Rất ít khi thấy Bộ Quốc phòng Việt Nam lên tiếng về vấn đề chủ quyền biển đảo. Điều này cũng bình thường, vì thái độ của quốc gia thường được thể hiện qua các động thái của Bộ Ngoại giao. Chuyện xảy ra vào tuần rồi, trước diễn đàn Quốc hội. Đại diện Bộ quốc phòng lên "trả lời cử tri" về các chất vấn liên quan tình hình biển đảo.

Đội hình tập trận của hải quân Trung Quốc - Ảnh minh họa

Theo tôi ý kiến của Bộ Quốc phòng trong thời điểm này có nhiều ý nghĩa.

Báo chí ghi lại nội dung : "Bộ Quốc phòng Việt Nam kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý, giữ vững 21 đảo (33 điểm đóng quân) ở quần đảo Trường Sa và các giàn dầu khí".

Việt Nam như vậy đã "bỏ qua" lịnh cấm đánh cá của Trung Quốc từ 1999 đến nay, ở vùng biển phía bắc vĩ tuyến 13°.

Phải chăng Việt Nam muốn vạch ra cho Trung Quốc thấy đâu là "giới hạn" của Việt Nam ở Biển Đông ?

Tranh chấp giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay đang rất căng thẳng. Cái bẫy Thucydide có thể "khởi động", bất cứ lúc nào có hành vi "sai lầm" của một bên. Đài loan và biển Đông có thể là "đòn bẫy" làm thay đổi hiện trạng khu vực (và sắp xếp lại trật tự thế giới).

Một số các giới hạn, nếu Trung Quốc vượt qua, Việt Nam sẽ đứng về phía Mỹ và phát động chiến tranh. Đó là :

1/ Trung Quốc không được đặt vùng "nhân dạng phòng không - ADIZ" trên vùng biển dưới vĩ tuyến 13° ở Biển Đông.

2/ Trung Quốc không được chiếm các đảo Trường Sa hiện do Việt Nam chiếm đóng.

3/ Trung Quốc không được xâm phạm vùng kinh tế độc quyền 200 hải lý của Việt Nam, đặc biệt vùng nam vĩ tuyên 13°...

Ý kiến của Bộ Quốc phòng Việt Nam trước diễn đàn Quốc hội có thể xem như là "thông điệp" của Việt Nam cho Trung Quốc : Các anh làm gì ở vùng bắc vĩ tuyến 13° tôi không quan tâm. Mấy anh vượt qua lằn ranh 13° là không được.

Điều chắc chắn là Trung Quốc sẽ ra tuyên bố vùng "nhận diện phòng không - ADIZ" vùng biển Hoa Nam (tức biển Đông). Chỉ là thời điểm khi nào thì thích hợp và khi nào thì Trung Quốc có khả năng làm việc đó.

Logic thì Trung Quốc sẽ tuyên bố vùng ADIZ phù hợp với ranh giới "đường lưỡi bò" dưới biển. Điều khó khăn là làm thế nào xác định cụ thể "ranh giới" của đường này ? Vô phương ! Trong khi Trung Quốc chưa kiểm soát được các đảo Trường Sa. Và giả sử khi Trung Quốc kiểm soát tất cả các đảo Trường Sa thì tiềm năng không quân và hải quân Trung Quốc chưa đủ để bảo vệ một không gian và vùng biển lớn lao như vậy.

Luật và tập quán quốc tế nhìn nhận "vùng nhận diện phòng không" của một quốc gia tương ứng với ranh giới trên đất liền và ranh giới dưới biển (200 hải lý tính từ bờ, hay từ các đảo) của quốc gia này.

Lằn ranh vĩ tuyến 13° vì vậy có thể sẽ là ranh giới "tạm thời" phía nam của vùng "nhận diện phòng không - ADIZ" của Trung Quốc vùng biển Hoa Nam.

Nếu Trung Quốc tôn trọng giới hạn này thì Việt Nam "chưa lựa chọn phe nào" trong cuộc chiến Mỹ-Trung.

Nhưng ý kiến của Bộ Quốc phòng cũng là cách để "trả lời" Trung Quốc qua công hàm gởi Liên Hiệp Quốc ngày 17 tháng tư năm 2020. Nội dung công hàm này Trung Quốc nhắc lại các "cam kết" của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa năm 1958 là "nhìn nhận" chủ quyền của Trung Quốc ở Hoàng Sa và Trường Sa. Trung Quốc cho biết họ sẽ sử dụng mọi biện pháp để thu hồi các đảo Trường Sa.

Để ý, trước nay mỗi khi phía Trung Quốc nhắc công hàm 1958 của Phạm Văn Đồng thì Việt Nam "im lặng". Giàn học giả "đỉnh cao" của Việt Nam không có lý lẽ nào "xuôi tai" để "tham mưu" Bộ Ngoại giao phản biện lại ý kiến của Trung Quốc.

Dĩ nhiên khi bên dùng lý lẽ hết ý thì phải giao cho bên cầm súng thôi.

Nhớ lại Hiệp định sơ bộ 1946. Ông Hồ Chí Minh đã phạm sai lầm trầm trọng, làm mất chủ quyền của Việt Nam tại Nam kỳ đồng thời đưa Việt Nam vào vòng lệ thuộc Pháp. Nhiều sử gia Việt Nam phê bình ông Hồ : để sửa chữa sai lầm gây ra do Hiệp ước sơ bộ 1946, ông Hồ đưa đất nước vào chiến tranh. Ông Hồ lấy máu của thanh niên Việt Nam để "rửa" cái sai lầm của mình.

Thì bây giờ cũng có thể xảy ra tương tự như vậy. Đảng cộng sản Việt Nam sẽ đưa đất nước vào chiến tranh để sửa chữa những sai lầm của họ.

"Học giả đỉnh cao" hết ý không có nghĩa Việt Nam không còn lý lẽ.

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb.nhantuan.truong, 22/05/2021

Biển Đông : Mỹ điều tàu chiến đến gần quần đảo Hoàng Sa, Trung Quốc tố cáo hành vi "bất hợp pháp"

Thanh Hà, RFI, 20/05/2021

Hạm Đội 7 Hải Quân Hoa Kỳ trong thông cáo đề ngày 20/05/2020 cho biết khu trục hạm USS Curtis Wilbur đang thực hiện hoạt động tuần tra nhằm "khẳng định quyền tự do hàng hải gần khu vực quần đảo Hoàng Sa", nơi có tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông. Trung Quốc mạnh mẽ phản đối.

Ảnh do Hải quân Mỹ cung cấp: Khu trục hạm USS Curtis Wilbur (DDG 54) tiến hành các chiến dịch bình thường tại vùng eo biển Đài Loan ngày 18/05/2021. AP - Zenaida Roth

Tàu khu trục USS Curtis Wilbur có trang bị tên lửa dẫn đường, "hoạt động trong khuôn khổ luật pháp quốc tế" và chiến dịch FONOP nhằm "khẳng định các quyền tự do lưu thông trên biển chiếu theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về luật Biển năm 1982". Thông cáo của Hạm Đội Thái Bình Dương nhấn mạnh : "Những đòi hỏi bất hợp pháp và triệt để về chủ quyền ở Biển Đông là một mối đe dọa đáng lo ngại đối với các quyền tự do trên biển, từ tự do lưu thông trên biển, quyền tự do bay trên vùng biển này, đến quyền tự do mậu dịch, đồng thời cản trở các quốc gia trong vùng nắm bắt những cơ hội kinh tế".

Sự hiện diện của tàu chiến Hoa Kỳ trong vùng biển này đã khiến Trung Quốc phẫn nộ. Phát ngôn viên Bộ Tư Lệnh Chiến Khu Phương Nam của quân đội Trung Quốc, tướng Điền Quân Lý (Tian Junli) ngày 20/05/2021 tuyên bố hành động của Hải Quân Hoa Kỳ "gây thêm rủi ro đối với an ninh trong khu vực", đồng thời mạnh mẽ lên án thái độ "thiếu chuyên nghiệp và vô trách nhiệm" của phía Mỹ. Theo quan chức này, Mỹ đã "xâm nhập trái phép vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc ở quần đảo Tây Sa (Hoàng Sa) trong vùng Biển Đông", khiến Bắc Kinh đã phải điều tàu "trục xuất" tàu chiến Mỹ, tương tự hồi đầu tuần khi chiếc USS Curtis Wilbur bị truy đuổi khỏi eo biển Đài Loan.

Tuy nhiên, theo hãng tin Anh Reuters, Hạm Đội 7 Hải Quân Hoa Kỳ đã bác bỏ tin trên và khẳng định "tàu khu trục USS Curtis Wilbur không bị trục xuất khỏi bất kỳ một khu vực nào". Các sự kiện nói trên diễn ra trong bối cảnh tổng thống Joe Biden hôm 19/05/2021 khẳng định "Hoa Kỳ phải bảo vệ các tuyến đường biển rộng mở tại Biển Đông và Bắc Cực". 

Thanh Hà

********************

Tàu chiến Hạm đội 7 đi vào Biển Đông ; Hoa Kỳ, Trung Quốc khẩu chiến

VOA, 20/05/2021

Trong cuộc tranh cãi mới nhất về tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, Trung Quốc hôm 20/5 nói rằng một tàu chiến của Hoa Kỳ đã xâm nhập trái phép lãnh hải của nước này ở Biển Đông và bị các lực lượng của Trung Quốc đuổi đi. Tuy nhiên, Hoa Kỳ bác bỏ tuyên bố đó.

USS Curtis Wilbur.

Trong một tuyên bố, Bộ Chỉ huy Chiến khu miền Nam của quân đội Trung Quốc nói rằng chiến hạm USS Curtis Wilbur đã tiến vào vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa khi chưa được phép, đồng thời nói rằng thêm rằng các tàu và máy bay của Trung Quốc đã bám theo tàu Mỹ và "đuổi" tàu này.

Bộ Chỉ huy Chiến khu miền Nam nói thêm rằng Trung Quốc phản đối hành động của Hoa Kỳ mà phía Trung Quốc coi là vi phạm chủ quyền của nước này và phá hoại hòa bình và ổn định của khu vực.

Tuy nhiên, Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ cho biết rằng USS Curtis Wilbur "khẳng định các quyền tự do hàng hải" gần quần đảo Hoàng Sa, nơi mà Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam đều tuyên bố chủ quyền.

Hạm đội này nói thêm rằng những bình luận của quân đội Trung Quốc về hoạt động đó là sai sự thật.

"USS Curtis Wilbur không bị ‘đuổi' khỏi lãnh thổ của bất kỳ quốc gia nào", Hạm đội 7 nói.

"USS Curtis Wilbur đã thực hiện Hoạt động Tự do Hàng hải (FONOP) này phù hợp với luật pháp quốc tế và sau đó tiếp tục tiến hành các hoạt động bình thường trong vùng biển quốc tế".

Biển Đông đã trở thành một trong nhiều vấn đề gây tranh cãi trong mối quan hệ đầy sóng gió giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Washington bác bỏ điều họ gọi là tuyên bố chủ quyền trái pháp luật của Bắc Kinh ở vùng biển giàu tài nguyên này.

Theo Reuters

Sau khi quan chức và truyền thông Philippines công bố thông tin về việc tàu Trung Quốc tập kết với số lượng lớn tại Đá Ba Đầu, Biển Đông vào tháng 3/2021, Mỹ đã có những phản ứng chính thức nhanh chóng, liên tục và mạnh mẽ, kết hợp với những biện pháp tuyên truyền từ kênh học giả và truyền thông.

Tàu Trung Quốc tập kết với số lượng lớn tại Đá Ba Đầu, Biển Đông vào tháng 3/2021

Phản ứng qua kênh chính thức

Nếu so sánh với các nước khác, phản ứng chính thức của Mỹ có một số điểm đáng chú ý sau.

Thứ nhất, Mỹ là nước ngoài tranh chấp phản ứng đầu tiên qua kênh ngoại giao. Ngay sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Lorenzana công khai hiện diện của 220 tàu Trung Quốc ngày 21/3/2021, Đại sứ quán Mỹ tại Manila đã đăng tuyên bố chỉ trích Trung Quốc dùng dân quân biển để "đe dọa và khiêu khích" các nước khác. Nhật, Anh, Canada, Úc, Đức và Pháp đã đưa ra phản ứng rải rác trong tuần cuối tháng 3. Liên Hiệp Châu Âu (EU) phải đến ngày 26/4 mới đưa ra tuyên bố về vục việc.

Thứ hai, Mỹ đưa ra phản ứng nhiều lần nhất và ở nhiều cấp nhất. Sau tuyên bố của Đại sứ quán Mỹ tại Philippines, Ngoại trưởng Mỹ Blinken khẳng định trên Twitter ngày 28/3 rằng Mỹ sát cánh cùng Philippines trong cuộc đối đầu với dân quân Trung Quốc tại Đá Ba Đầu. Sau đó, Cố vấn An ninh Quốc gia Sullivan ngày 31/3 và Ngoại trưởng Blinken ngày 8/4, trong điện đàm với người đồng cấp Philippines, đều bày tỏ lo ngại về động thái của Trung Quốc tại Đá Ba Đầu, kêu gọi Trung Quốc tuân thủ Phán quyết 2016 và khẳng định giá trị của Hiệp ước Phòng thủ Song phương 1951. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price ngày 7/4 khẳng định Mỹ đứng về phía Philippines và chia sẻ quan ngại về hiện diện của tàu dân quân Trung Quốc.

Cuối cùng và quan trọng nhất, Mỹ là nước chỉ trích Trung Quốc trực diện và mạnh mẽ nhất. Nhật, Anh, Úc, Pháp và Đức chủ yếu chỉ lên tiếng phản đối hoặc nêu quan ngại về các hành động làm tăng căng thẳng Biển Đông, kêu gọi kiềm chế hay tuân thủ luật quốc tế nói chung. Canada có nhắc đến đích danh Trung Quốc. Tuy nhiên, Mỹ mới là nước phản bác thẳng thừng lập luận của Trung Quốc (đây là các tàu cá đang neo tránh gió bão) khi ngay lập tức khẳng định tàu Trung Quốc tại Đá Ba Đầu là tàu dân quân và Mỹ sẽ bảo vệ Philippines nếu bị tấn công.

Lập trường này phù hợp với xu hướng tập trung vào lực lượng dân quân biển Trung Quốc của Mỹ. Báo cáo Sức mạnh Trung Quốc 2020 của Bộ Quốc phòng Mỹ chỉ ra rằng : (i) lực lượng dân quân biển Trung Quốc có vai trò quan trọng trong các hoạt động cưỡng ép nhằm giúp Đảng Cộng sản đạt mục tiêu mà không cần tham chiến (bảo vệ yêu sách biển, do thám, bảo vệ nguồn cá hay hỗ trợ hậu cần...) ; và (ii) tương tác giữa dân quân và quân đội Trung Quốc ngày càng lớn cả về lượng và chất. Thậm chí, nhiều đơn vị dân quân biển Trung Quốc còn có độ tinh nhuệ cao, được nhà nước trả lương riêng và được tuyển mộ từ các quân sĩ mới xuất ngũ. Chia sẻ quan điểm này, Đại úy Hạm đội Ấn Độ - Thái Bình Dương (INDOPACOM) Robert C. Francis Jr. cho rằng Mỹ nên chính thức coi tàu cá Trung Quốc là mối đe dọa và có thể bắn cảnh cáo.

Bên cạnh các tuyên bố ngoại giao, Mỹ cũng đã triển khai hiện diện quân sự liên tục tại Biển Đông trong cùng thời gian với hai nhóm tàu do tàu USS Theodore Roosevelt và Makin Island dẫn đầu. Hai nhóm tàu này ngày 9/4 cũng diễn tập chung ở Biển Đông. Trước đó, ngày 6/4, tàu Theodore Roosevelt cũng tập trận chung với Malaysia trên Biển Đông.

Cụm Sinh Tồn và vị trí các đảo, bãi : Ba Đầu (X), Gạc Ma (1), Cô Lin (3), Len Đao (4), Sinh Tồn Đông (5), Tư Nghĩa (2), Sinh Tồn (6). Ảnh : Wiki).

Phản ứng của báo chí và học giả

Sự việc Đá Ba Đầu được truyền thông Mỹ cập nhật liên tục. Các trang báo lớn của Mỹ như Bloomberg, VOA, Fox, Washington Post, NBC hay NY Times, dù có quan điểm chính trị khác nhau, đều đăng bài về sự việc theo hướng khá thống nhất – lên án hành động của Trung Quốc - và phù hợp với các kênh chính thức. Ảnh chụp các tàu Trung Quốc từ vệ tinh của công ty MAXAR của Mỹ cũng được sử dụng rộng rãi trên các báo.

Các học giả Mỹ đã đưa ra nhiều nhận định khác nhau để phản bác tuyên bố của Trung Quốc. Andrew Erickson và Ryan Martinson (Đại học Hải chiến Mỹ) chứng minh tuyên bố của Trung Quốc rằng các tàu ở Ba Đầu là tàu cá là sai sự thật và cho rằng các tàu nằm trong chiến lược ba lớp dân quân - hải cảnh - hải quân nhằm giành quyền kiểm soát Biển Đông. Ảnh vệ tinh cũng cho thấy thời tiết tại đây quang đãng chứ không có bão. Sáng kiến Minh bạch Hàng hải (AMTI) thuộc Viện nghiên cứu CSIS cũng đăng báo cáo cho thấy tàu cá Trung Quốc đã xuất hiện tại khu vực này từ 2019, đi từ tỉnh Quảng Đông, tập trung tại Đá Ba Đầu trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng mà không tham gia hoạt động đánh bắt cá nào nên chắc chắn đây là tàu dân quân. Joel Wuthnow (Đại học Quốc phòng Mỹ) cho rằng hành động của Trung Quốc là một phần chiến lược vùng xám nước này.

Các học giả cũng đưa ra nhiều nhận định về hệ lụy của sự việc. Greg Poling (CSIS) cho rằng Trung Quốc muốn dùng tàu dân quân để gây áp lực trong một thời gian đủ dài, buộc các nước tranh chấp Đông Nam Á phải rút lui. Steven Stashwick (The Diplomat) dự đoán Trung Quốc có thể đưa các tàu cá trở lại với hậu thuẫn của tàu hải quân hoặc hải cảnh, tìm cách chiếm các thực thể mới tại Trường Sa trong kịch bản xấu nhất. Tuy nhiên, Joel Wuthnow đánh giá động thái khiến Trung Quốc khó lòng tập hợp lực lượng với ASEAN để đối chọi với Quad hơn.

Để đối phó, Andrew Erickson và Ryan Martinson kiến nghị Mỹ phải chia sẻ thông tin tình báo về hoạt động trên thực địa của Mỹ nhiều hơn nữa. Đông thời, Philippines nên tận dụng bầu cử 2022 để gửi thông điệp cứng rắn tới Trung Quốc. Poling kiến nghị cộng đồng quốc tế phải ngay lập tức gây sức ép với Trung Quốc vì không gian thỏa hiệp đang thu hẹp dần.

Bên cạnh đó, học giả Mark Valencia (Viện Nghiên cứu Nam Hải) – người thường có các quan điểm có lợi cho Trung Quốc – đưa ra ý kiến trái chiều về phản ứng của Mỹ. Valencia cho rằng Mỹ có thể đã thúc Úc, Nhật và Canada phản ứng trong vụ Đá Ba Đầu, gây gia tăng căng thẳng và mất ổn định khu vực, khiến khả năng xung đột Trung – Philippines tăng lên. Lúc đó, Mỹ có nguy cơ bị cuốn vào xung đột dù muốn tránh đụng độ trực tiếp với Trung Quốc.

Nhìn chung, Mỹ đã có những phản ứng mạnh mẽ qua kênh ngoại giao. Mặt trận đấu tranh truyền thông và học thuật cũng có những động thái tương tự, dù có số ít ý kiến trái chiều. Phản ứng của Mỹ trong vụ việc Đá Ba Đầu có thể hé lộ phần nào cách hành xử của chính quyền Mỹ mới nếu Biển Đông xảy ra sự cố tương tự trong tương lai.

Đỗ Hoàng

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 12/05/2021

Biển Đông : Manila lên án Bắc Kinh vi phạm "trắng trợn chủ quyền Philippines"

Thanh Hà, RFI, 03/05/2021

Cách nhau chưa đầy 24 giờ đồng hồ, Bộ Quốc phòng và Ngoại giao Philippines cùng đưa ra những lời lẽ cứng rắn đòi Bắc Kinh tôn trọng chủ quyền lãnh hải của Manila tại Biển Đông. Ngoại trưởng Teodoro Locsin ngày 03/05/2021 đòi tàu của Trung Quốc "ra khỏi" các vùng thuộc lãnh hải của Philippines, ngưng những "hành động gây hấn" nhắm vào các tàu cá Philippines gần bãi cạn Scarborough.

Tàu tuần duyên Philippines tuần tra ở khu vực Đá Ba Đầu (Whitsun Reef), Biển Đông. Ảnh do lực lượng tuần duyên Philippines cung cấp ngày 15/04/2021. via Reuters - Philippine Coast Guard

Hãng tin Anh Reuters trích lại tin nhắn trên Twitter với lời lẽ không mấy ngoại giao của người đứng đầu ngành ngoại giao Philippines, Teodoro Locsin, đòi Trung Quốc "ra khỏi" vùng biển nơi mà các tàu Trung Quốc hoạt động "trái phép".

Ngoại trưởng Locsin giải thích "dùng lời lẽ lịch sự với Trung Quốc không hiệu quả" và ví von như trong một cuộc thi đấu bò, Trung Quốc lúc nào cũng trong tư thế "rình rập tấn công". Từ tháng trước, Manila liên tục phản đối tàu Trung Quốc hiện diện trong vùng biển "Tây Philippines" tức Biển Đông. Trong số này có nhiều tàu được cho là thuộc lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Về phía Bộ Quốc phòng, bộ trưởng Delfin Lorenzana cũng đã có lời lẽ cứng rắn không kém. Trong tuyên bố hôm Chủ Nhật 02/05/2021 ông khẳng định "Philippines tiếp tục các chiến dịch thao diễn hàng hải ở bên trong vùng 200 hải lý thuộc Vùng Đặc Quyền Kinh Tế" của Philippines tại Biển Đông.

Từ tháng trước lực lượng tuần quyên và Cục Ngư Nghiệp Philippines khởi động các cuộc tuần tra trên biển, tăng cường hiện diện tại một vùng biển đang bị "tàu Trung Quốc đe dọa". Manila "không thay đổi lập trường (…) Philippines có thể hòa nhã và hợp tác với những quốc gia khác nhưng không vì thế mà đánh mất chủ quyền và quyền chủ quyền" của mình.

Bộ trường Quốc Phòng Lorenzana nhấn mạnh thêm : chủ trương cứng rắn với Trung Quốc này phản ánh những tuyên bố gần đây của tổng thống Rodrigo Duterte. Nguyên thủ Philippines đã tỏ ra "rất thẳng thắn và cứng rắn" ra lệnh cho quân đội "bảo vệ những gì chính đáng thuộc về Philippines nhưng không quên mục tiêu tránh để xảy ra chiến tranh và duy trì hòa bình" trên các vùng biển.

Hãng tin Anh nhắc lại đến nay tổng thống Dueterte luôn xem Trung Quốc là một "nước bạn" nhưng tuần qua ông này đã tuyên bố "có những chủ đề không thể thỏa hiệp".

Thanh Hà

******************

Mỹ - Nhật tái khẳng định lập trường chống nỗ lực làm thay đổi hiện trạng Biển Hoa Đông

Thùy Dương, RFI, 02/05/2021

Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản và chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ ngày 30/04/2021 đã thống nhất giữ vững lập trường chống lại bất kỳ nỗ lực nào nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Hoa Đông.

Tàu tuần duyên và tàu cá Trung Quốc xâm nhập vùng biển có tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản trên biển Hoa Đông ngày 06/10/2016.  AP

Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, tướng Yamazaki Koji, đã có cuộc trao đổi với chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, tướng Mark Milley, tại Hawaii hôm thứ Sáu 30/04. Đài Nhật NHK hôm nay 02/05 loan báo hai nhà lãnh đạo đến Hawaii tham dự một buổi lễ thay đổi chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ.

Bộ quốc phòng Nhật Bản cho biết hai vị tướng Yamazaki và Milley đã thảo luận về tình hình ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, nơi Trung Quốc đang tăng cường hiện diện. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, tướng Mark Milley, tái khẳng định cam kết kiên định của Hoa Kỳ về việc bảo vệ Nhật Bản theo Hiệp ước An ninh Mỹ-Nhật, bao gồm cả việc bảo vệ quần đảo Senkaku ở Biển Hoa Đông. Nhật Bản kiểm soát quần đảo Senkaku mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư và tuyên bố chủ quyền.

Trước đó một hôm, thứ Năm 29/04, tướng Yamazaki, Milley và người đồng cấp Hàn Quốc đã nhất trí hợp tác chặt chẽ để đối phó với các chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Bắc Triều Tiên.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Tokyo gỡ tin nhắn Twitter chỉ trích Mỹ

Đại sứ quán Trung Quốc tại Tokyo đã xóa khỏi tài khoản Twitter chính thức của họ một hình ảnh minh họa mô tả Hoa Kỳ như thần chết gõ cửa Ai Cập, đằng sau là máu rỉ ra từ các nước Hồi giáo, trong đó có Syria và Libya. Kèm theo hình ảnh đó là tin nhắn bằng tiếng Nhật có đoạn "Đây là điều sẽ xảy ra khi Hoa Kỳ mang đến nền dân chủ", gợi nhắc đến phát biểu của chính quyền Joe Biden về tầm quan trọng của nền dân chủ.

Tin nhắn Twitter được đăng hôm thứ Năm 29/04 nhưng đã bị đại sứ quán Trung Quốc tại Tokyo xóa sau khi vấp phải những lời chỉ trích của người dùng Twitter tại Nhật Bản.

Về phía chính quyền Washington, ngày 30/04, đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tokyo đã đăng Tweet cảm ơn phản ứng của "những người bạn Nhật" và nhấn mạnh điều đó nhắc nhở rằng liên minh Mỹ-Nhật "có nguồn gốc sâu xa từ các giá trị được chia sẻ".

Đài Nhật NHK nhắc lại trong những năm gần đây, chính phủ Trung Quốc thường sử dụng Twitter để quảng bá lập trường của Bắc Kinh ở nước ngoài.

Thùy Dương

Nguồn : RFI, 02/05/2021

*********************

EU lên tiếng về căng thẳng trên Biển Đông

VOA, 02/05/2021

Liên Hiệp Châu Âu (EU) mới lên tiếng về căng thẳng gia tăng trên Biển Đông, "trong đó có sự hiện diện gần đây của các tàu lớn của Trung Quốc ở Đá Ba Đầu".

Tổ chức gồm hàng chục nước thành viên này nói rằng sự leo thang căng thẳng đó "đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực".

"EU cam kết đảm bảo các tuyến hàng hải an toàn, tự do và rộng mở ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), đảm bảo lợi ích của tất cả các bên", EU nói trong thông cáo ra ngày 24/4.

Liên Hiệp Châu Âu cũng nhấn mạnh "sự phản đối mạnh mẽ của mình đối với bất kỳ hành động đơn phương nào mà có thể gây tổn hại tới sự ổn định của khu vực và trật tự dựa trên các nguyên tắc quốc tế".

EU còn "thúc giục tất cả các bên giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS, bao gồm cả các cơ chế giải quyết tranh chấp" và "nhắc lại Phán quyết của Tòa Trọng tài được đưa ra trong khuôn khổ UNCLOS vào ngày 12/7/2016".

Phán quyết này bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, nơi Việt Nam cũng đòi chủ quyền và khẳng định rằng Bắc Kinh "không có chủ quyền lịch sử" đối với vùng biển rộng lớn. Tuy nhiên, chính quyền đông dân nhất thế giới đã bác bỏ phán quyết này.

Trong thông cáo, Liên Hiệp Châu Âu cho biết "ủng hộ tiến trình do ASEAN dẫn dắt hướng tới xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử dựa trên luật pháp, hiệu quả và thực chất, mà không làm phương hại đến những lợi ích của các bên thứ ba".

Tuyên bố của Liên Hiệp Châu Âu có đoạn : "EU thúc giục tất cả các bên hướng tới những nỗ lực chân thành để hoàn tất Bộ Quy tắc này".

Theo Reuters, EU tuần trước đã công bố một chính sách mới để tăng cường ảnh hưởng của khối ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhằm chống lại sức mạnh gia tăng của Trung Quốc.

Cũng trong tuần trước, Philippines đã lên tiếng tiếp tục phản đối Trung Quốc không rút các tàu mang tính "đe dọa" mà Manila cho là thuộc lực lượng dân quân trên biển tại Đá Ba Đầu.

Tháng trước, trả lời câu hỏi về phản ứng của Việt Nam trước việc nhiều tàu Trung Quốc hoạt động tại Đá Ba Đầu, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng một lần nữa nói rằng "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và chứng cứ lịch sử để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế".

"Là quốc gia ven biển và là thành viên Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS), Việt Nam được hưởng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển của mình được xác lập phù hợp với UNCLOS", bà Hằng nói.

"Hoạt động của các tàu Trung Quốc trong phạm vi lãnh hải của Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam đã xâm phạm chủ quyền của Việt Nam, vi phạm quy định của UNCLOS về hoạt động của tàu thuyền nước ngoài trong lãnh hải của quốc gia ven biển, đi ngược lại tinh thần và nội dung Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), làm phức tạp tình hình, không có lợi cho tiến trình đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử giữa ASEAN và Trung Quốc ở Biển Đông (COC)".

Nữ phát ngôn viên nói rằng "Việt Nam yêu cầu Trung Quốc chấm dứt xâm phạm ; tôn trọng chủ quyền của Việt Nam ; thiện chí thực hiện UNCLOS ; nghiêm chỉnh tuân thủ DOC, đặc biệt là nghĩa vụ kiềm chế, không làm phức tạp tình hình ; tạo môi trường thuận lợi cho tiến trình đàm phán COC ; đóng góp vào việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và trật tự pháp lý trên biển tại khu vực".

Nguồn : VOA, 02/05/2021

Hôm 15 tháng 4 năm 2021, trang tin News của Úc có bài viết "Will Vietnam decide the fate of the South China Sea ?", tạm dịch là "Liệu Việt Nam có là quốc gia quyết định số phận Biển Đông hay không ?". Bài viết của tác giả Jamie Seidel.

Một cuộc họp báo quốc tế về tình hình Biển Đông tổ chức tại Hà Nội vào năm 2014. AFP

Biển Đông là tên mà Việt Nam dùng để gọi vùng biển có tên quốc tế là South China Sea, là một biển rìa lục địa và là một phần của Thái Bình Dương, trải rộng từ Singapore tới eo biển Đài Loan. Vùng biển này và các quần đảo của nó là đối tượng tranh chấp và xung đột giữa một vài quốc gia trong vùng, trong đó có Việt Nam - là nước láng giềng gần nhất của Trung Quốc ở Biển Đông.

Bài viết đề cập đến mối quan hệ giữa Việt Nam với Hoa Kỳ và Trung Quốc. Việt Nam được cho là quốc gia Đông Nam Á duy nhất giữ vững lập trường trong việc đối đầu với Trung Quốc ở mọi mặt, từ việc Trung Quốc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn sông Mekong cho đến các quyền khai thác và đánh bắt cá ngoài khơi bờ biển của Việt Nam.

Theo bài báo, tuy mạnh miệng chống Trung Quốc nhưng Việt Nam vẫn không chọn đứng hẳn về phía Mỹ dù Mỹ đã nhiều lần tỏ thiện chí bằng các chuyến viếng thăm Hà Nội của các cố vấn an ninh quốc gia và ngoại trưởng qua nhiều đời tổng thống.

Vào tháng 4 năm ngoái, một tàu Tuần duyên Trung Quốc đã đánh chìm một tàu đánh cá của Việt Nam gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp. Trung Quốc cũng đã từng đưa một tàu khoan khảo sát địa chất xâm nhập vào tận khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Bắc Kinh tự quyết định các khu vực hành chính mới trên các ngư trường mà Hà Nội coi là của mình.

Việt Nam, một quốc gia được cho là bị Trung Quốc lấn lướt và chèn ép trong vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, sẽ bị tác động như thế nào trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai cường quốc Hoa Kỳ và Trung Quốc ?

Một số chuyên gia trong nước đánh giá Việt Nam đang trong vị thế được hưởng lợi nhờ vào các chính sách của Hoa Kỳ tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đồng thời Hoa Kỳ cũng mong muốn nhận được thái độ ủng hộ của Việt Nam đối với Sáng kiến Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương, nhằm đảm bảo trật tự và an toàn lưu thông hàng hải tại vùng biển này.

Vậy Việt Nam có là nước quyết định số phận của Biển Đông trong tương lai nếu Việt Nam chọn ngả hẳn về phía Mỹ trong cuộc canh trạnh giữa Mỹ và Trung Quốc hay không ?

Thạc sĩ Hoàng Việt nhận định về việc này, cùng ngày với bài viết có câu hỏi tương tự trên trang tin của Úc :

"Đúng ra là Việt Nam chỉ góp phần quan trọng trong đó thôi chứ Việt Nam không phải là quốc gia có thể tạo ra những thay đổi ở Biển Đông.

Việt Nam không phải là quốc gia Đông Nam Á duy nhất lên tiếng mạnh về những vấn đề ở Biển Đông. Ví dụ vụ bãi Đá Ba Đầu, Philippines lên tiếng mạnh hơn. Nhưng Philippines thay đổi lập trường liên tục. Việt Nam thì luôn giữ vững lập trường.

Nếu Việt Nam đứng về phía Mỹ lúc này thì cục diện Biển Đông sẽ thay đổi rất lớn. Nhưng cho đến bây giờ thì Việt Nam vẫn chưa muốn, dù phía Mỹ rất mong muốn Việt Nam trở thành thành viên liên minh hay đóng vai trò quan trọng hơn trong bộ tứ cũng như trong Sáng kiến Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương. Việt Nam vẫn đang thận trọng nhưng xu hướng của Việt Nam đang có vẻ xích lại gần Mỹ hơn so với Trung Quốc".

Tháng 4 năm 2019, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Hoa Kỳ Davidson lần đầu tiên tới thăm Việt Nam. Đô đốc Davidson phát biểu rằng, "Hợp tác quốc phòng giữa Hoa Kỳ và Việt Nam dựa trên lợi ích chiến lược chung của hai nước trong việc đảm bảo chủ quyền và độc lập của Việt Nam và thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ". Một năm sau đó, Hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt và các tàu hộ tống cập cảng thành phố Đà Nẵng của Việt Nam.

Đây là lần ghé thăm thứ nhì của một Hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ, kể từ khi hai nước chấm dứt chiến tranh vào tháng Tư năm 1975. Hộ tống cho Hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt trong chuyến thăm năm ấy là Tuần dương hạm USS Bunker Hill. Đây không chỉ là những hành động cho thấy tảng băng trong mối quan hệ giữa Hà Nội và Washington thời hậu chiến đã dần tan, mà còn là dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng của Việt Nam trong quan hệ quốc tế ở khu vực Đông Nam Á, nhất là khi mà tình hình an ninh trong vùng đang ngày càng căng thẳng. Lập trường của Việt Nam có thể sẽ là chìa khóa đối với cán cân quyền lực trong khu vực này. 

Vào ngày 13 tháng 7 năm 2020, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo chính thức công bố lập trường của Mỹ, bác bỏ các yêu sách về chủ quyền quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông và cam kết hợp tác với các nước trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, nhằm bảo đảm cho việc rộng mở và tự do lưu thông hàng hải, phù hợp với luật pháp quốc tế. Theo Washington, tuyên bố của Bắc Kinh đối với những nguồn tài nguyên xa bờ tại hầu hết khu vực Biển Đông là hoàn toàn phi pháp. Chiến dịch bắt nạt các nước nhỏ nhằm kiểm soát những nguồn tài nguyên đó cũng là phi pháp. Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình.

Nhà quan sát chính trị, nhà báo Nguyễn An Dân, đánh giá các tác động đến Việt Nam từ động thái trên của Mỹ : 

"Việt Nam được lợi vì tin chắc rằng lần này Mỹ kiên quyết hành động chứ không phải là những tuyên bố chung chung như trước đây. Trước đây khi Mỹ chưa sẵn sàng để xử lý Trung Quốc. Đa số các phát biểu của chính giới Mỹ chỉ là ủng hộ bằng lời nói chứ chưa đi vào thực tế. Bây giờ nó đi vào thực tế. Một khi Mỹ đi vào hành động thực tế ở Biển Đông thì tất cả các nước nhỏ ở khu vực này đều sẽ có lợi. Kể cả những nước nằm ngoài Biển Đông cũng sẽ có lợi khi họ trở thành đồng minh của Mỹ trong việc làm Trung Quốc suy yếu". 

Không dừng lại ở đó, tháng 11 năm 2020, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Robert O'Brien đến thăm Việt Nam và bày tỏ lập trường rõ ràng của Hoa Kỳ, phản đối sự bắt nạt của Trung Quốc đối với các nước nhỏ trong khu vực.

Ông O'Brien nói rõ : "Chúng tôi chia sẻ cam kết sâu sắc đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, dựa trên các quy tắc tôn trọng, công bằng và các nguyên tắc của luật pháp quốc tế như chủ quyền và tự do hàng hải. Khu vực này không có hứng thú quay trở lại một thời kỳ đế quốc, thời kỳ mà chân lý chỉ thuộc về kẻ mạnh. Đó chính là lý do vì sao Hoa Kỳ có một lập trường vững chắc phản đối sự cưỡng ép bắt nạt của Trung Quốc tại biển Đông và các mối đe dọa an ninh trong khu vực Mekong".

Về mối quan hệ với Trung Quốc, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng luôn khẳng định, Đảng cộng sản và Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng việc củng cố và tăng cường quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện với đảng, Nhà nước và nhân dân Trung Quốc.

Bà Lê Thị Thu Hằng cũng nhắc lại tại Đại hội Đảng lần thứ 13, diễn ra ở Hà Nội rằng, Việt Nam khẳng định lập trường không thay đổi là độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, đẩy mạnh, nâng tầm quan hệ với các đối tác, đặc biệt là các đối tác quan trọng, trong đó có Trung Quốc.

Theo bài báo trên trang tin của Úc hôm 15 tháng 4, tác giả Jamie Seidel nhận định rằng, ngoài những động thái về ngoại giao, Hoa Kỳ cũng quan tâm đến việc tăng cường quan hệ quân sự với Việt Nam. Nước này đã hai lần mời Hải quân Việt Nam tham gia Cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC). Tuy vậy, Việt Nam tỏ ra không mấy quan tâm đến việc chọn theo bên nào.

Diễm Thi

Nguồn : RFA, 15/04/2021

Trung Quốc chuẩn bị phóng 4 vệ tinh để theo dõi tàu ở Biển Đông

RFA, 14/04/2021

Trung Quốc chuẩn bị phóng 4 vệ tinh vào cuối năm nay từ đảo Hải Nam để theo dõi hoạt động các tàu thuyền "của kẻ thù" trên Biển Đông. Tờ The EurAsian Times loan tin ngày 13/4, trích một nguồn tin từ China Daily cho biết thông tin trên.

Tên lửa Trường Chinh 8 Trung Quốc cất cánh từ Trung tâm Phóng Vũ trụ Văn Xương ở tỉnh Hải Nam vào ngày 22 tháng 12 năm 2020. AFP

China Daily dẫn lời ông Yang Tianliang, nhà thiết kế chính của Hệ thống Vệ tinh Quan sát Trái đất Hải Nam, nói bốn vệ tinh quan sát trái đất Hải Nam 1 đã được lắp rắp và dự kiến đưa vào quỹ đạo trong chuyến bay thứ hai của tên lửa đẩy Trường Chinh 8.

Tin nói vệ tinh Hải Nam 1-01 có camera góc rộng, độ nét cao để theo dõi các vật thể di chuyển trên biển ; vệ tinh Hải Nam 01-02 quan sát các cảng, đảo, tàu thuyền ; vệ tinh Hải Nam 01-03 và 01-04 lập bản đồ các khu vực được chỉ định.

Mỗi vệ tinh Hải Nam được nói nặng khoảng 50 kg và hoạt động trên quỹ đạo thấp cách mặt đất khoảng 500 km, tốc độ bay khoảng 28 km/h.

Theo China Daily, bốn vệ tinh trinh thám Hải Nam 1 của Trung Quốc sẽ là mạng lưới không gian đầu tiên của đảo Hải Nam. Ngoài ra, hai vệ tinh Tam Á 1 và hai vệ tinh Tam Sa 1 cũng sẽ gia nhập Hệ thống Vệ tinh Quan sát Trái đất Hải Nam trong 2, 3 năm tới.

Chuyên gia Trung Quốc nói rằng hệ thống gồm khoảng 10 vệ tinh không gian sẽ có khả năng giám sát toàn bộ Biển Đông, giúp Trung Quốc bảo vệ chủ quyền, phát triển khu vực và đối phó với các tình huống bất ngờ.

Chương trình phóng các vệ tinh của Trung Quốc được công bố khi Mỹ và Philippines đang tiến hành cuộc tập trận chung ở Biển Đông.

Căng thẳng Mỹ - Trung đang leo thang vào cuối tuần trước khi tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc di chuyển qua eo biển Miyako của Nhật Bản. Lực lượng Nhật Bản và Hoa Kỳ đã điều động tàu chiến và máy bay giám sát riêng truy đuổi hạm đội tàu của Trung Quốc.

*********************

Philippines đưa thêm 4 tàu tuần tra đến khu vực tranh chấp đá Ba Đầu

RFA, 14/04/2021

Bốn tàu tuần tra của Hải quân Philippines đã được triển khai tuần tra hỗ trợ lực lượng tuần duyên tại các khu vực đá Ba Đầu, Bãi Cỏ Rong thuộc quần đảo Trường Sa vào hôm 12/4. Tờ Bloomberg đưa tin này hôm 13/4, dẫn thông báo từ lực lượng đặc nhiệm Biển Đông của Philippines.

Hình vệ tinh của hãng Maxar cho thấy các tàu cá Trung Quốc ở đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa hôm 23/3/2021 - AP

Thông báo cũng cho biết, các phương tiện trên biển của Philippines đang và sẽ được triển khai liên tục đến các khu vực khác nhau ở Biển Đông để tuần ra.

Động thái này của chính quyền Philippines được đưa ra trong tình hình tàu dân quân biển của Trung Quốc vẫn đang hiện diện tại khu vực đá Ba Đầu và một số vị trí đang tranh chấp khác ở Biển Đông.

Hôm 13/4, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr đã đăng dòng tweet cho biết chỉ còn lại chín tàu TQ tại khu vực tranh chấp, dựa trên thông tin của Lực lượng đặc nhiệm quốc gia Biển Tây Philippines (Biển Tây Philippines là cách Philippines gọi Biển Đông).

Cũng trong ngày 13/4, theo nguồn tin AP loan, Chính phủ Philippines đã triệu Đại sứ TQ ở Manila -Hoàng Khê Liên đến để yêu cầu Bắc Kinh rút ngay số tàu dân quân biển tại khu vực đá Ba Đầu.

Tại cuộc gặp, Thứ trưởng ngoại giao Philippines Elizabeth Buensuceso bày tỏ sự bất bình về sự hiện diện phi pháp của tàu dân quân biển TQ tại đá Ba Đầu mà Manila gọi tên là Julian Felipe. Bà này nói rõ sự tiếp tục hiện diện của những tàu dân quân biển như thế là nguồn gây nên căng thẳng trong khu vực.

Căng thẳng mới nhất giữa Philippines và Trung Quốc khởi phát hồi 7/3/2021 khi Bắc Kinh cho hơn 200 tàu mà Manila nghi là tàu dân quân biển đến khu vực Đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa. Cả Việt Nam, Philippines, Trung Quốc và Đài Loan đều đòi chủ quyền với thực thể này nhưng chưa nước nào chiếm đóng chính thức trên thực thể.

Trong khi đó, phía Bắc Kinh đã phủ nhận các cáo buộc của Philippines, nói rằng các tàu của nước này đang "trú ẩn vì thời tiết xấu".

Hồi tuần trước, ba tàu Trung Quốc gồm hai tàu tên lửa tấn công nhanh Type 022 và một tàu hải cảnh truy đuổi chiếc tàu dân sự chở nhóm phóng viên Philippines di chuyển đến Bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa ở Biển Đông.

Chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc có thể bị ông già gân Biden làm cho phá sản

Trương Nhân Tuấn, 13/04/2021

Trung Quốc đã sử dụng một phương cách cổ điển, họ sử dụng lui tới nhiều lần, và lần nào cũng thành công. Đó là phương cách sử dụng lực lượng "dân quân biển" và chiến thuật "vùng xám".

Bắc Kinh sử dụng đội ngũ ngư dân mà thực chất là "lực lượng dân quân biển" để mở cuộc từ đó xâm lăng xuống vùng biển phía Nam, gọi là vùng xám. "Vùng xám" trở thành vùng kiểm soát của Trung Quốc.

Trung Quốc chiếm Hoàng Sa năm 1974, chiếm các bãi san hô ngầm của Việt Nam, như Gạc ma, đá Chữ thập, đá Tư nghĩa, đá Subi v.v. ở Trường Sa năm 1988, hay là chiếm đá Vành Khăn của Phi năm 1995. Cuối cùng là vụ chiếm bãi đá Scarborough của Phi năm 2012. Tất cả Trung Quốc đều dùng một phương pháp. Đó là phương cách sử dụng đội ngũ ngư dân mà thực chất là "lực lượng dân quân biển" để mở đầu cuộc xâm lăng. "Vùng xám" trở thành vùng kiểm soát của Trung Quốc.

Trường hợp Hoàng Sa năm 1974, lực lượng dân quân biển Trung Quốc đổ bộ lên một số đảo như đảo Quang ảnh và Hữu nhật. Hải quân Việt Nam Cộng Hòa can thiệp, bắt bớ và trục xuất những ngư dân này ra khỏi lãnh thổ của mình. Trung Quốc nhân dịp này đưa hải quân của họ đánh lại ra rồi thôn tính Hoàng Sa.

Vụ bãi đá Scarborough 2012 cũng vậy. Trung Quốc cho tàu bè dân quân biển của họ vô neo đậu trong vùng bể lặng, giống y như hiện nay họ neo đậu ở đá Ba Đầu. Hải quân Phi ra truy bắt các tàu này thì lập tức bị hải quân Trung Quốc hăm dọa. Hải quân Phi phải rút lui và từ đó đá Scarborough bị Trung Quốc chiếm đóng.

Vụ đá Scarborough nhiều người lên tiếng trách móc chính phủ Obama yếu đuối, không can thiệp để giúp Phi.

Theo tôi vụ này Mỹ không có lý do để can thiệp.

Cái cách sử dụng dân quân biển của Trung Quốc là không bị luật quốc tế chi phối. Còn cái gọi là "vùng xám", tức là vùng luật lệ chưa minh bạch. Có thể vùng đó là vùng có tranh chấp. Có thể vùng đó chưa được pháp điển hóa (vùng nước quần đảo, vùng biển lịch sử, hải phận EEZ của các đảo nhỏ...).

Ta thấy Trung Quốc rất giỏi về các thủ thuật này. Chiến tranh nhân dân, hay du kích chiến mà phe cộng sản Việt Nam áp dụng ở chiến trường miền Nam đều xuất phát từ Trung Quốc. Ngày nay ta gọi đó là chiến tranh khủng bố. Theo đó người dân, lúc bình thường họ làm ruộng. Lúc cần chiến đấu thì họ cầm súng. Người dân trở thành người lính nhưng trên phương diện pháp lý họ là người dân.

Thì dân quân biển của Trung Quốc, lúc bình thường thì họ đánh cá. Lúc cần thiết họ trở thành người lính hải quân. Luật quốc tế không có điều khoản nào nói về việc này cả.

Vụ Scarborough Obama không can thiệp là vì không biết can thiệp trên tiêu chuẩn nào, với lý do nào ? Hiệp ước an ninh hỗ tương Mỹ và Phi không bao gồm các đảo ở biển Đông.

Đứng trên quan điểm của Trung Quốc, vụ đá Ba Đầu, ta thấy Trung Quốc muốn nắn gân Biden thử coi tổng thống mới của Mỹ đối phó ra ra sao với chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc.

Đứng ở phía Phi, ta cũng thấy như vậy. Các viên chức ngoại giao và quốc phòng của Phi nhân vụ này làm rùm beng lên, mục đích cũng để thăm dò mức độ dấn thân của Mỹ tới đâu ?

Theo tôi, vụ này Trung Quốc có thể sẽ ăn nhằm trái đắng. Miền Nam có câu tục ngữ "ăn quen chồn đèn mắc bẫy".

Vấn đề là cái gọi là "vùng xám" đó đã không còn mù mờ, Trung Quốc muốn làm sao thì làm nữa.

Bài phỏng vấn mới đây của Trường Sa Vũ Hồng Lâm trên RFA có nói về chiến thuật "vùng xám". Nhận định của Trường Sa Lâm có thể đã không còn đúng. Từ nay Tổng thống Biden có thể dựa trên nguyên tắc "bảo vệ trật tự pháp lý" để can thiệp vụ Đá Ba Đầu, nếu Trung Quốc sử dụng hải quân uy hiếp Phi và Việt Nam.

Mỹ nhìn nhận hiệu lực phán quyết 12/7/2016 của tòa Trọng tài thường trực ở La Haye. Nước Mỹ và Tổng thống Biden có lý vì phán quyết 12/7/2016 là "luật". Bởi vì phán quyết có mục đích "giải thích và hướng dẫn cách áp dụng luật biển". (Chỉ tiếc là Mỹ chưa phải là thành viên của Công ước Liên Hiệp Quốc 1982 về Luật Biển).

Tức là từ nay vùng biển Trường Sa không còn là "vùng xám" nữa. Vùng biển này đã được pháp điển hóa qua các điều giải thích của phán quyết 12/7/2016. Thí dụ yêu sách đường chữ U, vùng biển quần đảo, vùng kinh tế độc quyền 200 hải lý của các đảo… tất cả không còn "xám" nữa vì tất cả đều được Tòa giải thích rõ rệt.

Nếu Mỹ làm gì cũng "theo luật mà làm" thì sách lược "vùng xám" của Trung Quốc xem như phá sản.

Còn nếu nhìn từ phía Việt Nam. Nếu ta so sánh sự im lặng của Việt Nam với ngôn từ trao đổi giữa Phi và Trung Quốc, ta tưởng rằng tranh chấp đá Ba đầu là tranh chấp giữa Phi và Trung Quốc. Trong khi trên ba phương diện, thứ nhứt chiếm hữu thực tế, thứ hai pháp lý và thứ ba lịch sử, quần đảo Trường Sa thuộc về Việt Nam.

Cụm đảo Sinh tồn từ lâu Việt Nam Cộng Hòa đã kế thừa từ Pháp. Việt Nam Cộng Hòa đã đổ quân chiếm đóng cụm đảo Sinh tồn liên tục cho tới năm 1975.

Đá Ba đầu một thực thể địa lý "lúc chìm lúc nổi" tùy thuộc vào mực nước lên xuống của thủy triều. Đây không phải là một "lãnh thổ", Trung Quốc không thể chiếm hữu hay tuyên bố chủ quyền. Đá Ba đầu sẽ phụ thuộc vào lãnh hải 12 hải lý của đảo gần nhứt, hoặc thuộc thềm lục địa 200 hải lý của quốc gia kế cận. Quan chức Phi lên tiếng do đó là nhằm thăm dò độ "dân thân" của Mỹ. Chớ làm gì mà họ không biết bãi đá ngầm Ba Đầu nằm trong lãnh hải 12 hải lý của đảo Sinh tồn Đông mà đảo này của Việt Nam.

VN hiện trấn đóng đảo Sinh tồn Đông, cách đá Ba đầu 6 hải lý. Đá Ba Đầu vì vậy thuộc thẩm quyền tài phán của Việt Nam.

Dĩ nhiên sự im lặng của Việt Nam là không bình thường. Sự im lặng này có thể hiểu là Việt Nam từ bỏ lãnh thổ. Vấn đề bãi ngầm "không phải là lãnh thổ" để người ta có thể từ bỏ hay tuyên bố chủ quyền.

Nhưng theo tôi Việt Nam im lặng là cũng muốn thăm dò sự dấn thân của Tổng thống Biden như thế nào. Bởi vì phán quyết 12 tháng Bẩy 2012, trên thực tế chỉ quan hệ giữa Trung Quốc và Phi mà thôi. Sự im lặng của Việt Nam, hoặc sự lên tiếng có chừng mực, vì vậy ta có thể hiểu được và thông cảm.

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : nhantuan.truong, 13/04/2021

************************

Biển Đông : Việt Nam, Philippines sẽ bớt "đơn độc" đối đầu với Trung Quốc ?

Antoine Bondaz, Thu Hằng, RFI, 12/04/2021

Hơn 200 tầu vỏ sắt Trung Quốc "kết bè tránh gió bão" trong suốt một tháng (từ khoảng 07/03 đến khoảng giữa tháng 04/2021) ở Đá Ba Đầu (Whitsun Reef), trong lãnh hải đảo Sinh Tồn Đông, thuộc quần đảo Trường Sa ở Biển Đông. Hà Nội yêu cầu Trung Quốc chấm dứt vi phạm chủ quyền của Việt Nam. Manila lên án "sự hiện diện bầy đàn và hăm dọa" của lực lượng "dân quân biển" Trung Quốc với khẳng định Đá Ba Đầu nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (ZEE) của Philippines.

220 tàu cá vỏ sắt Trung Quốc neo đậu dày đặc ở gần bãi Ba Đầu (Ảnh : Đông Phương).

Washington liên tục tuyên bố ủng hộ Manila, khẳng định sẽ áp dụng hiệp ước phòng thủ chung trong trường hợp Philippines bị tấn công vũ trang ở Biển Đông. Từ ngày 04/04/2021, đội tầu sân bay Theodore Roosevelt CSG và đội tầu đổ bộ Makin Island ARG đã có mặt ở Biển Đông để "luyện tập năng lực chiến thuật và thể hiện các nỗ lực tận tụy không ngừng cho an ninh và thịnh vượng ở Ấn Độ-Thái Bình Dương". Theo trang USNI News ngày 08/04, vào thời điểm này, 44 tầu dân quân biển Trung Quốc vẫn neo đậu gần Đá Ba Đầu.

Cùng lúc với đội tầu Trung Quốc vẫn "trú gió bão" ở Đá Ba Đầu, ngoại trưởng Vương Nghị tiếp riêng lẻ bốn đồng nhiệm Singapore, Indonesia, Malaysia và Philippines ở tỉnh Phúc Kiến từ ngày 31/03 đến 02/04. Theo trang Global Times ngày 05/04, các cuộc họp này truyền đi "một thông điệp rõ ràng (của Bắc Kinh), đặc biệt là khi các thế lực nước ngoài, dưới sự chỉ hy của Hoa Kỳ, đang cố đào sâu hố ngăn cách giữa ASEAN với Trung Quốc bằng cách cổ vũ cho chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương và liên minh Bộ Tứ - QUAD để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc".

Ngoài Mỹ, nhiều cường quốc khác như Nhật Bản, Anh, Úc và Canada cũng phản đối đội tầu dân quân biển của Trung Quốc neo đậu ở Đá Ba Đầu, cũng như những yêu sách của Bắc Kinh ở Biển Đông. Nhờ sự ủng hộ này, Việt Nam và Philippines nói riêng, hai nước nhận có chủ quyền ở Đá Ba Đầu, và những nước trong vùng nói chung có tranh chấp với Trung Quốc, có lẽ sẽ bớt "đơn lẻ" đối đầu với Bắc Kinh, theo nhận định của nhà nghiên cứu Antoine Bondaz, chuyên gia về Đông Á tại Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp (Fondation pour la Recherche stratégique, FRS), khi trả lời RFI Tiếng Việt ngày 07/04/2021.

*****

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) phát biểu trong cuộc họp trực tuyến với các đồng nhiệm ASEAN ngày 09/09/2020. Ảnh chụp từ đài truyền hình Việt Nam VTV.AP

RFI :Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị lần lượt tiếp bốn đồng nhiệm Singapore, Malaysia, Indonesia, Philippines từ ngày 31/03 đến ngày 02/04 ở tỉnh Phúc Kiến (Fujian). Các cuộc họp song phương đó diễn ra trong bối cảnh nào ? Tại sao lại là bốn nước này ?

Antoine Bondaz : Trước hết cần nhấn mạnh đến một điểm vô cùng quan trọng, đó là hoạt động năng nổ thực sự của Trung Quốc đối với các nước Đông Nam Á. Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á (ASEAN) là một đối tác không thể thiếu của Bắc Kinh.

Thứ nhất, năm 2020, ASEAN trở thành đối thương mại hàng đầu của Trung Quốc, với hơn 730 tỉ đô la trao đổi thương mại, vượt qua cả Liên Hiệp Châu Âu. Còn Trung Quốc luôn là đối tác thương mại hàng đầu của ASEAN. Thứ hai, năm 2021 đánh dấu 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và ASEAN. Vì thế, hai bên có mối quan hệ đối tác thương mại và chính trị rất quan trọng. Cuối cùng, về mặt ngoại giao, khi cạnh tranh giữa Bắc Kinh và Washington không ngừng gia tăng, thì tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á cũng không ngừng tăng theo.

Trong bối cảnh đó, ngành ngoại giao Trung Quốc trở nên vô cùng năng động ở Đông Nam Á từ cuối năm 2020 và đầu năm 2021. Vào tháng 11/2020, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị công du Cam Bốt, Malaysia, Lào, Thái Lan và Singapore. Sau đó, vào tháng 01/2021, ông Vương Nghị đến Miến Điện, Indonesia, Brunei và Philippines, có nghĩa là bao trùm hết các quốc gia thành viên ASEAN, trừ Việt Nam. Nhưng trước đó, ông Vương Nghị đã gặp đồng nhiệm Việt Nam vào tháng 08/2020.

Chúng ta có thể thấy Trung Quốc tìm cách gây ảnh hưởng khắp Đông Nam Á, tương tác với toàn bộ các nước đối tác. Và việc ông Vương Nghị tiếp ngoại trưởng bốn nước ASEAN ở miền nam Trung Quốc vào đầu tháng 03/2021 cũng nhằm nhấn mạnh đến tầm quan trọng của ASEAN trên phương diện kinh tế, chính trị và ngoại giao.

RFI :Như ông nói Việt Nam không nằm trong hai vòng công du Đông Nam Á của ông Vương Nghị vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021, tiếp theo là vòng làm việc tại tỉnh Phúc Kiến, thì vẫn có cảm tưởng như Việt Nam bị "cô lập" ?

Antoine Bondaz : Tôi nghĩ có lẽ có nhiều giả thuyết. Có thể là phía ngành ngoại giao Trung Quốc cho rằng đã có cuộc gặp vào tháng 08/2020, cách đây chưa đầy 1 năm, như vậy Việt Nam được đặt ngang hàng với tất cả các nước ASEAN khác.

Tiếp theo, trên phương diện mang tính chính trị hơn và cần phải nhấn mạnh đây chỉ là một giả thuyết, có thể chính sách của Trung Quốc là "cô lập" Việt Nam đủ để Việt Nam có thể nhượng bộ, kể cả về mặt chính trị qua việc bớt công khai chỉ trích, ví dụ như chính sách của Bắc Kinh về Biển Đông. Chúng ta biết rõ là căng thẳng giữa Trung Quốc với Việt Nam và với Phillipines rất lớn và không ngừng gia tăng, thêm vào đó là Hà Nội tỏ ra quyết liệt hơn trong việc bảo vệ lợi ích của mình trong những năm gần đây.

Việt Nam hiện cũng được phần nào đó hưởng lợi từ cuộc khủng hoảng kinh tế và dịch tễ khi ngày càng trở thành một đối tác khu vực không thể thiếu với các nhà đầu tư nước ngoài, ví dụ trường hợp của Nhật Bản, Hàn Quốc. Mục tiêu của Trung Quốc có thể là tránh để Việt Nam gia tăng hợp tác với các nước khác.

RFI :Cùng lúc với các cuộc gặp giữa ngoại trưởng Vương Nghị và bốn đồng nhiệm Đông Nam Á, thì hơn 200 tầu cá Trung Quốc vẫn neo đậu ở Đá Ba Đầu ở quần đảo Trường Sa. Phải giải thích như nào về hành động hung hăng trên thực địa và đường lối ngoại giao của Bắc Kinh ?

Antoine Bondaz : Đường lối của Bắc Kinh khá nhất quán và không đổi trong những năm gần đây. Có nghĩa là Bắc Kinh có những yêu sách tối đa, bao trùm gần hết Biển Đông trong đường 9 đoạn, chứ không chỉ ở một số đảo nhỏ.

Thứ hai, ngay từ đầu Trung Quốc theo đuổi chiến lược thay đổi nguyên trạng trong khu vực bằng cách từng bước thông qua những chính sách mới nhằm thay đổi nguyên trạng, như bồi đắp đảo nhân tạo và quân sự hóa các đảo mà nước này chiếm đóng ở Biển Đông.

Thứ ba là Bắc Kinh thường xuyên sử dụng những nhân tố mới, được gọi là lực lượng "dân quân biển" trực thuộc Quân Ủy Trung ương, nhưng lại không phải là Hải Quân hay Hải Cảnh. Biện pháp này giúp Trung Quốc có được sự linh hoạt nhất định trong cách tiếp cận chính trị và trên hết là để quản lý được mức độ leo thang. Đây chính là mục đích của Trung Quốc. Sử dụng lực lượng dân quân biển, đó là buộc các nước khác hoặc không làm gì hết, hoặc phải bước vào leo thang căng thẳng. Qua đó, Trung Quốc có thể cân nhắc hoặc tìm cách để biến Việt Nam hoặc Philippines thành các bên điều lực lượng cảnh sát biển hay Hải Quân đến trước và như vậy phải chịu trách nhiệm về leo thang chính trị, thậm chí là leo thang quân sự.

Một lần nữa, đừng quên rằng mục tiêu của Trung Quốc là thay đổi nguyên trạng bằng cách thực hiện các chiến dịch có thể được mô tả là "chiến tranh hỗn hợp". Có nghĩa là tiến hành các chiến dịch làm thay đổi nguyên trạng nhưng lại không bao giờ phạm đến ngưỡng có thể gây ra xung đột.

Đối với các nước trong vùng, rất khó có thể đơn phương đối đầu, dù là Việt Nam hay Philippines. Chiến lược được Manila áp dụng gần đây là "quốc tế hóa" tình hình, truyền đạt rộng rãi nhất có thể bằng cách xác định những gì đang xảy ra, tố cáo những gì Trung Quốc đang làm và mời Hoa Kỳ, cũng như những nước khác, lên tiếng về tình hình trong khu vực.

Chính điều này giải thích cho những phát biểu vô cùng khắc nghiệt từ phía đại sứ Trung Quốc ở Philippines cũng như từ ngành ngoại giao Trung Quốc. Bắc Kinh chỉ trích gay gắt Manila và cho rằng Philippines không có tính chính đáng để lên án hành động của Trung Quốc. Bắc Kinh tìm cách áp đặt ý đồ của họ lên các nước trong vùng, nhất là Philippines, quốc gia có ít phương tiện để một mình đương đầu với Trung Quốc.

RFI :ASEAN luôn kêu gọi các bên không gây căng thẳng trong khu vực và sẽ không chọn bên. Nhưng trước sức ép ngày càng quá đáng của Bắc Kinh ở Biển Đông, phải chăng sự hiện diện của Mỹ lại giúp giữ thế cân bằng ?

Antoine Bondaz : Điều rõ ràng hiện nay là thiếu sự cân bằng đáng kể trong quan hệ giữa Trung Quốc và Việt Nam và giữa Trung Quốc với Philippines chừng nào Hà Nội và Manila còn chưa thể một mình đương đầu với Bắc Kinh. Do đó, một mặt, cần phải tăng cường khả năng phòng thủ riêng, như chúng ta thấy Việt Nam hiện đại hóa quân đội, trong đó có lực lượng hải quân. Nhưng với nhịp độ hiện đại hóa đó, cũng không có khả năng chống lại được sức mạnh của quân đội Trung Quốc và cũng sẽ không thể đối mặt trong tương lai. Vì thế mục tiêu là dựa vào và cố gắng có được sự ủng hộ của quốc tế, như về mặt an ninh.

Chúng ta thấy là nhiều nước trong vùng, như Indonesia đang xích lại gần với Nhật Bản để hiện đại hóa quân đội, Việt Nam cũng làm tương tự với nhiều nước khác. Và nhất là về thực tế chính trị và ngoại giao, Việt Nam hay Philippines không tìm cách liên kết với Hoa Kỳ, thì hai nước này nên tìm cách có được sự ủng hộ của Washington và trong tương lai là của Liên Hiệp Châu Âu để bớt bị cô lập và có thể đối mặt với sức ép của Trung Quốc. Nhưng cần nhắc lại rằng chênh lệch giữa hai bên là rất lớn.

Yếu tố mới có thể có lợi cho những nước này chính là nỗ lực phối hợp chưa từng có được chính quyền Joe Biden triển khai, kể cả ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương. Chúng ta thấy trong những tuần qua có cuộc họp thượng đỉnh của Bộ Tứ - QUAD (gồm Mỹ, Úc, Nhật Bản, Ấn Độ), tiếp theo là chuyến công du Nhật Bản và Hàn Quốc của ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken. Đây mới chỉ là lần thứ ba, kể từ năm 1945, chuyến công du nước ngoài đầu tiên của một ngoại trưởng Mỹ là tại Châu Á, trước đó là ngoại trưởng David Dean Rusk vào năm 1961 và ngoại trưởng Hillary Clinton vào năm 2009.

Chúng ta cũng thấy là các nước Bộ Tứ đã nhất trí sản xuất hơn 1 tỉ liều vac-xin ngừa Covid-19 từ nay đến cuối năm 2022 cho các nước Đông Nam Á, và rộng hơn là cho vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương. Điều này cho thấy Hoa Kỳ nỗ lực rất nhiều trong việc điều phối và việc này có thể có lợi cho Việt Nam, Phillipines dù rằng cả Hà Nội lẫn Manila sẽ không tham gia Bộ Tứ.

RFI :Như vậy là tình hình tại Biển Đông và Đông Nam Á sẽ tiếp tục nóng trong thời gian tới ?

Antoine Bondaz : Theo tôi, điều quan trọng là phải hiểu rằng Đông Nam Á là một khu vực ngày càng mang tính chiến lược. Khi căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc còn tiếp tục tăng, thì vùng Đông Nam Á vẫn có tầm quan trọng ngày càng lớn. Như đã nói ở trên, ASEAN là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, điều này ít người biết đến. Ngoài ra, Đông Nam Á còn nằm ở vị trí trung tâm trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương nơi tập hợp các thách thức an ninh truyền thống hoặc phi truyền thống, trong khi nhiều quốc gia lại đang phát triển chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương, trong đó có nhiều nước Châu Âu.

Khu vực Đông Nam Á cũng như các nước thành viên ASEAN nhận thấy tầm quan trọng của họ được các nước Châu Âu tái khẳng định. Vì thế đây là một cơ hội chưa từng có đối với các nước như Indonesia, Việt Nam để xích lại gần với các quốc gia Châu Âu. Đúng là Việt Nam hay Indonesia đã xích lại gần với một số nước trong vùng, như Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc hoặc với Đài Loan mà mỗi đối tác này có ít nhất một chính sách dành cho Đông Nam Á trong những năChiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc có thể bị ông già gân Biden làm cho phá sản

RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Antoine Bondaz, chuyên gia về Đông Á tại Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp (Fondation pour la Recherche stratégique, FRS).

Thu Hằng thực hiện

Nguồn : RFI, 12/04/2021

Tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc chuẩn bị các cuộc tập trận xa bờ

RFA, 09/04/2021

Lực lượng tác chiến trên tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc có thể sẽ bắt đầu các cuộc huấn luyện xa bờ trong năm nay. Trang tin South China Morning Post dẫn nguồn thạo tin trong hải quân Trung Quốc cho biết như vậy hôm 9/4.

Trung Quốc sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc ở Hong Kong hôm 11/7/2017 - Reuters

South China Morning Post trích dẫn các phỏng vấn của các chuyên gia Trung Quốc cho biết đợt huấn luyện xa bờ sắp tới của tàu Sơn Đông sẽ được tiến hành trong khu vực Tây Thái Bình Dương.

Trung Quốc Sơn Đông là tàu sân bay thứ hai của Trung Quốc do nước này tự làm, sau tàu sân bay Liêu Ninh là tàu Trung Quốc mua từ Ukraine và sửa sang lại trước khi đưa vào sử dụng. Theo phân tích của chuyên gia quân sự Trung Quốc được South China Morning Post trích dẫn, toàn bộ hệ thống và các trang thiết bị trên tàu này cần được thử nghiệm kỹ lưỡng trong khoảng ít nhất 18 tháng để có thể đạt tiêu chuẩn hoạt động hiệu quả và tác chiến tốt.

**********************

Thêm nhóm tàu đổ bộ Mỹ vào Biển Đông liên thủ cùng tàu sân bay Theodore Roosevelt

RFA, 09/04/2021

Ba tàu đổ bộ trong Nhóm tác chiến sẵn sàng đổ bộ USS Makin Island của Hoa Kỳ hôm 9/4/2021 đã tiến hành tập trận chung cùng nhóm tác chiếc hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt ở vùng biển quốc tế trong khu vực Biển Đông.

Tàu tấn công đổ bộ USS Makin Island (LHD 8) đã tiến vào vùng biển quốc tế trong khu vực Biển Đông

Trang DVIDS của Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết thông tin này cùng với các hình ảnh và video về các hoạt động chung.

Nhóm tàu tác chiến sẵn sàng đổ bộ USS Makin Island của Hoa Kỳ có 3 tàu gồm : tàu tấn công đổ bộ USS Makin Island (LHD 8), hải vận hạm USS Somerset (LPD 25) và hải vận hạm USS San Diego (LPD 22) chuyên chở thuỷ quân lục chiến cùng thiết bị.

Phó đề đốc Stewart Bateshansky thuộc Hải đội đổ bộ số 3 khẳng định, sự có mặt của nhóm tàu tác chiến sẵn sàng đổ bộ USS Makin Island cùng các đơn vị viễn chính là để "ứng phó với mọi tình huống bất trắc, ngăn chặn hành động xâm lược".

Trung tá Hải quân Stewart Bateshansky khẳng định :

"Nhóm Sẵn sàng Đổ bộ Đảo Makin, Đơn vị Viễn chinh Thủy quân Lục chiến số 15, và nhóm tấn công tàu sân bay là một ví dụ điển hình về giá trị mà một lực lượng viễn chinh hải quân được triển khai mang lại cho bộ chỉ huy tác chiến và các đối tác chung trong khu vực.

Lực lượng tấn công viễn chinh này thể hiện đầy đủ rằng chúng tôi duy trì một lực lượng đáng tin cậy trong chiến đấu, có khả năng ứng phó với mọi tình huống bất trắc, ngăn chặn hành động xâm lược, đồng thời cung cấp an ninh và ổn định trong khu vực để ủng hộ một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở".

Trong khi liên thủ ở Biển Đông, Lực lượng Tấn công Viễn chinh đã tham gia vào các hoạt động bao gồm cơ động chiến thuật và thiết lập thông tin liên lạc chỉ huy và kiểm soát chung.

Thêm sự hiện diện của nhóm tàu tác chiến đổ bộ tấn công của Mỹ tới Biển Đông có thể là thông điệp tới phía Trung Quốc liên quan tới các căng thẳng ở quần đảo Đông Sa do Đài Loan kiểm soát và 200 tàu dân binh của Bắc Kinh ở Đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa.

Ngoài nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt và nhóm tàu tấn công đổ bộ USS Makin Island, còn có Khu trục hạm USS Rafael Peralta (DDG 115) cũng đang hoạt động ở Biển Đông trong một nhiệm vụ chưa được hải quân Mỹ thông báo.

************************

Máy bay không người lái của Trung Quốc hoạt động gần đảo của Đài Loan

RFA, 08/04/2021

Đài Loan hôm 8/4 cho biết, nước này sẵn sàng bắn hạ các thiết bị drone (hay còn gọi là máy bay không người lái - UAV) của Trung Quốc đã và đang bay gần vùng đảo Đông Sa do Đài Loan kiểm soát trong khu vực Biển Đông. Theo giới phân tích, đây được xem là phản ứng của nước này trước các áp lực mới nhất từ Bắc Kinh.

Một cảnh sát biển Đài Loan điều kiển súng máy tại một pháo đài trên quần đảo Đông Sa ở biển Đông - ảnh chụp tháng 1/2000. Ảnh : Reuteurs

Ông Lee Chung-wei, Chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Đại dương nói với cơ quan lập pháp Đài Loan rằng Lực lượng Cảnh sát biển Đài Loan gần đây đã phát hiện được các thiết bị bay không người lái của Trung Quốc đang hoạt động gần đảo Đông Sa, cách Hồng Kông khoảng 170 hải lý về phía Đông Nam.

Ông Lee cho biết các lực lượng của Đài Loan sẽ nổ súng vào các thiết bị bay không người lái bay trên vùng đảo này – nơi mà Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền.

"Nếu chúng tôi cần nổ súng, chúng tôi sẽ nổ súng" – ông Lee nói và cho biết các máy bay không người lái này cho đến nay mới bay vòng quanh trên quần đảo Đông Sa và chưa phát hiện thấy có hành động tương tự ở gần đảo Ba Bình – căn cứ quân sự của Đài Loan thuộc quần đảo Trường Sa.

Ông Lee không nói cụ thể Trung Quốc đang đưa thiết bị không người lái loại nào đến Đông Sa.

Ông Lee mô tả những chuyến bay của các thiết bị không người lái này là một dạng hoạt động "vùng xám", diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang tăng cường gây áp lực đối với Đài Loan.

Như RFA đã đưa tin trong tháng 2 , máy bay của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành nhiều chuyến bay thường xuyên qua khu vực nhận diện phòng không (ADIZ) của Đài Loan trong nhiều tháng liên tục, trong đó có cả việc bay qua phía Tây Nam của khu vực nhận diện phòng không này gần Đông Sa.

Bộ Quốc phòng Đài Loan thông tin về con số kỷ lục 20 máy bay của PLA đi vào khu vực nhận diện phòng không của Đài Loan vào ngày 26/2.

Jessica Drun, một nghiên cứu viên thuộc Học viện Dự án 2049 nói với RFA rằng "các hoạt động vùng xám này là một nỗ lực làm Đài Loan mệt mỏi về mặt tâm lý và cả từ góc độ nguồn lực".

"Điều này diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Đài đang ở mức độ sâu sắc nhất từ trước tới nay, người dân trong nước Đài Loan ít nhiều đang phản đối quan điểm và kế hoạch của Trung Quốc về mối quan hệ Trung – Đài và một Bắc Kinh ngày càng hung hăng trên thế giới" – bà Drun nói.

Mặc dù Đài Loan là một quốc gia dân chủ tự chủ, Bắc Kinh vẫn thường tuyên bố Đài Loan là lãnh thổ của mình và sẽ thôn tính bằng vũ lực nếu thấy cần thiết.

Mặc dù nhiều khả năng, các thiết bị drone đang hoạt động gần quần đảo Đông Sa được sử dụng phục vụ việc do thám hoặc kiểm tra quyết tâm của Đài Loan, các nhà nghiên cứu của PLA đã từng viết về khả năng Trung Quốc sử dụng các hệ thống vũ khí không người lái trong các kịch bản chiến đấu có liên quan tới Đài Loan.

Ví dụ, gần đây các nghiên cứu viên PLA đã xuất bản các nghiên cứu về sử dụng những tàu không người lái, nhiều đoàn các máy bay không người lái và các vật thể bay không người lái giống máy bay trực thăng trong các chiến dịch đổ bộ như những nỗ lực xâm chiếm Đài Loan hoặc tịch thu các quần đảo nhỏ như Đông Sa và đảo Ba Bình.

Đảo Đông Sa. Bản đồ của RFA

Michael Mazza, một học giả đang nghiên cứu tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, cho rằng đảo Đông Sa có thể là một "mục tiêu hấp dẫn" đối với Trung Quốc.

"Một ngày nào đó Trung Quốc có thể muốn chiếm những đảo này. Đây có thể như một bước tấn công Đài Loan, một biện pháp để ép buộc Đài Loan phải thống nhất, một cách để kiểm tra phản ứng của cộng đồng quốc tế đối với cuộc tấn công vào một trong những đảo ngoài khơi của Đài Loan hoặc có thể là một phần của nỗ lực tăng cường kiểm soát trên biển Đông"’ – nhà nghiên cứu này nói.

Đài Loan và Trung Quốc là hai trong số các quốc gia tuyên bố chủ quyền trong khu vực biển Đông đang có tranh chấp. Các quốc gia khác cũng có tuyên bố chủ quyền là Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam.

Cùng lúc Trung Quốc đang gây căng thẳng để khẳng định các tuyên bố chủ quyền trên diện rộng ở biển Đông và gây áp lực đối với Đài Loan, các quốc gia khác cũng tăng cường hiện diện quân sự của họ ở đây.

Thông cáo báo chí của Hải quân Mỹ cho biết một nhóm tác chiến tàu sân bay của Mỹ đã tiến hành một cuộc diễn tập quân sự song phương với Không quân Hoàng gia Malaysia (RMAF) ở biển Đông vào thứ Ba và thứ Tư tuần này.

"Hai ngày diễn tập nhằm mục tiêu tăng cường quan hệ song phương và ngoại giao quân sự" - Lực lượng Không quân Hoàng gia Malaysia tuyên bố và cho biết các hoạt động diễn tập giúp "tăng cường khả năng tương tác và hợp tác tổng thể giữa hai lực lượng".

***********************

Đài Loan triển khai tên lửa ra đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa

RFA, 08/04/2021

Đài Loan đã triển khai 292 quả tên lửa chống giáp Kestrel ra quần đảo Đông Sa và đảo Ba Bình - hòn đảo lớn nhất do Đài Loan kiểm soát ở quần đảo Trường Sa. Taiwan News loan tin này hôm 7/4.

444444444444444444444444

Trung Quốc đổ bộ cùng các tàu lưỡng cư trong cuộc tập trận Hán Quang của Đài Loan hôm 25/5/2017 - Reuters

Thông tin này được đưa ra vào khi có những căng thẳng trong quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc.

Đài Loan thời gian gần đây đã lên tiếng tố cáo Bắc Kinh điều máy bay xâm nhập gần như hàng ngày vào khu vực nhận dạng phòng không gần quần đảo Đông Sa của Đài Loan.

Trung Quốc mới đây cho biết, tàu sân bay của nước này cũng đang tập trận gần Đài Loan.

Theo Taiwan News, kể từ năm 2000, Cục Cảnh sát biển Đài Loan đã được giao nhiệm vụ bảo vệ Đông Sa và Ba Bình.

Theo Liberty Times, hiện có hơn 200 nhân viên Cảnh sát biển Đài Loan đang đóng quân tại một trong hai đảo này.

Với việc căng thẳng gia tăng tại Biển Đông, Đài Loan không chỉ triển khai thủy quân lục chiến ra Đông Sa mà còn tìm cách tăng cường hỏa lực ở các đảo này.

Taiwan News trích thông tin từ một tài liệu của Hội đồng các vấn đề trên biển của Đài Loan cho biết, Cảnh sát biển Đài Loan đã triển khai 168 tên lửa Kestrel ra Đông Sa và 124 quả khác ra Ba Bình. Các tên lửa này có mục đích phòng vệ và có thể sử dụng trong các hoạt động chống đổ bộ.

Bộ trưởng Ngoại giao Đài Loan Ngô Chiêu Nhiếp (Joseph Wu) hôm 7/4/2021 phát biểu trước báo giới rằng, nước này sẵn sàng chiến tranh và chiến đấu đến cùng nếu Trung Quốc tấn công hòn đảo.

Philippines tố cáo Trung Quốc có kế hoạch chiếm thêm nhiều "thực thể"

Trọng Nghĩa, RFI, 04/04/2021

Khẩu chiến giữa Manila và Bắc Kinh về đội tàu Trung Quốc đang tràn ngập Biển Đông vừa dữ dội thêm một mức. Bộ trưởng Quốc Phòng Philippines vào hôm nay 04/04/2021 đã lên tiếng cáo buộc Bắc Kinh là đã có kế hoạch chiếm thêm nhiều "thực thể"" ở Biển Đông.

Một đoàn thuyền đánh cá Trung Quốc gần Đá Ba Đầu (Whitsun Reef), quần đảo Trường Sa, Biển Đông.  Handout National Task Force-West Philippine Sea/AFP/File

Theo bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Delfin Lorenzana, "sự hiện diện liên tục của lực lượng dân quân biển Trung Quốc trong khu vực cho thấy ý định muốn chiếm đóng thêm các địa điểm ở Biển Tây Philippines" - tên Philippines đặt cho Biển Đông. Ông Lorenzana nêu bật việc Trung Quốc trước đây đã chiếm đóng bãi cạn Scarborough và Đá Vành Khăn mà Philippines tuyên bố chủ quyền, và đây là những ví dụ về việc "vi phạm trắng trợn" chủ quyền của đất nước ông. Trong phát biểu hôm qua, ông Lorenzana cũng thẳng thừng bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh, theo đó tàu Trung Quốc đã đến neo đậu tại Đá Ba Đầu để tìm kiếm nơi trú ẩn khi thời tiết xấu.

Bộ trưởng Philippines tuyên bố : "Tôi không hề là người ngốc. Cho đến nay thời tiết vẫn tốt, vì vậy họ không có lý do gì khác để ở lại nơi đó. Hãy ra khỏi nơi đó ngay !". Theo hãng tin Pháp AFP, đại sứ quán Trung Quốc tại Manila đã phê phán tuyên bố của ông Lorenzana và kêu gọi các quan chức Philippines là nên tránh "những nhận xét thiếu chuyên nghiệp có thể kích động những cảm xúc thiếu lý trí".

Trong tháng Ba vừa qua, một "hạm đội" gồm hơn 200 chiếc tàu Trung Quốc đã làm dấy lên một cuộc tranh cãi ngoại giao, sau khi ồ ạt tiến vào neo đậu tại Đá Ba Đầu (Whitsun Reef) thuộc quần đảo Trường Sa, một rạn san hô trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Manila đã đòi Bắc Kinh rút các tàu "dân quân biển" ra khỏi khu vực, cho rằng đó là một sự hiện diện phi pháp. Bắc Kinh đã bác bỏ yêu cầu, khẳng định đó là tàu cá vốn được quyền hoạt động trong vùng biển của Trung Quốc. Vào hôm nay, bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Delfin Lorenzana đã tố cáo rằng tàu Trung Quốc hiện diện trong vùng đó còn vì những lý do khác.

Đá Ba Đầu nằm ở phía đông cụm Sinh Tồn, quần đảo Trường Sa, đang là đối tượng tranh chấp giữa Việt Nam, Philippines và Trung Quốc. Hà Nội hôm 25/03/2021 tố cáo Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam khi hoạt động trong phạm vi lãnh hải Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa. Ngày 30/03, báo chí chính thức tại Việt Nam ghi nhận việc "Mỹ, Nhật Bản và Indonesia, Úc đã tăng cường gây sức ép đối với Trung Quốc sau vụ việc hơn 200 tàu của nước này tập kết bất thường xung quanh Đá Ba Đầu, thuộc cụm đảo Sinh Tồn trên quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam)".

Trọng Nghĩa

********************

Thế khó xử của Philippines trước Trung Quốc tại Đá Ba Đầu

Thanh Phương, RFI, 02/04/2021

Hôm 02/04/2021, ngoại trưởng Philippines Teodore Locsin đến Bắc Kinh gặp đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị với nhiệm vụ rất khó khăn là thuyết phục Bắc Kinh rút hơn 200 tàu ra khỏi khu vực Đá Ba Đầu tại vùng Biển Đông. Nhưng vụ này đang đặt Manila vào một tình thế khó xử.

Ảnh vệ tinh do Maxar Technologies cung cấp cho thấy tầu Trung Quốc neo đậu đông đúc tại bãi Đá Ba Đầu, trong vùng Biển Đông có tranh chấp, ngày 23/03/2021.  AP

Hôm thứ Tư 31/3, Manila đã kêu gọi Trung Quốc "rút ngay lập tức" các tàu nói trên, vốn đã xâm nhập vào vùng đặc quyền kinh tế của Philippines tại khu vực Đá Ba Đầu, nằm cách tỉnh Palawan 320 km. Trong báo cáo được công bố vào thứ Sáu 26/3, công ty công nghệ địa không gian Simularity của Mỹ, chuyên giám sát vùng Biển Đông, cho biết là các tàu đó của Trung Quốc đã có mặt ở khu vực Đá Ba Đầu từ tháng 12/2020. Bắc Kinh vẫn khẳng định đây chỉ là những tàu cá vào tránh gió bão, trong khi Manila tố cáo những tàu này chính là những tàu của lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Giáo sư Jay Batongbacal, Đại học Luật Philippines, được tờ South China Morning Post trích dẫn hôm nay, 02/04/2021, nhận định là trong cuộc gặp ở Bắc Kinh, hai ngoại trưởng Trung Quốc và Philippines đều muốn nhận được những bảo đảm từ phía bên kia.

Giáo sư Batongbacal nhấn mạnh : "Đây là số lượng tàu Trung Quốc tập trung đông nhất từ trước đến nay trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, neo đậu và dàn hàng ngang với nhau kế bên một bãi đá san hô không có người ở và chìm dưới nước. Các giới chức chính phủ Philippines sợ rằng đây sẽ là khởi đầu của việc xác lập một sự hiện diện liên tục của dân quân biển Trung Quốc, dẫn đến việc chiếm hữu lâu dài một thực thể ở Biển Đông". 

Antonio Carpio, một cựu thẩm phán Tòa án Tối cao Philippines, cũng cho rằng đây là "bước dạo đầu cho việc chiếm đóng Đá Ba Đầu, giống như Trung Quốc đã làm với Đá Vành Khăn vào năm 1995".

Giáo sư Batongbacal phỏng đoán rằng Bắc Kinh muốn vụ này được giải quyết nhanh chóng để không tổn hại đến hình ảnh mà họ muốn chứng tỏ, đó là hình ảnh một đối tác đáng tin cậy và hữu ích trong khu vực. Cụ thể, theo giáo sư Batongbacal, trong cuộc gặp gỡ hôm nay, "ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị có thể muốn được ngoại trưởng Philippines Locsin bảo đảm là vấn đề sẽ được giải quyết càng nhanh chóng và càng êm thắm càng tốt, để cho những vấn đề song phương thuận lợi hơn, chẳng hạn như hợp tác phòng chống dịch Covid-19, được nêu bật. Về phần ngoại trưởng Locsin, ông cần được bảo đảm là Trung Quốc thật sự có ý định rút các tàu đi".

Thế nhưng, trong cuộc họp báo hôm qua, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh vẫn khẳng định là các tàu Trung Quốc chỉ tập trung ở khu vực Đá Ba Đầu để tránh gió bão và một lần nữa tuyên bố thực thể này là thuộc chủ quyền của Trung Quốc và kêu gọi Philippines không nên để vụ này ảnh hưởng đến quan hệ giữa Manila với Bắc Kinh.

Phía Philippines cũng đã tỏ ra kiên quyết không kém. Ngay từ hôm 21/03, ông Locsin đã gởi một công hàm phản đối đến đại sứ quán Trung Quốc ở Manila về vụ tàu hàng trăm Trung Quốc tập trung ở khu vực Đá Ba Đầu. Đến thứ Ba 30/3, quân đội Philippines tiết lộ là một trong những máy bay tuần tra của họ đã nhận được lời cảnh cáo từ các tàu của Trung Quốc, yêu cầu rời khỏi khu vực này, khi họ bay đến giám sát các tàu đó.

Trước khi lên đường đi Bắc Kinh, trên mạng Twitter, ngoại trưởng Locsin đã cảnh báo về khả năng Trung Quốc bắn rơi một phi cơ của Philippines trong khu vực Đá Ba Đầu và, theo ông, trong trường hợp đó, "Thế chiến thứ 3 sẽ xảy ra hoặc là uy tín của Mỹ sẽ tiêu tan".

Trong cuộc điện đàm hôm thứ Tư 31/3 về diễn biến mới nhất ở Biển Đông, cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Jake Sullivan và đồng nhiệm Philippines Hermogenes Esperon đã cam kết hai nước sẽ tiếp tục "phối hợp chặt chẽ". Nhân dịp này, Washington đã tái khẳng định hiệp ước phòng thủ chung giữa hai quốc gia "sẽ được áp dụng" trong trường hợp Philippines bị tấn công vũ trang ở Biển Đông.

Chuyên gia Collin Koh, Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, cho biết sự hiện diện của các tàu đó sẽ củng cố sự kiểm soát của Trung Quốc đối với Biển Đông, nhưng lại đặt ra một tình thế khó xử đối với Philippines. 

Ông nhận định : "Như đã được làm khá bài bản, việc triển khai các tàu cá ở Biển Đông là một cách để Bắc Kinh khẳng định yêu sách chủ quyền và quyền của họ ở vùng biển tranh chấp. Các ngư dân được xem là tai mắt của quân đội Trung Quốc với mục đích khẳng định chủ quyền và quyền của Trung Quốc. Điều này thật sự đặt Manila vào tình thế khó xử : hành động kiên quyết chống lại đoàn tàu Trung Quốc thì có nguy cơ làm bùng nổ xung đột, nhưng nếu không hành động thì có nguy cơ sẽ hứng chịu sự phẫn nộ của người dân trong nước".

Thanh Phương

**********************

Philippines tố cáo có thêm cấu trúc nhân tạo bất hợp pháp ở Biển Đông

Thanh Phương, RFI, 02/04/2021

Hôm 01/04/2021, quân đội Philippines cho biết đã có thêm những cấu trúc nhân tạo trái phép trên cụm Sinh Tồn (Union Banks), gần khu vực Đá Ba Đầu, nơi mà Trung Quốc tập trung hàng trăm tàu vào tháng trước, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Một bãi đá trong khu vực có tranh chấp chủ quyền ở vùng quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Không ảnh chụp ngày 21/04/2017.  AFP – Ted Aljibe

Hãng tin Reuters trích lời trung tướng Cirilito Sobejana, tham mưu trưởng quân đội Philippines, cho biết các cấu trúc nhân tạo đã được phát hiện ở cụm Sinh Tồn sau chuyến bay tuần tra ngày 30/03 để giám sát các tàu của Trung Quốc mà Manila khẳng định là tàu dân quân biển Trung Quốc. Tướng Sobejana không nói rõ là nước nào đã xây những cấu trúc này, nhưng tuyên bố đó là những cấu trúc xây dựng trái phép, "gây phương hại cho hòa bình, trật tự và an ninh trong vùng biển của chúng ta".

Cũng trong đợt tuần tra nói trên, Philippines đã phát hiện 4 tàu hải quân Trung Quốc neo đậu tại Đá Vành Khăn mà Bắc Kinh đã cải tạo thành đảo nhân tạo, thuộc quần đảo Trường Sa và chỉ cách Đá Ba Đầu khoảng 90km về phía đông nam. Theo nhật báo Philippines Inquirer, phân tích hình ảnh cho thấy 3 trong số 4 tàu này là tàu tên lửa tấn công nhanh Type 022.

Hãng tin Reuters đã liên lạc với đại sứ quán Trung Quốc ở Manila để hỏi về các cấu trúc ở Cụm Sinh Tồn, nhưng không nhận được trả lời.

Thông báo của tham mưu trưởng Sobejana được đưa ra trong bối cảnh quân đội và các nhà ngoại giao của Philippines công khai tố cáo các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông, sau nhiều năm không lên tiếng chỉ trích.

Theo thông báo của Nhà Trắng, trong một cuộc điện đàm hôm thứ Tư vừa qua, cố vấn an ninh quốc gia của chính phủ Manila và Mỹ đã thảo luận về mối quan ngại chung của hai nước trước các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông. Hôm nay, ngoại trưởng Philippines Teodore Locsin gặp đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị để thảo luận về tình hình Biển Đông.

Thanh Phương

************************

Biển Đông : Mỹ-Philippines thảo luận về tàu Trung Quốc ở Đá Ba Đầu

Thụy My, RFI, 01/04/2021

Các quan chức an ninh Hoa Kỳ và Philippines đã điện đàm hôm 31/03/2021 bày tỏ mối quan ngại chung về các hoạt động đáng ngại của Bắc Kinh ở Biển Đông, đặc biệt là sự kiện hàng trăm tàu Trung Quốc tập trung tại Đá Ba Đầu. Cũng trong hôm qua Canada thông báo một chiến hạm của nước này đã đi qua vùng biển Trường Sa.

Ảnh do Lực lượng đặc nhiệm Philippines cung cấp cho thấy đội tàu Trung Quốc tập trung tại bãi Đá Ba Đầu (Whitsun Reef) trong vùng Biển Đông.  AP

Manila cho rằng trên 200 tàu tại Đá Ba Đầu (Whitsun Reef) do lực lượng dân quân biển của Trung Quốc điều khiển. Cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Jake Sullivan và đồng nhiệm Philippines, Hermogenes Esperon cùng nhất trí sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ để đối phó với các hành động của Bắc Kinh.

Reuters dẫn lời ông Sullivan nhấn mạnh rằng "Hoa Kỳ sát cánh với đồng minh Philippines trong việc duy trì trật tự hàng hải quốc tế dựa trên luật pháp", và tái khẳng định thực hiện Hiệp ước phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines.

Quân đội Philippines hôm qua cho biết, một phi cơ quân sự của nước này khi bay gần Đá Ba Đầu, nơi trên 200 chiếc tàu Trung Quốc đang neo đậu, đã bị liên tục cảnh báo vô tuyến là phải "lập tức tránh xa". Một giọng nói bằng tiếng quan thoại lặp đi lặp lại là họ đang ở gần "Xích Qua tiêu" (Chigua Jiao) của Trung Quốc, ra lệnh phải rời đi ngay. "Xích Qua tiêu" là tên mà Trung Quốc đặt cho Đá Gạc Ma (Johnson South Reef) sau khi cưỡng chiếm và sát hại dã man 64 người lính Việt Nam tại đây trong trận Hải chiến Trường Sa năm 1988.

Thiếu tướng Edgard Arevalo, phát ngôn viên quân đội Philippines khẳng định sẽ tiếp tục tuần tra trên không và trên biển trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines. Một nhà báo của ABS-CBS có mặt trên chuyến bay nói rằng thật đáng sợ khi tận mắt chứng kiến những công trình mà Trung Quốc xây dựng trên hòn đảo tranh chấp.

South China Morning Post dẫn lời chuyên gia Greg Poling, giám đốc Sáng kiến ​​Minh bạch Hàng hải châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington,lưu ý rằng Đá Gạc Ma nay là một trong bảy tiền đồn của Trung Quốc, là nơi đặt một trong hai căn cứ quân sự tại cụm Sinh Tồn - Đá Ba Đầu là rạn san hô lớn nhất của cụm này.

Cùng với Hoa Kỳ, Canada, Úc, Nhật Bản và một số nước khác bày tỏ lo lắng trước ý đồ của Trung Quốc trên Biển Đông. Hôm qua bộ Quốc Phòng Canada thông báo chiến hạm HMCS Calgary đã đến Trường Sa, đi từ Brunei đến Việt Nam vào thứ Hai và thứ Ba vừa qua. Một quan chức quốc phòng giấu tên cho biết chiến hạm Canada đã bị một tàu chiến của Trung Quốc bám sát trong lúc di chuyển trong khu vực.

Thụy My

Một số người cho rằng "trò chơi" ở Biển Đông đã kết thúc và Trung Quốc đã thắng. Lập luận này không chỉ sai, mà còn nguy hiểm : lập luận này chính là một lời tiên tri tự hoàn thành [1]. Trung Quốc đã giành được lợi thế, nhưng Mỹ và đồng minh, thông qua việc khẳng định các quyền và tự do hàng hải, cho đến nay đã đẩy lùi thành công các nỗ lực của Bắc Kinh nhằm áp đặt quyền kiểm soát Biển Đông. Hơn nữa, trong khi Trung Quốc củng cố quyền kiểm soát các thực thể đã chiếm, họ đã không xây dựng được trên bãi cạn Scarborough, bãi đá ngầm cách thủ đô Philippines 200 dặm, mặc dù Trung Quốc đã kiểm soát Scarborough từ năm 2012. Một căn cứ của Trung Quốc trên bãi cạn Scarborough sẽ làm tổn hại đến lợi ích của Mỹ : vì nó sẽ cho phép Bắc Kinh kiểm soát một tam giác an ninh ở Biển Đông và một đỉnh tam giác gần cơ sở quân sự của Mỹ ở Philippines. Điều này sẽ gây khó khăn cho các kế hoạch quân sự của Mỹ.

Mỹ cần xác định lập trường của mình trên Biển Đông như thế nào ? Sau đây là một số gợi ý.

Đầu tiên, Hoa Kỳ nên tiếp tục thường xuyên khẳng định các quyền và tự do hàng hải và khuyến khích các nước khác làm như vậy.Về mặt luật pháp, các khẳng định thường xuyên về các quyền và tự do hàng hải đảm bảo rằng các quyền không bị mất đi thông qua việc chấp nhận các yêu sách biển quá mức, và trên thực tế, Mỹ và các nước cần đề phòng chống lại Trung Quốc biến Biển Đông thành ao nhà của mình. Sự tham gia của các quốc gia khác ngoài Mỹ giúp vấn đề vượt ra ngoài khuôn khổ cạnh tranh Mỹ – Trung và gửi đi thông điệp quan trọng rằng các nước này quan tâm đến việc duy trì các vùng biển mở và các luật lệ quan trọng. Nó cũng giúp bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh rằng tranh chấp chỉ liên quan đến các bên tuyên bố chủ quyền lãnh thổ đối với các thực thể và các cường quốc khác không có lợi ích hợp pháp ở Biển Đông.

Đức được cho là đang cân nhắc gửi một con tàu qua eo biển Đài Loan, nhưng trong các cuộc trò chuyện gần đây, các quan chức cấp cao của Đức đã bác bỏ điều này. Sự tham gia của các cường quốc phương Tây và không phải phương Tây khác, chẳng hạn như Ấn Độ, sẽ nhấn mạnh rằng một liên minh quốc tế sẵn sàng đứng lên cho một trật tự dựa trên luật lệ.

Thứ hai, cùng với các cường quốc biển khác, Mỹ nên tìm cách thuyết phục Trung Quốc rằng lợi ích của họ với tư cách là một cường quốc biển đang phát triển nhanh chóng cùng với các lợi ích kinh tế và quân sự trải khắp toàn cầu nằm ở việc duy trì các quyền và tự do hàng hải, thay vì phá hoại chúng. Trong khi các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải (FONOPS) của Mỹ là hoàn toàn cần thiết nhằm làm cho Trung Quốc thấy rằng nỗ lực của họ trong việc đưa ra các luật lệ khác cho Biển Đông sẽ không mang lại kết quả, Mỹ cũng không nên bỏ qua các mũi nhọn khác của Chương trình Tự do Hàng hải, bao gồm cả các cuộc thảo luận để đạt được sự đồng nhất lớn hơn trong việc giải thích UNCLOS.⁴⁹ Trung Quốc phải được thúc đẩy cũng như thuyết phục để chấp nhận một tầm nhìn hợp pháp về lợi ích của họ.

Thứ ba, Mỹ cần tiếp tục tổ chức các cuộc tập trận song phương và đa phương trong khu vực với các đồng minh và đối tác. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử, trong đó Bắc Kinh tìm cách loại trừ sự tham gia của "các nước ngoài khu vực" dựa trên lý do họ không có lợi ích hợp pháp ở Biển Đông. Cụ thể, Trung Quốc đang tìm kiếm sự thống nhất của các bên trong việc không tổ chức các cuộc tập trận chung với các nước ngoài khu vực.

Thứ tư, Mỹ nên tiếp tục đơn phương và cùng với các nước khác (bao gồm Úc, Nhật Bản và Ấn Độ) giúp đỡ tăng cường năng lực khu vực, đặc biệt là trong lĩnh vực hàng hải. Năng lực giám sát và tuần tra vùng đặc quyền kinh tế được nâng cao sẽ giúp các quốc gia ven biển tự tin hơn trong việc phơi bày các hành vi phi pháp và mang tính cưỡng bức.

Thứ năm, Mỹ cần tiếp tục tăng cường quan hệ với các đồng minh và đối tác trong khu vực. Đặc biệt, Washington cần thúc đẩy quan hệ tốt hơn với Philippines, một đồng minh quan trọng ở Đông Nam Á.

Vào tháng 3/2019, sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đề nghị xem xét lại sự phù hợp hiện nay của Hiệp ước Phòng thủ chung Mỹ – Phi (MDT) năm 1951, Washington đã làm rõ rằng khái niệm "Thái Bình Dương" trong hiệp ước có bao gồm cả khu vực Biển Đông. Điều này tích cực ở chỗ nó đã mở đường cho những tiến bộ lớn hơn trong khuôn khổ Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Nâng cao (EDCA) năm 2014, cho phép quân đội Mỹ xây dựng các cơ sở, bố trí trước các khí tài quốc phòng và triển khai binh lính luân phiên tại 5 căn cứ của quân đội Philippines.

Ngược lại, việc thúc đẩy nhân quyền ở Philippines, mặc dù rất quan trọng, nhưng đòi hỏi một cách tiếp cận uyển chuyển hơn. Những nỗ lực gần đây nhằm sửa đổi dự luật phân bổ ngân sách Nhà nước và Hoạt động nước ngoài năm 2020 [của Mỹ] nhằm cấm một số quan chức Philippines chịu trách nhiệm về việc giam giữ Thượng nghị sĩ Leila de Lima không được nhập cảnh vào Mỹ (với lý do Mỹ có quyền can thiệp vì đã "viện trợ cho Philippines") đã làm dấy lên sự phẫn nộ sâu sắc ở Manila, trong khi có rất ít kết quả được ghi nhận. Hơn nữa, những cố gắng như vậy đã gây khó khăn cho nỗ lực tạo một nền tảng vững chắc hơn cho quan hệ Mỹ – Philippines.

Thứ sáu, Washington nên thông báo với Trung Quốc rằng việc xây dựng trên bãi cạn Scarborough sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Quan điểm của nhiều người mà tôi đã nói chuyện ở Philippines là Bắc Kinh có khả năng cố gắng xây dựng trên bãi cạn Scarborough trước khi kết thúc nhiệm kỳ của tổng thống Duterte. Chính quyền Obama đã cảnh báo riêng với Trung Quốc rằng việc xây dựng trên bãi cạn Scarborough là lằn ranh đỏ ; không có dấu hiệu nào cho thấy chính quyền Trump đã đưa ra những cảnh báo tương tự. Về mặt kỹ thuật, bãi cạn Scarborough không nằm trong Hiệp ước Phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines vì tòa án không đưa ra phán quyết về việc nó có phải là một phần lãnh thổ của Philippines hay không và Mỹ không đưa ra quan điểm nào về các tuyên bố tranh chấp chủ quyền. Tuy nhiên, việc Mỹ không thực hiện hành động ngăn chặn Trung Quốc xây dựng trên bãi cạn Scarborough sẽ gây ấn tượng rằng Mỹ là một con hổ giấy và là một đồng minh không đáng tin cậy.

Thứ bảy, Mỹ nên hỗ trợ các nỗ lực của các nước ven Biển Đông chống lại các cuộc xâm nhập vào EEZ của họ, bao gồm bất kỳ hành động pháp lý nào do các nước ven Biển Đông khởi xướng. Washington đã ủng hộ nguyên tắc vùng biển mở, nhưng đối với nhiều quốc gia ven biển Đông Nam Á, việc tiếp cận các nguồn tài nguyên về cá và dầu khí trong EEZ chính là "bánh mì và bơ" [2], và vì thế đây là ưu tiên của họ. Sau khi thất bại trong việc kêu gọi Trung Quốc chấm dứt gây áp lực nhằm khiến Việt Nam ngừng thăm dò dầu khí trong EEZ của Việt Nam vào tháng 7 năm 2017 và một lần nữa vào tháng 3 và tháng 5 năm 2018, Mỹ đã thực hiện các bước đi đúng hướng dù muộn màng. Một tuyên bố của Bộ Ngoại giao vào tháng 7 năm 2019 đã lên án "Trung Quốc can thiệp vào các hoạt động dầu khí ở Biển Đông, bao gồm cả các hoạt động thăm dò và khai thác lâu đời của Việt Nam". Vào tháng 8, Bộ Ngoại giao đã đưa ra một tuyên bố khác bày tỏ rằng "Mỹ lo ngại sâu sắc về việc Trung Quốc đang tiếp tục can thiệp vào các hoạt động dầu khí đã có từ lâu của Việt Nam trong khu vực EEZ của nước này". Nếu Bắc Kinh gây sức ép buộc ExxonMobil rút khỏi dự án Cá voi xanh ngoài khơi miền Trung Việt Nam, Washington cần đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ tố cáo điều này ; còn việc gì sẽ xảy ra trong trường hợp ExxonMobil tiến hành khoan và Trung Quốc can thiệp trực tiếp là một câu hỏi khó hơn. Tuy nhiên, điều rõ ràng là những nỗ lực của Bắc Kinh trong các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc ứng xử nhằm loại trừ hợp tác kinh tế biển với "các công ty của các quốc gia bên ngoài khu vực" tạo thêm động lực cho sự cần thiết phải hỗ trợ mạnh mẽ các đặc quyền kinh tế của các nước ven Biển Đông.

Thứ tám, Washington nên tái kêu gọi Trung Quốc tuân theo phán quyết của tòa trọng tài. Những tuyên bố thể hiện quan ngại gần đây về các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông có thể được củng cố bằng cách dẫn chiếu các phán quyết của tòa, trong đó nêu rõ quyền của các quốc gia ven biển đối với EEZ của họ không bị cản trở bởi bất kỳ yêu sách đường chín đoạn nào hoặc yêu sách dựa trên các thực thể trên Biển Đông. Nhưng Washington đã im lặng trước phán quyết một phần vì sự thận trọng của Manila, một phần vì ảnh hưởng của phán quyết đối với các tuyên bố EEZ của Mỹ xung quanh các thực thể nhỏ, không có người ở tại Thái Bình Dương (các thực thể này cũng không tạo ra EEZ). Mỹ không nên bỏ lỡ cơ hội chứng tỏ sự nhất quán trong việc ủng hộ pháp luật ở cả trong và ngoài Biển Đông. Theo đó, Mỹ cuối cùng cũng nên tham gia UNCLOS. Việc ủng hộ luật pháp quốc tế sẽ tăng cường sức mạnh hơn là làm tổn hại lợi ích của Mỹ, đặc biệt là vì nó cho phép các quốc gia khác liên kết đằng sau Mỹ, khi hiện tại họ có thể còn đang ngần ngại tham gia một nhóm được coi là chống Trung Quốc.

Cuối cùng, Mỹ phải ghi nhớ rằng không thể xem xét các sự kiện ở Biển Đông một cách biệt lập : các nước trong khu vực đang giơ ngón tay lên để xác định hướng gió thổi [3] trong bối cảnh kinh tế và chiến lược rộng lớn hơn. Điều này sẽ ảnh hưởng đến việc xác định chỗ đứng và quyết định của họ ở Biển Đông. Dù có nhiều lời bàn tán về việc chống lại Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và các nước Đông Nam Á vẫn đang thận trọng trước các dự án BRI, nhưng họ vẫn để ngỏ khả năng tham gia sáng kiến này. Sự cởi mở này đối với nguồn vốn Trung Quốc đã và đang thay đổi môi trường chiến lược khu vực. Hành động của Trung Quốc cả ở Biển Đông và thông qua BRI đều có liên quan với nhau và chúng là một phần trong những nỗ lực rộng lớn hơn của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng của mình trong khu vực. Mỹ phải hợp tác với các đồng minh và đối tác để thúc đẩy phát triển, bao gồm việc đảm bảo các lựa chọn khả thi để phát triển cơ sở hạ tầng và tăng trưởng mà không cần tiền của Trung Quốc.

Những nỗ lực bảo vệ trật tự dựa trên luật lệ trong một khu vực nơi có nhu cầu phát triển cao chỉ có thể đạt được sức hút nếu các cơ hội kinh tế cũng được cung cấp đủ tiền. Cho đến nay, dường như mới chỉ có tiến bộ khiêm tốn liên quan đến Đạo luật BUILD mà Mỹ thông qua năm 2018 nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển các nền kinh tế có thu nhập thấp hoặc trung bình thấp, và trong khuôn khổ Hiệp định Đối tác Ba bên về đầu tư Cơ sở hạ tầng trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương giữa Mỹ, Nhật và Úc.

Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Đông Á xảy ra đồng thời với sự suy yếu của luật biển quốc tế. Những nước tìm cách chống lại điều này, bao gồm cả Mỹ, phải đáp trả cả ở Biển Đông, nơi cần phải có những nỗ lực bền vững để thuyết phục Trung Quốc rằng lợi ích của họ nằm ở việc duy trì các quyền và tự do hàng hải thay vì phá hoại chúng, và trong khu vực rộng lớn hơn nơi có nhu cầu phát triển và xây dựng cơ sở hạ tầng cao. Tất nhiên tất cả những điều này dựa trên giả định rằng Mỹ quan tâm đến việc thúc đẩy một thế giới nơi các luật lệ là quan trọng. Việc Washington áp đặt thuế quan dựa trên các lý do không rõ ràng về an ninh quốc gia, cũng như các báo cáo gần như hàng ngày về các hành vi sai trái nghiêm trọng trong nước ở cấp độ cao nhất cho thấy điều ngược lại. Nếu luật pháp quốc tế trở thành nạn nhân của chính các hành động (và khiếm khuyết) của hai siêu cường, chúng ta có thể sẽ thấy một trật tự kém ổn định hơn nhiều. Hiện tại, chúng ta đã phải đối mặt với bất ổn phát sinh từ các cấu trúc của trật tự quốc tế đang bị thách thức. Tất cả các quốc gia cần phải hành động để đảm bảo rằng trật tự quốc tế của chúng ta không bị xé rách hoàn toàn.

Lynn Kuok

Nguyên tác : "How China’s actions in the South China Sea undermine the rule of Law", Brooking Institution, 11/2019.

Nguyễn Tuấn Anh biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 03/04/2021

Lynn Kuok là nghiên cứu viên cao cấp tại Đại học Cambridge và là thành viên cao cấp về An ninh Châu Á – Thái Bình Dương tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS).

—————-

[1] Self-fulfilling prophecy : một lời tiên tri tự hoàn thành là lời tiên tri trở thành sự thật bởi vì mọi người mong đợi hay nghĩ rằng điều đó sẽ thành sự thật và cư xử theo cách có thể khiến điều đó xảy ra. Ví dụ : Nếu bạn nghĩ rằng bạn sẽ thất bại, thì bạn sẽ thất bại.

[2] bread and butter : ý nói đó là lợi ích hay nhu cầu thiết yếu, cơ bản.

[3] Hold one’s finger up to determine which way the wind is blowing : trên đồng cỏ người ta thường dính lá cỏ vào ngón tay rồi giơ lên để xác định hướng gió. Ở đây ý nói còn xem xét tình hình thế nào.