Thông Luận

Ukraine : Những người lính gian khổ ở tiền tuyến trong cuộc chiến chưa thấy hồi kết

Gần hai năm sau khi quân Nga tràn sang, Ukraine bước vào một cuộc chiến kéo dài. Mùa đông đã đến trên chiến tuyến dài 1.000 cây số. Phóng sự của các báo Le Monde, Le Figaro và Libération hôm 28/12/2023 tại nhiều mặt trận khác nhau cho thấy nỗi nhọc nhằn của các chiến binh Ukraine, trong cuộc chiến tranh vệ quốc quá chênh lệch về quân số cũng như phương tiện. Họ tự hỏi, liệu phương Tây có thực sự muốn đánh bại Moskva.

Các chiến binh Ukraine thực tập điều khiển xe tăng, được huấn luyện tại một địa điểm trong nước, ngày 06/12/2023. AP - Efrem Lukatsky

Ukraine thắng tại Hắc Hải, lùi ở vài điểm trên bộ

Le Figaro nhận thấy chiến trường Ukraine không hề giống như những gì mà phương Tây hình dung. Tuy hầu như không có Hải quân, nhưng chính trên Hắc Hải mà Kiev đã giành được thắng lợi huy hoàng nhất nhờ không kích.

Không quân Ukraine rất ít ỏi, chỉ có thể chặn phi cơ Nga xâm nhập không phận, và đang chờ đợi những chiếc F-16 được hứa hẹn. Lục quân đã mệt mỏi sau hai năm chiến đấu, buộc phải lùi ở vài nơi. Ở miền đông, lực lượng Ukraine phải rút khỏi ngoại ô Marinka, thành phố nằm ở phía tây Donetsk thuộc vùng Donbass bị chiếm đóng. Đối với Moskva, đây là một thắng lợi chiến thuật.

Nhưng theo Libération, việc quân Nga tiến được vài trăm mét chẳng có mấy ý nghĩa. Thành phố có 10.000 dân trước chiến tranh nay chỉ còn là bình địa. Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, tướng Valeriy Zaluzhny kêu gọi không quan trọng hóa các trận đánh mang tính biểu tượng ở Bakhmut, Avdiivka hay Marinka, không nên "coi việc mất một ngôi làng là một bi kịch", mà sinh mạng chiến binh mới là quý. Đối với Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), quân Nga không thể khai thác việc đột phá này do không đủ phương tiện cơ giới.

Nếu Kiev có vài trăm hỏa tiễn chính xác, Nga khó giữ được Crimea

Le Figaro cho rằng ưu thế của Ukraine dựa vào công nghệ và tình báo, như sự kiện chiến hạm Novocherkassk bị phá hủy hôm thứ Ba ở cảng Feodosia. Chiếc tàu đổ bộ này có thể chở theo nhiều đạn dược, mười mấy xe tăng và 350 lính ; việc nó bị tiêu diệt là một cái tát cho Nga và là một thiệt hại về chiến thuật. Ba phi cơ Ukraine đã bắn hỏa tiễn địa-không vào chiếc tàu này, loại Storm Shadow của Anh hay Scalp của Pháp. Có rất ít chi tiết được công bố, nhưng cho thấy Không quân Ukraine tránh được phòng không Nga và tấn công dứt điểm, rất có thể là nhờ sự hỗ trợ của phương Tây.

Tướng Ben Hodges, cựu tham mưu trưởng lực lượng Mỹ ở Châu Âu nhận định : "Hãy tưởng tượng nếu Ukraine có được vài trăm hỏa tiễn Atacms, Taurus, Scalp và Storm Shadow. Crimea sẽ không còn là căn cứ của Nga". Tiếc thay những hỏa tiễn này là của hiếm. Kiev không có đủ để tạo được tác động quyết định trên đất liền, nơi quân Nga phân tán lực lượng và nhìn rộng hơn, thiếu đạn dược một cách nguy hiểm.

Chiến tranh còn diễn ra trên một mặt trận khác : sản xuất vũ khí. Hôm thứ Ba, tổng thống Volodymyr Zelensky đã tập hợp các đơn vị tư nhân và nhà nước trong kỹ nghệ quốc phòng. Ông tuyên bố : "Ukraine cần phải sản xuất, hoặc độc lập hoặc với các đối tác, tất cả những gì cần thiết để tự vệ trước mọi dạng thức tấn công của Nga". Theo ông, cần có 1 triệu drone trong năm 2024, đây là vũ khí đa dụng thiết thực trên chiến trường để thám sát, định vị, tấn công.

Dè dặt trước dự luật tuyển quân

Về lực lượng, nội các Ukraine xem xét một dự luật tăng cường kiểm tra hành chánh đối với những người có thể động viên. Hạn tuổi từ 27 giảm xuống 25, mỗi người Ukraine sẽ có một hồ sơ điện tử, việc cấp hộ chiếu kèm theo điều kiện phải đăng ký trong cơ sở dữ liệu của quân đội... Dự luật nhằm cải cách hệ thống cũ, tăng số lượng tân binh vào lúc đang gặp khó khăn trong việc tuyển quân. Nhiều tình nguyện quân đã hơn 40 tuổi, trong khi không ít thanh niên ồ ạt đăng ký vào đại học để trốn lính. 

La Croix cho biết một luật theo hướng này trước đó đã được thông qua, nhưng chưa bao giờ được tổng thống Volodymyr Zelensky phê chuẩn. Lần này cũng vậy, nhà xã hội học Yulia Shukan của đại học Paris-Nanterre nhận xét : "Sự kiện không phải là tổng thống mà là hội đồng bộ trưởng đưa ra dự luật cho thấy thế khó của chính quyền". Theo ông Zelensky, quân đội đòi động viên từ 450.000 đến 500.000 người. Bên cạnh đó, tướng Valeriy Zaluzhny cũng hứa rằng những quân nhân đã chiến đấu suốt 36 tháng sẽ được trở về nhà. Bà Shukan nói thêm, "Các chiến binh, dù tình nguyện hay không, đều cảm thấy bị bất công so với những người trốn tránh động viên".

Chiến sĩ Ukraine trước một cuộc chiến chưa thấy hồi kết

Trên tiền tuyến, trong nhiều tuần qua, đặc phái viên Le Monde đã thu thập được lời kể của những chiến binh Ukraine ở các mặt trận Dnipro, Donetsk và Zaporijia. Họ bày tỏ quyết tâm đồng thời thổ lộ những khó khăn khi trở về đời sống dân sự trong những ngày phép ngắn ngủi.

Dọc theo 1.000 kilomet chiến tuyến, mùa đông đã đến. Trời lạnh như cắt, tuyết và bùn phủ kín mọi thứ, gió xuyên vào da thịt. Hai mươi hai tháng sau khi quân xâm lăng kéo sang, Ukraine đang trong một cuộc chiến kéo dài. "WarWar", người lính thuộc một đơn vị đặc biệt của tình báo quân đội chiến đấu ở mặt trận Zaporijia. Anh cho biết tình hình căng thẳng hơn năm ngoái do drone tự sát của Nga, họ không thể chạy xe mà phải đi bộ nhiều cây số.

Thượng sĩ Sergiy Vengerskiy tức "Zakhar", tiểu đoàn 518 lục quân cũng nhìn nhận mùa hè vừa qua rất gian khổ. "Chúng tôi không có đủ lính cũng như đạn pháo. Cuối mùa hè, chúng tôi chỉ có 14 người chiến đấu chống lại 150 lính Nga. Họ đã bắn nát cả khu rừng, không còn một cây nào đứng vững. Quân Nga tấn công rất nhiều đợt, không có pháo để tiêu diệt sẽ không làm được gì". Trung sĩ "Dizel" của tiểu đoàn lục quân 49 cho biết quân Nga đánh theo kiểu biển người dù bị dập pháo, những ai còn sống tiếp tục tiến. Anh cho rằng họ có thể dùng đến ma túy.

Phải giết địch để mình được sống

Đại tá Oleh Uminskiy chỉ huy lữ đoàn đặc biệt số 1 ở Bakhmut nói, những trận đánh rất dữ dội nhưng không bên nào vượt lên được. Ông mô tả tiền tuyến giống như trong tác phẩm "Mặt trận miền Tây vẫn yên tĩnh" của nhà văn Erich Maria Remarque thời Đệ nhất Thế chiến. Nhưng thay vì các chiến hào sâu, người lính phải sống và chiến đấu trong những hố như của loài cáo. "Không thể có điện, đốt lửa nấu nướng, sưởi ấm vì sẽ bị các drone tầm nhiệt của địch phát hiện. Phải đi bộ 5 đến 10 cây số mới có được một bữa ăn nóng". Tuy nhiên đại tá Uminskiy vẫn khẳng định điều cốt yếu vẫn là phải đánh bại kẻ thù.

Ngược lại, đại tá "V", chỉ huy một tiểu đoàn bộ binh ở miền đông cho rằng quân đội vẫn còn "quá xô-viết", việc cung ứng vũ khí đạn dược là nỗi lo chính. Ông kể, khi lính phát hiện đạn của Nga nhờ drone, phải mạo hiểm sang thu lượm, đôi khi thường dân vùng chiếm đóng giúp một tay để đổi lấy một ít tiền hay vodka. "Việc này bị cấm, nhưng nếu quân đội gởi đủ đạn, chúng tôi không đến nỗi phải đi ăn trộm".

Trở thành một chiến sĩ tinh nhuệ, "Zakhar" cho biết chiến tranh đã thay đổi ba điều trong cuộc sống : anh luôn bị đau đầu phải uống thuốc, không thể ngủ trong bóng tối và yên tĩnh, không thể ở đâu đó một mình. Tuy vậy anh hãnh diện là thành viên của lực lượng đặc biệt, cảm thấy hàm ân những người lính bộ binh canh giữ tiền tuyến, nhờ họ mà Ukraine đứng vững. "Zakhar" thổ lộ, sau khi vượt qua tất cả những giới hạn của nỗi sợ, anh cảm thấy mình "chỉ là một cơ thể còn sống". Đứng trước một quân địch, tuy không thù oán gì nhưng phải nổ súng, "giết để được sống".

Kreminna, "khu rừng sinh tử"

Đặc phái viên Libération đến với mặt trận Kreminna ở vùng Luhansk, nơi rừng chia cắt khu vực bị Nga chiếm đóng với lãnh thổ Ukraine. Từ một năm qua, lực lượng Ukraine cật lực chiến đấu trong môi trường rừng cây dày đặc mìn bẫy và xác chết. Họ đã trải qua mùa hè nóng và khô dễ xảy ra cháy rừng, mùa thu bùn lầy khó di chuyển cũng như tiếp tế, rồi đến mùa đông lạnh giá. Thời Đệ nhị Thế chiến, quân Liên Xô và Đức quốc xã đối địch những khu rừng thông này. Gần chiến tuyến hiện nay, phía rừng bị Nga chiếm đóng, có mồ chôn tập thể 391 Hồng quân.

Không có nhà cửa, công sự, nơi duy nhất mà người lính trong rừng có thể ẩn náu chỉ là những hố bom cũ. Họ e sợ nhất là KAB (bom do laser dẫn đường được phi cơ thả xuống), tạo ra hố rộng 15 mét, sâu 4 mét, nếu rơi trúng cả đơn vị không ai sống sót được. Tại khu rừng được mệnh danh là "sinh tử" này, cái chết nhiều hơn sự sống. Xung quanh Yampil và Lyman, đã có 128.000 quả bom, mìn đủ loại được thu thập trên diện tích rừng 40 hecta.

Đồng minh có thực sự muốn Ukraine thắng Nga ?

Sau gần hai năm chiến đấu, nhiều chiến binh - không phải là quân nhân trước khi Nga xâm lăng - có cái nhìn nghịch lý về quân đội. Một mặt họ thực sự tôn trọng các sĩ quan tác chiến sẵn sàng hy sinh để bảo vệ người khác, mặt khác thường chỉ trích bộ tham mưu dù tướng Valeriy Zaluzhny rất được ngưỡng mộ. "Dizel" nói các sĩ quan trong tiểu đoàn của anh không bao giờ gởi lính đến những nơi chưa biết rõ, làm mọi cách để giữ gìn mạng sống cho các chiến binh. Và chưa bao giờ một tử sĩ bị bỏ lại trên chiến trường, đó là điểm khác biệt với quân Nga.

Tuy biết ơn sự giúp đỡ của phương Tây, nhưng nhiều người lính tự hỏi liệu các đồng minh có thực sự muốn Kiev chiến thắng và Moskva bại trận trong cuộc chiến tranh này hay không ? Đại tá Oleh Uminskiy cay đắng nói, thế giới chỉ nói về lý thuyết, khi nào người Châu Âu thấy những thành viên trong gia đình phải ra trận thì họ mới chịu hiểu.

Andriy Onistrat, phụ trách tuyển quân ở Kiev nhấn mạnh, cần phải hủy bỏ lệnh cấm Ukraine không được dùng vũ khí phương Tây tấn công vào đất Nga, quyết định này làm Ukraine hao tốn hàng trăm sinh mạng mỗi ngày. "Bankir" cũng nghi ngờ quyết tâm của các đồng minh, cho rằng nên dành một ngày ra chiến trường hay ít nhất một nhà xác, một nghĩa trang, để hiểu thêm về chiến tranh.

Jacques Delors, người kiến tạo Liên Hiệp Châu Âu qua đời

Về cựu chủ tịch Ủy Ban Châu Âu vừa qua đời hôm qua tại Paris ở tuổi 98, tất cả các báo đều có những bài viết trang trọng về ông. Libération chạy tựa trang nhất "Jacques Delors, tiểu thuyết của một người Châu Âu", và dành đến sáu trang báo khổ lớn cho chính khách dân chủ xã hội của cánh tả. La Croix cũng đăng ảnh chân dung của ông trên nền xanh lá cờ của Liên hiệp, Le Figaro nhấn mạnh đến "người kiến tạo Châu Âu".

Les Echos trong bài "Jacques Delors, ngôi sao của Bruxelles" khẳng định, thời gian ông làm chủ tịch là thời đại vàng của Liên Hiệp Châu Âu. Tờ báo nêu rõ, việc thống nhất thị trường chung châu lục, hiệp ước Maastricht lập ra đồng tiền chung euro, tăng gấp đôi quỹ cấu trúc giúp các nước Nam Âu đuổi kịp Bắc Âu, đều là tác phẩm của Delors.

Libération nhắc lại, hồi năm 1994 khi Jacques quyết định không ra tranh cử tổng thống Pháp tuy là khuôn mặt sáng chói nhất của cánh tả lúc đó, sau vầng hào quang của việc chuyển đổi từ Cộng đồng Kinh tế Châu Âu thành Liên Hiệp Châu Âu, nhiều người đã rất thất vọng. Trả lời phỏng vấn truyền hình, ông nói rằng đã sắp 70 tuổi, đã làm việc không ngơi nghỉ suốt 50 năm, hợp lý nhất là nên có cách sống khác. Nhưng ông còn tiếp tục sống và cống hiến thêm gần 30 năm nữa, một chính khách thẳng thắn, hòa đồng và đầy nhiệt huyết. Rất logic khi năm 2015 ông được tặng danh hiệu "công dân danh dự Châu Âu" - người thứ ba sau Jean Monnet và Helmut Kohl.

Thụy My

Không quân Ukraine phá hủy tàu đổ bộ lớn thuộc hạm đội Hắc Hải của Nga tại Crimea

Thùy Dương, RFI, 26/12/2023

Không quân Ukraine hôm nay, 26/12/2023, khẳng định đã phá hủy một tàu quan trọng của hạm đội Hắc Hải của Nga tại bán đảo Crimea. Tàu này bị nghi vận chuyển drone của Iran để phục vụ cuộc chiến xâm lược của Matxcơva. Cuộc tấn công được quân đội Ukraine tiến hành vào khoảng 2 giờ 30 sáng nay (0 giờ 30 GMT) bằng tên lửa hành trình của lực lượng "hàng không chiến thuật".

Một chiến đấu cơ Mig-29 của Không quân Ukraine đang tác chiến tại miền đông Ukraine ngày 02/08/2023. AP - LIBKOS

Le Monde trích dẫn một thông báo của không quân Ukraine trên mạng Telegram : "Tàu đổ bộ lớn Novocherkassk đã bị các phi công của lực lượng Không quân "tiêu diệt" ở Feodosia, trong vùng Crimea bị chiếm đóng". Feodosia là nơi đặt một căn cứ hải quân lớn của Nga hướng ra Biển Đen. Kkhông quân Ukraine cho biết thêm là tàu này "đang chuyên chở drone Shahed", drone mang chất nổ do Iran chế tạo và được quân đội Nga sử dụng rộng rãi để tấn công Ukraine.

Tướng Mykola Oleatchouk, chỉ huy lực lượng không quân Ukraine, còn cho phát một video cho thấy vụ nổ và ngọn lửa bốc lên. Tuy nhiên, theo Reuters, thông tin chưa được kiểm chứng bằng một nguồn độc lập.

Về phía Nga, trước đó, thống đốc Crimea dưới quyền kiểm soát của Nga, Serguei Aksyonov, chỉ thông báo một vụ tấn công của Ukraine vào khu cảng đã gây ra đám cháy và vụ hỏa hoạn đã lan ra thành phố, nhiều người dân đã phải sơ tán.

Ukraine bắn hạ 5 máy bay Nga 

Trong khi đó, theo báo Le Monde, quân đội Ukraine thông báo riêng trong ngày hôm qua đã bắn hạ được 5 máy bay của Nga, 1 chiếc trên ở vùng Hắc Hải, một chiếc khác gần Marioupol, miền đông nam, và 3 chiếc còn lại trong vùng Kherson, miền nam. Phát biểu trên truyền hình, phát ngôn viên quân đội Ukraine, Yury Ignat, cho biết thêm là hoạt động trên không của quân Nga đã giảm ở vùng Kherson sau khi 3 máy bay của Nga bị lực lượng phòng không Ukraine bắn hạ.

Tuy nhiên, sáng nay không quân Ukraine cho biết đêm qua Nga vẫn tấn công bằng drone Shahed, nhất là tại các vùng Kherson và Odessa. Tổng cộng 13 trong số 19 drone đó đã bị không quân Ukraine tiêu diệt.

Về chiến sự ở vùng Donestk, miền đông Ukraine, bộ trưởng quốc Phòng Sergueï Choïgou tối qua tuyên bố quân đội Nga đã giành được quyền kiểm soát Marinka, nhưng Ukraine bác bỏ thông tin này và khẳng định giao tranh ở Marinka vẫn tiếp diễn.

Thùy Dương

************************

Nga xác nhận tàu chiến bị hư hại ở Biển Đen

BBC, 23/12/2023

Nga xác nhận một trong các tàu chiến của nước này đã bị hư hại trong cuộc tấn công của Ukraine vào một cảng ở Biển Đen.

Những hình ảnh chưa được kiểm chứng về vụ tấn công vào cảng Feodosiya do người đứng đầu lực lượng không quân Ukraine đăng lên

Cuộc không kích diễn ra tại Feodosiya ở vùng Crimea do Nga chiếm đóng vào sáng sớm thứ Ba.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết tàu đổ bộ cỡ lớn Novocherkassk đã bị phi cơ Ukraine trang bị tên lửa dẫn đường tấn công.

Người đứng đầu Lực lượng Không quân Ukraine trước đó cho biết các chiến đấu cơ của họ đã phá hủy con tàu.

Một người thiệt mạng trong vụ tấn công, người đứng đầu Crimea do Nga bổ nhiệm, Sergei Aksyonov, cho biết. Tin cho hay có một số người khác bị thương.

Sáu tòa nhà bị hư hại và một số ít người phải được đưa đến các trung tâm lưu trú tạm thời, ông Aksyonov cho biết thêm.

Nga nói tàu Novocherkassk bị hư hại trong lúc Ukraine nói tàu này đã bị phá hủy (hình tư liệu)

Các hoạt động vận tải của cảng được cho là vẫn hoạt động bình thường sau khi khu vực này bị phong tỏa, đồng thời đám cháy do vụ tấn công gây ra đã được kiểm soát.

Đoạn video được cho là ghi lại cảnh một vụ nổ lớn ở cảng đã được chỉ huy lực lượng không quân Ukraine, Trung tướng Mykola O Meatchuk, chia sẻ.

Những hình ảnh này chưa được kiểm chứng độc lập, tuy nhiên hình ảnh vệ tinh từ ngày 24/12 cho thấy có một tàu neo đậu tại cảng Feodosiya có vẻ như có cùng độ dài với tàu Novocherkassk.

Cuộc tấn công hôm thứ Ba không phải là vụ đầu tiên Novocherkassk trở thành mục tiêu của lực lượng Ukraine.

Vào tháng 3/2022, Bộ Quốc phòng Ukraine báo cáo rằng con tàu đã bị hư hại trong một cuộc tấn công vào cảng Berdyansk của Ukraine bị chiếm đóng, trong đó một tàu tấn công đổ bộ khác, Saratov, bị đánh chìm.

Trong một bài đăng trên Telegram, Trung tướng Oleshchuk viết rằng tàu Novocherkassk đã đi theo tàu Moskva - soái hạm của Hạm đội Biển Đen của Nga, vốn đã bị chìm ở Biển Đen vào năm ngoái.

Moscow chiếm giữ và sáp nhập bán đảo Crimea từ Ukraine vào Nga hồi 2014, và lực lượng của Nga đóng tại đó đã giữ vai trò quan trọng trong cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2/2022.

Lực lượng Nga ở Crimea kể từ đó đã liên tục bị Ukraine tấn công. Hồi tháng trước, quân đội Ukraine nói kể từ khi bắt đầu cuộc chiến với Nga, họ đã phá hủy 15 tàu hải quân Nga và làm hư hại 12 tàu khác ở Biển Đen.

Sau cuộc tấn công tên lửa vào trụ sở của hạm đội Biển Đen ở Sevastopol vào tháng 9, các hình ảnh vệ tinh cho thấy hải quân Nga đã di chuyển phần lớn hạm đội Biển Đen của họ ra khỏi Crimea, chuyển đến cảng Novorossiysk của Nga ở Biển Đen.

Nguồn : BBC, 26/12/2023

************************

Những chiến đấu cơ F-16 đầu tiên dường như đã đến Ukraine

Minh Phương, RFI, 25/12/2023

Từ hôm qua, 25/12/2023, trên mạng xã hội đã lan truyền các hình ảnh chiến đấu cơ Mỹ F-16 sơn màu của không quân Ukraine. Những máy bay này sẽ được triển khai trên chiến trường vào năm 2024, trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát bầu trời với quân đội Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy và quyền thủ tướng Hà Lan Mark Rutte thị sát những chiến đấu cơ F-16 tại Eindhoven, Hà Lan, ngày 20/08/2023. AP - Peter Dejong

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan tường trình :

Hy vọng xe trượt tuyết của ông già Noel đã tránh được khu vực Hắc Hải cũng như khu vực Donbass vào đêm 24 rạng sáng ngày 25/12, vì trong kỳ nghỉ lễ Giáng sinh của Ukraine, lực lượng phòng không của Kiev đã bắn hạ hai chiến đấu cơ Sukhoi của Nga, một chiếc SU-34 và một chiếc SU-30, hai tên lửa hành trình và không dưới 28 drone Shahed. Một nhà báo chuyên về quốc phòng nổi tiếng của Ukraine vui mừng chia sẻ trên Facebook : "Chuyện gì đó đang xảy ra, có lẽ ông già Noel đã mang đến cho chúng ta một chiếc F-16".

Và quả là như vậy : Chiều hôm qua, người ta đã thấy trên mạng xã hội những hình ảnh đầu tiên cuẩ chiếc chiến đấu cơ Mỹ F-16, màu xanh than, với hình biểu tượng cây đinh ba viền màu vàng trên nền xanh, màu cờ của Ukraine. Theo một số nguồn tin, những chiếc máy bay đầu tiên dường như đã được bí mật vận chuyển từ miền tây Ukraine, từ phi trường này qua phi trường khác. Trong khi đó, theo thông tin mà chúng tôi nắm được, hiện không thể phỏng vấn các phi công lái máy bay tiêm kích ở Ukraine, vì đại đa số đang được huấn luyện cấp tốc ở Châu Âu.

Quân đội Nga tuyên bố đã bắn hạ một số máy bay F-16 ở Ukraine, nhưng không đưa ra bất cứ bằng chứng nào. Sau các cuộc chiến trên bộ và trên biển, sắp tới đây sẽ có những cuộc đụng độ bên trên các chiến hào để giành quyền kiểm soát bầu trời.

Minh Phương

Người Ukraine sẽ phải đối mặt với nạn khủng bố ở quy mô chưa từng thấy tại Châu Âu kể từ kỷ nguyên toàn trị hồi thế kỷ 20.

Một người phụ nữ tạo dáng chụp ảnh trước cây thông Noel ở Melitopol, vùng Zaporizhzhia của Ukraine, với lá cờ Nga tung bay trên đầu vào ngày 18 tháng 12 năm 2022. AFP via Getty Images

Trong lúc cuộc phản công của Ukraine bị đình trệ và Quốc hội Mỹ còn đang tranh cãi về khoản viện trợ quân sự quan trọng, một số nhà phân tích đã bắt đầu lo ngại về một bước ngoặt trong cuộc chiến có thể dẫn đến thất bại của Ukraine. Dù tình hình trên chiến trường vẫn chưa đến mức nghiêm trọng, nhưng nó có thể nhanh chóng xấu đi nếu không có khoản viện trợ quân sự đáng kể mà Mỹ dành cho Ukraine.

Hậu quả từ thất bại của Ukraine cần phải được hiểu đầy đủ. Trước tiên, những hậu quả địa chính trị rất dễ dự đoán. Sự thất bại của một quốc gia được phương Tây hậu thuẫn sẽ khuyến khích Nga và các quốc gia theo chủ nghĩa xét lại khác thay đổi đường biên giới bằng vũ lực. Một chiến thắng của Nga sẽ khiến các nước láng giềng Châu Âu của nước này lo sợ, nhiều khả năng dẫn đến sự sụp đổ an ninh tập thể Châu Âu khi một số nước lựa chọn biện pháp xoa dịu, còn những nước khác lại ồ ạt tái vũ trang. Trung Quốc cũng sẽ kết luận rằng Đài Loan không thể trông cậy vào sự hỗ trợ lâu dài của Mỹ. Thật vậy, những tác động lan tỏa từ sự thiếu quyết đoán của Mỹ đã xuất hiện : Trong một động thái gợi nhớ đến việc Nga sáp nhập bất hợp pháp một số khu vực của Ukraine, trong tháng này, Venezuela đã tuyên bố chủ quyền đối với hơn một nửa lãnh thổ Guyana láng giềng. Dù không có dấu hiệu nào cho thấy một cuộc xâm lược sắp xảy ra, nhưng sẽ thật ngây thơ khi nghĩ rằng các quốc gia khác không theo dõi sát sao xem liệu Nga có chiếm đất thành công hay không.

Nhiều nhà phân tích đã mô tả những rủi ro an ninh sâu rộng kể trên. Nhưng chúng chẳng là gì so với những hậu quả thảm khốc đối với Ukraine và người dân nước này nếu Nga chiến thắng. Điều quan trọng là cả những người ủng hộ và phản đối viện trợ cho Ukraine đều phải biết những hậu quả này là gì.

Để hiểu số phận của Ukraine sẽ ra sao nếu Nga lật ngược tình thế, điểm khởi đầu tốt nhất chính là những phát biểu của Nga. Ngày 8/12, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tuyên bố rằng, theo quan điểm của ông, nhà nước Ukraine không có tương lai. Trước đó, ngày 5/12, ông đề xuất ý định "cải tạo" người dân Ukraine, chữa khỏi chứng "bài Nga" và "xuyên tạc lịch sử" cho họ. Ngày 12/11, cựu Thủ tướng Dmitry Medvedev đã nói rõ mong muốn của Nga : "Odessa, Nikolaev, Kyiv, và thực tế là mọi nơi khác đều không phải là Ukraine". Ông đăng trên Telegram rằng "rõ ràng" Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là "kẻ tiếm quyền", rằng ngôn ngữ Ukraine chỉ là "phương ngữ lai" của tiếng Nga, và Ukraine "KHÔNG phải là một quốc gia, mà là các vùng lãnh thổ được tập hợp một cách giả tạo". Các nhà tuyên truyền chế độ khác thì khẳng định rằng nhà nước Ukraine là một căn bệnh cần phải chữa trị, và người Ukraine là một xã hội cần phải được "tẩy giun".

Cụ thể hơn, trong hai năm qua, đài truyền hình nhà nước bị kiểm duyệt gắt gao của Nga đã liên tục tuyên truyền về việc hãm hiếp người Ukraine, dìm chết trẻ em Ukraine, san bằng các thành phố, tiêu diệt giới tinh hoa Ukraine, và hành hạ thể xác hàng triệu người Ukraine. Để tóm tắt những diễn biến này, Russian Media Monitor đã biên soạn một bộ sưu tập các đoạn clip ngắn tiêu biểu  từ truyền hình Nga, có sẵn phụ đề tiếng Anh. Chiến dịch phối hợp này không phải là doạ suông, mà là điềm báo về những gì đang chờ đợi người dân Ukraine. Thông qua những hình ảnh này, chúng ta có thể nhận ra những hành động tàn bạo nào đang chờ đợi người Ukraine nếu đất nước họ bị Nga chiếm đóng toàn bộ hoặc gần như toàn bộ.

Chúng ta cũng có thể dự đoán tác động từ chiến thắng của Nga bằng những hành động tàn bạo vốn đã lan rộng ở các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng. Theo các nguồn tin chính thức của Ukraine, gần 2 triệu người Ukraine ở các khu vực bị chiếm đóng đã bị buộc phải rời bỏ nhà cửa và cộng đồng của họ, để đến tái định cư ở Nga, tạm thời hoặc vĩnh viễn. Các ước tính khác dao động từ 1,6 triệu đến 4,7 triệu người. Ủy viên về Quyền trẻ em Nga Maria Lvova-Belova cho biết hơn 700.000 trẻ em Ukraine đã được đưa từ Ukraine sang Nga kể từ tháng 2/2022 ; gần 20.000 trong số này đã được chính quyền Ukraine xác định tên tuổi. Việc đưa trẻ em rời khỏi quê hương và không cho chúng tiếp cận với ngôn ngữ và văn hóa của chúng không chỉ là một tội ác chiến tranh được quốc tế công nhận, mà việc đồng hóa cưỡng bức này còn được Công ước Liên Hiệp Quốc về Diệt chủng xác định là hành vi diệt chủng. Đó là lý do tại sao Tòa án Hình sự Quốc tế đã ban hành lệnh bắt giữ Lvova-Belova.

Nga không chỉ tiêu diệt người Ukraine ở những khu vực bị chiếm đóng, mà còn thay thế họ bằng những người định cư Nga – một sự tiếp nối bi thảm của các hoạt động trục xuất, thuộc địa hóa, và Nga hóa có hệ thống diễn ra từ thời Liên Xô và Đế quốc Nga. Tại thành phố Mariupol của Ukraine, nơi cuộc tấn công của Nga đã giết chết hàng chục nghìn dân thường và phá hủy 50% nhà ở của thành phố, một số tòa nhà chung cư mới đã được xây dựng gần đây. Một vài toà nhà trong số đó đang được rao bán và những kẻ trục lợi người Nga đã nhanh chóng chộp lấy món bất động sản với giá hời.

Miền nam bị chiếm đóng một phần của Ukraine mang đến một bức tranh rõ ràng hơn về các kỹ thuật được lực lượng chiếm đóng sử dụng để xác lập quyền lực. Một báo cáo của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền từ tháng 7/2022 đã mô tả các hình thức tra tấn, các vụ mất tích và giam giữ tùy tiện trong khu vực. Trong quá trình thẩm vấn, dân thường phải chịu đựng nhiều loại tra tấn, bao gồm đánh đập, sốc điện, và phá hoại giác quan. Một số tù nhân đã chết vì bị tra tấn, và một số lớn khác đã mất tích. Danh sách các nạn nhân có quan chức địa phương, giáo viên, đại diện của Giáo hội Chính thống Ukraine, nhà hoạt động phi chính phủ, và thành viên lực lượng bảo vệ lãnh thổ Ukraine. Ngoài ra còn có một lượng lớn thông tin được thu thập bởi các nhà giám sát nhân quyền và nhà báo về hoạt động của các trại thanh lọc và trại tập trung.

Truyền bá chính trị và quân sự hóa thanh niên đã trở thành những đặc điểm chính của cuộc sống dưới sự chiếm đóng của Nga. Các biểu ngữ và áp phích chính trị cổ vũ lòng yêu nước Nga đã hiện diện khắp nơi ở các khu vực bị chiếm đóng. Sách giáo khoa mới dành cho trẻ em đã xoá bỏ hoàn toàn lịch sử Ukraine, và còn rao giảng lòng căm thù giới lãnh đạo Ukraine. Ngôn ngữ Ukraine đang bị loại bỏ khỏi phần lớn hệ thống giáo dục, và bị đẩy xuống vị thế như một phương ngữ cổ xưa, không đại diện cho bất cứ điều gì ngoài một nền văn hóa khu vực đang dần biến mất và sẽ sớm bị văn hoá chính thống của Nga đè bẹp.

Hiện tại, cuộc sống của hàng triệu người Ukraine đã bị hủy hoại bằng cách này hay cách khác bởi quá trình chiếm đóng khủng khiếp của Nga. Nếu Nga hoàn thành cuộc chinh phục của mình, con số đó sẽ tăng lên gấp bội. Sau gần một thập niên đối đầu chống lại Nga, người Ukraine đã đoàn kết và huy động cao độ để bảo vệ biên giới, dân chủ, văn hóa, và ngôn ngữ của đất nước họ, thậm chí nhiều người Ukraine nói tiếng Nga đã chuyển sang tiếng Ukraine vì căm ghét cuộc xâm lược của Moscow. Hàng triệu người Ukraine đã nổi giận và trở nên cực đoan hóa trước tội ác chiến tranh, cũng như việc quân Nga tàn phá các thị trấn và nhà cửa của họ. Hàng triệu người Ukraine đã tình nguyện hỗ trợ nỗ lực chiến tranh, hàng triệu người đã đóng góp quỹ hỗ trợ quân đội, và một con số còn lớn hơn nữa đã chuyển sang sử dụng mạng xã hội để trút giận và công khai bày tỏ sự phẫn nộ của họ đối với Putin và nhà nước Nga.

Điều đó chỉ khiến cuộc xâm lược trở nên tàn bạo và đẫm máu hơn. Bởi nếu Ukraine thua, gần như toàn bộ xã hội Ukraine sẽ phải bị trừng phạt, đàn áp, bịt miệng, hoặc cải tạo nếu mục đích cuối cùng của cuộc chiếm đóng là nhằm dập tắt sự phản kháng và sáp nhập đất nước này vào Nga. Vì lý do này, việc Nga tiếp quản sẽ đi kèm với các vụ bắt bớ, giam giữ dài hạn, cưỡng bức di cư hàng loạt đến vùng trung tâm nước Nga, các trại thanh lọc trên quy mô lớn và khủng bố chính trị. Nếu một cuộc nổi dậy xuất hiện, mức độ đàn áp sẽ chỉ thêm sâu rộng hơn.

Nga cũng sẽ tiến hành một nỗ lực trên quy mô lớn nhằm loại bỏ những tài liệu khuyến khích "lật đổ", nghĩa là tất cả các bộ phim, tiểu thuyết, thơ ca, tiểu luận, nghệ thuật, công trình học thuật, và âm nhạc chứa đựng những đề cập ủng hộ thời kỳ độc lập của Ukraine. Các thư viện và trường học sẽ không còn được chứa những nội dung mang tính "lật đổ" như vậy – về bản chất, là phần lớn các tác phẩm văn học và văn hóa mà Ukraine đã sáng tạo trong suốt ba thập niên qua. Các nhà văn và học giả sẽ phải đối mặt với hai lựa chọn : hoặc từ bỏ danh tính và công việc trước đây của họ, hoặc trở thành "những kẻ không phải con người" trong trật tự mới. Nhiều người sẽ phải đối mặt với việc bị bắt giữ hoặc một bản án tồi tệ hơn, đơn giản vì họ đã giúp quảng bá văn hóa Ukraine và cản trở quá trình Nga hóa. Một lần nữa, đây không phải là suy đoán, mà là thông lệ phổ biến ở các vùng lãnh thổ khác mà Nga đã chiếm đóng.

Những bước tiến về lãnh thổ của Nga sẽ đi kèm với làn sóng người tị nạn Ukraine thứ hai, với quy mô lớn hơn nhiều so với đầu năm 2022, khi khoảng 7 triệu người Ukraine vượt biên giới vào Liên minh Châu Âu. Đối với những người Ukraine còn ở lại quê hương, tương lai của họ sẽ bị đặt dưới sự kiểm soát toàn trị về văn hóa, giáo dục, và ngôn luận, kèm theo một cuộc khủng bố hàng loạt trên quy mô chưa từng thấy ở Châu Âu kể từ kỷ nguyên toàn trị thế kỷ 20.

Và đó chính là tác động cơ bản của chiến thắng của Nga. Các thành viên Quốc hội Mỹ có quyền tự do bỏ phiếu chống lại việc hỗ trợ Ukraine nếu họ nghĩ – một cách sai lầm – rằng kết quả của cuộc chiến không ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của nước Mỹ. Tuy nhiên, họ không nên được phép phản đối việc hỗ trợ Ukraine mà chưa nhận thức đầy đủ về chế độ chuyên chế mà họ sẽ giúp trao quyền – và trách nhiệm của họ đối với những tội ác kinh hoàng, hoàn toàn có thể dự đoán được sẽ xảy ra sau đó.

Adrian Karatnycky là nghiên cứu viên cao cấp tại Hội đồng Đại Tây Dương, người sáng lập Myrmidon Group, và là tác giả của cuốn "Battleground Ukraine : From Independence to the War with Russia", sẽ được Nhà xuất bản Đại học Yale ấn hành vào tháng 6/ 2024.

Adrian Karatnycky

Nguyên tác : "What a Russian Victory Would Mean for Ukraine", Foreign Policy, 19/12/2023

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 26/12/2023

Chiến dịch phản công của Ukraine chỉ gặp khó khăn hay đã thất bại ?

Anh Vũ, RFI, 20/12/2023

Nga đang gia tăng các cuộc tấn công dọc theo chiến tuyến và dường như sắp đột phá được ở một số nơi. Nếu như khó khăn của Ukraine là có thật ở đầu mùa đông, thì quân đội Nga cũng chỉ có nguồn lực hạn chế. RFI giới thiệu các nhận định phân tích của chuyên gia về những khó khăn của Ukraine trên chiến trường. 

Một binh sĩ Ukraine tại Avdiivka (Donetsk), một mặt trận khốc liệt trong cuộc chiến chống Nga. Ảnh tư liệu ngày 25/04/2023. AP - LIBKOS

Tại Avdiivka, quân Nga đang tiến lên, tương tự như ở vùng Zaporizhia. Tuy nhiên, Ukraine đã tập trung nỗ lực ở đó để phản công. Ở bên kia Dnieper, viễn cảnh của những người lính Ukraine đã vượt qua sông "có vẻ rất mong manh", CNN ghi nhận hôm Chủ nhật 17/12.

Kênh truyền hình Mỹ không phải là kênh duy nhất vẽ bức tranh đen tối cho Ukraine. Chuẩn tướng Ukraine Oleksandr Tarnavsky thừa nhận khi được hãng tin Reuters phỏng vấn hôm thứ Hai 18/12 : "Chúng tôi đang rất thiếu đạn dược và chúng tôi buộc phải chuyển sang thế phòng thủ ở một số khu vực nhất định".

Trong các sĩ quan cấp cao nhất của quân đội Ukraine, tâm trạng không hề vui vẻ. Vào đầu tháng 11, Valeriy Zalouzhny, tổng tham trưởng quân đội Ukraine, đã xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với The Economist rằng cuộc chiến chống Nga đang "đi vào bế tắc". Phát ngôn này đã bị tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phản bác. Tuy nhiên, sau đó ông cũng đã thừa nhận thành công của các hoạt động quân sự phụ thuộc rất nhiều vào sự hỗ trợ của phương Tây. New York Times nhấn mạnh, sự hỗ trợ đang mất dần động lực, ở Washington cũng như Bruxelles.

Glen Grant, nhà phân tích cấp cao tại Tổ chức An ninh Baltic (Baltic Security Foundation), chuyên gia về các vấn đề quân sự Nga, tóm tắt : "Trên thực địa, hiện tại rất khó khăn, vì Nga đang đưa quân ồ ạt iên tục để áp đảo lực lượng Ukraine".

​Hệ quả là : "Quân Ukraine đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc giữ Avdiivka, một thành phố quan trọng vì nằm ở ngoại vi Donetsk. Họ có thể sẽ mất Mariïnka, nằm xa hơn về phía nam một chút. Họ đang phải hứng chịu cuộc tấn công lớn ở xung quanh thành phố Robotyne, một trong những khu vực chính mà quân Ukraine đã chiếm lại trong vùng Zaporizhia kể từ khi bắt đầu cuộc phản công", ông Huseyn Aliyev, chuyên gia về cuộc chiến ở Ukraine tại Đại học Glasgow, Scotland, nhận định.

Đó là chưa kể các cuộc giao tranh dữ dội đang tiếp diễn để giành quyền kiểm soát Bakhmut và các cuộc tấn công của Nga thậm chí còn được tiến hành xa hơn về phía bắc của tiền tuyến, hướng tới Kupiansk, ở vùng Luhansk.

Tất nhiên, chúng ta phải "cẩn thận với những thông tin sai lệch của Nga đang tìm cách tô đen bức tranh hơn nữa đối với Ukraine", Glen Grant cảnh báo. Thật vậy, những người tuyên truyền ủng hộ điện Kremlin hiện đang đẩy mạnh tung tin chiến thắng trên Telegram, và thậm chí còn tạo ra các tài khoản giả về những người lính Ukraine "kêu ca" về những khó khăn khi chiến đấu chống lại kẻ thù được mô tả mạnh hơn họ nhiều.

Ngay cả những tuyên bố của chính quyền Ukraine cũng phải được tiếp nhận một cách thận trọng. Những tuyên bố như vậy có thể được cố ý đưa ra gây ấn tượng "để thuyết phục phương Tây về tầm quan trọng của việc tiếp tục hỗ trợ cho họ", Sim Tack, nhà phân tích quân sự của Force Analysis, một công ty theo dõi sát xung đột, nhấn mạnh.

Ngoài sự cường điệu của một số người, "động lực nhìn chung của các trận chiến chắc chắn đang ở về phía người Nga vào lúc này", ông Huseyn Aliyev khẳng định.​

Chờ viện trợ Phương Tây

Trận chiến giành Avdiivka minh họa rõ ràng những khác biệt trong cách diễn giải. Đối với một số người, bước tiến của Nga là một thất bại nghiêm trọng với Kiev. Huseyn Aliyev giải thích : "Avdiivka là một tiền đồn quý gia cho pháo binh Ukraine để oanh kích Donetsk và gây áp lực liên tục lên hệ thống phòng thủ của Nga". Nếu lực lượng Ukraine buộc phải rút lui, điều này sẽ giải tỏa áp lực lên quân Nga để họ có thể tái triển khai ở những nơi khác trên mặt trận.

Đối với những người khác, cái giá về nhân lực và vật lực mà người Nga phải trả để vượt qua Avdiivka là rất – thậm chí là quá – cao. Chuyên gia Sim Tack lưu ý : "Theo ước tính của Mỹ, Nga đã mất số quân tương đương với cả một sư đoàn, tức là khoảng 10.000 quân và trang thiết bị của họ". Còn ông Glen Grant đặt câu hỏi : "Điều gì quan trọng hơn : lùi một chút hay gây tổn thất rất nặng nề cho kẻ thù ?"

Dù việc phân tích mức độ khó khăn của Ukraine có thể khác nhau, nhưng mọi người đều đồng ý về các nguyên do. Trước hết, "vấn đề sống còn là các nước phương Tây gửi thiết bị và đạn dược đến Ukraine", Sim Tack nhấn mạnh. Sự chậm chạp của các nước Châu Âu trong việc chốt lại thỏa thuận viện trợ 51 tỷ euro cho Ukraine do bị Hungary phủ quyết và bế tắc chính trị ở Mỹ đã làm phức tạp thêm nhiệm vụ của bộ chỉ huy quân đội Ukraine.

Tuy nhiên, quân đội Ukraine chưa ở trong tình trạng tay không ngay tức khắc. Ông Sim Tack giải thích : " Vũ khí vẫn được chuyển đến, nhất là do những cam kết trước đó, nhưng tương lai thì sẽ có nhiều bất trắc hơn". Các chỉ huy quân sự Ukraine phải đưa ra những lựa chọn mà không thực sự biết ngày mai sẽ ra sao, điều này buộc họ phải hạn chế đạn dược.

Trong khi trước mặt các binh sĩ Ukraine thì chuyện đó không xảy ra. Ông Huseyn Aliyev lưu ý : "Nga hiện đang thành công trong việc hỗ trợ rất đầy đủ cho nỗ lực chiến tranh của họ". Một mặt, họ có thể tăng cường sản xuất đạn pháo, mặt khác "có thể mua drone và đạn dược với số lượng lớn từ các nước như Iran hoặc Bắc Triều Tiên", chuyên gia này nói tiếp.

Làm hài lòng "Sa hoàng Putin" trước bầu cử tổng thống

Kiev không chỉ đang thiếu đạn dược. Theo chuyên gia Sim Tack, "Ukraine cũng đang thiếu quân số nghiêm trọng. Quân đội ngày càng gặp khó khăn trong việc luân chuyển binh lính để cho họ nghỉ ngơi". Trong khi đó, ông Glen Grant nhấn mạnh vấn đề quân dự bị này một phần là do "dự luật tạo thuận lợi cho việc huy động thanh niên hiện đang gặp khó khăn trong việc thông qua ở Nghị viện".

Một lý do khác khiến các cuộc tấn công của Nga gia tăng là bởi cuộc bầu cử tổng thống gần như chắc chắn cho phép Vladimir Putin tiếp tục nhiệm kỳ mới vào tháng 3 năm tới. Ông Glen Grant nói : "Tất cả các tướng lĩnh nhỏ hiện nay đều muốn làm hài lòng "Sa Hoàng" bằng cách mang lại cho ông những thành quả để khoe khoang về 'thành công' trong cuộc chiến của ông ấy, phục vụ chiến dịch vận động bầu cử".

Theo các chuyên gia được France 24 phỏng vấn, quân đội Nga có thể đột phá thành công trên mặt trận. Tuy nhiên,chuyên gia Glen Grant tin rằng : "Quân Nga không có đủ xe bọc thép và các đơn vị có kinh nghiệm để phát huy lợi thế của mình và có thể đi xa". Huseyn Aliyev chia sẻ cùng quan điểm : " Nguồn lực của Moskva quá hạn chế để hỗ trợ một cuộc tấn công kéo dài hơn một hoặc hai tháng".

Do đó, lợi thế của Nga sẽ giống với chiến hạm Potemkin : Gây ấn tượng, nhưng chỉ ở bề ngoài. Nhất là nếu cái van viện trợ phương Tây lại mở rộng cho Kiev.

(Theo France24.com)

Anh Vũ

Nguồn : RFI, 20/12/2023

*****************************

Tổng thống Ukraine thừa nhận chiến tranh chưa có hồi kết

Minh Anh, RFI, 20/12/203

Ngày 19/12/2023, trong cuộc họp báo truyền thống cuối năm, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã khẳng định chưa có hồi kết cho cuộc chiến chống quân xâm lược Nga, đồng thời ông tạm thời bác bỏ đề xuất của quân đội động viên thêm khoảng nửa triệu người. 

Tổng thống Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo tại Kiev, Ukraine, ngày 19/12/2023. AP - Efrem Lukatsky

Theo AFP, những phát biểu này của nguyên thủ quốc gia Ukraine đưa ra vào lúc các đồng minh của Kiev tỏ ra mệt mỏi sau gần hai năm giao tranh và điện Kremlin ngày càng tin tưởng sẽ chiến thắng. Cuộc họp báo của ông với các phóng viên trong và ngoài nước kết thúc một năm đầy khó khăn cho Ukraine trong khi lực lượng của Kiev đang chịu nhiều sức ép trên chiến trường và các đồng minh tỏ ra dao động trong việc hỗ trợ quân sự và tài chính. 

Từ Kiev, thông tín viên Stephan Siohan tóm lược một số điểm chính cuộc họp báo : 

"Cuối cùng có ít điều để nhớ về cuộc trao đổi của ông Volodymyr Zelensky với giới truyền thông trong và ngoài nước. Nguyên thủ quốc gia Ukraine nhìn chung khá kiệm lời về việc phân tích cuộc phản công năm 2023, hay triển vọng chiến lược cho năm 2024. Zelensky muốn nhấn mạnh hơn đến điều mà ông gọi là những thắng lợi của Ukraine, quyết định của Liên Hiệp Châu Âu mở đàm phán kết nạp Ukraine, hay việc khai thông Hắc Hải sau mùa hè… 

Điểm đáng chú ý nhất trong cuộc họp báo có lẽ là thông báo đề xuất của quân đội gọi nhập ngũ thêm 500 ngàn công dân. Tuy nhiên, tổng thống Zelensky cẩn trọng nhấn mạnh rằng ông cần có thêm những giải thích từ giới chức quân sự về cơ hội của sáng kiến này, một hình thức để thanh minh cho một quyết định chắc chắn không thể tránh khỏi và có nguy cơ gây mất lòng dân. 

Tổng thống Ukraine nhiều lần tỏ ra khó chịu khi nghe nhắc đến tên Valery Zaloujny, tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, nhân vật được cho là ngày càng có nhiều xung khắc với ông. Hôm qua, ông Zelensky đã chẳng làm gì nhằm xóa tan cảm giác đang có căng thẳng giữa phe dân sự và phe quân sự ở Kiev". 

Cũng trong cuộc họp báo hôm qua, tổng thống Ukraine còn cho biết muốn đàm phán với thủ tướng Hungary Victor Orban để "tìm giải pháp" cho những khác biệt giữa đôi bên, đồng thời bày tỏ tin tưởng Washington "sẽ không phản bội người dân Ukraine". 

Tuy nhiên, theo AFP, các lãnh đạo Thượng Viện Hoa Kỳ hôm qua tuyên bố Mỹ sẽ không thể thông qua gói viện trợ 61 tỷ đô la cho Ukraine từ đây đến cuối năm 2023, bất chấp những khẩn khoản từ Kiev và Nhà Trắng. 

Minh Anh

*************************

Quân đội Ukraine đối mặt với tình trạng cạn kiệt vũ khí

Anh Vũ, RFI, 19/12/2023

Hãng tin Reuters ngày 18/12/2023, dẫn lời một tướng chỉ huy quân đội Ukraine cho biết các binh sĩ của nước này trên các mặt trận đang thiếu vũ khí, đạn pháo đến mức phải hạn chế một số chiến dịch quân sự.

Vũ khí được đưa lên máy bay để cung cấp cho quân đội Ukraine chống quân xâm lược Nga. Căn cứ Không quân Mỹ Dover, ngày 21/01/2022. AP - Mauricio Campino

Chuẩn tướng Oleksandr Tarnavskyi, chỉ huy chiến dịch phản công quân Nga, xác nhận với Reuters rằng họ "đang gặp vấn đề về đạn dược". Theo ông, số lượng đạn viện trợ nhận được không đủ để quân đội Ukraine đối phó với các cuộc tấn công liên tục của quân Nga.

Vị tướng này cho biết thêm quân Ukraine hiện không thể duy trì sự hiện diện trên tất cả các chiến tuyến, một số khu vực đang phải chuyển sang thế phòng thủ, để có thể tiếp tục các cuộc tấn công ở hướng khác.

Hãng tin Nhật NHK cho biết, trong một cuộc họp hôm Chủ nhật vừa qua, lãnh đạo tình báo Ukraine, Kyrylo Budanov, đã nói rằng để duy trì được sức mạnh hiện nay cần phải huy động thêm nhiều lính mới.

Trong khi đó, Nhà Trắng, qua lời phát ngôn viên John Kirby, hôm qua cảnh báo không còn phương tiện để hỗ trợ quân sự cho Ukraine, sau gói viện trợ cuối cùng cuối năm nay, trong khi Quốc Hội Mỹ vẫn đang chặn việc thông qua ngân sách 61 tỷ đô la viện trợ bổ sung cho Kiev, để gây sức ép với chính quyền Biden về chính sách nhập cư. Ít ngày trước kỳ nghỉ cuối năm, Quốc Hội Hoa Kỳ chỉ chấp thuận viện trợ 300 triệu đô la cho Kiev trong năm 2024.

Anh Vũ

Kinh tế Nga đứng vững : Trừng phạt của phương Tây không hiệu quả ?

Nền kinh tế Nga đứng vững bất chấp các trừng phạt của phương Tây, dự luật nhập cư ở Pháp, những hệ lụy của xung đột giữa Israel và Hamas là những chủ đề được các tờ báo Pháp quan tâm nhất hôm nay, 18/12/2023.

Một cơ sở đổi tiền cạnh một pa-nô quảng cáo tuyển quân trên đường phố Moskva, Nga, ngày 14/08/2023. Đồng rúp đã mất giá hơn 25% kể từ đầu năm nay. AP - Alexander Zemlianichenko

Nhật báo công giáo La Croix dành trang nhất nói về việc bất chấp các biện pháp trừng phạt của phương Tây, nền kinh tế Nga hiện vẫn trụ vững và không có dấu hiệu sụp đổ. Thậm chí Moskva vẫn tiếp tục huy động nguồn lực để phục vụ cỗ máy chiến tranh chống Ukraine.

Trong cuộc họp báo thường niên hôm 14/12, tổng thống Vladimir Putin tỏ ra vui mừng khi nói về nền kinh tế Nga : "Chúng ta đã phục hồi sau sự suy giảm của năm ngoái và đã có một bước tiến thực sự". Sau khi GDP của Nga giảm 2,1% vào năm 2022, chủ nhân điện Kremlin tuyên bố mức tăng trưởng trong năm nay sẽ đạt 3,5%, và gọi đó là một "dấu hiệu khả quan". Thông điệp gửi tới khán thính giả Nga và quốc tế rất rõ ràng : Gần 2 năm sau khi xua quân xâm lược Ukraine, rõ ràng các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã không ngăn chặn được cỗ máy chiến tranh của Nga.

Nhật báo công giáo ghi nhận rằng hiện tượng kinh tế Nga "phục hồi" dường như đã đi ngược lại với dự đoán của nhiều quan chức phương Tây, chẳng hạn như bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire đã từng dự đoán về một "sự sụp đổ của nền kinh tế Nga". La Croix phân tích rằng có nhiều yếu tố giúp cho Moskva tránh được một cuộc khủng hoảng có hệ thống. Julien Vercueil, chuyên gia về kinh tế Nga, giải thích : "Việc đóng cửa tạm thời một số thị trường vốn, sau đó là các biện pháp kiểm soát ngoại hối rất nghiêm ngặt của ngân hàng trung ương Nga đã giúp ngăn chặn tình trạng tháo chạy vốn ở quy mô chưa từng có, giúp đồng rúp thoát khỏi tình trạng suy thoái".

Alexandra Prokopenko, cựu cố vấn của ngân hàng trung ương Nga, tóm tắt : "Để chống chọi với các lệnh trừng phạt, chính quyền đã đưa nền kinh tế Nga vào tình trạng ‘ngủ đông’". Trả lời phỏng vấn với tổ chức tư vấn Carnegie vào cuối tháng 02/2022, bà Prokopenko tin rằng chính nhờ những quyết định "táo bạo và kịp thời" này của chính quyền mà nền kinh tế Nga "duy trì phong độ", và điện Kremlin có thời gian để điều chỉnh chiến lược và chuyển hướng sang các thị trường mới không ban hành các biện pháp trừng phạt chống Moskva, "đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ hay Thổ Nhĩ Kỳ".

Dự luật nhập cư ở Pháp : Tổng thống Macron "mất cả chì lẫn chài"

Về tình hình chính trị ở Pháp, trang nhất và bài xã luận của nhật báo thiên hữu Le Figaro nói về "bi hài kịch" xung quanh dự luật nhập cư đang minh họa cho sự thiếu tin tưởng của người dân Pháp đối với giới chính trị. Trong khi đại đa số người dân, từ những người ủng hộ cánh tả đến cánh hữu, đều hy vọng các quan chức có lập trường cứng rắn trong hồ sơ này, thì một số người lại tỏ ra nhu nhược. Đặc biệt là những người theo phe tổng thống và thành phần chính phủ, những người dường như đang rất xa vời thực tế. Kể từ khi chủ đề này được thảo luận rộng rãi từ 18 tháng qua, tình hình đang trở nên rất phức tạp.

Theo Le Figaro, các số liệu về nhập cư, cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp, đang bùng nổ một cách chóng mặt, đi kèm với tỷ lệ tội phạm tăng vọt và học lực thì sụt giảm đáng kể, cho thấy một mối liên hệ rõ ràng. Tình trạng này được ghi nhận trên toàn quốc, bao gồm cả những vùng nông thôn. Nhưng chính quyền và những nhân vật theo phe tổng thống tại Quốc hội vẫn không có động thái gì. Họ không ngừng "cân nhắc thiệt hơn". Nhật báo thiên hữu đặt câu hỏi : "Họ đang sợ điều gì ?". Chính việc phủ nhận thực tế và do dự đã khiến chính quyền phải đối mặt với tình huống xấu nhất.

Mọi chuyện lẽ ra đã có thể được "giải quyết ổn thỏa" nếu dự luật không bị Hạ Viện từ chối đưa ra thảo luận vào tuần trước. Cho dù dự luật có được thông qua sau cuộc họp của ủy ban hỗn hợp vào tối nay, thì tổng thống Emmanuel Macron và chính phủ cũng đã mất rất nhiều thời gian và dẫn đến việc mức độ tín nhiệm họ suy giảm rõ rệt. Họ có thể sẽ giữ được thể diện nếu văn bản cuối cùng được thông qua, nhưng Le Figaro nhấn mạnh rằng đó là chiến thắng của đảng Những Người Cộng Hòa (LR) cánh hữu và đảng Tập Hợp Dân Tộc (RN) cực hữu, những đảng đã thành công trong việc áp đặt quan điểm của mình. Còn nếu dự luật bị bác bỏ, đây sẽ là thất bại nặng nề nhất đối với chủ nhân điện Elysée kể từ khi nhậm chức.

Tờ báo mỉa mai rằng chính quyền tổng thống Macron đã nỗ lực rất nhiều để rồi lại rơi vào tình trạng "mất cả chì lẫn chài". Trong cả hai trường hợp, Le Figaro nhận định đây là một thất bại của ông Macron và sự kiện này chắc chắn sẽ để lại một "vết nhơ", trong bối cảnh chỉ còn 6 tháng là đến kỳ bầu cử Nghị Viện Châu Âu, và đảng cực hữu RN đang dẫn đầu các cuộc thăm dò dư luận, còn phe của tổng thống đang tụt dốc không phanh. Theo Le Figaro, năng lực cải cách của nguyên thủ quốc gia dường như có vấn đề.

Xung đột ở Gaza : Khủng hoảng tại các đại học Hoa Kỳ

Về tình hình ở Trung Đông, nhật báo Le Monde dành trang nhất nói về việc xung đột Israel-Hamas đã bộc lộ những rạn nứt sâu sắc khiến các trường đại học danh tiếng của Mỹ rơi vào tình trạng hỗn loạn, đồng thời làm suy yếu đáng kể vị thế của tân hiệu trưởng trường Harvard, bà Claudine Gay, biểu tượng của chủ nghĩa cấp tiến.

Bà là một phụ nữ da màu, có nguồn gốc Haiti và là chuyên gia nghiên cứu về người Mỹ gốc Phi. Le Monde nhận định rằng đã có một cuộc cách mạng nhỏ khi Claudine Gay được bổ nhiệm làm hiệu trưởng Harvard kể từ ngày 01/07/2023 và là một bước nhảy vọt mang tính cấp tiến đối với trường đại học lâu đời nhất nước Mỹ với 25.000 sinh viên và 2.450 giảng viên.

Tuy nhiên, công việc của bà mới chỉ bắt đầu thì đã bị gián đoạn bởi cuộc tấn công của tổ chức Hamas nhắm vào Israel hôm 07/10. Khi được hỏi vào ngày 05/12 về tình trạng bài Do Thái vượt quá tầm kiểm soát trong khuôn viên trường Harvard, bà đã không thể "trả lời rõ ràng", theo dân biểu Cộng hòa Elise Stefanik. Bà Stefanik hỏi : "Việc kêu gọi diệt chủng người Do Thái có vi phạm quy tắc ứng xử của trường đại học hay không ?". Cùng với hai hiệu trưởng khác, Sally Kornbluth của trường MIT và Elizabeth Magill của trường Penn, bà Gay đã trả lời rằng "có, nhưng điều này còn tùy thuộc vào từng bối cảnh, chẳng hạn như một cá nhân cụ thể nào đó bị nhắm tới". Bà Stefanik phản bác rằng "điều này không phụ thuộc vào bối cảnh. Câu trả lời là có, và đó là lý do tại sao bà nên từ chức".

Le Monde nhấn mạnh rằng phiên điều trần vừa qua rất được mọi người quan tâm theo dõi. Đã có 71 dân biểu Cộng Hòa, cùng với 3 dân biểu Dân Chủ gửi thư yêu cầu 3 hiệu trưởng nói trên từ chức, trong khi Nhà Trắng cũng quay lưng với họ. Phát ngôn viên Nhà Trắng Andrew Bates cho biết : "Thật không thể tin được khi phải nói ra điều này : Những lời kêu gọi diệt chủng là điều khủng khiếp và đi ngược với tất cả những gì chúng ta đại diện với tư cách là một quốc gia". Tuy nhiên, tổng thống Joe Biden không hề đề cập đến chủ đề nhạy cảm này.

Hôm 09/12, hiệu trưởng trường Penn Elizabeth Magill đã quyết định từ chức. Dân biểu Elise Stefanik phấn khởi viết trên mạng X (tiền thân là Twitter) : "Một người đã từ chức, nhưng còn hai người nữa. Harvard và MIT, hãy làm những điều nên làm, cả thế giới đang nhìn vào các bạn". Trên thực tế, hiệu trưởng MIT Sally Kornbluth là một người Do Thái và không bị ảnh hưởng nhiều bởi phiên điều trần vừa qua, đồng thời bà vẫn nhận được sự ủng hộ của hội đồng quản trị.

Trong khi đó, đại học Harvard hôm 12/12 cuối cùng vẫn xác nhận cho hiệu trưởng Gay tiếp tục tại chức : "Sau những cuộc thảo luận sâu rộng, chúng tôi tin rằng hiệu trưởng Claudine Gay là nhà lãnh đạo lý tưởng để giúp các cộng đồng trong trường đoàn kết và giải quyết các vấn đề khó khăn". Tuy nhiên, họ vẫn chỉ trích bà lên án cuộc tấn công của Hamas một cách quá rụt rè, cho rằng "tuyên bố của trường đại học lẽ ra phải là một sự lên án ngay lập tức, trực tiếp và rõ ràng".

Le Monde kết luận rằng, cuộc tấn công của Hamas nhắm vào Israel đã tạo ra, hoặc ít nhất là bộc lộ những rạn nứt trong các trường đại học : giữa các sinh viên ủng hộ Palestine, thường là theo cánh tả, và những người Do Thái thương xót đồng bào, giữa sinh viên và các nhà tài trợ giàu có, thường là người Do Thái hoặc những người theo đạo Thiên Chúa, ưu tiên việc bảo vệ Israel hơn là ủng hộ người Palestine. Điều này làm gợi nhớ đến các cuộc biểu tình phản đối chiến tranh Việt Nam. Nhưng lần này, các trường không thống nhất chống lại cùng một mục tiêu.

Israel điều tra về tội ác xâm phạm tình dục của Hamas

Vẫn về xung đột Israel-Hamas, nhật báo thiên tả Libération có bài viết nói về các vụ hãm hiếp và xâm phạm tình dục do Hamas gây ra trong cuộc tấn công ngày 07/10, chủ đề của một cuộc điều tra quy mô lớn, chắc chắn sẽ kéo dài trong nhiều năm, và những manh mối đầu tiên đang dần được tiết lộ trong một xã hội Israel bị tổn thương nặng nề.

Kiến trúc sư Shari Mendes hầu như ngày nào cũng đến căn cứ Shura, nằm ở giữa vườn chuối, cách sân bay Ben Gurion ở Israel vài km. Các container chứa thi thể của các nạn nhân được đặt ở đây – khoảng 1.200 người, trong đó có ít nhất 900 thường dân từ vụ thảm sát ngày 07/10, vẫn đang chờ nhận dạng. Shari Mendes có mặt ở đó với tư cách là quân nhân dự bị trong một đơn vị nhỏ toàn nữ, trực thuộc quân đội và có nhiệm vụ "khâm liệm" thi thể các nữ chiến binh Israel bỏ mạng vì tổ quốc.

Truyền thống Do Thái quy định rằng tất cả các thi thể phải được chôn cất, nhưng giờ đây, thứ còn sót lại thường chỉ là những bộ phận của thi thể, chất thành đống được để trong túi nhựa màu đen, có dán mã vạch, được chuyển từ thùng này sang thùng khác. Khoảng một trăm thi thể cho đến giờ vẫn chưa được xác định. Shari Mendes giải thích : "Tôi không còn nhớ số lượng khuôn mặt bị biến dạng do trúng đạn, những khuôn mặt và bộ phận sinh dục".

Dần dần, những lời kể và bằng chứng về các hành vi xâm phạm tình dục do Hamas thực hiện được tiết lộ. Đây đã trở thành một trong những trục chính của cuộc điều tra quy mô, được thực hiện bởi viện công tố ở miền nam Israel, có trụ sở tại Beer Sheva. Thanh tra cảnh sát Shelly Harush cho biết cuộc điều tra có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, và cảnh sát đã thu thập được hơn 1.500 lời khai. Cô cố gắng kìm nén để không bật khóc khi liệt kê "những hành vi xâm phạm, những hành động cắt xẻo của bộ phận sinh dục của những người đã khuất", hay nói về những cô gái trẻ bị gãy xương chậu do bị hiếp dâm tập thể. Nhiều thi thể lúc được phát hiện không còn quần áo lót, và một số bị cháy một nửa.

Phan Minh

Ngày 14/12/2023, tổng thống Nga Vladimir Putin nối lại hoạt động họp báo thường niên sau một năm gián đoạn nhằm trả lời các câu hỏi của giới báo chí và các công dân. Đây cũng là dịp nguyên thủ Nga đưa ra một thông điệp về chính sách đối ngoại của đất nước. 

Tổng thống Vladimir Putin trong buổi họp báo thường niên tại Moskva, Nga, ngày 14/12/2023. via Reuters - sputnik

Từ Moskva, thông tín viên Anissa El Jabri tường thuật : 

"Từ mùa hè này, nguyên thủ quốc gia Nga cảm thấy tự tin hơn, thể hiện khao khát chinh phục hơn bao giờ hết. Hôm qua, lần thứ hai từ mùa thu đến nay, tổng thống Putin xem Odessa, một cảng của Ukraine ở Hắc Hải, là thành phố "Nga". 

Về vụ bắt giữ thông tín viên báo Mỹ The Wall Street Journal, vụ bắt giữ đầu tiên một phóng viên thường trú nước ngoài trong lịch sử nước Nga hiện đại, Vladimir Putin chẳng giấu giếm những yêu cầu của ông. Chưa từng đề cập đến bất kỳ cuộc điều tra nào đang diễn ra mà cũng không dùng một quyết định tư pháp sắp tới như một lá chắn, ông nói rõ là đang có một cuộc mặc cả với Mỹ về việc trả tự do cho nhà báo này, một cuộc thương lượng mà ông đang trông đợi Washington có đề nghị tốt hơn. 

Việc tổng thống Putin sẽ cầm quyền thêm nhiệm kỳ thứ năm từ tháng Ba năm tới là điều không còn nghi ngờ gì nữa, nhưng ông đã chẳng cho thấy tầm nhìn mới và kế hoạch nào cho người dân Nga và tương lai của họ.

Kết luận chung từ giới quan sát sau bốn giờ nghe phát biểu là "hoàn toàn nhàm chán". Đó cũng chính là điều chính quyền Nga mong muốn : thuyết phục người dân là họ vẫn đang có cuộc sống bình thường và ổn định. Cứ như thể cuộc chiến do tổng thống Nga phát động chẳng hề tồn tại". 

Tuy nhiên, theo phân tích của Cyrille Bret, nhà nghiên cứu về Nga, với kênh truyền hình Pháp France Info, tổng thống Nga đã đưa ra một thông điệp "cực kỳ đáng lo ngại" liên quan đến tình hình Ukraine. Việc tuyên bố Odessa là thành phố "Nga" cho thấy ông không từ bỏ tham vọng sáp nhập bất hợp pháp vùng lãnh thổ phía đông của Ukraine, cũng như nỗ lực chiếm đóng Odessa nhằm chặn đường Ukraine tiếp cận Hắc Hải, biến quốc gia này thành một lãnh thổ không có lối ra biển, thậm chí một nhà nước "hữu danh vô thực". 

Minh Anh

Nga : Chính phủ tịch thu hộ chiếu, hàng triệu người hết hy vọng trốn lính

Số phận Ukraine đang trong tay thủ tướng Hungary : Viktor Orban có lập trường thân Nga dọa dùng quyền phủ quyết chận khoản viện trợ 50 tỷ euro của Liên Hiệp Châu Âu cho Kiev. Đây trước hết là đòn "mặc cả" để Budapest "vòi tiền" Bruxelles ? Cốc nước nửa đầy hay nửa vơi : Hội nghị quốc tế khí hậu COP28 đạt được một kỳ tích lịch sử "nhất trí" thông qua cam kết giảm dần việc sử dụng dầu, khí và than đá ?

Một người biểu tình cầm hộ chiếu Nga trước dại sứ quán Ukraine ở Tbilisi, Gruzia, ngày 03/04/2022. AP - Vasily Krestyaninov

Thượng đỉnh Liên Âu quyết định về viện trợ cho Ukraine và tổng kết hội nghị COP28 là hai hồ sơ đã đẩy xuống hàng thứ yếu những chủ đề khác như là xung đột Cận Đông hay quyết định phá giá đồng tiền Argentina hơn 50%, một "liều thuốc đắng, một cú sốc trị liệu" mà tân tổng thống Javier Milei vừa ban hành chưa đầy 48 giờ sau khi lên cầm quyền.

Nhưng trước hết xin điểm qua một tin được hai tờ Le Monde và La Croix ngày 14/12/2023 chú ý. Tránh để các công dân Nga lại tìm đường ra nước ngoài, nhất là thanh niên trong tuổi nghĩa vụ quân sự, Moskva quyết định "giữ hộ" cho người dân hộ chiếu. Lệnh mới có hiệu lực từ ngày 11/12/2023.

Báo công giáo La Croix chạy tựa ngắn gọn : "Nga tịch thu một số hộ chiếu". Le Monde đưa ra rất nhiều chi tiết về lệnh mới : dân Nga chỉ có 5 ngày để ủy thác hộ chiếu cho các "giới chức liên quan", nghĩa là cho bên bộ Nội vụ, Ngoại giao, bên Mật vụ FSB và các cơ quan đại diện cho chính quyền Nga ở hải ngoại.

Chiểu theo một quy định khác đã được ban hành và có hiệu lực từ tháng 5/2023, bất kỳ một cán bộ nào cũng có thẩm quyền "tịch thu" hộ chiếu của bất kỳ một ai và vì bất kỳ một lý do gì. Ngoài những diện bị "cấm" ra nước ngoài, như nhân viên an ninh hay một số công chức cao cấp, quy định mới liên quan đến thanh niên từ 18 đế 30 tuổi đã được lệnh động viên, đặc biệt là thành phần "lính dự bị" được lệnh nhập ngũ hồi tháng 9/2022.

Le Monde nhắc lại từ khi Moskva xâm chiếm bán đảo Crimea năm 2014, các công dân Nga bị "cấm hoặc hạn chế ra nước ngoài". Các biện pháp cấm đoán ấy càng lúc càng khắt khe.

Quy định mới cho thấy điều gì ? Một là nước Nga của ông Putin đang "thu mình lại ở bên trong các đường biên giới như thời Liên Xô trước kia" và hai là chính quyền chặn trước nguy cơ "chảy máu" nhân lực khi cần động viên, đưa quân sang chiến trường Ukraine.

Le Monde không thể thẩm định chính xác về số người bị "chính quyền giữ giùm hộ chiếu" nhưng ước phỏng có "hàng triệu ca" : lực lượng tham gia đội ngũ an ninh của Nga khoảng 5 triệu người. Thêm vào đó là khoảng 7 triệu người bị cấm ra nước ngoài do đang mang nợ hay bị phạt tiền… Đó là chưa kể những công dân Nga sống ở nước ngoài. Số này đang lo bị từ chối gia hạn hộ chiếu và có nguy cơ bắt buộc phải quay trở về Nga.

La Croix đưa ra một chi tiết khác : từ khi đưa quân lấn chiếm Ukraine "Nga sợ rằng các quan chức nhà nước, doanh nhân có thể tẩu thoát ra nước ngoài và mang theo những bí mật quốc gia". Tháng 3/2023 báo tài chính Financial Times và Bộ Quốc phòng Anh cùng tiết lộ là chính quyền Putin đã "bắt đầu tịch thu hộ chiếu của một số quan chức cao cấp và chủ doanh nghiệp".

Thủ tướng Hungary Victor Orban, nhân vật trong ngày

Trong khi đó tại Kiev, 14-15/12/2023 chắc chắc là hai ngày rất dài đối với tổng thống Zelensky và trong suốt 48 giờ sắp tới, mọi chú ý của ông luôn hướng về Bruxelles.

Thượng đỉnh Liên Hiệp Châu Âu lần này phải quyết định cấp thêm 50 tỷ euro cho Ukraine đang phải đối mặt với đội quân của Nga. Hungary dọa dùng quyền phủ quyết chận khoản viện trợ nói trên vào lúc mà tổng thống Volodymyr Zelensky vừa từ Washington trở về "gần như tay không". Libération thiên tả nhắc lại thủ tướng Hungary, Viktor Orban là người "ủng hộ Putin" và ở vào thời khắc quyết định này đối với vận mệnh của 44 triệu dân Ukraine, thì Orban là "kẻ phá rối" làm rạn nứt đoàn kế của Liên Âu trong việc hỗ trợ Ukraine. Điều bất thường là một thành viên như Hungary với chưa đầy 10 triệu dân trên tổng số 450 triệu của Liên Âu, và với GDP chỉ bằng 1% của toàn khối có thể áp đặt tiếng nói với phần còn lại trong đại gia đình Châu Âu.

Các nước lớn trong khối như Pháp, Đức đã cứng giọng với Hungary. Tổng thống Macron vừa dụ, vừa dọa : trong tuần ông đã mời thủ tướng Orban đến Paris để "giỗ ngọt". Nhưng xem chừng "chưa ăn thua".

Libération gắn liền đòn "bắt chẹt" này của thủ tướng Hungary với việc mặc cả đòi Liên Âu giải ngân khoản hỗ trợ hơn 10 tỷ euro giúp Budapest khắc phục hậu quả kinh tế, xã hội sau thời kỳ Covid, và thêm hơn 16 tỷ nữa trong khuôn khổ ngân sách chung cho các thành viên.

Hungary, con cờ của Putin ?

Thực ra tổng thống Volodymyr Zelensky còn một lý do nữa để nín thở theo dõi thượng đỉnh Bruxelles lần này, bởi các bên cũng sẽ bàn về tiến trình kết nạp thêm Ukraine và một số quốc gia khác vào Liên Âu. Con đường rất gian nan bởi dường như không mấy ai sẵn sàng.

Báo kinh tế Les Echos gắn liền thái độ hằn học của Hungary trên hồ sơ Ukraine với việc Budapest không hài lòng về chính sách của Kiev đối với cộng đồng thiểu số người Hungary sống tại Ukraine. Ông Orban tố cáo Kiev "truy bức" và "phân biệt đối xử" với cộng đồng hơn 100.000 người, gốc Hungary, sống tại vùng có tên gọi là Transcarpathia, nằm lọt giữa biên giới 5 nước gồm Ukraine, Hungary, Slovakia, Ba Lan, và Romania.

Nhật báo thiên hữu Le Figaro nêu lên một khía cạnh khác từ cuộc đọ sức giữa Budapest với phần còn lại của Liên Âu hiện nay. Thông tín viên Anne Rovan từ Bruxelles ghi nhận : từ trước đến nay ông Orban đã nhiều lần "làm căng" với Liên Âu để trục lợi và thường thì cuối cùng luôn lùi bước, nhưng "lần này thì không" bởi chính quyền Orban không chỉ muốn đổi lá phiếu của mình lấy một chút tiền bạc (dù đó là bạc tỷ). Sáu tháng trước bầu cử Châu Âu, Hungary không muốn đứng vòng ngoài mà đang có tham vọng "trở thành trung tâm của cuộc chơi". Bằng chứng rõ rệt nhất là hôm 13/12/2023 Viktor Orban khẳng định "Kế hoạch của ông không là chia tay với Liên Âu mà là chiếm lại Bruxelles".

Nếu như kết thúc hai ngày họp ở Bruxelles mà Budapest cương quyết từ chối về lộ trình kết nạp Ukraine vào Liên Âu và chận khoản viện trợ thêm cho Kiev thì đó sẽ là "một thắng lợi mới của Nga" như các báo Paris đồng loạt nhận xét.

Dầu-khí và than đá không lo bị khai tử

Tạm khép lại các bài báo về Ukraine và Liên Âu hay Hungary để xem các báo Paris trong ngày đánh giá thế nào về kết quả hội nghị khí hậu COP28 vừa "hạ màn" tại Dubai.

Đây là chủ đề chiếm nhiều trang nhất các báo : Le Monde chạy tựa lớn "Một thỏa thuận chưa từng có" và đã dành hai trang báo cho COP28. "Những giới hạn của một sự thành công", tựa trên trang nhất báo kinh tế Les Echos. "Một tín hiệu mạnh được hoan nghênh rộng rãi".

Theo Libération "dám đề cập đến năng lượng hóa thạch nhân hội nghị tổ chức tại một quốc gia dầu hỏa" là một thành công đối với nước chủ nhà Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất. Nhưng có thực đó là một bản "tuyên bố chung mang tính lịch sử" hay không khi mà COP28 vẫn để ngỏ cánh cổng cho các tập đoàn trong ngành dầu khí "rộng tay hành động" và đã "nhượng bộ" các nước dầu hỏa ?

Tờ La Croix nói đến một "thỏa thuận nửa vời" : những người lạc quan nhất muốn tin rằng COP28 là "điểm khởi đầu dẫn đến sự cáo chung" của ngành năng lượng hóa thạch. Thực tế phũ phàng hơn khi mà văn bản sau cùng đúc kết 2 tuần họp chỉ nói đến một tiến trình "chuyển đổi" chứ không là "từ bỏ" năng lượng hóa thạch, đến một sự "rời xa" than đá, đầu hỏa và khí đốt vào ngưỡng 2050. Nhưng thỏa thuận này "mơ hồ", và "không đi kèm với các biện pháp mang tính ràng buộc".

Báo Le Figaro nhắc đến "công lao của Trung Quốc" : dù là quốc gia thải khí carbon nhiều nhất trên thế giới, lại rất lệ thuộc vào than đá, Bắc Kinh đã có "tiếng nói quyết định". Dẫn đầu một khối 77 quốc gia +1 (với trọng lượng gần 80 % dân số toàn cầu) Trung Quốc đặt mình vào một vị trí then chốt, là nhịp cầu nối giữa các nước nghèo và các nước công nghiệp phát triển mà báo chí gọi là hai khối "phương bắc và phương nam".

"Sách giả" tràn ngập Amazon

Một chục ngày trước Giáng Sinh tập đoàn mua bán trên mạng Amazon đã rất bận rộn lại còn phải đối mặt với một vấn đề mời mà trí thông minh nhân tạo gây nên. Le Monde có bài viết thú vị mang tựa đề "Amazon bị tràn ngập vì sách giả".

Xưa kia chỉ có nhà văn Pháp Georges Simenon chuyên viết tiểu thuyết trinh thám đủ sức cho ấn hành sáu tác phẩm một năm cho dù ông thường xuyên chu du bốn bể. Trong những tháng gần đây, nhờ có trí thông minh nhân tạo và ChatGPT… "cả một đội ngũ nhà văn mỗi ngày có thể cho ra lò cả trăm cuốn sách, gửi đến Amazon để được phát hành" qua Kindle để đọc trên máy tính bảng hay điện thoại… máy tính.

Hiện tượng này phổ biến đến nỗi tập đoàn của Mỹ phải giới hạn, tối đa mỗi nhà văn một ngày chỉ được gửi đến Amazon ba "sáng tác" và phải nói rõ "tác giả có phải là trí thông minh nhân tạo AI hay không".

Tháng 2/2023 Reuters đã phát hiện hơn 200 cuối sách phát hành ở Mỹ là sản phẩm từ ChatGPT mà ra. Trong số này bao gồm từ tiểu thuyết đến sách về khoa học… Một trong những hệ quả kèm theo là trên thị trường "sách giả này" cũng có những bình luận viên để "định hướng" độc giả, để rồi cũng những độc giả đó không biết là "hư hay thực" nhưng họ cũng đã rất chăm chỉ đăng những lời bình luận, phê bình… Năm 2022 Amazon đã "chận được hơn 2 triệu" lời bình luận "giả" về những tác giả "giả" của những cuốn sách "giả".

Thanh Hà

Chiến tranh Ukraine : Gặp khó khăn, Kiev buộc phải xét lại chiến lược quân sự

Anh Vũ, RFI, 13/12/2023

Cuộc phản công từ mùa hè thất bại, viện trợ quân sự của phương Tây cạn dần cùng với sự "mệt mỏi" của các đồng minh, tổng thống Volodymyr Zelensky trở về gần như trắng tay sau chuyến công du gấp gáp tới Washington. Giới quan sát phương Tây nhận thấy hoàn cảnh bế tắc hiện nay đang buộc Kiev phải xem lại chiến lược quân sự để có thể đối mặt với quân Nga đang có chiều hướng thuận lợi trên chiến trường.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nghe tường trình của tư lệnh Lực lượng trên bộ Oleksandr Syrskyi khi đến thăm một vị trí của quân Ukraine tại Kupiansk, vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 30/11/2023. via Reuters - Ukrainian Presidential Press Service

Theo nhật báo Pháp La Croix, hồi giữa tháng 11, khi trả lời phỏng vấn tuần báo Anh The Economist, tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Valerii Zaluzhny đã thừa nhận cuộc phản công "thất bại", ngôn từ vẫn được là cấm kỵ ở Kiev từ trước tới lúc đó. Những tuần qua, bầu không khí u ám trở nên nặng nề thêm bởi việc gói viện trợ mới cho Kiev trị giá 61 tỷ đô la bị một bộ phận thiểu số trong đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ chặn lại để làm con tin cho các yêu sách về chính sách nhập cư của chính quyền Biden.

Chắc chắn là cuộc chiến tranh tại Ukraine sẽ còn kéo dài. Ngoài ra, khả năng Nga giành chiến thắng trên chiến trường những ngày qua đã xuất hiện trong những phát ngôn chính thức ở Kiev. Andrii Lermak, chánh văn phòng tổng thống Ukraine, hôm 05/12 vừa qua đã tuyên bố, "có nguy cơ lớn là chúng ta sẽ thua trong cuộc chiến này", nếu Quốc hội Mỹ không nhanh chóng thông qua khoản viện trợ quân sự đang bị đảng Cộng hòa chặn lại.

Đó là lý do khiến tổng thống Volodymyr Zelensky mở chuyến công du chớp nhoáng đến Washington những ngày cuối năm này để trực tiếp gặp và thuyết phục các nghị sĩ, tổng thống Mỹ giải tỏa ngân sách viện trợ cho Ukraine. Trong khi đó, các quan chức cao cấp chính quyền của ông đang ngược xuôi các thủ đô Châu Âu, cũng vẫn cùng mục tiêu là duy trì nguồn viện trợ từ các đồng minh cho cuộc chiến chống Nga xâm lược.

Đây là lần thứ 3 ông Zelensky đến Mỹ kể từ đầu cuộc chiến tranh, nhưng chuyến đi lần này diễn ra trong bối cảnh hoàn toàn khác. Ukraine đang cạn nguồn lực cho chiến tranh, hứa hẹn viện trợ quân sự mới của các nước đồng minh đang ở mức thấp nhất từ trước tới nay. Liên minh "thần thánh" cam kết hậu thuẫn Kiev đến chiến thắng cuối cùng đang có nguy cơ rạn nứt vì mệt mỏi. Đối với Kiev, kịch bản tệ hại sẽ là các mảng hỗ trợ quân sự của phương Tây theo nhau sụp đổ, theo kiểu hiệu ứng domino. Tuy hiện tại chưa thể nói Ukraine sẽ bị bỏ rơi trong cuộc chiến chống Nga xâm lược, năm 2024 dự báo đầy khó khăn cho Ukraine.

Giới quan sát ở phương Tây cho rằng viện trợ quân sự không phải là chủ đề thảo luận duy nhất giữa chính quyền Mỹ và Ukraine. Trong một bài báo đăng tải hôm thứ Hai (11/12), nhật báo Mỹ New York Times tiết lộ, các giới chức Ukraine và Mỹ hiện đang tìm kiếm một "chiến lược mới" để giúp quân đội Ukraine khôi phục lại cơ hội mới đối phó với Nga. Theo nhật báo Mỹ, ngoài sự hiện diện thường xuyên của một tướng Mỹ tại Kiev, tháng Giêng năm tới, các quan chức quân sự Ukraine và Mỹ dự kiến sẽ gặp nhau tại căn cứ quân sự ở Đức để bàn chi tiết về một chiến lược mới.

Bước chuyển hướng chiến lược của Ukraine đã được tổng thống Volodymyr Zelensky nhắc đến hồi đầu tháng này với thông báo quân đội Ukraine đang "soạn thảo các kế hoạch, các chiến dịch tác chiến khác nhau để tiến nhanh hơn và tấn công bất ngờ Liên Bang Nga". Vấn đề còn lại để xem các chiến dịch sẽ được tiến hành ra sao, có tạo được sự khác biệt gì so với chiến dịch phản công từ tháng 6 năm nay hay không.

Vẫn theo nhật báo New York Times, một số giới chức dân sự và quân sự của Mỹ ủng hộ chuyển thế trận ở Ukraine sang phòng thủ, bao gồm cả cố thủ trên mặt trận để giữ các vùng lãnh thổ đã kiểm soát, tiết kiệm nguồn nhân lực vật lực bằng cách hạn chế các cuộc tấn công tốn kém, đồng thời phục hồi lực lượng.

Tuy nhiên, chính quyền Ukraine lo ngại sẽ mất đi sự tập trung hỗ trợ của các đồng minh phương Tây nếu không đạt được thành công cụ thể trên chiến trường. Kiev cũng lo ngại khả năng Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào cuối năm 2024, đồng nghĩa với việc Kiev sẽ mất hết nguồn viện trợ Mỹ. Nếu những diễn biến "tiêu cực" như vậy xảy ra, Ukraine sẽ chỉ còn cách ngồi vào bàn đàm phán với Nga, điều mà cho cho đến giờ Kiev luôn từ chối. 

Anh Vũ

******************************

Tổng thống Mỹ tiếp tục ủng hộ Ukraine, nhưng viện trợ vẫn bị chặn tại Quốc hội

Anh Vũ, RFI, 13/12/2023

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kết thúc chuyến công du Washington sau cuộc gặp với đồng nhiệm Joe Biden tại Nhà Trắng hôm 12/12/2023. Ông Zelensky đã nhận được cam kết của tổng thống Mỹ không bỏ rơi Ukraine, nhưng thái độ không khoan nhượng của một số nghị sĩ phe Cộng hòa khiến Quốc hội Hoa Kỳ chưa thể thông qua các khoản viện trợ mới cho Kiev.

Tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 12/12/2023. Reuters - LEAH MILLIS

Thông tín viên RFI tại Washington, Guillaume Naudin :

"Tôi không muốn ngài mất hy vọng". Ông Joe Biden đã nói như vậy khi tiếp ông Volodymyr Zelensky tại phòng Bầu Dục của Nhà Trắng. Trước đó, tại Quốc hội Mỹ, tổng thống Ukraine đã có thể nhận thấy rằng các nghị sĩ đảng Cộng hòa vẫn không nhượng bộ trong đường lối chính trị của họ. Sẽ không có viện trợ tài chính bổ sung cho Ukraine nếu không có các biện pháp quản lý tốt hơn làn sóng nhập cư ở biên giới phía nam nước Mỹ.

Tuy tuyên bố sẵn sàng thảo luận, tổng thống Joe Biden giải thích tình hình hiện nay đặt Ukraine và các đồng minh vào tình thế nguy hiểm.

Ông nói : "Thế giới đang nhìn vào những gì chúng ta làm. Chúng ta sẽ gửi một thông điệp tệ hại đến kẻ xâm lược và các đồng minh của chúng ta nếu bây giờ chúng ta rút bỏ cam kết. Điều này sẽ gây hại cho an ninh quốc gia của chúng ta". Ông Joe Biden thậm chí còn nói đến món quà Noel gửi cho Vladimir Putin, nếu từ nay đến cuối năm không có gì được quyết định.

Đối với lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa tại Thượng Viện Mitch McConnel, tình hình hầu như không thể nào được giải tỏa được từ nay đến đó. Thế mà đó lại là điều mà Volodymyr Zelensky đề nghị.

Ông tuyên bố : "Điều quan trong là từ giờ đến cuối năm, chúng tôi có thể gửi tín hiệu rất mạnh mẽ về sự đoàn kết của chúng ta đến kẻ xâm lược, đoàn kết của Ukraine, của nước Mỹ, của Châu Âu và của toàn bộ thế giới tự do".

Không có được cam kết nào cho tương lai, tổng thống Zelensky đành ra về với 200 triệu đô la vũ khí phòng không và đạn dược. Có lẽ đợt viện trợ mới sẽ còn đợi lâu nữa.

Anh Vũ

**************************

Ukraine trả đũa vụ tấn công tin tặc của Nga

Thùy Dương, RFI, 13/12/2023

Sáng thứ Ba 12/12/2023, Ukraine hứng chịu hàng loạt vụ tấn công mạng quy mô lớn mà theo Kiev thủ phạm chính là cơ quan đặc trách mạng của tình báo quân sự Nga. Ukraine đã mở điều tra, đồng thời chiều qua đã trả đũa bằng cách tấn công vào mạng của Tổng cục Thuế Liên bang Nga.

Cửa hàng của công ty viễn thông Kyivstar ở Kiev, Ukraine, ngày 12/12/2023. © Alina Smutko / Reuters

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan cho biết thêm chi tiết :

Với 24 triệu người dùng điện thoại và một triệu hộ gia đình sử dụng mạng wifi, Kyivstar là nhà cung cấp mạng viễn thông di động lớn nhất của Ukraine. Thế nhưng, vào sáng thứ Ba, mạng của Kyivstar đã hoàn toàn bị tê liệt, dường như là do một vụ tấn công tin tặc quy mô lớn.

Cùng lúc, các thiết bị đầu cuối thanh toán bằng thẻ ngân hàng của Privat, ngân hàng lớn nhất Ukraine, cũng không thể hoạt động được, gây hỗn loạn trong các hoạt động thương mại và dịch vụ. Monobank, một ngân hàng số trên điện thoại di động được nhiều người ưa chuộng, thì bị tấn công dưới hình thức DDOS (tấn công mạng làm quá tải một trang web hoặc một dịch vụ do các yêu cầu và lưu lượng truy cập tăng vọt).

Trong khi đó, trang web của nhiều định chế và trường đại học cũng bị tin tặc tấn công. Đáng lo ngại hơn, tại Sumy, một thành phố gần biên giới với Nga, vụ tấn công mạng đã vô hiệu hóa và làm suy yếu hệ thống còi báo động vốn vẫn được kích hoạt khi xảy ra các vụ oanh kích của quân Nga.

SBU, cơ quan tình báo Ukraine, mà các chuyên gia hiện đang có mặt ở trụ sở công ty viễn thông Kyivstar, tuyên bố họ nghi ngờ thủ phạm là các cơ quan chuyên trách về mạng của tình báo quân sự Nga.

Kiev cũng đã kịp trả đũa. Tổng cục tình báo Ukraine chiều thứ Ba đã thực hiện một cuộc tấn công mạng nhắm vào Tổng cục Thuế Liên bang Nga.

Thùy Dương

Một chiến lược mới phải cân bằng giữa phương tiện và mục đích

Cuộc phản công của Ukraine dường như đã bị đình trệ, giống như thời tiết ẩm ướt và lạnh giá đã kết thúc mùa giao tranh thứ hai của Kyiv nhằm đảo ngược tình thế trước Nga. Trong khi đó, thiện chí chính trị trong việc tiếp tục hỗ trợ quân sự và kinh tế cho Ukraine đã bắt đầu suy giảm ở cả Mỹ và Châu Âu. Trong bối cảnh này, chiến lược hiện tại mà Ukraine và các đối tác đang theo đuổi đòi hỏi phải được đánh giá lại một cách toàn diện.

Lễ tưởng niệm những binh sĩ Ukraine đã hy sinh, Kyiv, tháng 10/2023 - Thomas Peter / Reuters

Việc đánh giá lại như vậy cho thấy một thực tế đáng lo ngại rằng Ukraine và phương Tây đang đi trên một quỹ đạo không bền vững, được đặc trưng bởi sự không phù hợp rõ ràng giữa mục tiêu và các phương tiện sẵn có. Mục tiêu chiến tranh của Kyiv là đẩy lui quân đội Nga khỏi đất Ukraine và khôi phục toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm Crimea. Nhưng về mặt chiến lược, chúng nằm ngoài tầm với, tất nhiên là trong tương lai gần và thậm chí có thể xa hơn nữa.

Đã đến lúc Washington phải đi đầu trong việc xây dựng một chính sách mới đặt ra các mục tiêu có thể thực hiện cũng như điều chỉnh các biện pháp và mục đích. Mỹ nên bắt đầu tham vấn với Ukraine và các đối tác Châu Âu về một chiến lược trong đó tập trung vào việc Ukraine sẵn sàng đàm phán ngừng bắn với Nga, đồng thời chuyển trọng tâm quân sự từ tấn công sang phòng thủ. Kyiv sẽ không từ bỏ việc khôi phục lại sự toàn vẹn lãnh thổ hoặc buộc Nga phải chịu trách nhiệm về mặt kinh tế và pháp lý đối với những hành động của mình. Nhưng nó sẽ thừa nhận rằng các ưu tiên trước mắt của họ cần chuyển từ cố gắng giải phóng thêm lãnh thổ sang bảo vệ và phục hồi hơn 80% diện tích lãnh thổ vẫn nằm d ưới sự kiểm soát của họ.

Nga có thể sẽ từ chối đề nghị ngừng bắn của Ukraine. Nhưng ngay cả khi ĐiệnKremlin thể hiện thái độ không thỏa hiệp, việc chuyển từ tấn công sang phòng thủ của Ukraine sẽ hạn chế tổn thất liên tục của binh lính. Nó cho phép nước này dành nhiều nguồn lực hơn cho việc tái thiết và phòng thủ lâu dài. Củng cố sự ủng hộ của phương Tây bằng cách chứng minh Kyiv có một chiến lược khả thi nhằm đạt được mục tiêu của mình. Về lâu dài, sự thay đổi chiến lược này sẽ cho Nga thấy rằng nước này không thể đơn giản hy vọng kéo dài lâu hơn Ukraine và phương Tây sẵn sàng hỗ trợ họ. Nhận thức này cuối cùng có thể thuyết phục Moscow từ chiến trường đến bàn đàm phán – đó là động thái mang lại lợi thế cuối cùng cho Ukraine. Bởi vì ngoại giao không ch ỉ đưa ra con đường thực tế nhất để chấm dứt xung đột mà còn để chấm dứt sự chiếm đóng lâu dài của Nga trên lãnh thổ Ukraine.

Sự bế tắc

Tình hình hiện tại trên chiến trường tạo ra một bức tranh nửa đầy nửa trống rỗng. Một mặt, Ukraine đã thể hiện quyết tâm và kỹ năng đáng kinh ngạc trong việc chống lại Nga. Mặt khác thể hiện ở những tổn thất nhân lực cũng như kinh tế khổng lồ của cuộc chiến, và thực tế là Nga đã thành công trong việc sử dụng vũ lực để chiếm một phần đáng kể lãnh thổ Ukraine, ít nhất là cho đến nay. Bất chấp cuộc phản công mạnh mẽ của Ukraine, Nga thực sự giành được nhiều lãnh thổ hơn Ukraine vào năm 2023. Nhìn chung, không bên nào đạt được tiến bộ đáng kể. Cuộc chiến giữa quân đội Ukraine và Nga đã thực sự rơi vào bế tắc.

Vậy chúng ta nên làm gì ? Một lựa chọn của phương Tây là làm nhiều điều tương tự hơn nữa, tiếp tục cung cấp một lượng lớn vũ khí cho Ukraine với hy vọng điều này sẽ cho phép quân đội Ukraine cuối cùng sẽ đánh bại quân đội Nga. Vấn đề là, Quân đội Ukraine không có dấu hiệu có khả năng phá vỡ hệ thống phòng thủ mạnh mẽ của Nga cho dù họ chiến đấu bao lâu và nỗ lực như thế nào. Phòng thủ thường có lợi thế hơn tấn công, quân đội Nga bị chôn vùi hàng dặm sau những bãi mìn, chiến hào, bẫy và công trình phòng thủ. Phương Tây có thể gửi thêm xe tăng, tên lửa tầm xa, và cuối cùng là máy bay chiến đấu F-16. Tuy nhiên không có viên đạn bạc nào có thể thay đổi cục diện trên chiến trường. Nh ư Valery Zaluzhny, vị tướng hàng đầu của Ukraine gần đây đã thừa nhận, "rất có thể sẽ không có một bước đột phá sâu sắc và đẹp đẽ". Chúng ta đang ở trên chiến trường Ukraine, và nơi chúng ta đang ở có vẻ như là một sự bế tắc tốn kém.

Thời gian sẽ không đứng về phía Ukraine nếu chiến tranh cường độ cao kéo dài vô thời hạn. Nền kinh tế và cơ sở công nghiệp quốc phòng của Nga đang trong tình trạng chiến tranh. Moscow cũng đang nhập khẩu vũ khí từ Triều Tiên và Iran và có quyền tiếp cận các mặt hàng tiêu dùng có chứa công nghệ mà nước này có thể tái sử dụng cho mục đích quân sự. Nếu Nga cần tăng cường hiện diện quân sự ở Ukraine, nước này sẽ có một nguồn nhân lực đáng kể để khai thác. Nga cũng đã tìm được thị trường mới cho năng lượng của mình, trong khi các biện pháp trừng phạt không ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế Nga. Ông Putin dường như an toàn về mặt chính trị và kiểm soát được các đòn bẩy quyền lực từ quân đội và các cơ quan an ninh cho đến truyền thông và tường thu ật công khai.

Trên thực tế, Nga đã giành được nhiều lãnh thổ hơn Ukraine vào năm 2023

Trong khi đó, ở Ukraine, các báo cáo thiệt hại về nhân mạng vẫn gia tăng, quân đội đang cạn kiệt kho vũ khí. Nền kinh tế đã suy giảm khoảng một phần ba (mặc dù đang bắt đầu có dấu hiệu tăng trưởng). Trong số những người ủng hộ phương Tây ở Ukraine, sự mệt mỏi của Ukraine bắt đầu ảnh hưởng đến sự sẵn sàng tiếp tục ủng hộ Kyiv của họ. Mỹ vẫn là trung tâm viện trợ của phương Tây cho Ukraine, nhưng sự phản đối việc cung cấp thêm số lượng hỗ trợ lớn đang gia tăng trong Đảng Cộng hòa, và đến nay yêu cầu của chính phủ Biden về nguồn tài trợ mới đã bị bãi bỏ. Cựu Tổng thống Donald Trump, ứng cử viên chính của đảng Cộng hòa, luôn đứng về phía Nga, giữ khoảng cách với các đối tác của Mỹ, trong đó có Ukraine. Việc ông Trump dẫn trước Biden trong cuộc b ỏ phiếu ở các bang then chốt chỉ làm gia tăng sự không chắc chắn về quỹ đạo chính sách của Mỹ. Sự bất ổn của Mỹ đối với Ukraine sẽ làm gia tăng sự bất ổn ở Châu Âu. Slovakia, một trong những nước thành viên của Liên minh Châu Âu, đã quyết định ngừng viện trợ quân sự cho Kyiv.

Cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10 và cuộc xung đột tiếp theo ở Gaza cũng đã thu hút sự chú ý của thế giới, đẩy cuộc chiến ở Ukraine sang một bên. Vấn đề không chỉ là Washington bị phân tâm ; quân đội Mỹ chỉ có nguồn tài nguyên hữu hạn và cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ có năng lực sản xuất quá hạn chế. Washington bị dàn mỏng khi hỗ trợ hai đối tác đang tham gia vào các cuộc chiến tranh nóng bỏng. Theo một nghiên cứu gần đây của RAND đã đưa ra, các nhà phân tích quốc phòng đã tuyên bố chiến lược quốc phòng của quốc gia là "vỡ nợ". Những người khác cho rằng Mỹ nên dành sự quan tâm và nguồn lực của mình cho những thách thức chiến lược ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Về mặt chính trị, Ukraine hoặc phương Tây sẽ không dễ dàng đối mặt với những thực tế chiến lược nghiêm trọng này. Nhưng tốt hơn hết là cả Kyiv và những người ủng hộ nên thực hiện một chiến lược mới giúp cân bằng lại mục đích và phương tiện hơn là tiếp tục theo đuổi một con đường đã dẫn đến ngõ cụt. Và chẳng bao lâu nữa có thể dẫn đến sự suy giảm mạnh mẽ sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine.

Thay đổi cục diện

Washington cần đi đầu trong việc khởi động các cuộc đàm phán với Ukraine và các đồng minh phương Tây, nhằm thuyết phục Kyiv đưa ra lệnh ngừng bắn tại chỗ. Đồng thời chuyển trọng tâm chiến lược từ tấn công sang phòng thủ. Phương Tây không nên ép buộc Ukraine từ bỏ việc khôi phục lại biên giới năm 1991 hay buộc Nga phải chịu trách nhiệm về những mất mát và sự tàn phá do hành động quân sự của họ gây ra. Tuy nhiên, họ phải cố gắng thuyết phục người dân Ukraine rằng họ cần áp dụng một chiến lược mới để đạt được những mục tiêu này.

Một lệnh ngừng bắn sẽ cứu sống được nhiều mạng người, kinh tế được tái thiết và cho phép Ukraine sử dụng số vũ khí mới của phương Tây vào an ninh lâu dài của mình thay vì nhanh chóng sử dụng chúng trên một chiến trường bế tắc. Các điều khoản chính xác của lệnh ngừng bắn – thời gian, địa điểm chính xác của đường dây liên lạc, thủ tục rút vũ khí và quân đội, các điều khoản để giám sát và thực thi – phải được đưa ra dưới sự giám sát quốc tế rộng rãi. Rất có thể dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc hoặc Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu.

Lệnh ngừng bắn sẽ chỉ có hiệu lực nếu cả Ukraine và Nga đồng ý với các điều khoản của nó. Sự tuân thủ của Moscow không phải là không thể. Quân đội Nga đã bị tổn thất trên chiến trường và hành động gây hấn của Điện Kremlin rõ ràng là phản tác dụng. Bằng việc củng cố NATO, sự gắn kết xuyên Đại Tây Dương và quyết tâm của Ukraine vĩnh viễn thoát khỏi phạm vi ảnh hưởng của Nga. Putin có thể nắm bắt cơ hội để thực thi một thỏa thuận ngừng bắn.

Tuy nhiên, nhiều khả năng Moscow sẽ từ chối đề xuất ngừng bắn. Putin vẫn nuôi dưỡng mục tiêu chiến tranh mở rộng ở Ukraine và dường như tin rằng Nga có sức mạnh bền bỉ hơn Ukraine. Ông chắc chắn đang theo sát các cuộc thăm dò dư luận ở Mỹ cho thấy việc Trump trở lại Nhà Trắng là một khả năng thực tế. Một kết quả chắc chắn sẽ suy yếu nếu không chấm dứt sự ủng hộ của Mỹ dành cho Ukraine. Ngay cả khi Điện Kremlin muốn tránh việc từ chối thẳng thừng đề xuất ngừng bắn nhằm tránh những tổn thất về mặt danh tiếng khi làm như vậy, thì Điện Kremlin vẫn có thể phản đối bằng những điều khoản chắc chắn không thể chấp nhận được đối với Ukraine và phương Tây.

Ukraine cần chuyển sang chiến lược phòng thủ

Tuy nhiên, cuối cùng, nỗ lực thúc đẩy ngừng bắn giữa Kyiv và Moscow không phải là để đạt được điều gì, mà là để tiết lộ điều gì đó. Ngay cả khi Nga từ chối đề xuất ngừng bắn, thì việc kyiv đặt nó lên bàn đàm phán cũng là điều hợp lý. Làm như vậy sẽ cho phép Ukraine giành được thế chủ động chính trị, nhắc nhở công chúng phương Tây và các nước khác rằng cuộc chiến này vẫn là cuộc xâm lấn trái phép của Nga. Việc điện Kremlin từ chối ngừng bắn sẽ giúp các Chính phủ phương Tây duy trì và tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với Nga và giúp Ukraine đạt được sự hỗ trợ quân sự và kinh tế lâu dài.

Cho dù lệnh ngừng bắn có hiệu lực hay không, Ukraine cần chuyển sang chiến lược phòng thủ thay vì chiến lược tấn công hiện tại. Cách tiếp cận hiện tại của Kyiv, vốn tốn kém và có triển vọng ảm đạm, khiến người Ukraine rơi vào tình thế khó xử khi họ yêu cầu sự hỗ trợ không giới hạn từ phương Tây để thể hiện một nỗ lực ngày càng ít cơ hội thành công. Thay vào đó, Ukraine nên tập trung vào việc nắm giữ và xây dựng lại lãnh thổ mà họ đang kiểm soát, đảo ngược cán cân tấn công sang phòng thủ. Khiến Nga phải gánh chịu chi phí cao cho các hoạt động tấn công chống lại lực lượng Ukraine được đào sâu mở rộng hệ thống phòng không. Ngay cả khi Ukraine chuyển sang chiến lược phòng thủ dọc tiền tuyến, nước này vẫn có thể tiếp tục sử dụng vũ khí tầm xa, khí tài hải quân và các hoạt động bí mật để tấn công các vị trí của Nga ở hậu phương và Crimea. Từ đó làm tăng chi phí cho việc tiếp tục chiếm đóng. Nếu có bằng chứng rõ ràng cho thấy khả năng hoặc ý chí quân sự của Nga đang dao động, Ukraine sẽ giữ lại lựa chọn quay trở lại chiến lược thiên về tấn công hơn.

Sự thay đổi chiến lược theo hướng này sẽ đảo ngược tình thế đối với Nga, đòi hỏi các lực lượng của nước này phải hoàn thành một nhiệm vụ mà cho đến nay họ đã không thể hoàn thành : tác chiến tấn công vũ trang liên hợp hiệu quả. Đồng thời, sự thay đổi này sẽ cứu sinh mạng và tiền bạc của Ukraine, đồng thời giảm nhu cầu quốc phòng của nước này từ phương Tây. Điều này có thể là cần thiết nếu sự hỗ trợ của Mỹ không còn và Châu Âu phải đảm trách gánh nặng. Ukraine sẽ khôn ngoan khi dành các nguồn lực sẵn có cho an ninh và sự thịnh vượng lâu dài của mình thay vì sử dụng nó trên chiến trường mà không thu được lợi ích hiệu quả.

Thuyết phục Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và người dân nước này thay đổi đường lối sẽ không dễ dàng, vì chính nghĩa của mình họ đã hy sinh tất cả. Nhưng thực tế là cuộc chiến này được bắt đầu như một cuộc chiến cần thiết cho Ukraine – một cuộc chiến để tồn tại – đã biến thành một cuộc chiến của sự lựa chọn, một cuộc chiến giành lại Crimea và phần lớn Donbass ở miền đông Ukraine. Đây không chỉ là một cuộc chiến không thể thắng ; theo thời gian, nó có thể mất đi sự ủng hộ của phương Tây. Đối với Ukraine, việc đảm bảo phần lớn đất nước dưới sự kiểm soát của Kyiv trở thành một nền dân chủ thịnh vượng và an toàn có ý nghĩa hơn là mạo hiểm tương lai của đất nước để giành lại lãnh thổ vẫn nằm d ưới sự kiểm soát của Nga. Việc Ukraine trỗi dậy trở thành một nền dân chủ thành công và kiên cường có khả năng tự vệ sẽ là một thất bại hoàn toàn đối với tham vọng của Nga.

Một sự lựa chọn tốt hơn

Những người bạn của Ukraine ở phương Tây có thể và nên xoa dịu điều vốn là trái đắng của người Ukraine. Hoa Kỳ và các thành viên NATO được lựa chọn (Liên minh Những người bạn của Ukraine) nên cam kết không chỉ hỗ trợ kinh tế và quân sự lâu dài mà còn đảm bảo nền độc lập của Ukraine. Cam kết này sẽ dựa trên Điều 4 của Hiệp ước NATO, trong đó quy định rằng các cuộc tham vấn cần được tiến hành ngay lập tức bất cứ khi nào "toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh" của một quốc gia thành viên bị đe dọa. Liên minh Châu Âu, gần đây đã công bố ý định bắt đầu các cuộc đàm phán gia nhập với Kyiv, đẩy nhanh lịch trình gia nhập của Ukraine và cung cấp cho nước này các thỏa thuận ưu đãi đặc biệt phù hợp với EU trong thời gian tạm thờ i. Các đồng minh phương Tây cũng nên nói rõ rằng hầu hết các biện pháp trừng phạt chống lại Nga sẽ vẫn có hiệu lực cho đến khi quân đội Nga rời khỏi Ukraine và sẽ giúp Ukraine khôi phục sự toàn vẹn lãnh thổ của mình tại bàn đàm phán.

Triển vọng về một lệnh ngừng bắn được hai bên thống nhất và các cuộc đàm phán lãnh thổ tiếp theo sẽ được cải thiện đáng kể sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024. Nếu người chiến thắng hứa hẹn tiếp tục đoàn kết xuyên Đại Tây Dương và nỗ lực hơn nữa để đảm bảo an ninh và chủ quyền của Ukraine, Putin sẽ không có lý do gì để cho rằng thời gian sẽ đứng về phía Nga. Tuy nhiên vẫn còn một năm nữa cuộc bầu cử Mỹ mới diễn ra, điều này có thể khiến Ukraine gặp khó khăn. Cả Washington và Kyiv đều không nên mạo hiểm như vậy. Mỹ hiện cần hợp tác với Ukraine để chuyển sang một chiến lược mới phản ánh thực tế quân sự và chính trị. Nếu không, đó là một canh bạc tuyệt vọng về tương lai của Ukraine.

Richchard Haass & Charles Kupchan 

Nguyên tác : Redefining Success in Ukraine - A New Strategy Must Balance Means and Ends, Foreign Affairs, 17/11/2023

Nguyên Nguyễn biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu chiến lược, 23/11/2023

Richchard Haass là Chủ tịch danh dự của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và là cố vấn cấp cao tại Centerview Partners.

Charles Kupchan là thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và Giáo sư về Quan hệ Quốc tế tại Đại học Georgetown, từng là người phụ trách về các vấn đề Châu Âu trong Hội đồng An ninh Quốc gia trong chính quyền Obama.

Điện Kremlin cáo buộc Biden "bôi nhọ" Nga để giành thêm ngân sách cho Ukraine

Minh Anh, RFI, 08/12/2023

Điện Kremlin ngày 07/12/2023, cáo buộc tổng thống Mỹ Joe Biden tìm cách "bôi nhọ" Nga nhằm thuyết phục Quốc Hội chấp thuận tiếp tục viện trợ cho Ukraine. một hành động mà Moskva ví như là "đốt tiền" nộp thuế của người dân. 

Phát ngôn viên phủ tổng thống Nga, Dmitry Peskov tại Moskva, ngày 10/10/2023. AP - Sergei Bobylev

Phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitry Peskov, cho rằng việc tổng thống Biden nỗ lực thuyết phục các nhà lập pháp Mỹ thông qua gói viện trợ quân sự mới cho Ukraine, là một điều vô ích và chỉ sẽ kéo dài cuộc chiến mà Nga khẳng định họ phải thắng để bảo vệ an ninh đất nước. 

Ông Peskov lấy làm tiếc là giới lãnh đạo Mỹ "tiếp tục thói quen sử dụng Nga như là một công cụ trong các vấn đề đối nội", "bôi nhọ" nước Nga "một cách trắng trợn", "thao túng các dân biểu và thượng nghị sĩ nhằm tiếp tục đốt tiền nộp thuế của người dân trong lò lửa chiến tranh Ukraine".

Giám đốc tình báo của Nga, ông Serguei Naryshkin, hôm qua cảnh cáo Hoa Kỳ rằng sự hỗ trợ của phương Tây dành cho Ukraine sẽ biến cuộc xung đột này thành một "Việt Nam thứ hai", và sẽ ám ảnh nước Mỹ trong nhiều năm tới. 

Theo Reuters, chính quyền Nga có những lời lẽ gay gắt vào lúc tổng thống Mỹ Joe Biden hôm thứ Tư 06/12 khẩn khoản kêu gọi các nghị sĩ đảng Cộng Hòa thông qua gói viện trợ mới cho Ukraine, khi cảnh báo rằng thắng lợi của Nga đối với Ukraine sẽ tạo động lực thúc đẩy Moskva tấn công các đồng minh của NATO và có thể lôi kéo Mỹ vào một cuộc chiến. 

Minh Anh

************************

Viện trợ quân sự của phương Tây dành cho Ukraine rơi xuống mức thấp nhất kể từ đầu cuộc chiến

Minh Anh, RFI, 08/12/2023

Một viện nghiên cứu của Đức báo động : viện trợ quân sự tài chính, nhân đạo của phương Tây dành cho Ukraine, đã xuống tới mức thấp nhất kể từ tháng 02/2022, khi Nga xâm lược Ukraine.

Đầu đạn 155 ly được Mỹ viện trợ cho Ukraine hồi đầu cuộc chiến. Căn cứ không quân Mỹ Dover, ngày 29/04/2022. AP - Alex Brandon

Cho đến nay, Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu là những nguồn chi viện chính yếu cho Ukraine.Tuy nhiên nguồn hỗ trợ này đang là chủ đề tranh cãi chính trị gay gắt tại Mỹ, cản trở nghiêm trọng việc đưa ra nhiều cam kết mới. 

Theo một báo cáo của Viện Nghiên cứu Kinh tế Thế giới Kiel của Đức, được công bố hôm qua, 07/12/2023, tính từ đầu cuộc chiến, các nước đồng minh của Ukraine và nhiều tổ chức quốc tế lớn (Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế…) đã cam kết viện trợ cho Ukraine gần 255 tỷ euro, trong đó 182 tỷ cho ngắn hạn (đã được cấp hay trong sắp tới). Những cam kết này bao gồm 141 tỷ euro chi viện tài chính, gần 16 tỷ cho nhân đạo và 98 tỷ viện trợ quân sự. 

Trả lời ban Pháp ngữ đài RFI, nhà nghiên cứu Pietro Bomprezzi, thuộc Viện Kiel giải thích : 

"Chúng tôi nhận thấy viện trợ cho Ukraine đã giảm mạnh, nhất là nếu chúng ta so sánh giai đoạn từ tháng 8 đến tháng 10 năm nay với cùng thời kỳ này năm 2022. Những cam kết viện trợ mới đã sụt giảm đến 87% trong vòng một năm. Xu hướng giảm này, chúng tôi đã nhận thấy từ tháng 11/2022. Trong số 41 nước tài trợ được liệt kê trong cơ sở dữ liệu của chúng tôi, duy chỉ có một nửa trong số này đã đưa ra các cam kết mới về viện trợ trong ba tháng gần đây nhất. 

Trong số những nước đưa ra cam kết, chúng tôi nhận thấy chủ yếu là Đức và các nước Bắc Âu. Điều quan trọng cần nhấn mạnh ở là viện trợ của Mỹ được dự trù dành cho Ukraine, từ trước tới nay rất quan trọng, đang bị đình hoãn do những căng thẳng chính trị. Vì vậy, hiện tại chủ yếu một số nước Châu Âu vẫn tiếp tục hỗ trợ cho Ukraine". 

Minh Anh

**************************

Trưởng tình báo Ngoại vụ Nga đe dọa Ukraine sẽ là "Việt Nam thứ hai"

RFA, 08/12/2023

Trưởng Tình báo Ngoại vụ Nga vào ngày 7/12 lên tiếng dọa rằng ủng hộ của Phương Tây trong cuộc chiến Ukraine sẽ biến cuộc xung đột này thành "một Việt Nam thứ hai" từng ám ảnh Washington trong nhiều năm.

Ông Sergei Naryshkin, Trưởng Cơ quan Tình báo Ngoại vụ Nga (SVR) tại một cuộc họp ở Moscow hôm 16/10/2023 - AFP

Reuters loan tin trong cùng ngày, dẫn đe dọa của ông Sergei Naryshkin, Trưởng Cơ quan Tình báo Ngoại vụ Nga (SVR), đưa ra trong bài viết đăng trên tạp chí của SVR.

Ông này cho rằng "Ukraine sẽ biến thành một ‘lỗ đen’ thu hút thêm ngày càng nhiều nguồn lực và con người. Cuối cùng Hoa Kỳ sẽ rơi vào nguy cơ tạo nên một ‘Việt Nam thứ hai’ để rồi các chính phủ mới tại Nhà Trắng sẽ phải đối phó với nó".

Vào đầu năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa quân vào Ukraine tiến hành cuộc chiến giết hại hàng trăm ngàn người và đưa đến cuộc đối đầu lớn nhất giữa Nga và Phương Tây trong sáu thập niên qua.

Phương Tây đã cấp cho Ukraine hơn 246 tỷ USD dưới dạng tài trợ và giá trị vũ khí.

Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden dù cảnh báo cuộc đối đầu giữa Nga và Phương Tây có thể đưa đến một cuộc chiến tranh thế giới lần thứ ba ; tuy nhiên ông vẫn luôn loại trừ khả năng đưa quân đội Mỹ đến Ukraine tham chiến như trong cuộc chiến Việt Nam trước đây.

Vào ngày 6/12, Tổng thống Biden thuộc đảng Dân Chủ, trong kêu gọi phía đảng Cộng Hòa cung cấp thêm viện trợ cho Ukraine, đưa ra nhận định rằng nếu ông Putin chiếm được Ukraine, ông ta sẽ không dừng lại ở đó mà sẽ tiếp tục tấn công các đồng minh Khối NATO.

Reuters nhắc lại Chiến tranh Việt Nam thực chất là cuộc xung đột Chiến tranh lạnh Đông- Tây. Hoa Kỳ đưa quân đến chiến đấu cùng với quân đội Việt Nam Cộng hòa ở miền Nam để chống lại miền Bắc do hai nước cộng sản Nga và Trung Quốc hỗ trợ.

Nguồn : RFA, 08/12/2023

**************************

Thượng Viện Mỹ chặn khoản viện trợ cho Ukraine và Israel

Thùy Dương, RFI, 07/12/2023

Thượng Viện Mỹ hôm qua 06/12/2023 đã không thông qua khoản viện trợ 106 tỉ đô la, trong đó có quỹ viện trợ cho Ukraine và Israel, như mong muốn của tổng thống Joe Biden.

Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng ở Washington, Hoa Kỳ, ngày 06/12/2023. Reuters – Kevin Lamarque

Theo AFP, phe Cộng hòa đòi chính quyền Biden phải nhượng bộ đáng kể về chính sách nhập cư ở biên giới với Mexico thì mới ủng hộ việc thông qua dự thảo ngân sách, cho dù nhiều thượng nghị sĩ bảo thủ vẫn ủng hộ Ukraine.

Việc ngân sách 106 tỉ không được Nghị Viện thông qua đã gây thêm thất vọng cho chính quyền Biden bởi trước đó vài giờ, trong một diễn văn rất long trọng, tổng thống Biden đã kêu gọi Hạ Viện thông qua khoản ngân sách này. Ông Biden khi đó đã cảnh báo là nếu không thì đây sẽ là "món quà đẹp đẽ nhất" dành tặng cho tổng thống Nga Putin, và nếu xâm lược được Ukraine, Vladimir Putin sẽ không dừng lại ở đó mà có thể sẽ tấn công vào một nước thành viên Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO, buộc Mỹ tham chiến và "các binh sĩ Mỹ sẽ phải chiến đấu chống quân Nga". Tổng thống Mỹ Biden nhất mạnh điều này hiện chưa xảy ra và chắc chắn Washington không muốn nó xảy ra.

Tạm thời, hôm qua Washington thông báo một khoản viện trợ quân sự mới trị giá 175 triệu đô la cho Kiev, trích từ kho dự trữ của chính quyền Mỹ, gồm các trang thiết bị phòng không, tên lửa và đạn pháo. Từ khi chiến tranh Ukraine nổ ra, Mỹ vẫn là nước viện trợ quân sự nhiều nhất cho Kiev.

Thùy Dương

***************************

Thượng viện Mỹ chặn viện trợ 61 tỷ USD cho Ukraine và tiền giúp Israel cùng Gaza

Bernd Debusmann Jr, BBC, 07/12/2023

Các thành viên Đảng Cộng hòa ở Thượng viện Mỹ đã chặn việc thông qua dự luật viện trợ cho Ukraine sau khi không đạt được những yêu cầu buộc chính quyền siết chặt kiểm soát biên giới Hoa Kỳ mà họ mong muốn.

Tổng thống Biden đã phê phán các Thượng nghị sĩ Cộng hòa

Gói viện trợ 110 tỷ USD bao gồm 61 tỷ USD dành cho Ukraine, cũng như ngân khoản dành cho Israel và viện trợ cho Gaza.

Đảng Cộng hòa nhấn mạnh rằng bất kỳ viện trợ nào cho Ukraine đều gắn liền với các cải cách sâu rộng về nhập cư và tị nạn của Mỹ.

Nhà Trắng cảnh báo rằng nguồn tài trợ của Mỹ dành cho Ukraine có thể sớm cạn kiệt.

Các thượng nghị sĩ đã bỏ 51 phiếu chống và 49 phiếu ủng hộ, trong khi về thủ tục thì cần tối thiểu 60 phiếu thuận để dự luật được đưa ra thảo luận.

Cuộc bỏ phiếu khiến tương lai viện trợ cho Ukraine trở nên mờ mịt và cũng khiến các nhà lập pháp phải quay trở lại bàn đàm phán vài ngày nữa là Quốc hội Mỹ dự kiến nghỉ đông.

Toàn bộ thượng nghị sĩ Cộng hòa đều bỏ phiếu chống, cùng với Thượng nghị sĩ độc lập Bernie Sanders, người trước đó đã bày tỏ sự e ngại rằng dự luật này bao gồm hàng tỷ USD viện trợ quân sự cho Israel.

"Tôi không tin rằng chúng ta nên phân bổ hơn 10 tỷ USD để chính phủ Netanyahu cực đoan cánh hữu tiếp tục cách triển khai quân sự hiện tại", ông Sanders nói, đề cập đến chiến dịch đang diễn ra của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ở dải Gaza, khiến hàng ngàn thường dân thiệt mạng.

Ông Sanders, người đã chỉ trích ông Netanyahu trong một thời gian dài, nói thêm : "Những gì chính phủ Netanyahu đang làm là vô đạo đức, vi phạm luật pháp quốc tế và Mỹ không nên đồng lõa với những hành động đó".

Trước đó vào ngày 6/12, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết ông "sẵn sàng thực hiện những thỏa hiệp đáng kể về vấn đề biên giới" để dự luật viện trợ được thông qua.

"Việc này không thể chờ được nữa", ông Biden nói và cho biết thêm rằng "Đảng Cộng hòa trong Quốc hội sẵn sàng trao cho Putin món quà lớn nhất mà ông ta có thể hy vọng".

Cũng trong ngày 6/12, chính quyền Biden đã công bố khoản hỗ trợ an ninh mới trị giá 175 triệu USD cho Ukraine từ nguồn tài trợ đã được phê duyệt. Gói này bao gồm đạn dược, tên lửa và đạn pháo, cũng như "thiết bị bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng của quốc gia", Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết trong một thông cáo báo chí.

Những lo ngại về tương lai của gói viện trợ trị giá 110 tỷ USD đã gia tăng vào ngày 5/12 sau khi cuộc họp ngắn dành cho các nhà lập pháp nhằm tăng cường hỗ trợ cho các quỹ mới đã thất bại một cách kịch tính.

Các thượng nghị sĩ hét vào mặt nhau về an ninh biên giới và ít nhất một tá đảng viên Đảng Cộng hòa đã đi ra khỏi phòng họp.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng đã hủy cuộc họp cấp cao trực tuyến với các nhà lập pháp về "vấn đề phút chót", Lãnh đạo đa số Thượng viện Chuck Schumer cho biết hôm 5/12 nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Gói này đã bao gồm các điều khoản về an ninh biên giới, nhưng yêu cầu của Đảng Cộng hòa về những thay đổi bổ sung đối với các quy định về tị nạn của Mỹ đã khiến các cuộc đàm phán với Đảng Dân chủ trở nên phức tạp. Trong khi các thành viên của đảng hoàn toàn ủng hộ viện trợ cho Ukraine, một số người lại tìm cách sử dụng vấn đề này như một cách giải quyết những lo ngại đang gia tăng trong nước về biên giới phía nam Hoa Kỳ.

Trước cuộc bỏ phiếu thất bại để đưa gói viện trợ ra thảo luận, ông Schumer đã đưa ra lời kêu gọi đầy xúc động tới các đồng nghiệp của mình tại Thượng viện, nói với họ rằng cuộc bỏ phiếu là một "thời điểm lịch sử" quan trọng và họ nên "xông lên bảo vệ nền dân chủ" ở Ukraine.

"Bạn có thể chắc chắn rằng Vladimir Putin đang theo dõi sát sao," ông nói.

Mỹ là nước viện trợ nhiều nhất cho Ukraine

Dự luật của Thượng viện cần chín phiếu của Đảng Cộng hòa để thông qua - một ngưỡng cuối cùng là quá cao. Một số đảng viên Đảng Dân chủ bày tỏ sự thất vọng với các đồng nghiệp Đảng Cộng hòa của họ.

"Binh sĩ Ukraine đang ở tuyến đầu đấu tranh cho dân chủ", Elizabeth Warren, đảng viên Đảng Dân chủ Massachusetts, nói với các phóng viên. "Đây là về vấn đề tự do".

Một số Thượng nghị sĩ nói rằng dù sẽ có nhiều cuộc đàm phán hơn nhưng vẫn chưa rõ liệu có thể đạt được bước tiến nào trước khi Quốc hội nghỉ đông vào tuần tới hay không.

Về phần mình, ông Schumer nói "chúng tôi sẽ xem" khi được hỏi liệu ông có tin các Thượng nghị sĩ có thể đạt được thỏa thuận trước kỳ nghỉ hay không, mặc dù ông tin rằng ông Biden đã đưa ra một "kế hoạch tốt và mạnh".

Một trong những đảng viên Cộng hòa phản đối gói viện trợ này, Lindsey Graham của bàn South Carolina, cho biết ông không tin rằng sẽ có bất kỳ giải pháp nào có thể thực hiện được trong khoảng thời gian đó.

Theo ông Graham, ông Biden cuối cùng sẽ phải đàm phán nhiều hơn, đồng thời cho biết "điều đó sẽ cần đến sự lãnh đạo của ông ấy nếu không chúng ta sẽ mắc kẹt".

"Họ biết chúng tôi muốn gì," ông nói. "Tôi hy vọng chúng tôi có thể đưa vấn đề biên giới ra dự thảo".

Ngay cả khi được Thượng viện thông qua, gói viện trợ này vẫn sẽ phải đối mặt với một trận chiến khó khăn ở Hạ viện.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson hôm 5/12 cho biết ông đã nói với Thượng viện rằng ông không thể thông qua bất kỳ khoản viện trợ nào cho Ukraine nếu không bao gồm các biện pháp an ninh biên giới quan trọng.

Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022, Quốc hội đã phê duyệt hơn 110 tỷ USD viện trợ kinh tế và quân sự cho Ukraine, hầu hết trong số đó đã được gửi đi.

Trong một lá thư gửi ông Johnson được công bố đầu tuần này, giám đốc ngân sách Nhà Trắng, Shalanda Young nói rằng Mỹ sẽ không thể cung cấp thêm vũ khí và thiết bị cho Ukraine "vào cuối năm nay" nếu không có hành động của Quốc hội.

Các quan chức Ukraine đã nhiều lần nhấn mạnh rằng họ coi viện trợ của Mỹ là rất quan trọng đối với khả năng của lực lượng nước này chống lại quân Nga và tái chiếm lãnh thổ bị chiếm đóng.

Hôm 5/12, người đứng đầu văn phòng tổng thống Ukraine, Andriy Yermak, nói tại US Institute of Peace (Viện Hòa bình Hoa Kỳ) rằng việc không đảm bảo được thêm viện trợ của Mỹ sẽ đồng nghĩa với "khả năng rất cao" rằng cuộc chiến sẽ thất bại và sẽ " không thể tiếp tục giải phóng" các khu vực do Nga chiếm đóng.

Ở Ukraine, triển vọng mờ mịt về viện trợ bổ sung đã khiến tâm trạng một số bộ phận người dân trở nên u ám.

Tetyana, một cư dân Kyiv có con trai chiến đấu ở tuyến đầu, nói với BBC tuần này: "Tất nhiên là chúng tôi cần sự hỗ trợ, chúng tôi đang bảo vệ toàn bộ châu Âu". "Chúng tôi cần thêm vũ khí vì con cái của chúng tôi đang chết dần chết mòn".

(Jessica Parker đưa tin bổ sung từ Kyiv)