 | Tổng quan: | 3127547 |
Trọng Thành, RFI, 11/06/2021
Trung Quốc lần đầu tiên gọi tướng Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện". Ngoại trưởng Trung Quốc gặp bộ trưởng Ngoại Giao của chính quyền quân sự, hứa hẹn quan hệ song phương Trung Quốc - Miến Điện sẽ không bị khủng hoảng gây ảnh hưởng.
Tướng Min Aung Hlaing (ảnh chụp ngày 03/02/2018) được truyền thồng Nhà nước Trung Quốc hôm 06/06/2021 lần đầu gọi là "lãnh đạo Miến Điện". Reuters - Pool
Báo chí Châu Á đặc biệt chú ý đến cuộc gặp giữa ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và ngoại trưởng của tập đoàn quân sự Miến Điện, Wunna Maung Lwin, hôm 09/06, tại Trùng Khánh, sau Hội nghị đặc biệt giữa Trung Quốc và khối ASEAN. Theo trang mạng của bộ Ngoại Giao Trung Quốc, ông Vương Nghị khẳng định : "Chính sách hữu nghị đối với Miến Điện sẽ không bị ảnh hưởng bởi tình hình nội bộ Miến Điện cũng như tình hình bên ngoài". Ngoại trưởng Trung Quốc nhấn mạnh là Bắc Kinh luôn luôn "ủng hộ Miến Điện lựa chọn con đường phát triển độc lập, phù hợp với các điều kiện của đất nước".
Theo nhiều nhà quan sát, đây là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đang từng bước công nhận tính hợp pháp của tập đoàn quân sự Miến Điện, sau cuộc đảo chính ngày 01/02. Động thái mới nói trên diễn ra sau khi đại sứ Trung Quốc tại Miến Điện gặp lãnh đạo tập đoàn quân sự Miến Điện, Min Aung Hlaing, hôm thứ Bảy, 06/06, và khẳng định quan hệ hữu nghị truyền thống Trung Quốc - Miến Điện. Hồi tuần trước, báo Financial Times cũng cho biết là Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á (AIIB), do Trung Quốc hậu thuẫn, thông báo sẵn sàng tài trợ cho các dự án tại Miến Điện, ngay cả khi Miến Điện chưa khôi phục nền dân chủ.
Trên The Diplomat, nhà báo Sebastian Strangio đặc biệt chú ý đến việc truyền thông Nhà nước Trung Quốc hôm thứ Bảy, 06/06, lần đầu tiên gọi tướng Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện". Ông Jason Tower, giám đốc chương trình về Miến Điện, Viện Hòa Bình Hoa Kỳ (United States Institute of Peace), đánh giá việc gọi tư lệnh quân đội Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện" ngay trước hội nghị các ngoại trưởng Trung Quốc - ASEAN là một dấu hiệu đáng chú ý, một động thái cho thấy "Trung Quốc đã chuyển từ lập trường chờ đợi sang chỗ gần như công nhận tập đoàn quân sự".
Về vấn đề này, báo Hồng Kông South China Morning Post dẫn ý kiến một chuyên gia Trung Quốc, cho rằng không nên thổi phồng việc Bắc Kinh gọi viên tướng này là "lãnh đạo Miến Điện", bởi trong quan niệm của Trung Quốc, từ "lãnh đạo" có thể để chỉ nhiều quan chức cao cấp trong chính quyền, và điều chủ yếu là báo chí Trung Quốc đã không gọi viên tướng này là "lãnh đạo tối cao".
Về quan hệ giữa Trung Quốc với chính quyền quân sự Miến Điện, theo hãng tin Bloomberg hôm qua, 10/06, ngay trước hội nghị tại Trùng Khánh, Chính phủ Đoàn kết Dân tộc (NUG), lãnh đạo lực lượng chống đảo chính, đã gửi thư ngỏ đến ngoại trưởng Trung Quốc, khẳng định tập đoàn quân sự "không đại diện cho nhân dân Miến Điện". NUG cảnh báo "nỗ lực thừa nhận giới tướng lĩnh là lãnh đạo hợp pháp của Miến Điện làm tổn hại cho quan hệ giữa nhân dân hai nước" Miến Điện và Trung Quốc.
Cho đến nay, các quốc gia ASEAN có thái độ rất thận trọng về việc này. Trong chuyến công du tới Jakarta, Indonesia, dự hội nghị đặc biệt của ASEAN về Miến Điện, tướng Min Aung Hlaing chỉ được đón tiếp như tư lệnh quân đội. Nước chủ nhà ASEAN không công nhận viên tướng này là lãnh đạo hợp pháp của Miến Điện. Tại hội nghị ASEAN - Trung Quốc ở Trùng Khánh, khủng hoảng chính trị Miến Điện là hồ sơ trung tâm. Ba nước ASEAN, Indonesia, Malaysia và Singapore, chỉ trích sự chậm trễ trong việc thực thi Đồng thuận 5 điểm của ASEAN (đưa ra ngày 24/04/2021) tìm lối thoát cho khủng hoảng Miến Điện.
Trọng Thành
*******************
Thùy Dương, RFI, 10/06/2021
Bà Aung San Suu Kyi, nguyên lãnh đạo chính phủ dân sự Miến Điện bị quân đội làm đảo chính, lật đổ hồi đầu tháng Hai, vừa bị tập đoàn quân sự cáo buộc thêm tội tham nhũng.
Bà Aung San Suu Kyi, cựu tổng thống Win Myint (giữa) và bác sĩ Myo Aung tại tòa án ở Naypyitaw, Miến Điện, ngày 24/05/2021. MRTV via Reuters - Reuters TV
Hôm 10/06/2021, tờ báo chính thức của Miến Điện, The Global New Light of Myanmar, loan tin, bà Aung San Suu Kyi bị buộc tội nhận trái phép "600.000 đô la và 11 kg vàng" từ Phyo Min Thein, khi đó là bộ trưởng phụ trách vùng Rangoon. Bà còn bị cáo buộc đã lạm dụng chức vụ, quyền hạn để cho quỹ từ thiện Daw Khin Kyi, do chính bà làm chủ tịch, thuê đất với những điều kiện có lợi.
Theo tờ báo, bà Aung San Suu Kyi bị buộc tội theo điều 55 luật chống tham nhũng và có thể bị kết án nhiều năm tù.
Tuy nhiên, ông Khin Maung Zaw, một trong những luật sư của nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi, nói với AFP là những lời buộc tội trên là "vô căn cứ" và chỉ nhằm làm hoen ố hình ảnh của bà Aung San Suu Kyi và khiến bà không thể tham gia chính trường trở lại.
Chuyên gia Richard Horsey của trung tâm phân tích International Crisis Group nhắc lại các chế độ quân sự Miến Điện luôn muốn "chụp mũ" tham nhũng cho các đối thủ.
Quân đội Miến Điện đã tiến hành đảo chính ngày 01/02/2021, và bắt giữ bà Aung San Suu Kyi. Cho tới nay, lãnh đạo đảng Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ, giải Nobel Hòa Bình năm 1991, vẫn bị quản thúc tại gia và phải đối mặt với các thủ tục tố tụng với nhiều tội danh như sở hữu bất hợp pháp máy bộ đàm, kích động gây rối trật tự công cộng, vi phạm một đạo luật về bí mật Nhà nước....
Theo dự kiến, phiên tòa xét xử nhà lãnh đạo chính quyền dân sự vì tội nhập khẩu bất hợp pháp máy bộ đàm, không tuân thủ các quy định phòng dịch Covid-19 và vi phạm luật viễn thông sẽ khởi động vào ngày 14/06. Phiên tòa xử bà về tội "nổi loạn" cùng cựu tổng thống Win Myint sẽ mở ra ngày 15/06.
Thùy Dương
*************************
Trọng Thành, RFI, 09/06/2021
Văn phòng Liên Hiệp Quốc tại Miến Điện hôm qua, 08/06/2021, báo động : riêng tại bang miền đông Kayah, gần biên giới với Thái Lan, đã có khoảng 100.000 người phải sơ tán mới đây, do đụng độ giữa quân đội và một số nhóm nổi dậy.
Một nơi tạm trú của dân tản cư ở một vùng rừng rậm tại Demoso, bang Kayah. Người dân đã phải sơ tán khỏi các vùng có chiến sự giữa Quận Đội Miến Điện và phiến quân thuộc Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân PDF. Ảnh chụp ngày 01/06/2021. AFP - STR
Vài giờ sau khi có những thông tin này, báo cáo viên về tình hình nhân quyền ở Miến Điện của Liên Hiệp Quốc, ông Thomas Andrews, ra một thông báo cho biết cụ thể là các đụng độ và "các cuộc tấn công bừa bãi của quân đội nhắm vào các vùng dân cư" khiến người dân phải tản cư. Theo chuyên gia Liên Hiệp Quốc, người dân trong các vùng chiến sự "cần khẩn cấp" thực phẩm, nước uống, nơi ở và chăm sóc y tế, trong lúc việc quân đội giới hạn giao thông làm chậm lại các hoạt động cứu trợ.
Không chỉ chuyện người dân phải sơ tán quy mô lớn, mà một thảm họa nhân đạo có thể sớm xảy ra. Ông Thomas Andrews khẩn thiết báo động : "Hãy cho tôi được nói thẳng. Tình trạng người chết hàng loạt vì đói, bệnh tật, trên quy mô mà chúng tôi chưa thấy kể từ cuộc đảo chính ngày 1/2, có thể xảy ra ở bang Kayah, nếu không có hành động ngay lập tức".
Đại diện Liên Hiệp Quốc cũng ghi nhận một số dân làng đã thành lập "các nhóm tự vệ". Theo AFP, nhiều cư dân tại bang Kayah cáo buộc quân đội bắn pháo vào các làng. Ảnh chụp của AFP tại vùng này cho thấy nhiều dân làng tham gia làm vũ khí tại các xưởng chế tạo thô sơ, trong lúc các nhóm tự vệ địa phương chống lại quân đội.
Bang Kayah miền đông Miến Điện là bang có đường biên chung với Thái Lan. Tình hình bạo lực tiếp tục gia tăng ở miền đông Miến Điện khiến chính quyền Thái Lan lo ngại làn sóng tị nạn tràn qua biên giới. Hôm 06/06/2021, tức ngay sau khi đoàn đặc phái viên ASEAN đến Miến Điện, bộ Ngoại Giao Thái Lan ra thông báo bày tỏ "quan ngại", đồng thời kêu gọi tập đoàn quân sự sớm thực thi Đồng thuận 5 điểm của khối ASEAN. Tuy nhiên, đối lập Miến Điện không tin tưởng ở khả năng của ASEAN thực thi Đồng thuận 5 điểm.
Không chỉ đối lập và người dân Miến Điện thất vọng. Hôm 07/06/2021, hơn 430 tổ chức xã hội dân sự tại Đông Nam Á và thế giới đã ra một tuyên bố chung tố cáo ASEAN đã thất bại trong việc thực thi Đồng thuận 5 điểm, cụ thể là đã không đối thoại với tất cả các bên, "từ chối đối thoại với các đại diện thực sự của nhân dân Miến Điện", như chính phủ Đoàn kết Dân tộc chống tập đoàn quân sự (NUG), lãnh đạo các sắc tộc thiểu số, Ủy ban Đại diện cho Hạ viện Miến Điện (CRPH)hay Phong trào Bất tuân Dân sự (CDM).
Chủ trì tuyên bố chung nói trên là Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA), Progressive Voice và ALTSEAN-Burma. The Asian Forum for Human Rights and Development là một mạng lưới khu vực vì nhân quyền và phát triển bền vững, có trụ sở tại Bangkok, gồm 81 tổ chức thành viên tại 21 quốc gia Châu Á. Tuyên bố chung của hơn 430 hiệp hội dân sự đặc biệt chú ý đến chuyến công du đầu tháng 6/2021 của phái đoàn ASEAN, gồm tổng Thư ký ASEAN, ông Dato Lim Jock Hoi, và ngoại trưởng Brunei, ông Dato Erywan Pehin Yusof, đại diện cho quốc gia chủ tịch ASEAN. Các hiệp hội dân sự ASEAN chỉ trích "tính không minh bạch" của chuyến đi, với việc phái đoàn ASEAN chỉ tiếp xúc với một bên, là tập đoàn quân sự Miến Điện, chứ không phải là tất cả các bên, "trái với điểm 5 trong Đồng thuận 5 điểm", theo đó "đặc phái viên và phái đoàn ASEAN sẽ đến Miến Điện để gặp gỡ tất cả các bên liên quan".
Theo trang mạng đối lập Miến Điện Irrawady, cũng hôm 07/06, chính phủ Đoàn kết Dân tộc chống tập đoàn quân sự (NUG) gửi thư ngỏ đến chính phủ Trung Quốc bày tỏ "lo ngại sâu sắc" trước việc Bắc Kinh và khối ASEAN đã không ủng hộ để NUG tham gia vào các nỗ lực tìm giải pháp cho khủng hoảng Miến Điện. Thư ngỏ của NUG gửi chính quyền Trung Quốc được đưa ra ít ngày sau khi NUG lên án ASEAN "đứng hẳn về phía tập đoàn quân sự" trong việc tìm kiếm giải pháp cho khủng hoảng Miến Điện, bùng lên sau đảo chính quân sự 01/02/2021.
Thư ngỏ được gửi đúng dịp Trung Quốc và ASEAN tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt, kỷ niệm 30 năm hội nghị các ngoại trưởng Trung Quốc-ASEAN đầu tiên và Hội nghị Bộ trưởng Diễn đàn Hợp tác Mêkông – Lan Thương (LMC), từ ngày 6 đến 8 tháng 6 tại Trùng Khánh, Trung Quốc.
Trọng Thành
*********************
Minh Anh, RFI, 08/06/2021
Tập đoàn quân sự Miến Điện ngày 08/06/2021 biện hộ cho kế hoạch khôi phục nền dân chủ, sau khi bị các đối tác Đông Nam Á thúc ép thực thi "Thỏa thuận 5 điểm" nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng.
Lãnh đạo tập đoàn quân sự Miến Điện, tướng Min Aung Hlaing dự một cuộc thao dượt quân sự tại vùng đồng bằng Ayeyarwaddy, Miến Điện, ngày 03/02/2018. Reuters - Pool
Tại cuộc họp giữa ASEAN với Trung Quốc ở Trùng Khánh hôm qua, ngoại trưởng các nước Đông Nam Á đã bày tỏ sự thất vọng, cho rằng Miến Điện đã quá "chậm chạp" thực thi các đề xuất của ASEAN nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng ở trong nước.
Ngoại trưởng của chính phủ do tập đoàn quân sự lãnh đạo, ông Wunna Maung Lwin, thông qua cơ quan truyền thông Nhà nước tờ Global New Light of Myanmar, đã bác bỏ những chỉ trích trên, cho rằng "con đường duy nhất để bảo đảm hệ thống dân chủ thực sự, có kỷ luật, là thông qua chương trình 5 điểm tương lai được công bố hồi tháng 2/2021".
Cũng theo vị ngoại trưởng này, hầu hết những điểm trên đã được đáp ứng, bao gồm cả các biện pháp phòng chống Covid-19 và lập ra một ủy ban bầu cử mới để điều tra về tình trạng gian lận phiếu trong cuộcbầu cử tháng 11/2020, với kết quả là đảng bà Aung San Suu Kyi thắng lớn.
Quân đội Miến Điện biện minh cho việc giành chính quyền khi tố cáo ủy ban bầu cử cũ đã phớt lờ những khiếu nại về gian lận phiếu.
Còn theo hãng tin Pháp AFP, ba nhà báo Miến Điện chạy sang Thái Lan để trốn chế độ đã được một nước thứ ba chấp nhận cho tị nạn. Thông tin cụ thể về quốc gia hảo tâm này sẽ được nêu cụ thể sau đó, theo như thông cáo của những hãng truyền thông tuyển dụng họ.
Minh Anh
**********************
Thanh Phương, RFI, 07/06/2021
Cựu lãnh đạo Miến Điện Aung San Suu Kyi sẽ bị đem ra xử kể từ ngày 14/06 theo thông báo của các luật sư của bà với hãng tin AFP hôm nay, 07/06/2021.
Phiên toàn đầu tiên được ấn định vào ngày 14/06/2021 xử bà Aung San Suu Kyi chủ tịch Liên Đoàn Quốc vì Dân Chủ Miến Điện. Ye Aung Thu AFP/Archivos
Bà Aung San Suu Kyi, giải Nobel hòa bình năm 1991, đã bị bắt ngày 01/02 khi quân đội tiến hành đảo chính lật đổ chính phủ dân sự. Từ đó đến nay, cựu lãnh đạo Miến Điện đã bị cáo buộc nhiều tội, từ tàng trữ trái phép máy bộ đàm, đến kích động gây rối trật tự công cộng và vi phạm luật về bí mật quốc gia.
Phiên tòa đầu tiên sẽ diễn ra ngày 14/06 tại thủ đô Naypyidaw. Trong phiên tòa thứ hai vào ngày 15/06 cũng tại Naypidaw, bà Aung San Suu Kyi sẽ bị đem ra xử cùng với cựu tổng thống Win Myint về tội "nổi loạn". Về tội nặng nhất, tội vi phạm luật an ninh quốc gia, có từ thời thuộc địa, cựu lãnh đạo Miến Điện, năm nay 75 tuổi, có thể sẽ bị xử sau đó ở Rangoon.
Nếu bị kết tội, bà Aung San Suu Kyi sẽ bị cấm tham gia chính trị và sẽ lãnh án tù nhiều năm. Các nhà quan sát được hãng tin AFP trích dẫn đều đã lên án "những phiên tòa dàn dựng". Một luật sư của cựu lãnh đạo Miến Điện cho biết, bị quản thúc tại gia kể từ cuộc đảo chính, bà không hề được cung cấp thông tin, chỉ được gặp luật sư hai lần, nhưng hiện tình trạng sức khỏe vẫn tốt.
Ngoài việc đưa bà Aung San Suu Kyi ra xử, các tướng lãnh cầm quyền còn dọa sẽ giải tán đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ của bà. Đảng này đã giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử Quốc Hội năm 2020, nhưng nay bị cáo buộc gian lận bầu cử. Theo AFP, ủy ban bầu cử, thân cận với tập đoàn quân sự, đã cho biết sắp hoàn tất cuộc điều tra. Điều này có nghĩa là sắp tới đây chính quyền sẽ thông báo quyết định về vấn đề này.
Thanh Phương
Minh Anh, RFI, 23/05/2021
Reuters ngày 23/05/2021 dẫn lời nghiệp đoàn giáo viên Miến Điện cho biết hơn 125 ngàn giáo viên đã bị tập đoàn quân sự đình chỉ giảng dạy vì đã tham gia vào phong trào bất tuân dân sự, phản đối cuộc đảo chính của quân đội đảo chính hồi tháng 2/2021.
Sinh viên và giảng viên các trường Đại học biểu tình, bãi khóa chống đảo chính quân sự tại Mandalay, Miến Điện, ngày 13/03/2021. AP
Theo giải thích của một vị lãnh đạo nghiệp đoàn với hãng tin Anh, nhưng xin ẩn danh vì lo sợ bị trả đũa, tổng cộng có đến 125.900 giảng viên đã bị đình chỉ công tác ngay hôm thứ Bảy, 22/5. Bản thân người này cũng đã bị nằm trong danh sách bị tập đoàn quân sự truy nã với tội danh kích động chống đối.
Số liệu thống kê các nay hai năm cho biết ngành giáo dục Miến Điện tuyển dụng đến 430 ngàn giáo viên. Tuy nhiên, vị lãnh đạo nghiệp đoàn, vốn dĩ cũng là một giáo viên, cho rằng "đây chỉ là những thông báo đe dọa để mọi người quay trở lại làm việc. Nếu tập đoàn quân sự thật sự muốn sa thải số người này, cả một hệ thống sẽ bị ngừng lại". Vẫn theo người này, nếu ông quay lại làm việc, những cáo buộc nhắm vào ông cũng sẽ được giảm nhẹ.
Trước đó, chính quyền quân sự thông báo đình chỉ công tác của 19/500 giảng viên đại học. Thông báo đình chỉ công tác các giáo viên được đưa ra khi chỉ cách có vài ngày nữa là đến ngày khai giảng năm học mới. Nhiều giáo viên và phụ huynh đã tẩy chay ngày tựu trường, xem đấy như là một phần chiến dịch phản đối tập đoàn quân sự, đang làm tê liệt đất nước sau cuộc đảo chính, chấm dứt 10 năm dân chủ ngắn ngủi.
Reuters cho biết chưa thể liên lạc được với phát ngôn viên tập đoàn quân sự hay bộ Giáo dục để hỏi về thông tin này. Tuy nhiên, tờ Global New Light, hãng thông tấn của tập đoàn quân sự kêu gọi giáo viên và học sinh quay lại trường học, khởi động lại hệ thống giáo dục.
Sáng sớm hôm nay, 23/05/2021, một cuộc giao tranh giữa quân đội Miến Điện và liên minh các nhóm dân tộc vũ trang, phản đối quân đội đảo chính đã nổ ra tại thị trấn Muse, gần biên giới với Trung Quốc, theo như tin tức từ truyền thông Miến Điện. Hiện chưa có thông tin gì về số thương vong.
Minh Anh
*******************
Thu Hằng, RFI, 22/05/2021
Trong hai ngày 21 và 22/05/2021, nhiều chốt gác của tập đoàn quân sự Miến Điện tại các bang Kachin và Kayah đã bị các lực lượng nổi dậy tấn công. Trong khi đó, số nạn nhân chết vì trấn áp của quân đội từ ngày 01/02 đã lên thành 810 người.
Một căn cứ quân sự Miến Điện, tỉnh Mae Hong Son gần biên giới Thái Lan bị tấn công hôm 27/04/2021. Ảnh minh họa. AFP - HANDOUT
Nhiều chốt gác quân sự ở thành phố Kkamti, ở tây bắc Miến Điện, đã bị lực lượng Quân đội Độc lập Kachin (KIA) tấn công ngày 22/05. Hai trang web, được Reuters trích dẫn, đăng hình ảnh những cột khói bốc lên từ hiện trường được cho là một đồn quân sự. Naw Bu, một người phát ngôn của lực lượng KIA, cho biết là chưa thể cung cấp thông tin chi tiết về vụ tấn công. Còn theo một người dân, "các cuộc tấn công vẫn đang tiếp diễn" và "vẫn còn nghe thấy tiếng súng".
Trước đó, trong ngày 21/05, Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF), gồm các nhà kháng chiến dân sự, cũng tấn công nhiều chốt gác của quân đội ở thị trấn Demoso và Bawlakhe, bang Kayah (giáp biên giới Thái Lan), khiến ba quân nhân thiệt mạng. Theo trang The Irrawaddy, vụ việc bắt đầu do tập đoàn quân sự tấn công nhiều ngôi nhà, bắt giữ bốn người dân và bốn công chức đình công tại một lễ tang hôm 20/05.
Phía quân đội thông báo bắt giữ 15 người thuộc Lực lượng Phòng vệ Nhân dân, hai người trong số này qua đời khi bị bắt. Còn phía Lực lượng Phòng vệ Nhân dân lên án tập đoàn quân sự sử dụng vũ khí hạng nặng để tấn công và tăng viện thêm vài trăm quân nhân để trấn áp.
Trang The Irrawaddy nhắc lại, kể từ tháng Ba, một tháng sau khi tập đoàn quân sự đảo chính, bang Kayah, cùng với bang Chin và các vùng Sagaing, Magwe, Mandalay, nổi dậy kháng chiến và sử dụng bất kỳ vũ khí nào có trong tay, từ súng hơi đến bom tự chế, để chống lại chế độ quân sự.
Thu Hằng
Trọng Thành, RFI, 10/05/2021
Nỗ lực khẳng định một chính quyền đối lập với tập đoàn quân sự tiếp tục tại Miến Điện. Theo báo chí đối lập hôm nay, 10/05/2021, "Chính phủ Đoàn kết Dân tộc" (NUG) chống chính quyền quân sự bắt đầu xây dựng một "nền giáo dục song song", chống lại ảnh hưởng của tập đoàn quân sự trong giới trẻ. Trước đó, thứ Bảy, 08/05, đối lập Miến Điện khẳng định sẽ không đàm phán với giới tướng lĩnh, nếu việc đối thoại này đi ngược lại nguyện vọng của nhân dân Miến Điện.
Biểu tình phản đối vụ quân đội đảo chính, tại Kyaukme, bang Shan, ngày 02/05/2021. AFP - HANDOUT
Theo báo Irrawady, phó tổng thống "Chính phủ Đoàn kết Dân tộc" Miến Điện, ông Duwa Lashi La, người đứng đầu lực lượng đối lập, có một bài phát biểu đáng chú ý, nhấn mạnh hiện tại "con đường đàm phán được thống nhất tại hội nghị cấp cao của khối ASEAN không phải là điều mà người dân Miến Điện mong muốn". Lãnh đạo lực lượng chống tập đoàn quân sự hoan nghênh các nỗ lực của khối ASEAN trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng Miến Điện, nhưng khẳng định ASEAN nên lắng nghe người dân Miến Điện, đồng thời nhấn mạnh là đối lập Miến Điện sẽ chỉ đàm phán với tập đoàn quân sự, khi nào dân chúng muốn.
Đây là lần thứ hai Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện từ chối đối thoại với tập đoàn quân sự, nhưng với những lời lẽ dường như kiên quyết hơn. Tuyên bố đầu tiên được thủ tướng của Chính phủ Đoàn kết Dân tộc đưa ra ngày 27/04. Với NUG, tập đoàn quân sự là "thủ phạm duy nhất" của tình trạng bạo lực hiện nay. Tuyên bố của lãnh đạo NUG lần này được đưa ra cùng ngày với việc chính quyền quân sự liệt Chính phủ Đoàn kết Dân tộc và lực lượng tự vệ của đối lập (People's Defense Forces - PDF), vừa thành lập (ngày 05/05), vào diện "các tổ chức khủng bố".
Theo Irrawady, đông đảo dân chúng tại Miến Điện thất vọng trước việc khối ASEAN không mời NUG tham gia hội nghị về Miến Điện tại Indonesia hôm 24/04. Việc các lãnh đạo ASEAN không yêu cầu trả tự do cho những người bị giam giữ cũng đã khiến nhiều người Miến Điện thất vọng, và cho rằng ASEAN không hiểu được thực chất tình hình tại Miến Điện. Rất ít người hy vọng ASEAN có thể giải quyết được cuộc khủng hoảng hiện nay.
Lực lượng chống tập đoàn quân sự nỗ lực khẳng định vị thế, trong lúc chờ đợi các điều kiện cho phép đối thoại với chính quyền quân sự. Trả lời báo Myanmar Now, ông Ja Htoi Pan, một người phụ trách Giáo Dục của NUG, cho biết lực lượng đối lập đang có kế hoạch xây dựng một hệ thống đào tạo song song, với đối tượng là các sinh viên không muốn học tại các trường do Quân Đội kiểm soát. Phương thức "đào tạo ngay tại nhà" sẽ là một trong các giải pháp thay thế chính.
Về phía quốc tế, có thêm vận động yêu cầu công nhận Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện. Hôm nay, nhiều chuyên gia hàng đầu về Miến Điện tại Pháp, trong đó có nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher, đã công bố thư ngỏ trên Le Monde, kêu gọi nước Pháp "công nhận ngay tức khắc Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện". Hôm 08/06, theo CNBC, cựu đại sứ Mỹ tại Miến Điện, Scot Marciel, khẳng định Hoa Kỳ và Trung Quốc nên phối hợp tìm giải pháp chấm dứt bạo lực tại Miến Điện.
Trọng Thành
**********************
Trọng Nghĩa, RFI, 09/05/2021
Chính quyền quân sự tại Miến Điện vào hôm 08/05/2021 đã chính thức gọi "Chính Phủ Đoàn Kết Quốc Gia" bao gồm các nghị sĩ đã rút vào hoạt động bí mật để chống lại chế độ lên cầm quyền sau cuộc đảo chính là một "tổ chức khủng bố". Với quyết định này, tất cả những ai tiếp xúc với các nghị sĩ đó, kể cả nhà báo, đều có thể bị truy tố trong khuôn khổ luật chống khủng bố của Miến Điện.
Một cuộc biểu tình chống đảo chính tại Rangoon, ngày 06/05/2021. AP
Ngay sau cuộc đảo chính quân sự ngày 01/02, một số dân biểu Miến Điện, trong đó có nhiều thành viên đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ của bà Aung San Suu Kyi, đã thành lập một "Chính Phủ Đoàn Kết Quốc Gia" (NUG) để chống lại chính quyền quân sự. Mới đây, ngày 05/05, chính phủ có thể gọi là "kháng chiến" bí mật này tuyên bố thành lập một "Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân" nhằm chống lại chế độ của các tướng lĩnh và bảo vệ thường dân trước các vụ đàn áp của quân đội.
Trong một thông cáo phát trên đài truyền hình nhà nước Miến Điện vào tối hôm qua, tập đoàn quân sự cho biết "Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân" cùng với nhóm mang tên Ủy Ban Đại Diện Quốc hội Miến Điện Pyidaungsu Hluttaw (CRPH), hiện đã nằm trong danh sách "các tổ chức khủng bố". Đài truyền hình nói rõ thêm : "Chúng tôi yêu cầu người dân không được (…) hỗ trợ các hành động khủng bố, cũng như viện trợ cho các hoạt động khủng bố của NUG và CRPH, đe dọa đến an ninh của người dân."
Trước đây, chính quyền đã tuyên bố rằng GUN và CRPH là "các hiệp hội bất hợp pháp" và việc tiếp xúc với các tổ chức này tương tự phản quốc. Nhưng phân loại mới này là "tổ chức khủng bố" có nghĩa là bất kỳ ai giao tiếp với các thành viên của tổ chức này, bao gồm cả các nhà báo, đều có thể bị truy tố theo luật chống khủng bố.
Lực lượng Quân Đội Arakan, một nhóm nổi dậy chống quân đội ở bang Rakhine, bị xếp vào danh sách "tổ chức khủng bố" vào năm 2020. Một nhà báo phỏng vấn một quan chức của tổ chức này đã bị bắt. Mặc dù người này đã được thả ngay sau đó, nhưng việc dùng luật chống khủng bố để truy tố các nhà báo đã làm dấy lên lo ngại về chủ trương bịt miệng báo chí.
Cho đến nay, đã có hàng chục nhà báo bị bắt sau cuộc đảo chính, nhiều cơ sở truyền thông bị đóng cửa và các đài truyền hình bị tước giấy phép, dẫn đến việc tin tức thực sự về Miến Điện hoàn toàn bị bịt kín.
Trọng Nghĩa
***********************
Thu Hằng, RFI, 08/05/2021
Tập đoàn quân sự Miến Điện sẽ không tiếp bất kỳ đại diện nào của ASEAN cho đến khi tái lập được ổn định trong nước. Trong khi trước đó, tướng Min Aung Hlaing, đích thân tham dự một hội nghị của ASEAN ngày 24/04/2021 tại Jakarta (Indonesia), đã ghi nhận "5 điểm" giải quyết cuộc khủng hoảng Miến Điện mà các nước trong Hiệp Hội Đông Nam Á đưa ra.
Lực lượng an ninh Miến Điện vây bắt người biểu tình chống đảo chính tại Rangoon, ngày 07/05/2021. AFP - STR
Ngày 07/05, ông Kaung Htet San, một phát ngôn viên của Hội đồng Điều hành Nhà nước, khẳng định "chỉ khi nào đạt được mức an toàn và ổn định, chúng tôi sẽ hợp tác về vấn đề đặc phái viên" của ASEAN, còn "tại thời điểm này, chúng tôi ưu tiên cho an ninh và ổn định của đất nước".
Theo hãng tin Reuters, tập đoàn quân sự Miến Điện cho biết sẽ cân nhắc những đề xuất được nêu tại thượng đỉnh ASEAN - chấm dứt tình trạng bạo lực, đối thoại giữa quân đội và đối lập, cho phép hoạt động nhân đạo, cho phép một đặc phái viên của ASEAN đến Miến Điện - nếu họ thấy có lợi.
Trong khi đó, Trung Quốc đề xuất tổ chức một cuộc họp ngoại trưởng với ASEAN vào tháng 06, trong đó sẽ đề cập về cuộc khủng hoảng Miến Điện. Thông tin được trang Kyodo News đưa ngày 07/05 vào lúc ASEAN dường như đang tìm hậu thuẫn từ Mỹ và Trung Quốc nhằm tìm giải pháp cho tình hình ở Miến Điện.
Kể từ khi quân đội đảo chính vào đầu tháng 02/2021, có ít nhất 774 người bị thiệt mạng vì lực lượng an ninh ở Miến Điện, theo tổng kết ngày hôm quan07/05 của ông Stephane Dujarric, người phát ngôn của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc. Ngoài ra, hơn 3.700 người vẫn đang bị giam giữ.
Các cuộc biểu tình vẫn tiếp diễn hàng ngày ở nhiều thành phố lớn, như tại ít nhất 10 điểm ở thủ phủ kinh tế Rangoon ngày 07/05. Theo các hình ảnh được đăng trên mạng xã hội, rất nhiều người bị bắt tại Rangoon trong ngày 08/05, trong khuôn khổ chống "khủng bố", theo lý giải của quân đội. Hôm trước (07/05), lực lượng du kích Quân đội Giải phóng Quốc gia Karen (KNLA) đã chiếm và đốt một chốt gác của quân đội chính phủ sau khi quân lính bỏ chạy. Trước đó 10 ngày, chốt gác đầu tiên cũng đã bị quân nổi dậy đốt.
Thu Hằng
Trọng Thành, RFI, 30/04/2021
Khủng hoảng chính trị, sau đảo chính quân sự, có thể khiến xã hội Miến Điện rơi vào cảnh nghèo đói, bần cùng như 16 năm về trước. Trên đây là dự báo của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), hôm nay, 30/04/2021.
Nông dân Miến Điện ở Mandalay. Ảnh minh họa chụp ngày 15/02/2019. Reuters - Ann Wang
Theo UNDP, "25 triệu dân Miến Điện có thể rơi vào mức dưới nghèo, từ đây đến đầu năm 2022", tức trở lại với tình hình 16 năm trước. Theo người phụ trách UNDP, Achim Steiner, "không có các định chế dân chủ vận hành bình thường, người dân Miến Điện sẽ phải đối mặt với sự trở lại đầy bi kịch của mức nghèo đói chưa từng có từ một thế hệ". Từ năm 2005 đến 2017, tỉ lệ dân cư sống trong cảnh đói nghèo tại Miến Điện đã giảm từ 48% còn 25%.
Các cuộc biểu tình diễn ra gần như hàng ngày trong những tháng qua, kể từ cuộc đảo chính quân sự 01/02/2021 đã bị Quân đội đàn áp khốc liệt. Phong trào bãi công bùng lên trong hàng loạt ngành nghề, như ngân hàng, y tế, giáo dục, công nghệ, khiến nhiều lĩnh vực kinh tế tê liệt. Các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ bị cản trở nghiêm trọng, giá cả thuốc men, thực phẩm hay xăng dầu tăng vọt tại nhiều nơi. Hệ thống ngân hàng gần như hoàn toàn tê liệt, khiến xã hội Miến Điện lâm vào cảnh thiếu tiền mặt. Bên cạnh đó, các trợ cấp xã hội bị giới hạn rất nhiều.
Chính quyền quân sự truy tố một lãnh đạo phong trào phản kháng
Chính quyền quân sự tiếp tục chiến dịch đàn áp trên lĩnh vực tư pháp. Hôm qua, một trong các lãnh đạo phong trào phản kháng, ông Wai Moe Naing, 26 tuổi, theo đạo Hồi, bị truy tố về tội phản bội và giết người. Ông Wai Moe Naing bị bắt hôm 15/04. Theo cáo buộc của chính quyền quân sự, vị lãnh đạo phong trào phản kháng nói trên có quan hệ với một số thành viên Chính phủ lâm thời Đoàn Kết Dân tộc, chống đảo chính.
Việc chính quyền quân sự đàn áp đẫm máu khiến nhiều lực lượng vũ trang sắc tộc thiểu số tại các vùng biên giới phía bắc và phía đông tức giận. Một số nhóm vũ trang khởi động lại cuộc kháng chiến chống tập đoàn quân sự. Nhiều nhóm vũ trang cũng tạo điều kiện cho đối lập chạy trốn đàn áp ẩn náu trên các phần lãnh thổ do họ kiểm soát. Chiều hôm qua, Quân đội Miến Điện tiếp tục không kích vào một khu vực sát biên giới Thái Lan, theo tỉnh trưởng Thái Lan (tỉnh Mae Hong Son). Hơn 24.000 thường dân tại khu vực này phải sơ tán do bạo lực.
Trọng Thành
********************
Thùy Dương, RFI, 29/04/2021
Trong những tuần qua, Liên Hiệp Châu Âu đã có nhiều phản ứng, trong đó có cả các biện pháp trừng phạt nhắm vào tập đoàn quân sự Miến Điện, liên quan tới cuộc đảo chính và các vụ quân đội, cảnh sát đàn áp, sát hại người biểu tình. Thế nhưng, chính Liên Âu trong những năm qua đã chi rất nhiều tiền để huấn luyện cảnh sát Miến Điện, với mục đích hỗ trợ quá trình chuyển tiếp dân chủ tại quốc gia Đông Nam Á này.
Cảnh sát chống bạo động Miến Điện bắn hơi cay vào người biểu tình, tại Rangoon, ngày 28/02/2021. Reuters – Stringer
Báo Libération ngày 23/04/2021 trong bài viết "Khi Liên Hiệp Châu Âu huấn luyện cảnh sát Miến Điện" đã tiết lộ chuyện vốn dĩ rất ít được nhắc tới : Từ lời kêu gọi trực tiếp của nhà lãnh đạo Miến Điện Aung San Suu Kyi và chính phủ Miến Điện, Liên Âu đã chi 40 triệu euro cho chương trình Mypol (Myanmar Police), trong khuôn khổ dự án MPF - "Ủng hộ cải tổ lực lượng cảnh sát Miến Điện". Sau giai đoạn thử nghiệm 2013-2015, chương trình Mypol chính thức được triển khai vào năm 2016.
Tham gia chương trình huấn luyện cảnh sát Miến Điện có các cơ quan tổ chức của nhiều nước thành viên Liên Âu như Civipol thuộc bộ Nội Vụ của Pháp, GIZ của Đức, NI-CO của Irland, DCAF của Thụy Sỹ và nhất là Fiiapp của Tây Ban Nha. Trong suốt 4 năm qua, các huấn luyện viên của Châu Âu đã tập huấn cho 4.500 cảnh sát Miến Điện cách quản lý đám đông, điều tra tội phạm và khuyến khích họ đối thoại với giới truyền thông và nghị sĩ.
Vào tháng 01/2021, ít lâu trước khi xảy ra vụ đảo chính đẩy Miến Điện vào khủng hoảng, các huấn luyện viên Châu Âu vẫn còn đang thực hiện một bộ phim quảng cáo sitcom để tô bóng hình ảnh của công tác thực thi pháp luật của lực lượng cảnh sát.
Thế nhưng, một năm trước khi chương trình Mypol được hoàn thành theo dự kiến, vụ đảo chính của quân đội Miến Điện đã làm tan vỡ mọi chuyện. Trả lời Libération, ông Miguel de Domingo, giám đốc Quỹ Tây Ban Nha Fiiapp, cơ quan chính giám sát dự án Mypol của Bruxelles, cay đắng nói : "Không có gì dễ dàng với chương trình này, nhưng có vẻ như (khi đó) chúng tôi đang tiến bộ". Ngay sau khi xảy ra vụ đảo chính, Bruxelles đã đình chỉ chương trình Mypol. Trang web của Mypol đã biến mất không còn dấu vết còn trang Facebook của Mypol thì không thể truy cập được.
Châu Âu quá "ngây thơ" ?
Vào năm 2012, trước khi Mypol được thí điểm, cảnh sát Miến Điện bị chỉ trích vì dính vào các vụ bạo lực giữa Phật tử và người Hồi giáo ở bang Arakan, miền tây đất nước, bạo lực cuối cùng đã lan rộng ra cả nước. Cũng trong năm 2012, cảnh sát Miến Điện ném bom phốt pho trắng vào người biểu tình tại một mỏ đồng. Hàng trăm người bị bỏng, trong đó có cả các nhà sư. Bà Aung San Suu Kyi, khi đó là dân biểu, đã lãnh đạo một ủy ban điều tra vụ việc và kêu gọi đào tạo cảnh sát tốt hơn, với sự giúp đỡ của Liên Hiệp Châu Âu. Libération nhấn mạnh trên thực tế, lực lượng cảnh sát Miến Điện thuộc bộ Nội Vụ, do quân đội kiểm soát và các chỉ huy của lực lượng cảnh sát chủ yếu là các cựu quân nhân.
Tham vọng và lời hứa của Bruxelles khi tổ chức chương trình Mypol là "cải cách" lực lượng cảnh sát Miến Điện, hướng dẫn họ cách thực thi nhiệm vụ tốt nhất theo chuẩn quốc tế và "tôn trọng nhân quyền". Tất cả là nhằm giúp nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi, hỗ trợ quá trình chuyển đổi dân chủ sau 5 thập kỷ độc tài tại Miến Điện, bảo vệ Nhà nước pháp quyền ở quốc gia này.
Thế nhưng, theo thời gian, mặc dù được Liên Âu huấn luyện, cảnh sát Miến Điện cũng chỉ thay đổi được chút ít. Vào năm 2015, nhiều học sinh bị cảnh sát đánh đập và bắt giữ. Năm 2017, quân đội Miến Điện bị cáo buộc thực hiện tội ác diệt chủng đối với người Hồi giáo thiểu số Rohingya ở miền tây đất nước, trong đó có sự tham gia của lực lượng cảnh sát. Vài tháng sau, hai nhà báo của hãng tin Anh Reuters đang điều tra một ngôi mộ tập thể đã bị cảnh sát gài bẫy. Sau đó, họ bị giam trong tù hơn 500 ngày. Thế nhưng Bruxelles vẫn cho duy trì Mypol.
Mọi chuyện diễn ra không như mong muốn của Bruxelles
Kể từ khi xảy ra đảo chính, quân đội Miến Điện và cảnh sát liên tục bị tố cáo về các vụ bắn đạn thật vào dân thường, giết người phi pháp và các hành vi tra tấn, sát hại ít nhất 750 dân thường, trong đó có cả trẻ em. Một đại diện của phái đoàn Châu Âu tại Miến Điện khẳng định những cách hành xử như vậy rõ ràng đã đi ngược lại các mục tiêu của Mypol và là trách nhiệm duy nhất thuộc về những người có liên quan và chỉ huy của họ. Tuy nhiên, ông Maw Htun Aung, nhà tư vấn độc lập và cựu ứng viên Quốc hội Miến Điện nói với Libération : "Tôi không muốn đổ lỗi cho Châu Âu, nhưng đó là một thỏa thuận với ma quỷ".
Về các nhà huấn luyện Châu Âu, khi được Libération hỏi, ai cũng né tránh, từ chối bình luận công khai. Một huấn luyện viên nói ông không muốn bị gắn với những gì hiện giờ đang xảy ra ở Miến Điện. Còn Mark Farmaner, giám đốc của tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK, đả kích : "Liên Hiệp Châu Âu đã tin vào một câu chuyện cổ tích. Tình trạng bạo lực hiện nay cho thấy các lực lượng an ninh (Miến Điện) không bao giờ có ý định cải tổ".
Anh Quốc lo ngại rằng những thành quả của khóa huấn luyện "không minh bạch" của Châu Âu mà 4.500 cảnh sát Miến Điện được hưởng giờ đây sẽ được lực lượng an ninh Miến Điện sử dụng để đàn áp các nhà hoạt động. Một số nguồn tin xác nhận với Libération rằng trong giai đoạn thử nghiệm Mypol 2013 - 2015, nhiều trang thiết bị phòng vệ đã được trao cho lực lượng thực thi pháp luật của Miến Điện, trong đó có hàng nghìn mũ bảo hiểm, khiên, đồ bảo hộ khác … bất chấp quy định của Liên Âu ngày 02/05/2013 nghiêm cấm việc chuyển các thiết bị đó đến Miến Điện.
Bà Nabila Massrali, phát ngôn viên về ngoại giao và chính sách an ninh của Liên Âu, giải thích là Bruxelles cho phép xuất khẩu các thiết bị nói trên trong các trường hợp ngoại lệ vì mục đích nhân đạo, bảo vệ hoặc phục vụ các chương trình củng cố các định chế của Liên Hiệp Quốc hoặc Liên Âu.
Mypol đã bị Bruxelles đình chỉ vào ngày 07/02/2021. Theo trang mạng RT France, dù gọi đó là một quyết định đáng hoan nghênh nhưng tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK cũng cho rằng quyết định của Liên Âu được đưa ra quá trễ, bởi theo báo Anh The Guardan, rất có thể theo lệnh của quân đội, rất có thể chính các đơn vị cảnh sát đặc nhiệm đã qua khóa huấn luyện của Châu Âu, đã bắn vào người biểu tình và tham gia trấn áp phong trào đấu tranh chống đảo chính.
Mark Farmaner, giám đốc tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK, nhận định Liên Âu đã "nhắm mắt làm ngơ" quá lâu trước những chuyện xảy ra tại Miến Điện trong những năm qua vì Bruxelles nghĩ rằng xích lại gần quân đội và chính phủ Miến Điện là cách tốt nhất để có thể tạo ra ảnh hưởng mang tính tích cực. Rất tiếc là mọi chuyện lại không diễn ra như vậy. Trên Twitter, giám đốc tổ chức Burma Campaign UK, có trụ sở tại Luân Đôn, kêu gọi Bruxelles minh bạch hóa, công bố các tài liệu liên quan đến chương trình Mypol, đặc biệt là về các thiết bị phòng vệ mà Liên Âu đã cung cấp cho cảnh sát Miến Điện.
Thụy My, RFI, 29/04/2021
Hôm 29/04/2021 hai căn cứ của không quân Miến Điện đã bị tấn công, Reuters dẫn nguồn từ báo chí địa phương và một nhân chứng cho biết như trên. Hiện chưa biết bên tấn công là phe nào, chưa có ai nhận trách nhiệm, và cũng không rõ có nạn nhân hay không.
Khói b ố c lên t ừ m ộ t c ă n c ứ c ủ a quân độ i Mi ế n Đ i ệ n, d ọ c b ờ sông Salween, b ị l ự c l ượ ng v ũ trang s ắ c t ộ c Karen t ấ n công. Ả nh do website Kawthoolei Today ch ụ p và công b ố ngày 27/04/2021. AFP – Handout
Ba vụ nổ đã xảy ra vào sáng sớm tại một căn cứ không quân gần thành phố Magway ở miền trung Miến Điện. Hãng tin Delta News Agency trên Facebook cho biết các rào cản đã được thiết lập trên các con đường bên ngoài căn cứ sau các vụ nổ.
Sau đó năm quả rốc-kết đã bắn vào một trong những căn cứ không quân chính của Miến Điện tại Meiktila, phía đông bắc Magway. Nhà báo Than Win Hlaing đang ở gần đó, đưa tin này lên mạng xã hội. Ông cũng đăng một video cho thấy tiếng rít của một quả đạn rốc-kết đang bay, tiếp theo là một tiếng nổ.
Reuters không thể kiểm tra sự chân thực của các hình ảnh trên, và cũng không liên lạc được với phát ngôn viên quân đội Miến Điện.
Ngoài phong trào phản kháng của dân chúng, quân đội kể từ sau vụ đảo chính còn phải đối phó với sự trỗi dậy của các lực lượng thiểu số vũ trang tại các vùng biên giới ở miền bắc và miền đông Miến Điện. Tuy vậy các vụ tấn công vào căn cứ quân sự ở miền trung rất hiếm hoi trong nhiều thập niên xung đột giữa quân đội và nhiều phong trào nổi dậy khác nhau.
Thụy My
*******************
Thùy Dương, RFI, 28/04/2021
Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng của Hoa Kỳ hôm qua 27/04/2021 thúc giục chính quyền của tổng thống Joe Biden tăng cường trừng phạt quân đội Miến Điện, kể cả chặn doanh thu của một công ty năng lượng của Nhà nước Miến Điện, do tập đoàn quân sự đã tiến hành đảo chính và đàn áp người dân.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio phát biểu trong một cuộc điều trần của Ủy ban Thương mại, Khoa học và Giao thông của Thượng Viện, Washington, Hoa Kỳ, ngày 21/04/2021. Reuters - POOL
Trong một bức thư, thượng nghị sĩ Jeff Merkley, thuộc đảng Dân Chủ và Marco Rubio, thượng nghị sĩ Cộng Hòa, cùng 4 thượng nghị sĩ khác đã thúc giục ngoại trưởng Antony Blinken và bộ trưởng Tài Chính Janet Yellen tìm kiếm những cánh thức mới "để hỗ trợ người dân Miến Điện" trong cuộc đấu tranh vì dân chủ trong bối cảnh các "tội ác chống nhân loại" ngày càng gia tăng.
Doanh thu khí đốt từ các công ty liên doanh có liên hệ với các tập đoàn như Total và Chevron là nguồn ngoại hối duy nhất và quan trọng nhất đối với chính quyền Miến Điện, khoảng 1,1 tỉ đô la/năm. Vì thế, các thượng nghị sĩ Mỹ đề xuất chặn dòng tiền từ các doanh nghiệp Mỹ sang công ty dầu khí Miến Điện (MOGE) thuộc bộ Năng Lượng nước này, thay vào đó chuyển tiền vào một quỹ tín dụng ủy thác cho đến khi Miến Điện có một chính phủ được bầu cử dân chủ hoặc sử dụng số tiền trên vào các mục đích nhân đạo.
Reuters nhắc lại các tổ chức nhân quyền cũng kêu gọi các công ty năng lượng bao gồm Chevron và Total cắt đứt liên hệ với tập đoàn quân sự Miến Điện.
Về tình hình tại Miến Điện, phong trào bất tuân dân sự đã nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của hàng chục nhóm phiến quân, các lực lượng này đang đẩy mạnh tấn công chống lại chính quyền quân sự. Những mặt trận này có đặt ra thách thức nghiêm trọng cho quân đội Miến Điện hay không ?
Trả lời phỏng vấn đài RFI Pháp ngữ, bà Sylvie Brieu, chuyên gia về Miến Điện, tác giả của cuốn sách "Miến Điện, những con đường của tự do", giải thích :
"Một mặt, chúng ta thấy mong muốn của một quân đội muốn đập tan các cuộc nổi dậy, nhưng đó cũng là một đội quân xảy ra nhiều vụ đào ngũ theo đúng nghĩa. Không biết con số chính xác các vụ đào ngũ là bao nhiêu, nhưng cho đến nay người ta đã biết là có những binh sĩ đã bỏ đi, có những sĩ quan đã bỏ đi, cũng có những cảnh sát đã rời bỏ hàng ngũ, chạy sang Ấn Độ hoặc một số nước khác có chung biên giới để tị nạn.
Chẳng hạn người dân tộc Chin là những người rất tích cực trên các mạng xã hội, dù hiện nay đã giảm một chút vì họ gặp khó khăn khi kết nối mạng, nhưng họ vẫn tiếp tục cho lan truyền tin tức. Và trong đêm qua, họ đã đăng tải thông báo theo đó có một binh sĩ đã thiệt mạng ở miền nam bang Chin. Bang này nằm ở phía tây Miến Điện, tức là sát với biên giới Ấn Độ. Và binh sĩ quân đội nói trên đã bị một dân quân địa phương bắn. Và người ta biết đó không phải là quân đội chính quy mà là các dân quân địa phương tự tổ chức".
Thùy Dương
**********************
Thanh Phương, RFI, 27/04/2021
Phiến quân sắc tộc Karen, một trong những lực lượng phiến quân chính ở Miến Điện, hôm nay, 27/04/2021, đã chiếm được một căn cứ quân sự ở bang Karen, miền đông nam, gây lo ngại về sự gia tăng xung đột giữa các sắc tộc thiểu số với quân đội.
M ộ t c ă n c ứ quân s ự Mi ế n Đ i ệ n bên b ờ sông Salween, b ị cháy sau cu ộ c t ấ n công c ủ a l ự c l ượ ng v ũ trang Li ê n hi ệ p Dân t ộ c Karren (KNU). Ả nh cho t ổ ch ứ c Kawwhoolei Today ch ụ p và công b ố ngày 27/04/2021 AFP - Handout
Căng thẳng giữa tập đoàn quân sự với một số sắc tộc thiểu số ở Miến Điện đã ngày càng dâng cao kể từ sau cuộc đảo chính ngày 01/02 lật đổ chính phủ dân sự của bà Aung San Suu Kyi
Từ Bangkok, thông tín viên RFI trong khu vực Carol Isoux tường trình :
"Trong các trận giao tranh xảy ra trước khi trời sáng, lực lượng Karen đã chiếm một trại lính của quân đội Miến Điện, đồng thời dường như đã bắn hạ nhiều binh lính và tịch thu một kho vũ khí.
Kể từ đầu khủng hoảng, lực lượng sắc tộc Karen đã đứng trên tuyến đầu trong cuộc chiến chống tập đoàn quân sự, thậm chí đã lập các trại để huấn luyện các thanh niên thành thị muốn tham gia chiến đấu trong hàng ngũ phiến quân.
Đây không phải là lần đầu tiên là phiến quân Karen chiếm một căn cứ của quân đội Miến Điện. Trước đó, vào cuối tháng 3, họ đã chiếm một căn cứ khác, hạ sát 10 binh lính. Quân đội Miến Điện lúc đó đã phản công bằng những cuộc không kích vào các cứ điểm của lực lượng này. Cho nên sáng nay, nhiều dân làng đang rất hoảng sợ. Theo ước tính, có gần 25.000 người đã chạy lánh nạn khỏi vùng đang có chiến sự giữa phiến quân Karen và quân đội Miến Điện. Khoảng 3.000 dường như đã vượt biên sang Thái Lan".
Hôm nay, tập đoàn quân sự Miến Điện tuyên bố sẽ "chú tâm xem xét các đề xuất mang tính xây dựng" của ASEAN, nhưng khẳng định ưu tiên của họ hiện nay là duy trì "trật tự công cộng" trong nước.
Trong cuộc họp thượng đỉnh tại Jakarta thứ Bảy tuần trước, các nước ASEAN đã đề ra một kế hoạch gồm 5 điểm nhằm chấm dứt bạo lực và thúc đẩy đối thoại giữa các bên ở Miến Điện.
Cho tới nay, chính quyền quân sự ở Naypyidaw vẫn bất chấp những lời lên án của quốc tế. Hoa Kỳ, Liên Hiệp Châu Âu và Anh Quốc đã ban hành các biện pháp trừng phạt các tướng lãnh cầm quyền và các tập đoàn có liên hệ với họ. Nhưng Trung Quốc và Nga, vốn là đồng minh truyền thống của tập đoàn quân sự, vẫn chống lại mọi biện pháp trừng phạt của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, như ban hành lệnh cấm vận vũ khí đối với Miến Điện.
Thanh Phương
Trọng Thành, RFI, 16/04/2021
Theo AFP, phong trào đối lập chống chế độ độc tài quân sự Miến Điện hôm 16/04/20201, thông báo thành lập chính phủ lâm thời "đoàn kết quốc gia".
Người dân biểu tình phản đối quân đội đảo chính tại Mogok, Mandalay, Miến Điện, ngày 15/04/2021. Ảnh do một nguồn ẩn danh cung cấp. AFP - HANDOUT
Thông tin vừa được loan tải trên trang mạng Facebook của Public Voice Television, cơ quan ngôn luận của Ủy ban đại diện Quốc Hội Miến Điện (Cabinet of Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw, CRPH), với thành viên chủ yếu là các nghị sĩ Miến Điện bị chính quyền quân sự phế truất.
Người thông báo thông tin về chính phủ "đoàn kết quốc gia" là ông Min Ko Naing, sinh năm 1962, được coi là một nhà tranh đấu vì nhân quyền kỳ cựu tại Miến Điện, một lãnh đạo của phong trào dân chủ hiện nay. Chính phủ "đoàn kết quốc gia" chống tập đoàn quân sự bao gồm các thành viên là các dân biểu bị phế truất, thành viên các sắc tộc thiểu số, và nhiều nhà tranh đấu hàng đầu trong phong trào biểu tình chống chế độ quân sự vừa qua.
Trang mạng đối lập Myanmar Now cho biết cụ thể là, nguyên chủ tịch Thượng Viện Miến Điện (lãnh đạo Thượng Viện cho đến khi bị quân đội đảo chính), ông Mahn Win Khaing Than, người sắc tộc thiểu số Karen, theo đạo Thiên Chúa, được CRPH bổ nhiệm vào chức vụ thủ tướng. Luật gia Duwa Lashi La, chính trị gia sắc tộc Kachin, được bổ nhiệm làm phó tổng thống. Chính phủ lâm thời "đoàn kết quốc gia" bao gồm 26 thành viên, với 12 bộ. Trong số 26 thành viên nội các, có 13 người thuộc nhiều sắc tộc thiểu số, như Shan, Chin, Môn, Karen, Kachin, Ta’ang. Tám người là phụ nữ.
Bác sĩ Sasa, đặc phái viên của Ủy ban đại diện Quốc Hội Miến Điện tại Liên Hiệp Quốc, được bổ nhiệm làm bộ trưởng bộ Hợp Tác Quốc Tế. Chức vụ tổng thống và cố vấn Nhà nước của hai lãnh đạo hiện đang bị quân đội giam giữ (ông Win Myint và bà Aung San Suu Kyi, giải Nobel Hòa Bình) vẫn được duy trì trong nội các mới.
Vẫn AFP hôm nay cho hay, theo một số nguồn tin ngoại giao, Liên Hiệp Châu Âu vào ngày thứ Hai 19/04 sẽ ban bố các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào tập đoàn quân sự. Đối tượng trừng phạt là 10 thành viên tập đoàn quân sự và hai tổ chức bảo đảm nguồn Tài chính cho chế độ quân sự.
Thỏa thuận trừng phạt mới được thông qua về nguyên tắc sẽ phải được Hội nghị các ngoại trưởng 27 nước Châu Âu chính thức phê chuẩn trong cuộc họp 19/4 tại Bruxelles. Trong số những người bị trừng phạt có lãnh đạo tập đoàn quân sự Min Aung Hlaing. Các đương sự bị cấm vào Châu Âu, tài sản tại lãnh thổ của Liên Âu bị phong tỏa. Liên Âu cũng cấm mọi tài trợ cho hai tổ chức Miến Điện.
Trọng Thành
**********************
Thu Hằng, RFI, 14/04/2021
Tại Miến Điện, phong trào "bất tuân dân sự" tiếp tục trong dịp Năm Mới. Sau cách viết khẩu hiệu phản đối lên bình hoa, ngày 14/04/2021, người biểu tình hất sơn đỏ, tượng trưng cho mầu máu, trên đường phố ở nhiều thành phố lớn để tưởng nhớ "những người đã chết trong cuộc chiến vì dân chủ".
Người dân Miến Điện cầm hoa đi biểu tình phản đối cuộc đảo chính quân sự. Ảnh chụp tại Dawei, Miến Điện, ngày 13/04/2021. Dawei Watch via Reuters
Trước một tập đoàn quân sự kiên quyết bám quyền, thẳng tay trấn áp khiến hơn 710 chết, Liên Hiệp Quốc lo ngại Miến Điện có "nguy cơ chìm trong xung đột toàn diện như tại Syria". Trên Twitter ngày 13/04, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Michelle Bachelet kêu gọi các quốc gia đưa ra những biện pháp mang tính quyết định và tức thì để buộc tập đoàn quân sự chấm dứt đàn áp bạo lực.
Trả lời đài RFI ngày 13/04, bà Ravina Shamdasani, phát ngôn viên của Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, cho biết thêm :
"Có những điểm tương đồng rõ ràng với Syria vào năm 2011. Ban đầu cũng bắt nguồn từ những cuộc biểu tình ôn hòa và bị lực lượng an ninh trấn áp một cách thô bạo, bất cân xứng. Tình hình sau đó dẫn đến việc nhiều cá nhân đã phải cầm vũ khí. Chúng ta cũng thấy hiện nay tại Miến Điện, nhiều nhóm dân tộc có vũ trang ủng hộ người biểu tình và chống lại Tatmadaw - quân đội Miến Điện. Chúng ta cũng thấy những làn sóng di cư.
Điều khiến tôi lo ngại là cộng đồng quốc tế từng thất bại trong việc xử lý cuộc khủng hoảng Syria, còn hậu quả thì thật kinh hoàng. Miến Điện cũng đang hướng đến một cuộc xung đột. Chúng ta đang chứng kiến trường hợp giống với Syria. Những lá phiếu phủ quyết ở Hội đồng Bảo an đã cản trở Tòa án Hình sự Quốc tế hành động và cộng đồng quốc tế phối hợp phản ứng.
Việc so sánh tình hình Miến Điện với Syria có lẽ là để cảnh báo cộng đồng quốc tế đừng để sai lầm tái diễn, vậy mà đây lại là điều đang xảy ra".
Thu Hằng
Thanh Hà, RFI, 12/04/2021
Trên blog cá nhân ngày 11/04/2021 lãnh đạo ngành ngoại giao của Liên Hiệp Châu Âu Josep Borrell nêu đích danh Nga và Trung Quốc "là những trở lực" ngăn cản cộng đồng quốc tế giải quyết khủng hoảng chính trị Miến Điện bằng kênh ngoại giao.
Lãnh đạo ngoại giao Liên Âu Josep Borrell trong cuộc họp cấp ngoại trưởng các thành viên Liên Minh Bắc Đại Tây Dương – NATO – Bruxelles, Bỉ, ngày 24/03/2021. Reuters - Pool
Cáo buộc này được đưa ra vào lúc Miến Điện vượt ngưỡng 700 thường dân thiệt mạng từ sau cuộc đảo chính hôm 01/02/2021, lật đổ chế độ dân sự dưới sự lãnh đạo của bà Aung San Suu Kyi, thuộc Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ.
Theo ông Borrell, những nỗ lực của cộng đồng quốc tế ngăn chận bạo lực tại Miến Điện đến nay không đem lại kết quả. Đây không phải là một "điều ngạc nhiên" khi mà Moskva và Bắc Kinh "ngăn chận những nỗ lực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc ban hành lệnh cấm vận vũ khí" nhắm vào tập đoàn quân sự tại Naypyidaw. Tuy nhiên nhà ngoại giao này cho rằng Liên Hiệp Châu Âu vẫn phải cố gắng để "còn nước, còn tát". Liên Hiệp Châu Âu đã trở thành thị trường tiêu thụ hàng dệt may quan trọng nhất của Miến Điện trong những năm gần đây, do vậy, ông Borrell đề nghị Bruxelles nên dùng lá bài kinh tế và đầu tư để khuyến khích Naypyidaw quay trở lại với con đường dân chủ.
Tổng đầu tư trực tiếp của Liên Âu vào Miến Điện trong năm 2019 đạt 700 triệu euro, không thấm vào đầu so với 19 tỷ đô la của Trung Quốc
Về tình hình tại chỗ, quân đội Miến Điện cách nay ba hôm thông báo 248 ca tử vong trong số những người biểu tình. Nhưng hiệp hội AAPP hỗ trợ các tù nhân chính trị tại quốc gia Đông Nam Á này ghi nhận trên "700 người thiệt mạng trong 10 tuần qua". Trong đợt bố ráp tại thành phố Bago cách Rangoon 65 cây số về hướng đông bắc, lực lượng an ninh đã sát hại 82 người trong một ngày.
Theo tin mới nhất, sáng nay lãnh đạo chính quyền dân sự bị lật đổ, bà Aung San Suu Kyi một lần nữa ra trình diện tòa án Naypyidaw qua cầu truyền hình và đã bị cáo buộc thêm một tội danh hình sự thứ sáu, liên quan đến việc xử lý thiên tai. Cũng trong ngày lần đầu tiên bàn cựu cố vấn Nhà nước Miến Điện yêu cầu được trực tiếp trao đổi với các luật sự bảo vệ cho bà.
Thanh Hà
*******************
Thu Hằng, RFI, 11/04/2021
Người dùng mạng xã hội Twitter có thể sử dụng một biểu tượng cảm xúc mới (emoji) hình cốc trà sữa trên nền ba mầu khác nhau để kỉ niệm một năm hashtag #MilkTeaAlliance ra đời. Từ ngày 08/04/2021, hình cốc trà sữa sẽ tự động hiện lên khi người sử dụng gõ #MilkTeaAlliance bằng tiếng Anh, Thái, Hàn hoặc một số ngôn ngữ Châu Á khác.
Twitter tạo biểu tượng emoji mới cho hashtag Milk Tea Alliance (Liên Minh Trà Sữa) để ủng hộ phong trào dân chủ ở Châu Á. Ảnh chụp màn hình Twitter. © RFI / Tiếng Việt
Phong trào "Liên Minh Trà Sữa" ra đời vào năm 2020 và được đặt tên theo đồ uống ưa thích của người dân Hồng Kông, Đài Loan, Thái Lan, cũng như ở nhiều nước Châu Á khác. Vào mùa Thu 2020, phong trào lan rộng sang Thái Lan khi người dân liên tục xuống đường yêu cầu cải cách chính phủ và chế độ quân chủ, dựa theo cách biểu tình của người dân Hồng Kông ủng hộ dân chủ.
Trong tin nhắn thông báo về biểu tượng mới, Twitter "tin rằng việc truy cập Internet miễn phí là quyền thiết yếu và chúng tôi luôn là người bảo vệ nhiệt thành quyền tự do ngôn luận và chúng ta hãy cùng lên án #InternetShutdowns".
Theo Twitter, được AFP trích dẫn, #MilkTeaAlliance đã được sử dụng hơn 11 triệu lần từ khi được tạo vào tháng 04/2020 trên mạng xã hội Twitter. Sau cuộc đảo chính tại Miến Điện ngày 01/02, hashtag này được sử dụng nhiều trở lại dù tập đoàn quân sự cắt internet và cấm các mạng xã hội nhằm làm suy yếu phong trào phản đối đảo chính.
Ngoài #MilkTeaAlliance, hai hashtag khác cũng được sử dụng rộng rãi trên mạng Twitter là #MeToo và #BlackLivesMatter .
Trọng Nghĩa, RFI, 1/04/2021
Đã có ít nhất 82 người thiệt mạng trong vỏn vẹn một ngày ở Miến Điện với vụ lực lượng an ninh bị cáo buộc là đã dùng súng phóng lựu bắn vào những người biểu tình ở một thị trấn gần Rangoon hôm 09/04/2021. Đây là thông tin do Hiệp Hội Hỗ Trợ Tù Nhân Chính Trị tại Miến Điện (AAPP) và một trang tin địa phương tiết lộ.
Biểu tượng của phong trào phản kháng Miến Điện, tại thị trấn Kamayut gần Rangoon, ngày 11/04/2021. AP
Theo ghi nhận của hãng tin Anh Reuters, thoạt đầu, thông tin chi tiết về số người chết ở thị trấn Bago, cách Rangoon 90 km về phía đông bắc, không được công bố vì lực lượng an ninh đã chất đống thi thể trong khuôn viên chùa Zeyar Muni và vây kín khu vực, theo các nhân chứng và các phương tiện truyền thông trong nước.
Tuy nhiên, vào hôm qua 10/04, Hiệp hội AAPP và trang tin Myanmar Now đã loan báo tin này. Theo Myanmar Now, súng đã bắt đầu nổ trước rạng sáng ngày 09/04, và tiếp tục đến buổi chiều. Một người tổ chức biểu tình tên là Ye Htut được trích dẫn đã nhận xét : "Vụ việc giống như một cuộc diệt chủng… Họ như bắn cả vào mọi cái bóng".
Trên mạng xã hội Miến Điện, có nhiều thông tin cho biết là nhiều cư dân của thị trấn đã phải chạy trốn để thoát thân.
Tổ chức AAPP, lo việc thống kê hàng ngày số người biểu tình bị lực lượng an ninh hạ sát và bắt giữ, trước đó cho biết là đã có 618 người thiệt mạng kể từ ngày phong trào chống đảo chính bùng lên.
Con số này dĩ nhiên đã bị quân đội phủ nhận. Trong một cuộc họp báo hôm 09/04 tại thủ đô Naypyidaw, phát ngôn viên chính quyền quân sự chỉ nói đến 248 trường hợp dân thường và 16 cảnh sát thiệt mạng, đồng thời khẳng định rằng lực lượng an ninh không hề sử dụng vũ khí tự động.
Trong tình hình đó, truyền thông Miến Điện còn cho biết, một liên minh quân đội các sắc tộc ở Miến Điện đã phản đối chiến dịch đàn áp của quân đội và đã tấn công một đồn cảnh sát ở bang Shan (miền đông), khiến ít nhất 10 cảnh sát thiệt mạng.
Bên tấn công bao gồm chiến binh thuộc Quân đội Arakan, Quân Giải Phóng Dân Tộc Ta’ang và Quân Đội Liên minh Dân Chủ Quốc Gia Miến Điện.
Để chống lại việc Internet liên tục bị cúp và cố gắng giành thắng lợi trong cuộc chiến thông tin, thanh niên Miến Điện đang chuyền tay lưu hành tờ báo Molotov, một ấn phẩm ngầm của những người chống lại cuộc đảo chính quân sự.
Một thanh niên 30 tuổi lấy bút hiệu là Lynn Thant, là người đã tạo ra bản tin đặt tên là Molotov nhằm thu hút giới trẻ. Trên khắp nước Miến Điện, hàng nghìn độc giả đang tải xuống phiên bản PDF của ấn phẩm này, trước khi in lại và phân phối các bản sao ở Rangoon, Mandalay và các thành phố khác.
Lynn Thant ý thức rõ những rủi ro liên quan đến việc xuất bản tờ báo. Theo Hiệp Hội Hỗ Trợ Tù Nhân Chính Trị, hơn 3.000 người đã bị bắt kể từ khi đảo chính, trong lúc khoảng 180 người nổi tiếng, bao gồm cả diễn viên, ca sĩ và những người có ảnh hưởng, hiện đang bị truy nã về tội chống chính quyền. Họ có nguy cơ bị giam giữ nhiều năm nếu bị bắt và bị kết án.
Trọng Nghĩa
Ban đầu giới trẻ Miến Điện tin rằng cộng đồng quốc tế sẽ ra tay giúp đỡ họ. "Hãy cứu chúng tôi", đó là dòng chữ bằng tiếng Anh trên áo thun của những người biểu tình. Hai tháng sau với 550 cái chết, những người đấu tranh dân chủ hiểu rằng họ phải đơn thương độc mã.
Người biểu tình Miến Điện dùng ná để chống lại cảnh sát tại Thaketa, Rangoon ngày 28/03/2021. AP
Hôm nay nước Pháp nghỉ lễ Phục Sinh, chỉ có duy nhất tờ Le Figaro vẫn ra mắt bạn đọc, bên cạnh đó là Le Monde xuất bản từ cuối tuần qua.
Trang nhất Le Monde đặt vấn đề những cam kết của chính phủ Pháp về lịch trình đối phó với Covid, từ tiêm chủng cho đến mở cửa từng phần các quán cà phê, địa điểm văn hóa liệu có giữ được hay không.Le Figaro nhìn sang một điểm nóng hiện nay ở Châu Á, chạy tựa "Miến Điện đối mặt với bóng ma nội chiến".
Le Figaro cho biết tại Miến Điện, đối lập đang tổ chức lại để đối phó với tập đoàn quân sự, thành lập ra "chính phủ đoàn kết quốc gia".
Trên những đường phố bụi bặm của Rangoon, những phát súng tiếp tục bắn hù họa vào người dân, vào tất cả những gì động đậy – theo mô tả của các nhân chứng. Từ vài ngày qua, những cuộc biểu tình càng ít dần theo với số người ngã xuống. Đã có khoảng 550 thường dân trong đó có 44 trẻ vị thành niên thiệt mạng.
Trước sự đàn áp này, những người ủng hộ bất tuân dân sự bắt đầu thay đổi. CRPH (Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw) hay "Ủy ban đại diện Pyidaungsu Hluttaw", tức Quốc hội đã bị giải thể, loan báo thành lập một "chính phủ đoàn kết quốc gia" và hủy bỏ một cách tượng trưng Hiến pháp 2008 nhằm chia sẻ quyền lực giữa quân đội và chính quyền dân sự. CRPH bao gồm nhóm dân biểu đang lẩn trốn, đa số thuộc Liên đoàn quốc gia vì dân chủ (NLD-National League for Democracy) của bà Aung San Suu Kyi, nắm lại ngọn cờ dân chủ, tự coi là tổ chức chính danh.
Loan báo này là một bước mới, sau khi thành lập một chính phủ lâm thời vào tháng Ba, và đề cử phó chủ tịch CRPH Mahn Win Khaing Than làm khuôn mặt lãnh đạo phong trào bất tuân dân sự. Những chữ viết tắt tên ủy ban trên các biểu ngữ từ nhiều tuần qua đã trở thành khẩu hiệu tập hợp của phong trào gồm nhiều thế hệ, từ sinh viên, công chức, nhân viên lãnh vực tư nhân đến một số nhà sư. Những nhà ngoại giao ly khai với quân đội như cựu đại sứ Miến Điện tại Liên Hiệp Quốc coi CRPH là chính quyền hợp pháp.
Các tướng lãnh phải đối mặt với sự phản kháng của nhiều tầng lớp xã hội mong muốn tự do và phát triển, lo sợ phải sống lại thời kỳ u ám của một đất nước bị cô lập gần nửa thế kỷ.
Nhà nghiên cứu Chong Ja Ian của trường Đại học quốc gia Singapore (NUS-National University of Singapore) nhận định : "Quân đội đã đánh giá thấp sức kháng cự của phong trào dân chủ Miến Điện vốn được dân chúng ủng hộ mạnh mẽ hơn so với Hồng Kông và Thái Lan". Dù sử dụng vũ lực, tướng Min Aung Hlaing vẫn khó áp đặt được tình trạng khẩn cấp cho quốc gia 54 triệu dân. Quân đội lao vào một cuộc chiến tranh hao mòn, trông đợi đám đông biểu tình kiệt sức, kinh tế có nguy cơ tê liệt.
Khi tuyên bố hủy bỏ Hiến pháp 2008, trong đó dành ba bộ quan trọng và 25% ghế dân biểu cho quân đội mà chính bà Aung San Suu Kyi đã chấp nhận, CRPH đã tuyên chiến với Tatmadaw và không còn đường lui, ông Khaing Than kêu gọi dân chúng "nổi dậy". Việc các thành viên NLD trở nên cứng rắn lại càng làm giảm thêm cơ hội thỏa hiệp về chính trị.
CRPH kêu gọi các sắc tộc thiểu số cùng thành lập một "Nhà nước liên bang". Đây là bước ngoặt đối với một phong trào xuất thân từ sắc tộc Bamar vốn chiếm đa số của bà Suu Kyi, từng làm ngơ khi Tatmadaw thanh lọc chủng tộc đối với người Rohingya. Một thách thức khó thể vượt qua, sau nhiều thập niên nghi kỵ. Việc CRPH dấn lên là dấu hiệu khởi đầu cho thời kỳ hậu Suu Kyi, đẩy lên hàng đầu một thế hệ đấu tranh chính trị mới. Những khuôn mặt tuổi hai mươi xuất hiện đông đảo trong các cuộc biểu tình, một thế hệ Z thành thạo internet làm trẻ hóa phong trào, thay chân lớp tù nhân chính trị cũ.
Điểm đáng chú ý là các nhóm sắc tộc lần lượt ủng hộ phong trào đòi dân chủ. Miến Điện có đến 135 sắc tộc thiểu số, chiếm 30% dân số, chủ yếu sống dọc theo biên giới, nhiều nhóm xung đột vũ trang với quân đội từ 1948 đến nay để đòi quyền tự trị.
Nhóm Liên minh Quốc gia Karen (KNU) hôm 27/03 đã tấn công một căn cứ của Tatmadaw, Quân đội Độc lập Kachin (KIA), Hội đồng Tái lập Nhà nước Shan (RCSS), Liên minh Hữu nghị… tuyên bố ủng hộ phong trào biểu tình. Hôm thứ Bảy 03/04, mười nhóm nổi dậy loan báo sẽ "xem xét lại" thỏa thuận ngưng bắn ký năm 2015 với quân đội, tạo khả năng khai sinh một phong trào nổi dậy phối hợp giữa các sắc tộc.
Nhà nghiên cứu David Brenner, trường Đại học Sussex, cho rằng "Sự xuất hiện một mặt trận thống nhất giữa nhiều nhóm vũ trang có thể làm thay đổi hoàn toàn tương quan lực lượng. Bị buộc phải phản ứng trên nhiều mặt trận cả đô thị lẫn nông thôn, có thể sẽ khiến Tatmadaw bị quá tải dù có đến 400.000 quân nhân".
Tuy nhiên sự đoàn kết này khó thể xảy ra vì yêu sách của mỗi nhóm một khác. Theo tiến sĩ Hunter Marston, đại học quốc gia Úc, tập đoàn quân sự và CRPH đang cạnh tranh về tính chính danh, và CRPH nhanh chóng hiểu rằng sự tham gia của các nhóm sắc tộc là quan trọng trong cuộc khủng hoảng.
Dù đoàn kết hay không, các nhóm vũ trang đã đóng vai trò lớn trong phong trào bất tuân dân sự. Chẳng hạn Quân đội Độc lập Kachin đã tiếp đón nhiều thanh niên thành thị để huấn luyện quân sự cấp tốc cho họ, một số nhóm khác làm hậu cứ cho các cựu dân biểu. Đó là một trong những lợi ích trước mắt cho phong trào dân chủ : họ có được nơi ẩn trú xa khỏi thành phố để tiếp tục đấu tranh.
Trong bài xã luận mang tên "Đơn độc", Le Figaro bùi ngùi ghi nhận, ban đầu giới trẻ Miến Điện tin rằng cộng đồng quốc tế sẽ ra tay giúp đỡ họ. "Hãy cứu chúng tôi", đó là dòng chữ bằng tiếng Anh trên áo thun của những người biểu tình phản đối vụ đảo chính ngày 01/02. Hai tháng sau với 550 cái chết, những người đấu tranh dân chủ ở đất nước có hàng ngàn ngôi chùa hiểu rằng họ phải đơn thương độc mã.
Phương Tây lớn tiếng đả kích việc thảm sát thường dân, những người lính nhắm bắn vào đám đông như bắn chim bồ câu. Những biện pháp trừng phạt nhẹ nhàng được Hoa Kỳ và Châu Âu đưa ra, nhưng những tập đoàn lớn như Total vẫn hiện diện. Đây không phải là thời kỳ cho các đạo quân viễn chinh với mục đích nhân đạo : sẽ không ai giải phóng người Miến Điện ra khỏi ách độc tài.
Ý thức được thực tế này, ôn hòa đang chuyển thành đối đầu. Trong khi những loạt đạn thật tiếp tục đẩy lùi những cuộc tuần hành, một chính phủ trong bóng tối đòi hủy bỏ Hiến pháp, tập hợp 135 sắc tộc. Vừa cung cấp bộ khung cho nổi dậy lại vừa cho người biểu tình bị quân đội truy lùng trú ẩn, các nhóm vũ trang gây nguy cơ "nội chiến" mà Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo. Họ tạo cơ sở cho một cuộc kháng chiến lâu dài trong đó các tướng lãnh, ngỡ rằng có thể thống trị vĩnh viễn xã hội, không chắc sẽ chiến thắng.
Chính ở đây các cường quốc bên ngoài có thể dính líu. Đang làm ăn với tập đoàn quân sự, Trung Quốc không thể để xảy ra một cuộc cách mạng, dân chủ đạt được vầng hào quang ngay sát biên giới của mình, còn Hoa Kỳ có chọn lựa ngược lại. Bị mắc kẹt trong cuộc chiến tranh lạnh mới Mỹ-Trung, Miến Điện có nguy cơ rơi vào một đường hầm dài dằng dặc của đấu tranh và đau khổ.
Cũng liên quan đến Châu Á, Le Mondeđề cập đến "Cái bóng của Trung Quốc bao trùm lên cuộc bầu cử ở Greenland", đảo quốc tự trị thuộc vương quốc Đan Mạch, trong đó việc khai thác đất hiếm gây tranh cãi.
Thường thì các vấn đề xã hội luôn đóng vai trò chính, nhưng cuộc bầu cử lần này hoàn toàn khác. Tâm điểm là một dự án khai thác mỏ đất hiếm và uranium chỉ cách thành phố nhỏ bé Narsaq ở cực nam có vài cây số. Trong cuộc tranh luận truyền hình hôm 30/03, câu hỏi đầu tiên đặt ra cho các ứng cử viên là liệu con số 500 kg uranium được khai thác mỗi năm từ mỏ Kvanefjed có thể chấp nhận được hay không.
Đây là số lượng mà công ty Greenland Minerals - trong đó cổ đông chính là công ty quốc doanh Trung Quốc Shenghe Resources Holding - đòi hỏi. Nhiều người dân địa phương chống lại dự án này vì nguy hiểm cho sức khỏe và môi trường, trong khi Narsaq là vùng nông nghiệp duy nhất của Greenland.
Tại Pháp, Le Figaronói về "nhà báo Laurène Beaumond" bí ẩn chuyên bênh vực Trung Quốc. Trước khi bị Le Monde và Libération phanh phui trong số cuối tuần là không có nhà báo Pháp nào mang tên này, trên mạng đã xầm xì, trước sau gì Bắc Kinh cũng sẽ đưa ra một nhân vật để biện minh. Quả thật "Laurène Beaumond" hôm nay "xuất hiện" trên Le Figarovới điều kiện ẩn danh, nói rằng phải lấy bút danh vì "lo ngại cho an nguy của mình cũng như gia đình", và từ nay sẽ không dùng đến nữa.
Người phụ nữ này cho biết từng là người dẫn chương trình tiếng Pháp trên đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV ở Bắc Kinh, khẳng định từng "thực tập" tại nhiều tờ báo Pháp, nhưng lại từ chối cho biết tên các phương tiện truyền thông này. "Laurène Beaumond" nói rằng bài viết mô tả một Tân Cương tuyệt vời, không có trại cải tạo nào, được dựa trên "sáu, bảy chuyến du lịch" từ 2011 đến 2016. Trong khi chính sách tống người Duy Ngô Nhĩ vào trại tập trung của Tập Cận Bình chỉ khởi động mạnh vào năm 2017.
Nếu nhà nghiên cứu Đức Adrian Zenz và chuyên gia Pháp Antoine Bondaz bị ngoại giao Trung Quốc trực tiếp tấn công, đe dọa thì Vương Nghị ca ngợi Maxime Vivas, được giới thiệu là "nhà văn Pháp nổi tiếng". Thật ra Vivas, người đã viết cuốn sách cho rằng các báo cáo về Tân Cương là "fake news", là một người về hưu ở Toulouse. Ông chủ trương trang web Le Grand Soirđậm màu mác-xít lênin-nít, và trở thành cái khiên cho Bắc Kinh để đối phó với cáo buộc diệt chủng.
Theo Le Figaro, lại thêm những ví dụ cho chiến lược gây ảnh hưởng của Đảng cộng sản Trung Quốc, nhằm mở rộng cuộc chiến tuyên truyền trên toàn cầu, dựa vào những "nhân chứng" từ phương Tây đội lốt "nhà báo chuyên nghiệp" hay "nhà nghiên cứu nổi tiếng", để phản bác lại những lời lên án của quốc tế về đàn áp người Duy Ngô Nhĩ.
Thụy My
Trọng Nghĩa, RFI, 05/04/2021
Hôm 05/04/2021, người biểu tình ở Miến Điện tiếp tục xuống đường đòi khôi phục chính phủ dân sự của bà Aung San Suu Kyi và kêu gọi phối hợp hành động nhiều hơn nữa trên toàn quốc, bất chấp đàn áp của chính quyền quân sự. Điểm nổi bật là lời kêu gọi những người biểu tình trên đường phố “vỗ tay” hoan nghênh quyết định của một số lực lượng võ trang sắc tộc tham gia phong trào chống đảo chính.
Sinh viên, giáo viên và kỹ sư thuộc đại học Dawei Technological biểu tình phản đối cuộc đảo chính, Dawei, Miến Điện, ngày 03/04/2021 via Reuters - Dawei Watch
Theo hãng Reuters, các hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy người biểu tình với biểu ngữ ủng hộ bà Suu Kyi và các tấm biển yêu cầu quốc tế can thiệp, đã tuần hành qua các đường phố của Mandalay, thành phố lớn thứ hai Miến Điện.
Người biểu tình kêu gọi toàn quốc phối hợp vào hôm nay để hoan nghênh các đội quân dân tộc thiểu số đã đứng về phía phong trào chống đảo chính, cũng như giới trẻ thành thị đang chiến đấu mỗi ngày với lực lượng an ninh trên đường phố, cố gắng che chắn hoặc giải cứu những người biểu tình bị thương.
Trên mạng Facebook, Ei Thinzar Maung, một lãnh đạo biểu tình đã viết: "Hãy vỗ tay trong năm phút vào ngày 5 tháng 4, 5 giờ chiều để vinh danh các Tổ Chức Vũ Trang Dân Tộc và những thanh niên Thế hệ Z tại Miến Điện, bao gồm cả Rangoon, những người đang thay mặt chúng ta chiến đấu cho cách mạng”.
Hôm qua, những người phản đối chế độ quân sự đã ghi những thông điệp phản đối vào biểu tượng quả trứng Phục sinh như: “Chúng ta phải chiến thắng” hay “Thoát khỏi MAH” - ám chỉ tướng lãnh đạo quân đội Min Aung Hlaing.
Đã có ít nhất 557 người thiệt mạng kể từ khi nổ ra cuộc đảo chính vào ngày 01/02, chỉ vài giờ trước khi Quốc Hội mới được triệu tập, để ngăn đảng của bà Suu Kyi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.
Trong một bài phát biểu trước các binh sĩ được đăng tải trên các phương tiện truyền thông Nhà nước hôm qua, tướng Min Aung Hlaing cho biết các lực lượng an ninh đang "hết sức kiềm chế" trước những kẻ bạo loạn có vũ trang đang gây ra bạo lực và tình trạng vô chính phủ.
Hai công dân Úc bị giam giữ tại Miến Điện từ cuối tháng Ba đã được trả tự do và rời khỏi Rangoon, bộ Ngoại Giao Úc cho biết như trên vào hôm nay, 05/04. Các cố vấn kinh doanh Matthew O'Kane và Christa Avery, người mang hai quốc tịch Canada-Úc, đã bị quản thúc tại gia khi họ muốn rời khỏi Miến Điện vào cuối tháng Ba.
Một người Úc thứ 3, Sean Turnell, nhà kinh tế học và giáo sư đại học, cố vấn cho bà Aung San Suu Kyi, bị bắt một tuần sau cuộc đảo chính, vẫn bị giam giữ. Sean Turnell là công dân nước ngoài đầu tiên bị bắt sau cuộc đảo chính ngày 01/02. Ông đang bị điều tra về những tội liên quan đến nhập cư và bí mật Nhà nước.
Canberra đã đình chỉ hợp tác quân sự với Naypyidaw và khuyên công dân Úc rời khỏi Miến Điện.
Minh Anh, RFI, 04/04/2021
Treo trứng luộc có trang trí trước cửa nhà nhân ngày lễ Phục Sinh, cầm cờ chạy xe gắn máy, là những cách thức mà người dân Miến Điện tiến hành biểu tình hôm 04/04/2021, chống quân đội đảo chính, bất chấp cuộc trấn áp đẫm máu hôm qua làm bốn người chết.
Người dân Miến Điện dùng các quả trứng trang trí Lễ Phục Sinh để đưa là những thông điệp đòi dân chủ, lên án đảo chính quân sự. Ảnh chụp ngày 04/04/2021. © AFP
Theo AFP, các hình ảnh loan truyền trên mạng xã hội Facebook cho thấy những quả trứng luộc được để trong những chiếc rổ có vẽ hình nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi và ba ngón tay giương cao – biểu tượng của phong trào phản kháng được treo hay để trước cửa nhà. Nhiều khẩu hiệu khác cũng được nhắc đến : "Hãy cứu lấy dân tộc chúng tôi" và "Chúng tôi cần dân chủ".
Tâm sự cùng AFP, một người trang trí trứng cho biết là dù theo đạo Phật nhưng anh vẫn tham gia chiến dịch này bởi vì rất dễ có được trứng. Một nhóm xúc tiến biểu tình bằng quả trứng trên Facebook kêu gọi người tham gia tôn trọng những truyền thống của người Công giáo.
Trong khi đó, các cuộc trấn áp vẫn tiếp diễn. Cảnh sát phát lệnh truy nã 40 thành viên ban lãnh đạo của đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ. Một số người dân bị bắt chỉ vì nói chuyện với phóng viên nước ngoài. Đất nước có nguy cơ rơi vào nội chiến khi 10 nhóm nổi dậy lớn nhất có vũ trang, trong tổng số 20 nhóm, hôm qua, 03/04/2021 cho biết sẽ "xem xét lại thỏa thuận ngừng bắn ký kết với quân đội năm 2015".
Total ở lại và chi tiền cho NGO
Trong bối cảnh này, bất chấp các trấn áp đã làm cho 557 người chết và nguy cơ nội chiến lan rộng, hãng khai thác dầu khí Total của Pháp thông báo vẫn sẽ ở lại Miến Điện. Ông Patrick Pouyanné, tổng giám đốc của Total, khi trả lời tờ Journal du Dimanche giải thích "thế khó xử" của hãng như sau :
"Chúng tôi đã quyết định ngưng các dự án và các hoạt động thăm dò ở Miến Điện, nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục sản xuất khí đốt. Không phải để duy trì lợi nhuận hay tiếp tục nộp phí hay đóng thuế cho tập đoàn quân sự. Mà là để bảo đảm an ninh cho nhân sự, nhân viên và các lãnh đạo của chúng tôi, tránh cho họ cảnh tù tội hay cưỡng bức lao động, và nhất là tránh làm nghiêm trọng thêm điều kiện sống của người dân khi cắt nguồn điện của hàng triệu người sử dụng".
Vị tổng giám đốc này còn cam kết "bởi vì tôi không thể quyết định ngưng sản xuất, hôm nay, tôi quyết định hỗ trợ tài chính cho các hiệp hội hoạt động vì nhân quyền tại Miến Điện với số tiền tương đương bằng khoản phí mà chúng tôi sẽ phải nộp cho chính phủ Miến Điện" sắp tới đây.
Hãng Total của Pháp hiện diện ở Miến Điện từ năm 1992. Nhiều tổ chức phi chính phủ hối thúc hãng này "ngưng tài trợ cho tập đoàn quân sự". Theo các tài liệu tài chính do tập đoàn đa quốc gia này công bố, Total đã chi trả khoảng 230 triệu đô la cho chính phủ Miến Điện năm 2019, rồi 176 triệu trong năm 2020 dưới hình thức nộp phí "quyền khai thác".
Quân đội Miến Điện kiểm soát tập đoàn dầu khí quốc gia Myanmar Oil and Gas Enterprise (MOGE), vốn có nhiều thỏa thuận đối tác với Total.
Thanh Phương, RFI, 03/04/2021
Hơn 12.000 người đã phải chạy lánh nạn do quân đội Miến Điện mở các cuộc oanh tạc trong những ngày qua, theo thông báo của một lực lượng vũ trang sắc tộc thiểu số hôm nay, 03/04/2021.
Biểu tình chống đảo chính ở Win Yay, một bang của người Karen, Miến Điện. Ảnh 01/04/2021. Handout Karen Information center/AFP
Trong bản thông cáo, Liên minh Dân tộc Karen KNU, một trong những lực lượng vũ trang lớn nhất ở Miến Điện, tố cáo là các vụ oanh tạc của quân đội đã "khiến nhiều người thiệt mạng, trong đó có trẻ em và học sinh, đồng thời phá hủy nhiều trường học và làng mạc".
Đáp lại các vụ đàn áp đẩm máu của lực lượng an ninh Miến Điện nhắm vào những người biểu tình chống đảo chính, lực lượng KNU vào tuần trước đã đánh chiếm một căn cứ quân sự tại bang Karen ở miền đông nam Miến Điện. Quân đội đã phản công bằng các cuộc oanh tạc trong thời gian từ 27 đến 30/03, nhắm vào những cứ địa của lực lượng KNU. Đây là lần đầu tiên từ khoảng 20 năm qua có những vụ oanh kích như vậy trong vùng này. Thông cáo của KNU kêu gọi tất cả các sắc tộc thiểu số trong nước "có những hành động mạnh mẽ và trừng trị những kẻ có trách nhiệm".
Trong những năm gần đây, quân đội Miến Điện đã ký các hiệp định ngừng bắn với một số lực lượng sắc tộc thiểu số nổi dậy để đòi quyền tự trị. Nhưng kể từ sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ dân sự của bà Aung San Suu Kyi ngày 01/02, nhiều lực lượng sắc tộc thiểu số đã ủng hộ những người biểu tình chống đảo chính và dọa sẽ khởi động lại đấu tranh vũ trang chống tập đoàn quân sự đang dìm trong biển máu phong trào phản kháng.
Theo hãng tin AFP, 10 trong số các lực lượng phiến quân chính ở Miến Điện vừa tuyên bố sẽ "xét lại" hiệp định ngưng bắn ký với quân đội vào năm 2015, vì họ phẫn nộ trước việc chính quyền đàn áp đẩm máu thường dân.
Theo hãng tin Reuters, trích dẫn báo chí Miến Điện và một nhân chứng, hôm nay, lực lượng an ninh Miến Điện lại nổ súng vào những người biểu tình đòi dân chủ, sát hại 5 người.
Theo Hiệp hội trợ giúp tù chính trị AAPP, trong hai tháng qua đã có ít nhất 550 thường dân thiệt mạng do trúng đạn của lực lượng an ninh Miến Điện. Số tử vong chắc còn cao hơn thế, bởi vì có hơn 2.700 người đã bị bắt, bị giam giữ ở những nơi bí mật, gia đình và luật sư không được vào thăm. Nhiều người được xem là mất tích.
Trong một tuyên bố được nhất trí thông qua hôm thứ Năm vừa qua, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã "bày tỏ mối quan ngại sâu sắc trước sự xấu đi nhanh chóng của tình hình Miến Điện", và "cực lực" lên án các hành động bạo lực. Nhưng cho tới nay, Trung Quốc và Nga, 2 trong số 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an, vẫn chống lại việc Liên Hiệp Quốc ban hành các trừng phạt đối với tập đoàn quân sự Miến Điện. Chỉ có Hoa Kỳ và Anh Quốc đã ban hành các trừng phạt riêng.
Trong khi đó, Ấn Độ đã tỏ thái độ cứng rắn hơn với tập đoàn quân sự Miến Điện, với lời lên án mạnh mẽ nhất từ trước đến nay về những vụ đàn áp đẩm máu. New Delhi đồng thời kêu gọi tái lập dân chủ và chấm dứt các vụ bạo lực ở Miến Điện.
Thanh Phương
**********************
Thanh Hà, RFI, 02/04/2021
Hai tháng sau cuộc đảo chính làm hơn 500 người thiệt mạng, ngày 01/04/2021, cựu cố vấn nhà nước Miến Điện, bà Aung San Suu Kyi bị ghép thêm tôi danh thứ 5. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc lên án tập đoàn quân sự Miến Điện trấn áp dã man người biểu tình.
Hoa và những tấm biển tưởng niệm những ggười biểu tình bị giết hại, đặt trước cửa đại sứ quán Miến Điện ở Luân Đôn, Anh Quốc, ngày 28/03/2021. Reuters – Henry Nicholls
Tại New York, sau hai ngày đàm phán, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc chiều qua, 01/04, đã ra thông cáo "bày tỏ quan ngại sâu sắc trước tình hình đang xấu đi tại Miến Điện (…) mạnh mẽ lên án bạo lực nhắm vào những người biểu tình ôn hòa, làm hàng trăm thường dân thiệt mạng, trong đó có phụ nữ và trẻ em". Riêng Anh Quốc, ngay trong ngày hôm qua, đã thông báo biện pháp trừng phạt kinh tế nhắm vào một tập đoàn do quân đội Miến Điện kiểm soát.
Các nước láng giềng Miến Điện, trước mắt, chưa ban hành lệnh cấm vận, trừng phạt quân đội tiến hành đảo chính. Tuy nhiên Thái Lan tuyên bố "quan ngại sâu sắc" về tình hình Miến Điện. Philippines, Malaysia, Indonesia hay Singapore cũng lên tiếng trước tình trạng "bạo lực leo thang" ở Miến Điện.
Còn tại Miến Điện, đêm qua, phe chống đảo chính đã tổ chức một đêm canh thức, thắp nến tưởng niệm các nạn nhân và kêu gọi tiếp tục đấu tranh, bãi công kháng cự. Nhiều người đặt hoa tại các trạm xe buýt nơi những người biểu tình bị quân đội sát hại.
Từ hôm qua, bộ Giao thông và Thông tin ra lệnh cho các nhà cung cấp mạng chận các ngả truy cập internet kể từ hôm nay 02/04/2020. Mục tiêu của chính quyền Naypyidaw là ngăn chận các cuộc xuống đường, không để cho người biểu tình liên lạc với nhau qua các mạng xã hội.
Cũng trong ngày hôm qua, luật sư của bà Aung San Suu Kyi cho biết bà đã ra trình diện tòa qua cầu truyền hình. Phiên tòa chủ yếu tập trung vào việc chỉ định 8 luật sư chính bảo vệ cho cựu cố vấn Nhà nước Miến Điện.
Trong phiên trình diện tòa, lãnh đạo Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ, đã bị cáo buộc thêm một tội danh mới. Trả lời hãng tin Reuters, luật sự Min Min Soe cho biết, căn cứ vào một đạo luật có từ thời Miến Điện còn là thuộc địa của vương Quốc Ạnh, quân đội nước này cáo buộc bà Aung San Suu Kyi "vi phạm luật bí mật quốc gia". Đây là tội danh thứ 5 và cũng là tội danh nghiêm trọng nhất, mà tập đoàn quân sự gán cho bà Aung San Suu Kyi. Với tội danh này, bà Aung San Suu Kyi có thể bị lãnh án đến 14 năm tù giam.
Cho dù bị đàn áp dã man, phe chống đảo chính vẫn rất quyết tâm tiếp tục cuộc đấu trang, như lời một sinh viên Sau Lu Naung tại đại học Rangoon đã trả lời nhà báo Camille Marigaux của RFI :
"Chúng tôi yêu cầu người biểu tình trang bị mũ an toàn, kính để bảo vệ và găng tay. Bởi vi trước mặt chúng tôi là những người được trang bị súng ống. Người biểu tình khó có thể đáp trả nhưng chúng tôi có thể cản đường họ. Chúng tôi cũng có vũ khí như là gạch đá, chai bom xăng hay súng cao su. Bạo lực gia tăng từng ngày, đến mức có nhiều người biểu tình đã bị bắt, một số bị giết chết. Dân cư ở những bang khác cũng biểu tình và cũng bị binh lính đàn áp. Quân đội sẽ không buông tha. Quân đội có súng và do vậy họ không sợ gì ai, kể cả lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc hay bất kỳ một quốc gia nào. Giải pháp duy nhất để giành thắng lợi và tiến hành thành công cuộc cách mạng này là chúng tôi cũng phải tấn công. Chính vì thế chúng tôi lo ngại và e rằng sẽ có nội chiến".
Thanh Hà
Nguyễn Hùng, VOA, 01/04/2021
Cách đây hơn một thập niên, cố Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt còn tới Myanmar để tư vấn cho các lãnh đạo quân đội về cách mở cửa kinh tế và khéo quan hệ với phương Tây.
Năm 1994, cố Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt đã từng tư vấn các lãnh đạo quân đội Myanamar về mở cửa kinh tế và quan hệ với phương Tây.
Chẳng riêng gì Liển Âu, Hoa Kỳ cũng bỏ cấm vận với Việt Nam, một nước cựu thù và cộng sản độc đảng, từ năm 1994. Trong khi đó Washington chỉ bắt đầu nới lỏng cấm vận với Myanmar hồi năm 2012.
Ông Kiệt từng là nhà lãnh đạo cởi mở bậc nhất ở Việt Nam ; tư duy của ông thoáng tới mức bị chính các lãnh đạo cộng sản kiểm duyệt. Đây là điều khiến những gì ông tư vấn cho giới lãnh đạo quân sự Myanmar rất hữu ích.
Kể từ sau chuyến thăm của ông Kiệt hồi năm 2010, Myanmar đã tổ chức cuộc bầu cử dân chủ và trả lại sự tự do cho người dân, điều mà có lẽ ông Kiệt lúc cuối đời có thể mong muốn cho Việt Nam và cũng là điều hiện chưa biết khi nào sẽ đến.
Myanmar trở thành tấm gương để Việt Nam noi theo trong gần một thập niên qua cho tới cuộc đảo chính hồi đầu tháng Hai.
Cuộc đảo chính là ngôn ngữ của phương Tây ; Việt Nam trong tư cách uỷ viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc cùng Trung Quốc, Nga và Ấn Độ đã công khaiphản đối coi đó là cuộc đảo chính. Vì lý do này Hà Nội đã bị coi là "tàn ác" vì đứng nhìn quân đội giết hại dân thường. Việt Nam thậm chí sẽ là chủ tịch Hội đồng Bảo an trong tháng Tư.
Chỉ trong vòng hai tháng qua, chính quyền quân đội ở Miến Điện đã xả súng không thương tiếc vào người dân phản đối đảo chính. Hơn 550 người, trong đó có cả trẻ em, đã bị bắn chết.
Mùa xuân 2021 đang làm người ta nhớ lại cuộc nổi dậy hồimùa hè năm 1988 của người dân Myanmar. Khi đó chính quyền quân đội cũng thảm sát hàng ngàn người. Đó cũng là năm bà Aung San Suu Kyi, khi đó tình cờ đang từ Anh về thăm mẹ ốm ở Myanmar theo đàiNPR của Hoa Kỳ, trở thành lãnh đạo đối lập.
Hình ảnh phát đi từ Myanmar cho thấy những hành động thú tính của binh lính với người biểu tình : từ kéo lê họ trên mặt đường, đấm đá và thậm chí bắn tỉa những ai dám xuống đường.
Nhiều người Myanmar đã nói với các hãng truyền thông lý do họ biểu tình. Có bà mẹ đã để lại đứa con một tuổi cho chồng và dặn ông tiếp tục cuộc sống mới nếu chẳng may bà bị bắt hay thậm chí bị bắn chết,theo BBC. Bà nói bà không muốn con bà lớn lên trong một đất nước bị quân đội cai quản. Bà cũng nói thế hệ của bà sẽ cố gắng hoàn thành mục tiêu đòi tự do và dân chủ thay vì đợi thế hệ con cái.
Các lãnh đạo biểu tình hiện đang có cuộc gây quỹ trên toàn cầu. Gần 90.000 người từ các quốc gia khác nhau đã đóng góp hơn chín triệu đô la trong hơn hai tuần qua. Tại Anh hiện cũng đang có phong trào vận động người Anh ký thỉnh nguyện thư đòi chính phủ thúc giục Liên Hiệp Quốc gửi lính gìn giữ hoà bình tới Myanmar. Chính quyền Anh sẽ phải có phản ứng nếu thỉnh nguyện thư có trên 10.000 chữ ký.Hiện hơn 4.500 người đã ký.
Cũng giống như Việt Nam, Myanmar đang muốn giảm sự lệ thuộc vào Trung Quốc. Cả hai nước đều mua nhiều vũ khí của Nga ; trên thực tế Myanmar đứng thứ hai trong số các nước Đông Nam Á về chi phí mua vũ khí của Nga trong năm 2019,chỉ sau Việt Nam. Nga và Việt Nam cũng nằm trong số chỉ có tám nước mới đây gửi đại diện tới tham gia lễ kỷ niệm ngày thành lập quân đội Myanmar.
Trong lúc có nhiều lời kêu gọi phương Tây tăng cường trừng phạt Myanmar, một học giả Ấn Độ chỉ ra rằng nếu phương Tây chơi được với các nước độc đảng và độc đoán như Việt Nam và Trung Quốc, nước thậm chí đang bị tố cáo diệt chủng ở Tân Cương, thì không có lý do gì họ không thể giữ chính sách đối thoại với Miến Điện. ÔngBrahma Chellaney, Giáo sư Nghiên cứu chiến lược của Trung tâm nghiên cứu chính sách tại New Delhi, cũng chỉ ra chuyện phương Tây vẫn giữ quan hệ khá bình thường với Thái Lan dù trên thực tế các tướng lĩnh đang cầm quyền ở đó.
Cuộc trấn áp đòi hỏi tự do và dân chủ ở Myanmar hồi năm 1988 và hiện nay cho thấy con đường chông gai của tiến trình đòi thực quyền. Với tư duy và cách làm việc không giống ai của chính quyền cộng sản ở Việt Nam, cộng thêm với vị trí ở vùng trũng về tự do và dân chủ của thế giới, tự do và dân chủ có thể còn tiếp tục là giấc mơ của hơn một thế hệ nữa.
Nguyễn Hùng
Nguồn : VOA, 01/04/2021
************************
Thụy My, RFI, 30/03/2021
Chính quyền Mỹ hôm 29/03/2021 loan báo ngưng một thỏa thuận thương mại với Miến Điện cho đến khi chính quyền "được bầu lên một cách dân chủ" quay trở lại. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sẽ họp kín vào ngày 31/03, theo yêu cầu của Anh quốc, trong bối cảnh đã có trên 500 thường dân Miến Điện bị thiệt mạng kể từ sau vụ đảo chính ngày 01/02.
Người biểu tình Miến Điện chống lại cảnh sát tại Rangoon, ngày 30/03/2021. AP
Đại diện thương mại Mỹ, bà Đái Kỳ (Katherine Tai) thông báo "ngưng tất cả cam kết của Hoa Kỳ với Miến Điện liên quan đến hiệp định khung năm 2013 về thương mại và đầu tư", quyết định này "có hiệu lực tức khắc". Bà khẳng định : "Hoa Kỳ ủng hộ nhân dân Miến Điện trong nỗ lực tái lập một chính quyền dân chủ được bầu, vốn là cơ sở cho tăng trưởng kinh tế và cải cách của Miến Điện".
Tuần trước, Washington đã trừng phạt hai tướng cảnh sát Miến Điện và hai sư đoàn bộ binh đàn áp biểu tình, phong tỏa tài sản ở Mỹ nếu có, không được tham gia hệ thống tài chính quốc tế và làm ăn với cá nhân, tổ chức Mỹ.
Pháp tố cáo "bạo lực mù quáng và đẫm máu", đòi hỏi trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị. Điện Kremlin cũng bày tỏ quan ngại về số lượng thường dân thiệt mạng ngày càng tăng, trong khi Nga được cho là đứng về phía tập đoàn quân sự, và thứ Bảy tuần rồi thứ trưởng Quốc phòng Nga Alexandre Fomine là khách mời của tướng Min Aung Hlaing trong cuộc duyệt binh có máy bay, xe tăng do Nga sản xuất.
Các nguồn tin ngoại giao cho AFP biết, 15 thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sẽ họp kín vào ngày 31/03 về Miến Điện, theo đề nghị của Anh quốc, sau hai ngày cuối tuần đẫm máu vừa qua. Đặc sứ Liên Hiệp Quốc Christine Schraner Burgener sẽ trình bày về tình hình.
Hôm qua, Hội đồng Bảo an không đạt được đồng thuận về một tuyên bố mới, sau khi đã lên án bạo lực tại Miến Điện lần đầu tiên vào ngày 10/03. Mặc cho nỗ lực của phương Tây, tuyên bố này không nêu ra vụ đảo chính và khả năng trừng phạt do có sự phản đối của Trung Quốc, Nga và cả các thành viên Châu Á như Ấn Độ, Việt Nam.
Tại Miến Điện, quân đội tiếp tục đàn áp biểu tình bất chấp mọi sự lên án và trừng phạt. Có 510 người trong đó có nhiều sinh viên và thiếu niên đã bị cảnh sát và quân đội bắn chết trong hai tháng qua, theo Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị (AAPP). Tổ chức này nhấn mạnh con số nạn nhân trên thực tế có thể còn cao hơn nhiều, vì hàng trăm người bị bắt đến nay vẫn không có tin tức. Chỉ riêng hôm thứ Bảy 27/03, Ngày Quân lực Miến Điện, đã có ít nhất 107 thường dân trong đó có 7 trẻ vị thành niên bị thiệt mạng.
Trước nạn đàn áp đẫm máu, nguy cơ xảy ra nội chiến hiển hiện. Nhiều lực lượng nổi dậy hôm nay đe dọa sẽ cầm vũ khí chống lại tập đoàn quân sự. Thông cáo chung nhấn mạnh nếu lực lượng an ninh "tiếp tục sát hại thường dân, chúng tôi sẽ hợp tác với người biểu tình và sẽ trả đũa", trong đó đáng chú ý là nhóm vũ trang mang tên Quân đội Arakan (AA) có hàng ngàn tay súng với đầy đủ phương tiện. Cuối tuần qua, quân đội đã không kích tại miền đông nam, nhắm vào nhóm vũ trang Liên minh quốc gia Karen (KNU), sau khi nhóm này chiếm một căn cứ quân sự và sát hại nhiều binh lính.
Minh Anh, RFI, 30/03/2021
Tại Miến Điện, thỏa thuận ngừng bắn giữa quân đội với các phe nổi dậy, được ký kết những năm gần đây có nguy cơ bị phá vỡ. Trong đêm 29/03/2021, Tatmadaw, quân đội Miến Điện, đã tiến hành các cuộc oanh kích tại miền đông nam nhắm vào một trong các nhóm vũ trang lớn nhất : Liên minh Quốc gia Karen, một sắc tộc thiểu số, gần biên giới với Thái Lan.
Lực lượng Liên minh Quốc gia Karen tham gia một cuộc biểu tình phản đối cuộc đảo chính quân sự ở Papun, bang Kayin, Miến Điện, ngày 05/03/2021. © Reuters – Kic News Page
Từ Bangkok, thông tín viên đài RFI, Carole Isoux tường thuật :
"Trời còn chưa sáng, thì tiếng động cơ máy bay đã vang lên trên bầu trời huyện Mutraw, sát với biên giới Thái Lan, sau đó là những tiếng nổ. Số liệu sơ bộ cho biết có ít nhất ba người chết. Vụ oanh kích này, lần đầu tiên kể từ 20 năm nay trong khu vực, đã xảy ra ngay tại vùng lãnh thổ của quân đội Karen, một nhóm nổi dậy vũ trang có đến 7.000 quân nhân, của bang tự trị Karen ở Miến Điện.
Theo các nhà chức trách địa phương, khoảng 3.000 người đã phải rời bỏ làng xã trong hoảng loạn, và đã băng qua biên giới Thái Lan, số thì trái phép, nhưng số khác thì bị nhốt cách ly trong một những trại do quân đội Thái Lan lập ra dọc theo biên giới.
Hôm thứ Bảy, 27/03/2021, quân đội Karen đăng trên các mạng xã hội hình ảnh 8 binh sĩ quân đội Miến Điện bị bắt, và tịch thu số vũ khí đạn dược dự trữ của họ. Quân đội Karen đặc biệt trong tầm ngắm của Tatmadaw, kể từ khi quân đội sắc tộc thiểu số cho biết chứa chấp hơn một ngàn lãnh đạo phong trào bất tuân dân sự trên vùng lãnh thổ của mình".
Trong bối cảnh quân đội Miến Điện tiếp tục leo thang bạo lực nhắm vào người biểu tình, ông Kyaw Win, nhà sáng lập và là giám đốc Burma Human Rights Network, có trụ sở tại Luân Đôn, khi trả lời ban tiếng Pháp đài RFI, cho rằng các biện pháp trừng phạt của Luân Đôn và Washington nhắm vào hai tập đoàn do quân đội kiểm soát là chưa đủ.
Ông cho rằng quốc tế cần phải cấm vận cả vũ khí, được cung cấp từ các nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Nga, Thái Lan hay như Pakistan. Nhà hoạt động nhân quyền này chỉ trích gay gắt Liên Hiệp Quốc là "vô tích sự", là những "con hổ giấy", đã không làm gì trong khi mỗi ngày tiếp tục có nhiều người chết.
Minh Anh, RFI, 29/03/2021
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Liên Hiệp Châu Âu, hôm qua, 28/03/2021, cùng lên án quân đội Miến Điện đã trấn áp đẫm máu các cuộc biểu tình trong những ngày cuối tuần. Thứ Bảy, 27/3, được cho là ngày "đen tối" nhất kể từ khi đảo chính diễn ra, với 107 người chết, trong đó có 7 trẻ em.
Một người biểu tình bị thương ở Rangoon, Miến Điện, được cấp cứu. Ảnh 27/03/2021. AP
"Thật là khủng khiếp, thật là quá đáng (…) khi có nhiều người bị giết chết một cách hoàn toàn vô ích", tổng thống Mỹ Joe Biden đã có phát biểu như trên trước giới báo chí.
Lãnh đạo ngoại giao Liên Hiệp Châu Âu (EU), ông Joseph Borrell, tối qua, cũng lên án mạnh mẽ "leo thang bạo lực không thể chấp nhận", "một hướng đi điên rồ" mà tập đoàn quân sự đã chọn. Trong thông cáo, đại diện cao cấp của EU, đã gọi ngày thứ Bảy 27/3 vừa qua là "ngày khiếp hãi và đáng xấu hổ".
Theo các số liệu của AAPP, một tổ chức phi chính phủ địa phương, tính đến hôm nay đã có ít nhất 459 người chết, trong đó có nhiều trẻ em. Mức độ bạo lực gia tăng khiến các cơ sở y tế cũng chịu nhiều áp lực, vốn dĩ cũng là mục tiêu tấn công của cảnh sát. Trước làn mưa đạn của cảnh sát và quân đội, người dân Miến Điện tìm cách tự bảo vệ mình, kể cả học cách sơ cứu.
Từ Rangoon, thông tín viên đài RFI, Juliette Verlin, có bài phóng sự :
Tại một căn hộ được bảo vệ ở phía đông Rangoon, một nhóm nhỏ các nhà hoạt động bí mật tập hợp để theo một khóa học khá đặc biệt. Sáng nay, một nhân viên y tế chuyên nghiệp được mời đến để giảng dậy những kiến thức cơ bản về cấp cứu y khoa, vào lúc mà cuộc trấn áp trên đường phố mỗi lúc một dữ dội. Pyay, một trong số các nhà tổ chức, ở đó để giải thích. "80% những người bị trúng đạn đều tử vong trong 10 phút đầu tiên".
Ngày càng có nhiều người biểu tình và các nhà hoạt động tìm kiếm các khóa đào tạo nhanh như thế này, nhằm bảo đảm an toàn cho một người bị thương ngay tại chỗ và có thể đưa họ đến một xe cấp cứu gần nhất. "Nguyên tắc đầu tiên, khi bạn thấy ai đó cần trợ giúp trên đường phố, bạn quan sát kỹ khu vực xung quanh, rồi bạn xác định mối nguy hiểm ở đâu và lối thoát ra".
Khóa học tiếp tục với việc nêu ra các tình huống để xử lý. "Nếu như bạn có một mình, việc vận chuyển người bị thương cũng rất dễ. Bạn nắm lấy họ như thế này, nhấc họ lên một chút, sao cho đầu không chạm đất, rồi bạn kéo họ về phía lối ra an toàn mà bạn đã thấy trước đó."
Những người tham gia khóa học được chia thành ba nhóm, và học cách băng bó với một loại băng không bình thường, đó là băng vệ sinh phụ nữ. "Đó là vải băng tốt nhất thế giới".
Rồi họ học cách lấy băng dính quấn vài vòng vào chỗ đặt băng và thế là xong. "Tầm một lúc, người bị thương phải kêu than "ah cánh tay của tôi", người này phải không cảm nhận được cánh tay của mình. OK ? Bạn vẫn cảm nhận được tay mình à ? Ah, như vậy là băng chưa quấn chặt".
Các nhà hoạt động trở về nhà cùng với một bộ sơ cứu cá nhân đầu tiên, và đến lượt họ có thể sẽ truyền tải kinh nghiệm cho người khác.
**********************
Bạo lực gia tăng ở Myanmar, Trung Quốc có thể mất tất cả
Vũ Sỹ Hoàng, RFA, 29/03/2021
Ngày biểu tình đẫm máu
Lực lượng an ninh Myanmar ngày 27/3 đã giết chết 114 người trên khắp đất nước, khiến ngày này trở thành một trong những ngày biểu tình đẫm máu nhất kể từ cuộc đảo chính quân sự vào tháng trước. Đặc biệt, chính quyền quân sự đã thực hiện hành động tàn bạo nổ súng nhằm vào những người biểu tình ôn hòa, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, là đặc trưng của cuộc đàn áp đang diễn ra và ngày một gia tăng trên cả nước.
Biểu tình phản đối đảo chính ở Yangon, Miến Điện hôm 27/3/2021 - AFP
Cuộc đàn áp chết chóc diễn ra trong Lễ kỷ niệm Ngày Lực lượng Vũ trang. Tại lễ duyệt binh ở thủ đô Naypyidaw để kỷ niệm sự kiện này, Thống tướng Min Aung Hlaing, Tổng tư lệnh quân đội Myanmar nói rằng quân đội sẽ "bảo vệ người dân và nền dân chủ".
Theo Cổng thông tin Myanmar Now, 91 người đã thiệt mạng dưới tay lực lượng an ninh. Một cậu bé mà truyền thông địa phương nói là chỉ mới 5 tuổi nằm trong số ít nhất 29 người thiệt mạng ở Mandalay. Ít nhất 24 người thiệt mạng ở Yangon. Những người thiệt mạng ngày 27/3 nâng số thường dân được báo cáo thiệt mạng kể từ cuộc đảo chính lên hơn 400 người.
ASEAN thất bại trước vấn đề Myanmar
Trên thực tế, ASEAN đã bị chia rẽ nhiều hơn bởi cuộc đảo chính của Myanmar. Indonesia, Malaysia và Singapore đã kêu gọi chấm dứt ngay lập tức bạo lực do quân đội gây ra đối với những người biểu tình, trả tự do cho những người bị giam giữ chính trị, đặc biệt là cố vấn nhà nước Aung San Suu Kyi, và khôi phục nền quản trị dân chủ dựa trên kết quả cuộc bầu cử hồi tháng 11/2020. Các nước ASEAN khác đã chần chừ và tuân theo nguyên tắc "không can thiệp vào công việc nội bộ".
Do bị chia rẽ bởi các vấn đề như lập trường hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông và khu vực sông Mekong- và giờ đây là về việc đưa ra một phản ứng mang tính phối hợp với cuộc đảo chính ở Myanmar, ASEAN sẽ khó được coi trọng. ASEAN đang kẹt giữa tình trạng bạo lực, vi phạm nhân quyền tại Myanmar và lời hối thúc của quốc tế về việc phải đưa ra hành động phản ứng cứng rắn hơn. Ngoài việc lên án và đưa ra các biện pháp trừng phạt có chủ đích chống lại các nhà lãnh đạo đảo chính và các lợi ích của họ, cộng đồng quốc tế đã nhiều lần đề nghị ASEAN làm trung gian cho một cuộc đối thoại có thể dẫn đến một kết quả hòa bình. Do vậy, ASEAN không chỉ hoạt động kém hiệu quả với tư cách là một tổ chức khu vực mà còn đang ngăn cản một phản ứng quốc tế hiệu quả hơn.
Sự thất vọng về sức ì và sự rời rạc của ASEAN đã được thể hiện trong các diễn đàn như hội nghị thượng đỉnh nhóm Bộ Tứ gần đây giữa Australia, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ. Nếu ASEAN không thể cùng hành động để ngăn chặn điều mà một số người hiện nay coi là tội ác chống lại loài người ở Myanmar thì các cường quốc bên ngoài có thể đóng một vai trò lớn hơn khi các quốc gia thành viên trong khu vực trở nên phân tán và hỗn loạn hơn, mất đi quyền tự chủ tập thể và không thể thực hiện lời hứa trước đó là duy trì hòa bình và thúc đẩy thịnh vượng
"Bắt cá hai tay", Trung Quốc có thể mất tất cả
Nguyên tắc của Bắc Kinh lâu nay là "không can thiệp vào công việc nội bộ" của nước khác, với Trung Quốc, đảo chính và khủng hoảng chính trị tại Myanmar chỉ là công việc nội bộ của Myanmar. Với quan điểm này, Trung Quốc đã ngăn chặn các dự thảo tuyên bố của Hội đồng Bảo an lên án đảo chính. Tuy nhiên, trước tình hình ngày một trở nên tồi tệ hơn tại Myanmar, với số người chết do bạo lực quân đội tăng lên hàng ngày, Trung Quốc không thể giữ nguyên thái độ không can thiệp. Dù sao hành xử của Bắc Kinh hiện nay là cố gắng duy trì tính hai mặt : một mặt chấp nhận một phần các lên án quốc tế nhắm vào tập đoàn quân sự Myanmar, mặt khác vẫn duy trì nguyên tắc không can thiệp.
Diễu binh kỷ niệm ngày Lực lượng vũ trang Miến Điện hôm 27/3/2021 ở Naypyitaw. Reuters
Sở dĩ Bắc Kinh bảo vệ đến cùng nguyên tắc "không can thiệp vào công việc nội bộ" của nước khác là do lo sợ đến lượt mình, Trung Quốc cũng sẽ bị quốc tế gây áp lực mạnh hơn trong các hồ sơ nhân quyền (như Tân Cương, Tây Tạng hay Hong Kong). Theo một số nguồn tin rò rỉ từ nội bộ, đầu tháng 3 này, chính quyền Bắc Kinh đã đàm phán bí mật với tập đoàn quân sự để bảo vệ an toàn cho các đường ống dẫn dầu nối liền Myanmar với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Tuy nhiên, sự an toàn của các cơ sở kinh tế của Trung Quốc tại Myanmar có lẽ khó được bảo đảm nếu tình hình tồi tệ hơn. Vấn đề là thái độ nước đôi của Bắc Kinh, dung túng tập đoàn quân sự, không chỉ khiến lợi ích kinh tế của Trung Quốc tại Myanmar bị tổn hại mà khiến toàn khu vực có thể chịu hậu quả dây chuyền.
Việt Nam thì sao ?
Việt Nam, Uỷ viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, trước sự đàn áp tàn bạo của chính quyền quân sự Myanmar, đã chọn cách cùng các quốc gia Nga, Trung Quốc và Ấn Độ yêu cầu sửa đổi bản thảo tuyên bố do Anh quốc soạn, yêu cầu không đề cập tới đảo chính, và xoá bỏ lời đe dọa sẽ có biện pháp tiếp theo đối với chính quyền quân sự Myanmar.
Cách nghĩ và làm của Việt Nam trước vấn đề Myanmar có nhiều điểm tương đồng với Trung Quốc. Thứ nhất, Việt Nam cũng lo ngại việc các quốc gia khác có thể "can thiệp vào nội bộ" Việt Nam, khi các thành tích nhân quyền, dân chủ của Việt Nam cũng đang ở mức "đội sổ" trên thế giới. Ngoài ra, Việt Nam cũng có nhiều lợi ích kinh tế nếu giữ quan hệ với chính quyền quân sự của Myanmar. Hiện đang có hơn 200 doanh nghiệp Việt Nam đang làm ăn tại Myanmar, trong số này có những tập đoàn lớn như Viettel, Vietnam Airlines, Hoàng Anh Gia Lai, ngân hàng BIDV… với tổng đầu tư hơn 2,2 tỉ đô la Mỹ theo các số liệu năm 2019. Công ty viễn thông Viettel là một công ty liên doanh giữa quân đội Miến Điện và quân đội Việt Nam. Trước thái độ của Việt Nam như vậy, đặc biệt với sự tiếp tay của Viettel cho các giới chức quân sự mà người dân Myanmar đã tỏ vẻ bất bình, thậm chí đập phá một số tài sản của công ty này.
Một số nhà nghiên cứu lo ngại, nếu Việt Nam cứ giữ chính sách hai mặt cho vấn đề Myanmar như vậy, cũng sẽ dẫn tới kết cục giống như của Trung Quốc. Một mặt, sẽ khiến thế giới lo ngại về thái độ của Việt Nam trước các nền dân chủ trên thế giới. Mặt khác, sẽ ảnh hưởng đến thái độ của người dân Myanmar, điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các lợi ích kinh tế của các công ty Việt Nam đang kinh doanh tại đây.
Vũ Sỹ Hoàng
Nguồn : RFA, 29/03/2021
Thanh Hà, RFI, 28/03/2021
Tập đoàn quân sự Miến Điện huy động rầm rộ quân lính, xe tăng, xe bọc thép, tên lửa để kỷ niệm Ngày Quân Lực 27/03/2021, một ngày lễ quan trọng tại Miến Điện với khách mời danh dự là hai phái đoàn Nga và Trung Quốc. Ngay từ sáng sớm, đông đảo người dân Miến Điện tiếp tục biểu tình. Ít nhất 89 người bị thiệt mạng trong ngày vì bị cảnh sát trấn áp.
Những người biểu tình chống đảo chính dựng rào cản trên một con phố để chặn đường cảnh sát ở Rangoon (Miến Điện) ngày 28/03/2021. AP
Trong đêm 27 rạng sáng 28/03/2021 tư lệnh 12 quốc gia trên thế giới ra thông cáo chung lên án tập đoàn quân sự Miến Điện sử dụng vũ khí sát thương nhắm vào thường dân. Thông cáo được đưa ra sau vụ gần 100 thường dân Miến Điện bị sát hại vào lúc Naypyidaw kỷ niệm Ngày Quân Lực 27/03.
Chỉ vài giờ sau cuộc tắm máu làm hơn 90 người thiệt mạng theo một tổ chức phi chính phủ tại Miến Điện, lãnh đạo quân đội 12 quốc gia trên thế giới gồm Anh, Mỹ, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Canada, Đan Mạch, Hy Lạp, Hà Lan, Đức và Ý đã cùng lên tiếng trong một thông cáo chung, một sự kiện rất hiếm hoi.
Trong văn bản được gửi đến giới tướng lĩnh Miến Điện trong đêm qua, rạng sáng ngày hôm nay, lãnh đạo quân đội 12 quốc gia nói trên nhắc nhở về vai trò của một lực lượng quân sự tuân thủ các "chuẩn mực của Liên Hiệp Quốc, đó là trách nhiệm bảo vệ chứ không phải làm phương hại đến thường dân", đồng thời kêu gọi "tập đoàn quân sự Miến Điện chấm dứt bạo hành và tái tạo niềm tin đối với nhân dân".
Quân Đội Miến Điện đã đánh mất uy tín sau những biến cố gần đây. Liên Hiệp Quốc cũng đã lên án đợt đàn áp đẫm máu nhắm vào người biểu tình Miến Điện chống cuộc đảo chính hồi đầu tháng 2/2021.
Tổng thư ký Antonio Guterres gọi biến cố trong Ngày Quân Lực Miến Điện 27/03//2021 là một vụ "sát hại" thường dân. Ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken tuyên bố "kinh hoàng trước biển máu" mà lực lượng an ninh Miến Điện gây ra. Lãnh đạo ngành ngoại giao Anh Dominic Raab thì cho rằng làn sóng đàn áp tại quốc gia Đông Nam Á này, hôm qua đã "vượt thêm một cấp".
Trở lại với biến cố hôm qua, theo các tổ chức phi chính phủ và nhân viên y tế, được các phương tiện truyền thông phương Tây trích dẫn, hơn 90 người biểu tình thiệt mạng, trong đó có nhiều trẻ em và ít nhất 27 nạn nhân tử vong tại thành phố Rangoon. Tất cả diễn ra trong lúc chính quyền Naypyidaw tổ chức lễ duyệt binh mừng Ngày Quân Lực.
Hãng tin Anh Reuters cho biết thứ trưởng Quốc phòng Nga, Alexander Fomin, cũng như đại diện ngoại giao của nhiều nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, Lào, Thái Lan, hay Trung Quốc, Pakistan, Ấn Độ … đã có mặt trên khán đài ở Naypyidaw dự lễ duyệt binh bên cạnh các tướng lĩnh Miến Điện.
Thực hiện lời cảnh cáo "bắn vào lưng hay vào đầu" người biểu tình
Tại chỗ, tình hình càng lúc càng thêm căng thẳng sau cuộc đàn áp thô bạo hôm qua. Thông tín viên đài RFI Juliette Verlin, từ Rangoon tường thuật :
"Khó để biết một cách chính xác về vụ đàn áp hôm qua, do việc quân đội Miến Điện có thói quen chở xác nạn nhân và chở những người bị thương ra khỏi hiện trường để giảm nhẹ mức độ các cuộc xung đột và che giấu vết tích mà vũ khí của quân đội gây nên. Về phía các gia đình nạn nhân cũng vậy, họ cũng phải che giấu xác để tổ chức lễ mai táng thân nhân.
Người dân Miến Điện đã kêu gọi tập hợp vào đúng ngày mang ý nghĩa biểu tượng cao đối với quân đội. Tất cả đều chờ đợi là phía tập đoàn quân sự sẽ thẳng tay trấn áp. Một bé gái mới một năm tuổi bị trúng đạn cao su vào mắt, nhiều đứa trẻ khác, trong đó có một em mới 5 tuổi đã bị chết ngay gần nhà.
Trên các mạng xã hội tràn ngập video với hình ảnh những người cầm súng bắt bớ vô tội vạ trên đường phố hay bắn vào lưng những người qua đường. Những đoạn video đó phản ảnh thông báo của ngày hôm trước khi tập đoàn quân sự cảnh báo là sẽ bắn vào lưng, vào đầu những người chống đối.
Vào sáng nay tại Rangoon súng vẫn nổ tại nhiều khu vực. Các dịch vụ cấp cứu y tế vẫn thiếu. Trong mắt người biểu tình, ngày hôm qua chỉ là một bằng chứng mới cho thấy, tự vệ bằng vũ khí là giải pháp duy nhất. Ngoài những chai bom xăng, sứng cao su, và khiên đỡ đạn, càng lúc càng có nhiều nhóm vũ trang tìm cách mua súng và đạn thật".
Theo tin mới nhất được AP trích dẫn, trong ngày hôm qua có tổng cộng 114 người thiệt mạng. Điều đó không làm nản lòng phe chống đảo chính. Chiều Chủ Nhật người dân lại được kêu gọi xuống đường đòi quân đội trao trả quyền lực.
Thu Hằng, RFI, 27/03/2021
Tập đoàn quân sự Miến Điện huy động rầm rộ quân nhân, xe tăng, xe bọc thép, tên lửa để kỷ niệm Ngày Quân Lực 27/03/2021, một ngày lễ quan trọng tại Miến Điện với khách mời danh dự là hai phái đoàn Nga và Trung Quốc. Ngay từ sáng sớm, đông đảo người dân Miến Điện tiếp tục biểu tình. Ít nhất 89 người bị thiệt mạng trong ngày vì bị cảnh sát trấn áp.
Quân nhân Miến Điện tham gia cuộc duyệt binh nhân Ngày Quân Lực tại thủ đô Naypyidaw (Miến Điện), ngày 27/03/2021. Reuters - Stringer
Phát biểu tại lễ diễu binh hoành tráng được tổ chức tại thủ đô Naypyidaw, thống tướng Min Aung Hlaing tiếp tục khẳng định "việc chuyển giao quyền lực" chỉ có thể diễn ra sau khi tổ chức bầu cử lại. Người đứng đầu quân đội Miến Điện vẫn cáo buộc người biểu tình có những hành động "khủng bố có thể gây hại cho sự bình yên và an ninh quốc gia" và "không thể chấp nhận được".
Cảnh sát tiếp tục bắn đạn thật vào người biểu tình. Ít nhất 89 người chết trong ngày 27/03, theo Hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị Miến Điện, được AFP trích dẫn. Người dân thủ phủ kinh tế Rangoon đã xuống đường từ rất sớm, như tường trình của thông tín viên RFI Juliette Verlin tại Rangoon :
"Từ tối qua cho đến nửa đêm, người ta nghe thấy những tiếng súng ở nhiều khu phố ở Rangoon. Sáng thứ Bẩy 27/03, tình hình yên ắng hơn ở một vài khu phố, nơi nhiều nhóm biểu tình đi vòng quanh những con phố nhằm tránh những trục đường lớn. Nhưng ở nhiều khu vực khác, tình hình lại dữ dội hơn.
Ở Insein, phía bắc Rangoon, người biểu tình xuống đường từ 2 giờ 30 sáng và cảnh sát bắt đầu bắn vào họ lúc bình minh. Súng nổ ở một số nơi và cảnh sát bắt giữ nhiều người, như ở gần chùa Sule nằm ở trung tâm thành phố lịch sử, một người lái xe bị bắt sau khi chào kiểu 3 ngón tay chụm lại, biểu tượng của người biểu tình, trước mặt quân đội.
Ở những nơi khác trên cả nước, số người biểu tình bị chết hoặc bị bắt không ngừng tăng lên. Người dân Miến Điện từng sợ một cuộc trấn áp như đang xảy ra ngày thứ Bẩy này, nhưng họ vẫn kêu gọi xuống đường để cho thấy rằng hai tháng sau vụ đảo chính, quân đội vẫn còn lâu mới kiểm soát được đất nước.
Tin nhắn trên mạng Twitter của một nhà đấu tranh có thể tóm lược rõ tình hình hiện nay : "Trong khi quân đội diễu binh và khoe những đồ chơi mới, chúng tay hãy nhớ rằng hàng nghìn người thuộc các cộng đồng thiểu số đã bị quân đội sát hại trong những năm gần đây, và hơn 300 người biểu tình hoặc chỉ là những người qua đường đã bị sát hại kể từ cuộc đảo chính ngày 01/02"".
Thứ Sáu 26/03, nhà tù Insein tại Rangoon đã thả thêm 322 người biểu tình. Trước đó, đã có hơn 620 người được thả. Kể từ đầu phong trào "bất phục tùng dân sự" đã có hơn 3.000 bị bắt giữ.
Thu Hằng
*******************
Trọng Nghĩa, RFI, 26/03/2021
Tại Miến Điện, phong trào chống đảo chính quân sự vẫn tiếp diễn vào hôm 26/03/2021 với nhiều cuộc biểu tình trên toàn quốc. Trong toàn cảnh đó, trụ sở đảng Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ của lãnh đạo dân sự bị lật đổ là bà Aung San Suu Kyi tại Rangoon đã bị ném bom xăng vào sáng sớm hôm nay, gây nên một vụ hỏa hoạn nhỏ.
Người ủng hộ bà Aung San Suu Kyi tập hợp trước trụ sở của đảng Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ (NLD) tại Rangoon, Miến Điện, nhân cuộc bầu cử ngày 8/11/2020. AP - Thein Zaw
Hãng tin Pháp AFP trích lời ông Soe Win, một thành viên đảng Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ, cho biết là vụ việc xẩy ra vào khoảng 4 giờ sáng, giờ địa phương, khi một kẻ lạ mặt đã ném một chai bom xăng vào trụ sở đảng, gây ra một vụ hỏa hoạn. Ngọn lửa đã được dập tắt sau đó khoảng một tiếng đồng hồ.
Theo ông Soe Win, chỉ có lối vào trụ sở bị cháy xém, và Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ sẽ "gửi đơn kiện lên cảnh sát". Ông cho biết hiện không xác định được ai là thủ phạm và từ chối đưa ra suy đoán về động cơ cuộc tấn công.
Trụ sở của Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ tại Rangoon là nơi diễn ra nhiều cuộc biểu tình trong những tuần lễ đầu tiên sau cuộc đảo chính. Vụ việc xảy ra một hôm trước Ngày Quân Lực Miến Điện, một dịp để quân đội nước này thể hiện sức mạnh với cuộc duyệt binh hàng năm. Nhiều người lo ngại bạo lực bùng lên dữ dội vào ngày này.
Hơn 320 người bị thiệt mạng
Số người thiệt mạng nhân các cuộc biểu tình tại Miến Điện tiếp tục tăng, vào lúc lực lượng an ninh ngày càng dùng đến hơi cay, đạn cao su và đạn thật chống lại người biểu tình.
Cho đến nay, theo các ONG, đã có hơn 320 người biểu tình thiệt mạng trong lúc quân đội công bố con số thấp hơn nhiều, là 164 người chết tính đến ngày 23/03 vừa qua.
Theo Hiệp hội Trợ giúp các tù nhân chính trị đã thống kê số người thiệt mạng, thì có ít nhất 25% người chết do trúng đạn ở đầu, làm dấy lên suy đoán là họ bị lực lượng an ninh cố tình sát hại.
Trọng Nghĩa
Mặc dù đã có 240 người thiệt mạng từ đầu phong trào chống đảo chính, hàng trăm người vẫn mất tích sau khi bị lực lượng an ninh bắt giữ trong vài tuần qua, hôm nay 20/03/2021 người dân ở nhiều thành phố tại Miến Điện vẫn đình công và xuống đường biểu tình thách thức tập đoàn quân sự
Người biểu tình Miến Điện dựng cảnh chết đuối để báo động về nguy cơ quyền con người của họ bị tước đoạt. Ảnh chụp tại Nyaung-U (Miến Điện) ngày 19/03/2021 via Reuters- Handout
Các bác sĩ, giáo viên, nhân viên ngành ngân hàng và đường sắt hôm nay tiếp tục đình công, làm tê liệt một phần nền kinh tế yếu ớt của Miến Điện. Tại thành phố Mandalay, nhiều người biểu tình tập trung sau các bao cát, giơ cao một biểu ngữ màu đen, ký tên "con công chiến đấu", một biểu tượng từng được phong trào sinh viên, thanh niên sử dụng trong cuộc nổi dậy chống chính quyền quân sự hồi năm 1988. Tại thành phố Kyaukme, nhiều người biểu tình tụ tập sau những tấm khiên được trang trí bằng kiểu chào ba ngón, biểu tượng cho phong trào phản kháng.
Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị (AAPP) nhấn mạnh : "Phong trào ủng hộ dân chủ khiến tập đoàn quân sự không thể thực hiện quyền lực chính trị và hành chính". Còn Ei Thinzar Maung, một trong những nhà lãnh đạo cuộc biểu tình, viết trên Twitter : "Ai nói rằng chúng tôi phải từ bỏ vì sợ vũ khí (của quân đội) ? Chúng tôi được sinh ra để chiến thắng". Một người khác viết : "Chúng tôi sẽ chiến đấu đến cùng, chúng tôi sẽ hạ bệ chế độ độc tài này".
Tuy nhiên, theo ghi nhận của AFP, số người tham gia biểu tình đã giảm, nhiều người ở nhà vì sợ bị trả thù. Một nhân viên cứu hộ ở thành phố mỏ Mogok (phía bắc) cho biết một người đã thiệt mạng trong đêm bởi lực lượng an ninh, hai người khác bị thương nặng. Tại Rangoon, tình hình vẫn rất căng thẳng, hai triệu cư dân sống với thiết quân luật. Một số khu phố rơi vào cảnh hỗn loạn, người biểu tình ném chai xăng và chất gây cháy nổ vào quân đội và cảnh sát, còn lực lượng này bắn đạn thật vào người biểu tình. Nhiều người dân đã rời thành phố, trở về quê lánh nạn. Ngày càng có nhiều người Miến Điện chạy sang Ấn Độ và Thái Lan.
Theo các nguồn tin ngoại giao, kể từ thứ Hai tuần tới 22/03, Liên Hiệp Châu Âu sẽ trừng phạt 11 sĩ quan Miến Điện liên quan đến cuộc đàn áp vào hôm thứ Hai. Bruxelles cũng đang hoàn thiện các biện pháp trừng phạt nhắm vào một bang của Miến Điện.
Hiện giờ, người dân Miến Điện đang kỳ vọng vào sự yểm trợ của Liên Hiệp Quốc và cộng đồng quốc tế. Hôm 19/03, đại diện cao nhất của Liên Hiệp Quốc tại Miến Điện cho biết nhiều người dân tại nước này còn đề nghị Liên Hiệp Quốc cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến Miến Điện để ngăn chặn quân đội giết hại người biểu tình ôn hòa.
Còn tại Mỹ, theo CNN, với số phiếu áp đảo, Hạ Viện ủng hộ nghị quyết lên án cuộc đảo chính quân sự ở Miến Điện. Tuy nhiên, vẫn có 14 dân biểu Cộng Hòa phản đối nghị quyết.
Thùy Dương
