Thông Luận

Giáo sư Fukuyama : Xâm lăng Ukraine, Putin phạm sai lầm lớn nhất của thế hệ

Nga xâm lăng Ukraine theo quyết định của một người duy nhất là Vladimir Putin, đây là sai lầm chiến lược lớn nhất trong thế hệ của ông ta. Chính sách "zero Covid" ở Trung Quốc cũng do một mình Tập Cận Bình quyết định, dẫn đến thiệt hại kinh tế khủng khiếp. Theo giáo sư Francis Fukuyama, những sai lầm này không thể diễn ra tại các quốc gia dân chủ.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm trung tâm huấn luyện của Quân khu miền Tây ở vùng Ryazan, ngày 20/10/2022. AP - Mikhail Klimentyev

L’Obs tuần này nói về "Địa ốc, những quy định mới". Le Point lật lại hồ sơ 20 năm trước về vụ án nam ca sĩ Bertrand Cantat giết chết nữ minh tinh Marie Trintignant nổi tiếng, với dòng tựa "Cantat : Điều tra về một vụ sát hại phụ nữ và luật im lặng". Về quốc tế, Courrier International chạy tựa "Những tiếng nói mới phi thực dân hóa", The Economist dành hẳn một chuyên đề để phân tích "Làm thế nào tránh một cuộc chiến ở Đài Loan". Tuần báo L’Express có bài phỏng vấn độc quyền giáo sư Francis Fukuyama, tác giả cuốn "Hồi kết của lịch sử và người cuối cùng", từng gây tiếng vang rộng rãi cách đây 30 năm.

Tấn công Ukraine, zero Covid : Quyết định chỉ từ một con người

Là một trong những nhà trí thức có ảnh hưởng lớn trên thế giới, ngay từ tháng 3/2022, Francis Fukuyama đã khẳng định Nga sẽ bại trận ở Ukraine. Ông nhận thấy năm vừa qua mang lại một số hy vọng. Không ai nghĩ rằng NATO có thể đoàn kết đến thế, và không mấy người chờ đợi Ukraine chiến đấu dũng mãnh như vậy để bảo vệ tự do và chủ quyền.

Những năm gần đây, Nga và Trung Quốc luôn nhấn mạnh đến sự suy tàn của phương Tây, khoe rằng chế độ toàn trị của họ hiệu quả hơn. Nhưng đồng thời hai nước này đã có những sai lầm không thể diễn ra ở các quốc gia dân chủ. Quân Nga xâm lăng Ukraine theo quyết định của một người duy nhất là Vladimir Putin - đã tự cô lập trong thời kỳ đại dịch, từ chối mọi lời khuyên hoặc thông tin trái ý. Putin đã phạm sai lầm chiến lược lớn nhất trong thế hệ của ông ta. Còn Trung Quốc, chính sách "zero Covid" cũng do một mình Tập Cận Bình quyết định, dẫn đến thiệt hại kinh tế khủng khiếp.

Nga sẽ bại trận, nhưng Putin không bị lật đổ

Nhà nghiên cứu vẫn giữ nguyên niềm tin từ khi cuộc xâm lăng mới bắt đầu, Ukraine dù yếu hơn hẳn vẫn tái chiếm được nhiều vùng đất. Hiện cuộc chiến có vẻ đang trong ngõ cụt, với những trận đánh đẫm máu chỉ để chiếm được một ít đất như tại Bakhmut. Nhưng Fukuyama đánh giá tình trạng này sẽ không kéo dài. Quân đội Nga đã yếu đi rất nhiều, và mất hơn phân nửa số xe tăng. Theo bộ trưởng quốc phòng Anh, Moskva đã triển khai đến 97% lực lượng tại Ukraine, như vậy không còn quân dự trữ.

Một số trí thức ở Đức và Pháp kêu gọi thương lượng với Putin để tránh một trận đại chiến thế giới lần thứ ba. Tuy nhiên giáo sư Fukuyama cho rằng mối nguy leo thang đã được thổi phồng. Putin được gì khi dùng vũ khí nguyên tử đánh vào một lãnh thổ mà theo tuyên truyền đã là một phần của nước Nga ? Hơn nữa NATO sẽ trả đũa dữ dội bằng vũ khí quy ước. Cần ý thức rằng một hiệp định hòa bình chỉ là tạm thời ngưng bắn để Nga lấy sức đánh tiếp, như vậy chỉ có lợi cho Putin. Thế nên cũng như đại đa số dân Ukraine, ông phản đối ý tưởng đàm phán.

Nhưng dù bại trận, sẽ không có cuộc nổi dậy nào chống lại Putin. Ông ta đã thuyết phục được một số lớn người Nga rằng đó là một cuộc chiến tranh vệ quốc ! Chế độ dựa vào hệ thống đàn áp, đã bỏ tù và chia rẽ phe đối lập, mối đe dọa cho Putin chỉ có thể từ trong nội bộ. Putin được ủng hộ nhờ cố tỏ ra "hiệu quả", nhưng nếu Ukraine giải phóng thêm nhiều vùng đất và đe dọa Crimea, các doanh nghiệp ngày càng "khát" công nghệ và hàng hóa phương Tây, tính chính danh của ông ta sẽ bị lung lay.

Vũ khí ào ạt đổ về, Ukraine chuẩn bị tấn công

Trên thực địa, The Economist nhận thấy Ukraine đang củng cố lực lượng để chuẩn bị tấn công. Tuần báo nhắc lại, ngày 22/09/1941 khi Anh quốc tuyên bố tuần lễ "xe tăng cho Nga" để chống lại "kẻ xâm lăng tàn bạo", phu nhân đại sứ Liên Xô ở Luân Đôn đã đặt tên cho chiếc thiết giáp đầu tiên là "Stalin". Chiếc xe tăng Leopard đầu tiên, món quà của Ba Lan dành cho Kiev vẫn chưa có tên, nhưng là khúc dạo đầu cho làn sóng vũ khí mới.

Các nước Châu Âu hứa giao hai tiểu đoàn Leopard hiện đại (một tiểu đoàn xe tăng Ukraine gồm 31 chiếc). Đan Mạch, Đức, Hà Lan mua thêm 100 chiếc đời cũ hơn để nâng cấp, thêm được ba tiểu đoàn nữa. Bên cạnh Leopard còn có xe tăng Challenger 2S của Anh, loại Abrams của Mỹ hiện đại nhất thì vài tháng nữa mới đến, T-72 từ Ba Lan và đủ loại thiết vận xa. Việc tập trung cho xe tăng khiến người ta không nhận ra một bước chuyển chiến lược quan trọng, từ ngày 20/01 trong cuộc họp lần thứ tám của Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine tại căn cứ Mỹ Ramstein đặt ở Đức : đồng minh thỏa thuận sẽ trang bị cho cả một sư đoàn.

Vũ khí đang được giao nhỏ giọt bỗng biến thành trận hồng thủy : số vũ khí từ Lầu Năm Góc trong ba tháng gần đây chiếm 40% tổng số quân viện của Mỹ kể từ đầu cuộc chiến, vũ khí do Đức viện trợ trong tháng 1/2023 bằng 2/3 so với cả năm 2022. Dù không hấp dẫn như xe tăng nhưng vẫn rất quan trọng, như Mỹ mới đưa sang loại xe bọc thép bắc cầu.

Quân đội Ukraine cũng đang chuyển mình. Tỉ lệ cứ 5 vũ khí thời Liên Xô thì có 1 của phương Tây đã thành 5 : 2. Tướng Zaluzhny thay vì tung quân vào cứu Bakhmut, đã gởi các chiến binh ra nước ngoài để tập sử dụng thiết bị mới. Trên thao trường Grafenwoehr ở Bavaria (Đức), họ được Mỹ huấn luyện hợp đồng tác chiến giữa bộ binh, thiết giáp, pháo binh. Tuy vậy đa số chiến binh Ukraine vẫn là những người mới được động viên, ít kinh nghiệm ; đạn dược thì vô cùng thiếu, không quân không đáng kể.

Ông chủ Wagner thất sủng ?

Trong bài "Wagner mở rộng mạng lưới như thế nào", Le Point cho biết công ty lính đánh thuê của Prigozhin đã tham gia chiến dịch chiếm Crimea tháng 2/2014 và sau đó hoạt động ở Donbass, dẫn đầu dân quân ly khai, gieo rắc hỗn loạn khắp vùng. Năm 2015 tại Syria, Wagner tiến hành một cuộc tấn công quyết định ở Aleppo, chiếm các giếng dầu.

Đặc biệt tại Châu Phi, nơi Moskva mơ giành được ảnh hưởng của Pháp, Wagner phát triển rất nhanh ở Libya, Sudan, Mozambique... Họ đến Madagascar với những va li tiền tài trợ cho các ứng cử viên ủng hộ Nga. Ở Trung Phi, Prigozhin thâu tóm các mỏ kim cương, mỏ vàng, khai thác rừng thông qua các công ty chi nhánh, ước tính thu lợi trên 1 tỉ đô la. Tại Mali, Prigozhin thương lượng khai thác vàng, dù mỗi tháng vẫn nhận được 10 triệu đô la từ phe đảo chánh.

Nhưng Kremlin bắt đầu lo ngại trước tham vọng của Prigozhin. Ông ta thân thiết với Ramzan Kadyrov, thủ lãnh Chechnya và tướng Sergey Surovikin nổi tiếng hung bạo. FSB nghi ngờ ba nhân vật này muốn giành lấy các cơ quan an ninh nếu Putin ra đi : Vệ binh quốc gia cho Kadyrov, Bộ quốc phòng cho Surovikin và An ninh cho Prigozhin. Nhưng nhất là tình báo nghe được các trao đổi giữa Prigozhin với những lính đánh thuê từ nước ngoài trở về. Ông chủ Wagner hỏi : "Anh có sẵn sàng cầm súng ở Moskva khi cần đến hay không ?". Thế nên Kremlin bèn đặt lực lượng này dưới quyền quân đội chính quy và sắp tới có thể lập thêm những đơn vị lính đánh thuê khác để cạnh tranh.

Georgia : Cuộc tổng diễn tập của Nga trước khi xâm lăng Ukraine

Nhìn rộng ra Đông Âu, dã tâm của Nga không dừng lại ở Ukraine. Giáo sư Thorniké Gordadzé, cựu bộ trưởng Georgia (Gruzia) phụ trách về quan hệ với Liên Hiệp Châu Âu (EU), khi trả lời phỏng vấn của L’Express đã nêu ra nguy cơ Putin xâm lăng đất nước ông. Theo giáo sư Gordadzé, cuộc tấn công Georgia năm 2008 là một cuộc tổng diễn tập cho việc xâm lược Ukraine, trong đó có cả việc đo lường phản ứng của phương Tây.

Vào đầu cuộc chiến, Nga đã thử tất cả những cách thức mà ngày nay gọi là "chiến tranh đa diện" : gây bất ổn, khủng bố, bóp méo thông tin, phá hoại kinh tế, năng lượng… Tuy nhiên Georgia vẫn xích lại gần với NATO hơn, đơn xin gia nhập của nước này sẽ được xem xét nhân hội nghị thượng đỉnh ở Bucarest năm 2008. Moskva bèn quyết định ra tay. Sau vài ngày, quân Nga chỉ còn cách thủ đô Tbilissi vài chục cây số. Chính vào lúc đó quốc tế đứng ra hòa giải.

Nước Pháp đang là chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu. Kế hoạch của tổng thống Sarkozy được soạn ra ở Moskva, giúp lực lượng Nga dừng lại, không chiếm thủ đô Georgia. Nhưng quân Nga không rút đi toàn bộ theo như thỏa thuận, và từ chối nhìn nhận toàn vẹn lãnh thổ của Georgia. Hồi năm 2008, không ai muốn làm mất lòng Moskva. Nga bị tẩy chay vài tháng, rồi Barack Obama tuyên bố tái lập quan hệ ngoại giao, nên Putin yên chí có thể đi xa hơn.

Thorniké Gordadzé khẳng định không thể đàm phán được với Nga. Nếu hòa hoãn lúc này sẽ giúp Nga chiếm được một phần lãnh thổ Ukraine và vài năm sau lại tái diễn. Ông cho rằng các nước đã không học được bài học năm 2008, và hậu quả là Moskva chiếm Crimea năm 2014.

Chủ thuyết mơ hồ so với dân chủ tự do

Về ý thức hệ, theo Francis Fukuyama, cả Nga lẫn Trung Quốc đều không thể thay thế cho dân chủ tự do. Tuy hô hào Mác-Lênin, nhưng từ lâu Bắc Kinh đã bỏ đi khía cạnh kinh tế của chủ nghĩa này ; chế độ dựa vào chủ nghĩa tư bản nhà nước cộng với kiểm soát chính trị thật chặt. Chẳng ai còn tin vào chủ thuyết Mác-Lê nữa.

Nga thì từ hai mươi năm qua vẫn tìm kiếm một ý tưởng. Putin trộn lẫn dân tộc chủ nghĩa với chính thống giáo, hoài niệm Liên Xô và gần đây là chống lại xu hướng "woke", chuyển giới, hôn nhân đồng tính. Cách đây mười năm, Putin hoàn toàn không quan tâm các vấn đề này, nhưng sau ông ta lợi dụng để gây ảnh hưởng nơi giới bảo thủ phương Tây. Tuy nhiên không thể tạo ra một cường quốc thế giới chỉ bằng cách chống lại quyền lợi của người chuyển giới. Tóm lại về tư tưởng, các chế độ Trung Quốc và Nga chẳng có gì nhất quán.

Trung Quốc kiến tạo hòa bình hay lũng đoạn thế giới ?

Về mặt ngoại giao, nhà Trung Quốc học Antoine Bondaz trên Le Monde số cuối tuần khẳng định "Trung Quốc không và sẽ không bao giờ là trung gian hòa giải cho cuộc chiến tranh ở Ukraine". Theo ông, chờ đợi Bắc Kinh đứng ra hòa giải chỉ là ảo tưởng, đúng hơn cần tố cáo thói đạo đức giả của chế độ.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc luôn từ chối đối thoại với Kiev và hầu như không giúp gì cho người dân Ukraine, tuy liên tục điện đàm và tiếp xúc với phía Nga. Trong cuộc chiến này, Trung Quốc chứng tỏ vừa thực dụng vừa cơ hội. Thực dụng, vì tránh công khai đứng về phía Moskva để khó bị cáo buộc cung ứng vũ khí, đồng thời giúp Nga bóp méo thông tin và giảm nhẹ phần nào cấm vận. Cơ hội, khi lợi dụng chiến tranh để bôi xấu hình ảnh nước Mỹ, khoe khoang sự ổn định của Trung Quốc so với một Châu Âu rối loạn.

Ưu tiên của chế độ luôn là bảo đảm tính chính danh của mình qua việc tìm cách làm mất uy tín các chính thể dân chủ tự do. Chủ trương này khiến Bắc Kinh xích lại gần với Moskva, tuy không phải là đồng minh. Chính sách của Trung Quốc không nhằm tìm kiếm hòa bình, mà để xúc tiến khái niệm Sáng kiến An ninh Toàn cầu đã được Tập Cận Bình giới thiệu vào tháng 4/2022.

Ngoại trưởng Trung Quốc trong vài tháng qua đã công du tám đảo quốc Thái Bình Dương, năm quốc gia Đông Nam Á, năm nước Châu Phi, thăm trụ sở Liên Hiệp Châu Phi và Liên đoàn Ả Rập. Hơn bao giờ hết, những gì Bắc Kinh nhắm đến trong cuộc chiến này không phải là tương lai cho Ukraine, mà là khả năng lũng đoạn thế giới để phục vụ cho lợi ích của Trung Quốc.

Trung Quốc không bao giờ vượt được Hoa Kỳ

Về phía Trung Quốc, mô hình kinh tế đang bế tắc. Bắc Kinh cố thổi bùng tăng trưởng qua địa ốc và xây dựng, hậu quả là vô số khu nhà xây xong phải phá bỏ vì không có người mua. Tất cả chính quyền địa phương đều mất khả năng chi trả. Những năm sắp tới tăng trưởng của Trung Quốc không vượt quá 3%, và về giá trị tuyệt đối sẽ không bao giờ qua mặt nổi Hoa Kỳ.

Chiếm Đài Loan luôn là mục tiêu của Bắc Kinh, nhưng Tập Cận Bình phải tính toán về hậu quả cũng như thái độ của Hoa Kỳ, phương Tây, Nhật Bản. Do Trung Quốc quan trọng hơn rất nhiều cho kinh tế thế giới so với Nga, phải bằng mọi giá ngăn cản cuộc xâm lăng Đài Loan, không thể lặp lại sai lầm như khi Putin chiếm Crimea.

Mỹ có sẵn sàng bảo vệ Đài Loan trước Trung Quốc ?

Nhưng theo The Economist, nếu tại Châu Âu đang diễn ra cuộc chiến đẫm máu nhất kể từ 1945, thì ở Châu Á lại càng tệ hơn. Trong lúc Hoa Kỳ tái vũ trang ở Châu Á và cố gắng khích lệ các đồng minh, liệu người Mỹ có trực tiếp đối đầu với một cường quốc nguyên tử khác để bảo vệ Đài Loan – điều mà Washington vẫn chưa sẵn sàng đối với Ukraine ? Và khi chạy đua về quân sự với Trung Quốc, Mỹ có thể vô tình kích hoạt cuộc chiến mà chính mình đang cố ngăn trở ?

Về phần Trung Quốc sẽ dùng chiến thuật "vùng xám", phong tỏa hòn đảo hay tấn công ồ ạt bằng hỏa tiễn rồi đổ bộ ? Do Đài Loan chỉ có thể chống chọi được vài ngày hay vài tuần, mọi xung đột có thể nhanh chóng biến thành chiến tranh giữa các siêu cường. Thay cho chiến thuật biển người như ở Ukraine, có thể là một thế hệ vũ khí mới như hỏa tiễn siêu thanh và chống vệ tinh, gây tàn phá khủng khiếp.

Tác hại về kinh tế vô cùng lớn. Đài Loan là nhà cung cấp chip bán dẫn chính của thế giới, ba nền kinh tế chủ chốt Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản vốn đan xen với nhau sẽ tung ra những đòn trừng phạt làm tê liệt thương mại toàn cầu. Mỹ cũng khuyến khích Châu Âu và các đồng minh khác cấm vận Trung Quốc. Tuần báo cho rằng Đài Loan, cũng như người Ukraine, xứng đáng được Mỹ giúp đỡ. Sẽ là bi kịch nếu đảo quốc tự do dân chủ này phải phục tùng chế độ độc tài Bắc Kinh, Tập Cận Bình tiếp tục bành trướng. Uy tín của Washington bị lung lay nghiêm trọng, một số nước quay sang thần phục Trung Quốc trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc lo chế tạo vũ khí nguyên tử

Thụy My

Ukraine chủ trương biến Bakhmut thành bẫy tiêu hao quân Nga

Thu Hằng, RFI, 11/03/2023

Ukraine quyết định tiếp tục chiến đấu tại Bakhmut vì cuộc chiến ở thành phố này đang kìm hãm và làm suy yếu các đơn vị tinh nhuệ nhất của Nga. Phát biểu ngày 10/03/2023 của một trợ lý của tổng thống Volodymyr Zelensky là dấu hiệu mới nhất cho thấy Kiev quyết bảo vệ thành phố miền đông trước khi dự kiến mở cuộc phản công mùa xuân.

Trợ lý của tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak phát biểu tại Kiev, Ukraine ngày 16/02/2023. AP - Efrem Lukatsky

Trả lời phỏng vấn báo Ý La Stampa, ông Mykhailo Podolyak, trợ lý của tổng thống Ukraine, đánh giá : "Nga đã thay đổi chiến lược. Họ tập trung một lượng lớn quân nhân chuyên nghiệp, phần còn lại của quân đội chính quy, cũng như lính đánh thuê tư nhân" ở Bakhmut. Do đó, quân đội Ukraine "có hai mục tiêu : làm giảm quân số của Nga càng nhiều càng tốt, cầm chân quân Nga trong những trận đánh quan trọng, mệt mỏi để làm rối loạn cuộc tấn công của Nga ; tập trung nguồn lực của Ukraine vào nơi khác chuẩn bị cho cuộc phản công mùa xuân".

Dù không nêu thiệt hại về người và vũ khí phía Ukraine trên chiến trường Bakhmut, nhưng trợ lý của tổng thống Zelensky khẳng định mặt trận Bakhmut "hoàn toàn hiệu quả" và tạo lợi thế cho Kiev. Tuy nhiên, theo tình báo Anh, được Reuters trích dẫn, Wagner có lẽ đã chiếm được phía đông thành phố, bao vây phía bắc và nam bên kia sông Bakhmutka hiện trở thành chiến tuyến. Quân Ukraine cố thủ ở phía tây thành phố và đã phá mọi cây cầu bắc qua sông.

Như vậy, thông tin này xác nhận khẳng định trước đó của ông chủ tập đoàn bán quân sự Yevgeny Prigozhin. Nga biến Bakhmut thành mục tiêu chính cuộc tấn công mùa đông và huy động vài trăm nghìn quân dự bị và lính đánh thuê để cố giành được một thắng lợi có ý nghĩa biểu tượng lớn cho suốt hơn 6 tháng giao tranh.

Vẫn tại miền đông, trong vòng 24 giờ qua, Ukraine đã đẩy lùi khoảng 100 cuộc tấn công của Nga tại 5 khu vực ở tỉnh Donetsk : Lyman, Bakhmut, Avdiyvka, Marynka và Chakhtarsk. Theo thông tin sáng 11/03 của bộ tham mưu Ukraine, nhiều căn cứ hậu cần và các hệ thống phòng không của Nga cũng bị quân Ukraine oanh kích.

Vào lúc tình hình chiến sự vẫn căng thẳng, Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu khẳng định "cùng nhau hỗ trợ vững chắc cho Ukraine đến chừng nào cần thiết". Sau khi gặp tổng thống Mỹ Joe Biden tại Nhà Trắng ngày 10/03, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết hai bên đã đề cập đến việc triển khai các biện pháp trừng phạt Nga, cũng như các phương tiện để chặn "lách" trừng phạt. Tuy nhiên, theo lãnh đạo ngành ngoại giao Châu Âu Josep Borrell khi trả lời trang EURACTIV ngày 10/03, Liên Hiệp Châu Âu gần như đã khai thác mọi biện pháp trừng phạt đối với Nga và hiện giờ tập trung vào hỗ trợ tài chính, quân sự cho Ukraine.

Thu Hằng

**************************

Chiến tranh Ukraine : Lực lượng đánh thuê Nga Wagner mở chiến dịch tuyển mộ lớn

Phan Minh, RFI, 11/03/2023

Lãnh đạo tập đoàn bán quân sự Nga Wagner Yevgeny Prigozhin, hôm 10/03/2023, tuyên bố rằng Wagner đang chuẩn bị mở 58 trung tâm tuyển mộ binh lính tại 42 thành phố ở Nga. Dường như đây là dấu hiệu cho thấy Nga đang phải hứng chịu những tổn thất nặng nề trong cuộc chiến tại Ukraine.

Trụ sở tập đoàn bán quân sự Wagner tại Saint-Petersburg, Nga ngày 04/11/2022. AFP – Olga Maltseva

Từ Moskva, thông tín viên Jean-Didier Revoin cho biết thêm chi tiết :

Phải chăng để khắc phục tổn thất lớn về nhân mạng do chiến sự dữ dội nhằm chiếm thành phố Bakhmut gây ra ? Dường như là vậy. Trong những tuần gần đây, Yevgeny Prigozhin đã phàn nàn rằng ông không còn có thể tuyển mộ tù nhân, đổi lại việc giảm án cho họ. Thực sự là vậy, và đó là lý do ông đã quyết định hướng tới công chúng đề cao "nam tính".

Trong số 58 trung tâm tuyển mộ với 8 trung tâm ở riêng Moskva, hầu hết được mở tại các nhà thi đấu thể thao và câu lạc bộ võ thuật. Bằng chứng cho thấy nhà tài phiệt thân cận với Vladimir Putin đang tìm cách tăng cường lực lượng của mình.

Một số người coi đó là một tình tiết mới về sự bất đồng giữa ông Prigozhin và các lãnh đạo quân đội chính quy, nhưng không có gì là chắc chắn. Mục đích của Bộ Tổng tham mưu cũng giống như Wagner là giành chiến thắng trên chiến trường.

Và nếu đúng là Moskva chịu tổn thất đáng kể như số liệu do Ukraine và phương Tây đưa ra, thì chính quyền Nga dường như đã tìm ra cách tuyển mộ thêm binh lính mà không công bố đợt động viên cục bộ mới, hoặc thậm chí là tổng động viên, với lý do có thể gây tác động tiêu cực đến người dân trong nước.

Phan Minh

************************

Nga bắn tên lửa siêu thanh tấn công các đô thị Ukraine

Trọng Nghĩa, RFI, 10/03/2023

Hôm 09/03/2023, lần đầu tiên kể từ giữa tháng Hai, Nga đã ồ ạt oanh kích các thành phố Ukraine, dùng đến hơn 80 tên lửa trong đó có loại tên lửa siêu thanh mà Ukraine không bắn chặn được.

Một góc thành phố Kiev, Ukraine, sau các vụ oanh kích của Nga hôm 09/03/2023. © Reuters / Gleb Garanich

Quy mô của đợt tấn công rất lớn. Trong 24 tiếng đồng hồ, quân đội Nga đã phóng 84 tên lửa. Chính quyền Ukraine đã báo cáo về các vụ nổ ở 10 khu vực, ở miền Đông, miền Nam, miền Tây cũng như ở Kiev.

Moskva gọi các cuộc tấn công mà họ thực hiện với sự trợ giúp của tên lửa siêu thanh Kinjal, một trong những vũ khí tinh vi nhất trong kho vũ khí của Nga, là hành động "trả đũa" cho một cuộc xâm nhập của "những kẻ phá hoại" Ukraine vào lãnh thổ Nga hôm 02/03. Kiev phủ nhận các cáo buộc và cảnh báo rằng Moskva có thể sử dụng các cáo buộc này để biện minh cho các cuộc tấn công tiếp theo.

Theo quân đội Ukraine, lực lượng phòng không của họ đã bắn hạ 34 trong số 84 tên lửa do Nga bắn qua cũng như 4 drone do Iran sản xuất. Tuy nhiên không một chiếc nào trong số 6 tên lửa Kinjal, bị bắn hạ. Kiev cho biết hệ thống phòng không hiện nay của họ không thể đánh chặn loại tên lửa này.

Số người Ukraine bị thiệt mạng trong các vụ oanh kích của Nga càng lúc càng tăng. Theo báo cáo mới nhất của Bộ quốc phòng Anh, đã có 11 thường dân Ukraine bị thiệt mạng.

Nga tăng cường tấn công xung quanh Bakhmut

Ngoài chiến dịch oanh kích ồ ạt vào toàn bộ lãnh thổ Ukraine, bộ Tổng Tham Mưu Ukraine cho biết thêm, Nga không chỉ tập trung tấn công vào Bakhmut mà còn vào các điểm khác của mặt trận : Ở phía bắc thành phố bị bao vây, họ đang cố gắng chọc thủng tuyến phòng thủ tại Kupiansk và Lyman. Tại phía nam thành phố, các cuộc tấn công tập trung vào Avdiyvka và Chakhtarsk. Nhưng bộ Tổng Tham Mưu Ukraine cũng cho biết, ở phía nam đất nước, các lực lượng Nga đang trong thế phòng thủ ở các khu vực Zaporizhzhia và Kherson.

Litva : Nga có phương tiện tiếp tục chiến tranh thêm hai năm nữa

Đây chỉ là một ước tính. Nhưng tình báo quân sự Litva cho rằng rằng Nga có thể tiếp tục tấn công Ukraine với tốc độ hiện tại trong hai năm nữa. "Nga đã tích lũy vũ khí và thiết bị trong suốt những năm dài của Chiến tranh Lạnh", giám đốc tình báo quân sự Elegijus Paulavicius nói với các phóng viên, đồng thời cho biết thêm rằng : "Mặc dù đó là những vật liệu cũ, nhưng các phương tiện này vẫn dùng được và gây hại cho Ukraine".

Trọng Nghĩa

Phần thứ nhất

Các kịch bản

Cuộc chiến của người Ukraine chống Nga xâm lăng là cuộc chiến tranh vệ quốc có chính nghĩa rất khó phủ nhận. Ngay cả đối với những người muốn bênh vực hay ủng hộ nước Nga của ông Tổng thống Vladimir Putin.

Chính nghĩa tất thắng ? 

- Đúng vậy, theo quan điểm đạo lý.

- Không hẳn, nếu nhìn vào lịch sử các cuộc chiến tranh hoặc vào "chính trị thực tế".

Người leo lên gỡ lá cờ Ukraine treo trên một tòa nhà cao ốc ở trung tâm thủ đô Moscow đang chụp ảnh tự sướng (selfie) © Reuters - Ảnh minh họa

Cuộc chiến tranh Phần Lan chống một triệu quân Liên Xô xâm lăng 1939-1940 là một thí dụ gần gũi nhất. Chính nghĩa của Phần Lan đầy đủ, minh bạch - một nước nhỏ hiền hòa bị một nước lớn vô cớ xâm lược. Quân đội Phần Lan ngày ấy, không kém gì quân đội Ukraine bây giờ, khôn ngoan và anh dũng - đánh bại quân Liên Xô nhiều lần trước sự thán phục của cả thế giới. Tuy nhiên cuối cùng vì tương quan lực lượng quá chênh lệch, Phần Lan phải chịu thất trận và chịu mất một phần lãnh thổ cho Liên Xô. 

Chính nghĩa, như thế, dù có tầm quan trọng chiến lược, chỉ là một yếu tố - cần nhưng chưa đủ - để thắng một cuộc chiến tranh.

Để trả lời câu hỏi chủ yếu "chiến tranh Nga-Ukraine sẽ kết thúc thế nào ? "  thử xem xét một số kịch bản khác nhau và bàn về mức độ khả hữu của mỗi kịch bản.

Kịch bản 1

Chiến tranh kết thúc với Nga toàn thắng, đè bẹp Ukraine trên chiến trường, chính quyền Ukraine đầu hàng và bị thay thế bởi một chính quyền bù nhìn thân Nga.

Một pa-nô dựng ở trung tâm Kherson viết "Người Nga và người Ukraine là một và cùng một dân tộc". Tại đây chính quyền do Moscow cài đặt cung cấp cho người dân một loạt tiền thưởng, trong đó có 10.000 rúp cho bất kỳ ai đăng ký hộ chiếu Nga. Ảnh Sergei Malgavko/TASS/Sipa USA/SI

Bước qua năm thứ hai của cuộc chiến, kịch bản này có mức độ khả hữu rất thấp. Lý do :

- Ukraine có lãnh đạo chính trị xuất sắc, nổi bật là Tổng thống Zelensky tài năng, khôn ngoan và rất phong cách. Trước công luận thế giới, chính nghĩa của Ukraine "chống Nga xâm lược" áp đảo hẳn tuyên truyền của Nga về "chiến dịch quân sự đặc biệt chống Mỹ và các nước NATO đang sử dụng Ukraine để bao vây, chèn ép, phá hoại nước Nga trong sách lược làm tan rã nước Nga - như đã làm tan rã Liên Xô trước đây".

- Dân Ukraine rất đoàn kết chống xâm lược. Xâm lược càng tàn bạo, căm thù càng cao, quyết tâm càng mạnh.

- Quân đội Ukraine quả cảm, càng đánh càng tinh nhuệ.

- Ukraine được các nước trong khối NATO chi viện rất nhiều về đủ mọi mặt. Đặc biệt là Mỹ đã cung cấp trên dưới 80 tỉ đô la quân viện và kinh viện chỉ trong năm đầu tiên của cuộc chiến - một con số phá kỷ lục. Kế đó là Anh, Ba Lan, Canada, Hòa Lan, Na Uy, Đan Mạch, các nước vùng Baltic… cũng giúp tận tình.

- Mạnh như Liên Xô, như Mỹ mà không khuất phục được nước Afghanistan 40 triệu dân thì Nga, dù có leo thang tổng tấn công tràn ngập Ukraine (có kích thước tương đương Afghanistan), dù chiếm được các thành phố kể cả thủ đô Kiev, sẽ không bình định nổi Ukraine, sẽ bị sa lầy với chiến tranh du kích của người Ukraine.

Kịch bản 2

Putin, tác nhân chủ yếu - hoạch định, phát động, điều khiển cuộc chiến tranh - bị ám sát hay bị lật đổ, chiến tranh Nga-Ukraine kết thúc.

Một số nhà quan sát đã ủng hộ việc ám sát nhà độc tài Nga chịu trách nhiệm về cuộc chiến ở Ukraine. afp.com/Sergei Guneyev - Ảnh minh họa

Kịch bản này cũng có mức độ khả hữu không đáng kể. 

Ám sát hay lật đổ Putin cũng khó như ám sát hay lật đổ Tập Cận Bình hay Kim Jong-un. 

Putin, Tập, Kim đều là nhưng lãnh tụ độc tài cai trị bằng bàn tay sắt cùng lúc ban phát quyền lợi hậu hĩ cho các thuộc hạ trung thành được tuyển chọn kỹ, nắm vững tình hình nội bộ, không để lộ sơ hở. 

Riêng Putin - xuất thân tình báo cao cấp KGB, thâm hiểm, mưu mẹo, phất cờ dân tộc chủ nghĩa, khai thác mặc cảm tự tôn, tự ti, các ẩn ức của dân Nga - đã trở thành nhà độc tài, độc tôn gần 1/4 thế kỷ sau khi diệt trừ hết mọi đối thủ. Triển vọng Putin đột nhiên biến mất trên chính trường nước Nga là ảo vọng.

Mặt khác, Putin có thể đang là một hình ảnh xấu xí trên thế giới nhưng có thể rất khác ở bên trong nước Nga, ngược hẳn lại với trường hợp của Gorbachev - được ca tụng ở các nước Tây Phương như một vĩ nhân, lại bị ghét bỏ ở Nga. Gorbachev bị dân Nga, công bằng hay không, quy trách nhiệm đã làm đế chế Liên Xô tan vỡ, quy trách nhiệm đã làm cho nước Nga tang thương, lụn bại cả chục năm sau đó - một nước Nga dưới sự lãnh đạo của… Boris Yeltsin ! Thay vì tặng huy chương "quán quân dân chủ" hay "quán quân hòa bình" cho Gorbachev thì dân Nga gắn mề đay cho Putin vì "đã vực dậy nước Nga của họ từ đống tro tàn". Thực tế này, sai đúng đến đâu, vẫn là một thực tế phải ghi nhận.

Kịch bản 3

Cuộc chiến kết thúc với Ukraine đại thắng trên chiến trường, lấy lại toàn bộ lãnh thổ bị xâm chiếm kể cả Crimea, Nga đại bại phải bồi thường thiệt hại như Ukraine đòi hỏi.

Một người treo cờ Ukraine trên tượng đài chiến thắng ở thủ đô Kiev ngày 20/02/2014. (Louisa Gouliamaki / AFP)

Kịch bản này cũng có mức khả hữu thấp. Nga sẽ không đại bại. Ukraine sẽ không đại thắng. Và không có bồi thường chiến tranh.

Lý do :

- Nga có lợi thế và tận dụng lợi thế của một cường quốc sở hữu vũ khí nguyên tử vĩ đại, lợi hại bằng hoặc hơn Mỹ. Đánh nhau với bất cứ nước nào, với lợi thế này, chung cục thì Nga hoặc thắng, hoặc hòa chứ rất khó bại, trừ khi tự ý buông tay, ngửa cổ cho địch thủ chặt đầu mình.

Điều này, vào ngày 22/02/2023 vừa qua tại thủ đô của đồng minh Ba Lan, ngay sau chuyến viếng thăm Ukraine bất ngờ, đã được Tổng thống Mỹ Biden xác nhận một cách gián tiếp nhưng lại rõ ràng đến mức không giải thích khác được. Lời phát biểu của Biden ngày này, nơi này, được báo chí thế giới đồng loạt đăng tải, nghe qua có vẻ đanh thép nhưng thực ra lại rất… "khiêm tốn" nếu không nói là "yếu xìu" : "Ukraine will never be a victory for Russia - never" (Ukraine sẽ không bao giờ là một chiến thắng đối với Nga - không bao giờ").

Nếu nhớ lại thông điệp của Mỹ gửi cho Nhật vào cuối thế chiến thứ hai : "Đầu hàng vô điều kiện hoặc bị tiêu diệt !", người ta phải tự hỏi tại sao Biden không tuyên bố, ít nhất, một lời minh bạch chẳng hạn như : "Nga chắc chắn sẽ bị đánh bại hoàn toàn ở Ukraine. Không thể khác được !" Tại sao không nói ?!

Phải chăng, "vừa đánh, vừa run" hay "vừa đánh, vừa hồi hộp" ? Phải chăng đánh mà không dám thắng ? Phải chăng "thứ nhất sợ kẻ anh hùng, thứ nhì sợ kẻ bần cùng cố thây ?"

-  Mỹ và Nga có quyền lợi "địa chính trị" trái ngược nhau ở Âu Châu nói chung và Ukraine nói riêng. Cuộc chiến Nga-Ukraine cũng là cuộc chiến Nga-Nato, cốt lõi là cuộc chiến Nga-Mỹ bất kể hai nước có trực tiếp giao chiến hay không. Nga leo thang tấn công Ukraine đến đâu, Mỹ leo thang yểm trợ Ukraine ứng phó đến đó nhưng lại cẩn thận… trói tay Ukraine để yên tâm không làm Nga tức giận, mất mặt hay thất vọng đến mức phát khùng mà ấn nút phóng bom nguyên tử. 

Nga biết thế, càng làm già, càng dậm dọa, càng mặc sức leo thang, mặc sức đánh Ukraine túi bụi. Nga tự tung, tự tác trên khắp lãnh thổ Ukraine - nay đánh chỗ này, mai đánh chỗ kia, muốn đến thì đến, muốn đi thì đi. Tự do mang xe tăng uy hiếp Kiev. Tự do bố trí hàng ngàn hỏa tiễn có tầm bắn vài trăm cây số hay hàng ngàn cây số, đặt sâu trong lãnh thổ Nga để ngày đêm bắn phá các mục tiêu ở khắp Ukraine. Tự do mang phi cơ bỏ bom bất cứ nơi nào… và có thể… tự do dùng vũ khí nguyên tử chiến thuật để tiêu diệt các sư đoàn của Ukraine, một quốc gia chưa chính thức là thành viên NATO - trong trường hợp Ukraine phản công quá mạnh và quân Nga bị nguy ngập trên chiến trường.

Cung cấp viện trợ khổng lồ cho Ukraine nhưng Mỹ từ chối cung cấp cho Ukraine đủ số lượng xe tăng có phẩm chất tốt, phi cơ tầm xa, pháo binh tầm xa, hỏa tiễn tầm xa mà Zelensky khẩn thiết yêu cầu... Thực tế có nghĩa là Ukraine bị "cấm" trả đũa tương xứng, bị "cấm" đánh qua biên giới, bị "cấm" tiến quân vào Moskva, bị "cấm" bắn phá các căn cứ hỏa tiễn, phi trường nằm trong đất Nga nơi xuất phát các cuộc tấn công có tính cách khủng bố của Nga, bị "cấm" đụng đến Belarus, một quốc gia "khách hàng" đang tự nguyện làm "bệ phóng" cho Nga. Bị "cấm" rất nhiều thứ… Những giới hạn hay cấm đóa n này cũng có nghĩa là Ukraine, chỉ tự chủ về chiến thuật, hoàn toàn lệ thuộc Mỹ về chiến lược. Mà chiến lược của Mỹ phải phục vụ an ninh nước Mỹ trước hết !

Ukraine hôm nay chẳng khác Việt Nam Cộng Hòa năm xưa bị Mỹ "cấm" tiến binh ra Bắc trong khi phe Cộng sản cứ tuỳ nghi hàng hàng lớp lớp đổ quân vào Nam. Chiến đấu tự vệ mà bị trói tay một cách bất công như thế thì chỉ có hòa hay thua, chứ làm sao thắng cả cuộc chiến tranh đến mức bắt buộc kẻ xâm lược phải bồi thường thiệt hại !?

Kịch bản 4

Cuộc chiến kết thúc bằng thỏa ước đình chiến như (trường hợp chiến tranh Triều Tiên - 1950-1953) hoặc hiệp định hòa bình như trường hợp chiến tranh Pháp-Việt (1945-1954). Cuộc chiến kết thúc khi mà cả Nga và Mỹ đều ý thức rằng tiếp tục chiến tranh là vô ích và chỉ có lợi cho… Tàu.

Cuộc chiến kết thúc bằng thỏa ước đình chiến khi cả Nga và Mỹ đều ý thức rằng tiếp tục chiến tranh là vô ích và chỉ có lợi cho… Tàu.

Kịch bản này có mức độ khả hữu cao nhất. Tuy nhiên nó sẽ trải qua một quá trình hình thành tiệm tiến - đồng nghĩa chiến tranh có thể còn kéo dài thêm một vài năm với những diễn biến, nguy hiểm đáng sợ. Xin lý giải như sau : 

1. Tranh chấp giữa hai cường quốc nguyên tử cuối cùng chỉ có hai cách giải quyết : dàn xếp tương nhượng hoặc hoặc chiến tranh nguyên tử đồng nghĩa với tự sát tập thể. Không muốn chết thì phải hòa. 

2. Qua năm thứ hai, cuộc chiến khốc liệt, đẫm máu hơn nhưng ngang ngửa, giằng co. Nga không đè bẹp được Ukraine có Mỹ và đồng minh Âu Châu chống lưng. Ukraine cũng không trục xuất được Nga ra khỏi lãnh thổ. 

Ukraine chịu thiệt hại nhiều nhất. Viện trợ của các nước NATO gồm cả Mỹ dù lớn lao vẫn chỉ bù đắp được một phần rất nhỏ những tàn phá khủng khiếp, những đảo lộn đời sống kinh tế xã hội, những tổn thất nhân mạng. Kế đến là Nga, cuộc phiêu lưu đắt giá với hàng trăm ngàn thương vong trên chiến trường, cơ man khí tài quân sự bị phá hủy, với trừng phạt, cấm vận làm cho điêu đứng. Mỹ và các đồng minh ngoài tổn phí viện trợ hàng trăm tỉ đô la cũng phải chịu hệ lụy của cuộc chiến tranh - lạm phát, người tị nạn, kinh tế đình trệ, dân bất mãn, mất kiên nhẫn bỏ phiếu những kẻ chủ hòa…

Thế mà, chưa bên nào thực sự muốn ngưng chiến. Cả Nga, Ukraine, Mỹ, các nước NATO, Âu Châu đều… chưa sẵn sàng. Bởi vì còn sức, bởi vì còn hăng, còn nuôi hy vọng đạt mục tiêu bắt đối phương phải chấp nhận đòi hỏi của mình, bởi vì còn muốn dạy cho đối thủ một bài học, còn muốn nhận thêm… sự kính nể.

3. Nếu Nga và Mỹ cùng thực sự muốn hòa vào lúc này thì không nước nào ngăn cản được. Cuộc chiến sẽ giảm cường độ. Không có Mỹ, NATO sẽ như rắn mất đầu. Không có viện trợ Mỹ, Ukraine nếu muốn tiếp tục chiến tranh sẽ phải chuyển qua đánh du kích trường kỳ vô hạn định.

4. Chiến tranh Nga-Ukraine dù do Nga khởi xướng vẫn phải nhìn như là một phần của ván cờ chiến lược toàn cầu - không phải tay đôi mà tay ba : Mỹ, Tàu, Nga. Ba chiến lược gia quan trọng nhất thế giới hiện nay tất nhiên là Joe Biden, Tập Cận Bình, Vladimir Putin. Kết quả của ván cờ có thể là một trật tự thế giới mới khác hẳn với trật tự thế giới hiện nay.

5. Sáng kiến hòa bình 12 điểm công bố mới đây của Tàu là tuyên truyền, hỏa mù, không có thực tâm. Sách lược CĂN BẢN của Tàu là "Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" kết hợp với "tọa sơn quan hổ đấu" - đợi cọp chết, cọp bị thương thì xuống núi ra tay làm nốt phần còn lại rồi lột lấy da. Áp dụng trong thực tế Tàu sẽ tiến, thóa i, gia, giảm thích nghi miễn là lật đổ được Mỹ để làm bá chủ hay làm Thế Giới Đệ Nhất Siêu Cường.

6. Putin, Biden phải biết hay đóa n biết Tập nghĩ gì, tính gì, làm gì. Tuy nhiên, mũi tên đã bắn đi, mũi tên đã bắn lại, mỗi bên đều có chiến lược riêng của mình… Khởi động chiến tranh thì dễ, kết thúc thì khó. 

Thời gian đều có thể là kẻ thù của các bên lâm chiến - bộc lộ những điểm yếu. Thời gian có thể không đứng phía Nga. Không đứng về phía Mỹ. Không đứng về phía Ukraine.

7. Chiến lược của Mỹ là làm cho Nga kiệt quệ phải bỏ cuộc nhưng tới nay Nga chưa kiệt quệ. Một, hai năm nữa có lẽ chưa thành vấn đề. Độc tài, độc quyền và nắm vững tình hình nội bộ, Putin có khả năng huy động nhân lực, tài nguyên dễ dàng hơn hơn Biden rất nhiều. 

Putin đã ném vào chiến trường 5, 6 trăm ngàn quân, đã "nướng" cả 5, 7 chục ngàn, hay cả trăm ngàn quân nhưng vẫn còn dưới tay khoảng 15 hay 20 triệu thanh niên Nga trong tuổi nghĩa vụ quân sự để tùy nghi sử dụng trong tổng số 144 triệu dân.

Kẻ "bần cùng cố thây" thực ra là Bắc Hàn của Kim Jong-un chứ không phải Nga. Xung đột Nga với Mỹ chỉ nên ví von "chén sành đụng chén kiểu" là cùng. Bị trừng phạt, cấm vận, phong tỏa, tẩy chay, kinh tế của Nga có gặp khó khăn nhưng không sụp đổ hay chưa sụp đổ. Dự trữ ngoại tệ trị giá mấy trăm tỉ đô la vẫn còn đó. Kết quả của chuẩn bị và quản trị khá tốt từ nhiều năm trước. Đồng tiền "Rúp" của Nga vẫn tương đối ổn định cũng là một chỉ dấu phản ảnh thực trạng sức chịu đựng của Nga. Chủ yếu là nhờ bán vũ khí, khóa ng sản, nhất là dầu hỏa và hơi đốt. Âu Châu cấm vận thì Nga bán cho Á Châu, Phi Châu. Tiền vẫn vào như nước. Lợi tức thâu được không kém gì thời kỳ trước chiến tranh.

Nga cũng không hoàn toàn cô độc dù bị 141 quốc gia tại Liên Hiệp Quốc mới bỏ phiếu lên án trắng trợn xâm lược Ukraine. Nga vẫn có 38 nước ủng hộ gồm 7 nước công khai bỏ phiếu chống (Bắc Hàn, Belarus, Erithrea, Mali, Nga, Nicaragua, Syria) và 32 nước "bán công khai" bỏ phiếu… vắng mặt. Trong số này đáng lưu ý là Tàu, Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Iran, South Africa, Việt Nam, Cuba, Mongolia, Algeria. Đáng lưu ý nhất, dĩ nhiên là nước Tàu của Tập Cận Bình - siêu cường số hai và cơ xưởng sản xuất của thế giới. 

Hiện thời thế trận của Nga trông còn vững. Tuy nhiên nếu chiến tranh mở rộng, kéo dài, hết tiền, hết đạn, hết gạo, yếu sức, hụt hơi thì sẽ phải nghĩ đến việc cầu cứu Tàu. Tàu tất nhiên không để Mỹ thắng Nga một cách dễ dàng. Tàu tất nhiên cũng không cứu Nga vô điều kiện.

Từ tuyên bố miệng "đối tác vô giới hạn" đến hiệp ước đồng minh chính thức của hai nước Tàu - Nga sẽ có tác dụng chia đôi thế giới như thời kỳ chiến tranh lạnh hay thời gian ngay trước Thế chiến 1 và Thế chiến 2. Một bên Dân Chủ Tư Bản. Một bên Độc Tài Cộng Sản hay Độc Tài cựu Cộng Sản. 

Nhưng trước hết giữa Tàu - Nga không thể có hợp tác bình đẳng. Làm sao có bình đẳng giữa một quốc gia có dân số gấp mười và qui mô kinh tế cũng gấp 10 quốc gia kia ? Lại chung biên giới ? Cùng có óc đế quốc tham lam ? Ân óa n lịch sử chồng chất còn chưa giải quyết ? 

Cái nguy cơ của Nga là "tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa". Chưa chiếm được Ukraine có thể sẽ mất Ngoại Mông, Siberia, Vladivostok. Nga sẽ phải chịu lệ thuộc Tàu, phải chịu phận đàn em, phải làm con nợ, phải gán nợ, mất đất, mất nhà, phải chìa tay ăn xin, phải chịu cảnh thay bậc đổi ngôi - rất trớ trêu : "Trời làm một sự lăng nhăng, ông biến ra thằng, thằng biến ra ông !".

Nga có muốn thế không ? Có muốn ký hiệp ước ràng buộc làm "đồng minh vô giới hạn" với Tàu như Ý với Đức làm thành phe Trục trong Thế chiến 2 ?

Mỹ có muốn Nga như thế không ? Mỹ có muốn Nga "gán" vài ngàn hỏa tiễn liên lục địa có gắn đầu đạn hạt nhân cho Tàu để nhận lại gạo, mì, thịt, cá, đường, sữa, thuốc men, quần áo lạnh, đạn pháo binh, súng AK, đại liên, xe tăng, phi cơ… những thứ mà Nga đã cạn kiệt đúng vào lúc ngân khố đã trống rỗng ?

8. Tổng sản lượng GDP của Nga bằng 7% của Mỹ không có nghĩa trong chiến tranh Mỹ mạnh hơn Nga 14 lần (và mạnh hơn… Afghanistan (Taliban) hay Bắc Hàn (Kim Jong-un) mấy trăm lần). Chiến tranh là một nghệ thuật. GDP cũng là một yếu tố quan trọng phải tính đến trong nghệ thuật chiến tranh nhưng không phải là yếu tố quan trọng nhất. 

Điều đáng quan tâm hơn ở đây là chính trị nội bộ của nước Mỹ. Một nước Mỹ dân chủ bất toàn. Mỹ là Siêu Cường nhưng không có khả năng thích hợp cho những cuộc chiến lâu dài.

Hệ thống lưỡng đảng và cung cách tranh cử để nắm quyền với bất cứ giá nào đã làm nước Mỹ phân hóa quá đáng. Như căn bệnh trầm kha, càng ngày càng nặng hơn. Đối lập mà như thù địch, trên chính trường và trong xã hội. Kẻ làm, người phá. Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược. Rất khó tập trung và vận dụng sức mạnh. Rất khó có một chính sách dài hạn trước sau như một. Rất bất công khi đặt đồng minh chiến tranh như Ukraine trong tình trạng thường trực bất an.

Hiện thời, chưa có dấu hiệu chính quyền Mỹ của Tổng thống Biden sẽ bỏ rơi Ukraine như chính Biden đã đôi lần bỏ rơi các đồng minh khác của nước Mỹ trong cuộc đời làm chính trị của mình. Tuy vậy, đang ở tuổi 80, giữa nhiệm kỳ Tổng thống 4 năm, với mức độ ủng hộ quanh quẩn 40% của dân Mỹ, Biden không được coi là một Tổng thống mạnh mặc dù ứng phó khá tốt với cuộc chiến ở Ukraine - cho đến nay.

Dân Mỹ, nói chung, dù đã ngán ngẫm cả Joe Biden và cựu tổng thống Donald Trump, 76 tuổi thuộc đảng Cộng hòa, vẫn rất có thể, 20 tháng nữa, lại phải chọn 1 trong hai ông già "gần đất xa trời" này trong ngày tổng tuyển cử 5/11/2024 để giao phó sinh mệnh của nước Mỹ (và sinh mệnh của các nước quá lệ thuộc Mỹ và quá tin Mỹ).

Biden và Trump là… "kỳ phùng địch thủ" nên đều có cơ may được tái cử làm Tổng thống, theo các thăm dò mới nhất - trong bối cảnh hai đảng Dân chủ, Cộng hòa tiếp tục ngang ngửa. Một tin tức đáng lưu ý là Trump, bắt đầu vận động tranh cử, vừa cho nổ trái bom : "bảo đảm" sẽ giải quyết chiến tranh Nga-Ukraine trong vòng 24 tiếng đồng hồ ! 

Một hứa hẹn hấp dẫn với cử tri người Mỹ chán chuyện chiến tranh - xa xôi, tốn phí, thích... "America first" và chưa quên "mối thân tình rất đặc biệt và có phần bí hiểm" giữa Trump và Putin. 

Riêng người Ukraine tất nhiên phải tự hỏi : Còn tin tưởng được nước Mỹ đến đâu ? Liệu Ukraine có bị tặng không hay bị bán rẻ cho Nga ? Ukraine sẽ phải chuẩn bị thế nào từ bây giờ hay cứ để "nước đến chân mới nhẩy" ? 

***

Tóm tắt, sẽ đến lúc các bên lâm chiến ngộ ra rằng nên ngưng chiến vì đánh đến thời điểm này là vừa đủ, cố nữa cũng không hơn gì hoặc lợi bất cập hại. Ngưng chiến để thương thuyết. Thương thuyết đồng nghĩa với tương nhượng. Đồng nghĩa với cho hòa bình một cơ may.

Cao Tuấn

(11/03/2023)

1. Các kịch bản

2. Cuộc chiến tại Ukraine nhìn trong chính trị của "thế chân vạc"

3. Ý kiến về một giải pháp hòa bình trường cửu cho Ukraine

——

Hai bài liên hệ cùng tác giả :

- Cuộc tranh hùng giữa các đại cường và các vấn đề chiến lược, Thông Luận, 05/03/2022

- Từ Ukraine đến Đông Á : "gió Đông thổi bạt gió Tây" ?, Thông Luận, 19/03/2023

Một năm sau cuộc "hành quân đặc biệt" của Putin ngày 24/02/2022, cuộc chiến Ukraine nay đã trở thành thứ chiến tranh toàn diện, có mục đích nhằm làm tiêu hao lực lượng của đối phương. Nga quyết chiến và kéo dài dựa vào số đông quân, tuy tử trận và bị thương nặng đã lên đến 200.000 người. Phía Ukraine vẫn giữ đất, tấn công giành đất nhờ viện trợ của Hoa Kỳ và Châu Âu. Kết thúc cuộc chiến khó thấy ở bàn hội nghị hơn là ở khả năng chỉ huy cuộc chiến.

Cuộc chiến Ukraine nay đã trở thành thứ chiến tranh toàn diện, có mục đích nhằm làm tiêu hao lực lượng của đối phương

Cho đến nay, Putin đã tận dụng võ lực, chỉ còn nguyên tử chiến thuật nữa mà thôi. Ukraine gồng hết mình phản công, can trường chiến đấu tới cùng để bảo vệ chủ quyền, bản sắc dân tộc và tự do. Về ý nghĩa chiến lược, cuộc chiến Ukraine là sự xung đột gay gắt, một mất một còn, giữa dân chủ và độc tài. Nó không chỉ nhằm vào Ukraine mà còn Châu Âu trong đó có Anh quốc. Nay nó đang lôi kéo vào cuộc cả Châu Á, Châu Phi và Trung Đông. Và làm vỡ tung những cơ chế và qui luật bảo vệ an ninh thế giới chống bạo lực đã có từ lâu.

Hoa Kỳ và Châu Âu, không ai chủ trương gây chiến nên trách nhiệm tàn phá đất nước Ukraine, với tội danh chống nhân loại là hoàn toàn ở Nga. Nhưng Putin vẫn khăng khăng cáo buộc Hoa Kỳ và Châu Âu gây chiến với Nga vì tích cực giúp Ukraine chống lại Nga. Điều này không đúng vì trước kia, Liên Xô và Trung Quốc cùng hùng hậu viện trợ quân sự và kinh tế cho Bắc Việt để xâm nhập đánh chiếm Miền Nam. Riêng Trung Quốc đã đưa 320.000 quân qua Hà Nội giúp bảo vệ Miền Bắc để quân cộng sản dồn lực lượng vào Nam, thế giới không lên tiếng tố cáo khối cộng sản tham chiến chống Việt Nam Cộng Hòa ? Nhưng dĩ nhiên không ai ngạc nhiên vì biết xưa nay bọn độc tài luôn luôn ăn nói bằng lưỡi gỗ !

Ảnh hưởng kinh tế

Chiến tranh Ukraine làm cho kinh tế toàn cầu suy thoái tuy không phải bị cấm vận như Nga. Châu Âu và Hoa Kỳ bị lạm phát, vật giá gia tăng. Riêng Châu Âu, từ tháng 3 này, vật giá, nhất là thực phẩm bắt đầu tăng từ trên 10%. Hàng loạt ngành kỹ nghệ, như may mặc, đóng cửa. Nhưng Hoa Kỳ lại làm ăn khấm khá. Kinh tế Hoa Kỳ bắt đầu phục hồi ở các ngành năng lượng, công nghệ cao, võ trang và nông nghiệp. Đồng Mỹ kim vẫn giữ vững quyền lực. Sức mạnh kinh tế và quân sự Hoa Kỳ đủ bảo đảm an ninh cho chính mình và cả đồng minh trong lúc này.

Trung Quốc có thể lợi dụng tình trạng Putin đang cầu cạnh Trung Quốc giúp đỡ kinh tế và quân sự để mua nhiên liệu giá rẻ và đưa người qua khai thác tài nguyên của Nga. Nhưng cái lợi này vẫn không đủ bù lại cái thiệt hại về kinh tế trong thời gian vừa qua do biện pháp Zéro Covid đem lại. Ngoài ra còn có những tai hại khác có tính cơ bản như dân số giảm mạnh và nhanh, kinh tế suy sụp, tăng trưởng xuống từ 9, 5% còn 3% (theo Nicolas Baverez, Le Point).

Xã hội Trung Quốc có hiện tượng bất ổn vì dân chúng cho rằng Tập, vì tham vọng làm Hoàng đế muôn năm, áp dụng đường lối của Mao mà đường lối của Mao đã hoàn toàn thất bại, dẫn đến cái chết thê thảm của hơn 80 triệu dân Trung Quốc.

Khi xâm chiếm Ukraine, Putin đã trở thành nạn nhân của cuộc chiến. Ông ta tự giam mình trong ngõ cụt quân sự, tiêu hao tài lực, nhân lực cực kỳ trầm trọng. Viễn ảnh Liên bang Nga tan rã e khó tránh. Để thoát khỏi thảm cảnh này, Putin sẽ chấp nhận nạp mình cho Tập ? Và Tập sẽ cứu anh lính Putin với một cái giá nào đó ?

Cùng lúc cả Châu Âu cũng phải chia sẻ sự thiệt hại lớn do chiến tranh Ukraine gây ra : về khủng hoảng năng lượng, đón nhận hàng triệu người Ukraine tỵ nạn. Chiến cuộc Ukraine xảy ra, Châu Âu mới giật mình thấy mình bất lực trước sự hung hăng của đế quốc độc tài, lại phụ thuộc Nga về năng lượng giá rẻ, Trung Quốc về hàng dỏm giá rẻ, Hoa Kỳ công nghệ cao và an ninh. Nhưng có cái hay là ai cũng bắt đầu sáng mắt ra về việc trước giờ ham lợi bắt tay làm ăn với chế độ độc tài và giới tài phiệt tham nhũng mà quên mình.

Sau một năm chiến cuộc Ukraine, thực tế cho mọi người thấy là đế quốc đồ sộ và độc tài vẫn không phải là vô địch. Và dân chủ vẫn không phải suy yếu để biến mất như Tập và Putin từng rêu rao.

Thế giới thay đổi ?

Viễn ảnh kết thúc chiến tranh chưa thấy nhưng có điều chắc chắn là Ukraine, Nga, Châu Âu và cả thế giới sẽ không còn như ngày hôm qua nữa. Riêng Châu Âu, từ một năm nay, đã trải qua một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng kể từ Đệ nhị Thế chiến.

Quân đội Ukraine anh dũng chiến đấu, giữ được đất nước và còn lấy lại được một phần đất đã bị Nga cưỡng chiếm. Châu Âu và Hoa Kỳ viện trợ võ khí mới tăng cường sức mạnh cho Ukraine nhưng chừng nào cuộc chiến kết thúc vẫn còn trong dự đoán. Trong lúc đó Putin cương quyết, bằng mọi giá, phải giữ 2 vùng đất dã chiếm được ở phía đông. Nhưng lằn ranh đỏ nay đã thay đổi thuận lợi về phía Ukraine hơn làm cho thuyết "không có Ukraine" mà chỉ có "chủ thuyết về Ukraine" (Ukrainisme) mà thôi của Vladislav Surkov, lý thuyết gia của Putin, không còn đứng vững nữa.

Dân Ukraine đã ý thức rõ mình là dân của quốc gia Ukraine. Năm 1992, sau khi Liên Xô tan rã, toàn dân Ukraine đã chọn bản quốc ca để hùng hồn cùng xác nhận "Quốc gia Ukraine không chết đâu". Đúng như vậy vì ba mươi năm sau, qua nhiều biến cố, Ukraine trở thành một nước dân chủ thật sự, với một ông Tổng thống đắc cử minh bạch dưới sự kiểm soát quốc tế.

Trong cuộc chiến do Putin xâm chiếm, dân Ukraine tỏ ra đoàn kết, hi sinh và chiến đấu kiên cường để bảo vệ đất nước vẹn toàn. Điều này khác hẳn với dân Nga và quân đội của Nga. Do đó, một nhà ngoại giao Pháp nhận xét : "Cuộc chiến có kết thúc thế nào đi nữa, thì sự chiến đấu anh dũng của Ukraine cũng là một phần quan trọng làm nên lịch sử Châu Âu". Hôm 17/01/23, Bộ trưởng quốc phòng Ukraine, ông  Oleksii Rezhnikov, sau khi đón nhận những viện trợ quân sự mới của Châu Âu, đã hân hoan tuyên bố : "Chúng  tôi trên thực tế đã là thành viên  của  NATO rồi".

Tuy có thắng lợi về quân sự, Ukraine vẫn còn nhiều khó khăn. Ngoài việc chưa biết chắc cuộc chiến sẽ kết thúc như thế nào, Ukraine sẽ phải đối phó với những hư hại vật chất do Putin chủ tâm tàn phá, ước tính lên tới 600 tỷ euros. Về nhân sự, có 40.000 người dân thiệt mạng, 100.000 binh lính tử trận. Không kể hằng triệu di dân tỵ nạn.

Về phía kẻ xâm lược, cuộc chiến Ukraine là cả sự thảm bại về mặt quân sự, kinh tế và địa chính (theo Steven  Pifer, Brooking  Institution, VA). Nhiều nhà phân tích khác cho rằng cuộc chiến tới nay đã làm hoen ố bộ mặt quân đội Nga, từ lâu có tiếng là cường quốc thứ nhì của thế giới, vì có mục tiêu bắt sống hoặc hạ sát Tổng thống Zelensky và chiếm Kiev chỉ trong vài hôm, nhưng đã hoàn toàn thất bại và bị đẩy lui xa. Trước kia, Putin bất ngờ chiếm được 25% lãnh thổ Ukraine, nay chỉ còn 15%. Quân đội Nga bị thế giới buộc tội vi phạm luật chiến tranh và Putin, tội ác chống nhân loại. Phải bị lôi ra Tòa án Quốc tế.

Châu Âu chỉ trong vài ngày sau khi Putin tiến chiếm Ukraine đã thấy cái trật tự cũ không còn nữa nên liền thay đổi nhận thức. Đức tách ra xa với Nga, võ trang và quyết định giúp quân sự cho Ukraine. Bruxelles đồng thời cũng nỗ lực giúp Ukraine và còn cam kết khi chiến tranh chấm dứt, sẽ giúp Ukraine tái thiết bằng tài sản của những nhà tài phiệt Nga thân Putin đang bị Châu Âu phong tỏa. Từ nay, Châu Âu có vai trò mới về mặt địa chính quan trọng và thực hữu.

Riêng Ba Lan đang trở thành một cường quốc quân sự của Châu Âu, có vai trò chủ động về an ninh cho Châu Âu. Hiện nay, Châu Âu cũng đang dựa vào thế mạnh của Ba Lan để hòng đối phó với Putin có thể xua quân khỏi Ukraine.

Khi Putin tiến hành xâm lược Ukraine là muốn mở rộng vùng an ninh lãnh thổ, đẩy xa biên giới NATO, nhưng kết quả lại trái ngược. Thấy Putin đánh chiếm Ukraine, lập tức Phần Lan và Thụy Điển xin gia nhập NATO, từ bỏ qui chế trung lập cố hữu cầu hòa với Nga. NATO từ nay có chính nghĩa để lớn mạnh và đảm nhiệm vai trò hàng đầu là ngăn chận sự bành trướng của Nga. NATO bảo đảm Nga không thể xâm lấn bất kỳ một nước thành viên nào của NATO được.

Tình bạn keo sơn như đá tảng

Tập và Putin cùng quả quyết cả hai "có nghĩa vụ bảo vệ nền dân chủ thứ thiệt, cùng xác nhận tình bạn không giới hạn và cả hai sẵn sàng hợp tác trong mọi địa hạt" (Thượng đỉnh Samarkand, 16/09/2022). Vì là bạn nên Tập đã không lên án Putin xâm lăng Ukraine ở Liên Hiệp Quốc. Sau bảy tháng thất bại liên tiếp ở Ukraine, Tập trấn an Putin là "ta cùng nhau đảm nhiệm vai trò cường quốc và lãnh đạo thế giới". Họ nói thật lòng vì cả hai đều chống cho bằng được vai trò lãnh đạo thế giới theo đường lối dân chủ tự do của Hoa Kỳ và Châu Âu.

Cựu Ngoại trưởng Nga, ông  Igor  Ivanov, đánh giá vai trò của Nga trong tình thế chiến lược mới "Nga nay không còn là sườn phía đông  của một Châu Âu trên đà tan rã nữa mà trở thành sườn phía tây của Đại Âu-Á đang thành hình dưới sự lãnh đạo của Trung Quốc". Một viễn ảnh mới khó tránh cho Hoa Kỳ là mối lo ngại sẽ phải đối đầu cùng lúc với cả 2 siêu cường nguyên tử.

Nhưng trước cuộc chiến Ukraine, Tập rút ra được bài học thế nào về giấc mơ thôn tính Đài Loan năm 2027 ? Hôm Đại hội Đảng cộng sản lần thứ XX, Tập vẫn hung  hăng tuyên bố "sẽ không  từ bỏ ý định chiếm lấy Đài loan bằng võ lực". Vẫn vào năm 2027 thay vì 2035 như kế hoạch trước kia.

Nhưng theo học giả chuyên về Trung Quốc, Tai Ming Cheung của Viện IGCC ở San Diego, Hoa Kỳ, thì "Trung Quốc lập quân đội theo mô hình Liên Xô, mua võ khí của Moscow. Khi họ thấy quân đội Nga bị mất hàng trăm ngàn binh lính, tiêu hao hơn phân nửa võ khí, mà mục tiêu không đạt được, thì họ thấy khả năng quân sự của mình chắc không khá hơn". Hơn nữa, từ sau 1979, vụ dạy cho thằng em hư Việt Nam một bài học, quân đội Bắc Kinh chưa từng tham chiến trong một trận chiến gay go như ở Ukraine, nên những nhà quân sự Bắc Kinh phải đắn đo khi muốn đánh Đài Loan vì thua thì cái đảng cộng sản của họ sẽ tiêu vong.

Một trật tự mới ?

Theo học giả Ivan Krastev thì sau chiến tranh  Ukraine, thế giới vẫn chưa có một trật tự mới, trái lại đó sẽ là một tình trạng mới vô trật tự. Chiến tranh kết thúc, các nhà ngoại giao, chuyên viên Liên Hiệp Quốc sẽ hỏi nhau chúng ta nên trở lại với một San Francisco mới chăng ? Như hồi 1945, để viết lại đầy đủ hơn qui luật điều hành thế giới. Vai trò của Liên Hiệp Quốc đã không còn hiệu lực nữa đối với các nhà cầm quyền độc tài như Putin và Tập.

Thực tế, muốn tái lập hòa bình, trước hết phải thắng cuộc chiến Ukraine. Sự xâm chiếm Ukraine của Putin phải bị trừng phạt. Muốn có kết thúc tốt đẹp, Hoa Kỳ và Châu Âu phải nỗ lực viện trợ cho Ukraine đầy đủ võ khí cần cho cuộc phản công trong những ngày tới. Chiến tranh Ukraine phải sớm kết thúc như Tổng thống Zelensky tuyên bố !

Nguyễn thị Cỏ May

Nguồn : Việt Báo, 05/03/2023

Tài liệu đàm phán Trung – Nga về vũ khí sát thương "bị lộ", Bắc Kinh tức giận

Trọng Thành, RFI, 05/03/2023

Một lần nữa chính quyền Mỹ gia tăng áp lực lên Trung Quốc trong hồ sơ Bắc Kinh bị cáo buộc có kế hoạch cấp vũ khí sát thương cho quân đội Nga tại Ukraine. Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW hôm 04/03/2023 loan tin, Bắc Kinh đã "tức giận" về việc Moskva để lọt tài liệu về các thảo luận liên quan đến việc mua bán vũ khí.

Ảnh minh họa : Đạn pháo 155-mm. © AFP

Viện Nghiên cứu Chiến tranh, có trụ sở tại Washington, trong bản tin hàng ngày về tình hình chiến tranh Ukraine, đã dẫn lại thông tin từ báo Anh The Economist hôm 02/03, theo đó: ‘Trung Quốc giận giữ với điện Kremlin về việc nội dung các thảo luận song phương đang diễn ra về việc bán vũ khí đã bị lọt vào tay Hoa Kỳ". Một giới chức châu Âu gần gũi với hồ sơ này tiết lộ như trên. Cùng lúc đó, hôm 03/03/2023, báo Mỹ NBC News đưa tin hai quan chức Hoa Kỳ gần gũi với giới tình báo, xin ẩn danh, cũng đã khẳng định Bắc Kinh đang xem xét cấp vũ khí cho Nga.

Áp lực của Mỹ "dường như đã có hiệu quả"

Theo NBC News, đã có một số thảo luận trong nội bộ chính quyền Mỹ về việc giải mật một số tin tức tình báo liên quan đến dự định của Trung Quốc cấp vũ khí sát thương cho Nga, nhưng giới lãnh đạo Mỹ đã quyết định tạm thời chưa làm, vì "tính nhạy cảm" của các nguồn cung cấp thông tin tình báo, và mục tiêu khi gửi tín hiệu đến Trung Quốc "dường như đã đạt kết quả", với việc Bắc Kinh chưa quyết định cấp vũ khí Nga.

Vẫn theo NBC News, hôm thứ Năm, 02/03, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia, ông John Kirby, khẳng định tuy Trung Quốc không chính thức từ bỏ ý định bán vũ khí cho Nga, nhưng cũng không thấy bất kỳ bằng chứng nào cho thấy Bắc Kinh đang chuẩn bị gửi vũ khí sát thương cho Moskva.

Các quan chức hàng đầu của Mỹ, bao gồm ngoại trưởng Antony Blinken và giám đốc CIA Williams Burns, "đã công khai bày tỏ tin tưởng vào các tin tức tình báo và cảnh báo" Trung Quốc không được cung cấp viện trợ quân sự sát thương cho Nga. Bắc Kinh đã bác bỏ, gọi cáo buộc của Hoa Kỳ là "thông tin sai lệch". Theo một giới chức Hoa Kỳ, mục tiêu gây áp lực của chính quyền Biden là để Trung Quốc hiểu rằng không thể "tiếp tay" cho Nga "giết hại những người Ukraine vô tội". 

Trọng Thành

*************************

Ukraine khẳng định đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Nga tại Bakhmut

Trọng Nghĩa, RFI, 05/03/2023

Chính quyền Ukraine hôm 05/03/2023 cho biết đã đẩy lùi được nhiều cuộc tấn công của quân đội Nga, đang cố gắng bao vây thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine, mà Moskva cố đánh chiếm từ nhiều tháng nay.

Binh sĩ Ukraine trên xe tăng tại chiến tuyến gần Bakhmut, tỉnh Donetsk, ngày 04/03/2023. Reuters - Stringer

Theo hãng tin Pháp AFP, Bộ Tổng tham mưu Ukraine vào sáng nay khẳng định rằng "hơn 130 cuộc tấn công của kẻ thù" đã bị đẩy lùi trong ngày hôm qua, trong đó có những cuộc tấn công tại Kupiansk, Lyman, Bakhmut và Avdiivka, trong bối cảnh "kẻ thù vẫn cố bao vây Bakhmut", thành phố hiện gần như đã phá hủy hoàn toàn.

Vào hôm qua, ông Sergiy Cherevaty, phát ngôn viên lực lượng Ukraine, công nhận rằng tình hình tại Bakhmut rất "khó khăn nhưng vẫn được kiểm soát" cho dù đã biến thành "mục tiêu ưu tiên của kẻ thù".

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Mỹ, cũng ghi nhận việc chiến sự đang diễn ra xung quanh thành phố, đồng thời cảnh báo rằng các tuyến đường tiếp tế của Ukraine đang bị thu hẹp. Theo cơ quan nghiên cứu này: "Quân Nga có thể là đã có ý định bao vây các lực lượng Ukraine ở Bakhmut, nhưng bộ chỉ huy Ukraine đã phát đi tín hiệu rằng họ có thể sẽ rút quân, thay vì mạo hiểm khi để bị bao vây".

Kể từ mùa hè vừa qua, Ukraine và Nga đã tranh giành quyết liệt thành phố Bakhmut, một thành phố đã trở thành biểu tượng, với việc Ukraine đã thề bảo vệ "pháo đài Bakhmut", trong lúc Nga lại quyết tâm chiếm lấy nơi được họ coi là một phần thưởng chính trị trong bối cảnh cuộc chiến kéo dài.

Vào lúc mọi sự chú ý dồn vào Bakhmut ở miền đông Ukraine, thảm kịch vẫn xẩy ra ở nơi khác. Số người chết trong vụ Nga oanh kích vào một chung cư ở thành phố miền nam Zaporijjia, đã tăng lên 13 người.

Zaporijjia là một trong bốn khu vực - cùng với Donetsk, Lugansk và Kherson – bị Nga tuyên bố đã sáp nhập, nhưng chưa bao giờ kiểm soát hoàn toàn. Tuy nhiên, lực lượng Nga đã chiếm đóng nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia kể từ ngày 4/3/2022.

Theo AFP, thị trưởng của Energodar, nơi có trung tâm hạt nhân, đã tố cáo Nga sử dụng nhà máy này như một "lá chắn hạt nhân" để bảo vệ quân đội và thiết bị của họ. Hôm qua, đến lượt tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga đã bắt nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia làm "con tin" một năm trước đây và biến "địa bàn của (nhà máy điện) thành nơi huấn luyện quân sự trên thực tế".

Trọng Nghĩa

************************

Ukraine cần thêm vũ khí để cân bằng lực lượng với Nga

Thu Hằng, RFI, 04/05/2023

Thành phố Bakhmut ở miền đông Ukraine "gần như bị bao vây" sau khi quân Nga tung chiến dịch tấn công ba trục ở phía bắc thành phố. Ngày 03/03/2023, ông chủ tập đoàn bán quân sự Wagner cho biết "hiện chỉ còn một con đường" ra khỏi thành phố, nối với thị trấn Tchassiv Yar cách Bakhmut 4 km về phía tây. Bị lép vế về số quân và vũ khí, Ukraine sắp để mất thành phố chiến lược, hiện còn 4.500 người dân, vào tay Nga.

Binh sĩ Ukraine lái xe tăng tới thành phố Bakhmut. Ảnh chụp ở Tchassiv Yar, Ukraine ngày 02/03/2023. Reuters – Lisi Niesner

Thông báo của Mỹ viện trợ thêm 400 triệu đô la đạn dược là tin vui, nhưng quân Ukraine trực chiến muốn được các nước phương Tây cũng cấp vũ khí nhiều hơn vì đó là cách duy nhất để có thể cân bằng lực lượng với Nga.

Đặc phái viên Vincent Souriau và Julien Boileau tường trình từ Kramatorsk :

"Khi một lữ đoàn Ukraine có được xe tăng Abrams, mẫu mới nhất của Mỹ, thì dĩ nhiên đạn trái phá bay xa hơn, nhanh hơn cả vài năm ánh sáng so với loại xe tăng cổ lỗ thời Liên Xô. Nòng pháo nhẹ hơn, dễ hướng dẫn và điều khiển hơn. Không nghi ngờ gì, vũ khí phương Tây hơn hẳn về hiệu suất quân sự.

Nhưng người ta đang nói đến việc đối đầu với Nga về số lượng. Đúng, là dù quân Nga cũng gặp vấn đề về thiết bị quân sự, nhưng họ vẫn còn dự trữ đạn dược, vài tấn vũ khí thời Liên Xô. Điều mà lính Ukraine nói với chúng tôi, đó là họ bị lấn át về số lượng. Trước khi có thiết bị mới, họ chỉ mơ có được vũ khí, kể cả những chiếc xe tăng chỉ bắn xa được 4 hoặc 5 km, nhưng hiện giờ họ cũng có ít hơn rất nhiều.

Vẫn theo những quân nhân Ukraine, "nếu chúng tôi có nghìn chiếc thì chúng tôi đã có khả năng kháng cự". Hiện giờ, họ chẳng có chất lượng, cũng như khối lượng".

Vào lúc Nga thắng thế ở Bakhmut, ngày 04/03, bộ Quốc Phòng Nga cho biết là bộ trưởng Serguei Choigou đã đến thị sát "một trạm chỉ huy" về "phía Nam Donetsk" ở miền đông Ukraine. Còn tại miền nam Ukraine, số người chết trong vụ Nga oanh kích đêm 02/03 vào một khu chung cư ở thành phố Zaporijjia đã lên đến 7 người. Đội cứu hộ cứu được 11 người và tiếp tục tìm kiếm nạn nhân trong đống đổ nát.

Trên mặt trận tư pháp, ngày 03/03, chưởng lý Ukraine thông báo một văn phòng của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (CPI) sắp được mở ở Kiev để xét xử các nhà lãnh đạo Nga chịu trách nhiệm gây chiến ở Ukraine. Công tố viên Karim Khan của CPI cũng đến nhiều khu vực ở miền nam Ukraine trong khuôn khổ cuộc điều tra về các vụ trẻ em Ukraine bị đưa sang Nga.

Thu Hằng

**************************

Mỹ cấp thêm 400 triệu đô la viện trợ quân sự cho Ukraine bất chấp cảnh báo của Nga

Trọng Nghĩa, RFI, 04/03/2023

Nhân chuyến thăm Mỹ của thủ tướng Đức Olaf Scholz, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm 03/03/2023 đã loan báo một khoản viện trợ quân sự mới cho Ukraine trị giá 400 triệu đô la, qua đó tái khẳng định hậu thuẫn của phương Tây đối với Kiev.

Tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp thủ tướng Đức Olaf Scholz tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ ngày 03/03/2023. AP - Susan Walsh

iện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine rất quan trọng trong việc giúp Kiev chống lại các cuộc tấn công của quân đội Nga và thậm chí giành lại lãnh thổ, và khoản viện trợ mới của Mỹ lần này bao gồm đạn dược, đặc biệt là pháo phản lực cho hệ thống tên lửa Himars có tác dụng tàn phá dữ dội đối với quân đội và đường tiếp tế của Nga.

Thông báo chi viện cho Kiev được tổng thống Mỹ đưa ra trong bối cảnh điện Kremlin cho rằng viện trợ như vậy sẽ chỉ "kéo dài cuộc xung đột và gây ra những hậu quả đáng buồn cho người dân Ukraine".

Theo thông tín viên RFI Guillaume Naudin tại Washington, một lần nữa, Hoa Kỳ chứng tỏ quyết tâm ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga :

"Đây là lần thứ 33 mà Hoa Kỳ lấy vũ khí từ kho dự trữ của mình để giúp đỡ Ukraine, với trị giá lên đến 400 triệu đô la. Khoản viện trợ chủ yếu bao gồm đạn dược, thứ mà quân đội Ukraine đang rất cần trong các cuộc đấu pháo với lực lượng Nga, từ các tên lửa dành cho bệ phóng Himars, các loại đạn đại bác 155 mm và các loại đạn khác dành cho xe thiết giáp Bradley mà Mỹ đã gửi qua Ukraine.

Khi tiếp thủ tướng Đức Olaf Scholz tại Nhà Trắng vào hôm qua, tổng thống Mỹ Joe Biden dĩ nhiên đã thảo luận về vấn đề viện trợ xe tăng phương Tây cho Ukraine, và một lần nữa, ông đã cảm ơn thủ tướng Đức về quyết tâm ủng hộ Ukraine cả về chính trị, tài chính lẫn quân sự, với việc cung cấp xe tăng Leopard 2.

Quyết định viện trợ xe tăng cho Kiev không phải là đã đạt được một cách dễ dàng, và đã phải mất rất nhiều cuộc thảo luận và trao đổi. Joe Biden hoan nghênh những thay đổi lớn tại Đức, đặc biệt trong mối quan hệ về năng lượng với Nga từ một năm nay sau vụ xâm lược Ukraine.

Đối với tổng thống Mỹ, quyết định tăng viện cho Ukraine cũng là một thông điệp gửi đến công luận Mỹ và những người đang thắc mắc về mức độ và tính chất tự động của viện trợ mà Mỹ dành cho Ukraine".

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ bất ngờ ghé Ukraine

Ngoài việc tăng cường viện trợ quân sự, Hoa Kỳ còn ủng hộ Ukraine trong những lĩnh vực khác. Vào hôm qua, bộ trưởng tư pháp Mỹ Merrick Garland đã bất ngờ đến Ukraine để tham dự một hội nghị về tội ác chiến tranh và công lý.

Phát biểu tại Lviv, thành phố miền tây Ukraine nơi tổ chức hội nghị, ông Garland đã "tái khẳng định quyết tâm buộc Nga phải chịu trách nhiệm về những tội ác đã gây ra trong cuộc xâm lược vô cớ chống lại nước láng giềng có chủ quyền của mình".

Trọng Nghĩa

Bakhmut sẽđược ghi như một trận đánh lịch sử trong chiến tranh Ukraine, chỉ vì trận chiến đã kéo dài đến chín tháng. Quân Nga bắt đầu tấn công Bakhmut, rồi để cho nhóm Wagner làm chủ chiến trường. Chính đạo quân lính đánh thuê này đã làm cho trận đánh nổi tiếng biến Bakhmut thành cái "máy xay thịt".

Bakhmut vốn là một thành trì vùng biên ải, với một truyền thống đối kháng, trong lịch sử từng được người Cossack phòng ngự chống quân Nga hoặc quân Serbia.

Quân đội Ukraine từ tuần trước đã nói có thể rút khỏi Bakhmut. Ngày thứ Năm 2/2, toán sử dụng máy bay không người lái (drone) cho biết đã được lệnh đưa tất cả ra ngoài.

Thành phố 70 ngàn dân này không phải là một địa điểm chiến lược, chỉ mở một con đường nhỏ tới Severodonetsk và Lysychansk ở phía Bắc. Nhưng nếu muốn tấn công hai thành phố lớn đó, quân Nga có thể dùng đường khác, không cần qua Bakhmut.

Bakhmut cũng không có một kho vũ khí hay chiến cụ nào. Chỉ có một mỏ muối nằm ở phía Bắc, đã ngưng hoạt động, và hầm rượu Artwinery rộng lớn chứa 50 triệu chai rượu chát mà Yevgeny Prigozhin, lãnh tụ nhóm Wagner mới đứng chụp hình ở cửa hầm để khoe chiến công. Có lẽ hầm rượu này là một lý do Prigozhin tấn công Bakhmut vào tháng Năm năm ngoái. Bán rẻ mỗi chai 5 đô la cũng kiếm được nửa tỷ mỹ kim !

Prigozhin đánh Bakhmut cũng vì đang tranh giành ảnh hưởng với các tướng lãnh Nga ; muốn chứng tỏ quân Wagner mạnh hơn những tân binh quân dịch không được huấn luyện, tinh thần uể oải và thiếu vũ khí, trong quân đội Nga. Trong 8 tháng cuối của năm 2022 đã có 4.000 quân Wagner chết, phần lớn là cựu tù nhân Nga chịu ra trận làm bia đỡ đạn để được xóa án. Nhiều tù nhân đã chết trước khi được trả lương, hơn 1.000 mỹ kim một tháng, theo báo The Guardian. Quân Ukraine cũng tổn thất, nhưng họ di tản những binh sĩ bị thương và thi hài. Quân Nga thì không. Prigozhin còn dùng hình ảnh xác lính Wagner để phản đối các tướng Nga không cung cấp đủ súng đạn. Ngày thứ Sáu 3/3, Yevgeny Prigozhin đã đứng trên một nóc nhà ở Bakhmut quay chiếu video, tuyên bố thành phố này đã bị bao vây ba mặt.

Viện binh Ukraine đưa tới Bakhmut gần đây rất nhỏ, trong đó không có những toán quân đã được huấn luyện ở Anh hay Đức, có thể sử dụng những vũ khí mới. Cũng không đưa tới những thiết giáp M-2 của Mỹ, Challenger 2 của Anh, Leopard 1 và Leopard 2 do Đức, Ba Lan và Canada tặng, hoặc xe tải quân CV-90 của Thụy Điển mới được viện trợ. Họ cố ý dè dặt để bảo toàn lực lượng ở hậu cứ, chuẩn bị các trận lớn sắp tới.

Ukraine đã báo trước có thể rút quân. Thành phố không có điện, không nước, dân chạy gần hết, chỉ còn 5.000 người già cả, họ dùng nước suối và kiếm củi đốt để sưởi. Trong những ngày sắp tới, quân Ukraine hoặc sẽ rút lui trên con đường duy nhất còn lại, hoặc cố cầm cự để quân Nga tiêu hao lực lượng càng lâu càng tốt, chờ đến khi băng tuyết tan hết sẽ mở cuộc tổng phản công mùa Hè.

Một ưu điểm của quân Ukraine là tinh thần binh sĩ vững vàng, kỷ luật chặt chẽ, họ sẵn sàng hy sinh, chiến đấu. Tướng Oleksandr Syrsky, tổng chỉ huy mặt trận miền Đông đã vào trong Bakhmut cổ động tinh thần binh sĩ, mặc dù đã có kế hoạch triệt thoái. BáoNew York Times điện thoại với Yuriy Syrotyuk, một chiến binh 46 tuổi ở trong Bakhmut. Anh phụ trách khẩu súng phóng lựu MK-19 của Mỹ, than rằng đang hết đạn, "Đáng lẽ mỗi ngày tôi bắn 300 trái lựu đạn, như hồi mùa Hè, bây giờ cấp chỉ huy chỉ cho phép bắn 5 đến 10 trái. Có lúc tôi nhìn thấy quân địch, nhưng không có gì để bắn".

Bakhmut vốn là một thành trì vùng biên ải, với một truyền thống đối kháng, trong lịch sử từng được người Cossack phòng ngự chống quân Nga hoặc quân Serbia. Hai phần ba dân là người Ukraine, nhưng đa số nói thông thạo tiếng Nga. Khi Ukraine bị nhập vào Liên bang Xô Viết, Bakhmut bị đổi thành Artemivsk, tên một đảng viên cộng sản, một pho tượng Lenin lớn được dựng lên. Năm 2014, quân Nga bị đánh ra khỏi thành phố, tượng Lenin bị phá, tên Bakhmut được dùng lại.

Các tướng lãnh và Bộ quốc phòng Nga đã bị quân Ukraine dùng kế khiêu dụ đổ quân vào cái bẫy Bahkmut làm chết hàng ngàn lính, khi chiếm được sẽ thấy không được ích lợi chiến lược nào !

Khi quân Ukraine rút đi, Nga sẽ được làm chủ một thành phố nhỏ không còn dân chúng, không còn đời sống, kinh tế trống rỗng. Đổi lại, quân Nga và lực lượng Wagner chết quá nhiều. Chiếm đóng Bakhmut không có ích lợi gì cho Nga trước cuộc tổng phản công mùa Hè Ukraine đang chuẩn bị.

Có lẽ đó chính là mưu thuật của quân đội Ukraine. Họ dùng Bakhmut làm một cái bẫy thu hút đối phương đưa quân đến đó chết, tiêu hao lực lượng. Khi quân Ukraine bắt đầu mở cuộc tổng phản công với các chiến xa và vũ khí mới, các đạo quân Nga đã mệt mỏi, kiệt quệ vì ham đánh chiếm Bahkmut.

Mùa Hè năm ngoái, Ukraine đã dùng một chiến thuật tương tự ở Severodonetsk và Lysychansk, cách 40 cây số về phía Bắc Bahkmut. Quân Nga đã tấn công hai thành phố này, số binh sĩ tổn thất quá nặng. Đến tháng Tám, quân Ukraine phản công, quân Nga thua, bỏ súng chạy, tỉnh Kharkiv được giải phóng.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 04/03/2023

Nga tăng cường bảo vệ biên giới sau các vụ tấn công bằng drone

Thanh Phương, RFI, 01/03/2023

Hôm 28/02/2023, trong một bài phát biểu tại Moskva, tổng thống Vladimir Putin đã ra lệnh tăng cường bảo vệ biên giới nước Nga sau khi xảy ra nhiều vụ tấn công bằng drone, trong đó có một chiếc rơi gần thủ đô Moskva. 

Binh sĩ Ukraine điều khiển Drone hoạt động trên chiến trường Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 25/12/2022. AP - Libkos

Từ Moskva, thông tín viên Julian Colling gởi về bài tường trình

"Đây là lần đầu tiên các drone, rất có thể được phóng từ Ukraine, vào sâu bên trong lãnh thổ Nga đến như thế. Một chiếc đã rơi xuống ở nơi chỉ cách Moskva 75 km, gần một trạm khí đốt của Gazprom và cách không xa một cơ sở quân sự. Nhà chức trách Nga đã xác nhận đó là một drone "nước ngoài" và chiếc này đã không phát nổ khi rơi xuống. 

 Có thể đây là một chiến dịch có phối hợp, bởi vì nhiều drone đã rơi xuống cùng một lúc ở miền nam nước Nga, gần các cơ sở chiến lược. Vùng Belgorod, thường xuyên bị nhắm tới, một lần nữa là mục tiêu tấn công của 3 chiếc drone. Đặc biệt, một kho nhiên liệu bị oanh kích chỉ nằm cách một tư dinh sang trọng của tổng thống Putin có 70 km.

Đáng ghi nhận hơn nữa là không phận bên trên thành phố Saint-Petersbourg đã bị đóng trong nhiều tiếng đồng hồ sáng qua. Theo nhiều nhân chứng, một vật thể bay không xác định dường như đã được nhìn thấy tại khu vực thành phố lớn thứ hai của Nga, cách Kiev đến hơn 1.000 km.

Một số drone này không có mang theo các khối chất nổ. Cho nên, nhiều chuyên gia quân sự cho rằng đây có thể là các chuyến bay do thám cho bộ tư lệnh Ukraine, hoặc chỉ nhằm trắc nghiệm phản ứng của hệ thống phòng không Nga.

Rõ ràng là các drone của Ukraine nay chứng tỏ khả năng bay càng ngày càng sâu vào lãnh thổ Nga. Đối với trang mạng độc lập Meduza, những vụ xâm nhập này có thể đánh dấu khởi đầu một giai đoạn mới trong cuộc chiến Ukraine".

Theo AFP, quân đội Nga hôm nay vừa thông báo đã bắn hạ 10 drone của Ukraine định tấn công vào các cơ sở ở vùng Crimée, vùng của Ukraine đã bị sát nhập vào Nga năm 2014.

Trong khi đó, theo nhật báo Pháp Le Monde, nhiều nguồn tin trên mạng Telegram cho biết là sân bay quân sự Ieisk, trên bờ phía đông của vùng biển Azov, dường như cũng đã là mục tiêu tấn công của các drone. Căn cứ hải quân này cũng được không quân Nga sử dụng và là nơi trú đóng của trung đoàn oanh tạc cơ 959.

Thanh Phương

***************************

Chiến tranh Ukraine : Nga oanh kích dồn dập Bakhmut

Phan Minh, RFI, 01/03/2023

Chiến sự khốc liệt để giành quyền kiểm soát thành phố Bakhmut, ở miền đông Ukraine vẫn tiếp diễn và hôm 28/02/2023, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga hoàn toàn không quan tâm đến những binh lính Nga bỏ mạng hàng loạt tại các khu vực giao tranh. Cách đó 15 km, người dân ở khu vực Tchassiv Yar, gần Bakhmut, đang cảm thấy tuyệt vọng và dường như đã chấp nhận số phận.

Một cụ già trong vườn của gia đình sau khi ngôi nhà của bà bị oanh kích, tại Tchassiv Yar, gần Bakhmut, Ukraine, ngày 28/02/2023 AFP – Dimitar Dilkoff

Từ Tchassiv Yar, đặc phái viên Vincent Souriau và Julien Boileau gửi về bài phóng sự :

Chỉ có những người tóc bạc ở đây. Hàng chục người già, tay cứ nắm chặt và giật nảy mình mỗi khi nghe tiếng nổ. Họ không có lựa chọn nào khác. Họ tới căn phòng 50m2 này ở trung tâm Tchassiv Yar vì đạn pháo của Nga đã phá hủy nhà của họ.

Vadim nói : "Họ hầu hết là người về hưu, bị mất điện, họ cần sạc điện thoại và phục hồi sức khỏe vì họ không còn lò sưởi trong nhà".

Công việc của Vadim là tiếp đón những người này, đốt củi và phục vụ trà, như thể không có chuyện gì xảy ra. Anh cũng cho chúng tôi xem một danh sách, đó là danh sách những cuộc sơ tán. Anh nói rằng những người đi ngang qua đây có thể đăng ký và được các tình nguyện viên di dời trong những ngày tiếp theo. Nhưng đối với cụ bà hoảng loạn đang lẩm bẩm một mình trên băng ghế, đây là giọt nước tràn ly.

Bà nói : "Vậy tôi sẽ đi đâu ? Tôi sẽ đến nhà ai ? Như thế nào ? Tôi thà chết ở đây. Dù sao thì họ cũng bắn phá mọi nơi, ở mọi nơi ! Tôi đã mất con trai, tôi sẽ không đi đâu cả, họ muốn làm gì cũng được, tôi sẽ không đi đâu cả. Tại sao anh chị bắt tôi phải đi chết ở nơi khác như một con chó ? Thần kinh của tôi đang rối loạn, tôi không thể chịu đựng được nữa, lúc nào cũng "sơ tán, sơ tán, sơ tán".

Không còn một ai sống ở bên ngoài cả. Thành phố bị bỏ hoang. Và bầu không khí tràn ngập bởi những trận pháo kích của Ukraine dội xuống vùng ngoại ô Bakhmut, cách đó 15 km. 

Tại Hoa Kỳ, một quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc hôm qua cho biết rằng Mỹ không nghĩ Nga sẽ giành được thêm vùng lãnh thổ đáng kể nào của Ukraine trong thời gian tới. 

Phan Minh

***************************

Nga có thể sẽ điều chiến hạm trang bị tên lửa siêu thanh Zircon đến Biển Đen

Thu Hằng, RFI, 01/03/2023

Khu trục hạm Đô đốc Gorshkov trang bị tên lửa siêu thanh Zircon có thể được huy động để hỗ trợ hạm đội Nga tại Biển Đen, trong bối cảnh chiến tranh leo thang ở Ukraine. Chiến hạm Gorshkov, nằm trong đội tầu trong đó có tầu chở dầu Kama, tiếp tục nhiệm vụ ở vùng biển mới sau khi kết thúc đợt tập trận với hải quân Trung Quốc và Nam Phi ở thành phố Cap Town hôm 27/02/2023.

Ảnh cắt từ video do Bộ Quốc Phòng Nga công bố ngày 28/05/2022 : Tên lửa siêu thanh Zircon được phóng đi từ tàu khu trục Đô đốc Gorshkov của hải quân Nga trên vùng biển Barents. AP

Theo chuyên gia Trung Quốc, được báo mạng Hồng Kông South China Morning Post trích dẫn ngày 28/02, có rất nhiều khả năng khu trục hạm Đô đốc Gorshkov sẽ được điều đến hỗ trợ hạm đội Nga ở Biển Đen, "nơi năng lực chiến đấu đã bị suy yếu sau vụ tầu soái hạm Moskva bị chìm (vào tháng 04/2022)". Tuy nhiên, ông Song Zhongping, nguyên giảng viên quân đội Trung Quốc, tỏ ra thận trọng về khả năng tên lửa Zircon có thể giúp quân Nga vượt qua khó khăn trên chiến trường Ukraine hiện nay.

Tầu khu trục Đô đốc Gorshkov được chuyên gia hàng hải Lie Jie tại Bắc Kinh, đánh giá "là một trong những tầu chiến hiện đại hiếm hoi của hải quân Nga kể từ khi tầu Moskova bị chìm", có thể hỗ trợ hạm đội Biển Đen phòng không hoặc chống tầu ngầm. Máy bay trực thăng Ka/27 trên tầu, cũng tham gia đợt tập trận hải quân ở Nam Phi, được cho là có thể giúp ngăn chặn các tàu chiến của NATO ở Biển Đen.

Cuộc tập trận hải quân cách xa Nga 16.000 km cũng nhằm trắc nghiệm khả năng triển khai xa của tầu Đô đốc Gorshkov. Tuy nhiên, Hạm đội Phương Bắc, được hãng tin TASS trích dẫn, không cho biết tên lửa siêu thanh Zircon có được bắn thử trong đợt tập trận ở Nam Phi hay không.

Vụ thử tên lửa Zircon đầu tiên được thực hiện từ tầu khu trục Đô đốc Gorshkov, ở biển Barents vào tháng 10/2020. Tên lửa đã đạt độ cao 28 km, tốc độ 9.800 km/giờ. Ngay từ năm 2015, tầu Đô đốc Gorshkov cùng với ba tầu khu trục khác được hải quân Nga chọn để thử tên lửa Zircon.

Thu Hằng

***************************

Zelensky kêu gọi phương Tây từ bỏ "húy kỵ" về chiến đấu cơ

Trọng Thành, RFI, 28/02/2023

Việc giao chiến đấu cơ cho Ukraine hay không tiếp tục là điểm nóng. Tối hôm 27/02/2023, tổng thống Ukraine Volodimir Zelensky một lần nữa kêu gọi các nước phương Tây vượt qua "húy kỵ" về chiến đấu cơ.

Một chiến đấu cơ F16 bay trên căn cứ Lask, Ba Lan, ngày 12/10/2022 - Ảnh minh họa

Theo Reuters, lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh, "chúng tôi sẽ không thể bảo vệ được không phận của mình chừng nào mà húy kỵ về chiến đấu cơ không được dỡ bỏ hoàn toàn", cho dù "các phi công, các đơn vị phòng không và các chuyên viên khác của lực lượng không quân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ". Cũng trong phát biểu hôm qua, tổng thống Zelensky thông báo "tình hình đang ngày một khó khăn hơn" tại khu vực Bakhmut, thành phố miền đông Ukraine, nơi các lực lượng Ukraine bị quân đội Nga bao vây từ nhiều tháng nay.

Tổng thống Ukraine cho biết "kẻ thù đang phá hủy một cách hệ thống tất cả những gì mà phía Ukraine có thể sử dụng để phòng vệ".

Về phía Nga, trong một phát biểu trên truyền hình Nga hôm qua, thủ lĩnh vùng Donetsk ly khai, Denis Pushilin, được Moskva bổ nhiệm, bảo đảm là mọi tuyến đường vào Bakhmut "nằm trong tầm bắn" của các lực lượng Nga.

Tình báo Ukraine : Thời điểm phản công phụ thuộc vào vũ khí viện trợ

Việc đồng minh cấp phi cơ chiến đấu không chỉ giúp Ukraine bảo vệ vùng trời các khu vực mà quân đội Ukraine hiện đã kiểm soát. Theo phó chỉ huy Tình báo Quân sự Ukraine (GUR), Vadim Skibitskyi, vũ khí phương Tây cung cấp là một yếu tố quyết định đối với "thời điểm phản công". Trả lời báo Đức Berliner Morgenpost , ngày 26/02, ông Skibitskyi cho biết là quân đội Ukraine sẵn sàng cho một đợt phản công lớn vào mùa xuân tới, với một trong các mục tiêu chính trước mắt là "chọc thủng phòng tuyến của quân đội Nga tại miền nam, cắt lìa bán đảo Crimée với miền tây nước Nga".

Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, trong bản tin hôm qua, cũng cho biết có nhiều khả năng quân đội Ukraine sẽ cố gắng chọc thủng phòng tuyến Nga tại tỉnh miền nam Zaporijjia. Phó chỉ huy Tình báo Quân sự Ukraine Vadim Skibitskyi cho biết thêm là quân đội Ukraine chuẩn bị oanh kích vào cả "các kho chứa và phương tiện quân sự trên lãnh thổ Nga, ví dụ khu vực gần thành phố Belgorod (cách biên giới với Ukraine khoảng 35 km)", nơi Nga tổ chức các cuộc tấn công vào đất Ukraine.

Chính quyền Nga cũng tiếp tục răn đe phương Tây là không nên cấp thêm vũ khí tối tân cho Ukraine. Hôm qua, trong một bài viết trên trang mạng Izvestia, mang tựa đề "Điểm không thể vãn hồi", phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Nga, Dmitri Medvedev, cáo buộc phương Tây mưu đồ "tiêu diệt Liên bang Nga", đe dọa "tương lai nhân loại", khi rót thêm vũ khí cho Ukraine.

Trọng Thành

Mặt đỏ như vang

Cuộc chiến xâm lược toàn diện do Nga phát động nhắm vào quốc gia láng giềng độc lập, có chủ quyền là Ukraine đã vượt ngưỡng thời gian 1 năm. Mặc dù cuộc chiến được dự định sẽ là một "Chiến dịch đặc biệt" chỉ tính bằng giờ, bằng ngày thì quân đội Nga sẽ hoàn thành xong kế hoạch "phi quân sự hóa và phi phát xít hóa" đối với Ukraine, cũng như "bảo vệ người Nga" bằng một chính phủ mới bù nhìn của Nga ở Ukraine.

Putin mặt đỏ như vang khi xâm lăng Ukraine

Mộng ước của Putin cũng sẽ là một chiến dịch xâm lăng bài vở như đã từng làm với các quốc gia, dân tộc nhỏ bé khác khi 5 lần đưa quân đội ra nước ngoài. Và điều cơ bản, là Putin đã có kinh nghiệm với việc ngang nhiên chiếm bán đảo Crimea của Ukraine cách đây 8 năm, và nuôi dưỡng đám bù nhìn ở hai khu vực ly khai của Ukraine là Donesk và Luhansk.

Putin đã có kinh nghiệm về những phản ứng hời hợt của Phương Tây khi ra những lệnh trừng phạt nửa vời. Putin cũng đã có kinh nghiệm với sự thiếu đoàn kết, nhất trí của Châu Âu và NATO thì đang ngày đêm lo cãi nhau về việc đóng góp tiền cho quân đội… Tất cả những điều đó, nằm trong toan tính và dự định của Nga. Và nói như Lê Văn Cương, nguyên Thiếu tướng, Viện trưởng Viện Chiến lược của Bộ Công an Việt Nam, thì : "Tất cả các nước đều lấy lợi ích của mình là quan trọng. Nên không ai ngu dại gì mà đi đấu với cụ Putin 70 tuổi, cựu sĩ quan KGB để bảo vệ Ukraine là con bệnh của Châu Âu".

Thế nên, sau nhiều lần leo lẻo phủ nhận thông tin từ Hoa Kỳ cảnh báo : Nga sẽ mở cuộc chiến xâm lược Ukraine, Putin cố tình chày cối rằng đó là thông tin giả, là bịa đặt là tưởng tượng… Thế rồi sáng 24/2/2022, Putin trở mặt, xua hàng trăm ngàn quân tràn qua biên giới Nga và Belarus với Ukraine, phát động cuộc chiến xâm lược Ukraine.

Một thời gian dài mấy chục năm qua, Nga cũng đã cố công diễu võ, dương oai đe dọa cả thế giới bằng kho vũ khí hạt nhân khổng lồ của mình hòng cho cả thế giới run sợ mà không dám mở miệng lên án hành động tội ác chiến tranh đối với đất nước, người dân Ukraine. Kèm theo đội quân xâm lược, Putin mạnh mồm đe dọa cả thế giới rằng : "Hãy đứng ra một bên, nếu không muốn nhận những hậu quả mà chưa bao giờ được nhìn thấy".

Thế là với đội quân đông đúc đến gần 200.000 người với đầy đủ vũ khí được coi là hiện đại nhất, tinh vi nhất, bách chiến bách thắng và vô địch như đã ra công tuyên truyền mấy chục năm qua, Putin ngạo nghễ tiến quân bằng cả những đoàn xe dài đến 64 km, bằng những lời tuyên bố hết sức trịch thượng và đượm mùi đe dọa khát máu.

Quả thật, nhìn cách ra quân, lời lẽ của chính quyền Putin lúc bấy giờ, cả thế giới cảm thấy không hề an lòng và lo lắng thay cho dân tộc, đất nước Ukraine.

Và cha ông nói không hề sai rằng : "Khi chưa đánh người, mặt đỏ như vang".

Cuộc chiến đẫm máu, lương tâm loài người bị đánh thức

Trước sự ngỡ ngàng của cả thế giới về "thói lá mặt lá trái" kiểu cộng sản của Putin, người ta chờ đợi một sự thất trận và đầu hàng của chính phủ Ukraine đứng đầu là Tổng thống Zelensky được xách mé gọi là "thằng hề, oắt con" (lời Lê Văn Cương) và một nền kinh tế, quân sự và nhiều mặt rất nhỏ nhoi so với Nga, một đế quốc xâm lược khổng lồ.

Thậm chí, ngay cả chính phủ Hoa Kỳ đã từng vài lần mở lời với Zelensky rằng : Sẽ bảo đảm an toàn cho ông ta một chuyến đi ra nước ngoài, xây dựng một nhà nước lưu vong.

Đáp lại, Zelensky với đoạn video quay trên đường phố Kyiv rằng : "Chúng tôi vẫn ở đây và chúng tôi cần vũ khí, chứ không cần chuyến xe đi nhờ". Và rằng : "Quân xâm lược khi đến đất nước chúng tôi, luôn luôn chỉ thấy mặt chúng tôi chứ chẳng bao giờ thấy lưng" – nghĩa là không có chuyện quay đầu bỏ chạy trong trận chiến này". Còn Bộ trưởng quốc phòng Ukraine thì tuyên bố : "Nếu không có súng, chúng tôi sẽ chiến đấu bằng cuốc".

Những điều đó, nói lên tinh thần yêu nước, sự kiên cường, dũng cảm của người dân và chính phủ Ukraine trong cuộc chiến "tự do hay là chết" của họ.

Cuộc chiến được Putin tin tưởng rằng sẽ nhanh chóng ăn sống nuốt tươi một quốc gia, một đất nước và một dân tộc láng giềng. Thế nhưng, thay vì cuộc chiến 3 ngày, hôm nay, cuộc chiến đã trôi qua hơn 1 năm và chưa thấy hy vọng dừng lại. Đó là một cuộc chiến mà Nga đã sa lầy "một cách bền vững" vì không thấy có lối thoát với căn bệnh kiêu ngạo cộng sản của Putin.

Một năm với hàng trăm ngàn mạng người cả hai bên đã chết vô cớ, chỉ bởi sự ngông cuồng của một bộ óc bành trướng, một mưu đồ đen tối với mơ mộng trở thành một Pie đại đế của Putin.

Hàng triệu người đã bị thương tật, đã chết, đã phải rời bỏ quê hương bản quán của mình để lưu vong. Cả đất nước Ukraine chìm trong máu lửa chiến tranh chưa hẹn ngày kết thúc. Những cơn say máu của đám lãnh đạo Kremline vẫn chưa dừng lại.

Mặt vàng như nghệ

Đi theo quãng thời gian đó, là những "thành tích" đại bại của Nga trên không chỉ chiến trường mà trên mọi mặt của quốc gia Nga, từ Kinh tế, chính trị, văn hóa, uy tín, quan hệ… Tất cả Nga đã phải trả giá đau đớn, nhục nhã và không có lối thoát.

Trước những thảm bại trên chiến trường Ukraine, Putin đã mặt vàng như nghệ

Con ngáo ộp sức mạnh quân sự của Nga đã bỗng trở thành đất sét, nhanh chóng bung rữa khi cuộc chiến xảy ra. Với 145.850 binh sĩ Nga bị thiệt mạng, gấp 10 lần số binh sĩ Liên xô chết trong 10 năm trên chiến trường Afganistan. Với hàng ngàn xe tăng, xe bọc thép, máy bay, tàu chiến, kể cả soái hạm Moskva hiện đại nhất, được ca ngợi là có sức manh lớn nhất của Hải quân Nga, đã chìm xuống đáy Biển Đen kéo theo những huyền thoại sức mạnh quân sự mà Nga cố công xây dựng. Chiếc cầu Kerch được mệnh danh là biểu tượng Nga, là biểu tượng của Putin trong cuộc xâm lược Ukraine, đã bị tấn công sụp đổ chưa khôi phục, kéo theo sự sụp đổ biểu tượng của Putin bao năm qua.

Ngoài việc tự đặt mình vào vai trò côn đồ quốc tế trên môi trường chính trị thế giới, Nga cũng đã chuốc lấy cho mình những thất bại nặng nề trong mọi mặt của nền kinh tế, quân sự và văn hóa, xã hội hiện nay và trong một tương lai không ngắn trước mắt.

Hậu quả của những lệnh cấm vận khủng khiếp và ngặt nghèo nhất mà thế giới giáng vào Nga trong năm qua, đã đẩy Nga thành một ốc đảo kinh tế thế giới. Điều này hứa hẹn đưa nền kinh tế và đời sống nước Nga được quay trở lại ngược dòng lịch sử của thế giới với khoảng cách rất xa.

Ngược lại, trái với những hy vọng, dự đoán rất hí hửng của Putin từ đầu cuộc chiến, Nga và cả thế giới đã đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác khi chứng kiến Ukraine là một dân tộc quật cường, một đất nước yêu chuộng tự do, dân chủ, quyết không chấp nhận làm nô lệ của Nga. Chính quyền và quân đội của tổng thống Zelensky không sụp đổ mà ngày càng vững vàng và mạnh mẽ.

Nhân dân Ukraine không hề sợ hãi, không bị khuất phục. Bất chấp mọi sự hy sinh, mọi sự gian khổ và mất mát. Họ ngày càng tỏ rõ ý chí quyết tâm chiến đấu, bảo vệ độc lập chủ quyền lãnh thổ thiêng liêng và giá trị sống, giá trị của nền dân chủ non trẻ của họ. (Theo kết quả thăm dò dư luận mới nhất, có tới 91% dân Ukraine không đồng ý đổi đất lấy hòa bình, mà sẵn sàng chiến đấu chống quân Nga xâm lược đến cùng, dù phải chấp nhận mọi hy sinh).

Và cuộc chiến của Ukraine là cuộc chiến của lương tâm nhân loại, là cuộc thể hiện sức mạnh và sự đoàn kết của những giá trị dân chủ, những hy vọng và đích đến của xã hội loài người. Cả loài người tiến bộ nhanh chóng vượt qua sự ngỡ ngàng, e ngại ban đầu để đứng lên đoàn kết với Ukraine chống lại xâm lăng, để bảo vệ những giá trị cơ bản của xã hội loài người.

Ngược lại với những suy đoán của Nga, rằng Châu Âu và khối Hiệp ước NATO đang chia rẽ, lục đục sẽ không có sức mạnh… thậm chí dựa vào thế mạnh là quốc gia xuất khẩu năng lượng, Nga đã vững tin rằng cả Châu Âu phải bó gối xin hàng trước đòn sử dụng loại vũ khí năng lượng với Châu Âu và thế giới. Thế nhưng, Liên minh Châu Âu (EU) đã vượt qua đòn này của Nga, đã không bị chết cóng trong mùa đông khi thiếu khí đốt từ Nga. Ngược lại, Châu Âu đã "cai nghiện cơ bản" được nguồn năng lượng từ Nga. Và khi đó, Putin chỉ còn là một anh chàng bán dầu đã không lường được khả năng của phiên chợ. Trong tương lai gần, Nga hầu như mất trắng thị trường xuất khẩu dầu và khí sang Liên Hiệp Châu Âu mà biết bao nhiêu chục năm nay Liên Xô và Nga đã dày công đầu tư và xây dựng.

Chính quyền và quân đội của tổng thống Zelensky không sụp đổ mà ngày càng vững vàng và mạnh mẽ.

Không chỉ Châu Âu, NATO mà cả thế giới đã đoàn kết nắm chặt tay nhau để chống cuộc xâm lược trắng trợn của Nga. Và với sự đoàn kết đó, Nga đã được nếm những đòn cay đắng trên mọi mặt của Quốc gia.

Và sau khi đã dùng đủ mọi thủ đoạn, kể cả cuộc chiến tranh khủng bố đánh vào các công trình dân sự và đời sống người dân, Putin vẫn chỉ chuốc lấy nhiều thất bại liên tiếp và chứng tỏ cho cả thế giới biết bản chất của mình mà không thu được kết quả, chỉ chuốc lấy sự thất bại. Đến nay Putin đã lại phải nhục nhã cầu cạnh những nước nhược tiểu, là côn đồquốc tế như Bắc Hàn Iran để mua vũ khí mà không biết xấu hổ cho cái danh "Cường quốc quân sự thứ 2 thế giới". Để rồi đến nay, Putin đã buộc phải nói đến "Đàm phán không có điều kiện tiên quyết".

Tuy nhiên, đến nay, điều kiện tiên quyết của Ukraine, lại là Nga rút hết toàn bộ quân đội ra khỏi lãnh thổ Ukraine.

Và đó là quả đắng cho Putin.

Quả là : "Đánh được người, mặt vàng như nghệ"

Tạm kết

Một năm, đã cho người dân Ukraine thấy được bản chất của chế độ độc tài và tàn dư cộng sản, dù đã nếm mùi và chứng kiến nhiều sự khủng khiếp trong quá khứ thời còn Liên bang Xô Viết, nhưng có lẽ đến nay, người dân cả đất nước Ukraine mới ôn lại được thêm những bài học lịch sử mà họ đã từng nếm trải về sự tàn bạo từ chế độ đang cai trị nước Nga, một chế độ nối dài của Liên bang Xô Viết xa xưa.

Chính vì điều đó, mà mới có một dân tộc Ukraine kiên cường, quyết liệt, anh dũng và đầy khả năng chấp nhận mọi khổ đau, mất mát để bảo vệ bằng được lãnh thổ, tự do và quyền làm người của mình.

Đó là bài học lớn cho nhiều dân tộc, nhiều đất nước trên thế giới về tình đoàn kết quốc tế vì nền dân chủ, vì quyền con người, vì sự sống, bình đẳng của các dân tộc.

Đó cũng là bài học cho các quốc gia cậy lớn hiếp bé, hành xử theo luật rừng trên thế giới hiện đại ngày nay.

J.B Nguyễn Hữu Vinh

Nguồn : RFA, 28/02/2023

Ukraine thúc đẩy đồng minh cung cấp F-16 sau khi Mỹ nói chưa đến lúc

VOA, 28/02/2023

Ukraine hôm thứ Hai (27/2) tiếp tục thúc đẩy các đồng minh cung cấp máy bay chiến đấu cho lực lượng Ukraine bất chấp đánh giá mới nhất của Hoa Kỳ rằng việc cung cấp máy bay chiến đấu F-16 cho họ sẽ không phù hợp vào thời điểm này.

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba.

"Mọi cuộc thảo luận về việc cung cấp cho Ukraine một loại vũ khí mới, quan trọng đều bắt đầu bằng câu trả lời ‘không’ và kết thúc bằng câu trả lời ‘có’", Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba viết trên Twitter. "Trong năm ngoái, chúng tôi đã thuyết phục thành công các quyết định chính trị đối với sáu trong số bảy loại vũ khí có khả năng chuyển bại thành thắng. Cái duy nhất còn lại là máy bay chiến đấu".

Ông Kuleba ám chỉ đến sự miễn cưỡng của các đối tác trước đó trong việc gửi cho Ukraine xe tăng và các viện trợ quân sự khác nhưng cuối cùng đã quyết định cung cấp.

Trong một cuộc phỏng vấn với ABC News về vấn đề cung cấp F-16 cho Ukraine, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm thứ Sáu nói ông "hiện đang loại trừ khả năng đó".

"Giai đoạn này là về chiến đấu trên bộ và khả năng có các công cụ trong tay của người Ukraine để lấy lại lãnh thổ mà người Nga đang chiếm đóng", Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan nói trong buổi phỏng vấn.

Ông cũng cho biết các đồng minh đang cung cấp cho Ukraine phụ tùng thay thế cho các máy bay chiến đấu MiG/29 và SU/27 từ thời Liên Xô mà các phi công Ukraine sử dụng hàng ngày.

NATO mở rộng

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu hôm thứ Hai cho biết các cuộc đàm phán với Thụy Điển và Phần Lan về nỗ lực gia nhập NATO của họ sẽ được nối lại vào tháng tới.

Ông Cavusoglu nói trong một cuộc họp báo rằng cuộc họp được ấn định vào ngày 9/3.

Vào tháng 1, Thổ Nhĩ Kỳ đã tạm dừng các cuộc đàm phán để đối phó những người biểu tình cực hữu đã đốt một cuốn Kinh Qur'an bên ngoài Đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ ở Stockholm.

Thụy Điển và Phần Lan đã nộp đơn xin gia nhập NATO để phản ứng cuộc xâm lược Ukraine của Nga vào năm ngoái. Tất cả các thành viên hiện tại của NATO sẽ phải phê duyệt hồ sơ xin gia nhập của họ.

Thổ Nhĩ Kỳ đã bày tỏ sự phản đối đối với Thụy Điển, cáo buộc chính phủ nước này quá khoan dung đối với các nhóm mà Thổ Nhĩ Kỳ coi là tổ chức khủng bố.

Ông Cavusoglu hôm thứ Hai nói rằng Thụy Điển đã không tuân thủ thỏa thuận hồi tháng 6, trong đó Thụy Điển và Phần Lan cam kết dỡ bỏ các hạn chế bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ và tăng cường làm theo yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ về việc dẫn độ các chiến binh bị tình nghi.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ hồi đầu tháng này nói rằng "đã đến lúc" phê chuẩn cả Thụy Điển và Phần Lan làm thành viên mới của NATO. Hiện chỉ có Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary là vẫn chưa chấp thuận.

Ông Stoltenberg lưu ý "những lo ngại về an ninh chính đáng" của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời nói rằng Thụy Điển và Phần Lan "đều đã có những bước tiến lớn" hướng tới việc thực hiện các cam kết của họ theo thỏa thuận đạt được ở Madrid năm ngoái.

Người đứng đầu NATO sẽ thăm Phần Lan vào thứ Ba.

Nguồn : VOA, 28/02/2023

***************************

Phe đối lập Belarus khẳng định đã cho nổ tung một máy bay Nga

Thùy Dương, RFI, 27/02/2023

Phe đối lập Belarus hiện đang lưu vong tại nước ngoài tuyên bố hôm Chủ nhật 26/02/2023, là một máy bay của Nga đã bị phá hủy tại một sân bay gần Minsk. Phe đối lập Belarus khẳng định đây là "chiến dịch ngầm phá hoại thành công nhất" của họ nhắm vào quân Nga kể từ khi chiến tranh Ukraine nổ ra.

Ngày 26/2/2023, một máy bay quân sự mắt thần A-50 của Nga đã bị nổ tại sân bay Machulishch, Belarus. Reuters-Pool News

Trên Twitter, Franak Viacorka, một trong những cố vấn chính của nhà đối lập Belarus, Svetlana Tsikhanovskaya, viết rằng "Các ủng hộ viên (…) đã xác nhận sự thành công của một chiến dịch đặc biệt nhằm làm nổ tung một trong những chiếc máy bay của Nga hiếm hoi tại sân bay Matchulishchy, gần Minsk". Theo Franak Viacorka, "hai người Belarus đã thực hiện chiến dịch" bằng drone, "họ đã rời khỏi đất nước và được bảo vệ an toàn".

Theo AFP, ông Franak Viacorka không nói rõ máy bay Nga bị phá hủy thuộc loại nào nhưng cho biết chiếc máy bay có giá khoảng 330 triệu euro. Còn theo các phương tiện truyền thông thân cận với phe đối lập, đó là loại phi cơ trinh sát và chỉ huy A/50. Cũng trên Twitter, nhà đối lập Tsikhanovskaya viết : "Tôi tự hào về tất cả những người Belarus đang tiếp tục chống trả sự chiếm đóng phối hợp của Nga tại Belarus và đấu tranh cho tự do của Ukraine".

Tuy nhiên, AFP chưa kiểm chứng được các thông tin nói trên qua các nguồn tin độc lập. Quân đội Nga cũng chưa có phản ứng.

Belarus hiện giờ là đồng minh Châu Âu duy nhất của Moskva chống lại Kiev. Minsk không tham gia trực tiếp vào cuộc tấn công của Nga ở Ukraine, nhưng đã để cho Moskva tấn công Ukraine từ lãnh thổ Belarus cách nay một năm. Theo Kiev, Moskva cũng đang sử dụng các sân bay của Belarus để tấn công Ukraine. Kiev lo ngại Minsk có thể tham gia vào cuộc xung đột trong bối cảnh những tháng gần đây Nga và Belarus tăng cường tập trận chung.

Thùy Dương

************************

Tổng thống Zelensky : Nga chiếm gần 1.900 địa phương của Ukraine

Thu Hằng, RFI, 26/02/2023

Sau một năm phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt", Nga đã chiếm 1.877 thành phố và làng mạc của Ukraine. Phát biểu tại một sự kiện tương ái do chính phủ Đức tổ chức hôm 25/02/2023, tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết thành phố Mariupol ở miền nam Ukraine, trước chiến tranh có hơn nửa triệu dân và hiện giờ do quân Nga chiếm đóng, đã bị phá hủy hơn 90%.

Một khu vực trong mặt trận tại thành phố Vuhledar, Ukraine, ngày 25/02/2023. AP-Evgeniy Maloletka

Ở mặt trận miền đông Ukraine, giao điểm quan trọng Bakhmut dường như đang bị quân Nga siết chặt vòng vây. Lực lượng lính đánh thuê Nga Wagner khẳng định chiếm thêm được làng Yahidne, chỉ cách phía bắc thành phố chiến lược khoảng 2 km, vào tối 25/02. Trước đó, Yevgeny Prigozhin, ông chủ của Wagner khẳng định đã chiếm được các làng Berkhivka, cũng ở phía bắc Bakhmut, và làng Paraskoviivka vào tuần trước. Theo đồ họa của nhật báo Pháp Le Figaro, đến ngày 20/02, Nga đang dồn quân vây Bakhmut ở ba hướng bắc, đông, nam.

Biểu tình phản đối chiến tranh Ukraine tiếp tục ở nhiều nơi

Vào lúc tròn một năm Nga tấn công Ukraine, rất nhiều cuộc tuần hành đã được tổ chức trên thế giới hôm 24 và 25/02. Tại Việt Nam, nhiều đại sứ và đại diện cơ quan đại diện ngoại giao của nhiều nước ở Việt Nam cùng với đông đảo người dân đã tham gia cuộc tuần hành đoàn kết với Ukraine ở hồ Hoàn Kiếm, trung tâm Hà Nội.

Tại Pháp, khoảng 3.000 người tập hợp tại quảng trường Cộng Hòa, Paris, chiều 25/02 để "đồng hành với Ukraine" theo lời kêu gọi của nhiều hiệp hội. Đông đảo người dân cũng kêu gọi "Ngừng chiến tranh", ủng hộ "tự do cho người Ukraine" ở các thành phố Montpellier, Bordeaux, Rennes.

Khoảng 10.000 tập trung tại thủ đô Berlin của Đức ngày 25/02 để kêu gọi đàm phán với Moskva hơn là giao vũ khí cho Ukraine. Trong khi đó, tại Bruxelles (Bỉ), nơi tập trung trụ sở và các cơ quan của Liên Hiệp Châu Âu, người biểu tình đòi trừng phạt mạnh Nga và giao thêm vũ khí cho Ukraine.

Thông tín viên Jean-Jacques Héry, có mặt trong đoàn tuần hành, tường trình :

"Đoàn tuần hành, với đa số là người Ukraine, tỏa ra một sức mạnh lớn. Dĩ nhiên là không có vui mừng, nhưng cũng không quá buồn rầu. Người ta thấy cả những nụ cười dưới hàng trăm là cờ hai mầu vàng và xanh dương. Sau một năm chiến tranh, cuộc tuần hành phản ánh hình ảnh một đất nước vẫn đứng vững, theo giải thích của Anna.

Cô nói : "Tôi có thể so sánh cảm xúc của mình cách đây một năm, lúc đó tôi sốc thực sự, tôi sợ cho đất nước của mình. Giờ thì tôi không hẳn thấy sợ mà cảm thấy sức mạnh và tự hào về sức kháng cự của nhân dân Ukraine".

Đúng là Liên Hiệp Châu Âu đã thay đổi trong vòng một năm, với 10 loạt trừng phạt nhắm vào Nga. Nhưng theo người biểu tình, vẫn cần phải đi xa hơn. Càng tiến đến gần Ủy Ban Châu Âu, tiếng hô càng lớn : "Thêm các biện pháp trừng phạt Nga, cung cấp vũ khí cho Ukraine". Thông điệp được gửi trực tiếp đến các nhà lãnh đạo Châu Âu và NATO.

Yana Brovdiy, thuộc tổ chức phi chính phủ Promote Ukraine, đồng tổ chức cuộc tuần hành, phát biểu : "Tại sao phải chờ đến chừng đó thời gian để cung cấp hệ thống phòng không ? Hãy nghĩ đến những thành phố, những mạng sống mà lẽ ra có thể đã cứu được nếu Ukraine nhận được những hệ thống phòng không đó sớm hơn ?".

Rất nhiều người Bỉ, như Jean, cũng đến thể hiện đoàn kết. Ông nói : "Cuộc đấu tranh của Ukraine cũng là cuộc đấu tranh cho tự do của tất cả các nước Châu Âu". Một khát vọng tương lai Châu Âu được đoàn người biểu tình tiếp tục hô vang suốt chiều hôm qua".

Thu Hằng

Chiến tranh Ukraine : Một năm sau, lối thoát cho cuộc xung đột vẫn mờ mịt

Nước Pháp vẫn bề bộn với cuộc cải cách hưu trí và những khó khăn kinh tế, xã hội, một năm cuộc chiến tranh tại Ukraine đã làm thay đổi diện mạo địa chính trị thế giới. Đó là những chủ đề chính được các báo Pháp ra ngày 27/02/2023 tập trung phản ánh.

Tòa nhà bị phá hủy sau vụ pháo kích ở Kupyansk, Ukraine, ngày 20/2/2023. © Vadim Ghirda / AP

Cuộc chiến xâm lược Ukraine của Nga đã bước sang năm thứ 2 và vẫn tiếp tục diễn biến khốc liệt không thể lường trước được điều gì. Hầu hết các tờ báo chính của Pháp hôm nay đều dành nhiều trang bài cho sự kiện này. Nhật báo Libération trở lại ngày đầu tiên của cuộc xâm lược với bài phóng sự dài mang tiêu đề : "Ngày 24/02/2022, Hostomel, trận chiến đã phá vỡ cuộc chiến tranh chớp nhoáng của Putin". Vào những ngày đầu của cuộc xâm lược, quân đội Nga đã nhắm vào sân bay Hostomel nằm gần thủ đô Kiev, định lấy đây là điểm tựa để nhanh chóng chiếm thủ đô của Ukraine.

Libération trở lại với trận chiến Hostomel mà chỉ trong vòng ba ngày cận chiến quân đội Ukraine đã kháng cự và đã làm thất bại ý đồ xâm lược chớp nhoáng của Nga. Tờ báo mô tả lại, từ 4h15 sáng ngày 24/02/2022, quân đội Nga, từ nhiều tháng trước tập trung quanh Ukraine, đã ồ ạt tiến vào đất nước này từ mọi hướng. Hỏa lực Nga dồn dập dội xuống đè bẹp hệ thống phòng không Ukraine. Lực lượng lính dù tinh nhuệ Nga đổ xuống đánh chiếm sân bay Hostomel. Mọi diễn biến khi đó cho thấy tưởng như việc quân Nga tiến vào Kiev, bắt giữ chính quyền Ukraine chỉ tính bằng giờ. Nhưng cuối cùng kế hoạch của Nga đã thất bại hoàn toàn trước sức kháng cự bất ngờ của lực lượng Ukraine mà điểm chốt là trận chiến ở xung quanh sân bay Hostomel. Cho đến giờ các chuyên gia quân sự nước ngoài dựa trên các hình ảnh trận chiến này vẫn chưa thể phân tích được lý do thất bại của quân Nga, chỉ sau vài ngày đã buộc phải rút khỏi Hostomel, tiếp sau đó là các hướng quân trên bộ cũng phải rút khỏi Kiev.

Theo Libération, điều chắc chắn là cuộc tấn công chớp nhoáng đó bị phá vỡ đã biến "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Valdimir Putin trở thành một cuộc xung đột cường độ cao, kéo dài từ một năm qua. Đó là một cuộc chiến tranh dường như Nga không dự trù trước.

Cũng về chủ đề một năm chiến tranh Ukraine, Libération có bài xã luận mang tựa đề : "Nga, Ukraine : những ẩn số của chiến tranh".

Libération nhận thấy như trong quá khứ, các cuộc chiến tranh đều dẫn đến địa ngục, là chết chóc, là thành phố, làng mạc bị tàn phá, hủy diệt nền văn minh. Tờ báo ghi nhận một cách bi quan : Từ Đại chiến Thế giới thứ nhất đến thứ 2 rồi chiến tranh Triều Tiên có cuộc chiến nào ra khỏi bằng con đường thương lượng đâu. Giờ đây cuộc chiến tranh tại Ukraine cũng vậy, kể cả kẻ phát động cuộc chiến đến người bị xâm lược đều không muốn đàm phán trong khi cả hai bên đều bị tổn thất vô cùng nặng nề chỉ sau có một năm giao chiến. Libération kết luận : "Người Ukraine chịu rất nhiều đau khổ, nhưng đất nước ốm yếu về lâu dài ở Châu Âu chính là Nga. Đất nước này có nguy cơ bị tan vỡ, suy tàn không cưỡng lại được. Cuộc chiến tranh phi lý này đang chứng minh điều đó".

Phương Tây tìm lại sự đoàn kết 

Vẫn là liên quan đến một năm cuộc chiến tranh Ukraine, trang địa chính trị của nhật báo Le Monde dành nhiều trang báo cho hồ sơ mang tiêu đề " Liên Minh Đại Tây Dương thử lửa Nga".

Tờ báo khai thác góc độ hậu thuẫn của phương Tây cho Ukraine trước cuộc xâm lược của Nga. Le Monde nhận thấy cam kết mạnh mẽ của Hoa Kỳ cùng sự thức tỉnh của NATO đã giúp các nước phương Tây làm thành mặt trận thống nhất để hậu thuẫn cho Ukraine, cho dù mỗi nước đều có những cái nhìn khác nhau về thách thức được mất của cuộc xung đột.

Theo Le Monde, từ giờ, Ukraine mang một ý nghĩa lớn hơn, Ukraine "là cờ hiệu của sự tập hợp đoàn kết, là nơi quyết định số phận của trật tự thế giới dựa trên luật pháp, như theo cách diễn đạt được Washington hay dùng. Thất bại của Nga là mục tiêu chung. Thế nhưng cách thức cụ thể để đạt được điều đó vẫn còn mờ mịt".

Nhưng khi đã xác định được đối thủ chung thì sự đoàn kết của phương Tây là có thực. Tất cả đều có chung mục tiêu chiến lược, dù các nước vẫn nhận thức về cuộc chiến tranh này theo cách khác nhau. Bên trong sự đoàn kết của phương Tây vẫn còn tồn tại nhiều tính toán chiến lược phức tạp và không ít mâu thuẫn tiềm ẩn, đặc biệt giữa Châu Âu và Hoa Kỳ.

Chiến tranh Ukraine làm thay đổi Châu Âu

Chuyển qua với nhật báo kinh tế Les Echos, về chủ đề chiến tranh Ukraine, trang Ý kiến của tờ báo có bài "Chiến tranh đã thay đổi Châu Âu thế nào" của tác giả Dominique Moïsi.

Bài phân tích của tác giả Dominique Moïsi cho thấy, một năm sau cuộc chiến tranh tại Ukraine, người ta có xu hướng cho rằng NATO là bên thắng sau cuộc cuộc chiến và Châu Âu suy yếu. Thực tế phức tạp hơn nhiều. Trong chính Châu Âu, có "người thắng" và "kẻ thua cuộc".

Trước hết theo tác giả, không như cuộc chiến tranh Balkan ở Châu Âu hồi 1990 hay chiến tranh Irak 2003, đã gây chia rẽ sâu sách các nước phương Tây, lần này phương Tây đoàn kết hơn nhiều. Có được như vậy là nhờ tổng thống Nga Putin, ông ta đã vô hình chung trở thành chất xúc tác gắn kết các nước Châu Âu và Liên Minh Đại Tây Dương.

Vẫn theo tác giả, chừng nào còn chiến tranh, vai trò của Châu Âu trên thực tế sẽ chỉ là thứ yếu. Khi thời điểm đàm phán tới (vẫn còn lâu mới đến), Châu Âu sẽ có thể lấy lại vai trò trung tâm, nhất là nếu ngày mai, Châu Âu hành động như đã làm hôm qua. Ngày đó sẽ phải thuyết phục người Ukraine rằng có được tấm hộ chiếu Châu Âu đáng để hy sinh một số điều.

Theo bài viết, các nước Châu Âu càng thể hiện sự ủng hộ không ngừng đối với Kiev, thì họ càng có cơ may có được vị trí chính chứ không phải một vai phụ trong cuộc đàm phán tương lai.

Trung Quốc bất ngờ xuất hiện

Để có một cuộc đàm phán hòa bình cho Ukraine, giới quan sát phương Tây đều cho rằng vai trò của Mỹ là đầu tiên. Những ngày qua bỗng nổi lên Trung Quốc với kế hoạch hòa bình cho Ukraine.

Một đề xuất được Nga đánh giá cao nhưng bị phương Tây phê phán, đón nhận một cách lạnh nhạt. Xã luận báo Công giáo La Croix chạy tựa đề : "Ukraine, một vai trò cho Trung Quốc".

Bài xã luận nêu ra những nghịch ý của Bắc Kinh trong kế hoạch hòa bình cho Ukraine gồm 12 điểm. Trung Quốc cam đoan vẫn dành cho Nga "tình bạn không giới hạn", nhưng lại không muốn bị cuốn vào cuộc chiến tranh. Bắc Kinh chấp nhận cách diễn giải của Kremlin về trách nhiệm của phương Tây trong cuộc xung đột nhưng lại không thể cắt cầu quan hệ với phương Tây, trong đó Liên Âu và Hoa Kỳ vẫn là những đối tác thương mại hàng đầu của họ. Theo La Croix, Trung Quốc lợi dụng các trừng phạt Nga để tăng cường nguồn cung ứng năng lượng nhưng cũng không mong đợi gì nhiều vào một nền kinh tế đang trên đường suy sụp. Trung Quốc dấn thêm từng bước tại Trung Á, sân sau của Moskva.

Tờ báo đặt câu hỏi : Trung Quốc có thể đóng vai trò hòa giải trong cuộc xung đột hiện nay ở Châu Âu hay không ? La Croix cho hay, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không muốn loại trừ khả năng đó đã đánh giá động thái của Trung Quốc là "tích cực". Cuối cùng tờ báo khẳng định : "Nhiều khả năng Trung Quốc có thể thúc đẩy Vladimir Putin có lý trí hơn. Đó là điều quý giá khi thời gian cứ trôi đi".

Indonesia : Du lịch đe dọa đảo rồng Komodo

Chuyển qua các chủ đề khác ngoài cuộc chiến tranh Ukraine nặng nề. Vẫn trên trang La Croix, tờ báo chú ý đến đảo Komodo của Indonesia, nơi có loài thằn lằn khổng lồ nổi tiếng Rồng Komodo.

Trên hòn đảo lớn này có vườn quốc gia Komodo được chính phủ thành lập từ năm 1980 là nơi trú ngụ của loài rồng Komodo không có ở nơi nào khác trên thế giới, hiện chỉ còn khoảng trên dưới 3000 cá thể. Năm 1991, Unesco đã xếp hạng khu công viên quốc gia này trong danh sách di sản thế giới và cũng từ đó chính quyền Indonesia đã tập trung đầu tư để hòn đảo trở thành điểm du lịch lớn phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế.

Bài phóng sự : "Trên đảo Komodo, loài rồng và con người gặp nguy hiểm», cho thấy từ khi chính quyền xếp đảo Komodo là "vùng du lịch chiến lược", các dự án bất động sản mọc lên trên đảo đã trở thành mối đe dọa cho hệ động thực vật ở đây. Không những thế người dân bản địa, những thổ dân người Ata Modo bị gạt ra bên lề của sự phát triển, đang lo sợ bị cưỡng bức di rời khỏi nơi sinh sống bao đời nay của họ.

Pháp : Ngành du lịch không còn hấp dẫn 

Vẫn là liên quan đến ngành du lịch, nhật báo Le Monde chú ý đến tình hình tại Pháp : "nghành du lịch trước tình trạng thiếu vắng nhân viên", tựa trang nhất của tờ báo.

Le Monde cho biết đang hy vọng hồi phục sau đại dịch covid-19, giờ đây ngành du lịch Pháp đang trước thách thức mới, không thể tuyển dụng được 250 nghìn nhân viên cho các ngành khách sạn, nhà hàng mặc dù lương trong khu vực này đã được tăng 16% trong năm 2022. Các điều kiện làm việc trong các ngành nghề du lịch đã được cải thiện đáng kể nhưng vẫn không thu hút được lao động. Trong khi đó ngay từ bây giờ du lịch đã phải chuẩn bị cho mùa hè tới. Các công ty dịch vụ du lịch đang cố gắng thay đổi cách thức tổ chức làm việc để thu hút nhân công. Chưa bao giờ ngành du lịch Pháp lại mất sức hấp dẫn đối với người lao động như bây giờ.

Anh Vũ