Thông Luận

Mỹ chính thức khánh thành sứ quán ở Jerusalem, hàng chục người biểu tình bị Israel giết (VOA, 14/05/2018)

Hoa Kỳ chính thức chuyển tòa đại sứ tại Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem hôm thứ Hai 14/5 trước hàng loạt các cuộc biểu tình của người Palestin, ngay cả khi có ít nhất 52 người Palestine bị giết và hàng trăm người bị thương trong các cuộc đụng độ với lực lượng Israel dọc biên giới Dải Gaza.

Bà Ivanka Trump, con gái của Tổng thống Donald Trump, tại lễ khánh thành sứ quán Mỹ tại Jerusalem, ngày 14/5/2018.

​Cách nơi diễn ra các cuộc biểu tình bạo động gần 100 km, các viên chức Mỹ và Israel tập trung tại Jerusalem khánh thành tòa đại sứ Mỹ hôm 14/5. Tháng 12 năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất chấp sự phản đối của nhiều chính phủ trên khắp thế giới, đã ra quyết định chuyển tòa đại sứ của Hoa Kỳ ra khỏi Tel Aviv, nơi tập trung hầu hết sứ quán của các quốc gia khác ở Israel.

Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman và Cố vấn cấp cao Tòa Bạch Ốc Jared Kushner tham dự lễ khánh thành tòa đại sứ. Reuters

Tại lễ khánh thành, Jared Kushner, con rể của ông Trump, một cố vấn Tòa Bạch Ốc trong phái đoàn Hoa Kỳ tham dự buổi lễ, phát biểu : "Trong khi các tổng thống tiền nhiệm không tán thành việc chuyển tòa đại sứ Mỹ, tổng thống đương nhiệm lại quyết tâm thực hiện việc này. Bởi vì khi Tổng thống Trump đã hứa, thì ông luôn giữ lời".

Trong bài phát biểu qua video, Tổng thống Trump nói việc chuyển cơ quan ngoại giao của Mỹ đến Jerusalem "sau này.... sẽ tiến tới biến Jerusalem thành thủ đô của Israel".

Tại lễ khánh thành đại sứ quán, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảm ơn Tổng thống Trump vì "đã có đủ can đảm để giữ lời hứa của mình".

Nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cho biết Hoa Kỳ "vẫn cam kết một thỏa thuận hòa bình lâu dài" giữa Israel và Palestine.

Các nhà lãnh đạo Ả Rập lên án hành động này của Hoa Kỳ ; Thủ tướng Lebanon Saad Hariri gọi đó là sự "khiêu khích" và Ngoại trưởng Iran Javad Zarif mô tả đây là "một ngày đáng xấu hổ".

Đã nổ ra các cuộc biểu tình ở dải Gaza phản đối Mỹ mở đại sứ quán. Hàng ngàn người biểu tình đã tập hợp và các quan chức y tế Gazan cho biết ít nhất 500 người bị thương vong.

******************

Bạo lực lúc Hoa Kỳ mở Sứ quán ở Jerusalem (BBC, 14/05/2018)

Ít nhất 52 người Palestine bị giết, và 2200 người bị thương trong các vụ đụng độ với quân đội Israel, theo lời giới chức Palestine.

Xung đột tại Dải Gaza đã làm hàng chục người thiệt mạng

Bạo lực xảy ra do Mỹ khai trương trụ sở sứ quán mới ở Jerusalem, làm người Palestine giận dữ.

Các quan chức hàng đầu của Mỹ đã tham dự lễ khánh thành, gồm cả con gái Tổng thống Donald Trump, Ivanka và chồng là Jared Kushner.

Phát biểu từ Hoa Kỳ qua đường video vơi quan khách dự lễ, ông Trump nói ông vẫn "cam kết có thỏa thuận hòa bình" về Trung Đông giữa người Palestine và Israel.

Hôm 14/5 Bộ Ngoại giao Việt Nam bác bỏ tin báo chí nói đại diện Việt Nam dự buổi lễ của Thủ tướng và Ngoại trưởng Israel hôm 13/5 để mừng Mỹ mở sứ quán ở Jerusalem.

Bản tin của Thông tấn xã Việt Nam nói Việt Nam "không có đại diện tại buổi lễ như tin của một số cơ quan".

Người Palestine phản đối việc Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Họ tuyên bố khu vực phía đông thành phố thuộc Palestine, nhưng Israel tuyên bố không bao giờ chia cắt thành phố.

Người Palestine ở Gaza đụng độ với quân đội Israel ở biên giới hôm thứ Hai (14/5) và hai người Palestine bị bắn chết.

Bộ Y tế của Gaza cho biết họ bị giết ở phía bắc và phía nam của lãnh thổ.

Các nhà lãnh đạo Hồi giáo của Gaza, Hamas, tổ chức các cuộc biểu tình hàng loạt mang tên 'Great March of Return' nhằm phá vỡ hàng rào biên giới trong sáu tuần qua.

Khoảng 45 người Palestine bị quân Israel bắn chết, và hàng ngàn người bị thương.

Tại sao việc dời Đại sứ quán gây tranh cãi ?

Tình trạng của Jerusalem là trung tâm của xung đột Israel-Palestine.

Chủ quyền của Israel đối với Jerusalem không được quốc tế công nhận và, theo hiệp ước hòa bình Israel-Palestine năm 1993, tình trạng cuối cùng của Jerusalem sẽ được thảo luận trong giai đoạn sau của đàm phán hòa bình.

Israel chiếm đóng Đông Jerusalem kể từ chiến tranh Trung Đông năm 1967.

Israel chính thức sáp nhập khu vực này vào lãnh thổ của mình, mặc dù không được sự đồng ý của bất kỳ quốc gia nào cho đến khi có tuyên bố của Tổng thống Trump tháng 12/2017.

Từ năm 1967, Israel đã xây dựng hàng tá khu định cư cho khoảng 200.000 người Do Thái, ở Đông Jerusalem. Hành động được coi là trái luật quốc tế, mặc dù Israel tranh cãi điều này.

Nhiều quốc gia từng có Đại sứ quán ở Jerusalem, nhưng đã di dời sau khi Israel thông qua luật năm 1980 chính thức coi Jerusalem là thủ đô.

Quyết định của Tổng thống Donald Trump năm 2017 công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel đã phá vỡ vai trò trung lập của Mỹ trong hàng thập kỷ đối với vấn đề này và khiến Mỹ trở nên khác biệt với cộng đồng quốc tế.

Khai trương gì và ai sẽ tham dự ?

Một Đại Sứ quán nhỏ tạm thời sẽ bắt đầu hoạt động vào thứ Hai bên trong tòa lãnh sự quán của Mỹ ở Jerusalem.

Lãnh sự quán cũ của Hoa Kỳ trở thành Đại sứ quán chính thức ở Jerusalem

Một khu vực lớn hơn sẽ được thành lập sau khi phần còn lại của Đại sứ quán chuyển về từ Tel Aviv.

Lễ khánh thành Đại sứ quán diễn ra trùng với dịp kỷ niệm 70 năm quốc khánh Israel.

Tổng thống Trump dự kiến phát biểu tham dự sự kiện hôm thứ Hai (14/5) qua video.

Cùng với Ivanka Trump và Jared Kushner, là hai cố vấn cao cấp của Nhà Trắng, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Phó Ngoại trưởng John Sullivan có mặt tại buổi lễ.

EU lên tiếng phản đối mạnh mẽ việc di dời Đại sứ quán của Mỹ tới Jerusalem.

Báo Times of Israel hôm 13/05 cho hay Việt Nam là một trong ba nước Đông Nam Á, gồm cả Myanmar và Philippines cử đại sứ tới dự lễ ra mắt Sứ quán Mỹ ở Jerusalem.

Tuy nhiên, trong ngày 14/05, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã bác bỏ tin này.

Các nước ASEAN khác, và hai cường quốc là Nga và Trung Quốc đều tẩy chay lễ này, theo báo Israel.

Israel và Palestine phản ứng ra sao ?

Quyết định của Tổng thống Trump công nhận Israel là thủ đô của Jerusalem và việc di dời Đại sứ quán được ủng hộ mạnh mẽ bởi người Do Thái Israel thông qua các nhóm chính trị bảo thủ.

Đó là một chiến thắng ngoại giao cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đã gọi đó là sự thừa nhận thực tế.

Tuy nhiên, chính quyền Palestine của Tổng thống Mahmoud Abbas gọi quyết định của ông Trump là 'cái tát của thế kỷ'.

Ông nói rằng Mỹ không còn là nhà trung gian hòa giải trong đàm phán hòa bình Israel-Palestine và sẽ không còn có vai trò trong tương lai.

Tại Gaza, người Palestine biểu tình hàng tuần, đã biến thành bạo lực, trong khi tổ chức lễ kỷ niệm hàng năm mà họ gọi là 'Nakba' hay 'Catastrophe' (Thảm họa), khi hàng trăm ngàn người chạy trốn khỏi nhà hoặc bị đuổi đi sau khi Nhà nước Israel thành lập ngày 14/5/1948.

Hamas, đang ở trong tình trạng xung đột với Israel, cho biết họ sẽ đẩy mạnh các cuộc biểu tình hàng loạt mang tên 'Great March of Return' vào thứ Ba, ngày lễ 'Nakba' chính thức.

Hamas nói rằng họ muốn thu hút sự chú ý đến những gì người Palestine xem là quyền của họ để trở về mảnh đất tổ tiên, nơi đã trở thành Israel.

Israel cho biết các cuộc biểu tình nhằm phá vỡ biên giới, mà nước này bảo vệ rất nghiêm ngặt, và tấn công cộng đồng Israel gần đó.

******************

Chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem : Ván bài mạo hiểm của Donald Trump (RFI, 14/05/2018)

Chọn 14/05/2018, ngày thành lập nhà nước Do Thái để chuyển sứ quán Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem, đúng là quyết định mang tính "biểu tượng cao", như lời hứa của ông Donald Trump trong đợt tranh cử tổng thống, đặc biệt trong bài diễn văn hồi tháng 03/2016 trước Ủy ban Công vụ Israel (AIPAC) đầy thế lực.

Nhân viên đại sứ quán Mỹ chuẩn bị địa điểm làm lễ khánh thành tòa đại sứ Mỹ ở Jerusalem ngày 14/05/2018.AFP

Thực hiện quyết định ngày 06/12/2017 còn là cam kết của chính quyền Mỹ, chính thức công nhận thành phố Thánh là thủ đô Israel, bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế và làm tăng nguy cơ "đổ thêm dầu" vào chảo lửa Trung Đông.

Chủ nhân Nhà Trắng tôn trọng nguyên tắc hàng đầu của ông về lĩnh vực đối ngoại : đó là giữ lời hứa trong đợt vận động tranh cử và làm hài lòng các cử tri. Nhiều tổng thống tiền nhiệm từng hứa chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem khi vận động tranh cử nhưng không ai giữ lời. Còn với Donald Trump, "một tổng thống thường nói những điều không có ý nghĩa, lại thực hiện các phát biểu của mình", theo nhận định chua cay của ông Robert Malley, giám đốc Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế (International Crisis Group), cựu cố vấn về Trung Đông của tổng thống Barack Obama.

Thực ra, tổng thống Donald Trump chỉ quyết định thi hành đạo luật được Nghị Viện Mỹ thông qua năm 1995, nhưng thường được các tổng thống Mỹ tiền nhiệm tạm hoãn để tránh phá hủy tiến trình hòa bình Israel-Palestine. Đi ngược lại những người tiền nhiệm, quyết định tổng thống Donald Trump không chỉ nhận được sự ủng hộ từ phe Cộng Hòa mà còn từ rất nhiều chính trị gia bên đảng Dân Chủ. Vì "rất nhiều người Mỹ nghiễm nhiên coi Jerusalem là thủ đô của Israel và không hiểu hết sự tinh tế của những thách thức quanh vấn đề này", vẫn theo đánh giá của ông Malley với thông tín viên RFI Anne Corpet tại Washington.

Từ 30 năm qua, đảng Cộng Hòa nhiệt tình ủng hộ nhà nước Do Thái vì họ biến những tư tưởng tôn giáo ủng hộ Israel thành nền tảng chính trị, theo đó vùng đất Palestine thuộc về dân tộc Do Thái. Với việc chuyển sứ quán Mỹ về Jerusalem, Washington đánh dấu sự thay đổi trong chính sách liên quan đến vị thế của thành phố Thánh được áp dụng từ nhiều thập kỷ nay. Nhưng đặc biệt hơn, tổng thống Donald Trump dường như muốn giải quyết dứt khoát vấn đề đường biên giới ở Jerusalem, như ông từng thừa nhận các cuộc chinh phục mà Israel đã dùng đến sức mạnh cho dù vi phạm luật pháp quốc tế.

Người dân Palestine phẫn nộ vì quyết định của tổng thống Mỹ, nhưng lãnh đạo các nước Ả Rập trong khu vực lại không quá gay gắt. Ả Rập Xê Út không hứng chịu bất kỳ tác động nào từ quyết định đơn phương của Hoa Kỳ. Các nước này "bán rẻ" vấn đề thủ đô Jerusalem vì có những mối bận tâm khác, "như sự sống còn của chế độ của họ hoặc muốn chống lại mối đe dọa Iran bằng mọi giá. Chính ở điểm này, họ có chung quan điểm với Donald Trump", theo đánh giá của nhà nghiên cứu Joseph Bahout thuộc tổ chức Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (Carnegie Endowment for Peace).

Chuyên gia Bahout cũng cho rằng lập sứ quán Mỹ ở Jerusalem là "một món quà cho người Israel", đồng thời đánh dấu chấm hết cho giải pháp hai Nhà nước, một nguyên tắc vẫn được áp dụng để duy trì tiến trình hòa bình. Tuy nhiên, tổng thống Mỹ lại thông báo có trong tay "thỏa thuận thế kỷ" nhằm thiết lập hòa bình cho khu vực. Với chuyên gia Bahout, thực ra đó là kế hoạch "thanh toán" vấn đề Palestine với đề xuất Palestine chấp nhận lập thủ đô ở một khu vực ngoại ô Jerusalem với một Nhà nước "ma" và nghèo đói.

Tuy nhiên, chiến lược này của Mỹ sẽ có rất nhiều rủi ro. Không một nhà lãnh đạo Palestine nào sẽ ký thỏa thuận đầu hàng như vậy. Theo Robert Malley, "chính quyền Mỹ đang đùa với lửa. Việc chuyển sứ quán đến Jerusalem sẽ không thúc đẩy được tiến trình hòa bình, cũng như quyết định xé thỏa thuận hạt nhân với Iran sẽ không giải quyết được vấn đề hạt nhân. Đó là những quyết định được đưa ra vì những lý do sai lầm và sẽ gây ra những hậu quả nguy hiểm".

Ngày 14/05/2018, tổng thống Donald Trump không đích thân đến dự lễ khánh thành sứ quán mới của Mỹ ở Jerusalem như từng mong muốn. Đây có thể là một quyết định khôn khéo vì chủ nhân Nhà Trắng không muốn làm tình hình tại chỗ thêm căng thẳng. Hai đại diện chính thức của Mỹ, cặp vợ chồng Ivanka Trump và Jared Kushner, cũng không có ý định gặp bất kỳ quan chức nào của Palestine trong thời gian lưu lại vùng đất Thánh.

Thu Hằng

********************

Biểu tình chống Mỹ mở tòa đại sứ ở Jerusalem, hàng chục người Palestine bị Israel bắn chết (VOA, 14/05/2018)

Cơ quan y tế Gaza cho biết các lực lượng Israel đã bắn chết ít nhất 52 người Palestine dọc theo biên giới Dải Gaza hôm thứ Hai 14/5, nơi hàng ngàn người Palestine tụ tập biểu tình phản đối Mỹ chuẩn bị chính thức chuyển tòa đại sứ từ Tel Aviv đến Jerusalem.

Người biểu tình ở Dải Gaza, ngày 14/5/2018.

Các quan chức y tế cho biết ít nhất 500 người đã bị thương, trong đó có hàng chục người bị trúng đạn. Trong các cuộc biểu tình suốt sáu tuần qua, lực lượng Israel đã giết chết khoảng 50 người Palestin.

Dư luận lên án các lực lượng Israel bắn đạn thật vào người biểu tình. Israel nói hành động của họ là cần thiết cho để đảm bảo an ninh khi người biểu tình đe dọa hàng rào biên giới.

Ngoài việc phía Israel bắn vào người biểu tình hôm 14/5, lực lượng an ninh Israel còn bắn hơi cay vào người biểu tình, nhưng đám đông người Palestine vẫn kiên quyết tiếp tục tập trung để phản đối.

Cờ Hoa Kỳ và Israel trên đường phố Jerusalem.

Người biểu tình ném nhiều vật thể qua biên giới và sẽ đốt vỏ xe trước khi diễn ra lễ khai trương tòa đại sứ vào buổi chiều cùng ngày. Nhiều doanh nghiệp và trường học ở Gaza bị đóng cửa.

Tòa đại sứ mới của Hoa Kỳ tạm thời đặt trong tòa nhà lãnh sự quán Hoa Kỳ hiện có ở Jerusalem.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ di chuyển đại sứ quán Mỹ đến Jerusalem. Hồi tháng 12/2017 ông đã công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Cùng tháng đó, Đại hội đồng LHQ đã thông qua một nghị quyết phủ nhận các quyết định của ông Trump đối với Jerusalem.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Steven Mnuchin cho biết hôm thứ Hai 14/5 rằng việc di chuyển tòa đại sứ này "là một ưu tiên về an ninh quốc gia" và Tổng thống Trump "muốn tòa đại sứ Mỹ tọa lạc đúng vị trí" ở Jerusalem.

******************

Chuyển sứ quán đến Jerusalem : Mỹ và Israel thắt chặt tình hữu nghị (RFI, 14/05/2018)

Ngày 14/05/2018, Hoa Kỳ chính thức khánh thành sứ quán mới tại Jerusalem, vào đúng kỷ niệm 70 năm thành lập nhà nước Israel. Quyết định chuyển sứ quán đến thành phố thánh mang khá nặng tính biểu tượng, nhưng ông Donald Trump đã thực hiện lời hứa trong đợt vận động tranh cử tổng thống, bất chấp nguy cơ khiến người Palestine tức giận và sẽ đồng loạt phản đối ở vùng đất Thánh, đặc biệt là tại dải Gaza.

Công nhân gắn bảng chỉ đường đến đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem, ngay trong khu vực lãnh sự quán Mỹ. Ảnh chụp ngày 07/05/2018. THOMAS COEX / AFP

Con gái tổng thống Mỹ Ivanka Trump và con rể Jared Kushner thay mặt tổng thống Mỹ dự lễ khánh thành cùng với nhiều quan chức cao cấp của cả hai nước. Với Israel, đây là một thắng lợi ngoại giao và khẳng định sự ủng hộ của chính quyền Trump.

Thông tín viên RFI Guilhem Delteil giải thích từ Jerusalem :

Thứ trưởng ngoại giao Israel Michale Oren đã phát biểu : "Công nhận Jerusalem là thủ đô của chúng ta, là nguyện vọng từ 70 năm qua và là giấc mơ có từ 2.000 năm".

Vị cựu đại sứ tại Hoa Kỳ khẳng định rằng Israel "ăn mừng" sự kiện này. Tuy nhiên, ông cũng công nhận là quyết định trên chắc chắn có cái giá phải trả vì, theo ông, kế hoạch hòa bình được chính quyền Donald Trump chuẩn bị, sẽ đòi hỏi rất nhiều nhân nhượng.

Ông phát biểu : "Tôi nghĩ rằng rất nhiều điểm trong số các yêu cầu nhân nhượng này sẽ gây đau đớn, đặc biệt là trong bối cảnh liên minh hiện nay. Nhưng tôi thành thật khuyên chính phủ Israel đón nhận kế hoạch của chính quyền Mỹ với tinh thần cởi mở, nếu như không giang rộng được vòng tay đón nhận kế hoạch đó. Chúng ta không được vứt bỏ nó. Nếu kế hoạch bị bác bỏ, hãy để cho người Palestine làm".

Đối với ông Michael Oren, Israel càng khó từ bỏ kế hoạch này vì chưa bao giờ chính quyền Mỹ lại ủng hộ quốc gia Do Thái đến như vậy.

Ông nói : "Từ trước đến giờ, tôi chưa thấy thấy đội ngũ nào mà lại tận tâm như vậy với chúng tôi. Đội ngũ đó gồm cả ngoại trưởng, cố vấn an ninh quốc gia, người đứng đầu cơ quan CIA và đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc. Với tôi, đó là một cơ hội tuyệt vời".

Tình hữu nghị Israel-Hoa Kỳ đã được tăng cường sau quyết định của tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran. Khi lên án văn kiện này, ông Donald Trump đã dựa trên tuyên bố hùng hồn được thủ tướng Benyamin Netanyahu sử dụng ngay từ lúc đầu thỏa thuận với Iran.

Vài nghìn người Palestine đã biểu tình tại dải Gaza để phản đối sứ quán mới của Mỹ ở Jerusalem. Nhiều cuộc đụng độ đã xảy ra vào chiều 14/05. Theo thống kê mới nhất được AFP trích lại, có 41 người chết, hơn 500 người bị thương tại Gaza dưới làn đạn của quân đội Israel.

Al Qaeda kêu gọi khủng bố chống Mỹ

Một ngày trước lễ khánh thành sứ quán Mỹ tại Jerusalem, thủ lĩnh Al Qaeda, Ayman Al Zawahiri, đã kêu gọi tiến hành thánh chiến chống Mỹ. Trong đoạn video dài 5 phút đăng ngày 13/05/2018, thủ lĩnh Al Qaeda khẳng định quyết định của Washington là bằng chứng cho thấy người Palestine không được hưởng lợi gì từ các cuộc đàm phán và tình hình được cho là "hòa dịu" trong khu vực.

Thu Hằng

Mỹ hăm dọa các nước bỏ phiếu nghị quyết LHQ về Jerusalem (RFI, 20/12/2017)

Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc dự kiến ngày mai, 21/12/2017, bỏ phiếu thông qua nghị quyết lên án Washington công nhận Jerusalem là thủ đô Israel. Sau khi dùng quyền phủ quyết tại Hội Đồng Bảo An về nghị quyết tương tự, Hoa Kỳ đã có động thái cảnh cáo răn đe các nước tham gia bỏ phiếu tại Đại Hội Đồng.

Một cuộc họp của Hội Đồng Bảo Anh về Trung Đông, bao gồm Palestine, trụ sở Liên Hiệp Quốc, New York City, 18/12/2017. Reuters/Brendan McDermid

Bà đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, Nikki Haley, đã chỉ trích gay gắt việc Đại Hội Đồng cho bỏ phiếu thông qua nghị quyết lên án Hoa Kỳ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Bằng giọng điệu hăm dọa, đại sứ Mỹ viết trên twitter : "Thứ Năm, sẽ có cuộc bỏ phiếu chỉ trích sự lựa chọn của chúng tôi. Hoa Kỳ sẽ ghi lại những cái tên (nước bỏ phiếu)". Bà Nikki Halley còn chỉ rõ trong một thư gửi tới các đại sứ các nước tại Liên Hiệp Quốc rằng : "Tổng thống (Donald Trump) sẽ theo dõi kỹ cuộc bỏ phiếu này và ông đã yêu cầu tôi báo cho ông những nước sẽ bỏ phiếu chống lại chúng tôi". Trong thư, bà cũng cảnh cáo thêm rằng Mỹ sẽ ghi chép từng lá phiếu bỏ cho nghị quyết này.

Theo một nguồn tin ngoại giao, Washington đang tiến hành chiến dịch gây áp lực đối với các thành viên Đại Hội Đồng được cho sẽ bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết. Hôm thứ Hai tuần này, cũng bằng những ngôn ngữ hách dịch, sau khi dùng quyền phủ quyết, bà Nikki đã chỉ trích 14 thành viên của Hội Đồng Bảo An bỏ phiếu thông qua nghị quyết lên án Washington.

Khác với Hội Đồng Bảo An chỉ có 15 thành viên bỏ phiếu, trong đó Mỹ có quyền phủ quyết, Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc gồm 193 quốc gia. Nghị quyết đưa ra bỏ phiếu ngày mai có thể thu được 180 phiếu, theo ước tính của một số nguồn tin ngoại giao. Tại Đại Hội Đồng không ai có quyền phủ quyết, nhưng nghị quyết thông qua ở đó lại không có giá trị ràng buộc.

Dự thảo nghị quyết trình Đại Hội Đồng theo đề nghị của Yemen và Thổ Nhĩ Kỳ, có nội dung tương tự như nghị quyết đã trình Hội Đồng Bảo An hôm thứ Hai vừa rồi.

Anh Vũ

***************

Jerusalem : Mỹ một mình chống lại nghị quyết của LHQ (RFI, 19/12/2017)

Tại New York hôm 18/12/2017, theo đề nghị của Ai Cập, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc bỏ phiếu để thông qua nghị quyết lên án quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Trong khi 14 thành viên Hội Đồng bỏ phiếu thông qua, không có gì ngạc nhiên khi Hoa Kỳ là thành viên duy nhất áp dụng quyền phủ quyết để bác bỏ nghị quyết, lấy lý do sáng kiến kiểu như vậy không thể chấp nhận được trong khuôn khổ tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột giữa Nhà nước Do Thái và chính quyền Palestine.

Bà Nikki Haley, đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, giơ tay phản đối nghị quyết lên án việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Ảnh ngày 18/12/2017. Reuters/Brendan McDermid

Thông tín viên RFI tại New York, Grégoire Pourtier tường thuật :

"Đã sáu năm qua, Hoa Kỳ không thực thi quyền phủ quyết để ngăn cản nghị quyết tại Hội Đồng Bảo An ; lần cuối cùng biểu quyết liên quan đến cuộc xung đột Israel-Palestine. Mặc dầu Washington cam đoan đang tìm kiếm một giải pháp và bản thân ông Donald Trump đã nhắc lại quyết tâm thúc đẩy tiến trình hòa bình ở khu vực này, nhưng Mỹ vẫn duy trì sự ủng hộ không lay chuyển đối với Israel.

Hôm qua, bà đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc là người duy nhất giơ tay phản đối nghị quyết nhằm lên án quyết định của Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Bà Nikki Haley đã tỏ nét mặt ngạc nhiên về sự nhất trí hoàn toàn chống lại Mỹ. Thậm chí bà còn tỏ bực bội khi cam kết của Mỹ bị đặt thành chuyện trong khi mà theo bà, sự giúp đỡ tài chính của Mỹ cho Palestine là không thể so sánh được.

Bà Haley chỉ trích : "Điều chúng tôi đang chứng kiến tại Hội Đồng Bảo An là một điều lăng nhục. Chúng tôi sẽ không quên điều này. Thêm một thí dụ nữa cho thấy Liên Hiệp Quốc làm điều ác nhiều hơn thiện trong phản ứng với cuộc xung đột Israel-Palestine".

Trong khi đó, lấy lý do bận việc cấp bách trong nước, phó tổng thống Mỹ Mike Pence đã hoãn chuyến công du tới Jerusalem và Ai Cập. Được dụ trù trong tuần này, nhưng chuyến đi được lên lịch vào giữa tháng Giêng.

Từ nay đến khi đó, tình hình sẽ còn có những biến chuyển. Tại Liên Hiệp Quốc, trong tuần này dự kiến còn một cuộc bỏ phiếu nghị quyết tương tự như hôm thứ Hai, nhưng trong phạm vi Đại Hội Đồng".

Anh Vũ

Trong cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc hôm 6/12/2017, Tổng thống Donald Trump phát biểu : "Tôi cho rằng đã đến lúc chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Các tổng thống trước kia của Mỹ coi đây là một cam kết trong chiến dịch tranh cử của họ, nhưng cuối cùng không thực hiện được. Giờ đây, tôi sẽ hiện thực hóa nó". Ông cũng chỉ đạo Bộ Ngoại giao Mỹ "bắt đầu việc chuẩn bị để chuyển sứ quán Mỹ từ thành phố Tel Aviv tới Jerusalem".

Ngày 06/12/2017, Tổng thống Donald Trump tuyên bố chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel

Quyết định này đã gây ra những phản ứng dữ dội. Các nước Hồi giáo trên thế giới, từ Ai Cập đến Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia hay Malaysia đều đồng loạt phản đối. Châu Âu lo ngại bạo động lại dấy lên tại vùng Cận Đông, và bạo động đang thật sự xảy ra.

Tại sao Tổng thống Trump lại đưa ra một quyết định như thế trong lúc này ? Ít ai có thể hiểu được, vì ông ta có thói quen cứ thích là nói, thích là làm, chẳng coi luật pháp ra gì... Nếu có bị ai phê bình thì ông ngụy biện để tự bào chữa !

Vài nét về lịch sử Do Thái

Thánh kinh mô tả về dân Do Thái, đất Do Thái và thành Jerusalem với rất nhiều chi tiết. Trong phạm vi bài này, chúng tôi chỉ lược qua một vài nét chính để độc giả có thế thấy biến cố mà Donald Trump vừa gây ra một cách rõ ràng hơn.

Tổ tiên người Do Thái (Hebrews) đã hiện diện trên vùng đất có tên là Canaan từ khoảng năm 1800 trước công nguyên (TCN). Vùng đất này ngày nay nằm trong lãnh thổ của Israel, West Bank và một phần Jordan. Đến đời Jacob, Thượng đế đã chúc phúc và đặt tên cho ông là Israel, có nghĩa là "Kẻ chiến đấu với Thượng đế". Và kể từ Jacob, người Hebrew được gọi là dân Israel.

Thành Jerusalem ngày xưa theo Kinh Cựu Ước

Thời cực thịnh của Do Thái là dưới thời vua David. Năm 1003 TCN vua David chọn Jerusalem làm kinh đô của Do Thái. Jeru có nghĩa là Thành thánh và Salem là Hòa bình. Vua Salomon, người kế nghiệp vua David, đã cho xây dựng một Đền Thánh nguy nga, lộng lẫy. Trong hơn 3.000 năm lịch sử, Jerusalem đã từng bị phá hủy 2 lần, bị bao vây 23 lần, bị tấn công 52 lần, và 44 lần bị chiếm rồi tái chiếm. Ngày nay, Jerusalem vẫn là vùng đất ẩn chứa nhiều căng thẳng. Sau đây là các diễn biến chính.

Do Thái đã bị các đế quốc Assyrian (720 TCN), Babylonians (khoảng năm 580 TCN), Ba-Tư và Hy-Lạp (khoảng năm 320 TCN) xâm chiếm. Hầu hết người Do Thái phải bỏ vùng đất Canaan ra đi lưu vong. Khoảng năm 200 TCN, người Do Thái phục hồi lại được vương quốc của họ quanh vùng Palestine và thủ phủ Jerusalem ngày nay. Đến năm 61 TCN, đế quốc Roma đến xâm chiếm cả vùng này, trục xuất người Do Thái ra khỏi Jerusalem và năm 70 đã phá hủy thành Jerusalem.

Để cắt đứt sự quan hệ giữa người Do Thái và vùng đất Canaan, đế quốc Roma đã đổi tên vùng này thành Syria Palestina. Tên Palestine có từ đó. Nhưng người Do Thái vẫn tin chắc rằng Jerusalem sẽ mãi mãi là của người Do Thái, vì Thánh Kinh đã nói như thế.

Thánh Vịnh 147 được mở đầu bằng câu "Lauda Jerusalem Dominun" (Hởi Jeeusalem hãy ngợi khen Thiên Chúa). Câu thứ 2 nói rất rõ : "Thiên Chúa xây lại Jerusalem, quy tụ dân Israel lưu lạc về". Đây là thánh vịnh được nhiều nhạc sĩ danh tiếng trên thế giới phổ nhạc.

Sau đế quốc Roma, đến lượt đế quốc Byzantine của Syrian chiếm cứ và cai trị vùng Palestine cho đến thế kỷ thứ 7 thì bị Hồi giáo đánh đuổi. Đế quốc Hồi giáo Ottoman ở Thổ Nhĩ Kỳ chinh phục toàn bộ Trung Đông năm 1517 và tồn tại cho đến khi Đệ nhất Thế chiến kết thúc. Đế chế Hồi giáo đã cai trị Jerusalem kéo dài trong 12 thế kỷ.

Tái lập lại nước Israel

Sau Thế chiến Thứ nhất (1914 - 1918), nước Anh đánh bại đế quốc Ottoman, đuổi Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi vùng Ả-rập và quản lý vùng này. Qua nhiều cuộc vận động ráo riết của người Do Thái lưu lạc ở khắp nơi, ngày 2/11/1917 Ngoại trưởng Anh là Arthur James Balfour tuyên bố sẽ cho lập một nước Do Thái trên đất Palestine. Thật ra, từ lâu các quốc gia Tây phương đã nghĩ đến việc phân chia khối Hồi giáo Trung Đông ra thành nhiều mảnh và thiết lập một trọng điểm có thể đối kháng với sự vùng dậy của khối này. Israel đã được chọn để làm trọng điểm đó.

Năm 1922, chính phủ Anh đã chia vùng đất mà người Ả-rập và Do Thái đang cư ngụ ở hai bên bờ sông Jordan ra làm 2 vùng : Vùng phía Tây sông Jordan kéo ngang qua tới Địa Trung Hải được giao cho người Do Thái. Vùng phía Đông sông Jordan dành cho người Palestine. Người Ả-rập không chấp nhận sự phân chia của Anh. Họ nhất định đòi lại Jerusalem và dải Gaza.

Không giải quyết được sự tranh chấp, Anh đưa nội vụ ra Đại Hội Đồng Liên Quốc xin giải quyết. Ngày 29/11/1947, Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc đã họp và biểu quyết nghị quyết số 181, phân chia lại lãnh thổ của người Do Thái và Palestine : Lấy vùng West Bank và dải Gaza thành lập một quốc gia Ả-rập mới, sau này đổi thành Palestine. Phần còn lại cho thành lập quốc gia Do Thái.

Bản đồ Israel ngày nay (màu vàng)

Riêng thành phố Jerusalem, Liên Hiệp Quốc đặt dưới một quy chế đặc biệt (special regime) do Liên Hiệp Quốc quản trị. Năm 1948 thành phố Jerusalem cũng được chia làm hai, nữa phía Tây thuộc về Israel, nữa phía Đông và Cổ thành do Jordan chiếm giữ.

Bản đồ phân chia Jerusalem năm 1948

Với cách phân chia này, Do Thái và Palestine nằm lẫn lộn nhau, giống như những ốc đảo ở trên biển, Việc giao thông giữa các vùng gặp rất nhiều khó khăn.

Cuộc chiến bùng nổ

Có 5 quốc gia bao quanh lãnh thổ Do Thái, trong đó Ai Cập, Jordan và Syria quyết ăn thua đủ với Do Thái, còn Lebanon và Saudi Arabia vì có quan hệ với Anh nên không muốn gây sự.

Khi tướng Gamal Abdel Nasser lên làm Tổng thống Ai Cập, ông cho thành lập Phong trào Giải phóng Palestine (PLO) và dùng quân này để quấy rối. Đầu tháng 5 năm 1967, Ai Cập yêu cầu quân Liên Hiệp Quốc rút khỏi vùng biên giới giữa dải Gaza và bán đảo Sinai. Cả Liên Hiệp Quốc lẫn Do Thái đều hiểu rằng Ai Cập chuẩn bị khai chiến.

Khoảng 8 giờ sáng ngày 5/6/1967, Do Thái bất thần mở cuộc tấn công vào bán đảo Sinai và các vùng đóng quân của Jordan và Syria. Phi cơ Do Thái đã phá tan hết các phi cơ chiến đấu và chuyên chở của Ai Cập trên bán đảo Sinai, sau đó cho xe tăng và quân tiến vào, chiếm được thành phố Jerusalem, đuổi quân Jordan ra khỏi vùng Judea và Samaria. Quân Ai Cập không kịp phản ứng đã bỏ chạy. Có khoảng 10.000 quân Ai Cập bị giết và 5000 quân bị bắt làm tù binh. Ngày 10/6/1967, lệnh đình chiến do Liên Hiệp Quốc ban ra đã cứu được người Ả-rập.

Kết quả, Israel chiếm bán đảo Sinai của Ai Cập, đồi Golan của Syria và Ɖông Jerusalem của Jordan.

Ngày 30/7/1980 Israel ban hành Jerusalem Law, một đạo luật lập quy chế Jerusalem là thủ đô "vĩnh viễn và không chia cắt được" của Israel.

Ngày 20/8/1980 Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc ban hành Nghị quyết 478 lên án Israel âm mưu sáp nhập Đông Jerusalem và kêu gọi các nước có cơ quan ngoại giao tại Jerusalem rời khỏi thành phố. Theo Liên Hiệp Quốc, quy chế cuối cùng của Jerusalem phải do các bên liên quan đàm phán.

Mưu đồ của Hoa Kỳ và Do Thái

Mặc dầu đã có nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc như trên, năm 1995, tổng thống Bill Clinton đã ký một sắc lệnh công nhận : "Từ 1950, Jerusalem là thủ đô của nhà nước Israel". 

Ngày 23/10/1995 Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật Đại sứ quán Jerusalem (Jerusalem Embassy Act) quy định sứ quán Mỹ ở Tel-Aviv phải được chuyển đến Jerusalem. Tuy nhiên, có một điều khoản trong luật này cho phép Tổng thống Mỹ đương nhiệm hoãn thời hạn áp dụng luật này.

Để hoãn việc di dời tòa đại sứ và chờ thời gian thích hợp, các tổng thống tiền nhiệm Mỹ như Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama cứ 6 tháng một lần, đã ký lệnh hoãn áp dụng luật nói trên. Vào tháng 06/2017, Donald Trump cũng đã làm như vậy.

Đùng một cái, ngày 05/12/2017, chính phủ Israel ra tuyên bố tái xác định : "Jerusalem là thủ đô của dân tộc Do Thái từ 3.000 năm và là thủ đô của Israel từ 70 năm nay".

Jerusalem được nhắc đến ở đây gồm cả phần phía Tây và phần phía Đông của Jerusalem.

Qua ngày 06/12/2017 Tổng Thống Donald Trump cũng tuyên bố xác định Jerusalem là thủ đô không thể chia cắt được của Nhà nước Israel.

Tại sao Trump đã có hành động đột ngột như vậy ?

Những cố gắng giải thích

Ngày 03/12/2017, Jared Kushner, con rể kiêm cố vấn của Tổng thống Trump giải thích về kế hoạch mới của Mỹ như sau : "Rất nhiều nước Trung Đông muốn cùng một điều : tiến bộ kinh tế, hòa bình cho dân tộc của họ. Họ nhận thấy các mối đe dọa trong vùng và tôi nghĩ rằng họ nhìn thấy Israel, một kẻ thù truyền kiếp, thực ra đã trở thành một đồng minh tự nhiên của họ vì Iran, vì tổ chức Nhà nước Hồi giáo tại Iraq và Trung Đông". Ngày 8/12/2017, Donald Trump lại nói : "Tôi đã giữ lời hứa khi tranh cử. Những người khác thì không".

Cả Donald Trump và con rể đều ngụy biện. Các nước Hồi giáo trong vùng dù là Sunni hay Shia đều coi Jerusalem là thánh địa bất khả nhượng của họ. Vì thế, người Hồi giáo Sunni không bao giờ vì lo sợ sự tấn công của Iran mà trao thánh địa Jerusalem cho Israel và đứng về phe Israel. Ngày 10/12/2017, Tổng thống Iran là Hassan Rohani đã lên tiếng khẳng định rằng Iran "sẽ không dung thứ cho việc xâm phạm các thánh địa" và kêu gọi "người Hồi giáo phải đoàn kết trước âm mưu lớn này".

Trong thực tế, Jerusalem hiện nay là di sản của ba tôn giáo độc thần : Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo.

"Đạo luật Đại sứ quán Jerusalem" là do Quốc Hội Mỹ ban hành ngày 23/10/1995 chứ không phải do Trump làm. Mục đích của đạo luật này là báo cho các nước Ả-rập biết Mỹ sẽ bảo vệ Israel, chớ có mưu đồ lấn chiếm. Việc khi nào sẽ dời tòa đại sứ đến Jerusalem là tùy thuộc vào tình thế, chứ không phải do "giữ lời hứa" hay không. Vào tháng 6/2017 Trump cũng đã ký lệnh hoãn thi hành như 3 tổng thống tiền nhiệm.

Sự phản đối mạnh mẽ của khối Hồi giáo cho thấy quyết định của Trump không phải là động lực nối kết khối Sunni lại với Israel để chống Iran và ISIS như cậu Jared Kushner đã giải thích.

Nhiều người tin rằng do sự vận động của cậu con rễ gốc Do Thái là Jared Kushner nên Trump đã tuyên bố như trên để lấy lòng Do Thái và lấy le, không cần biết luật pháp và các hậu quả sẽ như thế nào. Một số chuyên gia khác lại coi vấn đề dời Tòa đại sứ Mỹ từ Tel-Aviv tới Jerusalem cũng nằm trong chiến lược "Một Trung Đông Mới" của Hoa Kỳ, nên các chiến lược gia Mỹ đã để cho Donald Trump làm như vậy. Xem ra Donald đang bị biến thành cho lá bài thí cho việc triển khai chiến lược Một Trung Đông Mới.

Mở con đường đi tới ?

Như chúng tôi đã nói, trong kế hoạch "Một Trung Đông Mới" Mỹ đã quyết định chia 5 nước trung tâm của Hồi giáo ra thành 14 nước. Ba nước Iraq, Libya và Syria đã bị xé ra làm ba và Yemen đã bị vỡ ra làm hai. Vậy nước thứ 5 là nước nào ? Nhiều người tin rằng nước sau cùng sẽ là Saudi Arabia, vì đây là nước giàu có về dầu mỏ, thi hành luật Hồi giáo một cách khắt khe nhất, đã từng huấn luyện và yểm trợ các tổ chức khủng bố Hồi giáo trên thế giới, nổi bật nhất là al-Qaeda và ISIS. Các tên khủng bố trong vụ 911 đều phát xuất từ Saudi Arabia…

Chúng tôi xin nhắc lại, ngày 14/7/2015, một hiệp ước về hạt nhân giữa Iran và Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc, Mỹ, Đức đã được thỏa thuận. Hiệp ước này đã thả Iran ra để nước này có thể củng cố và lãnh đạo khối Hồi giáo Shia đối đầu với khối Hồi giáo Sunni đang do Saudi Arabia lãnh đạo, tạo thành một cuộc chiến tranh ủy nhiệm.

Trong khi dó, Mỹ lại tìm cách nối kết giữa Saudi Arabia và Israel để chia rẽ khối Hồi giáo Sunni. Trang nhà Stratfor, một tổ chức chuyên nghiên cứu về địa chính trị tại Mỹ và trên toàn thế giới, đã phân tích sự liên minh bất thường giữa Israel và Saudi Arabia : "Bên ngoài là kẻ thù, Bên trong là đồng minh" (Public foes, Secret allies) đang đưa Trung Đông vào tình thế mới. Cũng có thể Saudi Arabia đã liên minh với Israel để khỏi bị đập bể làm ba như Iraq, Libya và Syria

Trong cuộc trả lời phỏng vấn hôm 16/11/2017, ông Eisenkot, Bộ trưởng quốc phòng Israel đã tuyên bố trên truyền hình Saudi Arabia rằng Israel sẵn sàng chia sẻ thông tin tình báo về Iran với Saudi Arabia. Sau đó, Bộ trưởng năng lượng Israel Yuval Steinit xác nhận mối quan hệ giữa Israel và vương quốc này đang ngày càng được củng cố.

Sự tiết lộ này đã đưa tới nhiều hậu quả nghiêm trọng, trước hết là làm suy giảm niềm tin giữa các quốc gia Hồi giáo trong Liên đoàn Ả-rập với Saudi Arabia, sau đó tạo ra sự xung đột giữa các quốc gia này với Saudi Arabia, vì nước này đã liên kết với Israel, "kẻ thù truyền kiếp" của họ. Đây là vấn đề chúng tôi sẽ trình bày sau.

Trăm dâu đổ xuống đàu Trump !

Chiến lược Một Trung Đông Mới sẽ diễn biến như thế nào, ít ai được biết. Nhưng tiếng phản đối Trump đang lan tràn khắp nơi. Tất cả đều cho rằng quyết định của Trump vi phạm quốc tế công pháp và nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

Biểu tình chống quyết định của Trump về Jerusalem

Chiều 06/12, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres đã mạnh mẽ lên án một quyết định "đơn phương" từ phía Hoa Kỳ về Jerusalem. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp khẩn cấp sáng 7/12/2017 tại New York để phê phán quyết định của Trump. Năm nước Châu Âu đã đưa ra tuyên bố : "Tình trạng của Jerusalem cần phải được định đoạt bằng con đường đàm phán giữa Israel và Palestine để có được thỏa thuận cuối cùng" và Liên Hiệp Âu Châu sẽ không công nhận chủ quyền của Israel trên toàn bộ thành phố Jerusalem.

Ngày 10/12/2017, trong cuộc họp của 22 các nước thành viên tại Cairo, Ai Cập, Liên đoàn Ả-rập đã đưa ra tuyên bố nói rằng quyết định của của Tổng thống Trump hôm 6/12 là "sự vi phạm nguy hiểm luật quốc tế", không có ảnh hưởng về pháp lý và "vô giá trị".

Phản ứng gay gắt nhất đến từ Thổ Nhĩ Kỳ. Ngay hôm 06/12/2017, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan thông báo triệu tập đại diện 57 nước thành viên của Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo vào ngày 13/12 tại Istanbul để bàn về quyết định của Mỹ về quy chế Jerusalem. Rõ ràng là Erdogan muốn dẫn đầu phong trào chống lại "đồng minh" của mình là Washington. Bộ trưởng tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng quyết định của Hoa Kỳ về Jerusalem là một "đám cháy khó dập tắt".

Saudi Arabia, một "đồng minh truyền thống" của Hoa Kỳ, cũng phải lên án hành động "vô trách nhiệm" của Trump. Còn Iran nói tới viễn cảnh một "cuộc chiến ném đá Intifada" khác sắp mở ra.

Quyết định dời Tòa đại sứ Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem của Trump là một chuyện phiêu lưu và không cho thấy có lợi ích thực tế nào trong hiện tại, nhưng nó đang cô lập Mỹ.

Một lần nữa Trump lại chọc cho người ta chửi ! Chơi lá bài Jerusalem, Trump đang thua đậm.

Ngày 14/12/2017

Lữ Giang

Trong cuộc tranh luận về một thỏa thuận hòa bình nào đó giữa Israel và Palestine, không có đề tài gì có thể tạo nên nhiều phản ứng bằng vấn đề tương lai của Jerusalem. Liệu thánh địa này sẽ là thủ đô chỉ của người Israel hay là chia sẻ với người Palestine ?

Liệu thánh địa Jerusalem sẽ là thủ đô chỉ của người Israel hay chia sẻ với người Palestine ?

Ấy vậy mà bây giờ, khi không có hòa đàm thực sự diễn ra, Tổng thống Donald Trump đã chiều ước muốn của Israel và làm người Palestine điên người khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đồng thời dời tòa đại sứ Hoa Kỳ từ Tel Aviv về đó. Qua đó vứt bỏ nhiều thập niên cố gắng ngoại giao của Hoa Kỳ.

Tổng thống cả quyết rằng ông quyết tâm đạt được một hòa bình "tối hậu" cho vùng Trung Đông, khi mà những vị tổng thống tiền nhiệm chưa đạt được. Nhưng quyết định của ông đẩy cán cân nghiêng về phía Israel trong vấn đề tối quan trọng này.

Chắc chắc thỏa thuận hòa bình ngày càng khó đạt được hơn, bởi vì điều ông làm khiến cho người Palestine nghi ngờ sự lương thiện và công bằng của Hoa Kỳ như là một kẻ trung gian trong việc điều đình, nâng căng thẳng trong vùng và có thể thúc đẩy bạo động.

Mặc dầu chính phủ Israel đã được đặt ở Jerusalem từ khi thành lập năm 1948, Hoa Kỳ, như tất cả phần còn lại của thế giới, không công nhận toàn thành phố này là lãnh thổ của Israel, ngay cả sau cuộc chiến tranh sáu ngày năm 1967, khi Israel đuổi Jordan ra khỏi Đông Jerusalem và chiếm đóng khu vực này. Trong thỏa hiệp Oslo, Israel đã hứa sẽ điều đình về tương lai của Jerusalem như là một phần của một thỏa thuận hòa bình. Họ hẳn đã giả định là trong bất cứ một thỏa thuận nào thì thành phố vẫn là thủ đô của họ.

Người Palestine chờ đợi sẽ được đặt thủ đô của họ ở Đông Jerusalem và có quyền thăm viếng các thánh địa của Hồi giáo ở đó. Đông Jerusalem chỉ có người Ả Rập ở năm 1967, nhưng Israel đã tiếp tục xây dựng những khu định cư ở đó, đưa khoảng 200.000 công dân của họ vào sống trong khu của dân số Ả Rập và làm cho thêm phức tạp bất cứ một thỏa thuận hòa bình nào. Nó cũng là một bằng cớ khiến người Palestine không tin tưởng vào một thỏa thuận với Israel bởi hành động vừa đánh trống vừa ăn cắp này.

Tổng thống Trump thường khoe khoang ông là một người rất giỏi thu xếp điều đình, nhưng những người giỏi điều đình thường không nhượng bộ trước khi cuộc điều đình bắt đầu, như tổng thống đã làm ở đây.

Kẻ chiến thắng lớn là Thủ Tướng Benjamin Netanyahu của Israel, người mà chính phủ cực đoan chưa bao giờ tỏ ra nghiêm chỉnh về hòa bình, ít nhất là về giải pháp hai quốc gia vốn là giải pháp duy nhất có thể khiến cho người Palestine ủng hộ.

Phản ứng cũng rất mạnh và nhanh chóng. Tổng thống Mahmoud Abbas của Palestine, người mà nhiều năm nay đã cố gắng thuyết phục dân mình hãy theo con đường điều đình để đạt độc lập, đã tuyên bố : "Những biện pháp này là thưởng cho Israel cho vi phạm các nghị quyết quốc tế và khuyến khích cho Israel tiếp tục chính sách chiếm đóng, định cư, phân biệt chủng tộc và thanh lọc sắc tộc".

Ông Abbas gọi hành động của ông Trump là "một cố tình làm hại đến tất cả những cố gắng để đạt hòa bình, và là một tuyên bố của sự rút lui của Hoa Kỳ ra khỏi việc đóng vai trò mà Hoa Kỳ đã làm từ nhiều thập niên nay như là một kẻ trung gian dàn xếp hòa bình".

Vua Abdullah II của Jordan, quốc gia Ả Rập duy nhất có liên hệ ngoại giao với Israel mà quyền bảo vệ của dòng họ ông đối với những thánh địa của Hồi giáo ở Jerusalem được Israel công nhận, đã lên án hành động này là phá hoại hòa bình Trung Đông.

Vua Salman của Saudi Arabia đã nói thẳng với ông Trump ngày hôm trước khi ông gọi điện thoại loan báo là một quyết định cuối cùng về Jerusalem trước khi có một thỏa thuận hòa bình sẽ làm hại các cuộc điều dình và gia tăng căng thẳng trong vùng.

Khuyến cáo đó từ Saudi Arabia phải được chờ đợi, vì Jerusalem là nơi có đền Al Aqsa, và vua Saudi mang tước danh bảo vệ của hai thánh địa khác của Hồi giáo là Mecca và Medina. Một sáng kiến hòa bình do Saudi bảo trợ của khối Ả Rập vẫn còn được đề nghị kêu gọi sự rút lui toàn thể của Isreal ra khỏi Đông Jerusalem như là một phần của một thỏa thuận cuối cùng. Nhưng có thể Saudi đang có những thay đổi ý kiến về vụ này. Thái Tử Mohammad Bin Salman vốn có liên hệ chặt chẽ với ông Jared Kushner, con rể và cố vấn Trung Đông của tổng thống, đang soạn thảo một kế hoạch hòa bình toàn diện mới.

Trong khi kế hoạch đó chưa được công khai, thái tử được biết đã phác họa đề nghị này với Tổng thống Abbas tháng rồi. Thỏa thuận này nghiêng về phía Isreal hơn là bất cứ một đề nghị nào được chính phủ Hoa Kỳ hỗ trợ.

Palestine sẽ có một chủ quyền giới hạn trên một quốc gia vốn chỉ bao gồm những vùng không nối liền nhau ở Tây Ngạn. Hầu hết những khu định cư của Israel ở vùng Tây Ngạn, mà hầu hết thế giới coi là bất hợp pháp, sẽ được duy trì. Palestine sẽ không có được Đông Jerusalem làm thủ đô, và sẽ không có quyền trở về cho những người tị nạn Palestine và con cháu họ.

Trong ước muốn đối đầu với kẻ thù Iran, ông hoàng Saudi đã thảo ra một kế hoạch hòa bình hoàn toàn không tưởng. Không một lãnh tụ Palestine nào có thể chấp nhận một kế hoạch như vậy mà vẫn còn được sự ủng hộ của dân chúng họ, và Tòa Bạch Ốc và Saudi Arabia đều chối nói là họ không có ý định nào như thế cả.

Một số các nhà phân tích nghi ngờ là tổng thống thực sự muốn có một thỏa thuận hòa bình và nói bất cứ một đề nghị nào có thể chỉ là một tấm màn chính trị để cho Israel và người Ả Rập theo Hồi giáo Sunni, có thời là kẻ thù, có thể gia tăng việc đoàn kết sắp xảy ra chống lại Iran. Nhưng nếu quả đó là mục tiêu mà tổng thống muốn đạt thì quyết định về Jerusalem đã làm cho mục tiêu đó khó đạt hơn nữa.

Có một nhóm mà tổng thống rõ ràng đang theo đuổi đó là những kẻ ủng hộ nòng cốt của ông gồm các nhóm Kitô Giáo cực đoan và những nhóm ủng hộ Israel. Những người tiền nhiệm của ông đã có những lời hứa trong khi vận động tranh cử là sẽ dời tòa đại sứ Hoa kỳ về Jerusalem. Nhưng một khi vào Tòa Bạch Ốc, họ chọn ưu tiên cho chính sách đối nội thay vì ngoại giao hòa bình tế nhị, và họ đã để lời hứa đó sang một bên.

Tổng thống đã nói là quyết định của ông không ấn định trước tương lai của Đông Jerusalem hay những câu hỏi căn bản về biên giới của một quốc gia Palestine. Nhưng đồng thời ông cũng không nói gì đến thế căn bản của cuộc điều đình về hòa bình là những vấn đề gì nếu không có vấn để Jerusalem.

Có người bảo nếu ông muốn tỏ ra công bình thì tuyên bố là ông sẽ đặt một tòa đại diện của Hoa Kỳ ở Ramallah để chứng tỏ là ông không bỏ rơi người Palestine. Nhưng hành động như vậy thì ông lại làm cho những người ủng hộ cực đoan của ông nổi giận bởi thực sự họ không muốn có một quốc gia Palestine. 

Lê Phan

Nguồn : Người Việt, 09/12/2017

"Xử gia" Việt Nam dùng tình cảm và kinh thánh để "xử" các nguyên tắc pháp lý và lịch sử quốc tế.

Vấn đề Jerusalem là một vấn đề "pháp lý" nhưng các "xử gia" Việt Nam thì "xử" lịch sử bằng cảm tính, bằng "kinh thánh"... để kết luận rằng Jerusalem là của Do Thái.

Người thì vịn vào Kinh thánh, lội ngược lịch sử "bốn ngàn năm", cho rằng tổ tiên người Do Thái là người đầu tiên dựng lên Jerusalem.

Jerusalem không phải là "chiến lợi phẩm" để có thể cho rằng "Jerusalem thuộc về Israel".

Theo tôi, nếu "xử" lịch sử bằng "niềm tin tôn giáo", hay bằng cách "lội ngược thời gian" để truy tìm "chủ quyền lịch sử" như vậy, thì mình cũng nên "nhìn lại mình".

Bởi vì không cần "lội ngược" ba, bốn ngàn năm, cũng không cần lật Tân ước hay Cựu ước... chỉ ba bốn trăm năm thôi, và chỉ cần lật lịch sử Việt Nam, ta thấy rõ ràng rằng tổ tiên người Chiêm Thành là người đầu tiên xây dựng lãnh thổ miền Trung hiện nay. Tức là ngay từ lịch sử Việt Nam cũng đã nhìn nhận "chủ quyền lịch sử" các tỉnh miền Trung là của Chiêm Thành.

Vậy thì Chiêm thành phải trả lại cho... Chế Linh, vì ông này là hậu duệ của Chế Bồng Nga (?). (Hay là trả lại cho Inrasara cũng được !).

Và cũng lập luận "lội ngược thời gian" kiểu này thì ta cũng dễ dàng tìm được ai là người đích thực có "chủ quyền lịch sử" ở miền Nam.

Có người cũng lấy các bài viết trên BBC để làm "hệ qui chiếu", làm như các bài viết này là "kinh thánh". Ngay cả bài viết của bà phó giáo sư tiến sĩ Nguyễn Phương Mai. Bà này cho rằng "Từ sau cuộc chiến 6 ngày, Jerusalem trở thành một phần của Israel."

Dĩ nhiên kết luận của bà phó giáo sư là sai. Jerusalem không hề "trở thành một phần của Israel".

Cuộc chiến "6 ngày" 1967 kết thúc bằng sự thất bại của phe Ả Rập. Do Thái chiếm được cao nguyên Golan của Syrie, vùng Sinai của Ai Cập và kiểm soát hoàn toàn Jerusalem.

Không biết bà phó giáo sư dựa trên lập luận nào để kết luận như vậy ?

Jerusalem đã được Nghị quyết 181 (1947) của LHQ xác định là một "vấn đề riêng biệt - corpus separatum" và "vùng đất thánh" này do LHQ quản lý.

Jerusalem vì vậy không phải là "chiến lợi phẩm" để có thể cho rằng "Jerusalem thuộc về Israel". Do Thái "tuyên chiến" (và chiến thắng) LHQ hồi nào vậy ?

Ngay cả số phận các vùng Golan và Sinai, Do Thái cũng không thể tuyên bố đó là "lãnh thổ chinh phục được do chiến thắng một cuộc chiến tranh". Bởi vì Nghị quyết 242 năm 1967 (điều 1 khoản a) của LHQ (mà các bên cam kết thi hành) có ghi rõ là Do Thái phải rút hết quân khỏi các vùng chiếm đóng.

Vụ ông Trump ký nghị quyết cho phép chuyển tòa đại sứ Mỹ ở Do Thái về Jerusalem bị cả thế giới lên án. Dĩ nhiên ngoại trừ những "xử gia", dùng tình cảm để "xử tử" lịch sử cũng như các "chuyên gia cuồng Trump giải ảo". Không ai chịu đặt câu hỏi tại sao cả thế giới này (ngoài Do Thái) đều chống lại quyết định của ông Trump.

Ủng hộ ông Trump, hay ủng hộ Do Thái trong vấn đề Jerusalem là ủng hộ hành động "ngồi xổm trên luật quốc tế" mà điều này tôi có viết hôm kia. Ủng hộ vậy thì mình gián tiếp ủng hộ các việc không thượng tôn pháp luật cũng như nhìn nhận chủ quyền lãnh thổ chiếm hữu bằng vũ lực. Vậy mình có tư cách nào để lên án TQ không tôn trọng phán quyết của Tòa CPA (tháng bẩy 2016), hoặc lên án việc TQ chiếm HS và một số đảo TS của Việt Nam bằng vũ lực ?

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb.nhantuan.truong, 10/12/2017

Việc ông Trump vừa ra tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel là một quyết định gây sốc, tranh cãi, và có tiềm năng tạo xung đột. Điều này xuất phát từ lịch sử phức tạp của miền đất này.

Israel coi Jerusalem là thủ phủ không thể chia cắt nhưng Palestine muốn Đông Jerusalem là thủ đô của nước họ trong tương lai

Miền đất di cư

Khoảng hơn 3000 năm trước, vùng đất rộng lớn phía tây bán đảo Ả Rập là nơi sinh sống của rất nhiều bộ lạc khác nhau từ xa di cư đến. Hai trong số họ là tộc người Israel đến từ Ur (thuộc Iraq bây giờ) do họ tin rằng Thượng Đế đã hứa ban tặng cho những đứa con cưng của mình một miền đất mới trù phú, điều này được viết trong Kinh Cựu Ước của người Do Thái.

Tộc người thứ hai từ vùng đảo Crete (Hy Lạp bây giờ). Người từ đảo Crete mạnh mẽ, thiện chiến, trở thành kẻ thù của nhiều tộc người khác do chiếm được nhiều đất đai, thậm chí gây hấn cả với Pharaoh Ai Cập. Họ được người Israel gọi là Peleshet (tiếng Anh - Philistine), có nghĩa là những người di cư và chiếm đóng. Cái tên Palestine lần đầu tiên được nhắc đến bởi một nhà sử học Hy Lạp, ám chỉ vùng đất nơi những người của nhiều bộ tộc khác nhau cùng đến di cư và tranh chấp.

Hơn 1000 năm sau đó, khu vực này nằm dưới sự trị vị của đế chế La Mã rộng lớn. Tộc người Israel khi đó đã lớn mạnh và thành lập nhà nước vững vàng nhưng cũng không thoát khỏi ách đô hộ của La Mã. Họ liên tục nổi dậy. Hoàng đế La Mã sau khi đập tan một cuộc cách mạng của dân Do Thái Israel thì quyết định đổi tên quốc gia này thành Palestine, sát nhập vào với cả vùng đất rộng lớn của các tộc người Ả Rập quanh đó nhằm xóa bỏ triệt để dấu ấn của nhà nước Do Thái. Cái tên Palestine và người Palestine tiếp tục được Syria, đế chế Thổ Nhĩ Kỳ và đế chế Anh dùng để chỉ vùng thuộc địa bao la của mình. Vùng đất Palestine về bản chất là một vùng đất không có đường biên rõ ràng, chỉ có hàng trăm bộ lạc lớn nhỏ sống bên cạnh nhau : người Ả Rập, người Do Thái, người Thiên Chúa, người Hồi, người từ đủ các cành nhánh tôn giáo nhỏ hơn. Tất cả bọn họ đều tự nhận mình là người vùng Palestine. Đó không phải là một quốc gia độc lập mà đơn giản chỉ là một cái sân chim, nơi đất lành chim đậu.

Chủ thuộc địa chia đất

Nhiều người cho rằng các nước Ả Rập thực lòng không muốn Palestine được độc lập.

Vùng Palestine luôn nằm dưới sự cai quản của một đế chế nào đó. La Mã và Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman) coi Palestine là thuộc địa của mình nhưng giữ nguyên vùng đất này với cấu trúc thành phố tự trị và bộ lạc. Ottoman hùng mạnh chừng được 500 năm thì Anh và Pháp nổi lên. Để đánh sụp Ottoman, Anh Pháp đi đêm với tất cả các bộ lạc và sắc tộc ở Palestine và các vùng xung quanh, xúi giục họ nổi dậy chống lại kẻ đô hộ. Với sắc tộc nào Anh Pháp cũng hứa hẹn sẽ giúp họ chuyển đổi từ cơ chế bộ lạc và thành phố tự trị lên thành quốc gia, và cho họ quyền lập nhà nước tự chủ một khi đế chế Ottoman sụp đổ. Lưu ý khi đó "quốc gia" là một khái niệm và thể chế chính trị mới lạ, nhất là với các bộ lạc vùng Palestine.

Khi công việc đã xong xuôi, Anh Pháp chia nhau phần đất đai cai trị bằng cách kẻ vẽ các đường biên giới. Một vùng đất rộng lớn trở thành 5 quốc gia. Mỗi đường biên là một toan tính vô cùng cẩn trọng, vừa tạo sự cân bằng, vừa chia nhỏ để trị. Từ cơ thể Syria, Lebanonđược Pháp xé ra hình thành một quốc gia mới với 5 tôn giáo khác nhau Thiên Chúa, Hồi giáo Sunni, Shia và Hồi giáo dòng Druze.

Kuwait được Anh đẻ non bằng cách vặt một mẩu từ Iraq nhằm mục đích chắn đường Iraq không cho ra biển (sau này cuộc chiến Iraq mang quân đánh Kuwait chính là để đòi lại đất ngày xưa). Đồn rằng, khi đang vẽ đường biên giới Jordan thì tự dưng ông Churchill hắt hơi một cái, thế là lãnh thổ của Jordan nguệch vào Saudi một phát. Churchill quẹt nước mũi, cúi xuống và tiếp tục đưa bút lượn trở lại vị trí cũ, thế cho nên đường ranh giới của Jordan trông mới kỳ lạ như vậy.

Cứ thế, các quốc gia mới của bán đảo Ả Rập được hình thành dưới quyền đô hộ của Anh và Pháp. Không có nước nào được độc lập trọn vẹn, thậm chí tộc người Kurd với dân số tới 40 triệu, dù được hứa sẽ cho lập nước nhưng cuối cùng bị phản bội trắng trợn khi vùng đất nơi họ sinh sống bị chia thành năm phần, nằm ngửa mặt dang chân dang tay thuộc về lãnh thổ của năm quốc gia khác nhau. Người Kurd cho đến bây giờ vẫn là dân tộc không quê hương lớn nhất và thảm thương nhất trong lịch sử hiện đại.

Quay trở lại thời điểm người Anh đi phân phát lời hứa. Không những hứa suông, họ còn hứa ba tầng chồng chéo lên nhau cho ba nhóm đồng minh khác nhau. Vùng Palestine rộng lớn được hứa khi Ottoman sụp đổ sẽ dành cho các bộ lạc Ả Rập để thành lập một hợp chủng quốc thống nhất. Rồi cũng chính miếng bánh đó lại được hứa cho gia tộc Hashimi danh giá từng thống trị vùng đất thánh Mecca của Hồi giáo. Cuối cùng, miếng mồi ngon béo được dùng để nhử một dân tộc đã hàng ngàn năm mất nước và tan tác khắp chân trời góc bể nhưng vẫn ngàn năm đau đáu nhìn về vùng đất tổ ở Palestine: người Do Thái.

Miền đất hứa như trong truyền thuyết

Trong chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump đã hứa sẽ dời Đại sứ quán Hoa Kỳ từ Tel Aviv về Jerusalem.

Theo Kinh Cựu ước của người Do Thái, cách đây 3000 năm tại vùng Palestine, vua David lập nên Vương Quốc Israel nơi thành Jerusalem là trái tim của tôn giáo. Với dân tộc Do Thái, vùng đất này là những gì Thượng Đế đã hứa với tổ phụ của họ Abraham, như Kinh Cựu Ước đã ghi: "Ta ban cho con cháu của ngươi mảnh đất này, trải rộng từ sông Ai Cập đến sông Euphrates…". Vì thế đây còn gọi là miền đất hứa (The Promised Land). Đổi lại, Abraham và các con cháu của ông phải thực hiện nghi lễ rạch bao quy đầu - một cuộc phẫu thuật nhỏ mở phần da ở đầu dương vật - để được công nhận là người thừa kế miền đất hứa. Việc tại sao Thượng Đế lại đòi hỏi một cái điều kiện có vẻ "trời ơi" như vậy thì còn nhiều tranh cãi. Nhưng đại đa số cho rằng rạch bao quy đầu sẽ vệ sinh hơn do cặn bã không còn nơi tích tụ, và nghi lễ này cũng mang tính tượng trưng cho việc mở trái tim mình để hoàn toàn cởi lòng không vẩn đục với Chúa (circumcision of the heart).

Tại Jerusalem, con trai của vua David là vua Solomon xây một Đền Thờ Thiêng hùng vĩ nơi cất giữ bản "10 điều răn của Thượng Đế" (The 10 commandments) nổi tiếng. Cũng ở vị trí Đền Thờ Thiêng này là Tảng Đá Nền (Foundation Stone) nơi Người bắt đầu công việc tạo dựng nên Trái Đất, nơi Người vun đất nặn nên Adam ông tổ của loài người, và cũng là nơi Người thử lòng sùng đạo của Abraham bằng cách yêu cầu ông hiến dâng mạng sống của chính con trai mình.

Người Do Thái dựng nước chưa được bao lâu thì liên tục bị xâm chiếm bởi hết đế quốc này đến đế quốc khác. Người dân bắt đầu cuộc lưu lạc kéo dài hàng nghìn năm. Đền Thờ Thiêng bị người Babylon tàn phá, xây dựng lại thì đến lượt đế chế La Mã đốt trụi. Tất cả những gì còn lại của chốn linh thiêng nhất trong tôn giáo Do Thái là một mẩu bé xíu của bức tường khổng lồ vốn chỉ xây bao quanh để bảo vệ cho Đền Thờ Thiêng và một phần của Tảng Đá Nền. Người Do Thái ở Jerusalem cứ mỗi chiều tối thứ bảy lại tập trung dưới chân bức tường vừa đọc kinh Cựu Ước, vừa dập đầu than khóc.

Cái cách than khóc khi cầu kinh của người Do Thái cũng rất đặc biệt, họ gập người, liên tục đổ gục đầu về phía trước như một kẻ lên đồng, trên tay cầm cuốn thánh kinh nhỏ xíu vừa khít trong lòng bàn tay. Phụ nữ thường trùm lên đầu một chiếc khăn, đàn ông đội một miếng vải tròn nhỏ thể hiện sự tôn kính. Khi họ bước đi, những chùm dây dài thò ra ngoài cuốn xoắn theo từng bước chân. Tất cả để nhắc nhở người Do Thái rằng trên đầu và xung quanh luôn có Thượng Đế ngóng nhìn, và mỗi lời ăn tiếng nói, mỗi hành động, mỗi lời thở than của họ đều có thể lay động tới Đấng Tối Cao.

Nếu đến Wailing Wall, bạn sẽ được chứng kiến tiếng khóc, tiếng cầu kinh, tiếng than thân thống thiết của người Do Thái bên những viên đá còn sót lại của quá khứ. Thật khó có thể tưởng tượng người Do Thái đã than khóc vật vã như thế này suốt hơn 2000 năm qua. Đó là một nỗi đau được truyền từ đời này sang đời khác, không có cơ hội hàn gắn, sẻ chia, và lãng quên. Có những thời kỳ người Do Thái thậm chí còn không được bén mảng đến gần Jerusalem nếu không muốn khép vào tội chết. Mỗi năm một lần, vài vị vua của đế chế cầm quyền La Mã hào phóng ban tặng cho họ một ngày được đặt chân vào thành Jerusalem, đến gần bức tường, và cũng chỉ đủ thời gian để mà than khóc cho một đất nước tan tác, một tôn giáo bị vùi dập, cho số phận chốn thiêng liêng nhất của linh hồn dân tộc đã bị đốt thành tro tàn chẳng còn mấy dấu vết.

Trở về miền đất hứa

Tuy nhiên, lịch sử Do Thái như kể trên vẫn chỉ là từ cái nhìn của tôn giáo. Miền đất hứa sau bao thăng trầm của lịch sử, dân Do Thái chỉ còn chiếm có 3%, phần còn lại đa số là Hồi giáo Ả Rập. Năm 1897, một phóng viên Do Thái người Áo-Hung tên là Theodor Herzl dấy lên phong trào kêu gọi phục hưng nhà nước Do Thái tên là Zionism (bắt nguồn từ chữ Zion, chỉ Jerusalem).

Kể từ đó, Zionism khiến hàng ngàn người Do Thái quay trở về Palestine. Thượng Đế hứa cho họ miền đất này từ 3000 năm trước. Người Anh cũng đã lại chót hứa cho họ một quốc gia độc lập. Cộng thêm thảm họa diệt chủng Đức Quốc Xã giết 5 triệu rưỡi dân Do Thái sau năm 1945 khiến châu Âu cảm thấy cần có trách nhiệm nặng nề đền bù thiệt hại cho một dân tộc vừa bị tàn sát dã man.

Khi đó, làn sóng trở về lên đến đỉnh điểm, người Do Thái từ châu Âu ồ ạt tìm cách mua lại đất đai và bất động sản ở Palestine khiến người Ả Rập ở đây vô cùng tức giận. Liên Hiệp Quốc bèn đề xuất việc chia vùng Palestine làm hai phần, một cho dân Do Thái Palestine lập nhà nước Israel, một cho dân Hồi giáo Palestine thành lập nhà nước Ả Rập thống nhất, riêng Jerusalem thì trở thành đặc khu quốc tế do Liên Hiệp Quốc kiểm soát.

Dân Do Thái Palestine đồng ý và lập tức thành lập nhà nước Israel. Tờ báo Palestine Post lập tức được đổi tên thành Jerusalem Post. Tuy nhiên, không giống như những đất nước được tạo nên bằng ngòi bút như Kuwait, Li Băng, Jordan… một trong hai quốc gia được Phương Tây vẽ ra lần này lại dành riêng cho một tôn giáo khác Hồi giáo và một sắc dân khác người Ả Rập. Dân Hồi ở Palestine kịch liệt phản đối. Họ cho rằng cả vùng Palestine phải được công nhận là một nhà nước độc lập duy nhất, và vì đa số dân chúng là người Hồi nên theo nhà nước mới thành lập phải là nhà nước Hồi giáo.

Chỉ một ngày sau khi nhà nước Israel non trẻ tuyên bố thành lập, liên minh 5 nước khổng lồ quanh đó gồm Ai Cập, Jordan, Syria, Iraq và Lebanonđồng loạt nổ súng tấn công với danh nghĩa đồng minh bảo vệ người Hồi Palestine thấp cổ bé họng. Đất đai giành giật, chiếm đi cướp lại xóa nhòa đường biên vốn do Liên Hiệp Quốc đề xuất. Israel mới đầu chỉ là tự vệ, sau càng chiến càng hăng, một mình đánh tan tác liên quân Hồi giáo. Năm 1967, trong một cuộc xung đột dài 6 ngày, quân Israel không những đánh bật Syria, Ai Cập và Jordan mà còn chiếm thêm vài khoảng lớn lãnh thổ của cả ba nước này, trên đà thắng thế chiếm luôn cả Jerusalem làm thủ đô, rồi kiểm soát cả một phần lớn vùng đất của người Hồi Palestine, đẩy hàng chục ngàn dân Hồi tị nạn không còn chỗ quay về, vì thế nên đây còn gọi là vùng bị chiếm đóng.

Liên quân Hồi giáo Ả Rập cay đắng đành chấp nhận thua cuộc, thậm chí phải xuống nước ký hòa ước với Israel để đổi lại các vùng đất bị mất. Cuộc chiến 6 ngày là một vết nhơ đầy nhục nhã trong thế giới Ả Rập, một vết thương không bao giờ lành, một mối thâm thù khiến người Hồi ở bất kỳ đâu cũng có thể xả thân xối máu để dành lại công bằng cho người Hồi Palestine. Đây cũng chính là lý do tại sao tổ chức (được coi là khủng bố) Hezbollah dòng Hồi Shia ở Lebanon được tung hô vì họ đã đẩy lùi quân Israel năm 2006, một phần rửa vết nhơ cho thế giới Hồi giáo.

Palestine

Palestine vốn là tên của một vùng đất. Palestine chưa bao giờ là một quốc gia độc lập, và cho đến tận bây giờ vẫn không được công nhận là nhà nước độc lập. Việc từ chối lời đề nghị chia đất của Liên Hiệp Quốc và sau đó tấn công Israel bây giờ nhìn lại hẳn là một lỗi lầm chính trị phải trả giá quá đắt. Palestine giờ đã trở thành biểu tượng của mối hằn thù tôn giáo, là kho chất nổ tiềm năng, chỉ cần độc lập là lập tức sẽ bị các nước Ả Rập xung quanh biến thành một cái vòi rồng, cuốn lũ xả bão san phẳng Israel đến ngọn cỏ cuối cùng.

Nhiều người cho rằng các nước Ả Rập thực lòng không muốn Palestine được độc lập. Bởi một Palestine tan tác trong bàn tay của kẻ chiếm đóng cũng đồng thời là thứ vũ khí lợi hại để các nhà độc tài Hồi giáo lợi dụng nhằm triệt hạ Israel, khuấy động lòng người hướng đến một kẻ thù chung, và đương nhiên là quên đi những vấn đề nội bộ còn đáng xấu hổ hơn gấp nhiều lần. Như người ta lợi dụng một đứa bé tàn tật bị ngược đãi để điều khiển dư luận lòng người. Đứa bé ấy khỏe mạnh lên thì tất nhiên là không ai có lợi. Rốt cuộc, cũng là một cách chia để trị, nhưng lại lấy danh nghĩa là tình thương.

Về phần Israel, đây là một đất nước với sức sáng tạo kỳ diệu đã khiến sa mạc phải nở hoa, nhưng cũng là kẻ thù không đội trời chung với gần như toàn bộ Trung Đông. Đối với người Israle, đây là đất nơi tổ tông họ 3000 năm trước từng hưng danh lập quốc, nhưng Israel đã và sẽ mãi mãi là chiếc gai đâm vào mắt cộng đồng Hồi giáo Ả Rập ở Trung Đông, như một kẻ đã đi xa đến mấy ngàn năm rồi bỗng dưng quay lại ngang nhiên mua đất rồi chiếm đất của người Hồi.

Jerusalem của Thiên Chúa giáo

Các khu định cư Israel bị quốc tế lên án rộng rãi

Sau khi Do Thái giáo ra đời được khoảng 1000 năm, Jerusalem lúc đó đang bị đô hộ bởi đế chế La Mã và người Do Thái bị phân biệt đối xử, rất nhiều người phải bỏ xứ mà đi. Vào một buổi sáng mùa xuân năm 30, một người Do Thái trẻ tuổi tên là Jesus (Giê-xu) tiến vào thành Jerusalem trên lưng một con lừa. Quần chúng tiếp đón ông nồng nhiệt. Vì Kinh Cựu Ước của người Do Thái nói rằng một messiah, người được chọn lựa, Đức Vua tương lai của Israel sẽ xuất hiện một cách khiêm nhường trên lưng lừa. Thế nên ai cũng hào hứng và hy vọng.

Mỗi ngày mới, hàng trăm người lại tụ hợp nghe Jesus nói chuyện, ngay chính tại Đền Thờ Thiêng Do Thái khi đó vẫn còn chưa bị chính quyền thống trị La Mã thiêu hủy. Nhưng vì những điều Jesus đề cập đến trực tiếp đối đầu với quyền lực của tầng lớp đô hộ, chỉ sau chừng một tuần trụ lại Jerusalem, Jesus bị chính quyền La Mã đóng đinh thập giá. Sau khi Jesus chết, đại bộ phận người Do Thái không còn tin ông là messiah nữa. Đơn giản bởi vì Jesus không hoàn thành sứ mạng của một messiah, tức là đưa toàn bộ dân Do Thái biệt xứ trở về Jerusalem, đánh đuổi chính quyền đô hộ La Mã, và đem đến hòa bình cho toàn nhân loại.

Suốt những thế kỷ thăng trầm sau đó, những người Do Thái tin vào Jesus, tin ông chính là con trai của Thượng Đế và sự bất diệt của Người dần dần tách ra khỏi tôn giáo gốc và hình thành Thiên Chúa giáo, nối thêm kinh Tân Ước vào kinh Cựu Ước của người Do Thái. Suốt trong 2000 năm sau đó, Jerusalem trở thành điểm hành hương quan trọng nhất của các tín đồ Thiên Chúa.

Jerusalem của Hồi giáo

Thủ tướng Netanyahu có mối quan hệ không suôn sẻ với Tổng thống Obama

Do Thái giáo tồn tại được khoảng 1600 năm, Thiên Chúa giáo tồn tại được khoảng 600 năm, thì tôn giáo độc thần thứ ba ra đời từ trong lòng sa mạc sâu thẳm của bán đảo Ả Rập, cách Jerusalem khoảng 7 ngày đường bằng lạc đà. Chàng Muhammad trẻ trung nhận lời cầu hôn của một góa phụ giàu có hơn chàng đến 15 tuổi. Họ sống với nhau khoảng 20 năm hạnh phúc cho tới khi người vợ qua đời và Muhammad mới chỉ bắt đầu những bước đầu tiên truyền bá về một tôn giáo có tên là Người tuân lệnh (Islam).

Islam Hồi giáo ghi nhận hầu như tất cả những nhân vật trong kinh Cựu Ước và Tân Ước, coi họ như những thiên sứ mà Thượng Đế tối cao đã gửi xuống mang thông điệp cho loài người. Jesus cũng được coi là một vị thiên sứ quan trọng, nhưng nhất định chỉ là thiên sứ người trần mắt thịt chứ không phải là con của Thượng Đế. Đối với họ, Jesus của Thiên Chúa giáo hay Moses của Do Thái giáo đều là những đấng tôn nghiêm, nhưng không phải là đấng để thờ phụng.

Khi Muhammad xuất hiện, ông tự xưng và được coi là thiên sứ cuối cùng của Thượng Đế, giới thiệu cho nhân loại Quran - cuốn kinh thánh bằng tiếng Ả Rập được ông nhấn mạnh là thông điệp gốc từ chính Thượng Đế, không hề bị thay đổi hay biến hóa trong quá trình được con người truyền bá như kinh Cựu Ước và Tân Ước.

Trong vòng hơn một năm đầu tiên của Hồi giáo, các tín đồ được Muhammad hướng dẫn quay về Jerusalem mỗi lần cầu nguyện. Nhiều học giả cho rằng Muhammad có thể muốn thúc đẩy quá trình cải đạo của cộng đồng Do Thái tại Mecca nên lấy Jerusalem - hướng cầu nguyện của người Do Thái luôn thể làm hướng cầu nguyện cho Hồi giáo. Tuy nhiên, chỉ hơn một năm sau đó, Muhammad tuyên bố Thượng Đế gửi thông điệp cho tín đồ Hồi giáo chuyển hướng cầu nguyện sang Mecca, nơi Muhammad được giác ngộ.

Theo kinh Quran, một ngày kia, Muhammad được Thượng Đế đưa lên thăm thiên đàng. Chuyến bay từ Mecca lên chín tầng trời có điểm dừng tại một thánh đường ở "nơi xa nhất", tiếng Ả Rập dịch là Al-Aqsa (Viễn Xứ). Chỉ có vậy, kinh Quran tuyệt nhiên không nói gì về tên của thành phố nơi thánh đường quan trọng này tọa lạc. Các học giả ngành thần học thường tranh luận khốc liệt để xem liệu Thánh Đường Viễn Xứ có phải là ở Jerusalem, và thành phố này có phải là nơi Muhammad dừng chân trong chuyến viếng thăm thiên đường ngắn ngủi? Tên thành phố Jerusalem thậm chí còn không được nhắc đến, dù chỉ một lần trong kinh Quran.

Tuy nhiên, sự thể được quyết định khi một cựu tín đồ Do Thái đã cải đạo sang thành người Hồi quả quyết rằng Muhammad đã cầu nguyện ở thánh đường Viễn Xứ và cất cánh lên thiên đàng từ chính Tảng Đá Nền ngay cạnh thánh đường Viễn Xứ trong khu Đền Thờ Thiêng của người Do Thái. Ngay lập tức, chính quyền Hồi giáo thống trị Jerusalem lúc bấy giờ lệnh cho một thánh đường lộng lẫy được xây vòng lấy Tảng Đá Nền, và được đặt tên là Dom of the Rock (Thánh Đường Đá).

Người Hồi giáo coi Thánh Đường Đá là một trong những chốn linh thiêng nhất của tôn giáo. Oái ăm thay, mảnh đất nơi Thánh Đường Đá được xây nên cũng là nơi Đền Thờ Thiêng từng đứng oai nghiêm, là nơi tột cùng linh thiêng của người Do Thái, là nơi người Thiên Chúa coi như chốn giao nhau giữa trời và đất, là nơi Thượng Đế vun đất nặn lên con người đầu tiên, là nơi cả tín đồ Do Thái lẫn Thiên Chúa tin rằng ông tổ của họ Abraham đã đặt con trai mình lên trên Tảng Đá Nền, và sẵn sàng cầm dao cắt cổ đứa con ruột thịt của mình, vì một khi Thượng Đế đã yêu cầu thì không cần phải biết lý do tại sao. Tảng Đá Nền vì thế có thể coi như một lò hạt nhân tôn giáo, nơi khí thiêng và tôn nghiêm không thể tích tụ đậm đặc hơn. Khách du lịch không thể bước chân vào Tảng Đá Nền, đơn giản vì bao trùm lên vị trí tột đỉnh linh thiêng của ba tôn giáo này giờ là Thánh Đường Đá của người Hồi và chỉ người Hồi mới có quyền bước chân vào.

Jerusalem của đa tôn giáo

Israel xem Jerusalem là thủ đô không thể chia tách, trong lúc người Palestine tuyên bố Đông Jerusalem là thủ đô của quốc gia trong tương lai

Nhưng không cần phải chạm tay vào Tảng Đá Nền thì Jerusalem cũng đã khiến nhiều người ngạt thở. Từ hầu như bất kỳ chiếc cửa sổ nào ở Jerusalem, phóng tầm mắt ra xa bạn có thể nhìn thấy những tháp chuông nhà thờ Thiên Chúa với hình thánh giá, xen lẫn những vòng cung hình trăng lưỡi liềm trên đỉnh tháp gọi cầu kinh của các thánh đường Hồi giáo, và dưới thấp một chút là lúp xúp các mái vòm hình trứng của thánh đường Do Thái giáo. Những ngày cuối tuần Jerusalem chìm vào ba nhịp đập khác nhau, thứ sáu là ngày lễ của người Hồi, thứ bảy là ngày lễ của người Do Thái và chủ nhật của người Thiên Chúa.

Chỉ trong vòng 0.9km vuông, Jerusalem nắm gọn trong tay những địa chỉ hành hương quan trọng bậc nhất của ba tôn giáo độc thần lớn nhất thế giới, ba anh em cùng cha mẹ và cũng là ba kẻ thù lớn nhất của nhau. Bản đồ Jerusalem chia gọn gàng thành 3 phần, phần của người Do Thái, phần của người Thiên Chúa và phần của người Hồi.

Cả thành phố như một phim trường thời Trung Cổ với những lễ nghi tôn giáo thấm đẫm vào từng hơi thở của mỗi người dân. Mỗi lối rẽ ngoặt trái hay ngoặt phải đều có thể làm bước chân một kẻ ngoại đạo run lên trong từng nhịp cầu kinh thống thiết. Mỗi người dân ở Jersalem là một di tích lịch sử sống động: những chàng trai Do Thái dòng cổ điển tóc tết hai bím dài hễ nhìn thấy phụ nữ là tránh hẳn sang đường bên kia, các ông già người Hồi chậm rãi bước đi tay lần tràng hạt miệng lẩm nhẩm cầu kinh, hay một thân hình bê bết máu của một kẻ đóng vai Chúa Jesus vai vác thánh giá chân đeo xích sắt bước từng bước khó nhọc trên Con Đường Sầu Thương. Họ như bước ra từ một bộ phim, ai cũng như một kẻ vội vã vâng mệnh Chúa Trời, ai cũng chỉ có một mối lo duy nhất rằng mình không phải là con chiên ngoan đạo, ai cũng có con mắt của một kẻ mộng du, bàng quang với tất cả cõi trần, vừa bước chân vội vã trên những con đường lát đá cổ kính, vừa hướng cả thể xác lẫn tâm linh về một cõi xa xăm, nơi ai cũng tin rằng tình yêu của mình với Đấng Tối Cao là tấm vé chắc chắn để có thể gõ cổng thiên đường.

Từ hàng bao thế kỷ nay, Jerusalem là trung tâm của thế giới, là điểm giao nhau của ba lục địa Á Âu Phi. Trong suốt 3000 năm lịch sử gần đây, Jerusalem đã bị thiêu trụi 2 lần, bao vây 23 lần, tấn công 52 lần và bị trao qua tay các chính quyền đô hộ khác nhau 44 lần. Từ sau cuộc chiến 6 ngày, Jerusalem trở thành một phần của Israel. Hình ảnh những người lính súng ống chằng chịt từ đầu đến chân khiến cuộc sống tín ngưỡng đã đậm đặc càng trở nên căng thẳng. Jerusalem như một cái chuồng sắt nơi chúa sơn lâm, vua sư tử và mãnh tướng rồng lửa bị buộc phải sống cùng nhau và chia chác khẩu phần ăn một cách hòa thuận.

Hầu như tất cả những câu chuyện tôn giáo nổi tiếng nhất đều diễn ra ở đây, trong cái khoảng chưa đầy một km vuông này. Đằng sau những đường phố lát đá lộng lẫy của thành Jerusalem là cuộc sống tín ngưỡng cực điểm, là sự căng thẳng đến tột cùng của xung khắc tôn giáo như một quả bóng đầy hơi có thể bục tung bất cứ lúc nào. Ở Jerusalem, mỗi hòn đá là một câu chuyện kinh thánh, mỗi người dân là một tín đồ sẵn lòng tử vì đạo, mỗi ngọn gió tràn qua cũng có mùi thánh thần, một lời nói bâng quơ cũng có thể trở thành điều tiên tri chờ ngày ứng nghiệm. Sự hội tụ đậm đặc của tôn giáo và ức chế xung đột khiến nơi đây nổi tiếng với hội chứng có tên là Jerusalem Syndrome: Người nào yếu bóng vía sống ở đây lâu sẽ có cảm giác mình bước ra từ... kinh thánh.

Jerusalem từ bao năm qua được mặc định sẽ là thủ đô của hai quốc gia : Israel với vùng Tây thành phố, và Palestine ở thì tương lai với phía Đông thành phố. Việc Trump tuyên bố Jerusalem là thủ đô của Israel mà không phân biệt Đông Tây, cộng thêm việc Saudi gần như ép Palestine chấp nhận một thị trấn nhỏ cách đó không xa làm thủ đô là một đòn giáng mạnh vào người Hồi. Hành động đó không khác gì sự bội ước, sự chèn ép của kẻ mạnh với đồng minh Saudi. Hơn thế nữa, nó cũng giống như việc một kẻ thứ ba - mang tiếng là người trung gian - nhưng lại đi đêm với bên A, và tuyên bố đất đai tổ tiên của bên B giờ là thủ phủ của bên A.

Nguời Hồi khắp nơi đang căm phẫn. Và nếu những giải pháp chi tiết hơn của ông Trump không có điều khoản nào đủ lớn để bù đắp, tiến trình hoà bình ở Trung Đông sẽ đi từ "bế tắc" đến "bùng nổ xung đột".

Nguyễn Phương Mai

Nguồn : BBC, 09/12/2017

Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai là giảng Viên môn Trung Đông học, Đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam, Hà Lan và là tác giả cuốn "Con đường Hồi giáo" ghi lại chuyến đi dọc Trung Đông trong thời kỳ Mùa xuân Ả Rập. Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm của tác giả.

Tuyên bố của ông Trump hôm qua về quyết định của Mỹ chuyển Tòa đại sứ Mỹ về Jesusalem, mặc nhiên nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Do Thái. Quyết định này bị hầu hết các quốc gia phản đối. Hai quốc gia Anh, Pháp (hai ủy viên thường trực của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc), cùng một số các quốc gia khác đã tức thời ên tiếng yêu cầu triệu tập khẩn cấp Hội đồng bảo an vào ngày thứ sáu (8/12).

Jerusalem ngày nay là nơi qui tụ ba tôn giáo độc thần : thiên chúa giáo, do thái giáo và hồi giáo

Quan điểm của "quốc tế", trên nền tảng nghị quyết 181 của Liên Hiệp Quốc (còn gọi là nghị quyết về lập quốc của quốc gia Do Thái) từ năm 1947, Jerusalem là một "corpus separatum", được hiểu như là "một vấn đề tách biệt". Đây là một "ý niệm" luật học được xem là "mù mờ", các bên diễn giải theo cách của mình. Trên "nguyên tắc" thì Jerusalem được "quốc tế hóa", không thuộc Do thái lẫn Palestine. Nhưng trên "thực tế" Jerusalem là một "thực thể được chia làm hai", một bên thuộc Do thái, một bên thuộc Palestine.

Quan điểm Jerusalem "corpus separatum" vẫn còn giá trị pháp lý.

Cuộc chiến 1949 xác lập đường "ranh giới", gọi là "đường xanh - ligne verte", theo đó phía Tây Jerusalem thuộc Do thái. Khu vực quan trọng là "cổ thành", thuộc về phía Đông Jerusalem. Cho tới năm 1967 Jerusalem được nhìn nhận là "thủ phủ của hai quốc gia". Điều chưa được xác định là đường biên giới (được quốc tế nhìn nhận).

Sau "cuộc chiến 6 ngày", Do thái kiểm soát luôn phần phía Đông Jerusalem. Năm 1980 Do Thái đơn phương ra luật "Jerusalem bất khả phân chia" (dĩ nhiên thuộc về do Thái). Quyết định này không được Liên Hiệp Quốc nhìn nhận.

Tức là, trên quan điểm "luật lệ", quyết định của Mỹ là không phù hợp. Thứ nhứt, đi ngược lại tinh thần các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc. Thứ hai là nhìn nhận chủ quyền của Do thái ở Jerusalem, một vùng lãnh thổ chinh phục bằng vũ lực.

Điều nên biết đây không phải là quyết định đơn phương của ông Trump, mà là nội dung một nghị quyết của Quốc hội Hoa kỳ được thông qua từ năm 1995. Nghị quyết này, cứ mỗi lần 6 tháng lại bị tổng thống ký quyết định cho "hồi" lại. Các đời tổng thống Bush, Clinton, Obama… đã "đông lạnh" nghị quyết này, vì tất cả đều biết rằng điều này (nhìn nhận Jerusalem là thủ phủ của Do thái) sẽ tạo làn sóng chống đối mạnh mẽ, không chỉ ở các quốc gia Trung Đông, các quốc gia Hồi giáo, mà còn ở các nước Châu Âu và Nga.

Lời giải thích của ông Trump (về quyết định này) là nhằm "giữ lời hứa" đối với cử tri.

Cho dầu thế nào, ý kiến của ông Trump hay ý nguyện của dân Mỹ, điều này trước hết là vi phạm luật quốc tế, sau đó là đưa thế giới vào một tình trạng nguy hiểm do đe dọa chiến tranh (toàn diện hay khủng bố).

Theo "nguyên tắc" thì "luật quốc tế" được Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc "bảo vệ". Hội đồng này có 5 thành viên thường trực, gọi là "ngũ đại cường" gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh và Pháp.

Vậy là đã có 3 đại cường thành viên thường trực của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc "vi phạm luật quốc tế". Nga qua vụ xâm chiếm Crimea của Ukraine. Trung Quốc qua vụ "ngồi xổm" lên phán quyết tháng 7 năm 2015 của Tòa Trọng tài quốc tế (CPA) về vụ Biển Đông. Bây giờ Mỹ qua vụ ủng hộ Do Thái "ngồi xổm" lên quyết định 1947 của Liên Hiệp Quốc về "tình trạng pháp lý" của Jerusalem.

Bây giờ sự việc đã rõ hơn, người ta biết lý do vì sao Mỹ "bỏ không" Biển Đông cho Trung Quốc.

Đúng là một "ẩn số". Không ai giải thích được lý do vì sao Mỹ lại không "mặn mà" với phán quyết tháng 7 năm 2015 của Tòa CPA về vụ Biển Đông. Bởi vì nếu chiếu theo nguyên tắc của Liên Hiệp Quốc "International Rule of Law - quốc tế thượng tôn pháp luật" Mỹ có thẩm quyền (tính chính đáng), lên tiếng yêu cầu, thậm chí yêu sách, Trung Quốc phải tuân thủ luật lệ.

Bây giờ "ẩn số" bị "lộ" ra. Ta không khỏi liên tưởng về số phận Việt Nam, một món đồ trao đổi của quốc tế. Năm 1972, Mỹ "bán" Việt Nam cho Mao để lấy sự ủng hộ (Do Thái) ở Trung Đông.

Ta có thể tiên đoán thái độ "chừng mực" của Trung Quốc (và Nga) trước quyết định của ông Trump (dời tòa đại sứ Mỹ về Jerusalem). Bởi vì cả ba đều vi phạm luật quốc tế. Không ai có đủ tư cách để phản đối phía bên kia.

Ta không thể không đặt ra các nghi vấn, các cuộc "thánh chiến" Hồi giáo (khủng bố Hồi giáo ở các nước Châu Âu), sự hiện hữu của "quốc gia Hồi giáo", chiến tranh Iraq, chiến tranh Afghanisnan… đều thuộc về "kế hoạch dọn sân", mục đích làm suy yếu thực lực khối Hồi giáo.

Vấn đề là xưa nay các "nước nhỏ" thường sử dụng pháp luật để tự bảo vệ mình trước những đe dọa của "nước lớn".

Trật tự quốc tế, từ sau 1945 đến nay, là dựa vào luật lệ (goi là công pháp quốc tế). Các quốc gia đối xử với nhau bằng "lòng tin", thể hiện qua các hiệp ước, kết ước... Các kết ước này là "nền tảng" của luật quốc tế. Nó trở thành "qui tắc ứng xử" của các quốc gia.

Nếu bi quan, các đại cường đã không coi luật lệ quốc tế ra cái gì, ta có thể chờ nhìn một thế giới hỗn mang vô luật lệ, mạnh được yếu thua.

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb.nhantuan.truong, 07/12/2017

Căng thẳng Jerusalem : Israel oanh kích Gaza, Mỹ bị cô lập ở Hội đồng bảo an (RFI, 09/12/2017)

Hai chiến binh Palestine bị chết rạng sáng ngày 09/12/2017 trong một trận oanh tạc của Israel nhắm vào một mục tiêu Hamas ở trung tâm dải Gaza. Israel tiến hành không kích nhằm đáp trả 3 hỏa tiễn mà Phong Trào Kháng Chiến Hồi giáo Hamas bắn vào Israel ngày 08/12 trong "ngày giận dữ" của người Hồi giáo.

Người Thổ Nhĩ Kỳ phản đối quyết định của tổng thống Trump chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem, Istanbul, ngày 08/12/2017. Reuters/Osman Orsal

Hãng tin AFP, trích thông cáo của quân đội Israel, cho biết "vũ khí của không quân đã nhắm vào 4 cấu trúc của tổ chức khủng bố Hamas ở dải Gaza (…) gồm hai nhà máy sản xuất vũ khí, một kho vũ khí và một khu quân sự". Các trận oanh kích này còn làm khoảng 15 người khác bị thương (trong đó có trẻ em và phụ nữ), theo một quan chức an ninh của Phong trào Hamas, kiểm soát dải Gaza từ 10 năm nay.

Sau cộng đồng quốc, đến lượt 14 thành viên của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, trong phiên họp khẩn cấp ngày 08/12/2017, lần lượt lên tiếng phản đối quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump đi ngược lại với các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Từ New York, thông tín viên RFI Marie Bourreau giải thích thêm :

"Chưa bao giờ, ngay cả khi khai mào chiến tranh Iraq, Hoa Kỳ lại bị cô độc đến như vậy. 14 thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhất trí lên án quyết định của Washington.

Ông Matthew Rycroft, đại diện ngoại giao của Anh Quốc, một đồng minh thân cận của Hoa Kỳ, phát biểu : "Chúng tôi không đồng ý với quyết định của Mỹ về việc chuyển sứ quán nước này đến Jerusalem và đơn phương công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel trước khi đạt được một thỏa thuận cuối cùng. Quyết định này không giúp gì cho tiến trình xúc tiến hòa bình trong vùng, một mục tiêu mà tôi biết rằng tất cả chúng ta cùng chia sẻ trong Hội Đồng này".

Với tinh thần đoàn kết hiếm hoi của Châu Âu, các đại sứ Pháp, Anh, Ý, Đức và Thụy Điển cùng lên án một quyết định không phù hợp với các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An. Định chế quốc tế này không công nhận bất kỳ thay đổi nào về đường biên giới được thông qua ngày 04/06/1967, trừ các quyết định thay đổi do các bên liên quan đạt được nhờ con đường đàm phán.

Ngược lại, tỏ ra ít bị lay chuyển về những cáo buộc trên, đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc cho rằng Washington là một đối tác đặc quyền. Bà Nikki Haley phát biểu : "Chúng tôi dấn thân trong tiến trình xúc tiến hòa bình giữa Israel và Palestine hơn bất kỳ những gì chúng tôi từng làm trong quá khứ".

Hội Đồng Bảo An ghi nhận, đồng thời thúc giục Hoa Kỳ đưa ra những đề xuất chi tiết để giải quyết hồ sơ Israel-Palestine".

Giáo chủ của Al Azhar hủy cuộc gặp với phó tổng thống Mỹ Mike Pence

Sau phong trào phản ứng dữ dội của người dân và các giới chính trị gia, đến lượt lãnh đạo các cơ quan tinh thần Hồi giáo lên tiếng. giáo chủ Ahmed Al Tayeb của Đền thờ Al Azhar (Cairo), một trong những cơ quan tinh thần cao nhất của Hồi giáo theo hệ phái Sunni, tuyên bố hủy cuộc gặp với phó tổng thống Mỹ Mike Pence, dự kiến diễn ra ngày 20/12, vì "không tiếp những người xuyên tạc lịch sử".

Ngoài ra, theo thông tín viên RFI Alexandre Buccianti tại Cairo (Ai Cập), giáo chủ Ahmed Al Tayeb đã triệu tập một phiên họp của Hội đồng các bậc hiền nhân Hồi giáo và kêu gọi tổ chức một cuộc hội thảo cấp vùng quy tụ các nhà chức trách quan trọng nhất của Hồi giáo và Kitô giáo để đáp trả quyết định của Washington.

Cùng ngày 09/12, một cuộc họp bất thường cấp bộ trưởng diễn ra tại trụ sở của Liên Đoàn Ả Rập ở Cairo nhằm nghiên cứu hướng đáp trả đối với quyết định của tổng thống Mỹ.

RFI tiếng Việt

*******************

Jerusalem : Canh bạc đầy rủi ro của Donald Trump (RFI, 08/12/2017)

Thông báo của tổng thống Mỹ đơn phương nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Israel bị khắp thế giới, trừ Israel, xem là hành động "khiêu khích" không đúng lúc không đúng việc có thể làm Trung Đông "bốc lửa". Trái lại, Donald Trump cho biết ông muốn xóa bài làm lại để mang lại hoà bình cho Palestine với sự trợ giúp của Israel và Saudi Arabia. Hư thực thế nào ?

Tại dải Gaza, người Palestine đạp trên một tấm ảnh của Donald Trump, ngay sau thông báo quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.© AFP/MOHAMMED ABED

Sự kiện tổng thống Donald Trump quyết định công nhận Jerusalem, thành phố thánh của ba tôn giáo - đạo Thiên Chúa, đạo Hồi và đạo Do Thái, cùng thờ một Đức Chúa Trời - là thủ đô của Nhà Nước Do Thái, làm cho cộng đồng Ả Rập và Hồi giáo bất bình.

Hầu hết các thủ đô quốc tế, từ Liên Hiệp Châu Âu cho đến Liên Hiệp Quốc đều lo ngại phản ứng mạnh từ cộng đồng Hồi giáo và người Palestine sẽ làm cho Trung Đông chìm trong bão lửa, như cảnh báo của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ.

Câu hỏi đặt ra và vì những lý do nào Washington lại lấy một quyết định đầy rủi ro như thế ?

Từ khi Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Israel vào năm 1995, ba đời tổng thống Mỹ từ Bill Clinton, George W Bush đến Barack Obama, sáu tháng một lần, tìm cách trì hoãn.

Điểm xứng đáng của tổng thống 45 của Mỹ ở chổ, ông không phải là người đầu tiên nương vào quy chế của Jerusalem để tranh cử nhưng là người đầu tiên dám thực hiện lời hứa.

Kế hoạch của Donald Trump được ông mô tả là "hỏa tiễn hai tầng".Tầng thứ nhất, theo giải thích của tổng thống Mỹ : phải nhìn nhận thực tế Jerusalem là thủ đô của Israel mà còn là thủ đô của một nền dân chủ lớn trên thế giới.

Khi lý giải như thế, tổng thống Mỹ phác họa tầng thứ hai : xây dựng một hiệp định hòa bình mới, do Mỹ bảo trợ, thay thế thỏa thuận Oslo bế tắc từ hơn phần tư thế kỷ. Lập luận của tổng thống Donald Trump là ông muốn "làm sáng tỏ vấn đề" để "bứng đi những chốt chận tạo điều kiện đem lại hoà bình".

Theo hai viên chức Mỹ được Reuteurs trích dẫn, tổng thống Donald Trump hứa với chủ tịch Palestine Mamoud Abbas một dự án "làm hài lòng Palestine". Cụ thể ra sao, tổng thống Mỹ không nói rõ : đánh đổi Đông Jerusalem với nhà nước Palestine được Israel công nhận ? Người tị nạn Palestine được hồi hương mà cho đến nay Israel kiên quyết khước từ ?

Điều chắc chắn là trong kế hoạch này, Mỹ huy động cả Saudi Arabia và Israel, hai nước, vì có kẻ thù chung là Iran, sẽ hợp tác giúp Palestine.

Lập luận của tổng thống Donald Trump là ông muốn xóa bài làm lại, "bứng đi những chốt chận tạo điều kiện đem lại hoà bình".

Giới phân tích không đồng ý như vậy và đưa ra ba cách diễn giải.

Thứ nhất là vì nhu cầu chính trị nội bộ. Truyền thông Mỹ, ít cảm thông với tổng thống doanh nhân, thì cho là ông Trump muốn thu hút lá phiếu cộng đồng Do Thái và nhất cộng đồng Tin Lành Phúc Âm mà trong kỳ bầu cử vừa qua có đến 80% cử tri dồn phiếu cho ông .Đối với hai cộng đồng tôn giáo này, không thể để cho thánh địa Jerusalem, một lần nữa lọt vào tay người Ả Rập. Không phải ngẫu nhiên mà tổng thống Mỹ chọn thời điểm này để tung quả bom "Jerusalem". Một mặt, uy tín của Donald Trump xuống thấp kỷ lục sau 10 tháng cầm quyền, chỉ còn 35% dân chúng ủng hộ, vào lúc nước Mỹ chuẩn bị bầu lại Quốc Hội năm 2018. Thứ hai là để đánh lạc hướng công luận trong bối cảnh vòng vây tư pháp, điều tra vụ thông đồng với Nga, khép chặt dần.

Động cơ thứ hai là cá tính của Donald Trump. Ông thường tự hào là hành động theo linh tính. Thế nhưng, trong trường hợp chiến tranh Afghanistan, tổng thống Mỹ đã làm ngược lại và giải thích : theo linh tính, tôi nghĩ là phải bỏ Afghanistan, nhưng lý trí buộc tôi phải nghe theo cố vấn, nghe theo các tướng lĩnh và bộ trưởng quốc phòng James Mattis.

Trong vụ Jerusalem, tổng thống Trump nghe lời cố vấn của ai ? Người thứ nhất là phó tổng thống Mike Pence, thuộc Hội Thánh Phúc Âm và người thứ hai chính là con rể Jared Kushner, theo Do Thái giáo. Áp lực thứ ba đến từ nhà tỷ phú Sheldon Adelson, chủ nhân nhiều sòng bạc và cũng là nhà tài trợ của Donald Trump và bạn thân của thủ tướng Israel Benjamin Netanhyahu.

Theo Mediapart, tên lửa hai tầng của tổng thống Trump có nguy cơ nổ ngay tầng thứ nhất. Không những người Ả Rập mà cả thế giới cho đến Đức Giáo Hoàng đều phản đối.

Theo một thăm dò ý kiến, 56% dân Israel cũng xem quyết định chuyển sứ quán Mỹ về Jerusalem là "không đúng lúc".

Tú Anh

********************

Hamas kêu gọi Palestine nổi dậy chống quyết định của Mỹ về Jerusalem (RFI, 08/12/2017)

Bạo lực có nguy cơ bùng dậy tại Palestine sau khi tổng thống Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Tổ chức Hamas kêu gọi "tiến hành chiến tranh ném đá" intifada, một chiến thuật đã được sử dụng hai lần trong quá khứ để chống lại quân đội Israel. Ngày 07/12/2017, hàng ngàn người Palestine đã xuống đường bày tỏ lòng phẫn nộ, đốt ảnh của tổng thống Mỹ Donald Trump. Thứ sáu 08/12, ngày cầu nguyện hàng tuần của đạo Hồi, được xem là ngày của "mọi nguy hiểm". Biểu tình được kêu gọi khắp thế giới Hồi giáo từ Trung Đông cho đến Châu Á.

Tín đồ Hồi giáo hô khẩu hiệu và giương cao cờ Palestine sau buổi cầu nguyện tại khu phố cổ ở thành phố Jerusalem ngày 08/12/2017. Reuters/Ammar Awad

Trên mặt ngoại giao, hai tổ chức Palestine là Hamas và Fatah tìm cách xóa bỏ xung khắc, để đương đầu với tình huống mới.

Từ Jerusalem, thông tín viên Guilhem Delteil tường thuật :

"Quan hệ giữa Mỹ và Palestine từ nay đã giá lạnh. Phó tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence sắp viếng thăm Trung Đông trong khỏang một chục ngày tới đây, không còn được xem là khách quý ở West Bank.

Các nhà lãnh đạo Palestine không muốn thảo luận về hoà bình với chính quyền Mỹ. Mohamed Shtayyeh, một cán bộ của Fatah, đảng của chủ tịch Palestine, tuyên bố : Nói rằng chuyển sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv về Jerusalem không làm tan vỡ tiến trình hòa bình là nói bậy. Bởi vì Israel và người Palestine chúng tôi đã đồng ý với nhau đây là chủ đề thương lượng, thế mà bây giờ (Mỹ) nói là không phải thế".

Người Palestine từ nay tìm một sức mạnh khác để bảo trợ cho tiến trình hòa bình. Nhưng trước hết, sau 10 năm phân hóa nội bộ, hai tổ chức Fatah và Hamas muốn đoàn kết lập một mặt trận chung. Mohamed Shtayyeh cho biết tiếp : "Chúng tôi gấp rút thi hành mọi biện pháp để hòa giải dân tộc. Chúng tôi không để cho mục tiêu này thất bại vì nó đáp ứng quyền lợi dân tộc Palestine. Chúng tôi sẽ nỗ lực làm việc cho đến khi nào đạt được thành công viên mãn".

Cách nay một tuần, ban lãnh đạo Fatah còn tố cáo phe Hamas không tôn trọng các cam kết. Từ nay, giọng điệu hai bên đã thay đổi toàn diện. Cơ quan quyền lực Palestine nói đến khả năng bỏ các biện pháp cấm vận dải đất Gaza, nơi mà phe Hamas kiểm soát từ 10 năm nay."

Biểu tình tận Châu Á

Đề phòng tình hình vượt tầm kiểm sóat, Israel tăng cường hàng trăm cảnh sát ở Jerusalem. Tuy nhiên, theo Reuters, an ninh Israel không sử dụng biện pháp cản trở nào nhắm vào người Hồi giáo đến thánh địa cầu nguyện.

Sáng nay tại Malaysia, để tỏ tình liên đới với Palestine, hàng ngàn tín đồ đạo Hồi mang biểu ngữ "đả đảo Donald Trump" biểu tình trước Toà Đại Sứ Mỹ ở Kuala Lumpur .

Quyết định của tổng thống Mỹ, gây phản ứng bất đồng trên khắp thế giới, là chủ đề thảo luận trong cuộc họp của Hội Đồng Bảo An được triệu tập khẩn cấp vào hôm nay 08/12/2017 theo yêu cầu của 8 thành viên, đứng đầu là Pháp.

Tú Anh

*********************

Jerusalem, thủ đô Israel : 5 điều cần biết về quyết định mạo hiểm của Trump (RFI, 07/12/2017)

Khi công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển sứ quán Mỹ từ Tel-Aviv đến thành phố thánh, tổng thống Donald Trump đoạn tuyệt với quan điểm của cộng đồng quốc tế và chấm dứt chính sách của Mỹ từ vài thập kỷ qua về Jerusalem.

Cờ Mỹ và cờ Israel được treo bên ngoài tòa thị chính Jerusalem, ngày 07/12/2017. Reuters/Ammar Awad

RFI tiếng Việt tổng hợp một số thông tin của AFP và hai nhật báo Pháp Libération và l’Humanité trong hai ngày 05-06/12/2017 để giải thích về vai trò của Jerusalem đối với thế giới Hồi giáo và Do Thái, cũng như quyết định mạo hiểm của tổng thống Mỹ.

Jerusalem : Vùng đất thiêng của 3 tôn giáo

Khu Thành Cổ Jerusalem là vùng đất thánh của ba tôn giáo : Do Thái, Hồi giáo, Kitô giáo với vài tỉ tín đồ trên thế giới. Trước hết là quần thể Đền Thờ, được người Hồi giáo gọi là Haram Al Sharif, còn người Do Thái gọi là Núi Đền (Temple Mount).

Đối với người Hồi giáo, đây là địa danh thiêng liêng thứ ba với Nhà thờ Al-Aqsa có mái vòm bạc, vì theo truyền thuyết, khu vực này là nơi xa nhất mà nhà tiên tri Mahomet đã đến. Nổi bật chính giữa là đền thờ Mái vòm (Dome of the Rock) dát vàng tráng lệ được dựng trên khối đá nơi nhà tiên tri thăng thiên.

Đây cũng là vùng đất thánh của người Do Thái, nơi ngôi đền của họ đã được dựng lên. Phía dưới là bức tường Than Khóc, trước từng là tường đỡ, và hiện là di tích cuối cùng của Ngôi đền Do Thái thứ hai bị người La Mã phá hủy năm 70. Đây là địa danh thiêng liêng nhất để người Do Thái cầu nguyện.

Vì các lý do lịch sử, Quần thể Đền Thờ hiện do Jordan canh giữ, nhưng mọi lối vào khu vực này bị lực lượng quân sự Israel kiểm soát. Người Do Thái được phép vào nhưng không được cầu nguyện.

Cuối cùng, cũng trong Thành Cổ Jerusalem có nhà thờ Mộ Thánh Holy Sepulchre, địa điểm thiêng liêng của người theo Kitô giáo, được xây ở nơi chúa Giê-su bị đóng đinh trên thánh giá và được khâm liệm.

Đối với cả Israel và Palestine, Jerusalem là cột mốc quốc gia và tôn giáo mang ý nghĩa sâu sắc. Với người Palestine, bị tước quyền độc lập, việc bảo vệ Jerusalem và đền Al-Aqsa còn là lời kêu gọi đoàn kết giữa những người theo đạo Hồi.

Jerusalem : Thành phố của cầu nguyện và xung đột

Kế hoạch Phân chia của Liên Hiệp Quốc năm 1947 đã đề nghị tách Palestine lúc đó thành ba thực thể : một Nhà nước Do Thái, một Nhà nước Ả Rập và Jerusalem, thành phố phi quân sự, có vị thế là một "thể tách biệt" (corpus separatum), được đặt dưới sự quản lý của Liên Hiệp Quốc.

Kế hoạch này được các nhà lãnh đạo Do Thái chấp nhận nhưng lại bị giới lãnh đạo Ả Rập bác bỏ. Sau khi người Anh rời vùng đất và khi chiến tranh Israel-Ả Rập lần thứ nhất kết thúc, Nhà nước Israel được thành lập năm 1948 và đặt thủ đô ở Tây Jerusalem, còn Đông Jerusalem lúc đó nằm dưới sự kiểm soát của Jordan. Tuy nhiên, sau cuộc chiến Sáu Ngày vào năm 1967, Israel chiếm luôn cả Đông Jerusalem và sáp nhập vào quốc gia Do Thái. Năm 1980, một đạo luật lập quy chế Jerusalem là thủ đô "vĩnh viễn và không chia cắt được"của Israel.

Ngày 05/12/2017, chính phủ Israel nhắc lại : "Jerusalem là thủ đô của dân tộc Do Thái từ 3.000 năm và là thủ đô của Israel từ 70 năm nay". Jerusalem được nhắc đến ở đây gồm cả Đông và Tây của thành phố "thống nhất".

Chính quyền Palestine cũng muốn biến Đông Jerusalem thành thủ đô của một Nhà nước Palestine độc lập tương lai. Còn Phong trào Kháng chiến Hồi giáo (Hamas) không công nhận Nhà nước Israel và nhắc đến Jerusalem (không phân biệt Đông-Tây) là thủ đô của Nhà nước Palestine tương lai.

Lập trường của cộng đồng quốc tế

Từ nhiều thập kỷ qua, cộng đồng quốc tế không thay đổi lập trường về quy chế của Jerusalem. Liên Hiệp Quốc không công nhận việc Israel sáp nhập Đông Jerusalem và tuyên bố đạo luật 1980 của Israel là vi phạm luật pháp quốc tế.

Nghị quyết 478 của Liên Hiệp Quốc năm 1980 kêu gọi các nước có cơ quan ngoại giao tại Jerusalem rời khỏi thành phố. Sau đó, khoảng 30 nước lần lượt chuyển trụ sở đến Tel-Aviv. Costa Rica và Salvador là hai nước cuối cùng rời khỏi Jerusalem năm 2006. Theo lập trường của Liên Hiệp Quốc, quy chế cuối cùng của Jerusalem phải do các bên liên quan đàm phán.

Năm 1993, các thỏa thuận lịch sử Israel-Palestine được ký ở Oslo (Na Uy) giữa hai lãnh đạo Yitzhak Rabin và Yasser Arafat dưới sự bảo trợ của Bill Clinton đã không đề cập đến quy chế của Jerusalem, vấn đề về các khu chiếm đóng Do Thái trong các vùng đất Palestine và sự hồi hương của di dân Palestine, dù đây là ba chủ đề chính của tiến trình đàm phán hòa bình giữa hai bên. Hiện đây vẫn là những vấn đề nhạy cảm.

Từ lập trường của Hoa Kỳ đến ý đồ của Trump về Jerusalem

Năm 1995, tổng thống Bill Clinton đã ký một sắc lệnh công nhận : "Từ 1950, Jerusalem là thủ đô của nhà nước Israel". Nghị Viện Mỹ cũng thông qua Đạo luật Đại sứ quán Jerusalem (Jerusalem Embassy Act). Để đạo luật này được áp dụng, sứ quán Mỹ, hiện đang ở Tel-Aviv giống như đa số các nước công nhận Nhà nước Israel, phải được chuyển đến Jerusalem. Tuy nhiên, có một điều khoản trong luật này cho phép tổng thống Mỹ đương nhiệm hoãn thời hạn áp dụng.

Cứ 6 tháng một lần, ba người tiền nhiệm Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama ký vào điều khoản hoãn áp dụng luật. Tổng thống Mỹ đương nhiệm Donald Trump miễn cưỡng ký vào điều khoản này lần đầu tiên vào tháng 06/2017. Cuối cùng, ngày 06/12/2017, chủ nhân Nhà Trắng công nhận Jerusalem "là thủ đô không thể chia cắt được của Nhà nước Israel", theo đúng tuyên bố trong thời gian ông vận động tranh cử.

Chuyển sứ quá Mỹ về Jerusalem : Chuyện gì xảy ra tiếp theo ?

Theo tác giả Pierre Barbancey trên nhật báo L’Humanité (05/12/2017), ký quyết định chuyển sứ quán Mỹ đến Jerusalem là một yếu tố trong kế hoạch mới của chính quyền Mỹ nhằm giải quyết "cuộc xung đột Israel-Palestine". Và quan trọng hơn là nhằm mở đường để Washington thực hiện mục tiêu cuối cùng là đối đầu với Iran ; chống Iran cũng là mục tiêu của Israel cùng với nhiều nước Ả Rập khác, mà đứng đầu là Saudi Arabia.

Ngày 03/12, con rể kiêm cố vấn của tổng thống Mỹ, Jared Kushner, giải thích về kế hoạch mới của Mỹ như sau : "Rất nhiều nước Trung Đông muốn cùng một điều : tiến bộ kinh tế, hòa bình cho dân tộc của họ. Họ nhận thấy các mối đe doạ trong vùng và tôi nghĩ rằng họ nhìn thấy Israel, một kẻ thù truyền kiếp, thực ra đã trở thành một đồng minh tự nhiên của họ vì Iran, vì tổ chức Nhà Nước Hồi giáo tại Iraq và Trung Đông".

Cụ thể, theo kế hoạch, một Nhà nước có thể sẽ được trao cho người Palestine trên một phần West Bank và trên dải Gaza nhưng hai phần này không được kết nối với nhau. Thêm vào đó là khoản trợ giúp 10 tỉ đô la để xây dựng Nhà nước này. Tuy nhiên, hai chủ đề về đàm phán quy chế của Jerusalem và quyền hồi hương của di dân Palestine bị trì hoãn vô thời hạn. Phía Mỹ chịu trách nhiệm đàm phán với Israel. Có lẽ vì thế mà hình thành ý tưởng công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Trước mắt, thế giới phản đối quyết định của Donald Trump. Còn "các nước Hồi giáo bị chia rẽ dường như đang trở nên đoàn kết" trước quyết định về Jerusalem của tổng thống Mỹ, theo nhận xét trên website Libération (06/12/2017). Nhiều lãnh đạo Hồi giáo trong vùng bắt đầu chạy đua để thể hiện là người bảo vệ Jerusalem.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, với tư cách là chủ tịch luân phiên của Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo gồm 57 nước, đã mời các thành viên họp thượng đỉnh đặc biệt tại Istanbul vào ngày 13/12. Jordan cũng yêu cầu Liên Đoàn Ả Rập tổ chức họp khẩn ngoại trưởng của 22 nước thành viên vào thứ Bẩy 09/12.

Là người gìn giữ hai thánh địa Hồi giáo đầu tiên (Mecca và Medina), vua Salmane của Saudi Arabia cũng không muốn để bất kỳ nước nào vượt qua. Tuy nhiên, đồng minh chính của Donald Trump tại Trung Đông lại rơi về thế khó xử và mới chỉ đưa ra những lời cảnh báo nhẹ nhàng về "bước đi nguy hiểm của Washington" có thể khiến "người Hồi giáo giận dữ". Saudi Arabia cũng muốn liên minh với Israel để chống lại kẻ thù số 1 trong vùng là Iran.

Cuối cùng, Iran cũng tranh thủ cơ hội để cạnh tranh với các quốc gia theo hệ phái Sunni khác trong việc bảo vệ Jerusalem. Tổng thống Hassan Rohani khẳng định là Iran "sẽ không dung thứ cho việc xâm phạm các thánh địa" và kêu gọi "người Hồi giáo phải đoàn kết trước âm mưu lớn này".

Dù là đối thủ, bị chia rẽ hay đồng minh, các nước Ả Rập Hồi giáo đang kêu gọi đoàn kết trong việc lên án quyết định của Donald Trump.

RFI tiếng Việt

***********************

Những điều cần biết về quyết định công nhận Jerusalem của Mỹ (VOA, 07/12/2017)

Một phần Cổ thành Jerusalem với Mái vòm Đá của điện thờ Hồi giáo trên Núi Đền, ngày 5 tháng 12, 2017

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm gì liên quan tới Israel ?

Donald Trump đã quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, là tổng thống đầu tiên của Mỹ làm như vậy kể từ khi Israel được sáng lập vào năm 1948. Tel Aviv hiện là nơi Mỹ và nhiều nước khác đặt đại sứ quán.

Ông Trump dự định dời đại sứ quán Mỹ tới Jerusalem, nhưng việc này có thể mất đến hai năm. Luật của Mỹ quy định tổng thống ký sắc lệnh đặc miễn sau mỗi sáu tháng xác định đại sứ quán vẫn đặt tại Tel Aviv. Tuần này, ông Trump lỡ mất thời hạn 6 tháng gần đây nhất, nhưng các quan chức Mỹ nói rằng ông sẽ ký vào sắc lệnh đặc miễn và cũng yêu cầu Bộ Ngoại giao bắt đầu tiến trình dời đại sứ quán.

Tại sao ông Trump công nhận Jerusalem ?

Ông Trump đang hoàn thành một lời hứa lúc vận động tranh cử rằng ông sẽ dời đại sứ quán Mỹ ở Israel về Jerusalem. Ông theo đuổi lập trường ủng hộ Israel mạnh mẽ khi còn là ứng cử viên để lấy lòng cơ sở ủng hộ lớn của ông là những người theo phái Phúc Âm và những người Mỹ gốc Do Thái ủng hộ Israel.

Lời hứa của ông Trump rất được lòng hai nhóm cử tri đó, bao gồm cả ông trùm sòng bạc Sheldon Adelson, người đã quyên góp 25 triệu đôla cho một ủy ban hành động chính trị ủng hộ ông Trump trong chiến dịch tranh cử.

Các quan chức chính quyền Mỹ nói rằng việc công nhận Jerusalem là thừa nhận "thực tế lịch sử và hiện trạng" của Jerusalem.

Vì sao Jerusalem, lâu nay là nguồn gốc của tranh cãi quyết liệt, lại quan trọng như vậy ?

Người Israel và người Palestine đều tuyên bố Jerusalem thuộc về họ. Thành phố này cũng là nơi Israel đặt chính quyền của mình. Israel tuyên bố toàn bộ Jerusalem là thủ đô của họ trong khi người Palestine xem khu vực phía đông thành phố, bị Israel chiếm đóng trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, là thủ đô của một nhà nước Palestine tương lai.

Xung đột tập trung vào Cổ thành Jerusalem, nơi có điện thờ thiêng liêng thứ ba của Hồi giáo và địa điểm thiêng liêng nhất của Do thái giáo. Thành phố này lâu nay đã là một vấn đề gây tranh cãi đối với người Do Thái và người Hồi giáo khắp thế giới.

Mặc dù Israel kiểm soát thành phố, việc Israel sáp nhập đông Jerusalem không được cộng đồng quốc tế công nhận. Cộng đồng quốc tế muốn cuộc xung đột kéo dài hàng thập niên này được giải quyết tại bàn đàm phán.

Jerusalem cũng là nơi có Nhà thờ Mộ Thánh, được xây dựng tại nơi mà nhiều Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu bị đóng đinh và được chôn cất. Các giáo phái Công giáo Armenia và Công giáo Roma và Chính thống giáo Hy Lạp chia nhau quyền trông coi nhà thờ này, nơi căng thẳng thường bùng lên về quyền kiểm soát những khu vực khác nhau.

Những hệ quả tiềm năng là gì ?

Quyết định của ông Trump đảo ngược chính sách đối ngoại gần 70 năm qua của Mỹ và các nhà phân tích cảnh báo rằng nó có thể đe dọa những nỗ lực điều giải một thỏa thuận hòa bình giữa người Israel và người Palestine.

Các nhà lãnh đạo Ả-rập cảnh báo rằng nó có thể khơi mào các vụ bộc phát bạo lực mới, và Nhà Trắng đang chuẩn bị cho viễn cảnh này bằng cách điều phối các kế hoạch bảo vệ công dân Mỹ ở nước ngoài.

Các quan chức an ninh Israel nói họ đã chuẩn bị cho mọi tình huống.

Ngoài việc khiến các đồng minh quan trọng trong thế giới Ả-rập tức giận, bước đi này cũng đe dọa làm các đồng minh phương Tây của Mỹ giận dữ.

*********************

Jerusalem : Thế cô lập của Donald Trump (RFI, 07/12/2017)

Israel rất hài lòng với tuyên bố của tổng thống Hoa Kỳ. Thủ tướng Benjamin Netanyahu xem ngày 06/12/2017 như một "ngày lịch sử". Thị trưởng thành phố Jerusalem Nir Barkat ca ngợi quyết định "can đảm và đúng đắn" của chính quyền Trump.

Người dân Palestine tại Jerusalem theo dõi diễn văn của tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, ngày 06/12/2017. Reuters/Ammar Awad

Trong lúc cả thế giới chỉ trích tổng thống Mỹ làm tiêu tan viễn cảnh hòa bình cho Cận Đông. Chính quyền Palestine cho rằng với quyết định này, Washington "hủy hoại hòa bình".

Phản ứng gay gắt nhất đến từ Thổ Nhĩ Kỳ : Tổng thống Recep Tayyip Erdogan ngay hôm 06/12/2017 thông báo triệu tập đại diện 57 nước thành viên của Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo (OCI). Thông tín viên đài RFI Alexandre Billette từ Istanbul tường trình :

"Rõ ràng là Recep Tayyip Erdogan muốn dẫn đầu phong trào chống Washington. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ hôm qua đã tiếp quốc vương Jordan, điện đàm với lãnh đạo 7 nước Hồi giáo. Trong bối cảnh Ankara đang giữ chức chủ tịch luân phiên OCI, hôm qua, chính quyền thông báo sẽ triệu tập các nước thành viên tại Istanbul vào thứ Tư tuần tới (13/12). Đây sẽ là một cuộc họp bất thường chỉ nhằm để bàn về quyết định của Mỹ về quy chế Jerusalem.

Chính giới Thổ Nhĩ Kỳ, kể cả phe đối lập, đồng thanh lên án chính sách của Mỹ, xem đây là "một sai lầm nghiêm trọng", hay tệ hơn nữa, như lời bộ trưởng Tư Pháp Thổ Nhĩ Kỳ, quyết định của Hoa Kỳ về Jerusalem là một "đám cháy khó dập tắt".

Đối với ông Erdogan, giải quyết được khủng hoảng này sẽ giúp ông tăng uy tín đối với công luận trong nước. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm hài lòng thành phần cử tri thuộc cánh bảo thủ luôn rất quan tâm đến vấn đề của Palestine. Recep Tayyip Erdogan không thể lơ là với số này trong lúc mà tỷ lệ tín nhiệm của ông đang chựng lại kể từ sau cuộc trưng cầu dân ý sửa đổi Hiến Pháp hồi tháng Tư vừa qua".

Trong khu vực Đông Nam Á, Malaysia tuyên bố "không bao giờ chấp nhận" Jerusalem là thủ đô của Israel. Còn nước Hồi giáo đông dân nhất thế giới là Indonesia thì bày tỏ mối lo ngại "sâu sắc" về ổn định tại vùng Cận Đông.

Saudi Arabia, một đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ, lên án một hành động "vô trách nhiệm" của Nhà Trắng. Iran nói tới viễn cảnh một "cuộc chiếm ném đá Intifada" khác sắp mở ra.

Anh, Pháp, Đức đều không tán đồng quyết định của tổng thống Mỹ. Về phía Liên Hiệp Quốc, họp báo chiều 06/12, tổng thư ký Antonio Guterres đã mạnh mẽ lên án một quyết định "đơn phương" từ phía Hoa Kỳ. Ngày 07/12, Hội Đồng Bảo An họp khẩn tại New York về hồ sơ này.

Thanh Hà

**********************

Cộng đồng quốc tế lên án Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô Israel (RFI, 07/12/2017)

Các nước Hồi giáo trên thế giới, từ Saudi Arabia đến Thổ Nhĩ Kỳ hay Indonesia, Malaysia đồng loạt phản đối tổng thống Donald Trump quyết định dời tòa đại sứ Mỹ về Jerusalem và công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Châu Âu lo ngại bạo động lại dấy lên tại Cận Đông. Liên Hiệp Quốc họp khẩn sáng 07/12/2017 tại New York sau quyết định đơn phương của tổng thống Hoa Kỳ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố văn bản công nhận Jerusalem là thủ đô của Israël, ngày 06/12/2017. Reuters/Kevin Lamarque

Thông tín viên đài RFI Anne Corpet từ thủ đô Washington trở lại với một quyết định được coi là lịch sử của tổng thống Mỹ thứ 45 : Donald Trump đoạn tuyệt với chính sách ngoại giao lâu đời của Mỹ về Cận Đông.

"Donald Trump coi đây là "một cách tiếp cận mới". Qua việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, tổng thống Hoa Kỳ đã đơn phương xếp lại quân cờ. Theo ông, đây chỉ đơn thuần là việc nhìn nhận "một thực tế trên hiện trường". Tuy nhiên, tổng thống Trum nhấn mạnh rằng Mỹ không đứng về phe nào trên vấn đề đường biên giới và chủ quyền của Israel tại Jerusalem. Trong bài diễn văn ngày hôm qua (06/12), tổng thống Trump đã nhắc lại Mỹ tha thiết với giải pháp thành lập hai nhà nước, Israel và Palestine, với điều kiện giải pháp đó phải được cả đôi bên chấp nhận.

Tổng thống Mỹ ý thức được rằng chiến lược của ông mang tính rủi ro cao và tuyên bố về quy chế của thành phố Jerusalem có nguy cơ làm dấy lên một làn sóng bạo động. Do vậy, Donald Trump đã kêu gọi tất cả các bên bình tĩnh và chừng mực.

Trong thông cáo, bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết sẽ thực hiện quyết định của Nhà Trắng, chuyển tòa đại sứ Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem. Thông cáo này cho biết thêm Hoa Kỳ đặt an ninh của các công dân Mỹ lên trên hết và đã có các biện pháp để bảo vệ công dân Mỹ sống trong các khu vực liên quan. Đây là một cách gián tiếp nhìn nhận mức độ nguy hiểm trong tính toán của Nhà Trắng".

Thanh Hà

Jerusalem : Một mình Trump chống lại tất cả

Chủ đề ngự trị trang nhất nhiều tờ báo Pháp hôm nay là quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Biểu tình tại thủ đô Amman, Jordanie ngày 08/12/2017, phản đối quyết định của tổng thống Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel - Reuters

Le Monde chạy tựa : "Jerusalem : bước ngoặt ngoại giao của Trump". Sau khi tổng thống Mỹ tuyên bố chính thức thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhóm họp khẩn cấp ngày hôm nay, 08/12. Các nước Ả Rập lên án quyết định này và tổ chức Hamas Palestine kêu gọi tiến hành chiến tranh ném đá – Intifada. Theo Le Monde, với quyết định này, "Trump lựa chọn sự cô lập về ngoại giao" và trên thực tế, "Chấm dứt vai trò trung gian hòa giải không thiên vị của Hoa Kỳ" trong cuộc xung đột Israel-Palestine.

Trong bài xã luận "Một mình chống lại tất cả", Le Monde nhận định : Donald Trump đã bỏ ngoài tai tất cả những lời cảnh báo, một cách lịch sự hay thúc ép, tùy theo lãnh đạo của các nước, những lời cầu khẩn, thậm chí của cả giáo hoàng Phanxicô, trước khi tổng thống Mỹ, vào ngày 06/12/2017, thông báo chính thức thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Các phản ứng báo động và phẫn nộ của cộng đồng quốc tế về quyết định này – ngoại trừ thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou vỗ cả hai tay để hoan nghênh – khẳng định, nhất là đối với những ai còn ngờ vực, rằng tổng thống Mỹ không ngần ngại xóa bỏ mọi điều cấm kỵ.

Rõ ràng là cho đến lúc này, Hoa Kỳ của tổng thống Donald Trump không chỉ hài lòng với việc đơn phương ra các quyết định, bất chấp ý kiến của các đối tác gần gũi nhất.

Hoa Kỳ đã tiến hành tháo gỡ hệ thống quan hệ quốc tế mà chính họ đã xây dựng sau đệ nhị thế chiến. Thông báo của ông Trump về Jerusalem thực sự là một sự cưỡng bức xóa bỏ vai trò của ngoại giao như là một cách thức để giải quyết các xung đột.

Theo tinh thần hiệp định Oslo, được ký kết dưới sự bảo trợ của Mỹ năm 1993, Israel đã cam kết đàm phán về quy chế tương lai của Jerusalem trong khuôn khổ hiệp định hòa bình. Vua Jordani, một trong những nhà lãnh đạo ôn hòa nhất trong vùng Trung Đông, đã nhấn mạnh, vấn đề Jerusalem "mang tính quyết định để đạt được hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới". Điều không may là tiến trình hòa bình được khởi động từ sau hiệp định Oslo không tiến triển và cho đến lúc này, không có hòa đàm giữa Irael và Palestine.

Khi nhóm lên tia lửa Jerusalem, tổng thống Mỹ đã công khai chấp nhận nguy cơ làm gia tăng căng thẳng và làm dấy lên các vụ bạo động mới trong một khu vực luôn luôn ở bên bờ vực của sự bùng nổ, và ông cũng không hề nói rõ các dự án của mình nhằm tái thúc đẩy tiến trình hòa bình. Việc cử phó tổng thống Michael Pence tới Cận Đông không hề hàm ý nhắc tới khía cạnh này.

Tệ hại hơn, khi ra quyết định như vậy, ông Trump đã ủng hộ chính sách "việc đã rồi" của thủ tướng Israel Netanyahou. Chính phủ Israel được dựng lên ở Jerusalem, ngay từ năm 1948, nhưng Đông Jerusalem lại hoàn toàn của người Ả Rập cho đến năm 1967. Từ đó trở đi, tranh thủ việc Israel xây dựng các khu định cư, khoảng 200 ngàn người Israel đã tới sinh cơ lập nghiệp tại đây xen kẽ với người Palestine, và điều này làm cho vấn đề quy chế của thành phố Jerusalem càng trở nên phức tạp. Tổng thống Donald Trump tuyên bố, Jerusalem thủ đô của Israel là một thực tế nhưng ông lại cẩn thận tránh không nói đến Đông Jerusalem có thể trở thành thủ đô của Nhà nước Palestine. Theo lô-gích, lập luận này cũng là một sự thừa nhận các khu định cư tại những vùng lãnh thổ Israel chiếm đóng như là một thực tế, bất chấp luật pháp quốc tế. 

Không phải chỉ có nghệ thuật ngoại giao mà rõ ràng là cả luật pháp quốc tế cũng không phải là những tham số trong chính sách đối ngoại của chính quyền Trump. Chính sách này được chỉ đạo bởi mối ám ảnh của ông đoạn tuyệt với những người tiền nhiệm và những đòi hỏi thúc ép về đối nội – cụ thể là mối quan tâm làm hài lòng cộng đồng Tin Lành Phúc Âm và các nhóm vận động hành lang thân Israel.

Kể từ khi nhậm chức, hồi tháng Giêng 2017 đến nay, danh sách các cam kết quốc tế mà Donald Trump xóa bỏ ngày càng dài : hiệp định tự do mậu dịch xuyên Thái Bình Dương – TPP ; hiệp định Paris về khí hậu, thỏa thuận hạt nhân Iran, cùng với Israel rút khỏi UNESCO ; tại Tổ Chức Thương Mại Thế Giới – WTO, các đại diện Mỹ ngày càng tỏ ra ngỗ ngược và gần đây nhất, Hoa Kỳ rút khỏi Thỏa ước Toàn Cầu về di dân và tị nạn đã được Liên Hiệp Quốc thông qua. Đó là chưa nói đến bài diễn văn chỉ trích mạnh mẽ cơ chế đa phương mà ông Trump đọc tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc hồi tháng Chín, cũng như việc phá hủy bộ máy ngoại giao của nước Mỹ. Danh sách này đủ dài để cho các đồng minh của Mỹ phải ý thức được rằng thế giới đã đi vào một thời kỳ mới. 

Đã đến lúc cần phải ghi nhận thực tế này. Và cũng như điều cần phải làm khi Mỹ rút khỏi hiệp định Paris về khí hậu, cần phải học cách lách tránh chính quyền liên bang Hoa Kỳ đang dấn thân vào con đường gây bất ổn nguy hiểm cho cộng đồng quốc tế.

Trung Đông : Trump chơi trò nguy hiểm

Cũng về tình hình Trung Đông, trang nhất Le Figaro chạy tựa : "Jerusalem : Trump làm dấy lên làn sóng phản đối trên toàn thế giới". Tờ báo cho rằng "Chỉ với một tuyên bố, Trump giúp người Hồi giáo, vốn dĩ chia rẽ, nay đoàn kết lại" và nhận định ""Đối với Trump, chính trị thắng thế đối với ngoại giao".

Xã luận của Le Figaro cảnh báo, đó là "Một trò chơi nguy hiểm". Bởi vì Donald Trump đã làm dấy lên sấm chớp trên một bầu trời nặng trĩu giông bão. Trước mắt, quyết định của Trump không làm thay đổi gì nhiều, nhưng có tính biểu tượng rất cao. Và theo tờ báo, chỉ có là ông Trump mới không nhận thức được tất cả các ý nghĩa tôn giáo, chính trị của một thành phố thánh biểu tượng của ba tôn giáo.

Quyết định của Donald Trump nhắm vào mục đích đối nội. Khi đoạn tuyệt với nhiều thập kỷ ngoại giao Mỹ, ông muốn làm hài lòng những người ủng hộ, các cử tri của ông và các nhà tài trợ cho ông. Cũng có thể ông muốn đánh lạc hướng dư luận trong nghi án Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống, trong lúc cuộc điều tra đang tập trung vào con rể ông, Jared Kushner, đồng thời cũng là đặc phái viên của tổng thống phụ trách hồ sơ Trung Đông.

Xã luận của Le Figaro cho rằng thật đáng kinh ngạc về việc Donald Trump thiếu vắng tầm nhìn. Quyết định của ông không hề nằm trong khuôn khổ triển vọng một giải pháp chính trị nào cả.

Tờ báo kết luận, ông Trump "tác nhân quậy mạnh nhất" phá bỏ mọi quy ước quốc tế mà không hề xây dựng gì sau đó, như trong cuộc xung đột Israel-Palestine, tại Syria, Libya, hồ sơ Bắc Triều Tiên, Nga. Ông không hề giúp gì cho các hồ sơ nói trên tiến triển. Điều này ngược lại hẳn với Vladimir Putin. Tại Trung Đông, Hoa Kỳ bằng lòng khai thác một cách nguy hiểm các biểu tượng, trong khi đó, Nga lại đi vào cụ thể và đạt được các kết quả.

Chúa trời là nhà ngoại giao ?

Về phần mình, Libération đưa lên trang nhất hàng tựa : "Jerusalem : Bên bờ vực thẳm".

Xã luận Libération mạnh dạn hơn với câu hỏi : "Phải chăng Chúa trời là nhà ngoại giao ?". Khi đại sứ Israel tại Pháp khẳng định : Jerusalem là thủ đô của chúng tôi từ 3000 năm nay, Libération cho biết đó là truyền thống Do Thái và cần phải tôn trọng. Thậm chí, điều này còn được ghi trong kinh thánh. Tuy nhiên, liệu kinh thánh có thực sự trở thành sách giáo khoa về địa chính trị đương đại, một tài liệu chỉ dẫn về ngoại giao hay không ? Tờ báo nhấn mạnh, kinh thánh không phải là cuốn sách về lịch sử và theo giới chuyên gia, kể cả các nhà khảo cổ Israel, thì tất cả những sự kiện trước 600 năm trước Công Nguyên nêu trong kinh thánh chỉ là huyền thoại. Không một dấu vết khảo cổ này khẳng định các sự kiện đó, thậm chí còn phản bác. Do vậy, chuyện Jerusalem là thủ đô Israel từ 3000 năm nay cũng chỉ là huyền thoại. Mọi dân tộc đều cần có những huyền thoại thần bí. Nhưng liệu các thần bí huyền thoại này có phải là những điểm tham chiếu chính đáng để tạo ra một lý do chính trị ở đó và vào thời điểm hiện nay hay không ? Libération cảnh báo : Việc lại đưa yếu tố tinh thần, tâm linh vào chính trị quốc tế có một tên gọi : đó là chiến tranh.

Còn báo La Croix đặt câu hỏi "Israel-Palestine, tương lai có thể sẽ ra sao ?". Quyết định của tổng thống Mỹ Donald Trump thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đi ngược lại các nguyên tắc của tiến trình hòa đàm, trong khi đó, các phương tiện ngoại giao để cứu vãn tiến trình này thì chỉ có hạn.

Các chủ đề khác

Một số chủ đề thời sự khác cũng được báo chí Pháp nhắc đến như việc tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo ra tranh cử, đảng Xã Hội Dân Chủ Đức chấp nhận đàm phán với đảng Dân Chủ Thiên Chúa Giáo để thành lập chính phủ, Pháp ký được nhiều hợp đồng lớn với Qatar.

Kết thúc mục điểm báo hôm nay, xin đề cập đến lĩnh vực năng lượng tái tạo, báo Le Monde cho biết "Liên Minh Quốc Tế Về Năng Lượng Mặt Trời bắt đầu có hiệu lực".

Hai năm sau khi Ấn Độ và Pháp thông báo, nhân Hội nghị khí hậu Paris COP 21, Liên Minh Quốc Tế Về Năng Lượng Mặt Trời chính thức đi vào hoạt động ngày 06/12. Hiện đã có 46 nước ký trong đó 19 quốc gia đã phê chuẩn. Liên minh này ra đời xuất phát từ một thực tế : mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo dồi dào nhất tại những vùng không có công nghệ, tài chính hoặc kinh nghiệm.

Liên minh hy vọng huy động được khoảng 1000 tỷ đô la từ nay đến năm 2030, từ khu vực tư nhân và các nhà tài trợ quốc tế như Ngân Hàng Thế Giới, Ngân Hàng Đầu Tư Châu Âu.

Trong trường hợp thành công, liên minh cũng mang lại cho Ấn Độ những mối lợi về ngoại giao. Ấn Độ muốn giữ vị trí "thủ lĩnh" trong việc phát triển một lĩnh vực mang tính chiến lược đối với nhiều nước đang phát triển, nhất là ở Châu Phi, cho dù Trung Quốc hiện là nhà sản xuất số một thế giới các bảng điện năng lượng mặt trời. Liên minh cũng là tổ chức quốc tế đầu tiên mà Ấn Độ đón tiếp trên lãnh thổ của mình.

RFI tiếng Việt