Ấn Độ - Nhật Bản tập trận chung trên biển Ả Rập

RFI, 26/09/2020

Hải quân Nhật Bản và Ấn Độ khởi động đợt tập trận quy mô trong ba ngày kể từ hôm nay 26/09/2020 ở phía bắc biển Ả Rập. Cuộc thao diễn được mở ra trong bối cảnh Trung Quốc phô trương sức mạnh quân sự trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Ảnh tư liệu : Tàu của hải quân Ấn Độ trong cuộc tập trận chung với Mỹ Malabar 2015, trong vịnh Bengal.  AP - Arun Sankar K.

Hãng tin Ấn Độ PTI nhắc lại đây là cuộc tập trận chung đầu tiên giữa hai nước sau khi Tokyo và New Delhi hôm 09/09/2020 ký kết một thỏa thuận tăng cường hợp tác quân sự và là lần thứ tư Hải quân Ấn Độ - Nhật Bản phối hợp hành động trong khuôn khổ chương trình JIMEX. Theo phát ngôn viên Hải quân Ấn Độ, đợt thao diễn lần này bao gồm nhiều bài tập tăng cường khả năng phối hợp vì một "thế giới an toàn và rộng mở hơn chiểu theo luận pháp quốc tế".

New Delhi huy động trực thăng, máy bay, tàu ngầm, tàu khu trục Chennai, trục hạm lớp Teg Tarkash và cả tàu chở dầu Deepark. Về phía Nhật Bản, chiến dịch lần này có sự tham gia của tàu chiến Kagga, tàu sân bay lớp Izumo và Ikazuchi, cũng như tàu khu trục có trang bị tên lửa dẫn đường. 

Ngoài ra, trong tuần Hải quân Ấn Độ cũng đã tham gia một cuộc thao diễn với Úc trong vùng Ấn Độ Dương. Hai tháng trước đó, New Delhi có chương trình tập trận chung với Hải quân Mỹ trên biển Andaman và Nicobar. Theo giới quan sát, các cuộc tập trận dồn dập của Ấn Độ là một tín hiệu mạnh gửi đến Bắc Kinh trong bối cảnh căng thẳng tại đường biên giới trên bộ Ấn - Trung.

Thanh Hà

********************

Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN kêu gọi kiềm chế ở Biển Đông

RFA, 24/09/2020

Tư lệnh quốc phòng 9 nước trong khối ASEA hôm 24/9 đã thảo luận về tình hình Biển Đông, đồng thời khẳng định ủng hộ việc duy trì ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông.

Hội nghị Tư lệnh quốc phòng các nước ASEAN ở Hà Nội hôm 24/9/2020 - mod.gov.vn

Tại hội nghị trực tuyến Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 17 (ACDFM-17) diễn ra tại Hà Nội vào sáng ngày 24/9, Thượng tướng Phan Văn Giang - Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, chủ trì hội nghị, đã bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng ở Biển Đông. Thượng tướng Phan Văn Giang kêu gọi các nước kiềm chế các hành động có thể làm phức tạp tình hình, tăng cường đối thoại và hợp tác.

Cũng tại hội nghị này, các đại biểu đã nhất trí ASEAN cần kiên trì lập trường nguyên tắc, giải quyết hòa bình các tranh chấp, bất đồng trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS).

Tình hình Biển Đông trong năm 2020 khi Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN đang có nhiều căng thẳng khi Trung Quốc liên tiếp có các hành động lấn lướt nhằm khẳng định các yêu sách về chủ quyền của nước này ở vùng nước tranh chấp bao gồm việc điều các tàu hải cảnh vào vùng biển của các nước láng giềng như Việt Nam, Philippines, Malaysia, để cản trở các hoạt động thăm dò dầu khí. Trung Quốc các tháng qua cũng thực hiện các cuộc tập trận liên tiếp ở Biển đông và eo biển Đài Loan nhằm răn đe các hoạt động tự do hàng hải (FONOP) của Hoa Kỳ ở đây.

******************

Việt Nam và Hoa Kỳ đối thoại chính trị, an ninh, quốc phòng lần thứ 11

RFA, 24/09/2020

Vòng đối thoại chính trị, an ninh và quốc phòng Việt Nam- Hoa Kỳ lần thứ 11 vừa được tổ chức theo hình thức trực tuyến vào ngày 23 tháng 9.

Đối thoại Chính trị - An ninh - Quốc phòng Mỹ và Việt Nam lần thứ 11 ở Hà Nội hôm 23/9/2020 -baoquocte.vn

Thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ phát đi cùng ngày cho biết Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề chính trị- quân sự R. Clarke Cooper và Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ của Việt Nam đồng chủ trì vòng đối thoại này.

Hai phía thảo luận về hợp tác song phương tiếp sau thành công của vòng đối thoại chính trị, an ninh và quốc phòng Việt- Mỹ lần thứ 10 được tổ chức tại thủ đô Washington D.C. của Hoa Kỳ vào tháng 3 năm ngoái.

Đối thoại lần này nhằm thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ song phương được cho là đang phát triển mạnh mẽ và phản ánh cam kết chung của hai phía về một khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương tự do, rộng mở và độc lập.

Hai phía tại vòng đối thoại chính trị, an ninh và quốc phòng lần thứ 11 thảo luận các vấn đề gồm hợp tác an ninh và thương mại quốc phòng ; an ninh hàng hải ; gìn giữ hòa bình ; thúc đẩy các nỗ lực quốc tế trong những vấn đề phụ nữ, hòa bình và an ninh ; các vấn đề nhân đạo như tìm kiến quân nhân mất tích trong thời kỳ chiến tranh, tháo gỡ vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh.

************************

Công hàm của tam cường Châu Âu ‘tăng sức mạnh cho Việt Nam trước Trung Quốc’

VOA, 23/09/2020

Công hàm chung của ba nước Anh, Pháp, Đức gửi lên Liên Hiệp Quốc bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông có tác dụng ‘bảo vệ tính toàn vẹn của UNCLOS’ và ‘giúp củng cố sức mạnh pháp lý của Mỹ và Việt Nam trong cuộc đối đầu trước Trung Quốc’, một học giả nhận định với VOA.

Thủ tướng Anh Boris Johnson, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron

Hôm 16/9, tam cường Châu Âu (E3), trong đó Anh và Pháp là hai trong số năm thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, đã đệ trình lên Ủy ban Ranh giới và Thềm lục địa công hàm chung bác bỏ ‘chủ quyền lịch sử’ của Trung Quốc trên Biển Đông vì ‘không đúng với luật pháp quốc tế’ và phản bác việc Trung Quốc vẽ đường cơ sở cho các thực thể mà họ kiểm soát trên Biển Đông.

Ngay sau đó, Trung Quốc cũng gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc để đáp lại hôm 18/9, trong đó Bắc Kinh lập luận rằng ‘UNCLOS không bao trùm hết mọi vấn đề’ và một lần nữa khẳng định Trung Quốc ‘có quyền lịch sử đối với đường chín đoạn trên Biển Đông’ và cho rằng tam cường Châu Âu muốn sử dụng UNCLOS làm ‘vũ khí chính trị để tấn công Trung Quốc’.

Sức mạnh của sự đoàn kết

Việc ba nước Anh, Pháp, Đức cùng ra công hàm chung như vậy là để khẳng định sức nặng trước Trung Quốc, theo nhận định của Giáo sư Ngô Vĩnh Long từ Đại học Maine.

"Như vậy mới có sức mạnh. Có ba cái cây thật lớn ở Châu Âu. Ba cái cây này có tiếng nói lớn ở Liên Hiệp Quốc nên khi mà cần đưa ra Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sẽ có sự ủng hộ của ba nước này, Trung Quốc sẽ ở trong thế yếu nếu không muốn nói là đơn thương độc mã", Giáo sư Long diễn giải.

Theo phân tích của ông thì E3 có lợi ích chung trong việc bảo vệ tính toàn vẹn và nhất quán của luật pháp quốc tế vì nếu UNCLOS bị Trung Quốc vi phạm trên Biển Đông thì nó cũng có thể bị vi phạm ở những vùng biển khác làm xâm phạm lợi ích của họ.

"UNCLOS phải được áp dụng cho tất cả các vùng biển trên thế giới, đó là lợi ích chung của ba nước Châu Âu", ông nói.

Ngoài ra, E3 có buôn bán rất lớn với nhiều nước Châu Á thông qua con đường hàng hải đi qua Biển Đông nên họ cũng có lợi ích trực tiếp, ông nói thêm. Ngoài Đức thì Anh và Pháp đều có lãnh thổ hải ngoại ở vùng biển Thái Bình Dương nên tham vọng của Trung Quốc đối với khu vực này đe dọa lợi ích của Paris và London.

‘Củng cố vị thế của Mỹ’

UNCLOS, tức Công ước Quốc tế về Luật Biển, được ký kết vào năm 1982. Trung Quốc và Việt Nam đều là các nước đã ký kết công ước này nên có nghĩa vụ phải tuân thủ. Công ước quy định các nước ven biển chỉ có vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý và thềm lục địa rộng 350 hải lý tính từ đường cơ sở nên việc Trung Quốc viện ‘chủ quyền lịch sử’ để ôm trọn gần như toàn bộ Biển Đông là không phù hợp với UNCLOS.

Phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực (PCA) hồi năm 2016 được thành lập trong khuôn khổ của UNCLOS để phân xử vụ kiện của Phillippines đã bác bỏ ‘chủ quyền lịch sử của Trung Quốc đối với đường chín đoạn trên Biển Đông’ vì ‘không có cơ sở pháp lý’. Công hàm chung của E3 nhắc lại Trung Quốc cần tuân thủ phán quyết này.

Riêng Mỹ, mặc dù đã ký kết và nghiêm túc thực thi UNCLOS nhưng do gặp sự chống đối quyết liệt của Đảng Cộng hòa nên đến nay Quốc hội Mỹ vẫn chưa phê chuẩn UNCLOS. Do đó, Mỹ ở thế yếu về pháp lý khi đối đầu với Trung Quốc.

Theo kiến giải của Giáo sư Long thì với công hàm chung này, ba nước Châu Âu giúp Mỹ có thêm sự hậu thuẫn pháp lý về tính toàn vẹn của UNCLOS để đương đầu với Trung Quốc ở các diễn đàn quốc tế khi mà lâu nay Bắc Kinh luôn cho rằng ‘Mỹ không có tư cách phê phán Trung Quốc về UNCLOS’.

Ông lưu ý việc Anh, Pháp, Đức muốn Liên Hiệp Quốc cho phổ biến công hàm của họ đến không chỉ các nước đã ký UNCLOS mà còn tất cả các nước thành viên Liên Hiệp Quốc cho thấy họ ‘muốn các nước tuân thủ UNCLOS không chỉ trên Biển Đông mà còn các khu vực trên thế giới’.

"Ngoài ra công hàm chung này cũng cho thấy mặc dù chính quyền Trump ruồng bỏ các nước đồng minh và đang bị cô lập nhưng các nước Châu Âu vẫn nhất quán ủng hộ các lập trường của Mỹ lâu nay", chuyên gia này nhận định và nói thêm rằng dù có hải quân mạnh nhưng Mỹ muốn duy trì ưu thế trước Trung Quốc thì vẫn cần sự ủng hộ của các đồng minh, nhất là các nước Anh, Pháp có năng lực triển khai quân sự ở Thái Bình Dương.

‘Việt Nam không đơn độc’

Theo lời ông Long thì công hàm này của E3 ‘là sự hậu thuẫn rất lớn cho các nước ven biển ở đông nam Á’ và Việt Nam có thể dựa vào đấy để ‘bác bỏ đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc’.

"Chẳng hạn như khi nào Việt Nam bị Trung Quốc làm quá như trở lại bãi Tư Chính, nếu Việt Nam đưa ra Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hoặc khởi kiện Trung Quốc thì sẽ được các nước Châu Âu ủng hộ", ông nói.

Theo ông thái độ này của Anh, Pháp, Đức cũng nhằm cảnh cáo Trung Quốc rằng nếu họ làm gì quá đáng thì các nước này sẽ có hành động.

Trong bối cảnh đó, ông Long dự đoán rằng dù Bắc Kinh ‘lâu nay vẫn xem phán quyết của PCA là tờ giấy lộn nhưng trước tình hình hiện nay họ sẽ không dám làm gì quá’. Dù sao đi nữa, Bắc Kinh vẫn sẽ tiếp tục khẳng định yêu sách đường chín đoạn bất chấp sự bác bỏ mới đây của Mỹ, Úc và giờ là ba nước Châu Âu, ông Long nói.

Về lập luận của Trung Quốc rằng ‘UNCLOS không bao trùm tất cả’, ông Long nói ‘đúng một phần’.

"Chỗ nào có chủ quyền lịch sử thì UNCLOS không có hiệu lực", ông giải thích. "Nhưng trên thế giới có rất ít vùng biển như vậy trong khi Trung Quốc lại lấy những vùng họ không có quyền lịch sử gì hết và đã bị tòa án quốc tế bác bỏ".

"Nếu Trung Quốc cứ tiếp tục giọng điệu như vậy thì các nước đã ký UNCLOS sẽ có phản ứng".

Nguồn : VOA, 23/09/2020

Quân sự : Trung Quốc chuẩn bị đương đầu với Mỹ ?

Thanh Hà, RFI, 24/09/2020

Việc không quân Trung Quốc công bố video mô phỏng một cuộc tấn công nhắm vào một căn cứ quân sự rất giống địa bàn của quân đội Mỹ trên đảo Guam ở Thái Bình Dương là một bước ngoặt trong chính sách phô trương sức mạnh quân sự của Bắc Kinh. Nhưng còn quá sớm để cho rằng Trung Quốc chuẩn bị một kế hoạch quân sự tấn công Hoa Kỳ.

Máy bay ném bom Trung Quốc H-6 bay trên bầu trời Bắc Kinh, ngày 15/09/2019.  AP - Ng Han Guan

Trung Quốc dồn dập tập trận tại eo biển Đài Loan, điều máy bay vượt qua đường trung tuyến vốn được xem là ranh giới giữa Hoa lục và Đài Loan đúng vào lúc thứ trưởng Ngoại Giao Mỹ Keith Krack có mặt tại Đài Bắc.

Hành động đó dường như chưa đủ. Ngày 19/09/2020 Bắc Kinh lao vào một cuộc chiến hình ảnh khi tung lên mạng Vi Bác video với hình ảnh oanh tạc cơ H-6 của Trung Quốc đang nhắm vào mục tiêu trông rất giống căn cứ không quân Andersen của Mỹ trên đảo Guam với lời giải thích : "Nếu nổ ra chiến tranh, đây là hành động chúng tôi đáp trả". Tại Bắc Kinh, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Vương Văn Bân không che giấu tức giận, xem sự hiện diện của quan chức trong chính quyền Mỹ tại Đài Bắc là "hành vi khiêu khích chính trị và cổ vũ cho thái độ ngạo mạn của những lực lượng ly khai Đài Loan".

Trả lời hãng tin Anh Reuters, nhà nghiên cứu Collin Koh, thuộc Viện Nghiên Cứu Quốc Phòng và Chiến Lược IDSS của Singapore cho rằng, hành động nói trên là một "lời cảnh báo nhắm tới Hoa Kỳ" với thông điệp chính là ngay cả những vị trí được coi là an toàn nhất của quân đội Mỹ cũng có thể bị đe dọa nếu như "xảy ra xung đột tại Đài Loan hay Biển Đông".

Nhìn từ Pháp, các chuyên gia thận trọng hơn khi cho rằng, kịch bản Trung Quốc đối đầu quân sự không phải là không có. Dù vậy có ít nhất ba yếu tố cho thấy là còn quá sớm để cho rằng Bắc Kinh đang chuẩn bị một kế hoạch quân sự nhằm đáp trả Hoa Kỳ trong trường hợp nổ ra xung đột tại eo biển Đài Loan hay Biển Đông.

Theo quan điểm của chuyên gia về Trung Quốc Valérie Niquet thuộc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược FSR Trung Quốc đang "giương đủ cao đe dọa tấn công nhằm khủng bố tinh thần các đối tác của Mỹ và nếu có thể, là kể cả của Châu Âu và các quốc gia Châu Á khác" để những nước này "gây áp lực với Mỹ, thuyết phục Washington tránh chọc ngoáy vào hồ sơ Đài Loan", hay ít ra là giữ nguyên trạng tình hình ở eo biển Đài Loan và "kể cả trên một số những hồ sơ khác". Theo bà Niquet, Trung Quốc muốn tránh rủi ro xảy ra xung đột, một cuộc xung đột mà "có nhiều khả năng là bản thân Bắc Kinh cũng không mong muốn chút nào".

Một tiếng nói khác có uy tín trong số các nhà Trung Quốc học của Pháp là giáo sư Jean Pierre Cabestan, giảng dậy tại đại học Baptiste Hồng Kông thì cho rằng, mục đích mà Bắc Kinh nhắm tới "trong ngắn hạn là bóp nghẹt kinh tế Đài Loan, mở rộng ảnh hưởng chính trị của Hoa lục với Đài Loan đồng thời gia tăng sức ép quân sự" để ngăn chận mọi ý tưởng ly khai. Nhưng về phía Mỹ, Washington không loại trừ khả năng Trung Quốc đủ tự tin vào sức mạnh quân sự của mình để trong tương lai chiếm đoạt hòn đảo này bằng vũ lực.

Một báo cáo gần đây của Lầu Năm Góc nhìn nhận Trung Quốc đang có lực lượng Hải quân hùng mạnh nhất thế giới. Do vậy, chuyên gia Cabestan cho rằng nhìn xa hơn một chút, "với đội ngũ tàu thuyền hùng hậu nhất thế giới với khoảng 350 hải thuyền và tàu ngầm, với rất nhiều chiến đấu cơ mà Trung Quốc có thể huy động được trước cửa ngõ Đài Loan trong tương lai, cái giá phải trả sẽ khá đắt trong trường hợp Mỹ phải can thiệp tại khu vực này". Nói cách khác, giáo sư Cabestan không mấy tin vào kịch bản Hoa Kỳ huy động quân đội bảo vệ chưa đầy 24 triệu dân Đài Loan.

Sau cùng trong bài viết đăng trên báo Le Point hôm 21/09/2020 trong mục tập hợp các quan điểm của giới chuyên gia, Antoine Bondaz, chuyên gia về Đông Bắc Á Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp giảng dậy tại trường Khoa học Chính Trị Paris nêu lên một yếu tố khác cho thấy Trung Quốc chưa sẵn sàng đương đầu với Mỹ trên mặt trận quân sự.

Lý do đơn giản là "công nghệ của Trung Quốc về mặt quân sự vẫn bị Hoa Kỳ bỏ xa lại phía sau". Theo ông, hiện tượng toàn cầu hóa mà ở đó một số công cụ có thể sử dụng được cả trong lĩnh vực dân sự lẫn quân sự, cộng thêm với các vụ tin tặc và công nghệ thông tin ngày càng hiện đại đã tạo cơ hội cho Trung Quốc bắt kịp công nghệ của Mỹ nhưng đồng thời kỹ nghệ được sử dụng trong lĩnh vực quân sự cũng đã có những bước tiến nhanh đến chóng mặt.

Nền công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc từ hàng chục năm qua đã lợi dụng đầu tư nước ngoài từ lĩnh vực chế tạo máy đến tin học, điện tử… để vươn lên. Nhưng chỉ cần so sánh chiến đấu cơ F22 của Mỹ với J20 của Trung Quốc cũng đủ thấy cách biệt quá rõ ràng mà ở đó phần thắng nghiêng về phía Mỹ.

Vẫn theo Antoine Bondaz, Bắc Kinh đã huy động nhiều phương tiện kể cả một số tập đoàn từ Alibaba hay Hoa Vi để nâng cấp mảng công nghiệp và công nghệ, đẩy mạnh khả năng sáng tạo… nhưng trong lĩnh vực quân sự thì Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới.

Chuyên gia Pháp này mượn lời kết luận của giáo sư Michael Beckley đại học Tufts University, bang Massachusetts, Hoa Kỳ : "Mỹ đang và sẽ tiếp tục là một siêu cường trên thế giới trong nhiều thập niên nữa, ngoại trừ trường hợp phương Tây, mà đứng đầu là Mỹ không còn xem khả năng phát minh (capacité d’innovation) là một ưu tiên".

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 24/09/2020

***********************

Không quân Trung Quốc công bố video mô phỏng cuộc tấn công vào căn cứ Mỹ 

Ntdvn, 22/09/2020

Trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng, Binh chủng Không quân Trung Quốc công bố một đoạn video mô phỏng máy bay ném bom H-6 mang hạt nhân thực hiện một cuộc tấn công vào một căn cứ giống hệt Căn cứ Không quân Andersen trên đảo Guam ở Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, theo Reuters đưa tin ngày 21/9.

Video được đăng trên tài khoản Weibo của Binh chủng Không quân thuộc quân đội Trung Quốc hôm 19/9.

Đoạn video được đăng trên tài khoản Weibo của Binh chủng Không quân thuộc quân đội Trung Quốc hôm 19/9. Video này xuất hiện khi quân đội Trung Quốc tiến hành cuộc tập trận ngày thứ hai gần Đài Loan. Cuộc tập trận này được cho là để thể hiện sự tức giận trước chuyến thăm của một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tới Đài Bắc.

Đảo Guam thuộc Hoa Kỳ là nơi đặt các cơ sở quân sự lớn của nước này, gồm có căn cứ Không quân. Các căn cứ quân sự ở đây là chìa khóa để đối phó với bất kỳ cuộc xung đột nào ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Đoạn video dài hơn 1 phút của Không quân Trung Quốc có nhạc nền thể hiện sự nghiêm trọng và kịch tính giống như một đoạn giới thiệu phim Hollywood. Video cho thấy máy bay ném bom H-6 cất cánh từ một căn cứ quân sự trên sa mạc. Đoạn video có tên "Thần chiến tranh H-6K tấn công!"

Khi máy bay ném bom H-6 đang bay được nửa chặng đường, thì phi công nhấn nút và phóng tên lửa tại một đường băng ven biển không xác định.

Từ một hình ảnh vệ tinh cho thấy, các tên lửa nằm trên đường băng được bố trí giống hệt như tại Căn cứ Không quân Andersen trên đảo Guam của Hoa Kỳ.

Trong video, mặt đất rung chuyển, sau đó là một vụ nổ trên không.

Phần mô tả trong video ghi: "Chúng tôi là những người bảo vệ an ninh trên không của đất mẹ ; chúng tôi có sự tự tin và khả năng luôn bảo vệ an ninh cho bầu trời của tổ quốc".

Cả Bộ Quốc phòng Trung Quốc và Bộ Tư lệnh khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ đều chưa đưa bình luận về video này.

Collin Koh, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng của Singapore, cho biết, video này có thể nhằm mục đích thể hiện sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc trong việc phóng chiếu sức mạnh tầm xa.

Ông nói : "Đoạn video nhằm cảnh báo người Mỹ rằng, ngay cả những vị trí được cho là an toàn, ở phía xa như đảo Guam cũng có thể bị đe dọa khi nổ ra xung đột ở một số nơi trong khu vực, có thể là Đài Loan hoặc Biển Đông".

Không quân Đài Loan cho biết, H-6 đã tham gia vào nhiều chuyến bay của Trung Quốc đến gần Đài Loan, bao gồm cả những chuyến bay được thực hiện vào tuần trước.

H-6K là mẫu máy bay ném bom mới nhất, dựa trên thiết kế Tu-16 cổ điển của Liên Xô vào những năm 1950.

Ngày 21/9, Bộ Tư lệnh phía Đông của quân đội Trung Quốc, cơ quan sẽ phụ trách các cuộc tấn công vào Đài Loan, đã công bố một video tuyên truyền của chính họ, có tên "Điều gì sẽ xảy ra nếu chiến tranh bùng nổ ngày hôm nay ?". Video cho thấy, những người lính chạy trên những ngọn đồi với cây cối rậm rạp và phóng tên lửa đạn đạo.

"Quê hương, tôi thề tôi sẽ chiến đấu cho bạn cho đến khi chết!", trích từ dòng chữ được đặt ở cuối video với các vụ nổ phát ra ở hậu cảnh.

Ngày 21/9, trong một cảnh báo rõ ràn g đối với Trung Quốc, Đài Loan cho biết, các lực lượng vũ trang của quốc đảo có quyền tự vệ và phản công trong bối cảnh bị "quấy rối và đe dọa". Tuần trước, Trung Quốc đã điều hàng chục máy bay phản lực đến khu vực eo biển Đài Loan.

Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết trong một tuyên bố rằng, họ đã "xác định rõ ràng" các quy trình để quốc đảo phản công trong bối cảnh "tần suất quấy rối và đe dọa cao từ tàu chiến và máy bay của đối phương trong năm nay".

Bộ Quốc phòng Đài Loan cũng đã công bố 2 video   cho thấy tên lửa được bắn vào máy bay F-16 trên không để thể hiện quyết tâm bảo vệ quốc đảo của mình.

Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Đài Loan nhấn mạnh trong phần chú thích cho video rằng: "Hãy dám chiến đấu và chiến đấu đến người lính cuối cùng".

Nguyễn Minh

***********************

Trung Quốc 'mượn' phim Hollywood để dọa Mỹ ở vùng Châu Á-Thái Bình Dương ?

BBC, 21/09/2020

Không quân Trung Quốc mới đây đăng tải một đoạn video ngắn, với cảnh các máy bay ném bom có khả năng mang vũ khí hạt nhân H-6 tấn công giả định vào nơi trông giống Căn cứ Không quân Andersen của Mỹ trên đảo Guam, Thái Bình Dương.

Căn cứ Không quân Andersen của Mỹ trên đảo Guam, Thái Bình Dương.

Đoạn video được đăng trên tài khoản Weibo của Lực lượng Không quân Quân đội Giải phóng Nhân dân hôm thứ Bảy 19/9, là ngày thứ hai Trung Quốc có cuộc diễn tập ở gần Đài Loan.

Việc này nhằm tỏ ý giận dữ đối với chuyến thăm của một quan chức cao cấp Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tới Đài Bắc, Reuters tường thuật.

'Mượn' hình ảnh

Video dài 2 phút 15 giây, được trình bày theo kiểu giống như trailer giới thiệu của phim Hollywood, với phần nhạc nền trang nghiêm, gây xúc động.

Trong phim có cảnh các máy bay ném bom H-6 cất cánh từ một căn cứ ở sa mạc. Video này được đặt tên là "Thần chiến tranh H-6K tấn công".

Bay được nửa đường, một viên phi công nhấn nút thả tên lửa xuống đường băng cạnh biển, không được xác định cụ thể là nơi nào.

Cảnh nơi bị ném bom trong đoạn phim do quân đội Trung Quốc đăng tải được cho là trông giống thiết kế của Căn cứ Không quân Andersen

Quả tên lửa rơi xuống đường băng, và hình ảnh vệ tinh cho thấy nơi này có thiết kế rất giống với Căn cứ Andersen.

Guam là nơi đặt các cơ sở quân sự lớn của Hoa Kỳ, trong đó có một căn cứ không quân nơi sẽ đóng vai trò then chốt trong việc ứng phó với bất kỳ cuộc xung đột nào ở vùng Châu Á Thái Bình Dương.

Âm nhạc đột ngột dừng khi các hình ảnh hiện lên với cảnh mặt đất rung chuyển rồi tới cảnh vụ nổ, nhìn từ trên không xuống.

"Chúng tôi là những người bảo vệ an ninh cho bầu trời đất mẹ ; chúng tôi có niềm tin, và có khả năng bảo vệ an ninh cho bầu trời quê hương", không lực Trung Quốc viết trong một đoạn miêu tả ngắn về video.

Cả Bộ Quốc phòng Trung Quốc lẫn Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ đều chưa bình luận gì về video này, Reuters nói.

Tuy nhiên, video "nhằm cảnh báo Mỹ rằng ngay cả ở những vị trí tưởng chừng an toàn, ở phía sau như Guam cũng có thể bị đe dọa khi cuộc xung đột liên quan tới các điểm nóng trong khu vực như Đài Loan hoặc Biển Đông bùng nổ", theo nhận xét của Collin Koh, nhà nghiên cứu tại tại viện nghiên cứu chiến lược và quốc phòng Singapore.

Báo South China Morning Post (SCMP) ở Hong Kong dẫn nguồn một số nhà quan sát, nói rằng một số cảnh trong đoạn video trông giống như được lấy trực tiếp từ bộ phim giành giải Oscar hồi năm 2008, The Hurt Locker, và bộ phim hành động ra hồi 1996, The Rock.

Báo này cũng dẫn nguồn tin thân cận với quân đội Trung Quốc xác nhận việc 'mượn' hình ảnh.

Nguồn tin ẩn danh này nói với SCMP rằng việc cơ quan tuyên truyền của quân đội Trung Quốc 'mượn' các cảnh trong phim Hollywood để làm sản phẩm của mình trông huy hoàng hơn là điều khá phổ biến.

Máy bay ném bom H-6 trong một lần trình diễn tại Bắc Kinh hồi 10/2009 (hình minh họa)

Tuy "mượn", nhưng quân đội Trung Quốc khó có khả năng phải đối diện với các vấn đề về vi phạm bản quyền khi "chỉ dùng vài giây", và "không nhằm mục đích thương mại", nguồn tin này nói.

Người dân Trung Quốc không quan tâm tới việc có chuyện mượn cảnh phim Hollywood hay không, mà họ để ý nhiều hơn tới nội dung thông điệp mà phim tuyên truyền đưa ra : đó là quân đội Trung Quốc sẽ không bao giờ để bất kỳ thì lực lượng nước ngoài nào can thiệp vào vấn đề Đài Loan, theo một nhà bình luận quân sự từ Hong Kong.

"Quân đội Giải phóng Nhân dân không chỉ tập trung duy nhất tới Guam", Song Zongping được SCMP dẫn lời. "Hoa Kỳ có các máy bay ném bom chiến lược triển khai ở một số căn cứ quân sự tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có cả các căn cứ ở Nhật Bản".

Hôm thứ Hai, Bộ Tư lệnh Tác chiến miền Đông Trung Quốc, vốn chịu trách nhiệm đối với việc tấn công Đài Loan, cũng ra một video tuyên truyền của riêng mình - video có tên "sẽ thế nào nếu chiến tranh nổ ra ngày hôm nay ?".

Trong video này có cảnh binh lính chạy vào những ngọn đồi rậm rạp cây cối và có tên lửa đạn đạo được phóng ra.

"Đất mẹ, tôi thề sẽ chiến đấu vì người cho tới chết", những dòng chữ Trung Quốc lớn màu vàng hiện lên vào cuối đoạn video, và hình ảnh các vụ nổ bùng lên ở phía hậu cảnh màn hình.

Máy bay ném bom H-6 đã thực hiện một số chuyến bay quanh và gần Đài Loan, theo thông tin từ không quân Đài Loan, bao gồm cả các chuyến bay hồi tuần trước.

********************

Không quân Trung Quốc đăng video dường như mô phỏng tấn công căn cứ Mỹở Guam

VOA, 21/09/2020

Lực lượng không quân của Trung Quốc vừa công bố một đoạn video mô phỏng cho thấy máy bay ném bom H-6 có khả năng mang vũ khí hạt nhân thực hiện một cuộc tấn công vào một địa điểm dường như là Căn cứ Không quân Andersen trên đảo Guam của Hoa Kỳ, theo Reuters.

Căn cứ Andersen của Không quân Hoa Kỳ trên đảo Guam.

Đoạn video, được phát hành hôm 19/9 trên tài khoản Weibo của Lực lượng Không quân Giải phóng Nhân dân, được đưa ra khi Trung Quốc thực hiện cuộc tập trận ngày thứ hai gần Đài Loan, để bày tỏ sự tức giận trước chuyến thăm của một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tới Đài Bắc.

Guam là nơi có các cơ sở quân sự lớn của Hoa Kỳ, bao gồm cả căn cứ không quân, đây sẽ căn cứ trọng yếu đểđối phó với bất kỳ cuộc xung đột nào ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Đoạn video dài 2 phút 15 giây của không quân Trung Quốc, có nhạc nền trang trọng, kịch tính giống như trong đoạn giới thiệu phim Hollywood, cho thấy máy bay ném bom H-6 cất cánh từ một căn cứ trên sa mạc. Đoạn video có tên "Thần chiến tranh H-6K tấn công !"

Đến khoảng giữa video, một phi công nhấn nút và phóng tên lửa tại một đường băng ven biển không xác định.

Các tên lửa nằm trên đường băng, một hình ảnh vệ tinh cho thấy nó trông giống hệt như cách bố trí của căn cứ Andersen.

Nhạc nền đột ngột dừng lại khi hình ảnh mặt đất rung chuyển xuất hiện, sau đó là hình ảnh một vụ nổ trên không.

"Chúng tôi là những người bảo vệ an ninh trên không của đất mẹ ; chúng tôi có sự tự tin và khả năng luôn bảo vệ an ninh cho bầu trời của tổ quốc", lực lượng không quân Trung Quốc viết trong đoạn video.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc và Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ chưa phản hồi ngay yêu cầu bình luận của Reuters vềđoạn video này.

Ông Collin Koh, một thành viên nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng của Singapore, cho biết đoạn video này nhằm làm nổi bật sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc trong việc tập trung vào sức mạnh vũ khí tầm xa.

Ông nói : "Đoạn video nhằm cảnh báo người Mỹ rằng ngay cả những vị tríđược cho là an toàn, hậu cứ nhưđảo Guam cũng có thể bịđe dọa khi nổ ra xung đột về các điểm chớp nhoáng trong khu vực, có thể làĐài Loan hoặc Biển Đông".

Biển Đông : Philippines kêu gọi hòa hoãn với Trung Quốc

RFI, 12/09/2020

Tổng thống Philippines ngày 11/09/2020 đã kêu gọi dùng biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông. Ông Rodrigo Duterte đồng thời cho rằng luật pháp quốc tế phải được tuân thủ.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tiếp bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa tại phủ tổng thống, Manila, ngày 11/09/2020.  AP – Toto Lozano

Hồ sơ Biển Đông là chủ đề trọng tâm tại hội nghị ngoại trưởng thường niên của khối ASEAN, đặc biệt là các hành vi bức hiếp của Bắc Kinh nhắm vào các láng giềng, trong đó có Philippines.

Theo hãng tin Anh Reuters, tổng thống Philippines đã có những tuyên bố như trên trong cuộc hội đàm tại Manila với bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa, nhân dịp nhân vật này ghé thăm Philippines trong vòng công du 4 nước Đông Nam Á : Philippines, Indonesia, Malaysia và Brunei.

Đối với tổng thống Philippines, hành động của mọi nước đều phải dựa trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, do đó "Tất cả các tranh chấp phải được giải quyết một cách hòa bình".

Philippines, nhất là giới quân đội, đặc biệt nghi kỵ Trung Quốc, cáo buộc nước này đã có những hành vi xâm lấn lãnh hải, bắt nạt ngư dân Philippines, cản Philippines tiếp cận các nguồn năng lượng của mình. Tuy nhiên, từ lúc lên cầm quyền, tổng thống Duterte luôn cho thấy thái độ chạy theo Trung Quốc.

Việt Nam và Malaysia cũng có những lời tố cáo tương tự đối với Bắc Kinh trong năm nay, nhưng Trung Quốc vẫn cho rằng các hoạt động của họ là hoàn toàn hợp pháp, vì được thực hiện trong vùng biển của họ.

Tại Manila, bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng đã gặp đồng nhiệm Philippines Delfin Lorenzana - một nhân vật thường xuyên chỉ trích gay gắt các hành vi trên biển của Trung Quốc.

Tại cuộc gặp hai bên cũng cam kết giữ gìn hòa bình và ổn định tại Biển Đông. Bộ trưởng Trung Quốc cũng cam kết tài trợ 20 triệu đô la trang thiết bị không gây sát thương cho Philippines.

Điều được Reuters chú ý là nội dung thông báo chung về cuộc gặp giữa hai bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và Philippines đã bị điều chỉnh đáng kể so với bản được công bố trước đó rồi sau đó bị thu hồi.

Trong bản đầu tiên, ông Lorenzana đã tuyên bố với đồng nhiệm Trung Quốc rằng Hải Quân Philippines sẵn sàng thách thức bất cứ hoạt động nào gây tổn hại đến chủ quyền trên biển của nước mình, và sẽ tiếp tục tuần tra vùng biển của đất nước. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines còn xác định rằng Manila sẽ tuân thủ đúng phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường trực năm 2016 "mà không nhượng bộ hay thay đổi gì".

Bộ Quốc phòng Philippines đã từ chối cho biết lý do vì sao đã rút lại bản thông báo ban đầu.

Trọng Nghĩa

************************

Biển Đông : Mỹ dự tính dùng nhiều hơn các thiết bị không người lái để chống Trung Quốc

RFI, 11/09/2020

Trong năm 2021, Hải quân Hoa Kỳ sẽ triển khai các thiết bị không người lái trên không, dưới nước và trên mặt nước trong khuôn khổ kế hoạch sử dụng công nghệ không người lái vào các tình huống chiến sự, đặc biệt để chống Trung Quốc ở vùng Biển Đông. Đó là thông báo của thiếu tướng Hải quân Robert Gaucher, Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ tại cuộc triển lãm quốc tế thường niên về các hệ thống vận chuyển không người lái, theo tin của trang mạng EurAsian Times hôm nay, 11/09/2020.

Hải quân Mỹ chuẩn bị phóng máy bay tự hành X-47B từ hàng không mẫu hạm USS George Bush (CVN 77), ngày 14/05/2013. USS George H.W. Bush (CVN 77) - MC2 Timothy Walter

Kế hoạch nói trên được mô tả là một "bước đột phá quan trọng" ở vùng Biển Đông. Theo EurAsian Times, Hải quân Hoa Kỳ muốn có một ngân sách 2 tỷ đôla để đóng 10 tàu không người lái trên mặt nước trong vòng 5 năm tới. Tuy nhiên, Quốc Hội Mỹ đã tỏ vẻ nghi ngờ về dự án này, thậm chí đã ngăn cản Hải quân Hoa Kỳ mua các tàu không người lái cỡ lớn.

Tại triển lãm nói trên, thiếu tướng Hải quân Gaucher nói : "Tôi muốn có thể điều một tàu không người lái trên mặt nước vào trong vùng mà đối phương đang kiểm soát. Nếu có bị mất tàu đó thì ta sẽ mất một tàu rẻ tiền hơn và không mất sinh mạng của người Mỹ nào".

Theo EurAsian Times, Hải quân Hoa Kỳ đã bắt đầu triển khai các hệ thống không người lái và thử nghiệm khả năng của các hệ thống đó. Năm ngoái họ đã cho chạy thử một tàu tự hành mang tên Sea Hunter từ San Diego đến Hawai và quay trở về. Đây là tàu đầu tiên có thể tự hành trên một hành trình như vậy. Hải quân Mỹ đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của các hệ thống không người lái trong các chiến dịch trên biển trong trường hợp xảy ra xung đột với Trung Quốc, đặc biệt là ở vùng Biển Đông. Trong thời gian gần đây, Hoa Kỳ điều các chiến hạm và hàng không mẫu hạm đến Biển Đông với tần suất ngày càng cao.

Căng thẳng Mỹ- Trung về Biển Đông cũng đã bao trùm các hội nghị thường niên của ASEAN hiện đang diễn qua video, do Việt Nam chủ trì. Trong cuộc họp với các đồng nhiệm ASEAN, ngoại trưởng Mike Pompeo đã cùng với một số quốc gia Đông Nam Á bày tỏ quan ngại về những hành động "hung hăng" của Trung Quốc ở Biển Đông và một lần nữa ông Pompeo khẳng định những yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh ở vùng biển này là bất hợp pháp, chiếu theo phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài Thường trực trong vụ Philippines kiện Trung Quốc. Hôm 09/09 vừa qua, tại cuộc họp với các ngoại trưởng ASEAN, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã lên án quân đội Mỹ gây thêm căng thẳng ở Biển Đông và đã trở thành kẻ đi đầu trong việc quân sự hóa vùng biển này.

Thanh Phương

***********************

Việt Nam mua hệ thống giám sát của Israel trang bị cho tàu cảnh sát biển

VOA, 11/09/2020

Việt Nam vừa chọn công ty Controp của Israel làm nhà cung cấp hệ thống giám sát cho các tàu mới của lực lượng cảnh sát biển, truyền thông Israel dẫn thông báo từ công ty Controp cho biết hôm 11/9.

Tàu cảnh sát biển Việt Nam (phải) trong một vụ đối đầu với tàu hải cảnh Trung Quốc trên Biển Đông.

Controp là nhà sản xuất chuyên về hệ thống giám sát và điện quang. Công ty này đã trở thành nhà cung cấp tích cực cho Việt Nam trong vài năm qua khi Việt Nam bắt đầu đầu tư vào việc nâng cấp vũ khí, thiết bị cho quân đội giữa bối cảnh căng thẳng trong khu vực Biển Đông đang ngày càng gia tăng.

Tin cho hay hợp đồng mới nhất của Việt Nam với công ty Israel là hệ thống giám sát iSea-25HD, phiên bản đơn giản hơn của các bộ iSea30 và iSea50. Hệ thống này được đặt trong một bộ đơn nhất dành cho tàu thuyền cỡ trung bình.

Sẽ có 12 tàu cảnh sát biển được trang bị hệ thống mới, trong đó có 7 tàu do nhà máy đóng tàu Hồng Hà tại Việt Nam đóng và số tàu còn lại được nhà máy L&T đóng tại Ấn Độ.

Giám đốc tiếp thị cấp cao khu vực Châu Á của Controp, Dror Harari, cho biết hệ thống giám sát iSea-25HD được phát triển trong 2,5 năm qua, với hệ thống camera cả ngày và đêm, chế độ xem trực thị (LOS) liên tục, không bị gián đoạn, đảm bảo hình ảnh rõ nét ngay cả trong điều kiện khắc nghiệt trên biển như sương mù, độ ẩm cao, nước bắn…, cho phép tàu thuyền phát hiện được các vật thể nhỏ và tàu cá ở khoảng cách xa lên đến 10 km và phát hiện các tàu lớn hơn lên đến 20 km. Thiết bị nặng 13 kg này cũng được trang bị công cụ tìm kiếm bằng laser.

"Đây là lần đầu tiên chúng tôi bán phiên bản này cho người Việt Nam", Defense News dẫn lời ông Harari nói, đồng thời cho biết các hệ thống giám sát mới sẽ được giao cho Việt Nam sau vài tháng.

Kể từ khi Việt Nam thực hiện chính sách hiện đại hóa quân đội, Israel đang trở thành nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai cho quân đội Việt Nam, chỉ sau đối tác truyền thống là Nga, theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI).

Ngược lại, với chi phí lên đến hàng tỷ đô la cho việc mua sắm vũ khí hiện đại từ Israel, Việt Nam cũng trở thành khách hàng lớn nhất của ngành công nghiệp quốc phòng Israel trong khu vực Đông Nam Á.

Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế nói mối quan hệ hợp tác quốc phòng song phương giữa Việt Nam và Israel không chỉ đơn thuần là mua bán vũ khí, mà còn phát triển theo chiều sâu thông qua các chương trình hợp tác quân sự, nhất là chuyển giao công nghệ sản xuất vũ khí hiện đại.

Tương lai Biển Đông : Căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục

Nguyễn Trường, RFA, 10/09/2020

Kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 3/2020, những căng thẳng tại biển Đông đã gia tăng. Nguyên nhân chủ yếu là do Trung Quốc tiếp tục tỏ thái độ quyết đoán, cùng với đó là việc quan hệ Mỹ-Trung xấu đi trong một loạt vấn đề, trong đó có vấn đề biển Đông. Những hành động của Bắc Kinh nhằm khẳng định quyền tài phán và thể hiện rằng Covid-19 không làm suy yếu ý chí chính trị hay khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã phản tác dụng. Mỹ đã tăng cường sự hiện diện quân sự tại biển Đông cũng như đẩy mạnh việc chỉ trích các hành động của Trung Quốc. Quan trọng hơn cả, để ủng hộ các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền, Washington đã gắn chính sách biển Đông của mình với phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016. Trung Quốc và Mỹ liên tục cáo buộc nhau kích động căng thẳng và quân sự hóa tranh chấp.

Tàu sân bay USS Ronald Reagan của Mỹ tập trận cùng tàu của Lực lượng phòng vệ Biển Nhật Bản ở Biển Đông hôm 31/8/2018 - Reuters

Các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền tại biển Đông cho rằng Bắc Kinh đã lợi dụng đại dịch Covid-19 để thúc đẩy tuyên bố chủ quyền, đồng thời phản ứng bằng lập trường cứng rắn hơn. Các nước này tiếp tục bác bỏ cơ sở pháp lý "đường 9 đoạn" của Trung Quốc và viện dẫn phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016. Mặc dù các quốc gia ven biển tại Đông Nam Á nhìn chung tán thành việc Mỹ ủng hộ họ thực thi quyền hàng hải trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình, nhưng các nước này cũng kiềm chế không công khai khẳng định điều này để tránh chọc giận Trung Quốc.

Trong vòng 18 tháng tới, căng thẳng không có khả năng hạ nhiệt. Quan hệ Mỹ-Trung sẽ tiếp tục đi xuống, bất luận ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Trung Quốc và Mỹ sẽ tăng cường hoạt động quân sự tại biển Đông, làm gia tăng nguy cơ đối đầu. Căng thẳng gia tăng tại eo biển Đài Loan sẽ tác động tới tranh chấp tại biển Đông. Các nỗ lực của Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền bằng cách nhấn mạnh tầm quan trọng của luật pháp quốc tế và thông qua đàm phán với Trung Quốc về COC sẽ không làm thay đổi những động lực cốt lõi trong tranh chấp ở biển Đông.

Cạnh tranh chiến lược leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục đổ thêm dầu vào ngọn lửa căng thẳng tại biển Đông. Mối bất hòa giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ gia tăng đáng kể từ nay cho tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11 tới. Với sự đồng thuận lưỡng đảng tại Mỹ về Trung Quốc, chính quyền Mỹ mới nếu do Joe Biden dẫn dắt cũng sẽ không thể thực hiện một chính sách mang tính hòa giải hơn tại biển Đông được. Nếu Tổng thống Trump tái cử, chính quyền của ông sẽ tiếp tục chính sách cứng rắn với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông. Vì thế, trong giai đoạn 2020-2021, chúng ta sẽ chứng kiến sự gia tăng tần suất các chiến dịch quân sự của Mỹ tại biển Đông, bao gồm các sứ mệnh hiện diện, các chuyến bay qua, các cuộc tập trận và FONOP. Mỹ nhiều khả năng sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt bổ sung nhằm vào các công ty, cá nhân tại Trung Quốc mà Mỹ cáo buộc thực hiện chính sách của Bắc Kinh tại biển Đông.

Thông qua việc triển khai tàu hải quân tại EEZ của Malaysia cũng như qua tuyên bố của Pompeo, Mỹ đã cho thấy ý định gia tăng sự hỗ trợ dành cho các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền. Sự hỗ trợ này có thể bao gồm việc chuyển giao trang thiết bị như radar, thiết bị không người lái và tàu tuần tra để các nước có thể giám sát chặt chẽ hơn các hoạt động của Trung Quốc trong EEZ của họ, nhất là việc đánh cá trái phép và sự hiện diện của các tàu của Chính phủ Trung Quốc. Pompeo cũng ám chỉ rằng Mỹ có thể sẵn sàng hỗ trợ pháp lý cho các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền.

Trung Quốc sẽ đẩy mạnh các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ và quyền tài phán tại biển Đông và gia tăng sức ép với Đài Loan nhằm thúc đẩy tư tưởng dân tộc chủ nghĩa của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình và chuyển hướng sự chú ý khỏi các khó khăn kinh tế của Trung Quốc. Vì thế, quy mô và tần suất các cuộc tập trận của Hải quân PLA tại biển Đông cũng sẽ gia tăng. Các hoạt động quân sự của Mỹ, trong đó có FONOP, sẽ không ngăn cản được Trung Quốc. Nếu như tần suất FONOP tại biển Đông gia tăng, Hải quân PLA có thể áp dụng cách tiếp cận đối đầu hơn nhằm phản ứng trước việc các tàu hải quân Mỹ đi qua các quần đảo Trường Sa hay Hoàng Sa, làm gia tăng nguy cơ đụng độ trên biển mà có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng quân sự-chính trị trong quan hệ Mỹ-Trung.

Dự báo trong năm tới, Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai tàu khảo sát tới EEZ của các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền, cũng như quấy rối các tàu tiến hành khai thác và thăm dò dầu khí theo thỏa thuận với các nước này. Mục đích của Trung Quốc là ép buộc chính phủ các nước Đông Nam Á ký thoả thuận khai thác chung với Trung Quốc, đồng thời cản trở các tập đoàn năng lượng quốc tế tham gia các dự án khai thác dầu khí ngoài khơi cùng các công ty năng lượng Đông Nam Á khi không được Bắc Kinh chấp thuận.

Tàu hải cảnh Trung Quốc nhìn từ tàu cảnh sát biển của Việt Nam ở Biển Đông hôm 14/5/2014 – Reuters

Các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền tại biển Đông quyết tâm bảo vệ tuyên bố về chủ quyền lãnh thổ và quyền chủ quyền trong EEZ của họ. Các nước này cũng không kém phần quyết tâm để không bị lôi kéo vào tranh cãi giữa Mỹ và Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp. Do sự bất cân xứng về sức mạnh, các nước Đông Nam Á không thể sử dụng hải quân hay lực lượng bảo vệ bờ biển để đối đầu với Hải quân Trung Quốc (PLA) hay lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc, mà chỉ có thể giám sát các hoạt động của họ. Trong tương lai, năng lực của họ trong hoạt động này có thể còn suy giảm vì các chính phủ phải cắt giảm chi tiêu quốc phòng do khủng hoảng kinh tế bắt nguồn từ đại dịch Covid-19 và phải điều chuyển bớt năng lực cảnh sát biển và hải quân vốn đã hạn chế nhằm đối phó với tình trạng cướp biển đang ngày càng gia tăng trong và ngoài các vùng lãnh hải. Do đó, các nước Đông Nam Á còn lại 2 lựa chọn chính sách, và không lựa chọn nào có thể ngăn cản Trung Quốc hành động quyết đoán.

Lựa chọn thứ nhất là tiếp tục nhấn mạnh rằng các quyền trên biển của họ được xác định theo UNCLOS, và được phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 bảo vệ. Tuy nhiên, Trung Quốc cho rằng các quyền lịch sử của họ tại biển Đông phải được ưu tiên so với UNCLOS và phán quyết của Tòa trọng tài là vô giá trị. Chiến lược của các nước Đông Nam Á nhằm làm cho Trung Quốc phải hổ thẹn và điều chỉnh các tuyên bố chủ quyền theo UNCLOS sẽ không thành công và Bắc Kinh sẽ sẵn sàng chấp nhận việc uy tín bị suy giảm.

Lựa chọn thứ hai là đàm phán COC giữa ASEAN và Trung Quốc, với hy vọng rằng nó sẽ điều chỉnh cách hành xử của Trung Quốc và làm giảm căng thẳng. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19, từ đầu năm tới nay, các quan chức 10 nước thành viên ASEAN và Trung Quốc chưa thể gặp nhau để tiếp tục đàm phán. Tháng 7/2019, các quan chức đã nhất trí về dự thảo thứ nhất của COC. Cuộc gặp gần đây nhất của Nhóm làm việc chung (JWC) ASEAN-Trung Quốc về COC diễn ra tại Đà Lạt, Việt Nam vào tháng 1/2019. Hai cuộc gặp của JWC dự kiến diễn ra vào đầu năm 2020 – tại Brunei vào tháng 2 và tại Philippines vào tháng 5 – đều đã bị huỷ do đại dịch Covid-19. Tính chất nhạy cảm của các cuộc đàm phán này không cho phép tiến hành thông qua hình thức họp trực tuyến. Tình hình có thể thay đổi vào cuối năm nay và các nội dung ít nhạy cảm của COC có thể được đàm phán trực tuyến. Bắc Kinh có vẻ muốn nối lại đàm phán. Tuy nhiên, ngay cả khi các cuộc thảo luận được nối lại, sự ngắt quãng trong công việc của JWC có nghĩa là mục tiêu hoàn tất COC trong năm 2021 mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố sẽ khó có thể đạt được. Ngay từ trước khi đại dịch xảy ra, nhiều nước thành viên ASEAN đã bày tỏ nghi ngờ về khả năng đạt được mục tiêu này khi xét tới tính phức tạp của các vấn đề thảo luận. Vì thế, có thể phải tới năm 2022 hoặc 2023 thì COC mới được ký kết, và vào thời điểm đó, Trung Quốc hẳn đã củng cố vững chắc hơn đáng kể vị thế của mình tại biển Đông.

Không có nhiều lý do để tỏ ra lạc quan rằng căng thẳng sẽ lắng dịu tại khu vực biển Đông trong giai đoạn 2020-2021. Cạnh tranh Mỹ-Trung, động lực trung tâm của tình trạng này, chắc chắn sẽ leo thang. Đối mặt với thực tế khó khăn này, các nước Đông Nam Á sẽ không có sẵn nhiều công cụ để hạ nhiệt tranh chấp ngoài việc viện dẫn luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương. Như vậy, tranh chấp tại biển Đông sẽ vẫn đứng đầu nghị trình an ninh của Đông Nam Á trong tương lai sắp tới.

Năm nay là năm Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã rất hy vọng đẩy mạnh vấn đề biển Đông và tiến trình đàm phán COC trong nghị trình của ASEAN cũng như tại Hội nghị Đông Á (EAS) và Diễn đàn khu vực ASEAN. Tuy nhiên, với sự bùng phát của đại dịch Covid-19, các nỗ lực của Việt Nam bị giảm đi rất nhiều.

Chúng ta còn nhớ mới đây, hồi tháng 7 năm nay, phía Việt Nam đã phải tiếp tục rút khỏi việc thăm dò tại Lô 06.1 do lo ngại sức ép từ phía Trung Quốc và sự chưa sẵn sàng của lãnh đạo Việt Nam trong việc đối mặt với đe doạ từ Trung Quốc. Trước đó, năm 2017 và 2018, Việt Nam đã phải yêu cầu công ty Repsol rút khỏi các Lô 136.3 và 07.3.

Như vậy, trong tương lai, khả năng Trung Quốc sẽ được đà lấn tới, tiếp tục đe doạ hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí của Việt Nam ngay tại EEZ của Việt Nam. Dư luận quốc tế gần đây cũng rộ lên khả năng Việt Nam sẽ theo gót Philippines để sử dụng phương án Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII UNCLOS, nhằm lôi Trung Quốc ra Tòa quốc tế. Tuy nhiên, khả năng này vẫn còn chưa rõ ràng, khi Việt Nam năm nay đang chuẩn bị cho Đại hội đảng cộng sản lần thứ 13, là dịp mà các phe nhóm chính trị giành quyền lực cho nhóm mình. Chính vì vậy, các khả năng có các hành động pháp lý mạnh mẽ tại biển Đông khó có thể xảy ra năm nay.

Việt Nam cũng đặt hy vọng nhiều vào tiến trình đàm phán COC năm nay. Tuy nhiên, với các dự báo như trên, khả năng COC khó mà có thể ký kết được trong tương lai gần. Và đương nhiên, Trung Quốc muốn sử dụng COC để loại Mỹ ra ngoài vùng ảnh hưởng. Và đây cũng sẽ là một trở ngại cho Việt Nam trong việc cân bằng quyền lực giữa Mỹ và Trung Quốc trong vai trò chủ tịch ASEAN năm nay.

Nguyễn Trường

Nguồn : RFA, 10/09/2020

***********************

Trung Quốc lại ‘thổi lửa’ ở Biển Đông

Hoàng Lan, Thoibao.de, 10/09/2020

Trung Quốc ngày càng hung hăng trên các hồ sơ mà nước này có tranh chấp chủ quyền từ Biển Đông, Biển Hoa Đông cho đến Eo biển Đài Loan bằng việc tiến hành hàng loạt các cuộc tập trận. Chính quyền Trung Quốc mới đây đã phát đi thông báo từ ngày hôm 07/09/2020 sẽ tiến hành nhiều cuộc tập trận hơn nữa trên vùng biển phía đông và đông bắc Trung Quốc.

Ảnh : Phái đoàn quân sự Mỹ – Nhật, do hai bộ trưởng Quốc Phòng dẫn đầu, hội đàm tại căn cứ không quân Anderson, Guam, ngày 29/08/2020

Chiến dịch mới nhất này gồm hai cuộc tập trận.

Cục Hải sự Trung Quốc cho hay cuộc tập trận thứ nhất diễn ra ở vùng biển Bột Hải, ngoài khơi thành phố cảng Tần Hoàng Đảo thuộc tỉnh Hà Bắc, vào ngày 07/09.

Cuộc tập trận thứ hai, trong đó có phần bắn đạn thật, sẽ được tổ chức ở khu vực phía nam của vùng biển Hoàng Hải trong ngày 08-09/09. Theo thông báo, tất cả tàu thuyền bị cấm vào khu vực tập trận.

Tháng trước, Trung Quốc đã tiến hành một sự kiện hiếm thấy và bất thường là tổ chức 4 cuộc tập trận kéo suốt từ biển Hoa Đông, Hoàng Hải cho đến Biển Đông.

Trong đợt tập trận nói trên, Trung Quốc đã bắn 2 tên lửa đạn đạo chống hạm, gồm tên lửa Đông Phong 21 (DF-21) và Đông Phong 26 (DF-26) về phía Biển Đông, vào một khu vực giữa tỉnh Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa. Một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Mỹ cho rằng Trung Quốc đã bắn đến 4 tên lửa đạn đạo đến Biển Đông.

Trước đó, hai Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Nhật Bản đã có cuộc gặp tại căn cứ quân sự Andersen trên đảo Guam ngày 29/08/2020 nhằm thắt chặt hợp tác quân sự song phương.

Lãnh đạo quân sự hai nước lên án mạnh mẽ những nước đơn phương dùng vũ lực để thay đổi nguyên trạng các tuyến lưu thông hàng hải, ám chỉ đến Trung Quốc.

Theo RFI, Bộ trưởng Mark Esper và đồng nhiệm Taro Kono nhất trí duy trì kiểm soát chiến lược hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhắc đến cam kết Washington bảo vệ Tokyo theo điều 5 của Hiệp ước An ninh Mỹ – Nhật, được áp dụng với trường hợp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, hiện do Nhật Bản kiểm soát, nhưng Trung Quốc đòi chủ quyền.

Về vụ bắn tên lửa của Trung Quốc ra Biển Đông, bộ trưởng Quốc phòng hai nước đều xác nhận đó là nhằm cảnh cáo các máy bay trinh sát của Mỹ hoạt động gần khu vực hải quân Trung Quốc đang tập trận.

Trước mối đe dọa tên lửa từ Trung Quốc, vào tháng 09 này, Nhật Bản có thể sẽ thảo luận những giải pháp phòng thủ thay thế, sau khi từ bỏ dự án triển khai hệ thống chặn tên lửa Aegis Ashore của Mỹ.

Các nước trong khu vực và các nước liên quan đều đã lên tiếng phản đối việc Trung Quốc bắn tên lửa ra Biển Đông.

Ảnh : Thông cáo ngày 27/08 của Bộ Quốc phòng Mỹ về việc Trung Quốc bắn tên lửa ở Biển Đông

Tên lửa DF-26, được bắn thử với tên lửa Đông Phong DF-21 ngày 26/08, có tầm bắn 4.000 km (2.485 dặm), được coi là "loại tên lửa diệt tầu sân bay" và có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Loại hỏa tiễn này nằm trong các loại vũ khí bị cấm trong Hiệp ước về loại bỏ tên lửa tầm trung (INF) được Hoa Kỳ và Liên Xô ký từ khi kết thúc Chiến tranh lạnh. Do không bị ràng buộc vì Hiệp ước này, Trung Quốc đã triển khai khoảng 2.000 tên lửa liên lục địa hoặc tên lửa hành trình có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km. Đây là lý do được Washington nêu khi giải thích về việc rút khỏi INF.

Vụ thử nghiệm tên lửa diễn ra trong khuôn khổ cuộc tập trận từ ngày 24 đến 29/08 ở phía bắc quần đảo Hoàng Sa.

Bộ Quốc phòng Mỹ phát đi thông cáo ngày 27/08 khẳng định "các hành động của Bắc Kinh, kể cả việc thử tên lửa, càng gây thêm bất ổn cho tình hình ở Biển Đông".

Bộ Quốc Phòng Mỹ cho rằng cuộc tập trận của Quân đội Trung Quốc nằm trong hàng loạt hoạt động của Bắc Kinh nhằm áp đặt các yêu sách hàng hải phi pháp và gây bất lợi cho các nước láng giềng Đông Nam Á tại Biển Đông.

Theo Lầu Năm Góc, Trung Quốc đã đi ngược lại cam kết ghi trong bản Tuyên bố về Cách ứng xử trên Biển Đông (DOC) năm 2002 và đặt ra nghi vấn về động cơ thực thụ của Bắc Kinh trong đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử (COC).

Ngày 26/08/2020, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam, Lê Thị Thu Hằng cho biết "việc Trung Quốc liên tiếp tiến hành tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa vi phạm chủ quyền Việt Nam (…) đi ngược lại tinh thần Tuyên Bố về Ứng Xử của Các Bên ở Biển Đông (DOC)" và khiến tình hình thêm phức tạp, bất lợi cho tiến trình đàm phán giữa Trung Quốc với các nước ASEAN về Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).

Ba mục tiêu

Các cuộc tập trận ngày càng hùng hậu và trên quy mô lớn của Trung Quốc nhằm ba mục tiêu.

Thứ nhất là nhằm kích động tinh thần dân tộc trong nước. Thứ hai là để ngăn chặn các lực lượng bên ngoài, đặc biệt là Mỹ, can thiệp vào Biển Đông. Và thứ ba là cảnh cáo các nước láng giềng về các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.

Nhưng các nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ngày càng phản đối mạnh mẽ : Việt Nam thì yêu cầu Bắc Kinh hủy các cuộc tập trận ở Hoàng Sa đồng thời đề nghị tăng cường hợp tác với Ấn Độ vì sự ổn định của khu vực Ấn Đô – Thái Bình Dương, Philippines cho biết sẽ cầu viện Mỹ nếu Trung Quốc tấn công tầu của Philippines ở Biển Đông.

Riêng Mỹ sẽ không từ bỏ các chiến dịch FONOP ở trong vùng. Chiến hạm Mỹ đã thực hiện tuần tra vùng biển Hoàng Sa vào lúc Trung Quốc tập trận bắn đạn thật. Một hôm sau khi Trung Quốc phóng thử tên lửa ở Biển Đông, ngày 27/08, chiếc khu trục hạm USS Mustin (DDG-89) đã đi ngang qua vùng quần đảo Hoàng Sa nhằm "duy trì các quyền hạn, quyền tự do và quyền sử dụng hợp pháp vùng biển được luật pháp quốc tế công nhận".

Phát ngôn viên Mỹ khẳng định là chiến dịch bảo về quyền tự do hàng hải vừa thực hiện cũng nhằm "thách thức yêu sách của Trung Quốc đối với các đường cơ sở thẳng bao quanh quần đảo Hoàng Sa".

Để đối phó với Trung Quốc, Mỹ còn quyết định tổ chức họp "Bộ Tứ kim cương".

Ảnh chụp thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ về việc trừng phạt các công ty Trung Quốc cải tạo Biển Đông

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã lên án "thái độ rất hung hăng" hiện nay của Trung Quốc khi phát biểu tại tổ chức phi chính phủ Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council) ngày 28/08.

Hãng tin Reuters cho biết Hoa Kỳ dự trù tổ chức nhiều cuộc họp cấp cao với các đối tác an ninh Nhật Bản, Úc và Ấn Độ trong "Bộ Tứ" (QUAD). Cụ thể, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ họp với đồng nhiệm Bộ Tứ vào tháng 09 và 10/2020. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien sẽ họp với các đồng nhiệm Bộ Tứ ở Hawaii vào tháng 10.

Ngày 26/08, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố lệnh trừng phạt các công ty Trung Quốc và cá nhân tham gia xây đảo nhân tạo ở Biển Đông và cho biết "Washington sẽ tiếp tục hành động cho tới khi Trung Quốc chấm dứt các hành vi cưỡng ép trên Biển Đông, hướng tới lợi ích chung và cư xử một cách thân thiện, tôn trọng các nước láng giềng".

Một trong những cái tên nổi trội nhất danh sách trừng phạt là Tập đoàn Kiến thiết giao thông Trung Quốc (CCCC). Không chỉ tham gia vào quá trình bồi đắp và xây dựng trái phép các thực thể nhân tạo ở Biển Đông, Mỹ xác định CCCC còn là nhà thầu hàng đầu được Bắc Kinh sử dụng trong sáng kiến "Vành đai, con đường".

Lệnh trừng phạt ngày 26/08 được coi là một trong những nỗ lực đáng ghi nhận sau tuyên bố lập trường mới về Biển Đông và cam kết hỗ trợ các nước bị Trung Quốc xâm phạm chủ quyền.

Hoàng Lan

Nguồn : Thoibao.de, 10/09/2020

Việt Nam chỉ kiện Trung Quốc về Biển Đông "khi đàm phán bế tắc và chiến tranh đã gần kề". Việt Nam cũng kiên định không đứng về phe nào trong cuộc tranh chấp quyền lực ở Châu Á-Thái Bình Dương giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Tàu hải cảnh 3501 neo cạnh tàu nghiên cứu biển 20026 cạnh bãi Gạc Ma thuộc Trường Sa của Việt Nam vào tháng 4/2016. Tàu này hiện đang bảo vệ tàu Hải dương Địa chất 8 hoạt động trái phép trong thềm lục địa Việt Nam từ đầu tháng 7/2019 - Ảnh minh họa (Thanh Niên, 24/07/2019)

Quan điểm xuyên suốt này đã được lan tỏa trong nội bộ những nhà ngoại giao có thẩm quyền nhất của Việt Nam về xung đột ở Biển Đông hiện nay.

Tuy nhiên lập trường này chưa bao giờ được nói chính thức bởi Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh. Do đó khi Bộ Ngoại giao không lên tiếng bình luận thì coi như lời nói của người trong cuộc đã được bật đèn xanh.

Tại sao lúc này ?

Nhưng câu hỏi đặt ra là tại sao hai vấn đề được đưa ra cùng một lượt vào lúc này, khi hai nước Việt-Trung không có bất cứ cuộc họp song phương nào về Biển Đông. Nhưng cũng không vô ích khi để cho Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV, Voice of Vietnam) phổ biến bài viết quan trọng này vào dịp kỷ niệm 75 năm thành lập Bộ Ngoại giao (28/8/1945-28/8/2020), là nhằm trấn an Ban Chấp hành Trung ương dự bị khóa XIII an tâm về đường lối đối ngoại cơ bản giữa Việt Nam-Trung Quốc và Việt Nam-Hoa Kỳ sẽ không thay đổi trong nhiệm kỳ tới.

Đáng chú ý là bài viết của VOV xuất hiện 2 tháng sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị của Trung Quốc cảnh cáo Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 12 của Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam-Trung Quốc, ngày 21/07/2020.

Đài Phát thanh quốc tế Trung Hoa (CRI, China Radio International) đưa tin trong bản tiếng Việt ngày 22/07/2020 đã trích lời họ Vương nói với Phó Thù tướng, Bộ trường Ngoại giao Phạm Bình Minh rằng : "Trung Quốc và Việt Nam cần kiên trì kiểm soát bất đồng thông qua đối thoại và hiệp thương song phương theo nhận thức chung đạt được giữa lãnh đạo tối cao hai Đảng và hai nước, tìm kiếm giải pháp công bằng và hợp lý theo một loạt thỏa thuận ký giữa hai bên. Trung Quốc và Việt Nam còn cần cùng các nước ASEAN, tuân thủ "Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Nam Hải" (DOC, Declaration on the Conduct of the Parties in the South China Sea), thúc đẩy tham vấn về "Bộ Quy tắc ứng xử trên Nam Hải" (COC, Code of Conduct), không dành bất cứ cơ hội nào cho sự quấy rối và phá hoại của thế lực bên ngoài".

Vương Nghị không nói tên "thế lực bên ngoài", nhưng ai cũng hiểu là Hoa Kỳ, đồng minh của khối ASEAN, đã tăng cường các cuộc tuần duyên và tập trận của Hạm đội số 7 ở Biển Đông từ đầu năm 2020.

Nhưng Trung Quốc lại không có quyền chủ quyền ở Biển Đông như trong hình Bắc Kinh tự vẽ được gọi là Lưỡi bò, để tiếm nhận 3/4 điện tích trên 3 triệu cây số vuông biển đảo ở Biển Đông, bao gồm cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Cho đến tháng 1/1974, cả hai quần đảo này thuộc quyền kiểm soát và bảo vệ của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa ở miền Nam. Sau năm 1975, bắt đầu từ năm 1988, Trung Quốc đã đánh chiếm thêm 8 vị trí đá và bãi san hô ở quần đảo Trường Sa, sau 13 năm hoàn toàn kiểm soát bởi hải quân cộng sản Việt Nam.

Các vị trí bị quân Trung Quốc chiếm gồm Châu Viện, Chữ Thập, Ga Ven, Gạc Ma, Tư Nghĩa, Xu Bi và Vành Khăn (mất năm 1995). Sau khi Vành Khăn mất, Việt Nam coi như mất luôn quyền kiểm soát bãi Cỏ Mây, một rạn san hô vòng thuộc cụm Bình Nguyên của quần đảo Trường Sa nằm về phía đông nam của đá Vành Khăn. Hiện bãi Cỏ Mây đang bị tranh chấp giữa Phi Luât Tân và Trung Quốc.

Trong khi đó phía Việt Nam kiểm soát 21 thực thể địa lý ở Trường Sa, gồm 7 đảo san hô/cồn cùng 14 rạn san hô.

Theo Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ cho biết Trường Sa được chia thành thành 2 nhóm đảo, tuyến Bắc Trường Sa và Nam Trường Sa. Ông nói :

"Các đảo phía Bắc Trường Sa mà Việt Nam đang canh giữ, thực thi chủ quyền gồm 10 đảo, đá gồm : Song Tử Tây, Đá Nam, Đá Thị, Sơn Ca, Nam Yết, Len Đao, Cô Lin, Sinh Tồn, Sinh Tồn Đông, Đá Lớn. Các đảo phía Nam Trường Sa mà Việt Nam đang bảo vệ gồm 11 đảo, đá sau : Trường Sa, Trường Sa Đông, An Bang, Phan Vinh, Thuyền Chài, Tiên Nữ, Núi Le, Tốc Tan, Đá Tây, Đá Đông, Đá Lát" (theo Infonet).

Khi nào kiện ?

Tuy nhiên, từ đầu năm 2020, tình hình Biển Đông đã đột biến căng thẳng với các hoạt động đe dọa Mã Lai, Nam Dương, Brunei, Phi Luật Tân và Việt Nam của Hải quân Trung Quốc khiến Mỹ phải lên tiếng.

Trong tuyên bố cứng rắn nhất từ trước đến nay, đưa ra ngày 13/07/2020, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã quyết liệt bác bỏ yêu sách của Trung Quốc giành làm chủ các nguồn tài nguyên ở hầu hết Biển Đông, cũng như việc nước này mở chiến dịch đe dọa để kiểm soát. Ông nói hành động của Bắc Kinh là hoàn toàn phi pháp (1).

Tuyên bố của ông Pompeo lưu ý rằng Trung Quốc không có bất cứ quyền gì để áp đặt ý muốn của mình ở Biển Đông, cũng như không có căn bản pháp lý nào để dành quyền chủ quyền về Đường 9 Đoạn (hay còn gọi là đường Lưỡi bò) mà Bắc Kinh công bố năm 2009. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng nhắc nhở Bắc Kinh rằng yêu sách vô căn cứ của họ cũng đã bị Tòa hòa giải Quốc tế bác bỏ hoàn toàn ngày 12/07/2016 trong vụ kiện về đường 9 đoạn của Phi Luật Tân (2).

Nhiều nước lớn trên Thế giới, kể cả khối Liên hiệp Châu Âu, Úc, Tân Tây Lan, Ấn Độ, Nhật Bản v.v. đã lên án Trung Quốc lợi dụng nạn dịch phát xuất từ Vũ Hán (Trung Quốc) , tên khoa học là Covid 19, để gia tăng áp lực lên các nước có tranh chấp ở Biển Đông với Bắc Kinh, bao gồm Việt Nam, Phi Luật Tân, Mã Lai, Nam Dương và Brunei, để giành phần thắng.

Vì ở vào vị trí chiến lược quan trọng và chiếm phần lớn cửa ngõ ra Biển Đông, Việt Nam đã biến thành đối tượng mà Trung Quốc muốn khống chế, hay chiếm đóng nếu có cơ hội. Trong vòng 5 năm qua , kể từ năm 2014, Trung Quốc đã đem tầu thăm dò dầu khí Hải dương 981 vào hoạt động bên trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam có chiều rộng 200 hải lý (1 hải lý = 1,852 km). Vụ thứ hai xẩy ra năm 2019, với Hải Dương 8 tại bãi Tư Chính, chỉ cách Vũng Tấu khoảng 370 cây số hướng Đông Nam.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã ép buộc Việt Nam phải hủy bỏ các dự án tìm kiếm dầu và khí đốt với một số công ty nước ngoài ở khu vục nam Hoàng Sa và ở Trường Sa. Trong số này có nhiều đại công ty gồm BP (Anh, 2008) Chevron (Mỹ, 2015), Repsol (Tây Ban Nha, 2018), ConocoPhillips (2012).

Mới đây, ngày 9/7/2020, liên doanh dầu khí Rosneft Việt Nam đã hủy hợp đồng khoan dầu với công ty Noble Corporation tại Lô 06-01 vì bị áp lực từ Trung Quốc.

Vị trí Lô 06-01 nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam tại Bãi Tư Chính mà Trung Quốc tự coi thuộc khu vực Đường Chín Đoạn, hay Đường lưỡi bò do Bắc Kinh tự vẽ để giành chủ quyền.

Ngoài ra lính Trung Quốc, giả dạng thường dân đánh cá và tầu Hải giám có võ trang đã liên tục đàn áp hay đâm chìm nhiều thuyền đánh cá của ngư dân Việt Nam trong nhiều năm qua ở vùng biển Hoàng sa và Trường Sa.

Mỗi lần quân Trung Quốc hành hạ, hay sát hại ngư dân là thêm một lần người dân Việt Nam, trong và ngoài nước, đổ tội hèn nhát không dám chống trả của Hải quân, Cảnh sát biển và Lực lượng Biên phòng Việt Nam.

Dó đó, đã có nhiều kiến nghị và đề nghị của trí thức và người dân yêu cầu nhà nước cộng sản Việt Nam phải kiện Trung Quốc ra trước Tòa trọng tài Quốc tế như Phi Luật Tân đã làm và thắng kiện năm 2016. Cho đến nay, phía Việt Nam chỉ nói miệng là đã chuẩn bị mọi phương án và chỉ áp dụng pháp lý khi cần thiết.

Nói thế, nhưng ai cũng biết lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam rất sợ bị chưa biết phía Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào nên chưa dám nhúc nhích.

Vì vậy, trong cuộc phỏng vấn ngày 7/9/2020, Đài VOV đã đặt vấn đề "kiện Trung Quốc" với ông Nguyễn Quốc Cường, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hoa Thịnh Đốn.

VOV viết : "Khi Trung Quốc liên tiếp có các hành vi ngang ngược, gây hấn, xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông, đã có nhiều ý kiến cho rằng ta nên khởi kiện nước này lên tòa quốc tế".

Về vấn đề này, Đại sứ Nguyễn Quốc Cường nói : "Theo tôi hiểu đó là một phương án, và không ai loại trừ phương án đó cả. Ta cần chuẩn bị sẵn sàng cho mọi tình huống, kể cả phương án khởi kiện khi cần thiết cũng như nhiều phương án khác nữa. Nhưng khởi kiện vào lúc nào và khởi kiện như thế nào thì ta cần tính toán hết sức kỹ lưỡng với cái đầu lạnh và tỉnh táo để nếu có làm thì phải đạt được hiệu quả cao nhất".

Đại sứ Cường nói tiếp : "Không thể phủ nhận một phán quyết công tâm của Tòa sẽ tạo tiền lệ cho các nước theo đuổi một giải pháp pháp lý khi một bên chỉ muốn dùng sức mạnh cơ bắp thay vì đưa ra bằng chứng thuyết phục để chứng minh yêu sách của mình là có cơ sở. Tuy nhiên, giải pháp pháp lý nên chỉ là lựa chọn cuối cùng khi đàm phán bế tắc và chiến tranh đã gần kề".

Trên thực tế thì các cuộc đàm phán về tranh chấp biển, đảo giữa Việt Nam và Trung Quốc đã bế tắc từ lâu. Lập trường khư khư của Bắc Kinh là "hãy gác tranh chấp để cùng khai thác". Nhưng khi Trung Quốc không có chủ quyền ở Biển Đông mà lại muốn biến vùng "không có tranh chấp" thành "tranh chấp" thì có phải Bắc Kinh đã chiếm nhà hàng xóm rồi bắt chủ nhà phải thương lượng và chia của cải trong nhà thì có vô lý không ?

Phía Việt Nam biết rõ như thế nhưng vẫn không dám có hành động chống Trung Quốc, phần chính vì sợ bị Bắc Kinh trừng phạt kinh tế, vì sinh hoạt kinh tế của Việt Nam lệ thuộc phần lớn vào nguồn nguyên liệu và máy móc nhập từ Trung Quốc.

Ngoài ra, Việt Nam còn gánh một khoảng nợ khổng lồ với Trung Quốc mỗi năm. Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ Tài khoản quốc gia thuộc Cục Thống kê Liên Hợp Quốc, thì : "Tổng số nợ của Việt Nam với Trung Quốc (bao gồm cả Chính phủ, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư) có thể đã lên tới 4 tỉ đô la Mỹ, đó chỉ là tính đến hết năm 2013.

Trên cơ sở đó, với ước tính tổng nợ nước ngoài của quốc gia hiện đang ở mức khoảng 100 tỷ USD (năm 2016 là 86,9 tỷ USD – theo World Bank), thì số nợ mà Việt Nam đang vay mượn từ Trung Quốc vào năm 2018 có thể lên tới hơn 6 tỷ USD.

Thậm chí số nợ Trung Quốc có thể còn vượt xa con số trên, bởi từ sau năm 2010 Bộ Tài chính chỉ theo dõi và công bố nợ công – bao gồm nợ chính phủ và nợ của các doanh nghiệp nhà nước do chính phủ bảo lãnh".

(Thời báo Kinh tế Sài Gòn, 03/09/2018)

Với những ràng buộc về chính trị, ngoại giao và kinh tế mỗi ngày một lún sâu vòng lệ thuộc Trung Quốc, Việt Nam tỏ ra dè dặt đến mức phải ngậm đắng nuốt cay chịu trận.

Đó là lý do tại sao Đại sứ Nguyễn Quốc Cường đã cắn răng thừa nhận rằng : "Ngay cả khi Tòa ra một phán quyết bất lợi cho Trung Quốc mà nước này không thực thi thì cũng không mang đến hiệu quả như mong muốn. Đó là còn chưa kể đến việc cán cân công lý có thể bị các thế lực tác động cho mưu đồ riêng".

Đứng về phe nào ?

Vậy vị trí chiến lược của Việt Nam giữa Hoa Thịnh Đốn và Bắc Kinh đang ở đâu ?

Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hoa Thịnh Đốn, Nguyễn Quốc Cường trả lời : "Rõ ràng cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung là một thực tế, dù có muốn hay không muốn thì cuộc cạnh tranh đó vẫn đã, đang và sẽ tiếp tục diễn ra một cách gay gắt, toàn diện. Ta muốn đứng ngoài cuộc cũng không được. Chọn bên thì chắc chắn là không. Lựa chọn đúng đắn nhất cho Việt Nam, đó chính là lợi ích tối cao của quốc gia-dân tộc. Đó là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc".

Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ tại Hoa Kỳ, Phạm Quang Vinh cũng cho rằng : "Trong cạnh tranh Mỹ-Trung, rõ ràng chúng ta không nên đứng về phía nào mà nên soi chiếu vào luật pháp quốc tế, vào các nguyên tắc, lợi ích chung của khu vực mà đặc biệt là ASEAN, soi chiếu vào lợi ích của ta. Việt Nam cũng như ASEAN muốn quan hệ tốt với cả Mỹ và Trung Quốc vì đây là hai đối tác rất quan trọng cả về kinh tế, cả về chính trị-an ninh. Chúng ta cần phải tiếp tục tranh thủ".

(Phỏng vấn của VOV, ngày 7/9/2020)

Vậy cơ bản chính sách ngoại giao của nhà nước cộng sản Việt Nam, trong bối cảnh không còn thế giới cộng sản sau khi khối Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu tan rã từ 1989 đến 1991, như thế nào ?

Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết : "Đảng và Nhà nước Việt Nam tiếp tục kiên trì thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế, chủ động hội nhập quốc tế với phương châm "Việt Nam sẵn sàng là bạn và là đối tác tin cậy của tất cả các nước trong cộng đồng thế giới phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển. Việt Nam chủ trương mở rộng quan hệ hợp tác nhiều mặt, song phương và đa phương với các nước và vùng lãnh thổ, trong đó ưu tiên cho việc phát triển quan hệ với các nước láng giềng và khu vực, với các nước và trung tâm chính trị, kinh tế quốc tế lớn, các tổ chức quốc tế và khu vực trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc".

(Bộ Ngoại giao, tháng 8/2004)

Tuy nói như thế, nhưng Đảng cộng sản Việt Nam có quan hệ ngoại giao và nhiều mặt khác, trong đó có sự lệ thuộc vào kinh tế với Trung Quốc chặt chẽ hơn với nhiều nước khác. Việt Nam và Trung Quốc, vẫn nói với nhau ngoài miệng "vừa là đống chí, vừa là anh em", có chung một biên giới dài khoảng 1.450 cây số, nhưng người Việt Nam không bao giờ quên mối hận lịch sử từng bị các triều đại người Hán đô hộ một ngàn năm.

Trong khi ấy thì các lãnh đạo Tầu, từ thời đại Đặng Tiểu Bình (13/9/1982-2/11/1987) vẫn luôn nuôi mộng có ngày sẽ "dạy cho Việt Nam bài học" thứ hai khốc liệt hơn" bài học thứ nhất của Đặng Tiểu Bình, xẩy ra ngày 27/2/1979. Hồi ấy, họ Đặng đã xua 600.000 quân với xe tăng và đại pháo yểm trợ tràn qua biên giới đánh vào 6 tỉnh của Việt Nam gồm Lai Châu, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hoàng Liên Sơn, Hà Tuyên và Quảng Ninh.

Cuộc chiến đẫm máu này chỉ kéo dài đến ngày 16/3/1979 là một thất bại cho Trung Quốc, nhưng sau đó, năm 1984, Đặng Tiểu Bình cho mở cuộc tấn công lần thứ hai qua Việt Nam ác liệt hơn, tập trung vào vùng biên giới Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang, và kết thúc năm 1989.

Bách khoa Toàn thư mở viết về mặt trận ác liệt Vị Xuyên : "Số liệu Việt Nam công bố gần đây ghi nhận khoảng 4.000 bộ đội hy sinh và hơn 9.000 người khác bị thương tại khu vực này trong giai đoạn từ năm 1984 đến 1989. Phía Trung Quốc tuyên bố con số thương vong tương ứng của họ là 4.100, trong đó có hơn 2.000 binh sĩ tử trận".

Không có thống kê chính thức nào về thiệt hại nhân mạng của đôi bên trong 10 năm chiến tranh biên giới (1979-1989), nhưng ước tính có lối 45.000 quân và dân người Việt Nam thiệt mạng và bị thương. Phương Tây ước tính có 28.000 lính Trung Quốc chết và nhiều ngàn khác bị thương.

Vết thương chưa lành

Dù chiến tranh biên giới đã qua 41 năm, nhưng tang thương và đổ vỡ vẫn sống lại vào mỗi dịp 27/2. Thế mà Đảng cộng sản Việt Nam đã không dám tổ chức truy điệu để ghi ơn những người đã nằm xuống vì chống quân Tầu xâm lược để bảo vệ Tổ quốc. Đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam cũng vô ơn bạc nghĩa đối với 74 chiến sĩ Quân đội Việt Nam Cộng hòa đã bỏ mình trong trận chiến bào vệ Hoàng Sa chống quân Tầu đánh chiếm ngày 19/01/1974.

Không những thế, Chính phủ còn cho công an, an ninh và côn đồ khủng bố, đe dọa và ngăn cấm người dân không được tổ chức ghi ơn những chiến sĩ của đôi bên trong cuộc chiến đã hy sinh chống quân Tầu xâm lăng từ Hoàng Sa đến biên giới phía Bắc (1979-1989) và ở Gạc Ma năm 1988.

Những hành động phản bội này nên được đưa ra tòa nào xét xử để cho các tử sĩ và dân lành vô tội được ngậm cười nơi Chín suối, hay Việt Nam còn muốn đợi cho đến khi Trung Quốc dạy cho bài học nữa rồi mới vác đơn đi kiện ?

Phạm Trần

(10/09/2020)

Chú thích :

(1) "Beijing’s claims to offshore resources across most of the South China Sea are completely unlawful, as is its campaign of bullying to control them". –State Department, July 13/2020.

(2) "The PRC has no legal grounds to unilaterally impose its will on the region. Beijing has offered no coherent legal basis for its "Nine-Dashed Line" claim in the South China Sea since formally announcing it in 2009. In a unanimous decision on July 12, 2016, an Arbitral Tribunal constituted under the 1982 Law of the Sea Convention – to which the PRC is a state party – rejected the PRC’s maritime claims as having no basis in international law. The Tribunal sided squarely with the Philippines, which brought the arbitration case, on almost all claims".

Mới đây, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo để bàn về chương trình phát triển vaccine phòng bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus Corona chủng mới (Covid-19), trong đó nhấn mạnh rằng Trung Quốc "coi trọng mối quan tâm và nhu cầu của Indonesia trong hợp tác phát triển vaccine". Cuộc trao đổi giữa hai nhà lãnh đạo diễn ra trong bối cảnh các tình nguyện viên ở thủ đô Jakarta đang gấp rút tham dự vào giai đoạn ba của một chương trình thử nghiệm vaccine, có tên gọi là CoronaVac, do Trung Quốc phát triển. Loại vaccine này hiện là một trong những ứng cử viên dẫn đầu trong cuộc đua phát triển vaccine phòng Covid-19 trên toàn cầu.

Vaccine phòng corona virus của Tập đoàn China National Biotech Group (CNBG) của Trung Quốc được trưng bày tại một hội chợ ở Bắc Kinh hôm 5/9/2020 - Reuters

Rất nhiều tình nguyện viên cho rằng việc thử nghiệm CoronaVac là cơ hội tốt nhất để họ có thể vượt qua đại dịch. Trong khi một số quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam và Thái Lan đã cơ bản kiểm soát được sự lây nhiễm trong cộng đồng thì tại các quốc gia đông dân nhất của khu vực như Indonesia và Philippines, tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến rất phức tạp.

Lãnh đạo của hai quốc gia này nói về vấn đề vaccine với sự nhiệt tình và thường xuyên gần như những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thể hiện. Tuy nhiên, khác với Mỹ, Indonesia và Philippines biết hy vọng tốt nhất của họ nằm ở nước ngoài.

Greg Poling, nhà nghiên cứu chuyên sâu về Đông Nam Á và là Giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington, nhận định : "Đây có thể là một câu chuyện của năm tới ở Đông Nam Á". Trong khi các quốc gia trong khu vực đang nỗ lực hết sức để tránh đứng về bất cứ bên nào trong cuộc đối đầu Mỹ-Trung, thì Trung Quốc đã kịp nhận ra nhu cầu được tiếp cận với vaccine của Jakarta và Manila, và đang gấp rút tận dụng chúng. Ông nói : "Cho dù các chính phủ có thể không ủng hộ một cường quốc này hay một chính sách của cường quốc kia, nhưng cuối cùng Covid-19 vẫn là mối quan tâm số một của họ - đặc biệt là đối với Indonesia và Philippines, những nước dường như không thể làm phẳng được đường cong thể hiện sự lây nhiễm của dịch bệnh". Ông nói thêm : "Vì vậy, cho dù các chính sách của Bắc Kinh có không hợp lý đến đâu, nếu Trung Quốc là nước duy nhất chào mời cung cấp một loại vaccine khả thi, thì sẽ rất khó để các chính phủ có thể từ chối".

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị chụp hình cùng Ngoại trưởng các nước ASEAN tại Thượng đỉnh ASEAN - Trung Quốc ở Vientiane, Lào hôm 20/2/2020 AFP

Hiện vẫn chưa thể biết được nước nào sẽ chiến thắng trong cuộc đua tìm kiếm vaccine. Trung Quốc đang có nhiều ứng cử viên tiềm năng và CoronaVac được đánh giá là đủ an toàn để sử dụng cho các nhân viên y tế. Tuy nhiên, sẽ mất vài tháng để hoàn thành các cuộc thử nghiệm quy mô lớn đang được tiến hành ở Indonesia và một số quốc gia khác.

Theo Poling, điều mà các nước phương Tây không mong muốn đó là Trung Quốc sẽ sớm nắm được thế thượng phong. Ông phân tích : "Chỉ khi có đủ lựa chọn thay thế trên thị trường vaccine để các quốc gia có thể đặt mua thì họ mới không cảm thấy họ không có lựa chọn nào khác ngoài vaccine của Trung Quốc, bởi vì đó là khi Trung Quốc thực sự có thể áp đặt được ý muốn của mình".

Trong vài tuần gần đây, khi dư luận bắt đầu chuyển hướng dần từ việc băn khoăn rằng liệu vaccine có phải là biện pháp phòng bệnh hiệu quả chống lại sự lây nhiễm virus mới hay không sang khi nào vaccine mới sẽ được cung cấp, thì ngoại giao vaccine đang dần trở thành một nội dung hàng đầu trong các chương trình nghị sự của những cuộc hội đàm song phương. Thật không may là nó xuất hiện vào đúng thời điểm khi Mỹ lựa chọn năm nay để ngăn chặn Trung Quốc hung hăng đẩy mạnh các hành động bành trướng ở Biển Đông. Đầu tháng 7/2020, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố rằng yêu sách của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi trong khu vực là bất hợp pháp. Những lời lẽ này một lần nữa đã được lặp lại trong công hàm chính thức của Phái bộ Australia gửi Liên Hiệp Quốc vào tháng trước.

Tiếp theo, cách đây chưa lâu, chính quyền của Tổng thống Trump công bố áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với 24 công ty Trung Quốc tham gia vào hoạt động xây dựng các đảo nhân tạo trong khu vực thuộc phạm vi "Đường 9 đoạn". Năm 2016, Tòa Trọng tài quốc tế đã ra phán quyết bác bỏ các yêu sách của Trung Quốc, khẳng định chúng không phù hợp với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, nhưng Trung Quốc vẫn tiếp tục "bất chấp". Việc cắt đứt khả năng tiếp cận của 24 công ty với một thị trường Mỹ đầy tiềm năng là dấu hiệu đầu tiên cho thấy Washington sẵn sàng đẩy lùi Trung Quốc, tương tự như việc nước này đã chống lại Nga và Iran.

Đầu năm nay, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng đã thể hiện quyết tâm cứng rắn của mình. Với vai trò là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam kêu gọi Trung Quốc chấm dứt các cuộc đối đầu, trong khi Indonesia âm thầm vận động những quốc gia khác hỗ trợ thúc đẩy các cuộc đàm phán về một bộ quy tắc mới vốn được chờ đợi từ rất lâu - Bộ Quy tắc ứng xử (COC) giữa Trung Quốc-ASEAN ở Biển Đông.

Hassan Wirajuda, cựu Ngoại trưởng Indonesia giai đoạn 2001-2009, nhận định ASEAN đã thể hiện lập trường cứng rắn trước cả Mỹ. Ông nói : "ASEAN đã có lập trường chung cứng rắn từ đầu năm nay... Sự đồng lòng của các thành viên ASEAN sau đó được chuyển tải chính thức dưới hình thức công hàm ngoại giao gửi tới Liên Hiệp Quốc. Vì vậy, lập trường mới của Mỹ được coi là sự ủng hộ đối với ASEAN".

Sau những diễn biến này, Trung Quốc bắt đầu tìm cách hồi sinh COC. Mặc dù COC có thể không giúp giải quyết các tranh chấp lãnh thổ, nhưng nó sẽ cung cấp một giải pháp tránh leo thang xung đột tại khu vực. Ông Hassan nhấn mạnh COC sẽ tạo ra các điều kiện và thể hiện cam kết chung về việc thực thi kiềm chế.

Tàu chiến của Hải quân Hoàng gia Úc và tàu chiến của Hải quân Mỹ ở Biển Đông hôm 18/4/2020 Reuters

Evan Laksmana, nhà khoa học chính trị, đồng thời là nhà nghiên cứu cấp cao của CSIS ở Jakarta, cho biết khu vực này đã từng chứng kiến các chính sách nhằm thu phục tình cảm như vậy, nhưng khi chúng đi kèm với những diễn biến bên trong ASEAN thì điều này là rất đáng kể. Bà nói : "Bất cứ khi nào có vẻ như Mỹ ủng hộ (một) lập trường của ASEAN, bạn sẽ thấy Trung Quốc ban đầu muốn nối lại quan hệ hữu nghị nhưng sau đó là sự leo thang mạnh hơn - ví dụ, chúng ta đã từng chứng kiến điều này vào năm 2018, khi Trung Quốc đồng ý với một thời gian biểu nhằm xây dựng bộ quy tắc ứng xử." Bên cạnh đó bà Lakmana cũng cho rằng các quốc gia ASEAN có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc và Indonesia đã nhận thức rằng cần nói chuyện với Bắc Kinh rõ ràng hơn so với trước kia. Đã có sự ủng hộ cho một lập trường thống nhất hơn về các cuộc đàm phán COC và để đảm bảo ASEAN không bị chia rẽ bởi sự thù địch giữa Mỹ và Trung Quốc.

Là nền kinh tế lớn nhất khu vực và là quốc gia duy nhất của khu vực thuộc Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20), vai trò lãnh đạo của Indonesia rất cần thiết cho việc củng cố lập trường chung của ASEAN tại các cuộc đàm phán về Biển Đông. Tuy nhiên, hy vọng về việc Tổng thống Joko Widodo sẽ cam kết giải quyết vấn đề với Trung Quốc đã "tan thành mây khói". Với tỷ lệ lây nhiễm dịch bệnh Covid-19 đang gia tăng nhanh chóng, các cân nhắc địa chính trị khác đã bị tụt hạng trong danh sách những việc cần làm của Indonesia.

Tuần trước, Australia thông báo sẽ viện trợ 80 triệu AUD (55,2 triệu USD) để đảm bảo quyền tiếp cận vaccine một cách công bằng cho các quốc gia Thái Bình Dương và Đông Nam Á, bao gồm cả Indonesia và Philippines. Tuy nhiên, dường như điều này không làm thay đổi hiện trạng. Một nhà ngoại giao Indonesia giấu tên cho biết các quốc gia phương Tây không có tư cách gì để chỉ trích hành động của Trung Quốc. Ông nói : "Ít nhất Trung Quốc đã cho chúng tôi một cuộc thử nghiệm lâm sàng. Các quốc gia phương Tây chỉ muốn bán vaccine".

Bà Laksmana cũng cho rằng : "Nguồn cung vaccine và khả năng tiếp cận với chúng là rất quan trọng trong chương trình nghị sự. Indonesia vẫn chưa thể đạt đến vị trí để có thể trao đổi ngang bằng với Bắc Kinh. Sự phụ thuộc của nước này vào Trung Quốc về vaccine và nguồn cung cấp thiết bị y tế đã khiến cho Indonesia khó thể hiện lập trường công khai hơn về các vấn đề khó khăn. Những cân nhắc của chính phủ Indonesia về các vấn đề này có thể mạnh mẽ hơn những gì mà chúng ta mong muốn".

Có lẽ, ASEAN khó có thể mong đợi vai trò tích cực của Indonesia và Philippines trong việc đàm phán COC lần này. Malaysia thì vẫn giữ cách tiếp cận một cách thận trọng. Chỉ còn mong đợi Việt Nam - quốc gia đang giữ vai trò Chủ tịch ASEAN năm nay, sẽ thể hiện sự quyết tâm và năng động của mình trong vấn đề Biển Đông. Việt Nam đã cố gắng vượt qua được đại dịch, cho dù các nguồn gây bệnh ngoại lai từ Trung Quốc và Campuchia vẫn còn đe doạ. Tuy nhiên, với sự thù ghét của dân chúng Việt Nam với Trung Quốc, chính phủ Việt Nam đã không thể đặt vấn đề mua vaccine từ Trung Quốc. Điều đó cũng dẫn tới việc Việt Nam có thể "mạnh tay" hơn trong việc vận động các quốc gia ASEAN còn lại vào tiến trình đàm phán COC sắp tới.

Nguyễn Thế Thanh

Hoa Kỳ sẽ tiếp tục có những biện pháp cứng rắn ở Biển Đông

RFA, 04/09/2020

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam khẳng định những biện pháp cứng rắn gần đây của Hoa Kỳ với Trung Quốc trên Biển Đông là điều tất yếu và sẽ được tiếp tục trong thời gian tới.

Tàu chiến Mỹ ở Biển Đông giữa lúc căng thẳng tại đây đang gia tăng - Photo : RFA

Đại sứ Hoa kỳ (HK) tại Việt Nam (VN) Daniel Kritenbrink đã nói điều đó trong cuộc trả lời phỏng vấn với mạng báo Tiền Phong trong nước vào ngày 3/9.

Đại sứ HK cho rằng "Có một sự thay đổi lớn đã diễn ra ở Biển Đông từ năm 2013, đó là Trung Quốc ngày càng tăng cường các hành vi bất hợp pháp, hung hăng và khiêu khích để cưỡng ép và bắt nạt các nước láng giềng, buộc họ phải chấp nhận những yêu sách bành trướng của Bắc Kinh. Đây chính là lý do chúng tôi thực hiện các bước đi đó".

Đại sứ Kritenbrink cũng nói rõ việc tại sao HK trừng phạt 24 công ty và các cá nhân TQ tham gia xây dựng và quân sự hóa các đảo trên Biển Đông là vì để thể hiện lập trường rằng Hoa Kỳ ủng hộ mạnh mẽ luật pháp quốc tế trên Biển Đông.

Điều đó được minh chứng rất rõ khi trong vòng 3 tháng qua, Hoa Kỳ đã có một số bước đi quan trọng để thể hiện rõ hơn nữa cam kết của mình đối với những nguyên lý về luật pháp quốc tế, duy trì ổn định và tự do về hàng hải đã có từ lâu.

Nói về hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Đại sứ Kritenbrink khẳng định quan hệ hai nước đang phát triển trên hầu hết các lĩnh vực ; hai bên đã phối hợp với nhau trong nhiều vấn đề, từ Triều Tiên, Biển Đông tới xây dựng năng lực cho Việt Nam.

Đại sứ Kritenbrink cho rằng hợp tác an ninh Việt Nam – Hoa Kỳ sẽ tiếp tục phát triển và được củng cố trong thời gian tới, mở rộng ra các lĩnh vực mới, có thể là thương mại quốc phòng và trao đổi thông tin vì "Một nước Việt Nam vững mạnh, độc lập và thịnh vượng rất có lợi cho Hoa Kỳ và toàn bộ khu vực".

*******************

Trung Quốc gọi Mỹ là "kẻ gây rối" ở Biển Đông

RFI, 04/09/2020

Bắc Kinh tiếp tục phản ứng gay gắt với Mỹ về tình hình Biển Đông. Hôm qua, 03/09/2020, thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc phụ trách Châu Á gọi Hoa Kỳ là "kẻ gây rối" trong khu vực, và kêu gọi các nước ASEAN không ủng hộ các nỗ lực can dự vào khu vực của Washington.

Tàu chiến Mỹ và Úc tại Biển Đông, ngày 18/04/2020  via Reuters - Petty Officer 3rd Class Nicholas

Báo Hồng Kông South China Morning Post cho hay, trong một hội thảo quốc tế do Bộ Ngoại giao Trung Quốc tổ chức hôm qua, qua mạng, thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc La Chiếu Huy (Luo Zhaohui) khẳng định Hoa Kỳ là "nguồn gốc" của các vấn đề ở Biển Đông. Ông La Chiếu Huy, cựu đại sứ Trung Quốc tại Ấn Độ, cũng đả kích các đồng minh và đối tác của Mỹ tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương đã ủng hộ lập trường của Washington về Biển Đông và trong nhiều tranh chấp khác.

Nhà ngoại giao Trung Quốc cũng cực lực phản đối cơ chế hợp tác Bộ Tứ Ấn Độ - Thái Bình Dương, mà Hoa Kỳ đang tìm cách mở rộng cho các đối tác khác tham gia : "Ngoài việc can thiệp vào Biển Đông, Hoa Kỳ còn thiết lập Bộ Tứ, một mặt trận chống Trung Quốc (ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương), được coi là một khối NATO thu nhỏ. Điều này phản ánh tâm lý chiến tranh lạnh của nước Mỹ".

Báo Hồng Kông South China Morning Post ghi nhận, theo nhiều nhà quan sát, các tuyên bố quá cứng rắn nói trên của lãnh đạo ngoại giao Trung Quốc rất có thể "gây phản tác dụng".

Cũng trong cuộc hội thảo nói trên, thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc thông báo là các đàm phán giữa Bắc Kinh với khối ASEAN về Bộ Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông (COC) được khởi sự trở lại từ hôm qua, 03/09, đàm phán bị gián đoạn do đại dịch Covid-19.

Mỹ tố cáo Bắc Kinh bức tử sông Mêkông, thách thức ASEAN

Hơn một tuần trước ngày Diễn đàn An ninh Khu vực (ARF), diễn đàn an ninh Châu Á thường niên do khối ASEAN tổ chức (12/09), Trung Quốc và Hoa Kỳ liên tục có các tuyên bố mạnh mẽ về các hồ sơ lớn của khu vực.

Cũng ngày hôm qua, vụ trưởng vụ Đông Á và Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao Mỹ, ông David Stilwell, tố cáo việc Trung Quốc "thao túng" lưu lượng sông Mê kông, khiến mức nước sông xuống thấp kỷ lục là "một thách thức trực tiếp đối với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN )". Phát biểu của quan chức Mỹ được đưa ra trong một cuộc thảo luận do United States Institute of Peace và trường Chính sách công Lý Quang Diệu của Singapore tổ chức. Ông David Stilwell cho biết có thể sẽ đưa vấn đề này vào bàn luận trong Hội nghị Bộ trưởng Đối tác Mêkông-Mỹ với năm nước hạ nguồn khai mạc vào tuần tới.

Theo một thẩm định của tổ chức Eyes on Earth, có trụ sở tại Hoa Kỳ, hồi tháng 4/2020, các con đập của Trung Quốc ở thượng nguồn Mêkông, giữ lại tổng cộng 47 tỉ mét khối nước, làm biến đổi hoàn toàn dòng chảy ở hạ lưu, bức tử dòng sông, nơi sinh sống của 60 triệu cư dân Đông Nam Á.

Trọng Thành

**********************

Đại sứ Kritenbrink : Chính sách Biển Đông của Mỹ ‘vẫn tiếp tục’ sau bầu cử

VOA, 04/09/2020

Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink phát biểu rằng những biện pháp cứng rắn hơn với Trung Quốc trên Biển Đông trong thời gian gần đây là sự tiếp nối chính sách của Washington đã có từ lâu và "sẽ được tiếp tục trong nhiều năm tới".

Đ ạ i s ứ Daniel Kritenbrink tr ả l ờ i ph ỏ ng v ấ n báo Ti ề n phong ngày 3/9/2020. Photo Tien phong.

Trong cuộc phỏng vấn với báo Tiền Phong ngày 3/9, Đại sứ Kritenbrink nói rằng Hoa Kỳ từ lâu đã là một cường quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, và những bước đi gần đây của Mỹ là cách Washington tiếp nối và điều chỉnh chính sách đã có từ lâu của mình.

Đại sứ Hoa Kỳ cho biết như trên khi báo Tiền Phong đề cập một số ý kiến cho rằng việc Mỹ gần đây có những biện pháp cứng rắn hơn với Trung Quốc trên Biển Đông là do yếu tố bầu cử.

Đại sứ Kritenbrink nói : "Có một sự thay đổi lớn đã diễn ra ở Biển Đông từ năm 2013, đó là Trung Quốc ngày càng tăng cường các hành vi bất hợp pháp, hung hăng và khiêu khích để cưỡng ép và bắt nạt các nước láng giềng, buộc họ phải chấp nhận những yêu sách bành trướng của Bắc Kinh. Đây chính là lý do chúng tôi thực hiện các bước đi đó".

Trang Facebook của Đại sứ quán Hoa Kỳ dẫn lời Đại sứ Krintenbrink phát biểu trong cuộc phỏng vấn nói : "Hoa Kỳ đã có các hành động nhằm thể hiện rất rõ rằng chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ luật pháp quốc tế, đặc biệt là luật pháp quốc tế về hàng hải, cụ thể là tại Biển Đông. Chúng tôi mong muốn tất cả các quốc gia dù lớn hay nhỏ đều tuân thủ luật pháp quốc tế, hành xử theo luật lệ và không thực hiện các hành vi bắt nạt hay cưỡng ép".

Ông Kritenbrink nói rằng trong ba tháng qua Hoa Kỳ đã có một số bước đi quan trọng để thể hiện rõ hơn nữa cam kết của mình đối với những nguyên tắc về luật pháp quốc tế, duy trì ổn định và tự do hàng hải đã có từ lâu đời.

Cuối tháng 8, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã công bố hạn chế thị thực nhập cảnh đối với một số cá nhân Trung Quốc có vai trò trong hoạt động bồi đắp và xây đảo nhân tạo, quân sự hóa các cấu trúc tại Biển Đông và đưa thêm 24 doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc vào danh sách đen của Bộ Thương mại Mỹ.

Trước đó, ngày 14/7, Ngoại trưởng Mike Pompeo khẳng định các yêu sách của Trung Quốc về tài nguyên ngoài khơi trên Biển Đông là "hoàn toàn bất hợp pháp", đồng thời Hoa Kỳ bác bỏ bất cứ yêu sách nào của Trung Quốc đối với các vùng biển nằm ngoài lãnh hải 12 hải lý tính từ các đảo mà Trung Quốc đưa ra yêu sách tại Quần đảo Trường Sa, và các yêu sách đó không được gây phương hại đến lợi ích của các nước khác.

Từ California, tiến sĩ Lê Minh Nguyên, một chuyên gia hàng đầu về Trung Quốc trong cộng đồng người Việt tại Mỹ, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn rằng căng thẳng Trung – Mỹ đã từng xảy ra trước đây và sẽ tiếp tục trong thời gian tới.

"Đảng Dân chủ từ thời Tổng thống Obama nắm quyền có lần Ngoại trưởng Hillary Clinton tại một cuộc họp ở Hà Nội [năm 2010] tố cáo Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì [về Biển Đông, theo hồi ký của bà Clinton] rất nặng nề, khiến ông Dương bỏ phòng họp bước ra ngoài".

"Dù Cộng hòa hay Dân chủ [đắc cử] thì vấn đề cứng rắn với Trung Quốc sắp tới sẽ xảy ra", Tiến sĩ Lê Minh Nguyên nói với VOA.

Trang SCMP hôm 3/9 có bài phỏng vấn các chuyên gia Hoa Kỳ nói rằng "chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc sẽ không thay đổi mấy" dù dương kim Tổng thống Donald Trump của đảng Cộng hòa hay cựu Phó Tổng thống Joe Biden của đảng Dân chủ đắc cử trong cuộc bầu cử 3/11 sắp tới.

Bà Elizabeth Freund Larus, trưởng khoa chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Mary Washington nói với với trang SCMP : "Đã có thay đổi thực sự về tư duy trong cả đảng Dân chủ và Cộng hòa. Tôi không cho rằng chúng ta sẽ trở lại với quan hệ Mỹ - Trung của những năm 1990".

**********************

Báo cáo Quốc phòng Mỹ : Trung Quốc gia tăng hiện diện quân sự ở Biển Đông

RFA, 02/09/2020

Trung Quốc đang tiến tới việc gia tăng hơn nữa sự hiện diện quân sự ở Biển Đông và các nước láng giềng sẽ sớm thấy Bắc Kinh triển khai các tàu sân bay mới, tên lửa diệt hạm và thủy quân lục chiến tại vùng nước tranh chấp khi quân đội Trung Quốc tập trung vào khả năng viễn chinh và quân sự hóa các tiền đồn ở Hoàng Sa và Trường Sa. Một báo cáo được công bố hôm 2/9 của Bộ Quốc phòng Mỹ đã đánh giá như vậy.

Thủy thủ đứng gần các chiến đấu cơ trên tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc trong lễ kỷ niệm 70 năm Hải quân Trung Quốc hôm 23/4/2019 - AFP

Trung Quốc đã hiện đại hóa và tăng cường khả năng của quân đội đến mức Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc thậm chí đã vượt cả Hoa Kỳ trong một số khu vực, theo báo cáo thường niên về sức mạnh quân sự của Trung Quốc của Bộ Quốc phòng Mỹ.

Theo báo cáo, Trung Quốc hiện có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới với số tàu chiến bao gồm cả tàu ngầm là 350 chiếc. Con số này của Mỹ là 293 tàu. Bộ Quốc phòng Mỹ đánh giá một phần của sự gia tăng tàu chiến của Trung Quốc là nhằm đẩy mạnh những đòi hỏi về chủ quyền ở Biển Đông.

Đáng chú ý, tàu sân bay tự làm của Trung Quốc mang tên Sơn Đông có nhiều khả năng sẽ đóng hẳn ở căn cứ hải quân Yulin ở đảo Hải Nam, rất gần quần đảo Hoàng Sa và rất gần Việt Nam cũng như Đài Loan.

Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, Trung Quốc hiện có 30 khu trục hạm có tên lửa dẫn đường loại 054A và hơn 42 tàu hộ tống loại 056. Cả hai loại tàu này thường xuyên có mặt ở Biển Đông. Ngoài ra, Trung Quốc cũng sẽ cho các thiết bị bề mặt không người điều khiển tuần tra ở Biển Đông. Tuy nhiên báo cáo không đưa chi tiết cụ thể về các thiết bị này.

Thủy quân lục chiến thuộc hải quân Trung Quốc cũng đã thực hiện các cuộc diễn tập ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa trong năm nay, và đã tăng nhanh chóng từ 2 lên 8 lữ đoàn. Tuy nhiên, theo báo cáo, khả năng của thủy quân lục chiến Mỹ được cải thiện chậm hơn so với mong đợi khi chỉ có 2 lữ đoàn được trang bị đầy đủ và sẵn sàng tham gia nhiệm vụ bảo vệ các căn cứ của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như chiếm các đảo và đá nhỏ khác ở đó.

Nói về các đảo nhân đạo nơi Trung Quốc có các tiền đồn quân sự ở Biển Đông, báo cáo nhận định : "việc xây dựng các đường băng mới và các nhà chứa máy bay ở các tiền đồn ở Biển Đông đã mở rộng khu vực hoạt động cho các lực lượng không quân của Trung Quốc". "Việc triển khai máy bay chiến đấu của Trung Quốc ra Trường Sa trong tương lai có thể cho thấy phạm vi và thời gian hoạt động mở rộng (của máy bay chiến đấu Trung Quốc) ở Biên Đông và thậm chí vươn tới cả Ấn Độ Dương".

HIện Trung Quốc đã triển khai các chiến đấu cơ mới nhất là H-6K và H-6J ra căn cứ quân sự ở đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa.

Theo báo cáo, các căn cứ quân sự của Trung Quốc ở Trường Sa bao gồm Đá Subi, Đá Chữ Thập, Đá Vành Khăn, Đá Gaven, Bãi ngầm Đá Tư Nghĩa, Gạc Ma và Đá Châu Viên có các hệ thống chống tầu và máy bay hiện đại cùng các thiết bị gây nhiễu.

Báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ cũng đánh giá quân giải phóng nhân dân Trung Quốc đã cải thiện khả năng nhắm bắn tên lửa vào các tàu đang di chuyển ở biển từ đất liền của Trung Quốc.

Hoa Kỳ thay đổi chính sách

Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã nhanh chóng rút Mỹ khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Điều đó làm dấy lên mối quan ngại trong số các đồng minh Châu Á-Thái Bình Dương của nước này về việc liệu Tổng thống mới của Mỹ có ý định giảm bớt sự can dự hơn nữa đối với khu vực này hay không, trong bối cảnh chính sách "xoay trục sang Châu Á" của người tiền nhiệm vốn đã tỏ ra đáng thất vọng. Tuy nhiên, nỗ lực "gây bão truyền thông" của Chính quyền Trump - thiết lập lại các điều khoản trong quan hệ kinh tế của Mỹ với các nước trên khắp thế giới - đã che đậy quyết tâm thách thức Trung Quốc ngày càng dâng cao của họ, không chỉ trong lĩnh vực thương mại mà cả về an ninh. Không nơi nào phản ánh đúng điều đó bằng khu vực Biển Đông, nơi Trung Quốc có tranh chấp với Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Đài Loan, và Việt Nam. Tháng 7/2020, Mỹ đã xóa bỏ những tàn dư cuối cùng của chính sách không can dự với khu vực này và chính thức bác bỏ các yêu sách biển của Trung Quốc tại đây.

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence chụp hình cùng các lãnh đạo ASEAN tại Thượng đỉnh ASEAN - US ở Singapore hôm 15/11/2018 - Reuters

Chính sách mới về Biển Đông của Mỹ

Trong nhiều thập kỷ qua, Mỹ đã theo đuổi một chính sách từng được mô tả là "tuyệt đối không can dự" vào các tranh chấp hàng hải ở biển Nam Trung Hoa. Nhưng việc Trung Quốc ngày càng tỏ rõ thái độ quyết đoán đối với vùng biển này vào đầu những năm 2010 cuối cùng đã dẫn đến việc Chính quyền Tổng thống Obama bắt đầu chuyển trọng tâm chính sách của Mỹ, hướng tới một lập trường cứng rắn hơn. Năm 2013, Hải quân Mỹ đã đưa tàu tác chiến tuần duyên đến đồn trú luân phiên tại Singapore. Năm 2014, Mỹ công bố tài liệu gây ra sự hoài nghi đối với yêu sách "đường 9 đoạn" của Trung Quốc. Và năm 2015, Hải quân Mỹ tiếp tục tiến hành các hoạt động tự do hàng hải bên trong phạm vi 12 hải lý tính từ các tiền đồn của Trung Quốc ở Biển Đông. Tuy nhiên, việc gia tăng sự hiện diện ở khu vực này hầu như chẳng làm được gì để ngăn chặn Bắc Kinh. Khi Obama mãn nhiệm, Trung Quốc nhanh chóng hoàn thành việc xây dựng các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa và biến chúng thành các đảo đủ lớn để xây dựng sân bay, cảng, hệ thống radar và đặt nhiều cơ sở quân sự khác (trái ngược với cam kết của Tổng Bí thư Trung Quốc Tập Cận Bình về việc không quân sự hóa các đảo).

Sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Trump đã nhanh chóng ra lệnh dừng các biện pháp quân sự trong chính sách Biển Đông của người tiền nhiệm. Mặc dù động thái này có lẽ nhằm mục đích giúp Trump tính toán lại mối quan hệ với Trung Quốc trên quy mô lớn hơn, nhưng nó chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi. Chưa đầy 1 năm sau, khi cuộc chiến thương mại giữa hai quốc gia bắt đầu nhen nhóm, Chính quyền Trump đã chuyển hướng và đưa ra đường lối cứng rắn hơn nhiều đối với Bắc Kinh. Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis khi đó công khai cảnh báo Trung Quốc về những hậu quả lớn hơn nếu họ không có thái độ kiềm chế ở khu vực này. Hải quân Mỹ cũng đưa tàu tác chiến tuần duyên thứ hai vào Singapore và tăng cường các cuộc tuần tra tự do hàng hải, biến chúng trở thành hoạt động thường xuyên và mạnh mẽ hơn. Số lượng các hoạt động tuần tra tăng từ 2-3 lần/năm trong 2 năm cuối của Chính quyền Obama lên 9 lần trong năm 2019.

Khu trục hạm USS Wayne E. Mayer của Hải quân Mỹ ở Biển Đông hôm 11/4/2017 Reuters

Cho tới năm 2020, Mỹ dường như quyết định sẽ đáp trả các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông theo cách trực diện hơn. Khi Trung Quốc cử một tàu khảo sát, có tên là Hải Dương Địa Chất 8, cùng một số tàu thuộc lực lượng cảnh sát biển Trung Quốc cũng như của lực lượng dân quân biển đến Vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia để quấy nhiễu hoạt động hợp pháp của giàn khoan West Capella thuộc Tập đoàn Petronas, và tự tiến hành các hoạt động khảo sát địa chất của mình. Đó là chiến thuật vẫn thường được Trung Quốc sử dụng tại các vùng biển có tranh chấp với Việt Nam. Tuy nhiên, tháng 4 vừa qua, Mỹ đã can thiệp bằng cách thể hiện sức mạnh. Một nhóm tàu chiến viễn chinh của Mỹ gồm 3 tàu chiến, trong đó có 1 tàu tấn công đổ bộ chở máy bay chiến đấu F-35, cùng 1 khinh hạm của Australia tiến thẳng vào khu vực tranh chấp và tiến hành một cuộc diễn tập tại đây. Trong 2 tuần tiếp theo, cả các tàu tác chiến duyên hải đồn trú tại Singapore lẫn 4 máy bay ném bom B-1 của Mỹ cất cánh từ đảo Guam và từ lục địa Mỹ đã triển khai các hoạt động tuần tra riêng rẽ trong khu vực này. Trong khi đó, trong một tuyên bố công khai hiếm hoi, Hạm đội Thái Bình Dương tuyên bố rằng họ sẽ cho xuất kích đồng thời tất cả các tàu ngầm tấn công hạt nhân được triển khai ở tuyến đầu tới Tây Thái Bình Dương để giúp chống lại hành động của Trung Quốc ở Biển Đông. Động thái này đánh dấu lần đầu tiên Mỹ đặt ra thách thức mạnh mẽ đến vậy đối với Trung Quốc ở các vùng biển có tranh chấp.

Tuy nhiên, động thái này chưa mạnh mẽ bằng sự kiện xảy ra 2 tháng sau. Ngày 4/7, Mỹ triển khai 2 nhóm tác chiến tàu sân bay, được bố trí xung quanh tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan, tiến hành các cuộc tập trận ở Biển Đông, gần nơi một hạm đội nhỏ của Hải quân và Cảnh sát biển Trung Quốc cũng đang tổ chức diễn tập đổ bộ. Điều thậm chí còn bất thường hơn là chỉ sau đó 2 tuần, cả hai nhóm tác chiến tàu sân bay đều quay trở lại tiến hành các cuộc tập trận chiến thuật phòng không sau khi Trung Quốc triển khai 4 máy bay chiến đấu J-10 tới đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Trường Sa. Đây chính là hai cuộc tập trận lớn nhất của Mỹ tại khu vực này trong gần 1 thập kỷ qua.

Trong khi đó, tại Washington, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chỉ trích các yêu sách biển của Trung Quốc là hoàn toàn bất hợp pháp và tuyên bố rằng Mỹ sẽ liên kết chính sách của Hoa Kỳ với phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016 để bác bỏ yêu sách của Trung Quốc. Tòa Trọng tài đã đưa ra phán quyết này sau khi Trung Quốc không đưa ra được bất kỳ cơ sở pháp lý nào về luật quốc tế để chứng minh cho yêu sách "đường 9 đoạn" của nước này tại Biển Đông. Do đó, Pompeo cho rằng Trung Quốc không có quyền ở bất kỳ vùng đặc quyền kinh tế nào xung quanh các đảo nhân tạo của nước này ; không có quyền quấy rối các hoạt động đánh cá hay thăm dò năng lượng của các quốc gia khác ; và không có cơ sở pháp lý để đơn phương áp đặt ý chí của mình đối với khu vực này. Chưa bao giờ chính sách của Mỹ đối với Biển Đông lại rõ ràng và mạnh mẽ đến vậy.

Người ta đã đưa ra nhiều lý do để giải thích lập trường cứng rắn gần đây của Mỹ. Đầu tiên (và có lẽ là rõ ràng nhất) là do quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang trở nên tồi tệ hơn. Xét cho cùng, cả hai nước vẫn còn nhiều bất đồng xung quanh vấn đề thương mại, gián điệp mạng, vấn đề Đài Loan và gần đây nhất là việc Trung Quốc "siết chặt" Hong Kong. Một nguyên nhân khác là Mỹ mong muốn trấn an các đồng minh về năng lực quân sự của mình, đặc biệt là sau khi xảy ra ổ dịch mới Covid-19 làm tê liệt tàu sân bay USS Theodore Roosevelt trong phần lớn tháng 4/2020. Một nguyên nhân khác nữa là sự thất vọng của Mỹ đối với Trung Quốc. Trong nhiều thập kỷ qua, Mỹ hy vọng đưa Trung Quốc hội nhập một "trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc". Nhưng Trung Quốc từ chối tuân thủ các nguyên tắc mà nước này không tham gia xây dựng và tiếp tục hăm dọa các nước láng giềng trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, có lẽ lý do rõ ràng nhất chính là chủ nghĩa cơ hội của Trung Quốc ở Biển Đông : Nỗi lo sợ rằng Trung Quốc sẽ lợi dụng sự xao nhãng của thế giới khi đối phó với đại dịch Covid-19 để tăng cường hơn nữa sự hiện diện của họ trong khu vực.

Trung Quốc luôn biết tận dụng cơ hội

Bắc Kinh trước đây từng có những bước tiến lớn tại Biển Đông vào những thời điểm như vậy. Lợi dụng những khoảng trống sức mạnh trong khu vực, Trung Quốc nhiều lần có hành động lấn chiếm các lãnh thổ biển trong hơn 40 năm qua. Thay vì sử dụng các cuộc đối đầu mạo hiểm quy mô lớn, Trung Quốc từng bước lấn chiếm lãnh thổ của các nước yêu sách khác khi các nước này không có được sự ủng hộ từ các cường quốc đồng minh hoặc các đồng minh đó bị xao nhãng hay suy yếu.

8 máy bay chiến đấu của Trung Quốc ở đảo Phú Lâm, quần đảo Hoàng Sa hôm 17/7/2020 (hình vệ tinh) Labs Inc.

Năm 1974, Trung Quốc chiếm quần đảo Hoàng Sa từ Chính quyền Sài Gòn khi biết rõ rằng Mỹ - đồng minh của chính quyền này trong Chiến tranh Việt Nam - không có khả năng tới hỗ trợ. Sau đó, vào năm 1988, Trung Quốc tiếp tục chiếm đá Gạc Ma của Việt Nam khi Liên Xô - cường quốc bảo trợ cho Việt Nam đã rút khỏi khu vực Đông Nam Á. Vào năm 1995, chỉ vài năm sau khi Mỹ đóng cửa 2 căn cứ quân sự lớn nhất trong khu vực và căng thẳng trong quan hệ giữa hai quốc gia đồng minh hiệp ước trở nên tồi tệ khiến Philippines gần như không thể tự vệ, Trung Quốc đã nhân cơ hội chiếm đá Vành Khăn từ tay Philippines.

Bắc Kinh đã kiềm chế những hành động khiêu khích ở Biển Đông trong phần lớn thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21, thời điểm mà Mỹ đang ở đỉnh cao của sức mạnh (và Washington tỏ rõ việc sẵn sàng sử dụng sức mạnh đó). Nhưng sau khi Mỹ trở nên chia rẽ về các cuộc xung đột ở Afghanistan và Iraq, hành vi cơ hội của Trung Quốc đã quay trở lại. Nước này tăng cường quấy nhiễu các tàu đánh cá, các tàu thăm dò năng lượng ở khu vực Đông Nam Á và bắt đầu xây dựng các đảo nhân tạo - tiến độ ban đầu khá chậm chạp nhưng lại được đẩy nhanh sau khi chiến lược "xoay trục sang Châu Á" của Obama hóa ra chỉ là "hữu danh vô thực". Việc xây dựng các đảo nhân tạo cho phép Trung Quốc không những củng cố các yêu sách của họ mà còn mở rộng năng lực giám sát và kiểm soát các vùng biển xung quanh. Đến một lúc nào đó, những đảo nhân tạo này có thể giúp Trung Quốc duy trì một vùng nhận dạng phòng không đối với những vùng biển này.

Những lo lắng của các nước Đông Nam Á

Với việc công bố lập trường mới ở Biển Đông, Mỹ đã chấp nhận một vai trò lớn hơn và tích cực hơn trong khu vực này. Về điều này, một số người có thể cho rằng tình hình chắc chắn sẽ trở nên khả quan, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á. Sức mạnh của Mỹ dường như chính là điều mà khu vực này cần để đối trọng với Trung Quốc. Mặt khác, câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ là liệu chính sách mới của nước Mỹ có bền vững và quan trọng hơn cả là liệu nó có hiệu quả ?

Đối với vấn đề đầu tiên, các nhà lãnh đạo Đông Nam Á chắc chắn sẽ có những nghi ngờ. Những người hoài nghi có thể chỉ ra rằng việc gần đây Mỹ phô diễn sức mạnh gần giàn khoan West Capella chỉ kéo dài vài ngày, tại vùng biển mà các cuộc đối đầu hải quân có thể kéo dài nhiều tháng. Quả thực, những tàu chiến do Mỹ dẫn đầu đã rời khỏi khu vực này từ rất lâu trước khi các tàu Trung Quốc rời đi. Hiểu rộng hơn, sự hoài nghi của lãnh đạo các nước có thể đơn giản là do thực tế rằng Mỹ phải mất nhiều thập kỷ để đưa ra một chính sách rõ ràng, điều khó có thể là tín hiệu cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Mỹ. Cùng với điều đó, họ cũng phải tự hỏi rằng đến một lúc nào đó, liệu Mỹ có thể dùng chính sách mới này để mặc cả một thỏa thuận thương mại có lợi hơn với Trung Quốc hay không. Và vì vậy, hầu hết các nước Đông Nam Á có xu hướng chờ xem chính sách mới của Mỹ sẽ diễn ra thế nào. Trong lúc này, họ có thể sẽ không đặt quá nhiều hy vọng, đặc biệt là trong thời gian diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.

Nhưng có lẽ vấn đề quan trọng hơn là chính sách mới của Mỹ có hiệu quả ra sao, bởi Trung Quốc có thể không còn hành xử như một kẻ cơ hội giống như trước đây nữa. Trong nhiều thập kỷ qua, việc Trung Quốc phát triển mạnh mẽ sức mạnh quân sự đã nhanh chóng thu hẹp khoảng cách về năng lực quân sự của nước này với Mỹ. Điều đó cho phép Trung Quốc có thể tin rằng việc họ được quyền tự do hành động mà hoàn toàn không bị trừng phạt ở Biển Đông chỉ còn là vấn đề thời gian. Tờ Thời báo Hoàn cầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã bóng gió về điều đó. Thậm chí, các nhà phân tích của Australia, một đồng minh thân thiết với Mỹ, hiện nghĩ rằng Mỹ đã mất đi ưu thế vượt trội về quân sự và nghi ngờ khả năng Mỹ có thể đảm bảo cán cân sức mạnh ở khu vực phía Tây Thái Bình Dương. Vì thế, để chính sách mới phát huy hiệu quả, Mỹ sẽ phải chứng minh rằng họ cam kết duy trì lợi thế quân sự của mình. Để làm được điều đó, Mỹ cần phải đầu tư nhiều hơn cho lực lượng hải quân, không quân và khả năng tác chiến mạng. Cuối cùng, chỉ điều đó mới có thể thuyết phục Trung Quốc rằng thời gian không ủng hộ họ.

Tuy nhiên, các nước Đông Nam Á cũng phải góp sức : tỏ ra bớt trung lập và hợp tác an ninh nhiều hơn. Các nước như Việt Nam - Chủ tịch ASEAN năm nay, đang trực tiếp hưởng lợi từ chính sách mới của Hoa Kỳ về Biển Đông. Hay Indonesia là nước "anh cả" của ASEAN, cũng đã bị Trung Quốc đe doạ xâm lấn hồi đầu năm nay. Chưa kể Philippines, vốn rất tích cực trước đây, nhưng nay đã thay đổi dưới thời Duterte. Rồi Malaysia, luôn chọn "im lặng là vàng" khi bị Trung Quốc xâm lấn và đe doạ. Thật không may, lãnh đạo nhiều nước Đông Nam Á đã quen với việc né tránh bất kỳ sự lựa chọn nào giữa chủ quyền quốc gia và nước mà họ coi là động lực thúc đẩy sự thịnh vượng kinh tế : Trung Quốc. Nhưng khi Trung Quốc ngày càng trở nên cứng rắn hơn, hành động né tránh đó không chứng tỏ họ đang tìm kiếm hướng đi thứ ba, mà là tỏ ra vờ như không thấy để rồi hi vọng sóng gió sẽ qua đi. Nếu Đông Nam Á nhất mực né tránh, điều đó sẽ làm xói mòn tính hiệu quả của chính sách cứng rắn mà Mỹ mới đưa ra. Dù chính sách mới này có lâu dài và mạnh mẽ đến đâu, thì Mỹ cũng sẽ gặp nhiều khó khăn khi bảo vệ lợi ích của những nước có quan điểm khác về việc tự bảo vệ mình.

Nguyễn Trường

Nguồn : RFA, 04/09/2020

Mỹ tăng cường hiện diện tại eo biển Đài Loan

RFI, 31/08/2020

Hải Quân Hoa Kỳ và chính quyền Đài Bắc ngày 31/08/2020 xác nhận trong chưa đầy hai tuần, Washington đã hai lần điều chiến hạm tuần tra tại eo biển Đài Loan.

Tàu chiến Mỹ USS Chancellorsville (CG 62) đang đi qua eo biển Đài Loan. Ảnh tư liệu chụp ngày 12/11/2019, do Hải Quân Hoa Kỳ công bố.  AP - MC1 Jeremy Graham

Tàu khu trục có tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burk USS Halsey ngày Chủ Nhật 30/08/2020 "đã quá cảnh eo biển Đài Loan như thường lệ" trong khuôn khổ luật pháp quốc tế. Theo lời Reann Mommsen đại diện Hạm Đội 7 Hải Quân Hoa Kỳ, việc tàu khu trục Mỹ đi qua eo biển Đài Loan "thể hiện cam kết của Hoa Kỳ đối với vùng Ấn Độ- Thái Bình Dương rộng mở và tự do". Vẫn theo nguồn tin trên, Hải Quân Hoa Kỳ tiếp tục hoạt động "trên không, trên biển và ở bất kỳ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép".

Bộ Quốc Phòng Đài Loan không đi sâu vào chi tiết, và tuyên bố đây là một hoạt động "bình thường, trong hoàn cảnh bình thường", tàu Mỹ đã đi về hướng nam.

Reuters nhắc lại, hôm 18/08/2020 khu trục hạm USS Mustin của Mỹ đã đi qua eo biển Đài Loan. Các giới chức quân sự Trung Quốc coi đây là một "động thái cực kỳ nguy hiểm".

Trung Quốc – Cộng hòa Czech

Vẫn liên quan đến Đài Loan, Bắc Kinh rất khó chịu về việc chủ tịch Thượng Viện Cộng hòa Czech thăm Đài Loan. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đang có mặt tại Berlin trong vòng công du Châu Âu lên án cử chỉ mang tính "khiêu khích" của chủ tịch Milos Vystrcil và đe dọa ông này sẽ "phải trả giá đắt" cho thái độ "thiển cận" trên hồ sơ Đài Loan.

Lập tức Bộ Ngoại giao Czech cho biết sẽ triệu đại sứ Trung Quốc tại Praha lên để phán đối về lời lẽ đe dọa của Bắc Kinh. Trả lời báo chí ngày 31/08/2020 ngoại trưởng Tomas Petricek chỉ trích Trung Quốc đã "vượt quá đà". Praha công nhận nguyên tắc một nước Trung Hoa duy nhất do vậy không gửi phái đoàn chính thức đại diện cho chính phủ đến Đài Loan. Riêng chủ tịch Thượng Viện Vystrcil ông là một chính khách thuộc đảng đối lập cánh hữu, không bắt buộc phải tuân thủ quy định này. Hôm nay chủ tịch Thượng Viện Cộng hòa Czech đọc một bài diễn văn trước Quốc Hội Đài Loan và trên nguyên tắc sẽ gặp tổng thống Thái Anh Văn. Đây là một điều cấm kỵ đối với Bắc Kinh.

Thanh Hà

******************

Chiến hạm Mỹ và Ấn Độ vào Biển Đông

RFA, 31/08/2020

Khu trục hạm có tên lửa dẫn đường USS Halsey của Hoa Kỳ tiến vào Biển Đông sau khi đi qua Eo biển Đài Loan.

Tàu chiến USS Hasley của Hải quân Hoa Kỳ tại Hawaii hôm 7/12/2013 - Reuters

Reuters ngày 31 tháng 8 loan tin, dẫn nguồn từ Hải Quân Hoa Kỳ và Cơ Quan Phòng vệ Đài Loan như vừa nêu. Theo đó, khu trục hạm USS Halsey thuộc lớp Arleigh Burke đã đi qua Eo biển Đài Loan vào ngày 30 tháng 8 và tiến về phía nam, tức vào Biển Đông.

Đây là lần thứ 2 trong vòng 2 tuần lễ, tàu chiến của Hải quân Hoa Kỳ đi qua Eo biển Đài Loan vào khi căng thẳng Mỹ- Trung tiếp tục gia tăng. Phía Hải quân Hoa Kỳ thông báo tàu Mỹ đi qua Eo biển Đài Loan như thế là ‘theo thường lệ’ và tuân thủ đúng luật pháp quốc tế.

Reuters dẫn phát biểu của viên chức đại diện Hạm đội 7, bà Reann Mommsen, rằng tàu Hoa Kỳ đi qua Eo biển Đài Loan thể hiện cam kết của Washington về một khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương tự do và mở. Hải quân Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép.

Vào ngày 18 tháng 8 vừa qua, khu trục hạm USS Mustin của Hoa Kỳ cũng đã đi qua eo biển Đài Loan và đến ngày 28 tháng 8 tiến hành hoạt động tự do hàng hải ở vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa.

Cũng tin liên quan, vào ngày 30 tháng 8, hãng tin ANI News của Ấn Độ loan tin, dẫn nguồn từ chính quyền New Dehli cho biết Hải Quân của nước này đã triển khai một trong những tàu chiến tiền tuyến đến Biển Đông. Đây là nơi mà Trung Quốc phản đối sự hiện diện của bất kỳ lực lượng nào.

Động thái đưa tàu Hải quân đến Biển Đông được phía Ấn Độ cho biết diễn ra ngay sau cuộc đụng độ ở thung lũng Galwan hồi trung tuần tháng 6 giữa lực lượng Trung Quốc và Ấn Độ. Vụ này khiến 20 binh sĩ của phía Ấn Độ thiệt mạng.

Tin cho biết Bắc Kinh đã phàn nàn với New Dehli về việc đưa tàu chiến đến Biển Đông tại cuộc đàn phán cấp ngoại giao giữa đôi bên.

Tại Biển Đông, tàu chiến của Ấn Độ duy trì tiếp xúc với các chiến hạm Hoa Kỳ hiện diện tại đây qua hệ thống thông tin an toàn.

************************

Ấn Độ điều chiến hạm đến Biển Đông sau vụ xung đột với Trung Quốc ở Ladakh

RFI, 31/08/2020

Vào tháng 6 vừa qua, sau các vụ đụng độ giữa binh lính Ấn Độ và Trung Quốc tại thung lũng Galwan trên cao nguyên Ladakh, ở vùng biên giới trên bộ đang tranh chấp giữa hai nước, New Delhi đã cho triển khai tầu chiến qua vùng Biển Đông. Động thái này tuy nhiên đã được giữ kín, và mãi đến hôm qua, 30/08/2020 truyền thông Ấn Độ mới tiết lộ.

Tàu của hải quân Ấn Độ trong cuộc tập trận chung với Mỹ Malabar 2015, ở vịnh Bengal.  AP - Arun Sankar K.

Theo hãng tin Ấn Độ ANI, một số nguồn tin chính phủ Ấn Độ đã xác nhận : "Ngay sau khi vụ đụng độ ở Galwan nổ ra khiến 20 binh sĩ Ấn thiệt mạng, lực lượng Hải Quân đã điều một trong những tàu chiến ở tiền phương đến Biển Đông". Các nguồn tin này tuy nhiên không nói rõ tên gọi hay loại tàu được triển khai qua Biển Đông.

Cũng theo các nguồn tin trên, động thái của Ấn Độ đã bị Trung Quốc phản đối trong các cuộc đàm phán ngoại giao giữa hai bên.

Trung Quốc luôn luôn phản đối sự hiện diện của Hải quân Ấn Độ ở Biển Đông, nơi Bắc Kinh đang ngày càng tăng cường lực lượng để áp đặt đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc trên hầu hết vùng biển, bất chấp sự phản đối của các nước.

Ngoài việc triển khai chiến hạm qua Biển Đông, vào cùng một thời điểm, Hải Quân Ấn Độ cũng điều tàu chiến đến khu vực dọc theo eo biển Malacca gần các quần đảo Andaman và Nicobar ở Ấn Độ Dương, cũng như gần tuyến hàng hải mà Hải Quân Trung Quốc sử dụng để đi vào Ấn Độ Dương, theo dõi sát các hoạt động của Hải Quân Trung Quốc.

Hạ tuần tháng 7 vừa qua, Hải Quân Ấn Độ còn cử 4 chiến hạm tham gia tập trận trên Ấn Độ Dương cùng với nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz, sau khi đội tàu Mỹ rời một cuộc tập trận phối hợp trước đó với hàng không mẫu hạm Mỹ thứ hai là chiếc USS Ronald Reagan trên Biển Đông.

Ấn Độ lại tố cáo Trung Quốc xâm phạm biên giới trên bộ

Tình hình biên giới trên bộ giữa Ấn Độ và Trung Quốc vẫn căng thẳng. Vào hôm nay, 31/08/2020, New Delhi một lần nữa đã lên tiếng tố cáo Quân Đội Trung Quốc có những "hành vi quân sự khiêu khích nhằm thay đổi hiện trạng" ở vùng Ladakh.

Một bản thông cáo của bộ Quốc Phòng Ấn Độ khẳng định : "Vào đêm 29, rạng ngày 30/08/2020, Quân Đội Trung Quốc đã vi phạm sự đồng thuận đạt được trước đó trong các cuộc đàm phán quân sự và ngoại giao liên quan đến bế tắc đang diễn ra ở khu vưc Đông Ladakh".

Thông cáo nói thêm là Quân Đội Ấn Độ đã "đánh phủ đầu" và ngăn chặn được hoạt động này của Quân Đội Trung Quốc ở bờ nam của hồ Pangong Tso, tiến hành các biện pháp nhằm củng cố vị trí của Ấn Độ và ngăn cản ý định đơn phương thay đổi thực tế trên hiện trường của Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

Biển Đông : Trung Quốc muốn đàm phán với Việt Nam theo mô hình các hiệp định biên giới đã ký

Minh Anh, RFI, 28/08/2020

Nhân cuộc gặp với đồng nhiệm Việt Nam ngày 23/08/2020 để kỷ niệm 20 năm ký kết hiệp ước đường biên giới, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hối thúc Hà Nội đàm phán tranh chấp ở Biển Đông dựa theo mô hình các hiệp định biên giới đạt được trong quá khứ. Theo giới quan sát, Bắc Kinh hối thúc trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc căng thẳng gay gắt.

Một cột mốc biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc tại cửa khẩu Cốc Lếu, thành phố Lào Cai, ngày 01/11/2014.  AFP - HOANG DINH NAM

Trong một thông cáo của bộ Ngoại Giao Trung Quốc, ông Vương Nghị tuyên bố : "Chúng ta nên dựa trên thực tiễn thành công trong việc giải quyết các vấn đề biên giới trên đất liền để sớm giải quyết các tranh chấp trên biển… Hai nước có đủ khả năng và trí tuệ để tiếp tục các cuộc đàm phán về các vấn đề lãnh hải."

Trang mạng South China Morning Post (SCMP) ngày 24/08/2020 nhắc lại cuộc gặp giữa hai lãnh đạo ngoại giao của hai nước diễn ra hôm Chủ Nhật 23/08/2020 tại Đông Hưng, vùng biên giới Việt – Trung, khu tự trị dân tộc Choang, tỉnh Quảng Tây, miền nam Trung Quốc để đánh dấu 20 năm ký kết Hiệp ước biên giới (chính thức ký kết vào ngày 30/12/1999) và 10 năm thực hiện cắm mốc đường biên.

Nhân cơ hội này, ông Vương Nghị gợi nhắc với giới lãnh đạo Việt Nam những cuộc đàm phán thành công trong quá khứ giữa hai nước như Hiệp ước biên giới trên đất liền (30/12/1999) và việc hoàn thành phân giới, cắm mốc đường biên giới năm 2009 và Hiệp định phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa trong Vịnh Bắc Bộ cũng như là Hiệp định Hợp tác nghề cá trong Vịnh Bắc Bộ (ngày 25/12/2000). Theo truyền thông Việt Nam, với hai hiệp định trên, Việt Nam xem như đã "giải quyết dứt điểm 2 trong số 3 vấn đề lớn về biên giới lãnh thổ do lịch sử để lại trong quan hệ Việt Nam – Trung Quốc".

Ông Vương Nghị cho rằng "Cả hai nước nên tập trung vào các nhu cầu hợp tác lâu dài giữa hai nước và tích cực khởi động các cuộc đối thoại để tìm ra một phương thức cơ bản và bền vững nhằm duy trì sự ổn định trên Biển Đông". Vẫn theo ngoại trưởng Trung Quốc, hai nước nên tiếp tục thúc đẩy các hoạt động kinh tế biên giới và ngành du lịch, cũng như thực thi các kế hoạch trong khuôn khổ dự án Một vành đai Một con đường.

Tại Biển Đông, Đài Loan cùng với nhiều nước Đông Nam Á như Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei đều có đòi hỏi chủ quyền tại vùng lãnh hải được cho là giầu nguồn tài nguyên mà Trung Quốc tuyên bố có chủ quyền gần như toàn bộ khu vực.

Căng thẳng với Washington, Bắc Kinh "ve vãn" Hà Nội ?

Thời gian gần đây, Bắc Kinh liên tục hối thúc các nước liên quan nhanh chóng giải quyết tranh chấp ở Biển Đông. Trung Quốc dường như muốn gạt sang một bên hồ sơ tranh chấp ở Biển Đông để tập trung vào hợp tác kinh tế. Theo nhật báo Hồng Kông, những hoạt động ngoại giao này của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên căng thẳng.

Tình hình Biển Đông trở nên nóng bỏng hơn khi Hoa Kỳ đột nhiên có một tuyên bố cứng rắn khi cho rằng những đòi hỏi của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp. Tuy không có lợi ích lãnh thổ tại vùng biển có tranh chấp này, nhưng Mỹ đã tăng cường triển khai các đội hàng không mẫu hạm và tầu chiến bảo vệ tự do lưu thông hàng hải.

Tuy nhiên, theo nhận định của ông Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu tại ISEAS – Viện Yusof Ishak tại Singapore với SCMP, những tranh chấp liên quan đến những vùng có tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông phức tạp hơn nhiều so với những hiệp ước biên giới trên bộ được ông Vương Nghị đề cập đến.

Ông Lê Hồng Hiệp còn cho rằng Trung Quốc dường như đang tiến hành một cuộc "tấn công ve vãn" để giành lại các đối tác trong khu vực, hay chí ít cũng để ngăn ngừa những nước này ngả theo Mỹ chống Trung Quốc.

"Việt Nam là một mục tiêu quan trọng trong nỗ lực này của Trung Quốc do vị trí chiến lược quan trọng của Việt Nam. Việc nhắc nhở Hà Nội một sự hợp tác đôi bên cùng có lợi, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, là một thủ thuật thích hợp và có sức mạnh khi lưu ý rằng Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và nguồn nhập khẩu hàng Việt Nam nhiều nhất. Dù vậy, đối với Việt Nam, an ninhh mới là điều tối quan trọng".

Hơn nữa, theo nhận định của ông Lê Hồng Hiệp, quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ những năm qua đã có những tiến triển đáng kể, chủ yếu là do sự phù hợp về những lợi ích chiến lược giữa Hà Nội và Washington, nhất là về tình hình Biển Đông.

"Xét cho cùng, hợp tác với Hoa Kỳ có lợi cho cả an ninh quốc gia và chế độ Hà Nội. Đó là vì nếu Trung Quốc tiếp tục có những hành động gây hấn với Việt Nam tại Biển Đông, việc thắt chặt quan hệ với Mỹ có thể đưa Việt Nam vào một vị thế tốt hơn để chống lại sức ép từ Trung Quốc."

Bắc Kinh cũng đặt nhiều kỳ vọng vào thời hạn ba năm được đề ra để kết thúc một bộ Quy tắc ứng xử cho tuyến hàng hải chiến lược này, nơi lưu thông ước tính đến 3,4 nghìn tỷ đô la thương mại quốc tế mỗi năm.

Từ hơn hai thập niên qua, Trung Quốc và nhiều nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đàm phán một bộ quy tắc về ứng xử (COC) nhằm giải quyết các tranh chấp lãnh thổ, mà Bắc Kinh đang gây áp lực để hoàn tất vào năm 2021. Kể từ khi Việt Nam đảm nhận chức chủ tịch luân phiên của khối đầu năm 2020, các cuộc họp đã bị trì hoãn do đại dịch Covid-19.

Tuy nhiên, theo giới quan sát, việc Trung Quốc gây áp lực để thúc đẩy tiến độ đàm phán COC còn do áp lực ngày càng lớn của Mỹ cũng như là những căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và các nước thành viên khối ASEAN – kể cả căng thẳng mới nhất giữa Việt Nam và Trung Quốc tại bãi Tư Chính (Vanguard Bank).

SCMP nhắc lại, đầu tháng 8/2020, Việt Nam mạnh mẽ phản đối Trung Quốc triển khai oanh tạc cơ H-6J đến đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa mà Việt Nam và Trung Quốc cùng tuyên bố có chủ quyền. Hà Nội cho rằng hành động quân sự này của Bắc Kinh là "vi phạm chủ quyền" và gây "tổn hại cho hòa bình".

Minh Quân

Nguồn : RFI, 28/08/2020

********************

Chiến hạm Mỹ tuần tra vùng biển Hoàng Sa vào lúc Trung Quốc tập trận bắn đạn thật

Trọng Nghĩa, RFI, 28/08/2020

Hôm 27/08/2020, Hạm Đội 7 của Hoa Kỳ ra thông cáo xác nhận là trong cùng một ngày, một khu trục hạm Mỹ trang bị tên lửa dẫn đường đã tiến hành một chiến dịch tuần tra tự do hàng hải ngang qua vùng biển Hoàng Sa. Hoạt động này được tiến hành một hôm sau khi Trung Quốc phóng thử tên lửa ở Biển Đông,

Tàu chiến Mỹ USS Mustin (ảnh chụp ngày 11/10/2008)  AP - Heng Sinith

Trả lời báo mạng của Học Viện Hải Chiến Mỹ USNI, một phát ngôn viên Hạm Đội 7 Hoa Kỳ cho biết là chiếc khu trục hạm USS Mustin (DDG-89) đã đi ngang qua vùng quần đảo Hoàng Sa nhằm "duy trì các quyền hạn, quyền tự do và quyền sử dụng hợp pháp vùng biển được luật pháp quốc tế công nhận, bằng cách thách thức các hạn chế bất hợp pháp đối với quyền quá cảnh vô hại do Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam áp đặt".

Riêng đối với Trung Quốc, nước hiện đang chiếm giữ Hoàng Sa, phát ngôn viên Mỹ khẳng định là chiến dịch bảo về quyền tự do hàng hải vừa thực hiện cũng nhằm "thách thức yêu sách của Trung Quốc đối với các đường cơ sở thẳng bao quanh quần đảo Hoàng Sa".

Quần đảo Hoàng Sa ngoài khơi Việt Nam là nơi có ba bên tranh chấp chủ quyền là Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam. Trung Quốc đã chiếm trọn quần đảo này từ tay Việt Nam vào năm 1974, xây dựng rất nhiều cơ sở trên đó và đã tuyên bố chủ quyền trên một vùng rộng lớn chung quanh, buộc các chiến hạm nước khác phải thông báo trước khi muốn tiến vào.

Theo USNI, chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải ở vùng Hoàng Sa được tiến hành một hôm sau khi có tin là vào hôm 26/08, Quân Đội Trung Quốc đã bắn thử tên lửa đạn đạo chống hạm loại Đông Phong DF-26B và DF-21D được mệnh danh là "sát thủ tàu sân bay" xuống Biển Đông, vào một khu vực giữa tỉnh Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa.

Vụ thử nghiệm tên lửa diễn ra trong khuôn khổ cuộc tập trận từ ngày 24 đến 29/08 ở phía bắc quần đảo Hoàng Sa, một hoạt động đã bị Mỹ cực lực lên án.

Trong thông cáo công bố hôm qua, 27/08/2020, Bộ Quốc Phòng Mỹ cho rằng cuộc tập trận của Quân Đội Trung Quốc nằm trong hàng loạt hoạt động của Bắc Kinh nhằm áp đặt các yêu sách hàng hải phi pháp và gây bất lợi cho các nước láng giềng Đông Nam Á tại Biển Đông.

Theo Lầu Năm Góc, Trung Quốc đã đi ngược lại cam kết ghi trong bản Tuyên Bố về Cách Ứng Xử Trên Biển Đông (DOC) năm 2002, và đặt ra nghi vấn về động cơ thực thụ của Bắc Kinh trong đàm phán về Bộ Quy Tắc Ứng Xử (COC).

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 28/08/2020

******************

Trung Quốc nói đã đuổi tàu Mỹ khỏi quần đảo Hoàng Sa sau khi Bắc Kinh phóng tên lửa

RFA, 28/08/2020

Quân đội Trung Quốc hôm 28/8 cho biết Bộ Tư lệnh Quân khu miền Nam đã điều máy bay và tàu chiến để xua đuổi tàu Mỹ khỏi khu vực quần đảo Hoàng Sa mà Bắc Kinh gọi là vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc.

Tàu USS Mustin của Mỹ đi qua khu vực quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông hôm 27/8/2020 - DVIDS

Thông báo của Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ hôm 27/8 cho biết tàu chiến USS Mustin đã đi qua khu vực lân cận quần đảo Hoàng Sa nhằm: "thách thức đòi hỏi chủ quyền trên biển quá mức của Trung Quốc, và thực thi luật trên biển tại vùng nước quốc tế". Chuyến đi của tàu USS Mustin, theo thông báo cũng nhằm "khẳng định tuyến vận chuyển đường biển quan trọng này vẫn tự do và mở".

Người phát ngôn quân đội Trung Quốc Lý Hoa Dân (Li Huamin) hôm 28/8 nói : "Trung Quốc có chủ quyền không tranh cãi đối với các đảo ở Biển Đông và vùng nước quanh đó, và quân đội Trung quốc luôn ở trong báo động cao để kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia, bảo vệ hoà bình và ổn định trong khu vực Biển Đông".

Tàu chiến Mỹ đi qua Hoang Sa vào lúc cả Mỹ và Trung Quốc đều đang gia tăng các hoạt động quân sự tại vùng biển đang tranh chấp giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, trong đó có Việt Nam.

Trong các ngày qua, Trung Quốc đã gần như đồng thời tiến hành những cuộc tập trận tại 4 vùng biển bao gồm Biển Đông, Hoàng Hải, Hoa Đông và Vịnh Bột Hải. Một động thái hiếm hoi theo đánh giá của các chuyên gia quốc tế là nhằm để gửi tín hiệu rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng đương đầu với Mỹ và Đài Loan.

Hôm 26/8, Trung Quốc cũng tiến hành phóng tên lửa Đông Phong được mệnh danh là sát thủ tàu sân bay ra Biển Đông.

Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 27/8 đã gọi vụ phóng tên lửa của Trung Quốc là một trong các hành dồng của nước này nhằm làm mất ổn định hơn nữa tình hình trong khu vực Biển Đông, đi ngược lại cam kết của Bắc Kinh là không quân sự hoá Biển Đông.

********************

Đài Loan khai trương trung tâm bảo dưỡng chiến đấu cơ F-16 đầu tiên

Thùy Dương, RFI, 28/08/2020

Ngày 28/08/2020, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn khai trương trung tâm bảo dưỡng phi đội chiến đấu cơ F-16 với sự trợ giúp của Mỹ, trong bối cảnh căng thẳng giữa Đài Bắc và Bắc Kinh đang gia tăng.

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn phát biểu trong buổi khai trương trung tâm bảo dưỡng F-16, Đài Trung, Đài Loan ngày 28/08/2020.  AP - Chiang Ying-ying

Đây là trung tâm bảo dưỡng phi cơ chiến đấu đầu tiên tại Đài Loan, do nhà sản xuất vũ khí Lockheed Martin Corp của Mỹ và Tập đoàn Phát triển Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Đài Loan (AIDC) điều hành.

Tại lễ khai trương ở Đài Trung, tổng thống Đài Loan tuyên bố sẽ bảo vệ hòn đảo với một lực lượng không quân "vững chắc". Bà Thái Anh Văn cho biết trung tâm này đánh dấu mốc quan trọng trong nỗ lực xây dựng ngành công nghiệp quốc phòng của Đài Loan trong suốt nhiều năm, cho phép rút ngắn đáng kể thời gian bảo trì máy bay, tăng cường khả năng sẵn sàng của phi đội F-16, bảo đảm sức chiến đấu của lực lượng không quân Đài Loan ở tiền tuyến.

Reuters dẫn lời chủ tịch AIDC cho biết tập đoàn có kế hoạch mở rộng một trung tâm bảo trì F-16 của Đài Loan thành trung tâm bảo trì F-16 của cả khu vực, nhưng không giải thích chi tiết. Năm 2019, Hoa Kỳ thông qua việc bán chiến đấu cơ F-16 trị giá 8 tỷ đô la cho Đài Loan. Với thỏa thuận này, phi đội F-16 của Đài Loan sẽ trở thành phi đội lớn nhất ở Châu Á, với hơn 200 chiếc.

Đài Loan cảnh báo rủi ro xung đột

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, ngày 27/08/2020, cảnh báo xung đột ngoài ý muốn có nguy cơ gia tăng do căng thẳng ở Biển Đông và xung quanh Đài Loan, vì thế các kênh liên lạc phải được duy trì để giảm thiểu rủi ro tính toán sai lầm.

Phát biểu tại một diễn đàn do Viện Chính sách Chiến lược Úc tổ chức, bà Thái Anh Văn kêu gọi Bắc Kinh tiếp tục thực hiện các biện pháp kiềm chế phù hợp với nghĩa vụ của một cường quốc lớn trong khu vực.

Thùy Dương

*******************

Nhật quan ngại việc Trung Quốc phóng tên lửa ở Biển Đông

RFA, 27/08/2020

Chính phủ Nhật Bản ngày 27 tháng 8 lên tiếng cho rằng, hành động phóng tên lửa của Trung Quốc ở Biển Đông rất đáng lo ngại, làm ảnh hưởng tới quan hệ Mỹ-Trung.

Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga. AFP

Hãng tin Kyodo dẫn lời Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga cho biết tại một cuộc họp báo rằng, Nhật Bản kịch liệt phản đối bất cứ hành động nào làm leo thang căng thẳng ở Biển Đông. Các vấn đề xung quanh Biển Đông liên quan trực tiếp đến hòa bình và ổn định của khu vực, một vấn đề về lợi ích chính đáng của cộng đồng quốc tế, trong đó có đất nước Nhật Bản.

Theo South China Moring Post, sáng 26 tháng 8, Trung Quốc đã phóng hai tên lửa vào Biển Đông, trong đó có một tên lửa "sát thủ tàu sân bay", đồng thời gửi lời cảnh báo tới Hoa Kỳ. Động thái này diễn ra một ngày sau khi Trung Quốc cáo buộc một máy bay do thám U-2 của Mỹ đã đi vào vùng cấm bay trong thời gian Trung Quốc tập trận bắn đạn thật ở vùng biển phía bắc nước này.

Tư lệnh Hạm đội 3 của Hải quân Mỹ, Phó Đô đốc Scott D.Conn cho biết, ông đã nắm được thông tin về việc Trung Quốc được cho là phóng tên lửa ra Biển Đông. Ông cho biết, lực lượng hải quân Hoa Kỳ sẵn sàng phản ứng trước mọi mối đe dọa với các đồng minh và đối tác trong khu vực.

Tình hình Biển Đông tiếp tục nóng lên khi quân đội Trung Quốc tiến hành các cuộc tập trận đồng thời ở nhiều khu vực khác nhau trên Biển Đông sau khi Mỹ đã ra tuyên bố thể hiện lập trường chính thức và cứng rắn hơn về Biển Đông. Trong đó bác bỏ hầu hết yêu sách chủ quyền của Trung Quốc tại khu vực này và coi đây là những yêu sách phi pháp.

Tháng 7 năm 2019, Trung Quốc đã bắn 6 tên lửa đạn đạo chống hạm ra Biển Đông trong cuộc tập trận bắn đạn thật. Thời điểm diễn ra vụ bắn thử có nhiều tàu chiến của hải quân Mỹ trên Biển Đông nhưng không có tàu nào nằm gần khu vực mục tiêu của Trung Quốc.

Nguồn : RFA, 28/08/2020