Thông Luận

Drone tấn công thủ đô Nga, dân Moskva bắt đầu nếm mùi chiến tranh

Sự kiện drone tấn công vào thủ đô nước Nga chẳng là gì so với bom đạn mà người dân Ukraine phải chịu đựng từ nhiều tháng qua. Nhưng như vậy cũng đủ để tạo cảm giác bất an cho cư dân Moskva : chiến tranh đang ở rất gần, và Putin chẳng phải toàn năng. Đây là một trong những chủ đề được các báo Pháp ra ngày 31/05/2023 quan tâm.

Kiểm tra thiệt hại tại một căn hộ bị ở Moskva, Nga bị drone tấn công ngày 30/05/2023. Ảnh chụp lại từ video. AP

Libération hôm nay dành trang nhất cho liên minh cánh tả Nupes, một năm sau khi thành lập. Le Figaro chạy tựa "Hiện tượng Airbnb gây mất thăng bằng cho trung tâm các thành phố", La Croix quan tâm đến "Pháp-Ý, đường biên giới dưới áp lực" khi di dân kéo sang Ý ngày càng nhiều. Le Monde nhận xét "Thổ Nhĩ Kỳ : Erdogan chiến thắng, kinh tế chao đảo". Nhật báo kinh tế Les Echos chú ý đến "Nvidia, người khổng lồ đứng đầu về trí thông minh nhân tạo". Về thời sự quốc tế, sự kiện drone tấn công vào thủ đô nước Nga được các báo chú ý nhiều nhất.

La Croix đưa tin "Moskva trở thành mục tiêu trực tiếp của drone", Libération mô tả "Khi chiến tranh ở Ukraine xâm nhập vào Nga". Le Figaro nhận thấy "Moskva bị drone tập kích ồ ạt nhất kể từ đầu cuộc chiến", Les Echos cho rằng "Bị drone tấn công, Moskva nửa lo ngại nửa thờ ơ".

Dân Moskva bắt đầu nếm chút ít mùi vị chiến tranh

Bộ quốc phòng Nga lên án "hành động khủng bố", phát ngôn viên Kremlin tố cáo "Kiev trả đũa" những cuộc tấn công mới đây của Nga vào Ukraine. Vụ tập kích ồ ạt sáng hôm qua bằng 8 drone theo chính quyền, và hơn 30 theo các nguồn không chính thức, nhắm vào các tòa nhà ở Moskva và ngoại ô. Không có ai thiệt mạng, thiệt hại vật chất cũng không đáng kể. Một drone rơi gần phi trường Moskva, ba chiếc khác tại một khu ngoại ô sang trọng của giới tinh hoa, cách nhà nghỉ của Vladimir Putin khoảng mười mấy phút xe chạy. La Croix dẫn lời Ủy ban điều tra nói rằng đa số drone bị bắn rơi gần thủ đô, và có một chiếc xuyên vào một căn hộ ở tầng 14 của tòa nhà nằm trên một đại lộ chính.

Phát ngôn viên Dimitri Peskov vẫn khẳng định "hệ thống phòng không hoạt động tốt", "hiện cư dân không bị đe dọa". Một người dân nhìn nhận "chiến tranh rõ ràng đã đến gần chúng tôi", người khác lo ngại những cuộc tấn công sẽ gia tăng với những drone có kích thước nhỏ khó nhận ra. Vladmir Soloviov, một trong những cái loa tuyên truyền của Kremlin nói rằng "phòng không Nga tiêu diệt được hầu hết mục tiêu", đồng thời dọa dẫm ai đưa "fake news" có nguy cơ lãnh đến 15 năm tù. Les Echos cho biết dù vậy, nhưng tin tức vẫn lan truyền trên mạng và khác hẳn với thông cáo chính thức.

Chuyên gia Andrei Kolesnikov của Quỹ Carnegie, một trong số hiếm hoi những nhà phản biện vẫn còn ở lại thủ đô Nga nhận xét, người dân Moskva chỉ cảm nhận được một ít so với cư dân các thành phố Ukraine, dưới bom đạn từ nhiều tháng qua. Nhưng như vậy cũng đủ để họ suy nghĩ một ít về chiến tranh. "Những cuộc tấn công này có thể tạo cảm giác bất an, kiểu như nhắc lại rằng chiến tranh ở rất gần, và Putin chẳng phải toàn năng".

Phe cực đoan Nga thêm khích động

Dư luận Nga có thể rúng động, nhưng cũng là cái cớ để phe dân tộc chủ nghĩa hung hăng hơn. Yevgeny Prigozhin, ông chủ Wagner chất vấn Bộ quốc phòng : "Tại sao lại để những drone này bay trên bầu trời Moskva ?". Libération nhận xét ngay cả đối với những người từng vào tù ra khám, ngôn từ của Prigozhin rất khó dịch, vì chạm đến cái ngưỡng của sự thô tục. Đại khái nhẹ nhất đối với Bộ quốc phòng là : "Lũ súc vật hôi hám kia, bọn mày đang làm gì vậy ? Nhích mông ra khỏi chiếc ghế đã được cho ngồi vào để bảo vệ đất nước !".

Nhưng đây cũng là biểu lộ sự giận dữ của phe cực đoan. Làm thế nào điều này có thể xảy ra, trong khi Moskva có lực lượng phòng không hùng hậu gồm nhiều giàn hỏa tiễn địa-không S-400 cùng với Pantsir, được cho là hiệu quả nhất thế giới ? Nhất là Kremlin vừa bị tấn công cách đó vài tuần, và mới tuần trước Belgorod bị đột kích ! Le Figaro nhận xét, hình ảnh trên internet cho thấy có thể là những drone Raybird-3 có tầm bay lý thuyết từ 400 đến 1.000 kilomet, như vậy có thể phóng đi từ Ukraine. Ngược lại chuyên gia quân sự Vladislav Churygin cho rằng những drone tấn công Moskva có thể xuất phát từ lãnh thổ Nga.

Một nhân vật dân tộc chủ nghĩa mỉa mai : "Xin chào Moskva, hoan nghênh đến Donetsk" - vì sau khi hứa hẹn chiếm được Ukraine chỉ trong vài ngày, lâu nay bộ phận tuyên truyền của Vladimir Putin chuyển sang khoe khoang chất lượng phòng vệ thủ đô. Phản ứng chính thức của Moskva cũng rất yếu ớt. Như mọi lần đất Nga bị tấn công, thông điệp của Kremlin luôn là, mọi việc điều ổn, chẳng có gì đáng nói.

Cuộc chiến "low cost" của Moskva

Trả đũa vào thường dân trở thành chuyện bình thường đối với Moskva. Hôm qua, thủ đô Ukraine bị drone Nga đánh vào đến lần thứ ba trong vòng 24 giờ, giết chết một người dân và làm mười mấy người khác bị thương. Les Echos nhận thấy Nga tiến hành một cuộc chiến "low cost" để duy trì áp lực lên Kiev.

Có 31 drone Shahed của Iran đã được Nga sử dụng, trong đó 21 bị phòng không Ukraine bắn hạ. Cư dân một tòa nhà ở khu phố Holossiiv phải sơ tán vì mảnh vỡ của drone gây hỏa hoạn, hai tầng dưới bị phá hủy và có thể còn nạn nhân phía dưới. Đây là đợt tấn công thứ 17 trong tháng 5, sau một đợt hỏa tiễn đạn đạo và drone đêm Chủ nhật rạng sáng thứ Hai. Financial Times dẫn lời phát ngôn viên Yuri Ignat của Không quân Ukraine cho biết hệ thống Patriot của Mỹ đã bảo vệ được thủ đô trong lúc Nga tấn công dồn dập.

Tổng cộng : 23 Shahed, 2 drone Orlan-10 và Merlin-BP, 10 hỏa tiễn X-101 và X-555 đã bị bắn hạ trên bầu trời Kiev hôm 26/05 ; 52 chiếc drone Shahed hôm 28/05, 29 drone và 37 hỏa tiễn loại X-101, X-555 ngày 29/05. Từ đầu cuộc xâm lăng, hỏa tiễn và drone Nga đã sát hại hàng ngàn thường dân Ukraine, gây thiệt hại nhiều tỉ euro. Các cuộc tấn công dồn dập vào mùa đông để làm dân Ukraine "chết cóng" bằng cách tập trung vào cơ sở hạ tầng - điện và hệ thống sưởi. Nhưng các đồng minh của Kiev đã dần dà cung ứng các hệ thống phòng không ngày càng tân tiến hơn.

Theo Andriy Yusov, phát ngôn viên tình báo quân sự Ukraine, số hỏa tiễn dự trữ của Nga đã giảm xuống rất nhiều, kỹ nghệ quốc phòng đang bị trừng phạt khó thể bổ sung kịp. Nga có nhiều hỏa tiễn S-300 đang đe dọa dọc theo vùng giới tuyến, nhưng số hỏa tiễn có độ chính xác cao Kinzhal và Kalibr còn rất ít. Moskva nay dùng các drone Shahed được đặt tên lại là Geran, khoảng 20.000 đô la một chiếc. Những drone khá thô sơ này có thể mang 40 ký chất nổ, gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng của Ukraine. Theo tổng thống Volodymyr Zelensky, Nga đặt mua 2.400 chiếc Shahed của Iran.

Đối lập lưu vong hy vọng một nước Nga không Putin

Về phía đối lập Nga, Libération cho biết "Tại Vilnius, các nhà ly khai mới nuôi hy vọng về một nước Nga không còn Putin". Đã gần một năm Anastasya Chevchenko sống tại thủ đô Litva, nhưng vẫn sẵn sàng va li để quay lại nước Nga, dù các con đang đi học và đã hòa nhập vào cuộc sống mới. Bà sang đây vì cùng múi giờ với Nga, thay vì đi Mỹ hoặc Tây Âu, và Litva đang mang dáng vẻ một "nước Nga không có Putin" với cộng đồng người Nga tị nạn đông đảo, và các nhà hoạt động trong đội ngũ của bà luôn rất tích cực.

Anastasya không phải là vô danh trong giới đối lập với Vladimir Putin. Nhà báo kiêm nhà giáo này đã phải trả cái giá rất đắt vì chống lại việc gây chiến với Ukraine năm 2014 : bị bắt một cách thô bạo và bị tống giam năm 2019. Những gì diễn ra sau đó là đề tài của một bộ phim mang tên "Anastasya" từng gây tiếng vang ở Hoa Kỳ và được chọn vào danh sách tranh giải Oscar. Trong lúc tạm giam, Anastasya bị từ chối cho về thăm con gái ở bệnh viện và sau đó đứa con đã qua đời. Sáu tháng trước khi bị bắt, bà phát hiện có camera đặt phía trên giường, y như trong phim "La Vie des autres" (Cuộc sống của những người khác) về gián điệp thời Đông Đức, từng đoạt Oscar năm 2006.

Trong hai năm trời, sống với nỗi đau mất con và bị tước quyền nuôi dạy hai người con khác, bị quản thúc… tưởng chừng đã tận cùng nỗi đau. Nhưng cuộc xâm lăng Ukraine ngày 24/02/2022 vẫn gây ra chấn thương nặng nề. Vì mang một biểu ngữ chống lại Putin, Anastasya lại bị kết án và phải trốn sang Litva cùng với hai con. Cũng như Anastasya, tất cả những người Nga lưu vong mà Le Figaro tiếp xúc đều không ngừng suy nghĩ về tương lai đất nước, cũng giống như đợt di cư của người Nga trong thập niên 20 sau cuộc cách mạng bôn-sê-vích. Điểm khác biệt là internet với họ đã trở thành vũ khí phản tuyên truyền chống lại Putin.

Chẳng hạn một nhà báo khác là Tania Felgengauer, luôn duy trì đối thoại với những người theo dõi trên YouTube và độc giả trang web. Bà kêu gọi nên phân biệt một Nhà nước tội phạm với nước Nga. Có lẽ cùng ý nghĩ này, nhiều thủ lãnh đối lập Nga trong đó có tỉ phú, tù nhân lương tâm Mikhail Khodorkovski và cựu vô địch cờ vua Garry Kasparov đưa ra sáng kiến thúc đẩy đồng hương Nga ký vào "Tuyên bố Berlin", lên án chiến tranh, đòi bồi thường thiệt hại, trừng phạt những người có trách nhiệm ở Moskva.

Erdogan chiến thắng, kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ u ám

Xã luận của Le Monde nói về "Bóng ma tương lai u ám ở Thổ Nhĩ Kỳ". Tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba hôm Chủ nhật với 52% số phiếu, ông Recep Tayyip Erdogan hoàn toàn nắm trong tay mọi quyền lực. Việc lần đầu tiên Erdogan phải đợi đến vòng hai mới thắng được, chỉ là một niềm an ủi nhỏ bé cho phe đối lập, dù đã đoàn kết nhưng vẫn không chặn được cỗ máy tranh cử hùng mạnh của tổng thống mãn nhiệm. Khủng hoảng kinh tế, cứu hộ chậm trễ sau trận động đất ngày 06/02, sự độc đoán của chế độ (200.000 người bị điều tra vì lăng mạ tổng thống), không làm giảm đi tầng lớp cử tri bảo thủ. Trong thời kỳ khó khăn với lạm phát phi mã khiến dân chúng thêm chật vật, cuộc chiến Nga-Ukraine sát bên, hàng triệu người tị nạn Syria, đa số người Thổ muốn nhìn thấy nơi Erdogan một sự bảo đảm ổn định chính trị.

Tuy vậy trách nhiệm của tổng thống mãn nhiệm về tình hình kinh tế đất nước là rất lớn. Bất chấp mọi logic kinh tế, trước siêu lạm phát Erdogan nhất định giảm lãi suất với cớ hỗ trợ xuất khẩu, nhưng chỉ đổ dầu vào lửa, làm sức mua càng suy giảm. Sau khi cách chức liên tiếp ba thống đốc ngân hàng trong hai năm do không ngoan ngoãn nghe theo, những tuần lễ gần đây Recep Tayyip Erdogan lao vào cuộc chiến tranh cử, làm cạn kiệt dự trữ ngoại hối để kìm giá đồng lira. Cụ thể, theo chỉ thị của ông, Ngân hàng Trung ương đã chi ra gần 200 tỉ đô la trong một năm rưỡi qua, khiến lần đầu tiên kể từ 2002 dự trữ ngoại tệ ở mức âm.

Erdogan ca khúc khải hoàn, nhưng đồng tiền quốc gia ngay sau đó bị mất giá và tiếp tục xuống dốc, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ vẫn "xài trước, trả sau" khí đốt Nga để vận hành nền kỹ nghệ. Thị trường tài chính mỗi lúc càng thêm nghi ngờ. Làm thế nào vực dậy đồng lira nếu không còn ngoại tệ dự trữ, các nhà đầu tư ra đi ? Theo Bloomberg, tích sản của nước ngoài bằng cổ phiếu và trái phiếu Thổ Nhĩ Kỳ giảm mất 85%, tương đương 130 tỉ đô la. Giáo sư Daron Acemoglu của MIT cho rằng tình hình sẽ không cải thiện. Thu nhập từ du lịch, tín dụng của các nước vùng Vịnh và có thể của Nga giúp trụ được một thời gian, nhưng về lâu về dài rất khó. Trừ phi tư nhân hóa một số ngọn cờ đầu của nền kinh tế như Turkish Airlines hay Botas, công ty quốc doanh vận chuyển, phân phối dầu khí. Botas hiện đang trong tầm ngắm của Kremlin.

Nắm trong tay mọi đòn bẩy chính trị, chính sách có thay đổi ?

Ngược lại về chính trị, Erdogan nay ở vị trí lý tưởng để thực hiện các dự án của mình. Sau khi bịt miệng tư pháp, báo chí, các định chế của Nhà nước pháp quyền, dùng tôn giáo làm công cụ, ông ta giờ đây có mọi đòn bẩy nhằm để lại dấu ấn trong lịch sử. Kỷ niệm 100 năm nước cộng hòa do Mustafa Kemal Atatürk thành lập, ngày 29/10/2023 sẽ là dịp phác họa ra một Thổ Nhĩ Kỳ Hồi giáo hơn, dân tộc chủ nghĩa hơn bao giờ hết, nhưng lại bấp bênh về kinh tế.

Theo Le Monde, chiến thắng sát nút này sẽ khiến Recep Tayyip Erdogan phải nhìn lại những sai lầm. Người Thổ Nhĩ Kỳ chẳng có lợi gì khi thiên về độc tài, khiến Ankara càng rời xa phương Tây để xích gần lại Nga và Trung Quốc. Le Figaro cho rằng là người thực dụng, quan hệ với Nga sẽ không thay đổi vì Thổ Nhĩ Kỳ đang bị lệ thuộc, nhưng Erdogan vẫn giữ vai trò trung gian giữa Moskva với Kiev. Quá trình tan băng với các nước trong khu vực vẫn tiếp tục, và Ankara có thể quay lại bàn thương lượng về việc Thụy Điển được gia nhập NATO. Một số người cho rằng việc Erdogan ngáng chân Thụy Điển những tháng gần đây là do ông ta cần lá phiếu của phe dân tộc chủ nghĩa.

Thụy My

Nhờ phòng không Ukraine, hỏa tiễn Nga không còn dọa được dân Kiev

Hôm 29/05/2023 lễ Pentecôte (Chúa Thánh thần hiện xuống), chỉ có Le Figaro xuất bản và Le Monde ra từ cuối tuần qua, các báo khác cập nhật tin trên trang web. Chiến tranh ở Ukraine, ông Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, trần nợ Mỹ là những đề tài được chú ý nhiều nhất.

Một drone của Nga bị bắn hạ trên bầu trời Kiev trong đợt tấn công vào thủ đô Ukraine ngày 28/05/2023. Reuters – Gleb Garanich

Hầu hết dân thủ đô Ukraine vẫn ở yên khi báo động oanh kích

Liên quan đến Ukraine, trang web La Croix nhận thấy "Tại Kiev, sống với những cuộc tấn công thường lệ vào ban đêm của Nga". Đa số dân chúng thủ đô không còn chạy đến tạm trú trong métro, do lực lượng phòng không dùng vũ khí phương Tây viện trợ tiêu diệt được hầu hết hỏa tiễn và drone Nga.

Khi còi báo động hú vang lúc 1 giờ sáng, cô Bohdana vơ lấy chiếc túi xách ở chân giường, đựng một chai nước, một chiếc mền mỏng và một tấm lót để qua đêm trong ga tàu điện ngầm. Đa số những người đi trên đường là các bà mẹ, đôi khi đẩy xe nôi, bên cạnh là con nhỏ. Bohdana ngủ được vài tiếng rồi trở về, bắt đầu một ngày làm việc. Các công ty đã quen với việc nhân viên đến hơi trễ, hay tranh thủ chợp mắt tại văn phòng. Nhưng theo nhà hoạt động chuyên quyên góp để giúp quân đội, những người chạy vào metro như cô chỉ là thiểu số, có người chỉ cần ngủ ở xa cửa sổ, và đại đa số thì vẫn ở yên trên giường.

Kể từ đầu tháng Năm, còi báo động réo lên khoảng ba lần một tuần. Đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 28/05 chẳng hạn, phòng không Ukraine loan báo đã bắn hạ được 52/54 drone do Iran sản xuất, trong đó có trên 40 chiếc tấn công vào thủ đô. Tại Kiev, những mảnh vỡ của drone rơi xuống một trạm xăng đã làm một người thiệt mạng và hai người khác bị thương. Nhưng các nạn nhân ngày càng hiếm hoi nhờ các giàn hỏa tiễn địa-không hoạt động hiệu quả.

Mất nhiều xe tăng ở Vuhledar, Nga tấn công thường dân để trả đũa

Le Figaro tả lại những chuyến đi cứu trợ của linh mục Chính thống giáo Oleh Tkachenko ở Vuhledar, thành phố ở phía nam Donbass, nơi từng diễn ra một trận chiến xe tăng ác liệt. Vị linh mục là người duy nhất còn đến cứu trợ Vuhledar, hai hoặc ba lần một tuần, cùng với người trợ lý. Chỉ còn vài trăm người trong số hơn 15.000 dân trụ lại đây. Thành phố dành cho công nhân mỏ có ba trường học và sáu nhà trẻ, nay không còn một trẻ em nào, bé cuối cùng đã được di tản vào mùa thu.

Hồi mùa đông, Lữ đoàn 155 của Nga tấn công ồ ạt vào Vuhledar nhưng bị đánh bại sau nhiều ngày chiến đấu, bị tiêu hủy mất 130 xe tăng và thiết giáp. Một chiến thắng mà thành phố nhỏ bé phải trả giá đắt, vì quân Nga cay cú bắn phá thường xuyên. Hôm 22/04, sáu quả bom FAB-500 có thiết bị dẫn đường loại mới đã ném xuống Vuhledar, trong số đó một quả đã làm một tòa nhà 8 tầng tan thành tro bụi. Quảng trường trung tâm giờ là một hố lớn sâu ít nhất hai mét. Cách đây vài ngày lại thêm một loạt hỏa tiễn Grad, quân Nga dùng cả bom phốt-pho gây cháy.

Nhật báo công giáo La Croix không quên nhắc lại lời Giáo hoàng Francis trong thánh lễ hôm Chủ nhật 28/05 tại đại giáo đường Thánh Phêrô ở Roma. Ngài than thở "Quá nhiều chiến tranh (…), điều ác mà con người làm ra thật khó thể tin được". Đồng thời cảnh báo : "Ngày nay trên thế giới, có quá nhiều bất hòa, chia rẽ. Chúng ta đều liên quan với nhau nhưng lại tách rời nhau, bị tê liệt bởi vô cảm và bị sự cô đơn chế ngự".

Dniepr, dòng sông Ukraine trở thành giới tuyến

Đặc phái viên Le Figaro cũng tìm đến bên dòng sông Dniepr của Ukraine, mà quân Nga đã biến thành một giới tuyến. Thành phố Enerhodar đang bị Nga chiếm đóng, chính quyền chọn cách lưu vong thay vì hợp tác với quân xâm lược. Thị trưởng Dmytro Orlov vốn là kỹ sư của nhà máy điện nguyên tử Zaporijia nằm trong thành phố cho biết, nhà máy không chỉ chịu nhiều nguy cơ vì bom mìn của Nga, mà còn bị đe dọa vì mực nước sông Dniepr xuống thấp : trung bình 16 mét nay chỉ còn 13 mét. Ở dưới mức 12 sẽ rất nguy hiểm vì ngay cả khi nhà máy hoàn toàn ngưng hoạt động, vẫn phải làm mát bằng nước sông. Nếu không vật liệu phóng xạ sẽ bị nóng lên, làm tan chảy cấu trúc, phóng xạ đầu độc đất và dòng sông.

Theo ông Orlov, nước sông xuống thấp là do Nga. Đập Kakhovka ở thượng nguồn Enerhodar bị Nga nắm quyền kiểm soát, bị đặt mìn, ngày càng hư hại nhiều hơn, nước thoát đi nhiều làm cho khúc sông Dniepr chảy đến Zaporijia ít nước hẳn đi. Vào mùa hè, gần 1 triệu cư dân trong vùng có nguy cơ thiếu nước uống, chưa kể nông dân không còn nước tưới. Việc thao túng nguồn nước còn mang tính chiến lược : trên toàn chiến tuyến Dniepr, quân Nga ở thế thủ. Làm nước dâng lên ở Kherson sẽ hạn chế việc quân Ukraine băng qua, còn ở khúc Zaporijia dù mực nước thấp vẫn là trở ngại vì bề rộng dòng sông ở đây rộng đến 20 kilomet. Nga dùng sông Dniepr để biến toàn bộ Ukraine thành con tin, Kiev không dám tấn công mạnh để tránh một thảm họa nguyên tử quốc gia, thậm chí cho cả châu lục.

Belarus khủng bố những người phản kháng

Ở Belarus, nước láng giềng và là chư hầu của Moskva, Le Monde nhận thấy "một không khí khủng bố toàn diện". Kể từ khi Nga xâm lăng Ukraine, chế độ Minsk đã gia tăng đàn áp, bóp nghẹt mọi ý hướng chống đối. Nhà độc tài Alexander Lukashenko còn cho chận cả máy bay thương mại để bắt một nhà báo đối lập, tổ chức cả một cuộc khủng hoảng di dân khổng lồ ở biên giới Châu Âu và cho Vladimir Putin mượn lãnh thổ của mình để xâm lăng Ukraine. Hoàn toàn thần phục ông chủ điện Kremlin, Lukashenko cũng cho phép đặt các đầu đạn nguyên tử Nga trên đất Belarus. Theo một điều tra của cơ quan tư vấn Chatham House, đến 74% dân Belarus chống lại việc này.

Trước đó phong trào biểu tình chống bầu cử gian lận đã bị đè bẹp, hàng ngàn người bị tống giam hay phải lưu vong, báo chí độc lập bị khóa miệng, xã hội dân sự bị tiêu diệt. Gần ba năm đã trôi qua nhưng trấn áp vẫn tiếp diễn. Chỉ một cái "like" dưới một bài đăng từ hai năm trước trên mạng xã hội có thể dẫn đến nhà tù ; bị lãnh án nặng vì lên tiếng phản đối chiến tranh hay đưa hình quốc kỳ Ukraine. Người tù bị hành hạ, tra tấn, lăng nhục và đôi khi còn xâm hại tình dục.

Belarus hiện có trên 1.500 tù chính trị, nhưng còn mấy ngàn nhà đối lập khác vẫn bị giam giữ trong những điều kiện khắc nghiệt. Nhiều người dân nói với Le Monde nạn đàn áp thô bạo như vậy là chưa từng thấy kể từ nhiều thập niên - bắt giam bừa bãi, giám sát ngặt nghèo. Họ phải sống thu mình lại, và một thiểu số tiếp tục đấu tranh bí mật như thời Liên Xô cũ. Không ít người đặt hy vọng cuối cùng vào một chiến thắng của Ukraine.

Erdogan tái đắc cử : Nga ủng hộ vì lợi ích trước mắt

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi "Erdogan tuyên bố chiến thắng", thông tín viên Le Figaro cho biết ngay trong đêm qua tổng thống tái đắc cử kêu gọi "đoàn kết và tương trợ". Đứng trên nóc một chiếc xe buýt ở khu phố Uskudar nơi ông đi bỏ phiếu, Recep Tayyip Erdogan sau khi nói lời cảm ơn đã mỉa mai đối thủ Kemal Kiliçdaroglu : "Bye bye Kemal", dưới những tràng pháo tay vang dội. Phe đối lập đầy thất vọng, cho rằng cuộc bầu cử này "bất công nhất" trong lịch sử đất nước.

Trên trang web L’Express, nhà phân tích Kerim Has nhận xét, Vladimir Putin đã ủng hộ mạnh mẽ chiến dịch tranh cử của Erdogan, và Gazprom hoãn việc trả nợ đến sang năm. Nhưng chưa hẳn việc Erdogan tái đắc cử có lợi cho Moskva, vì tính khí của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ rất bất định. Khó thể biết ông ta có tiếp tục hỗ trợ Ukraine hay không, bên cạnh đó còn giúp Azerbaidjan gây áp lực với Armenia, đồng minh của Nga, ảnh hưởng đến lợi ích Moskva ở vùng Caucase (Kavkaz). Tương tự, quân Thổ vẫn đóng ở Syria, dù Bachar Al Assad, đồng minh quan trọng của Nga luôn đòi rút đi. Trong tương lai Erdogan hoàn toàn có thể cung cấp drone tác chiến cho Moldova, siết chặt quan hệ quân sự với Kazakhstan và các nước Trung Á khác.

Nhưng Moskva ủng hộ Erdogan vì quyền lợi trước mắt. Trước cuộc chiến kéo dài với Ukraine, Putin cố tránh cho nền kinh tế khỏi sụp đổ do cấm vận của phương Tây, và Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những nước chủ yếu giúp Nga tránh né trừng phạt. Cũng theo Kerim Has, chính khách nhiều thủ đoạn này chận không cho Thụy Điển vào NATO để kiếm phiếu của phe dân tộc chủ nghĩa, nhưng sau bầu cử rất có thể Erdogan sẽ không còn chống đối.

Nhật Bản "phân vân giữa đôi dòng"

Về Châu Á, đặc phái viên Le Monde có bài điều tra "Nhật Bản : Một quần đảo giữa hai dòng nước". Ngọn gió độc chiến tranh Nga-Ukraine đã thổi tới tận vùng Viễn Đông, trong bối cảnh chiến tranh lạnh Mỹ-Trung. Tokyo tăng gấp đôi ngân sách quốc phòng với trên 300 tỉ euro, thay đổi chủ thuyết quân sự, đi xa dần Hiến pháp chủ hòa sau Đệ nhị Thế chiến.

Nhật hiện có 4 tàu chở trực thăng và hàng không mẫu hạm, 20 tàu ngầm tấn công, hơn 100 phi cơ tiêm kích trong đó có những chiếc F-35 đời mới nhất. Sắp tới sẽ tự sản xuất vũ khí và mua thêm 400 hỏa tiễn hành trình Tomahawk của Mỹ, để đạt đến những mục tiêu cách xa 1.000 kilomet từ căn cứ ở đảo Cửu Châu (Kyushu).

Giáo sư Mitsuhisa Fukutomi của đại học Hitotshbashi ở Tokyo phân tích, chính phủ đảng Dân chủ Tự do (PLD) của thủ tướng Fumio Kishida một mặt muốn sửa đổi Hiến pháp, mặt khác buộc phải tính đến dư luận vốn rất nhạy cảm về vấn đề này. Chiến lược mới nhằm bảo đảm răn đe hiệu quả, trước sự hung hăng của Trung Quốc, đe dọa từ Bắc Triều Tiên và những động thái đáng ngại của Nga từ sau khi gây chiến với Ukraine, xung quanh "Lãnh thổ phương Bắc" - mà Moskva gọi là "quần đảo Nam Kuril", bị Nga chiếm đóng vào cuối Đệ nhị Thế chiến.

Nhà cựu ngoại giao Kuni Miyake nhận xét : "Những người cuối cùng thuộc thế hệ baby-boomer cánh tả vốn chống Mỹ, chống chế độ, chống tư bản chủ nghĩa và thân Trung Quốc đã về hưu hoặc qua đời, để lại một thế hệ quyết tâm hơn trong việc tăng cường khả năng chiến lược của đất nước".

Trần nợ công Mỹ gây bất ổn cho kinh tế thế giới

Nhìn sang nước Mỹ, Le Figaro "Biden và Cộng Hòa thỏa thuận về hồ sơ gai góc : Nợ" sau một tuần thương lượng gay go, và bên nào cũng cho rằng mình thắng. Cộng hòa khoe giảm được chi tiêu mà không phải tăng thuế, còn Nhà Trắng dù có vài nhượng bộ nhưng vẫn cứu vãn được những điểm chính của chương trình. Tuy nhiên văn bản này còn phải được lưỡng viện thông qua rồi mới chuyển lên tổng thống phê chuẩn, và phe cực đoan của mỗi đảng đều tỏ ra không hài lòng. Nếu không thỏa thuận được với Quốc hội, chính phủ có nguy cơ thiếu tiền trước ngày 5/6. Một tình huống phi lý lặp đi lặp lại trong lịch sử, có nguy cơ làm xáo trộn sự ổn định tài chánh toàn cầu.

Le Monde cho rằng "Nên chấm dứt với "cơn lên đồng tập thể" về trần nợ công". Thêm một lần nữa, Hoa Kỳ lại rơi vào cơn ác mộng, việc thương lượng về mức trần nợ công luôn khiến thế giới nín thở chờ đợi. Nền kinh tế đứng đầu toàn cầu nếu vỡ nợ sẽ gây ra cơn địa chấn lớn. Tuy nhiên theo tờ báo, có thể tương đối lạc quan. Trần nợ công của Mỹ đã được nâng lên 78 lần kể từ 1960, nhưng trong lần khủng hoảng gần đây, suýt nữa điều tệ hại nhất đã xảy ra. Năm 2011 dưới thời Obama, cơ quan Standard & Poor’s đã đánh hạ bậc AAA của Hoa Kỳ. Hôm 25/05, Fitch đặt Mỹ dưới sự giám sát "tiêu cực".

Hoa Kỳ là một trong những nước hiếm hoi có cơ chế trần nợ, trao cho đảng Cộng Hòa một đòn bẩy để bắt bí. Những phương thuốc thường xuyên được đề nghị, chẳng hạn nêu ra Tu chính án 14 theo đó "giá trị nợ công của Hoa Kỳ được luật pháp cho phép (…) không thể được đặt lại vấn đề". Hay cho đúc một đồng bạch kim trị giá 1.000 tỉ đô la, nhập vào Quỹ Dự trữ Liên bang, sau đó phát hành trái phiếu... Những giải pháp khó thực hiện về pháp lý, cho thấy tính giả tạo đáng buồn cười của tình hình.

Lãnh đạo Cộng hòa ở Hạ Viện, Kevin McCarthy, được bầu sau 15 vòng bỏ phiếu, khó thể xoay sở trước phe dân túy cực hữu luôn muốn phá những thỏa thuận với Nhà Trắng. Theo Le Monde, việc Hoa Kỳ muốn kiểm soát số nợ của mình hoàn toàn chính đáng, nhưng lại vận dụng một cơ chế gần như trò chơi chính trị có nguy cơ gây bất ổn tài chánh thế giới. Một sự đồng thuận chính trị cần có trước, với các quy định cụ thể, chứ không phải là một ván bài tẩy mà số phận kinh tế thế giới bị lệ thuộc vào đó.

Thụy My

Washington cảnh cáo Kiev không sử dụng thiết bị quân sự Mỹ trên đất Nga

Minh Anh, RFI, 26/05/2023

Chính quyền Biden hôm 25/06/2023, nhắc lại lập trường không ủng hộ việc Kiev sử dụng thiết bị quân sự do Mỹ viện trợ để tấn công vào các mục tiêu trên lãnh thổ Nga.

Chiến đấu cơ F-16 của Mỹ, ngày 19/12/2001, tại căn cứ của Lực lượng Phòng không Quốc gia ở South Burlington, Hoa Kỳ. AP - Toby Talbot

Trả lời kênh truyền hình Mỹ CNN, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng, ông John Kirby, một lần nữa nói rõ là Mỹ "không khuyến khích hay cho phép (…) một thiết bị quân sự do Mỹ sản xuất được sử dụng để tấn công trên lãnh thổ Nga". 

Phát biểu này của ông Kirby được đưa ra sau vụ nhiều quân nhân người Nga chiến đấu bên cạnh Ukraine đã xâm nhập vào vùng Belgorod của Nga, giáp biên giới với Ukraine. Nhiều tường thuật báo chí tiết lộ một số phương tiện quân sự như Humvee và MaxxPro do Mỹ sản xuất và viện trợ cho Ukraine đã được tìm thấy ở Nga. Nhà Trắng cho biết đã mở điều tra về những thông tin này.

Nga tiếp tục oanh kích vào Ukraine

Về tình hình chiến sự, Ukraine loan báo từ 22 giờ hôm qua đến 5 giờ sáng hôm nay, 26/05/2023, Nga đã liên tục nã 17 tên lửa và 31 drone, trong đó có 23 chiếc do Iran sản xuất, nhắm vào thủ đô Kiev, thành phố Dnipro và nhiều vùng phía đông. Không quân Ukraine khẳng định đã bắn hạ 10 tên lửa Nga được bắn đi từ vùng biển Caspi.

Các vụ bắn phá vào ban đêm của Nga đã đánh sập một bệnh viện, khiến ít nhất một người chết và 15 người khác bị thương ở Dnipro, đồng thời làm hư hại nhiều trang thiết bị tại một kho trữ nhiên liệu ở vùng Kharkiv. 

Theo Reuters, trong tháng Năm này, Nga đã gia tăng các cuộc tấn công Ukraine bằng tên lửa và drone, chủ yếu nhắm vào các cơ sở hậu cần và hạ tầng vào lúc quân đội Ukraine chuẩn bị phản công. 

Tuy nhiên, tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Mark Milley, hôm qua cảnh báo : Nga không thể thắng cuộc chiến chỉ bằng con đường quân sự, nhưng Ukraine cũng khó thể nhanh chóng đẩy lùi tất cả lực lượng Nga ra khỏi lãnh thổ. Ông nói rõ : "Điều đó có nghĩa là chiến sự vẫn tiếp diễn, các cuộc giao tranh sẽ rất đẫm máu và sẽ rất khó khăn. Đến một thời điểm nào đó, cả hai bên hoặc sẽ phải đàm phán, hoặc phải có được một kết quả quân sự". 

Minh Anh

****************************

Vụ đột kích vào Belgorod : Quân đội Nga bất tài, Điện Kremlin vụng về trấn an

Thu Hằng, RFI, 25/05/2023

Kremlin khẳng định "đè bẹp" hơn 70 "phần tử dân tộc Ukraine" trong cuộc đột kích ngoạn mục hôm 22/05/2023 vào ba làng Zamostié, Glotov và Graivoron ở vùng Belgorod, giáp với Ukraine, phá hủy 4 xe bọc thép, 5 xe bán tải và đẩy lùi số phần tử còn lại khỏi biên giới. Cuộc đột kích có quy mô chưa từng có cho thấy những yếu kém trong hệ thống phòng thủ, cũng như những lúng túng trong đáp trả và bất nhất trong cách trấn an người dân của Nga.

Các xe tăng của quân đội Nga bị hư hại nặng sau trận chiến ở Belgorod, vùng biên giới giữa Nga và Ukraine, ngày 23/05/2023. © AP/Russian Defense Ministry Press Service

Chính quyền Nga nhắc đến những "kẻ khủng bố", "phần tử phá hoại" hay "thành phần dân tộc Ukraine" nhưng lại "quên" nói rõ đó là những "công dân Nga" (thuộc hai tổ chức vũ trang Quân đoàn Tự do Nga và Quân đoàn Tình nguyện Nga) tấn công chính nước Nga. Đó là một cú tát cho điện Kremlin, theo chuyên gia Carole Grimaud, Viện Quan sát Địa chiến lược Geneve, được trang 20 minutes trích dẫn ngày 23/05, vì "đối với người Nga, đó là điều gì đó rất mạnh từ đầu cuộc chiến đến giờ".

Quân đội, rồi điện Kremlin quả quyết đã "đè bẹp" nhóm vũ trang nhờ "các cuộc oanh kích, không kích và hoạt động của các đơn vị biên phòng của Quân Khu Miền Tây". Nói một cách khác, cả một lực lượng hùng hậu được liệt kê để trấn an người dân và công luận. Nhưng nếu có lực lượng hiệu quả như vậy thì tại sao lại để lọt lưới vài chục người có vũ trang vượt qua được biên giới ? Câu hỏi này khiến giới ủng hộ chiến tranh ở Nga phẫn nộ vì tuyến phòng thủ và những bãi mìn tiêu tốn đến 10 tỉ rúp (khoảng 125 triệu euro), theo tuần báo Pháp L’Express. Người phát ngôn điện Kremlin Dmitri Peskov phải thừa nhận trong buổi họp báo ngày 23/05 rằng "chuyện xảy ra hôm qua (22/05) gây lo ngại rất lớn" nhưng theo ông, đó lại càng là lý do để "chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine phải được tiếp tục nhằm ngăn những vụ đột kích tương tự".

Chiến dịch trấn an "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược"

Theo cơ quan truyền thông lưu vong Vrestka, cuộc đột kích Belgorod đã thu hút gấp đôi số lượt tìm kiếm so với tin Nga chiếm Bakhmut. Mạng xã hội và truyền thông Nga rối bời, hoang mang vì những thông tin trái chiều, hình ảnh sai lệch bị chắp ghép từ những sự kiện trước. Chiều 22/05, trang Russia Today biện minh cho vụ đột kích Belgorod là "cái bẫy" mà quân đội Nga giăng ra để những kẻ phá hoại Ukraine tiến đến Graivoron và "trừ khử chúng".

Lập luận được cơ quan truyền thông Nhà nước Nga đưa ra đã lập tức bị tài khoản mạng xã hội Telegram Gray Zone, thuộc công ty bán quân sự Wagner, chế nhạo : "Chúng ta đã cố tình bỏ vùng Sumy để kẻ thù có thể tiến đến biên giới với Nga. Sau đó, tình báo của chúng ta đã cố tình không thấy kẻ thù lập cả một đội xe bọc thép và tiến vào lãnh thổ của chúng ta. Ba tiếng sau, chúng ta lại cố tình không phản ứng khi kẻ thù dùng xe tăng oanh kích đồn biên phòng. Người Ukraine đã cắn câu, thế là họ tiêu đời".

Chưa dừng ở đó, đến chiều 23/05, bộ trưởng quốc phòng Nga Serguei Shoigu khẳng định đã đẩy lùi cuộc đột kích và tiêu diệt 70 kẻ phá hoại. Thế nhưng, một ngày sau, những "người chết" này như đội mồ sống dậy, tổ chức họp báo ở một khu vực miền đông Ukraine, giáp biên giới Nga để quảng bá "thắng lợi", bắn hạ một máy bay trực thăng Nga và tịch thu một xe bọc thép Nga làm "chiến lợi phẩm". Nhiều người sử dụng internet Nga cũng phát hiện rằng quân phục của quân đột kích trong các đoạn video do hai tổ chức vũ trang này đăng trên mạng Telegram khác với quân phục của những kẻ khủng bố được cho là bị bắn hạ ở Belgorod trong những bức ảnh và video được nhiều tài khoản Telegram thân quân đội Nga đăng tải.

Lo sợ thường trực ở vùng biên giáp ranh Ukraine

Vụ đột kích hôm 22/05 không phải là vụ tấn công đầu tiên vào lãnh thổ Nga, nhưng là vụ lớn nhất, táo bạo nhất. Nhiều đoàn xe nối đuôi nhau rời khu vực, người dân bàng hoàng vì không còn cảm giác "chiến tranh ở đâu đó", như nhận định với RFI ngày 24/05 của một người dân Nga xin ẩn danh ở vùng Belgorod :

"Chúng tôi liên tục sống dưới áp lực thường trực, chúng tôi thường xuyên lo lắng. Các điểm kiểm tra vẫn hoạt động đều trong những tháng qua, dừng xe, kiểm tra giấy tờ, giờ thì chỉ thường xuyên hơn một chút. Ban đêm, tôi nằm đếm số vụ nổ. Chỉ cần nghe tiếng nổ, người ta biết được ngay ở khoảng cách nào và nếu thực sự rất gần thì tôi tỉnh ngay lập tức. Đó là lúc mà người ta không biết là nên bịt tai ngủ tiếp hay là nên thức để chắc là không bị lỡ điều gì hệ trọng. Lúc đầu thật là sợ, áp lực, thực sự kinh khủng. Giờ tôi có cảm giác đây như là một kiểu hiểu lầm không hồi kết mỗi ngày. Làm thế nào mà chuyện lại có thể xảy ra và đến khi nào mới kết thúc".

Hai tổ chức vũ trang Nga tuyên bố sẽ còn nhiều vụ đột kích tương tự. Cũng có khả năng đây là chiến dịch "đánh lạc hướng" để "thu hút lực lượng dự bị Nga đến khu vực này để Ukraine dễ bề tổ chức phản công". Tuy nhiên, chuyên gia Carole Grimaud cho rằng "cần phải có đòn bầy mạnh hơn, có sức tấn công hơn để phân tán các lực lượng Nga ở trong vùng".

Thu Hằng

**************************

Hai nhóm vũ trang Nga đánh vào Belgorod khẳng định sẽ mở rộng các vụ đột kích

Thu Hằng, RFI, 25/05/2023

Trong khi điện Kremlin khẳng định đã triệt hết "phần tử phá hoại" từ Ukraine tấn công vùng Belgorod và "sẽ tiếp tục đáp trả một cách nghiêm khắc nhất những hành động tương tự", thì một số thành viên hai nhóm vũ trang trở về và tổ chức họp báo ngày 24/05/2023 tại vùng Sumy, miền đông Ukraine. Theo hai nhóm này, họ sẽ tiếp tục hành động trong tương lai.

Các thành viên của Binh đoàn Tình nguyện Nga bên cạnh một xe thiết giáp. Ảnh tư liệu không ghi ngày chụp, Reuters có được vào ngày 23/05/2023. via Reuters – Russian Volunteer Corps

Hai tổ chức vũ trang Quân đoàn Tự do Nga và Quân đoàn Tình nguyện Nga đã ca ngợi "thành công" của chiến dịch, được đánh giá là vụ thâm nhập ngoạn mục nhất vào lãnh thổ Nga kể từ khi Moskva xâm lược Ukraine cách đây 15 tháng. Vụ tấn công cho thấy những điểm yếu của hệ thống phòng thủ Nga và theo những chiến binh này, sẽ còn có nhiều vụ thâm nhập tương tự để lật đổ chế độ Vladimir Putin.

Tại vùng Sumy, thủ lĩnh của hai tổ chức vũ trang này đã trả lời thông tín viên RFI Stéphane Siohan :

"Đối diện với khoảng một trăm nhà báo là khoảng 20 chiến binh, một số người đứng trên chiếc xe bọc thép lấy từ tay lực lượng của Tổng cục An ninh Liên bang Nga - FSB, công tác tuyên truyền chính trị được tiến hành trôi chảy. Caesar, đại diện cho Quân đoàn Tự do Nga, giải thích tại sao những người tình nguyện Nga liên kết với Kiev, đã quyết định ra tay trên quê hương của họ.

Ông nói : "Mục tiêu đầu tiên của chúng tôi là chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Mục tiêu thứ hai là lật đổ chế độ Putin, chúng tôi muốn giải phóng đất nước mình. Quân đội Nga như gã khổng lồ đứng trên chân đất sét. Mọi người đều nhận ra rằng biên giới không hề được kiểm soát chặt chẽ. Và nếu hôm qua (23/05), chúng tôi đã hoạt động trong khu vực vài chục km vuông thì ngày mai chúng tôi sẽ tấn công ở vài trăm km vuông, không chỉ ở làng mạc mà còn ở thủ phủ các vùng".

Chính quyền Ukraine từ chối nhận trách nhiệm về các hành động xảy ra ở vùng Belgorod và nhấn mạnh rằng đó là việc làm của các binh đoàn giải phóng Nga. Tuy nhiên, Denis Kapoustine, còn được gọi là "White Rex", đứng đầu Quân đoàn Tình nguyện Nga, một lực lượng cực hữu, lại thừa nhận được quân đội Ukraine hỗ trợ.

Ông cho biết : "Mọi việc chúng tôi làm bên trong Ukraine, dĩ nhiên chúng tôi phối hợp với quân đội Ukraine. Nhưng mọi hành động hay quyết định bên ngoài biên giới, thì do chúng tôi tự quyết. Dĩ nhiên, chúng tôi đề nghị các chiến hữu Ukraine giúp lập kế hoạch : Liệu việc đó có giúp ích gì cho Ukraine hay ngược lại sẽ khiến mọi việc trở nên khó khăn hơn ? Họ nói có hoặc không nếu như đó là một ý tưởng hay hoặc không hay. Mọi chuyện diễn ra như thế".

Dù ai là đầu não thì điều chắc chắn là cuộc thâm nhập vũ trang vào vùng Belgorod sẽ khiến các kế hoạch của Nga thêm phức tạp hơn nhiều vào lúc Ukraine phản công".

Thu Hằng

Ukraine chuẩn bị phản công đẩy lùi quân Nga trong ít ngày tới

Trọng Thành, RFI, 27/05/2023

Cuộc phản công có thể bắt đầu "ngay vào ngày mai, ngày mốt hoặc trong vòng một tuần" là tuyên bố của một lãnh đạo cao cấp Ukraine, trả lời truyền thông Anh quốc, được báo chí Ukraine hôm nay 27/05/2023, dẫn lại.

Tổng thống Volodymyr Zelensky gặp các chỉ huy quân đội trong chuyến thị sát vùng Donetsk, Ukraine, ngày 23/05/2023. AP

Hãng tin Nhà nước Ukraine Ukrinform cho biết, theo ông Oleksiy Danilov, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, một cuộc tấn công chiếm lại các vùng lãnh thổ từ lực lượng chiếm đóng của Nga có thể sớm bắt đầu. Nhà lãnh đạo Ukraine nói trên cũng cảnh báo là chính phủ Ukraine "không có quyền phạm sai lầm" về quyết định này, vì đây là một "cơ hội lịch sử", "không thể để mất".

Thư ký Oleksiy Danilov là nhân vật số hai của Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, đứng đầu là tổng thống Volodymyr Zelensky. Báo Pháp Le Monde cho biết cụ thể là, với tư cách thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia, ông Oleksiy Danilov cũng là thành viên của bộ máy đầu não chỉ huy cuộc chiến chống Nga. Cuộc trả lời phỏng vấn truyền thông Anh "bị ngắt giữa chừng do nhận một tin nhắn qua điện thoại của tổng thống Zelensky" triệu tập ông Danilov tham gia một cuộc họp bàn về kế hoạch phản công.

Cũng hôm nay, tư lệnh Quân đội Ukraine, tướng Valery Zalujny, đưa lên mạng Telegram một đoạn video, thông báo "thời khắc lấy lại những gì thuộc về chúng ta đã điểm!". Đoạn video ngắn chừng một phút cho thấy cảnh sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị quân đội Ukraine.

Thêm nhiều drone tấn công các tỉnh biên giới Nga

Nhiều tỉnh biên giới của Nga tiếp tục bị tấn công bằng drone, theo chính quyền địa phương. AFP dẫn lại thông báo của tỉnh trưởng tỉnh Pskov, miền tây, cho biết một tòa nhà hành chính quản lý một đường ống dầu khí trong vùng bị oanh kích. Địa điểm bị tấn công thuộc huyện Nevelsky, cách biên giới với Belarus khoảng 10 km. Hôm qua, chính quyền Nga cho biết hai drone gây hư hại một số tòa nhà tại trung tâm thành phố Krasnodar, miền nam, giáp với Ukraine.

Tuy nhiên, với Nga hiện tại tâm điểm căng thẳng biên giới tập trung vào hai tỉnh Belgorod và Kursk. Tỉnh trưởng Belgorod hôm qua cho biết ủng hộ việc cung cấp vũ khí cho các nhóm tự vệ tình nguyện tại các vùng dọc biên giới. Tỉnh trưởng Kursk cũng khẳng định ủng hộ sáng kiến này.

Cho đến nay, chính quyền Ukraine luôn phủ nhận trách nhiệm về các vụ tấn công trong lãnh thổ Nga.

Trọng Thành

***************************

Ukraine hối thúc đồng minh viện trợ tên lửa tầm xa và chiến đấu cơ F-16

Minh Anh, RFI, 27/05/2023

Vào lúc có nhiều thông tin cho rằng Ukraine đã sẵn sàng và sớm có cuộc phản công, chính quyền Kiev trong những ngày gần đây liên tục hối thúc đồng minh cung cấp thêm vũ khí, đặc biệt là các loại tên lửa tầm xa và chiến đấu cơ F-16. 

Chiến đấu cơ F-16 của Mỹ, thứ vũ khí mà Kiev đang rất cần cho cuộc chiến chống Nga xâm lược. (Hình tư liệu : chiến đấu cơ F16 của không lực Hoa Kỳ diễn tập trên bầu trời Hàn Quốc hồi năm 2017.) AP - Ahn Young-joon

Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Đức hôm nay, 27/05/2023 cho biết đã nhận được yêu cầu chính thức từ phía Kiev đề nghị cấp tên lửa hành trình không – địa, loại Taurus có tầm bắn ít nhất là 500 km, nhưng không cho biết cụ thể về số lượng.  

Tên lửa hành trình Taurus, có thể được trang bị cho chiến đấu cơ là do tập đoàn Đức – Thụy Điển cùng tên chế tạo. Loại tên lửa này có thể bắn trúng các mục tiêu nằm rất sâu sau đường chiến tuyến hiện tại ở Đông Ukraine.  

Ngoài loại tên lửa Taurus, hôm qua khi tiếp nghị sĩ đảng Cộng Hòa Mỹ Lindsey Graham, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng bày tỏ mong muốn Washington hỗ trợ các loại tên lửa ATACMS có tầm bắn đến 300 km. Trong chuyến thăm Kiev lần thứ ba này, ông Graham tuyên bố sẽ thúc đẩy các đồng nghiệp Mỹ ở Thượng Viện và chính quyền Biden nhanh chóng thông qua khoản viện trợ này. 

Tuy nhiên, theo AFP, tên lửa hành trình tầm xa là những loại vũ khí hiện cả Đức và Mỹ đều do dự và tỏ ra thận trọng không muốn cung cấp, khi e ngại Ukraine sử dụng chúng để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Hôm thứ Năm, phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia của Nhà Trắng ông John Kirby, trả lời phỏng vấn CNN đã nhắc lại lập trường Hoa Kỳ phản đối Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp đến tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Nga.    

Cùng với các loại tên lửa, Bộ quốc phòng Ukraine, trên mạng xã hội Twitter tuyên bố cần "48 chiến đấu cơ F-16" để có thể "giải phóng đất nước khỏi quân xâm lược". 

Theo thông tin từ Bloomberg, Hà Lan đang tính đến việc gởi F-16 cho Kiev. Không quân Hà Lan hiện có 42 chiếc trong đó có 24 chiếc hiện đang được quân đội sử dụng và không thể gởi đến Ukraine trước giữa năm 2024. Khoảng một chục trong số 18 chiếc còn lại đã được bán cho Draken International – một tập đoàn quân sự tư nhân của Mỹ - nhưng chính phủ Hà Lan đã trì hoãn việc chuyển giao vào tháng 12/2022 mà không đưa ra giải thích nào khi chỉ viện dẫn "tính bảo mật thương mại". 

Minh Anh

*************************

Vụ tấn công tỉnh biên giới Nga : Truyền thông Ukraine chào mừng "Cộng hòa Nhân dân Belgorod"

Trọng Thành, RFI, 24/05/2023

Các cuộc xâm nhập và tấn công tại tỉnh biên giới Belgorod, miền tây nam nước Nga, của một số lực lượng xuất kích từ Ukraine là một dịp để truyền thông Ukraine đả kích nhà cầm quyền Nga.

Ảnh do thống đốc vùng Belgorod Vyacheslav Gladkov đăng trên mạng Telegram : Một ngôi nhà ở vùng Belgorod, Nga, bị phá hủy ngày 23/05/2023. AP

Theo quan điểm chính thức của Kiev, tác giả của các cuộc tấn công là những lực lượng nổi dậy người Nga chống chế độ Putin. Trong khi đó trên truyền thông Ukraine, nhiều người đã ca ngợi sự ra đời của một nước "Cộng hòa Nhân dân Belgorod" ngay trong lòng lãnh thổ Nga. Đối với họ, Moskva gieo gió thì gặt bão : Kẻ hậu thuẫn các lực lượng ly khai trên đất Ukraine giờ đây đang chứng kiến cảnh người Nga đòi quyền tự trị.

Thông tín viên Stéphane Siohan tường trình từ Poltava, Ukraine :

"Theo thông tin mới nhất, hai nhóm chiến binh người Nga, liên minh với Ukraine, xâm nhập vào tỉnh Belgorod, hiện vẫn đang kiểm soát một số địa phương trên lãnh thổ Nga. Họ còn lâu mới bị tiêu diệt hoàn toàn, như các tuyên bố hùng hồn của điện Kremlin, bởi vài người trong số họ đã trở về lãnh thổ Ukraine.

Chính quyền Ukraine cũng đang chuẩn bị tiết lộ các chiến công của họ với báo chí, cố gắng khai thác ý nghĩa chính trị của các sự kiện trong vòng 24 giờ qua, với một tài bẩm sinh của dân Ukraine châm biếm đối thủ .

Nhìn từ phía Kiev, đó là một "bí mật" mà ai cũng đã biết. Điều rõ ràng là các lực lượng "Quân đoàn Tự do Nga" và "Quân đoàn Tình nguyện Nga" nằm dưới quyền chỉ huy của tình báo quân đội Ukraine, và người ta thậm chí đã không cần cố gắng để che giấu điều đó.

Tuy nhiên, chỉ đến lúc này, các nhà bình luận, chính trị gia và giới truyền thông Ukraine mới công khai bày tỏ niềm vui về cuộc đột nhập của các lực lượng ly khai trên chính lãnh thổ Nga và sự ra đời của "Cộng hòa Nhân dân Belgorod", danh xưng ngụ ý nhắc đến các nước cộng hòa ly khai tự xưng Donetsk và Lugansk, ở miền đông Ukraine, mà Nga hậu thuẫn. 

Trên thực tế, những gì mà người Ukraine bày tỏ đang mang lại các tác động tâm lý quan trọng, khi mọi người thấy rõ gậy ông đập lưng ông, kẻ nào gieo gió thì phải gặt bão. Kiev đã giúp cho người Nga thấy rằng các tội ác mà điện Kremlin đã gây ra với người dân Ukraine vào mùa xuân năm 2014 đang để lại những hậu quả như thế nào".

Trọng Thành

**************************

Nga : Vùng Belgorod lại bị drone tấn công sau khi Moskva tuyên bố tiêu diệt quân đột kích

Trọng Nghĩa, RFI, 24/05/2023

Tình hình vùng Belgorod ở miền nam nước Nga, giáp với Ukraine, tiếp tục căng thẳng. Một hôm sau khi Moskva khẳng định đã phá tan cuộc đột kích từ lãnh thổ Ukraine đánh vào vùng này, chính thống đốc Belgorod hôm nay, 24/05/2023, cho biết là "nhiều" cuộc tấn công bằng drone vào Belgorod đã lại xẩy ra đêm qua, rạng sáng hôm nay, nhưng "một số lượng lớn" đã bị bắn hạ.

Một tòa nhà bị hư hại nặng nề tại Kozinka, vùng Belgorod, Nga, ngày 23/05/2023 © via Reuters / Russian Volunteer Corps

Trong một thông báo đăng trên mạng Telegram, ông Vyacheslav Gladkov cho biết là các vụ tấn công không làm ai bị thương, nhưng nhiều tòa nhà hành chính, chung cư và xe cộ đã bị hư hại.

Hôm qua, chính quyền Nga khẳng định đã đẩy lùi một cuộc đột kích nghiêm trọng nhất từ trước đến nay xuất phát từ lãnh thổ Ukraine và đánh vào Belgorod. Theo Bộ quốc phòng Nga, hơn 70 kẻ tấn công đã bị "tiêu diệt" trong trận giao tranh kéo dài khoảng 24 tiếng đồng hồ ở Belgorod, huy động đến cả pháo binh và không quân.

Chính quyền không đề cập đến thương vong bên phía lực lượng Nga, chỉ cho biết là đã có 12 thường dân bị thương trong vụ tấn công và 2 người thiệt mạng, trong đó có 1 người bị suy tim khi được sơ tán.

Moskva đã quy trách nhiệm vụ tấn công cho các "phần tử phá hoại" đến từ Ukraine, trong lúc Kiev lại cho đấy là một cuộc nổi dậy của chính người dân Nga chống lại điện Kremlin. Các nhóm vũ trang Nga có cơ sở tại Ukraine muốn lật đổ chế độ Putin đã tự nhận là tác giả vụ đột kích.

Theo ghi nhận của thông tín viên RFI Anissa el Jabri tại Moskva, như thường lệ, tổng thống Nga Vladimir Putin không phản ứng ngay lập tức, và một hội đồng quốc phòng thường kỳ sẽ được triệu tập vào thứ Sáu 26/05. Điều đáng chú ý là sau khi đã tỏ ra rất kín đáo, vào tối qua, các phương tiện truyền thông nhà nước rầm rộ đưa vụ việc lên hàng đầu của thời sự.

"Sau 24 giờ im ắng, các kênh truyền hình Nga tối hôm qua đã đưa kết quả chiến dịch phản công tại Belgorod lên đầu bản tin, với các hình ảnh do Bộ quốc phòng Nga cung cấp, cho thấy các loại xe được cho là của Mỹ đã được sử dụng để xâm nhập vào khu vực Belgorod, với một chiếc bên trên có dòng chữ "Vì Bakhmut".

Nhiều hình ảnh khác cũng cho thấy - và đây là điều rất hiếm tại Nga - thi thể của những kẻ tấn công bị hạ sát, xếp cạnh nhau trong rừng, với các thùng đạn và vũ khí bị tịch thu.

Các hình ảnh kể trên nhằm chứng minh một cách mạnh mẽ hiệu năng của lực lượng an ninh, thế nhưng vào buổi tối, sau khi đi thăm các ngôi làng biên giới bị tấn công trở về, trong một đoạn video trên trang V Kontakt (tương đương với Facebook tại Nga), thống đốc Belgorod đã tuyên bố với người dân : "Tôi thậm chí còn có nhiều câu hỏi hơn quý vị để chất vấn Bộ quốc phòng".

Cho đến nay, chỉ duy nhất một thống đốc khác là dám chỉ trích Bộ quốc phòng, đó lã lãnh đạo vùng Kursk, một vùng biên giới khác. Tháng 10 năm ngoái, nhân vật này đã nêu bật tình trạng rối loạn tổ chức của chiến dịch động viên".

Trọng Nghĩa

************************

Tỉnh biên giới Belgorod của Nga bị tấn công trên bộ và bằng drone

Trọng Thành, RFI, 23/05/2023

Vùng Belgorod của Nga, giáp với biên giới phía đông bắc Ukraine, được đặt trong tình trạng "chống khủng bố". Theo AFP, quyết định được Cơ quan An ninh Nga FSB đưa ra trưa hôm qua, 22/05/2023, sau khi nhiều địa điểm giáp biên bị một số nhóm vũ trang tấn công trên bộ, trước khi bị oanh kích bằng drone. Phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, ngay lập tức quy trách nhiệm cho Ukraine tiến hành "các vụ phá hoại" trên đất Nga, để đánh lạc hướng về "thất bại" tại Bakhmut.

Ảnh tư liệu do thống đốc vùng Belgorod, Nga, Vyacheslav Gladkov đăng trên mạng Telegram về một vụ nổ tại thành phố này ngày 21/04/2023. AP

Theo thống đốc vùng Belgorod, Viatcheslav Gladkov, chiến sự đã khiến 8 người bị thương, và toàn bộ thường dân các khu vực liên quan đều đã được sơ tán. Lãnh đạo vùng Belgorod cho biết cụ thể là thị trấn Graivoron, cách biên giới khoảng 5 km đường chim bay, đã bị xâm nhập.

Đây là lần đầu tiên kể từ đầu cuộc chiến xâm lăng Ukraine, một khu vực tại Nga được đặt trong tình trạng đặc biệt chống khủng bố.

Thông tín viên Anissa el Jabri tường trình từ Moskva :

"Các lực lượng an ninh có thể lục soát mọi khu vực thuộc sở hữu tư nhân mà không cần lệnh khám xét, trưng dụng tất cả các phương tiện, kiểm soát mọi cuộc trao đổi qua điện thoại hay trên các mạng xã hội. Vào buổi chiều thứ Hai, theo nhiều nhân chứng, tốc độ đường truyền internet dường như đã chậm hẳn lại, thậm chí mạng bị ngắt tại một số địa điểm.

Tranh luận trong giới dân tộc chủ nghĩa cực đoan lại trở nên dữ dội hẳn lên xung quanh các chủ đề như phải chăng đây là một nỗ đánh lạc hướng khỏi vị trí mà đối phương chuẩn bị tấn công đầu tiên trong đợt phản công dự kiến, và nhất là làm thế nào mà một cuộc xâm nhập như vậy có thể xảy ra ?

Trên mạng Telegram, thông tín viên về quân sự của tờ Komsomoskaya Pravda, trung thành với điện Kremlin, nhận định : "Có một số câu hỏi mà chúng ta hiện chưa có câu trả lời. Và đây là những câu hỏi rất gây khó chịu". Thông tín viên Alexandre Kots nhấn mạnh : "Hệ thống kiểm soát biên giới của chúng ta ở trong tình trạng nào ? Vũ khí chống tăng ở đâu ? Làm thế nào mà kẻ thù có thể xâm nhập sâu đến như vậy vào lãnh thổ của chúng ta ?".

Trong khi chờ đợi, tờ RBK dẫn ra một nghiên cứu, theo đó, các doanh nghiệp trong vùng Belgorod, bị coi là nằm trong tầm bắn của pháo binh Ukraine, kể từ giờ khó tìm được công ty bảo hiểm và nhân công".

Ukraine : Lực lượng tấn công là đối lập vũ trang Nga chống Putin 

Chính quyền Ukraine như thường lệ đã bác bỏ mọi cáo buộc của Moskva. Theo Kiev, các lực lượng người Nga chống Putin chính là tác giả của vụ tấn công. Reuters dẫn lại thông tin từ báo Ukraine Hromadske cho hay, theo lời phát ngôn viên Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine Andriy Yusov, các lực lượng tham gia vào cuộc tấn công tại Belgorod là "Quân đoàn Tự do Nga" và "Quân đoàn Tình nguyện Nga". Trên Telegram, "Quân đoàn Tự do Nga" khẳng định là một lực lượng người Nga đang chiến đấu bên cạnh người Ukraine và đã từng tiến hành một số vụ tấn công trước đó tại cùng khu vực.

Phát ngôn viên Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine hoan nghênh các hành động của "đối lập vũ trang Nga chống chế độ tội phạm của (tổng thống) Vladimir Putin", và khẳng định chiến dịch này sẽ "tạo ra một khu vực an toàn" để bảo vệ người Ukraine khỏi các cuộc tấn công xuyên biên giới của Nga.

Hôm qua, 22/05, theo tình báo Ukraine, Nga đã phải sơ tán khẩn cấp kho vũ khí hạt nhân Belgorod – 22, được bố trí gần thị trấn Graivoron vừa bị tấn công.

Trọng Thành

Đối lập Nga tấn công từ Ukraine : Gậy ông đập lưng ông cho Putin

Dự kiến chiếm thủ đô Kiev trong vòng ba ngày, cuộc chiến xâm lược của Nga đã chuyển sang một bước ngoặt không ai ngờ được, rất đáng lo cho ông chủ điện Kremlin. Cuộc đột kích của đối lập Nga sang Belgorod cho thấy quân Nga khó thể bảo vệ đường biên giới. Những hoạt động này cũng góp phần giúp Ukraine chuẩn bị cuộc phản công.

Thủ lãnh Binh đoàn Tình nguyện Nga, Denis Kapustin (biệt danh "Rex"), gần biên giới giữa Ukraine và Nga ngày 24/05/2023. Reuters – Yacheslav Ratynskyi

Bước ngoặt bất ngờ khiến Kremlin lo sợ

Les Echos nhận thấy "Lãnh thổ Nga ngày càng dễ tổn thương trước những vụ tấn công từ Ukraine". "Chiến dịch quân sự đặc biệt" của Vladimir Putin dự kiến chiếm thủ đô Kiev trong vòng ba ngày, đã chuyển sang một bước ngoặt kỳ lạ và đáng ngại cho Kremlin.

Tờ báo tóm tắt : Những chiến binh người Nga ủng hộ Ukraine đã dùng xe thiết giáp vượt biên giới, chiếm nhiều ngôi làng ở vùng Belgorod. Sau khi tấn công một đồn biên phòng, họ kiểm soát những ngôi làng ở Grayvoron và Kozinka, và hôm sau bị đẩy lùi - theo chính quyền Nga. Cư dân vùng này hoảng loạn, hàng trăm người phải di tản. Bộ Quốc Phòng Nga khẳng định đã "dẹp tan", bộ trưởng Sergueï Choïgou còn nói rằng đã tiêu diệt được "70 kẻ dân tộc chủ nghĩa Ukraine", 4 thiết giáp, 5 xe jeep. Nhưng theo Le Figaro, trong màn sương của chiến tranh đa diện, khó thể biết được sự thật.

Kiev bác bỏ mọi liên can, khẳng định những chiến binh trên đều là "công dân Nga". Hai lực lượng Nước Nga Tự Do (Svoboda Rossii) và Binh đoàn Tình nguyện Nga (RDK) nói rằng chỉ có vài chiến binh bị thương, và vẫn tiếp tục chiến dịch. Cho dù cuộc xâm nhập có kết thúc, việc họ dễ dàng vượt biên giới gây hoảng sợ trên đất Nga, có thể buộc Kremlin phải triển khai thêm một số đơn vị ở vùng biên.

Đối lập vũ trang "hẹn quay lại"

Le Figaro tả lại "Sự trở về được truyền thông rộng rãi của binh đoàn Nước Nga Tự Do". Sau vụ đột kích, lực lượng này cùng với Binh đoàn Tình nguyện Nga đã tự hào trình diện trước báo chí, xung quanh một xe thiết giáp loại BTR tịch thu được của địch. Cuộc họp báo được tổ chức tại một căn cứ quân sự gần biên giới Nga. "Caesar", nhân vật số hai của Nước Nga Tự Do khẳng định đã "diệt trừ được khoảng 60 lính và phá hủy 10 xe của địch", "vô hiệu hóa toàn bộ một đại đội cơ giới Nga".

Theo chiến binh này, chiến thắng chủ yếu là đã "oanh tạc" chế độ Putin bằng một loạt thông tin bất lợi. Caesar nói thêm, trong suốt nửa ngày trời, báo chí nhà nước Nga sững sờ, hoàn toàn im lặng vì chưa nhận được chỉ thị. Denis Kapustine tức "Rex", thủ lãnh Binh đoàn Tình nguyện Nga cho biết lấy ý tưởng từ thời Đệ nhất Thế chiến, họ đã phân phát truyền đơn với dòng chữ "Cư dân vùng Briansk, chúng tôi sẽ thả bom". Cả hai đơn vị đã chiếm được ba ngôi làng có diện tích 40 kilomet vuông trước khi rút lui. Caesar hứa hẹn : "Đó chỉ mới là khởi đầu, chúng tôi sẽ sớm quay lại".

Về nguồn gốc các loại xe dùng để tiến vào đất Nga, họ không muốn nói rõ. Nhiều video cho thấy họ được trang bị những chiếc Humvee và ít nhất ba chiếc xe chở binh lính có khả năng chống mìn. Nhiều nước sở hữu các loại xe quân sự này, nhưng hiện chỉ có Hoa Kỳ thông báo chuyển giao cho Ukraine. Mykhailo Podoliak, cố vấn của tổng thống Zelensky, viết trên Twitter là xe tăng có thể mua được từ nguồn thặng dư ở nhiều nơi. Một cách để mỉa mai câu nói của Vladimir Putin hồi năm 2014 về sự hiện diện của lính Nga ở Donbass : "Rất dễ tìm thấy quân phục Nga ở nguồn thặng dư của quân đội…".

Theo Nước Nga Tự Do, đồn biên phòng bị tấn công sáng thứ Hai chỉ có vài chục lính Nga và hầu như không chống cự. Caesar cho biết phía Nga phải mất nhiều tiếng đồng hồ mới huy động được đợt quân thứ hai để phản công, nhận định phản ứng của Nga là "ngu ngốc, chậm chạp và không thích hợp".

Ukraine chuẩn bị chiến trường trước khi phản công

Về phía Kiev, Le Monde giải thích "Ukraine "dọn đường" ở biên giới trước khi tung ra cuộc phản công như thế nào". Chuyên gia Thibault Fouillet của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) cho rằng khó thể đoán được ở đâu và khi nào sẽ khởi động. Nhưng điều chắc chắn là quân đội Ukraine đang tích cực chuẩn bị. Từ nhiều tuần qua, hàng ngày đều có những kho xăng dầu, đạn dược, đầu mối đường sắt, cơ sở hạ tầng viễn thông, vị trí của quân Nga bị rốc-kết, đạn pháo và drone Ukraine chiếu cố, cả ở các vùng chiếm đóng lẫn trên đất Nga.

Chiến dịch oanh kích được gọi là "shaping" trong ngôn ngữ quân sự, rất cần thiết cho mọi cuộc tấn công quy mô để uy hiếp địch quân, buộc phải lùi xa tiền tuyến. Kiev được lợi vì Nga có truyền thống dùng xe lửa để tiếp liệu thay vì đường bộ, trong khi đường sắt dễ phá hủy và khó sửa chữa hơn. Ukraine sở hữu Himars có tầm bắn 70 đến 150 kilomet, và lại vừa nhận được hỏa tiễn địa-không Storm Shadow của Anh tầm xa ít nhất 250 kilomet. Tác động của vũ khí mới đã được nhìn thấy tại Luhansk thuộc Donbass, hay một căn cứ không quân ở Berdiansk, gần Mariupol. Bên cạnh đó là những hoạt động phá hoại.

Ngoài lợi ích chiến thuật, việc "dọn sân bãi" còn gây rối loạn, nghi binh với vô số hoạt động khiến Nga không biết phải tập trung đối phó nơi nào. Tuy nhiên phải tiết kiệm đạn : Kiev đã bắn gần 1 triệu quả đạn 155 ly trong 11 tháng chiến đấu, còn Nga đã gia cố vùng giới tuyến. Không loại trừ những bất ngờ như hồi tái chiếm Kharkiv, dù không oanh kích trước nhưng chỉ trong vài ngày quân đội Ukraine đã giải phóng được 500 địa điểm và 12.000 kilomet vuông lãnh thổ.

Wagner "hoàn thành nhiệm vụ" ở Bakhmut ?

Ở phía Nga, Le Figaro đặt vấn đề : Prigozhin, thủ lãnh Wagner, muốn gì nơi nước Nga của Putin ? Những tuyên bố gây sốc liên tiếp của chủ nhân lực lượng lính đánh thuê vừa chiếm được Bakhmut luôn khiến người ta thắc mắc, động cơ và tham vọng chính trị của ông ta là gì. Ảnh hưởng của Prigozhin đang ở mức cao. Theo một thăm dò vào đầu năm về 10 nhân vật được biết nhiều nhất ở Nga, Sergey Shoigu đã rời khỏi "top 10", còn Yevgeny Prigozhin lên hàng thứ hai, tuy bị Vladimir Putin bỏ xa nhưng lại đứng trên nhà đối lập Alexei Navalny.

Theo chuyên gia Arnaud Pertsev, trọng lượng của Yevgeny Prigozhin dựa vào những thành công quân sự, nhưng nếu không thắng được, ông ta sẽ rơi vào thế bất ổn. Tuy nhiên, không chỉ có Wagner, mà còn khoảng 20 tổ chức dân quân khác theo chân để tham gia cuộc chiến ở Ukraine. Trong đó có Patriot, công ty quân sự tư nhân được cho là thuộc bộ trưởng quốc phòng Shoigu, cạnh tranh với Wagner.

Redut, công ty gần tương đương với lực lượng của Yevgeny Prigozhin về số lượng và kinh nghiệm, thì được các thành viên cũ của lực lượng đặc biệt (Spetsnaz) và tình báo quân đội thành lập từ 2018. Hai nhóm mang tính độc lập cao nhất vẫn là Wagner và lực lượng Akhmat của thủ lãnh Chechnya. Dù sao đi nữa, Wagner vừa được Vladimir Putin hợp thức hóa với lời khen ngợi đã "chiếm" được Bakhmut, tuy với cái giá 20.000 mạng lính đánh thuê mà chính Prigozhin đã công nhận.

Nhưng phóng sự của Les Echos cho thấy "Tại Donbass, các quân nhân Ukraine không tin rằng Bakhmut bị chiếm". Người chỉ huy tiểu đoàn 214 OPFOR khẳng định những tuyên bố của "ông đầu bếp" chỉ để tuyên truyền, Wagner không làm chủ hoàn toàn thành phố. Đặc phái viên Le Monde đến với các đơn vị thám báo Ukraine ở Kherson và căn cứ Mykolaiv, dẫn lời tướng Dmytro Marchenko : "Tôi cho rằng tinh thần lính Nga xuống thấp hơn năm ngoái". Qua những cuộc đối thoại mà Ukraine nghe trộm được, lính Nga nói với thân nhân rằng, nếu bị tấn công, họ sẽ không chiến đấu mà chạy sang Crimea.

Chiếm Đài Loan : Giấc mộng Trung Hoa năm 2024, 2027 hoặc 2049

Nhìn sang châu Á, Les Echos nhận định "Giữa Trung Quốc và Đài Loan, không thể tránh được xung đột". Bắc Kinh luôn ám ảnh về việc nuốt chửng "hòn đảo nổi dậy", nhưng việc thống nhất một cách hòa bình ngày càng ít khả thi. Một ngày nào đó, Trung Quốc sẽ tấn công Đài Loan. Tất cả đều cho thấy khả năng kịch bản thảm họa, sẽ dẫn đến đối đầu kinh tế, thậm chí quân sự giữa Bắc Kinh và Hoa Kỳ, có sự can dự của các nước châu Âu, và có thể cả Philippines, Nhật Bản, Úc, Việt Nam và Ấn Độ, vì một chiến thắng của Trung Quốc sẽ giúp nước này thống trị toàn bộ châu Á-Thái Bình Dương.

Tập Cận Bình luôn muốn chiếm Đài Loan với cái cớ vùng đất này là của Trung Quốc, cho dù thực ra Bắc Kinh chỉ kiểm soát từ 1683 đến 1895, thời gian còn lại, Đài Loan nằm trong tay Bồ Đào Nha, Hà Lan rồi Nhật Bản cho đến khi Quốc dân đảng thua Mao Trạch Đông, chạy sang năm 1949. Nhiều khả năng ông Tập sẽ thực hiện "giấc mộng Trung Hoa" bằng vũ lực : chỉ có 6 % trong số 24 triệu người Đài Loan muốn thống nhất với Trung Quốc, 8 % tự coi là người Trung Hoa trong khi đa số thuộc Hán tộc. Và có đến 3/4 cho biết sẵn sàng bảo vệ hòn đảo nếu có chiến tranh. Công thức "nhất quốc, lưỡng chế" dẫn đến việc chà đạp lên dân chủ và Nhà nước pháp quyền ở Hồng Kông là tấm gương cho người Đài Loan.

Có ý kiến cho rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ dám đánh Đài Loan, vì sẽ phải trả giá rất đắt về kinh tế do phương Tây trừng phạt, tuy nhiên họ đã lầm khi với cùng lý lẽ này đã loại bỏ khả năng Nga xâm lược Ukraine. Công xưởng thế giới có thể tin rằng phương Tây cần mình hơn. Đô đốc Michael Studeman, phụ trách tình báo Hải quân Mỹ, nhận định "vấn đề không phải là Bắc Kinh có tấn công hay không, mà là khi nào". Trung Quốc cân nhắc dựa theo sức mạnh quân sự, kinh tế của mình, và quyết tâm của phương Tây.

Bắc Kinh muốn chiếm hòn đảo quốc này trước kỷ niệm 100 năm lập quốc vào 2049, hay từ 2027 nhân 100 năm thành lập Giải phóng quân Trung Quốc. Một thời điểm khác gần hơn, là nếu Joe Biden không tái đắc cử tháng 11/2024, ông sẽ trở thành tổng thống "lame duck" (vịt què). Ba tháng sau phải chuyển giao quyền lực, Biden khó thể đưa ra quyết định quan trọng nhất kể từ 1941 : can thiệp quân sự chống lại một cường quốc nguyên tử.

Phong tỏa hay đổ bộ : Bài toán của Bắc Kinh

Có hai phương án : phong tỏa hoặc đưa quân đổ bộ lên đảo quốc. Phong tỏa nghe có vẻ dễ dàng, vì Đài Loan phải nhập cảng 2/3 thực phẩm và hầu như toàn bộ năng lượng, dự trữ hàng hóa thiết yếu chỉ đủ cho vài tuần ; nhưng phương Tây và đồng minh sẽ trừng phạt kinh tế nặng nề. Lịch sử cho thấy việc phong tỏa rất khó khăn và dễ gây leo thang, nhất là tại eo biển có phân nửa số tàu chở container trên thế giới đi qua. Bắc Kinh cũng có thể áp dụng kế "bất chiến tự nhiên thành", liên tục cho máy bay xâm nhập đe dọa, bất ngờ cấm vận... để Đài Bắc mệt mỏi xuôi tay, đặc biệt trong dịp bầu cử tổng thống sắp tới.

Còn lại khả năng cao nhất là xâm lược. Hoặc trút xuống một trận mưa hỏa tiễn, để hòn đảo đã thành bình địa phải đầu hàng. Hoặc tấn công phối hợp từ trên không và trên biển với lực lượng đổ bộ 1,3 triệu quân, xuyên qua eo biển 180 km. Bắc Kinh sở hữu khoảng 500 chiến hạm nhưng chỉ có 7 tàu tấn công đổ bộ loại 071, tuy nhiên có thể trưng dụng hàng trăm tàu khác. Nhiều phương án giả định trên máy tính cho thấy Bắc Kinh có thể chiếm được Đài Loan trong vài tuần, nhưng thua cuộc nếu Mỹ can thiệp mạnh.

Hai bên đều thiệt hại nặng nề, nhất là nếu các hỏa tiễn "sát thủ hàng không mẫu hạm" DF21 phát huy tác dụng như đã khoe. Ngược lại, không ai biết được lính Trung Quốc sẽ "đánh đấm" như thế nào trong một cuộc chiến thực sự. Binh sĩ cuối cùng tham gia cuộc chiến thất bại trước Việt Nam năm 1979 đã về hưu từ lâu. Tuy nhiên, trước tác hại cho sự thịnh vượng của 1,45 tỉ người dân -không phải luôn ngoan ngoãn - và nguy cơ bại trận của Putin ở Ukraine, có thể khiến Tập Cận Bình cân nhắc.

Bên cạnh đó, một cuộc đổ bộ quy mô như vậy cần có sự chuẩn bị rất lớn. Phải chuyển tài sản ở nước ngoài về, phong tỏa tài sản của các nước ở Hoa lục, từ bỏ giao dịch bằng đô la, dự trữ nguyên vật liệu thiết yếu. Việc gia tăng sản xuất hỏa tiễn và đạn dược trong nhiều tháng, hạ thủy các tàu đổ bộ, cấm xuất cảnh những nhân sự thiết yếu... khó thể qua mắt tình báo và vệ tinh. Dịch chuyển các trung tâm bảo trì không quân và hải quân ngoài tầm bắn của hỏa tiễn Đài Loan, triển khai quân và vũ khí gần eo biển, tập trận phối hợp ba binh chủng, tấn công mạng, huy động nhân viên quân sự, trưng dụng xe lửa, máy bay, tàu biển… là những động thái sẽ nhận ra được trước đó sáu tháng.

Thụy My 

Ukraine và chiến lược "chích hàng ngàn mũi" để làm gấu Nga hoảng loạn

Le Figaro nhận định tuy những hoạt động tấn công vào đất Nga của các binh đoàn người Nga chống Putin không làm thay đổi hẳn diện mạo cuộc chiến, nhưng cũng đủ để Kremlin phải "quan ngại sâu sắc". Trong cuộc chiến tranh đầy những diễn biến bất ngờ, người Ukraine vừa tung ra một vũ khí mới, đó là người Nga. Mai đây họ sẽ dành những gì nữa cho kẻ xâm lăng ?

Các thành viên của Binh đoàn Tình nguyện Nga bên cạnh một xe thiết giáp tại cửa khẩu biên giới Graivoron thuộc Kozinka, vùng Belgorod của Nga. Ảnh được công bố ngày 23/05/2023 via Reuters – Russian Volunteer Corps

Các cuộc tấn công vào Belgorod đã che khuất Bakhmut

La Croix nói về "Những chiến binh chống Putin đẩy lùi quân đội Nga ngay trên đất của họ". Tuy không phải là cuộc phản công đã loan báo nhiều lần, nhưng chừng như cuộc chiến đã bước vào một giai đoạn mới. Quân đội Nga đã phải huy động cả trực thăng, vũ khí hạng nặng, thậm chí phải cắt mạng điện thoại di động, di tản dân ở ít nhất 9 địa phương. Chưa bao giờ Nga phải đối phó với một cuộc tấn công quy mô như vậy ở Belgorod. Các chuyên gia quân sự nhấn mạnh đến tầm vóc cả về chiến thuật lẫn tâm lý của các vụ tấn công này - quân Nga bị đánh ở xa tiền tuyến và làm nổi bật lên những yếu kém. Belgorod đã làm chìm khuất Bakhmut !

Le Monde cho rằng "Xâm nhập vào lãnh thổ Nga, một sự sỉ nhục cho Moskva". Cú sốc tâm lý thấy rõ nơi phía Nga, có thể mạnh hơn cả vụ drone tấn công điện Kremlin hôm 03/05. Chương trình tin tức buổi tối trên truyền hình chỉ dành chưa đầy một phút cho sự kiện, nhưng hình ảnh người dân lũ lượt đi sơ tán, và nhất hàng dài vô tận xe hơi tìm cách chạy khỏi Belgorod gây ấn tượng mạnh. Tờ báo nhắc lại quyết định đặt vùng này dưới chế độ "chống khủng bố" là chưa từng có kể từ thập niên 90, khi xung đột vũ trang lan ra tại vùng Kavkaz rộng lớn.

Người Nga lưu vong chống Putin : Đủ khuynh hướng từ cánh tả đến tân quốc xã

Những ai đã làm nên chiến công bất ngờ này ? Le Figaro có bài phóng sự về "Những người Nga chiến đấu với Putin". Đó là những nhóm khác biệt về lý tưởng, nhưng có chung mục đích là lật đổ chế độ độc tài ở Kremlin.Hàng ngàn người Nga lưu vong ở Ukraine đã tham gia Binh đoàn Nước Nga Tự Do đấu tranh cho dân chủ, và Binh đoàn Tình nguyện Nga, có xu hướng tân quốc xã.

Đặc phái viên tờ báo tìm gặp Denis Kapustine, biệt danh "Rex", nhân vật "nhiều màu sắc" nhất. Doanh nhân, cựu hooligan, người sáng lập một thương hiệu thời trang, Kapustine lớn lên ở Đức, nhưng sau bị cấm vào không gian Schengen vì ý hướng phát-xít mới. Tại Kiev, anh có hai vệ sĩ bịt mặt đeo kalachnikov hộ tống. Nói thông thạo cả tiếng Anh, Đức, Nga, "Rex" từng tham gia cuộc cách mạng Maidan. Vài tuần sau cuộc xâm lăng, thấy có những đơn vị người Gruzia, Chechnya, Belarus, Ba Lan trong đội quân tình nguyện nước ngoài, "Rex" bèn thành lập một "binh đoàn" gồm toàn người Nga lưu vong để giúp bảo vệ Ukraine, và bản thân từng chiến đấu tại Zaporijia.

Ilya Bogdanov, xuất hiện trên những tấm ảnh được phe nổi dậy ở Belgorod đăng lên gần đây, cũng thuộc Binh đoàn Tình nguyện Nga (RDK). Người cựu nhân viên tình báo (FSB) 34 tuổi đã rời nước Nga đến tham gia cuộc cách mạng Maidan, rồi chiến đấu trong nhóm dân quân dân tộc chủ nghĩa. Tháng 2/2022 khi chiến tranh bắt đầu, Bogdanov gia nhập một nhóm tình nguyện được tình báo quân đội Ukraine (GUR) trang bị hỏa tiễn chống tăng, tấn công những đoàn xe Nga ở Kiev. Một tháng sau bị thương, anh nhập vào binh đoàn của Denis Kapustine.

Còn Roman Popkov và Elena Boroskva, hai nhà báo đồng thời là nhà hoạt động Nga, xưa nay vẫn đối lập với Vladimir Putin, đã rời khỏi Moskva đến tị nạn ở Kiev vài tháng trước cuộc xâm lăng. Cả hai nói rằng đã thành lập kênh Telegram mang tên "Rospartisan" có 30.000 theo dõi, chuyên thống kê những hành động phá hoại trên đất Nga như phóng hỏa văn phòng tuyển mộ, phá đường sắt dành cho các đoàn tàu quân sự… Nhà đối lập Ilya Ponomarev, từ một năm qua cố gắng nối kết các nhóm vũ trang và đối lập, nhấn mạnh rằng họ "không phải là khủng bố mà là những chiến binh cho tự do".

Chiến lược "chích hàng ngàn mũi" để làm gấu Nga hoảng loạn

Trong bài xã luận "Ukraine : Chiến lược chích hàng ngàn mũi vào gấu Nga", Le Figaro nhận định tuy những hoạt động trên đây không làm thay đổi hẳn diện mạo cuộc chiến, nhưng cũng đủ để Kremlin phải "quan ngại sâu sắc".

Trong số những nhà đối lập với Vladimir Putin, có những thủ lãnh chính trị bị ám sát như Boris Nemtsov, bị tống giam như Alexei Navalny và Vladimir Kara-Mourza, phải lưu vong như Ilya Ponomarev ở Kiev. Và nay những chiến binh của Ponomarev đi chiến đấu bằng cùng một phương cách với chế độ, tiến hành "hoạt động gìn giữ hòa bình theo yêu cầu của cư dân Belgorod" !

Hai nhóm đối thủ về ý thức hệ dường như đã có thỏa thuận qua trung gian của Ponomarev, hợp tác cho đến khi lật đổ được chế độ Putin. Khó thể nói đội đặc nhiệm đang tiếp tục cuộc tấn công ngoạn mục bên kia biên giới, hay đã bị máy bay và pháo "đập tan" như bộ tham mưu Nga tuyên bố. Dù sao đi nữa, những giờ phút huy hoàng của họ là thách thức cho ông chủ điện Kremlin, "người bảo vệ" đất nước, và các tướng lãnh của ông ta. Các cảm tử quân chỉ muốn trắc nghiệm, và khi thấy sự kháng cự của Nga là con số không, đã tự cho phép dấn lên, gây tiếng vang lớn.

Vụ này trước hết cho thấy tính dễ tổn thương của một đất nước rộng lớn nhất thế giới, rất vất vả để bảo vệ 1.500 kilomet đường biên giới với Ukraine, đồng thời vụ chứng tỏ khả năng đánh lạc hướng, gây bất ngờ mà Kiev có thể khai thác vào lúc tổng phản công. Đó còn là dấu hiệu biểu hiện tất cả đều có thể, kể cả việc mở rộng cuộc chiến mà không dùng đến vũ khí do phương Tây cung cấp. Không phải để tràn sang Nga, mà trong chiến lược chích hàng ngàn mũi để làm con gấu ở Kremlin hoảng loạn. Trong cuộc chiến tranh mà mọi việc chưa thể lường hết, người Ukraine vừa tung ra một vũ khí mới, đó là người Nga. Mai đây họ sẽ dành những gì nữa cho kẻ xâm lăng thiếu suy xét ?

Rzeszow, "thành phố cứu rỗi" của Ba Lan

Le Figaro ghi nhận Rzeszow, thành phố ở miền đông Ba Lan đang là tuyến đầu trong hệ thống hậu cần quân sự cung ứng cho quân đội Ukraine. Vào cao điểm khủng hoảng nhân đạo tháng Tư năm ngoái, 200.000 dân thành phố này đã đón tiếp 100.000 người tị nạn Ukraine. Nằm cách biên giới khoảng 1 giờ xe hơi, Rzeszow kể từ cuộc xâm lăng đã biến thành hậu phương lớn của lực lượng đồng minh.

Giám đốc khách sạn Manoir Ostoya, bà Karina Guzek-Buk cho biết cư dân chưa bao giờ thấy nhiều quốc tịch đến đây như thế. Khách sạn từng là nơi tạm trú cho 1.500 người Ấn Độ di tản khỏi Ukraine trong tuần lễ đầu tiên, rồi đến người tị nạn Ukraine, và nay 95% số phòng được các nhân viên làm việc cho quân đội Mỹ mướn. Sân bay nhờ có phi đạo dài thứ nhì trên cả nước, hàng ngày khoảng vài chục phi cơ vận tải phương Tây hạ cánh. Nhịp độ đang tăng lên, cho thấy cuộc phản công của Ukraine không còn quá xa.

Đài Loan : Quốc dân đảng nêu nguy cơ chiến tranh với Trung Quốc để tranh cử

Nhìn sang châu Á, Le Monde nhận thấy "Tại Đài Loan, một cuộc bầu cử dưới chiếc bóng Trung Quốc bao trùm". Chuẩn bị cho cuộc tranh cử tổng thống tháng Giêng 2024, Quốc dân đảng đưa ra những lời hứa hẹn trấn an dân chúng trước mối đe dọa từ Bắc Kinh. Giáo sư Hoàng Giới Chính (Alexander Chieh Cheng), nhà chiến lược của Quốc dân đảng, khẳng định : "Trên thang bậc từ 1 đến 10, nguy cơ xảy ra chiến tranh ở eo biển Đài Loan là 0 trong năm 2023. Nếu đảng Dân Tiến tiếp tục cầm quyền, nguy cơ này sẽ tăng lên mức 3 thậm chí 5, còn nếu Quốc dân đảng được bầu, là 0".

Nhấn mạnh vào hòa bình với Trung Quốc, đảng này hy vọng sẽ giành được ghế tổng thống. Ứng cử viên được chọn là Hầu Hữu Nghi (Hou You Yi), 65 tuổi, cựu cảnh sát, thị trưởng Tân Bắc (New Taipei City), sẽ đối đầu với ông Lại Thanh Đức (Lai Ching Te), 63 tuổi, đương kim phó tổng thống, thị trưởng Đài Nam và chủ tịch đảng Dân Tiến, xuất thân từ ngành y.

Việc chọn Hầu Hữu Nghi, một người Đài Loan "gốc", đánh dấu một bước ngoặt, vì giới tinh hoa Quốc dân đảng lâu nay đều từ Hoa lục. Tuy nhiên, ông này không có được những bằng cấp danh giá, chưa từng giữ chức vụ quan trọng trong chính phủ, và mới đây còn bị cáo buộc tham nhũng. Khi còn là cảnh sát ở Đài Bắc, Hầu Hữu Nghi bị chỉ trích vì từ chối mở điều tra về vụ xe cấp cứu đến trễ dẫn đến cái chết của một em bé thời Covid, và liên can đến một vụ tự thiêu.

Mỹ-Việt đang trong tuần trăng mật

Tại Đông Nam Á, trong số 10 nước ASEAN, có nước nằm trong lục địa, và có những nước sở hữu những bờ biển dài như Việt Nam, Thái Lan, hoặc là quần đảo như Indonesia, Philippines - một thế giới thu nhỏ để nghiên cứu, theo nhà Trung Quốc học David Shambaugh.

Chiến thắng của các lực lượng cấp tiến ở Thái Lan cho thấy dân chủ vẫn là viễn cảnh được mong muốn ở Đông Nam Á, cho dù đảng Move Forward còn phải vất vả để lập được liên minh. Thế hệ trẻ này đã từng liên kết với giới trẻ Thái Lan, Đài Loan, Hồng Kông trong "liên minh trà sữa" để chống lại sự ngạo mạn của phe dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc trong đại dịch Covid.

Le Monde nhận thấy Hoa Kỳ được ưa thích trong khu vực, đang trong tuần trăng mật với Việt Nam, quốc gia được viện trợ một lượng lớn vac-xin ngừa Covid. Tại Philippines, "Bongbong" Marcos đồng ý mở cửa thêm bốn căn cứ quân sự cho Hải quân Mỹ. Washington cũng giúp đỡ lực lượng tuần duyên của các nước tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông với Bắc Kinh (Việt Nam, Philippines, Malaysia, Indonesia, Brunei).

Những nước lớn của ASEAN (Indonesia, Việt Nam, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Philippines) tham gia sáng kiến Indo-Pacific Economic Framework (Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ-Thái Bình Dương - IPEF) do Mỹ đưa ra từ tháng 5/2022, ít nhắm vào tự do mậu dịch và đầu tư, chú trọng đến mở rộng hợp tác về các tiêu chí, chống tham nhũng, không nhấn mạnh đến nhân quyền.

Đông Nam Á, trung tâm xung đột Mỹ-Trung

Các nước trên được hưởng lợi từ việc "tái cân bằng" chuỗi sản xuất toàn cầu từ sau đại dịch, nên thị phần Mỹ giờ đây lớn hơn so với Trung Quốc. Nhật Bản đầu tư vào Đông Nam Á nhiều hơn, Hàn Quốc trở thành đối tác chủ chốt của Việt Nam về kinh tế (Samsung sản xuất smartphone tại đây) và cả quân sự : Hà Nội muốn đa dạng hóa nguồn cung trong khi vũ khí lâu nay hầu hết mua từ Nga.

Nếu Ấn Độ-Thái Bình Dương là nơi đối đầu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, thì "Đông Nam Á là trung tâm của "ván bài lớn" này". Bắc Kinh hứa hẹn hiện đại hóa, nhưng không có tự do chính trị. Tất cả các nước ASEAN đều đã ký kết Sáng kiến Vành đai Con đường với Bắc Kinh. Trung Quốc đã xây tuyến đường sắt đến Lào, chuẩn bị nối dài đến Thái Lan, Miến Điện. Nhưng Lào đang trên đà phá sản, Philippines và Malaysia xem lại các dự án Trung Quốc, còn tại Indonesia, tàu cao tốc Trung Quốc đội giá rất cao so với loan báo. "Con đường tơ lụa mới" còn dẫn đến việc các mạng lưới tội phạm lan tràn ở Cam Bốt, Lào, Miến Điện, nên Đông Nam Á hậu Covid đều ngờ vực.

Theo David Shambaugh, Bắc Kinh đã đi quá xa, áp đặt, cưỡng bức, xâm nhập, bóp nghẹt các nhà nước và xã hội Đông Nam Á. Trung Quốc quá mạnh và quá gần khiến các nước này e sợ. Việc Trung Quốc thống trị Cam Bốt, nơi Bắc Kinh có những cơ sở hạ tầng lưỡng dụng gây lo ngại cho Washington, nhưng nhất là cho Hà Nội và Bangkok. Điều chắc chắn là "ván bài lớn" ở Đông Nam Á chỉ mới bắt đầu.

Thụy My

Truyền thông Ukraine : Bakhmut không còn thuộc quyền kiểm soát của lực lượng Kiev

Thùy Dương, RFI, 23/05/2023

Theo nhật báo Pháp Le Monde hôm 23/05/2023, những binh sĩ Ukraine đang chiến đấu quanh thành phố Bakhmut ở miền đông nói với báo mạng Kyiv Independent của Ukraine là các trận đánh ở ngoại vi thành phố vẫn tiếp diễn, nhưng lực lượng Kiev đã mất quyền kiểm soát nội thành Bakhmut.

Ảnh chụp từ trên không : Cảnh tàn phá thành phố Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 21/05/2023 via Reuters Ukrainian Armed Forces

Quân Ukraine hiện giờ chỉ chiến đấu để bảo vệ các vị trí ở những khu vực có mật độ dân cư thấp ở ngoại ô thành phố. Theo Kyiv Independent, lực lượng Ukraine vẫn có thể tiến đến thành phố Bakhmut, nhưng cường độ mạnh của pháo binh Nga khiến việc di chuyển thiết bị và phương tiện quân sự đến các vị trí trở nên rất phức tạp.

Báo mạng Kyiv Independent cũng cho biết thêm là các cuộc phản công mà các lực lượng Ukraine ở phía nam và bắc thành phố Bakhmut tiến hành từ hôm 09/05 đã thành công và hiện giờ vẫn tiếp diễn, nhưng không đủ mạnh để ngăn quân Nga tiến vào thành phố và chiếm được những đường phố cuối cùng từ tay lực lượng Ukraine.  

Hôm qua, trong khi Yevgeny Prigozhin, chủ nhân công ty lính đánh thuê Wagner khẳng định sẽ rút khỏi Bakhmut kể từ ngày 25/05, muộn nhất là 01/06 và chuyển giao quyền kiểm soát thành phố cho quân đội chính quy Nga, theo Reuters, thứ trưởng quốc phòng Ukraine, Hanna Maliar, khẳng định các đội quân của Ukraine vẫn tiếp tục đà tiến ở các sườn bắc và nam thành phố và chiếm được một số cao điểm để đẩy quân địch đang bám trụ trong thành phố vào thế khó khăn. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận là cường độ chiến đấu của lực lượng Ukraine quanh thành phố Bakhmut đã giảm đi một chút.

Thùy Dương

***********************

Sau 10 tháng giao tranh khốc liệt, trận chiến Bakhmut đã có hồi kết ?

Anh Vũ, RFI, 22/05/2023

Yevgeny Prigozhin, chủ công ty lính đánh thuê Wagner tuyên bố hôm thứ Bảy (20/05) đã chiếm "toàn bộ" thành phố Bakhmout, nơi diễn ra giao tranh đẫm máu và kéo dài nhất kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược của Nga. Về phần mình, Kiev quả quyết rằng các binh sĩ của họ đang tiến từ các bên sườn và đã bao vây một phần thành phố.

Ảnh chụp từ trên cao ngày 26/04/2023 : Thành phố Bakhmut trong lúc giao tranh ác liệt giữa quân đội Ukraine với quân Nga và lực lượng Wagner. AP - Libkos

Sau mười tháng giao tranh đẫm máu giữa quân đội Ukraine với lực lượng vũ trang tư nhân Wagner, Bakhmout một lần nữa trở thành tâm điểm của trận chiến truyền thông giữa Moskva và Kiev. Hôm Chủ nhật 21/5, Ukraine thừa nhận họ chỉ kiểm soát "một phần không đáng kể" của thành phố, nhưng vẫn tiếp tục tiến công ở bên các sườn thành phố .

"Mặc dù hiện tại chúng tôi chỉ kiểm soát một phần không đáng kể của Bakhmut, nhưng tầm quan trọng của việc phòng thủ phần còn lại vẫn được thực hiện (...) Chúng tôi tiếp tục tiến công ở hai bên sườn ở vùng ngoại ô Bakhmout", tư lệnh lực lượng bộ binh Ukraine, Oleksandre Syrsky, cho biết trên mạng Telegram.

Một ngày trước, trùm nhóm lính đánh thuê Nga đã tuyên bố chiếm được "toàn bộ" thành phố Bakhmut trong một video được phát trên mạng xã hội. Trong video này, Yevgeny Prigozhin xuất hiện giữa những chiến binh đội mũ trùm đầu bịt mặt, giương cờ Liên bang Nga và cờ hiệu của lực lượng Wagner.

Công khai xung đột với các cấp chỉ huy của quân đội Nga, Yevgeny Prigozhin đã nhân cơ hội này một lần nữa chỉ trích Bộ quốc phòng Nga. Ông ta tuyên bố : "Chiến dịch chiếm Bakhmout kéo dài 224 ngày. (...) ở đây chỉ có Wagner".

Hôm Chủ nhật, Prigozhin còn khẳng định lại đã chiếm được "những xăng-ti- mét cuối cùng" của thành phố và ở Bakhmut không còn bóng một lính Ukraine nào nữa.

Đây không phải lần đầu tiên lực lượng dân quân tư nhân khẳng định đã chiếm được thành phố Bakhmut, nhưng nhiều dấu hiệu cho thấy có thể lần này sẽ là một bước ngoặt quan trọng. Cho nên, lần đầu tiên tổng thống Putin trong một thông cáo của Kremlin đã gửi lời chúc mừng nhóm lính đánh thuê và quân đội Nga.

Bộ quốc phòng Nga, cho tới nay vẫn tỏ thái độ chừng mực với những tuyên bố đắc thắng của lãnh đạo Wagner, lần này cũng đã xác nhận : "Nhờ có các đợt tấn công của những đơn vị xung kích Wagner, với sự yểm trợ cỉa pháo binh và không quân của cánh quân phía nam, nhiệm vụ giải phóng Artiomovsk ( tên cũ của Bakhmut dưới thời Liên Xô) đã hoàn thành".

Tuy nhiên, tướng Dominique Trinquand, cựu trưởng phái bộ quân sự Pháp tại Liên Hiệp Quốc, vẫn nhận thấy những thông tin mâu thuẫn nhau. Theo ông, "quân Nga cần có một chiến thắng để thông báo nhân kỷ niệm ngày chiếm thành phố Mariupol" cách đây một năm.

"Không còn gì " ở Bakhmut

Tuy Ukraine không chính thức thừa nhận thành phố vùng Donbass này thất thủ, chính quyền xác nhận tình hình tại chỗ rất "gay go" và quân đội đã rút lui chiến thuật ra ngoại vi thành phố.

Hôm Chủ nhật, được hỏi về số phận của Bakhmut, tổng thống Volodymyr Zelensky đang có mặt tại Nhật Bản dự hội nghị G7 đã tỏ ra lúng túng. Dường như ông đã ngầm thừa nhận thành phố pháo đài đã thất thủ, đồng thời cố giảm thiểu tầm mức quan trọng của vấn đề nếu chẳng may quân Nga chiếm được thành phố. Ông Zelensky giải thích "Các vị nên biết là không còn gì ở đó. Giờ đây Bakhmut chỉ còn ở trong tim chúng tôi".

Những phát biểu không rõ ràng như vậy ngay lập tức đã được phủ tổng thống Ukraine diễn giải lại. Phát ngôn viên tổng thống, ông Serguiï Nykyforov khẳng định "tổng thống đã phủ nhận Bakhmut thất thủ".

Tiếp đó, như để chấm dứt hẳn sự lộn xộn trong thông tin của Kiev, Bộ quốc phòng Ukraine bảo đảm quân đội đã "bao vây một phần" thành phố nhờ giành được đất ở bên sườn trận địa.

Trong một cuộc họp báo tại Hiroshima, tổng thống Zelensky đã khẳng định "Bakhmut hiện tại không bị quân Nga chiếm" và ông không thể chia sẻ "các ý kiến chiến thuật" của bộ tổng tham mưu Ukraine. Thế nhưng, sau đó ông lại có những phát biểu khá khó hiểu : "Không có sự hiểu nhầm. Tôi hiểu rõ hoàn toàn những gì đang diễn ra tại Bakhmut. Tất cả chúng tôi hiểu rõ tại sao toàn bộ điều đó xảy ra".

Trước chiến tranh là một thành phố bình yên có 70 nghìn dân, giờ đây Bakhmut là một vùng đất hoang tàn. Theo nhiều chuyên gia quân sự, thành phố không có nhiều giá trị chiến lược, nhưng từ tháng 8 năm ngoái, Bakhmut đã trở thành tâm điểm giao tranh khốc liệt nhất tại Ukraine.

Sau khi chiếm thị trấn lân cận Soledar vào đầu năm, Nga đã coi Bakhmut là mục tiêu quân sự số một với tham vọng mở đường tới các thành phố khác ở Donbass.

Sau Bakhmout, quân Nga "có thể tiến xa hơn. Họ có thể đến Kramatorsk, đến Sloviansk, con đường sẽ rộng mở" cho họ "đến các thành phố khác ở Ukraine", tổng thống Volodymyr Zelensky đã cảnh báo trong một cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình Mỹ CNN, phát sóng hồi tháng Ba.

Ukraine chờ thời cơ

Nhưng đối với Moskva, thách thức trên hết mang tính chính trị. Đó là cuối cùng họ có thể tuyên bố chiến thắng sau một loạt thất bại nhục nhã. Để đạt được điều này, họ làm tất cả bất kể cái giá phải trả là mạng sống con người.

Trên tuyến đầu của cuộc giao tranh, những lính đánh thuê của Wagner thường được trang bị và huấn luyện kém. Hàng nghìn lính đã được đưa đến chỗ chắc chết để đẩy lùi hàng phòng thủ Ukraine. Cùng lúc đó, trước các làn sóng tấn công không ngừng của Nga, sức phòng thủ của quân đội Ukraine cuối cùng cũng bị suy kiệt nhiều.

Hồi tháng Hai năm nay, Yevgeny Prigozhin đã ám chỉ đến những tổn thất nặng nề trên chiến trường với bình luận : "Bakhmut sẽ không bị chiếm ngay ngày mai được, vì ở đó có sự kháng cự mạnh, bắn phá, chiếc máy xay thịt đang hoạt động".

Đầu tháng 5, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ John Kirby ước tính rằng 100.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ tháng 12/2022, chủ yếu ở Bakhmut.

Mặc dù phần lớn thành phố đã nằm trong tay Nga từ nhiều tháng, những ngày gần đây Ukraine đã giành lại thế chủ động, tạo đột phá, đánh chiếm được khoảng 2 km trên mặt trận. Đây có thể là chiến lược nhằm giữ chân quân Nga, để chuẩn bị triển khai quân ở các khu vực khác có lợi cho các cuộc phản công.

Bằng cách tiến công từ hai bên sườn, theo như khẳng định của Kiev, quân đội Ukraine có khả năng bao vây lực lượng của Wagner. Tướng Dominique Trinquand phân tích : "Ở trung tâm, Wagner chiếm Bakhmut, trong khi quân đội Nga rút lui ở bên sườn. Quân Ukraine đã nắm bắt cơ hội ở đây. Chiến tranh cũng là để thích ứng với hoàn cảnh của thời điểm".

Nếu như những ngày vừa qua chắc chắn đã đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong màn giao tranh giằng dai ở vùng Donbass, thì hồi kết của trận Bakhmut vẫn chưa thể có được.

(Theo france24.com)

Anh Vũ

************************

Chiến tranh Ukraine : Wagner sẽ chuyển giao quyền kiểm soát Bakhmut cho quân chính quy Nga

Thùy Dương, RFI, 22/06/2023

Hôm 22/05/2023, quân đội Ukraine khẳng định tiếp tục phản công tại Bakhmut, thành phố biểu tượng ở miền đông Ukraine, cho dù Evguéni Prigozhin, chủ nhân công ty lính đánh thuê Nga Wagner hôm thứ Bảy 20/05 thông báo đã chiếm "toàn bộ" thành phố. 

Ảnh do bộ phận báo chí của Wagner công bố ngày 20/05/2023, cho thấy Yevgeny Prigozhin cầm cờ Nga, tuyên bố chiếm "toàn bộ" thành phố Bakhmut. AP

Hôm qua, tư lệnh lục quân Ukraine, Oleksandre Syrsky, tuyên bố các đơn vị Ukraine dù mất kiểm soát một phần nhỏ, không đáng kể trong thành phố Bakhmut nhưng vẫn tiếp tục tiến quân ở các vùng quanh thành phố.

Về phía Nga, hôm nay 22/05/2023, Evguéni Prigozhin khẳng định sẽ rút lực lượng Wagner khỏi Bakhmut trong khoảng từ ngày 25/05 đến 01/06, chuyển giao quyền kiểm soát cho quân đội chính quy Nga. Việc Wagner chiếm được Bakhmut đã được các phương tiện truyền thông Nga hoan nghênh, nhưng vẫn chưa được các nguồn tin độc lập kiểm chứng.

Từ Moskva, thông tín viên Anissa El Jabri gửi tường trình :

"Có thể là như vậy, nếu nhìn vào cách thức mà thông báo về việc chiếm được thành phố được loan tải trên các phương tiện truyền thông chính thức của Nga. Wagner thông báo chiếm được thành phố, nhưng không có thông tin gì trên các kênh truyền hình liên bang. Bộ quốc phòng Nga vài giờ sau đó ra thông cáo chính thức. Các hình ảnh xuất hiện. Các " nhạc công", biệt danh của lính đánh thuê Wagner, xuất hiện trên màn hình của các kênh truyền hình Nhà nước liên bang với phù hiệu hình đầu lâu. Nhưng phần lớn thời gian, theo chỉ thị, đội quân của Prigozhin vẫn được gọi tránh đi là "đội xung kích".

Kênh Pierre-Louis Canal đã nêu đúng tên Wagner. Đây là lần đầu tiên họ làm vậy, nhưng lần nào cũng nói thêm là các binh sĩ quân đội chính quy của Nga có đóng góp. Đây là một dấu hiệu khác cho thấy là dù gì đi chăng nữa thì việc chiếm Bakhmut đã được dàn xếp từ trước về mặt chính trị.

Khi không báo về việc phát huy chương tại Điện Kremlin cho những người lính chiến thắng, rõ ràng họ đã chuẩn bị đầy đủ từ trước kịch bản để ngăn ngừa việc chiến thắng duy nhất của các lực lượng Nga kể từ mùa hè năm ngoái bị những tranh cãi gay gắt che khuất.

Đội quân của Prigozhin sẽ chỉ rút khỏi Bakhmut, mà Nga gọi là Artëmovsk theo tên từ thời Liên Xô, hay rút khỏi toàn bộ vùng Donbass, để rồi được triển khai ở các vùng khác ? Và cuối cùng, liệu Evguéni Prigozhin có tiếp tục cứ trung bình sau 48 tiếng đồng hồ lại chửi bới, xúc phạm giới tinh hoa và đặc biệt là các quan chức Bộ quốc phòng ? Dẫu sao đi chăng nữa, với việc rút quân được công bố, người sáng lập "Dàn nhạc" - một tên gọi khác của đội quân Wagner - sẽ mất "diễn đàn". 

Prigozhin vẫn là người duy nhất dám chỉ trích như vậy Nga. Tại Moskva, một người lái xe vào cuối tuần qua với dòng chữ dán trên kính sau xe hơi "Shoigu, lão khốn, đạn pháo đâu ?" đã bị truy tố vì tội làm mất uy tín của quân đội với khoản tiền phạt 50.000 rup (hơn 600 euro)".

Cũng về chiến sự tại Ukraine, nhà máy điện hạt nhân Zaporijia lại bị ngắt kết nối với lưới điện quốc gia trong đêm qua, trước khi được kết nối trở lại. Trong thông cáo, công ty điện lực Ukraine, Energoatom, khẳng định việc ngắt điện là do tác động từ một vụ tấn công của lực lượng Nga.

Thùy Dương

***********************

Nga khẳng định đã chiếm trọn Bakhmut, Ukraine phủ nhận nhưng gây hiểu lầm

Trọng Nghĩa, RFI, 21/05/2023

Sau những tuyên bố liên tục từ phía Nga ngày 20/05/2023, theo đó lực lượng lính đánh thuê Wagner đã chiếm được toàn bộ thành phố Bakhmut ở miền đông Ukraine, chính quyền Ukraine đã lại lên tiếng phủ nhận. Tuy nhiên, khi trả lời nhanh một số nhà báo tại Hiroshima (Nhật Bản) vào hôm 21/05/2023, bên lề Thượng Đỉnh G7 mà ông được mời tham dự, tổng thống Ukraine Zelensky đã khiến người nghe hiểu lầm rằng ông công nhận là Bakhmut đã thất thủ vào tay Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang chờ cuộc gặp trực tiếp với đồng nghiệm Mỹ Joe Biden tại thượng đỉnh G7, Hiroshima, Nhật Bản, ngày 21/05/2023. AFP – Brendan Smialowski

Theo ghi nhận của hãng tin Anh Reuters, ngay trước cuộc họp trực tiếp với tổng thống Mỹ Joe Biden vào hôm nay 21/05, khi được hỏi là liệu thành phố Bakhmut còn nằm trong tay Ukraine hay không sau khi phía Nga khẳng định rằng họ đã chiếm giữ toàn bộ thành phố đó, ông Zelensky đã trả lời : "Tôi nghĩ là không". Ông còn nói tiếp : "Vào hôm nay, Bakhmut chỉ còn ở trong tim của chúng tôi mà thôi". Các phát biểu trên đây đã khiến các nhà báo kết luận rằng tổng thống Ukraine đã "gián tiếp công nhận" là Bakhmut đã thất thủ.

Chỉ sau đó ít lâu, phát ngôn viên tổng thống Ukraine, ông Sergii Nykyforov, đã làm rõ rằng nguyên thủ nhà nước Ukraine không hề công nhận việc Bakhmut thất thủ, và câu trả lời "Tôi nghĩ là không" của ông Zelensky là để trả lời một phần khác của câu hỏi mà phóng viên đặt ra : "Nga nói rằng họ đã chiếm được Bakhmut". Toàn bộ câu hỏi là "Liệu Bakhmut còn nằm trong tay Ukraine không, Nga nói rằng họ đã chiếm được Bakhmut". Trên mạng Facebook, ông Nykyforov nói thêm : "Bằng cách đó, tổng thống đã phủ nhận việc (Nga) chiếm được Bakhmut".

Ngay từ hôm qua, sau khi thủ lĩnh lực lượng lính đánh thuê Nga Wagner loan báo việc lính của ông rốt cuộc đã đánh bật được toàn bộ quân Ukraine ra khỏi điểm cố thủ cuối cùng tại trung tâm thành phố Bakmut, và chiếm được toàn bộ thành phố này, Bộ quốc phòng Nga đã xác nhận tin trên trong lúc tổng thống Nga Putin thì chúc mừng lực lượng Wagner và quân đội Nga.

Về phía Ukraine, chính quyền Kiev khẳng định rằng lực lượng của họ vẫn kiểm soát "một số cơ sở ở Bakhmut". Vào trưa nay, trên mạng Telegram, thứ trưởng quốc phòng Ukraine, bà Ganna Maliar, thậm chí còn đảm bảo rằng các lực lượng Ukraine đã "bao vây một phần" thành phố, nhờ bước đột phá gần đây của họ ở hai bên sườn phía bắc và phía nam Bakhmut.

Chuyên gia Pháp : Nga có chiếm được Bakhmut cũng vô ích

Bakhmut hiện do bên nào kiểm soát vẫn là điều chưa rõ ràng, nhưng theo tướng Jean-Paul Paloméros, cựu tham mưu trưởng Không Quân Pháp và là cựu chỉ huy NATO, việc chiếm được duy nhất Bakhmut không mang lại lợi ích quân sự nào cho Nga :

"Khu vực Bakhmut vẫn bị tranh chấp hơn bao giờ hết. Thành phố đã trở thành một vấn đề chiến lược, và trên hết đây là một vấn đề mang tính biểu tượng, và ai cũng muốn tuyên bố mình là kẻ chiến thắng.

Theo tôi, có lẽ là lực lượng Nga đã chiếm được một phần của thành phố, nhưng quân Ukraine cũng đã di chuyển ra khu vực ngoại thành để chiếm lĩnh một số vị trí xung quanh Bakhmut. Đó là lý do tại sao có một sự mơ hồ trong các tuyên bố. Tuy nhiên, nếu chỉ chiếm duy nhất Bakhmut mà không chiếm những con đường và cửa ngõ dẫn đến thành phố này, thì đó là một điều thật vô ích, chỉ là một thắng lợi tượng trưng.

Đối với Prigozhin, lãnh đạo lực lượng Wagner, thắng lợi tại Bakhmut cho phép ông ta tô bóng hình ảnh của mình, vì thế ông sẽ làm mọi cách để có một biểu tượng chiến thắng, nhưng đó chỉ là một chiến thắng thoáng qua, không có nhiều ý nghĩa, ít ra là về mặt quân sự".

Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden vào hôm nay, khi gặp đồng nhiệm Ukraine Volodymyr Zelensky ở Hiroshima, đã loan báo một đợt viện trợ quân sự mới cho Kiev. Theo ông Biden, gói viện trơ quân sự mới sẽ bao gồm các loại "đạn dược, trọng pháo, xe thiết giáp".

Trong những ngày qua, tổng thống Mỹ đã có một động thái quan trọng về viện trợ vũ khí cho Ukraine, khi bật đèn xanh cho việc cung cấp chiến đấu cơ F-16 cho Kiev.

Ngày hôm qua, theo hãng tin Nga TASS được Reuters trích dẫn, Nga đã lên tiếng cảnh cáo rằng việc cung cấp máy bay phản lực F-16 cho Ukraine sẽ mang lại rủi ro "rất lớn" cho phương Tây. Theo thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko, "các nước phương Tây vẫn đang tuân theo kịch bản leo thang, một kịch bản kéo theo những rủi ro to lớn cho chính họ".

Trọng Nghĩa

*************************

Ukraine khẳng định đã đẩy lùi một cuộc tấn công mới của Nga vào Kiev

Thanh Phương, RFI, 20/05/2023

Hôm 20/05/2023, chính quyền thủ đô Kiev của Ukraine thông báo đã đẩy lùi hoàn toàn một cuộc tấn công mới bằng drone của Nga vào thành phố này trong đêm. Các mảnh vỡ của drone đã rơi xuống Kiev, nhưng không gây thương vong, theo các thông tin hiện có.

Mảnh tên lửa Nga rơi xuống vùng Kiev, Ukraine. Ảnh chụp ngày 18/05/2023 do Văn phòng báo chí cảnh sát Ukraine cung cấp. AP

Theo thông báo của lãnh đạo chính quyền thành phố Kiev, Serhiï Popko, "toàn bộ các mục tiêu trên không được phát hiện đều đã bị lực lượng phòng không bắn hạ". Ông cho biết thêm loại drone mà Nga sử dụng trong cuộc tấn công đêm qua là loại Shahed do Iran sản xuất.

Trong khi đó, cựu tổng thống Nga Dmitri Medvedev hôm qua cho biết trong năm nay, quân Nga đã tuyển mộ tổng cộng gần 120.000 binh sĩ theo hợp đồng, trong bối cảnh Moskva đang cố bù đắp cho lực lượng đã bị tiêu hao rất nhiều trong cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine.

Nhằm đối phó với một chiến dịch phản công quy mô lớn của quân đội Ukraine, trong những tuần qua, quân đội Nga đã tung ra một chiến dịch rầm rộ để tuyển mộ binh sĩ, với hy vọng thu hút được hàng trăm ngàn người bằng những hợp đồng với các điều kiện rất hấp dẫn.

Về phần đặc sứ Trung Quốc Lý Huy ( Li Hui ), tiếp tục chuyến công du Châu Âu nhằm tìm một giải pháp cho cuộc xung đột giữa Nga với Ukraine, hôm qua ông đã đến Vacxava, thủ đô Ba Lan. Theo hãng tin AFP, trong cuộc họp với ông Lý Huy, thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan Wojciech Gerwel đã kêu gọi Trung Quốc "lên án cuộc xâm lược của Nga". Cho tới nay, Bắc Kinh vẫn giữ lập trường "trung lập" trong cuộc chiến Ukraine và đã nhiều lần bị phương Tây chỉ trích vì không lên án cuộc xâm lăng của Nga.

Sau khi ghé Ba Lan trong hai ngày, đặc sứ Trung Quốc sẽ đến Nga, Pháp và Đức.

Thanh Phương

Zelensky thăm 4 nước G7 : Thêm vũ khí để tiết kiệm xương máu cho Ukraine

Các báo Pháp hôm 16/05/2023, chú ý tới chuyến đi của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tới 4 nước Châu Âu thuộc G7. Nhóm này sắp họp tại Nhật Bản với chủ đề ưu tiên là phối hợp viện trợ cho Ukraine. Ông nhận được cam kết cung cấp nhiều vũ khí, trong đó có Storm Shadow, hỏa tiễn tầm xa có thể thay đổi bộ mặt chiến trường. Kiev chưa chính thức tổng phản công vì cần nắm chắc ưu thế. Trong khi đó thủ lãnh Wagner gặp vận đen, có thể bị nghi ngờ phản bội Kremlin.

Một chiến sĩ thuộc một đơn vị phòng không Ukraine đóng gần Kiev, ngày 08/05/2023. AP - Andrew Kravchenko

Storm Shadow : Niềm hy vọng mới của Ukraine trên chiến trường

Le Monde nói về việc "Zelensky công du Châu Âu trước cuộc phản công". La Croix nhận thấy "Volodymyr Zelensky nhận được rất nhiều vũ khí" qua chuyến đi : thiết giáp, xe tăng, hỏa tiễn… Trong số đó, Le Figaro cho rằng "Nhờ Storm Shadow, Ukraine hy vọng thắng được cuộc chiến tầm xa". Với tầm bắn 250 kilomet thậm chí 500 kilomet, loại hỏa tiễn này mang lại khả năng thay đổi chiều hướng cuộc chiến. Quân đội Ukraine có thể đánh vào những điểm trọng yếu ở hậu phương quân Nga để làm rối loạn ở tiền tuyến, đồng thời đe dọa cả lãnh thổ Nga.

Trong số các khía cạnh của cuộc chiến tranh Ukraine, "đánh sâu" mang tính quyết định vì khắc phục được sự kém sức về quân số. Élysée nhận thấy quân Nga đã "cho các sở chỉ huy và hậu cần lùi xa hơn". Kiev cũng đã có rốc-kết GLSDB của Mỹ tầm bắn 150 kilomet, bộ dẫn đường JDAM giúp biến bom thành hỏa tiễn với tầm xa 70 kilomet. Hôm qua thủ tướng Anh Rishi Sunak hứa giúp các drone tấn công tầm 200 kilomet. Vào thời điểm quan trọng này, phương Tây cố tìm cách ủng hộ Ukraine, nhưng đạn tầm xa chỉ có số lượng hạn chế. Loại vũ khí này cũng rất đắt tiền : trên 800.000 euro một quả Storm Shadow !

Như vậy không thể kéo dài nỗ lực, có điều trong cuộc chiến hỏa tiễn, Moskva cũng đang gặp khó khăn. Nga tận dụng kho vũ khí còn lại, cho hỏa tiễn bay ở nhiều độ cao khác nhau để khó chặn, cho oanh tạc bằng drone để làm phòng không Ukraine kiệt lực. Cả hai bên đang chạy đua với thời gian. Cùng với cuộc chiến trên thực địa, còn có việc phô trương sức mạnh công nghệ và cuộc chiến truyền thông. Kiev tuần trước khẳng định đã chận được một hỏa tiễn siêu thanh Kinzhal - lâu nay được Putin tuyên truyền là bất khả chiến bại - bằng hệ thống Patriot của Mỹ.

Zelensky, tài năng truyền thông và sự khôn khéo của nhà lãnh đạo

Le Figaro bình luận về "Hai chiến lược của tổng thống Ukraine". Ý, Đức, Pháp, Anh : từ ngày 13 đến 15/05, Volodymyr Zelensky đi một vòng bốn cường quốc kinh tế của Châu Âu có kỹ nghệ vũ khí hùng mạnh. Vẫn trong bộ trang phục màu kaki, ông được tiếp đón một cách trọng thị tại bốn quốc gia này. Cả bốn nước đều là thành viên của G7, nhóm cường quốc sẽ họp tại Hiroshima, Nhật Bản từ 19 đến 21/05.

Thượng đỉnh lần này có mời chủ tịch Hội Đồng Châu Âu và Ủy Ban Châu Âu tham dự, và cuộc chiến tranh ở Ukraine là chủ đề được phương Tây quan tâm hàng đầu. Trong hội nghị, G7 sẽ phối hợp các nguồn viện trợ (cả ngân sách, nhân đạo lẫn quân sự) cho Kiev. Từ đầu cuộc xâm lăng, Hoa Kỳ đã trợ giúp đến 72 tỉ euro cho Ukraine, còn Liên Hiệp Châu Âu (EU) khoảng 50 tỉ euro. Trong lịch sử đương đại, những khoản viện trợ tài chánh và quân sự khổng lồ như vậy cho một nước đang tham chiến, có thể so sánh với viện trợ Mỹ cho Anh quốc từ năm 1941, và cho Liên Xô từ 1942.

Tầm quan trọng của hội nghị G7 sắp tới là động cơ cho chuyến công du Châu Âu của Volodymyr Zelensky, sau chuyến thăm Hoa Kỳ hết sức thành công vào tháng 12/2022. Tờ báo nhắc lại, khi quân Nga chuẩn bị tiến vào lãnh thổ Ukraine ngày 24/02/2022, Washington đề nghị sang Mỹ tị nạn, tổng thống Zelensky đã từ chối. Sau khi quân đội của ông đứng vững trước quân xâm lược, cứu được thủ đô, Volodymyr Zelensky với tài năng làm truyền thông, vừa cổ vũ được tinh thần dân tộc vừa thuyết phục được phương Tây viện trợ vũ khí. Và sau hai chiến thắng vang dội ở Izyum và Kherson, tái chiếm được 1/4 lãnh thổ, uy tín của ông càng tăng.

Người Nga củng cố 1.400 kilomet giới tuyến : họ đã hiểu không thể thắng được cuộc chiến tranh quy ước bằng quân sự nên tìm cách giữ lại những vùng đất đã chiếm được. Trước tình thế này, tổng thống Ukraine sử dụng song song chiến lược quân sự và ngoại giao. Ông tuyên bố có thể tung ra cuộc tổng phản công nhưng còn trì hoãn vì cái giá quá đắt về sinh mạng. Đồng thời thúc đẩy sự ủng hộ lâu dài từ phương Tây, tạo cơ hội cho hòa giải : ông nói chuyện một tiếng đồng hồ qua điện thoại với chủ tịch Trung Quốc khi đến Roma gặp Đức giáo hoàng.

Volodymyr Zelensky từ bỏ chiến dịch quân sự chăng ? Không, nhưng ông muốn chắc thắng, với các sư đoàn được huấn luyện kỹ, sử dụng thành thạo vũ khí phương Tây. Zelensky hiểu rằng đến một lúc nào đó sẽ phải đàm phán, trực tiếp hoặc gián tiếp, và ông muốn ở thế thượng phong để đạt được tối đa những nhượng bộ từ phía đối thủ.

Bị nghi "bán đứng" quân Nga, thủ lãnh Wagner có thể gặp khó

Cũng liên quan đến cuộc chiến tranh ở Ukraine, Le Figaro lưu ý đến việc thủ lãnh Wagner "Prigozhin bị nghi ngờ phản bội Kremlin". Thông tin được Washington Post tiết lộ sáng hôm qua và nhanh chóng được truyền thông toàn thế giới đăng lại, có tác động như một quả bom, khiến các nhà quan sát Nga phải ớn lạnh. Bởi vì cáo buộc này hết sức nặng nề : Yevgeny Prigozhin bị nghi là phản quốc. Theo tài liệu mật của Lầu Năm Góc bị rò rỉ trên mạng Discord (được gọi là "Discord Leaks), ông chủ công ty lính đánh thuê duy trì mối liên lạc chặt chẽ với tình báo Ukraine (HUR), ngay từ đầu cuộc xâm lăng.

Đến tháng Giêng, khi những trận đánh ác liệt tiếp diễn tại Bakhmut làm lính Wagner chết như rạ, Prigozhin đề nghị với Kyrylo Budanov, giám đốc tình báo Ukraine là sẽ cho biết các vị trí của quân chính quy Nga, đổi lấy việc Kiev cho rút quân khỏi Bakhmut. Ông ta còn cổ vũ Ukraine "đánh mạnh hơn" vào quân Nga, tấn công luôn Crimea, nêu ra những điểm yếu của Nga ở bán đảo này và tinh thần binh lính xuống thấp. Cũng theo tài liệu, Yevgeny Prigozhin đã nhiều lần gặp các sĩ quan HUR ở một nước Châu Phi. Các thông tin của Washington Post được hai nguồn tin quân sự Ukraine công nhận. Phía Kiev chừng như cho rằng Kremlin biết về việc này và nghi ngờ đây là một cái bẫy nên từ chối.

Tin tức trên đây được tiết lộ vào lúc chỗ đứng của Prigozhin đang mong manh. Những lời đả kích bộ trưởng quốc phòng và tổng tham mưu trưởng quân đội Nga gây bực tức trong giới chóp bu, nhất là hôm ông ta quay video đứng bên cạnh những xác lính vừa tử trận được xếp hàng dài. Yevgeny Prigozhin bác bỏ, nói rằng đó là chuyện "buồn cười" do các nhà báo đói tin chế ra, hay từ các thế lực thù địch với Nga. Các chuyên gia về Nga tỏ ra nghi ngại trước tin này.

Nhà chính trị học Tatiana Stanovaya cho rằng dù nguồn tin xuất phát từ đâu, "cũng đều có lợi cho những kẻ thù của Prigozhin, cả bên trong lẫn bên ngoài". Theo một nguồn thạo tin của cả hai quân đội và tình báo Nga, vụ này nằm trong ý đồ của Kiev nhằm làm bất tín nhiệm Prigozhin. Abbas Galliamov, người từng viết diễn văn cho Vladimir Putin nhận xét : "Câu chuyện này có thể làm quân Nga xuống tinh thần, và về chính trị, đừng quên rằng Putin hiện nay hoang tưởng hơn bao giờ hết. Dù sao đi nữa, Prigozhin cũng thiệt thòi".

Thổ Nhĩ Kỳ có nguy cơ chịu thêm 5 năm độc tài

Nhìn sang Thổ Nhĩ Kỳ, trong bài xã luận La Croix nhận định trừ phi có bất ngờ, vị "quốc vương Hồi giáo" đầy uy quyền chưa thể mất ngôi, ứng cử viên đối lập khó thể chiến thắng trong vòng hai. Thổ Nhĩ Kỳ lại tiếp tục con đường Hồi giáo bảo thủ thêm 5 năm nữa. Kết quả này một lần nữa cho thấy sự thống trị của Erdogan. Việc xử lý tệ hại sau trận động đất làm hơn 50.000 người chết, bất lực trong việc kềm chế lạm phát, khát vọng thay đổi của giới trẻ vẫn chưa đủ trọng lượng ; trước những tuyên bố dân tộc chủ nghĩa hùng hồn của một nhà lãnh đạo độc tài. Truyền thông đều do những người thân cận của Erdogan nắm giữ, những tiếng nói đối lập uy tín từ lâu đã phải ngồi tù hoặc lưu vong. Những rạn nứt lâu nay càng thêm sâu sắc : các đô thị lớn và người Kurdistan đa số bầu cho đối lập, vùng nông thông ủng hộ Recep Tayyip Erdogan - nhân vật đang có ưu thế để tiếp tục đứng đầu một đất nước vừa chia rẽ vừa bị bịt miệng.

Le Monde nhận thấy "Nền dân chủ Thổ Nhĩ Kỳ đang lung lay". Khoảng cách sát nút giữa hai ứng cử viên và tình hình tài chánh đất nước vô cùng ảm đạm mở ra một thời kỳ bất định và căng thẳng. Thời gian hai tuần lễ trước khi diễn ra vòng hai ẩn chứa đầy nguy hiểm. Trước hết về tài chánh, vì chính sách giảm lãi suất của Erdogan làm cho đồng lira liên tục bị mất giá. Kế đến là mối nguy dân tộc chủ nghĩa cực đoan và bạo lực tại một đất nước bị cắt làm đôi.

Theo Le Figaro, phe dân chủ chỉ còn có thể trông cậy vào 5% phiếu của ứng cử viên về thứ ba Sinan Ogan, nhưng ông này muốn trả bằng cái giá bỏ rơi người Kurdistan và trục xuất người tị nạn Syria. Như vậy khó thể ngăn trở vị "sultan" bắt đầu một thập niên thứ ba. Recep Tayyip Erdogan bị tố cáo phá hoại những căn bản của nền dân chủ thế tục, khống chế các định chế, duy trì ưu đãi cho phe cánh từ báo chí cho đến tư pháp, quân đội, doanh nghiệp. Có đến 90% kênh truyền hình chỉ đưa lại những thông điệp của Erdogan, và dành cho ông thời gian phát biểu nhiều gấp 100 lần ứng cử viên đối lập ! Người Thổ Nhĩ Kỳ đã chọn lựa sự ổn định, một lần nữa bỏ qua cho những quá khích và sai lầm của Erdogan, nhưng cho đến bao giờ ?

Cơn sóng thần dân chủ ở Thái Lan

Tại Châu Á, một cuộc bầu cử khác mang lại chiến thắng cho phe dân chủ. Libération nói về "Bầu cử Quốc hội Thái Lan : Cơn sóng thần từ một đảng cấp tiến". Đảng Move Forward - cho đến nay vẫn được coi là "đảng của giới trẻ" - đã giành được đa số ghế ở Quốc hội và toàn bộ ghế đại biểu thủ đô. Đây là bước ngoặt trong đời sống chính trị nước Thái, sau 9 năm dưới chế độ quân sự cầm quyền.

Thủ lãnh Move Forward là Pita Limjaroenrat, 42 tuổi, cựu lãnh đạo Grab được đào tạo ở Harvard và MIT, sẽ là thách thức lớn cho những khuôn mặt lão làng lâu nay. Các nhà lãnh đạo hầu hết là các cựu sinh viên phản kháng, được sự hỗ trợ của các chuyên gia, đã lập ra một chương trình hành động rất cụ thể, đề nghị cải cách sâu sắc xã hội Thái Lan. Đảng đối lập truyền thống Pheu Thai cũng đạt được số phiếu cao. Hai đảng sẽ phải thỏa thuận phân chia các chức vụ quan trọng, và về số phận của cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra, cha của nhà sáng lập Pheu Thai, sau 17 năm lưu vong.

Les Echos nhận thấy "Ứng viên dân chủ Pita Limjaroenrat đòi hỏi xóa dần quyền lực quân đội". Để trở thành thủ tướng, "Khun Pita" - như những người ủng hộ ông gọi – phải thuyết phục được 376 dân biểu, và tối thứ Hai lãnh đạo Move Forward cho biết đã tập hợp được ít nhất 309 dân biểu từ 6 đảng. Pita khẳng định sẽ không nhận các quân nhân vào liên minh. Tuy thủ tướng đương nhiệm, tướng Prayut Chan-O-Cha nói ông hy vọng các đồng minh sẽ chấp nhận kết quả bầu cử, nhưng giới chuyên gia và nhà đầu tư không mấy tin tưởng vào một sự chuyển giao ôn hòa : thị trường chứng khoán Bangkok sụt điểm.

Sức mua, thuế, phim tài liệu : Tựa chính báo Pháp

Libération hôm nay nói về hệ thống siêu thị và các cửa hàng giá rẻ. Trong thời buổi lạm phát, chính phủ làm áp lực với lãnh vực thực phẩm để giảm giá, còn người tiêu thụ bỏ rơi các thương hiệu để chọn mua những sản phẩm có giá rẻ hơn. Les Echos chạy tựa "Thuế : Ông Macron chuẩn bị những gì cho giai cấp trung lưu". Tổng thống Pháp hôm qua loan báo giảm 2 tỉ euro tiền thuế cho giới này, có thể thông qua việc giảm nhẹ các khoản đóng góp để tăng thu nhập thực tế. Nhưng như vậy chính phủ không thực hiện được lời hứa giảm thuế thừa kế. Le Figaro cho rằng "Macron chọn chiến lược làm bão hòa truyền thông". Liên tục xuất hiện trên báo chí, nguyên thủ Pháp không còn giữ chủ trương tiết kiệm lời nói như trước, nhằm lật sang trang mới sau khi ban hành chính sách cải cách hưu trí gây nhiều tranh cãi.

La Croix chú ý đến việc "Liên hoan Cannes lại giới thiệu phim tài liệu". Lần đầu tiên kể từ 2004, có hai bộ phim tài liệu vào danh sách tranh giải Cành cọ vàng. Đây là dấu hiệu cho thấy thể loại này lại được ưa chuộng, tuy vẫn khó tìm nguồn tài trợ. Le Monde nhìn sang "Thổ Nhĩ Kỳ : Erdogan dẫn đầu, chuẩn bị diễn ra vòng hai". Tổng thống mãn nhiệm giành phần thắng trong vòng đầu tuy các thăm dò đều dự báo ông bị đánh bại, và đảng của Erdogan cũng chiếm được đa số trong Quốc hội.

Thụy My 

Ukraine phản công : Giờ của sự thật đang đến gần

Les Echos nhận định "Ukraine : Giờ của sự thật đang đến gần". Cuộc phản công sẽ diễn ra trong những ngày tới hoặc có lẽ là những tuần lễ tới, và kết quả sẽ định đoạt phần lớn số phận đất nước can trường này.

Các quân nhân Ukraine bắn đi những phát đại bác gần Bakhmut ngày 15/05/2023. AP - LIBKOS

Zelensky đi Châu Âu : Xin thêm vũ khí, trấn an đồng minh

Về cuộc phản công đang được chờ đợi, Le Figaro nói về "Zelensky kết thúc vòng công du ở Paris", Les Echos cho rằng "Ukraine đã hoàn tất giai đoạn chuẩn bị", còn Libération nhận thấy "Zelensky và Ukraine đang tung hỏa mù". Tổng thống Ukraine đến Paris tìm kiếm sự ủng hộ về ngoại giao và quân sự, sau Roma và Berlin, với mong muốn các đồng minh đừng kỳ vọng quá nhiều, và xin cấp chiến đấu cơ.

Zelensky nhận được viện trợ kỷ lục 2,7 tỉ euro của Đức cùng với giải thưởng Charlemagne. Riêng quân viện Đức có thể kể : 30 xe tăng Leopard-1, 4 hệ thống phòng không IRIS-T SLM, thiết giáp cho bộ binh Marder, 5 đại bác phòng không Gepard và 200 xe quân sự. Pháp hứa trang bị thiết giáp, xe tăng hạng nhẹ cho nhiều tiểu đoàn Ukraine - chuyến thăm Pháp của Volodymyr Zelensky không được thông báo trước vì lý do an ninh.

Trong những lần xuất ngoại hiếm hoi, Zelensky luôn mong có được những thiết bị quân sự mạnh hơn và hiện đại hơn. Ở Berlin khi được hỏi Ukraine đã nhận được đủ vũ khí để phản công hay chưa ? Ông trả lời ngắn gọn : "Thêm vài chuyến đi nữa là chúng tôi sẽ có đủ". Từ nhiều tuần qua, các nhà quan sát vẫn tự hỏi : cuộc phản công sẽ diễn ra như thế nào, ở đâu, và bao giờ mới bắt đầu ?

Bakhmut, những chỉ dấu đầu tiên của cuộc phản công

Những dấu hiệu mới nhất đến từ Bakhmut. Sau nhiều tháng lui dần cho đến khi chỉ còn kiểm soát được vài cây số vuông ở phía tây của một thành phố chỉ còn là gạch vụn, chỉ trong ba ngày Ukraine đã tái chiếm 17,3 kilomet vuông, giành lại được 10 vị trí. Hai đại tá Nga là Viasheslav Makarov và Yevgeny Brovko đã thiệt mạng ở Klishchiyvka, cách Bakhmut vài kilomet về phía nam.

Theo chuyên gia Úc Mick Ryan, đây chỉ mới là cuộc tấn công ở mức địa phương. Nhà nghiên cứu Joseph Henrotin cho rằng chiến dịch phản công có thể diễn ra ở Bakhmut hoặc ở Zaporijia. Những sự kiện trên bầu trời Nga, từ tấn công của drone vào Kremlin hôm 03/05 đến vụ rơi bốn máy bay và trực thăng ở Bryansk cũng có thể nằm trong chiến lược giảm áp lực ở tiền tuyến bằng cách đe dọa tấn công ngay vào lãnh thổ Nga. Kiev đã có được hỏa tiễn Storm Shadow của Anh có tầm bắn 250 kilomet, xa nhất từ trước tới nay, có thể đã được dùng để đánh vào Luhansk, trung tâm hậu cần quan trọng của quân Nga.

Hậu phương và tiền tuyến

Đặc phái viên Libération tại Kiev ghi nhận : "Ở hậu phương, những tổ chức phi chính phủ hỗ trợ mọi mặt trận", nhưng tập trung phương tiện cho những chiến binh ở khu vực nóng nhất. Tối thứ Bảy, mấy chục xe cấp cứu tập trung gần nhà ga Kiev, chờ đợi thương binh được những chuyến tàu đưa về. Maksym Lymansky, phát ngôn viên hiệp hội Come Back Alive cho biết dù cố gắng hỗ trợ càng nhiều đơn vị càng tốt, các trang thiết bị trước hết được gởi đến cho các chiến sĩ ở Donetsk, Zaporijia và sau đó ở miền nam.

Chính phủ không đủ nguồn lực, và không thể nhanh chóng bằng xã hội dân sự. Hàng trăm tổ chức trên cả nước đã giúp cho quân đội có thêm drone, xe cộ, kính ngắm hồng ngoại... Ở văn phòng quỹ Prytula, các tình nguyện viên hàng ngày đóng gói từ 200 đến 400 túi cứu thương với những ga-rô, băng cá nhân, kéo y tế... được mua riêng rẽ với chi phí tiết kiệm. Những gói hàng này không có thời gian để bám bụi, chúng sẽ lên đường đến Bakhmut.

Thất bại thảm hại ở Ukraine, Putin muốn kéo dài thời gian

Les Echos ghi nhận mùa xuân đã làm khô đi mặt đất, vũ khí phương Tây đã đến nơi - tuy tổng thống Zelensky luôn muốn có nhiều hơn - và quân đội Ukraine đã gần như nắm được cách sử dụng. Những chiến binh của Kiev, sau khi chứng tỏ sức kháng cự đáng kinh ngạc và óc sáng tạo, đang rất muốn chuyển sang phản công, dù biết rõ cái giá về sinh mạng của cuộc chiến. Tổng thống Ukraine cũng biết rằng thời gian không đứng về phía đất nước mình, công luận phương Tây thường thiếu kiên nhẫn. Họ có thể hướng sự chú ý về phía khác nếu tình hình bị sa lầy, đặc biệt là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024 : Biden hay Trump ?

Nga đã thất bại trên mọi mặt trận. Ban đầu, Nga chiếm được 27% lãnh thổ Ukraine, nhưng nay chỉ còn 18%. Vào mùa thu 2022, những trận phản công của Ukraine là thần tốc, ngoạn mục, và nay Kiev muốn làm những vùng đất đang nằm trong tay quân Nga co rút lại như mảnh da lừa, bằng chứng hiển nhiên cho thất bại của Putin. Phải chăng sau đó có thể đàm phán trên cơ sở hợp lý ? Chiến lược quân sự và ngoại giao luôn có liên hệ mật thiết với nhau. Trong trận bao vây Ðiện Biên Phủ năm 1953, Trung Quốc đã tập trung mọi sức mạnh cho cuộc chiến. Ngược với các tướng lãnh Pháp, họ biết rằng những cuộc mật đàm với Paris đã bắt đầu. Ngày nay tại Ukraine, đôi bên đều hiểu thế mạnh trên chiến địa tạo ưu thế về ngoại giao.

Ngược với Ukraine, Putin muốn câu giờ để còn có được chút ý nghĩa cho "chiến dịch quân sự (quá) đặc biệt" của ông ta, đã thất bại thảm hại. Mục đích duy nhất là đặt toàn bộ Ukraine dưới sự thống trị của mình. Vụ sáp nhập một cách hoàn toàn bất hợp pháp bốn tỉnh Donetsk, Luhansk, Kherson, Zaporijia cũng như Crimea trước đó, không bù đắp được cho thiệt hại khủng khiếp : trên 100.000 lính Nga bỏ mạng, trong đó chỉ riêng tại Bakhmut trong những tuần lễ mới đây là 20.000 quân.

Giờ đây, ai là David và ai là Goliath ?

Vladimir Putin không chỉ tự hài lòng với việc viết lại quá khứ, như những nhà lãnh đạo xô-viết thời trước. Ông ta còn trơ trẽn đóng vai nạn nhân, gọi Ukraine là kẻ xâm lược. Les Echos nhận thấy lịch sử dù đau thương, nhưng vẫn không kém phần mỉa mai. Cùng với thời gian - những thành công của Ukraine và thất bại của Nga - là cả một sự đảo lộn khổng lồ. Hồi đầu cuộc xâm lăng, người ta nói rằng nếu Ukraine không thua thì đã là thắng. Nhưng giờ đây, ai là David và ai là Goliath ? Kiev nếu không thắng trong cuộc phản công này coi như thua.

Người Ukraine ý thức rằng những thành tích vẻ vang trước đó buộc họ phải làm nên những chiến thắng mới. Các đồng minh sẽ tự hỏi, cung cấp vũ khí tân tiến hơn làm gì nếu không tạo được khác biệt trên chiến địa ? Như vậy thành công của cuộc phản công là sống còn đối với Kiev, nhưng vẫn chưa thể nào bảo đảm. Nga đã có thời gian chuẩn bị phòng thủ, và vẫn chiếm ưu thế trên không. Tuy có quyết tâm và được chỉ huy giỏi hơn, nhưng những thiệt hại về người dù chỉ bằng phân nửa quân Nga vẫn lớn lao đối với Ukraine.

Chiến dịch phản công của Kiev nhắm vào ba mục tiêu : củng cố tinh thần người Ukraine, cho đồng minh Châu Âu và Mỹ thấy đã chọn đúng con ngựa để cá cược, và chứng tỏ cho giới tinh hoa Nga sự phi lý của chiến tranh, tính bấp bênh ở các vùng đất chiếm đóng. Tác giả bài viết tin rằng rốt cuộc ý chí sẽ vượt lên trên tương quan sức mạnh.

Tập Cận Bình nhắc lại Mao : "Đảng lãnh đạo trên nòng súng"

Nhìn sang Châu Á, Le Monde nhận định "Đài Loan trong tầm ngắm của Trung Quốc". Đặc phái viên tờ báo ở Đài Bắc nhấn mạnh từ một thập niên qua, Tập Cận Bình đã tăng cường sức mạnh quân sự, đe dọa "thống nhất" Đài Loan. Nhưng liệu quân đội của ông ta có thực hiện được điều này ?

Từ khi lên cầm quyền, ông Tập đã nắm lấy Giải phóng quân (APL), tức quân đội, một loại Nhà nước trong Nhà nước với nạn tham nhũng lan tràn, và đã bại trận trong cuộc chiến cuối cùng với Việt Nam năm 1979. Tập Cận Bình nhắc lại câu của Mao Trạch Đông : "Đảng lãnh đạo trên nòng súng". Ngay từ 2014, ông ta bắt giam hai tướng Từ Tài Hậu (Xu Caihou) và Quách Bá Hùng (Guo Boxiong), sa thải trên 70 sĩ quan cấp tướng vì tham nhũng, 13.000 sĩ quan khác bị kỷ luật. Bốn tổng cục bị giải thể năm 2016, cơ cấu lại thành 15 đơn vị trực thuộc Quân ủy trung ương do Tập Cận Bình trực tiếp lãnh đạo.

Ngân sách quốc phòng năm nay tăng mạnh nhất, đến 7,2%, chưa kể số tiền khổng lồ đổ vào nghiên cứu trong kỹ nghệ vũ khí, được cho là đến 290 tỉ đô la trong năm 2021. Riêng hải quân tăng theo cấp số nhân với 340 chiến hạm trong khi Hoa Kỳ chưa đầy 300, nhưng Mỹ vẫn chiếm ưu thế về trọng tải, chất lượng và hỏa lực. Trung Quốc cũng rất mạnh về hỏa tiễn đạn đạo và phòng không, sở hữu đủ loại tên lửa quy ước và nguyên tử có thể ngăn chặn hải quân Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương.

Không quân Trung Quốc có 2.800 phi cơ, trong số đó 2.250 chiếc là chiến đấu cơ, đứng thứ ba thế giới. Khả năng tấn công mạng cũng rất đáng kể. Về nguyên tử, Bắc Kinh có thể tăng gấp ba số đầu đạn hạt nhân từ 400 lên 1.500 từ nay đến 2035 ; có 6 tàu ngầm nguyên tử trang bị hỏa tiễn JL-3 bắn được đễn tận nước Mỹ. Điểm yếu của Trung Quốc là chất bán dẫn, do Mỹ cấm vận, Bắc Kinh có thể chậm trễ hai, ba thế hệ. Hiệu quả của quân đội Trung Quốc tùy thuộc nhiều vào những cuộc tập trận chung với Nga.

Trung Quốc hy sinh 2 triệu mạng lính để chiếm Đài Loan ?

Washington nay chủ trương siết chặt quan hệ với các nước gần Đài Loan, để nhân lên số điểm tựa. Nhật Bản chẳng hạn, đã gia hạn hiệp ước quốc phòng với Hoa Kỳ, chi ra 2,8 tỉ đô la cho phòng không. Tại Đài Bắc, ít ai tin là Trung Quốc sẽ sớm tấn công. Ông Lại Di Trung (I Chung Lai), chủ tịch think tank Prospect Foundation cho rằng : "Trung Quốc có thể chiến thắng Đài Loan, nhưng phải hy sinh 2 triệu quân, gấp 10 lần số lính Nga tử thương ở Ukraine". Còn nếu phong tỏa, đó là một chiến dịch lâu dài và phức tạp. Dù Bắc Kinh tuyên bố những gì đi nữa, vùng biển quốc tế vẫn là vùng biển quốc tế, và việc phong tỏa sẽ nhanh chóng trở thành vấn đề của thế giới.

Theo nhà nghiên cứu Hứa Trí Tường (Jyh Shyang Sheu) của viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia (INDSR), các bờ biển Đài Loan quá nhỏ nên quân Trung Quốc khó thể đổ bộ ồ ạt. Le Monde dẫn lời chuyên gia Yết Trọng (Chieh Chung) của National Policy Foundation : "Tập Cận Bình cần nhiều năm nữa để hiện đại hóa quân đội. Hơn nữa, việc đổ bộ cần 60.000 đến 70.000 quân trong đợt đầu, trong khi các chiến hạm Trung Quốc chỉ vận chuyển được phân nửa". Chiến tranh Ukraine cho Bắc Kinh thấy cần phải đánh phủ đầu vào cơ quan chỉ huy để tạo bất ngờ. Đài Loan tìm kiếm mọi dấu hiệu chuẩn bị từ phía Trung Quốc như mua nhiên liệu, trang bị, thực phẩm… và NATO có thể trợ giúp.

Giáo sư Lâm Dĩnh Hựu (Ying Yu Lin) của đại học Đạm Giang (Tamkang) nêu thêm nhược điểm nữa của quân đội Trung Quốc : quan liêu, chú trọng "hồng" hơn "chuyên". Tại Hoa Kỳ, tác giả Andrew Scobell đưa ra ba lý do để nghi ngờ hiệu quả của APL : thiếu phối hợp giữa dân sự và quân sự trong chế độ độc tài, không dám chỉ trích cấp trên, chưa sẵn sàng chiến đấu. Dù chiếm được Đài Loan hay sa lầy, một cuộc xung đột kéo dài tại đây sẽ gây hỗn loạn hơn cả cuộc chiến tranh ở Ukraine hiện nay.

Mỹ cứng rắn hơn với Bắc Kinh tại Đông Nam Á

Cũng liên quan đến Trung Quốc, trả lời Le Monde, nhà sử học Pierre Grosser nhận xét sau chiến tranh Việt Nam, Hoa Kỳ không còn chú ý tới Đông Nam Á. Và khi chiến tranh lạnh kết thúc, vũ khí nguyên tử chiến thuật ở Hàn Quốc được rút đi, các căn cứ quân sự ở Philippines bị đóng cửa. Mỹ tập trung chống khủng bố ở Afghanistan và Cận Đông. Kể từ những năm 2010, mọi việc thay đổi trước thái độ hung hăng của Trung Quốc, và khác với thời kỳ 1940-1975, Đông Nam Á nay là động cơ tăng trưởng kinh tế thế giới. Bắc Kinh trở thành đối tác thương mại lớn nhất của nhiều nước trong khu vực.

Bối cảnh này khiến Barack Obama "xoay trục" sang Châu Á. Chính quyền Biden đưa ra Indo-Pacific Economic Framework (Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ-Thái Bình Dương) tập hợp 7 nước ASEAN. Việt Nam nay trở thành đối tác của Mỹ, vì chủ trương của Washington đã linh hoạt hơn, vượt khỏi những liên minh song phương truyền thống để xây dựng những điểm tựa và quan hệ đối tác mới. Tại Philippines, Mỹ được sử dụng các căn cứ quân sự. Hồi 2012 khi Bắc Kinh chiếm bãi cạn Scarborough, Obama không phản ứng, nhưng nay Biden tuyên bố sẽ bảo vệ Philippines nếu bị tấn công.

Không chỉ tuần tra bảo vệ tự do hàng hải, Mỹ chống lại kiểu áp đặt việc đã rồi của Trung Quốc, và ít trung dung hơn trước các tranh chấp lãnh thổ. Về kinh tế, không chỉ là tự do mậu dịch mà còn quan tâm đến an ninh mạng, tiêu chuẩn kỹ thuật, hợp tác công nghệ ; và Đông Nam Á là vùng đất mới giúp Mỹ bớt lệ thuộc hàng nhập khẩu từ Hoa lục. Một dạng thống trị của Trung Quốc đang định hình trong khu vực. Bắc Kinh dùng kinh tế làm vũ khí chống lại Úc, Hàn Quốc… chưa kể những vấn đề liên quan đến các casino, địa ốc, thái độ kẻ cả của các đại gia người Hoa… Sự ngạo mạn làm hình ảnh của người khổng lồ Châu Á xấu hẳn đi, và nhiều nước muốn dựa vào Mỹ cũng như các đồng minh của Mỹ.

Tựa chính báo Pháp

Les Echos hôm nay chạy tựa "Kỹ nghệ : Nước Pháp vẫn luôn thu hút những tập đoàn nước ngoài", Le Figaro nói về căng thẳng giữa tổng thống Macron và thủ tướng Borne sau một năm, Libération đưa lên trang nhất chân dung nhà đấu tranh cho vấn đề khí hậu Camille Étienne. La Croix quan tâm đến tình cảnh những di dân ở biên giới Hoa Kỳ-Mexico, Le Monde đưa tít lớn "Đài Loan : Cuộc chạy đua vũ trang quy mô của Trung Quốc". Ở các trang trong, thời sự quốc tế rất sôi động với tình hình Ukraine, bầu cử ở Thổ Nhĩ Kỳ và Thái Lan, căng thẳng ở eo biển Đài Loan.

Thụy My

Quân đội Ukraine tuyên bố giành được "chiến thắng đầu tiên" tại khu vực Bakhmut

Trọng Thành, RFI, 15/05/2023

Cuộc phản công của quân đội Ukraine tại khu vực thành phố Bakhmut đã gặt hái "thắng lợi đầu tiên", theo nhận định của tư lệnh Lục Quân Ukraine hôm 15/05/2023. Đây là lần đầu tiên một chỉ huy cao cấp của quân đội Ukraine tuyên bố giành "thắng lợi" tại Bakhmut. Trước đó, một số giới chức quân sự cấp thấp hơn của Ukraine chỉ nói đến một số "bước tiến".

Một chiến tăng của quân đội Ukraine gần Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 12/05/2023. AP - LIBKOS

Hãng tin Pháp AFP dẫn thông tin từ trang mạng của Bộ quốc phòng Ukraine, với phát biểu của tướng Oleksandr Syrsky, tư lệnh Lục quân : "Các lực lượng chúng ta tại khu vực Bakhmut đã có được thành công đầu tiên trong chiến dịch bảo vệ thành phố", là mục tiêu chiếm lĩnh của quân Nga từ mùa hè 2022. Tuy nhiên tướng Oleksandr Syrsky cũng nhấn mạnh đây mới chỉ là "thắng lợi ban đầu". Tư lệnh Lục quân Oleksandr Syrsky là người phụ trách chiến dịch phản công thành công tại vùng Kharkiv, đông bắc Ukraine, mùa thu năm ngoái, và cũng là người tổ chức chiến dịch bảo vệ thủ đô Kiev hồi đầu cuộc xâm lăng. 

Về chiến sự tại Bakhmut, báo chí Pháp dẫn một phát biểu của thứ trưởng quốc phòng Ukraine, Ganna Maliar, trên Telegram hôm qua, theo đó, "các lực lượng Ukraine đã chiếm lại được hơn 10 vị trí tại phía bắc và phía nam ngoại ô Bakhmut". Theo thứ trưởng quốc phòng Ukraine, chiến sự cũng diễn ra ngay trong nội ô Bakhmut. Trong một tuyên bố trước đó hôm 13/05, thứ trưởng quốc phòng Ganna Maliar cũng thừa nhận tình hình bên trong thành phố là "khó khăn hơn nhiều" so với các vùng ngoại vi. 

Moskva bác bỏ hoàn toàn các bước tiến của quân đội Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga hôm qua, 14/05, tuyên bố trên Telegram: "Các lực lượng Nga đã đẩy lùi tất cả các cuộc phản công của Ukraine"tại khu vực Bakhmut. 

Trọng Thành

***********************

Chiến tranh Ukraine : Nga thừa nhận rút quân khỏi nhiều vị trí ở thành phố Bakhmut

Trọng Thành, RFI, 13/05/2023

Moskva thừa nhận quân đội Nga phải rời khỏi nhiều vị trí tại thành phố Bakhmut là thông tin được nhiều hãng tin lớn của phương Tây đồng loạt loan tải chiều hôm 12/05/2023. Lãnh đạo công ty lính đánh thuê Nga Wagner – lực lượng chủ chốt của Nga trong chiến dịch tấn công Bakhmut từ nhiều tháng nay - nói đến một cuộc "tháo chạy" của quân chính quy Nga khỏi thành phố này.

Pháo binh Ukraine khai hỏa tại mặt trận Bakhmut, Donetsk, ngày 12/05/2023. AP - LIBKOS

Theo hãng tin Pháp AFP, lãnh đạo Wagner, Yevgeny Prigozhin, trong một phát biểu được đưa lên các mạng xã hội hôm qua, khẳng định "các phòng tuyến đang tan vỡ. Mặt trận đang sụp đổ". Bình luận của lãnh đạo Wagner được ra ngay sau khi Bộ quốc phòng Nga tuyên bố đã tái bố trí lực lượng để chiếm lĩnh các vị trí phòng thủ vững chắc hơn ở phía bắc Bakhmut.

Ông chủ Wagner đã thẳng thừng bác bỏ cách diễn giải nói trên, khi khẳng định : "không thể gọi là tập hợp lại lực lượng, mà phải gọi là chạy trốn". Hãng tin Đức DW cho biết cụ thể, phát ngôn viên của Bộ quốc phòng Nga, Igor Konashenkov, trong một thông báo ngắn hôm qua, đã công nhận sự rút lui của các đơn vị quân đội Nga khỏi nhiều vị trí phía bắc Bakhmut.

Cho đến đầu ngày hôm qua, Bộ quốc phòng Nga vẫn hoàn toàn phủ nhận các bước tiến của quân đội Ukraine tại Bakhmut. Moskva hôm qua cũng khẳng định đã đẩy lùi 25 đợt tấn công của Quân đội Ukraine, với khoảng 1.000 binh sĩ và 40 xe tăng, dọc theo phòng tuyến dài hơn 90 km tại mặt trận Soledar, gần Bakhmut (thị xã Soledar cách Bakhmut khoảng 15 km).

Về phía Ukraine, Reuters hôm nay chú ý đến phát biểu trên Telegram của phát ngôn viên mặt trận phía đông của Quân đội Ukraine, Serhiy Cherevaty, theo đó, chỉ trong ba ngày phản công vừa qua tại khu vực Bakhmut, các lực lượng Ukraine đã giành lại được 17,3 km². Lãnh đạo công ty Nga Wagner nói đến việc Nga mất 5 km² chỉ riêng trong ngày hôm qua, thứ Sáu 12/05.

Thành phố Bakhmut, diện tích hơn 40 km², với khoảng 70.000 dân cư trước chiến tranh, là mục tiêu chiếm lĩnh của Nga từ mùa hè năm ngoái. Theo thông tin của chính quyền Mỹ hồi đầu tháng 5/2023, đã có 20.000 lính Nga thiệt mạng riêng trong "chiến dịch mùa đông" của Nga ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, trong đó chiến trường dữ dội nhất là Bakhmut.

Trọng Thành

**************************

Nga không thừa nhận Ukraine giành lại được một số nơi ở Bakhmut

Trọng Thành, RFI, 12/05/2023

Nhiều thông tin trái ngược về chiến sự đang diễn ra dữ dội tại thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine. Sáng 12/05/2023, Ukraine thông báo đã tiến quân thêm 2 km tại khu vực ngoại vi thành phố, còn Bộ quốc phòng Nga thì phủ nhận các bước tiến của quân đội Ukraine tại chiến trường này.

Quân đội Ukraine bắn tên lửa Grad từ một địa điểm được cho là Bakhmut, Ukraine, ngày 09/05/2023. via Reuters – Ukraine Armed Forces Press Servi

Hãng tin Pháp AFP dẫn lại thông báo của Bộ quốc phòng Nga tối hôm qua, 11/05/2023, các tuyên bố được phổ biến trên các mạng Telegram cá nhân về việc nhiều vị trí dọc theo chiến tuyến (ở Bakhmut) bị quân Ukraine chọc thủng là "không đúng với thực tế". Trước đó, hôm thứ Tư 10/05, một quan chức quân đội Ukraine cho biết các đơn vị Nga đã phải rút khỏi một số vị trí gần Bakhmut.

Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze cho biết thêm về thông tin trái ngược liên quan đến cuộc phản công dự kiến của quân đội Ukraine : 

"Trong khi tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vừa tuyên bố với toàn thế giới rằng quân đội Ukraine vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng mở cuộc phản công, vốn được mọi người nói đến từ nhiều tháng nay, thì chủ nhân công ty lính đánh thuê Wagner, Yevgeny Prigozhin, khẳng định tình hình trên thực địa là hoàn toàn khác, và ngược lại, cuộc phản công của Ukraine đã diễn ra dữ dội, đặc biệt là xung quanh Bakhmut, nơi chủ nhân công ty Wagner thừa nhận chịu nhiều tổn thất. 

Về phía các chuyên gia phương Tây, Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Hoa Kỳ xác nhận đã có một số cuộc phản công hạn chế và quân đội Ukraine đã giành một số thắng lợi xung quanh Bakhmut trong những ngày gần đây, nhưng không ghi nhận những bước tiến trên quy mô rộng hơn. 

Ở Kiev hiện không có thông tin nào lọt ra ngoài. Chúng ta nhớ rằng hồi tháng 9 năm ngoái, bộ Tổng tham mưu Ukraine đã áp dụng một chiến lược bảo mật thông tin tương tự ở Kharkiv, với những thành công mà chúng ta biết : cuộc phản công đã dẫn đến giải phóng toàn bộ vùng này".

Trọng Thành

**********************

Lực lượng Ukraine ở vùng Zaporijjia kiên nhẫn chờ lệnh phản công

Trọng Nghĩa, RFI, 12/05/2023

Bao giờ thì quân đội Ukraine sẽ tổng phản công giành lại những vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ? Hôm 11/05/2023, chính tổng thống Volodymyr Zelensky đã phần nào trả lời khi ông xác định rằng quân đội Ukraine vẫn "cần thêm thời gian" trước khi tung ra một cuộc phản công trên quy mô lớn.

Lính Ukraine tại một trại huấn luyện tại vùng Zaporizhzhia, Ukraine, ngày 28/04/2023. Reuters – Stringer

Theo các nhà phân tích, chiến dịch đã được phía Ukraine chuẩn bị từ nhiều tháng qua, với vùng Zaporijjia có nhiều khả năng trở thành một hiện trường của cuộc tổng phản công. Hai đặc phái viên RFI Anastasia Becchio và Boris Vichith đã đến tận nơi tìm hiểu tình hình và đã có dịp tiếp xúc với viên chỉ huy một đội tình nguyện chuyên trách việc vận hành drone do thám :

Viên chỉ huy Ashot Arutiunian, đến từ một ngôi làng gần chiến tuyến, đã bị muộn vài phút so với giờ hẹn. Ông giải thích là đã phải tìm chỗ trú ẩn để tránh loạt bom chùm mà Nga dội xuống một nơi, theo ông chỉ có thường dân sinh sống.

Ông cho biết thêm là cách nơi đó xa hơn một chút, phòng tuyến của cả quân Nga lẫn quân Ukraine đều gần như bất động, một tình huống rất khó chịu cho cả hai bên.

Ông nói : "Tôi cho là ai cũng ngán ngẩm với tình trạng bất động này. Không ai thích điều đó, cả chúng tôi lẫn quân Nga. Đó là lý do tại sao mọi người đều mong rằng cuộc phản công sẽ diễn ra. Tuy nhiên, khi tôi ghé qua thủ đô Kiev và bị hỏi là khi nào thì phản công, tôi rất muốn đánh ngay vào mặt người hỏi. Bởi vì một cuộc phản công đồng nghĩa với việc người lính chỉ có một phần năm cơ may sống sót mà thôi. Đó là một nhiệm vụ rất khó khăn mà tôi đã trải nghiệm ở Kiev và Kherson. Công việc phòng ngự dễ dàng hơn. Vâng, tôi muốn thay đổi, tôi muốn kết thúc cuộc chiến này càng sớm càng tốt, nhưng tôi tin rằng giới lãnh đạo quân sự và chính trị biết rõ khi nào nên bắt đầu chiến dịch này, chứ không cần phải vội vã".

Nhờ các thông tin mà đơn vị điều khiển drone trinh sát của ông thu thập được, viên chỉ huy này đã có thể nắm được chính xác những gì đang xảy ra bên phía đối phương.

Ông nói : "Họ đã củng cố vị trí rất tốt. Họ có đủ thời gian, và đào công sự tốt hơn chúng tôi rất nhiều, nhanh hơn và hiệu quả hơn. Tôi phải ngả mũ thán phục cách họ đào bới".

Trong khi chờ đợi lệnh động binh, hai phe sẽ tiếp tục quan sát lẫn nhau thông qua các drone.

Trọng Nghĩa