Ukraine : Một thế hệ chìm trong khói lửa và một Liên Hiệp Quốc "chết não"

Tuy thế giới đã chứng kiến Mariupol bị oanh tạc khốc liệt, thường dân Bucha bị thảm sát, nhưng lại không nhìn thấy cả một thế hệ nam thanh niên Ukraine đang bị vùi chôn trong lửa khói. Trong khi đó cơ chế Liên Hiệp Quốc trên thực tế đang bảo vệ Nga.

   Các quân nhân Ukraine dự tang lễ của hai đồng đội tử trận tại Lviv, Ukraine, ngày 17/06/2022. Reuters – Valentyn Ogirenko

Những hình ảnh đi vào lịch sử

Les Echos trong bài "Ukraine bắt rễ ở phương Tây" chú ý đến việc rốt cuộc Emmanuel Macron đã đến Kiev. Hình ảnh thủ tướng Ý Mario Draghi và đồng nhiệm Đức Olaf Scholtz cùng với tổng thống Pháp đứng cạnh ông Volodymyr Zelensky trong thành phố Irpin hoang tàn đổ nát sẽ tồn tại mãi trong ký ức.

Muộn còn hơn không. Về địa chính trị, thời điểm được chọn lựa chưa bao giờ phù hợp như thế. Đó là lúc hỏa lực Nga bắt đầu tạo ra sự khác biệt ở Donbass, và sự ủng hộ của công luận phương Tây không còn nồng nhiệt như lúc ban đầu, khiến hơn bao giờ hết cần phải mạnh mẽ lên tiếng hỗ trợ Ukraine anh hùng trong cuộc chiến chống lại đế quốc Nga. Theo tác giả, có những hình ảnh làm nên lịch sử như hình ảnh các nhà lãnh đạo Pháp, Đức, Ý và Romania trên đây. Bằng máu và nước mắt, bằng sự chọn lựa dân chủ, Ukraine ngả hẳn về phương Tây. Nếu ngày 24/02, chiến tranh quay lại với Châu Âu thì đến ngày 17/06, Liên Hiệp Châu Âu (EU) đã đặt những cơ sở đầu tiên cho việc mở rộng trong tương lai.

Cảm ơn Putin !

Bước tiến của quân Nga về hướng tây đã dẫn đến hệ quả là EU mở rộng về phương đông. Nhiều nước vùng Balkan đã chờ đợi gần 20 năm qua có thể phân bì, phải chăng cần bị Nga xâm lăng để được hưởng "fast track", thủ tục nhanh chóng chấp nhận tư cách ứng cử viên EU ? Thoạt nhìn thì có vẻ bất công, nhưng Serbia chẳng hạn vẫn thân Nga và từ chối trừng phạt Moskva. Theo các thăm dò mới nhất, có đến 2/3 người Serbia vẫn ủng hộ cuộc xâm lược của Nga, chỉ có 10 % đứng về phía Kiev.

Cuộc chiến tranh ở Ukraine đã bộc lộ những ưu tiên khác nhau của các nước Trung Âu và Đông Âu, đến nỗi nhóm Visegrad thành lập năm 1991 gồm Ba Lan, Hungary, Cộng hòa Czech và Slovakia trên thực tế đã tan vỡ. Mối quan hệ giữa Warszawa và Budapest dựa trên chủ trương phi tự do không còn gắn bó vì cuộc xâm lược của Nga : Ba Lan bênh vực Ukraine mạnh mẽ nhất, còn Hungary ngược lại. Czech và Slovakia thì từ khi thay đổi chính phủ đã xích lại gần EU và Kiev hơn.

"Nhờ" Putin, Ukraine đã vượt qua nhiều trở ngại trên con đường gia nhập EU, dù chỉ mới là bước đầu. Một đất nước đang chiến tranh, với 20% lãnh thổ bị ngoại bang chiếm đóng, và vẫn chưa giải quyết được vấn nạn tham nhũng, với dân số đến 40 triệu người, không thể bỗng chốc trở nên thành viên EU. Tác giả kết luận, một điều chắc chắn là khi xâm lăng Ukraine, Nga đã làm cán cân Châu Âu nghiêng về phương Tây. Cám ơn Putin !

Putin cố khoe mẽ, nhưng Nga có nguy cơ suy thoái suốt 10 năm

Trong khi đó "Tại Saint- Pétersbourg, Vladimir Putin khoe khoang khả năng hồi phục của Nga". Le Monde cho biết tại Diễn đàn kinh tế lần thứ 25 ngày 17/06, ông chủ điện Kremlin đổ lỗi cho phương Tây đã làm kinh tế thế giới sa sút. Nhìn nhận rằng các trừng phạt của phương Tây do "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine đã gây khó khăn cho cung ứng, hậu cần và một số công nghệ, Putin vẫn muốn coi đây là "những cơ hội mới", nhấn mạnh đến "thất bại của thế giới đơn cực".

Nhưng những khẳng định về sự vững vàng của kinh tế Nga tương phản hẳn với không khí ủ ê của Diễn đàn. Các "vedette" trong kỳ họp lần này ngoài tổng thống Kazakhstan còn có "tổng thống" nước cộng hòa tự xưng Donetsk và một phái đoàn Taliban từ Afghanistan, tổ chức mà Liên bang Nga vẫn coi là khủng bố. Những khách mời khác thì yêu cầu giữ kín danh tính.

Chữ "chiến tranh" hầu như không được nhắc đến, các diễn giả né tránh bằng cách nói chung chung "tình hình này", "sự kiện đang diễn ra trên thế giới", "một giai đoạn khó khăn"… Tuy vậy chủ tịch Ngân hàng Trung ương Nga, Elvira Nabioullina vẫn phải nhìn nhận "Kinh tế Nga sẽ chẳng bao giờ còn như xưa. Các điều kiện bên ngoài đã thay đổi lâu dài, nếu không nói là vĩnh viễn". Dù kinh tế Nga đã vượt được cú sốc trong những tuần lễ đầu, nhưng nền kỹ nghệ không biết sẽ ra sao khi bị cắt đứt thô bạo khỏi chu trình toàn cầu hóa. Tình trạng này gây hoang mang hơn cả sự ra đi của các tập đoàn lớn (mới nhất là Coca-Cola và Ikea).

Vấn đề "xoay trục sang phương đông" được đề cập rộng rãi, nhưng việc quay sang Trung Quốc không thể giải quyết được mọi thử thách của doanh nghiệp Nga. Trong số những phát biểu bi quan nhất có thể kể phát biểu của German Gref, người đứng đầu Sberbank, ngân hàng lớn nhất nước Nga, dự báo nếu không cải cách, suy thoái sẽ còn kéo dài 10 năm nữa.

Một thế hệ thanh niên Ukraine đang bị chiến tranh nhấn chìm

Trên chiến trường Ukraine, Le Monde nhận thấy "tại Donbass, gọng kềm siết chặt xung quanh ổ kháng cự ở Luhansk, mục tiêu ưu tiên của Nga". Thành phố Lysychansk, bị tấn công cả ở hướng bắc và hướng nam, sắp sửa thất thủ. Sievierodonetsk từ vài tuần qua bị coi là đã mất, và thành phố song sinh Lysychansk là nơi tử thủ cuối cùng của Luhansk. Cùng với Donetsk, vùng này bị Moskva tập trung đánh vào sau khi thất bại ở Kiev. Con đường cuối cùng còn nối với cứ điểm ở Luhansk bị hỏa tiễn và rốc-kết Nga thi nhau trút xuống.

Đặc phái viên Le Monde trong bài phóng sự "Nghĩa trang quân đội Dnipro, tấm gương phản chiếu sự tàn sát ở Ukraine" đã ghi lại lời kể từ những người thân về tình huống hy sinh của những người lính. Trong số những chiến binh tử trận, rất nhiều khuôn mặt vô danh. Những lá cờ xanh vàng phấp phới trong gió đến ngút tầm mắt, trên những ngôi mộ mới ở Ukraine của những chiến sĩ trong một cuộc chiến tranh mà họ không hề chọn lựa.

Chiến tranh Ukraine là một trong những cuộc xung đột hiếm hoi mà các quân nhân chết nhiều hơn thường dân. Tuy thế giới đã chứng kiến Mariupol bị oanh tạc khốc liệt và những vụ thảm sát ở Bucha, nhưng lại không nhìn thấy cả một thế hệ nam thanh niên đang bị vùi chôn. Có thể cảm nhận được từ những tiếng còi xe cấp cứu trên các đường phố Donbass lao về phía các bệnh viện, những chiếc xe tải nhẹ mang số "200" chuyên chở xác tử sĩ trên khắp các nẻo đường đất nước. Hoặc từ vẻ mặt thẫn thờ của những người lính mà đơn vị đã bị thiệt mất 1/4, 1/3 hoặc 1/2 quân số.

Quân đội Ukraine cũng như quân đội Nga và hầu như tất cả các quân đội khác trên thế giới đều giấu con số quân nhân tử trận. Nhưng những tuần lễ gần đây Kiev bắt đầu tiết lộ tầm cỡ thảm trạng, để các đồng minh hiểu rằng cần phải đẩy nhanh việc cung cấp vũ khí. Trên các mạng xã hội là những trang cáo phó bất tận, chẳng hạn một người tình nguyện đã đăng thông tin "Đơn vị mà chúng tôi phải giao một chiếc xe jeep đã bị xóa sổ. Tất cả đều chết hết, không còn một ai".

Sự bất lực của tổ chức Liên Hiệp Quốc và tổng thư ký

Trước thảm cảnh này, Liên Hiệp Quốc đã có những động thái gì ? Bài viết dài hai trang báo khổ lớn của Le Monde nhận định "Ngoại giao : Liên Hiệp Quốc trong tình trạng ‘chết não’". Hôm 28/04, khi tổng thư ký Antonio Guterres đang trong văn phòng của thủ tướng Ukraine Denys Chmyhal tại Kiev sau khi gặp gỡ Vladimir Putin ở Moskva, hai hỏa tiễn Nga đã rơi xuống một tòa nhà gần đó. Khó thể coi là tình cờ : thủ đô Ukraine từ hai tuần qua vẫn yên tĩnh sau khi quân Nga rút đi. Tổng thống Volodymyr Zelensky tố cáo Nga muốn lăng nhục Liên Hiệp Quốc.

Ngay từ đêm 24/02 khi Kremlin khởi đầu cuộc xâm lăng, Liên Hiệp Quốc đã tỏ ra bất lực. Chưa đầy 40 phút sau, các nhà ngoại giao tại trụ sở tổ chức quốc tế ở New York liên tục bày tỏ sự phẫn nộ với truyền thông. Đã rất lâu, Hội đồng Bảo an chưa từng thấy một tình hình sôi sục như thế. Nga đã vi phạm trắng trợn các nguyên tắc chủ chốt của Hiến chương Liên Hiệp Quốc, coi chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia thành viên là thiêng liêng. Đại sứ Estonia, đất nước vốn hăng hái ủng hộ Kiev cảnh báo nếu không thay đổi, Liên Hiệp Quốc có nguy cơ cùng chung số phận với Hội Quốc Liên - đã phải giải tán năm 1946 sau khi không ngăn được Đệ nhị Thế chiến diễn ra.

Hôm sau, phủ quyết của Nga khiến Hội đồng Bảo an không thể ra nghị quyết lên án việc xâm lăng Ukraine. Tại New York, người ta nhanh chóng hiểu rằng hệ thống Liên Hiệp Quốc trên thực tế đang bảo vệ Nga. Tình huống càng nghiêm trọng hơn khi tổng thư ký Antonio Guterres không có được sự nhiệt tình của những người tiền nhiệm. Ông Ban Ki Moon đã can thiệp tích cực hơn trong vụ Nga sáp nhập Crimea năm 2014. Ngay trong thời điểm căng thẳng nhất của chiến tranh lạnh, trong cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, ông U Thant từng xuôi ngược như con thoi giữa Moskva và Washington.

Nhưng Antonio Guterres chỉ chịu khó cất công đến tận Trung Quốc ngay trong đại dịch để dự lễ khai mạc Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh vốn bị hầu hết các nhà lãnh đạo phương Tây tẩy chay, còn Vladimir Putin từ chối gặp ông để làm nổi bật "trật tự thế giới mới" với Tập Cận Bình. Giáo sư Thomas Weiss ở New York kinh ngạc khi thấy tổng thư ký lại vắng bóng như thế trong cuộc khủng hoảng, mà lẽ ra ông Guterres có thể đóng vai trò quan trọng hơn ngay từ đầu. "Một khi không có chỗ cho ngoại giao, sẽ không có lối thoát".

"Chết não" trong lúc Nga hoành hành, Trung Quốc lũng đoạn

Cuộc xâm lăng của Vladimir Putin chỉ đẩy nhanh tình trạng "chết não" của Liên Hiệp Quốc, từ nhiều năm qua đã bị rung chuyển bởi sự đối địch giữa năm thành viên thường trực Hội đồng Bảo an. Từ 2011, Hội Đồng không mấy tiến triển trong chiến tranh Syria : Moskva bảo vệ Bachar Al Assad với 17 lần phủ quyết trong vòng 10 năm. Cũng không thể lên án cuộc đảo chánh ở Miến Điện năm 2021, lần này thì do Bắc Kinh phủ quyết. Ngay cả lực lượng mũ xanh Liên Hiệp Quốc cũng dậm chân tại chỗ, với những tồn tại từ thời chiến tranh lạnh (Palestine, Kashmir, Cyprus, Golan, Lebanon) hay ngay sau đó (Đông Sahara, Cộng hòa Dân chủ Congo, Kosovo), chỉ có bốn chiến dịch mới tại Châu Phi từ 2011 và 2013.

Bắc Kinh đang nỗ lực giành ảnh hưởng tại Liên Hiệp Quốc, qua việc vận động đưa người của mình lên lãnh đạo các cơ quan quốc tế, và hỗ trợ tài chánh. Trong vòng 10 năm, Trung Quốc đã chi 200 tỉ đô la cho một quỹ "hòa bình và phát triển" của Liên Hiệp Quốc, khiến ông Guterres hài lòng. Đổi lại, Liên Hiệp Quốc dịu giọng trước những chỉ trích đối với Bắc Kinh về sự vi phạm trắng trợn nhân quyền, mà chuyến đi Tân Cương của Cao ủy Michelle Bachelet là ví dụ.

Trong một thế giới ngày càng phân cực, Liên Hiệp Quốc liệu có thể vực dậy sau phát súng ân huệ từ cuộc xâm lăng Ukraine ? Sẽ rất khó khăn, khi việc cải cách Hội đồng Bảo an là bất khả. Hôm 05/04, tổng thống Volodymyr Zelensky đã kêu gọi Hội đồng tự giải thể, hoặc nên ngăn cản một thành viên thường trực áp đặt phủ quyết khi bản thân thành viên này là kẻ gây chiến. Nhưng trong giả thiết phải viết lại Hiến chương Liên Hiệp Quốc, cần có sự ủng hộ của… Nga !

Trận động đất bầu cử ở Pháp

Kết quả cuộc bầu cử Quốc hội Pháp và tình hình Ukraine là hai chủ đề được báo chí Paris đề cập nhiều nhất hôm nay. La Croix chạy tựa "Nước Pháp vỡ vụn" : Không một phe nào thành công trong việc chiếm được đa số ở Quốc hội. Đối với Les Echos, đó là một "Trận động đất" : Chính phủ bị trừng phạt trong cuộc bầu cử Quốc hội vòng hai, đa số tuyệt đối giờ đây thành xa vời đối với tổng thống Emmanuel Macron, nhiều bộ trưởng và nhân vật quan trọng trong đảng cầm quyền bị đánh bại. Phe tả trở thành lực lượng đối lập hàng đầu, còn cực hữu chiếm được số ghế kỷ lục, đảng cánh hữu có thể đóng vai trò trọng tài.

Nhật báo thiên tả Libération chạy tít lớn "Cái tát", nhấn mạnh rằng đảng cực hữu Tập hợp Dân tộc (RN) từ vỏn vẹn 8 dân biểu nay tăng vọt gần 90. Cánh tả thành công trong thách thức đoàn kết, còn Emmanuel Macron phải trả giá cho việc không vận động mạnh mẽ. Nhật báo cánh hữu Le Figaro đăng ảnh tổng thống Macron đầy vẻ ưu tư, "Trước thách thức của một nước Pháp không thể lãnh đạo được".

Thụy My

Khó có thể thấy hết được mức độ khủng khiếp tại thành phố Mariupol do Nga chiếm đóng.

Yuliya Zolotariova đã tìm cách chạy trốn khỏi Mariupol hai tuần trước với sự giúp đỡ của cô con gái Anastasiya

Rất khó để xử lý các thông tin nhỏ giọt.

"Xác chết ở khắp mọi nơi. Gần nhà nào cũng có xác người nằm la liệt. Không ai đưa họ đi", Yuliya Zolotariova, 51 tuổi, nói với chúng tôi với đôi mắt ngấn lệ.

Nay khi đã tương đối an toàn ở thủ đô Kyiv, bà kể lại cuộc sống đầy khó khăn ở thành phố quê hương mình, nơi người ta lo sợ một đợt bùng phát dịch tả lớn có thể sắp xảy ra.

Yuliya vừa trốn thoát khỏi thành phố chỉ hai tuần trước.

"Ai cũng mất mát. Tuyệt vọng. Sợ hãi. Đau đớn".

Nước mắt bây giờ bắt đầu lăn dài trên gương mặt bà.

"Hầu hết mọi gia đình đều đã mất đi một người thân thiết với họ".

Thật dễ hiểu tại sao cả giới chức Ukraine và các cơ quan nhân đạo quốc tế đều tin rằng, có đủ các điều kiện hoàn hảo cho sự lây lan nhanh chóng của một dịch bệnh ở Mariupol.

"Không ai thu gom rác kể từ đầu cuộc chiến".

Yuliya lý giải rằng, việc tìm nguồn nước sạch để uống là điều bất khả đối với nhiều người trong số ước tính 100.000 người vẫn sống ở thành phố của bà.

"Chúng tôi dốc cạn và uống nước từ bình đun sôi. Từ hệ thống sưởi ấm. Sau đó, những nam giới trong nhà sẽ đến một bể bơi bị phá hủy và lấy nước clo từ đó. Đó là tất cả những gì chúng tôi có".

Thực tế của sự sống - hay đúng hơn là sự tồn tại - dưới sự chiếm đóng của Nga trái ngược với những tuyên truyền nhan nhản trên đường phố Mariupol.

Bị buộc phải quy phục, giờ đây thành phố buộc phải chào mừng sự tiếp quản của Nga.

Thời điểm biểu tượng nhất của sự khuất phục đến vào cuối tuần trước khi những kẻ chiếm đóng quét sơn lên tấm biển chào mừng bằng bê tông có từ thời Liên Xô ở lối vào thành phố.

Lớp màu mới sơn hình lá cờ Nga giờ đã phủ lấp màu xanh và vàng của Ukraine.

Trong khi cố gắng xịt sơn lên lịch sử, Nga mang đến một tương lai khốn khổ cho những cư dân mà nước này tuyên bố giải phóng.

"Nước Nga ở đây mãi mãi" là một tuyên bố trên một bảng quảng cáo khổng lồ mới được lắp đặt.

Yuliya Zolotariova có thể thoát khỏi hố sâu địa ngục này là nhờ con gái cô Anastasiya, người, dù ở xa, nhưng cung cấp cho bà fhông tin về một lối thoát khả thi.

Yuliya với con gái Anastasiya đoàn tụ ở Kyiv

Cô gái 26 tuổi chuyển đến thủ đô cách đây một năm để gầy dựng sự nghiệp khi làm việc tại đường sắt quốc gia Ukraine.

Kể từ sau chiến tranh, cô gắng xây dựng lại gia đình của mình.

Những điều đó là bất khả.

Bởi vì người Nga không chỉ tàn phá mái ấm gia đình của cô mà còn giết cả bà cô là Valentyna.

"Thực tế, họ đã phá hủy cả ba thế hệ", Anastasiya nói với chúng tôi với sự tức giận và buồn bã. "Tất cả những điều này, bởi vì họ nghĩ rằng người Ukraine chúng tôi không nên tồn tại".

Chúng tôi hỏi có bao nhiêu người mà cô quen biết đã bị tàn sát kể từ cuộc xâm lược vào tháng Hai.

"Cá nhân tôi quen biết 20 người", Anastasiya trả lời.

Nhưng cái chết của người bà yêu quý của cô là khó khăn nhất để chống đỡ.

Ông bà của Anastasiya ở Mariupol năm 1970

Valentyna Polishuk, 80 tuổi, qua đời vào ngày 21/3. Gần ba tháng trôi qua, thi thể của bà vẫn chưa được tìm thấy.

Và có thể sẽ không bao giờ tìm thấy.

Con gái của Valentyna là Yuliya - mẹ của Anastasiya - nhớ lại khoảnh khắc kinh hoàng khi quân Nga ập vào khu chung cư của gia đình vào lúc nửa đêm.

"Tôi nghĩ rằng có một cơn địa chấn vì mọi thứ đều rung lắc. Sàn nhà, tường. Mọi thứ đều đổ ập. Tôi nghĩ tất cả chúng tôi sắp chết".

Bà nói rằng tên lửa thực sự đã phá hủy hoàn toàn ba tầng trên cùng và sau đó lửa lan qua phần còn lại của tòa nhà.

"Nó cực kỳ đáng sợ. Chúng tôi chạy xuống tầng hầm nhưng nó đang bốc cháy dữ dội và có khói rất đặc".

Bà nói rất nhanh chóng, khó mà có thể thở được.

"Tôi nói với mẹ tôi : 'Mẹ ơi, hãy đi thở trong năm phút. Hãy ra khỏi hầm. Bà ấy từ chối vì bà rất mệt. Bà ấy đã 80 tuổi và điều đó là quá khó đối với bà".

Yuliya để lại điện thoại và giấy tờ tùy thân của gia đình cho mẹ và nói với bà rằng mình sẽ đi tìm sự giúp đỡ.

"Khi tôi bước lên, tầng hầm đổ sụp. Không có cách nào để cứu họ. Thật kinh khủng".

Mười một cư dân của khu nhà, bao gồm cả trẻ em, đã bỏ mạng dưới tầng hầm.

Những người sống sót của Mariupol đang cố gắng đương đầu với cái chết và sự tàn phá thông qua liệu pháp trị liệu nhóm

Giờ đây, trong một tầng hầm khác ở một thành phố khác, những người sống sót của Mariupol đang cố gắng đương đầu với cái chết và sự tàn phá xảy đến với họ.

Ở trung tâm của Kyiv, chúng tôi thấy những người đàn ông và phụ nữ đứng thành vòng tròn chuyền bóng cho nhau và trao cho nhau những cái ôm.

Đây là liệu pháp nhóm cho một cộng đồng người không chỉ bị mất nơi ở mà còn bị sang chấn.

Phiên hôm nay dành cho những người đã bộc bạch việc họ đặc biệt lo lắng về cách kiếm sống qua ngày.

Nhà tâm lý học Anna Chasovnykova cho biết phiên hôm qua tập trung vào sự mất mát vì gần như tất cả 20 người tham gia đều đã mất đi người thân trong ba tháng qua.

"Những người đầu tiên đến với các cơn hoảng loạn tột độ. Họ nhớ những gì xảy ra ở đó, và đó là những vụ nổ bom và giết người. Họ nhìn thấy tất cả những điều xấu xa mà Liên bang Nga đã mang đến cho Ukraine".

Cô hẳn là một trong những phụ nữ bận bịu nhất ở Kyiv, với nhu cầu về hỗ trợ sức khỏe tâm thần như vậy.

"Hầu hết mọi người Ukraine đều phải đối mặt với một số hậu quả tâm lý. Có người chứng kiến chiến tranh, có người ở trong trận chiến, có người mất gia đình".

Trung tâm nơi Anna làm việc chỉ mới lập ra cách đây hai tuần.

Trong thời gian đó, họ đã trợ giúp hơn 5.000 người, tất cả đều mới đến từ Mariupol.

Trong một căn phòng khác, chúng ta thấy Mykola Polishuk, 79 tuổi, ghi lại các thông tin chi tiết của mình và ghi lại cuộc sống mà ông đã sống ở Mariupol thân yêu : địa chỉ, công việc, gia đình của ông.

Mykola Polishuk với con gái Yuliya và cháu gái Anastasiya

Nhưng sẽ có một dòng bị thiếu trong bản ghi chép.

Ông là chồng của Valentyna.

Vợ của ông 52 tuổi.

"Tôi xin lỗi, tôi không thể nói chuyện vì nước cứ rơi".

Mykola giơ tay ôm đầu và che đi khuôn mặt.

Trước mặt ông có một bức ảnh ngày cưới của ông - ở Mariupol - vào năm 1970.

Đó là một trong số rất ít những thứ mà gia đình ông còn giữ được.

Khuôn mặt của ông đã cạn kiệt những sắc màu còn lại, khi ông chiêm nghiệm sự tồn tại của cuộc xâm lược mà Tổng thống Nga Vladimir Putin mới gây ra cho gia đình ông.

"Không thể tha thứ những gì họ đã làm".

Nick Beake (Phóng viên Châu Âu, Kyiv)

Nguồn : BBC, 16/06/2022

Châu Âu chia rẽ về chiến tranh Ukraine : Đánh đến cùng hay tìm cơ hội thương lượng ?

Thời sự chính của các báo Pháp ra hôm nay vẫn là cuộc chiến tranh ở Ukraine. Nhật báo Le Monde đề cập đến việc Liên Âu chia rẽ về các mục tiêu qua bài "Châu Âu chia rẽ về các mục tiêu của cuộc chiến tại Ukraine".

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu trực tuyến tại cuộc họp đặc biệt của Hội Đồng Châu Âu, Bruxelles, Bỉ, ngày 30/5/2022.  Reuters - Pool

Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine đã kéo dài hơn 3 tháng, chiến sự vẫn diễn ra ngày thêm ác liệt ở miền Đông. Trong khi đó câu hỏi đang gây chia rẽ trong những đồng minh của Kiev : Trước cuộc xâm lược của Nga, đâu là mục tiêu của cuộc chiến ? Theo Le Monde, "các nước vùng Baltic và Ba Lan ủng hộ theo đuổi cuộc chiến cho đến khi đánh bại Nga. Pháp, Đức, Ý thì vẫn muốn duy trì một kênh đối thoại mở với Moskva với hy vọng sẽ có được một thỏa thuận ngừng bắn".  

Le Monde cho biết gương mặt nổi bật của phe "chủ chiến đến cùng" là thủ tướng Estonia, bà Kaja Kallas. Theo thủ tướng Estonia, phải hậu thuẫn cho Ukraine chiến đấu cho đến khi Nga bại trận để giúp cho Kiev thu hồi lại các vùng lãnh thổ đã bị mất, không chỉ từ hôm 24/02 vừa rồi, mà cả những vùng đất bị chiếm từ 8 năm nay, tức là gồm cả bán đảo Crimea và các vùng do quân lý khai chiếm giữ ở Donbass, cho dù dường như lúc này mục tiêu này là không thể.  

Theo bà thủ tướng Kallas, một người có gia đình đã từng nếm trải đàn áp thời Liên Xô, không có chuyện đối thoại với Vladimir Putin. Mọi ý định đối thoại thậm chí còn bị coi như là hành động chiều theo ý của chủ nhân điện Kremlin, nhân vật bị coi là tội phạm chiến tranh phải đưa ra xét xử.  

Đối lập với phe cứng rắn là Pháp, Đức và Ý. Lãnh đạo ba nước này cho rằng không có sự can thiệp trực tiếp của phương Tây thì khó có khả năng Nga thất bại hoàn toàn, cho dù vũ khí vẫn được cung cấp cho Ukraine. Vì thế phải tiếp tục nói chuyện với Vladimir Putin, nếu không muốn cuộc chiến tranh kéo dài mãi, có nguy cơ phá hủy đất nước Ukraine. 

Le Monde ghi nhận : Từ đầu cuộc xung đột, 27 nước Liên Âu đã làm được một việc là siết chặt hàng ngũ để trừng phạt nhiều nhất có thể được nước Nga của ông Putin. Pháp, Đức và Ý đều ủng hộ nỗ lực này để Moskva thấy phải trả giá đắt mà ngừng chiến, nhưng đến giờ điều này vẫn không thành hiện thực. Các nước thành viên Liên Âu cũng đã đẩy mạnh cung cấp vũ khí cho Kiev, dù vẫn còn rất ít so với Hoa Kỳ. Các nước Châu Âu đã làm tất cả để cô lập Nga trên trường quốc tế, nhưng cũng giống như Washington, đã vấp phải lập trường không liên kết của phần lớn những nước không thuộc phương Tây. Nguy cơ sa lầy trong cuộc chiến tranh này giờ là có thực ở cả hai bên Ukraine và Nga. Đến lúc này, không chỉ Châu Âu mà cả phương Tây đều không nhìn thấy lối thoát nào cho cuộc chiến. 

Một cuộc chiến khác

Vẫn nhìn về Ukraine, nhật báo La Croix chú ý đến một cuộc chiến khác bên cạnh cuộc xung đột quân sự với bài : "Chiến tranh lúa mì" Ukraine tiếp diễn. 

Theo La Croix, từ đầu cuộc xâm lược Ukraine của Nga, đây là cuộc xung đột trên hai mặt trận. Một "cuộc chiến tranh lúa mì" với những thách thức toàn cầu. Từ nhiều tuần qua, Nga đã phong tỏa toàn vùng Biển Đen, không cho Ukraine xuất đi gần 20 triệu tấn ngũ cốc đang nằm trong kho chứa ở miền nam nước này. Cùng lúc, Kiev tố cáo Moskva đã cướp hơn 400 nghìn tấn hạt ngũ cốc trong vùng Kherson và Zaporijia, đang bị quân Nga chiếm đóng để rồi đưa về các cảng ở Crimea.  

Hôm 08/06, ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ đã gặp ngoại trưởng Nga tại Ankara để bàn giải pháp dỡ bỏ phong tỏa, tạo một "hành lang ngũ cốc" trên Biển Đen, nhưng không có kết quả. 

Trong bài xã luận tựa đề "Vũ khí lúa mì", La Croix nhận định : "Cuộc chiến tranh tại Ukraine không chỉ là việc của Châu Âu. Cuộc chiến xảy ra trên lục địa Châu Âu nhưng lại có tác động đến toàn thế giới. Cuộc chiến tranh làm rối loạn nhiều thị trường, nhất là trong lĩnh vực năng lượng và lương thực thực phẩm".  

Thất bại của cuộc gặp giữa ngoại trưởng Nga và Thổ Nhĩ Kỳ hôm qua cho thấy Moskva không có ý định giải tỏa vùng Biển Đen để Ukraine có thể xuất khẩu ngũ cốc. Như vậy giá lúa mì sẽ tăng cao hơn, khiến tình hình thiếu lương thực ở các nước nghèo thêm trầm trọng, đặc biệt với một số nước Châu Phi. Tờ báo cho hay, Nga sử dụng xuất khẩu lương thực cũng như năng lượng của mình như một thứ vũ khí ngoại giao để thuyết phục nhiều nước nghèo không ủng hộ phương Tây. Moskva đổ lỗi cho chính các trừng phạt của phương Tây, mà theo họ đã dẫn đến tình trạng hiện nay, như một lá bài mặc cả nhằm được dỡ bỏ trừng phạt.  

Miền Đông Ukraine kháng cự trong tuyệt vọng

Vẫn trong chủ đề chiến tranh Ukraine, nhật báo Le Figaro có bài phóng sự về những binh sĩ Ukraine, chiến đấu trên tuyến đầu của mặt trận Donbass đang rơi vào hoàn cảnh cực kỳ khó khăn, không được trang bị, huấn luyện thích hợp, không thể kháng cự quân Nga, buộc phải rời bỏ mặt trận và bị quy tội không phục tùng mệnh lệnh, đào ngũ. Một số người bị đưa ra tòa xét xử.

Trong một bài viết khác, Le Figaro ghi nhận "quân đội của Volodymyr Zelensky đang phòng thủ một cách tuyệt vọng tại Severodonesk". Những ngày qua, thành phố Severodonesk liên tục bị quân Nga oanh kích, phá hủy đến hơn 90% thành phố, theo chính quyền địa phương. Quân đội Ukraine kháng cự buộc phải rút về phòng thủ ở nhà máy hóa chất Azot. Giới quan sát đang lo ngại một Mariupol thứ hai, nhưng có điều lần này không phải là nhà máy luyện kim Azovstal mà là nhà máy hóa chất, nguy hiểm hơn rất nhiều. Nếu nhà máy lại bị tấn công san phẳng như ở Azovstal thì sẽ là một thảm họa lớn.

Thổ Nhĩ Kỳ, nhà trung gian hòa giải công minh ? 

Từ đầu cuộc chiến tranh ở Ukraine, Ankara sử dụng các mối quan hệ tương đối tốt với cả hai bên tham chiến để đứng ra làm trung gian. Trang tranh luận của La Croix đặt vấn đề : Giữa Ukraine – Nga, Thổ Nhĩ Kỳ có phải là nhà trung gian công minh ?  

Tờ báo lấy ý kiến của ông Marc Pierini, cựu đại sứ Liên Hiệp Châu Âu tại Thổ Nhĩ Kỳ hiện là nhà nghiên cứu của Viện Carnegie Châu Âu. Chuyên gia này cho rằng Ankara không hoàn toàn trung lập giữa Kiev và Moskva. Theo ông Pierini, Nga đã bán tên lửa tầm xa, xây một nhà máy điện hạt nhân, cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ. Cùng lúc, Ankara lại cung cấp cho Kiev các máy bay không người lái tấn công Bayraktar TB2 rất hiệu quả để chống lại các chiến xa thiết giáp của Nga. Nhưng loại vũ khí này không mang tính quyết định trên chiến trường, nhất là khi Nga sử dụng tên lửa hành trình và pháo tầm xa. 

Để lấy lại uy tín trong NATO, và đối phó với những thách thức chính trị nội bộ, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ,  Recep Tayyip Erdogan, thấy hoàn toàn có lợi khi đóng vai trò rõ rệt trong cuộc xung đột này, dù biết là khó có thể thành công. Thổ Nhĩ Kỳ muốn một mình làm việc này, nhưng không thể nào thành công, nếu không có sự hỗ trợ của quốc tế, theo tờ báo. Trong khi đó, mọi người đều biết Thổ Nhĩ Kỳ không áp dụng các trừng phạt của phương Tây với Nga, không đóng cửa không phận với hàng không Nga, vẫn lệ thuộc vào nguồn năng lượng của Nga.

Tóm lại, đóng vai trò trung lập và trung gian hòa giải là một bài toán khó và phức tạp cho Ankara. Đây là công việc đòi hỏi có nhiều nhượng bộ, không dễ dàng, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn có lợi về mặt đối nội cũng như đối ngoại.  

Mỹ : Chờ đợi kết luận về vụ tấn công đồi Capitol

Tối hôm 09/06, một ủy ban điều tra của Hạ Viện Mỹ sẽ công bố một phần bản báo cáo kết quả điều tra vụ những người ủng hộ Donald Trump tấn công trụ sở Quốc hội trên đồi Capitol, tại Washington, hôm 06/01/2021. Hầu hết các tờ báo chính của Pháp đều có bài liên quan đến sự kiện này với những nhận định :  Vụ tấn công đồi Capitol : Thời điểm của sự thật, tựa của Le Monde. La Croix thông báo :  Vụ tấn công đồi Capitol, điều tra tái hiện trực tiếp trên truyền hình. Còn Libération đặt câu hỏi : Vụ tấn công đồi Capitol : Sau những dối trá, giờ là báo cáo của sự thật ?   

Theo các báo thì đây là sự kiện được dư luận Mỹ mong đợi. Tối nay họ sẽ có 1 giờ để nghe ủy ban điều tra của Hạ Viện Mỹ thông báo kết luận đầu tiên, kết quả của một năm điều tra về vụ những người ủng hộ Donald Trump tràn vào nhà Quốc hội làm loạn hôm 06/01/2021, một sự kiện làm chấn động nền dân chủ Mỹ, cũng như dư luận quốc tế. Một thành viên trong ủy ban điều tra cho biết bản báo cáo sẽ đưa ra những "phát hiện gây chấn động", theo Libération. 

La Croix cho biết : Được tiến hành kín từ 11 tháng qua, cuộc điều tra của Quốc hội nhằm quy trách nhiệm cho một số người cụ thể trong vụ bạo động. Mọi sự chú ý tập trung vào vai trò của ông Donald Trump, khi đó vẫn còn là tổng thống Mỹ, trong vụ việc này ra sao. Các nhà điều tra của Nghị Viện đã thu thập khoảng 140 nghìn tài liệu các loại, từ video, tín nhắn, ghi chép… và thực hiện thẩm vấn hơn 1.000 nhân chứng, trong đó có cả những người thân cận của cựu tổng thống.  

2035, Châu Âu đoạn tuyệt với xe hơi động cơ nhiệt

Về kinh tế - môi trường, Le Figaro cho hay, hôm qua, Nghị Viện Châu Âu đã thông qua quyết định đến năm 2035, Liên Hiệp Châu Âu sẽ cấm bán tất cả các loại xe hơi mới với động cơ nhiệt. Tuy nhiên, quyết định này còn phải được các quốc gia thành viên phê chuẩn. Dù chỉ là bước đầu tiên, quyết định được thông qua mang tính lịch sử cho thấy nhiều tham vọng của Châu Âu trong lĩnh vực chuyển đổi năng lượng và bảo vệ môi trường.

Anh Vũ

Anh Quốc chuyển pháo phản lực tầm xa cho Ukraine, phớt lờ đe dọa của Putin

Chi Phương, RFI, 06/06/2022

Bộ quốc phòng Anh cho biết Luân Đôn phối hợp với Washington chuyển hệ thống pháo phản lực phóng hàng loạt (M270 MLRS) cho Ukraine hôm 06/06/2022, bất chấp các đe dọa của tổng thống Nga Vladimir Putin tấn công toàn bộ Ukraine.

Rocket di động HIMARS. Sau khi Mỹ tuyên bố sẽ cấp cho Ukraine hệ thống HIMARS M142, đến lượt Anh ngày 06/06/2022 thông báo chuyển cho Ukraine hệ thống pháo phản lực phóng hàng loạt M270. AP - Tony Overman

Hệ thống pháo phản lực hàng loạt M270 có thể bắn trúng mục tiêu cách xa tới 80 km với độ chính xác cao, chuẩn bị được đưa ra chiến trường Ukraine. Bộ trưởng quốc phòng Ben Wallace, được Skynews trích dẫn, khẳng định : "Chiến thuật của Nga thay đổi thì chúng tôi cũng phải thay đổi cách hỗ trợ Ukraine. Các hệ thống pháo phản lực phóng hàng loạt này có thể giúp Ukraine tự vệ trước các loại pháo tầm xa mà Nga sử dụng một cách tàn bạo, bừa bãi, san bằng các thành phố của Ukraine". 

Vào tuần trước, Mỹ cũng tuyên bố sẽ cấp cho Ukraine hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS) M142, có thể phóng nhiều tên lửa cùng lúc, với tầm bắn và độ chính xác cao, vượt xa các hệ thống vũ khí hạng nặng hiện có của Ukraine.

Thông báo viện trợ vũ khí hạng nặng của Anh được đưa ra một ngày sau tuyên bố của tổng thống Nga Putin, trong một cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình quốc gia Nga. Moskva coi việc chuyển giao vũ khí là lằn ranh đỏ với phương Tây và đe dọa có thể tấn công toàn bộ Ukraine, ở những vùng chưa bị tấn công.

Thông tín viên RFI, Paul Gogo, từ Moskva cho biết thêm : 

"Cuộc phỏng vấn vẫn chưa được phát sóng nhưng kênh truyền thông Nga đã đưa tin về những tuyên bố chính của tổng thống Nga. Trong cuộc phỏng vấn, chủ nhân điện Kremlin đe dọa sẽ tiếp mở các đợt tấn công mới vào Ukraine, vào lúc mà các tên lửa Nga đã trút xuống thủ đô Kiev vào sáng Chủ nhật, 05/06/2022.

Vladimir Putin nhắm đến các tên lửa tầm xa mà Mỹ có thể chuyển giao cho Ukraine trong những ngày tới. Nếu như Mỹ giao vũ khí cho Ukraine, Moskva bảo đảm rằng các mục tiêu mới sẽ "nhắm vào các vùng chưa bị tấn công", theo lời của tổng thống Nga Putin.

Lãnh đạo Nga cho rằng qua việc chuyển giao vũ khí, phương Tây cố gắng làm cho cuộc xung đột kéo dài càng lâu càng tốt. Các tuyên bố trên được đưa ra trong khi Nga tiến công ở vùng Donbass, sử dụng sách lược "tiêu thổ", trước sự phản kháng của Ukraine, mãnh liệt hơn dự liệu của điện Kremlin. Đó được xem là kết quả mà Ukraine có được nhờ viện trợ quân sự.

Tuy nhiên, lãnh đạo Nga cũng không muốn tỏ ra quá "quan tâm" đến việc Mỹ gần đây giao các giàn phóng tên lửa cho Ukraine. Theo Putin, các loại phương tiện này chỉ thay thế những tổn thất mà Ukraine phải hứng chịu. Putin cũng khoa trương về khả năng phá hủy các máy bay không người lái (drone) của nước ngoài như "đập hạt dẻ", nhờ vào hệ thống phòng không của quân đội Nga.

Đây là một cách để đặt lằn ranh đỏ, nhưng vẫn bảo đảm rằng Nga có thể tiếp tục tấn công Ukraine trong những tuần tới". 

Chi Phương

********************

Tiếp tục làm ăn với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ khó giữ vai trò trung gian

Thanh Hà, RFI, 05/06/2022

Tổng thống Erdogan đang bị áp lực cần nhanh chóng đạt được một số kết quả về ngoại giao với Nga cũng như với các đồng minh phương Tây. Tuy nhiên Ankara ngày càng khó giữ được vai trò trung gian giữa Moskva và Kiev, khi mà hôm 03/06 vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ bị tố cáo đã mua lương thực mà Nga đã "cướp" được từ Ukraine. 

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trong một sự kiện tại Ankara, ngày 16/05/2022.  AP - Burhan Ozbilici

Nga là nguồn cung cấp quan trọng lương thực và năng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ. Thông tín viên đài RFI từ Istanbul giải thích :

"Đối với các đồng minh phương Tây, Thổ Nhì Kỳ càng lúc càng khó xử. Cho đến nay phương Tây thông cảm trước việc Ankara tránh áp đặt các biện pháp trừng phạt Nga. Ở hậu trường, Thổ Nhĩ Kỳ liên tục vận động và cố giữ vai trò của một nhà hòa giải quan trọng đối với cả Kiev lẫn Moskva.

Đầu tuần này, tổng thống Recep Tayyip Erdogan một lần nữa đã điện đàm với đồng cấp Vladimir Putin và Volodymyr Zelensky. Tuy nhiên từ sau cuộc họp tại Istanbul cuối tháng 3/2022 Ankara không tài nào thuyết phục Nga và Ukraine quay trở lại đàm phán.

Ông Erdogan cần đạt được những tiến bộ cụ thể về ngoại giao đặc biệt là trong bối cảnh Ankara bị chỉ trích ngăn cản Thụy Điển và Phần Lan gia nhập liên minh quân sự NATO. Thậm chí có những tiếng nói cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang tạo thuận lợi cho phía Nga. 

Trong bối cảnh đó chính quyền Erdogan hy vọng nhanh chóng đóng góp vào việc cho phép tháo gỡ bế tắc để có thể xuất khẩu trở lại ngũ cốc của Ukraine. Giao thương bị gián đoạn do các hải cảng của Ukraine bị Nga phong tỏa và phía Nga gài mìn ở Biển Đen.

Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị hỗ trợ để bảo đảm an toàn cho các hành lang lưu thông trên biển, qua đó hạ nhiệt tình hình trên thị trường nông phẩm. Giá lương thực thực phẩm tăng cao từ khi chiến tranh Ukraine khai mào. Ngoại trưởng Serguei Lavrov sẽ công du Ankara vào Thứ Tư sắp tới để thảo luận về chủ đề này".

Thanh Hà

100 ngày chiến tranh Ukraine làm thay đổi thế giới

Cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã bước qua ngày thứ 100, mốc thời gian biểu tượng, tiếp tục là chủ đề chính của nhiều tờ báo Pháp ra hôm 03/06/2022.

Thành phố Severodonetsk ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, dưới bom đạn của lực lượng Nga ngày 02/06/2022.  AFP – Aris Messins

Le Figaro chạy tựa lớn trang nhất : "Sau 100 ngày, gọng kìm Nga siết chặt lên Donbass". Tờ báo khái quát lại những nét diễn biến chính của cuộc chiến tranh tại Ukraine sau 100 ngày : Cuộc tấn công quân sự do tổng thống Nga Vladimir Putin phát động ban đầu tưởng như chỉ trong vòng vài ngày đã có thể buộc chính quyền Kiev đầu hàng và giải trừ quân sự Ukraine, nhưng cuối cùng đã bị sa lầy. Tổng thống Ukraine đã thách thức lãnh đạo Nga, không chấp nhận bỏ chạy khỏi đất nước. Ukraine đã giành chiến thắng trên mặt trận truyền thông, được phương Tây cung cấp vũ khí. Hơn một tháng sau, Ukraine đã đẩy lùi được quân Nga ra khỏi vùng phía bắc thủ đô đồng thời phát hiện ra những tội ác thảm sát man rợ của quân Nga. Quân đội Ukraine giờ đang ở dưới làn lửa đạn dữ dội của Nga trong vùng Donbass, nơi gọng kìm đang dần siết chặt. Lực lượng Ukraine chỉ còn giữ được hai thành phố trong vùng miền đông. Những nơi chiến tranh đi qua, đó là sự hoang tàn đổ nát và chết chóc.

Phương Tây muốn có chiến thắng nào cho Ukraine ?

Một trăm ngày chiến tranh ở Ukraine đã làm thay đổi thế giới, Le Figaro ghi nhận trong bài xã luận có tiêu đề : "Chiến thắng nào ?". Trước hết đó là sự thay đổi của một Châu Âu đang chia rẽ, của khối NATO đang trong tình trạng được gọi là "chết não".

Theo tờ báo, không như mong đợi của Kremlin khi mở cuộc tấn công vào Ukraine, phương Tây đã kết thành một khối trước hành động bạo tàn của quân đội Nga, oanh kích các khu dân cư, bệnh viện, sát hại thường dân, đẩy hàng triệu người Ukraine phải bỏ nhà cửa chạy nạn chiến tranh. Phương Tây không khoanh tay trước việc trật tự quốc tế và an ninh thế giới bị vi phạm thô bạo, đã hỗ trợ Ukraine đẩy lùi quân Nga khỏi thủ đô và thành phố Kharkov, giữ vững chính phủ. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã trở thành người hùng của một dân tộc đoàn kết, quyết tâm kháng cự với cuộc xâm lược.

Nhưng Le Figaro cũng nhận thấy, cùng với sự tiến triển của cuộc chiến tranh, tình hình cũng ngày thêm phức tạp. Cung cấp thêm vũ khí hiện đại cho Kiev có thể sẽ tăng thêm sức mạnh cho Ukraine phá gọng kìm Nga ở Donbass nhưng đồng thời cũng có nguy cơ đẩy phương Tây đến gần giới hạn là một bên tham chiến với Nga, trước mối đe dọa sử dụng hạt nhân của chế độ chuyên quyền ở Moskva.

Mặt khác, các hậu quả kinh tế do chiến tranh gây ra đang ngày trở nên gay go ở Châu Âu.  "Các nước phương Tây hy vọng trừng phạt sẽ làm chùn bước của Kremlin cho nên đã tuyên bố ủng hộ Ukraine "cho đến khi giành chiến thắng", nhân danh các nguyên tắc dân chủ, đã bị Nga phá hoại bằng đại bác và tin giả", xã luận tờ báo viết.

Cuối cùng Le Figaro kết luận : "Với phương Tây, đã đến lúc phải tự hỏi họ muốn có "chiến thắng nào ?". Hiển nhiên cái giá phải trả cho một giả thuyết Putin thất bại sẽ không thể chịu nổi. Vậy nên Phương Tây phải phác họa được một lối thoát bằng thương lượng mà Moskva cũng như Kiev chấp nhận được".

Kinh tế thế giới bị sốc lâu dài

Cái giá mà thế giới phải trả đến giờ đã có thể cảm nhận rõ nét nhất là về kinh tế. Le Figaro ghi nhận hậu qủa của cuộc chiến tranh tại Ukraine sẽ là cú "Sốc mạnh và lâu dài cho nến kinh tế thế giới".

Tờ báo nhận thấy, đáng lẽ ra năm 2022 phải là năm phục hồi mạnh mẽ kinh tế thế giới sau hai năm khốn đốn vì đại dịch Covid. Thế nhưng đó lại là năm của chiến tranh nổ ra ở Châu Âu với cú sốc năng lượng, lạm phát gia tăng, tăng trưởng chậm lại, thị trường tài chính bất ổn.

Với riêng Ukraine, bom đạn Nga đã làm GDP của nước này giảm ít nhất 30% trong năm. Nga, bị các trừng phạt, kinh tế cũng sụt giảm 10%. Kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng nặng nề. Philippe Gudin, nhà kinh tế của ngân hàng Barclay, nhận định : "Đây không phải là cú sốc tạm thời : Tình hình địa chính trị sẽ trong tình trạng xuống cấp lâu dài, kể cả có ngừng bắn thì cũng khó mà nghĩ sẽ có dỡ bỏ trừng phạt ngay."

Phương Tây tiếp tục nỗ lực cấp vũ khí cho Ukraine

Cuộc chiến tranh Ukraine chưa có dấu hiệu nào cho thấy sẽ ngừng lại trong khi hôm 01/06, Hoa Kỳ thông báo tiếp tục đợt cung cấp vũ khí hiện đại hơn cho Ukraine với giá trị lên tới 700 triệu đô la. Về sự kiện này, nhật báo Le Monde có bài nhận định : Giao vũ khí cho Ukraine : "Những nỗ lực không đồng đều của phương Tây".

Tờ báo ghi nhận, tổng thống Mỹ Joe Biden, tiếp theo là thủ tướng Đức Olaf Scholz cam kết sẽ cung cấp cho Kiev hệ thống tên lửa và đạn được hiện đại hơn. Một loạt các nước Đông Âu cũng sẵn sàng đẩy mạnh cung cấp các loại vũ khí mới nhằm giúp quân đội Ukraine đáp trả các cuộc tấn công của Nga tại vùng Donbass bằng hỏa lực ngày càng lớn.

Trong khi đó, dường như nỗ lực của Pháp trong việc này lại vẫn rất khiêm tốn. Lý do, theo Le Monde là vì Pháp muốn giữ lập trường ngoại giao của một "cường quốc cân bằng" nhưng cũng còn là vì kho dự trữ vũ khí của Pháp không có nhiều. Hiện Paris đã giao cho Kiev 6 khẩu đại bác Caesar trên tổng số 76 khẩu quân đội Pháp hiện có.

Trong chuyến thăm Kiev hôm 30/05, ngoại trưởng Pháp Catherine Colona đã cam kết "tiếp tục và tăng cường cấp vũ khí cho Ukraine". Nhưng giới phân tích tỏ hoài nghi khi mà nguồn lực về vũ khí hạng nặng của quân đội Pháp đâu có nhiều, không biết Paris có gì để cho Ukraine.

Số phận của các chiến binh ở Azovstal

Trong dòng cuộc chiến tranh ở Ukraine, vẫn trên nhật báo Le Monde có bài : "Tương lai bất trắc của các chiến binh ở Azovstal".

Theo báo Le Monde, hai tuần sau khi những người lính tử thủ tại cứ điểm khu luyện kim Azovstal tại thành phố Mariupol ra hàng quân Nga, số phận của những chiến binh Ukraine này trở nên bất trắc hơn bao giờ hết. Người thân của những binh sĩ này đã tập hợp nhau gây áp lực để đòi chính quyền Ukraine cũng như Nga tiến hành trao đổi tù binh chiến tranh. Trong khi đó, phía Nga đã ngỏ ý cho biết một số các binh sĩ bị bắt là tù binh, thuộc tiểu đoàn Azov, sẽ phải bị đưa ra tòa xét xử vì phạm tội ác chiến tranh.

Tờ báo cũng cho biết, số lượng chính xác những chiến binh Azovstal, mà Ukraine coi là những người anh hùng, được chính quyền Kiev giữ bí mật, để bảo đảm an toàn tính mạng cho họ và để đàm phán với Nga, theo như giải thích của thứ trưởng quốc phòng Ukraine, bà Anna Malyar. Về phía Nga thì đưa ra con số 2.439 binh sĩ Ukraine tại Azovstal bị bắt làm tù binh. Trong số này ngoài các chiến binh của tiểu đoàn Azvov bị Nga coi là "khủng bố phát xít", còn có nhiều binh sĩ thuộc quân đội chính quy, lính biên phòng, cảnh sát và dân quân tình nguyện của Ukraine.

Các chiến binh của Azovstal đã thề không bao giờ ra hàng quân Nga dù bị dội bom liên tục và trong vòng vây suốt gần ba tháng, chỉ đến khi hôm 16/05, bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine ra lệnh cho các chỉ huy đơn vị tử thủ ở khu luyện kim này phải bảo toàn mạng sống của các binh sĩ thì các chiến binh mới ra hàng quân Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng cho biết sẵn sàng tiến hành trao đổi tù binh ngay lập tức. Hôm 01/06 vừa rồi tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres cũng "nhấn mạnh cần thiết phải trao đổi tù binh chiến tranh ngay khi có thể".

Le Monde cho biết, ngoài các chiến binh ở Azovstal ra hàng, từ đầu cuộc chiến tranh đến nay, Nga đã giữ 8.000 tù binh của Ukraine. Theo báo chí Nga, số lượng tù binh chiến tranh hiện đã quá tải so với sức chứa các nhà tù Nga.

Le Monde nhận thấy, thời gian trôi đi, lời hứa sẽ cứu các "anh hùng ở Azovstal" của tổng thống Zelensky đã mất đi độ tin cậy về khả năng chính quyền Kiev có thể bảo vệ các công dân của mình.  

Kinh tế Việt Nam hưởng lợi từ chính sách "zero Covid" của Trung Quốc

Về chủ đề kinh tế liên quan đến Việt Nam, nhật báo Les Echos có bài viết đáng chú ý : Việt Nam hưởng lợi từ chính sách "zero Covid" của Bắc Kinh.

Les Echos cho hay, lần đầu tiên, Apple sẽ cho rắp ráp các iPad của họ bên ngoài Trung Quốc. Dù chưa chính thức hóa việc di dời sản xuất này, nhưng theo báo Nhật Nikkei, tập đoàn Mỹ đã yêu cầu các nhà cung cấp sản phẩm chuẩn bị sản xuất một phần của máy tính bảng thế hệ mới tại các nhà máy của Việt Nam.

Các nhà hoạch định chiến lược của Apple đã nghĩ tới việc đa dạng hóa sản xuất từ nhiều năm nay do các căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh. Năm 2020, tập đoàn đã chuyển sang Việt Nam một phần sản xuất sản phẩm AirPod. Chính sách "zero covid" hà khắc của Bắc Kinh càng làm các hãng đẩy nhanh tốc độ chuyển sản xuất ra ngoài Trung Quốc. Theo bà Trinh Nguyễn, nhà kinh tế của tập đoàn tài chính Natixis, "Apple đã đi theo Samsung, tập đoàn đã đa dạng hóa các cơ sở sản xuất của mình, chủ yếu sang hướng Việt Nam".

Les Echos nhận thấy, các nỗ lực đa dạng hóa sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia đã có tác động tích cực đối với kinh tế Việt Nam. Trong năm nay, Việt Nam hy vọng đạt tăng trưởng GDP 6,5%. Thậm chí 6 nước Đông Nam Á gồm Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, Philippines và Việt Nam có thể đạt tăng trưởng cao hơn Trung Quốc mà theo dự báo chỉ đạt khoảng 4,5% trong năm nay.

Anh Vũ

Nga xâm lăng Ukraine : Đông Âu lên tuyến trước, Tây Âu đau đầu tìm giải pháp

Le Monde nhận định Châu Âu thực ra vẫn luôn đoàn kết trước Nga, khi chiến tranh quay trở lại châu lục một cách thô bạo, mà kẻ xâm lược lại là cường quốc nguyên tử và ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. 

Những chiến binh Ukraine trên đường ra trận ở vùng Donbass, ngày 28/05/2022. Reuters – Carlos Barria

"Châu Âu già nua" và một "Châu Âu mới"

Ngoại trừ Hungary của Viktor Orban - một lần nữa lại cô độc hơn, đã lợi dụng tình hình để đòi hỏi những nhượng bộ - tất cả đều bày tỏ tình liên đới với Ukraine. Các nước dân chủ phương Tây chứng tỏ tình đoàn kết không thể lay chuyển.

Nhưng vì sao lại có lời ra tiếng vào về sự chia rẽ đối với Nga ? Đó là những khác biệt quan điểm không phải về cuộc chiến, mà về tương lai châu lục. Điều này không thể tránh khỏi. Liên Hiệp Châu Âu (EU) gồm các Nhà nước không trải qua thế kỷ 20 trên cùng một con đường. Chiến tranh Ukraine đã làm sống dậy nơi họ những vết thương và những cách tiếp cận khác nhau.

Cách đây 20 năm, Donald Rumsfeld, bộ trưởng quốc phòng thời George W. Bush đã nói rằng có một "Châu Âu già nua" đối mặt một "Châu Âu mới". Năm 2003, khi Hoa Kỳ muốn tập hợp lại cho cuộc chiến Iraq, Pháp và Đức không tham gia, nhưng ông Bush đã lôi kéo được Anh, Ý và nhất là các nền dân chủ mới ở Trung Âu cũng như vùng Baltic. Sự chia rẽ này là trầm trọng và lâu dài, vì dựa trên nguyên tắc một cuộc chiến tranh được chọn lựa, do Washington quyết định.

Soros và Kissinger, hai chủ trương đối nghịch

Nhưng lần này hoàn toàn khác. Chính là Nga đi xâm lược Ukraine, phương Tây ủng hộ quốc gia bị tấn công và giúp tự vệ chính đáng. Cuộc chiến này Ukraine buộc lòng phải lao vào chứ không hề chọn lựa, và là một cuộc chiến tranh với chính nghĩa. Tranh luận là về lối thoát cho cuộc chiến. Tại Diễn đàn Davos cuối tháng Năm, hai khuôn mặt lão làng nổi tiếng của Mỹ là George Soros và Henry Kissinger, đều là người sống sót thời Đức quốc xã, đại diện cho hai khuynh hướng khác biệt này.

Đối với ông Soros, chiến tranh Ukraine là cuộc chiến đấu sống còn của dân chủ trước toàn trị, và phải làm mọi cách cho đến cùng để chiến thắng. Còn theo Kissinger, cần phải chấp nhận rằng một nền hòa bình bền vững không thể thiếu sự thỏa thuận với Nga. Kissinger sinh ở Đức và phải chạy trốn quốc xã năm 1938, trước khi Đệ nhị Thế chiến diễn ra. Ông Soros sinh ở Budapest, thuộc phần đất Châu Âu bị Liên Xô chiếm đóng đến 1989. Ngày nay, Đức, Pháp, Ý là những nước chính có chủ trương thực tế như Kissinger, nhưng trong các cuộc tranh luận Châu Âu, phe ủng hộ đường lối như Soros lớn tiếng hơn cả.

Ba Lan và các nước Baltic lên tuyến đầu, cực lực tố cáo sự chần chừ của thủ tướng Đức Olaf Scholz trong việc chuyển giao vũ khí hạng nặng cho Ukraine ; coi việc tổng thống Pháp Emmanuel Macron duy trì liên lạc điện thoại với Vladimir Putin như một sự đầu hàng sớm sủa, thậm chí còn cáo buộc Macron muốn thúc đẩy tổng thống Volodymyr Zelensky nhượng đất để đối lấy hòa bình. Marko Mihkelson, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Estonia nói : "Macron và Scholz cần phải cúp máy điện thoại, lấy vé đi Kiev".

Trọng tâm Châu Âu sẽ nghiêng về phía đông ?

Một "Châu Âu mới" ngày càng thêm tự tin : sự hoài nghi truyền thống của họ đối với Moskva đã được chứng minh qua cuộc xâm lăng hôm 24/02. Triển vọng NATO mở rộng với Phần Lan, Thụy Điển, và về lâu về dài là Ukraine, Moldova gia nhập EU, dẫn đến việc trọng tâm Châu Âu sẽ nghiêng về phía đông - đó là hy vọng của Ba Lan.

Ngược lại, "Châu Âu già cỗi" bị chao đảo vì cuộc xung đột. Quan điểm "làm thay đổi thông qua thương mại" vốn thống trị chính sách đối ngoại Đức thời hậu chiến tranh lạnh nay sụp đổ, ông Scholz vất vả tìm ra định nghĩa cho một "kỷ nguyên mới" như đã thông báo hôm 27/02. Cuộc xâm lăng Ukraine của Nga cũng đánh một đòn chí tử vào tham vọng của Emmanuel Macron trong việc đàm phán với Moskva về một cấu trúc an ninh mới cho Châu Âu.

Đối với Berlin và Paris, trong cuộc chiến tranh giữa một chế độ độc tài với một nền dân chủ non trẻ, nghĩa vụ là nhất định phải giúp dân chủ chiến thắng, tuy nhiên cũng không thể quên rằng châu lục cần có sự ổn định. Nhưng làm thế nào đây ? Cuộc tranh luận còn tiếp diễn, kể cả trong phe Dân Chủ ở Hoa Kỳ, nhưng Le Monde cho rằng không nên quên chẳng phải phương Tây thiếu đoàn kết trước Nga, mà là phần còn lại của thế giới.

Trò bắt bí tồi tệ của Putin

Bài xã luận của Le Mondekêu gọi "Cần phải giải tỏa cảng Odessa". Cuộc chiến tranh diễn ra ở Châu Âu, nhưng hậu quả đã ở tầm thế giới, và sẽ là thảm họa nếu việc Nga phong tỏa cảng Odessa của Ukraine không được giải quyết trong những tuần lễ tới.

Khó thể hình dung ra điều gì tồi tệ hơn là "săng-ta" này của Vladimir Putin. Nếu phương Tây không dỡ bỏ trừng phạt – đã được đưa ra một cách hợp pháp do Nga xâm lăng Ukraine – thì Putin vẫn ngăn không cho Ukraine xuất khẩu hàng triệu tấn ngũ cốc mà nhiều nước đang rất cần. Ông chủ điện Kremlin đang dùng hàng triệu con người làm con tin. Trong khi quân Nga đã thô bạo cướp bóc nông sản tại những vùng chiếm đóng, việc phong tỏa Odessa lại càng làm trầm trọng thêm mối đe dọa : làm thị trường căng thẳng, duy trì cơn ác mộng nạn đói, đồng thời khiến vụ mùa sắp tới của Ukraine có nguy cơ bị hủy hoại vì không còn kho chứa.

Thế nên cần khẩn cấp giải tỏa, cho dù các giải pháp hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế. Vận chuyển bằng đường bộ chẳng được bao nhiêu và lại tốn kém. Dùng biện pháp quân sự để phá phong tỏa ? Dù chiến đấu rất dũng cảm, quân đội Ukraine không thể một mình thực hiện. Các đồng minh phương Tây thì e ngại bị coi là đồng tham chiến, dù theo Le Monde, việc này không thể tránh khỏi một khi đã quyết định đứng bên cạnh Ukraine. Dù Hoa Kỳ viện trợ quân sự ồ ạt cho Ukraine, tổng tham mưu trưởng quân đội Mỹ Mark Milley hôm 31/05 đã bác phương án trên.

Một nghị quyết Liên Hiệp Quốc cho việc giải tỏa Odessa ?

Giải pháp ngoại giao cũng gặp không ít trở ngại. Những trận đánh dữ dội ở Donbass cho thấy đây không phải là lúc để thương lượng ngưng bắn và sau đó dỡ bỏ phong tỏa Odessa. Cần phải có sự hợp tác của Thổ Nhĩ Kỳ, người canh gác eo biển Bosphore và Dardanelles từ 1936, nhưng tổng thống Erdogan từ lâu vẫn là bậc thầy trong việc gây rối để thủ lợi cho riêng mình.

Sau hội nghị EU đã dẫn đến các trừng phạt mới với Nga, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đề ra một triển vọng : một nghị quyết Liên Hiệp Quốc sẽ tạo thêm sức nặng cho nỗ lực mở lại con đường hàng hải. Nghị quyết này phải được ủng hộ mạnh mẽ, kể cả những nước vắng mặt trong các cuộc bỏ phiếu trước đây, như vậy Moskva khi phủ quyết sẽ phải trả cái giá cao hơn về chính trị. Phương Tây không nên bỏ qua một nỗ lực nào để đạt được, bên cạnh Châu Phi và Trung Đông đang lo lắng về một cuộc chiến mà ban đầu họ muốn đứng ngoài xa. Trò bắt bí của Nga, coi phong tỏa Odessa là "vũ khí hủy diệt hàng loạt", cần phải dừng lại.

Lòng căm phẫn tạo sức mạnh cho kháng chiến Ukraine

Trên thực địa, các báo đều có những bài phóng sự tại chỗ. La Croixnhận định "Tại Ukraine, sự phẫn nộ góp phần vào chiến thắng". Cuộc xâm lược của quân Nga tạo ra một làn sóng cảm xúc chưa từng thấy, khiến người dân nhanh chóng tham gia kháng chiến. Như câu chuyện của Tatiana Davidenko, bác sĩ trưởng bệnh viện Dymer, một địa phương có 10.000 dân ở cách Kiev 30 kilomet. Trước hết là nỗi sợ khi quân đội Nga chiếm đóng thành phố, mừng rỡ khi những người lính Nga cuốn gói ra đi vào cuối tháng Ba, nhưng chủ yếu là sự tức giận, dẫn đến những hành động không hình dung ra nổi lúc bình thường. Buổi sáng hôm đó, 11 chiếc xe bọc thép tiến vào sân bệnh viện, lính Nga hò hét mọi người đứng áp vào tường và đòi gặp người phụ trách. Họ buộc Tatiana phải cúi đầu khi nói chuyện, bà thẳng thừng nói không, yêu cầu người chỉ huy không để một ai mang súng vào cơ sở y tế.

Cũng như Tatiana, gần 40 triệu người Ukraine sáng sớm 24/02 thức dậy với hung tin quân Nga đã tràn sang đất nước mình. Yaroslav Hrytsak, một nhà sử học Ukraine nhớ lại những cảm xúc lẫn lộn lúc ấy, nhưng chủ yếu trong công chúng là sự phẫn nộ từ cú sốc bị xâm lăng, rồi sau đó là những vụ giết người bừa bãi. Trên sóng phát thanh truyền hình, lòng ái quốc trào dâng. Sau vụ thảm sát thường dân ở Bucha, một kênh truyền hình trong chương trình tin tức chạy dòng chữ bên dưới "Chúng ta trụ vững. Ta sẽ chiến thắng. Ta sẽ trả thù". Trên mạng xã hội, từ ngữ dùng để chỉ người Nga trở thành "rashiste", ghép "Nga" với "phát-xít".

Vừa tức giận vừa cảm thấy bất lực, hàng trăm ngàn người Ukraine tìm cách trở nên hữu dụng : tham gia lực lượng phòng vệ dân sự, lập ra những chốt kiểm soát, tổ chức những địa điểm từ thiện hay giúp di tản. Một sự phẫn nộ hữu ích, mà theo Hrytsak, "không đơn giản là kết quả hành động của Vladimir Putin. Đó cũng là vì người Ukraine biết thế nào là chiến tranh. Trong quá khứ, đa số trận đánh diễn ra không phải ở Moskva mà trên đất Ukraine. Tôi muốn nói, người Nga thích chiến tranh còn chúng tôi căm ghét".

Nhà báo Pháp tử thương ở Donbass : Điều tra tội ác chiến tranh

Cũng liên quan đến Ukraine, Libération dành hai trang báo cho Frédéric Leclerc-Imhoff, phóng viên truyền hình Pháp vừa bị tử thương trên một chuyến xe chở thường dân đi sơ tán tránh bom đạn Nga ở Donbass. Nhà báo mới 32 tuổi nhưng đã có 10 năm hành nghề, được mô tả là một người khiêm tốn, rất biết lắng nghe, vô cùng yêu nghề báo. Có bằng thạc sĩ triết, nhưng Frédéric sau đó theo ngành báo chí và không từ chối một nhiệm vụ nào. Anh bị trúng mảnh đạn cối, trong khi chiếc xe dân sự ghi rõ "hỗ trợ nhân đạo". Ngoại trưởng Pháp tố cáo Nga quân đội Nga đã sát hại anh, Ukraine mở điều tra và Viện công tố chống khủng bố Pháp cũng điều tra về "tội ác chiến tranh".

Người mẹ của nhà báo ngay hôm sau cho biết : "Tôi chia sẻ nỗi đau với tất cả những bà mẹ Ukraine phải khóc con, tất cả những trẻ em Ukraine mất cha mẹ, và tất cả những bà mẹ Nga có những người con quá trẻ đã phải trở thành lính chiến và không trở về, mà không hiểu tại sao. Tôi dù rất đau khổ, ít nhất tôi cũng biết vì sao con trai tôi chết".

Đại lễ có thể là cuối cùng của nữ hoàng Anh quốc

Chiến tranh Ukraine, lễ hội kỷ niệm 70 năm trị vì của nữ hoàng Anh Elizabeth II là hai chủ đề quốc tế nổi bật nhất trên báo Pháp hôm nay, bên cạnh những vấn đề nội bộ như thiếu giáo viên và cuộc đình công lần thứ hai trong lịch sử của ngành ngoại giao.

Nước Anh đang tưng bừng diễn ra Đại lễ Bạch Kim kể từ hôm nay cho đến Chủ nhật 05/06, Le Figaro chạy tựa "Anh quốc mừng sự trị vì lịch sử của nữ hoàng Elizabeth II", thuật lại "Mười ngày khi con gái quốc vương George VI trở thành nữ hoàng Anh". Tương tự, Libérationnói về sự chuẩn bị của người dân Anh, La Croix đề cập đến "Elizabeth II và những nhân vật ly khai của Hoàng gia".

Libération mô tả cảnh cờ xí, trang hoàng nhộn nhịp khắp nơi : trên khắp các đường phố, trước những cửa tiệm, các "pub", nhà hàng, ảnh nữ hoàng xuất hiện ở cửa sổ nhà dân, những búp bê len nho nhỏ tượng trưng cho các thành viên Hoàng gia nở rộ ở những hộp thư… Một số mặt hàng dành cho ngày lễ, vật kỷ niệm bán sạch trước khi đưa lên kệ. Trong 70 năm tại vị, nữ hoàng Elizabeth II đã làm việc với 14 thủ tướng Anh khác nhau, mà người đầu tiên là Winston Churchill, gặp gỡ 14 nguyên thủ Pháp. Đây có thể là đại lễ cuối cùng của vị nữ hoàng năm nay đã 96 tuổi.

La Croix cho biết, trong đại lễ Kim Cương năm 2012, số thành viên Hoàng gia xuất hiện trên balcon đã được hạn chế, và lần này nữ hoàng cùng với thái tử Charles quyết định chỉ có những thành viên đang có những hoạt động công chúng thay mặt nữ hoàng mới có thể hiện diện. Như vậy hoàng tử Andrew đang bị tai tiếng sẽ vắng mặt, cặp Harry-Meghan không được mời.

Thăng trầm của đồng bảng Anh

Nhật báo kinh tế Les Echos chọn góc độ "Đồng bảng Anh, 70 năm phục vụ nữ hoàng". Đồng tiền Anh quốc đã mất đi phân nửa giá trị kể từ khi Elizabeth II lên ngôi đến nay. Tờ báo cho biết nữ hoàng không khi nào giữ tiền trừ ngày Chủ nhật, bà kín đáo tặng cho từ thiện ở các nhà thờ. Giá trị thực tế của những tờ giấy bạc 5 và 10 bảng Anh mang hình ảnh Elizabeth trong chiếc túi cầm tay của bà ngày càng nhẹ hơn.

Đồng tiền lúc khai sinh vào thế kỷ thứ 10 có thể mua được 15 con bò cái, năm 2022 chỉ mua được 0,0006 con. Lạm phát đã lên đến 9% trong tháng Tư, theo HSBC. Hôm 06/02/1952, ngày bà nhận vương miện, một bảng Anh tương đương 2,8 đô la Mỹ, nay chỉ còn 1,25 đô la. Nhưng hầu hết người Anh luôn yêu mến nữ hoàng. Elizabeth II là vị nữ hoàng hiện diện nhiều nhất trên giấy bạc : tại 35 nước, từ Úc, New Zealand... cho đến 54 nước cựu thuộc địa được tập hợp trong Commonwealth (Khối Thịnh vượng chung Anh), một kỷ lục thế giới.

Không chỉ thăng trầm với những biến động trên thế giới, mà đồng bảng Anh cũng nhạy cảm với những tin tức từ Hoàng gia. Chẳng hạn hôm 08/01/2020, vụ "Megxit", tuy không bi kịch như Brexit, khi hoàng tử Harry và vợ là Meghan thông báo muốn giữ khoảng cách với Hoàng gia, đã gây bất bình trên toàn quốc, đồng tiền quốc gia liền bị sụt giá.

Thụy My

Ukraine : Mối đe dọa hạt nhân từ Nga

Thùy Dương, RFI, 30/05/2022

Những phát biểu mang tính đe dọa hạt nhân của Moskva có lẽ vừa là tuyên truyền, vừa nhằm làm phương Tây sợ, ngăn cản Âu-Mỹ hậu thuẫn quá nhiều cho Ukraine. Tuy nhiên, giả thuyết về một cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân chiến thuật, có sức công phá nhỏ hơn, không phải là hoàn toàn không thể xảy ra và có gây ra hậu quả nghiêm trọng. Bóng ma hạt nhân của Nga vẫn bao phủ.

Ảnh do cơ quan báo chí của Cơ quan Vũ trụ Roscosmos của Nga công bố ngày 20/04/2022 : Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sarmat, có thể mang đầu đạt hạt nhân, được phóng thử từ Plesetsk, miền tây bắc nước Nga. AP

Trang France Info ngày 24/05/2022 giải thích về nguồn lực nguyên tử của Nga, nguy cơ và hậu quả nếu Putin cho sử dụng vũ khí hạt nhân. RFI Tiếng Việt giới thiệu bài viết. 

Đâu là những phát biểu của Nga về vũ khí hạt nhân ? 

Moskva không đợi đến khi xâm lược Ukraine mới khoe kho vũ khí hạt nhân. Ngày 07/02, sau cuộc gặp với đồng nhiệm Pháp Macron tại điện Kremlin, tổng thống Nga Putin nói : "Không thể so sánh sức mạnh của NATO và Nga, nhưng Nga có vũ khí hạt nhân". Chủ đề vũ khí nguyên tử lại được nhắc lại hôm 27/02, ba ngày sau khi Moskva bắt đầu cuộc chiến xâm lược Ukraine : Putin yêu cầu đặt các lực lượng răn đe của Nga trong tình trạng báo động, trong đó có kho vũ khí hạt nhân. Vài tuần sau, quân đội Nga lần đầu tiên sử dụng tên lửa siêu thanh Kinjal, rồi thử nghiệm tên lửa liên lục địa Sarmat, hai loại tên lửa có thể mang đầu đạn hạt nhân. 

Kể từ đó, Nga thường chọn lối nói không rõ ràng. Hôm 24/05, ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố "nguy cơ là có thật", vừa cảnh báo vừa bảo đảm Nga muốn tránh viễn cảnh chiến tranh hạt nhân. Cựu tổng thống Dmitry Medvedev trên mạng Telegram ngày 12/05 khẳng định, sự trợ giúp của phương Tây cho Ukraine "làm tăng khả năng xảy ra xung đột trực tiếp và mở giữa NATO và Nga", rằng một cuộc xung đột như vậy "luôn có nguy cơ biến thành một chiến tranh hạt nhân" và đó sẽ là "một kịch bản thảm khốc cho tất cả mọi người". 

Còn trên truyền thông nhà nước Nga hồi tháng 04, một người dẫn chương trình nêu giả thuyết về thời gian cần thiết để tấn công hạt nhân Paris, Luân Đôn hoặc Berlin, trong khi một đồng nghiệp khác của ông ta nói tới một trận sóng thần đầy chất phóng xạ nhấn chìm nước Anh. 

Có lý do gì để tin rằng Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân ? 

Việc Moskva nhắc nhở về kho vũ khí hạt nhân của Nga không khiến nhà nghiên cứu Héloïse Fayet lo ngại. Điều phối viên chương trình Răn đe và Phổ biến, tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (Ifri), giải thích với France Info : "Giả thuyết về việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến lược chỉ là con số 0 hoặc gần như bằng 0", bởi vì "Nga sẽ phải đối diện với sự tự hủy diệt" trong cuộc chiến tranh hạt nhân nếu nó nổ ra. Ngay cả khi cuộc xâm lược Ukraine cho thấy Vladimir Putin có thể gây bất ngờ, nhà nghiên cứu Héloïse Fayet không tin rằng ông ta đã mất hoàn toàn sự minh mẫn, sáng suốt, và rằng Putin không thể tự quyết về một hành động nghiêm trọng như vậy, mà sẽ phải thảo luận với tổng tư lệnh quân đội và bộ trưởng quốc phòng.

Giống như các cường quốc hạt nhân khác, nước Nga cũng có học thuyết hạt nhân, văn bản nêu rõ các trường hợp Nga có thể sử dụng kho vũ khí hạt nhân. Theo giải thích của chuyên gia Héloïse Fayet, chúng ta có thể dựa vào học thuyết này, bởi vì một trong những nguyên tắc chính của việc răn đe hạt nhân là xác định rõ ràng những lằn ranh đỏ để giảm nguy cơ hiểu lầm dẫn đến xung đột. Phiên bản mới nhất của học thuyết răn đe hạt nhân của Nga, có từ năm 2020, quy định việc sử dụng vũ khí nguyên tử chỉ được sử dụng khi Nga thành mục tiêu nhắm bắn trong một vụ tấn công hạt nhân, bằng tên lửa đạn đạo hoặc một địa điểm hạt nhân của Nga bị tấn công, hoặc trong trường hợp "có một mối đe dọa đối với chính sự tồn tại của Liên bang Nga". Trường hợp cuối cùng kể trên là rất mơ hồ, và mơ hồ cũng là một phần của sự răn đe, nhưng dường như cũng không liên quan tới khả năng quân Nga thất bại ở Ukraine. 

Tuy nhiên, sĩ quan dự bị hải quân Jean-Sylvestre Mongrenier trong môt diễn đàn của Viện Thomas More (…) đã nêu câu hỏi : "Các văn bản học thuyết được Nga công bố có nói hết về học thuyết hạt nhân không ?". Sĩ quan này nhắc lại một cuộc tranh luận giữa các chuyên gia về khả năng Nga đang xem xét một "biện pháp giảm leo thang căng thẳng bằng cách gây leo thang căng thẳng" : chủ động tấn công bằng hạt nhân để đối phó với nguy cơ thất bại trên chiến trường. Lãnh đạo CIA Mỹ, William Burns, ngày 14/04, kêu gọi "không xem nhẹ" kịch bản này nếu Vladimir Putin "chìm trong nỗi tuyệt vọng" về thất bại của quân đội Nga.

Thế nhưng, Jean-Sylvestre Mongrenier vẫn nghĩ rằng nếu xảy ra, cuộc tấn công này cũng chỉ liên quan đến vũ khí hạt nhân chiến thuật hoặc năng lượng hạt nhân được giải phóng thấp. Trên thực tế, có hai loại vũ khí. Vũ khí chiến lược có thể tấn công phần lớn địa cầu nên là hữu ích nhất để răn đe. Vũ khí chiến thuật có tầm bắn ngắn hơn và uy lực kém hơn. Nhà nghiên cứu Héloïse Fayet giải thích : "Những vũ khí này thường được thiết kế để giành chiến thắng trong một trận chiến hoặc tạo ra hiệu ứng chiến thuật". Ngoài sức mạnh hủy diệt đáng kể, "chúng còn có tác dụng báo hiệu, cho thấy họ đã sẵn sàng để tiến xa chừng đó". Đối với nhà nghiên cứu của Ifri, nguy cơ Nga vượt ngưỡng này vẫn chỉ ở mức "cực kỳ thấp, nhưng không phải là không có". 

Vậy Nga đe dọa nhằm mục đích gì ?

Nhìn lại lịch sử, một nước dùng răn đe hạt nhân nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công vào lãnh thổ nước mình , bởi nguy cơ tấn công đáp trả mang tính tàn phá nặng nề. Nhưng ở Ukraine, chính Nga mới là nước đang tấn công và dùng mối đe dọa hạt nhân để ngăn cản phần còn lại của thế giới trợ giúp Kiev. Jean-Sylvestre Mongrenier tóm tắt : "Vũ khí hạt nhân được sử dụng như một công cụ trấn áp, thậm chí là cưỡng ép". 

Trả lời phỏng vấn L’Express hồi cuối tháng 04, Olivier Schmitt, giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu cao cấp về quốc phòng, phân tích là trên hết, Moskva tìm cách "ngăn chặn việc giao vũ khí, vốn dĩ làm thay đổi đáng kể cán cân lực lượng ngoài mặt trận. (…) Mục tiêu là gây áp lực đối với các nhà lãnh đạo phương Tây thông qua việc làm tăng dư luận về nguy cơ leo thang hạt nhân". Nhưng Moskva không mấy thành công bởi dù khiến công chúng lo lắng, nhưng đã không làm suy yếu sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine, dù Tây phương tránh đi vào xung đột trực tiếp với Nga. 

Đối với Héloïse Fayet, những tuyên bố của Nga cũng là sự thừa nhận yếu kém : "Vladimir Putin dường như không còn có thể gây ra bất kỳ mối đe dọa nào khác ngoài điều đó, bởi vì quân đội của Putin không hùng mạnh như ông ta nghĩ". Nhà nghiên cứu của Viện Ifri cũng thấy là bằng việc nêu bật sức mạnh của kho vũ khí hạt nhân, Putin muốn "nâng cao tinh thần ở Nga" và đánh lạc hướng dư luận khỏi những những khó khăn quân đội gặp phải.

Kho vũ khí hạt nhân của Nga ra sao ? 

Theo số liệu của tạp chí khoa học hạt nhân của Mỹ, Bulletin of the Atomic Sciences (BAS), Nga có kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới, với hơn 500 vũ khí chiến lược có thể mang tổng cộng hơn 2.500 đầu đạn hạt nhân, hơn 1.900 vũ khí hạt nhân chiến thuật.

Một số vũ khí nói trên là tên lửa có thể được phóng từ hầm, một số khác có thể được phóng từ bệ phóng di động, tàu ngầm hoặc máy bay. Héloïse Fayet cho biết : "Nga đã đầu tư rất nhiều để hiện đại hóa kho vũ khí này, đôi khi gây ảnh hưởng đến ngân sách còn lại của quân đội". Trong khi chờ đợi các tên lửa Sarmat được triển khai, Nga đã có tên lửa chiến lược có khả năng tấn công ở khoảng cách 16.000 km nếu được phóng từ mặt đất và hơn 9.000 km nếu được phóng từ tàu ngầm, với sức công phá vài trăm kiloton (bom A mà Mỹ thả xuống Hiroshima, Nhật, có sức công phá 15 kiloton). 

Vũ khí chiến thuật có tầm bắn kém hơn, nhưng theo Nga, tên lửa Iskander có thể tấn công từ khoảng cách 500 km và tên lửa Kinjal mới, 2.000 km. Đa phần những loại vũ khí này có thể được sử dụng với đầu đạn thường hoặc với đầu đạn hạt nhân và sức công phá có thể điều chỉnh được, chẳng hạn từ 10 lên thành 100 kiloton đối với tên lửa Iskander. 

Nước nào dễ thành mục tiêu tấn công của Nga nhất ?

Giới quan sát thường hình dung Nga sử dụng vũ khí chiến thuật nhiều hơn là vũ khí chiến lược. Về mặt kỹ thuật, những vũ khí này vẫn có thể có tầm bắn đến tận các thành phố như Berlin, nhưng đối với Heloïse Fayet, "điều này không có nghĩa lý gì", bởi các cuộc tấn công chiến thuật là nhằm giúp quân đội giành thắng lợi trên chiến trường. 

Điện Kremlin chưa bao giờ tiết lộ các mục tiêu mà họ nhắm tới, nhưng nhà nghiên cứu của Ifri nêu lên 3 kịch bản dễ xảy ra hơn so với việc việc phá hủy thủ đô của một nước phương Tây : "Một cuộc tấn công nhằm vào một đoàn vận chuyển vũ khí hạng nặng của NATO tại Ukraine ; cuộc tấn công vào một mục tiêu dân sự ở Ukraine để làm cư dân hoảng sợ ; hoặc tấn công vào một địa điểm ảnh hưởng tới hiệu quả răn đe của NATO tại một quốc gia thành viên". Đây chỉ là những kịch bản "mang tính giả định cực kỳ cao" và mang lại nhiều rủi ro cho Moskva nếu xảy ra.

Tạp chí khoa học hạt nhân Mỹ, trong một bài viết ngày 16/05, cũng dự đoán rằng Nga có thể nhắm trực tiếp vào các đơn vị của Ukraine "để làm thay đổi tình hình" quân sự, nhận định Nga phải tấn công vài lần mới có thể gây ra những tác động "đáng kể". Bài viết thậm chí còn hình dung ra một cuộc tấn công "phô trương" sức mạnh của Nga ở một nơi trống trải, không cướp đi sinh mạng nào nhưng khiến Kiev choáng váng và đầu hàng. 

Đâu là những thiệt hại và hậu quả của một cuộc tấn công như vậy ? 

Các mô hình như NukeMap và Outrider, được các chuyên gia coi là nghiêm túc, giúp chúng ta có thể hình dung các hiệu ứng. Tại một thành phố lớn, vũ khí chiến lược mạnh nhất có thể gây ra cái chết cho hàng triệu người, còn vũ khí chiến thuật có thể giết chết hàng trăm ngàn người. Nhà sinh vật học phóng xạ Nicolas Foray của Viện Inserm kết luận : "Một quả bom chiến lược sẽ phá hủy toàn bộ Paris, trong khi thiệt hại từ một quả bom chiến thuật sẽ phá hủy một quận". 

Emmanuelle Galichet, phụ trách giảng dạy ngành kỹ thuật hạt nhân tại Cnam, cho biết một vụ nổ vũ khí hạt nhân trước hết gây ra một quả cầu lửa, sau đó là một làn sóng áp lực mạnh. Xung quanh điểm bom nổ, sức nóng có thể lên tới hơn 5.000°C "và gây cháy khắp nơi". Bụi phóng xạ nguy hiểm nhưng không phải là nguyên nhân chính gây tử vong. 

Chuyên gia Nicolas Foray cũng nói nguy cơ nhiễm phóng xạ không cao như khi xảy ra tai nạn trong một nhà máy điện hạt nhân, nơi chứa nhiều nhiên liệu hơn. 36 năm sau thảm họa hạt nhân Chernobyl, việc tiếp cận các khu vực này vẫn bị cấm, trong khi ở Hiroshima, hồi năm 1945, những người sống sót vẫn đi lại được trên đường phố vài ngày sau vụ thả bom. Cả hai nhà khoa học đều đồng ý rằng một cuộc tấn công hạt nhân sát thương cao của Nga vào một nơi nào đó sẽ không khiến nơi này trở thành khu vực không thể sinh sống được trong thời gian dài và sẽ không gây ra nhiều nguy cơ lớn đối với sức khỏe người dân ở những nơi còn lại của Châu Âu. 

Các nước phương Tây sẽ phản ứng ra sao ? 

Tất cả sẽ đều phụ thuộc vào mục tiêu bị Nga tấn công. Vì Ukraine không phải là thành viên của NATO, nếu nước này bị tấn công hạt nhân, Liên Minh Bắc Đại Tây Dương sẽ không có "lý do chính thức để đáp trả", theo nhà nghiên cứu Héloïse Fayet. Nhưng nếu bom hạt nhân của Nga bắn vào một quốc gia thành viên, khối NATO có thể viện dẫn điều 5 của Hiệp ước Liên minh. Mỗi thành viên của NATO sau đó có nghĩa vụ tham gia đáp trả.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu của Ifri giải thích : "Không có cơ chế đáp trả tự động nào" quyết định phản ứng của NATO, không nhất thiết là Liên Minh tấn công hạt nhân đáp trả. Trên tạp chí Bulletin of the Atomic Sciences, chuyên gia Jeffrey Emonds của Mỹ thậm chí còn coi lựa chọn này là không tưởng : tấn công quân Nga ở Ukraine sẽ gây nguy hiểm cho lãnh thổ mà quân Nga đang tìm cách chiếm giữ, còn tấn công vào lãnh thổ Nga sẽ gây ra xung đột hạt nhân với Moskva. Theo Jeffrey Emonds, một cuộc tấn công đáp trả Nga bằng vũ khí thông thường dễ làm giảm nguy cơ leo thang hơn, nhưng không loại trừ hoàn toàn được nguy cơ này. 

Phương Tây có lẽ sẽ không phải là những nước duy nhất đáp trả. Chuyên gia Mỹ Max Bergmann, cố vấn của cựu ngoại trưởng Mỹ John Kerry, khi trả lời phỏng vấn L'Express, cho rằng "Nga lập tức sẽ trở thành một Bắc Triều Tiên thứ hai, một nước bị toàn thế giới lên án, kể cả một số đồng minh", đặc biệt là Trung Quốc, nước "mà học thuyết hạt nhân trước hết là không sử dụng", theo giải thích của Heather Williams, nhà nghiên cứu tại King's College London.

Thùy Dương

Nguồn : RFI, 30/05/2022

***********************

Nga tung xe tăng "Kẻ hủy diệt" trên chiến trường Ukraine

Vũ Quang, Thoibao.de, 30/05/2022

Xe tăng Terminator (Kẻ hủy diệt) được trang bị vũ khí và bọc thép lần đầu tiên của Nga được đưa vào chiến đấu khi quân đội của Putin bắt đầu cuộc phản công ở Ukraine.

Xe tăng Terminator của Nga.

Hình ảnh chụp được cho thấy những chiếc xe này hỗ trợ một nhóm xe tăng chiến đấu chủ lực khi quân Nga tiến về Bakhmut ở vùng Donbas.

Mặc dù đã thực hiện một chiến dịch thảm khốc khi người Nga cố gắng xông vào Kyiv và sau đó bị đẩy lùi về phía Đông bởi một sự kháng cự dũng cảm, nhưng quân đội của Putin hiện đang tiến bộ rất chậm.

Và trong khi Ukraine tuyên bố họ đã giết 30.000 binh sĩ và phá hủy hơn 1.000 xe tăng, quy mô quân sự khổng lồ của Moscow đang cho phép họ bắt đầu phản công.

Hồi đầu tháng, đã có xác nhận rằng Nga đã lần đầu tiên triển khai đơn vị xe tăng Terminator duy nhất của mình ra tiền tuyến – với khoảng 10 chiếc trong số đó đang phục vụ cho quân đội Nga.

Hình ảnh cho thấy những chiếc xe đặc biệt di chuyển qua một cánh đồng khi khói bốc lên xung quanh chúng từ hỗn hợp đạn pháo của xe tăng và hỏa lực của pháo binh Ukraine.

Xe tăng Kẻ hủy diệt được cho là một trong những hệ thống vũ khí tiên tiến nhất của Nga khi Putin cố gắng miêu tả lực lượng vũ trang của mình là một trong những lực lượng mạnh nhất thế giới.

Được trang bị tên lửa chống tăng siêu thanh có thể bắn trúng mục tiêu cách xa gần bốn km, hai khẩu pháo tự động 30mm và súng phóng lựu – Kẻ hủy diệt dường như là vũ khí đáng sợ.

Hai khẩu pháo tự động có thể bắn 600 phát mỗi phút – với một viên đạn xuyên giáp bắn và các viên đạn chống người khác.

Chiến xa khổng lồ nặng 53 tấn, dài 23ft, 1.000 mã lực được thiết kế để chiến đấu trong các thành phố với vai trò hỗ trợ xe tăng bên cạnh lực lượng bọc thép chính.

Và những chiếc xe tăng này có khả năng đánh các loại xe bọc thép hạng nhẹ của đối phương, các loại xe tăng khác và thậm chí cả trực thăng và máy bay bay thấp.

Terminators cũng được thiết kế cho những vùng đất nguy hiểm nhất, có cabin kín bảo vệ phi hành đoàn khỏi các cuộc tấn công hóa học hoặc phóng xạ.

Nhà báo Ukraine Yuriy Butusov đã chia sẻ những bức ảnh khi những chiếc xe bọc thép phục vụ cùng với sư đoàn xe tăng và cường kích số 90 của Quân đội Nga.

Butusov cho biết : "Trong những bức ảnh này, các xe tăng và BMPT Terminator của quân Nga đã bắn phá khu vực tranh chấp, sau đó bỏ chạy, dưới sự pháo kích của pháo binh Ukraine", Butusov nói.

"Quân Nga đang tập trung nỗ lực vào việc xuyên thủng hàng phòng ngự của chúng tôi trong khu vực Bakhmut và sử dụng lực lượng dự bị hoạt động cốt lõi của họ để làm điều đó".

"Tình hình vẫn còn khó khăn, quân Nga cố gắng sử dụng binh lực để phá vỡ hệ thống phòng thủ của chúng tôi nhằm tạo ra lợi thế mới".

Ngày 30/05, nhà lãnh đạo anh hùng của Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky lần đầu tiên đến thăm miền đông bị chiến tranh tàn phá của đất nước kể từ khi bị Nga xâm lược.

Ông đến Kharkiv, một trong những thành phố bị Ukraine chiếm lại khi Nga rút lui sau bước tiến thành công ban đầu.

Văn phòng của Zelensky đã đăng một đoạn video trên Telegram về việc ông mặc áo chống đạn và được cho thấy các tòa nhà bị phá hủy nặng nề ở Kharkiv và vùng phụ cận.

"2.229 tòa nhà đã bị phá hủy ở Kharkiv và khu vực. Chúng tôi sẽ khôi phục, xây dựng lại và mang lại cuộc sống. Ở Kharkiv và tất cả các thị trấn và làng mạc khác, nơi cái ác đã đến", bài đăng cho biết.

Nhà lãnh đạo Ukraine vẫn ở Kyiv kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát động cuộc tấn công toàn diện vào ngày 24/2.

Zelensky nói trong một bài đăng sau đó : "Trong cuộc chiến này, quân chiếm đóng đang cố gắng giành được ít nhất một kết quả nào đó", Zelensky nói.

"Nhưng lẽ ra họ phải hiểu từ lâu rằng chúng tôi sẽ bảo vệ vùng đất của mình đến người đàn ông cuối cùng. Họ không có cơ hội. Chúng tôi sẽ chiến đấu và chắc chắn sẽ giành chiến thắng".

Ông cũng gặp các quan chức địa phương – thống đốc vùng Khariv và thị trưởng thành phố – để thảo luận về các chương trình tái thiết cho khu vực.

Ông kêu gọi họ "tìm ra những dự án tốt" để xây dựng lại những khu vực bị phá hủy.

Zelensky nói : "Đây là cơ hội để những quận như vậy có một diện mạo mới".

Theo Ukraine, Nga hiện được cho là đã mất tổng cộng 30.000 binh sĩ cùng hàng nghìn phương tiện trong cuộc chiến thảm khốc của Putin.

Quân đội Nga mong chờ ​​sẽ được dân Ukraine vẫy cờ khi chúng lần đầu tiên vượt qua biên giới để tham gia cuộc xâm lược vào tháng Hai.

Nó làm dấy lên lo ngại rằng Putin có thể sử dụng các chiến thuật tàn bạo hơn nữa – với các báo cáo rộng rãi về tội ác chiến tranh do quân đội Nga thực hiện chống lại dân thường.

Tuy nhiên, đại sứ của Putin tại Anh hôm nay khẳng định Nga sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine.

Vũ Quang (Tổng hợp)

Nguồn : Thoibao.de, 30/05/2022

Viện trợ quân sự Mỹ cho Ukraine tăng vọt, kho vũ khí ở Mỹ bị nguy cơ thiếu hụt

Trọng Nghĩa, RFI, 13/05/2022

Cuộc chiến tranh tại Ukraine tiếp tục là chủ đề thu hút báo chí Pháp ra ngày 14/05/2022, được Le Monde và Les Echos nêu bật trên trang nhất. Đáng chú ý nhất có lẽ là bài phân tích trên Le Monde về thách thức mà chính quyền Mỹ đang đặt ra cho ngành công nghiệp vũ khí của mình khi ồ ạt viện trợ quân sự cho Ukraine để chống Nga.

Những binh sĩ Ukraine chất tên lửa chống tăng Javelin do Mỹ cung cấp lên xe. Ảnh chụp ngày 11/02/2022 tại phi trường Boryspil, gần Kiev.  AP - Efrem Lukatsky

Bài phân tích trên Le Monde về thách thức mà cuộc chiến tranh Ukraine đặt ra cho Hoa Kỳ mang tựa đề : "Ngành công nghiệp quân sự Mỹ bị nguy cơ nóng máy". Tờ báo giải thích ngay : "Viện trợ quân sự mà Washington cung cấp cho Ukraine đang đẩy các kho dự trữ vũ khí của Quân đội Mỹ vào tình trạng căng thẳng vì phải nhanh chóng tìm nguồn thay thế số vũ khí đã gởi đi. 

Le Monde trước hết nhắc lại sự kiện Hạ Viện Mỹ, hôm 10/05/2022 đã thông qua một ngân sách trên 40 tỷ đô la để giúp Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga. Đây là một số tiền lớn hơn mong đợi của tổng thống Mỹ, vốn đã "chỉ" yêu cầu 33 tỷ mà thôi. 

Viện trợ vũ khí Mỹ ngang bằng ngân sách quốc phòng Ukraine

Nếu phần lớn gói viện trợ được dành cho các thiết bị dân sự hoặc viện trợ nhân đạo, thì có khoảng 6 tỷ đô la được lên kế hoạch để cung cấp vũ khí cho Ukraine, đặc biệt là các loại xe bọc thép và hệ thống phòng không.

Đối với tờ báo Pháp, đây là một khoản tiền khổng lồ - tương đương với ngân sách quốc phòng hàng năm của Ukraine. Theo một nguồn tin quân sự Pháp, Ukraine hiện đang "tiêu thụ" trong một ngày một phần tương đương với mười ngày vũ khí được phương Tây bàn giao. 

Kho vũ khí Mỹ không phải vô hạn

Vấn đề mà Le Monde đặt ra là liệu Hoa Kỳ có thể cung cấp cho Ukraine đầy đủ vũ khí như đã hứa hay không, vì quy mô các kho dự trữ vũ khí của Mỹ có giới hạn và giống như các kho dự trữ của các đối tác Châu Âu, cũng đang lâm vào tình trạng căng thẳng.

Joseph Henrotin, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phân tích và Dự báo Rủi ro Quốc tế (Capri), giải thích : "Nếu kho vũ khí đơn giản của Mỹ, đặc biệt là đạn dược, không bị thiếu hụt và được thay mới khá thường xuyên, thì những hệ thống phức tạp hơn, chẳng hạn như máy bay không người lái hoặc tên lửa dẫn đường, gặp nhiều vấn đề hơn". 

Theo số liệu được Lầu Năm Góc công bố ngày 11/05, kể từ khi cuộc chiến nổ ra, Mỹ đã chuyển cho Ukraine hơn 5.500 tên lửa vác vai chống tăng Javelin. Con số này tương đương với hơn một phần ba kho dự trữ Javelin của Mỹ. Cũng như vậy, có hơn 1.400 tên lửa phòng không Stinger được lấy từ kho của quân đội để gửi qua Ukraine, tức là một phần tư kho dự trữ Stinger tại Hoa Kỳ. 

Mỹ không thể sản xuất kịp thời nhiều loại vũ khí đã viện trợ

Vấn đề là những loại vũ khí tối tân như trên không thể được thay thế trong một sớm một chiều. Hai hãng Lockheed Martin và Raytheon, chuyên sản xuất tên lửa Javelin, chỉ có thể làm ra 2.100 chiếc mỗi năm. Họ đã cam kết tăng gấp đôi mức sản xuất, nhưng trên đài truyền hình Mỹ CBS, ông Jim Taiclet, lãnh đạo tập đoàn Lockheed Martin, đã thừa nhận : "Sẽ mất vài tháng hoặc thậm chí vài năm để đạt được chỉ tiêu trên, bởi vì chúng tôi phải đảm bảo sao cho chuỗi cung ứng linh kiện đáp ứng được tốc độ đó". 

Các nhà sản xuất hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu các bộ vi xử lý sau đại dịch Covid-19. Một chiếc Javelin chẳng hạn, chứa đến 250 bộ vi xử lý. 

Đối với tên lửa Stinger, thách thức còn lớn hơn : Do thiếu đơn đặt hàng của Mỹ (mà lần đặt mua cuối cùng từ năm 2006), tập đoàn Raytheon đã giảm đáng kể việc sản xuất loại tên lửa phòng không này. Mới đây, một lời kêu gọi đấu thầu đã được đưa ra để khởi động lại công việc sản xuất, nhưng vào cuối tháng Tư vừa qua, ông Graig Hayes, tổng giám đốc Raytheon đã cảnh báo : "Hàng có thể sẽ không được giao trước năm 2023 hoặc 2024". 

Theo Le Monde, khó khăn trong việc bổ sung các kho dự trữ chiến lược bắt đầu gây ra lo ngại tại Hoa Kỳ. Trong một nghiên cứu gần đây, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ (CSIS) đã ước tính rằng Washington sẽ phải mất từ 3 đến 4 năm để thay thế số tên lửa Javelin gửi qua Ukraine và hơn 5 năm đối với loại Stinger.

Châu Âu giúp lúa mì Ukraine vượt phong tỏa Nga 

Cũng về chủ đề Ukraine, một bài viết lý thú khác được thấy trên nhật báo Le Figaro mang tựa đề "Châu Âu giúp lúa mì Ukraine vượt qua sự phong tỏa của Nga".

Đối với tờ báo thiên hữu Pháp, việc cung cấp các loại ngũ cốc trước chiến tranh được xuất khẩu qua ngã Biển Đen đã trở thành một thách thức hậu cần ghê gớm. Ủy Ban Châu Âu muốn tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển các mặt hàng này theo đường bộ và đường sắt xuyên qua các quốc gia thành viên EU. 

Công việc theo Le Figaro, rất to lớn. Adina Valean, Ủy viên Giao thông Vận tải Châu Âu cho biết : "Chúng tôi cần đưa 20 triệu tấn ngũ cốc ra khỏi Ukraine trong vòng chưa đầy ba tháng".

Trước chiến tranh, 75% sản lượng ngũ cốc của Ukraine được xuất khẩu chủ yếu sang Châu Âu, Trung Quốc và Châu Phi, và hàng hóa hầu như đều xuất phát từ các cảng Biển Đen của Ukraine, hiện đã bị Nga phong tỏa. Điều này gây nguy hiểm cho an ninh lương thực toàn cầu.

Bất chấp những nỗ lực ban đầu nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa sang Châu Âu, hàng nghìn toa xe lửa và xe tải bị ùn tắc ở biên giới. Thời gian chờ đợi trung bình là 16 ngày và có thể tăng gấp đôi để vượt qua các biên giới nhất định. 

Một khó khăn đầu tiên mang tính chất thuần túy kỹ thuật : Khổ đường rầy của Ukraine (theo chuẩn của Liên Xô trước đây) và Châu Âu khác nhau, điều này buộc tất cả hàng hóa dùng đường sắt Ukraine phải được chuyển tải khi nhập cảnh vào UE, qua các xe tải hoặc các toa xe lửa theo tiêu chuẩn Châu Âu. Tuy nhiên, các phương tiện trung chuyển đang thiếu trầm trọng.

Bruxelles cũng đề xuất thiết lập những "con đường đoàn kết" để xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, lấy cảm hứng từ "con đường xanh" được áp dụng trong thời kỳ đại dịch. Ngành vận tải hàng hóa được mời "khẩn trương" huy động thêm phương tiện, xe vận tải, container và cơ cấu trung chuyển. Cũng có ý tưởng huy động xà lan và tàu lót ly để vận chuyển trên sông Danube.

Các quốc gia thành viên còn được khuyến khích thể hiện sự linh hoạt, đẩy nhanh các thủ tục hải quan tại biên giới. Các nhà quản lý mạng lưới đường sắt được yêu cầu dành vị trí "ưu tiên" cho vận chuyển hàng hóa của Ukraine. 

Điểm đến cuối cùng của ngũ cốc Ukraine không phải là Châu Âu, do đó sẽ phải xác định các cảng Châu Âu có khả năng cho phép giao hàng đến Châu Phi và Châu Á. 

Bi kịch của phụ nữ Ukraine bị lính Nga làm nhục

Ngoài bài phân tích về hệ lụy đối với Mỹ khi ồ ạt viện trợ vũ khí cho Ukraine, ngay trên trang nhất của mình, Le Monde đã giành một vị trí quan trọng cho một bi kịch mà người dân Ukraine tại một số vùng bị quân Nga tạm chiếm đã phải trải qua.

Dưới tựa đề "Ukraine, câu chuyện đau thương về những vụ hãm hiếp", tờ báo cho biết là các đặc phái viên của họ tại Ukraine đã điều tra về những vụ bạo hành tình dục do lính Nga tiến hành nhắm vào những người dân tại những khu vực bị Nga tạm chiếm vào tháng Ba vừa qua. 

Kết quả được nêu bật trong một phóng sự dài bên trong mang tựa đề "Trong một ngôi làng Ukraine bị quân Nga chiếm đóng là những nỗi đau rát bỏng của những vụ cưỡng hiếp". 

Nỗi đau đớn này đã được tờ báo Pháp rất tôn trọng, khi không nêu tên thực của ngôi làng, chỉ nói rằng đó là một địa phương ở phía đông bắc của thủ đô Kiev, bị Nga chiếm đóng từ ngày 24/02 đến 30/03. Tên của các nạn nhân và những người chứng đều được giữ kín.

Le Monde cho biết : Theo giới bảo vệ nhân quyền ở Ukraine, hiếp dâm được lính Nga sử dụng một cách có hệ thống như một vũ khí chiến tranh. 

Một bài viết thứ hai nói về một người Kazakhstan cư ngụ tại Bucha, đã giúp đỡ hàng chục nạn nhân bị lính Nga hãm hiếp và đã ghi lại nhiều bằng chứng về 173 trường hợp bạo lực tình dục vào lúc quân Nga chiếm đóng nơi này, mà nạn nhân không chỉ là phụ nữ, mà có cả đàn ông hay trẻ em.

Thương tâm nhất là trường hợp của một thiếu nữ chỉ 14 tuổi, đã bị hành hạ cho đến mức không còn có thể sinh con.

Putin siết chặt gọng kềm khí đốt trên Châu Âu

Nhật báo kinh tế Les Echos là tờ duy nhất hôm nay giành tựa đầu trang nhất cho chủ đề Ukraine, nhấn mạnh trên sự kiện "Putin siết chặt gọng kìm trên Châu Âu trên vấn đề khí đốt Nga".

Theo Les Echos, Nga đã dừng việc bơm khí vào một đường ống cung cấp khí đốt cho Đức thông qua ngã Ba Lan. Ngoài ra, Điện Kremlin còn ra biện pháp trừng phạt các công ty khí đốt Châu Âu và cho thấy là họ sẵn sang cắt đứt nguồn cung cấp loại nhiên liệu này cho Châu Âu.

Theo tờ báo, hệ quả được thấy ngay lập tức là giá khí đốt tăng cao trên thị trường trong bối cảnh Liên Hiệp Châu Âu đang đẩy nhanh tiến độ bổ sung trở lại các kho dự trữ cho mùa đông sắp tới.

Ngoài hồ sơ Ukraine, báo Pháp hôm nay cũng dành tựa lớn trang nhất cho những vấn đề thời sự khác. Không hẹn mà gặp, hai tờ Le Monde và Le Figaro đều nhấn mạnh đến nỗi lo lạm phát đang gia tăng.

Lạm phát làm tăng đòi hỏi tăng lương

Trong lúc Le Figaro chạy tựa lớn trang nhất về việc "Lạm phát toàn cầu làm hồi sinh đòi hỏi tăng lương", thì Le Monde nhấn mạnh trên "Lãi suất chỉ đạo, sức mua : Tổng động viên chống lạm phát".

Theo Le Figaro, Ở Hoa Kỳ cũng như ở Châu Âu, các công đoàn đang vận động trong mọi thành phần đòi tăng lương để bù đắp cho chi phí sinh hoạt ngày càng tăng. 

Ở Châu Âu, nơi lạm phát ở mức 7,5% nhưng có thể tăng lên 9%, tiền lương đã tăng 2,5% trong khoảng thời gian từ tháng Giêng đến tháng Ba. 

Tại Pháp, trong khi chính phủ đã tăng gần 6% mức lương tối thiểu trong một năm, nhiều công ty đã đàm phán về mức tăng vào đầu năm nay và đang chuẩn bị đưa ra mức lương mới. 

Tại Hoa Kỳ, nơi tình trạng thiếu lao động ngày càng gia tăng, áp lực thêm mạnh mẽ trên các nhà tuyển dụng, và việc tăng lương rất ngoạn mục trong một số ngành. 

Tổng động viên chống lạm phát

Riêng Le Monde đã nêu lên việc Ngân Hàng Trung Ương Châu Âu đang chuẩn bị một loạt các đợt tăng lãi suất, mà đợt đầu tiên sẽ diễn ra vào tháng Bảy. Tờ báo ghi nhận đây là biện pháp chưa từng có trong 11 năm.

Tại Hoa Kỳ, lạm phát lên tới 8,3% trong tháng 4, giảm 0,2 điểm so với tháng 3, nhưng hiện tượng này đang lan sang lĩnh vực dịch vụ. 

Tại Pháp, chính phủ thông báo đang mở rộng và thúc đẩy gói biện pháp nhằm gia tăng sức mua của người dân. 

Trọng Nghĩa

Tại sao Châu Á không chia sẻ cùng quan điểm với Tây phương về chiến tranh Ukraine, cả về nguồn gốc và diễn biến cuộc chiến ? Đây là câu hỏi mà chuyên gia Châu Á Hubert Testard đi tìm lời giải đáp trong bài viết đăng trên trang mạng Asialyst ngày 30/04/2022.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ký tên vào đoạn đường ống đầu tiên của hệ thống "Sức mạnh Xibêri" dẫn đầu từ Nga sang Trung Quốc, ngày 01/09/2014, tại làng Khatin. Reuters/Alexei Nikolsky/RIA Novosti

Tại sao Châu Á không chia sẻ cùng quan điểm với Tây phương về chiến tranh Ukraine, cả về nguồn gốc và diễn biến cuộc chiến ? Đây là câu hỏi mà chuyên gia Châu Á Hubert Testard đi tìm lời giải đáp trong bài viết đăng trên trang mạng Asialyst ngày 30/04/2022.

Cuộc chiến Ukraine có vẻ xa vời với Châu Á và không khơi dậy được bất kỳ sự đồng thuận ngoại giao nào. Đa số các chính phủ đều có phản ứng thận trọng, do lịch sử quan hệ với Nga, nỗi ám ảnh về mối quan hệ với Trung Quốc và đôi khi là tư tưởng cơ hội về kinh tế nhằm thế chỗ các doanh nghiệp phương Tây hoặc tận dụng sự suy giảm thương mại giữa Châu Âu và Nga. Còn trong dân chúng, các luận điểm của Nga - Trung, được tuyên truyền hiệu quả trên các phương tiện truyền thông xã hội, đã kích hoạt tư tưởng chống chủ nghĩa đế quốc và chống chủ nghĩa thực dân đã âm ỉ trong một thời gian dài.

Châu Á thiếu sự ủng hộ ngoại giao 

Phiếu bầu của một số nước Châu Á trong hai dịp quan trọng, lên án hành động xâm lược của Nga tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 02/03/2022 và đình chỉ hoạt động của Nga tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc hôm 07/04 sau nhiều cáo buộc quân đội Nga phạm tội ác chiến tranh tại Ukraine, cho thấy Châu Á thiếu sự ủng hộ đối với cuộc đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền mà phương Tây dẫn dắt.

Các nhà lãnh đạo của ba hội nghị thượng đỉnh đa phương vào năm 2022, Indonesia (G20), Thái Lan (APEC) và Cam Bốt (Các Hội nghị cấp cao ASEAN và Đông Á) đều tránh đưa ra quan điểm không có lợi cho họ trong việc tổ chức thượng đỉnh, chẳng hạn Indonesia đã quyết định mời Vladimir Putin và Volodymyr Zelensky tới G20 tại Bali vào ngày 15-16/11/2022 

Châu Á tránh trừng phạt Nga về năng lượng 

Một số quốc gia Châu Á từng thông báo các biện pháp trừng phạt Nga sau này đã tránh đưa ra các quyết định ngưng nhập khẩu năng lượng của Nga, trừ Nhật Bản. Trên thực tế, cho dù xuất khẩu của Châu Á sang Nga sụt giảm vào tháng 03/2022 do tác động tích tụ từ các biện pháp trừng phạt của quốc tế, các vấn đề hậu cần và khó khăn trong thanh toán, nhưng Châu Á, đặc biệt là Hàn Quốc và Đài Loan, đã gia tăng đáng kể nhập khẩu năng lượng từ Nga. 

Châu Á chiếm tỷ trọng đặc biệt lớn trong xuất khẩu than của Nga : 58% vào năm 2021. Trung Quốc là khách nhập khẩu than đá hàng đầu của Nga (22%), Nhật Bản (12%), Hàn Quốc (10%) và Đài Loan (6%) cộng lại cũng nhập khẩu nhiều than đá của Nga hơn so với toàn bộ Liên Âu. Tuy nhiên, thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida ngày 8/4 đã thông báo ngừng nhập khẩu than từ Nga trong khi Hàn Quốc thông báo ý định không gia hạn các hợp đồng hiện có.

Về dầu mỏ, Châu Á chiếm 41% lượng dầu xuất khẩu của Nga vào năm 2021, chỉ ít hơn một chút so với Châu Âu (46%), nhưng hiện Châu Á chưa đưa dầu lửa vào danh sách trừng phạt Nga. Cho đến nay, Trung Quốc vẫn là nhà nhập khẩu dầu hỏa lớn nhất của Nga tại Châu Á (31% tổng lượng xuất khẩu). Nhu cầu của Trung Quốc giảm trong tháng 03/2022 do kinh tế tăng trưởng chậm lại, nhưng thị phần cung cấp dầu của Nga cho Trung Quốc vẫn ổn định. Nhà nhập khẩu lớn thứ hai tại Châu Á là Hàn Quốc thì không tham gia lệnh cấm vận dầu lửa do Hoa Kỳ đưa ra. Trong khi đó, Ấn Độ và Indonesia, những nước vốn trước đây nhập khẩu ít hoặc không mua dầu lửa của Nga nay đang đàm phán để tận dụng giá dầu rẻ mà Moskva đề xuất. Ấn Độ đang thương lượng về việc thanh toán song phương bằng đồng rúp của Nga hoặc đồng rupi của Ấn Độ. Indonesia cũng muốn điều tương tự.

Còn về khí đốt, 3/4 khí đốt của Nga là xuất sang Châu Âu, so với tỉ lệ 13% đối với Châu Á. Ngoài ra, phần lớn lượng khí đốt Nga xuất khẩu là qua các đường ống dẫn khí đốt, cách thức chuyển tải này không thể thay thế được. Tại Châu Á, khách hàng chính mua khí đốt của Nga qua đường dẫn "Power of Siberia" là Trung Quốc, nhưng Nhật Bản mới là khách hàng chính mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga, đặc biệt là qua một cảng tiếp nhận chung với công ty Gazprom trên đảo Sakhalin và thủ tướng Fumio Kishida đã nói rằng Nhật Bản sẽ không từ bỏ hợp tác với Gazprom. Nghiên cứu của các chuyên gia năng lượng Nhật Bản cho thấy thay thế nguồn khí đốt Nga giao từ Sakhalin bằng việc mua theo các hợp đồng ngắn hạn trên thị trường có thể tiêu tốn thêm của Nhật 15 tỷ đô la/năm, một mức giá quá cao.

Tóm lại, theo chuyên gia Hubert Testard, Châu Á vẫn là điểm đến ưu tiên của năng lượng Nga, một phần do Trung Quốc vẫn hợp tác tích cực với Nga, các nước khác cũng không sẵn sàng hy sinh lợi ích kinh tế để cấm vận năng lượng của Nga, cũng như do chủ nghĩa cơ hội của các nước Nam Á và Đông Nam Á.

Tầm quan trọng của hợp tác quân sự với Nga 

Một số quốc gia Châu Á có quan hệ hợp tác quân sự từ lâu và rất tích cực với Nga. Nhìn tổng thể, Châu Á chiếm 60% doanh số bán vũ khí của Nga trên toàn thế giới. Năm quốc gia Châu Á hàng đầu mua vũ khí Nga đều là những quốc gia không tham gia cuộc bỏ phiếu của Liên Hiệp Quốc hôm 02/03. Các nước khác ở Đông Nam Á và Nam Á - Indonesia, Malaysia, Miến Điện, Pakistan - cũng là khách hàng mua vũ khí của Nga, dù ít hơn. 

Riêng về Ấn Độ, 2/3 số vũ khí nhập khẩu của New Delhi là từ Nga. Tàu sân bay duy nhất của Ấn Độ, 71% máy bay tiêm kích của Không quân và đội xe tăng chiến đấu chủ lực của nước này đều do Nga sản xuất. Ấn Độ hiện còn đang thực hiện hợp đồng rất lớn tiếp nhận hệ thống phòng không tầm xa S400, một trong những thế hệ vũ khí mới nhất của Nga. Việt Nam cũng phụ thuộc rất nhiều vũ khí của Nga (80%) và hợp tác quân sự với Nga vẫn là một phương tiện chính bảo đảm cho Việt Nam khả năng đối phó với Trung Quốc. 

Nhìn chung, Châu Á không có ý định ngưng hợp tác quân sự với Nga, nguồn cung cấp các hệ thống vũ khí thường được xem là rẻ hơn và phù hợp hơn. Anh và Mỹ gợi ý Ấn Độ giảm lệ thuộc vào Nga, nhưng hiện vẫn còn quá sớm để đánh giá liệu các sáng kiến này có hiệu quả hay không. 

Nông nghiệp : Thách thức và cơ hội 

Chúng ta đều biết vai trò cần thiết của Nga và Ukraine trong việc cung cấp ngũ cốc và phân bón trên thế giới, nhưng Châu Á nhìn chung ít bị ảnh hưởng hơn so với Bắc Phi hoặc Trung Đông. Một số nước thậm chí có thể lợi dụng những căng thẳng trên thị trường nông sản để phát triển xuất khẩu.

Tổ chức Nông lương Liên Hiệp quốc (FAO) đã công bố các số liệu phân tích mức độ các nước lệ thuộc vào ngũ cốc của Nga và Ukraine : Đa phần các nước Châu Á, hoặc ít lệ thuộc vào việc nhập khẩu ngũ cốc (Trung Quốc), hoặc về tổng thể phụ thuộc nhiều nhưng lại chủ yếu là các nhà cung cấp ở Tây phương (Nhật Bản, Hàn Quốc). Tuy nhiên, cũng có một số quốc gia đặc biệt bị ảnh hưởng, như Mông Cổ và Sri Lanka, và đây chính hai quốc gia đã vắng mặt trong cuộc bỏ phiếu phản đối cuộc chiến ở Ukraine vào ngày 02/03. 

Về cơ hội, Ấn Độ đang trở thành một nước xuất khẩu ngũ cốc lớn. Cho đến những năm 2020 vẫn chỉ ở mức thấp, xuất khẩu ngũ cốc của Ấn Độ bắt đầu phát triển trong năm 2021-2022, đạt 6 triệu tấn và có thể đạt 10 triệu tấn sau hai năm nữa. Các hợp đồng rất lớn đang được New Delhi đàm phán với Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ, hai nước đặc biệt bị tác động khi nguồn cung ngũ cốc của Nga và Ukraine giảm sút.

Dư luận chịu ảnh hưởng từ các luận điểm thân Nga 

Doublethink Lab, một nhóm giám sát không gian mạng của Đài Loan, hồi đầu tháng 04/2022 đã công bố một báo cáo phân tích cách thức chính quyền Trung Quốc để các nội dung tuyên truyền của Nga lan truyền trên các phương tiện truyền thông Nhà nước và mạng xã hội Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh kiểm duyệt các thông tin ủng hộ Ukraine. Các luận điểm về trách nhiệm của NATO trong việc làm bùng nổ chiến tranh và sự tài trợ của phương Tây cho các phong trào tân phát xít ở Ukraine đã được truyền tải rộng rãi trong những tuần qua, trong khi tội ác chiến tranh của Nga thì lại không được nói tới. Việc truyền bá thông tin ủng hộ Nga không chỉ có ở Trung Quốc mà còn nhắm tới cộng đồng người Á gốc Hoa, đặc biệt ở Singapore, Indonesia, Thái Lan và Malaysia.

Luồng quan điểm chống thực dân và đế quốc cũng bùng phát mạnh cho dù trước đây vẫn tồn tại ở đa số các nước Châu Á. Các luận điểm của phương Tây bị coi là đạo đức giả. Dư luận Ấn Độ và Indonesia đặc biệt nhạy cảm với các luận điểm về thế giới thứ ba và bài phương Tây. Theo một cuộc thăm dò của Yougov vào cuối tháng 3 tại Ấn Độ, được The Economist trích dẫn, 40% người được hỏi ủng hộ cuộc chiến xâm lược Ukraine và hơn 50% ủng hộ Vladimir Putin. Tổng thống Nga Vladimir Putin được đánh giá là một người hùng có khả năng đối phó với Mỹ.

Ngoài ra, chính phủ các nước Châu Á nhìn nhận cuộc chiến ở Ukraine về cơ bản theo hướng tác động của sự kiện này đối với tương lai mối quan hệ trong khu vực Châu Á. Nhật Bản muốn các lệnh trừng phạt phát huy tác dụng và Nga thất bại để ngăn ngừa Trung Quốc xâm lược Đài Loan. Trong khi đó, Hàn Quốc muốn ngăn cản Bắc Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân. Ấn Độ để phương Tây ve vãn nhưng không bỏ rơi Nga, nhằm củng cố thế chiến lược trước Trung Quốc. Còn Đông Nam Á đặc biệt muốn tránh phải lựa chọn quan hệ với Trung Quốc hay với phương Tây. 

Về kinh tế, tư tưởng thực dụng và việc tìm kiếm cơ hội sẽ khiến thương mại và đầu tư trực tiếp vào Nga được dịch chuyển từ Châu Âu sang Châu Á và Trung Đông, nơi ẩn náu của giới tài phiệt. Chuyên gia Hubert Testard kết luận lục địa Á-Âu lại một lần nữa bị chia rẽ và tình thế hiện nay đẩy Nga sang Châu Á.

Thùy Dương

Nguồn : RFI, 10/05/2022

Lính Ukraine tiến công ở Kharkov, dùng drone truy tìm quân Nga

Chi Phương, RFI, 10/05/2022

Tại Kharkov, lính Ukraine đã giải phóng được nhiều vùng. Một tiểu đoàn Azov, thuộc lực lượng Ukraine sử dụng drone để truy tìm những lính Nga cuối cùng tại những vùng vừa giải phóng. Tại những thành phố từng bị Nga chiếm đóng, nhiều thi thể lính Nga "vô chủ" được phát hiện. 

Một lính Ukraine ở Berezivka, Ukraine.© AP / Efrem Lukatsky

Chi Phương

**********************

Nga bắn tên lửa siêu thanh vào thành phố cảng Odessa, miền nam Ukraine

Chi Phương, RFI, 10/05/2022

Vào tối ngày 09/05, trong khi Nga tổ chức lễ duyệt binh, mừng ngày Chiến Thắng Đức Quốc Xã trong Đệ Nhị Thế Chiến, quân đội Ukraine cho biết Nga đã bắn 3 tên lửa siêu thành vào thành phố cảng Odessa, miền nam Ukraine, phá huỷ một trung tâm thương mại và hai khách sạn của thành phố. 

Lính cứu hỏa ở Odessa sau trận không kích, 09/05/2022. via Reuters – State Emergency Service of Ukraine

Chi Phương

********************

Phe ly khai thân Nga ăn mừng ngày Chiến Thắng, "giải phóng" Mariupol

Chi Phương, RFI, 10/05/2022

Lãnh đạo phe ly thai thân Nga của nước Cộng Hoà Tự Xưng Donetsk tổ chức lễ tưởng niệm ngày Chiến Thắng 09/05/2022 tại các khu phố không bị hư hại. Trong khi đó, quân đội Ukraina cho biết Nga đang tấn công ác liệt vào nhà máy Azovstal, nơi cố thủ cuối cùng của lính Ukraina ở thành phố.

Dải băng thánh Georges dài 300 mét được mang bởi những người tuần hành thân Nga ở Mariupol, 09/05/2022. © Pavel Klimov/Reuters

Chi Phương