Tương lai Biển Đông : Căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục

Nguyễn Trường, RFA, 10/09/2020

Kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 3/2020, những căng thẳng tại biển Đông đã gia tăng. Nguyên nhân chủ yếu là do Trung Quốc tiếp tục tỏ thái độ quyết đoán, cùng với đó là việc quan hệ Mỹ-Trung xấu đi trong một loạt vấn đề, trong đó có vấn đề biển Đông. Những hành động của Bắc Kinh nhằm khẳng định quyền tài phán và thể hiện rằng Covid-19 không làm suy yếu ý chí chính trị hay khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã phản tác dụng. Mỹ đã tăng cường sự hiện diện quân sự tại biển Đông cũng như đẩy mạnh việc chỉ trích các hành động của Trung Quốc. Quan trọng hơn cả, để ủng hộ các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền, Washington đã gắn chính sách biển Đông của mình với phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016. Trung Quốc và Mỹ liên tục cáo buộc nhau kích động căng thẳng và quân sự hóa tranh chấp.

Tàu sân bay USS Ronald Reagan của Mỹ tập trận cùng tàu của Lực lượng phòng vệ Biển Nhật Bản ở Biển Đông hôm 31/8/2018 - Reuters

Các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền tại biển Đông cho rằng Bắc Kinh đã lợi dụng đại dịch Covid-19 để thúc đẩy tuyên bố chủ quyền, đồng thời phản ứng bằng lập trường cứng rắn hơn. Các nước này tiếp tục bác bỏ cơ sở pháp lý "đường 9 đoạn" của Trung Quốc và viện dẫn phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016. Mặc dù các quốc gia ven biển tại Đông Nam Á nhìn chung tán thành việc Mỹ ủng hộ họ thực thi quyền hàng hải trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình, nhưng các nước này cũng kiềm chế không công khai khẳng định điều này để tránh chọc giận Trung Quốc.

Trong vòng 18 tháng tới, căng thẳng không có khả năng hạ nhiệt. Quan hệ Mỹ-Trung sẽ tiếp tục đi xuống, bất luận ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Trung Quốc và Mỹ sẽ tăng cường hoạt động quân sự tại biển Đông, làm gia tăng nguy cơ đối đầu. Căng thẳng gia tăng tại eo biển Đài Loan sẽ tác động tới tranh chấp tại biển Đông. Các nỗ lực của Đông Nam Á trong việc bảo vệ quyền chủ quyền bằng cách nhấn mạnh tầm quan trọng của luật pháp quốc tế và thông qua đàm phán với Trung Quốc về COC sẽ không làm thay đổi những động lực cốt lõi trong tranh chấp ở biển Đông.

Cạnh tranh chiến lược leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục đổ thêm dầu vào ngọn lửa căng thẳng tại biển Đông. Mối bất hòa giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ gia tăng đáng kể từ nay cho tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11 tới. Với sự đồng thuận lưỡng đảng tại Mỹ về Trung Quốc, chính quyền Mỹ mới nếu do Joe Biden dẫn dắt cũng sẽ không thể thực hiện một chính sách mang tính hòa giải hơn tại biển Đông được. Nếu Tổng thống Trump tái cử, chính quyền của ông sẽ tiếp tục chính sách cứng rắn với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông. Vì thế, trong giai đoạn 2020-2021, chúng ta sẽ chứng kiến sự gia tăng tần suất các chiến dịch quân sự của Mỹ tại biển Đông, bao gồm các sứ mệnh hiện diện, các chuyến bay qua, các cuộc tập trận và FONOP. Mỹ nhiều khả năng sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt bổ sung nhằm vào các công ty, cá nhân tại Trung Quốc mà Mỹ cáo buộc thực hiện chính sách của Bắc Kinh tại biển Đông.

Thông qua việc triển khai tàu hải quân tại EEZ của Malaysia cũng như qua tuyên bố của Pompeo, Mỹ đã cho thấy ý định gia tăng sự hỗ trợ dành cho các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền. Sự hỗ trợ này có thể bao gồm việc chuyển giao trang thiết bị như radar, thiết bị không người lái và tàu tuần tra để các nước có thể giám sát chặt chẽ hơn các hoạt động của Trung Quốc trong EEZ của họ, nhất là việc đánh cá trái phép và sự hiện diện của các tàu của Chính phủ Trung Quốc. Pompeo cũng ám chỉ rằng Mỹ có thể sẵn sàng hỗ trợ pháp lý cho các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền.

Trung Quốc sẽ đẩy mạnh các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ và quyền tài phán tại biển Đông và gia tăng sức ép với Đài Loan nhằm thúc đẩy tư tưởng dân tộc chủ nghĩa của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình và chuyển hướng sự chú ý khỏi các khó khăn kinh tế của Trung Quốc. Vì thế, quy mô và tần suất các cuộc tập trận của Hải quân PLA tại biển Đông cũng sẽ gia tăng. Các hoạt động quân sự của Mỹ, trong đó có FONOP, sẽ không ngăn cản được Trung Quốc. Nếu như tần suất FONOP tại biển Đông gia tăng, Hải quân PLA có thể áp dụng cách tiếp cận đối đầu hơn nhằm phản ứng trước việc các tàu hải quân Mỹ đi qua các quần đảo Trường Sa hay Hoàng Sa, làm gia tăng nguy cơ đụng độ trên biển mà có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng quân sự-chính trị trong quan hệ Mỹ-Trung.

Dự báo trong năm tới, Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai tàu khảo sát tới EEZ của các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền, cũng như quấy rối các tàu tiến hành khai thác và thăm dò dầu khí theo thỏa thuận với các nước này. Mục đích của Trung Quốc là ép buộc chính phủ các nước Đông Nam Á ký thoả thuận khai thác chung với Trung Quốc, đồng thời cản trở các tập đoàn năng lượng quốc tế tham gia các dự án khai thác dầu khí ngoài khơi cùng các công ty năng lượng Đông Nam Á khi không được Bắc Kinh chấp thuận.

Tàu hải cảnh Trung Quốc nhìn từ tàu cảnh sát biển của Việt Nam ở Biển Đông hôm 14/5/2014 – Reuters

Các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền tại biển Đông quyết tâm bảo vệ tuyên bố về chủ quyền lãnh thổ và quyền chủ quyền trong EEZ của họ. Các nước này cũng không kém phần quyết tâm để không bị lôi kéo vào tranh cãi giữa Mỹ và Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp. Do sự bất cân xứng về sức mạnh, các nước Đông Nam Á không thể sử dụng hải quân hay lực lượng bảo vệ bờ biển để đối đầu với Hải quân Trung Quốc (PLA) hay lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc, mà chỉ có thể giám sát các hoạt động của họ. Trong tương lai, năng lực của họ trong hoạt động này có thể còn suy giảm vì các chính phủ phải cắt giảm chi tiêu quốc phòng do khủng hoảng kinh tế bắt nguồn từ đại dịch Covid-19 và phải điều chuyển bớt năng lực cảnh sát biển và hải quân vốn đã hạn chế nhằm đối phó với tình trạng cướp biển đang ngày càng gia tăng trong và ngoài các vùng lãnh hải. Do đó, các nước Đông Nam Á còn lại 2 lựa chọn chính sách, và không lựa chọn nào có thể ngăn cản Trung Quốc hành động quyết đoán.

Lựa chọn thứ nhất là tiếp tục nhấn mạnh rằng các quyền trên biển của họ được xác định theo UNCLOS, và được phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 bảo vệ. Tuy nhiên, Trung Quốc cho rằng các quyền lịch sử của họ tại biển Đông phải được ưu tiên so với UNCLOS và phán quyết của Tòa trọng tài là vô giá trị. Chiến lược của các nước Đông Nam Á nhằm làm cho Trung Quốc phải hổ thẹn và điều chỉnh các tuyên bố chủ quyền theo UNCLOS sẽ không thành công và Bắc Kinh sẽ sẵn sàng chấp nhận việc uy tín bị suy giảm.

Lựa chọn thứ hai là đàm phán COC giữa ASEAN và Trung Quốc, với hy vọng rằng nó sẽ điều chỉnh cách hành xử của Trung Quốc và làm giảm căng thẳng. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19, từ đầu năm tới nay, các quan chức 10 nước thành viên ASEAN và Trung Quốc chưa thể gặp nhau để tiếp tục đàm phán. Tháng 7/2019, các quan chức đã nhất trí về dự thảo thứ nhất của COC. Cuộc gặp gần đây nhất của Nhóm làm việc chung (JWC) ASEAN-Trung Quốc về COC diễn ra tại Đà Lạt, Việt Nam vào tháng 1/2019. Hai cuộc gặp của JWC dự kiến diễn ra vào đầu năm 2020 – tại Brunei vào tháng 2 và tại Philippines vào tháng 5 – đều đã bị huỷ do đại dịch Covid-19. Tính chất nhạy cảm của các cuộc đàm phán này không cho phép tiến hành thông qua hình thức họp trực tuyến. Tình hình có thể thay đổi vào cuối năm nay và các nội dung ít nhạy cảm của COC có thể được đàm phán trực tuyến. Bắc Kinh có vẻ muốn nối lại đàm phán. Tuy nhiên, ngay cả khi các cuộc thảo luận được nối lại, sự ngắt quãng trong công việc của JWC có nghĩa là mục tiêu hoàn tất COC trong năm 2021 mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố sẽ khó có thể đạt được. Ngay từ trước khi đại dịch xảy ra, nhiều nước thành viên ASEAN đã bày tỏ nghi ngờ về khả năng đạt được mục tiêu này khi xét tới tính phức tạp của các vấn đề thảo luận. Vì thế, có thể phải tới năm 2022 hoặc 2023 thì COC mới được ký kết, và vào thời điểm đó, Trung Quốc hẳn đã củng cố vững chắc hơn đáng kể vị thế của mình tại biển Đông.

Không có nhiều lý do để tỏ ra lạc quan rằng căng thẳng sẽ lắng dịu tại khu vực biển Đông trong giai đoạn 2020-2021. Cạnh tranh Mỹ-Trung, động lực trung tâm của tình trạng này, chắc chắn sẽ leo thang. Đối mặt với thực tế khó khăn này, các nước Đông Nam Á sẽ không có sẵn nhiều công cụ để hạ nhiệt tranh chấp ngoài việc viện dẫn luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương. Như vậy, tranh chấp tại biển Đông sẽ vẫn đứng đầu nghị trình an ninh của Đông Nam Á trong tương lai sắp tới.

Năm nay là năm Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã rất hy vọng đẩy mạnh vấn đề biển Đông và tiến trình đàm phán COC trong nghị trình của ASEAN cũng như tại Hội nghị Đông Á (EAS) và Diễn đàn khu vực ASEAN. Tuy nhiên, với sự bùng phát của đại dịch Covid-19, các nỗ lực của Việt Nam bị giảm đi rất nhiều.

Chúng ta còn nhớ mới đây, hồi tháng 7 năm nay, phía Việt Nam đã phải tiếp tục rút khỏi việc thăm dò tại Lô 06.1 do lo ngại sức ép từ phía Trung Quốc và sự chưa sẵn sàng của lãnh đạo Việt Nam trong việc đối mặt với đe doạ từ Trung Quốc. Trước đó, năm 2017 và 2018, Việt Nam đã phải yêu cầu công ty Repsol rút khỏi các Lô 136.3 và 07.3.

Như vậy, trong tương lai, khả năng Trung Quốc sẽ được đà lấn tới, tiếp tục đe doạ hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí của Việt Nam ngay tại EEZ của Việt Nam. Dư luận quốc tế gần đây cũng rộ lên khả năng Việt Nam sẽ theo gót Philippines để sử dụng phương án Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII UNCLOS, nhằm lôi Trung Quốc ra Tòa quốc tế. Tuy nhiên, khả năng này vẫn còn chưa rõ ràng, khi Việt Nam năm nay đang chuẩn bị cho Đại hội đảng cộng sản lần thứ 13, là dịp mà các phe nhóm chính trị giành quyền lực cho nhóm mình. Chính vì vậy, các khả năng có các hành động pháp lý mạnh mẽ tại biển Đông khó có thể xảy ra năm nay.

Việt Nam cũng đặt hy vọng nhiều vào tiến trình đàm phán COC năm nay. Tuy nhiên, với các dự báo như trên, khả năng COC khó mà có thể ký kết được trong tương lai gần. Và đương nhiên, Trung Quốc muốn sử dụng COC để loại Mỹ ra ngoài vùng ảnh hưởng. Và đây cũng sẽ là một trở ngại cho Việt Nam trong việc cân bằng quyền lực giữa Mỹ và Trung Quốc trong vai trò chủ tịch ASEAN năm nay.

Nguyễn Trường

Nguồn : RFA, 10/09/2020

***********************

Trung Quốc lại ‘thổi lửa’ ở Biển Đông

Hoàng Lan, Thoibao.de, 10/09/2020

Trung Quốc ngày càng hung hăng trên các hồ sơ mà nước này có tranh chấp chủ quyền từ Biển Đông, Biển Hoa Đông cho đến Eo biển Đài Loan bằng việc tiến hành hàng loạt các cuộc tập trận. Chính quyền Trung Quốc mới đây đã phát đi thông báo từ ngày hôm 07/09/2020 sẽ tiến hành nhiều cuộc tập trận hơn nữa trên vùng biển phía đông và đông bắc Trung Quốc.

Ảnh : Phái đoàn quân sự Mỹ – Nhật, do hai bộ trưởng Quốc Phòng dẫn đầu, hội đàm tại căn cứ không quân Anderson, Guam, ngày 29/08/2020

Chiến dịch mới nhất này gồm hai cuộc tập trận.

Cục Hải sự Trung Quốc cho hay cuộc tập trận thứ nhất diễn ra ở vùng biển Bột Hải, ngoài khơi thành phố cảng Tần Hoàng Đảo thuộc tỉnh Hà Bắc, vào ngày 07/09.

Cuộc tập trận thứ hai, trong đó có phần bắn đạn thật, sẽ được tổ chức ở khu vực phía nam của vùng biển Hoàng Hải trong ngày 08-09/09. Theo thông báo, tất cả tàu thuyền bị cấm vào khu vực tập trận.

Tháng trước, Trung Quốc đã tiến hành một sự kiện hiếm thấy và bất thường là tổ chức 4 cuộc tập trận kéo suốt từ biển Hoa Đông, Hoàng Hải cho đến Biển Đông.

Trong đợt tập trận nói trên, Trung Quốc đã bắn 2 tên lửa đạn đạo chống hạm, gồm tên lửa Đông Phong 21 (DF-21) và Đông Phong 26 (DF-26) về phía Biển Đông, vào một khu vực giữa tỉnh Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa. Một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Mỹ cho rằng Trung Quốc đã bắn đến 4 tên lửa đạn đạo đến Biển Đông.

Trước đó, hai Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Nhật Bản đã có cuộc gặp tại căn cứ quân sự Andersen trên đảo Guam ngày 29/08/2020 nhằm thắt chặt hợp tác quân sự song phương.

Lãnh đạo quân sự hai nước lên án mạnh mẽ những nước đơn phương dùng vũ lực để thay đổi nguyên trạng các tuyến lưu thông hàng hải, ám chỉ đến Trung Quốc.

Theo RFI, Bộ trưởng Mark Esper và đồng nhiệm Taro Kono nhất trí duy trì kiểm soát chiến lược hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nhắc đến cam kết Washington bảo vệ Tokyo theo điều 5 của Hiệp ước An ninh Mỹ – Nhật, được áp dụng với trường hợp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, hiện do Nhật Bản kiểm soát, nhưng Trung Quốc đòi chủ quyền.

Về vụ bắn tên lửa của Trung Quốc ra Biển Đông, bộ trưởng Quốc phòng hai nước đều xác nhận đó là nhằm cảnh cáo các máy bay trinh sát của Mỹ hoạt động gần khu vực hải quân Trung Quốc đang tập trận.

Trước mối đe dọa tên lửa từ Trung Quốc, vào tháng 09 này, Nhật Bản có thể sẽ thảo luận những giải pháp phòng thủ thay thế, sau khi từ bỏ dự án triển khai hệ thống chặn tên lửa Aegis Ashore của Mỹ.

Các nước trong khu vực và các nước liên quan đều đã lên tiếng phản đối việc Trung Quốc bắn tên lửa ra Biển Đông.

Ảnh : Thông cáo ngày 27/08 của Bộ Quốc phòng Mỹ về việc Trung Quốc bắn tên lửa ở Biển Đông

Tên lửa DF-26, được bắn thử với tên lửa Đông Phong DF-21 ngày 26/08, có tầm bắn 4.000 km (2.485 dặm), được coi là "loại tên lửa diệt tầu sân bay" và có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Loại hỏa tiễn này nằm trong các loại vũ khí bị cấm trong Hiệp ước về loại bỏ tên lửa tầm trung (INF) được Hoa Kỳ và Liên Xô ký từ khi kết thúc Chiến tranh lạnh. Do không bị ràng buộc vì Hiệp ước này, Trung Quốc đã triển khai khoảng 2.000 tên lửa liên lục địa hoặc tên lửa hành trình có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km. Đây là lý do được Washington nêu khi giải thích về việc rút khỏi INF.

Vụ thử nghiệm tên lửa diễn ra trong khuôn khổ cuộc tập trận từ ngày 24 đến 29/08 ở phía bắc quần đảo Hoàng Sa.

Bộ Quốc phòng Mỹ phát đi thông cáo ngày 27/08 khẳng định "các hành động của Bắc Kinh, kể cả việc thử tên lửa, càng gây thêm bất ổn cho tình hình ở Biển Đông".

Bộ Quốc Phòng Mỹ cho rằng cuộc tập trận của Quân đội Trung Quốc nằm trong hàng loạt hoạt động của Bắc Kinh nhằm áp đặt các yêu sách hàng hải phi pháp và gây bất lợi cho các nước láng giềng Đông Nam Á tại Biển Đông.

Theo Lầu Năm Góc, Trung Quốc đã đi ngược lại cam kết ghi trong bản Tuyên bố về Cách ứng xử trên Biển Đông (DOC) năm 2002 và đặt ra nghi vấn về động cơ thực thụ của Bắc Kinh trong đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử (COC).

Ngày 26/08/2020, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam, Lê Thị Thu Hằng cho biết "việc Trung Quốc liên tiếp tiến hành tập trận ở khu vực quần đảo Hoàng Sa vi phạm chủ quyền Việt Nam (…) đi ngược lại tinh thần Tuyên Bố về Ứng Xử của Các Bên ở Biển Đông (DOC)" và khiến tình hình thêm phức tạp, bất lợi cho tiến trình đàm phán giữa Trung Quốc với các nước ASEAN về Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).

Ba mục tiêu

Các cuộc tập trận ngày càng hùng hậu và trên quy mô lớn của Trung Quốc nhằm ba mục tiêu.

Thứ nhất là nhằm kích động tinh thần dân tộc trong nước. Thứ hai là để ngăn chặn các lực lượng bên ngoài, đặc biệt là Mỹ, can thiệp vào Biển Đông. Và thứ ba là cảnh cáo các nước láng giềng về các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.

Nhưng các nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ngày càng phản đối mạnh mẽ : Việt Nam thì yêu cầu Bắc Kinh hủy các cuộc tập trận ở Hoàng Sa đồng thời đề nghị tăng cường hợp tác với Ấn Độ vì sự ổn định của khu vực Ấn Đô – Thái Bình Dương, Philippines cho biết sẽ cầu viện Mỹ nếu Trung Quốc tấn công tầu của Philippines ở Biển Đông.

Riêng Mỹ sẽ không từ bỏ các chiến dịch FONOP ở trong vùng. Chiến hạm Mỹ đã thực hiện tuần tra vùng biển Hoàng Sa vào lúc Trung Quốc tập trận bắn đạn thật. Một hôm sau khi Trung Quốc phóng thử tên lửa ở Biển Đông, ngày 27/08, chiếc khu trục hạm USS Mustin (DDG-89) đã đi ngang qua vùng quần đảo Hoàng Sa nhằm "duy trì các quyền hạn, quyền tự do và quyền sử dụng hợp pháp vùng biển được luật pháp quốc tế công nhận".

Phát ngôn viên Mỹ khẳng định là chiến dịch bảo về quyền tự do hàng hải vừa thực hiện cũng nhằm "thách thức yêu sách của Trung Quốc đối với các đường cơ sở thẳng bao quanh quần đảo Hoàng Sa".

Để đối phó với Trung Quốc, Mỹ còn quyết định tổ chức họp "Bộ Tứ kim cương".

Ảnh chụp thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ về việc trừng phạt các công ty Trung Quốc cải tạo Biển Đông

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã lên án "thái độ rất hung hăng" hiện nay của Trung Quốc khi phát biểu tại tổ chức phi chính phủ Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council) ngày 28/08.

Hãng tin Reuters cho biết Hoa Kỳ dự trù tổ chức nhiều cuộc họp cấp cao với các đối tác an ninh Nhật Bản, Úc và Ấn Độ trong "Bộ Tứ" (QUAD). Cụ thể, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ họp với đồng nhiệm Bộ Tứ vào tháng 09 và 10/2020. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien sẽ họp với các đồng nhiệm Bộ Tứ ở Hawaii vào tháng 10.

Ngày 26/08, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố lệnh trừng phạt các công ty Trung Quốc và cá nhân tham gia xây đảo nhân tạo ở Biển Đông và cho biết "Washington sẽ tiếp tục hành động cho tới khi Trung Quốc chấm dứt các hành vi cưỡng ép trên Biển Đông, hướng tới lợi ích chung và cư xử một cách thân thiện, tôn trọng các nước láng giềng".

Một trong những cái tên nổi trội nhất danh sách trừng phạt là Tập đoàn Kiến thiết giao thông Trung Quốc (CCCC). Không chỉ tham gia vào quá trình bồi đắp và xây dựng trái phép các thực thể nhân tạo ở Biển Đông, Mỹ xác định CCCC còn là nhà thầu hàng đầu được Bắc Kinh sử dụng trong sáng kiến "Vành đai, con đường".

Lệnh trừng phạt ngày 26/08 được coi là một trong những nỗ lực đáng ghi nhận sau tuyên bố lập trường mới về Biển Đông và cam kết hỗ trợ các nước bị Trung Quốc xâm phạm chủ quyền.

Hoàng Lan

Nguồn : Thoibao.de, 10/09/2020

ASEAN khai mạc các hội nghị thường niên trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung

RFI, 09/09/2020

Hôm 09/09/2020, các ngoại trưởng ASEAN khai mạc các hội nghị thường niên, kéo dài đến ngày 12/09, để bàn về hợp tác đối phó với các mối đe dọa toàn cầu, cũng như tìm cách làm giảm căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh chủ trì cuộc họp các ngoại trưởng ASEAN, qua video hội nghị, tại Hà Nội, ngày 09/09/2020. Reuters – Stringer

Cuộc họp trực tuyến hôm nay giữa các ngoại trưởng ASEAN diễn ra dưới sự chủ tọa của phó thủ tướng kiêm bộ trưởng Ngoại Giao Việt Nam Phạm Bình Minh. Tiếp theo là một loạt các hội nghị khác trong những ngày tới, trong đó có hội nghị bộ trưởng ASEAN với các đối tác Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Với tư cách chủ tịch luân phiên của ASEAN, ngày 12/09, Việt Nam cũng sẽ chủ trì Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), một cơ chế đối thoại về an ninh khu vực, quy tụ tổng cộng 27 quốc gia, trong đó có cả Hoa Kỳ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, Nga và Ấn Độ.

Các hội nghị thường niên của ASEAN diễn ra trong bối cảnh tình hình Biển Đông ngày càng nóng lên và căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng, gây lo ngại cho các nước Đông Nam Á.

Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị hôm nay, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh "môi trường địa chính trị, kinh tế khu vực, trong đó có cả Biển Đông, đang có nhiều biến động ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định". Bộ trưởng Ngoại Giao Phạm Bình Minh ghi nhận là vai trò của luật pháp quốc tế và của các định chế đa phương đang bị "thách thức nghiêm trọng".

Trả lời hãng tin Reuters trước hội nghị, ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi cảnh báo Hoa Kỳ và Trung Quốc không nên lôi kéo các nước Đông Nam Á vào cuộc đối đầu địa chính trị giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới. Bà Retno nhấn mạnh là ASEAN không muốn ngả theo phe nào, nhưng bà bày tỏ quan ngại về những hành động quân sự hóa đang gia tăng ở Biển Đông.

Washington vẫn cáo buộc Bắc Kinh hù dọa các láng giềng Đông Nam Á bằng cách đưa tàu đến sát những nơi mà những nước này đang thăm dò dầu khí, đồng thời lợi dụng lúc đang có dịch Covid-19 để mở nhiều cuộc tập trận và thử nghiệm các vũ khí mới tại những khu vực đang tranh chấp trên Biển Đông. Hoa Kỳ gần đây đã ban hành trừng phạt đối với 24 thực thể Trung Quốc bị cáo buộc có tham gia vào việc xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Trả lời Reuters, ông Collin Koh, chuyên gia về an ninh tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, cho biết là nhân các hội nghị lần này, các nước ASEAN sẽ thảo luận với Trung Quốc về bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông COC, mà tiến trình đàm phán đã bị chậm trễ rất nhiều, cũng như bàn về việc tiếp cận vac-xin ngừa Covid-19. Cũng theo lời chuyên gia Collin Koh, khi thảo luận với Hoa Kỳ, ASEAN sẽ kêu gọi nước này nên có thái độ kềm chế về quân sự cũng như thúc giục các công ty Mỹ gia tăng đầu tư vào các nước Đông Nam Á.

Mỹ gia tăng giám sát Trung Quốc

Trong khi đó, theo nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, Hoa Kỳ dự trù sẽ gia tăng các chuyến bay giám sát, vào lúc Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận mới trên biển trong khoảng thời gian từ hôm qua cho đến thứ sáu tuần này. Các hình ảnh vệ tinh cho thấy nhiều phi cơ do thám của Mỹ đang hoạt động, trong đó có một chiếc đến sát bờ biển tỉnh Quảng Đông cũng như một chiếc gần vùng cấm xâm nhập đối với tàu dân sự.

Thanh Phương

********************

Mỹ cùng Việt Nam thúc đẩy tầm nhìn Ấn Độ-Thái Bình Dương

VOA, 08/09/2020

Hoa Kỳ sẽ công bố các sáng kiến và khoản đầu tư mới tại Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương tại diễn đàn doanh nghiệp khu vực do Chính phủ Mỹ cùng hợp tác với Chính phủ Việt Nam tổ chức trong tháng tới tại Hà Nội.

Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo tại Diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ-Thái Bình Dương đầu tiên được tổ chức ở Washington, DC, hôm 30/7/2018. Diễn đàn thường niên lần 3 sẽ được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 10/2020.

Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 6/9 cho biết Diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ-Thái Bình Dương thường niên lần thứ 3 sẽ diễn ra tại Hà Nội vào ngày 28-29/10 dưới sự phối hợp tổ chức của chính phủ Mỹ, chính phủ Việt Nam, Phòng Thương mại Mỹ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN.

"Diễn đàn thúc đẩy một tầm nhìn cho Ấn Độ-Thái Bình Dương như là một khu vực tự do và rộng mở của các quốc gia độc lập, mạnh mẽ và thịnh vượng", theo thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ ra hôm 6/9.

Lãnh đạo chính phủ và doanh nghiệp của Mỹ, Việt Nam và trên toàn khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương sẽ thảo luận vác vấn đề như năng lượng và cơ sở hạ tầng, kinh tế kỹ thuật số, kết nối thị trường, y tế và phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19, cũng như cơ hội xây dựng quan hệ đối tác và thương mại giữa Mỹ với khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, qua hình thức trực tuyến.

"Diễn đàn sẽ giới thiệu các khoản đầu tư có ảnh hưởng lớn của khu vực tư nhân và các nỗ lực của chính phủ nhằm hỗ trợ cạnh tranh thị trường, tăng trưởng việc làm và phát triển tiêu chuẩn cao vì sự thịnh vượng hơn nữa ở Ấn Độ-Thái Bình Dương", thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Tại diễn đàn thường niên lần thứ 2 diễn ra vào tháng 11/2019 ở Bangkok, Thái Lan, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross dẫn đầu đoàn doanh nghiệp của Hoa Kỳ tham dự với nhiệm vụ ủng hộ các mục tiêu của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc đẩy mạnh hoạt động thương mại của Mỹ trong khu vực, thúc đẩy các cơ hội xuất khẩu tạo việc làm cho các công ty Mỹ, và đáp ứng các nhu cầu của khu vực về phát triển kinh tế.

Theo Bộ Thương mại Mỹ, nhiệm vụ này nhằm chứng minh cam kết của Hoa Kỳ đối với sự hợp tác kinh tế bền vững ở Việt Nam, Thái Lan, và Indonesia.

Diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ-Thái Bình Dương lần đầu ra mắt vào tháng 7/2018 tại Mỹ, được xem là trụ cột kinh tế trong chiến lược của chính quyền Tổng thống Trump đối với khu vực đại diện cho hơn một nửa dân số thế giới và hơn một nửa nền kinh tế toàn cầu, đồng thời là công cụ để mở rộng vai trò của Mỹ đối với nền kinh tế của khu vực này thông qua đầu tư và tăng cường xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ của các công ty Mỹ.

Theo giới quan sát, Diễn đàn Doanh nghiệp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương được Mỹ khởi xướng nhằm để đối trọng với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, một chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng kết nối ba Châu lục - gồm Châu Á, Châu Âu và Châu Phi - với quy mô rất lớn.

Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở của Mỹ lần đầu được Tổng thống Trump công bố tại Hội nghị cấp cao Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tổ chức ở Đà Nẵng tháng 11/2017, nhằm tăng ảnh hưởng của Mỹ và kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc trong khu vực. Ngoài kinh tế, 3 trong số 4 trụ cột còn lại của chiến lược này còn gồm có hợp tác về ngoại giao, quốc phòng và an ninh hàng hải.

************************

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc công du Malaysia và Indonesia

RFI, 08/09/2020

Lãnh đạo Bộ Quốc phòng Trung Quốc có vòng công du Đông Nam Á, ngay trước một loạt cuộc họp giữa ngoại trưởng Mỹ với các đối tác Đông Nam Á qua mạng. Hôm nay, 08/09/2020, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc gặp đồng nhiệm Indonesia.

Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe) tại Diễn đàn An ninh khu vực Shangri-La, Singapore, ngày 02/06/2019.  AFP – Roslan Rahman

Theo báo Hồng Kông South China Morning Post, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe) hội kiến với bộ trưởng quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto tại Jakarta. Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Indonesia, Dahnil Anza Suimanjuntak, xác nhận là hai bộ trưởng gặp nhau vào lúc 16 giờ, giờ địa phương. Ngày hôm qua, 07/09, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc đến Malaysia, và có cuộc hội kiến với lãnh đạo Bộ Quốc phòng Malaysia Ismail Sabri Yaakob. Chuyến công du của bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc diễn ra ngay trước loạt cuộc họp qua mạng giữa lãnh đạo Ngoại Giao Mỹ với các đối tác Đông Nam Á, dự kiến diễn ra từ ngày mai, 09/09 đến ngày 12/09.

Báo Hồng Kông coi chuyến công du nói trên của bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc đến một số nước ASEAN ven Biển Đông là để "cân bằng" lại các ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương, trong bối cảnh căng thẳng tại Biển Đông gia tăng, có nhiều nguy cơ xảy ra đụng độ giữa Trung Quốc và Mỹ. 

Trong lúc hai láng giềng Indonesia và Malaysia tiếp đón lãnh đạo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, bộ trưởng quốc phòng Philippines hôm nay, 08/09, lên án Bắc Kinh tiếp tục tăng cường phát triển cơ sở quân sự tại các đảo tranh chấp ở quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Báo Philippines Philstar cho hay, trong một cuộc họp tại Quốc hội, bộ trưởng quốc phòng Delfin Lorenzana khẳng định việc Trung Quốc nỗ lực quân sự hóa các đảo nhân tạo là mối đe dọa đối với Philippines.

Trọng Thành

********************

Philippines : Hải quân phản đối dự án sân bay do công ty Trung Quốc trúng thầu

RFI, 07/09/2020

Chính quyền tỉnh Cavite chuẩn bị khởi động dự án xây sân bay Sangley Point, nằm gần Bộ Chỉ Huy nhiều cơ quan trọng yếu của Hải quân Philippines. Dự án có trị giá 500 tỷ peso, nhằm giảm tải cho sân bay quốc tế Ninoy Aquino (Naia, ngoại ô Manila), cách đó 35 km, và được nhà thầu Trung Quốc CCCC liên doanh với công ty dịch vụ hàng không MacroAsia Corp xây dựng.

Vịnh Manila nhìn từ thành phố Cavite City, tháng Tư năm 2017. Tỉnh Cavite của Philippines nằm bên vịnh Manila, nơi có rất nhiều cơ sở của Hải quân Philippines.  © Wikipedia

Theo trang Inquirer ngày 07/09/2020, phó đô đốc Giovanni Carlo Bacordo, chỉ huy Hải quân Philippines, nêu lý do là công trình do tập đoàn Trung Quốc China Communications Construction Co. Inc. (CCCC) hợp tác xây dựng, trong khi tập đoàn này bị chính quyền Mỹ liệt vào danh sách đen do tham gia hoạt động bồi đắp và xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông. Tuy nhiên, tuần trước, tổng thống Duterte vẫn cho phép các doanh nghiệp Trung Quốc nằm trong danh sách đen của Mỹ tiếp tục tham gia các dự án cơ sở hạ tầng ở Philippines.

Ngoài việc nêu vai trò của CCCC trong các dự án bồi đắp đảo nhân tạo ở Biển Đông của Trung Quốc, chỉ huy Hải quân Philippines còn nhấn mạnh đến vai trò chiến lược của Sangley Point vì từ vị trí này, Hải quân Philippines có thể triển khai và là điểm xuất phát các chiến dịch giám sát. Ngoài ra, Sangley Point còn có vị trí "canh giữ lối vào vịnh Manila, trong khi vịnh này lại là trung tâm trọng điểm của chính phủ. Nếu Manila thất thủ, cả nước cũng thất thủ".

Ngoại trưởng Mỹ : Trung Quốc vi phạm trắng trợn UNCLOS ở Biển Đông

Tập đoàn CCCC nằm trong danh sách những thực thể và cá nhân bị Mỹ trừng phạt do "chịu trách nhiệm về kiểu chủ nghĩa đế quốc mà Đảng cộng sản Trung Quốc đang tiến hành, như giám sát bất hợp pháp các nguồn năng lượng, hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của đồng minh Philippines và các nước khác trong vùng", theo phát biểu của ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong một cuộc họp báo được Philstar trích ngày 07/09.

Ngoài ra, ông Pompeo tiếp tục tố cáo Trung Quốc là nước vi phạm "rõ ràng nhất" Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) với các biện pháp "quấy rối" các nước có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Thu Hằng

***********************

Trung Quốc mở thêm nhiều cuộc tập trận trên biển Hoa Đông

RFI, 07/09/2020

Theo hãng tin Reuters, giữa lúc tình hình khu vực đang gia tăng căng thẳng, chính quyền Trung Quốc thông báo từ ngày hôm nay 07/09/2020 sẽ tiến hành nhiều cuộc tập trận hơn nữa trên vùng biển phía đông và đông bắc Trung Quốc.

Tàu chiến Trung Quốc Ha Nhĩ Tân (112) tham gia cuộc tập trận với Nga ở biển Hoa Đông, ngoài khơi Thượng Hải. Ảnh chụp ngày 24/05/2020.  AP

Đợt diễn tập đầu tiên, bắt đầu hôm nay trong vùng biển Bột Hải, theo thông báo của Cục Hải Sự Trung Quốc. Đợt thứ hai, bao gồm các bài tập bắn đạn thật, sẽ diễn ra trên vùng biển Hoàng Hải vào các ngày 8 và 9/9 ngoài khơi thành phố Liên Vân Cảng (Lianyunggang). Trong thời gian tập trận, các tàu bè bị cấm đi lại trong khu vực.

Tháng trước, Trung Quốc cũng đã thông báo tổ chức 4 cuộc tập trận kéo suốt từ biển Hoa Đông, Hoàng Hải cho đến Biển Đông. Đây là những động thái được giới quan sát quân sự đánh giá là hiếm thấy và bất thường.

Gần đây, Bắc Kinh gia tăng các hoạt động quân sự gần đảo Đài Loan. Đặc biệt cuối tháng 8 vừa qua, Trung Quốc liên tiếp mở các cuộc tập trận quy mô lớn, bắn thử tên lửa đạn đạo trong vùng quần đảo Hoàng Sa, khiến tình hình Biển Đông thêm căng thẳng.

Trong khi đó Hải quân Mỹ cũng tiến hành nhiều hoạt động tuần tra trong khu vực Biển Đông, nhân danh bảo vệ quyền tự do lưu thông hàng hải quốc tế. Trong lúc quan hệ với Bắc Kinh còn rất nhiều căng thẳng, Washington rất quan tâm đến những động thái quân sự của Trung Quốc bị đánh giá là gây bất ổn trong khu vực.

Trong cuộc gặp bộ trưởng quốc phòng Mỹ-Nhật tại Guam hôm 29/08 mới đây, hai bên cam kết sẽ hợp tác chặt chẽ để kiềm chế các hành động lấn lướt của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như biển Hoa Đông.

Anh Vũ

*******************

Covid-19 : Nghĩa trang tại Indonesia không còn chỗ để chôn cất nạn nhân

RFI, 08/09/2020

Tại Indonesia, quốc gia đông dân thứ tư thế giới, số người chết vì dịch Covid-19 tăng nhanh đến mức mà nhiều nghĩa trang rơi vào tình trạng quá tải. Người phụ trách một nghĩa trang ở vùng thủ đô Jakarta cho biết, sắp tới tại đây sẽ không còn chỗ nữa.

Một nghĩa trang do chính phủ Indonesia quy hoạch ở Medan, Ảnh chụp ngày 07/08/2020.  Septianda Perdana/Antara Foto via Reuters

Thông tín viên Gabrielle Maréchaux tại Đông Nam Á, gửi về bài tường trình :

"Người phụ trách nghĩa trang Pondok Ranggon ở phía đông Jakarta đưa ra một cảnh báo đen tối : từ giờ cho đến giữa tháng 10, tại đây sẽ không còn chỗ cho các mộ phần mới, sau đợt lây nhiễm lớn đầu tiên kéo dài mới đây tại Indonesia.

Bất hạnh thay, đây là một thông báo hoàn toàn không gây ngạc nhiên, bởi kể từ đầu đại dịch đến nay, số các cuộc mai táng đạt mức kỷ lục. Ví dụ như vào tháng Ba, số thi hài được chôn cất là cao nhất kể từ một thập niên, nhiều hơn một phần ba so với mức trung bình. Trong tháng 8 vừa qua, tại thủ đô Jakarta, chỉ trong một ngày, riêng một nghĩa trang đã tiếp nhận đến 27 đám tang.

Nếu như các con số này là mang tính báo động, thì chúng hoàn toàn tương phản với con số chính thức của chính quyền. Từ sáu tháng nay, thống kê chính quyền đưa ra thấp hơn nhiều so với thực tế dịch bệnh. Indonesia làm ít xét nghiệm hơn 30 lần so với Mỹ. Tại quốc gia Đông Nam Á này, trung bình chỉ có ba giường bệnh cho 100 nghìn bệnh nhân. Một con số báo động khác, đó là tỉ lệ tử vong ở trẻ vì virus corona chủng mới cao gấp 45 lần so với Mỹ, quốc gia vốn được coi là bị dịch Covid-19 ảnh hưởng nặng nề nhất".

Trọng Thành

Sự im lặng của Đông Nam Á trước vấn đề Hồng Kông nhắc nhở chúng ta về sự thiếu dân chủ trong khu vực.

Cảnh sát chống bạo động đứng ra bảo vệ cho bài đọc thứ hai về luật quốc ca gây tranh cãi tại Hồng Kông vào ngày 27 tháng 5 năm 2020. (Reuters / Tyrone Siu)

Chính xác vào một năm trước, vào ngày 9 tháng 6 năm 2019, hơn một triệu người ở Hồng Kông đã xuống đường và phát động phong trào phản đối dự luật chống dẫn độ, sau đó trở thành một cuộc đấu tranh kéo dài.

Bài viết này không bình luận về hành động của chính phủ Trung Quốc hoặc Hồng Kông, thay vào đó, tập trung vào những thiếu sót của Đông Nam Á.

Khởi nguồn câu chuyện dự luật dẫn độ có thể từ tháng 3 năm 2019, sau đó là hai cuộc tuần hành vào tháng 6, đánh dấu sự bùng nổ của cuộc xung đột lớn. Ngay cả khi Chính quyền đặc khu hành chính Hồng Kông rút dự luật, sự tàn bạo của cảnh sát vẫn là một vấn đề lớn và là trọng tâm của phong trào.

Nhà báo Indonesia Vither Mega Indah bị tổn thương mắt vì đạn cao su trong khi đưa tin về các cuộc biểu tình. Do đại dịch, loạt cuộc biểu tình hạ nhiệt trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng khi mùa hè đến gần, các cuộc biểu tình như vậy đã nhen nhóm trở lại.

Lần gần đây nhất là ngày 28 tháng 5. Đại hội Nhân dân Trung Quốc (NPC) đã phê chuẩn đề xuất thực thi Luật An ninh Quốc gia lên Hồng Kông. Chris Patten, thống đốc cuối cùng của Hồng Kông, tuyên bố rằng "thế giới đơn giản là không thể tin tưởng chế độ Trung Quốc" và kêu gọi cộng đồng quốc tế đứng lên bảo vệ thành phố.

Luo Jianwei, Tổng Giám đốc Văn phòng Kinh tế và Thương mại Hồng Kông Jakarta, cơ quan thuộc đặc khu hành chính Hồng Kông, trong một bức thư gửi cho biên tập viên của The Jakarta Post đã bảo vệ quyền của chính phủ trung ương Trung Quốc đối với "thi hành luật pháp ở cấp quốc gia để thiết lập và cải thiện khuôn khổ pháp lý và cơ chế cho chính quyền đặc khu trong thực thi an ninh quốc gia".

Đông Nam Á dự kiến sẽ không có hành động cụ thể nào – tính trung lập của ASEAN là đặc điểm cơ bản của chính sách đối ngoại tổ chức này. Về mặt ra quyết định, các quy tắc thống nhất là cốt lõi trong lối tiếp cận của ASEAN. Campuchia và Lào được biết đến với mối quan hệ chặt chẽ và phụ thuộc với Trung Quốc. Điều này có nghĩa là bất kỳ tuyên bố chống lại Trung Quốc dường như không được thông qua.

Có rất nhiều câu trả lời cho sự im lặng của Đông Nam Á đối với Hồng Kông. Câu trả lời rõ ràng nhất là sự phụ thuộc của Đông Nam Á vào Trung Quốc. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN, chỉ đứng sau thương mại nội khối ASEAN. Từ tuyến đường sắt Bờ Đông (East Coast Rail Link) của Malaysia đến tuyến đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung, Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào khu vực này theo chương trình nghị sự của Sáng kiến Vành đai và Đường đai.

Có lẽ quan trọng hơn, và là thực tế đáng buồn là về mức độ dân chủ trong khu vực, Đông Nam Á không cao. Năm ngoái, một số người Hồng Kông bày tỏ sự đồng cảm với các cuộc biểu tình ở Indonesia, nhưng hồ sơ theo dõi Đông Nam Á tại các nước dân chủ là nghèo nàn và suy giảm.

Singapore không có bất cứ bình luận về các cuộc biểu tình ở Hồng Kông. Và không có gì đáng ngạc nhiên, vợ của Thủ tướng Lý Hiển Long, bà Hà Tinh đã bày tỏ sự ủng hộ với cảnh sát Hồng Kông thông qua trang Facebook.

Chỉ riêng trong năm nay, chúng ta đã chứng kiến ​​sự giải thể của Đảng Hướng tới Tương lai – đảng đối lập tại Thái Lan, mối đe dọa bất kỳ của Tổng thống Philippines Duterte đối với báo chí cũng như vi phạm (quyền con người) trong thời gian cách ly xã hội vì Covid-19.

Trustan Yu

Nguyên tác : Why is Southeast Asia silent on Hong Kong ?, The Jakarta Post, 09/06/2020

Anh Khoa dịch

Nguồn : VNTB, 12/06/2020

Tác giả, Trustan Yu, là trợ lý nghiên cứu tại Đại học Hồng Kông.

Qua khảo sát có 73% dân Đài Loan không xem chính phủ Trung Quốc là ‘bạn’ - 73% of Taiwanese do not consider Chinese government a ‘friend’.

Kết quả khảo sát đăng trên tờ Tin Tức Đài Loancho biết những người càng trẻ ở Đài Loan thì càng không thích Trung Quốc đại lục. Có tới 84% người trong độ tuổi từ 18 - 34 trả lời ‘không’ với câu hỏi "có xem chính phủ Trung Quốc là bạn của Đài Loan hay không ?". Tỷ lệ này giảm xuống còn 78% trong nhóm tuổi 35 - 49, 75% ở độ tuổi 50 - 64 và 74% từ 65 tuổi trở lên.

Chỉ 4,7% người tham gia cuộc khảo sát xem mình là ‘người Trung Quốc’, có 75,3% khẳng định mình là ‘người Đài Loan’, và 20% còn lại chọn cả hai.

Dĩ nhiên là với mối bang giao chịu sự ràng buộc của "Láng giềng tốt - Bạn bè tốt - Đồng chí tốt - Đối tác tốt", nên Việt Nam không thể thực hiện một cuộc khảo sát giống như Đài Loan . Tuy nhiên các hội đoàn dân sự của Việt Nam hoàn toàn có thể làm được điều này, nếu như họ không bị ám ảnh bởi ‘chiếc mũ’ của tội danh nào đó ở Chương XIII "Các tội xâm phạm an ninh quốc gia" của Bộ Luật hình sự.

Giả dụ như Việt Nam cũng có một cuộc khảo sát tương tự, nhưng là với hình thức lấy ý kiến cộng đồng mạng xã hội facebook (cuộc khảo sát ở Đài Loan được tiến hành qua điện thoại từ ngày 21-4 đến 28-5 năm nay, và nhận được 1.083 câu trả lời hợp lệ), và kêu gọi sự tham gia của lực lượng đông đảo ‘dư luận viên’ của Bộ Quốc phòng và Tuyên giáo Trung ương, thì có ít nhất bốn câu hỏi đặt ra với 5 lựa chọn : "Có" - "Không" - "Vừa có, vừa không" - "Không dám ý kiến" - "Không ý kiến".

Một, "Trung Quốc có là láng giềng tốt của Việt Nam ?" ;

Hai, "Trung Quốc có là bạn bè tốt của Việt Nam ?" ;

Ba, "Trung Quốc có là đồng chí tốt của Việt Nam ?" ;

Bốn, "Trung Quốc có là đối tác tốt của Việt Nam ?".

Câu hỏi mở rộng chung : Ông/ bà nghĩ gì về ý kiến, là tuy Việt Nam độc đảng chính trị, song tối thượng vẫn là đặt lợi ích quốc gia làm trục cốt lõi để xoay các quan hệ đối ngoại, sao cho tối đa hóa lợi ích quốc gia, chứ không phải chịu các giới hạn của từ ‘đồng chí’.

Nếu không xảy ra việc hai nhà báo của Hội nhà báo độc lập Việt Nam đang ở chốn lao lý, thì liệu hội đoàn này tại Việt Nam có ‘dám’ thực hiện ‘xé nháp’ cho một khảo sát như đề cập ở trên ?

Nguyễn Nam

Nguồn : VNTB, 05/06/2020

Điều được ghi nhận đầu tiên về tình hình dịch bệnh Covid-19 ở Đông Nam Á, là những con số rất khiếm tốn về ca nhiễm, nhìn chung chỉ từ vài người cho đến vài chục người.

Ảnh minh họa : Ton Tam Rap Thai, một nhà hàng nổi tiếng đón du khách Trung Quốc tại Bangkok, đóng cửa do thiếu vắng khách vì dịch Covid-19. Ảnh 06/03/2020. Reuters/Chalinee Thirasupa

Đây quả là một điều rất khác thường đối với một vùng là láng giềng sát cạnh Trung Quốc, nơi xuất phát của dịch Covid-19 vốn đã lan rộng ra toàn thế giới, với nhiều nơi có số ca nhiễm đã vượt mức 1000. Càng khác thường hơn nữa là một số nước có biên giới chung với Trung Quốc, cho đến cuối tháng Giêng, vẫn tiếp đón những chuyến bay thẳng thường nhật từ tâm dịch là thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc.

Giới quan sát đã bước đầu tìm hiểu nguyên nhân dẫn tới những con số nhỏ bé đó để cho rằng chính quyền một số nước, vì những động cơ chính trị, đã cố tình giảm nhẹ tính chất nghiêm trọng của tình hình.

Theo những con số được chính thức thông báo cho đến hết ngày hôm qua, 09/03/2020, Singapore là nước Đông Nam Á ghi nhận số ca bị nhiễm virus corona cao nhất, với 150 trường hợp, theo sau là Malaysia với 99 ca, kế đến là Thái Lan với 50 ca lây nhiễm, Việt Nam 31 ca.

Và ở tận cuối bảng, người ta ghi nhận 7 trường hợp ở Philippines, 4 trường hợp ở Indonesia, 2 trường hợp ở Cam Bốt. Còn ở Lào, Miến Điện và Brunei, hoàn toàn không có một trường hợp lây nhiễm nào.

Những lời giải thích "trời ơi" từ một số nước

Theo Carole Isoux, thông tín viên đài RFI và nhật báo Libération tại Bangkok, không thiếu cách diễn giải của một số chính quyền tại chỗ về tình trạng miễn dịch, hay ít bị lây lan của nước họ.

Tiêu biểu nhất là lời giải thích của bộ trưởng Y Tế Indonesia. Nhân vật này đã không ngần ngại giải thích công khai rằng : "Chính những lời cầu nguyện đã bảo vệ chúng tôi khỏi virus".

Còn tại Thái Lan, lời giải thích không đến nỗi siêu hình, nhưng rất vô tư : Đó là do thói quen sạch sẽ của người Thái, thường tắm nhiều lần trong ngày. Mặt khác, đó cũng là do cách chào của người Thái, chỉ chắp tay vái chứ không bắt tay, hay ôm hôn.

Tại Việt Nam, cụ thể là ở miền Nam, lập luận cho rằng con virus corona, cũng như một số virus khác, rất sợ trời nóng, vì thế đã tránh Việt Nam !

Hệ thống y tế yếu kém

Nhưng đối với giới chuyên môn, những con số lây nhiễm cực thấp tại nhiều nước phản ánh một hệ thống y tế yếu kém.

Một báo cáo gần đây của một nhóm bác sĩ và nhà toán học thuộc đại học Mỹ Harvard cho rằng căn cứ vào các dữ liệu thống kê về những dịch bệnh khác, đối với các quốc gia Đông Nam Á, nhất là Indonesia, Thái Lan và Cam Bốt, số các ca nhiễm Covid-19 trong thực tế không thể thấp như vậy.

Marc Lipsitch, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Động lực các loại bệnh truyền nhiễm, đại học Mỹ Harvard khẳng định : "Có nhiều ca nhiễm bị bỏ qua không bị phát hiện trong vùng".

Dẫu sao thì tại các nước phát triển, các giới chức y tế đã hiểu rất rõ tình trạng đó. Mặc dù có số liệu chính thức về các ca nhiễm Covid-19 rất thấp, Thái Lan và Cam Bốt chẳng hạn, đều bị đưa vào danh sách các quốc gia nguy hiểm và những người trở về từ hai quốc gia đó đã được khuyến cáo là nên chịu một thời gian cách ly.

Tại các quốc gia mà phần đông người dân sống mấp mé ngưỡng nghèo khó, do thiếu bảo hiểm y tế, nhiều người không đi khám bệnh khi chỉ có những triệu chứng giống như bệnh cúm. Ngay cả khi có đi khám, thì họ gặp phải tình trạng thiếu phương tiện xét nghiệm, chỉ được dành cho những ca rất nặng hay những người vừa đến từ những nước có nguy cơ cao. Những người bị ho và sốt thì được cho về với thuốc kháng sinh.

Lãnh đạo y tế thành phố Phuket ở Thái Lan chẳng hạn, mới đây đã công nhận trước các phóng viên là ông không được phép cung cấp cho nhà báo thông tin về chuyển biến của dịch Covid-19 !

Ngân sách y tế hạn hẹp

Trong khu vực Đông Nam Á, ngoại trừ Singapore được đánh giá cao và được giới chuyên gia khen ngợi về cách xử lý khủng hoảng, các nước ASEAN còn lại chỉ dành ngân sách tối thiểu cho hệ thống y tế của mình.

Một ví dụ điển hình là Miến Điện, nước chia sẻ đường biên giới dài 1.400 cây số với Trung Quốc, với người và hàng hóa tự do qua lại dọc theo biên giới này. Cho đến ngày 20/02 vừa qua, đất nước này không có thiết bị thử nghiệm của mình mà các mẫu xét nghiệm phải gởi sang Thái Lan phân tích. Hàng năm ngân sách Miến Điện dành cho y tế chỉ là 600 triệu euro. Để so sánh, ngân sách y tế của Pháp lên đến 20 tỷ.

Ngoài ra còn có vấn đề ưu tiên khiến cho dịch Covid-19 không được coi trọng. Theo Carole Isoux, vào lúc Đông Nam Á đang phải vật lộn với một đợt dịch sốt xuất huyết tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại của khu vực, một số nước còn phải đối phó với bệnh lao đang trỗi dậy trở lại. Vấn đề tử vong trẻ sơ sinh, nạn suy dinh dưỡng vẫn luôn là yếu tố bình thường trong cuộc sống thường ngày ở nhiều vùng. Trong tình hình đó, theo như phân tích của bác sĩ Somnak Kongchathai, ở Surat Thani, miền nam Thái Lan thì "việc hoảng hốt trước virus corona, thẳng thắn mà nói, chỉ là vấn đề của nước giàu mà thôi".

Giấu bệnh để thu hút du khách

Tầm quan trọng của ngành du lịch cũng giải thích phần nào những báo cáo về số liệu ít ỏi người nhiễm virus corona.

Ngày 02/03, bộ trưởng Y Tế Thái Lan Anutin Charnvirakul đã công bố trên mạng xã hội một tài liệu theo đó những người đến từ Pháp và Đức cam kết sẽ tuân thủ một thời gian tự cách ly trong phòng khách sạn của họ. Trước làn sóng phản ứng, ông đã phải lùi bước ; đất nước Thái Lan không thể làm phật lòng số ít du khách còn lại với những biện pháp cứng rắn hay số liệu quá thật.

Theo bộ trưởng Du Lịch Thái Lan, du khách Trung Quốc giảm đến 86%, ngành thua thiệt đến 7,5 tỷ euro. Ở những nơi trong vùng Đông Nam Á, các bãi biển hầu như hoang vắng, những địa điểm du lịch như đền Angkor ở Cam Bốt hay vịnh Hạ Long ở Việt Nam cũng trống vắng. Du khách Trung Quốc mang lại ít ra một phần tư thu nhập cho ngành du lịch trong khu vực.

Không muốn làm Trung Quốc mếch lòng

Ngoài ra, theo giới quan sát, cũng có tính toán chính trị. Nhiều nước trong vùng không muốn cho thấy là họ quá sốt sắng trong việc thông báo quá sát về số lượng người nhiễm virus để khỏi làm mếch lòng người láng giềng Trung Quốc hùng mạnh mà kinh tế cả vùng đều lệ thuộc vào, nhưng lại là nơi phát tán con virus độc hại.

Một ví dụ điển hình. Ngay đầu tháng Hai, thủ tướng Cam Bốt Hun Sen đã đến Trung Quốc và đã tuyên bố trong một tin nhắn Twitter rằng : "Người ta không thể bỏ bê một người bạn trong cơn khó khăn".

Mai Vân

Nguồn : RFI, 10/03/2020

Việt Nam từ chối đón 2 tàu du lịch vì lo ngại về virus corona (VOA, 14/02/2020)

Việt Nam từ chối cấp phép cập cảng cho 2 tàu du lịch trong bối cảnh có những lo ngại là trên các tàu này có người nhiễm virus corona, theo truyền thông nhà nước, các trang web theo dõi tàu thuyền và các bài của hành khách đăng trên mạng xã hội.

Hàng nghìn du khách bị cách ly trên tàu Diamond Princess, gần Nhật Bản, tháng 2/2020

Nhà chức trách tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam, nơi có Hạ Long - di sản thế giới UNESCO - vào hôm thứ Ba 11/2 đã quyết định không cho phép hành khách của tàu du lịch AIDAvita thuộc sở hữu của Đức được rời tàu lên bờ hôm thứ Năm 13/2, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) cho biết.

"Tàu này đã cập cảng tại Philippines, Malaysia và Singapore, tất cả những nước này đều đã có các ca nhiễm virus corona", TTXVN cho biết.

"Không cho phép hành khách của AIDIvita lên bờ (ở Việt Nam) chỉ là một giải pháp tạm thời để ngăn dịch bệnh xâm nhập", TTXVN dẫn lời một quan chức địa phương cho biết.

Động thái đã làm dấy lên nỗi sợ hãi ở các quốc gia vẫn thường cho phép tàu du lịch cập cảng chính là việc Nhật Bản cách ly tàu Diamond Princess. Trong số 3.700 hành khách và thủy thủ đoàn trên con tàu đó, 218 người đã được xét nghiệm dương tính với virus corona.

Tàu Norwegian Jade, do hãng Norwegian Cruise Line Holdings Ltd điều hành, cũng bị từ chối cấp phép cập cảng tại Việt Nam, hành khách trên tàu cho biết trong các bài đăng trên Twitter. Thuyền trưởng của con tàu nói không có trường hợp nhiễm virus nào trên tàu.

Thuyền trưởng Frank Juliussen cho hay trong một bức thư gửi đến hành khách trên tàu Norwegian Jade rằng "Chúng tôi áp dụng các thủ tục rất nghiêm ngặt. Trên tàu không có ai ốm và không có hành khách hay thuyền viên nào trên tàu mang hộ chiếu Trung Quốc, Ma Cao hay Hong Kong hoặc đã đến thăm hay quá cảnh ở bất kỳ đâu trong số các địa điểm đó".

"Vậy mà phía cảng vẫn thể hiện là họ vô lý khi xử lý công việc này và đêm qua đã thông báo cho chúng tôi rằng mặc dù đã chấp thuận cho chúng tôi cập cảng những lần trước và bất chấp việc chúng tôi có những hành động để đáp ứng các thủ tục mới của họ, song họ sẽ từ chối cho chúng tôi cập cảng những lần tới", ông Juliussen cho biết, theo một bản sao của bức thư được một hành khách đăng lên Twitter.

Không rõ cảng mà ông đã nhắc đến là cảng nào của Việt Nam.

*****************

Virus corona : Hun Sen "lỡ" lời thách đến thăm sinh viên Cam Bốt ở Vũ Hán (RFI, 12/02/2020)

"Hun Sen dám chiến đấu trong chiến tranh. Ông ấy đã cứu đất nước. Hun Sen đã bất chấp cả cuộc sống để chấm dứt chiến tranh. Tại sao Hun Sen lại không dám đến Vũ Hán để gặp những sinh viên Cam Bốt ? Nếu bạn biết Hun Sen có khả năng như nào, thì đừng thách thức ông ấy".

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đón thủ tướng Cam Bốt Hun Sen (phải) tại sân bay quốc tế Bắc Kinh, ngày 05/02/2020 China Daily via Reuters

Lời "dằn mặt" được thủ tướng Hun Sen đưa ra trong buổi gặp gỡ công dân Cam Bốt sống và làm việc ở Hàn Quốc ngày 03/02/2020 để đáp lại những chỉ trích việc ông từ chối cho hồi hương 23 sinh viên Cam Bốt đang theo học ở Vũ Hán, trung tâm của dịch viêm phổi cấp do virus Covid/2019.

Trong khi nhiều nước lần lượt hồi hương công dân, thì đại sứ quán Cam Bốt ở Trung Quốc đề nghị đồng hương ở Vũ Hán "chăm sóc bản thân". Trả lời trang Phnom Penh Post (03/02), Em Sovannara, một nhà phân tích chính trị, cho rằng "việc không sơ tán công dân của chúng ta (Cam Bốt) ở Vũ Hán còn đặt gánh nặng lên vai chính phủ Trung Quốc. Người Cam Bốt ở Vũ Hán không phải là chuyên viên có khả năng giúp đỡ người dân Trung Quốc trong đại dịch này". Ngoài ra, "công dân (Cam Bốt) ở Vũ Hán không có kỹ năng tự bảo vệ. Sơ tán sinh viên và công chức có lẽ là cách giảm bớt nguy cơ họ bị nhiễm virus".

Vẫn theo Phnom Penh Post, sẽ không một ai, từ sinh viên đến nhân viên ngoại giao Cam Bốt tại Trung Quốc, được hồi hương, để khẳng định rằng Cam Bốt phải sánh bước cùng Trung Quốc trong hạnh phúc cũng như khổ đau.

Đại sứ Trung Quốc tại Cam Bốt, Vương Văn Thiên (Wang Wentian), hôm 02/02, đã hoan nghênh quyết định của thủ tướng Hun Sen và khẳng định Cam Bốt là "một người bạn thép", với câu nói ví von : "Chỉ khi gió lớn, ta mới biết sức mạnh của cỏ. Khi khó khăn mới biết ai là bạn".

Sau chuyến thăm Hàn Quốc, thủ tướng Hun Sen quyết định đến Bắc Kinh ngày 05/02, trong phái đoàn có một người con trai của ông. Trên trang Facebook cá nhân, thủ tướng Hun Sen nêu ba điểm khiến ông quyết định đến Bắc Kinh.

Thứ nhất, "thể hiện tình liên đới với chính phủ Trung Quốc và người dân Trung Quốc trong thời điểm khó khăn này". Thứ hai, "thăm hỏi và động viên tinh thần các công dân và sinh viên Cam Bốt cư trú và học tập tại Trung Quốc và đang phải chống trọi cùng vời công dân Trung Quốc". Và thứ ba, truyền tải thông điệp đến người dân Cam Bốt rằng bệnh của người dân Cam Bốt không phải là bệnh do virus corona, mà là bệnh sợ. "Cho đến nay, chưa người dân Cam Bốt nào mắc căn bệnh này hết. Một số nước dường như cố gây cuộc chiến tâm lý khiến người dân sợ hãi".

Không được đến Vũ Hán, Hun Sen bàn về thương mại với Bắc Kinh

Lẽ ra ông Hun Sen đã có cơ hội để đến Vũ Hán để đáp trả "thách thức" thăm sinh viên Cam Bốt trong tâm dịch viêm phổi cấp. Tiếc là chính quyền Bắc Kinh "không cho phép" Hun Sen đến Vũ Hán ! Nhưng ông Hun Sen có thể trực tiếp thể hiện tình liên đới với chủ tịch Tập Cận Bình và thủ tướng Lý Khắc Cường.

Chủ tịch Trung Quốc đã khuyên Cam Bốt đừng nhân nhượng trước sức ép của Liên Hiệp Châu Âu về dân chủ và nhân quyền trong bối cảnh thỏa thuận Tất cả trừ vũ khí (Tout sauf les armes, TSA) có khả năng bị đình chỉ. Thỏa thuận TSA cho phép Cam Bốt xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Châu Âu mà không phải chịu thuế quan.

Ông Kao Kim Hourn, bộ trưởng bên cạnh thủ tướng Cam Bốt, cho biết ông Hun Sen đã yêu cầu ông Tập Cận Bình hỗ trợ các nhà đầu tư lĩnh vực dệt may ở Cam Bốt nếu thỏa thuận TSA bị đình chỉ. Theo dự kiến, Ủy Ban Châu Âu đưa ra quyết định về vấn đề này vào ngày 12/02/2020. Tiến trình xem xét đình chỉ được tiến hành cách đây một năm do xảy ra nhiều vụ vi phạm nhân quyền và luật lao động tại Cam Bốt.

Thu Hằng

*****************

Virus corona : Đài Loan trong thế kẹt giữa WHO và Trung Quốc (RFI, 12/02/2020)

Đài Loan đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc phòng chống dịch virus corona do hòn đảo này không phải là thành viên của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và bị nhiều quốc gia cấm cửa do bị xem là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (giữa) thông báo tình hình dịch virus corona tại Đài Loan sau cuộc họp với Trung tâm Kiểm soát bệnh dịch, Đài Bắc ngày 07/02/2020. Reuters/Fabian Hamacher

Đài Loan vẫn tham gia các Đại hội đồng của WHO từ năm 1947, khi tổ chức này ra đời, cho đến năm 1970, khi chiếc ghế tại Liên Hiệp Quốc của Trung Hoa Dân Quốc (tên chính thức của Đài Loan) rơi vào tay Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Từ đó đến nay, Bắc Kinh trở thành đại diện duy nhất của Trung Quốc trong các tổ chức của Liên Hiệp Quốc.

Trong nhiều năm, chính phủ Đài Bắc đã đòi được dự Đại hội đồng WHO với tư cách quan sát viên, nhưng yêu cầu này vẫn bị bác bỏ do áp lực của Bắc Kinh. Đến năm 2008, khi ở Đài Bắc có một chính phủ thân Bắc Kinh, Đài Loan mới được dự họp với danh xưng "Đài Bắc Trung Quốc". Nhưng khi bà Thái Anh Văn, một chính khách theo xu hướng độc lập, đắc cử tổng thống năm 2016, Bắc Kinh đã quay trở lại chính sách ban đầu : loại trừ hoàn toàn Đài Loan khỏi WHO.

Đài Loan đã phản ứng rất nhanh chóng và hiệu quả trước dịch viêm phổi do virus corona mới và cho tới nay trên hòn đảo này chỉ mới có 18 ca lây nhiễm, đặc biệt là chưa có một ca lây nhiễm trong cộng đồng. Nhưng trong những ngày qua, chính phủ Đài Bắc vẫn than phiền là họ không thể nhận được thông tin kịp thời từ WHO, đồng thời cáo buộc Trung Quốc đã cung cấp cho WHO những thông tin sai lạc về tình hình dịch bệnh ở Đài Loan.

Trung Quốc và WHO thì khẳng định là họ vẫn cung cấp cho Đài Loan những thông tin cập nhật về diễn tiến của dịch bệnh và cho biết là liên lạc với hòn đảo vẫn diễn ra êm xuôi.

Trên thực tế, ngay khi lúc dịch bệnh đang đe dọa cả thế giới, mối hiềm khích giữa Bắc Kinh và Đài Bắc vẫn không suy giảm, nhất là trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng cô lập Đài Loan về ngoại giao.

Trong tuần này, các chuyên gia y tế của Đài Loan đã được dự một cuộc họp của WHO trên mạng, cho dù hòn đảo này không phải là thành viên. Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì chuyên gia Đài Loan được dự cuộc họp này chính là do Bắc Kinh cho phép. Nhưng hôm nay, 12/02/2020, Bộ Ngoại giao Đài Loan khẳng định sự tham gia của chuyên gia Đài Loan là kết quả dàn xếp trực tiếp giữa Đài Bắc với WHO, chứ không cần sự cho phép của Trung Quốc.

Chỉ có điều, để tránh những tranh cãi chính trị, các chuyên gia Đài Loan tham gia cuộc họp nói trên với tư cách cá nhân và khi tham gia các diễn đàn trên mạng, họ không nêu quốc tịch của mình.

Một khó khăn khác mà Đài Loan đang gặp phải trong dịch virus corona, đó là hòn đảo này bị "vạ lây", do bị xem là một phần lãnh thổ của Trung Quốc. Hôm qua, Bộ Ngoại giao Đài Loan đã chỉ trích kịch liệt quyết định của Manila ngưng tiếp đón các du khách đến từ Đài Loan, biện pháp mà họ đã áp dụng đối với Hoa lục, Hồng Kông và Macao.

Ngoài Philippines, Bangladesh cũng đã cấm cửa du khách từ Đài Loan, còn Mông Cổ, sau khi cấm tiếp nhận du khách Đài Loan, nay quyết định sẽ xét đơn xin nhập cảnh theo từng trường hợp. Về hàng không, Ý đã cấm các chuyến bay của các hãng hàng không Đài Loan.

Tóm lại, dịch virus corona càng làm nỗi rõ thế cô lập của Đài Loan trên trường quốc tế và Đài Loan là lãnh thổ duy nhất có dịch nhưng lại không phải là thành viên của WHO.

Thanh Phương

"Hãy để Trung Quốc ngủ yên, khi nó thức giấc nó sẽ làm rung chuyển cả thế giới" - Napoleon.

Hình minh họa. Các xe quân sự mang theo tên lửa đất đối không của Trung Quốc trong lễ diễu binh ở Thiên An Môn hôm 1/10/2019 nhân kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Trung Quốc - AFP

Con sư tử Trung Quốc tỉnh giấc sau một giấc ngủ dài với những chứng nội thương như "Đại cách mạng văn hoá", "Đại nhảy vọt… và đặc biệt sau sự kiện Thiên An Môn năm 1989 và đã bị các nước phương Tây cô lập.

Trước đó, Trung Quốc dưới thời Mao Trạch Đông đã "thể hiện sức mạnh" thông qua các chiến trường Triều Tiên, Kim Môn, Mã Tổ để "đọ sức" với Hoa Kỳ. Và Mao Trạch Đông đã dặn lại với hậu nhân "tránh đối đầu trực tiếp với Hoa Kỳ, đặc biệt là trên biển".

Tiếp nối chính sách của Mao, Đặng Tiểu Bình hiểu những điểm yếu trong sức mạnh Trung Quốc, nên đã đưa ra chính sách "giấu mình chờ thời". Với chính sách này, "mèo trắng hay mèo đen không quan trọng, miễn là bắt được chuột", Đặng đã đưa kinh tế Trung Quốc đạt được những thành tựu lớn.

Sau Đặng, tới thời Hồ Cẩm Đào, Trung Quốc đã nhân sự "lơi lỏng" từ Hoa Kỳ và các đồng minh, cảm thấy rằng mình đã đủ sức mạnh, nên cần "lấy số" với thế giới, và vì thế, Trung Quốc đã "nhe nanh múa vuốt" tại khu vực Châu Á, vốn là "sân nhà" của Trung Quốc xưa nay.

Từ năm 2007 trở đi, Biển Đông đã trở nên một khu vực chất chứa đầy nguy hiểm rình rập, Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố một lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông, vào tháng 5 hàng năm. Lệnh cấm đơn phương này được Trung Quốc tuyên bố từ 1999 nhưng bắt đầu được Trung Quốc "ra tay" thực hiện từ 2007 trở đi. Trung Quốc đã dựa vào một bản đồ "vu vơ" của một cá nhân, biến nó thành "một yêu sách trên biển chính thức" của chính quyền Trung Quốc với cái tên gọi "đường lưỡi bò". Gọi là "yêu sách" nhưng nó chưa bao giờ được Trung Quốc tuyên bố chính thức và công khai, mãi cho tới năm 2009, khi Trung Quốc phản đối Báo cáo mở rộng thềm lục địa mở rộng của Việt Nam, và Báo cáo chung về thềm lục địa mở rộng giữa Việt Nam với Malaysia, thì Trung Quốc mới chính thức "trình làng" lên Liên Hợp Quốc bản đồ có "đường lưỡi bò" đó, nhưng cũng chẳng giải thích nó là cái gì, bản chất pháp lý của nó như thế nào.

Hình trên Đặng Tiểu Bình duyệt quân ở Bắc Kinh hôm 16/9/1981. Hình dưới : Chủ tịch Tập Cận Bình duyệt quân tại lễ diễu bình ở Quảng trường Thiên An Môn hôm 1/10/2019 - AFP

Lần lượt các quốc gia đã lên tiếng phản đối "cái gọi là yêu sách đường lưỡi bò" này, Việt Nam phản đối ngay sau khi Trung Quốc gửi bản đồ có "đường lưỡi bò" lên Liên Hợp Quốc. Indonesia gửi công hàm chính thức phản đối đường lưỡi bò năm 2010, Philippines gửi công hàm phản đối năm 2011. Còn Hoa Kỳ năm 2014 đã công bố nguyên một báo cáo nghiên cứu về "đường lưỡi bò" này, và đương nhiên, Hoa Kỳ không thể chấp nhận một thứ yêu sách vô lý như vậy.

Tuy nhiên, Trung Quốc biết cách làm thế nào để có thể hiện thực hoá tham vọng trên Biển Đông của họ. Trung Quốc cũng rất giỏi để tìm cách xoa dịu và chia rẽ các nước ASEAN. Với các lợi ích khổng lồ từ kinh tế, Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình tiếp tục tiến hành chính sách "chia để trị" đối với ASEAN thông qua "Sáng kiến Một vành đai, Một con đường". Và lần lượt, một số quốc gia ASEAN đã "ngã vào vòng tay Trung Quốc".

ASEAN dường như đã phân rã thành hai nhóm, một nhóm có lợi ích trực tiếp hoặc liên quan đến Biển Đông. Nhóm còn lại không có lợi ích trực tiếp hoặc lợi ích liên quan nào. Nhóm thứ nhất bao gồm Việt Nam, Malaysia, Philippines, Indonesia, Brunei và Singapore. Nhóm thứ hai bao gồm Lào, Campuchia, Myanmar.

Các nước láng giềng Đông Dương truyền thống của Việt Nam dần dần đã tiến lại gần Trung Quốc, lánh xa ảnh hưởng của Việt Nam. Campuchia là trường hợp rõ nhất, khi luôn luôn bảo vệ cho các quan điểm và lợi ích của Trung Quốc, thậm chí năm 2012, khi Campuchia là Chủ tịch điều phối ASEAN, nước này đã ngăn cản các Ngoại trưởng ASEAN ra một tuyên bố chung có những nội dung liên quan đến Biển Đông.

Indonesia vẫn luôn có vai trò tích cực trong ASEAN và vấn đề Biển Đông, nhưng cũng có những lợi ích riêng và bị nhiều quốc gia phản ứng với chính sách "đánh chìm tàu". Indonesia và Việt Nam có những vùng chồng lấn tại vùng đặc quyền kinh tế của cả hai bên, và hai bên cũng vẫn chưa sẵn sàng cho việc phân định. Hậu quả là nhiều tàu cá Việt Nam bị cảnh sát biển Indonesia bắt giữ và đánh chìm cho dù nhiều ngư dân Việt Nam khẳng định là họ không vi phạm vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia.

Malaysia thì dưới thời Rajib Narak đã duy trì chính sách ngoại giao được Trung Quốc ca ngợi là "chính sách ngoại giao im lặng".

Philippines thì dưới thời Duterte áp dụng chính sách "Hướng về Trung Quốc" hòng thu lượm những lợi ích kinh tế to lớn từ quốc gia này.

Tuy nhiên, có vẻ gần đây, các quốc gia ASEAN đang "thức tỉnh" trước các tham vọng "sỗ sàng" từ Trung Quốc.

Ngày 12/10/2019, Malaysia đã chủ động gửi bản yêu sách về thềm lục địa mở rộng của mình lên Liên Hợp Quốc. Với bản yêu sách này, Malaysia đã trực diện bác bỏ "cái gọi là yêu sách đường lưỡi bò" của Trung Quốc. Ngoài ra, Malaysia cũng thông qua đó, gián tiếp thừa nhận Phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài trong vụ Philippines kiện Trung Quốc. Theo phân tích của Nguyễn Hồng Thao trên tờ The Diplomats, thì hành động này của Malaysia bao hàm rất nhiều tính toán, trong đó có việc phản ứng lại các hành động quấy phá, sách nhiễu các tàu thăm dò của Malaysia tại khu vực bãi Luconia, vốn thuộc EEZ của Malaysia, đồng thời cũng đặt bước phòng ngừa cho lợi ích của Malaysia trước khi COC được ký kết dưới áp lực của Trung Quốc.

Mới đây nhất thì Indonesia đã tăng cường tàu hải quân và phi cơ chiến đấu tại khu vực Natuna, nơi nhiều tàu Trung Quốc đang xâm phạm EEZ của Indonesia. Tổng thống Widodo đã ra tín hiệu rằng Indonesia sẽ không lùi bước trước các hành động ngang ngược này của Trung Quốc.

Các tàu hải cảnh của Trung Quốc đã tiếp tục xuất hiện tại khu vực gần Bãi Tư chính của Việt Nam, nơi các tàu Trung Quốc quấy phá liên tục hồi năm 2019. Việt Nam vẫn luôn là quốc gia trực tiếp đối đầu với các hành động hung hăng, thù nghịch của Trung Quốc trên khu vực Biển Đông.

Báo chí hôm nay cũng cho biết, nhiều tàu Trung Quốc đang xuất hiện gần khu vực Thị Tứ (thực thể mà Philippines đang chiếm giữ, thuộc Trường Sa).

Những dự đoán cho thấy, trước các áp lực kinh tế suy giảm, ảnh hưởng từ thương chiến Mỹ - Trung, Tập Cận Bình đang tìm cách hướng các vấn đề nội bộ ra bên ngoài, trong đó, Biển Đông là vấn đề thu hút rất lớn dư luận trong nước. Thêm nữa, tình hình thế giới đang phức tạp và bất ổn. Căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Iran khiến thế giới nín thở từng ngày. Đồng thời cũng sẽ là cuộc tranh cử Tổng thống ở Hoa Kỳ, nên sẽ khiến Hoa Kỳ lơi lỏng chú ý ở Biển Đông, và đó sẽ là cơ hội cho Trung Quốc tiếp tục "gặm nhấm" các khu vực trên Biển Đông, biến thành sự đã rồi.

Các quốc gia Đông Nam Á cũng đang "bừng tỉnh" trước "giấc mộng Trung Hoa" thông qua các khoản đầu tư. Mới đây, Indonesia lên tiếng cảnh báo về các khoản đầu tư từ Trung Quốc [1]. Việt Nam thì đang "khóc hận" bởi các chiêu "lẩn tránh thương mại" và có nguy cơ trở thành "bãi rác công nghệ" từ Trung Quốc. Người dân Campuchia thì "khóc ròng" khi các bãi biển Sihanoukville, Koh Kong tràn ngập các băng đảng tội phạm từ Trung Quốc tràn sang.

Máy đào và công nhân Trung Quốc đang làm việc trên một công trường xây dựng của một khu dân cư mới ở Thiên Tân, Trung Quốc. (Ảnh của Zhang Peng / LightRocket qua Getty Images, 27/05/2019)

Cũng đã đến lúc các quốc gia Châu Á, trong đó có ASEAN cần phải thức tỉnh trước các "hấp lực" từ Trung Quốc. Các quốc gia này cần đoàn kết để bảo vệ lợi ích lâu dài của chính họ, chính điều ấy mới có thể bảo vệ được họ trước một con sư tử "sống trong rừng rậm, đói khát lâu ngày, hành xử hoang dã" như Trung Quốc.

Hoàng Gia Phúc

Nguồn : RFA, 10/01/2020

[1] Panos Mourdoukoutas, "Indonesia Warns About Bad Side Of Chinese Investments - And Isn’t Alone", Forbes, 13/12/2019

Giới thiệu sách

Chúng tôi vừa lục tìm tài liệu để viết bài trong tủ chứa sách cũ ở nhà kho thì tình cờ bắt gặp cuốn sách nhan đề"Chính sách bành trướng bá quyền trung quốc ở Đông Nam Á" của tác giả Nhuận Vũ, do nhà xuất bản Sự Thật ở Hà Nội ấn hành tháng 6 năm 1983.

Nghĩa là sách ra mắt độc giả trong nước sau hơn 4 năm xẩy ra cuộc chiến tranh xâm lược các tỉnh biên giới phía Bắc Việt Nam của Trung Quốc mà Đặng Tiểu Bình quốc sư lúc đó gọi là để "dậy cho Việt Nam một bài học".

111111111111111111

Bìa sách ‘Chính sách bành trướng bá quyền Trung Quốc ở Đông Nam Á’

Bây giờ là tháng 10/2019, sau nhiều năm tránh né không dám chỉ đích danh các hành động xâm lấn chủ quyền biển đảo của Việt Nam, bắn giết ngư dân Việt Nam, ngăn chặn Việt Nam khai thác và hợp đồng khai thác tài nguyên thiên nhiên dưới đáy biển trong thềm lục địa và các vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam của Trung Quốc, nhà cầm quyền Việt Nam mới đây mớ dám lên tiếng chỉ đích danh Trung Quốc đã xâm phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam trong vụ Bãi Tư Chính.

Vào thời điểm hiện nay, qua vụ Bãi Tư Chính, Trung Quốc một lần nữa đã ngang nhiên xâm phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Sự thể này đã buộc Việt Nam không còn tránh né như bao lâu nay mà đã lên tiếng tố cáo mạnh mẽ đích danh Trung Quốc đã xâm phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Cách hành xử này đã được sự tán đồng của quốc dân Việt Nam trong và ngoài nước, sức hậu thuẫn mạnh mẽ của nhiều quốc gia trên thế giới, đứng đầu là cường quốc Hoa Kỳ ; không chỉ bằng lời nói mà đi kèm với những hành động song phương cũng như đa phương theo chiều hướng ủng hộ, bênh vực Việt Nam, thể hiện quyết tâm chung của cộng đồng quốc tế là chặn đứng tham vọng bá quyền của Trung Quốc tại Biển Đông, vì quyền lợi chung.

Nhân dịp này, trong khi chờ đợi nhà đương quyền Việt Nam ra "Sách Trắng" (hy vọng thế) và các hành động tiếp theo để bảo vệ chủ quyền biển đảo, chúng tôi xin giới thiệu các phần chính nội dung và trích đoạn từ cuốn sách nhan đề"Chính sách bành trướng bá quyền trung quốc ở Đông Nam Á" của tác giả Nhuận Vũ, do nhà xuất bản Sự Thật ở Hà Nội ấn hành tháng 6 năm 1983.Nội dung sách có ý nghĩa như một "sách trắng" không chính thức, được viết sau cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam của Trung quốc vào tháng 2-1979, do tác giả Nhuận Vũ viết, có lẽ theo chỉ đạo và cho phép ấn hành của chính nhà cầm quyền Việt Nam vào thời điểm 4 năm sau cuộc chiến (1979-1983) trong thời kỳ đoạn giao giữa Việt-Trung (1978-1989).

Chúng tôi lần lược giới thiệu : Bố cục cuốn sách khổ nhỏ dày 75 trang kể cả Mục Lục, ngoài "Lời nhà xuất bản" (Sự Thật) cơ quan xuất bản của Đảng cộng sản Việt Nam ; và trích đoạn phần quan trọng có ý nghĩa liên quan đến hành động bành trướng bá quyền mới nhất của Trung Quốc đối với Việt Nam.

Bố cục

Theo Mục Lục có 3 phần chính :

I. Chủ nghĩa bành trướng và chủ nghĩa bá quyền Đại Hán trong lịch sử

1. Truyền thống bành trướng, bá quyền của các giai cấp chủ nô, phong kiến và tư sản Trung Quốc.

2. Những kẻ kế thừa trung thành : Từ Mao Trạch Đông đến Đặng Tiều Bình.

3. Đông-Nam Á, mục tiêu cơ bản đầu tiên của chủ nghĩa bành trướng và bá quyền Bắc Kinh.

II. Các thủ đoạn chiến lược của các thế lực bành trướng bá quyền Trung Quốc

1. Lôi kéo, chia rẽ.

2. Hoạt động khuynh đảo và lật đổ.

3. Chiến tranh xâm lược.

III. Những trở ngại không thể vượt qua

1. Nhân loại đã thức tỉnh.

2. Những kẻ cạnh tranh không khoan nhượng.

3. Nhân dân Trung Quốc có tiếng nói sau cùng

B. Trích đoạn

B-1. Trích nguyên văn "Lời nhà xuất bản Sự Thật", cơ quan in ấn của Đảng Cộng sản Việt Nam (trang 3-4)

"Trong chiến lược toàn cầu phản cách mạng của những người cầm quyền Trung Quốc, Đông-Nam Á – khu vực đông dân, giầu có, nằm ở phí Nam Trung Quốc – chiếm một vị trí cực kỳ quan trọng.

Để tiến tới "chinh phục trái đất" theo ước mơ của "Người cầm lái vĩ đại", trong hơn 30 năm qua kể từ khi nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời, những tập đoàn cầm quyền ở Trung Nam Hải miệng thì nói không "xưng hùng, xưng bá", nhưng trên thực tế luôn luôn tìm mọi cách bành trướng xuống vùng Đông – Nam – Á hòng thôn tính các nước trong khu vực này.

Cuồng vọng thống trị Đông – Nam – Á đã khiến Bắc Kinh không từ một thủ đoạn dã man và xảo quyệt nào, từ lôi kéo, chia rẽ, lật đổ đến trực tiếp gây chiến tranh xâm lược.

Chính sách bành trướng bá quyền của những người lãnh đạo Trung Quốc đã thất bại và chắc chắn sẽ thất bại hoàn toàn. Nhưng hiện nay nó đang là nguy cơ đe dọa chủ quyền và an ninh của các dân tộc, nhất là ở Đông-Nam-Á và nhân dân thế giới phải vạch trần và đánh bại cái chính sách bành tướng, bá quyền này.

Để góp phần vào cuộc đấu tranh đó, góp phần vạch trần chính sách bành trướng, bá quyền Trung Quốc ở Đông – Nam – Á, chúng tôi cho xuất bản cuốn sách "Chính sách bành trướng bá quyền Trung Quốc ở Đông-Nam-Á".

Cuốn sách này giới thiệu với bạn đọc một cách khái quát quá trình bành trướng, bá quyền của các thế lực thống trị Trung Quốc, những mục tiêu cơ bản, những thủ đoạn bành trướng chủ yếu của Bắc Kinh ở Đông-Nam-Á, đặc biệt là đối với các nước Đông Dương. Đồng thời cuốn sách cũng vạch rõ những trở ngại mà Trung Quốc không thể vượt qua trên con đường bành trướng xuống khu vực này của châu Á.

Tháng 6 năm 1983

Nhà xuất bản Sự Thật (trang 3-4)

B-2. Trích đoạn trong các phần chính của sách

B-2.1. Về thủ đoạn thực hiện chủ nghĩa bành trướng, bá quyền trong lịch sử của Trung Quốc

"Chủ nghĩa bành trướng, bá quyền đại Hán ra đời trong quá trình bành trướng, đồng thời lại là tư tưởng chỉ đạo các hoạt động xâm lược và bành trướng của các thế lực cầm quyền Trung Quốc. Các thế lực này, từ đời này qua đời khác đã phát triển chủ nghĩa bành trướng, bá quyền đó cho phù hợp với hoàn cảnh mới, thời kỳ mới.Những chính sách và thủ đoạn của họ không ngừng được cải tiến, bổ sung, tạo nên cái gọi là "truyền thống"sâu sắc với nhiều chính sách thủ đoạn đa dạng, kết hợp bạo lực dã man(dùng lực lượng quân sự xâm lược, đàn áp để chiếm đất hoặc bắt thần phục…)với những thủ đoạn chính trị xảo trá, quỷ quyệt (lừa bịp, lôi kéo, đe dọa, chia rẽ…) kết hợp việc lấn đất, chiếm đất, với việc đồng hóa, kết hợp sự thống trị trực tiếp với "bảo hộ", chi phối, thần phục...

"Những "truyền thống" đó – cả về mặt chính sách cũng như thủ đoạn – đã được các thế lực bành trướng, bá quyền ở Bắc Kinh ngày nay tiếp thu và vận dụng vào hoàn cảnh mới để thực hiện tham vọng bá chủ thiên hạ của họ…" (trang 21).

B-2.2. Về quan hệ hữu nghị "lá mặt lá trái" của Trung Quốc

"Thời đại mới cũng như tình trạng "lực bất tòng tâm" của nước Trung Hoa ngày nay không cho phép những kẻ theo chủ nghĩa bành trướng, chủ nghỉa bá quyền ở Trung Nam Hải có thể áp đặt công khai bộ máy quan thái thú của các triều đại phong kiến Trung Quốc lên đầu nhân dân các nước khác. Bọn theo chủ nghĩa Mao luôn tự nhận là "Bạn" của những nước mà họ muốn thâu tóm. Với danh nghĩa "Bạn" đó, họ sẽ tìm cách tác động đến các nước hữu quan , lôi cuốn dần những nước này đi vào quỹ đạo đường lối của họ. Để đạt được điều đó, họ cũng đã không từ bỏ một tội ác nào. Trước khi họ tiến hành chính sách diệt chủng đối với dân tộc Kampuchia thì biết bao người cộng sản chân chính Kampuchia đã bị giết hại.Ngay cái chết đột ngột của đồng chí Sơn Ngọc Minh, Tổng Bí thư đảng nhân dân cách mạng Khmer trong khi được họ mời sang "điều dưỡng" ở Trung Quốc vẫn là một dấu hỏi lớn trong lịch sử quan hệ giữa Kampuchia và Trung Quốc…" (trang 28)

B-2.3. Về chính sách viện trợ có ý đồ đen tối của Trung Quốc

"Trong các thủ đoạn "Không đánh mà phải hàng" của các con cháu Tần Thủy Hoàng ngày nay phải kể đến "chính sách viện trợ của Trung Quốc".

Đối với cộng sản Việt Nam, tác giả viết :

"Trung Quốc đã viện trợ cho Việt Nam cả trong cuộc kháng chiến chống Pháp lẫn cuộc kháng chiến chống Mỹ… Nhưng ngày nay chúng ta hãy xem lại những người lãnh đạo Trung Quốc sử dụng viện trợ đó như thế nào ? Vào những mục đích gì ? Thực chất viện trợ đó đã được họ sử dụng như một thứ công cụ gây sức ép, lôi kéo Việt Nam, biến Việt Nam thành một con bài trong tay họ, thành chư hầu để họ sai khiến trên con đường họ đi xuống vùng Đông-Nam Á…"(trang 29).

B-2.4. Về việc Trung Quốc vận dụng vào thực tế

"Trong cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954)vào cuối cuộc kháng chiến thì Trung Quốc là nước viện trợ nhiều nhất cho Việt Nam. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ (5/1954) quân đội viễn chinh Pháp đã đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt hoàn toàn. Chính phủ Pháp phải coi việc cứu đạo quân viễn chinh này là nhiệm vụ trọng tâm. Nhưng người lãnh đạo Trung Quốc lúc đó sợ "con hổ giấy" Mỹ nhảy vào biên giới phía Nam của Trung Quốc nên đã thỏa hiệp với Pháp, cứu nguy cho quân đội Pháp và gây sức ép với Việt Nam, buộc Việt Nam nhận một giải pháp không phản ảnh đúng tình hình thực tế trên chiến trường... Miền Bắc Việt Nam trở thành khu đệm cho biên giới phía Nam của Trung Quốc khỏi sự đe dọa trực tiếp của Mỹ…". 

Tác giả lên án rằng :

"Tài liệu lịch sử không thể chối cãi về tội ác của những người lãnh đạo Trung Quốc (đối với Việt Nam) đã được trình bày cặn kẽ trước dư luận thế giới trong cuốn sách trắng của Bộ Ngoại giao Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1979. Những tài liệu đó chứng minh rất rõ rằng những người lãnh đạo Trung Quốc đã sử dụng viện trợ theo tính vị kỷ dân tộc như thế nào, gây thiệt hại cho người khác ra sao…" (trang 31).

Và trong cuộc "kháng chiến chống Mỹ", tác giả Nhuận Vũ viết : 

"…dã tâm bành trướng, bá quyền của những người lãnh đạo Trung Quốc lại biểu lộ một cách tệ hại hơn trong một hoàn cảnh mới. Như chúng ta đã biết, Việt Nam là cửa mở xuống phương nam của Trung Quốc. Để nắm Việt Nam, họ tái diễn những thủ đoạn chia rẽ và lôi kéo của họ. Họ tự nhận "800 triệu nhân dân Trung Quốc là hậu phương đáng tin cậy" của nhân dân Việt Nam ! Về thực tế, sự viện trợ của nhân dân Trung Quốc cho cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam là to lớn… Chỉ có điều là… Trong từng thời gian cụ thể, họ đã sử dụng viện trợ đó để chi phối Việt Nam hòng dùng Việt Nam làm con bài để mặc cả với Mỹ như "người cầm lái vĩ đại" của Trung Quốc đã ấp ủ ngay từ khi ông ta còn ẩn náu ở Diên An. Quá trình đó là quá trình kiềm chế và làm suy yếu cách mạng Việt Nam, hòng khuất phục Việt Nam, thực hiện bước đầu của việc bành trướng ở Đông Dương và Đông-Á…" (trang 34-35).

B-2.5. Về cuộc chiến tranh biên giới Việt-Trung năm 1979 :

"Có thể coi vụ đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam năm 1974 là một hành động xâm lược trắng trợn nhưng từng bước. Tuy nhiên, đó chưa phải là đỉnh cao của sự trắng trợn. Cho đến nay, đỉnh cao này thuộc về chiến tranh xâm lược chống Việt Nam vào tháng 2 năm 1979. Trong cuộc chiến tranh xâm lược này, Trung Quốc đã huy động tới 60 vạn quân - cao hơn số quân Mỹ vào thời điểm cao nhất trong cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ chống Việt Nam – tiến công đồng loạt trên toàn tuyến biên giới. Đặng Tiểu Bình – kẻ chủ mưu trong trong hoạt động tội ác này – nói rằng mục tiêu của hoạt động quân sự này chỉ là "phản công tự vệ" để "dạy cho Việt Nam bài học" ! Nhưng đó chỉ là những lời lẽ giả dối mang tính chất trịch thượng của nước lớn. Thật ra đây đã là một cuộc chiến tranh xâm lược chống lại một quốc gia độc lập, có chủ quyền. Cuộc chiến tranh đó nhằm trực tiếp đỡ đòn cho bọn tàn quân Pon Pốt đang tháo chạy tan tác trước cuộc nổi dạy của nhân dân Kampuchia được sự hổ trợ của quân tình nguyện Việt Nam. Cuộc chiến đó cũng nhằm trực tiếp chiếm một số vùng đất của Việt Nam trên vùng biên giới để xây dựng các cứ điểm quân sự phục vụ cho các hoạt động xâm lược về sau…" (trang 57-58).

Theo tác giả, hành động xâm lược trên của Trung Quốc, là nằm trong tham vọng bá chủ thế giới mà :

"Mao Trạch Đông đã từng nói với các chỉ huy quân sự của ông ta : "Chúng ta phải chinh phục trái đất… Theo tôi, trái đất của chúng ta là quan trọng nhất, tại đây chúng ta sẽ xây dựng một quốc gia hùng mạnh. Nhất định phải thấm nhuần một quyết tâm như vậy…" (1).

Và :

"Chúng ta phải giành cho được Đông-Nam Á, chúng ta có thể tăng cường được sức mạnh của chúng ta ở vùng này…" (2) (trang 58).

Như vậy là, qua nội dung sách viết về "Chính sách bành trướng bá quyền Trung Quốc ở Đông Nam Á" do chính những người cầm quyền tiền nhiệm chỉ đạo cho tác giả Nhuận Vũ viết ra mà chúng tôi vừa giới thiệu tổng quát bố cục và trích đoạn trên đây, hơn ai hết, những người cầm quyền hôm nay ắt phải biết cái mặt nạ "4 Tốt, 16 Chữ Vàng" để che đậy thực chất mối quan hệ Việt – Trung bao lâu nay là gì, lợi hại thế nào cho Việt Nam chứ ?

B-3. Nhận định và đề nghị

Thiết tưởng đã đến lúc Việt Nam phải mạnh dạn, dứt khoát lột bỏ cái mặt nạ này đi, để thực hiện một đối sách thực tế, khôn ngoan, hiệu quả, ngõ hầu chặn đứng Trung Quốc thực hiện "chính sách lá mặt lá trái" xâm lược lãnh thổ, lãnh hải biển đạo của Việt Nam một cách tịnh tiến, êm dịu theo kiểu "tằm ăn dâu". Đối sách khôn ngoan đó là :

B-3.1. Dứt khoát, mạnh dạn từ bỏ"đối sách đi dây" song phương, và "đối sách 3 không" đa phương, tham gia vào liên minh quốc tế chống tham vọng bành trướng bá quyền Trung Quốc đã hình thành, dưới sự lãnh đạo của Hoa Kỳ, quốc tế hóa, đa phương hóa việc giải quyết tranh chấp chủ quyền Biển Đông.

B-3.2. Đảng cầm quyền cần chỉ đạo Quốc hội lên tiếng bằng một Nghị quyết xác định rõ chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải, biển đảo của Việt Nam, phủ định giá trị pháp lý của các văn kiện ngoại giao mang tính chính trị liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải mà không được Quốc Hội chuẩn phê theo thủ tục Hiến định Việt Nam, công pháp quốc tế và tập quán quốc tế. Đồng thời tố cáo các vụ Trung Quốc đã cướp đoạt và đang lấn chiếm biển đạo của Việt Nam trước công luận, để bảo lưu quyền tài phán bất khả thời tiêu trong tương lai.

B-3.3. Đảng và Quốc hội cần ra lệnh cho chính phủ cấp thời ra "Sách trắng", đưa vụ tranh chấp biển đảo với Trung Quốc ra trước Liên Hiệp Quốc, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, các cơ quan tài phán quốc tế có thẩm quyền.

Vì chỉ có như thế, Việt Nam ở vị thế quốc gia nhỏ yếu, mới có đủ thế lực đương đầu với tham vọng xâm lược "truyền thống" của nước Đại Hán Trung Quốc.

Thay lời kết

Tiếc thay, đến giờ này đảng cầm quyền độc tôn, quốc hội của đảng cầm quyền và chính phủ do quốc hội của đảng đẻ ra vẫn chỉ dám để cho người phát ngôn Bộ Ngoại giao lên tiếng ở mức độ chỉ đích danh và các hành động của Trung Quốc vi phạm ngày một nghiêm trọng chủ quyền biển đảo của Việt Nam trong vụ Bãi Tư Chính khởi đi từ tháng 7 vừa qua.

Trong khi những người đứng đầu đảng và nhà nước vẫn "im lặng đáng sợ". Điển hình là người đứng đầu Bộ ngoại giao, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh trước diễn đàn Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc hôm 28/9 vừa qua đã tránh né không dám chỉ đích danh Trung Quốc và các hành động xâm phạm chủ quyền biển đảo Việt Nam ; mà chỉ đề cập đến các sự kiện chung chung "về những diễn biến phức tạp gần đây ở Biển Đông bao gồm những vụ xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và quyền tài phán ở vùng biển Việt Nam".

Nay trong Hội nghị Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam hôm 7/10 mới đây, ông Tổng-Tịch Nguyễn Phú Trọng, người lãnh đạo tối cao đảng và nhà nước, lại vẫn chỉ âm thầm, nhẹ nhàng như hơi gió thoảng, đề nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam có tính nguyên tắc, rằng hãy "phân tích, dự báo có căn cứ, cơ sở khoa học, tình hình thế giới và trong nước, nhất là tình hình Biển Đông ; chỉ rõ các khả năng có thể xảy ra trong thời gian tới, lường trước những thời cơ, thuận lợi cần nắm bắt, những khó khăn, thách thức cần phải nỗ lực vượt qua".