Trong một đoạn video được phổ biến online hôm tháng Sáu vừa qua, Tổng thống Vladimir Putin của Nga và các cố vấn của ông ngồi đối diện với Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc. Chủ tịch nước Trung Quốc ngồi một mình, chờ toán phụ tá của ông tới. Với một cái tặc lưỡi đầy thán phục và kiểu Bố Già Godfather, ông Putin nắm hai nắm tay lại và nói hai chữ "odin boyets". Hai chữ đó tiếng Nga có nghĩa là "chiến sĩ đơn độc", hay "người hùng cô đơn".

Tập Cận Bình là một "odin boyets" - Ảnh minh họa (AFP)

Ông Putin có lẽ không ngờ là ông đúng đến mức nào. Theo sau đại hội của họ, Đảng Cộng sản Trung Quốc cho ông Tập một vị thế chỉ có thể thua ông Mao Trạch Đông mà thôi. Ông Tập nay đứng một mình trên đỉnh quyền lực của đảng ông và của Trung Quốc.

Những quan sát viên bên ngoài, kể cả Tổng thống Donald Trump, vốn sẽ sang Trung Quốc vào tháng tới, có vẻ hết sức thán phục khả năng của ông Tập thu thập tước hiệu và danh xưng, kể cả chính thức đưa tên mình vào điều lệ đảng.

Trong một cái tweet hôm Thứ Tư, ông Trump chúc mừng chủ tịch Trung Quốc về sự "vinh thăng phi thường" và sau đó nói với Fox News : "Nay một số có thể gọi ông ấy là Vua Trung Quốc".

Rõ ràng là ông Tập có được một năm thật tốt, mở đầu với bài diễn văn hôm tháng Giêng của ông ở Diễn Đàn Kinh Tế Thế Giới ở Davos, Thụy Sĩ. Ở đó, ông tìm cách diễn tả Trung Quốc như là một công dân trách nhiệm của thế giới quyết tâm chống lại nạn hâm nóng toàn cầu và bảo vệ một hệ thống mậu dịch quốc tế mở. Vài ngày sau, Tổng thống Trump đăng quang, chào đón chính sách "America First" trong bài diễn văn nhậm chức.

Kể từ bài diễn văn ở Davos, ông Tập chủ trì trên ba tam cá nguyệt của tăng trưởng kinh tế mạnh, thanh trừng vài chục đối thủ chính trị tiềm tàng về những cáo buộc tham nhũng. Trong tuần qua, đại hội đảng lần thứ 19, mà như ông Trump nhận xét, có thể diễn tả tốt hơn là một sự đăng quang, chỉ là chiến thắng mới nhất của một năm đầy phép lạ hay như tờ Financial Times nói "annus mirabilis".

Nhưng giữa tất cả những ồn ào về "lãnh tụ quyền hành nhất kể từ Mao", có lẽ cũng nên nhớ lại Davos 2016.

Nay thì chuyện đó có vẻ như là từ một thế kỷ trước, nhưng vào tháng Giêng, 2016, thị trường cổ phiếu và tiền tệ của Trung Quốc đang hỗn loạn, dự trữ ngoại tệ đang sụt giảm ở mức $100 tỷ một tháng, và đã có một sự im lặng như tờ từ trung ương. Chỉ có hai viên chức cấp thấp của Trung Quốc được gửi đến Davos.

Rồi có ba diễn biến hoàn toàn tình cờ xảy ra. Một phần do những cú sốc thị trường từ Trung Quốc, bà Janet Yellen, chủ tịch Fed, quyết định trì hoãn việc tăng lãi suất ở Hoa Kỳ, vốn giúp giải tỏa áp lực xuất huyết đang tăng ở Trung Quốc. Khi bà Yellen đến Thượng Hải hồi tháng Hai, 2016 cho hội nghị G20, có thể nói là lúc đó bà, chứ không phải ông Tập, mới là người có uy quyền nhất Trung Quốc.

Vài tháng sau, Anh quyết định rút lui khỏi Liên Hiệp Âu Châu, và tháng Mười Một, ông Trump tạo cú sốc cho thế giới với sự thắng thế trong các cử tri đoàn Hoa Kỳ. Ở bất cứ một quốc gia dân chủ nào khác ngoài Hoa Kỳ thì ông không thắng nổi vì ông thua phiếu bầu trực tiếp từ dân chúng. Những nhà phân tích và đầu tư vốn đang âu lo về khả năng của các nhà làm chính sách Trung Quốc đột nhiên có những quan ngại lớn hơn từ các nơi khác.

Kết quả là, số rất nhiều người đưa ra những dự đoán đường thẳng cho các chiều hướng kinh tế toàn cầu vốn đã được coi như là thần thánh vào đầu năm 2016 trông ra có vẻ chả có gì đúng cả. Việc đó cũng có thể xảy ra cho những ai nay tiên đoán về sự thăng tiến và thăng tiến mãi của ông Tập khi ông đi vào năm thứ sáu nắm quyền.

Đối nghịch với ông Tập là ông Mao Trạch Đông và ông Đặng Tiểu Bình, người kiến tạo ra chiến lược "cải tổ và mở cửa" cho Trung Quốc, cai trị đảng Cộng Sản và nhân dân Trung Quốc trong 42 năm và 17 năm. Họ là những nhà cách mạng dày chiến công, và dầu tốt hay xấu, uốn nắn những người khác theo ý chí cứng rắn của các nhà cách mạng như họ. Ông Tập không có những đối thủ bao quanh có đủ khả năng như vậy.

Ông Đặng Tiểu Bình đặc biệt không cần một danh xưng hay một tu chính điều lệ đảng nào để bày tỏ quyền lực. Năm 1992, khi đã từ bỏ cả chức vụ "chủ tịch hội chơi cờ Bridge Trung Quốc", ông đơn phương một mình thúc đẩy một quyết tâm tái tục cải tổ vốn đã đưa Trung Quốc trên con đường trở thành cường quốc mậu dịch lớn nhất thế giới và nền kinh tế lớn thứ nhì trên thế giới. Ông đâu có cần ai nêu danh gì đâu. Lúc đó ông rút ra khỏi ngay cả khu lãnh tụ ở Trung Nam Hải, về ở một căn nhà nhỏ ở Bắc Kinh, ấy vậy mà bất cứ một điều gì các "lãnh tụ" cũng phải hỏi ý kiến ông. Tên tuổi và những lý thuyết phát triển của ông chỉ được đưa vào điều lệ đảng sau khi ông qua đời, bởi vì những đàn em yếu kém hơn mà ông đã truyền lại sự nghiệp.

Tạp chí The Economist, trong một số gần đây, gọi ông Tập Cân Bình là "người quyền uy nhất địa cầu này". Tờ tạp chí nổi tiếng này nhắc lại là Tổng thống Trump đã nói ông Tập "có lẽ là người quyền thế nhất" Trung Quốc từ một thế kỷ nay. Nhưng theo họ, "ông Tập Cận Bình là lãnh tụ nhiều quyền uy nhất thế giới" ngày nay.

The Economist viết : "Tuy chắc chắn, nền kinh tế Trung Quốc vẫn còn đứng thứ nhì về tầm cỡ so với Hoa kỳ và quân đội của họ, tuy đã ngày càng có nhiều bắp thịt, không so sánh nổi. Nhưng sức mạnh kinh tế và súng ống đạn dược không phải là tất cả. Lãnh tụ của thế giới tự do (ý chỉ ông Trump) có một thái độ hẹp hòi tùy tiện đối với người ngoại quốc và có vẻ không có khả năng thi hành nghị trình của mình trong nước. Hoa Kỳ vẫn còn là quốc gia hùng mạnh nhất thế giới, nhưng lãnh tụ của Hoa Kỳ yếu trong nước và ít hữu hiệu ở ngoại quốc hơn bất cứ người tiền nhiệm nào của ông, một phần không nhỏ bởi vì ông chê bai những giá trị và liên minh vốn đặt nền tảng cho ảnh hưởng của Hoa Kỳ".

Tờ báo tiếp : "Chủ tịch của quốc gia độc tài lớn nhất thế giới, ngược lại, đi một cách vênh váo ở ngoại quốc. Sự kiểm soát của ông tại Trung Quốc chặt chẽ hơn bất cứ lãnh tụ nào kể từ ông Mao. Và trong khi Trung Quốc của ông Mao rối loạn và nghèo thảm hại, Trung Quốc của ông Tập là một động cơ chế ngự cho tăng trưởng toàn cầu".

Có lẽ như The Economist nói, so với ông Trump hay ngay cả với ông Putin, ông Tập quả là "người quyền hành nhất". Nhưng người hùng cô đơn của Trung Quốc vẫn còn phải lâu lắm nữa mới có thể dám nhận là ngang hàng với ông Đặng chứ đừng nói đến ông Mao.

Lê Phan

Nguồn : Người Việt, 28/10/2017

Tập Cận Bình 'dẫn đầu và ở lại còn lâu' (BBC, 25/10/2017)

'Tư tưởng Tập Cận Bình' trong Điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc từ Đại hội 19 có gì mới mẻ, hay chỉ cách để ông Tập Cận Bình nhắm tới nhiệm kỳ ba, sau 2022 ?

Ảnh chụp ông Tập Cận Bình thời đi thực tế lao động tại nông thôn

Theo BBC News, việc đề cao "Tư tưởng Tập Cận Bình" trong điều lệ Đảng có nghĩa là nếu bất cứ ai thách thức nhà lãnh đạo quyền lực cao nhất của Trung Quốc sẽ bị coi là vi phạm quy định Đảng.

Đồng hóa mình với Đảng khiến ông Tập có vị trí không ai có thể đặt câu hỏi.

Tuy thế, đây có thể là dấu hiệu Trung Quốc chậm cải tổ và ít dám mạo hiểm trong những năm tới.

Vì mọi trách nhiệm, đúng sai sẽ dồn vào cá nhân ông Tập.

Có năm gương mặt mới trong Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan chính trị gồm bảy thành viên quyền lực nhất Trung Quốc.

Trong số này, không có ai là người rõ ràng sẽ kế vị ông Tập, và đây là chỉ dấu cho thấy ông Tập đang củng cố quyền lực thay vì chuẩn bị cho một cuộc chuyển giao trong trật tự.

Vậy Trung Quốc đang bước vào một 'kỷ nguyên mới" hay lại quay về cách bố trí quyền lực cũ, tập trung vào một người như thời Mao ?

Ba vòng đai quyền lực

Báo Guardian ở Anh nhận định với cách sắp xếp được nêu ra, hệ thống chính trị của Trung Quốc có thể coi như một khối ba lớp vành đai (three concentric rings) :

Vòng trong cùng là cá nhân Tập Cận Bình, chính thức đóng vai trò "hạt nhân".

Vòng thứ hai là Ban Lãnh đạo Đảng Cộng sản, hoàn toàn làm chủ quốc gia, bộ máy điều hành, quản trị (governance), và cả quân đội, các lực lượng vũ trang.

Vòng thứ ba là Trung Quốc và thế giới.

Bỏ lệ cũ nhưng không đặt 'thái tử'

Nhưng khác với chờ đợi từ trước, ông Tập Cận Bình trong chỉ định ra "người kế vị".

Ông Tập đã phá thông lệ từ thời Đặng Tiểu Bình là Tổng Bí thư chỉ định người kế nhiệm sau một nhiệm kỳ : Hồ Cẩm Đào bổ nhiệm sau khi Giang Trạch Dân nắm quyền một nhiệm kỳ, và Tập Cận Bình được chỉ định năm 2007 khi Hồ Cẩm Đào hết nhiệm kỳ đầu.

Lần này, không có ai được thăng tiến thần tốc để vào bị trí "thái tử".

Theo BBC News, ngoài hai người ở lại là Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường, năm nhân vật mới vào Ban Thường vụ Bộ Chính trị sẽ quá tuổi quy định vào kỳ Đại hội 20 vào năm 2022, nên sẽ không thể cạnh tranh để lên chức vị cao nhất là Tổng bí thư.

Dàn lãnh đạo mới : năm nhân vật mới vào Ban Thường vụ Bộ Chính trị bảy người với ông Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường từ khóa 19 ở lại

Hai nhân vật sáng giá, đủ tuổi để đến kỳ sau lên cao hơn, Trần Mẫn Nhĩ (57), và Hồ Xuân Hoa (54), thì vào Bộ Chính trị nhưng chưa được vào Ban Thường vụ, đặt ra khả năng người kế nhiệm ông Tập nếu ông rời vị trí năm 2022, vẫn còn bỏ ngỏ.

Điều này cho thấy ông Tập hoàn toàn có thể rời chức Chủ tịch nước mà theo luật chỉ có hai nhiệm kỳ, để ở lại chức Tổng Bí thư Đảng (không hạn chế nhiệm kỳ), và Chủ tịch Quân ủy trung ương, như một bình luận trên New York Times.

Nếu mọi việc diễn ra như vậy thì tuy là bỏ lệ cũ, không bổ nhiệm người kế vị sau một nhiệm kỳ, ông Tập lại phải quay về một lệ cũ như thời Giang Trạch Dân là ở lại quá hai nhiệm kỳ ở chức vụ mang tính "giám sát", nhằm đảm bảo di sản của ông được duy trì.

Bổn cũ soạn lại ?

Trong 14 điểm nêu ra để 'dùng Đảng trị quốc' của ban lãnh đạo cho năm năm tới mới tại Trung Quốc có mấy điểm đáng chú ý :

"Cải tổ toàn diện, phát triển các ý tưởng mới" : điều này không mới hơn các khẩu hiệu Đặng Tiểu Bình nêu ra thời Khai phóng là cần dùng các ý tưởng mới mẻ để cải tổ bộ máy sao cho thích ứng với điều kiện kinh tế - xã hội luôn chuyển động.

"Sinh hoạt hài hòa giữa con người và thiên nhiên" : Vừa cũ vừa mới : Tuy thay đổi đôi chút về từ ngữ, đây là khẩu hiệu thời Hồ Cẩm Đào về xã hội phát triển "hài hòa".

Với Tập Cận Bình, kỷ nguyên mới của Trung Quốc gồm cả "môi trường sạch", điều ông đã nêu ra khi Trung Quốc hứa thực hiện các cam kết về năng lượng sạch, chống biến đổi khí hậu.

Nhấn mạnh "một quốc gia hai chế độ" và "thống nhất tổ quốc" để nhắc tới Hong Kong và Đài Loan : Đây là vấn đề không mới, đã có từ hàng chục năm qua.

********************

Trung Quốc : Tập Cận Bình biết dọn đường để cầm quyền lâu dài (RFI, 25/10/2017)

Theo thông lệ tại Trung Quốc trong thời gian gần đây, nhiệm kỳ của người lãnh đạo tối cao là 5 năm, và từ thời Giang Trạch Dân đến nay, tên tuổi người kế nhiệm vào vị trí số một thường được biết trước, và người này luôn được bầu vào Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị. Với ông Tập Cận Bình, tình hình có dấu hiệu đổi khác, và trong thời gian qua, giới quan sát dự đoán rằng ông sẽ tìm cách ở lại lâu dài ở vị trí lãnh đạo tối cao. Kịch bản này đã được tiến hành theo hai bước nhân Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc vừa kết thúc, với hồi thứ hai vừa hoàn tất hôm nay, 25/10/2017 với việc bầu ra Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị khóa mới.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lúc đến khai mạc Đại hội 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ngày 18/10/2017. Reuters/Jason Lee

Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, trong số 7 ủy viên thường vụ của Bộ chính trị mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc, hầu như không có người nào có thể là mối đe dọa đối với ông Tập Cận Bình.

Điểm đáng chú ý nhất, là ngoại trừ hai người cũ là ông Tập Cận Bình và thủ tướng Lý Khắc Cường, trong số 5 người mới được đưa vào cơ chế lãnh đạo tối cao của Trung Quốc, không một ai có điều kiện tuổi tác để có thể thay thế ông Tập Cận Bình trong vòng 5 năm tới đây : Tất cả đều tuổi từ 60 trở lên, do đó sẽ quá già - hay nói đúng hơn là quá tuổi được quy định - để có thể được chọn lên kế nhiệm ông tại Đại hội Đảng vào năm 2022.

Một điểm đáng chú ý thứ hai, là hai nhân vật, cho đến nay được cho là có thể kế nhiệm ông Tập Cận Bình đều không được bầu vào Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị. Đó là trường hợp của ông Hồ Xuân Hoa (Hu Chunhua) bí thư Quảng Đông, và Trần Mẫn Nhi (Chen Miner) cựu bí thư Trùng Khánh.

Hai người này thuộc diện "thế hệ thứ sáu", tức là ở độ tuổi 50, lớp hoàn toàn đủ điều kiện tuổi tác để kế nhiệm ông Tập Cận Bình trong năm năm tới đây. Có điều là dù được bầu vào Bộ chính trị gồm 25 thành viên, hai nhân vật này không vào được Ủy ban Thường vụ.

Cách nay 10 năm, nhân Đại hội Đảng lần thứ 17 năm 2007, việc đề cử hai "thanh niên" Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường vào Ủy ban Thường vụ là tín hiệu cho thấy họ sẽ trở thành hai lãnh đạo tối cao trong tương lại thế vào vị trí của hai ông Hồ Cẩm Đào và Ôn Gia Bảo, điều đã được xác nhận tại Đại hội thứ 18.

Tóm lại, trong Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị vừa được bầu lên hoàn toàn vắng bóng những người có thể kế nhiệm ông Tập Cận Bình.

Ông Tập Cận Bình như vậy đã thành công trong việc chặn đường người kế nhiệm bằng tiêu chí tuổi tác. Còn bản thân ông, đã 64 tuổi, được cho là sẽ đương nhiên không bị giới hạn tuổi tác chi phối.

Với sự kiện "Tư tưởng Tập Cận Bình" được đưa vào điều lệ Đảng vào hôm qua, câu hỏi đặt ra là liệu có ai dám đặt ra vấn đề hạn tuổi đối với ông Tập Cận Bình vào năm năm, hay 10 năm tới đây nếu ông muốn tiếp tục lãnh đạo đất nước.

Có thể nói rằng việc đưa "Tư tưởng Tập Cận Bình" vào điều lệ Đảng cộng sản Trung Quốc chính là bước một của tiến trình dọn đường cho đương kim lãnh đạo Trung Quốc trụ lại lâu dài ở thượng tầng quyền lực.

Đối với hãng tin Anh Reuters, các yếu tố trên đây đã làm dấy lên những suy đoán về dụng tâm của ông Tập Cận Bình là muốn tiếp tục nắm quyền lãnh đạo Trung Quốc sau nhiệm kỳ chính thức thứ hai sẽ kết thúc vào năm 2022.

Trọng Nghĩa

*********************

Ông Tập công bố dàn lãnh đạo mới của Trung Quốc (BBC, 25/10/2017)

Trung Quốc vừa công bố danh sách dàn tân lãnh đạo, những người sẽ làm việc dưới quyền Chủ tịch Tập Cận Bình trong thời gian 5 năm tới.

Ông Tập tham gia biểu quyết hôm thứ Ba

Có năm gương mặt mới trong Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan chính trị gồm bảy thành viên quyền lực nhất Trung Quốc.

Trong số này, không có ai là người rõ ràng sẽ kế vị ông Tập, và đây là chỉ dấu cho thấy ông Tập đang củng cố quyền lực thay vì chuẩn bị cho một cuộc chuyển giao trong trật tự.

Tân Ủy ban Thường vụ đã ra mặt tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh.

Phó thủ tướng Uông Dương nay trở thành Phó thủ tướng Thường trực của Trung Quốc, và Bí thư Thượng Hải Hàn Chính được thăng chức lên làm lãnh đạo Hội nghị Hiệp Chính trị Nhân dân Trung Quốc.

Các tân thành viên khác gồm các ông Triệu Lạc Tế, Lật Chiến Thư và Vương Hộ Ninh, bên cạnh Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong vài thập kỷ qua luôn chỉ định một hoặc một vài người sẽ trở thành người kế cận tham gia Thường vụ ngay từ đầu nhiệm kỳ cuối cùng của mình, để thể hiện rõ những ai sẽ trở thành nhà lãnh đạo kế tiếp của đất nước.

Đã có những đồn đoán rằng ông Tập sẽ cất nhắc 'đệ tử ruột' Trần Mẫn Nhĩ và Bí thư Quảng Đông Hồ Xuân Hoa, đều là những gương mặt đủ trẻ để trở thành người kế cận.

Tuy nhiên, việc hai người này không có mặt trong Thường vụ Bộ Chính trị sẽ làm dấy lên đồn đoán về việc ông Tập có ý ngồi lại lâu hơn cũng như ai cuối cùng sẽ là người thay thế ông.

Danh sách bảy ủy viên Thường vụ và 25 thành viên Bộ chính trị được công bố vào lúc bế mạc Đại hội Đảng, sự kiện chính trị quan trọng nhất của Trung Quốc.

Các đại biểu dự họp đã bầu chọn Ban Chấp hành trung ương Đảng, gồm khoảng 200 thành viên và sẽ nhóm họp mỗi năm hai lần.

Đã có những đồn đoán rằng ông Tập sẽ giảm bớt quy mô của Thường vụ từ bảy xuống còn năm người nhằm thắt chặt kiểm soát hơn nữa, tuy nhiên, tin này đến nay đã không chính xác.

Một số hãng tin tức quốc tế, trong đó có cả BBC, đã không được phép vào dự lễ công bố các tân thành viên tại Đại lễ đường Nhân dân.

Câu lạc bộ Phóng viên Nước ngoài tại Trung Quốc ra tuyên bố nói việc này "hoàn toàn vi phạm các nguyên tắc về tự do báo chí".

*****************

Đảng Cộng sản Trung Quốc : Tập Cận Bình tái đắc cử tổng bí thư nhưng vắng người kế nhiệm (RFI, 25/10/2017)

Một điều gần như chắc chắn nhưng đến hôm 25/10/2017 mới là chính thức : Đảng cộng sản Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc) đã giao phó cho tổng bí thư Tập Cận Bình thêm một nhiệm kỳ 5 năm thứ hai. Nhưng bên cạnh ông Tập là một ê-kíp mới, cơ quan quyền lực cao nhất là Ủy ban Thường vụ Bộ chính trị hầu như hoàn toàn sắp xếp lại.

Ủy ban Thường vụ mới của Bộ chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ảnh tại Bắc Kinh, ngày 25/10/2017. Reuters/Jason Lee

Từ Bắc Kinh, thông tín viên RFI Heike Schmidt tường trình :

"Chỉ có ông Tập Cận Bình và thủ tướng Lý Khắc Cường tiếp tục ở lại trong Thường vụ. Trong số 7 ủy viên thường trực Bộ chính trị, có đến 5 khuôn mặt mới.

Như vậy ông Tập đã thành công trong công việc khó khăn là kết thúc ảnh hưởng của người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào. Tập Cận Bình lợi dụng cơ hội này để đưa vào các đồng minh Lật Chiến Thư (Li Zhanshu), Uông Dương (Wang Yang), Vương Hộ Ninh (Wang Huning), Triệu Lạc Tế (Zhao Leji), Hàn Chính (Han Zheng). Tất cả nay đều theo ông Tập Cận Bình.

Ê-kíp cũ ra đi. Ngược với những lời đồn đãi, người quyền lực nhất Trung Quốc đã tôn trọng giới hạn về tuổi tác, theo quy luật xưa nay là những ai quá 68 tuổi không được vào Bộ chính trị. Nhưng liệu Tập Cận Bình, đến năm 2022 sẽ ở tuổi 69, có tuân theo quy luật này, hay tiếp tục bám lấy quyền lực sau khi hết nhiệm kỳ thứ hai ?

Không có gì chắc chắn cả, bởi vì vẫn chưa có người kế nhiệm. Những người thông thạo chuyện hậu trường tin rằng ông Trần Mẫn Nhi (Chen Min'er), 57 tuổi sẽ đường hoàng trở thành ủy viên thường trực. Nhưng rốt cuộc, người được cho là kế vị đã không đốt được giai đoạn để bước vào cơ quan quyền lực tối cao này".

Cả bảy ủy viên thường trực Bộ chính trị đều trên 60 tuổi, và lần đầu tiên không có ai trong Thường vụ sinh ra trước cuộc cách mạng cộng sản năm 1949. Theo Reuters, cơ cấu Ủy ban Thường vụ lần này là một sự thỏa hiệp với các phe phái khác. Hãng tin Anh dẫn lời nhà nghiên cứu Damien Ma thuộc Viện Paulson cho rằng Tập Cận Bình đã nỗ lực rất nhiều để đạt được việc đưa tư tưởng của ông vào Điều lệ Đảng, và không cần thiết phải lãng phí thêm công sức để đưa hết những người mình muốn vào cơ cấu.

Lật Chiến Thư, chánh văn phòng của Tập Cận Bình, người luôn tháp tùng chủ tịch nước trong các chuyến công du ngoại quốc, nay là nhân vật số 3 trong Thường vụ, có nghĩa là sẽ trở thành chủ tịch Quốc Hội. Hai nhân vật thân cận khác của ông Tập là Triệu Lạc Tế, trưởng ban Kiểm tra Kỷ luật trung ương và Vương Hộ Ninh, chủ nhiệm Phòng Nghiên cứu Chính sách trung ương. Hai ủy viên thường trực còn lại là phó thủ tướng Uông Dương, thuộc một phe khác ; và Hàn Chính, bí thư Thượng Hải. Nhân vật quyền lực Vương Kỳ Sơn (Wang Qishan) đã quá tuổi phải rời ghế, nhường lại nhiệm vụ chống tham nhũng cho Triệu Lạc Tế.

Cả hai khuôn mặt thuộc "thế hệ thứ sáu", tức ở lứa tuổi 50, là bí thư Trùng Khánh Trần Mẫn Nhi và bí thư Quảng Đông Hồ Xuân Hoa (Hu Chunhua) chỉ nằm trong số 25 thành viên của Bộ chính trị, không vào được Thường vụ.

Báo chí phương Tây bị "sàng lọc" khi đưa tin Đại hội Đảng 19

Tờ The Guardian đã đăng bài phản đối khi lần đầu tiên kể từ hai thập niên qua, tờ báo Anh cùng với các phương tiện truyền thông tên tuổi khác như BBC, Financial Times, New York Times, The Economist bị cấm vào đưa tin về Ủy ban Thường vụ mới hôm nay. Riêng tờ Daily Telegraph, thường đăng các bài tuyên truyền cho Đảng Cộng sản Trung Quốc qua một hợp đồng với China Daily trị giá 800.000 bảng Anh một năm thì nhận được giấy mời.

Câu lạc bộ các thông tín viên nước ngoài tại Trung Quốc (FCCC) trong một thông cáo cho biết hết sức quan ngại về tình trạng này, trong khi vào đầu tuần Đảng Cộng sản Trung Quốc đã khoe rằng Đại hội Đảng 19 là mẫu mực cho sự cởi mở và tính minh bạch.

Thụy My

Xã luận

Quan điểm của nhiều nhà bình luận là Tập Cận Bình đã khuất phục hoặc thuyết phục được bộ máy Đảng Cộng Sản Trung Quốc và thành công trong tham vọng thâu tóm mọi quyền lực để trở thành một hoàng đế Trung Quốc mới. Quan điểm này cần được xét lại.

Đại hội 19 của Đảng Cộng Sản Trung Quốc đã đưa "tư tưởng Tập Cận Bình" vào hiến chương của Đảng, mặc nhiên nhìn nhận cho Tập Cận Bình một chỗ đứng ngang hàng với Mao Trạch Đông

Đại hội 19 của Đảng Cộng Sản Trung Quốc vừa kết thúc sau bẩy ngày họp. Điều có thể nhận xét là đã không có một chọn lựa chiến lược cụ thể nào cả dù Trung Quốc đang phải đương đầu với những vấn đề rất lớn. Quyết định duy nhất gây nhiều thảo luận sôi nổi là đại hội này đã đưa "tư tưởng Tập Cận Bình" vào hiến chương của Đảng, mặc nhiên nhìn nhận cho Tập Cận Bình một chỗ đứng ngang hàng với Mao Trạch Đông.

Với quyết định bất ngờ này Tập Cận Bình không chỉ trở thành lãnh tụ tối cao và tuyệt đối không thể phản bác trong 5 năm tới mà còn có thể trở thành lãnh tụ suốt đời của cả Đảng và nhà nước Trung Quốc. Nhưng Tập đã làm gì để xứng đáng với vinh dự đó ?

Trước hết "tư tưởng Tập Cận Bình" là gì ? Không ai biết vì không có gì cả. Ông Tập đã cố gắng trình bày tư tưởng của ông trong bài diễn văn in sẵn dài hơn ba giờ mà sau khi ông đọc xong Giang Trạch Dân, ngồi ngay bên cạnh ông, vẫn còn phải dùng kính lúp để xem có điều gì mới.

Giang Trạch Dân, ngồi ngay bên cạnh Tập Cận Bình, phải dùng kính lúp để xem có điều gì mới.

Tư tưởng này được định nghĩa như là "chủ nghĩa xã hội phù hợp với thực tại Trung Quốc trong thời đại mới". Nhưng chủ nghĩa xã hội nào ? Chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ được nhắc lại qua loa. Không thể khác vì trước mắt cả thế giới chủ nghĩa Mác-Lênin đã được đánh giá là không chỉ sai mà còn độc hại. Và thực tại Trung Quốc nào ? Thời đại mới nào ? Tập Cận Bình không thể trả lời bởi vì ông không dám nhìn thẳng vào thực tại Trung Quốc và những đòi hỏi hiển nhiên của kỷ nguyên tri thức. Cuối cùng thì "tư tưởng Tập Cận Bình" chỉ khẳng định sự duy trì và tăng cường chế độ độc tài toàn trị một cách tuyệt đối vì "tất cả đều phải đặt dưới quyền lãnh đạo của Đảng, dù là các bộ phận của Đảng, hay chính phủ, quân đội hay các tổ chức xã hội dân sự ở mọi nơi". Điều mới, nếu có, của "tư tưởng" này chỉ là một sự lùi sâu khó tưởng tượng vào sự lỗi thời.

Tâp Cận Bình đã làm được những gì để xứng đáng được coi là một trong hai người vĩ đại nhất trong lịch sử Đảng Cộng Sản Trung Quốc cùng với Mao Trạch Đông ? Mao có công xây dựng Đảng Cộng Sản Trung Quốc và đưa nó tới thắng lợi nhưng Tập thì sao ?

Tập đã không giải quyết xong một vấn đề nào của Trung Quốc cả. Trái bong bóng bất động sản vẫn tiếp tục phình ra, khối tín dụng -260% GDP chưa kể những tín dụng không chính thức như hụi và các khoản cho vay của các công ty không có quy chế ngân hàng- đã tăng lên gần gấp đôi so với mười năm trước dù các định chế tiền tệ không ngừng cảnh giác. Kinh tế Trung Quốc còn vừa bị các công ty thẩm định hạ thấp điểm về mức độ khả tín. Tư bản Trung Quốc vẫn ồ ạt đào thoát ra nước ngoài. Các công ty xây dựng và than, thép vẫn quá thừa khả năng không biết làm gì. Trầm trọng hơn là mức độ ô nhiễm chết người vẫn còn nguyên vẹn dù tuổi thọ trung bình của người Trung Quốc đã giảm đi 5 năm trong mười năm qua sau khi đã giảm 5 năm trong thập niên 1990. Chênh lệch giầu nghèo quá đáng giữa các tỉnh bờ biển và các tỉnh trong lục địa không hề giảm đi và vẫn là một trái bom nổ chậm có thể làm tan vỡ Trung Quốc.

Không phải là chính quyền Tập Cận Bình không nhìn thấy những nguy cơ, họ đã cố gắng giải quyết nhưng đã không thành công. Chính sách "một vành đai một con đường" (nhất đái nhất lộ) là một thí dụ. Nó là một cố gắng để sử dụng khả năng quá thừa thãi của các công ty xây dựng kết cấu hạ tầng và đồng thời mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới, nhưng nó đã chỉ có một hậu quả rõ rệt là khiến Trung Quốc thua lỗ hơn. Chính sách kiểm soát tín dụng đã phải dừng lại vì mâu thuẫn với nhu cầu tăng cường tiêu thụ nội địa. Thái độ hung hăng trên Biển Đông nhắm đoàn kết người Trung Quốc bằng cách kích thích tinh thần dân tộc và làm quên đi những bất mãn vì ô nhiễm và bất công đã có tác dụng khiến Trung Quốc bị lên án và cô lập.

Hành động ngoạn mục nhất của họ Tập là chiến dịch chống tham nhũng nhưng chưa có quan sát viên nào xác nhận nó đã khiến bộ máy nhà nước Trung Quốc lành mạnh hơn và ngày càng có dư luận cho rằng chống tham nhũng trước hết là một lý cớ cho cuộc đấu đá phe phái trong Đảng. Nói chung Tập Cận Bình chưa thành công trong một địa hạt nào và cũng chưa cho thấy hy vọng nào là sẽ thành công. Các khó khăn của Trung Quốc không giảm đi mà còn tăng lên.

Hay là Tập Cận Bình có một nhân cách cao cả đến độ phải được ngưỡng mộ dù chưa thành công ? Cũng không. Theo chính lời ông trong giai đoạn của cái gọi là Cuộc Đại Cách Mạng Văn Hóa cuối thập niên 1960, ông đã ngoan ngoãn vâng lời bọn Vệ Binh Đỏ và cố gắng để được vào Đảng Cộng Sản, kể cả lên án hàng trăm lần cha ruột của mình dù biết đó chỉ là những vu cáo.

Tập Cận Bình không có gì đáng được tôn vinh. Quan điểm của nhiều nhà bình luận, theo đó Tập Cận Bình đã khuất phục hoặc thuyết phục được bộ máy Đảng Cộng Sản Trung Quốc và thành công trong tham vọng thâu tóm mọi quyền lực để trở thành một hoàng đế Trung Quốc mới, cần được xét lại.

Tập Cận Bình đi lao động trong thời kỳ tham gia Vệ Binh Đỏ

Chế độ cộng sản Trung Quốc đang phơi bày những thử thách quá nghiêm trọng trong khi nội bộ lại quá phân hóa vì tham nhũng và bất tài. Để đương đầu với những thử thách đó và tiếp tục tồn tại nó cần một chính quyền ổn vững và một lãnh tụ có toàn quyền và không thể bị phản bác, dù là Tập Cận Bình hay ai khác. Như vậy không phải là Tập Cận Bình đã chứng tỏ bản lĩnh, mà chỉ là Đảng Cộng Sản Trung Quốc đang trong tình trạng nguy ngập và không nhìn thấy lối thoát nào khác ngoài xiết lại để tự vệ.

Lịch sử Trung Quốc cũng đã chứng tỏ rằng sự thống nhất của Trung Quốc chỉ được duy trì bằng bạo lực và thống trị trung ương. Một quốc gia như vậy không thể tồn tại trong thế giới ngày nay. Đảng Cộng Sản Trung Quốc là sợi dây duy nhất ràng buộc các tỉnh với nhau, qua đại hội 19 này nó vừa lấy một quyết định rất phiêu lưu là dành toàn quyền để trấn áp những khuynh hướng ly khai ngày càng nhiều và càng mạnh.

Tất cả vấn đề là liệu tăng cường chính sách độc tài đảng trị có giúp chế độ cộng sản Trung Quốc trụ được không ? Có tất cả mọi triển vọng là không.

Đảng Cộng Sản Trung Quốc đang cố gắng bơi ngược dòng thác và chỉ có những giải đáp lỗi thời cho những vấn đề mới. Trung Quốc sẽ chỉ bất ổn và nguy ngập hơn.

Nguyễn Gia Kiểng

(26/ 10/2017)

Ông Tập Cận Bình tập trung quyền lực trong tay, giải pháp hiệu quả để khắc phục những lỗ hổng của mô hình kinh tế Trung Quốc ? Hứa hẹn mở của kinh tế cho doanh nghiệp ngoại quốc, cải tổ hệ thống doanh nghiệp nhà nước và chuyển hướng mô hình phát triển, lấy tiêu thụ nội địa là chủ lực vẫn còn là những khẩu hiệu. Hiện tượng "nợ lớn như thổi" là mối đe dọa cấp bách.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình biểu quyết tại phiên bế mạc Đại Hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc - Bắc Kinh ngày 24/10/2017. Reuters/Jason Lee

Đại Hội 19 Đảng Cộng Sản Trung Quốc vừa khép lại, một "Thời đại mới" được mở ra với nhiều thách thức, cả về đối nội lẫn đối ngoại.

Trả lời đài RFI tiếng Việt, chuyên gia Nguyễn Xuân Nghĩa từ Hoa Kỳ tổng kết sơ qua về những thành quả kinh tế của ông Tập Cận Bình trong nhiệm kỳ đầu 5 năm.

*********************

Thành quả chưa có gì đáng kể

Nguyễn Xuân Nghĩa : Từ mươi năm trước, thế hệ lãnh đạo thứ tư sau Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình và Giang Trạch Dân là Hồ Cẩm Đào cùng thủ tướng Ôn Gia Bảo đã nói đến bốn nhược điểm của kinh tế Trung Quốc mà tôi xin tóm lược là "bốn không" : Không cân đối, Không phối hợp, Không công bằng và Không bền vững. Lãnh đạo Bắc Kinh muốn sửa sai mà chưa kịp thì thế giới lại bị nạn tổng suy trầm 2008 và kinh tế Trung Quốc sa sút vì mất nguồn lợi xuất cảng vào các thị trường Âu-Mỹ.

Vì vậy, từ cuối năm 2008 Bắc Kinh tăng chi và ào ạt bơm tín dụng để kích thích kinh tế trong khi chưa giải quyết nổi bốn nhược điểm trên.

Lên lãnh đạo từ sau Đại hội khóa 18 vào tháng 11/2012, Tập Cận Bình biết rõ bốn nhược điểm này nên nhiều Hội Nghị Ban Chấp Hành Trung Ương thuộc khóa 18 đề ra nhu cầu cải cách và chuyển hướng. Chủ yếu là bỏ chiến lược lấy đầu tư và xuất cảng làm đầu máy tăng trưởng mà lấy tiêu thụ nội địa làm lực đẩy để tránh những giao động của thị trường bên ngoài.

Nhưng Tập Cận Bình còn thấy ra một nhược điểm thứ năm của Trung Quốc, là quy tắc đồng thuận của lãnh đạo sau tai họa cực quyền của Mao lại dẫn đến sự cấu kết giữa quyền lực chính trị và quyền lợi kinh tế, nôm na là nạn tham nhũng, từ trung ương tới các địa phương.

Vì vậy, ưu tiên của họ Tập là diệt trừ tham nhũng để thanh lọc hàng ngũ đảng viên cán bộ đồng thời thanh trừng các phe phái được thế hệ lãnh đạo trước cài lại trong bộ máy đảng, nhà nước và quân đội. Kết quả là cả triệu đảng viên đã bị kỷ luật và việc thanh trừng lên tới cấp ủy viên Bộ Chính Trị khiến nhiều lãnh tụ lãnh án tù chung thân.

Bây giờ, sau khi củng cố quyền lực về trung ương để giải quyết bài toán "không cân đối" và "không phối hợp" và nhân đó tập trung quyền lực vào trong tay bản thân, Tập Cận Bình mới xúc tiến việc cải cách kinh tế đã đề ra. Cho nên, thành quả kinh tế sau 5 năm lãnh đạo của họ Tập thật ra chưa có gì đáng kể".

Con dao hai lưỡi

Cộng đồng quốc tế thận trọng hơn trước những tham vọng địa chính trị của Bắc Kinh mà ở đó dự án Con Đường Tơ Lụa thế kỷ 21 là một công cụ lợi hại. Chính sách America First của Hoa Kỳ dưới thời đại Donald Trump vừa thách đố Trung Quốc, vừa là cơ hội để chủ tịch Tập Cận Bình bảo vệ một mô hình kinh tế toàn cầu hóa, đưa ra hình ảnh của một cường quốc thế giới có trách nhiệm - điển hình là những cam kết chống biến đổi khí hậu từ một quốc gia gây ô nhiễm nhất hành tinh.

Bên cạnh đó, công cuộc "quốc tế hóa" đồng nhân dân tệ, trong mắt các chuyên gia, là một bài tính đầy rủi ro khi Bắc Kinh phải dung hòa hai mục tiêu mâu thuẫn với nhau : bảo đảm hối suất ổn định và cải tổ hệ thống tài chính.

Cách nay một năm Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế đã kết nạp thêm đồng tiền Trung Quốc vào rổ tiền tệ của mình, nhưng đến cuối tháng 9/2017, nhân dân tệ vẫn chỉ mới chiếm 0,8 % các khoản dự trữ chính thức trên thế giới.

Tựu chung, tất cả những lĩnh vực vừa nêu vẫn còn dang dở, sau 5 ông Tập Cận Bình lên nắm quyền.

Trong bài diễn văn khai mạc Đại Hội Đảng hôm 18/10/2017, chủ tịch Trung Quốc cam kết không "đóng kín cửa" với các doanh nghiệp ngoại quốc, "bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài" và tất cả các công ty hoạt động trên quê hương ông phải được "đối xử bình đẳng".

Thực tế mà các công ty Âu -Mỹ phải đối mặt hàng ngày khác xa với những lời lẽ trên đây của người Trung Quốc quyền lực nhất.

Các đối tác thương mại chính của Bắc Kinh quá mệt mỏi với chính sách bảo hộ của Trung Quốc. Một nhà ngoại giao của Liên Hiệp Châu Âu tại Bắc Kinh ghi nhận : Trước mặt các doanh nhân nước ngoài vẫn là một bức "Vạn lý trường thành".

Về đối nội, hai mục tiêu quan trọng là cải tổ doanh nghiệp nhà nước và "xoay trục" mô hình phát triển, lấy tiêu thụ nội địa làm động lực chính, đến nay, giới phân tích vẫn không trông thấy một thay đổi nào trên cả hai lĩnh vực này.

Theo cơ quan nghiên cứu của Anh, Capital Economics, trụ sở tại Luân Đôn, mục tiêu giảm thiểu vai trò của các doanh nghiệp nhà nước, tăng cường sức mạnh của khu vực tư nhân từng được cặp bài trùng Tập Cận Bình - Lý Khắc Cường rao giảng, mới chỉ là những khẩu hiệu trên giấy tờ.

Thực tế cho thấy, trong 5 năm qua chủ tịch Trung Quốc đã nỗ lực "củng cố vai trò của khu vực kinh tế nhà nước, ông coi các công ty quốc doanh là yếu tố bảo đảm cho sự ổn định và quan trọng của guồng máy kinh tế nước nhà".

Chẳng vậy mà Bắc Kinh từ 2013 tới nay liên tục bật đèn xanh cho các đại tập đoàn nhà nước sáp nhập lại với nhau từ lĩnh vực đường sắt đến năng lượng ... Những con "đại bàng" ấy của Trung Quốc bắt buộc các hãng lớn của Âu, Mỹ phải hối hả xét lại chiến lược phát triển.

Gần đây nhất là tháng 7/2017, tập đoàn than đá Shenhua bắt tay với công ty điện lực Guaidion để thành lập đại tập đoàn NEIG đứng đầu thế giới trong lĩnh vực năng lượng với tổng số vốn lên tới 1.800 tỷ nhân dân tệ (230 tỷ đô la).

Một thí dụ khác cho thấy Bắc Kinh dưới thời đại Tập Cận Bình đang vun đắp thêm cho các doanh nghiệp nhà nước : các tập đoàn tư nhân như Alibaba của nhà tỷ phú Mã Vân hay tập đoàn công nghệ Tencent được "khuyến khích mạnh mẽ" bỏ vốn "nuôi" tập đoàn viễn thông quốc doanh Unicom.

Chuyên gia Louis Kuijs, thuộc cơ quan dự báo kinh tế Oxford Economics kết luận, với ông Tập Cận Bình "Đảng và Nhà Nước không chỉ đóng vai trò điều tiết các hoạt động kinh tế mà (vẫn) là chìa khóa của cả hệ thống kinh tế Trung Quốc".

Thách thức trong "Thời đại mới" ?

Một vế quan trọng khác của mô hình tế là hiện tượng "nợ lớn như thổi" : Nợ công, của các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân theo thẩm định của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế lên tới 270 % so với tổng sản phẩm nội địa Trung Quốc. Tỷ lệ này sẽ đạt ngưỡng 290 % vào năm 2022 – tức là khi Tập Cận Bình trên nguyên tắc sẽ chuyển giao quyền lực lại cho thế hệ thứ 6.

Lo ngại vỡ nợ cũng là lời cảnh báo của thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc. Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa, trong ngắn hạn, nợ công có lẽ là vấn đề cấp bách nhất :

Nguyễn Xuân Nghĩa : Chúng ta có bốn cách nhìn sau khi chính Tập Cận Bình gián tiếp nói ra trong báo cáo chính trị dài hơn ba tiếng đồng hồ với những hứa hẹn về Trung Quốc Mộng. Thứ nhất, tai họa ngắn hạn là núi nợ quá lớn do chính sách bơm tiền để kích thích kinh tế sau năm 2008. Trước khi Đại hội khóa 19 khai mạc, thống đốc Ngân Hàng Nhà nước là Chu Tiểu Xuyên (Zhou Xiaochuan) nói ra mối nguy ấy. Không là ủy viên trung ương mà bề nào cũng sẽ về hưu vì đã 69 tuổi, họ Chu không dám nói ra sự thật ấy nếu không được Tập Cận Bình cho phép, hoặc lại muốn ngồi tù !

Thứ hai và nhìn trong dài hạn thì thách thức lớn nhất của kinh tế Trung Quốc vẫn là tình trạng thiếu cân đối giữa các địa phương, khi các tỉnh duyên hải tăng trưởng nhanh bên các tỉnh lạc hậu bị khóa trong lục địa. Tập Cận Bình thấy ra vấn đề nên muốn tập trung quyền lực về trung ương để phân phối lại lợi tực cho các địa phương nghèo. Chiến lược lấy tiêu thụ nội địa làm lực đẩy cũng nằm trong hướng đó. Nhưng bài toán này nó phức tạp hơn khả năng duy ý chí của Tập Cận Bình. Các thế hệ lãnh đạo thứ ba và thứ tư như Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào đã thấy ra vấn đề và dốc sức đầu tư vào các tỉnh miền trong mà không thành. Tập Cận Bình lập kế hoạch Nhất Đới Nhất Lộ hay sáng kiến về Con Đường Tơ Lụa Mới cũng nằm trong hướng khai thông các tỉnh bị khóa trong lục địa. Nhưng kế hoạch này cần tiền và thời gian trong khi giấc mơ bá chủ của Tập Cận Bình lại gây lo ngại cho nhiều nước.

Thách đố thứ ba, truyền thông nông cạn của Tây phương cứ khen Trung Quốc là vô địch về kinh tế thị trường mà không thấy nền kinh tế này chưa được quy chế "kinh tế thị trường" sau khi đã gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới WTO/OMC từ năm 2001. Trong khi đó, vì lý do chính trị Tập Cận Bình vẫn giữ chủ trương xây dựng hệ thống kinh tế quốc doanh làm lực chủ đạo và ra sức giới hạn sự bành trướng của khu vực tư doanh. Từ ba tháng nay, các tập đoàn tư doanh bị kiểm soát và cấm đoán ngặt nghèo để chỉ còn một con đường là góp vốn cứu cấp hệ thống quốc doanh mắc nợ, lỗ lã và vỡ nợ hàng loạt. Ta trở lại lời cảnh báo của Chu Tiểu Xuyên.

Nay Tập Cận Bình muốn chiêu dụ tư doanh quốc tế và hứa hẹn cải tổ theo quy luật thị trường thì ta nên quan tâm về tư doanh Trung Quốc, là khu vực năng động nhất mà đang bị bóc lột.

Sau cùng, ta trở về bài toán ngàn đời của xứ này là quan hệ kinh tế giữa trung ương và các địa phương. Khi trung ương tập trung quyền lực thì có ổn định mà không phát triển. Khi trung ương nới lỏng kiếm soát thì các tỉnh phát triển nhanh nhưng lại dẫn tới phân hóa và nội loạn. Ngày nay, Tập Cận Bình đang thâu tóm quyền lực về trung ương nhưng nhiều tỉnh, thành phố và các doanh nghiệp hương trấn lại địa phương lại bị lỗ lã, bội chi ngân sách và đòi trung ương tung tiền chuộc nợ hoặc bơm thêm tín dụng để cấp cứu. Không giải quyết bài toán kinh tế tài chính này, Tập Cận Bình sẽ lại bị chống phá ngấm ngầm từ bên trong. Dù có 13 bí thư của 31 tỉnh là thuộc phe mình, họ Tập này chưa chắc đã có thể giải quyết được mâu thuẫn đó, cho nên tôi nghĩ việc Trung Quốc sẽ là bá chủ thiên hạ về kinh tế và an ninh chỉ là chuyện "sừng thỏ lông rùa", tức là điều không có thật".

Thanh Hà thực hiện

Nguồn : RFI, 24/10/2017

Trung Quốc : Chiếm Đài Loan vào giữa thập niên 2020 ? Không dễ ! (RFI, 20/10/2017)

Trong diễn văn khai mạc Đại Hội Đảng Cộng Sản ngày 18/10/2017, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đe dọa rằng mọi ý hướng ly khai để đòi độc lập cho Đài Loan đều sẽ bị đánh bại. Tuyên bố này nêu bật lập trường trước sau như một của Bắc Kinh là sát nhập Đài Loan, kể cả bằng võ lực nếu cần. Thậm chí, theo nhà nghiên cứu Mỹ Ian Easton, thuộc cơ quan nghiên cứu mang tên Viện Dự Án 2049 – Project 2049 Institute - thì Bắc Kinh đã có kế hoạch xâm lược Đài Loan ngay vào giữa thập niên 2020. Kế hoạch là như thế, nhưng theo chuyên gia này, thực hiện không phải dễ.

Đài Bắc, ngày Quốc khánh 10/10/2017. Reuters/Tyrone Siu

Trên báo mạng Digital Journal ngày 15/10/2017, biên tập viên Paul Wallis, đã phân tích nội dung quyển biên khảo của Ian Easton, mang tựa đề "Mối đe dọa bị Trung Quốc xâm lược - The Chinese Invasion Threat", theo đó Bắc Kinh đã vạch kế hoạch xâm chiếm Đài Loan vào khoảng giữa những năm 2020. Washington, có vẻ tin vào tính xác thực của các kế hoạch đó.

Ian Easton đã dựa trên những thông tin được rò rỉ, cũng như tiết lộ của những người trong cuộc về quan hệ Đài Loan - Trung Quốc để kết luận rằng thông tin về kế hoạch xâm lược Đài Loan đáng tin vì ba lý do :

1. Trung Quốc luôn muốn thống nhất với Đài Loan từ khi cuộc nội chiến Trung Hoa kết thúc năm 1949

2. Trong lúc đó thì về phía Đài Loan, với hướng chuyển qua một thể chế dân chủ đang tồn tại, việc tự nguyện thống nhất với Trung Quốc khó thể thực hiện

3. Tài liệu của quân đội Trung Quốc được sử dụng cho thấy là Trung Quốc bắt đầu sử dụng công nghệ học thế hệ thứ tư, nâng khả năng đánh nhanh lên một trình độ cao hơn so với những thế hệ trước.

Đánh chiếm : Trung Quốc sẽ phải trả giá đắt

Tuy nhiên có kế hoạch không có nghĩa là Trung Quốc chắc chắn sẽ tấn công, mà chỉ có nghĩa là Trung Quốc đã lên kế hoạch sẵn sàng cho quân đội của họ để hành động khi cần.

Hệ quả của việc Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan thì ai cũng đã thấy rõ : Hoa kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan và nhờ đến sự trợ giúp các đồng minh khu vực. Úc và cả Nhật Bản, có thể bị lôi kéo vào cuộc chiến.

Theo tác giả bài báo, sẽ không sai lầm chút nào khi cho rằng không bên nào thích thú với việc này. Một cuộc chiến với Trung Quốc – chỉ cách Hoa Lục vài phút đồng hồ - quả là không thú vị chút nào. Đối với Đài Loan, điều đó có nghĩa là với trận mưa lửa từ Trung Quốc trút xuống, Đài Bắc sẽ bị thiệt hại to lớn, và cả đảo bị vạ lây.

Nhưng bản thân Trung Quốc cũng có thể có một số đắn đo. Một chiến dịch với mục tiêu đơn thuần là chinh phục Đài Loan, không phải một cái gì lớn lao, giành được một hòn đảo khô cằn trên Biển Đông có lẽ không đáng với công sức bỏ ra.

Cho dù Trung Quốc có thắng, chi phí cho việc chiếm đóng và tái thiết rất to lớn. Kẻ xâm lược còn phải đối mặt với dân cư thù ghét họ, với các hệ quả thương mại và ngoại giao thật sự tồi tệ. Nhìn dưới khía cạnh đó, việc mở cuộc tấn công không phải là một ý hay.

Ian Easton từng nêu lên một mối lợi là Trung Quốc có thể dùng Đài Loan làm một căn cứ tốt để từ đó triển khai lực lượng ra khu vực nhưng thật ra thì Trung Quốc cần phóng ra bao nhiêu lực lượng ?

Vấn đề đặt ra cho Trung Quốc là lực lượng võ trang Đài Loan không chịu ngồi yên, và Mỹ có khả năng lao vào cuộc chiến để bảo về đồng minh.

Chỉ riêng trên bình diện tác chiến, Đài Loan là một mục tiêu khó nuốt, có thể đáp trả bằng những đòn đau điếng, gây nhiều thiệt hại cho Trung Quốc. Quân đội Đài Loan dĩ nhiên không hùng mạnh như Mỹ nhưng rất đông, kể cả với quân trù bị, vũ khí cũng rất nhiều, tóm lại, có khả năng chiến đấu mãnh liệt.

Nếu Đài Loan có sự hỗ trợ trực tiếp của Mỹ, thì Trung Quốc có lẽ sẽ phải điều hành một chiến dịch quân sự khó khăn nhất của họ từ trước đến nay, với lực lượng đổ bộ vấp phải rào cản của Hải Quân Mỹ. Điều đó có nghĩa là kế hoạch tác chiến phải dự trù trường hợp đối mặt với một nhóm tàu sân bay Mỹ.

Không Quân và Hải Quân Trung Quốc như vậy sẽ có một nhiệm vụ gay go : Đối phó với một hải đội tàu sân bay tác chiến có nghĩa là tăng cường đáng kể năng lực quân sự và cũng có thể là dùng đến tàu sân bay của Trung Quốc. Một môi trường tác chiến như thế quả là không dễ dàng chút nào cho mục tiêu xâm chiếm bất kỳ nơi nào.

Chiến thuật ‘phi thường’

Để đánh bại một hải đội tàu sân bay Mỹ, cái mà Trung Quốc thường gọi là chiến thuật ‘phi thường’ sẽ được sử dụng để tạo cơ may thắng lợi mà không bị thiệt hại lớn lao. Biên khảo của Ian Easton đã nêu bật vấn đề thực thụ quan trọng đó đối với giới đề ra kế hoạch tại Trung Quốc.

Theo bài viết thì quả là Trung Quốc đã có một chiến thuật ‘phi thường’, tức là tấn công bất ngờ và/hay là triển khai vũ khí lạ chống lại bất kỳ hành động nào của Mỹ trước khi chiến dịch được thực hiện. Gián điệp Trung Quốc cài ở Đài Loan sẽ phải làm việc căng thẳng, những cuộc tấn công tin học sẽ rất ồ ạt.

Đánh Đài Loan một cách bất ngờ, hay như trong trường hợp này, đánh vào hệ thống tình báo Mỹ, không phải là một chuyện dễ. Khu vực Đài Loan luôn luôn được đặt trong tình trạng báo động cao. Bất kỳ động tĩnh nào trong vùng đều bị theo dõi chặt chẽ. Như vậy, muốn tấn công bất ngờ, Trung Quốc phải tính đến các thông số như vệ tinh gián điệp của Mỹ, máy bay giám sát và hệ thống tình báo.

Nhưng còn một khía cạnh khác của chiến dịch, không rõ ràng cụ thể như những điều nói ở trên, nhưng then chốt đối với một kế hoạch tấn công thực sự. Thất bại sẽ rất nguy hiểm đối với Trung Quốc và là thảm họa đối với bất kỳ người chỉ huy nào. Thất bại nặng nề trong chiến dịch sẽ có hậu quả kinh khủng ở trong nước, trong đó có việc làm chế độ mất ổn định. Bất kỳ kế hoạch nào cũng phải quan tâm đến những rủi ro này.

Lập trường của Mỹ

Từ năm 1949, bảo vệ Đài Loan luôn là một nguyên tắc vững như bàn thạch của chiến lược Mỹ. Trong thời Chiến Tranh Lạnh, có nhiều nguyên do cho việc này :

1. Để Đài Loan bị chiếm đóng sẽ là mở cửa vùng Thái Bình Dương cho Trung Quốc, và qua đó cho Liên Xô.

2. Đài Loan là một tiền đồn tốt vào thời ấy,

3. Cho dù vậy, trên bình diện cá nhân, tổng thống Mỹ Truman rất ghét Tưởng Giới Thạch, và muốn có một người chống cộng cứng rắn đặc trách Đài Loan.

4. Nguy cơ chiến tranh kiểu Đông Dương hay Triều Tiên sau đó lan ra trong khu vực đã khiến Mỹ hiện diện quân sự mạnh mẽ trong vùng Châu Á.

5. Mỹ không có nhiều nơi trong vùng để có thể triển khai một lực lượng phòng thủ tiền phương nhắm vào Trung Quốc, và Đài Loan là một chọn lựa hiển nhiên.

Mỹ chưa bao giờ thay đổi quan điểm về tầm quan trọng chiến lược của Đài Loan mặc dù có bao thay đổi trên thế giới và sự tiến bộ nhẩy vọt của công nghệ quân sự. Một trong những lý do mà việc Trung Quốc đòi chủ quyền trên các đảo ở Biển Đông được xem là quan trọng đó là vì Đài Loan.

Triết lý gọi là ‘Nước Mỹ trên hết’ của chính quyền Donald Trump cũng không có tác động gì nhiều trên vấn đề này. Đối với giới phân tích quân sự chuyên nghiệp, bỏ đi chiến lược dấn thân dài hạn bên cạnh Đài Loan sẽ bị đánh giá là thể hiện một sự yếu đuối ghê gớm (nếu không muốn nói là ngu xuẩn). Việc xét lại chính sách Đài Loan hoàn toàn không có cơ sở quân sự nào, nhất là khi mà nhiều đồng minh quan trọng Châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản lại sát cửa Đài Loan.

Vị trí tiền đồn phòng thủ của Đài Loan cho phép Mỹ uyển chuyển hơn trong việc tiến hành các chiến dịch của mình. Guam, Đài Loan và Nhật tạo thành một thế chân vạc rất tốt nếu có tranh chấp với Trung Quốc... Các kế hoạch gia của Trung Quốc cũng thấy điều này...

Cần phải nhớ rằng Mỹ không thể dùng đến vũ khí hạt nhân trong bất kỳ cuộc chiến nào với Trung Quốc. Leo thang thành một cuộc chiến hạt nhân có nghĩa là tình hình đã đến lúc tàn cuộc và thậm chí đến Thế Chiến 3 không chừng. Mỹ chỉ có thể dùng vũ khí quy ước trong một cuộc chiến với Trung Quốc, điều đó có nghĩa là chính sách bảo vệ Đài Loan vẫn còn hiệu lực.

Kết luận : Đề cao cảnh giác

Đối với tác giả bài viết khả năng Trung Quốc đánh chiếm Đài Loan không thể xem thường. Điều được ghi nhận trong chính sách của Trung Quốc từ 70 năm nay là Trung Quốc và Đài Loan sẽ thống nhất. Chính sách ‘Một nước Trung Hoa’ nhìn chung đều được thế giới chấp nhận, kể cả Hoa Kỳ. Nhưng chiến tranh không phải là không thể nổ ra. Ai cũng thấy thế giới đã suy sụp như thế nào trong 20 năm qua, và có thể suy sụp hơn nữa và rất nhanh.

Sự sát nhập kinh tế giữa Trung Quốc và Đài Loan cũng là một kịch bản khác có thể diễn ra, nếu Trung Quốc và Đài Loan mềm dẻo hơn với nhau. Chỉ hy vọng là hai bên không đi đến chiến tranh, vì sẽ không có ai thắng mà chỉ là số người chết khổng lồ sẽ bôi đen lịch sử nhân loại.

Mai Vân

****************

Tập Cận Bình : Trung Quốc sẵn sàng "đập tan" ý định độc lập của Đài Loan (RFI, 18/10/2017)

Đài Loan độc lập là một điều không thể chấp nhận được đối với Bắc Kinh. Trong bài diễn văn khai mạc Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 ngày 18/10/2017, chủ tịch Tập Cận Bình nghiêm khắc cảnh báo Bắc Kinh có đủ tự tin, quyết tâm và sức mạnh để ngăn chặn bất kỳ nỗ lực ly khai nào để Đài Loan độc lập, dù dưới bất kỳ hình thức nào.

Ảnh minh họa : Sinh viên Đài Loan phất cờ gọi là 'Đài Loan độc lập' và mang ảnh Tập Cận Bình trong một cuộc phản đối. Ảnh chụp tại Đại học Quốc gia Đài Loan ngày 24/09/2017. Reuters/Tyrone Siu

Ông Tập nhấn mạnh : "Chúng ta sẽ không bao giờ cho phép bất cứ ai, bất kỳ tổ chức, hoặc bất kỳ đảng phái chính trị nào, bất cứ lúc nào hoặc trong bất kỳ hình thức nào, tách bất cứ phần nào của lãnh thổ Trung Quốc ra khỏi Trung Quốc".

Hãng tin Reuters nhắc lại, từ 5 năm nay, Trung Quốc kịch liệt phản đối và ngăn chặn việc Đài Loan độc lập vì Bắc Kinh luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc.

Ngay lập tức, chính phủ Đài Loan đã phản ứng về phát biểu của ông Tập Cận Bình. Đài Bắc khẳng định 23 triệu người dân trên đảo có quyền "tuyệt đối" quyết định tương lai của họ, đồng thời sẽ kiên quyết bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn cho người dân song song với việc gìn giữ hòa bình và ổn định trong khu vực eo biển Đài Loan.

Bình Nhưỡng chúc mừng Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc thành công

Cùng ngày 18/10, Bắc Triều Tiên đã "nồng nhiệt hoan nghênh Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 và gửi những lời chào nồng nhiệt đến các đảng viên và người dân Trung Hoa", trong bối cảnh quan hệ giữa hai nước đang dần xấu đi vì tham vọng hạt nhân của Bình Nhưỡng.

Tuy nhiên, theo AFP, lời chúc mừng được hãng truyền thông nhà nước KCNA đăng tải, rất ngắn gọn, vỏn vẹn 3 khổ và không nhắc đến quan hệ lịch sử giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng, khác hẳn với lời chúc mừng gửi đến Đại Hội năm 2012 khi đích danh cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào được ca ngợi.

Thu Hằng

Đưa "Tư tưởng Tập Cận Bình" vào điều lệ Đảng cộng sản (RFI, 19/10/2017)

Một ngày lễ khai mạc Đại Hội Đảng Trung Quốc lần thứ 19, Tân Hoa Xã thông báo : Đảng cộng sản Trung Quốc chính thức đưa vào điều lệ đảng "Tư tưởng Tập Cận Bình". Nhân vật quyền lực nhất tại Bắc Kinh mở ra "thời đại mới" : đến ngưỡng 2050, Trung Quốc phải là một quốc gia hùng mạnh và được kiêng nể.

Biểu tình phản đối ông Tập Cận Bình nhân ngày Quốc khánh Trung Quốc 1/10/2017, tại Hồng Kông.AFP

Bên cạnh "Tư tưởng Mao Trạch Đông", điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc trong tương lai còn có "Tư tưởng Tập Cận Bình". Tương tự như cố chủ tịch Mao, tên tuổi của ông Tập cũng phải được ghi rõ, giấy trắng mực đen, bên cạnh khái niệm "Thời đại mới" trong điều lệ Đảng.

Hãng tin Pháp, AFP trích dẫn Tân Hoa Xã ngày 19/10/2017 thông báo, "Đảng Cộng sản Trung Quốc sáng lập ra "Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội theo mô hình Trung Quốc trong một thời đại mới". Một ủy viên Thường Vụ Bộ Chính Trị, ông Lưu Vân Sơn (Lui Yunshan), nói rõ : "Tất cả các đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ phải học tập tư tưởng Tập Cận Bình về thời đại mới".

"Thời đại mới" là khái niệm đã được lãnh đạo tối cao Trung Quốc đề cập đến trong bài diễn văn ba tiếng rưỡi đồng hồ trước gần 2.300 đại biểu trong buổi khai mạc Đại Hội Đảng ngày hôm qua. Không tự nêu tên mình, nhưng như ghi nhận của AFP, lãnh đạo Trung Quốc đã gắn liền tư tưởng "thời đại mới" mà ông đề cập đến với "Tư tưởng của Mao Trạch Đông", cùng với "Lý luận của Đặng Tiểu Bình", cha đẻ của mô hình "kinh tế tư bản theo định hướng xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc".

Giới phân tích ghi nhận : với việc đưa "Tư tưởng" của mình vào điều lệ Đảng, Tập Cận Bình tự cho mình đứng ngang hàng với Mao Trạch Đông. "Tư tưởng của Mao" đã được đúc kết trong cuốn sách đỏ, kim chỉ nam của cả một thế hệ dưới thời kỳ Cách Mạng Văn Hóa (1966-1976).

Thanh Hà

*******************

‘Tư tưởng Tập Cận Bình’ ghi vào Điều lệ Đảng ? (BBC, 19/10/2017)

Giới quan sát đang chờ xem liệu 'Tư tưởng Tập Cận Bình' có được ghi vào điều lệ Đảng cộng sản Trung Quốc hay không.

Tập Cận Bình đang là người quyền lực nhất Trung Quốc

Từ trước tới nay, chỉ có Tư tưởng Mao Trạch Đông được ghi vào điều lệ Đảng khi vị lãnh tụ còn đương quyền.

Ngay cả Đặng Tiểu Bình chỉ được thừa nhận có "lý luận" chứ chưa lên cao đến "tư tưởng".

Bản tin tiếng Anh mới nhất của Tân Hoa Xã ghi rằng sẽ có "Tư tưởng Tập Cận Bình" bao gồm 14 nguyên tắc.

Nhưng bản tin chỉ mới có tiếng Anh chứ chưa thấy bản tiếng Trung.

Diễn văn khai mạc Đại hội 19 kéo dài hơn 3 tiếng

Tân Hoa Xã nói Đảng cộng sản Trung Quốc, đang tiến hành Đại hội 19, đã sáng tạo "Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội mang bản sắc Trung Quốc cho thời đại mới".

Nếu điều lệ Đảng được sửa đổi tại đại hội lần thứ 19 để bổ sung "Tư tưởng Tập Cận Bình", đây sẽ là chỉ dấu chưa từng có, đưa ông Tập lên ngang hàng với Mao Trạch Đông.

Hai lãnh đạo Đảng trước đây đã có học thuyết gắn với thời kỳ họ nắm quyền.

Hồ Cẩm Đào có Quan điểm phát triển khoa học, Giang Trạch Dân có Thuyết Ba đại diện.

Bác Tập quàng khăn đỏ' giữa các cháu thiếu nhi dân tộ̣c toàn Trung Quốc - hình ảnh tuyên truyền của Trung Quốc

Nhưng liệu ông Tập Cận Bình lần này có đi xa hơn người tiền nhiệm bằng việc lấy tên mình gắn vào hệ lý thuyết mới hay không ?

Trước đây chỉ có Tư tưởng Mao Trạch Đông và Lý luận Đặng Tiểu Bình.

Giới quan sát đang chờ xem rốt cuộc nền tảng lý luận của Tập Cận Bình sẽ được đặt ở vị thế nào sau Đại hội Đảng 19.

*****************

Tập Cận Bình, người cầm lái một Trung Quốc ngập nợ (RFI, 18/10/2017)

Vào lúc Đại Hội lần thứ 19 của đảng Cộng Sản Trung Quốc khai mạc, sẽ tiếp tục trao quyền lãnh đạo nền kinh tế thứ nhì thế giới cho ông Tập Cận Bình, nhiều chuyên gia bày tỏ mối lo ngại trước hiện tượng kinh tế Trung Quốc chậm lại. Lần đầu tiên từ 1/4 thế kỷ nay, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc có thể xuống dưới ngưỡng 6% vào năm 2018.

Đồng nhân dân tệ - Ảnh minh họa

Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế FMI đã cảnh báo trước về nguy cơ ngày càng rõ nét là tăng trưởng Trung Quốc chậm lại do món nợ khổng lồ. Các cơ quan thẩm định tài chính Moody’s và Standard & Poor's đã hạ điểm về nợ của Trung Quốc. Tổng số nợ Trung Quốc, ngoài lãnh vực tài chính, có thể vượt qua 290% của GDP Trung Quốc từ đây đến 2022, so với 235% vào năm ngoái.

Nỗ lực định hướng lại kinh tế

Tuy nhiên theo bà Françoise Renard, giám đốc Viện Nghiên Cứu về Kinh Tế Trung Quốc, không nên hoảng hốt vì kinh tế nước này vẫn không "lâm nguy". Trả lời ban tiếng Pháp RFI, bà Renard giải thích :

"Trung Quốc đang bắt đầu định hướng lại kinh tế của mình, cải thiện tăng trưởng theo hướng chú ý đến chất lượng của tăng trưởng, để tránh rơi vào cái bẫy đối với các nước có thu nhập trung bình. Cụ thể là Trung Quốc đã đề ra những dự án khổng lồ, đặc biệt trong lãnh vực môi trường, nhưng mục tiêu chưa đạt được, vì vấn đề rất khó.

Điều mà ta có thể nói là kinh tế Trung Quốc còn vướng phải nhiều méo mó, lệch lạc mà chính quyền đang tìm cách khắc phục, ví dụ như do tình trạng sản xuất quá mức, họ đang cơ cấu lại các tập đoàn Nhà Nước.

Bên cạnh đó, còn có vấn đề chính sách xã hội, giảm thiểu bất công, vì vậy họ lao vào chống tham nhũng. Chiến dịch này dĩ nhiên có thể gây tranh cãi, nhưng đã có một số kết quả là giảm thiểu được hiện tượng.

Ngoài ra, Trung Quốc đang cố cải thiện chính sách bảo hiểm y tế, hệ thống hưu bổng nhưng còn phải nỗ lực hơn nữa.

Tóm lại, kinh tế Trung Quốc không suy sụp như có người lo ngại, tăng trưởng vẫn khá đều đặn. Dự phóng cho những năm sắp tới vẫn có phần lạc quan, nếu chính quyền tiếp tục đấu tranh chống những yếu tố lệch lạc.

Thách thức từ khối nợ khổng lồ của các địa phương

Vấn đề đáng ngại nhất là số nợ cực kỳ to lớn của chính quyền các địa phương, mà quy mô chưa lường được chính xác, khiến cho chính quyền không thể biết rõ mức độ mắc nợ thực thụ của nền kinh tế. Trong lãnh vực này cũng vậy, chính quyền trung ương cũng đã đề ra biện pháp để tái cơ cấu lại các món nợ này.

Khi Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế nói là họ có một số quan ngại về tình trạng của nền kinh tế Trung Quốc, họ muốn nói đến món nợ của các địa phương. Nhất là khi các chính quyền địa phương đã thế chấp nhà cửa, đất đai để vay tiền, điều đó khuyến khích tình trạng đầu cơ, giá sụt giảm, với nguy cơ tạo ra một cuộc khủng hoảng tài chánh.

Tóm lại, đe dọa chủ yếu đối với nền kinh tế Trung Quốc hiện nay chính là mức nợ đó. Nhưng trong ngắn hạn, nền kinh tế Trung Quốc không gặp nguy hiểm. Tăng trưởng có thể chậm lại, có thể sẽ ở mức 5%, nhưng 5% cũng không phải là cái gì nguy hiểm, con số này đã được mọi người dự kiến từ lâu".

Mở rộng kiểm soát trên toàn bộ nền kinh tế

Vấn đề nợ của Trung Quốc vào lúc Đại Hội Đảng Cộng Sản mở ra cũng được nhật báo Pháp Le Figaro nêu bật trong một nhận định : Tập Cận Bình, người cầm lái một Trung Quốc bị ngập nợ.

Theo tờ báo, nhiều chuyên gia đã bày tỏ mối quan ngại về việc ông Tập đã mở rộng kiểm soát trên toàn bộ nền kinh tế. Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế của Natixis tại Hồng Kông nhìn nhận : "Đó không phải là điều được người ta chờ đợi cách đây 5 năm".

Hồi tháng 10/2012, và sau đó đến mùa xuân năm 2013, khi các cải cách kinh tế của "Tập gia gia" được đưa ra, vấn đề đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc chỉ là đấu tranh chống tham nhũng, chuyển đổi nền kinh tế dựa vào tiêu thụ nội địa, và tự do hóa.

Đối với chống tham nhũng và chuyển đổi mô hình kinh tế, Bắc Kinh đã đúng hẹn. Công cuộc "đả hổ, diệt ruồi" đại quy mô đã giúp Tập Cận Bình tăng cường kiểm soát cả về chính trị lẫn kinh tế cả nước. Còn việc chuyển đổi tăng trưởng, từ dựa trên xuất khẩu hàng giá rẻ sang dựa vào tiêu thụ của giai cấp trung lưu, những con số thống kê đã tự nó nói lên. Hồi Đại Hội 18, tiêu thụ chiếm khoảng 35% GDP, còn nay lên 40%. Riêng khu vực dịch vụ chiếm đến 50% nền kinh tế.

Sự thay đổi này trong bối cảnh kinh tế thế giới hồi phục chậm, đã ảnh hưởng đến tăng trưởng của Trung Quốc. Aidan Yao thuộc Axa IM ở Hồng Kông nhắc nhở : nhịp độ tăng trưởng chậm lại, cộng với vụ sụp đổ thị trường chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến mùa hè 2015, đã gây lo lắng cho các nhà kinh tế cách đây hai năm. Tuy từ đó đến nay tình hình đã được cải thiện, nhưng mọi quan ngại đều tập trung vào một điểm : nợ nần đang tăng lên.

Tuần trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã lo ngại trước tình trạng chuyển đổi mô hình kinh tế của Trung Quốc chậm lại, có thể làm tăng thêm số nợ. Nợ nần của Nhà Nước, doanh nghiệp và hộ gia đình cách đây 10 năm chiếm khoảng 150% GDP, thì nay lên tới 270%. Sau cuộc khủng hoảng năm 2009, và đầu năm 2016, Bắc Kinh đã tái thúc đẩy tăng trưởng thông qua đầu tư - một cách lặng lẽ nhưng ồ ạt.

Cải cách các công ty quốc doanh ?

Ý kiến về nợ Trung Quốc của các chuyên gia có khác nhau. Philippe Le Corre, thuộc Havard Kennedy School cho rằng vấn đề này "hết sức to lớn". Alicia Garcia Herrero cũng nhận thấy nợ nần tiếp tục tăng lên, tỉ lệ với GDP.

Ngược lại Aidan Yao không loại trừ việc tỉ lệ nợ giảm xuống trong năm nay. Ông nói : "Các doanh nghiệp có lợi nhuận tăng lên nhờ chính quyền cải thiện xuất khẩu và giảm tình trạng sản xuất thừa, nên ít có nhu cầu vay hơn". Chuyên gia này cũng nêu ra hành động tích cực của Ngân Hàng Trung Ương nhằm giảm bớt tín dụng đen.

Cũng cùng xu hướng lạc quan, Sébastien Djaoui, chuyên về thị trường Trung Quốc của ngân hàng Nomura tương đối hóa vấn đề nợ, nhấn mạnh đến cán cân thương mại thặng dư và lượng tiền tiết kiệm lớn : "Nợ của Trung Quốc do người Trung Quốc nắm giữ".

Các chuyên gia đều đồng ý ở một điểm : nợ nần phình to, chủ yếu là do các công ty quốc doanh. Tập Cận Bình cam đoan sẽ cải cách các tập đoàn công nghiệp khổng lồ này, đa số kém hiệu quả và sản xuất thừa. Theo Alicia Garcia Herrero : "Mới đây đã có thay đổi, sở hữu chủ của các doanh nghiệp quốc doanh không còn là Nhà Nước mà là Đảng !".

Chính quyền đã cho sáp nhập các công ty quốc doanh làm ăn hiệu quả nhất với các doanh nghiệp đang suy sụp, với tham vọng tạo ra các đại tập đoàn mang tầm quốc tế. Aidan Yao nhận định : "Biện pháp này khác hẳn những gì thị trường trông đợi cách đây 5 năm, nhắm vào tư nhân hóa". Tuy vậy cũng đã có những nỗ lực để chuyển đổi khu vực quốc doanh.

Nếu việc tự do hóa đã được tiến hành từ 5 năm qua, đặc biệt trong lãnh vực tài chính, qua việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và kết nối thị trường chứng khoán Thượng Hải với Hồng Kông, điều rõ rệt nhất là nền kinh tế ngày càng bị tập trung hóa.

Ngay cả thông qua các ngôi sao công nghệ, thường là tư nhân, như Hoa Vi (Huawei), "Nhà Nước đã tăng cường kiểm soát" qua những mối liên hệ với Đảng hay chính quyền địa phương, theo kiểu "golden share" (cổ phần ưu tiên), tinh tế và mạnh mẽ hơn - Alicia Garcia Herrero giải thích.

Sébastien Djaoui dự báo : "Chính quyền có thể nắm lấy các công ty đã trở nên quá to, như Alibaba chẳng hạn". Nhà tỉ phú Mã Vân (Jack Ma), chủ nhân tập đoàn bán hàng trên mạng vào mùa xuân từng nói : "Chúng tôi không chỉ là một doanh nghiệp mà là cả một nền kinh tế". Thế nên, rất có thể ông Tập Cận Bình sẽ cố mở rộng thêm nữa tầm khống chế của mình.

Thụy My

******************

Các quyền tự do bị siết chặt dưới thời Tập Cận Bình (RFI, 18/10/2017)

Không chỉ trong dịp Đại hội Đảng, mà trong năm năm qua, chế độ Bắc Kinh đã tăng cường kiểm soát internet, siết chặt tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận…Trung Quốc ngày nay bị xếp thứ 176/180 nước trong bảng xếp hạng về tự do báo chí của tổ chức Phóng viên Không biên giới.

Ảnh minh họa : Cảnh an ninh nghiêm ngặt ở Bắc Kinh, ngày 18/10/2017, Reuters/Damir Sago

Thông tín viên RFI tại Bắc Kinh Heike Schmidt cho biết :

Xã hội Trung Quốc ngày nay là một xã hội bị bịt miệng, với việc kiểm duyệt càng thêm hoàn hảo dưới thời Tập Cận Bình, theo nhà nghiên cứu Chloé Froissart, thuộc Trung tâm nghiên cứu về Trung Quốc đương đại.

Bà nói : "Người ta có thể ghi nhận một chủ trương chung về việc tái lập kiểm soát nhiều lãnh vực khác nhau của xã hội dân sự, từ các tổ chức phi chính phủ, cộng đồng tôn giáo cho đến truyền thông, giới luật gia và các trường đại học.

Các tổ chức xã hội đã phát triển mạnh tại Trung Quốc từ 20 năm qua, đa số nằm trong một vùng xám được chính quyền làm ngơ, nhưng không được hợp thức hóa bằng luật pháp. Ý định rõ ràng của Tập Cận Bình là tái lập việc kiểm soát vùng xám này, hệ thống hóa các đạo luật giúp các tổ chức xã hội sống sót nhưng chỉ được hoạt động như là những tổ chức phụ trợ cho đảng Cộng Sản. Đảng muốn duy trì sự ổn định và thống trị xã hội».

Tất cả các công dân dám lên tiếng cho các giá trị xã hội có nguy cơ bị khởi tố vì tội "lật đổ chính quyền" hay "gây rối trật tự công cộng".

Cụ thể, có bốn lãnh vực đặc biệt bị siết chặt trong 5 năm qua.

Trước hết là internet. Trung Quốc từ lâu đã nổi tiếng với "Vạn Lý Hỏa Thành", bức tường lửa vĩ đại ngăn chận mọi thứ bị coi là không chính thống. Các bài viết hoặc lời bình nhạy cảm đều bị xóa, và nhiều trang web nước ngoài (Google, Facebook, YouTube, Twitter, Instagram, Dailymotion) bị phong tỏa.

Tháng 6/2017, đạo luật an ninh mạng đã hạn chế thêm quyền tự do ngôn luận, buộc các công ty internet phải lưu trữ dữ liệu của người sử dụng tại Trung Quốc. Chính quyền đóng cửa các blog thông tin bình dân, các trang web đăng tải video được lệnh xóa các nội dung "không phù hợp với các tiêu chuẩn chính trị và đạo đức". Trước khi bước vào Đại hội Đảng 19 lần này, Bắc Kinh bắt đầu phong tỏa các VPN, tức những phần mềm giúp vượt tường lửa.

Về tư pháp, tháng 7/2015 một mẻ lưới quy mô chưa từng thấy đã được giăng ra : trên 200 luật sư đã bị công an câu lưu, thẩm vấn. Các luật sư bị bắt nổi tiếng là chuyên biện hộ cho những thân chủ "nhạy cảm" : các nhà đấu tranh dân chủ, học viên Pháp Luân Công hay các nhà đối lập. Đa số sau đó đã được thả ra, nhưng một số luật sư sau đó bị kết án thậm chí đến bảy năm tù.

Đối với các nhà ly khai lại càng tệ hại. Thậm chí giải Nobel Hòa bình 2010 Lưu Hiểu Ba, bị án tù 11 năm, khi phát bệnh ung thư, cũng đã phải chết đi trong tình trạng bị quản thúc, bất chấp những lời kêu gọi trả tự do cho ông của cộng đồng quốc tế. Cái chết của nhà hoạt động ôn hòa 61 tuổi nổi tiếng thế giới, đã gây ra một làn sóng thất vọng trong giới đấu tranh dân chủ. Vợ ông Lưu Hiểu Ba là nhà thơ Lưu Hà, dù không phạm bất cứ tội danh nào, cũng vẫn bị quản thúc từ bảy năm qua.

Một đạo luật về an ninh quốc gia năm 2015 đã tạo ra nhiều lo ngại cho các tổ chức bảo vệ nhân quyền, vì trao nhiều quyền hạn cho ngành an ninh để kiếm soát xã hội dân sự. Còn tại Hồng Kông, bàn tay sắt của Bắc Kinh ngày càng lộ rõ, nhất là sau vụ bắt cóc các chủ nhà sách chuyên xuất bản những tác phẩm tiết lộ về đời tư các lãnh đạo Hoa lục.

Về tự do tín ngưỡng, chế độ áp đặt những hạn chế khắt khe với Hồi giáo, vì lo sợ các vụ nổi dậy ở vùng Tân Cương. Bắt đầu từ năm nay, khăn choàng Hồi giáo và những bộ râu bị cho là "không bình thường" đều bị cấm. Và từ năm 2018, các tôn giáo nếu muốn mở trường phải chịu nhiều điều kiện khắt khe. Tại Tân Cương, nhà nước hạn chế cấp hộ chiếu, công chức và sinh viên học sinh không được tham gia mùa chay Ramadan. Còn tại Tây Tạng, các nhà sư bị giám sát chặt chẽ, mỗi lần di chuyển phải xin giấy phép đặc biệt.

Tóm lại, năm năm cầm quyền vừa qua của ông Tập Cận Bình không có gì tốt đẹp đối với các nhà đấu tranh nhân quyền, luật gia, blogger hoặc tất cả những ai không ngoan ngoãn tuân theo đường lối của đảng Cộng Sản Trung Quốc.

Thụy My

*******************

Trung Quốc thông báo kinh tế tăng trưởng "vững chắc" (RFI, 19/10/2017)

Trong bối cảnh Đại Hội Đảng, Tổng Cục Thống Kê Trung Quốc thông báo, tăng trưởng "hợp lý và ổn định", đạt 6,8 % trong quý 3/2017. Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế cảnh báo thành tích có được che giấu một sự thật phũ phàng : nợ trên toàn quốc tăng mạnh.

"Thành phố ma", một hậu quả của hội chứng phát triển giả tạo tại Trung Quốc. Ảnh chụp màn hình : Reuters

Trong thông cáo ngày 19/10/2017 Tổng Cục Thống Kê Trung Quốc cho biết, so với cùng thời kỳ năm ngoái, GDP tăng 6,8 % trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 9/2017. Nền kinh tế thứ 2 trên thế giới trong giai đoạn tăng trưởng được đánh giá là "ổn định". Bắc Kinh đề ra mục tiêu GDP tăng 6,5 % trong năm nay. Theo phân tích của Cơ quan tư vấn Capital Economics, trụ sở tại Luân Đôn, Anh Quốc, đây là dấu hiệu cho thấy kinh tế Trung Quốc "vững vàng". Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 6,6 % trong tháng 9/2017, khá hơn so với dự phóng.

Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF không lạc quan bằng, khi cho rằng, tăng trưởng mà Trung Quốc có được do trung ương bơm thêm tín dụng trong 6 tháng đầu năm, tăng chi tiêu công cộng và cho mở nhiều công trình xây dựng cơ sở hạ tầng. Đầu tư cho các dự án xây dựng tăng 7,5 % trong 9 tháng đầu năm 2017.

AFP lưu ý, trong diễn văn khai mạc Đại Hội Đảng hôm qua, khác với thông lệ, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không nêu lên mục tiêu tăng trưởng cụ thể, mà chỉ nói đến những nỗ lực để chuyển đổi mô hình kinh tế Trung Quốc, chú trọng vào "chất lượng", khuyến khích những phát minh và kêu gọi "giảm thiểu rủi ro tài chính".

Thanh Hà

Tập Cận Bình đặt chỉ tiêu xưng bá cho Trung Quốc (RFI, 19/10/2017)

Ngày 18/10/2017, trong bài phát biểu khai mạc Đại Hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc dài ba tiếng rưỡi đồng hồ, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nêu bật tham vọng của ông là biến Trung Quốc thành "cường quốc hàng đầu thế giới" từ nay cho đến năm 2050. Để đạt mục tiêu có thể gọi là xưng hùng, xưng bá đó, lãnh đạo Trung Quốc đã phác họa nhiều hướng đi, trong đó đặc biệt có kế hoạch cho quân đội Trung Quốc là hoàn tất tiến trình hiện đại hóa vào năm 2035, để chuyển mình thành đạo quân hùng mạnh nhất thế giới vào năm 2050.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại thượng đỉnh BRICS, Hạ Môn (Xiamen), Phúc Kiến, Trung Quốc, ngày 5/9/2017. Reuters/Fred Dufour

Đối với giới phân tích, nguyện vọng thúc đẩy đất nước đi lên là một điều rất chính đáng, ước muốn nâng cao sức mạnh quốc phòng để bảo vệ các thành quả phát triển của nước mình cũng vậy, có điều là tuyên bố nâng cao sức mạnh quân sự của Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh Bắc Kinh, từ lúc ông Tập Cận Bình lên cầm quyền cách nay 5 năm, đã không ngừng có những hành động bành trướng, đòi hỏi chủ quyền trên các vùng lãnh thổ và biển đảo của hầu hết các láng giềng, mà rõ rệt nhất là tại Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Hành động bành trướng của Trung Quốc tại Biển Đông như bồi đắp các rạn san hô hay bãi ngầm trong tay họ thành đảo nhân tạo và quân sự hóa các thực thể này đã được ông Tập Cận Bình ca ngợi là một "thành tựu", khi ông nhắc tới việc xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Trong diễn văn ngày hôm qua, ông đã tiếp tục cảnh cáo rằng Trung Quốc "sẽ không bao giờ cho phép bất cứ ai, bất kỳ tổ chức nào, hoặc bất cứ đảng phái chính trị nào, vào bất cứ lúc nào hoặc dưới bất kỳ hình thức nào, chia tách bất kỳ lãnh thổ nào của Trung Quốc khỏi Trung Quốc", một thông điệp được cho là nhắm vào tất cả các nước đang bị Trung Quốc tranh chấp chủ quyền.

Nhận định chung về tham vọng quốc tế của Trung Quốc, ông Jean-Philippe Béja, chuyên gia kỳ cựu về Trung Quốc tại Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Quốc Gia Pháp CNRS và Trung Tâm Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế CERI, đã nhận xét rằng người đứng đầu chế độ Bắc Kinh hiện nay đã khéo tranh thủ thời cơ thuận lợi để thúc đẩy các tham vọng của mình, và qua đó mặc nhiên khai tử chủ trương có thể gọi là "ẩn nhẫn chờ thời" của cố lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình.

Trả lời ban tiếng Pháp RFI, giáo sư Béja phân tích :

Jean-Philippe Béja : Phải nói rằng ông Tập Cận Bình đã thừa hưởng được một bối cảnh quốc tế hết sức thuận lợi. Việc ông Donald Trump được bầu làm tổng thống Mỹ, với hệ quả là Hoa Kỳ lùi bước trên sân khấu quốc tế, việc nước Anh rút ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu, tất cả những sự kiện này làm suy yếu phía phương Tây.

Về phần mình, ông Tập Cận Bình đã dẹp bỏ chủ trương của Đặng Tiểu Bình, theo đó Trung Quốc phải nép mình chờ đến lúc đủ mạnh rồi mới can thiệp vào chính trường thế giới. Đối với ông Tập Cận Bình, hiện nay Trung Quốc đã đủ mạnh, và điều đó được thể hiện qua việc Trung Quốc hiện diện mạnh mẽ trong khu vực bao quanh nước họ, nhất là tại Biển Đông.

Ngoài ra còn có kế hoạch đình đám là xây dựng những con đường tơ lụa mới, dù chưa rõ ràng lắm, nhưng cũng là phương cách để Trung Quốc cho thấy sự hiện diện của họ trên trường quốc tế. Người ta cũng thấy là Trung Quốc đầu tư khắp nơi, kể cả vào Châu Âu, nhất là tại Hy Lạp, nơi họ đã mua cảng Pireus.

Tóm lại, ngày nay Trung Quốc ngày càng có cung cách hành xử như là một siêu cường khác, và vào lúc siêu cường kia là Mỹ rút ra khỏi các định chế quốc tế, Bắc Kinh đã thể hiện một số lập trường rất được các lãnh đạo phương Tây ưa thích, ví dụ như là họ đã tái khẳng định quan điểm thiết tha với Hiệp Định Khí Hậu Paris, trong lúc ông Tập Cận Bình thì cho thấy rằng ông là một người nhiệt tình ủng hộ toàn cầu hóa.

Theo tôi, ông Tập Cận Bình đã biết lợi dụng thế yếu của các đối thủ của ông để lấn tới, và đó là một điều đáng quan ngại trong tương lai, vì lẽ Trung Quốc là một chế độ hết sức độc tài mà chúng ta cần phải dè chừng.

Tham vọng quốc tế và ý đồ xưng bá trên thế giới mà ông Tập Cận Bình không che giấu nhân Đại Hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc đang diễn ra cũng đã được giáo sư Ngô Vĩnh Long, chuyên gia về Trung Quốc và Biển Đông tại trường Đại Học Maine (Hoa Kỳ) ghi nhận.

Trả lời phỏng vấn của ban tiếng Việt RFI, giáo sư Long cho rằng từ khi bắt đầu thâu tóm được quyền hành cách nay 5 năm, nhân vật số một của Trung Quốc đã cai trị đúng theo phương châm "Nội loạn, ngoại hoạn", nghĩa là tiêu diệt mầm mống có thể gây ra nội loạn để tránh ngoại hoạn, tức là tránh bị các nước bên ngoài đe doạ hay xâm chiếm.

Ngô Vĩnh Long : Trong bài diễn văn dài hơn 3 tiếng đồng hồ, Tập Cận Bình nhấn mạnh là đã đến lúc Trung Quốc chuyển mình thành một thế lực mạnh để dẫn đầu toàn cầu trên các lãnh vực chính trị, kinh tế, quân sự và môi trường. Họ Tập nói rằng nước Trung Quốc đã trỗi dậy, đã trở thành giàu có và hùng cường. Giờ đây Trung Quốc phải xông vào giữa sân khấu để đóng góp to lớn hơn cho nhân loại.

Lẽ dĩ nhiên là 4 lãnh vực Tập Cận Bình nêu ra có quan hệ mật thiết với nhau, nhưng tôi cho rằng hai vấn về chính cần lưu ý là vấn đề chính trị và quân sự.

Về mặt chính trị trong nước thì trong 5 năm qua Tập Cận Bình đã thâu tóm quyền lực bằng cách đàn áp và thanh trừng nội bộ dưới chiêu bài bài trừ tham nhũng và củng cố an ninh. Vấn đề an ninh, tức là giữ vững chính quyền trung ương, là vấn đề cốt lõi của các triều đại trong lịch sử Trung Quốc chứ không phải mới đây.

Trung Quốc có câu "nội loạn, ngoại hoạn". Cho nên cần phải triệt tiêu các mầm móng có thể gây ra nội loạn để tránh ngoại hoạn, tức là tránh bị các nước bên ngoài đe doạ hay xâm chiếm. Đối với Tập Cận Bình và đa số người Trung Quốc hiện nay thì nội loạn dưới triều đình nhà Thanh đã khiến cho Trung Quốc bị xâm chiếm, từ thời gọi là Chiến Tranh Nha Phiến năm 1840.

Đối với Tập Cận Bình, để xóa tan nỗi quốc nhục này thì song song với dẹp loạn trong nước Trung Quốc giờ đây phải có đủ sức mạnh quân sự để, theo chữ ông dùng, "thắng mọi cuộc chiến". Do đó, ngay sau khi lên nắm quyền Tập Cận Bình đã lập tức hiện đại hóa quân đội bằng cách tổ chức lại các vùng quân sự cũng như tăng ngân sách cho quân đội hàng năm. Gần đây, trước thềm đại hội đảng, họ Tập đã cách chức nhiều tướng lãnh và đưa người của mình vào các vị trí chủ chốt để kiểm soát quân đội chặt chẽ hơn.

Về Biển Đông, giáo sư Ngô Vĩnh Long đặc biệt ghi nhận sự kiện ông Tập Cận Bình ca ngợi thành tựu của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, và tái khẳng định chủ quyền của Trung Quốc.

Ngô Vĩnh Long : Trong những thành tựu to lớn mà Tập Cận Bình kể ra trong bài diễn văn, ông ta có đề cập đến Biển Đông. Liên quan đến vấn đề này là việc ông ta nhấn mạnh vấn đề chủ quyền.

Các nhà bình luận cho rằng ông ta đề cập đến vấn đề chủ quyền là đối với Đài Loan và Hồng Kông. Nhưng tôi nghĩ ông ta gồm Biển Đông vào đó vì ông ta đã nhấn mạnh nhiều lần, kể cả trước mặt nguyên tổng thống Mỹ Obama, rằng Biển Đông là của Trung Quốc từ thời cổ đại, và vấn đề chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông là "không thể tranh cãi".

Về tình hình Biển Đông trong thời gian sắp tới đây với việc ông Tập Cận Bình tại vị dài lâu, giáo sư Ngô Vĩnh Long không mấy lạc quan.

Ngô Vĩnh Long : Trung Quốc sẽ tiếp tục gây áp lực trên Biển Đông qua đường lối quân sự cũng như qua những đòn bẩy chính trị và kinh tế, ví dụ như mua chuộc một số nước trong khu vực để các nước này ủng hộ những đòi hỏi của Trung Quốc. Người ta đã thấy rõ điều này đối với Kampuchia, Philippines, Lào, và gần đây là Malaysia.

Đối với Việt Nam thì Trung Quốc đã làm áp lực trên nhiều lãnh vực. Do đó, trung tuần tháng Giêng vừa qua tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phải sang Trung Quốc gặp Tập Cận Bình để cầu an.

Nhưng đối với Trung Quốc thì "mềm nắn, rắn buông". Việc này rất rõ vì trong những tháng vừa qua Trung Quốc đã đe doạ Việt Nam nhiều lần, nhưng phía Việt Nam không những đã phải nhường nhịn mà còn chẳng dám ho he. Có lẽ vì Việt Nam hiện nay cảm thấy mình đơn thương độc mã trước Trung Quốc, đặc biệt trong lúc Hoa Kỳ đang bị chi phối bởi chính quyền Donald Trump.

Tóm lại, Trung Quốc sẽ tiếp tục chiến lược "tằm ăn dâu" đối với Biển Đông nếu Việt Nam không có chính sách rõ ràng và hiệu quả để vận động nhân dân trong nước và sự ủng hộ của thế giới.

Theo hầu hết các nhà quan sát, tình hình Biển Đông tương đối yên ắng vì Trung Quốc không muốn tạo ra xáo trộn, ảnh hưởng không hay đến Đại Hội Đảng Cộng Sản. Tuy nhiên, rất có thể là sau khi Đại Hội kết thúc, với việc quyền lực của ông Tập Cận Bình được củng cố thêm, Bắc Kinh sẽ trở lại chính sách hung hăng tại Biển Đông.

Trọng Nghĩa

**************

'Trung Quốc đã bước vào thời đại mới' 'RFI, 18/10/2017)

Trung Quốc đã bước vào "thời đại mới" và cần đóng vai trò "trung tâm trên thế giới", theo Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Tập Cận Bình khai mạc Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19

Tiến bộ nhanh chóng của Trung Quốc nhờ "chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc" cho thấy có "lựa chọn mới" cho các nước, ông phát biểu khai mạc Đại hội Đảng 19.

Trong diễn văn gần 3 tiếng rưỡi đồng hồ, ông Tập dùng chữ "thời đại mới" 36 lần.

Đại hội 5 năm một lần sẽ kết thúc thứ Ba tuần sau, với dự kiến ông Tập tiếp tục là lãnh đạo đảng.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đọc diễn văn khai mạc trước hơn 2.000 đại biểu

Hơn 2200 đại biểu được bầu ra từ hơn 80 triệu đảng viên Cộng sản Trung Quốc về dự Đại hội.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đọc diễn văn khai mạc trước hơn 2.000 đại biểu.

Cuộc họp kín được tiến hành 5 năm một lần, sẽ quyết định ai là nhà lãnh đạo kế tiếp và đường lối cho Trung Quốc trong 5 năm tới.

Ông Tập, người cầm quyền năm 2012, đã củng cố được quyền lực và dự kiến sẽ tiếp tục tại vị.

Ngay sau khi Đại hội kết thúc, đảng dự kiến sẽ công bố danh sách ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị.

Bài diễn văn của ông Tập liệt kê những thành tựu của Trung Quốc trong nhiệm kỳ của ông, và nói rằng chủ nghĩa xã hội với đặc trưng của Trung Quốc đã bước vào "một kỷ nguyên mới".

Ông kêu gọi các đảng viên "luôn gắn bó với người dân, dốc tâm trí xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân".

Ông cũng nói về thắng lợi của công cuộc chống tham nhũng khiến hơn một triệu quan chức bị xử phạt, phóng viên BBC ở Bắc Kinh tường thuật.

Bắc Kinh ngập tràn biểu ngữ, cờ hoa chào mừng đại hội.

Tuy nhiên, thủ đô cũng đang được đặt trong tình trạng báo động cao. Từ đầu tuần, người ta phải xếp hàng dài tại các ga tàu do tăng cường kiểm tra an ninh.

Đại hội cũng ảnh hưởng đến các doanh nghiệp, một số nhà hàng, phòng tập thể dục, hộp đêm và quán karaoke buộc phải đóng cửa để đảm bảo an ninh và dịch vụ đặt phòng Airbnb hủy các đơn đặt chỗ ở trung tâm Bắc Kinh.

'Tự thay đổi thể chế'

Từ Canada, Luật sư Vũ Đức Khanh bình luận :

"14 điểm chính sách và ba trọng tâm mà Chủ tịch Tập Cận Bình nêu ra trong bài diễn văn khai mạc Đại hội Đảng lần thứ 19 có thể được thu gọn vào ba điểm sau. Thứ nhất về nội trị, ông Tập vẫn đang tập trung tối đa vào việc củng cố quyền lực thông qua cuộc chiến chống tham nhũng mà ông đã tung ra từ hơn 3 năm nay. Ông sẽ mỏi mệt nhiều hơn nữa nếu ông không giải quyết được bài toán ổn định và phát triển kinh tế cũng như không thỏa mãn được những đòi hỏi hiện đại hóa quân đội".

"Hiện nay, ông Tập gần như lệ thuộc hoàn toàn vào phe cánh diều hâu trong đảng Cộng sản Trung Quốc. Hiện đại hóa quân đội thì cần phải làm nhưng cái giá phải trả rất đắt cả về kinh tế lẫn ngoại giao".

"Thứ hai, với một Tổng thống Mỹ bất thường và co cụm lại trong chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và tự cô lập, Trung Quốc bất đắc dĩ bị đưa ra trước sân khấu chính trị toàn cầu và buộc phải đóng vai trò của một quốc gia siêu cường trong các vấn đề cấp bách của quốc tế. Cho nên về chính trị, Trung Quốc cũng buộc phải có một lý thuyết, mô hình phát triển hấp dẫn để các quốc gia khác noi theo, ít nhất về mặt lý luận. Ông Tập đã nhân dịp này khái quát hóa khái niệm "Chủ nghĩa Xã hội Hiện đại đặc tính Trung Quốc".

"Tuy vậy, nội hàm của chủ thuyết này vẫn mơ hồ và chung chung, thật sự chưa có gì có thể nói là "Chủ nghĩa Xã hội đặc thù Trung Quốc". Về ngân sách, việc tiếp nhận bất đắc dĩ vai trò siêu cường này cũng làm Trung Quốc bị bội chi cho những hoạt động chính trị ngoại giao. Nếu kinh tế thế giới bị rơi vào trì trệ, khủng hoảng nặng, Trung Quốc đa phần sẽ không kham nổi".

Thứ ba, nguy cơ xung đột ở bán đảo Triều Tiên, căng thẳng ở Biển Hoa Đông và Biển Đông Việt Nam là những điểm nóng mà không khéo, ông Tập sẽ bị mất khả năng kiểm soát được tình hình. Có nhiều dấu hiệu cho thấy rằng ông Tập không dễ dàng điều khiển được từ xa ông Kim. Và dường như đồng minh Hà Nội của ông Tập hiện cũng là một ẩn số lớn khi Washington vẫn tiếp tục đeo đuổi chính sách tiếp cận cầm chân với họ".

"Bất luận kết quả đại hội này có là gì, dù có ông Tập hay không thì Trung Quốc và những người lãnh đạo tối cao của họ vẫn phải đối đầu với một thế giới có quá nhiều biến động mà không một cường quốc nào riêng lẻ có thể giải quyết được. Nếu Trung Quốc thật tâm muốn phát triển hòa bình, hội nhập hài hòa với cộng đồng nhân loại để giải quyết những vấn đề chung thì trước tiên Trung Quốc cần phải tự thay đổi thể chế và những chính sách nội trị phù hợp với chuẩn mực quốc tế, tham gia sâu rộng vào các cơ chế đa phương để giúp giải quyết những vấn đề chung của thế giới".

**************

Nhận dạng khuôn mặt : Trung Quốc dùng "viễn tưởng" theo dõi đời thường (RFI, 18/10/2017)

Từ các tiệm ăn nhanh, trường đại học hay trong cuộc chiến chống tội phạm đến những máy tự động cung cấp giấy vệ sinh ở nơi công cộng, Trung Quốc đang sử dụng triệt để công nghệ nhận dạng khuôn mặt.

KFC Trung Quốc triển khai hệ thống thanh toán bằng công nghệ nhận dạng khuôn mặt. CHINA STRINGER NETWORK/Reuters

Đối với những người ủng hộ, công nghệ này giúp cuộc sống trở nên đơn giản và chắc chắn hơn. Nhưng với những người phản đối, chính phủ lại có thêm một cách để giám sát hơn 1,4 tỉ dân.

Cảnh sát sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt để lần theo các đối tượng bị truy lùng. Tại thành phố Thanh Đảo (Qingdao), nơi nổi tiếng với loại bia Tsingtao, nhiều camera đã được lắp đặt ở lối vào một lễ hội bia và giúp bắt giữ 25 nghi phạm.

Mọi công dân Trung Quốc từ 16 tuổi đều được cấp một chứng minh thư có ảnh và địa chỉ. Điều này cũng giúp chính quyền lập được một ngân hàng dữ liệu khổng lồ.

Tại Thượng Hải cũng như nhiều thành phố lớn khác, công nghệ nhận dạng khuôn mặt thậm chí còn len lỏi vào các khu phố để truy tìm những người không tôn trọng luật giao thông. Người đi bộ đi lệch khỏi làn đường dành cho người đi bộ sẽ bị tự động chụp ảnh và hình ảnh của họ xuất hiện ngay lập tức trên một màn hình lớn đặt ở ngã tư gần nhất. Nếu bị xuất hiện trên "màn hình hổ thẹn này" họ sẽ phải trả tiền phạt 20 nhân dân tệ (3 euro).

Ngoài ra, Thượng Hải còn có một hệ thống công giúp phát hiện những người đi lạc, chủ yếu là người cao tuổi hay người thiểu năng trí tuệ, để đưa họ về gia đình.

Công nghệ này còn được áp dụng trong các kiểu thanh toán, từ chuỗi ăn nhanh KFC sử dụng hệ thống "Hãy cười để trả tiền", đến trong các cách sử dụng thông thường hơn.

Ví dụ, trong các nhà vệ sinh ở công viên Thiên Đàn (Tiantan) ở Bắc Kinh, các máy cung cấp giấy được trang bị công nghệ này để chống trộm. Nếu một ai đó sử dụng nhiều lần, máy tự động nhận ra họ và từ chối đưa thêm giấy với lời nhắc nhở lịch sự là họ đã được phục vụ, trước khi nói thêm : "Xin mời quay lại sau".

Một trong các trường đại học ở Bắc Kinh, nơi có trường Sư phạm, đã lắp công nghệ nhận dạng khuôn mặt ở lối vào ký túc xá để chắc chắn rằng chỉ có sinh viên của trường mới được phép vào, đồng thời giúp "xác định tốt hơn sinh viên đang ở đâu", như giải thích của một lãnh đạo trường với Tân Hoa Xã.

Một số ngân hàng bắt đầu trang bị công nghệ này ở các máy rút tiền tự động để thay thế thẻ tín dụng. Trong lĩnh vực hàng không dân dụng, China Southern Airlines cũng nhận ra lợi ích của công nghệ này và đã bắt đầu bỏ sử dụng thẻ lên máy bay.

Công nghệ nhận dạng khuôn mặt : Trung Quốc đi trước phương Tây

Giới chuyên gia nhận định, về mặt này, Trung Quốc đi trước phương Tây một bước, một phần vì luật về đời tư tại Trung Quốc không chặt chẽ bằng và vì người dân có thói quen bị chụp ảnh, lấy vân tay sinh trắc và cung cấp đủ loại thông tin cá nhân cho chính quyền.

Xã hội Trung Quốc, dưới sự chỉ đạo của đảng Cộng Sản, đã là một trong những nơi mà công dân bị theo dõi nhiều nhất, với khoảng 176 triệu camera liên tục hoạt động. Tuy nhiên, những người được phóng viên của AFP hỏi tại một ngã tư ở Thượng Hải, dường như họ không cảm thấy bị làm phiền vì công nghệ mới này, như bà Wu, 42 tuổi, một nhân viên làm việc tại bệnh viện.

Bà nói : "Tôi có thể chấp nhận chuyện này. Những người vi phạm bị chụp hình và công bố, tóm lại, đây là một cách để bắt buộc tôn trọng luật pháp. Nhưng tôi cũng nghĩ là có nhiều người có thể nói rằng đời tư của họ bị xâm phạm và lo sợ thông tin đó có nguy cơ bị đánh cắp".

Công nghệ mới này nằm trong chiến lược phát triển công nghệ cao của Trung Quốc. Tháng 07/2017, chính phủ thông báo ý định biến Trung Quốc thành nước hàng đầu về trí thông minh nhân tạo từ nay đến năm 2030 với thị trường trong nước lên đến 150 tỉ đô la.

Về hậu quả đối với đời tư, giáo sư luật Yue Lin, đại học Thượng Hải, cho rằng "còn quá sớm để đánh giá. Điều này không chỉ diễn ra ở mỗi Trung Quốc, mà ở khắp nơi trên thế giới. Nhưng có thể đây là một điều tốt với người Trung Quốc nhưng lại là một điều kinh khủng đối với người Mỹ".

RFI tiếng Việt

*

"Giấu bài" đến cùng : Bí quyết thâu tóm quyền lực của "Tập hoàng đế"

Đại hội 19 của đảng cộng sản Trung Quốc vừa khai mạc là chủ đề chính của nhiều báo Pháp hôm nay. "Tập Cận Bình trên đường đến đỉnh cao quyền lực" tựa trang nhất của Le Figaro. Báo kinh tế Les Echos chạy tựa chính : "Tập Cận Bình lên ngôi". Cho dù còn những tranh chấp trong nội bộ đảng cộng sản Trung Quốc, nhưng việc ông Tập Cận Bình trở thành lãnh đạo nắm "quyền lực tuyệt đối" đầu tiên tại Trung Quốc, kể từ thời Mao, là điều không gây ngạc nhiên. Le Figaro có bài lý giải bí quyết dẫn Tập Cận Bình trở thành "Hoàng đế đỏ".

Làng được mệnh danh là làng "Tập" (Lương Gia Hà/Liangjiahe), ở tỉnh tây bắc Thiểm Tây. Bức hình tuyên truyền trong ảnh có ông Tập ở giữa, chỉ đường cho nông dân. Ảnh : RFI/Heike Schmidt

Bài "Cuộc lên ngôi thứ hai của "tân hoàng đế đỏ", ông chủ toàn quyền cai trị Trung Hoa" của phóng viên Cyrille Pluyette mở đầu với hình ảnh chủ tịch Trung Quốc trong trang phục rằn ri, đứng trên xe jeep duyệt binh, hình ảnh được truyền thông nước này quảng bá rầm rộ trước thềm đại hội đảng cộng sản. Theo nhiều nhà quan sát, sau kỷ nguyên Mao Trạch Đông, và Đặng Tiểu Bình, một kỷ nguyên Tập Cận Bình đang mở ra, và hứa hẹn sẽ kéo dài.

Cách đây năm nay, vào lúc ông Tập Cận Bình được bầu làm tổng bí thư đảng cộng sản Trung Quốc tại đại hội 18 mùa thu năm 2012, không ai ngờ là nhân vật này sẽ trở thành lãnh đạo thâu tóm mọi quyền lực trong tay. Chương Lập Phàm (Zhang Lifan), một sử gia độc lập tại Bắc Kinh, nhận xét giới lãnh đạo đảng cộng sản Trung Quốc vào thời điểm đó, những người kế tục ông Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào, đã "phạm sai lầm là hoàn toàn đánh giá thấp" con người vốn có vẻ ngoài "ngây thơ, dễ bảo" này.

Dưới vẻ ngoài "ngây thơ", "dễ bảo"…

Trên thực tế, Tập Cận Bình là "một chiến lược gia đáng sợ", luôn luôn biết cách che giấu tham vọng thực sự của mình. Dưới vẻ ngoài "phúc hậu" và "một tính cách điềm tĩnh" là cả "một quyết tâm sắt đá". Ngay sau khi nắm quyền, tân lãnh đạo Trung Quốc đã "phá vỡ một điều cấm kỵ đầu tiên", đó là "lật đổ truyền thống lãnh đạo tập thể", vẫn được duy trì kể từ khi Mao chết.

Ông Tập đã đặt những người thân tín vào cương vị lãnh đạo của hơn một chục ủy ban chi phối các lĩnh vực chính như kinh tế và an ninh. Bằng "cuộc chiến chống tham nhũng quyết liệt", Tập Cận Bình đã đánh bật mọi đối thủ. Nạn nhân mới nhất là Tôn Chính Tài (Sun Zhengcai), nguyên lãnh đạo Trùng Khánh (Chongqing), hồi tháng 7/2017 còn được coi là một trong những người có khả năng kế thừa chức tổng bí thư đảng.

Le Figaro trở lại với những năm tháng thanh niên của Tập Cận Bình, để làm sáng tỏ những gì đã hun đúc quyết tâm của lãnh đạo Trung Quốc tương lai. Theo tâm sự của "một người bạn, từng 15 năm gắn bó với Tập Cận Bình", người thanh niên này đã quyết định chọn con đường "đỏ hơn cả đỏ" (hay cộng sản hơn cả cộng sản), để "sống còn" và tiếp tục thăng tiến.

Năm 21 tuổi, ngay cả trước khi Cách Mạng Văn Hóa chấm dứt, Tập Cận Bình đã chọn con đường tiến thân trong đảng, ngay khi người cha (ông Tập Trọng Huân/Xi Zhongxun, nguyên phó thủ tướng từng bị tù đày, quản thúc tổng cộng khoảng 15 năm) vẫn còn bị giam giữ. Tập Cận Bình đã nghiền ngẫm các tác phẩm của Marx – nhà tư tưởng của chế độ - để chuẩn bị nền móng cho cuộc hành trình chính trị lâu dài. Vẫn theo nhân chứng nói trên – trở thành giáo sư đại học sau này - vào thời điểm đó, ông Tập tin tưởng là các hậu duệ của những người lính làm nên Cách Mạng, chính là "những người kế thừa hợp pháp", "xứng đáng để lãnh đạo đất nước Trung Hoa".

Tập Cận Bình khởi sự cuộc đời chính trị bằng các vị trí lãnh đạo tại địa phương, như Hà Bắc (Hebei), Phúc Kiến (Fujian), hay Chiết Giang (Zhejiang), nơi ông Tập bắt đầu lập ra phe cánh đầu tiên, trước khi trở thành ủy viên thường trực Bộ chính trị, cơ quan quyền lực tối cao.

"Dân chủ hóa" hay "bàn tay sắt" : Hai viễn cảnh trái ngược

Tính cách bí hiểm của Tập Cận Bình khiến các nhà quan sát đặt ra nhiều giả thuyết, về quyết sách của lãnh đạo Trung Quốc trong tương lai sắp tới hoàn toàn trái ngược nhau : Lợi dụng quyền lực tuyệt đối đang có, để mở cửa, tiếp tục công cuộc cải cách kinh tế của Đặng Tiểu Bình và dân chủ hóa chính trị hay ngược lại, ưu tiên nắm đảng, để cai trị Trung Quốc bằng bàn tay sắt ?

Theo Le Figaro, nhiều chuyên gia cho rằng nhà chính trị 64 tuổi này sẽ khó lòng mở cửa hơn nữa nền kinh tế Trung Quốc, bởi điều này cũng có nghĩa là "làm suy yếu" uy quyền của đảng cộng sản.

Hiện tại, thông qua bộ máy tuyên truyền, Tập Cận Bình đã trở thành một người "rất được lòng dân tại Trung Quốc", với "lập trường cứng rắn về lãnh thổ, đáp ứng tình cảm dân tộc chủ nghĩa vốn có của đa số dân" Trung Quốc. Từ hàng nghìn năm nay đông đảo người Trung Quốc vốn tôn thờ những "lãnh đạo độc tài" có thể "giúp họ duy trì ảo tưởng" về sức mạnh Trung Hoa vĩ đại.

Theo nhà Hán học Jean Pierre Cabestan, ông Tập Cận Bình đã gây dựng hình ảnh của mình như một người gần gũi dân chúng, nhờ 7 năm trời sống tại một vùng quê nghèo khó, hẻo lánh tỉnh Thiểm Tây (Shaanxi), trong thời Cách Mạng Văn Hóa. Cùng lúc đó, lãnh đạo Trung Quốc không lưỡng lự thường xuyên khẳng định là người kế thừa Mao Trạch Đông, từ tư tưởng cho đến các biện pháp mà nhà độc tài từng sử dụng phổ biến trước đây, như hoạt động phê bình - tự phê bình trong đảng, sùng bái cá nhân lãnh đạo, hay thủ đoạn "thanh trừng nội bộ" nổi tiếng...

Việc chính quyền kiểm soát hình ảnh Tập Cận Bình đạt đến độ "nực cười", nhìn từ bên ngoài. Trên mạng internet, mọi gợi ý so sánh Tập Cận Bình với nhân vật hoạt hình nổi tiếng Winnie l’Ourson – với vẻ ngoài mũm mĩm giống lãnh đạo Trung Quốc - đều bị cấm chỉ.

Vẫn về chủ đề Tập Cận Bình, báo kinh tế Les Echos có bài điều tra dài đưa độc giả đến với ngôi làng Lương Gia Hà (Liangjiahe), tỉnh Thiểm Tây, nơi Tập Cận Bình đã trải qua "7 năm trời quyết định". Ngôi làng Lương Gia Hà giờ đây đã trở thành một địa điểm du lịch "đỏ" hàng đầu. Chính quyền quảng bá rầm rộ về sự thay đổi lớn của ngôi làng kể từ khi ông Tập đến đây.

"Bốn thách thức kinh tế" với Bắc Kinh

Les Echos hôm nay dành nhiều hồ sơ cho các thách thức của Trung Quốc trong thời gian tới. Bài "nhiều cải cách kinh tế còn phải được tiến hành", dẫn ý kiến nhiều chuyên gia, theo đó cho dù ông Tập Cận Bình tự khẳng định như người dẫn dắt các thay đổi, nhưng ông ta "đã không phải là nhà cải cách lớn mà nhiều người dự đoán cách đây 5 năm".

Thách thức đầu tiên, được ví với "lưỡi gươm Damocles" lơ lửng đối với Trung Quốc đó là khoản nợ khổng lồ. Theo IFM, từ đây đến năm 2022, nợ Trung Quốc sẽ tăng từ 235% (năm 2016) đến 290% GDP, khiến quốc gia này "hết sức dễ tổn thương" trước bất cứ điều chỉnh kinh tế đột ngột nào. Những nỗ lực từ đầu năm đến nay của Bắc Kinh không mang lại kết quả.

Thách thức lớn thứ hai của Trung Quốc là lĩnh vực các doanh nghiệp Nhà Nước, "nợ đầm đìa và ít hiệu quả", cùng nạn sản xuất thừa, đặc biệt trong ngành than và thép. Đòi hỏi cải cách lĩnh vực kinh tế Nhà Nước vấp phải lợi ích của các tập đoàn lớn, đồng thời với việc Đảng muốn tăng cường vai trò lãnh đạo trong doanh nghiệp.

Thách thức lớn thứ ba với Đảng cộng sản Trung Quốc là đòi hỏi mở cửa thị trường nước này cho các doanh nghiệp nước ngoài. Trong khi một số lãnh đạo Trung Quốc hứa hẹn sẽ cải cách, quan điểm chính thống trong Đảng vẫn là duy trì sự kiểm soát của Đảng-Nhà Nước đối với nền kinh tế.

Thách thức lớn thứ tư được báo kinh tế Pháp nêu ra là việc đồng nhân dân tệ chậm trở thành một đồng tiền quốc tế. Cho dù đồng yuan đã được Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF công nhận hồi năm ngoái (được kết nạp vào "Rổ tiền tệ" quốc tế SDR). Tuy nhiên cho đến nay đồng tiền của nền kinh tế thứ hai thế giới mới chỉ chiếm có 0,8% dự trữ ngoại tệ chính thức của các nền kinh tế.

Tập dựa vào Trump và những "trái lựu đạn đã rút chốt"

Về quan hệ quốc tế "kỷ nguyên Tập Cận Bình", Le Figaro có bài phân tích "Tập – kẻ chống Trump - đang đẩy tốt trên bàn cờ Châu Á". Bài viết điểm lại những bước lấn tới của Trung Quốc trong thời gian vừa qua ở khu vực Đông Nam Á, để từng bước một trở thành thế lực thống trị Châu Á, từ việc gia tăng ảnh hưởng tại Lào, Cam Bốt, lôi kéo Philippines, - vốn là đối thủ trên bàn cờ Biển Đông, buộc Việt Nam phải ngừng thăm dò dầu mỏ tại một khu vực nằm ngay trong vùng thềm lục địa của nước này. Theo Le Figaro, lãnh đạo Trung Quốc đã nhận được sự ủng hộ bất ngờ từ tổng thống Mỹ Donald Trump, một người chủ trương bảo hộ mậu dịch.

Quan điểm nước Mỹ trên hết của ông Trump - gây khó cho các đồng minh và đối tác tại Châu Á - chính là món quà vô giá đối với Bắc Kinh. Chiến thắng của ông Trump trong bầu cử tổng thống đã được báo chí Mỹ cách nay một năm gọi là thắng lợi của Bắc Kinh.

Ngay cả thái độ ngang ngạnh của "lãnh đạo Bắc Triều Tiên mập mạp" trong vấn đề hạt nhân, tuy gây khó khăn cho Trung Quốc, nhưng cũng làm lợi cho Bắc Kinh, khi "nhấn chìm" nhiều hồ sơ nóng bỏng khác, như thâm hụt thương mại, hay tranh chấp Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Theo Le Figaro, các hồ sơ này là "những trái lựu đạn được rút chốt", sẵn sàng phát nổ, trong chuyến công du tháng 11 tới của tổng thống Mỹ tới Trung Quốc. Dù sao, ông Tập Cận Bình vẫn có lợi thế trước một tổng thống Mỹ đang suy yếu. Trong bối cảnh này, lãnh đạo Bắc Kinh còn thời gian ba năm nữa (tức ba năm còn lại của nhiệm kỳ Donald Trump) để rảnh tay thu lợi về cho Trung Quốc.

Miến Điện : Hãy lên án tập đoàn quân sự, hơn là Suu Kyi !

Về thời sự Châu Á, Le Monde dành một hồ sơ chính cho chủ đề "Đối với người Miến Điện, bà Aung San Suu Kyi vẫn là người bảo đảm tiến trình dân chủ hóa", bài viết do đặc phái viên Bruno Philipe gửi về từ Rangoon.

Đặc phái viên Le Monde chia sẻ lo ngại của đa số các đối tác, ủng hộ tiến trình dân chủ hóa Miến Điện. Đó là kể từ đầu thảm họa người Rohingya đến nay, hầu hết các chỉ trích quốc tế đều nhắm vào lãnh đạo chính quyền dân sự Aung San Suu Kyi, bị lên án vì "im lặng" trước những đàn áp tàn khốc của quân đội nhắm vào sắc tộc thiểu số theo đạo Hồi.

Le Monde khẳng định : rất nhiều nhà ngoại giao và quan sát viên nước ngoài tại Rangun thủ đô kinh tế của Miến Điện, chung một nhận xét, đó là giải Nobel Hòa bình Aung San Suu Kyi cho đến nay vẫn là "phương tiện tốt nhất để bảo đảm cho một cuộc chuyển hóa sang dân chủ thực sự" đối với Miến Điện. "Gây áp lực duy nhất" lên Aung San Suu Kyi không phải là biện pháp đúng, đối tượng chính cần nhắm đến là tập đoàn quân sự Miến Điện, vốn vẫn đang đầy quyền lực.

Nhà nghiên cứu Pháp, chuyên về chính trị Miến Điện, Mael Reynaud, làm việc tại Rangun, nhấn mạnh là việc phương Tây liên tục tấn công bà Aung San Suu Kyi chỉ có lợi cho tập đoàn quân sự. Trong khi đó, tổng biên tập trang mạng độc lập Miến Điện Irrawaddy lưu ý là "những kẻ thù của chính phủ (dân sự) hiện nay, những người ủng hộ chế độ cũ, chỉ chờ một cơ hội nhỏ nhất để trở lại".

Theo nhiều nhà hoạt động Miến Điện, tình hình tại chỗ phức tạp hơn nhiều so với những gì tại phương Tây người ta vẫn hình dung. Sắc tộc đa số Miến Điện - người Bamar đa số theo đạo Phật - phân hóa thành hai khối rõ rệt, khối bảo vệ quân đội chống lại chính phủ, và ngược lại. Rất nhiều người lo sợ là tình hình bất ổn tại bang Rakhine, bị "việc mô tả thiên lệch" trên trường quốc tế "làm trầm trọng thêm", "đưa đất nước trở lại thời kỳ đen tối của chế độ độc tài quân sự".

Một nhà ngoại giao Liên Hiệp Châu Âu khẩn thiết lưu ý : "trong bài phát biểu hôm 19/09, Aung San Suu Kyi đã kêu gọi chúng ta giúp đỡ… Dường như bà ấy đã van nài, hãy giúp tôi đứng vững, đừng làm suy yếu tôi thêm".

Phim về Cách mạng Nga 1917 : Xét lại huyền thoại tháng 10

Trong lĩnh vực điện ảnh, một bộ phim được báo Pháp giới thiệu nhiều : "Năm 1917 từng có một cuộc cách mạng" (1917, il était une fois la révolution), công chiếu trên kênh truyền hình France 3, tối 18/10. "Huyền thoại tháng Mười được xét lại" là tựa bài Le Monde.

Một thông điệp chính của bộ phim, theo người dẫn chuyện, là "hậu thế chỉ nhớ về Cách mạng tháng 10, mà đã quên rằng từng có một Cách mạng tháng 2, có thể đưa nước Nga đến một tương lai khác". "Cú đảo chính" – được gọi là Cách mạng tháng 10, không phải là "một biến cố tất yếu phải xảy ra", mà là một khả năng có thể tránh được.

Le Monde khen ngợi bộ phim tài liệu đã biết khôi phục lại sự phức tạp của lịch sử, thông qua cái nhìn vừa như một nhân chứng, vừa như một nhà phân tích của phóng viên Pháp Claude Anet, làm việc tại Nga trong những năm 1917-1920, cùng một số nhà quan sát đương thời. Claude Anet có mặt bên những người biểu tình vào đúng ngày 28 tháng Hai.

"1917, il était une fois la révolution" mang lại một cái nhìn khác, so với quan điểm chính thống của các chính quyền cộng sản, về những đảo lộn "làm chuyển hướng lộ trình của nhân loại" thế kỷ XX.

Trọng Thành

Đại hội thứ 19 của Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ chính thức suy tôn Tập Cận Bình lên ngang hàng với Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình.

Cuốn "Tư tưởng Tập Cận Bình" mới xuất bản hồi tháng Bảy vừa qua mở đầu rằng nước Trung Hoa cần những vị anh hùng như Mao, Đặng, và Tập đề xuất những tư tưởng và thành tựu mới. Hà Nghị Đình (He Yiting, 何毅亭), hiệu phó Trường Đảng ở Bắc Kinh, mới viết rằng lịch sử cận đại Trung Hoa có thể chia làm ba giai đoạn : Mao Trạch Đông thống nhất nước Tàu, thiết lập chế độ cộng sản ; Đặng Tiểu Bình cải cách, mở cửa, phát triển kinh tế ; và giai đoạn thứ ba từ 2012 đến nay. Năm 2012 Tập Cận Bình lên làm chủ tịch đảng và nhà nước.

Biếm họa của Chappatte trên International New York Times, Paris về “lãnh thổ Trung Quốc” thông qua việc Bắc Kinh đang xây các đảo nhân tạo ở Biển Đông làm căn cứ quân sự và khai thác - Ảnh Tuổi Trẻ

Nhưng làm cách nào Tập Cận Bình có thể tự so sánh với Mao và Đặng, trong tư tưởng và hành động ?

Sau khi lên ngôi năm 2012, Tập Cận Bình xuất hiện trước công chúng tại viện bảo tàng quốc gia tại Thiên An Môn, ông đọc một bài diễn văn lần đầu tiên nhắc đến một khẩu hiệu : Giấc Mộng Trung Quốc (中国梦) ; và Phục hưng Dân tộc Trung Hoa (中华民族的复兴). Những lời này đã được bộ máy tuyên truyền của đảng lập lại nhiều lần trong năm năm qua. Đó là "tư tưởng" của Tập, theo tập quán của các đảng cộng sản, lấy khẩu hiệu làm tư tưởng.

Trong hành động, trong năm năm qua Tập Cận Bình đã thực hiện hai điều. Thứ nhất, bảo vệ đảng cộng sản đang tan rã từ bên trong vì các đảng viên từ trên xuống dưới hết còn tin vào chủ nghĩa Mác Lê và thi đua đục khoét làm giầu. Thứ nhì, bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới, ở xa bằng ngoại giao và kinh tế, ở gần bằng quân sự. Đó chính là thực hiện "Trung Quốc mộng".

Tập Cận Bình đã thành công trong việc thanh lọc hàng ngũ đảng. Chiến dịch chống tham nhũng do Vương Kỳ Sanh đứng đầu đã quét sạch gần hết những tay chân của Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào. Đảng viên cộng sản bắt đầu đóng tiền đều đặn cho đảng (2% lương bổng, từ 10 ngàn đồng nguyên trở lên). Các chiến dịch học tập chính trị được tái lập, từ trong xí nghiệp, quân đội, tới các trường học. Những tổ chức xã hội bị khép vào kỷ luật, người đối lập bị đàn áp. Nhà nước bắt đầu can thiệp vào các xí nghiệp tư như Tencent, Alibaba, đòi dự phần quyết định các chính sách đầu tư. Tập Cận Bình đã củng cố độc quyền thống trị của đảng.

Trong quá trình thanh lọc đảng, Tập Cận Bình đã tạo ra rất nhiều kẻ thù từ bên trong. Bài học của các chế độ độc tài là một lãnh tụ gây nhiều kẻ thù nội bộ sẽ không thể nào hạ cánh an toàn. Cho nên Tập Cận Bình cũng chuẩn bị để nắm quyền hành càng lâu càng tốt, nếu không phải là vĩnh viễn.

Đại hội đảng thứ 19 là cơ hội thi hành kế hoạch này. Một nửa các ủy viên Ban chấp hành trung ương đảng cũng như Bộ chính trị sẽ được thay thế. Trong cơ quan tối cao, năm trong số bảy người thuộc Ban Thường Vụ phải về hưu, chỉ còn hai người là Tập Cận Bình, 64 tuổi, và Lý Khắc Trường, thủ tướng, 62.

Trong năm năm qua Tập Cận Bình đã củng cố địa vị với rất nhiều chức vụ. Tập đã lên cầm đầu Quân ủy trung ương ngay sau khi lên, và đã thay thế bốn viên tướng trong quân ủy, cách chức 100 viên tướng khác và hơn 4,000 sĩ quan. Chưa đủ, năm ngoái Tập đã tìm cách trực tiếp chỉ huy quân đội, qua mặt các tướng lãnh bằng cách lập ra một Trung Tâm Chỉ Huy Liên Hợp Tác Chiến (联合作战指挥中心) để đứng làm tổng chỉ huy !

Để chuẩn bị cho đại hội 19, Tập Cận Bình đã nâng đám tay chân của mình lên. Tay chân của Tập Cận Bình thường xuất thân từ các tỉnh Triết Giang và Phúc Kiến, nơi họ Tập đã trấn nhậm trước khi leo lên ghế chủ tịch đảng. Trần Mẫn Nhĩ (Chen Miner) được Tập đưa từ Triết Giang qua làm bí thư ở Quý Châu, gần đây đã được đưa qua Trùng Khánh, thay thế Chính Tài (Sun Zhengcai), một tay chân của cựu Thủ Tướng Ôn Gia Bảo đã được đưa về đó sau khi Bạc Hy Lai bị truất. Tôn Chính Tài, 54 tuổi, ủy viên Bộ chính trị trẻ nhất, là một ngôi sao đang lên trong đảng, với kỳ vọng sẽ vào Thường Vụ năm nay, bỗng nhiên bị truất và đuổi khỏi đảng, bị kết tội tham nhũng và hiếu sắc. Trong lịch sử đảng cộng sản Trung Quốc chỉ có ba ủy viên Bộ chính trị đã bị đuổi là Trần Hy Đồng (Chen Xitong, 陳希同) năm 1995, Trần Lương Vũ (Chen Liangyu, 陳良宇 ) năm 2006 và  Bạch Hy Lai (Bo Xilai, 薄熙來 ) năm 2012.

Bí thư Tỉnh ủy Triết Giang là Hạ Bảo Long (Xia Baolong, 夏宝龙) 64 tuổi, từng làm phó cho Tập Cận Bình ở tỉnh này từ 2003 đến 2007, mới được đưa về Bắc Kinh đứng đầu Ủy ban trung ương chính trị và pháp lý, thay thế Mạnh Kiến Trụ (Meng Jianzhu, 孟建柱), 69 tuổi. Hạ Bảo Long nổi tiếng khi ra lệnh dẹp gần một ngàn cây thập tự giá trên nóc các nhà thờ tại thành phố Ôn Châu, Triết Giang năm 2015.

Một tay chân của Tập là Lật Chiến Thư (Li Zhanshu, 栗战书), 67 tuổi, đã được đưa về đứng đầu Trung Ương Biện Công Sảnh, giống như chức đổng lý văn phòng, có thể được đưa lên coi Ủy ban trung ương Kỷ luật và thanh tra, tiếp tục các kế hoạch thanh trừng nội bộ. Những bí thư thành phố Thiên Tân, tỉnh trưởng Cát Lâm và Hồ Bắc đều là vây cánh của Lật Chiến Thư.

Tập Cận Bình đã nâng phái Triết Giang lên thay thế phái Thượng Hải của Giang Trạch Dân và Đoàn phái, xuất thân từ Đoàn thanh niên cộng sản của Hồ Cẩm Đào. Cánh tay mặt của Tập là Vương Kỳ San, tay đao phủ đã tiêu diệt những Châu Vĩnh Khang, Lệnh Kế Hoạch, vân vân, năm nay 69, đến tuổi về hưu nhưng có thể sẽ được giữ lại. Nếu họ Vương còn được đại hội chấp nhận, thì đó cũng là tạo ra một tiền lệ, chuẩn bị cho Tập Cận Bình vào năm 2022, khi Tập cũng vừa 69 tuổi.

Sau khi đã gây thù chuốc oán với những phe phái khác, Tập Cận Bình rất khó về hưu sau 10 năm cầm quyền, như Hồ Cẩm Đào. Vì vậy, trong đại hội 19 này, sau khi đã được suy tôn là lãnh đạo cốt lõi (hạch tâm lãnh đạo), Tập Cận Bình sẽ được ghi danh vào cương lĩnh đảng với vai trò một lý thuyết gia, kế nghiệp Mao và Đặng. Với vai trò đó, Tập có thể được lưu nhiệm vào năm 2022.

Trong đại hội này, nếu không có ai được cử ra làm phó cho họ Tập, như Tập đã được đề cử năm 2007 dưới thời Hồ Cẩm Đào để sau năm năm sẽ kế nhiệm, thì tham vọng của ông ta sẽ rõ ràng. Theo Hiến pháp Trung Quốc, chức vụ chủ tịch nước có nhiệm kỳ 10 năm, nhưng chức chủ tịch đảng không có giới hạn.

Dù năm 2022 họ Tập không làm chủ tịch đảng thì cũng vẫn có thể bắt chước Đặng Tiểu Bình nắm giữ chức chủ tịch Quân ủy trung ương, cho đến khi nào có thể yên tâm nghỉ hưu ! Để chuẩn bị cho tương lai đó, bộ máy tuyên truyền của đảng đã hô hào, kêu gọi nước Trung Hoa cần phải có một nhà lãnh đạo lớn để thực hiện "Trung Quốc Mộng !".

Giấc mộng Trung Quốc chính là mộng làm bá chủ. Đại hội 19 có thể suy tôn tư tưởng Tập Cận Bình, mà điểm quan trọng nhất là Phục hưng dân tộc Trung Hoa. Cụ thể, là đưa Trung Quốc lên hàng cường quốc đứng đầu thế giới. Đài ti vi của đảng đã làm một chương trình dài trong tháng trước nêu cao các thành tích ngoại giao của Tập Cận Bình trong năm năm qua. Trung Quốc đã gây ảnh hưởng khắp thế giới nhờ bỏ tiền ra mua chuộc các nước Phi Châu, Á Châu, đầu tư vào Châu Mỹ La tinh, lập căn cứ quân sự đầu tiên ở nước ngoài tại Djiouti.

Nhưng trong mươi năm tới, Trung Quốc vẫn chưa đủ sức bành trướng ra khắp thế giới, vì sức mạnh kinh tế cũng như quân sự còn yếu. Trung Quốc chưa thể đọ sức ngay với Nhật Bản trong những tranh chấp lãnh thổ như tại đảo Điếu Ngư. Cho nên địa bàn duy nhất mà Tập Cận Bình có thể diễu võ dương oai là ở vùng Đông Nam Á. Đó sẽ là bước thứ nhất cho Tập Cận Bình thực hiện Trung Quốc Mộng ! Mục đích kinh tế như khai thác dầu lửa không quan trọng lâu dài nữa, vì Trung Quốc đang dồn nỗ lực nghiên cứu và sản xuất các nguồn năng lượng mới, hô hào cả nước sẽ cùng xe hơi chạy điện. Nhưng mục tiêu chính trị không bao giờ thay đổi : Trung Quốc phải kiểm soát con đường hàng hải chuyên chở một phần ba hàng hóa lưu thông của thế giới.

Bành trướng trong vùng Biển Đông nước ta cũng là một chiến thuật để cộng sản Trung Quốc bảo vệ quyền uy của đảng, mục tiêu mà Tập Cận Bình đã theo đuổi suốt 5 năm qua. Kích thích tự ái chủng tộc, đề cao lịch sử bành trướng đế quốc Hán tộc, Tập Cận Bình sẽ khiến hơn một tỷ dân Trung Hoa thấy họ phải chấp nhận chế độ độc tài đảng trị, như họ vẫn quen sống dưới các triều đại Hán, Đường.

Đây là một cơn ác mộng đối với các nước trong vùng Đông Nam Á, kể cả Việt Nam.

Nhưng căn cứ vào kinh nghiệm lịch sử, dân tộc Việt Nam có thể đối phó với hiểm họa này ! Địa vị tương đối của Trung Quốc hiện nay không mạnh bằng các triều đại Hán, Đường. Họ cũng không "một mình một chợ" tha hồ múa gậy vườn hoang, như 1000, 2000 năm trước, khi Việt Nam còn chưa quan hệ với các nước Đông Nam Á mà cũng không có một cường quốc nào có thể giúp đỡ. Nếu Tập Cận Bình không biết lùi bước đúng lúc, ông ta sẽ nhận được những bài học của Minh Thành Tổ, của Càn Long đời Thanh, khi đụng tới những Lê Lợi, Nguyễn Huệ! 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 17/10/2017

Đại hội XIX định hình tương lai Trung Quốc (Tin Tức, 16/10/20147)

Đại hội Đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XIX khai mạc ngày 18/10 là sự kiện chính trị quan trọng thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân Trung Quốc và dư luận quốc tế.

Toàn cảnh Hội nghị Toàn thể lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XVIII, ngày 14/10. Ảnh : THX/TTXVN

Đại hội diễn ra trong bối cảnh tình hình bên trong Trung Quốc cũng như tình hình khu vực và thế giới đang có nhiều thay đổi, tác động không nhỏ tới đường hướng chính sách của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. 

Trên toàn quốc, tổng cộng có 2.287 đại biểu, thay mặt cho hơn 89 triệu đảng viên và 4,5 triệu tổ chức đảng cơ sở, đã được bầu chọn để tham dự Đại hội XIX, có nhiệm vụ xem xét và thảo luận về Báo cáo công tác của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 18, Báo cáo công tác của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương, và Điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc (sửa đổi). So với 5 năm trước, kỳ đại hội này sẽ có sự góp mặt nhiều hơn của các đại biểu cơ sở thuộc các địa bàn "tiền tuyến".

Đại hội XIX diễn ra vào thời điểm then chốt khi Đảng Cộng sản và nhân dân Trung Quốc đã gặt hái được không ít thành quả trong công cuộc thực hiện mục tiêu xây dựng toàn diện xã hội khá giả vào năm 2020, tiếp tục cải cách mở cửa theo hướng sâu rộng, đẩy nhanh việc chuyển đổi phương thức phát triển kinh tế. Trong giai đoạn 2012-2016, trung bình mỗi năm đã có khoảng 13,9 triệu người dân nước này thoát khỏi đói nghèo và thu nhập bình quân đầu người tại các khu vực nông thôn nghèo khó đã tăng 10,7%/năm. 

Bất chấp tình hình kinh tế toàn cầu vẫn bấp bênh với hàng loạt thách thức mới nổi trong 5 năm qua, kinh tế Trung Quốc tiếp tục duy trì vị trí nền kinh tế thứ hai thế giới với tốc độ tăng trưởng hàng năm ổn định ở mức cao. Đặc biệt, Trung Quốc đã vượt qua năm 2015 đầy bất ổn của thị trường chứng khoán và đưa thị trường này trở lại trạng thái ổn định, một số cuộc cải cách thị trường đã được thực hiện với những bước tiến khả quan. Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi phát triển kinh tế cũng thu được những kết quả nhất định với việc coi trọng phát triển về chất lượng, từ đó đặt trọng tâm vào tiêu thụ nội địa và một số lĩnh vực đầu tư - đặc biệt là năng lượng xanh - thay vì tập trung vào xuất khẩu. 

Sự chuyển biến từng bước của nền kinh tế Trung Quốc đã mang lại triển vọng cho tương lai đất nước, sức mạnh tổng thể của quốc gia cũng như sức cạnh tranh và ảnh hưởng trên trường quốc tế không ngừng được nâng lên. Đóng góp ngày càng tăng của Trung Quốc đối với sản lượng hàng năm trên toàn thế giới đang từng bước tạo đà cho những thay đổi đối với sự điều hành ở cấp độ thế giới, trong khi việc thực thi Sáng kiến "Vành đai và Con đường" đưa Trung Quốc trở thành nhà đầu tư xúc tác đối với các khu vực địa lý khác nhau và trở thành động lực thúc đẩy kết nối giữa các nước, qua đó giúp Trung Quốc nâng cao được vị thế trên trường quốc tế. 

Một thành quả nổi bật nữa trong 5 năm qua phải kể tới cuộc chiến chống tham nhũng sâu rộng, kiên quyết và toàn diện được phát động theo nghị quyết Đại hội XVIII năm 2012. Trong 5 năm, Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Trung ương Trung Quốc (CCDI) đã tiến hành điều tra hơn 70.000 quan chức từ cấp quận/huyện trở lên bị cáo buộc tham nhũng ; xử lý, kỷ luật nhiều trường hợp sai phạm là các quan chức cấp cao, như cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, cựu Bộ trưởng Công an Chu Vĩnh Khang, cựu Bí thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai, 2 cựu phó chủ tịch Quân ủy Trung ương là Từ Tài Hậu và Quách Bá Hùng, cùng 2 cựu phó chủ tịch Ủy ban toàn quốc Hội nghị Chính trị Hiệp thương nhân dân Trung Quốc (Chính Hiệp) là Lệnh Kế Hoạch và Tô Vinh. Ngoài ra, có tới 1,34 triệu đảng viên và quan chức ở các thành phố nhỏ cùng với 648.000 đảng viên và cán bộ ở các khu vực nông thôn cũng đã bị xem xét kỷ luật trong giai đoạn này. 

Hoạt động phối hợp của Trung Quốc với cộng đồng quốc tế để truy lùng những nghi phạm tham nhũng chạy trốn ra nước ngoài, thông qua các chiến dịch như "Lưới trời" (Sky Net)... cũng đạt hiệu quả cao, khi tính tới cuối tháng 8/2017, 3.339 nghi phạm đã bị bắt giữ tại hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 628 cựu quan chức, tịch thu được gần 9,4 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 1,4 tỷ USD). 

Quyết tâm chống tham nhũng của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm làm trong sạch đảng và trong sạch bộ máy Nhà nước nhận được sự ủng hộ của đông đảo nhân dân. Có tới hơn 93% người dân nước này hài lòng với các chiến dịch chống tham nhũng trong năm 2016, khiến lòng tin của nhân dân đối với Đảng Cộng sản ngày càng được được nâng cao. 

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu và cơ hội trên, Trung Quốc cũng đang đứng trước những thách thức mới cả ở trong và ngoài nước. Dân số quá đông khiến khoảng cách giàu - nghèo ngày càng tăng giữa các vùng, miền và giữa đô thị với nông thôn. Ở 7 thành phố lớn, GDP bình quân đầu người là 10.000 USD/người/năm, song ở miền Tây, GDP bình quân chỉ là 2.000 USD/người/năm. 

Theo thống kê chính thức, hiện còn hàng chục triệu người Trung Quốc vẫn đang vật lộn kiếm sống và có mức sinh hoạt chưa đến 1 USD/ngày, nên mục tiêu hoàn thành xã hội khá giả vào năm 2020 là nhiệm vụ rất khó khăn. Cùng với đó, do phát triển quá nóng, những mâu thuẫn trong cấu trúc kinh tế Trung Quốc đang ngày càng lộ rõ. Phần lớn chương trình cải cách kinh tế được công bố hồi cuối năm 2013, vẫn bị đình trệ. Trong khi đó, sáng tạo công nghệ mới, kết cấu ngành nghề không hợp lý. Nông nghiệp phổ biến vẫn trong tình trạng lạc hậu. Môi trường tài nguyên sinh thái bị sức ép lớn. Nhiều mâu thuẫn xã hội phát sinh, an ninh trật tự, an toàn xã hội và chấp hành pháp luật, tham nhũng còn nghiêm trọng... 

Đặc biệt, một trong những vấn đề cấp bách cần giải quyết hiện nay là vấn đề nợ công, đã lên tới gần 260% GDP tính tới giữa năm nay. Bên cạnh đó, công cuộc cải cách mở cửa ở Trung Quốc cũng đang đòi hỏi phải hướng đến giai đoạn phát triển mới, nhằm đảm bảo sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường, duy trì ổn định xã hội và bảo tồn các giá trị văn hóa tiên tiến dựa trên hệ thống giá trị chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc.

Hướng tới Đại hội XIX, ban lãnh đạo Trung Quốc đang nhận diện rõ những thành công, thuận lợi cũng như những khó khăn, thách thức, để định hướng cho tương lai trên cơ sở đáp ứng được yêu cầu mới trong phát triển cũng như đáp ứng nguyện vọng của người dân trong thời kỳ mới.

Với nhiệm vụ đề ra các quyết sách quan trọng gắn với các mục tiêu cụ thể nhằm đảm bảo nền kinh tế tạo ra nhiều việc làm, đồng thời thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, ngăn chặn nguy cơ bất ổn xã hội, tiến tới xây dựng thành công xã hội hài hòa khá giả vào năm 2020, Đại hội XIX được nhân dân Trung Quốc kỳ vọng giúp đẩy nhanh hơn tiến trình cải cách chính trị sâu rộng và từng bước cải thiện cuộc sống dân sinh vì một xã hội ổn định, công bằng và thịnh vượng hơn. 

Lương Tuấn

**********************

Trung Quốc giảm Đặng tăng Mao đề cao ý Tập (BBC, 16/10/2017)

Kể từ khi ra đời năm 1921, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã từng có một số luận thuyết cầm quyền, từ tư tưởng Mao đến lý luận Đặng Tiểu Bình.

Ông Tập Cận Bình vẫy chào công chúng từ tấm panô có dòng chữ 'Trung Quốc Mộng' hay Giấc mơ Trung Quốc

Nay, đảng này sắp đưa 'tư tưởng Tập Cận Bình' vào Điều lệ, sự kiện từng xảy ra khi Lâm Bưu được ghi là 'người kế tục duy nhất' của Mao.

Mao và tư tưởng cách mạng nông dân

Trước khi thắng Tưởng Giới Thạch trong Nội chiến Trung Quốc năm 1949, lãnh tụ Mao Trạch Đông nêu ra một số suy nghĩ, sau được gom lại và gọi là tư tưởng.

Qua những gì ông nói, 'tư tưởng Mao' trước 1949 gồm mấy ý chính :

Cách mạng vô sản kiểu Trung Quốc : cuộc kháng chiến chống Nhật và Quốc Dân Đảng được Mao gọi là "cách mạng chống chủ nghĩa đế quốc, phong kiến và tư sản-quý tộc".

Sự tương phản giữa 'Trung Quốc Mộng' và thực tế sinh hoạt của một phần người dân

Quần chúng nhân dân Trung Quốc làm cuộc cách mạng này qua liên minh công-nông dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân.

Vì đa số dân sống ở nông thôn, Đảng Cộng sản làm cách mạng bằng lực lượng vũ trang xuất thân nông dân nhưng được cải tạo thành "quân đội vô sản".

Chiến tranh du kích kéo dài (Cửu Trì Chiến) : Đây là cuộc chiến của nhân dân, trên thực tế là nông dân, nhằm bao vây thành thị, địa bàn của bọn đế quốc, tư sản phản động, tiêu hao lực lượng của chúng để tiến tới tổng phản công.

Dân chủ nhân dân : Sau năm 1949, Mao chủ trương nền 'dân chủ nhân dân' trong điều kiện các mâu thuẫn giai cấp trong xã hội vẫn còn tồn tại.

Để giải quyết mâu thuẫn này, cần có Cải cách Thổ địa để tiêu diệt kẻ thù giai cấp.

Các đợt cải tạo chống tư sản ở đô thị và tẩy não trí thức 'bị nhiễm' lối nghĩ cũ, cũng được tiến hành tàn khốc.

Mao là 'ông tổ' của cách mạng vô sản nông dân thông qua 'công tác tư tưởng'.

Đảng thực hiện các cuộc vận động để 'biến đổi tư tưởng' đảng viên, bất kể xuất thân, qua sinh hoạt nội bộ, 'phê và tự phê'.

Sang thời Tập Cận Bình, phê và tự phê chưa đủ .

Các 'phán quan' của Đảng trong hệ thống 'song quy' trực tiếp bắt và lấy cung quan chức mắc vào lưới trời chống tham nhũng.

Cả triệu lượt cán bộ bị kỷ luật, không ít bị tù.

Về lý luật Marxist, Mao cho rằng tính biện chứng của cộng sản Trung Quốc đến từ ba nguyên tắc :

- Chân lý đến từ thực tiễn : Mao coi đây là thuyết 'duy vật biện chứng'.

- Đảng gắn bó với quần chúng. Cán bộ 'ba cùng' vào nhà máy, về nông thôn.

- Trung Quốc độc lậpnhưng không cô lập : Không bế quan tỏa cảngmà còn phổ biến cách mạng sang các nước Thế giới thứ ba và Bắc Kinh ngày càng xa quỹ đạo Moscow.

Ảnh hưởng Đặng Tiểu Bình giảm đi

Sau Mao Trạch Đông, chỉ có Đặng Tiểu Bình được ghi nhận có "lý luận".

Sau ông Đặng, Trung Quốc cũng đề cao "thuyết ba đại diện" của Giang Trạch Dân chủ yếu để công nhận vai trò 'cũng yêu nước' của doanh nhân.

Từ trái sang : Đặng Tiểu Bình, Chu Ân Lai và Mao Trạch Đông năm 1963

Đến thời Tập Cận Bình, giới đại gia bị truy bắt, tịch thu tài sản, cấm thành đại tập đoàn vì Đảng sợ hình thành tầng lớp 'oligarch' như ở Nga, dẫn tới sụp đổ chế độ.

Về lý luận, hai tên tuổi Đặng Tiểu Bình và Giang Trạch Dân ngày càng ít được nói đến để nhường chỗ cho "tư tưởng Tập Chủ tịch".

Điểm khác biệt là ở chỗ, ông Đặng chủ trương "ẩn mình chờ thời", còn ông Tập lại muốn phô trương, thể hiện sức mạnh Trung Quốc.

Tư tưởng vĩ đại phục hưng Trung Hoa (Trung Quốc Mộng), nêu rằng Tập Cận Bình tạo ra thời đại thứ ba từ khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời năm 1949.

Không xa rời nền tảng Marx-Lenin, tư tưởng này 'lập thuyết' rằng Mao là vị khai quốc, Đặng Tiểu Bình là nhà cải cách, còn Tập Cận Bình là người phục hưng nước Trung Hoa, đem lại vị thế xứng đáng cho nước này trên thế giới.

Về nội bộ, tư tưởng Tập Cận Bình "dùng Đảng trị quốc", và Đảng Cộng sản là tất cả, với ông Tập là "hạt nhân".

Trung Quốc được vận hành khác thời Cải cách Khai phóng khi Đặng Tiểu Bình, Trần Vân chủ trương "Đảng tách khỏi chính quyền", và "Đảng ở dưới Hiến pháp".

Bài của phóng viên Stephen McDonell, BBC News tại Bắc Kinh đặt câu hỏi có hay không sự 'sùng bái cá nhân' với ông Tập ngày nay

Tăng sự tập quyền vào tay một người khiến Trung Quốc nay có phần giống thời Mao hơn thời Đặng, khi ý thức hệ nhường chỗ cho hiệu quả kinh tế - Mèo trắng hay mèo đen đều tốt miễn là bắt được chuột.

Phương châm ngoại giao

Với nước ngoài, có lẽ điều được quan tâm hơn là 'Giấc mộng Trung Hoa' được diễn giải thế nào.

Ủy viên Quốc vụ viện Dương Khiết Trì đã có bài gần đây trên Tân Hoa Xã diễn giải "tư tưởng đồng chí Tập Cận Bình" trong ngoại giao Trung Quốc.

Ông Dương Khiết Trì (thứ nhì từ trái sang) trong một buổi giao tiếp với lãnh đạo Việt Nam. Ông Dương gần đây nêu ra 9 điểm diễn giải Tư tưởng Tập Cận Bình cho ngành ngoại giao Trung Quốc

Bài viết vài nghìn chữ dạng văn kiện có thể tạm cô đọng lại trong 9 điểm :

1. Ngoại giao là một phần tối quan trọng trong công tác Đảng và Nhà nước.
2. Ngành ngoại giao phải đặt ra các mục tiêu chiến lược, các sứ mệnh trọng yếu cho công tác đối ngoại Trung Quốc ở kỷ nguyên mới.
3. Tăng sự tin tưởng vào Trung Quốc với tư cách nước xã hội chủ nghĩa lớn với đặc trưng Trung Hoa.
4. Đề ra viễn kiến vĩ đại xây dựng một cộng đồng cùng chia sẻ tương lai cho nhân loại.
5. Thực hiện chính sách ngoại giao toàn diện để thiết lập một mạng lưới đối tác toàn cầu.
6. Thực thi đợt mở cửa lần tiếp theo vì Sáng kiến Con đường và Vành đai.
7. Chứng tỏ quyết tâm của Trung Quốc đề cao chủ quyền và quyền lợi an ninh.
8. Tìm hiểu cách tiếp cận mới và thực tiễn mới về quản trị toàn cầu.
9. Thực hiện sự lãnh đạo toàn diện của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác đối ngoại.

Tùy cách nhìn người ta có thể coi đây là danh sách liệt kê các nhiệm vụ của Bộ Ngoại giao hay là biểu hiện của tư tưởng mang tên Chủ tịch Tập Cận Bình cho nước Trung Quốc trong thế kỷ 21 nay đã có 1,4 tỷ dân.

*****************

Trung Quốc ‘thắt lưng buộc bụng’ dịp đại hội đảng (VOA, 16/10/2017)

Không có hoa quả miễn phí trong phòng khách sạn ; không được cắt tóc "free" và hải sâm bị đưa khỏi thực đơn… đó là những thay đổi tại kỳ đại hội đảng ở Trung Quốc lần này nhằm thể hiện quyết tâm của Chủ tịch Tập Cận Bình về chống tham nhũng và lãng phí.

Các thành viên đoàn quân nhạc diễn tập tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh trước kỳ họp của đảng cầm quyền Trung Quốc.

Trả lời một đài phát thanh nhà nước, phát sóng hôm 15/10, ông Wang Lilian, người từng phụ trách việc đón tiếp các đại biểu tới tham dự ba kỳ đại hội đảng lần trước, nói rằng lần này, mọi chuyện sẽ rất khác.

Ông này nói thêm, các khách sạn sẽ không treo các biểu ngữ chào đón hay trang trí hoa như các năm trước, theo Reuters.

Ông Wang cho biết thêm rằng điểm khác biệt lớn nhất liên quan tới phòng khách sạn và đồ ăn.

"Lần này sẽ không có hoa quả bày trong phòng khách sạn", ông cho biết, nói thêm rằng đồ ăn lần này sẽ nấu theo kiểu gia đình và đơn giản.

"Sẽ không có hải sâm, tôm hay những thứ đại loại như vậy. Tất cả sẽ theo kiểu ăn buffet".

Ông Wang nói thêm rằng các đại biểu sẽ không được cắt tóc, được chăm sóc sắc đẹp miễn phí và sẽ không có các cửa hàng quà tặng. "Sẽ không có bất kỳ dịch vụ nào như vậy lần này", ông nói.

Theo Reuters, bản thân ông Tập Cận Bình cũng quảng bá cho lối sống đơn giản và truyền thông nhà nước thường đưa tin rầm rộ về các món đơn giản mà ông ăn khi đi công cán ở trong nước.

Truyền thông cũng hay đưa tin chỉ trích các quan chức sở hữu nhiều nhà, cửa, tài sản hay thích ăn tiệc.

Cũng giống như những người tiền nhiệm, ông Tập Cảnh báo rằng việc không kiểm soát được tham nhũng sẽ ảnh hưởng tới quyền lực của đảng.

Đại hội năm năm một lần ở Trung Quốc sẽ khai mạc vào ngày 18/10 với bài phát biểu quan trọng của ông Tập.

****************************

Giới luật sư quốc tế cảnh báo về nền pháp trị tại Hong Kong (RFA, 16/10/2017)

Trong thư ngỏ phổ biến tại Hồng Kong ngày 12 tháng 10, một số luật gia hàng đầu của thế giới viết rằng việc chính quyền đặc khu mới tuyên án những nhà đấu tranh dân chủ là bằng chứng cho thấy nền tư pháp Hồng Kong đang bị chi phối bởi Đảng Cộng Sản Trung Quốc.

Xe cảnh sát chở nhà tranh đấu dân chủ Hoàng Chi Phong rời Tòa án Tối cao Hồng Kông. Ảnh chụp ngày 13 tháng 10 năm 2017. AFP PHOTO

Thư ngỏ còn có đoạn viết rằng pháp quyền và những quyền tự do căn bản của người dân Hồng Kong đang bị đe dọa, đi ngược lại với những điều Bắc Kinh đã cam kết khi được chính phủ Anh trao trả lại khu đất này, là không can dự vào chuyện nội bộ của đặc khu, theo đúng với quy định một quốc gia nhưng 2 hệ thống điều hành riêng biệt nhau.

Lá thư ngỏ nêu ra trường hợp hồi tháng Tám mới đây, 3 nhà tranh đấu dân chủ, trong đó có thủ lãnh thanh niên sinh viên Hoàng Chi Phong, bị tòa Hồng Kong bỏ tù chỉ vì tổ chức và tham gia những cuộc biểu tình ôn hòa đòi tự do, dân chủ hồi 2014.

Những cuộc biểu tình đó được các luật gia ký tên trong thư ngỏ gọi là các cuộc biểu tình ôn hòa nhất mà thế giới trông thấy.