnh Tây Tạng và Tân Cương.
Một dấu hiệu báo trước về quyết định của Trung Quốc là ngay từ tối hôm qua (23/07), đã có một chuyến máy bay từ Mỹ đến Thượng Hải. Hành khách là các nhân viên ngoại giao. Rất có thể số này sẽ được điều đến lãnh sự quán ở Vũ Hán, vốn đã rất vắng người từ khi dịch Covid-19 bùng phát".
Trong lúc Hoa Kỳ và Trung Quốc tố cáo lẫn nhau về các hoạt động tình báo, ngày 23/07/2020, bộ Tư Pháp Mỹ cho biết Cục Điều Tra Liên Bang FBI đã bắt giữ ba nghi can Trung Quốc dùng hộ chiếu giả. Một người thứ tư đã tạm thoát do trú ẩn trong lãnh sự Trung Quốc tại thành phố San Francisco, bang California. Cả bốn người nói trên, theo phía Mỹ, phục vụ trong quân đội Trung Quốc, đội lốt nghiên cứu sinh để hoạt động tại Hoa Kỳ.
Thanh Hà
Bộ Quốc phòng Mỹ phát biểu về Châu Á
Carla Babb, VOA, 22/07/2020
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper khẳng định "không ban hành lệnh rút khỏi bán đảo Triều Tiên", đồng thời lên tiếng báo động về "thái độ xấu" của Trung Quốc mà ông nói đã gia tăng kể từ khi bắt đầu đại dịch virus corona.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper.
Phát biểu về Châu Á từ Ngũ Giác Đài, ông Esper ngày 21/7 để ngỏ khả năng giảm bớt quân tại Hàn Quốc trong tương lai, nói rằng Ngũ Giác Đài sẽ tiếp tục cứu xét điều chỉnh mức độ binh sĩ tại mỗi bộ chỉ huy, tại mỗi chiến trường để đảm bảo hữu hiệu hóa lực lượng Mỹ.
Tờ Wall Street Journal tuần trước loan tin Ngũ Giác Đài đang lên kế hoạch giảm bớt lực lượng tại Hàn Quốc dưới mức hiện nay là 28.500 người, trong lúc hai nước chưa đả thông bế tắc về yêu cầu của Tổng thống Donald Trump rằng Seoul phải tăng mạnh chi trả cho quân đội Mỹ trú đóng tại Hàn Quốc.
Về vấn đề Trung Quốc, Bộ trưởng Esper ngày 21/7 chỉ trích "thái độ xấu" của quân đội Trung Quốc gần đây làm gia tăng những lo ngại trên toàn khu vực.
"Chúng ta chứng kiến việc này gia tăng trong 6 tháng qua kể từ khi Covid-19 xảy ra", ông Esper nói.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho biết ông hy vọng thực hiện chuyến công du đầu tiên tới Trung Quốc trước cuối năm nay, dù Ngũ Giác Đài không đưa ra chi tiết về chuyến này.
Ông Esper chỉ đích danh Trung Quốc "thường xuyên không tôn trọng quyền của các nước khác". Ông chỉ ra cuộc tập trận tấn công quy mô lớn gần đây của Trung Quốc mô phỏng cảnh chiếm một đảo của Đài Loan như là "một hành động gây bất ổn làm gia tăng một cách đáng kể nguy cơ tính toán sai lầm".
Ông cũng chỉ trích Trung Quốc về việc lấy đất lấp biển và tiếp tục tập trận xung quanh các thực thể tranh chấp trên biển, gọi những nỗ lực này "rõ ràng không phù hợp" với luật quốc tế. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đồng thời thúc đẩy các nước khác trên toàn cầu giúp đứng lên chống thái độ của Trung Quốc.
Trung Quốc nói Washington không có tiếng nói trong chuyện này và tố cáo Mỹ hành động như là "kẻ quấy rối và làm gián đoạn ổn định trong vùng".
BBC, 22/07/2020
Phát biểu tại một hội thảo online về an ninh hôm 21/7, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper mô tả hoạt động của quân đội Trung Quốc trong khu vực là "gây bất ổn", và rằng Trung Quốc đang 'tiếp tục hành vi hung hăng ở khu vực phía Đông và trên Biển Đông', theo NDTV.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper
Ông Esper nói rằng việc bồi đắp và các cuộc tập trận quân sự bất hợp pháp của Trung Quốc trên và xung quanh các thực thể đang tranh chấp ở Biển Đông không phù hợp với các cam kết được nêu trong Tuyên bố năm 2002 về Ứng xử của các bên ở Biển Đông.
"Đảng cộng sản Trung Quốc tiếp tục các hoạt động vi phạm luật pháp, các hành vi chèn ép và các hoạt động ác ý khác một cách có hệ thống", ông Esper nói.
Ông Esper nói thêm rằng Trung Quốc đã bắt nạt các quốc gia ASEAN để buộc các nước này phải ngưng các hoạt động phát triển dầu khí tiềm năng ngoài khơi trị giá khoảng 2,6 nghìn tỷ đôla, đồng thời ngăn cản các nước này đánh bắt cá tại ngư trường quan trọng của họ.
Ông Esper yêu cầu các nhà lãnh đạo Trung Quốc tuân thủ luật pháp và chuẩn mực quốc tế mà Trung Quốc và người dân Trung Quốc đã được hưởng lợi rất nhiều từ những năm qua. "Và trong khi chúng ta hy vọng Đảng cộng sản Trung Quốc thay đổi cách thức của mình, chúng ta phải chuẩn bị cho phương án thay thế", ông cảnh báo.
Ông Esper nói chính sách của Hoa Kỳ về Biển Đông là "bảo vệ một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở", và nói rõ rằng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa không có quyền biến vùng biển quốc tế thành một khu vực độc quyền hoặc đế chế hàng hải của riêng mình".
"Chúng ta phải duy trì một hệ thống tự do và cởi mở, bảo đảm hòa bình và thịnh vượng cho hàng triệu người : tôn trọng chủ quyền, giải quyết tranh chấp bằng hòa bình ; tuân thủ luật pháp và chuẩn mực quốc tế ; thúc đẩy thương mại tự do, công bằng", ông nói.
"Chúng tôi tin tưởng chắc chắn rằng không một quốc gia nào có thể hoặc nên thống trị cộng đồng, và chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc cùng với các đồng minh và đối tác của mình để hỗ trợ một Ấn Độ-Thái Bình Dương thịnh vượng và an toàn cho tất cả mọi người", ông Esper nói.
Ông Esper cũng nói rằng "cam kết của Hoa Kỳ đối với Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở bắt nguồn từ các giá trị, lịch sử và quan hệ kinh tế mà chúng tôi chia sẻ với các đồng minh và đối tác, và chỉ phát triển sâu hơn khi đối mặt với những nỗ lực làm suy yếu nó".
"Chúng tôi đang khuyến khích các quốc gia Ấn Độ-Thái Bình Dương mở rộng các mối quan hệ an ninh nội khối và mạng lưới các đối tác cùng chí hướng", ông nói thêm.
Mỹ cáo buộc Trung Quốc quân sự hóa trên Biển Đông
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cũng cho biết Mỹ đang "theo dõi rất chặt chẽ" tình hình giữa Ấn Độ và Trung Quốc dọc theo Đường kiểm soát thực tế.
"Chúng tôi đang theo dõi tình hình giữa Ấn Độ và Trung Quốc rất chặt chẽ, những gì đang xảy ra dọc theo Đường kiểm soát thực tế và chúng tôi rất vui khi thấy cả hai bên đang cố gắng làm giảm nhiệt tình hình", ông Esper trả lời câu hỏi về căng thẳng giữa hai nước.
Ông khẳng định rằng các hoạt động của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc trong khu vực này đang "gây bất ổn", ông nói rằng họ "tiếp tục hành vi gây hấn ở phía Đông và trên Biển Đông".
Ông Esper cũng nói rằng mối quan hệ của Mỹ với Ấn Độ là "một trong những mối quan hệ quốc phòng quan trọng nhất của thế kỷ 21".
Trong bối cảnh xung đột ở biên giới Ấn Độ với Trung Quốc, một nhóm tàu sân bay của Hải quân Hoa Kỳ do tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân USS Nimitz dẫn đầu đã thực hiện một cuộc tập trận quân sự với một hạm đội tàu chiến Ấn Độ ngoài khơi bờ biển Andaman và Nicobar hôm thứ Hai.
Bốn tàu chiến tiền tuyến của Hải quân Ấn Độ đã tham gia cuộc tập trận "PASSEX" khi nhóm tấn công tàu sân bay Mỹ đi qua Khu vực Ấn Độ Dương khi trên đường trở về từ Biển Đông, các quan chức ở New Delhi cho biết.
USS Nimitz là tàu chiến lớn nhất thế giới và cuộc tập trận giữa hai hải quân có ý nghĩa quan trọng bởi nó diễn ra giữa lúc căng thẳng giữa Ấn Độ và Trung Quốc ở phía đông Ladakh cũng như việc Trung Quốc tăng cường hiện diện quân sự trên Biển Đông.
Ông Esper nói rằng cuộc tập trận chung ở Ấn Độ Dương cho thấy sự hợp tác ngày càng tăng giữa các lực lượng hải quân Ấn Độ và Mỹ.
"Tôi muốn nêu bật sự hợp tác quốc phòng ngày càng mạnh mẽ của chúng tôi với Ấn Độ, một trong những mối quan hệ quốc phòng quan trọng nhất của thế kỷ 21. Chúng tôi đã tiến hành cuộc tập trận quân sự chung đầu tiên vào tháng 11 năm ngoái. Như chúng tôi đã nói hôm nay, USS Nimitz đang tiến hành một cuộc tập trận chung với hải quân Ấn Độ ở Ấn Độ Dương, thể hiện cam kết chung của chúng tôi trong hợp tác mạnh mẽ hơn và ủng hộ một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở", ông nói.
"Các tàu sân bay của chúng tôi đã tới Biển Đông và Ấn Độ-Thái Bình Dương kể từ Thế chiến II. Chúng tôi sẽ ủng hộ chủ quyền của bạn bè và đối tác của chúng tôi", ông nói thêm.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng cho hay ông hy vọng sẽ đến thăm Trung Quốc vào cuối năm nay để cải thiện các kênh 'truyền thông khủng hoảng' và bàn về các vấn đề khác mà hai bên cùng quan tâm, theo SCMP.
"Trước khi hết năm, tôi hy vọng sẽ đến thăm Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa lần đầu tiên với tư cách là Bộ trưởng Quốc phòng để tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực quan tâm chung, thiết lập các hệ thống cần thiết cho truyền thông khủng hoảng và củng cố ý định cạnh tranh công khai trong hệ thống quốc tế", ông Mark Esper nói.
Ông cũng nói rằng Bắc Kinh đã tăng cường hành vi xấu của họ trong sáu tháng qua. Trung Quốc đã xây dựng các căn cứ trên đảo san hô trong khu vực nhưng lại nói ý định của họ là hòa bình.
"Chúng tôi muốn ngăn chặn các hành vi chèn ép", ông Esper nói thêm.
"Chúng tôi không tìm kiếm xung đột. Chúng tôi cam kết mối quan hệ mang tính xây dựng và có kết quả với Trung Quốc và, trong mối quan hệ quốc phòng của chúng tôi, để mở ra các kênh truyền thông và giảm thiểu rủi ro".
Ngoài vấn đề Biển Đông, ông Mark Esper cũng đề cập đến áp lực ngày càng tăng của Trung Quốc lên Đài Loan, theo SCMP
Ông Esper nói rằng không ai ở Đài Loan tin rằng Trung Quốc sẽ thực hiện 'một quốc gia, hai thể chế' ở đây.
Ông nói rằng Trung Quốc đã thực hiện các cuộc tập trận mô phỏng để chiếm lấy một hòn đảo do Đài Loan kiểm soát, và gọi đây là một hoạt động gây bất ổn và có thể trở thành những tính toán sai lầm.
Liu Zhiqin, một thành viên cao cấp tại Viện nghiên cứu tài chính Chongyang tại Đại học Renmin Trung Quốc, cho rằng các động thái của Mỹ trong những ngày gần đây nhằm mục đích tiếp tục kích động căng thẳng khu vực nhằm gây bất hòa giữa Trung Quốc và các nước láng giềng châu Á, theo SCMP.
Bằng cách tạo ra các cuộc xung đột, Hoa Kỳ mong muốn phá hoại hơn nữa hình ảnh của Trung Quốc để các quốc gia khác xa lánh Bắc Kinh, ông Liu nói.
Học giả Ja-Ian Chong từ Viện Harvard-Yenching thì cho rằng những nỗ lực của Hoa Kỳ trong việc hợp nhất các đồng minh và đối tác trên khắp thế giới sẽ khiến cho các nước Ấn Độ-Thái Bình Dương gặp khó khăn hơn khi định vị giữa Washington và Bắc Kinh.
Tuy nhiên, Chong lưu ý rằng ông Esper đã tiếp tục nhấn mạnh đến tính răn đe và đề cao khả năng hợp tác với Trung Quốc.
"Điều này mang lại cho cả Washington và Bắc Kinh đường lùi", ông Chong nói.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã quyết liệt bác bỏ yêu sách của Trung Quốc giành quyền làm chủ các nguồn tài nguyên ở hầu hết Biển Đông, cũng như nhn dệca mn Đn n ệ son dọc nhọn dọca nhọn dc nhn dệca nh. Ông nói hành động của Bắc Kinh là hoàn toàn phi pháp. Tuy nhiên, ông Pompeo đã không đưa ra bất kỳ biện pháp nào để trừng phạt Trung Quốc, nếu Bắc Kinh không thay đổi. Dù vậy, tuyên bố phổ biến chiều ngày 13/07/2020 của Bộ Ngoại giao Mỹ được coi là cứng rắn nhất từ trước đến nay nhằm chống chính sách lấn chiếm Biển Đôống của Tr.
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng: "Liệu Hoa Kỳ có biện pháp bảo vệ các công ty khai thác tài nguyên dầu khí của Việt Nam hay không?"
Theo ông Pompeo, thái độ của Hoa Kỳ là : "Về Biển Đông, chúng tôi mưu cầu hòa bình và ổn định, bảo đảm tự do lưu thông hàng hải phù hợp với luật pháp quốc tế và duy trì dòng lưu lượng thương mại, đồng thời chống lại bất cứ mưu toan nào để cưỡng chế hay sử dụng võ lực để giải quyết các tranh chấp. Chúng tôi chia sẻ sâu xa và tôn trọng quyền lợi với các nước đồng minh và thân hữu, những quốc gia từ lâu đã hậu thuẫn cho việc tuân thủ luật pháp quốc tế" (2).
Tuyên bố của ông Pompeo lưu ý rằng Trung Quốc không có bất cứ quyền gì để áp đặt ý muốn của mình ở Biển Đông, cũng như không có căn bản pháp lý nào để giành quyền chủ quyền về Đường 9 đoạn (còn gọi là Đường lưỡi bò) mà Bắc Kinh công bố năm 2009. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng nhắc nhở Bắc Kinh rằng yêu sách vô căn cứ của họ đã hoàn toàn bị Tòa hòa giải Quốc tế bác bỏ ngày 12/07/2016 trong vụ kiện về đường 9 đoạn của Phi Luật Tân (3).
Để kết luận, ông Pompeo nói thẳng với Trung Quốc rằng : "Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của riêng mình. Hoa Kỳ sát cánh với các đồng minh và bạn hữu ở Đông Nam Á để bảo vệ chủ quyền và các nguồn lợi ngoài khơi, phù hợp với lợi ích và nghĩa vụ theo luật pháp quốc tế".
Ngoại trưởng Hoa Kỳ nói : "Chúng tôi sát cánh với cộng đồng thế giới trong việc bảo vệ tự do hàng hải và tôn trọng chủ quyền, đồng thời bác bỏ bất kỳ nỗ lực nào để áp đặt ý muốn của kẻ mạnh ở Biển Đông hay vùng rộng lớn hơn" (4).
Tại sao lúc này ?
Nhưng tại sao ông Mike Pompeo đã thay đổi lập trường về Biển Đông của Mỹ, từ chỉ quan tâm đến vấn đề an ninh hàng hải, không đứng về phe nào trong tranh chấp, sang chỉ trích gay gắt Bắc Kinh, và với mục đích gì ?
Trước hết, liên lạc ngoại giao giữa Mỹ và Trung Quốc căng thằng từ cuối năm 2019 sau khi các cuộc thương thuyết thương mại giữa hai nước chỉ đạt được những kết quả sơ khởi.
Ở giai đoạn đầu hồi tháng 1/2020, hai nước Mỹ-Trung ký thỏa hiệp đồng ý giảm bớt thuế quan đánh vào hàng hóa đôi bên. Hoa Kỳ đã đồng ý không đánh thêm thuế vào hàng Trung Quốc xuất cảng sang Mỹ trị giá lối 160 tỷ dollars. Trong khi Trung Quốc cam kết mua hàng hóa Mỹ và các dịch vụ khác trị giá khỏng 200 tỷ dollars.
Tiếp đến là vụ dịch phát xuất từ Vũ Hán (Trung Quốc), có tên khoa học là Coronavirus Disease 2019 (Covid-19) làm xáo trộn kinh tế và cuộc sống toàn cầu. Cơ quan tình báo Mỹ (Central Intelligent Agency- CIA) từng nghi ngờ Trung Quốc đã tìm cách che đậy nguyên nhân xẩy ra dịch Covid-19 để thủ lợi chính trị và làm suy yếu Hoa Kỳ và phương Tây, nhưng Bắc Kinh đã phủ nhận.
Cuối cùng là các vụ đàn áp nhân quyền của Trung Quốc tại Hồng Kông và Tân Cương cũng đã khiến chính quyền Trump buộc phải lên án Bắc Kinh, sau khi Tổng thống Trump bị áp lực nội bộ.
Vậy liệu những lời chỉ trích gay gắt bất ngờ của Ngoại trưởng Pompeo về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông có phải là lá bài Trung Quốc (China Card) nhằm giúp Tổng thống Trump trong cuộc tranh cử Tổng thống với đối thủ dự trù là Joe Biden, cựu Phó Tổng thống của đảng Dân chủ hay không ?
Ông Trump là người từng chỉ trích chính quyền tiền nhiệm của Tổng thống Dân chủ Barack Obama đã để cho Trung Quốc gò ép trong chính sách mậu dịch gây bất lợi cho doanh nghiệp Mỹ trong nhiều năm. Do đó, ngay sau khi đắc cử năm 2016, ông Trump đã tìm cách giảm thiểu thâm thủng trong cán cân thương mại với Trung Quốc.
Nhưng ông Trump đã thất bại vì chỉ riêng năm 2019, Mỹ đã thâm thủng mậu dịch với Trung Quốc là 345,6 tỷ dollars vì Mỹ mua nhiều hàng Trung Quốc hơn Trung Quốc mua hàng Mỹ.
Trước đó, năm 2018, Mỹ nhập cảng từ Trung Quốc trị giá 539 tỷ dollars, nhưng chỉ xuất cảng sang Tầu tổng cộng 120,3 tỷ mỹ kim (Market Watch, 27/06/2019).
Donald Trump xoay chiều
Để hiểu rõ hơn tại sao chính quyền Trump đã xoay chiều chống Trung Quốc vào lúc này, chúng tôi (Phạm Trần) đã phỏng vấn Giáo sư ngoại hạng (Professor Emeritus), Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, người từng giảng dạy nhiều năm về Quan hệ quốc tế tại Đại học George Mason, gần Thủ đô Hoa Thịnh Đốn (5).
Nhà báo Phạm Trần nói chuyện với Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng (trái) tại phòng ghi âm SBTN ngày 10/08/2019 - Ảnh minh họa
Phạm Trần : Xin Giáo sư nhận xét tổng quát về Tuyên bố của Ngoại trưởng Mike Pompeo, và tại sao vào lúc này ?
Nguyễn Mạnh Hùng : Đây là lời tuyên bố mạnh nhất của Ngoại trưởng Hoa Kỳ đối với Trung Quốc về tranh chấp Biển Đông. Trước kia, Hoa Kỳ chỉ chú trọng đến quyền tự do giao thông hàng hải và thực hiện các cuộc tuần tra để bảo vệ quyền ấy. Về tranh chấp chủ quyền biển đảo trên Biển Đông, Hoa Kỳ không đứng về phía nào, và chỉ đòi hỏi những tranh chấp ấy được giải quyết ôn hòa căn cứ trên luật quốc tế. Mạnh hơn nữa là những lời chỉ trích các đòi hỏi "quá đáng" và hành động "bắt nạt" các nước nhỏ của Trung Quốc.
Đây là lần đầu tiên Hoa Kỳ khẳng định rõ rệt "các yêu sách của Bắc Kinh đối với các nguồn tài nguyên hầu hết ở Biển Đông cũng như chiến dịch bắt nạt để kiểm soát nguồn tài nguyên đó, là hoàn toàn bất hợp pháp", và cảnh báo "Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình".
Ngoài ra, thông cáo báo chí ngày 13/7 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có 3 điểm đáng chú ý :
Thứ nhất, Hoa Kỳ chỉ trích mạnh mẽ hành động khẳng định sự thống trị đơn phương và thay thế luật pháp quốc tế bằng "chân lý thuộc về kẻ mạnh" của Trung Quốc.
Thứ hai, Hoa Kỳ bác bỏ "bất cứ yêu sách nào của Trung Quốc đối với các vùng biển nằm ngoài lãnh hải 12 hải lý tính từ các đảo" mà Trung Quốc đưa ra yêu sách tại quần đảo Trường Sa mà không phương hại đến yêu sách chủ quyền của các quốc gia khác.
Thứ ba, Hoa Kỳ vạch rõ những bãi và đá mà Trung Quốc yêu sách nhưng Hoa Kỳ khẳng đinh chúng thuộc chủ quyền của các quốc gia khác, như Đá Vành Khăn và Bãi Cỏ Mây của Phi Luật Tân ; vùng biển chung quanh Bãi Tư Chính của Việt Nam, cụm bãi Luconia ngoài khơi Malaysia ; vùng biển EEZ của Brunei ; và Natuna Besar ngoài khơi Indonesia.
Ngoại trưởng Pompeo đưa ra thông cáo báo chí này trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Trung Quốc vì những hành động vi phạm nhân quyền và dân chủ của Bắc Kinh tại Tân Cương và Hồng Kông, mâu thuẫn kinh tế thương mại, chế tài qua lại giữa hai bên, và nhu cầu chính trị nội bộ trong cả hai nươc.
Tổng thống Trump lúc đầu không chống Trung Quốc và không coi nặng "thách thức Trung Quốc". Ngược lại, ông muốn ve vãn và được ve vãn bởi Chủ tịch Tập Cận Bình mà cho đến nay ông vẫn gọi là "một ngươi bạn rất, rất tốt của tôi" (a very, very good friend of mine), đồng ý thiết lập quan hệ quyền lực lớn kiểu mới (a new big power relation) giữa hai nước do Tập đề nghị, và cố gắng ký được một thương ước "lịch sử" với Trung Quốc để… làm lịch sử và phục vụ nhu cầu tranh cử của mình.
Tuy nhiên, áp lực của các lãnh đạo chính trị và chiến lược gia thuộc cả hai đảng đòi hỏi phải đối đầu với Trung Quốc, vì họ nhận thức rằng không những "hệ thống giá trị" của Trung Quốc đối chọi với giá trị của Hoa Kỳ và phương Tây, mà Trung Quốc còn muốn thay thế Hoa Kỳ trong vai trò lãnh đạo thế giới, buộc chính quyền Trump phải có thái độ cứng rắn với Trung Quốc. Đó là chưa kể nhu cầu xây dựng lại lòng tin đang mất dần của nhiều nước Châu Á về khả năng và cam kết của Hoa Kỳ như một yếu tố "ảnh hưởng ổn định" (stabilizing influence) trong vùng trước sự lấn lướt của Trung Quốc, và trước khi quá muộn".
Trông đợi gì ở Mỹ ?
Phạm Trần : Đọc toàn văn Tuyên bố, tôi thấy đây là thái độ đối kháng Trung Quốc "mạnh nhất của Mỹ từ trước đến nay", nhưng tôi không thấy ông Pompeo hứa hẹn bất cứ biện pháp đối phó nào trước những hành động lấn át của Trung Quốc". Giáo sư nghĩ sao ?
Nguyễn Mạnh Hùng : Đúng, tôi đồng ý, nhất là tuyên bố này được đưa ra chỉ 5 ngày sau khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tìm cách trấn an Hoa Kỳ bằng cách khẳng định rằng "Trung Quốc chưa bao giờ có ý định thách thức hay thay thế Hoa Kỳ (6) ; rằng "chúng tôi không cóp nhặt mô hình ngoại quốc, không xuất khẩu mô hình Trung Quốc" vì "Trung Quốc sẽ và không thể trở thành như Hoa Kỳ" (7), theo Tuyên bố tại China-US Think Tanks Media Forum, Bắc Kinh ngày 09/07/2020.
Phạm Trần : Liệu ta có thể hiểu, khối các nước Châu Á-Thái Bình Dương-Ấn Độ Dương nói chung, và các nước Phi Luật Tân, Mã Lai, Nam Dương và Việt Nam và khối ASEAN nói riêng có thể "vững bụng" là họ đã có nước Mỹ đứng sau sẵn sàng giúp đỡ, nếu bị Trung Quốc dùng biện pháp quân sự để giải quyết tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông ?
Nguyễn Mạnh Hùng : Những nước ấy, đặc biệt là các nước nhỏ ở Đông Nam Á phải hết sức cẩn thận với ông tổng thống lái buôn này (Donald Trump). Một mặt ông Trump đang bị sức ép của các lãnh đạo chính trị và chiến lươc gia thuộc cả hai đảng đòi phải đối đầu với Trung Quốc. Mặt khác, ông ấy muốn dùng áp lực để ký một thương ước "lịch sử" với Trung Quốc để phục vụ nhu cầu tranh cử của mình và... làm lịch sử. Điều đình là phải tương nhượng, tương nhượng cái gì và tương nhượng đến đâu. Hãy đợi xem những lời nói mềm mỏng và khéo léo của Vương Nghị mới đây cùng với triển vọng Trung Quốc nhâp cảng ào ạt nông phẩm của Mỹ có giúp ông Trump trở lại với chính sách lập một "quan hệ quyền lực lớn kiểu mới" với người mà ông ấy nhận là "a very, very good friend of mine" hay không ? Thời điểm quan sát là từ nay cho đến tháng 11/2020.
Phạm Trần : Nhưng Hoa Kỳ cần làm những việc khác tích cực hơn lời nói để tạo niềm tin cho các nước trong khu vực trước áp lực của Trung Quốc ?
Nguyễn Mạnh Hùng : Như tôi đã trình bày trong một cuộc phỏng vấn lần trước của ông (Phạm Trần), nếu Hoa Kỳ thực tâm muốn ủng hộ ASEAN chống sự "bắt nạt" của Trung Quốc như họ nói, thì ít nhất Hoa Kỳ cần phải làm một số việc như sau :
Thứ nhất, tuyên bố ủng hộ quyền các quốc gia Đông Nam Á khai thác dầu khí trong vùng biển thuộc chủ quyền của họ theo luật quốc tế và luật biển.
Thứ hai, để hỗ trợ cho lời nói, Hoa Kỳ phải tiếp tục cho tầu chiến, như trường hợp USS Gabrielle Giffords và USS America, biểu dương lực luợng và theo dõi tầu khảo sát địa chất của Trung Quốc đi vào vùng tranh chấp để de dọa và ngăn cản không cho các nước trong khu vực khai thác tài nguyên của họ.
Thứ ba, tái thương thuyết để gia nhập TPP (Trans-Pacific Partnership Agreement), sau được đổi là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP - Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership), bởi vì nó là một cái neo kinh tế cho sự hiện diện của Hoa Kỳ ở Châu Á-Thái Bình Dương.
Thứ tư, phê chuẩn Công ước về Luật biển 1982 để có tư cách chính thống đòi hỏi Trung Quốc tuân thủ luật quốc tế và luật biển.
Riêng đối với Việt Nam, điều kiện thứ nhất đã đươc ngoại trưởng Pompeo khẳng định. Phép thử điều kiện thứ hai là liệu Hoa Kỳ có biện pháp khuyến khích và bảo vệ các công ty dầu khí khai thác tài nguyên của Việt Nam trong vùng Bãi Tư Chinh và khu vực Cá Voi Xanh hay không.
Nên biết năm 2018, Việt Nam đã phải đình chỉ hoạt động của giàn khoan của hãng Repsol, một công ty của Tây Ban Nha tại lô 136/03 thuộc bãi cạn Tư Chính vì áp lực của Trung Quốc (8).
Phản ứng của Việt Nam
Vậy Việt Nam đã phản ứng ra sao về những tuyên bố đanh thép chống Trung Quốc của Ngoại trưởng Mike Pompeo ?
Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng chỉ biết nói chung chung :
"Hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển tại Biển Đông là nguyện vọng và mục tiêu chung của các nước ở Biển Đông, khu vực và cộng đồng quốc tế.
Việc tôn trọng trật tự pháp lý trên biển và thực thi đầy đủ, thiện chí, trách nhiệm Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 có ý nghĩa quan trọng để thực hiện các mục tiêu đó.
Việt Nam hoan nghênh lập trường của các nước về vấn đề Biển Đông phù hợp với luật pháp quốc tế và chia sẻ quan điểm, như đã nêu trong tuyên bố dịp Hội nghị cấp cao ASEAN 36, rằng Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 là khuôn khổ pháp lý điều chỉnh mọi hoạt động trên biển và đại dương".
Bà Hằng nêu nguyện vọng :
"Việt Nam mong rằng các nước sẽ nỗ lực đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác tại Biển Đông và giải quyết các tranh chấp thông qua đối thoại cùng các biện pháp hòa bình khác theo luật pháp quốc tế vì lợi ích chung, phù hợp với nguyện vọng của các nước trong khu vực và cộng đồng quốc tế. Việt Nam luôn đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào quá trình này" (Tin Bộ Ngoại giao Việt Nam, ngày 15/07/2020).
Tuyên bố của bà Lê Thị Thu Hằng là những lời nói vô thưởng, vô phạt nhưng hiện rõ thái độ thiếu can đảm của Chính phủ Việt Nam không dám đồng hành với ông Pompeo vì sợ làm mất lòng Trung Quốc mà ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam luôn luôn ca tụng "vừa là đồng chí, vừa là anh em".
Và mặc dù lính Trung Quốc không ngừng truy sát và đàn áp ngư dân Việt Nam khi bắt gặp ở Hoàng Sa và Trường Sa, nhà nước cộng sản Việt Nam vẫn không dám kiện Trung Quốc ra Tòa án Quốc tế như Phi Luật Tân đã làm để đòi lại Hoàng Sa (mất ngày 19/1/1974) và 7 đá gồm Châu Viên, Chữ Thập, Ga Ven, Gạc Ma, Tư Nghĩa, Vành Khăn và Xu Bi trong Quần đảo Trường Sa mất từ năm 1988.
Phạm Trần
(16/07/2020)
(1) "Beijing’s claims to offshore resources across most of the South China Sea are completely unlawful, as is its campaign of bullying to control them" – State Department, July 13/2020
(2) "In the South China Sea, we seek to preserve peace and stability, uphold freedom of the seas in a manner consistent with international law, maintain the unimpeded flow of commerce, and oppose any attempt to use coercion or force to settle disputes. We share these deep and abiding interests with our many allies and partners who have long endorsed a rules-based international order" - State Department, 07/13/2020
(3) "The PRC has no legal grounds to unilaterally impose its will on the region. Beijing has offered no coherent legal basis for its "Nine-Dashed Line" claim in the South China Sea since formally announcing it in 2009. In a unanimous decision on July 12, 2016, an Arbitral Tribunal constituted under the 1982 Law of the Sea Convention – to which the PRC is a state party – rejected the PRC’s maritime claims as having no basis in international law. The Tribunal sided squarely with the Philippines, which brought the arbitration case, on almost all claims".
(4) "The world will not allow Beijing to treat the South China Sea as its maritime empire. America stands with our Southeast Asian allies and partners in protecting their sovereign rights to offshore resources, consistent with their rights and obligations under international law. We stand with the international community in defense of freedom of the seas and respect for sovereignty and reject any push to impose "might makes right" in the South China Sea or the wider region", State Department, 07/13/2020.
(5) Giáo sư Hùng là Học giả cao cấp bất thường trú của Trung tâm nghiên cứu Chiến lươc và quan hệ Quốc tế ở Washington, D.C. (Center for Strategic and International Studies-CSIS). Ngoài ra ông còn là Học giả vãng lai hai niên khóa 2015-2016 tại Viện nghiên cứu nổi tiếng ISEAS-Yusof Ishak Institute, Tân Gia Ba. Các bài nghiên cứu của ông, phần lớn về Châu Á và Đông Nam Á được đăng trên các Tạp chí chuyên môn (professional journals) như World Affairs, Asian Survey, Pacific Affairs, Global Asia, The Diplomat, Asia Pacific Bulletin và CogitAsia.
(6) China never intends to challenge or replace the US, or have full confrontation with the US.
(7) China does not replicate any model of other countries, nor does it export its own to others - China will not, and cannot, be another US.
(8) Theo Bách khoa Toàn thư mở thì "Động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi công ty này xác nhận có một mỏ khí đốt lớn. Ngày 23/3/2018, bá chí / n cho nc của Trung Quốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) yêu cầu hãng năng lượng của Tây Ban Nha, Repsol, ngưng thêm một dự án nôm trong Lô L 07/03, nơióệt trong Lô 07/03, nơióệt Nam trong L07 / 03, nđió Namt Nam trong L avec Viác tng cá cáps tính là có trữ lượng 45 triệu thùng dầu và 172 tỷ feet khối khí gas ".
Nguyễn Hoàng Duyên, Hoàng Bách, 07/07/2020
Hoàng Bách nói chuyện với Luật sư Nguyễn Hoàng Duyên
+ 3/7 Trump vận động tranh cử ở Mount Rushmore Đưa ra những nhân định cáo buộc cánh tả cực đoan, tìm cách xóa bỏ lịch sử.
+ Mỹ phản ứng ra sao khi Trung Quốc tấn công Đài Loan
+ Dân Đài Loan muốn gì ? Muốn giữ nguyên trạng, không chấp nhận 1 quốc gia 2 thể chế.
Nguồn : Hoangbach Channel, 07/07/2020
Mỹ tăng cường chỉ trích Trung Quốc về các cuộc tập trận ở Biển Đông (VOA, 05/07/2020)
Mỹ tăng cường chỉ trích Trung Quốc về các cuộc tập trận quân sự mà nước này đang tiến hành ở Biển Đông trong khi hai hàng không mẫu hạm của hải quân Mỹ đã được điều đến vùng biển này để diễn tập trong ngày thứ Bảy.
Vũ khí trên tàu Hành Dương của Trung Quốc khai hỏa trong huấn luyện bắn đạn thật ngày 18.6 trên Biển Đông / PLA
Trung Quốc tuần trước thông báo họ đã hoạch định năm ngày diễn tập bắt đầu từ ngày 1/7 gần quần đảo Hoàng Sa mà cả Việt Nam và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền. Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 2/7 nói cuộc tập trận này vi phạm chủ quyền của Việt Nam và cho biết Hà Nội đã trao công hàm phản đối.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đăng lại một phát biểu của phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng trên Twitter vào ngày 3/7 với bình luận : "Ở Biển Nam Trung Hoa [Biển Đông] và những nơi khác, tất cả các quốc gia phải ủng hộ một trật tự dựa trên các quy tắc tự do và cởi mở mà theo đó duy trì các quyền chủ quyền của tất cả các quốc gia bất kể kích cỡ, quyền lực và năng lực quân sự".
Trong dòng tweet của mình phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus đưa ra chỉ trích trực tiếp nhắm vào Trung Quốc, nói rằng các cuộc tập trận của nước này ở vùng biển tranh chấp ở Biển Đông "vi phạm cam kết của họ theo Tuyên bố chung về Cách ứng xử của các bên ở Biển Nam Trung Hoa".
"Hoa Kỳ đứng cùng những người bạn của chúng tôi ở Đông Nam Á và chống lại những tuyên bố chủ quyền phi pháp của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa", bà nói.
Trước đó Bộ Quốc phòng Mỹ ra thông cáo bày tỏ quan ngại về các cuộc tập trận của Trung Quốc và nói rằng nó "phản tác dụng đối với những nỗ lực giảm căng thẳng và duy trì sự ổn định". Bộ cũng lưu ý rằng những hành động của Trung Quốc trái ngược với tuyên bố của nước này không quân sự hóa Biển Đông và với viễn kiến của Mỹ về một vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở.
Trong khi đó hai hàng không mẫu hạm USS Nimitz và USS Ronald Reagan của hải quân Mỹ đang tiến hành diễn tập ở vùng Biển Đông tranh chấp ngày thứ Bảy trong một diễn biến được nói không phải phản ứng trước các cuộc diễn tập đang được Trung Quốc tiến hành.
"Mục đích là để tỏ rõ tín hiệu cho các đối tác và đồng minh của chúng tôi rằng chúng tôi cam kết duy trì an ninh và ổn định khu vực", Chuẩn Đô đốc George M. Wikoff được báo the Wall Street Journal dẫn lời nói.
Trung Quốc bác bỏ những chỉ trích của Mỹ về cuộc tập trận của họ vào ngày thứ Sáu và quy trách Mỹ về căng thẳng gia tăng.
Những chỉ trích của Mỹ nhắm vào Trung Quốc gia tăng trong bối cảnh quan hệ giữa hai nước căng thẳng về mọi mặt từ virus corona chủng mới đến thương mại cho tới Hong Kong.
******************
Mỹ điều 2 tàu sân bay đến Biển Đông trong khi Trung Quốc tập trận (VOA, 04/07/2020)
Hai hàng không mẫu hạm của Mỹ đang tiến hành diễn tập ở vùng Biển Đông tranh chấp ngày thứ Bảy, hải quân Mỹ cho biết, trong khi Trung Quốc cũng thực hiện các cuộc tập trận quân sự mà đã bị Lầu Năm Góc và các nước láng giềng chỉ trích.
Hàng không mẫu hạm lớp Nimitz Ronald Reagan thực hiện các hoạt động ở Biển Philippines, ngày 30/5/2020.
Trung Quốc và Mỹ đã cáo buộc lẫn nhau gây căng thẳng trên tuyến đường thủy chiến lược vào lúc mà quan hệ giữa hai nước căng thẳng về mọi mặt từ virus corona chủng mới đến thương mại cho tới Hong Kong.
Tàu USS Nimitz và USS Ronald Reagan đang thực hiện các hoạt động và diễn tập ở Biển Đông "để hỗ trợ một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở", hải quân nói trong một phát biểu, nhưng không nêu chính xác các cuộc diễn tập được tiến hành ở đâu.
"Mục đích là để tỏ rõ tín hiệu cho các đối tác và đồng minh của chúng tôi rằng chúng tôi cam kết duy trì an ninh và ổn định khu vực", Chuẩn Đô đốc George M. Wikoff được báo the Wall Street Journal dẫn lời nói.
Ông Wikoff, chỉ huy nhóm tàu tấn công do tàu Ronald Reagan dẫn đầu, cho biết các cuộc diễn tập không phải là phản ứng trước các cuộc diễn tập đang được Trung Quốc tiến hành, mà Lầu Năm Góc trong tuần này chỉ trích là "phản tác dụng đối với những nỗ lực giảm căng thẳng và duy trì sự ổn định".
Trung Quốc bác bỏ những chỉ trích của Mỹ về cuộc tập trận của họ vào ngày thứ Sáu và quy trách Mỹ về căng thẳng gia tăng.
Các tàu sân bay của Mỹ từ lâu đã thực hiện các cuộc diễn tập ở Tây Thái Bình Dương, bao gồm cả ở Biển Đông, theo hải quân Mỹ. Gần đây có lúc Mỹ điều ba tàu sân bay tới khu vực này.
Trung Quốc tuần trước thông báo họ đã hoạch định năm ngày diễn tập bắt đầu từ ngày 1/7 gần quần đảo Hoàng Sa mà cả Việt Nam và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền.
Việt Nam và Philippines cũng chỉ trích các cuộc tập trận được lên kế hoạch của Trung Quốc, cảnh báo nó có thể tạo nên căng thẳng trong khu vực và ảnh hưởng đến quan hệ của Bắc Kinh với các nước láng giềng.
Mỹ cáo buộc Trung Quốc tìm cách hăm dọa các nước láng giềng Châu Á, những nước có thể muốn khai thác trữ lượng dầu khí to lớn ở Biển Đông. Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam cũng có tuyên bố chủ quyền đối với một số khu vực của Biển Đông, nơi mà khoảng 3 ngàn tỉ đôla khối lượng thương mại được vận chuyển qua mỗi năm.
Phát biểu của Mỹ cho biết các cuộc diễn tập hải quân cho các chỉ huy sự linh hoạt và những năng lực "mà chỉ có Hải quân Hoa Kỳ mới có thể có được".
*******************
Hai tàu sân bay Mỹ vào Biển Đông đúng lúc Trung Quốc tập trận ở Hoàng Sa (RFI, 04/07/2020)
Trong lúc Bắc Kinh tiếp tục duy trì cuộc tập trận xung quanh quần đảo Hoàng Sa, bất chấp phản đối của các nước láng giềng, hôm nay, 04/07/2020, Hoa Kỳ đưa hai đội tàu sân bay vào Biển Đông diễn tập. Chỉ huy Mỹ khẳng định cuộc tập trận này nhằm gửi đi "một thông điệp rõ ràng" là quân đội Hoa Kỳ luôn có mặt để bảo vệ "ổn định và an ninh" của khu vực.
Tàu sân bay Mỹ USS Ronald Reagan, trong một lần hoạt động tại Biển Đông ngày 06/10/2019. Ảnh do Hải Quân Mỹ US Navy cung cấp. AFP - Erwin Ja cob V. Miciano
Chuẩn đô đốc George M. Wikoff, chỉ huy một đội tàu tác chiến đi cùng tàu sân bay, trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo Mỹ Wall Street Journal, nhấn mạnh : "Mục tiêu (của đợt diễn tập này) là gửi đi một tín hiệu rõ ràng đến các đối tác và đồng minh của chúng ta, là Hoa Kỳ cam kết bảo đảm an và ổn định của khu vực". Hải Quân Mỹ cũng ra một thông cáo tái khẳng định hai hàng không mẫu hạm USS Nimitz và USS Ronald Reagan tiến hành các cuộc tuần tra và diễn tập tại Biển Đông nhằm "bảo vệ khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do".
Theo chuẩn đô đốc George M. Wikoff, cuộc tập trận của Hải Quân Mỹ không nhằm đáp trả lại cuộc tập trận của phía Trung Quốc. Tuy nhiên, hai hàng không mẫu hạm Mỹ dường như có mặt tại Biển Đông sớm hơn so với dự kiến. Theo trang tin UPI hôm 29/06, hai tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan đang có mặt tại vùng biển Philippines, có kế hoạch tập trận tại Biển Đông kể từ ngày mai, Chủ Nhật 05/06. CNN hôm nay cũng cho biết cuộc tập trận có thể sẽ diễn ra trong những ngày tới.
Theo giới quan sát, việc Hoa Kỳ đồng loạt điều hai tầu sân bay với các nhóm tàu tác chiến vào Biển Đông có thể là một dấu hiệu biểu dương sức mạnh rõ ràng, trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung tiếp tục căng thẳng trong hàng loạt hồ sơ, đặc biệt là tại Biển Đông, nơi Hoa Kỳ thường xuyên tiến hành "các cuộc tuần tra bảo vệ tự do hàng hải". Trả lời báo chí Mỹ, người phát ngôn của Hạm đội 7 cho biết các hoạt động thao dượt của hai nhóm tàu sân bay tại Biển Philippines và Biển Đông là cơ hội cho việc huấn luyện nâng cao, nhằm "bảo đảm khả năng đối phó linh hoạt với các tình huống tại khu vực".
Trung Quốc tổ chức tập trận từ ngày 01/07 dự kiến kéo dài đến ngày 05/07. Ngày 02/07, Việt Nam và Philippines đồng loạt lên tiếng. Hà Nội trao công hàm phản đối Bắc Kinh xâm phạm chủ quyền của Việt Nam, Manila tố cáo hành động "khiêu khích cao độ". Bộ Quốc phòng Mỹ lên án Bắc Kinh vi phạm cam kết trong Tuyên bố chung về các ứng xử ở Biển Đông (DOC), "quân sự hoá" khu vực, khiến tình hình thêm bất ổn định. Ngày hôm qua, 03/07, người phát ngôn bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã phản bác lại các chỉ trích với giải thích cuộc tập trận hoàn toàn nằm trong "quần đảo Tây Sa" (Tây Sa là tên Trung Quốc gọi quần đảo Hoàng Sa) thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Trọng Thành
******************
Mỹ đưa tàu sân bay và nhiều tàu chiến đến Biển Đông (BBC, 04/07/2020)
Hải quân Mỹ sẽ đưa hai tàu sân bay và một số tàu chiến đến Biển Đông trong những ngày tới để tham gia một cuộc tập trận quân sự, theo CNN.
Một tàu sân bay của Mỹ
"Hạm đội tàu sân bay tấn công chủ lực USS Nimitz và USS Ronald Reagan đang tiến hành đồng thời các hoạt động trên Biển Philippines và Biển Đông", Joe Jeiley, phát ngôn viên của Hạm đội 7 nói.
"Hoạt động của hai nhóm tàu sân bay ở Biển Philippine và Biển Đông mang đến cơ hội huấn luyện nâng cao cho lực lượng hải quân của chúng tôi, và khả năng tác chiến linh hoạt trong triển khai các hoạt động quan trọng khi được điều động phản ứng với các tình huống trong khu vực".
"Sự hiện diện của hai tàu sân bay không nhằm phản ứng lại bất kỳ sự kiện chính trị hay sự kiện nào trên thế giới. Hoạt động này là một trong nhiều cách mà Hải quân Hoa Kỳ thúc đẩy an ninh, ổn định và thịnh vượng trên khắp Ấn Độ-Thái Bình Dương", CNN dẫn lời ông Joe Jeiley.
Cuộc tập trận được lên kế hoạch từ lâu nhưng chỉ diễn ra sau khi Trung Quốc tiến hành các cuộc tập trận quân sự gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp.
Các cuộc tập trận tại Hoàng Sa của Trung Quốc đã bị Mỹ, Việt Nam và các nước khác chỉ trích.
Mỹ và Việt Nam phản đối Trung Quốc tập trận trên Biển Đông
"Mỹ đồng tình với các quốc gia bạn bè ở Đông Nam Á rằng : Cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp ở Biển Đông là hành động rất khiêu khích. Chúng tôi phản đối các yêu sách phi pháp của Bắc Kinh". Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo viết trên Twitter hôm thứ Sáu 3/7.
Ông Mike Pompeo cũng đăng lại trên Twitter phát biểu phản đối Trung Quốc của bà Lê Thị Thu Hằng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam.
Ông Pompeo bình luận : "Trên Biển Đông và ở bất cứ nơi đâu, mọi quốc gia cần ủng hộ một trật tự tự do và cởi mở dựa trên luật pháp, truy trì quyền chủ quyền của tất cả các nước bất kể quy mô, quyền lực và khả năng quân sự".
Phát biểu của bà Hằng hôm 2/7 được ông Pompeo đăng lại nói : "Việc Trung Quốc tiến hành tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam đã vi phạm chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa, đi ngược lại tinh thần tuyên bố DOC (Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông), làm phức tạp tình hình, không có lợi cho quy trình đàm phán COC (bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông) hiện nay giữa ASEAN và Trung Quốc, và việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông".
Hôm 2/7, Lầu Năm Góc cho biết trong một tuyên bố rằng "các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc là hành động mới nhất trong một chuỗi các hành động của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) nhằm khẳng định các yêu sách hàng hải bất hợp pháp và gây bất lợi cho các nước láng giềng Đông Nam Á ở Biển Đông", theo CNN.
Cũng trong ngày 2/7, Bộ Quốc phòng Mỹ ra tuyên bố bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa, chỉ trích hành động này sẽ làm gia tăng bất ổn trong khu vực. Trong tuyên bố, Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định quần đảo Hoàng Sa là lãnh thổ tranh chấp.
Hôm 1/7, Mỹ đã cử một tàu chiến được cho là chiếc USS Gabrielle Giffords xuất hiện ngay tại khu vực tàu khảo sát Trung Quốc đang hoạt động dưới sự hộ tống của một tàu hộ vệ tên lửa.
Quần đảo Hoàng Sa được cả Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan tuyên bố chủ quyền.
Hoa Kỳ từ lâu cho biết Bắc Kinh đã quân sự hóa các đảo trên Biển Đông thông qua việc triển khai phần cứng quân sự và xây dựng các cơ sở quân sự.
Hải quân Hoa Kỳ đôi khi thách thức các yêu sách của Bắc Kinh đối với các đảo bằng cách thực hiện cái gọi là "Tự do hoạt động hàng hải", gần đây nhất là việc đưa tàu chiến tới Biển Đông vào tháng Năm.
Giới chức Mỹ cho biết các cuộc tập trận của quân đội Mỹ sẽ không được tiến hành gần với bất kỳ hòn đảo nào đang tranh chấp trong khu vực.
Trong khi Hải quân Hoa Kỳ thường xuyên hoạt động trong khu vực, hoạt động của hai tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân - USS Nimitz và USS Ronald Reagan - đại diện cho một sự phô trương lực lượng quy mô và diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh về nhiều vấn đề, bao gồm vấn đề Hong Kong.
Các phản đối của Mỹ và Việt Nam nhắm vào đợt diễn tập quân sự của Trung Quốc ở khu vực quần đảo Hoàng Sa trên Biển Đông từ 1-5/7/2020.
******************
Hoa Kỳ điều hai tàu sân bay tới tập trận ở Biển Đông (RFA, 04/07/2020)
Hai hàng không mẫu hạm của Mỹ tập trận ở khu vực Biển Đông vào thứ Bảy, ngày 4/7 vào khi Trung Quốc cũng đang có cuộc tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa. Hãng tin Reuters trích thông báo từ Hải quân Hoa Kỳ cho biết như vậy hôm 3/7.
Hình của Hải quân Hoa Kỳ hôm 7/10/2019 : Hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan và các tàu chiến khác thuộc nhóm tấn công Ronald Reagan ở Biển Đông - AFP
Thông báo của Hải quân Mỹ cho biết hai hàng không mẫu hạm là USS Nimitz và USS Ronald Reagan sẽ tập trận ở khu vực Biển Đông nhằm mục đích bảo vệ khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương mở và tự do.
Phó Đô đốc Hải quân Mỹ George M. Wikoff được Wall Street Journal trích lời cho biết : "Mục đích (của cuộc tập trận) là nhằm cho thấy một tín hiệu rõ ràng với các đối tác và đồng minh của chúng tôi rằng chúng tôi cam kết với sự ổn định và an ninh trong khu vực".
Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang có cuộc tập trận từ ngày 1 đến 5/7 ở khu vực quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp với Việt Nam. Các nước Việt Nam, Philippines và Hoa Kỳ đều đã lên tiếng phản đối cuộc tập trận này của Trung Quốc.
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho rằng tiến hành tập trận tại vùng lãnh thổ tranh chấp là đi ngược lại nỗ lực giảm căng thẳng và duy trì ổn định ; gây bất ổn thêm nữa tình hình ở Biển Đông. Hoạt động tập trận như thế cũng vi phạm cam kết của Trung Quốc về Tuyên bố Ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) là tránh những hoạt động làm phức tạp, hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định.
Bắc Kinh đã lên tiếng phản đối những chỉ trích này của Hoa Kỳ và cho rằng Hoa Kỳ là nước phải chịu trách nhiệm về việc gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Các tàu sân bay Mỹ vẫn thường tổ chức những cuộc tập trận ở khu vực Tây Thái Bình Dương, bao gồm khu vực Biển Đông, theo thông báo của Hải Quân Mỹ. Đã có lúc, Mỹ điều cùng lúc 3 tàu sân bay đến khu vực.
********************
Biển Đông : Mỹ chỉ trích Trung Quốc tập trận ở Hoàng Sa (RFI, 03/07/2020)
Ngày 02/07/2020, bộ Quốc phòng Mỹ đã lên tiếng chỉ trích cuộc tập trận của Trung Quốc trong khu vực quần đảo Hoàng Sa, Biển Đông, là hành động làm cho tình hình trong vùng thêm mất ổn định. Trước đó, Việt Nam và Philippines cũng lên tiếng phản đối hành động quân sự của Trung Quốc.
Đảo Phú Lâm, nơi có miếu thần Hoàng Sa thời vua Minh Mạng, nay trở thành thủ phủ "thành phố Tam Sa". Ảnh vệ tinh của AMTI. © AMTI
Hãng tin Pháp AFP dẫn thông cáo của Lầu Năm Góc có viết : "Bộ Quốc phòng lo ngại về việc Trung Quốc quyết định tiến hành các cuộc diễn tập quân sự quanh quần đảo Hoàng Sa". Lầu Năm Góc nhấn mạnh, những hoạt động như vậy là "vi phạm những cam kết của Trung Quốc trong Tuyên bố 2002 về ứng xử của các bên tại Biển Đông" và sẽ càng "làm tình hình thêm mất ổn định".
Tuyên bố của bộ Quốc phòng Mỹ cho biết sẽ "tiếp tục giám sát" các hoạt động quân sự của Trung Quốc trong vùng Biển Đông.
Cục Hải Sự Trung Quốc thông báo từ ngày 01 đến 05/7, Trung Quốc tiến hành các cuộc tập trận xung quanh quần đảo Hoàng Sa.
Việt Nam đã lên tiếng phản đối các cuộc diễn tập quân sự của Trung Quốc. Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 02/07, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định, việc Trung Quốc tiến hành tập trận ở Hoàng Sa là vi phạm chủ quyền của Việt Nam và đi ngược lại các quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Việt Nam đã "giao thiệp, trao công hàm phản đối yêu cầu Trung Quốc không lặp lại hành động này trong tương lai", bà Thu Hằng cho biết.
Trong khi đó, nhật báo Hồng Kông South China Morning Post dẫn lời bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đánh giá cuộc tập trận của Trung Quốc mang tính "khiêu khích cao độ".
Gần đây Trung Quốc đã đưa tàu khảo sát HD4 hoạt động trong nhiều khu vực đang có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.
Hoa Kỳ vẫn tố cáo Trung Quốc quân sự hóa nhằm độc chiếm Biển Đông. Nhân danh bảo vệ "tự do hàng hải" trong các vùng biển quốc tế, hải quân Mỹ vẫn thường xuyên có các cuộc tuần tra tại Biển Đông, nhiều lần áp sát các vùng quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Các hoạt động của Mỹ như vậy khiến Bắc Kinh bực tức.
Quần đảo Hoàng Sa, cách đảo Lý Sơn của Việt Nam 200 hải lý và cách đảo Hải Nam của Trung Quốc 230 hải lý, hiện do Bắc Kinh chiếm giữ hoàn toàn của Việt Nam từ hơn 40 năm nay. Đài Loan cũng đòi chủ quyền một số khu vực trong quần đảo. Gần đây Trung Quốc đã tiến hành nhiều hoạt động quân sự hóa, đặt hệ thống tên lửa trong vùng quần đảo đang có tranh chấp này.
Anh Vũ
**********************
Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 2/7 cho biết đã "trao công hàm phản đối" kế hoạch tập trận của Trung Quốc ở quần đảo Hoàng Sa mà Bộ này nói là "của Việt Nam".
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 hôm 26/6.
"Việt Nam đã giao thiệp, trao công hàm phản đối và yêu cầu Trung Quốc không lặp lại vi phạm tương tự trong tương lai", phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng nói trong cuộc họp báo thường kỳ.
Bốn ngày trước đó, trang web của Bộ Quốc phòng Trung Quốc đăng tải thông tin nói rằng quân đội nước này sẽ tiến hành cuộc diễn tập quân sự ở ngoài khơi quần đảo Hoàng Sa mà Trung Quốc gọi là Tây Sa từ ngày 1 đến 5/7.
Thông báo này nêu rõ địa điểm tập trận đồng thời cấm các tàu bè di chuyển trong khu vực tập tập trận.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng động thái của Trung Quốc "đã vi phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, đi ngược lại tinh thần Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), gây phức tạp tình hình, không có lợi cho quá trình đàm phán hiện nay giữa Trung Quốc và ASEAN [Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á] về Bộ Quy tắc ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (COC) và việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông".
Phía Trung Quốc thông báo tập trận ngay sau khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói trong cuộc họp báo kết thúc Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 rằng "Việt Nam cùng ASEAN hợp tác với các bên liên quan kiềm chế các hành động làm phức tạp tình hình trên biển" và "tái khẳng định quyết tâm của ASEAN đóng góp xây dựng Biển Đông thành khu vực biển hợp tác, phát triển, an ninh và an toàn".
********************
Hoa Kỳ, Việt Nam và Philippines phản đối cuộc tập trận 5 ngày tại Biển Đông của Trung Quốc (RFA, 03/07/2020)
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ vào ngày 2/7 phát đi thông cáo báo chí nêu rõ quan ngại về cuộc tập trận kéo dài từ ngày 1 đến ngày 5/7 mà Trung Quốc tiến hành tại khu vực quần đảo Hoàng Sa đang có tranh chấp.
Tàu ngầm hạt nhân Trung Quốc tại Biển Đông năm 2018. (Ảnh minh họa)
Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho rằng tiến hành tập trận tại vùng lãnh thổ tranh chấp là đi ngược lại nỗ lực giảm căng thẳng và duy trì ổn định ; gây bất ổn thêm nữa tình hình ở Biển Đông. Hoạt động tập trận như thế cũng vi phạm cam kết của Trung Quốc về Tuyên bố Ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) là tránh những hoạt động làm phức tạp, hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định.
Theo Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ thì cuộc tập trận này là mới nhất trong chuỗi hành động nhằm tuyên bố chủ quyền phi pháp của Trung Quốc và gây bất lợi cho các nước láng giềng tại Biển Đông.
Hành động của Trung Quốc trái ngược với cam kết của Bắc Kinh là không quân sự hóa, cũng như trái với tầm nhìn của Hoa Kỳ về một khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương mở, tự do. Đây là khu vực nơi mà các quốc gia lớn cũng như nhỏ đều được bảo đảm chủ quyền, không bị dọa nạt, và có thể theo đuổi tăng trưởng kinh tế phù hợp với những chuẩn mực và luật lệ quốc tế.
Cũng vào ngày 2/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê thị Thu Hằng cho biết Hà Nội đã giao thiệp và trao công hàm phản đối Trung Quốc về việc tiến hành tập trận 5 ngày tại khu vực quần đảo Hoàng Sa. Đây là nơi mà Trung Quốc thâu tóm hoàn toàn từ phía Việt Nam Cộng Hòa trong cuộc hải chiến vào tháng 1/1974.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines vào ngày 2/7 cũng lên tiếng cho rằng cuộc tập trận mà Trung Quốc tiến hành tại khu vực quần đảo Hoàng Sa có tính chất khiêu khích cao, vô cùng đáng quan ngại và Manila theo dõi trong cảnh báo.
Vào ngày 3/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên lên tiếng cho rằng một số nước ngoài khu vực thường tiến hành tập trận tại Biển Đông nhằm phô trương sức mạnh, và đó chính là nguyên nhân chính tác động đến ổn định tại Biển Đông.
Phát biểu của ông Triệu Lập Kiên được cho rõ ràng muốn nhắm đến Hoa Kỳ.
********************
Tàu tác chiến USS Gabrielle Giffords áp sát Hải Dương 4 ở Biển Đông (RFA, 02/07/2020)
Tàu tác chiến cận bờ USS Gabrielle Giffords của Hoa Kỳ đã áp sát tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 4 của Trung Quốc trên Biển Đông hôm 1/7. Tin này được Hải quân Mỹ xác nhận hôm 2/7.
Tàu chiến USS Gabrielle Giffords trên biển. Courtesy of Hải Quân Hoa Kỳ
Tàu tác chiến cận bờ USS Gabrielle Giffords xuất hiện trên Biển Đông từ năm ngoái và tham gia vào nhiều hoạt động đối đầu, giám sát các hành động bị cho là hung hăng của Trung Quốc.
Hồi tháng 5/2020, chiếc USS Gabrielle Giffords cũng đã đối đầu với tàu Hải Dương 8 trên Biển Đông. Hải quân Mỹ cho hay, USS Gabrielle Giffords đang thực hiện đợt triển khai luân phiên, hoạt động trong khu vực Hạm đội 7 phụ trách nhằm nâng cao khả năng tích hợp với các đối tác và sẵn sàng ứng phó.
Tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 4 của Trung Quốc đã vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ hôm 14 tháng 6 năm 2020, chỉ cách đảo Phú Quý khoảng 182 hải lý và cách bờ biển Việt Nam 200 hải lý.
Vào tháng 7/2019, Trung Quốc đã điều tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 với sự hộ tống của các tàu hải cảnh, vào khu vực Bãi Tư Chính, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam quấy nhiễu hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam với một công ty dầu khí của Nga.
Tàu USS Gabrielle Giffords là tàu tác chiến cận bờ, được trang bị tên lửa tấn công trên biển (Naval Strike Missile) mới. Đây là loại tên lửa có khả năng tàng hình để tránh hệ thống radar của đối phương.
Ngày 19/12/2019, tàu tác chiến cận bờ USS Gabrielle Giffords đã đến cảng Cam Ranh (Khánh Hòa). Trước đó, vào đầu tháng 11, chiếc tàu dự kiến thăm cảng Tiên Sa (Đà Nẵng) nhưng đã hủy kế hoạch. Lý do không được tiết lộ.
Hồng Kông : Hạ Viện Mỹ thông qua luật trừng phạt Trung Quốc (RFI, 02/07/2020)
Hôm 01/07/2020, Hạ Viện Hoa Kỳ nhất trí thông qua một dự luật trừng phạt các quan chức Trung Quốc đã vi phạm quyền tự trị của Hồng Kông. Văn bản này có hơi khác dự luật đã được Thượng Viện thông qua ngày 25/06, sẽ được đưa trở lại Thượng Viện và sau đó tổng thống Donald Trump chuẩn y.
Những người bị cảnh sát bắt giữ trong cuộc biểu tình chống luật an ninh quốc gia ngày 01/07/2020. Reuters - Tyrone Siu
Dự luật được cả phe Cộng hòa lẫn Dân chủ ủng hộ, nhằm tăng cường áp lực lên Bắc Kinh, ngoài những biện pháp đã được chính quyền Mỹ loan báo từ khi Trung Quốc loan báo luật an ninh quốc gia về Hồng Kông. Một thượng nghị sĩ Dân chủ cho biết văn bản của Hạ Viện chỉ có một ít thay đổi về kỹ thuật, chắc chắn hôm nay được Thượng Viện thông qua.
Theo dự luật, Washington có thể trừng phạt "các lãnh đạo Đảng cộng sản chịu trách nhiệm về luật an ninh Hồng Kông", các đơn vị cảnh sát đàn áp người biểu tình, và kể cả các ngân hàng có những "giao dịch đáng kể" với các đối tượng bị trừng phạt. Ngoại trưởng Mike Pompeo hôm qua còn đe dọa không loại trừ việc sẽ mạnh tay hơn nữa, sau khi đã rút lại quy chế ưu đãi dành cho Hồng Kông.
Trước đó IPAC (Liên minh nghị sĩ nhiều nước về vấn đề Trung Quốc) đã ra thông cáo đề nghị các chính phủ nỗ lực giảm lệ thuộc vào Trung Quốc, có chương trình cứu trợ các nhà đấu tranh Hồng Kông bị đe dọa, Liên Hiệp Quốc cử đặc phái viên đến Hồng Kông để giám sát.
Biden cáo buộc Trump "hèn nhát"
Cũng ngày 01/07/2020, ứng cử viên dân chủ Joe Biden tố cáo cách xử sự "hèn nhát" của tổng thống Donald Trump trước cuộc khủng hoảng Hồng Kông. Ông Biden hứa hẹn nếu đắc cử, sẽ cứng rắn hơn đối với các vụ vi phạm nhân quyền của Trung Quốc. Cụ thể là "áp dụng toàn bộ" các luật về nhân quyền ở Hồng Kông và Tân Cương, áp đặt trừng phạt kinh tế.
Úc, Đài Loan muốn giúp người Hồng Kông tị nạn
Thủ tướng Úc Scott Morrison hôm 02/07/2020 tuyên bố tình hình Hồng Kông "rất đáng quan ngại", và loan báo chính phủ Úc sẽ có những động thái tích cực liên quan đến việc tiếp nhận người dân từ cựu thuộc địa Anh. Trả lời câu hỏi của một nhà báo, liệu có khả năng Úc đưa ra một quy chế tị nạn cho người Hồng Kông hay không, ông Morrison trả lời "Có", chính phủ sẽ nhanh chóng nghiên cứu.
Quan hệ giữa Úc và Trung Quốc đang căng thẳng. Canberra khiến Bắc Kinh giận dữ vì kêu gọi mở điều tra quốc tế độc lập về nguồn gốc virus corona, tố cáo chính sách ngoại giao hung hăng và thiếu trung thực của Trung Quốc. Trung Quốc trả đũa bằng cách trừng phạt hàng nhập khẩu từ Úc, hạn chế du lịch và du học tại Úc. Giữa tháng Sáu, nước Úc bị tấn công tin học quy mô, mà theo báo chí là từ Trung Quốc.
Thụy My
*******************
Hạ viện Mỹ thông qua việc trừng phạt liên quan đến luật mới ở Hong Kong (VOA, 02/07/2020)
Hạ viện Hoa Kỳ nhất trí về các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với các quan chức Trung Quốc và cảnh sát Hong Kong sau khi Bắc Kinh áp đặt Luật An ninh Quốc gia nhằm trấn áp tình trạng bất ổn trong thành phố Hong Kong, theo AFP.
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi lên án Luật An ninh Quốc gia mới tại Hong Kong.
Một ngày sau khi chính quyền Hong Kong bắt giữ hàng trăm người biểu tình, Hạ viện Mỹ hôm 1/7 nhanh chóng thông qua dự luật đã được Thượng viện thông qua vào tuần trước.
Do có thay đổi về thủ tục, Thượng viện sẽ cần phải bỏ phiếu một lần nữa. Một thượng nghị sĩ cho AFP biết việc này có thể diễn ra vào thứ Năm 2/7.
Tổng thống Donald Trump không cho biết liệu ông có ký dự luật không. Năm ngoái, ông Trump cũng tỏ ra do dự trước khi ký một dự luật nhân quyền khác về Hong Kong, vốn cũng đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Trung Quốc nào xâm phạm quyền tự trị của thành phố Hong Kong.
Không như dự luật trước, luật mới sẽ biến các biện pháp trừng phạt trở thành bắt buộc, hạn chế khả năng của Tổng thống Trump về miễn áp dụng luật. Một điểm áp lực quan trọng là nó cũng sẽ áp đặt trừng phạt đối với các ngân hàng thực hiện giao dịch với những người vi phạm.
Theo thỏa thuận trước khi được Anh bàn giao năm 1997, Trung Quốc cam kết bảo đảm quyền tự do dân sự của Hong Kong cũng như quyền tự trị về tư pháp và lập pháp cho đến năm 2047, theo hệ thống "Một quốc gia, hai chế độ".
Trung Quốc nói rằng luật mới không làm tổn hại đến các quyền của Hong Kong nhưng giúp khôi phục sự ổn định sau nhiều tháng bất ổn vì các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ.
Bắc Kinh hôm 2/7 cho biết họ "rất tiếc và kiên quyết phản đối" dự luật của Mỹ, đồng thời nói thêm rằng các vấn đề Hong Kong là vấn đề nội bộ của Trung Quốc.
"Chúng tôi kêu gọi Hoa Kỳ nắm bắt thực tế tình hình, ngừng can thiệp vào các vấn đề Hong Kong và không thực thi dự luật tiêu cực. Nếu không, chúng tôi sẽ có biện pháp đối phó mạnh mẽ", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên nói.
Trung Quốc áp đặt luật an ninh ở Hong Kong nhằm hình sự hóa hành vi "lật đổ" và các hành vi bất đồng chính kiến khác hôm 30/6.
Hôm 1/7, cảnh sát Hong Kong đã đàn áp những người biểu tình kỷ niệm ngày bàn giao Hong Kong năm 1997, bắt giữ khoảng 370 người, trong đó có 10 người theo luật mới.
**********************
Ngoại trưởng Mỹ : Luật an ninh cho Hong Kong là một sự sỉ nhục (VOA, 02/07/2020)
Ngày 1/7, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố luật an ninh Trung Quốc áp đặt lên Hong Kong là một sự sỉ nhục đối với tất cả các nước và Washington sẽ tiếp tục thi hành chỉ thị của Tổng thống Donald Trump để chấm dứt quy chế đặc biệt của lãnh thổ này.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong cuộc họp báo tại Bộ Ngoại giao ở Washington, ngày 1/7/2020.
Ông Pompeo nói Hoa Kỳ hết sức quan ngại về sự an toàn của tất cả cư dân Hong Kong. Vẫn theo lời Ngoại trưởng Mỹ, điều 28 của đạo luật vừa được thông qua ngày 30/6 có mục đích áp dụng cho những vi phạm được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Hong Kong, và như vậy có thể bao gồm cả những người Mỹ.
"Chuyện này hết sức thái quá và là một sự sỉ nhục tất cả các nước", ông nói.
Ông Pompeo nhắc lại là vào ngày 26/6 Hoa Kỳ thi hành lệnh hạn chế visa lên những người chịu trách nhiệm trong cuộc đàn áp Hong Kong và ngày 29/6 loan báo sẽ chấm dứt việc xuất khẩu các trang cụ quốc phòng và công nghệ sử dụng trong dân sự lẫn quân sự qua lãnh thổ này.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục thi hành chỉ thị của Tổng thống Trump chấm dứt tình trạng đặc biệt của Hong Kong".
Được hỏi Washington sẽ tước bỏ những đặc quyền của Mỹ ban cho Hong Kong đến mức nào, ông Pompeo nói : "Tôi chỉ nhắc lại những gì Tổng thống nói : Ông ấy muốn đảm bảo là, với một ít ngoại lệ, Hong Kong sẽ được đối xử giống như Hoa lục".
Một số nhà phân tích nghi ngờ quyết tâm của chính quyền ông Trump có những hành động mạnh mẽ ảnh hưởng lên Bắc Kinh vì Hoa Kỳ có nhiều lợi ích thương mại tại Hong Kong và mong muốn của ông Trump về việc duy trì thỏa thuận thương mại với Trung Quốc đạt được trong năm nay.
Theo Reuters
**********************
Mỹ thu giữ 12 tấn hàng nghi là tóc từ tù nhân trong trại cải tạo Trung Quốc (VOA, 02/07/2020)
Hôm thứ Tư 1/7, nhà chức trách liên bang Mỹ ở New York bắt giữ một lô hàng gồm các sản phẩm tóc và phụ kiện làm đẹp bị nghi ngờ là làm từ tóc của những người bị nhốt trong trại cải tạo của Trung Quốc.
Một cơ sở được cho là một trại cải tạo của Trung Quốc ở Tân Cương, ảnh chụp hồi tháng 6/2019
Các quan chức Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ (CBP) nói với hãng tin AP rằng lô hàng có trọng lượng 11,8 tấn và trị giá ước tính là 800.000 đô la.
"Việc sản xuất những hàng hóa này cấu thành hành vi xâm hại nhân quyền rất nghiêm trọng, và việc thu giữ này nhằm gửi đi một thông điệp rõ ràng và trực tiếp tới tất cả các bên muốn làm ăn với Hoa Kỳ rằng các hành vi bất hợp pháp và vô nhân đạo sẽ không được chấp nhận trong chuỗi cung của Mỹ", bà Brenda Smith, trợ lý ủy viên điều hành của Văn phòng chuyên trách về thương mại thuộc CBP, phát biểu.
Đây là lần thứ hai trong năm nay, CBP thực hiện một trong những lệnh thu giữ hiếm hoi của họ đối với các lô hàng tóc bện từ Trung Quốc, căn cứ vào mối nghi ngờ rằng những người làm ra các sản phẩm đó phải chịu những xâm hại về nhân quyền.
Các lệnh này được áp dụng để tạm giữ các container hàng tại các cảng nhập cảnh ở Hoa Kỳ cho đến khi CBP có thể điều tra về những cáo buộc.
Lô hàng bị thu giữ hôm 1/7 gồm các sản phẩm do công ty Lop County Meixin Hair Product sản xuất.
Hồi tháng 5, một vụ thu giữ hàng tương tự đã được thực hiện đối với công ty Hetian Haolin Hair Accessories, mặc dù hàng của công ty này là tóc bện từ sợi tổng hợp, không phải tóc người, CBP cho biết.
Cả hai hãng xuất khẩu này đều ở Tân Cương, tỉnh vùng xa ở miền tây Trung Quốc. Tại đó, trong 4 năm qua, chính phủ Trung Quốc đã giam cầm khoảng 1 triệu người dân tộc thiểu số Tuốc, hoặc hơn thế.
Những người dân tộc thiểu số bị giam trong các trại tập trung và các nhà tù, ở đó, họ bị nhồi sọ về tư tưởng, buộc phải bỏ đạo và từ bỏ ngôn ngữ của họ, cũng như bị xâm hại thân thể.
Trung Quốc lâu nay vẫn ngờ vực rằng người Duy Ngô Nhĩ, chủ yếu theo đạo Hồi, có khuynh hướng ly khai vì khác biệt về văn hóa, ngôn ngữ và tôn giáo.
Các bài tường thuật của AP và các hãng tin khác nhiều lần cho thấy rằng những người ở bên trong các trại giam và nhà tù, mà các nhà hoạt động gọi là "các nhà máy hắc ám", phải gia công đồ thể thao và quần áo cho các thương hiệu nổi tiếng của Hoa Kỳ.
(AP, Time, Fox News)
Nguyễn Hoàng Dũng, RFA, 29/06/2020
Ngày 27/6, Cục Hải sự tỉnh Hải Nam (miền Nam Trung Quốc) đã phát đi thông báo về việc hải quân nước này chuẩn bị tiến hành các cuộc tập trận trên Biển Đông.
Hình chụp hai máy bay chiến đấu của Trung Quốc tập trận ở Biển Đông - AFP
Trong cảnh báo hàng hải số 0059 được đăng tải ngày 27/6 trên trang web hn.msa.gov.cn của Cục Hải sự tỉnh Hải Nam, cơ quan này đã thông báo tọa độ diễn ra các cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc.
Cụ thể, các cuộc tập trận sẽ diễn ra từ 0h00 ngày 1/7 đến 24h00 ngày 5/7 tại vùng biển quanh quần đảo Tây Sa (quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam), tại các tọa độ A:17-16.12N/111-24.65E；B:18-02.19N/112-59.45E；C:16-58.63N/113-48.37E；D:16-29.12N/113-44.93E； E:15-41.19N/112-38.17E；F:16-03.58N/111-26.69E.
Thông báo nhấn mạnh, mọi tàu thuyền đều bị cấm đi vào vùng biển thuộc các tọa độ nêu trên, đồng thời phải nghe theo chỉ dẫn và sự chỉ huy của các tàu hải quân Trung Quốc tại hiện trường.
Trước đó, trong cảnh báo hàng hải số 0057 phát đi ngày 24/6 tại địa chỉ hn.msa.gov.cn, Cục Hải sự tỉnh Hải Nam thông báo hải quân Trung Quốc sẽ tiến hành tập trận bắn đạn thật tại vùng biển phía Tây đảo Hải Nam ở Vịnh Bắc Bộ. Cụ thể, các cuộc huấn luyện bắn đạn thật sẽ diễn ra từ 9g30 ngày 29/6 đến 16g00 ngày 2/7 tại vùng biển thuộc các tọa độ 19-48.00N/108-40.00E ; 19-48.00N/108-46.00E ; 19-42.00N/108-46.00E ; 19-2.00N/108-40.00E. Do vậy, tất cả các tàu thuyền bị cấm đi vào vùng biển thuộc các tọa độ này.
Các tuyên bố tập trận này được đưa ra vào lúc có những căng thẳng ở Biển Đông, nhất là vào khi ASEAN và Hoa Kỳ có những hành động và tuyên bố phản đối những yêu sách về đường lưỡi bò của Trung Quốc ở Biển Đông.
Sau hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 36 vào ngày 26/6, một tuyên bố chung đã được các thành viên của khối này đưa ra, trong đó bày tỏ lo ngại sâu sắc về tình hình hiện nay trên Biển Đông. Các nhà lãnh đạo ASEAN đã nhấn mạnh tầm quan trong của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, cũng như củng cố luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS năm 1982, tích cực làm việc để hướng tới thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002 và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) một cách hiệu quả và thực chất, tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS năm 1982. Họ cũng nhấn mạnh đến "tầm quan trọng của phi quân sự hóa và sự tự kiềm chế trong tiến hành các hoạt động mà sẽ gây phức tạp hoặc leo thang các tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định, đồng thời tránh các hành động có thể khiến tình hình thêm phức tạp". Tuyên bố nói rõ : "Việc theo đuổi giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế mà đã được công nhận rộng rãi, bao gồm UNCLOS năm 1982, trong khi tăng cường lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau".
Như thường lệ, tuyên bố lần này của ASEAN cũng không nêu đích danh tên Trung Quốc là nước gây ra những sự cố nghiêm trọng gần đây ở Biển Đông như việc cản trở các hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam và Malaysia hay việc đâm chìm tàu cá của ngư dân Việt Nam gần quần đảo Hoàng Sa.
Tuy nhiên, dư luận quốc tế rất chú ý đến việc thông cáo chung của ASEAN nhấn mạnh đến các tranh chấp, bất đồng trên Biển Đông phải được giải quyết trên cơ sở UNCLOS 1982. Nhiều nhà quan sát cho rằng đây là một bước tiến cho thấy ASEAN đã bước đầu thống nhất được lập trường để chống lại các tham vọng bành trướng của Trung Quốc ở vùng biển này.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị ASEAN, đã nói : "Trong khi thế giới đang đấu tranh chống lại đại dịch Covid-19, thì lại có những hành động vô trách nhiệm, vi phạm luật pháp quốc tế, ảnh hưởng đến môi trường an ninh và ổn định ở một số khu vực, bao gồm khu vực ASEAN". 10 nước thành viên ASEAN đã vật lộn để đạt được sự đồng thuận về các vấn đề liên quan đến Biển Đông dưới vai trò tích cực của Việt Nam, quốc gia giữ chức Chủ tịch ASEAN năm nay. Do đó, Tuyên bố chung cuối tuần qua rõ ràng là ngầm chỉ trích kế hoạch thành lập "Vùng nhận diện phòng không" (ADIZ) trên Biển Đông của Bắc Kinh, coi đó là một biểu hiện lo ngại bất thường về căng thẳng đang gia tăng.
Twit của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo về tuyên bố của ASEAN về Biển Đông Twitter
Trong khi đó, ngày 28/6 (giờ địa phương) Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo cho biết Mỹ hoan nghênh tuyên bố của các nước thành viên ASEAN rằng tranh chấp Biển Đông phải được giải quyết theo luật pháp quốc tế. Trên Twitter, ông Pompeo viết : "Mỹ hoan nghênh sự kiên định của các nhà lãnh đạo ASEAN về việc giải quyết tranh chấp Biển Đông theo luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS năm 1982. Trung Quốc không được phép xem Biển Đông như đế chế hàng hải của mình. Chúng tôi sẽ sớm đề cập nhiều hơn về vấn đề này".
Tháng trước, Indonesia đã cùng với Việt Nam, Philippines và Malaysia trước đó đã tố cáo Trung Quốc về việc quốc gia này khẳng định chủ quyền một cách sai trái đối với toàn bộ Biển Đông trong một loạt các công hàm/công thư gửi lên Liên Hiệp Quốc.
Đặc biệt với trường hợp Philippines. Từ khi giữ chức Tổng thống Philippines từ năm 2016, ông Rodrigo Duterte đã bị dư luận chê trách khi quá thân và nhượng bộ Trung Quốc. Tuy nhiên, tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã lên tiếng báo động về căng thẳng gia tăng tại nhiều khu vực tranh chấp.
Tại hội nghị cấp cao ASEAN vừa qua, Tổng thống Duterte kêu gọi tất cả các bên tuân thủ luật pháp và những cam kết đối với các công cụ pháp lý quốc tế, bao gồm Tuyên bố về cách ứng xử ở Biển Đông (DOC) năm 2002.
Với tư cách quốc gia phụ trách điều phối đối thoại giữa ASEAN và Bắc Kinh, Tổng thống Duterte kêu gọi các bên tìm kiếm các biện pháp mới, có thái độ mềm dẻo để đạt được mục tiêu duy trì hòa bình và ổn định. Theo ông, Manila đang nỗ lực thúc đẩy các bên đi đến thống nhất về COC trong thời gian sớm nhất. Quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp cũng tiếp tục căng thẳng. Thời gian gần đây, Manila đã hai lần gửi công hàm phản đối Bắc Kinh về các hành động gây hấn.
Tàu chiến USS Barry của Hải quân Mỹ ở Biển Đông hôm 29/4/2020 AFP
Đáng chú ý, lời kêu gọi của nhà lãnh đạo Philippines hưởng ứng quan điểm của Mỹ ở Biển Đông, nơi Mỹ đang tăng cường các hoạt động tự do hàng hải mà Trung Quốc cho là vi phạm chủ quyền. Phát biểu tại hội nghị cấp cao trực tuyên hôm 26/6, ông Duterte nhấn mạnh : "Ngay cả khi khu vực đang bận chế ngự đại dịch Covid-19, các vụ việc đáng báo động ở Biển Đông vẫn tiếp diễn". Gần đây, ông Duterte đã tự động rút lại việc hủy bỏ VFA với Hoa Kỳ, một động thái được nhiều nhà nghiên cứu nhận xét là ông Duterte đang dần quay lại mối quan hệ tốt đẹp với Hoa Kỳ. Việc thay đổi quan hệ này của ông Duterte chính là vì lo ngại các hành động hung hăng của Trung Quốc tại biển Đông.
Cùng với việc tuyên bố tập trận của Trung Quốc, theo một số hãng thông tấn quốc tế, hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang nạo vét tại một vịnh ở đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa trên Biển Đông, có vẻ như để mở rộng góc phía Tây Bắc của hòn đảo nhân tạo này.
Theo một số nguồn tin, việc nạo vét dường như đã được tiến hành trong vài tuần qua tại đảo Phú Lâm, nơi Trung Quốc xây dựng thành phố Tam Sa.
Hình ảnh vệ tinh thương mại từ ngày 17/4 đến ngày 25/6 cho thấy rạn san hô ở bờ biển phía tây bắc đảo Phú Lâm đã bị nạo vét một đoạn ở trung tâm ; các dải đất mới có thể là nền móng cho việc bồi đắp, mở rộng hòn đảo.
Bốn căn cứ lớn nhất mà Trung Quốc kiểm soát ở Biển Đông gồm Đá Subi, Đá Chữ Thập, Đá Vành Khăn và Đảo Phú Lâm hầu như không thể nhận ra kể từ khi việc bồi đắp kết thúc vào năm 2017, tạo ra các bến cảng nước sâu, đường băng và nơi sinh hoạt. Tuy nhiên, việc nạo vét quy mô nhỏ vẫn tiếp tục, như hình ảnh vệ tinh mới nhất cho thấy.
Với việc tuyên bố tập trận tại Hoàng Sa cùng với hành động nạo vét tại Phú Lâm, chúng ta có thể thấy đây chính là phản ứng của Trung Quốc trước Tuyên bố mới đây của các lãnh đạo ASEAN cùng với sự ủng hộ ASEAN của Nhật Bản, Hoa Kỳ.
Các hành động trên của Trung Quốc như muốn chứng tỏ với thế giới là Trung Quốc không hề hấn gì khi bị các quốc gia lên án. Trung Quốc vẫn tiếp tục thể hiện việc sử dụng sức mạnh để đạt được mục đích của mình. Và Trung Quốc cũng không có ý định thay đổi các yêu sách và mục tiêu độc chiếm biển Đông của mình.
Hai tàu sân bay Mỹ ngày 28/6 đã tiến hành các cuộc tập trận chung ở Biển Philippines, một ngày sau khi các nhà lãnh đạo Đông Nam Á đưa ra một số tuyên bố mạnh mẽ phản đối yêu sách của Bắc Kinh đối với gần như toàn bộ Biển Đông dựa trên cơ sở lịch sử giả dối.
Hải quân Mỹ cho biết trong một tuyên bố : "Nhóm tàu sân bay tấn công USS Nimitz và USS Ronald Reagan đã bắt đầu các cuộc tập trận nhằm củng cố cam kết lâu dài, linh hoạt và có trách nhiệm của Mỹ đối với các thỏa thuận phỏng thủ chung với các đồng minh và đối tác ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương".
Các cuộc tập trận chung của hai tàu sân bay Mỹ diễn ra đúng một tuần sau khi tàu sân bay Nimitz và một tàu sân bay khác là USS Theodore Roosevelt đã tiến hành các hoạt động chung của riêng họ trong khu vực này. Rất hiếm khi nhìn thấy ba tàu sân bay Mỹ hoạt động cùng một lúc ở Tây Thái Bình Dương và thậm chí còn bất thường hơn khi họ có các cuộc tập trận chung riêng rẽ trong khoảng thời gian ngắn như vậy.
Đô đốc George Wikoff - Chỉ huy Nhóm tàu sân bay tấn công số 5- nói : "Chúng tôi tích cực tìm kiếm mọi cơ hội để thúc đẩy và tăng cường khả năng và sự thành thục của mình trong việc tiến hành các hoạt động chiến đấu trên mọi địa hình. Hải quân Mỹ vẫn sẵn sàng nhiệm vụ triển khai trên toàn cầu. Hoạt động của các tàu sân bay thể hiện cam kết của chúng tôi đối với các đồng minh khu vực, khả năng triển khai chiến đấu nhanh chóng của chúng tôi ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và sự quyết tâm của chúng tôi đối mặt với bất cứ ai thách thức các chuẩn mực quốc tế vốn đem lại sự ổn định khu vực".
Nguyễn Hoàng Dũng
Nguồn : RFA, 29/06/2020
*********************
Biển Đông : Trung Quốc cấm tầu thuyền ở Hoàng Sa để tập trận
Thu Hằng, RFI, 29/06/2020
Chỉ hai ngày sau khi ASEAN bày tỏ quan ngại về tình hình phức tạp trên Biển Đông trong cuộc họp trực tuyến do thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc chủ trì, Cơ quan An toàn Hàng hải Trung Quốc thông báo thao dượt quân sự quanh quần đảo Hoàng Sa từ ngày 01 đến 05/07/2020.
Hàng không mẫu hạm Liêu Ninh của Trung Quốc cùng đội tầu hộ tống trong một đợt thao diễn tại Biển Đông tháng 12/2016. Reuters/Stringer Reuters
Thông tin được nêu trong một bài phân tích đăng trên Hoàn Cầu Thời Báo tối ngày 28/06/2020. Như vậy, trong vòng năm ngày, Trung Quốc đơn phương cấm mọi tầu thuyền hoạt động trong khu vực này. Theo trang Nikkei Asia Review, quyết định của Trung Quốc sẽ khiến Hà Nội phản ứng mạnh, vì quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng và kiểm soát từ năm 1974.
Hàng năm, Trung Quốc vẫn tổ chức một cuộc thao dượt quân sự quanh quần đảo Hoàng Sa nhằm củng cố và khẳng định quyền kiểm soát khu vực này. Vẫn theo trang Nikkei Asia Review, Trung Quốc vẫn khẳng định Biển Đông là một "lợi ích cơ bản" thiết yếu để duy trì quyền kiểm soát chính trị của Đảng cộng sản Trung Quốc.
Hai hàng không mẫu hạm Mỹ tập trận chung ở Biển Đông
Cùng lúc với việc ngoại trưởng Mỹ tán đồng lập trường của ASEAN và lên án ý đồ độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc, hai hàng không mẫu hạm của Mỹ, USS Nimitz và USS Ronald Reagan đã tập trận chung ở khu vực biển Philippines ngày 28/06.
Theo thông cáo của Chuẩn đô đốc George Wikoff, chỉ huy Nhóm tác chiến tầu sân bay số 5 Hải Quân Mỹ, cuộc tập trận nhằm tăng cường những "cam kết tích cực, linh hoạt và bền vững" của Hoa Kỳ trong các thỏa thuận quốc phòng với các đồng minh và đối tác ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, cũng như củng cố năng lực tiến hành "các chiến dịch trong mọi lĩnh vực" của Hải Quân Mỹ.
Trước đó chỉ một tuần, hai tầu sân bay USS Nimitz và tầu USS Theodore Roosevelt cũng tiến hành diễn tập phối hợp có quy mô tương tự. Theo trang Japan Times ngày 29/06, rất hiếm khi cả ba tầu sân bay Mỹ gần như cùng lúc thực hiện các cuộc diễn tập phối hợp và càng hiếm hơn khi có đến hai tầu sân bay cùng tham gia trong khoảng thời gian ngắn đến như vậy.
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 29/06/2020
*****************
Hàng không mẫu hạm Mỹ diễn tập sau khi các nước Đông Nam Á chỉ trích Trung Quốc
RFA, 29/06/2020
Hai nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm của Hoa Kỳ đang tiến hành hoạt động đôi tại khu vực Biển Philippines nhằm phô diễn khả năng bố trí nhanh chóng lực lượng nhằm hỗ trợ cho các đồng minh hiện có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc tại khu vực này.
Hình chụp hôm 16/10/2019 cho thấy các máy bay chiến đấu của Mỹ trên hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan ở Biển Đông - AFP
AP loan tin ngày 29 tháng 6 dẫn thông cáo báo chí của đơn vị chuyên trách chiến dịch thuộc Hạm Đội 7 về Ấn Độ- Thái Bình Dương như vừa nêu.
Theo đó, các tàu và máy bay được phân công tham gia hai nhóm tác chiến do hàng không mẫu hạm Nimitz và Ronald Reagan dẫn đầu bắt đầu diễn tập từ ngày Chủ nhật, 28 tháng 6.
Chuẩn đô đốc Geroge Wikoff, chỉ huy Nhóm 5 Tác chiến Hàng Không Mẫu Hạm, được dẫn phát biểu cụ thể trong thông cáo báo chí rằng ‘Chiến dịch hoạt động đôi cho thấy cam kết của chúng tôi đối với các đồng minh trong khu vực… và sự sẵn sàng đối mặt tất cả những ai đang thách thức các chuẩn mực quốc tế. Hải quân Hoa Kỳ tiến hành chiến dịch hoạt động tích hợp nhóm tác chiến theo thường kỳ nhằm hỗ trợ cho một khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương mở, và cổ xúy cho trật tự dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế theo đó mỗi một quốc gia có thể khai thác tiềm năng của mình mà không phải hy sinh chủ quyền quốc gia".
Hôm thứ Bảy vừa qua, lãnh đạo các quốc gia Đông Nam Á ra tuyên bố chung được cho là một trong những tuyên bố mạnh mẽ nhất từ trước đến nay phản đối lại yêu sách chủ quyền gần như trọn Biển Đông mà Bắc Kinh cho là dựa trên căn cứ lịch sử.
Tuyên bố chung hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 do Việt Nam làm chủ tịch luân phiên đưa ra hôm thứ Bảy khẳng định Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 là cơ sở để xác định tư cách pháp lý, chủ quyền, quyền tài phán và những quyền lợi hợp pháp tại các vùng biển.
AP cho biết ba nhà ngoại giao Đông Nam Á cho biết tuyên bố hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 đánh dấu sự củng cố đáng kể khẳng định của khối này về luật pháp đối với tranh chấp trong khu vực mà lâu nay được xem là điểm nóng của Châu Á.
AP nêu rõ Trung Quốc tìm cách ngăn chặn một tuyên bố như thế bằng cách kêu gọi ủng hộ của Campuchia và những đồng minh khác của Bắc Kinh trong khối này.
Nguồn : RFA, 29/09/2020
Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc nay đã lan rộng sang nhiều lĩnh vực và có nguy cơ chuyển thành một cuộc Chiến Tranh Lạnh mới. Hoa Kỳ nêu đích danh hệ tư tưởng của đảng Cộng sản Trung Quốc là một mối đe dọa cho phương Tây.
Cuộc đọ sức Mỹ - Trung giờ lan rộng ra nhiều lĩnh vực khác. Reuters/Hyungwon Kang/Files
Trong một chương trình bình luận chính trị trên kênh truyền hình Fox News, ngoại trưởng Mỹ đã chỉ rõ mối đe dọa của Trung Quốc là từ hệ tư tưởng của Đảng cộng sản Trung Quốc : "Khác so với 10 năm trước đây, Đảng cộng sản Trung Quốc ngày nay thể hiện ý định phá hoại tư tưởng phương Tây, nền dân chủ và các giá trị phương Tây. Điều đó khiến người Mỹ gặp nguy hiểm".
Trước đó, ngày 20/10/2020, Sách lược của Mỹ do Nhà Trắng công bố ghi rõ : "Việc sử dụng sức mạnh kinh tế, chính trị và quân sự ngày càng nhiều của đảng Cộng sản Trung Quốc để có được ủng hộ của nhiều nước làm tổn hại đến các lợi ích sống còn của Hoa Kỳ và xâm hại đến chủ quyền lãnh thổ, phẩm cách của nhiều quốc gia và cá nhân trên toàn cầu".
Theo L’Opinion, khi đặt trọng tâm vào mối họa cộng sản, chính quyền Donald Trump đang tìm cách thổi bùng lên ngọn lửa Chiến Tranh Lạnh, mà Hoa Kỳ từng ghi điểm trước sự tan rã của khối Xô Viết và sự biến mất của Liên Xô.
Trả lời phỏng vấn cho tờ L’Opinion của Pháp, ông Kishore Mahbubani, một nhà cựu ngoại giao Singapore, tác giả tập sách Has China Won ? (Liệu Trung Quốc đã thắng ?) cho rằng, khi chọn đối đầu với Trung Quốc trên bình diện hệ tư tưởng, "Hoa Kỳ đã phạm một sai lầm to lớn chưa từng thấy". Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này xin giới thiệu lại.
*****
L’Opinion : Từ vài tháng nay, người ta ngày càng nói nhiều đến sự trỗi dậy của một cuộc Chiến Tranh Lạnh mới giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Ông nghĩ như thế nào về vấn đề này ?
Kishore Mahbubani : Tôi cho rằng thuật ngữ này dễ gây hiểu nhầm. Vào thời kỳ chiến tranh lạnh, giữa Mỹ và Liên Xô hầu như không có các mối liên hệ trực tiếp. Liên Xô giao thương với Mỹ rất ít, họ cũng chẳng như Trung Quốc gởi chừng 300 ngàn sinh viên đến các trường đại học của Mỹ ; mà cũng chẳng có doanh nghiệp Mỹ nào lập cơ sở trên lãnh thổ Xô Viết với một số lượng quan trọng như tại Trung Quốc hiện nay. Hơn nữa, có rất nhiều hãng Trung Quốc có niêm yết trên sàn chứng khoán ở Wall Street.
Thế nên, tình hình hiện nay rất khác so với giai đoạn căng thẳng Mỹ - Liên Xô. Đây cũng là một trong những lập luận chính trong tập sách của tôi giải thích vì sao Washington đã phạm phải một sai lầm chiến lược to lớn, khi lao vào một cuộc cạnh tranh địa chính trị chống Trung Quốc, mà không vạch ra một tầm nhìn chiến lược toàn diện dài hạn. Khi sử dụng thuật ngữ "chiến tranh lạnh", người ta tỏ ra "lười suy nghĩ" và người ta không nắm rõ là cuộc cạnh tranh hiện nay phức tạp hơn nhiều so với những gì đã xảy ra giữa Hoa Kỳ và Liên Xô.
L’Opinion : Hoa Kỳ dường như đã chọn đối đầu với Trung Quốc trên phương diện hệ tư tưởng…
Kishore Mahbubani : Chính xác và điều đó minh họa rõ sự thiếu sáng suốt trong tư duy chiến lược của họ. Chẳng có gì là dễ dàng cả nếu như tại Mỹ, thuật ngữ "cộng sản" vẫn đồng nghĩa với "cái ác". Khi chọn hướng đi này, Hoa Kỳ cuối cùng đã đánh giá thấp, chứ không phải đánh giá cao mối đe dọa Trung Quốc.
Như tôi có nhắc lại trong tập sách, mối đe dọa đó không xuất phát từ đảng Cộng sản Trung Quốc. Họ đã ngừng xuất khẩu Chủ nghĩa Cộng sản cách nay 40 năm. Khi Đặng Tiểu Bình công du các nước Đông Nam Á để thiết lập quan hệ, thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu từng nói với ông ấy rằng "Các ông muốn chúng tôi trở thành bạn bè như thế nào trong khi các ông vẫn ủng hộ các lực lượng cộng sản trong khu vực ?". Hai năm sau đó, tất cả các lực lượng cộng sản trong vùng Đông Nam Á không còn nhận được sự hỗ trợ của Bắc Kinh.
Nếu như Trung Quốc không còn là một mối đe dọa trên bình diện ý thức hệ, thì giờ đây họ lại là một thách thức rất lớn, bởi vì đó là một sự đối đầu với một nền văn minh với biết bao thăng trầm từ hơn 4.000 năm, một nền văn minh đã biết cách vực dậy sau mỗi lần bị chao đảo.
Nền văn minh Trung Quốc mới là một thách thức đáng gờm hơn cả. Nếu quý vị cầm nhầm kính soi, quý vị không thể nào phân biệt rõ điều đó. Các nhà lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc dành nhiều thời gian để suy nghĩ đến công cuộc "đại phục sinh văn minh Trung Hoa", hơn là nghĩ đến tư tưởng Mác Lê-nin. Điều này giải thích tại sao việc lạm dụng thuật ngữ như "mối đe dọa Cộng sản" dẫn đến việc nhầm lẫn về bản chất thách thức Trung Quốc.
L’Opinion : Vậy phải chăng lập luận về cộng sản trước hết là hướng vào công luận trong nước Mỹ ?
Kishore Mahbubani : Đương nhiên, với lập luận này, việc huy động dân Mỹ dễ dàng hơn rất nhiều, bởi vì đây vốn là tâm điểm trong trận chiến chống lại Liên Xô trong nhiều thập niên. Đa số dân Mỹ không phân biệt được giữa mối nguy, thách thức cộng sản và văn minh.
Thế nhưng, mọi chuyện không đơn giản như thế ! Các nhà lãnh đạo Mỹ biết rằng họ có thể dễ dàng thuyết phục công luận bằng cách bôi xấu đối thủ. Cho dù Trung Quốc đạt được những kết quả, do đảng Cộng sản lãnh đạo quản lý tốt, thì đầu óc dân Mỹ vẫn không thể hình dung và chấp nhận điều này. Nếu làm so sánh giữa hai nước trên phương diện xã hội-kinh tế, người ta nhận thấy rằng, trong số các quốc gia phát triển, Mỹ là nước duy nhất mà thu nhập trung bình của 50% những người nghèo khó nhất đã bị tụt giảm trong 30 năm qua, trong khi đó, cùng giai đoạn này, người dân Trung Quốc lại có được những năm phát triển tốt nhất và kết quả này đạt được dưới sự lãnh đạo của đảng Cộng sản. Làm thế nào để giải thích điều này ? Đó là đảng Cộng sản Trung Quốc tỏ ra rất hiệu quả. Do vậy, cần phải hiểu vì sao và họ làm thế nào. Nếu không tìm hiểu, thì sẽ không thể phân tích đúng tính hình.
L’Opinion : Trong tập sách "Has China Won ?", ông điểm đích danh trách nhiệm của các nhóm chuyên gia cố vấn Mỹ. Vì sao ?
Kishore Mahbubani : Tôi thuộc thế hệ nhìn vào nước Mỹ để định hướng và giải thích cho chúng tôi về thế giới, do vai trò đầu tầu trí tuệ của Hoa Kỳ.
Giờ đây tôi kinh hoàng nhận thấy rằng trên phạm vi toàn cầu, thủ đô nước Mỹ đã trở thành nơi mà người ta chi nhiều nhất, hàng trăm triệu đô la, cho nhiều nhóm chuyên gia cố vấn chiến lược, trong khi mà trình độ tư duy chiến lược lại quá yếu kém. Dường như họ không còn khả năng hiểu được bản chất thực thụ về thách thức Trung Quốc.
Thêm vào đó, Hoa Kỳ chỉ chăm chăm đề cao sức mạnh của họ, mà quên đi những điểm yếu của chính bản thân mình. Như tôi có lưu ý trong sách, cấu trúc nội tại điều hành của Mỹ có điều gì đó đã bị hỏng hóc. Điều này đã dẫn đến tình trạng xuống cấp điều kiện sống của nhiều người dân và gia tăng nỗi thất vọng.
Ngược lại, về phía Trung Quốc, người ta chỉ nói đến những điểm yếu của nước này. Đương nhiên Trung Quốc có những điểm yếu nhưng Hoa Kỳ không đo lường được sức mạnh to lớn của nước này và khả năng đáng gờm của đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm duy trì bằng được các mục tiêu của họ. Trong chiều hướng này, các nhóm tham mưu chiến lược đã thất bại trong việc chuẩn bị cho nước Mỹ đối đầu với thực tế Trung Quốc.
L’Opinion : Rất nhiều người sẽ nói với ông rằng người chịu trách nhiệm chính về tình hình này là Donald Trump, khi ông ta quyết định tiến hành chiến tranh thương mại với Trung Quốc.
Kishore Mahbubani : Cho dù Trump không "vô tư", thậm chí ngược lại, trước những căng thẳng hiện nay, nhưng cần nhắc lại rằng chính sách duy nhất mà đương kim tổng thống có được sự ủng hộ của phe đối lập Dân Chủ, đó chính là chính sách liên quan đến Trung Quốc. Vả lại, 9 phần 10 dân Mỹ coi Bắc Kinh là một mối đe dọa.
Hiện nay, khó mà có những phát biểu "vừa phải" về Trung Quốc. Bởi vì nếu ai làm như vậy thì sẽ bị thất tín, mất uy tín ngay. Chính vì thế, nếu Joe Biden trúng cử vào tháng 11 tới, mọi việc sẽ không thay đổi, bởi vì có một sự đồng thuận trong "thâm tầng chính phủ - Nhà nước thực quyền" (bộ Quốc Phòng, CIA) về việc coi Trung Quốc là mối đe dọa cơ bản đối với sự ưu việt của Hoa Kỳ. Theo tôi, sai lầm của Hoa Kỳ là đặt ưu tiên này lên trên sự ấm no hạnh phúc của người dân Mỹ.
L’Opinion : Để giải thích phần nào căng thẳng gay gắt giữa Trung Quốc và phương Tây hiện nay, ông có nhắc đến thuật ngữ khá phổ biến "hiểm họa da vàng"…
Kishore Mahbubani : Tôi ý thức được là mình đã mạo hiểm khi đề cập đến chủ đề này. Cùng lúc, với tư cách là một nhà quan sát, tôi không thể nào không tự hỏi tại sao phản ứng của Mỹ trước đà đi lên thành cường quốc của Trung Quốc lại mạnh mẽ đến như thế và tại sao điều đó dẫn đến những quyết định phi lý.
Nỗi lo sợ này đã hằn sâu trong ký ức tập thể. Nó đã có từ thời đế quốc Mông Cổ tìm cách chinh phục Châu Âu. Tôi còn nhớ rõ tuổi thơ ấu ở Singapore, tôi đọc nhiều câu chuyện về nhân vật Phó Mãn Châu (Fu Manchu), trong đó nhân vật phản diện là hiện thân của một người đàn ông da vàng.
Vào cuối thế kỷ XIX, nước Mỹ thể hiện nỗi sợ hãi đó khi cấm di dân Trung Quốc đặt chân đến lãnh thổ, trong khi vẫn tiếp tục đón nhận người Châu Âu. Trong những năm 1980, khi Nhật Bản bị xem như là một hiểm họa cho nền kinh tế phương Tây, người ta chứng kiến cùng kiểu phản ứng phi lý như vậy.
Khi nêu ra khái niệm "hiểm họa da vàng" này, tôi muốn rằng người ta phải ý thức được điều đó và gột bỏ chúng đi để hiểu đúng về Trung Quốc, một đất nước hiện đại và trong một chừng mực nào đó đã bị phương Tây hóa. Thế nên, việc loại bỏ những bóng ma cản trở tầm nhìn sáng suốt về một thực tế là điều thiết yếu. Nhưng người Mỹ lại sợ nói đến điều này.
L’Opinion : Dường như không có ai phản đối về cách tiếp cận bất hợp lý này của Mỹ đối với hồ sơ Trung Quốc. Điều này có làm ông lo lắng không ?
Kishore Mahbubani : Đương nhiên là có rồi. Tôi từng sống ở Mỹ với tư cách là đại diện của Singapore tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc khi xảy ra vụ khủng bố 11/09/2001. Sự giận dữ của họ là hoàn toàn chính đáng, cũng như việc có được sự ủng hộ của Liên Hiệp Quốc tấn công Afghanistan. Điều đó hoàn toàn hợp lý.
Nhưng sau đó, Mỹ đã đi quá giới hạn đó và quyết định mở cuộc chiến tại Irak mà Pháp và Đức đã khôn khéo tìm cách ngăn chận. Tôi còn nhớ trong một bữa ăn trưa ở New York cùng với nhiều nhân vật có ảnh hưởng, người ngồi cạnh tôi, một chủ ngân hàng lớn, đã hỏi tôi là rượu được phục vụ có phải là rượu Pháp không và nói thêm rằng nếu đúng như vậy thì ông ta sẽ không uống, vì nước Pháp đã không ủng hộ Mỹ. Chúng tôi từng sống trong một dạng cả nước điên cuồng phẫn nộ và cuối cùng đẩy họ đến một thảm họa tại Irak.
Bây giờ, người ta thấy lại bầu không khí này khi nói về Trung Quốc, đến mức người ta khó có thể chấp nhận nghe hỏi là liệu nước Mỹ được lợi gì khi khởi động một cuộc tranh đua địa chính trị với Trung Quốc và cuộc đọ sức này phải được tiến hành ra sao khi mà nó đã được khởi động.
Thế nên, tôi mong muốn là một lần nữa là Pháp và Đức tìm cách thuyết phục Washington chấp nhận một cách tiếp cận hợp lý hơn trước thách thức Trung Quốc thay cho phản ứng theo cảm xúc đang làm cho Mỹ bị mù quáng.
Minh Anh dịch
Nguồn : RFI, 06/06/2020
Singapore : Thủ tướng Lý Hiển Long đặt câu hỏi nghiêm túc cho Trung Quốc và Mỹ
Đúng ngày 04/06/2020, thủ tướng Singapore cảnh báo về cuộc đối đầu Mỹ - Trung và nói Châu Á không muốn bị buộc phải chọn đứng về chỉ một bên.
Các nhà lãnh đạo Asean vượt qua các cơn bão Biển Đông - Tranh biếm hóa và Stephens (South China Morning Post)
Bài đăng trên trang Foreign Affairs của ông Lý Hiển Long có tựa đề 'The Endangered Asian Century : America, China, and the Perils of Confrontation' (1), nhấn mạnh đến vai trò của Hoa Kỳ tạo dựng trật tự an ninh, môi trường ổn định và thịnh vượng cho nhiều nước Châu Âu nửa sau thế kỷ 20.
Điểm qua vai trò chính yếu của Hoa Kỳ ở Đông Á trong Chiến tranh Lạnh mà ông nhìn nhận rất tích cựu, thủ tướng Singapore thẳng thắn nhắc lại vị thế nghèo, tự cô lập của nền kinh tế Trung Quốc trước Mở Cửa.
Điều này khiến cho các nước dựa vào 'Trật tự Mỹ' (Pax Americana) có từ sau Thế Chiến 2 ở Châu Á phải tự vấn về vai trò của Washington.
Nhắc lại vị trí "từ lâu" trong kiến trúc an ninh vùng của Hoa Kỳ, ông Lý Hiển Long viết :
"Hoa Kỳ đã tham chiến tốn kém hai lần ở Triều Tiên và Việt Nam, và các cuộc chiến này đã cho các nước không cộng sản trong vùng có thời gian quý báu để củng cố xã hội, kinh tế của họ trong cuộc chiến giành nhân tâm chống lại chủ nghĩa cộng sản".
Câu hỏi cho Tập Cận Bình
Bản thân Trung Quốc từ thời Đặng Tiểu Bình đã hưởng lợi từ trật tự Mỹ hậu Chiến tranh Lạnh.
Nhưng sự vươn lên của Trung Quốc dẫn tới biến chuyển quan trọng về vị thế gần đây của nước này, và họ đã không còn làm theo lời cố lãnh tụ Đặng Tiểu Bình là 'ẩn mình chờ thời' :
"Các nhà lãnh đạo Trung Quốc ngày nay không còn trích dẫn câu châm ngôn của ông Đặng là 'thao quang dưỡng hối'. Trung Quốc tự thấy họ là cường quốc lục địa và đang có khát vọng thành cường quốc hải dương nữa. Họ đang hiện đại hóa lục quân, hải quân và có mục tiêu biến quân đội thành lực lượng tác chiến đẳng cấp thế giới. Và Trung Quốc, dễ hiểu thôi, đang ngày càng muốn bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi của họ ở nước ngoài và đảm bảo giành vị thế mà nước này cho là chính đáng cho họ trong chính trị quốc tế.
Cùng lúc, Hoa Kỳ, với chính sách "Nước Mỹ trước hết" (2), đang xem xét lại quan hệ với Trung Quốc, trong khi tỷ trọng kinh tế Mỹ trên toàn cầu giảm.
Tình thế hiện nay, theo nhà lãnh đạo Singapore, là "các nước Châu Á đang hưởng lợi từ bảo trợ an ninh của Hoa Kỳ, và kinh tế Trung Quốc trỗi dậy", sẽ bị buộc phải chọn phe, điều các nước này gồm cả Singapore không muốn.
Tuy thế, trong bài viết thẳng thắn tới bất ngờ, thủ tướng Lý Hiển Long đặt câu hỏi đích danh tới Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc.
"Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc đã nói là Thái Bình Dương đủ to để có chỗ cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nhưng ông cũng nói an ninh Châu Á phải để cho người Châu Á lo. Một câu hỏi rất tự nhiên là : "Ông Tập có nghĩ rằng Thái Bình Dương là đủ to cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc cùng tồn tại hòa bình, với các vòng đan xen nhau của bạn bè và đối tác, hay nó có lớn đủ để chia đôi ngay ở giữa, với hai cường quốc chia thành hai vùng ảnh hưởng ?..." (3).
Điều ông Lý Hiển Long tin tưởng chắc chắn, trái với một số giới thức giả Âu, Á vẫn là "Hoa Kỳ không phải đại cường đang suy yếu" (4).
Ông nêu thẳng ra một vấn đề nhiều người có thể cho là tế nhị :
"Hoa Kỳ có sức bền bỉ và sức mạnh tuyệt vời, một trong số sức mạnh đó là khả năng thu hút tài năng từ khắp thế giới đến. Trong chín người gốc Hoa đoạt giải Nobel trong khoa học tới nay, thì tám người là công dân Mỹ, hoặc nhập tịch Mỹ sau khi có giải".
Cùng lúc, ông cũng nhắc rằng kinh tế Trung Quốc "có sự năng động ghê gớm và ngày càng đạt nhiều trình độ công nghệ cao. Nay Trung Quốc không còn là 'ngôi làng trình diễn' (Potemkin village) hay như nền kinh tế tan rã Liên Xô những ngày tàn".
Ông cảnh báo trong bối cảnh như thế, "mọi cuộc đối đầu giữa hai đại cường sẽ không chấm dứt êm như Chiến tranh Lạnh, với một bên gục ngã im lặng".
Trung Quốc và người Hoa ở Đông Nam Á
Với lời văn công khai hiếm có của một lãnh đạo quốc gia, ông Lý Hiển Long đi thẳng vào vấn đề gọi là "hình ảnh tiêu cực của Trung Quốc".
"Có một nguy hiểm ở đây : điều tra dư luận gần đây của Pew Research Center cho thấy người dân ở Canada, Hoa Kỳ, các nước Châu Á và Châu Âu khác ngày càng nhìn Trung Quốc với con mắt không thiện cảm (unfavorable views of China). Cho dù Trung Quốc có các nỗ lực xây dựng quyền lực mềm ở hải ngoại - như qua mạng lưới Viện Khổng tử, qua các kênh đài báo quốc tế chính phủ nắm - thì xu hướng là tiêu cực (the trend is negative).
Theo ông, ngay Trung Quốc cần lãnh nhận nhiều hơn trách nhiệm toàn cầu, chứ không nên hưởng ưu đãi "cho một nước nhỏ hơn, chưa phát triển" mà họ nhận được khi vào WTO năm 2001.
"Trung Quốc cần không chỉ tôn trọng các luật chơi, tiêu chuẩn toàn cầu mà cần lãnh nhận trách nhiệm nêu cao và làm mới trật tự quốc tế mà nhờ nó họ đã phát triển kỳ diệu".
"Ở chỗ nào các chuẩn này không còn phù hợp, Trung Quốc nên hợp tác với Hoa Kỳ và các nước khác để thảo ra những dàn xếp mới mà tất cả cùng chấp nhận..".
Ông Lý Hiển Long khẳng định dù có sức mạnh quân sự gia tăng, Trung Quốc "chưa thể vượt qua Mỹ trong vai trò an ninh" cho Châu Á. Khác với Hoa Kỳ, ông viết, "Trung Quốc lại đang có các tuyên bố tranh chấp chủ quyền với một số nước trong vùng biển Nam Trung Hoa và họ sẽ luôn luôn coi sự hiện diện của hải quân Trung Quốc là nỗ lực đẩy mạnhh tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc".
Hoa Kỳ, trong khi đó, từ nhiều năm qua, luôn đề cao tự do hàng hải cho tất cả, trong khu vực này.
Dù là người gốc Hoa, ông Lý đã nêu thẳng vấn đề hết sức nhạy cảm trong vùng Đông Nam Á và đặt nó vào bối cảnh địa chính trị mang tính chiến lược cho quan hệ của Bắc Kinh với láng giềng :
"Một cản trở nữa có thể ngăn Trung Quốc không giành vai trò đảm bảo an ninh đang do Hoa Kỳ nắm đến từ chỗ nhiều nước Đông Nam Á có nhóm thiểu số Hoa đáng kể, và quan hệ của họ với đa số cư dân không gốc Hoa luôn rất tế nhị. Các nước này rất nhạy cảm trước cảm nhận rằng Trung Quốc có ảnh hưởng quá mức lên cư dân sắc tộc Hoa, và đặc biệt là vì lịch sử sự ủng hộ của Trung Quốc với các nhóm phiến quân cộng sản trong vùng Đông Nam Á cho tới tận thập niên 1980. Các vấn đề nhạy cảm này sẽ cản trở vai trò của Trung Quốc trong chính trị Đông Nam Á ở tương lai tới đây".
Ông Lý Hiển Long nêu ra ví dụ Singapore là quốc gia "có phần trăm dân Hoa (5) cao nhất" ở một nước có chủ quyền bên ngoài Trung Quốc.
Nhưng thủ tướng họ Lý nhắc rằng Singapore không phải là "quốc gia của người Hoa" mà ngay từ đầu luôn xây dựng "bản sắc quốc gia là đa chủng tộc".
Châu Á cần cả hai và chỉ muốn Mỹ - Trung sáng suốt
Cuối cùng, như để nhắn gửi không chỉ cho Hoa Kỳ và Trung Quốc mà cả các nước khác cần có sự lựa chọn, ông Lý Hiển Long nêu ra đánh giá của ông về thực lực hai cường quốc :
"Sẽ rất khó, gần như là không thể, để Hoa Kỳ thay thế Trung Quốc ở vai trò nhà cung cấp hàng hóa số một (world's chief supplier), cũng như không thể nào hình dung Hoa Kỳ sống nổi mà không có thị trường Trung Quốc, nước đang là nhà nhập khẩu hàng Mỹ thứ ba thế giới, sau Canada và Mexico.
Nhưng Trung Quốc cũng không thể thay thế vai trò kinh tế của Mỹ ở Châu Á.
Hệ thống tài chính toàn cầu gần như dựa hẳn vào các định chế tài chính của Hoa Kỳ, và đồng nhân dân tệ sẽ không thay thế đồng đô la như tiền dự trữ ngoại hối quốc tế trong thời gian tới.
Mặc dù các nước Châu Á khác xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều hơn sang Mỹ, các tập đoàn của Hoa Kỳ vẫn đang hợp thành nguồn đầu tư nước ngoài lớn nhất ở nhiều nước Châu Á - Thái Bình Dương, gồm cả Singapore.
Các đại tập đoàn Trung Quốc bắt đầu đầu tư ra nước ngoài, nhưng sẽ còn cần nhiều năm để Trung Quốc có các công ty đa quốc gia ở tầm vóc và độ tinh vi như các công ty đang đóng tại Hoa Kỳ, và chúng là nút thắt kết nối toàn bộ chuỗi sản xuất toàn cầu, nối Châu Á với kinh tế toàn cầu và tạo ra hàng triệu việc làm".
Kết luận, thủ tướng Lý Hiển Long không vẽ ra một bức tranh tươi sáng, mà nói rằng bên cạnh các thúc đẩy nội bộ (ở Hoa Kỳ và Trung Quốc), các vấn đề thương mại, địa chính trị, thì đại dịch Covid-19 "đã làm cho cạnh tranh Mỹ - Trung xấu đi".
Tuy thế, ông nhắc đến nhiều vai trò trung lập của Asean, muốn hòa hiếu với cả hai "người khổng lồ" và bày tỏ mong ước :
"Ta chỉ có thể hy vọng sự nghiêm trọng của tình hình sẽ giúp người ta tập trung đầu óc và cho phép những lời tư vấn sáng suốt hơn (wiser counsel) thắng thế".
"Thành công của các nước Châu Á, và tương lai của Thế kỷ Châu Á sẽ tùy thuộc rất nhiều vào chuyện Hoa Kỳ và Trung Quốc có khắc phục được khác biệt, xây dựng niềm tin và cùng làm việc vì trật tự thế giới hòa bình hay không. Đây là câu hỏi cơ bản của thời đại chúng ta".
Nguồn : BBC tiếng Việt, 05/06/2020
(1) Tạm dịch : Thế kỷ Châu Á lâm nguy : Hoa Kỳ, Trung Quốc và hiểm họa của đối đầu
(2) America First - ông Lý Hiển Long không nêu tên tác giả phương châm đó : Donald Trump
(3) Nguyên văn : A natural question arises : Does Xi think that the Pacific Ocean is big enough for the United States and China to coexist peacefully, with overlapping circles of friends and partners, or that it is big enough to be divided down the middle between the two powers, into rival spheres of influence ?...
(4) Nguyên văn : The United States is not a declining power
(5) Ông Lý Hiển Long dùng từ Chinese - Hoa, Hán, Trung Quốc
