Bà Trương Mỹ Lan bị kết án tử hình vì bị cáo buộc biển thủ 12,5 tỷ mỹ kim của Ngân hàng SCB qua các công ty bà kiểm soát. Giết một người không thu hồi được những món tiền đã mất mà cũng không chấm dứt được nạn tham nhũng, hối lộ là hậu quả đương nhiên của trong một chế độ độc tài toàn trị. Bà Lan không thể một mình lấy được nhiều tiền như vậy trong nhiều năm mà lọt qua mắt Đảng cộng sản. Phải có nhiều người đã che chở và chia chác với bà Lan, nhưng chưa thấy một quan chức cao cấp nào trong đảng và nhà nước được gọi ra tòa.

Bà Trương Mỹ Lan tại tòa án ở thành phố Hồ Chí Minh, 11/4/2024.

Nói về con số thì 12,5 tỷ đô la không quá lớn trong thế giới tài chánh. Nhưng trong hoàn cảnh một nước nghèo như Việt Nam thì lớn ghê rợn ; hơn ba phần trăm của Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP) ! Cả nước Việt Nam trong năm 2023 chỉ sản xuất được số hàng hóa và dịch vụ trị giá tổng cộng 430 tỷ mỹ kim. Coi như cả 100 triệu người Việt, già trẻ lớn bé đều làm việc cả năm mới tạo được tổng số lợi tức 430 tỷ mỹ kim thì riêng bà Lan đã bỏ túi 12,5 tỷ ! Nghĩa là một người kiếm được số tiền lớn bằng công ba triệu người làm việc !

Nhà văn Balzac để lại một câu nổi tiếng : "Đằng sau mỗi tài sản lớn đều có một tội lớn". Lời đó đúng trong các xã hội "tư bản hoang dã" và trong các nước cộng sản sau này. Dưới các chế độ dân chủ tự do, đề cao pháp luật, thì những người giàu nhất vẫn phải làm ăn lương thiện.

Thử so sánh bà Trương Mỹ Lan với hai người giàu nhất nước Mỹ. Tài sản của Jeff Bezos, chủ nhân công ty Amazon, và Elon Musk, mỗi đại gia này chưa ai giàu bằng một phần trăm GDP của nước Mỹ, hơn 27.000 tỷ. Cho nên Michael Tatarski, một quan sát viên tài chánh đang hoạt động ở Sài Gòn, phải nhận xét rằng vụ 12 tỷ rưỡi mỹ kim này là "một vụ phạm pháp lớn hàng đầu trong lịch sử tài chánh thế giới", theo bản tin Al Jazeera. Bà Trương Mỹ Lan đã đưa nước Việt Nam lên hàng một đại cường quốc về tham nhũng !

Chín năm trước, Malaysia chiếm địa vị quán quân trong vùng Đông Nam Á. Năm 2015, một cuộc điều tra khám phá ra trong vụ 1MDB các quan chức Mã Lai đả bỏ túi 4,5 tỷ mỹ kim ; nhưng âm mưu đó dính đến cả ông thủ tướng, mấy bộ trưởng, và một công ty tài chánh ngoại quốc. Bà Lan chỉ là một tư nhân, một mình múa võ mà đạt thành tích lớn gấp ba lần. Ngoài 12,5 tỷ được bà Lan bỏ túi ; số thiệt hại do bà gây ra cho cả nền kinh tế có thể lên tới 27 tỷ, theo tính toán củaBusiness Insider, một mạng tin tức tài chánh quốc tế. Bản tin Reuters ngày 16/4 tiết lộ họ đã thấy ba tài liệu chứng tỏ chính quyền Việt Nam đã giải cứu Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn (SCB) với 24 tỷ mỹ kim "nếu không thì SCB sẽ sụp đổ". Reuters cũng nhận xét nếu cứ tiếp tục "cho vay" như vậy thì công quỹ sẽ khô cạn.

Chỉ số Thị trường Chứng khoán VN-Index đã tụt mất 33% trong năm 2023, sau khi bà Trương Mỹ Lan bị bắt vào tháng 10 năm 2022. Năm nay chỉ số đã lên lại được 12% nhờ triển vọng các cuộc đầu tư vẫn tiếp tục, giúp kinh tế phát triển thêm được hơn 5% trong năm ngoái. Nhưng vụ biển thủ lớn đến 3% GDP sẽ khiến các công ty lớn ngoại quốc lo lắng trong ý định chuyển công việc làm ăn từ Trung Quốc qua Việt Nam để tránh đòn quan thuế khi bán hàng qua Mỹ. Họ sẽ dè dặt hơn trước khi quyết định.

Một điều khó hiểu, theo tuần báo TIME, là trên mặt pháp lý thì nhà nước cộng sản làm chủ sở hữu tất cả đất đai. Làm sao trong ba năm mà một cá nhân có thể đứng ra làm chủ nhiều tài sản như vậy ? Hồ sơ tòa án cho thấy bà Lan làm chủ hơn 1,000 căn hộ và nhà cửa ở Sài Gòn trong mấy năm trời, sử dụng những tên ma ! Chuyện chỉ có thể xảy ra nếu được cả guồng máy đảng và chính quyền bao che.

Bà Lan bị truy tố cùng một thanh tra cao cấp Ngân hàng Nhà Nước và 23 cấp thấp hơn bị kết tội che giấu các món nợ thất thoát và hồ sơ vay giả mạo của Ngân hàng SCB. Số tiền hối lộ lên đến 5,2 triệu mỹ kim. Nếu một ngân hàng có thể mua chuộc được cả nhóm 24 thanh tra như vậy, thì 40 ngân hàng lớn khác và những quan chức kiểm tra họ có thể chấp nhận sống ngây thơ lương thiện được không ?

Mạng lưới công an chằng chịt không thể nào không biết những chiếc xe chuyển giao các thùng "foam" chứa hàng triệu mỹ kim tiền mặt chạy qua lại trong thành phố Sài Gòn. Vậy mà không một quan chức nào bị đưa ra tòa. Giáo sư Carlyle Thayer, Đại học New South Wales ở Australia, thú nhận : "Tôi không thể tin rằng bộ máy đảng và thành phố Hồ Chí Minh không có tội và không có liên quan".

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đang tấn công nạn tham nhũng với chiến dịch "Đốt Lò". Theo kinh nghiệm ở các nước cộng sản thì không bao giờ ông có thể đốt hết được. Lâu lâu lại thấy một vài quan chức bị đốt, vì họ không thuộc phe đảng đang nắm quyền. Những người lên thay thế sẽ tiếp tục kiếm chác. Năm 2020, Đảng cộng sản đã "đốt" Lê Thanh Hải, nguyên bí thư thành ủy Sài Gòn, và Lê Hoàng Quân, nguyên Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố, kết tội "vi phạm nặng" kỷ luật nội bộ của đảng. Gần đây đến Nguyễn Xuân Phúc, Võ Văn Thưởng bị cháy ghế ngồi – nhưng không chắc đã cháy túi. Những người đó vẫn không bị truy tố theo pháp luật. Họ có thể yên ổn hưởng thụ các đồng tiền đã kiếm được. Những người lên thay họ cũng không thể ngăn chặn những vụ biển thủ, vụ Trương Mỹ Lan còn lớn hơn tất cả các vụ trước.

Theo bản cáo trạng thì 93% số tiền mà ngân hàng SCB cho vay đều vào tay bà Trương Mỹ Lan, chỉ trong vòng ba năm. Bà có thói quen dùng tiền mặt vì nộp tiền hối lộ phải dùng tiền mặt, nên trong nhà hay trụ sở công ty còn cất giữ 4 tỷ mỹ kim tiền mặt. Con số đó chưa bằng một phần ba số tiền thất thoát. Nếu xử án tử hình thì bà Lan chết rồi làm cách nào thu hồi lại một phần số tiền biển thủ hơn 12 tỷ ? Nhiều người muốn bà Lan chết càng sớm càng tốt, vì đó là cách tốt nhất để bịt miệng. Nói rằng giết bà Lan để làm gương, nhờ thế sẽ giảm bớt được tham nhũng, hối lộ, thì điều đó càng không đáng tin.

Vì cả guồng máy đảng và nhà nước cộng sản chạy bằng tham nhũng, như xe hơi chạy bằng xăng dầu. Trong cuốn hồi ký của ông Nguyễn Hữu Hanh, cựu tổng giám đốc Ngân hàng Quốc gia thời Việt Nam Cộng Hòa, ông kể lại cuộc gặp ông Võ Văn Kiệt sau năm 1975, người đang nắm quyền ở Sài Gòn. Ông Hanh khuyên ông Kiệt muốn kinh tế tiến bộ phải giải quyết nạn tham nhũng trước hết. Ông Kiệt đồng ý nhưng cho biết việc đó ông không thể làm được. Lý do là cần cho các cán bộ được hưởng thụ sau khi họ đã để cả cuộc đời tranh đấu giúp đảng giành được chính quyền. Chính sách của ông Võ Văn Kiệt là hậu quả của lối suy nghĩ bình thường trong các đảng cộng sản. Chế độ độc tài toàn trị dựa trên lòng trung thành của đảng viên mà không dựa trên pháp luật. Họ không đặt ra các quy chế, luật lệ để thưởng những cán bộ "có công với cách mạng" mà tưởng thưởng bằng các chức vụ, tức là các cơ hội ăn hối lộ.

Đường lối đó làm hại nền kinh tế ; trước hết vì nhiều người không có khả năng vẫn được sử dụng. Tai hại hơn nữa là dung túng tham nhũng tự nhiên không còn tôn trọng luật pháp. Chế độ pháp trị, mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, là căn bản giúp kinh tế phát triển. Ông Võ Văn Kiệt được tiếng là người "dám nói, dám làm" nhưng ông đã chọn "đảng trị", thay vì "pháp trị". Tình trạng đó vẫn tiếp diễn đến bây giờ.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 22/04/2024

‘Ít có khả năng bà Trương Mỹ Lan sẽ bị tử hình’

VOA, 15/04/2024

Án tử hình dành cho bà Trương Mỹ Lan là nhằm để xoa dịu người dân và cũng để gửi đi thông điệp răn đe đối với các tội phạm kinh tế nghiêm trọng nhưng khả năng bà Lan bị thi hành án là ‘thấp’ vì chính quyền Việt Nam cần thu hồi tài sản thiệt hại, các luật sư nhận định với VOA.

Ngày 11/4, bà Trương Mỹ Lan, chủ tịch tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đã bị Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tuyên án tử hình

Hôm 11/4, sau hơn một tháng xét xử, bà Trương Mỹ Lan, chủ tịch tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đã bị Tòa án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tuyên án tử hình – mức án tổng hợp cho ba tội danh là ‘Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng’, ‘Đưa hối lộ’ và ‘Tham ô tài sản’.

Ngoài ra, bà Lan và các đồng phạm có trách nhiệm hình sự phải bồi thường 498.000 tỷ đồng, tức gần 20 tỷ đô la cho ngân hàng SCB. Tuy nhiên, nếu tính theo trách nhiệm dân sự thì số tiền bà Lan phải bồi thường là hơn 673.800 tỷ đồng, tương đương 27 tỷ đô la theo thời giá hiện nay, theo nội dung bản án được báo chí trong nước dẫn lại.

Tòa lập luận rằng bà Lan phạm tội ‘một cách tinh vi’, ‘có tổ chức’, ‘trong thời gian dài’, ‘với vai trò người cầm đầu’ và ‘gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng’ nên đáng nhận mức án tử hình.

Vụ án Trương Mỹ Lan rút ruột ngân hàng SCB là vụ án kinh tế có hậu quả nặng nề nhất trong lịch sử Việt Nam. Trước bà Lan, vào những năm 90 của thế kỷ trước, ông Tăng Minh Phụng đã nhận án tử hình và bị thi hành án về tội lừa đảo trong đại án kinh tế Minh Phụng-EPCO gây chấn động một thời.

Khả năng tử hình

Trao đổi với VOA từ Hà Nội, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính-ngân hàng Mỹ gốc Việt, nhìn nhận rằng bà Lan ‘đã gây ra hậu quả nghiêm trọng về kinh tế-tài chính’ mà ông cho là ‘vô tiền khoáng hậu’.

Tuy nhiên, ông Hiếu lập luận thiệt hại tài chính ‘không xâm phạm đến tính mạng con người’ nên không nhất thiết phải tử hình.

"Về nguyên tắc tôi không bao giờ đồng ý với án tử hình vì Nhà nước không ban cho người ta sự sống, bởi vậy Nhà nước cũng không có quyền lấy đi sự sống của con người", ông Hiếu bày tỏ.

Theo lời ông nếu bà Lan phạm tội nặng đến mức cần loại bỏ ra khỏi xã hội và thì việc cầm tù bà mãi mãi bằng bản án chung thân ‘đã là cao nhất’.

Nhận định về hậu quả bà Lan gây ra cho xã hội, Tiến sĩ Hiếu cho rằng những người dân gửi tiền vào SCB là nạn nhân của hành vi của bà Trương Mỹ Lan, nhưng số tiền gửi của họ được Công ty bảo hiểm Tiền gửi Quốc gia đảm bảo ở mức độ nhất định nên họ không sợ bị mất tiền.

"Mức độ thiệt hại như thế nào thì còn phải định lượng. Chẳng hạn như trong 100 đồng thì phần bà Lan gây thiệt hại cho người gửi tiền là bao nhiêu", ông phân tích.

Cũng từ Hà Nội, luật sư Hà Huy Sơn, giám đốc Công ty Luật Hà Sơn, cho biết 15 ngày sau khi tòa tuyên án bà Lan có quyền kháng cáo lên tòa án cấp cao hơn.

"Theo kinh nghiệm của tôi theo dõi các vụ án ở Việt Nam, nhất là các vụ án kinh tế, nhiều khi tòa sơ thẩm người ta tuyên như vậy nhưng đến phúc thẩm người ta thay đổi".

Theo lời luật sư này do bà Lan còn liên quan nhiều đến SCB nên ‘người ta cần bà ấy sống để thu hồi tiền được bao nhiêu tốt bấy nhiêu’.

Ông dẫn ra một nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Việt Nam quy định rằng trong các vụ án tham ô nếu bị cáo khắc phục được 3/4 thiệt hại thì không phải nhận hoàn toàn bản án. Ngoài ra, thời gian chờ đợi để thi hành án tử hình, theo ông Sơn, là rất lâu.

"Năm nay bà Lan cũng đã gần 70 tuổi rồi. Có khi chờ 20 năm chưa chắc đã thi hành án", luật sư Sơn cho biết.

Khi được hỏi về lý do Tòa tuyên bà Lan mức án cao nhất, ông Sơn nói : "Thông điệp là Tòa sẽ rất nghiêm khắc đối với các tội phạm gây ra thiệt hại rất lớn về kinh tế".

Ông Lê Quốc Quân, một luật sư bất đồng chính kiến hiện đang sống ở Mỹ, cũng nhận định với VOA rằng Nhà nước Việt Nam ‘sẽ không tử hình bà Lan đâu’.

Ông dẫn ra ‘hàng loạt người đã từng bị tuyên tử hình nhưng có bị tử hình đâu’, điển hình như cựu chủ tịch Vinalines Dương Chí Dũng đã bị tuyên án tử hình hồi năm 2013 cũng về tội ‘Tham ô’ nhưng đến năm 2023 thì được giảm án xuống chung thân do đã khắc phục được hậu quả.

Luật sư Quân cho rằng trong các vụ án kinh tế-tài chính thì ‘tử hình có được lợi gì đâu’ và rằng vụ tử hình ông Tăng Minh Phụng là ‘sai lầm nghiêm trọng’ mà chính quyền Việt Nam đã rút kinh nghiệm nên ‘giờ đã đủ khôn’.

Tuy nhiên, ông cho rằng việc Tòa tuyên mức án cao nhất là cần thiết để ‘làm yên lòng dân’ và cũng để ‘còn có cái mà mặc cả với bà Lan để bà ấy đền bù’.

"Về mặt xã hội thì cần phải tuyên án như vậy vì dân chúng cần", ông nói.

Tại sao xử tội tham ô ?

Luật sư Hà Huy Sơn cho rằng nếu như đúng cáo trạng do Viện kiểm sát đưa ra thì việc tuyên án tử hình bà Lan là ‘đúng người đúng tội’.

"Bà Lan lập ra các dự án khống để vay tiền của SCB, như vậy là ‘Vi phạm quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng’", ông giải thích. "Còn việc bà ấy rút tiền của SCB ra để chi cho các mục đích của bà ấy thì đó là hành vi tham ô".

Vị luật sư này cho rằng mặc dù bà Lan có nhiều đóng góp cho xã hội cũng như làm từ thiện nhiều nhưng đó không phải là cơ sở để bà được giảm án vì ‘số tiền bà ấy đóng góp chẳng là gì so với thiệt hại bà ấy gây ra’.

Mặc dù vẫn là hành vi rút ruột ngân hàng SCB, nhưng đối với việc làm của bà Lan từ năm 2018 trở về sau, bà lại bị định tội ‘Tham ô tài sản’ thay vì tội ‘Vi phạm quy định ngân hàng’ như cho hành vi của bà từ năm 2018 trở về trước bởi vì khi đó Bộ luật Hình sự sửa đổi của Việt Nam đã có thêm quy định về tội ‘Tham ô’ cho các cá nhân không phải quan chức.

Luật sư Lê Quốc Quân cho rằng về hành vi rút ruột ngân hàng, Viện kiểm sát hoàn toàn có thể chỉ cần định bà Lan một tội là ‘Vi phạm các quy định về cho vay của tổ chức tín dụng’ với mức án tối đa là 20 năm tù. Nhưng bà Lan lại bị định thêm tội ‘Tham ô’ là ‘để bắt bà đền bù tài sản cho SCB’ và cũng để bà đối diện với mức án tử hình.

"Bởi vì tham ô tài sản là lấy tài sản của Nhà nước nên cần phải trả lại", ông phân tích.

"Họ không nhấn mạnh về tội đưa hối lộ mặc dù tội đưa hối lộ cũng là đủ nặng rồi bởi vì họ muốn lấy lại tài sản nên mới quay sang tội tham ô", ông giải thích.

Với tội ‘Đưa hối lộ’, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc đã đưa cho bà Đỗ Thị Nhàn, cục trưởng Cục Thanh tra, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, số tiền 5,2 triệu đô la để bà Nhàn bao che cho các sai phạm ở ngân hàng SCB.

Luật sư Quân cũng đặt vấn đề về những căn cứ xử bà Lan tội ‘Tham ô’. Ông cho rằng trên giấy tờ bà Lan chỉ sở hữu chưa tới 5% cổ phần của SCB nên bà ‘không thể có quyền hạn đối với ngân hàng SCB’ như cáo buộc.

"Tòa cần chứng minh là bà ấy có quyền hạn có thể thao túng, chỉ đạo, chi phối các lãnh đạo SCB. Cáo buộc bà ấy sở hữu đến 91,5% cổ phần chỉ là lời khai của người khác. Rõ ràng số cổ phần đó đứng tên người khác", ông nói.

Theo cáo trạng thì bà Lan thông qua bạn bè, người thân đã thâu tóm số cổ phần gần như tuyệt đối của SCB, qua đó mặc dù không có chức vụ gì chính thức ở SCB nhưng bà là người nắm toàn quyền sắp xếp nhân sự, đường hướng cũng như hoạt động cho vay của ngân hàng này.

Ngoài ra, cũng theo luật sư Quân, Tòa cũng cần chứng minh là bà Lan có thể sai khiến các lãnh đạo SCB. "Họ có thể khai là họ làm theo chỉ đạo của bà Lan, nhưng đó có thể chỉ là tư vấn, lời khuyên của bà Lan, còn họ hành động theo ý chí của họ chứ không hề bị ép buộc gì hết", ông lập luận.

Nếu bà Lan sở hữu đến 91,5% cổ phần của SCB thì tại sao không xử bà về tội ‘Vi phạm luật về hoạt động ngân hàng’, luật sư này đặt vấn đề. Do đó, ông cho rằng việc xử bà Lan như thế nào ‘hoàn toàn là do cấp cao nhất trong Đảng cộng sản đã quyết định trước’.

Luật sư Quân cũng chỉ ra điểm mà ông cho là Tòa án Việt Nam ‘muốn lật thế nào cũng được’ : "Nếu nói là bà ấy tham ô của Ngân hàng SCB, thì phải cho rằng hơn 91% là bà ấy nắm, rồi bà ấy chỉ đạo. Nhưng nếu 91% cổ phần là của bà ấy thì chẳng lẽ bà ấy tham ô của chính bà à ?"

"Khi nói bà có thẩm quyền chi phối SCB thì họ nói là bà có 91,5% cổ phần, nhưng khi nói bà tham ô của ai thì họ nói bà chỉ có 5% cổ phần", ông nói thêm.

Về phần mình, luật sư Hà Huy Sơn chỉ ra điểm thiếu sót trong vụ án này là ‘không truy ra trách nhiệm của các lãnh đạo cao nhất của Ngân hàng Nhà nước qua các thời kỳ’.

"Nó diễn ra trong nhiều năm, có liên quan đến nhiều cơ quan nhà nước, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhưng quá trình điều tra người ta lại không xác định được trách nhiệm của lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước qua các thời kỳ, đó là rất vô lý", ông lập luận.

Nguồn : VOA, 15/04/2024

***************************

Bà Trương Mỹ Lan sẽ thoát án tử hình ?

Gió Bấc, RFA, 11/04/2024

Sau một tháng tròn xét xử, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tuyên bà Trương Mỹ Lan (chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) phạm ba tội : Tham ô tài sản, mức hình phạt tử hình, Đưa hối lộ, vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức, tín dụng, mỗi tôi 20 năm tù. Tổng hợp hình phạt là tử hình. Hậu quả hành vi của bà Trương Mỹ Lan quá lớn, tử hình nặng hay nhẹ không bàn. Nhưng áp dụng tội danh tham ô dư luận băn khoăn về pháp lý. Tuy nhiên, với nền pháp chế nhân văn thời đốt lò, không cần cải lý, bà Trương Mỹ Lan vẫn có cách đường hoàng vượt qua cửa tử.

Xưa nay người ta quen nghĩ, hiểu, tội tham ô dành cho quan chức, bà Trương Mỹ Lan chỉ là doanh nhân làm sao phạm tội tham ô ? Quả đúng là luật hình sự trước đây tội tham ô, nhận hối lộ, chỉ dành cho quan chức nhưng Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2015 (có hiệu lực từ năm 2018) đã mở rộng chủ thể tội tham ô cho cả các doanh nhân ngoài nhà nước. Vì vậy, hành vi rút ruột ngân hàng SCB của bà Lan được Viện Kiểm sát tách thành hai tội theo hai giai đoạn : từ 2012-2017 là vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức, tín dụng. Từ 2018 đến 2022 là tội tham ô.

Nhóm luật sư bào chữa cho bà Trương Mỹ Lan đề nghị xem xét lại tội tham ô. Vì cùng hành vi, cùng phương thức, thủ đoạn xuyên suốt trong 10 năm nhưng do luật thay đổi mà chia ra hai tội độc lập là "chưa thỏa đáng", làm nặng tình trạng của bà Lan.

Thêm nữa, luật sư cho rằng bà không phạm tội tham ô tài sản bà không phải là người có chức vụ, quyền hạn tại SCB. Thật vậy, điều 353 Bộ luật Hình sự 215 về tội tham ô có quy định. "Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý…" (1).

Viện Kiểm sát đã bác lại rằng, chủ thể tội này là "người nào có chức vụ, quyền hạn" chứ không phải "có chức vụ và quyền hạn". Thực chất bà Trương Mỹ Lan nắm quyền cao nhất SCB, điều hành các bị cáo có chức vụ khác. Tòa án cũng chấp nhận quan điểm của Viện và kết án tham ô.

Tuy nhiên, về học thuật, pháp lý, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế Giới Luật Pháp, Thành phố Hồ Chí Minh có ý kiến với BBC tiếng Việt. "Theo tôi hiểu thì phía luật sư của bà Lan cho rằng chủ thể của tội tham ô tài sản phải là người có chức vụ, có quyền hạn. Quyền hạn ở đây là quyền hạn được quy định theo luật hoặc theo điều lệ, quy chế hoạt động hoặc theo quyết định trao quyền của người có thẩm quyền tại SCB. Trong khi đó, bà Lan không có chức vụ gì, không được giao quản lý tiền tại SCB và thực tế không quản lý tiền của SCB nên không thể truy tố bà Lan tội tham ô tài sản theo Điều 353 Bộ luật Hình sự 2015 được.

"Còn phía Viện kiểm sát thì cho rằng mặc dù về mặt hình thức pháp lý, bà Lan không nắm giữ chức vụ nào tại SCB nhưng trên thực tế bà Lan sở hữu trên 91% tổng vốn Điều lệ của SCB và chi phối toàn bộ các hoạt động của SCB nên bà Lan được xem là người có quyền. Luật không buộc người có quyền phải là người có chức vụ nên chủ thể của tội này không nhất thiết là người có chức vụ. Do đó, theo quan điểm của Viện Kiểm sát thì việc truy tố bà Lan tội tham ô tài sản là đúng. Quan điểm này của đại diện Viện Kiểm sát nhân dân phù hợp với thực tế phổ biến hiện nay.

Theo luật định, tỷ lệ sở hữu của cá nhân tại một tổ chức tính dụng không quá 5% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng. Vì vậy, để "lách" các quy định về hạn chế tỷ lệ sở hữu của cổ đông, thành viên góp vốn trong một số ngành nghề, công ty đại chúng… nhiều cổ đông, nhà đầu tư nước ngoài thường nhờ hoặc thuê người khác đứng tên cổ phần, phần vốn góp

Về mặt pháp lý, những người này không có quyền hành gì nhưng trên thực tế thì lại chi phối toàn bộ việc ra quyết định của công ty. Tuy nhiên, đứng về mặt khoa học pháp lý theo tôi thì không ổn.

Quyền hạn trong tội "Tham ô tài sản" phải được hiểu là quyền hạn này có được trên cơ sở hợp pháp, chứ không phải trên cơ sở phi pháp, nghĩa là hành vi trái pháp luật (nhờ người đứng tên hộ cổ phần của bà Lan) không thể tạo ra được một quyền hạn hợp pháp (bà Lan thành người chi phối SCB)".

Luật sư Sơn cũng đồng tình cho rằng, cơ quan tiến hành tố tụng không thể tách các hành vi theo từng giai đoạn có hiệu lực pháp luật của Bộ luật Hình sự để truy tố các tội danh khác nhau. Về bản chất, bà Lan phạm tội nhiều lần chứ không phải thực hiện những loại hành vi phạm tội khác nhau (2).

Ở một góc độ khác Luật sư Đặng Bá Kỹ tâm tư trên fb cá nhân về áp dụng tội danh tham ô này. Vận dụng nhiều lý thuyết về pháp lý hình sự, ông đồng tình với việc không căn cứ vào hình thức, chức danh chính thức của chủ thể tham ô mà căn cứ vào người có thực quyền điều hành, quyết định công việc. Tuy nhiên Luật sư Đặng Bá Kỹ cũng nêu lập luận tương đồng với Luật sư Phùng Thanh Sơn là bà Trương Mỹ Lan không có trách nhiệm quản lý tiền bạc của SCB, mà theo luật đây là yếu tố cấu thành tội tham ô. Ông Kỹ viết "Tài sản bị chiếm đoạt phải là tài sản mà người chiếm đoạt có trách nhiệm quản lý. Vậy ai có trách nhiệm quản lý tiền của SCB – Chưa thấy ai hỏi, đương nhiên cũng chưa có ai trả lời !".

Ông Kỹ cũng băn khoăn về việc áp dụng luật mới cho hành vi cũ. "Nguyên tắc của luật hình sự là không được áp dụng hồi tố một trách nhiệm pháp lý mới, một trách nhiệm pháp lý nặng hơn, đối với những hành vi xảy ra trước khi quy định đó có hiệu lực. Cho nên thiết nghĩ, trong Vụ án này, cần phải phân tách hành vi của Bà Tr.M.L trước và kể từ ngày Bộ luật hình sự hiện hành có hiệu lực, trên cơ sở đó có thể phân hóa được trách nhiệm hình sự cho Bà Tr.M.L, khi kết hợp với việc Bà thừa nhận có quyền lực trong SCB, để có thể thận trọng xem xét lại hình phạt cho Bà. Dẫu sao, trước một án tử, không thể không có những suy tư…" (3).

Cũng phải thông cảm cho Viện, cho Tòa. Do để cho bà Trương Mỹ Lan tự do múa gậy vườn hoang đến 10 năm. Khi vỡ lở Ngân Hàng Nhà Nước phải kiểm soát đặc biệt SCB, phải bơm hàng trăm ngàn tỉ tiền mặt để trả cho làn sóng người gửi tiết kiệm ào ạt rút tiền để tránh đổ vỡ cả hệ thống ngân hàng. Con số 667.000 tỉ đồng thiệt hại của SCB mà Tòa công bố chính là tiền của Ngân Hàng Nhà Nước trả thay cần phải thu hồi. Tòa xử đúng sai không quan trọng mà cái chính là phải thu hồi tiền của Nhà nước.

Bản án sơ thẩm đã xác định : sau khi trừ số tiền đã nộp khắc phục, các khoản khấu trừ khác… bị cáo Trương Mỹ Lan phải chịu trách nhiệm số tiền hơn 673.800 tỉ đồng (tương đương dư nợ 1.243/1.284 khoản vay) (4).

Số tiền này gần 25 tỉ USD, so với tổng GDP cả nước năm 2023 là 430 tỉ USD thì giá trị thiệt hại gần 6% GDP.

Đây chỉ mới là giai đoạn 1 của vụ án, bà Trương Mỹ Lan còn đang phải đối mặt với bị cáo buộc Lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan việc phát hành trái phiếu trái pháp luật từ năm 2018 đến 2020, chiếm đoạt khoảng 30.000 tỷ đồng của hơn 30.000 người dân.

Những con số khổng lồ này là một áp lực rất lớn không chỉ với các cơ quan tố tụng mà còn với cả nền kinh tế của đất nước.

Trong quá trình điều tra, cơ quan chức năng đã kê biên quản lý hàng ngàn bất động sản, một số lượng cổ phiếu, 1.122 mã tài sản đang thế chấp tại SCB, hội đồng xét xử đề nghị SCB phối hợp với C03 - Bộ Công an để xác minh tài sản nào là của bị cáo Trương Mỹ Lan thì xử lý để đảm bảo việc thi hành án.

Tuy nhiên việc thu hồi các tài sản ấy và chuyển hóa thành tiền không phải dễ dàng ; Cục trưởng Thi hành án dân sự Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất cần cơ chế đặc biệt để thu hồi tài sản vụ án Vạn Thịnh Phát. Khó khăn đầu tiên khi thu hồi tài sản trong đại án Vạn Thịnh Phát là các quy định còn chồng chéo, ông đề nghị các cơ quan sớm sửa đổi pháp luật thi hành án phù hợp thực tế, đảm bảo nhanh, hiệu quả... Ông đề xuất Bộ Tư pháp tăng cường nhân sự, biên chế cho Thành phố Hồ Chí Minh để thi hành án vụ Vạn Thịnh Phát, bởi Cục Thi hành án dân sự đang "rất áp lực" (5).

Hơn thế nữa, trong điều kiện thị trường địa ốc đang đóng băng, thị trường chứng khoán đang phập phù xanh đỏ, giá trị các tài sản thi hành án luôn thấp hơn rất nhiều so với giá trị thật và chiếm tỉ lệ nhỏ so với núi tiền khổng lồ bà Trương Mỹ Lan phải thi hành án.

Trí tuệ của người đốt lò vĩ đại đã thấy trước điều đó nên đã rộng mở chân trời nhân ái nhân văn cho tội phạm tham nhũng, tham ô được lấy tiền chuộc mạng. Đã có quá nhiều người chết trong vụ án này nên thêm một sinh mạng Trương Mỹ Lan cũng chẳng thêm chút nào cho sự răn đe và phòng ngừa chung của bản án. Bàn lý lẻ, sự phù hợp chính xác về tội danh với bà Trương Mỹ Lan chỉ là chuyện phải làm.

Bản án tử hình là bắt buộc. Mức án tử hình động lực để Trương Mỹ Lan phải lấy tiền chuộc mạng. Lý sự không thể thay đổi bản án tử hình với bà Trương Mỹ Lan nhưng pháp luật đã rộng cửa để bà được ung dung thoát chết.

Khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 quy định : "Không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây :

…

c. Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn" (6).

Ước tính cả hai giai đoạn của vụ án, bà Trương Mỹ Lan phải khắc phục hậu quả 700.000 tỉ đồng. Ngoài số tài sản đã bị kê biên, bà Trương Mỹ Lan phải nộp thêm cho dủ 3/4 của số tiền này thì sẽ nhận kim bài miễn tử.

Sự ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa của xứ sở thiên đường là vậy đó. Nhà nước ưu ái rộng cửa cho tội phạm vơ vét tiền của người dân, tài nguyên đất nước trong hàng chục năm trời trở thành đại gia, tỉ phú đô la. Khi bị lộ, pháp luật lại công khai mở cửa cho tội phạm dùng tiền chuộc tôi.

Gió Bấc

Nguồn : RFA, 11/04/2024

1. https://tapchitoaan.vn/quy-dinh-toi-tham-o-tai-san-toi-nhan-hoi-lo-blhs-...

2. https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cq5nlx8npqpo

3. https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02DuRhUEbhcQUjwo9...

4. https://tuoitre.vn/vu-van-thinh-phat-toa-buoc-ba-truong-my-lan-boi-thuon...

5. https://vnexpress.net/can-co-che-dac-biet-thu-hoi-tai-san-vu-an-van-thin...

6. https://thuvienphapluat.vn/chinh-sach-phap-luat-moi/vn/thoi-su-phap-luat...

Còn những bị cáo nào nữa xứng đáng nhận hình phạt này ?

Đó chính là nhóm bị cáo gồm những lãnh đạo cao cấp của Ngân hàng Nhà nước.

Bà Trương Mỹ Lan hầu tòa ở Thành phố Hồ Chí Minh hôm 5/3/2024 - AFP

Trong vụ án đang được xét xử, tôi có cảm giác nó đang bị dẫn dắt lệch hướng.

Đầu tiên là đề nghị mức án với bà Trương Mỹ Lan.

Kết thúc lời luận tội bà Trương Mỹ Lan, ở phần đề nghị mức án, vị này đại diện Viện kiểm sát nói : Cần loại bỏ Trương Mỹ Lan ra khỏi xã hội.

Loại bỏ ra khỏi xã hội !

Nghe mà rùng mình, lạnh gáy. Như nói về cái rơm cái rác, thứ bỏ đi chứ không phải đang phán xét về một con người.

Mục đích thiết thực của vụ án phải là buộc Trương Mỹ Lan hoàn tiền cho những người bị lừa đảo, ăn cướp

Pháp luật đề ra các hình phạt khác nhau, trong đó biện pháp trừng phạt khắc nghiệt, cực đoan, nặng nề nhất và không thể sửa chữa, là tước đi sinh mạng của con người. Là tử hình.

Nhưng nền pháp luật Việt Nam cũng như tất cả các nước đều có không ít thì nhiều vụ án oan khiên, mà người bị kết tội oan đã bị tử hình trước khi có cơ hội được giải oan.

Tử hình một con người tế là chấm dứt vĩnh viễn mọi khả năng giải oan của họ. Giả như về sau này người ấy có được giải oan đi chăng nữa thì với cá nhân họ cũng không còn chút xíu giá trị, ý nghĩa nào nữa cả.

Chính vì tính cực đoan của hình phạt này mà đến nay đã có hơn 100 quốc gia hủy bỏ án tử hình hoặc chưa xử tử người nào trong vòng 10 năm qua. Chỉ có 74 quốc gia vẫn còn án tử hình. Hình phạt ở các quốc gia đã bỏ án tử hình cao nhất là tù chung thân không ân xá, tức vĩnh viễn bị giam giữ, vĩnh viễn bị tước đi tự do.

Nhưng cho dù phải sống trong tù cho đến khi chết, thì điều cơ bản nhất là họ vẫn còn sống.

Đó cũng chính là cánh cửa để ngỏ của pháp luật để dự phòng khả năng bị kết án oan, giữ cơ hội được ân xá, được trở về cuộc sống bên ngoài nhà tù của phạm nhân. Cho dù là tỉ lệ vô cùng nhỏ đi nữa thì khả năng đó vẫn có thể xảy ra.

Thực tế pháp luật Việt Nam đã có không ít vụ kêu án tử hình rồi vào một ngày đẹp trời, nạn nhân (đã bị tòa kết luận là bị hung thủ giết chết), hay thủ phạm thực sự lù lù xuất hiện, hoặc bị bắt trong một vụ án khác và (vui miệng) khai ra hết các vụ án trước đó.

Cũng như loài người, pháp luật thế giới ngày càng phát triển theo hướng suy xét thận trọng và nhân đạo hơn. Từ năm 2015, Bộ luật hình sự Việt Nam đã hủy hình phạt tử hình đối với bảy tội danh (gồm Cướp tài sản ; Sản xuất, buôn bán hàng cấm là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm ; Tàng trữ trái phép chất ma túy ; Chiếm đoạt chất ma túy ; Phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia ; Tội chống mệnh lệnh ; Đầu hàng địch).

Hình phạt tử hình trước kia thi hành bằng cách bắn từ xa vào tim thủ phạm và thêm một phát ân huệ vào sát thái dương, sau này đã được thay đổi bằng cách tiêm thuốc độc. Sự khác nhau về bản chất giữa hai phương pháp kể trên là thủ phạm khi bị tiêm thuốc độc thì đã bất tỉnh trước khi tử vong, còn kẻ bị bắn thì tuy bị bịt mắt nhưng vẫn trải qua toàn bộ quá trình thi hành án rất dài trước đó. Quá trình này đối với họ vô cùng rùng rợn, như bị bịt mắt, dẫn ra pháp trường, trói vào cột, nghe đọc bản án và quyết định thi hành án, nghe tiếng chỉ huy đội bắn vào chỗ, nghe tiếng kéo cò súng rôm rốp... Toàn bộ quá trình chờ thi hành án tử hình và trong ngày bị tử hình được xem là cực hình tâm lý đối với tử tù. Nó thật khủng khiếp cho dù họ chỉ còn được sống thêm vài giây phút nữa. Có nhiều tử tù đã ngất xỉu trước khi bị bắn, thậm chí trước cả khi ra pháp trường. Đội thi hành án phải kéo lê họ ra, dựng lên, trói vào cột.

Không chỉ gây khiếp sợ tột độ cho thủ phạm mà quá trình thi hành án tử hình bằng cách bắn cũng gây ám ảnh tâm lý nặng nề cho đội thi hành và cả những người tham dự.

Trong mọi trường hợp, pháp luật luôn hướng tới mục đích nhân văn hơn, nhằm cảnh tỉnh xã hội chứ không chỉ đơn thuần trừng phạt.

Tử hình là một thuật ngữ pháp lý, do vậy nó trung tính và cần được sử dụng chính xác trong các bản án để tránh mọi khả năng nhầm lẫn. Không cần diễn giải và vòng vo một cách không cần thiết là "loại bỏ vĩnh viễn khỏi xã hội". 

"Loại bỏ". Một con người có thể nói về một con người khác như nói về cái rơm, cái rác vậy chăng ?

Bị cáo Trương Mỹ Lan phạm tội cực kỳ nặng, gây ra những hậu quả không thể lường được. Nhưng bà ta không phải kẻ phạm tội chống nhân loại hay đã thực hiện những hành vi phạm tội ghê tởm khát máu.

Nói vắn tắt, bà Lan và những kẻ đồng phạm đã lừa đảo, ăn cướp tiền của vô số người dân, tổ chức và doanh nghiệp đã chọn ngân hàng SCB làm nơi gửi tiền nhàn rỗi.

Thế thì mục đích đầu tiên và quan trọng nhất, có ý nghĩa thiết thực nhất của phiên tòa phải là làm thế nào để buộc bà Lan và những người phạm tội cùng với bà trả lại số tiền đó cho các nạn nhân. Sau đó mới là trừng phạt các bị cáo.

Tử hình bà Lan đồng nghĩa với việc những người bị hại sẽ không còn cơ hội nào nhìn lại đồng tiền xương máu của mình nữa cả.

Trương Mỹ Lan-chủ mưu hay công cụ cao cấp ?

Diễn biến của vụ án rành rành ra đó.

Theo cáo trạng, trong suốt 10 năm, mối liên hệ mờ ám giữa SCB và Vạn Thịnh Phát từng nhiều lần được các cơ quan thanh tra ngân hàng phát hiện, nhưng sau đó đều bị nhóm Trương Mỹ Lan - Vạn Thịnh Phát tìm cách bưng bít.

Nhưng đổ riệt mọi tội cho nhóm Trương Mỹ Lan là chưa công bằng. Nếu không có sự bảo kê che chắn của nhiều lãnh đạo cấp cao của ngành ngân hàng thì Trương Mỹ Lan không thể lộng hành đến vậy.

Theo cáo trạng :

Năm 2014, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh lần đầu thanh tra ngân hàng SCB sau khi ngân hàng này hợp nhất với hai ngân hàng khác để trở thành ngân hàng tư nhân có tổng tài sản lớn nhất, chỉ đứng sau bốn ngân hàng thuộc vốn Nhà nước là Vietcombank, BIDV, Vietinbank và Agribank.

Đến đầu năm 2015, dự thảo kết luận thanh tra đã xác định SCB âm vốn chủ, nợ xấu trên 3%, sai phạm nghiêm trọng trong ba lĩnh vực quan trọng nhất của ngân hàng. Thế nhưng Cục trưởng Nguyễn Văn Dũng và các cán bộ của Cục Thanh tra giám sát ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã giấu nhẹm các kết luận này, làm đẹp báo cáo cuối cùng gửi Ngân hàng Nhà nước.

Liên tiếp sau đó, ít nhất là cách một năm, dài nhất là cách bốn năm, Ngân hàng Nhà nước Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục lập thêm bốn tổ giám sát SCB vào các năm 2016, 2020, 2021, 2022. Các tổ này đều có kết luận đáng lo ngại về SCB, họ thảo đến 70 lượt văn bản đề xuất đưa SCB vào diện kiểm soát toàn diện đặc biệt. Thế nhưng vẫn như cách đấy 10 năm, các báo cáo trình lên Ngân hàng Nhà nước đều êm đẹp, các sai phạm của SCB bị xóa sạch.

Thậm chí năm 2021, tình hình SCB qua thanh tra nghiêm trọng đến nỗi tổ giám sát yêu cầu Ngân hàng Nhà nước phối hợp lực lượng Công an lập đoàn thanh tra đột xuất hoạt động cấp tín dụng của SCB thì chính các cục trưởng cục phó, Phó Chánh thanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh…v.v đã đồng tình ngậm thật chặt cục tiền mà Trương Mỹ Lan nhét vào mõm họ, để tiếp tục chùi nhẵn kết luận thanh tra gởi về cấp trên.

Lại nói đến cấp trên.

Cấp trên của các cục : cục trưởng, cục phó Cục Thanh tra giám sát ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Phó chánh thanh tra Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, Vụ trưởng Vụ thanh tra giám sát các tổ chức tín dụng tỏ ra rất xứng đáng là đàn anh đàn chị. Cả trong nghiệp vụ chuyên môn lẫn trong khả năng đớp hối lộ.

Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước là Đỗ Thị Nhàn, bà Năm-triệu-đô.

Vẫn theo cáo trạng thì cách đây ngót 10 năm chính là thời điểm sốt vó của SCB. Như ở trên đã nói, liên tiếp ba năm 2014-2015- 2016, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh lập đoàn thanh tra giám sát SCB và phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng. Đáng chú ý, trùng hợp cũng ngay tại thời điểm ấy, cấp trên của Ngân hàng Nhà nước (Thành phố Hồ Chí Minh) là Ngân hàng Nhà nước cũng bắt đầu cuộc thanh tra lớn nhất với SCB. Cuộc thanh tra này bắt đầu từ 2017, chia làm hai đợt, kéo dài đến giữa năm 2018 thì có kết luận.

Kết luận không khác gì với cấp dưới của họ, đều khẳng định phải đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt, chuyển cơ quan chức năng xem xét xử lý, ngăn chặn hậu quả lớn hơn có thể xảy ra.

Và kết quả cũng không khác gì : Hai tay trùm sò của cuộc thanh tra là Nhàn-năm-triệu và Nguyễn Văn Hưng, Phó chánh thanh tra phụ trách Cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng đã chỉ đạo đoàn thanh tra ém nhẹm tất cả các kết luận nguy hiểm với SCB, thậm chí phù phép tô hồng thêm. Nhờ thế, SCB tiếp tục lọt lưới để ăn cướp tiền gửi của người dân đến tận 6 năm nữa.

Tại tòa, riêng nhóm 13 cán bộ chóp bu của ngành ngân hàng này khai đã nhận hối lộ của Trương Mỹ Lan đến hàng trăm tỷ đồng. 

Cho nên, nhóm chóp bu ngân hàng kể trên không thể gọi một cách mềm hóa là bao che cho nhóm Trương Mỹ Lan. Bọn chúng chính là những thủ phạm đầu sỏ của đại án. Vì nếu không nhờ chúng đánh tháo và che chắn thì SCB đã có thể bị kiểm soát đặc biệt từ nhiều năm trước, nhờ vậy phát hiện tội phạm sớm hơn nhiều năm, giảm đi rất nhiều tiền bạc của người dân, tổ chức, doanh nghiệp bị lừa và cướp mất.

Hình dung chính xác hơn, đó là một cuộc làm ăn lớn của cả một nhóm móc nối chặt chẽ giữa quan tham và gian thương, trong đó gian thương trực tiếp kiếm tiền, còn quan tham bảo kê, che chắn.

Lợi nhuận phân chia.

Nhưng, so sánh vị thế giữa hai bên, Trương Mỹ Lan chỉ đáng gọi là công cụ kiếm tiền cho đám quan tham, cho dù là công cụ rất đắt tiền. Gian thương thì thấy tiền tối mắt là chuyện thường. Nhưng cho dù (đã ăn cướp) rất nhiều tiền đi nữa thì bà ta vẫn chỉ là một người kinh doanh, trong tay bà ta chỉ có tiền.

Thế nhưng, nhóm bị cáo nguyên là lãnh đạo cao cấp của ngành ngân hàng thì không phải như vậy. Cái họ có, không gian thương nào với tay lên được. Đó là quyền lực cực lớn, có thể khuynh loát cả một lĩnh vực trong một địa phương hoặc toàn thể quốc gia ; thậm chí có thể sử dụng cả lực lượng vũ trang để yểm trợ cho hoạt động của mình.

Họ là những đảng viên, là những người được Đảng và Nhà nước đào tạo, chọn lọc, bồi dưỡng… qua hàng chục năm, là "hạt giống đỏ", là những cột trụ của quốc gia. Nhà nước giao những quyền lực tối thượng cho họ là để họ xây dựng và bảo vệ nền tài chính quốc gia lành mạnh, trong đó trước hết là tuân thủ pháp luật. Nói một cách hình ảnh hơi lãng mạn hóa thì họ là những người được chọn mặt để gửi vàng, là những hiệp sĩ canh gác và bảo vệ nền tài chính quốc gia, là người đeo kiếm bên hông để giữ cửa kho báu. Thế nên, hành động cấu kết với băng nhóm Trương Mỹ Lan không chỉ đơn giản là ăn hối lộ, mà bản chất của nó là sự phản bội Đảng, phản bội Nhà nước, phản bội nhân dân. Nếu Trương Mỹ Lan bị kết án tử hình, thì bọn họ cần phải tử hình gấp trăm lần.

Nhưng liệu trong vụ án này, bọn họ đã là những vị trí cao cấp nhất chưa ? Nhàn-năm-triệu một mình ẵm trọn năm triệu đó hay phải cúng dường cho nhiều cấp trên khác ? Cơ cấu ăn chia, các kẽ hở pháp luật đã bị lợi dụng ra sao ? Liệu có còn những mầm non SCB nào đang hình thành và mới nhú ?

Nếu không làm rõ được thật sâu các nghi vấn đó nhằm chấn chỉnh thế chế thì tử hình bà Trương Mỹ Lan chẳng khác nào hành vi bịt đầu mối.

Khi đó đại án tham nhũng, hối lộ, gian thương và quan tham hợp sức, cấu kết nhau ăn cướp của người dân này xem như đặt dấu chấm hết.

Nhưng nếu kết thúc tại đó thì có nghĩa cho dù rầm rộ đến mấy, nó cũng chỉ là loại án rửa từ thắt lưng rửa xuống. Phần còn lại chính là phần âm u đen tối nhất. Những kẻ hưởng lợi, thúc đẩy, bảo kê, giật dây đằng sau mới chính là những thủ phạm nguy hiểm nhất. Cái chết của bà Trương Mỹ Lan (nếu bà bị kết án tử hình) sẽ chỉ giúp chúng an toàn và ẩn nấp sâu hơn.

Nguyễn Nhơn

Nguồn : RFA, 31/03/2024

Bà Trương Mỹ Lan có nghĩa vụ phải đền bù số tiền mà bà đã chiếm đoạt cũng như gây thiệt hại cho ngân hàng SCB và nhiều khả năng bà sẽ không nhận mức án tử hình nếu bà khắc phục được phần lớn, một luật sư từ trong nước nói với VOA.

Tỷ phú Trương Mỹ Lan đối diện án tử hình trong vụ án rút ruột ngân hàng SCB

Bà Lan, chủ tịch tập đoàn bất động sản Vạn Thịnh Phát, hôm 19/3 đã bị bên công tố đề nghị mức án tử hình – mức án tổng hợp cho ba tội danh là ‘Đưa hối lộ’, ‘Tham ô tài sản’ và ‘Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của ngân hàng’.

Bà Lan và 86 bị cáo khác, trong đó người thân của bà và các lãnh đạo SCB qua các thời kỳ, đang hầu tòa kể từ ngày 5/3 trong đại án kinh tế lớn nhất lịch sử Việt Nam liên quan đến tập đoàn Vạn Thịnh Phát rút ruột ngân hàng SCB.

Viện kiểm sát Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, cơ quan giữ quyền công tố, cho rằng do bà Lan ‘phạm tội với thủ đoạn tinh vi’, ‘gây thiệt hại số tiền đặc biệt lớn’ nhưng lại ‘không nhận tội’ và ‘không ăn năn hối cải’ nên ‘cần phải bị loại vĩnh viễn ra khỏi đời sống xã hội’, theo tường thuật của tờ Tuổi Trẻ về phiên tòa hôm 19/3.

Sẽ không tử hình ?

Trao đổi về VOA từ Hà Nội, luật sư Trần Vũ Hải cho rằng nếu bà Lan có thể khắc phục được gần hết số tiền thiệt hại thì ‘có thể bà sẽ không bị tử hình’.

Ông nhắc lại đại án Minh Phụng-EPCO vào những năm 90 của thế kỷ trước với bị cáo Tăng Minh Phụng đã bị kết án và thi hành án tử hình về tội lừa đảo – bản án tử hình mà ông Hải cho là ‘sau này người ta cảm thấy không cần thiết’ vì tài sản bị thu giữ của ông Phụng có thể khắc phục hết thiệt hại.

"Họ có thể cân nhắc để tránh có vụ Minh Phụng thứ hai [tức là không tuyên án tử đối với bà Lan]", ông phân tích.

Theo diễn giải của luật sư này bà Lan có thể bị tuyên án chung thân hoặc 30 năm tù và ‘sau chừng 10 năm thi hành án với hậu quả được khắc phục gần hết thì bà Lan có thể được giảm án xuống còn 15 năm chẳng hạn’.

"Tôi tin chắc là họ sẽ không làm đến mức tử hình vì họ cũng nêu rất nhều công trạng và thành tích của bà", ông chỉ ra.

Trong phần nghị án, đại diện Viện kiểm sát cũng nêu ra những tình tiết giảm nhẹ của bà Lan như phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, tích cực từ thiện, có đóng góp trong chống dịch Covid-19…, theo tường thuật của Tuổi Trẻ.

Chiếm đoạt và gây thiệt hại

Tuy nhiên, hậu quả mà bà Trương Mỹ Lan gây ra cho ngân hàng SCB theo cáo trạng là số tiền đặc biệt lớn.

Theo đó, tập đoàn Vạn Thịnh Phát của bà trong khoảng thời gian từ năm 2012, năm SCB ra đời trên cơ sở được bà Lan sáp nhập ba ngân hàng yếu kém, đến năm 2022, thời điểm bà Lan bị bắt, đã vay của SCB 1.066.000 tỷ đồng, trong đó một phần đã được hoàn trả cho ngân hàng.

Cùng một hành vi rút ruột ngân hàng nhưng bà Lan lại bị truy tố hai tội danh khác nhau cho hai thời kỳ khác nhau : tội ‘Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của ngân hàng’ trong giai đoạn trước năm 2018 và tội ‘Tham ô tài sản’ cho hành vi từ năm 2018 trở về sau. Theo giải thích của luật sư Trần Vũ Hải thì đến năm 2018 pháp luật Việt Nam mới có tội danh tham ô trong lĩnh vực tư nhân.