Thông Luận

Nhà tài phiệt đầy quyền uy Kolomoisky bị tạm giam

Trọng Thành, RFI, 03/09/2023

Nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, người từng được coi là "bệ phóng" đưa tổng thống Ukraine, Volodimyr Zelensky, lên cầm quyền, vừa bị một tòa án ở Kiev ra lệnh tạm giam hai tháng.

Tài phiệt người Ukraine Ihor Kolomoisky, người từng ủng hộ tổng thống Ukraine Zelensky trên con đường chính trị, đã phải ra tòa tại Kiev, Ukraine ngày 02/09/2023, vì bị cáo buộc tham ô. AFP – Sergey Chuzavkov

Theo Reuters, một thông báo của tòa án Ukraine hôm qua, 02/09/2023, cho biết "trong khoảng thời gian từ 2013 đến 2020, ông Ihor Kolomoisky đã sử dụng các cơ sở ngân hàng dưới quyền kiểm soát của mình để đưa bất hợp pháp hơn một nửa tỉ hryvnias (tương đương 14 triệu đô la) ra nước ngoài". Trong bài phát biểu hàng ngày, tổng thống Ukraine dường như đã gián tiếp nhắc đến vụ việc này, khi gửi lời cảm ơn nỗ lực của các cơ quan điều tra chống lại "những kẻ đã cướp bóc Ukraine, tự đặt mình đứng trên luật pháp" từ hàng chục năm nay. Theo đài Radio Liberty, các luật sư của nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky cho biết thân chủ của họ sẽ kháng cáo quyết định của tòa án Kiev, đồng thời khẳng định ông Kolomoisky không có ý định nộp khoản tiền gần 14 triệu đô la để được tại ngoại.

Nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, quốc tịch Israel và Chyprus, được coi là một trong những người giàu nhất Ukraine. Theo giới quan sát, trong cuộc tranh cử tổng thống Ukraine năm 2019, cả một mạng lưới truyền thông lớn, trong đó có đài truyền hình 1+1, do tỉ phú Kolomoiksy kiểm soát, đã góp phần quan trọng giúp ứng cử viên tổng thống Zelensky thu hút sự ủng hộ của dân chúng. Loạt phim nhiều tập "Người phục vụ nhân dân", trong đó diễn viên hài Zelensky trong vai ứng viên tổng thống chống tham nhũng, đã được phát trên kênh truyền hình nói trên. Theo Les Echos, ông Zelensky còn bổ nhiệm luật sư riêng của tỉ phú Kolomoisky làm cố vấn tranh cử, và đã nhiều lần tới Genève và Tel-Aviv để gặp nhà tài phiệt.

Nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, cựu thống đốc tỉnh Dnipro, có tài sản ước tính 1,36 tỉ đô la (số liệu năm 2015), và là nhà sáng lập ngân hàng tư nhân Privatbank, từng được coi là ngân hàng lớn nhất Ukraine. Ngân hàng nói trên được "quốc hữu hóa" vào năm 2016. Nhà tài phiệt Kolomosky cùng các đồng sự bị cáo buộc đã chiếm đoạt khoảng 5,5 tỉ đô la, tương đương 5% GDP của Ukraine, thông qua ngân hàng này.

Đầu năm 2021, Hoa Kỳ đưa tỉ phú Kolomoisky vào danh sách "cấm nhập cảnh", vì tội "tham nhũng" và chống lại nền dân chủ. Trong những năm gần đây, dưới áp lực đòi hỏi minh bạch từ phía phương Tây, chính quyền Ukraine gia tăng các chiến dịch chống lại giới tài phiệt. Nỗ lực bắt đầu trước cuộc chiến xâm lăng của Nga. Tháng 11/2021, ba tháng trước cuộc xâm lăng, trong bối cảnh quân đội Nga áp sát biên giới, Quốc Hội Ukraine đã thông qua luật chống lại "ảnh hưởng quá mức của các kinh tế gia hoặc chính trị gia đến lĩnh vực công". Luật thường được gọi là "luật chống Kolomoisky" này có mục tiêu "điều chỉnh các hoạt động chính trị của các tỷ phú, đặc biệt là việc tài trợ của họ cho các đảng phái".

Hồi tháng 7/2022, tỉ phú Kolomoisky và bảy nhân vật có thế lực khác bị tước quốc tịch Ukraine, theo một sắc lệnh của tổng thống. Quyết định nói trên một mặt gây ngạc nhiên bởi rõ ràng là vi hiến theo một số chuyên gia, nhưng mặt khác có thể coi như một dấu hiệu cho thấy tổng thống Zelensky "đã quyết định thoát khỏi ảnh hưởng" của nhà tài phiệt, từng đưa ông lên thượng đỉnh quyền lực. 

Trọng Thành

****************************

Cầu Crimea lại bị drone tấn công

Thanh Phương, RFI, 02/09/2023

Nga thông báo trong đêm qua rạng sáng nay, 02/09/2023, đã phá hủy trên biển ba drone hải chiến của Ukraine tấn công vào cầu Crimea.

Cầu Crimea bốc cháy sau một vụ đánh bom ngày08/10/2022. AP

AFP dẫn thông báo Bộ Quốc phòng Nga cho biết các drone của Ukraine đã bị phá hủy vào lúc 2 giờ 20 phút, giờ Moskva, trước khi các drone này chạm đến cây cầu được xây dựng khi vùng Crimea bị Nga sáp nhập vào năm 2014. 

Cây cầu này thường xuyên là mục tiêu tấn công của phía Ukraine. Ngày 12/08 vừa qua, Nga đã ngăn chặn được hai cuộc tấn công vào cây cầu chiến lược ở eo biển Kerch, nhưng một cuộc tấn công trước đó vào tháng Bảy đã gây nhiều hư hại cho cây cầu, được dùng để vận chuyển thiết bị quân sự cho quân đội Nga ở chiến trường Ukraine. 

Bộ Quốc Phòng Nga cho biết thêm là đã bắn hạ hai drone của Ukraine bay trên vùng Belgorod, sát biên giới Ukraine.

Hôm qua, lần đầu tiên Kiev nhìn nhận trong tuần này đã mở một cuộc tấn công bằng drone ngay từ lãnh thổ của Nga nhắm vào một sân bay ở thành phố Pskov, nằm cách Ukraine đến 700 km. Theo lãnh đạo cơ quan tình báo quân sự Ukraine Kyrylo Boudanov, trong cuộc tấn công này, hai phi cơ quân sự của Nga đã bị phá hủy và hai chiếc máy bay khác bị hư hại nặng.

Hoa Kỳ, nguồn hỗ trợ quân sự và tài chính chủ yếu cho Kiev, đã hoan nghênh những “bước tiến đáng kể” của lực lượng Ukraine trên mặt trận ở miền nam trong 72 tiếng đồng hồ qua. Theo lời hai quan chức Mỹ được hãng tin Reuters trích dẫn, chính quyền Biden lần đầu tiên sẽ cung cấp cho Kiev các loại đạn có chứa chất uranium nghèo, có thể bắn thủng các xe thiết giáp, xe tăng của Nga.

Thanh Phương

Nga tấn công các cảng miền nam Ukraine để triệt hạ "cơ sở hạ tầng ngũ cốc"

Trọng Thành, RFI, 03/09/2023

Ngày 04/09/2023, tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tiếp đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Sotchi. Mục tiêu của Ankara là thúc đẩy Nga nối lại với thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, cho phép Ukraine xuất khẩu hàng hóa qua các cảng biển. Trong lúc viễn cảnh nói trên vẫn còn xa vời, quân đội Nga liên tục oanh kích các cơ sở cảng biển của Ukraine.

Ngũ cốc Ukraine. © Reuters - Alexander Ermochenko

Báo Pháp Le Monde hôm 03/09/2023, có bài "Tại sao Nga liên tục dùng drone tấn công cảng biển phía nam Ukraine", tổng hợp thông tin về chủ đề này. Le Monde đã thẩm định và xác thực những hình ảnh nghiệp dư về các cuộc tấn công của Nga, và so sánh các dữ liệu về vận chuyển ngũ cốc để giúp hiểu rõ hơn lý do vì sao nhiều cảng biển, cảng sông, vốn được Matxcơva bỏ qua trước đó, đột ngột trở thành mục tiêu ưu tiên.

Kể từ khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc với Ukraine, ngày 17/07/2023, các cuộc tấn công của Nga nhắm vào các cảng ở miền nam Ukraine đã liên tiếp xảy ra. Drone mang chất nổ của Nga phá hủy nhiều kho chứa ngũ cốc ở các cảng Reni và Izmail. Cảng Izmail từng được coi là một địa điểm an toàn, bởi chỉ cách biên giới với thành viên khối NATO Romania, chừng 300 mét. Tuy nhiên, kể từ tháng 7/2023, tình hình hoàn toàn khác.

20% GDP của Ukraine phụ thuộc vào nông nghiệp. 40% xuất khẩu của Ukraine là hàng hóa nông nghiệp, trong đó mặt hàng mũi nhọn là ngũ cốc. Cuộc tấn công vào cảng Odessa ngày 18/07 đã tiêu hủy 60.000 tấn ngũ cốc. Các cuộc tấn công ngày 02/08 vào các cảng biển và dọc sông Danube (biên giới Ukraine – Romania) phá hủy 40.000 tấn ngũ cốc của Ukraine. 30% ngũ cốc thế giới xuất qua ngả Biển Đen. Việc Nga tấn công các cơ sở hạ tầng ngũ cốc Ukraine khiến an ninh lương thực toàn cầu bị đe dọa nghiêm trọng hơn.

Trọng Thành

***************************

Ukraine tố cáo Nga oanh kích các cơ sở công nghiệp dân sự gần với Romania

Minh Anh, RFI, 03/09/2023

Sáng sớm ngày 03/09/2023, Nga đã dùng các loại drone do Iran chế tạo tấn công nhiều "cơ sở công nghiệp dân sự" nằm bên dòng sông Danube, tây nam Ukraine. Phía Nga nêu rõ đã đánh trúng một cảng biển trong khu vực giáp giới với Romania.

Thành phố Odessa, Ukraine, bị Nga tấn công hồi ngày 04/05/2022. © Petros Giannakouris / AP

Reuters cho biết cuộc oanh kích bằng drone của Nga nhắm vào vùng Odessa kéo dài trong vòng ba tiếng rưỡi trong đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ Nhật. Báo Pháp Le Monde còn nêu rõ đó là các loại drone "Shahed-136/131" do Iran sản xuất, được phóng đi từ phía nam và đông nam. Tuy nhiên, hệ thống phòng không Ukraine đã bắn chặn được 22 trong tổng số 25 chiếc drone do Iran sản xuất.

Trên mạng Telegram, Văn phòng chưởng lý Ukraine cho biết nhiều cơ sở hạ tầng công nghiệp dân sự đã bị "kẻ thù tấn công", làm bị thương hai người. Phía Nga xác nhận thông tin khi nêu rõ đã tiến hành một cuộc oanh kích bằng drone nhằm vào cảng biển Reni, gần biên giới với Romania, quốc gia thành viên của NATO.

Cũng liên quan đến chiến trường miền nam, tướng Ukraine Oleksandr Tarnavsky, đảm trách cuộc phản công, trong cuộc trả lời phỏng vấn dành cho tuần báo Anh The Observer, khẳng định quân đội Ukraine đã chọc thủng được chiến tuyến đầu tiên của Nga tại vùng lãnh thổ gần Zaporizhzhia (đông nam), giờ đang tiến đến tấn công đường phòng thủ thứ hai, được cho là ít kiên cố hơn.

Về phía Nga, trang mạng NHK của Nhật Bản hôm qua, 02/09/2023, dẫn lời lãnh đạo Cơ quan Không gian Nga Roscosmos, hôm thứ Sáu 01/09, thông báo một hệ thống tên lửa liên lục địa (ICBM), được biết dưới tên gọi là Sarmat, "đã được đưa vào hoạt động phục vụ chiến đấu". 

Vị lãnh đạo này khẳng định Sarmat có khả năng mang đến ít nhất 10 đầu đạn hạt nhân. Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố loại tên lửa này có thể đánh bại "mọi hệ thống phòng không hiện đại nhất". Ông khẳng định, loại vũ khí này sẽ góp phần bảo vệ nước Nga trước điều ông gọi lại những "mối đe dọa từ bên ngoài". 

Minh Anh

Sau đột phá đầu tiên, Ukraine hy vọng cắt đường tiếp tế của quân Nga

Le Monde hôm 31/10/2023 nhấn mạnh "Robotyne, mũi đột phá đầu tiên vào phòng tuyến Nga". Việc chiếm được ngôi làng nhỏ bé này được coi là giai đoạn quan trọng trong cuộc phản công của Ukraine, nhằm cắt đứt tuyến đường bộ nối Nga với Crimea, triệt đường tiếp tế cho quân chiếm đóng ở miền nam.

Ảnh cắt từ video cho thấy dân làng Robotyne vui mừng khi các binh sĩ Lữ đoàn cơ giới 47 Ukraine tiến vào làng ngày 22/08/2023. via Reuters – 47th Separate Mechanizes Bfrigade

Giải phóng Robotyne, đột phá quan trọng

"Robotyne đã được giải phóng !". Vốn có thái độ chừng mực, thứ trưởng quốc phòng Hanna Maliar hôm 28/08 đã vui mừng thông báo như trên trong cuộc họp báo thường kỳ. Hơn hai tháng rưỡi sau khi bắt đầu phản công, lực lượng Kiev đã xuyên thủng được phòng tuyến được đánh giá là kiên cố nhất kể từ Đệ nhị Thế chiến.

Thoạt nhìn thì đây chỉ là một ngôi làng đồng không mông quạnh ở Zaporijia, chưa đến 500 dân, không có cơ sở chiến lược nào. Nhưng Robotyne nằm dọc theo con lộ T0408 dẫn đến thành phố Tokmak, được coi là chốt chặn để vào được Melitopol và Berdiansk, hai thành phố lớn đang bị chiếm đóng nằm gần biển Azov. Đặc biệt Robotyne ở trung tâm phòng tuyến đầu tiên trong hệ thống ba hàng rào phòng ngự của Nga gồm hàng ngàn chiến hào, những bãi mìn và công cụ chống tăng.

Thibault Fouillet, Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc phòng đánh giá thành công này giúp Ukraine có thể khai thác sâu thêm mũi đột phá. Hôm sau đó, quân đội Ukraine loan báo đã tiến được về hướng Novoprokopivka và Verbove, hiện còn cách tiền tuyến ở duyên hải biển Azov 80-90 kilomet.

Kiev tìm cách cắt đường tiếp tế của quân Nga

Chuyên gia Isabelle Dufour của Eurocrise cho rằng cầu đường bộ là điểm lý tưởng để tiến công, tạo ra một hành lang giúp cô lập tả ngạn sông Dniepr và bóp nghẹt quân Nga ở miền nam bằng hỏa lực. Đây cũng là cách mà Ukraine đã thực hiện tháng 11/2022 để đánh đuổi quân Nga khỏi hữu ngạn sông Dniepr và thành phố Kherson.

Chẳng cần phải tiến đến tận biển Azov, chỉ việc oanh kích những tuyến đường sắt ở miền nam và xa lộ E58 chạy từ đông sang tây. Jan Kallberg, nhà nghiên cứu của Trung tâm Phân tích Chính trị Châu Âu, ước tính Ukraine chỉ còn "10 dặm" nữa để cắt đứt tuyến đường tiếp tế cho quân Nga. Theo các nhà phân tích quân sự, thực tế không đơn giản, cần phải chiếm được một hành lang rộng để tránh bị bao vây, hoặc dùng hỏa lực tấn công vào cạnh sườn. Hơn nữa, Nga còn có thể dùng cầu Kerch và tàu biển đi qua Azov để tiếp liệu dù phức tạp hơn đường sắt.

Trong khi chờ đợi, quân Nga cố sức hàn lại mảnh vỡ Robotyne. Moskva điều động lực lượng lính dù thiện chiến (Vozdouchno Dessantnye Voïska, gọi tắt là VDV), nhưng họ đã mệt mỏi sau 18 tháng chiến đấu. Viện Nghiên cứu Chiến tranh hôm 28/08 nhấn mạnh, sự xuống sức của lực lượng dù làm yếu đi khả năng phòng thủ của quân Nga. Thibault Fouillet nhìn nhận, khả năng huy động lực lượng dự trữ và giữ vững phòng tuyến thứ hai của Nga sẽ là yếu tố quyết định thành bại cho mũi đột phá Robotyne.

Ukraine : Nam giới ra trận, phụ nữ xuống hầm mỏ

Libération nhận thấy tại Ukraine "Trong khi đàn ông ra mặt trận thì phụ nữ xuống hầm mỏ". Chiến tranh đã hút hết nhân lực của ngành khai khoáng, nên ở vùng Dnipro và nhiều nơi khác, những nữ nhân viên lâu nay làm việc trên mặt đất đã được phân công xuống hầm sâu thay cho nam giới.

Từ đầu cuộc xâm lăng, đã có 800 nam công nhân cầm súng bảo vệ tổ quốc, chưa kể những người tình nguyện xin nhập ngũ, và một số đã làm mọi cách để chạy trốn. Thiếu người, từ mùa hè 2022 ban giám đốc đã phải khuyến khích các nữ nhân viên làm việc dưới hầm mỏ. Họ không phải làm những công việc nặng nhọc như trích xuất than, nhưng lái xe chở công nhân và thiết bị trong những hành lang tối tăm, chật hẹp, sửa điện… sau một tháng huấn luyện.

Hầm mỏ bỗng trở nên gọn ghẽ hơn, thái độ đối xử với nhau lịch sự hơn kể từ khi có phụ nữ tham gia. Nữ giới làm việc ở độ sâu tối đa 300 mét, trong khi nam công nhân xuống đến 475 mét. Nhưng đối với các cô, nỗi sợ không phải là ở sâu dưới mặt đất, mà lo cho con cái bên trên trong những đợt pháo kích của quân Nga.

Stalin làm quốc tang cho địch thủ, Putin muốn Prigozhin rơi vào quên lãng

Liên quan đến Nga, cái chết và đám tang của ông trùm Wagner là những sự kiện ly kỳ vẫn tiếp tục được bàn tán. Le Monde nói về việc "Yevgeny Prigozhin được chôn cất bí mật ở Saint Petersbourg", Le Figaro cho rằng "Với đám tang lặng lẽ, Kremlin muốn đóng lại chương Prigozhin".

Phải nói rằng chính quyền đã vận dụng óc tưởng tượng vô cùng phong phú để đánh lạc hướng báo chí và người hiếu kỳ. Việc chuẩn bị diễn ra tại ba nghĩa trang khác của thành phố, lối vào bị hạn chế. Nhiều xe tang chạy ngang dọc Saint Petersburg, từ nghĩa địa này đến nghĩa địa khác. Một tang lễ giả được tổ chức trong một cơ sở công quyền, được cảnh sát canh gác cẩn mật. Một người thân của thủ lãnh Wagner nhận định : "Ngay cả sau khi chết, Prigozhin vẫn mang lại kịch tính chưa từng thấy trong kỷ nguyên Putin".

Đám tang cứ như là một hoạt động tình báo, đặt ra câu hỏi kẻ thù nào Moskva muốn đánh lừa ? Biệt kích Ukraine hay những người ủng hộ Prigozhin ? Những cựu binh Wagner hẳn là căm thù, hoặc ít nhất là đặt ra những câu hỏi về vụ rớt máy bay hôm 23/08. Một "anh hùng nước Nga" lại được chôn cất lén lút, gần như một kẻ bị ruồng bỏ - Yevgeny Prigozhin đã được chính tay Vladimir Putin trao huy chương cao quý nhất này hồi tháng 6/2022. Trong khi một sắc lệnh tổng thống quy định rõ nghi thức tang lễ dành cho các "anh hùng" với dàn quân nhạc, hàng quân danh dự, ba phát đại bác…

Le Monde nhắc lại hồi năm 1934, sau khi ra lệnh ám sát Sergey Kirov - bí thư thành ủy Leningrad rất được mến chuộng - Stalin đã cho tổ chức quốc tang long trọng. Tám mươi chín năm sau, trong cùng thành phố, tang lễ của Yevgeny Prigozhin diễn ra trong âm thầm, không hề được nói đến trong chương trình thời sự. Chế độ chừng như muốn kết thúc di sản "huyền thoại đen" này càng nhanh càng tốt, Prigozhin là nhân vật gây rắc rối chưa từng thấy từ xưa đến nay cho Kremlin.

Averianov, nhân vật khả nghi

Trong khi đó "Tướng Nga Averianov trong tầm ngắm của phương Tây". Le Monde cho biết nhân vật bị nghi ngờ đứng sau vụ rớt máy bay của thủ lãnh Wagner đã từng bị nhận diện trong nhiều hoạt động mờ ám tại Châu Âu.

Theo những thông tin được Mỹ chuyển cho các đồng minh Châu Âu, vụ chiếc máy bay của Yevgeny Prigozhin bị nổ tung không phải là tai nạn, các nhân viên tình báo quân đội Nga (GRU) có thể đóng một vai trò. Trong số đó nổi lên cái tên Andrei Averianov, người đứng đầu đơn vị 29155 của GRU. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, đơn vị này huấn luyện du kích quân cộng sản ở Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ la-tinh. Sau khi bức tường Berlin sụp đổ, họ chuyển sang "các nhiệm vụ đặc biệt", tức những hoạt động ngầm - thường là đẫm máu.

Có thể kể vụ ám sát hụt gián điệp hai mang Sergey Skripal bằng chất độc Novichok tại Anh hôm 04/03/2018, hay vụ làm nổ hai kho đạn ở Cộng hòa Czech năm 2014, làm hai người chết và phá hủy 100 tấn đạn dược, thiết bị dành cho quân đội Ukraine. Tình báo Praha ghi nhận Andrei Averianov đích thân từ Vienna đến để chỉ huy. Năm 2016, đơn vị của ông ta tổ chức đảo chánh ở Montenegro nhưng không thành công. Averianov lập hậu cứ ở một số vùng ở Pháp giáp giới Thụy Sĩ. Kremlin không quên công trạng : ông ta nay lọt được vào vòng thân cận của Vladimir Putin và dường như chuẩn bị thừa hưởng di sản ở Châu Phi của kẻ thù không đội trời chung là Yevgeny Prigozhin.

"Nạn dịch đảo chánh" tiếp tục lan đến Gabon

Nhìn sang Châu Phi, tất cả các báo đều quan tâm đến vụ đảo chánh ở Gabon. Xã luận của La Croix nhận định, các vụ đảo chánh liên tục xảy ra tại những nước Châu Phi nói tiếng Pháp. Trong ba năm qua, giới quân nhân đã chiếm lấy quyền lực tại Mali, Tchad, Guinea, Burkina Faso, Niger và mới nhất là hôm qua tại Gabon. Nhìn chung, quyền lực có được bằng vũ lực là nguồn gốc của bất bình đẳng, bạo lực, đàn áp các quyền tự do. Những hành động này phải bị lên án. Tuy vậy tình hình ở mỗi nước lại khác nhau.

Gabon là quốc gia dầu lửa từ 55 năm qua chỉ do một gia tộc nắm quyền. Vụ đảo chánh diễn ra ngay sau hôm tổng thống mãn nhiệm Ali Bongo tuyên bố tái đắc cử và trò hề bầu cử này là một cái cớ chính đáng của giới tướng lãnh để lật đổ ông ta. Trên khắp Châu Phi, làn sóng phản kháng đang đe dọa nhiều chính quyền do giới trẻ không nhìn thấy tương lai. Trong bối cảnh đó, các nhà lãnh đạo cần trông cậy vào cơ chế dân chủ, tính minh bạch – theo La Croix. Le Figaro nhận thấy cuộc đảo chánh diễn ra một cách dễ dàng không làm mấy ai ngạc nhiên. Tuy vậy giới ngoại giao Pháp đang bối rối trước "nạn dịch đảo chánh" ở Châu Phi.

Nước nghèo nhưng quan giàu

Libération chơi chữ "Gabon : Bongo bị đẩy ra ngoài", dùng chữ "pustché" (đảo chánh) đồng âm với chữ "pousser" (đẩy). Tờ báo nhắc nhở, năm trong số những người con của cựu tổng thống Omar Bongo, cha của Ali Bongo, đã bị điều tra ở Pháp vì tội biển thủ công quỹ, riêng Ali Bongo được quyền đặc miễn vì là đương kim tổng thống. Thời còn cai trị, Omar Bongo sở hữu ít nhất 11 địa chỉ ở Paris, tại những khu phố đắt tiền nhất. Nhìn chung gia đình Bongo có 33 căn nhà ở Pháp, hầu hết thuộc các địa điểm sang trọng của Paris.

Tại Hoa Kỳ, họ mua 7 căn nhà ở Washington trị giá 4,2 triệu đô la, trả bằng tiền mặt, chưa kể một va li chứa 1,5 triệu đô la gồm toàn giấy bạc mệnh giá 100 đô của một trong các con gái của Omar Bongo. Theo lời đồn, Omar có đến 55 người con với khoảng 30 phụ nữ. Nhưng cựu tổng thống không bị truy tố hình sự ở Mỹ, còn vụ án ở Pháp sẽ được xử vào năm 2024 hay 2025. Có điều không biết lúc đó ai sẽ đại diện Nhà nước Bongo trong phiên tòa. Về phần tướng đảo chánh Brice Oligui Nguema, chỉ huy Vệ binh Cộng hòa, người lên làm tổng thống lâm thời, cũng được cho là đã mua bằng tiền mặt ba căn nhà ở ngoại ô Washington từ 2015 đến 2018 với giá hơn 1 triệu đô la.

Mông Cổ : Chuyến thăm độc đáo của Giáo hoàng Francis

Theo La Croix, có lẽ đây là chuyến đi có một không hai. Giáo hoàng Francis rời Roma chiều thứ Năm 31/08 để thăm Mông Cổ cho đến thứ Hai. Đây là một trong những giáo hội Công giáo nhỏ nhất thế giới nhưng lại tăng trưởng kỷ lục. Được ba nhà truyền giáo ngoại quốc thành lập năm 1992, đến 1995 có được 14 tín đồ và 30 năm sau thì gấp 100 lần. Tổng cộng 1.394 giáo dân Mông Cổ sẽ đón tiếp người đứng đầu giáo hội ở Ulan-Bator. Họ chỉ chiếm 0,04% dân số của đất nước từng là cộng sản, có tỉ lệ người theo đạo Phật là 53%.

Vì sao vị giáo hoàng đã 87 tuổi, sức khỏe kém, có lịch trình làm việc dày đặc, lại ngồi máy bay khoảng 20 tiếng đồng hồ, vượt quãng đường 16.500 kilomet khứ hồi để gặp một cộng đồng nho nhỏ nằm lẻ loi gần sa mạc Gobi ? Hồng y trẻ tuổi nhất giáo hội Giorgio Marengo (48 tuổi) nói vui : "Bởi vì giáo hội Mông Cổ của chúng tôi là giáo hội duy nhất trên thế giới mà tất cả giáo dân đều có thể chụp hình với Giáo hoàng !". Cựu kiếm sĩ gốc Ý khẳng định : "Đối với giáo hoàng Francis, mỗi tín đồ đều xứng đáng cho một chuyến đi".

Thật ra, Công giáo đã được Mông Cổ - đế quốc của Thành Cát Tư Hãn, qua đời năm 1227 – công nhận từ thời đó. Về mặt ngoại giao, khó khăn nhất của chuyến thăm này là việc gặp gỡ các đại diện của Phật giáo Tây Tạng, kẻ thù của Bắc Kinh, trong khi Giáo hoàng vẫn mong muốn đặt chân lên Trung Quốc một ngày nào đó.

Thụy My

Chiến tranh Ukraine : Một sân bay của Nga bị tấn công bằng drone

Thanh Phương, RFI, 30/08/2023

Theo thông báo của chính quyền địa phương, vào đêm qua, 29/08/2023, một sân bay của Nga đã bị tấn công bằng drone. 

Hình ảnh do trang tin Ostorozhno Novosti phổ biến cho thấy một gốc thành phố Pskov của Nga bị tập kích đêm 29/08/2023. AP - Ostorozhno Novosti

Trong một video đăng trên mạng Telegram, thống đốc vùng Pskov, ông Mikhaïl Vedernikov, được AFP trích dẫn, thông báo đã đẩy lùi một cuộc tấn công bằng drone vào sân bay Pskov, miền tây bắc nước Nga. 

Trích dẫn nguồn tin từ các đội cứu hộ, hãng tin chính thức của Nga TASS cho biết trong cuộc tấn công này, 4 máy bay vận tải hạng nặng Il-76 đã bị hư hại. Theo thống đốc Vedernikov, toàn bộ các chuyến bay từ sân bay Pskov hôm nay đều bị hủy trong khi chờ đánh giá phi đạo bị hư hại đến mức độ nào.

Vùng Pskov, nằm gần Estonia, đã từng bị tấn công bằng drone vào cuối tháng 5 vừa qua.

Sáng sớm hôm nay, Bộ Quốc phòng Nga thông báo đã phá hủy ở vùng Hắc Hải 4 tàu tuần tra chở tổng cộng đến 50 lính đặc nhiệm Ukraine. 

Trong khi đó, không quân Ukraine khẳng định vào sáng sớm hôm nay đã bắn chặn được 28 tên lửa và 15 drones gài chất nổ trong đợt tấn công ồ ạt của quân Nga vào thủ đô Kiev và các vùng khác. Cuộc tấn công vào Kiev được phía Ukraine mô tả là lớn nhất từ mùa Xuân năm nay và đã khiến 2 người thiệt mạng. 

Vào lúc quân đội Ukraine gặp nhiều khó khăn trong chiến dịch phản công, Hoa Kỳ hôm qua thông báo một khoản viện trợ quân sự mới cho Ukraine, trị giá 250 triệu đôla. Viện trợ này bao gồm các thiết bị tháo dỡ mìn và các khối chất nổ sẽ được dùng để phá hủy các chướng ngại vật do quân Nga dựng lên. Ngoài ra còn có các hệ thống phòng không, đạn pháo và tên lửa diệt tăng.

Theo tổng kết mới nhất của Phủ Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, kể từ đầu cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, gần 10.000 thường dân đã thiệt mạng ở Ukraine. 

Thanh Phương

*************************

Nga thông báo chặn được các vụ tấn công mới bằng drone của Ukraine

Thùy Dương, RFI, 29/08/2023

Moskva sáng hôm nay 29/08/2023 khẳng định là các lực lượng phòng không của Nga đã chặn được các vụ tấn công mới bằng drone của Ukraine trong đêm hôm qua rạng sáng hôm nay tại các vùng Tula và Belgorod của Nga.

Một quân nhân Ukraine điều khiển drone tại vùng Zaporizhzhia, miền nam Ukraine, ngày 17/08/2023. Reuters – Viacheslav Ratynski

Trên mạng Telegram, Bộ Quốc phòng Nga hôm nay thông báo các drone đã bị lực lượng phòng không phá hủy khi đang bay trên bầu trời vùng Tula, phía nam vùng Moskva. Một drone khác bị bắn hạ tại vùng Belgorod, miền tây, sát biên giới với Ukraine. Tuy nhiên, chính quyền Nga không cho biết thông tin về số người bị thương và các thiệt hại vật chất.

Nga chặn 2 drone trinh sát của Mỹ gần Crimea

Liên quan đến Biển Đen, hôm 28/08/2023 Nga cho biết đã điều 2 chiến đấu cơ lên ngăn chặn 2 drone trinh sát của Mỹ gần bán đảo Crimea mà Nga đã chiếm của Ukraine.

Theo Bộ Quốc phòng Nga, sau khi "phát hiện một chuyến bay hướng tới biên giới quốc gia Nga", Moskva đã điều 2 máy bay chiến đấu lên "ngăn chặn khả năng biên giới bị xâm phạm" và "chống lại hoạt động trinh sát" của các drone này. Đây là các drone Reaper và Global Hawk của Mỹ khi đó "đang trinh sát trên không ở vùng bán đảo Crimea", và sau khi các máy bay Nga xuất hiện, các drone này đã "thay đổi hướng bay và rời khỏi khu vực đang thực hiện hoạt động trinh sát trên không".

Theo AFP, những thông tin về việc drone của Mỹ và NATO bay ở Biển Đen và phía trên vùng Baltic đã trở nên thường xuyên hơn trong những tháng gần đây. Mới đây nhất, hôm Chủ Nhật 27/08, Nga tuyên bố chặn một drone của Mỹ tiếp cận biên giới Nga ở Biển Đen. Một vụ việc tương tự cũng diễn ra hồi tháng 08/2023.

Thùy Dương

************************

Ukraine tuyên bố giải phóng khu dân cư chiến lược

BBC, 29/08/2023

Ukraine hôm 28/8 cho biết đã giải phóng khu dân cư Robotyne ở phía đông nam và đang cố gắng tiến xa hơn về phía nam trong cuộc phản công kéo dài hai tháng, chống lại lực lượng Nga đang chiếm đóng, theo Reuters.

Các binh sĩ Ukraine tiến vào Robotyne. Ảnh : Reuters

Ukraine cho biết quân đội của họ tuần trước đã giương quốc kỳ tại khu làng mang tính chiến lược và đăng video chứng minh bước tiến này. Kyiv cho biết các lực lượng của họ sau đó đã tiến hành hoạt động truy quét cho đến khi xác nhận được quyền kiểm soát hôm 28/8.

"Robotyne đã được giải phóng", Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Hanna Maliar được quân đội dẫn lời hôm 28/8 cho biết.

Khu dân cư cách thị trấn tiền tuyến Orikhiv ở vùng Zaporizhzhia 10km về phía nam, trên một con đường huyết mạch hướng tới Tokmak, nơi là trung tâm đường bộ và đường sắt mà Nga đang chiếm đóng.

Nếu chiếm lại được Tokmak sẽ là một cột mốc quan trọng khi quân đội Ukraine tiến về phía nam tới Biển Azov trong một nỗ lực quân sự nhằm chia rẽ lực lượng Nga sau cuộc xâm lược toàn diện của Moscow vào tháng 2/2022.

Nga chưa xác nhận chiến công của Ukraine. Trong một tuyên bố, Bộ Quốc phòng Nga cho biết quân đội Moscow đã đẩy lùi các cuộc tấn công của lực lượng Kyiv gần Robotyne và Verbove.

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 28/8 đã phát biểu về các khu vực khác của mặt trận qua video hàng đêm của mình, nhưng không đề cập đến Robotyne.

Ông cho biết Ukraine đang chuẩn bị đáp trả trước các kế hoạch của Nga một cách "chắc chắn, theo cách mà họ không lường trước được".

Ukraine tin rằng các binh lính của họ đã xuyên thủng tuyến phòng thủ khó nhằn nhất của Nga ở phía nam và giờ đây họ sẽ bắt đầu tiến quân nhanh hơn, một chỉ huy dẫn quân tiến vào Robotyne nói với Reuters vào tuần trước.

Mặt khác, Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov hôm 28/8 cho biết bất kỳ đồn đoán nào về sự khác biệt với Washington về chiến lược quân sự của Ukraine đều là "sai lầm và dựng chuyện".

Ông nói trong một cuộc họp báo rằng Tổng tư lệnh Ukraine Valery Zalunzhniy đang họp "một cách có hệ thống" với các quan chức cấp cao từ các nước đồng minh cung cấp vũ khí cho Ukraine.

"Mọi thứ đang diễn ra theo đúng kế hoạch đã được bàn bạc trước với các đối tác của chúng tôi, khi nào các lữ đoàn của chúng tôi được thành lập, khi nào họ được trang bị…", ông Reznikov nói.

Truyền thông đã đưa tin về cuộc họp trong tháng này giữa các lãnh đạo quân sự cấp cao của Nato và tướng lĩnh hàng đầu của Ukraine về việc thiết lập lại chiến lược quân sự của Ukraine.

Tờ New York Times tuần trước dẫn lời các quan chức Mỹ và các nước Phương Tây nói rằng cuộc tiến công chỉ đạt những bước tiến hạn chế vì Ukraine bố trí quá nhiều quân lính ở sai địa điểm.

Củng cố vị trí

Một phát ngôn viên quân sự nói với đài truyền hình Ukraine rằng Kyiv đang tiếp tục củng cố các vị trí của họ ở Robotyne.

"Các biện pháp ổn định, rà phá bom mìn và chuẩn bị cho các hành động tiếp theo đang được tiến hành", phát ngôn viên Oleksandr Shtupun cho biết.

Trước đó, thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar nói trên truyền hình rằng quân đội Kyiv, bắt đầu phản công vào đầu tháng 6, hiện đang di chuyển về phía đông nam Robotyne và phía nam Mala Tokmachka gần đó.

Lực lượng Ukraine cũng đang chiến đấu với quân đội Nga ở miền đông Ukraine, và tiến độ diễn ra chậm hơn so với dự đoán vì họ gặp phải các bãi mìn và chiến hào rộng lớn của Nga.

Bà Maliar mô tả tình hình chiến trường ở miền Đông tuần qua là "rất nóng". Bà cho biết quân đội Nga đang tập hợp lực lượng mới ở đó và nhóm quân lại, và Moscow đang nhắm đến việc điều động lực lượng tốt nhất của mình ở đó.

Bà nói, các lực lượng Ukraine đã tiếp tục tiến công về phía nam Bakhmut, đề cập đến thành phố phía đông bị phá huỷ nặng nề mà quân đội Moscow chiếm giữ hồi tháng 5 sau nhiều tháng giao tranh ác liệt.

Nguồn : BBC, 29/08/2023

Ukraine cố gắng đạt hai bước ngoặt trong quân sự và ngoại giao

Lần đầu tiên quân đội Ukraine xuyên thủng được phòng tuyến kiên cố thứ nhất của Nga. Les Echos ngày 30/08/2023 cho rằng nếu cắt được đường tiếp tế cho quân Nga ở miền tây, sẽ là một bước ngoặt. Về ngoại giao, một bước ngoặt khác đang được chờ đợi : sự ủng hộ kế hoạch 10 điểm của tổng thống Zelensky. Libération cho biết Nga vẫn tìm cách mua được chip điện tử dùng cho vũ khí nhưng ngày càng khó khăn và đắt đỏ.

Một quân nhân Ukraine bên cạnh một chiếc xe tăng bị phá hủy ở gần làng Robotyne thuộc vùng Zaporijia, ngày 25/08/2023. Reuters – Viacheslav Ratynskyi

Đám tang gần như lén lút của Prigozhin

Liên quan đến nước Nga, phóng sự của Le Figaro mô tả "Tại Saint Petersburg, đám tang bí mật của Yevgeny Prigozhin". Nhiều người Nga đã tưởng niệm ông trùm Wagner ở nhiều địa điểm trên cả nước, trong khi đám tang của Prigozhin lại được kín đáo tổ chức hôm qua ở Saint Petersburg.

Không có một khách viếng nào, đông đảo cảnh sát, lực lượng chống bạo động, vệ binh quốc gia trấn giữ cổng vào và những lối đi của nghĩa trang nhỏ bé Pokhorovskoye nằm cách trung tâm Saint Petersburg 20 kilomet. Đám tang rất được chờ đợi của Yevgeny Prigozhin rốt cuộc đã diễn ra một cách hầu như lén lút, khác xa mong đợi của những người ủng hộ. Do không có tin tức gì, báo chí địa phương phải gởi các thông tín viên đến canh ở từng nghĩa trang một để sẵn sàng đưa tin.

Nhưng sau rất nhiều hỏa mù được tung ra từ các cơ sở mai táng để lừa báo chí, những nhà tang lễ trống rỗng, đến khoảng 17 giờ kênh Telegram chính thức thuộc tập đoàn Concord của thủ lãnh Wagner mới thông báo : Yevgeny Prigozhin đã được chôn cất xong vào lúc 13 giờ, với sự hiện diện của khoảng 30 người thân cận nhất. Một nguồn tin cho biết hoàn toàn không có ai mặc quân phục. Ngay cả những chỉ huy của Wagner cũng không được tham dự tang lễ, còn những lính đánh thuê bình thường không thể trông thấy ông trùm được an táng với vinh dự "anh hùng nước Nga" vẫn đang còn nguyên giá trị.

Phát ngôn viên điện Kremlin những ngày qua nhắc đi nhắc lại rằng thân nhân ông chỉ muốn tổ chức trong vòng thân mật. Nhưng phải chăng gia đình Prigozhin thực sự muốn một tang lễ "hạ giá" như vậy ? Họ có bị chính quyền buộc phải chôn ở mảnh đất nhỏ bé nằm ngoài rìa Saint Petersburg ? Thông báo cho biết có thể đến thăm mộ vào buổi tối, cha của Prigozhin cũng đã được chôn ở đây. Nhiều "bàn thờ" tưởng niệm ông trùm Wagner đã mọc lên khắp nước Nga, cho thấy Prigozhin đã được cảm tình như thế nào. Có người cho biết sẵn sàng bầu nếu ông ta ra ứng cử tổng thống, "người duy nhất dám nói thẳng nói thật".

Tang lễ ở Kiev vinh danh người phi công anh hùng

Thông tín viên La Croix tại Kiev nói về một tang lễ khác của một anh hùng thực sự, đó là vinh dự được dành cho phi công Andriy Pilshchykov, bí danh "Juice", tử nạn trong một phi vụ huấn luyện hôm 25/08 lúc chưa đầy 30 tuổi. Sau khi người mẹ đau khổ mặc đồ tang đen hôn lên chiếc quan tài được phủ lá cờ hai màu xanh vàng, đến lượt những người thân khác và các chiến hữu.

Trung tướng Mykola Olechchuk nhấn mạnh : "Andriy là huyền thoại của Không quân. Anh có 500 giờ bay, thực hiện trên 100 phi vụ chiến đấu, đã phá hủy 10 sở chỉ huy của quân Nga". Gót giày quân xâm lược vào mùa đông 2022 đã khiến "Juice" trở lại với quân đội. Bên cạnh nhiệm vụ tác chiến, anh tự đặt cho mình bổn phận đem lại F-16 cho quân đội Ukraine với những cuộc trả lời phỏng vấn báo chí, video có hàng triệu lượt xem trên mạng xã hội thậm chí ra trước Quốc hội Hoa Kỳ để vận động.

Tiến thận trọng trên chiến trường, Ukraine ra sức vận động ngoại giao

Les Echos nhận thấy Kiev "muốn mở rộng những điểm tựa". Quân đội Ukraine tiếp tục tiến lên trên chiến trường một cách thận trọng. Với việc chiếm được làng Robotyne hôm thứ Năm nhưng chỉ mới công bố vào đầu tuần, lần đầu tiên quân đội Ukraine đã xuyên thủng được phòng tuyến thứ nhất của Nga, nổi tiếng là kiên cố.

Kiev hôm qua khẳng định có những bước tiến mới ở miền nam nhưng chịu thiệt hại nặng nề. Nay lực lượng Ukraine đã tiếp cận giới tuyến thứ hai trong số ba phòng tuyến bảo vệ của Nga, nhờ mũi đột phá ở làng Tokmak cách Robotyne khoảng 30 kilomet. Nếu triển khai được pháo tại đây, Ukraine có thể tấn công những đường tiếp liệu sống còn của Nga thông qua xa lộ M14 và một đường xe lửa chạy dọc theo duyên hải biển Azov. Dưới hỏa lực Ukraine, các xe tải và xe lửa khó thể tiếp tế đạn dược và xăng dầu cho quân Nga ở miền tây kể cả Crimée, đó sẽ là một bước ngoặt.

Trên lãnh vực ngoại giao, một bước ngoặt khác đang được chờ đợi : sự ủng hộ kế hoạch 10 điểm được tổng thống Volodymyr Zelensky giới thiệu trong mỗi hội nghị quốc tế, từ Bali, Copenhague đến Djeddah. Theo ngoại trưởng Dmytro Kouleba, đây là một cơ cấu linh hoạt vì mỗi nước có thể chọn lựa những điểm phù hợp. Là khách mời danh dự trong cuộc họp đại sứ các nước ở Paris, ông khẳng định : "Chúng tôi chỉ mong muốn một nền hòa bình công chính cho Ukraine, có nghĩa là ở biên giới năm 1991, và bền vững, không bị Nga xâm lăng một lần nữa".

Với những ai đòi thương lượng với Nga, ngoại trưởng Ukraine nhắc nhở, Yevgeny Prigozhin đã đối đầu trực diện với Vladimir Putin, "Ông ta đã thương thảo, đã tìm được thỏa thuận và sau đó Putin sát hại Prigozhin. Không có lý gì Putin xử sự theo một cách khác…". Kiev tiếp xúc với nhiều nước trên thế giới, từ Châu Phi, Châu Á đến Châu Mỹ la-tinh, và sẽ còn tiếp tục nhân Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc kỳ tới. Bộ Ngoại Giao Pháp hôm qua đã giúp tổ chức cuộc họp với các đại sứ Châu Phi, những nước đang lo lắng về an ninh lương thực. Ngoại trưởng Pháp Catherine Colonna tái khẳng định sự ủng hộ lâu dài không gì lay chuyển của Paris.

Chất bán dẫn đóng vai trò quyết định trong chiến tranh Ukraine

Cũng liên quan đến Ukraine, Libération cho rằng "Chất bán dẫn là trung tâm của cuộc chiến", cần thiết cho hoạt động của nhiều loại vũ khí. Chủ yếu do các công ty phương Tây sản xuất, nhưng Nga vẫn có cách mua né được cấm vận.

Các drone Orlan-10 của Nga dài 3 mét hoành hành trên chiến địa, được trang bị khoảng vài chục linh kiện phương Tây. Camera thu hình của Sony, động cơ của Nhật, nhất là hệ thống kiểm soát đường bay và dẫn đường hoạt động nhờ thiết bị tinh vi của Thụy Sĩ. Trong chiến tranh hiện đại, những con chip và chất bán dẫn hiện diện khắp nơi, từ xe tăng đến trực thăng tác chiến, trong hệ thống hồng ngoại để quan sát ban đêm, ống ngắm hay hệ thống liên lạc.

Một báo cáo của Royal United Services Institute (RUSI) tháng 8/2022 cho biết có 450 linh kiện ngoại quốc trong 27 hệ thống vũ khí Nga thu được trên chiến trường Ukraine. Nhiều thiết bị vi điện tử đơn giản có thể mua được trên mạng ở nhiều nước, số khác bị đặt trong vòng kiểm soát để tránh dùng cho mục đích quân sự. Sau khi Ukraine bị xâm lăng, đại đa số thiết bị lưỡng dụng đã bị cấm xuất sang Nga. Trong khi nhu cầu của Moskva rất lớn : phải liên tục sản xuất thêm các hỏa tiễn Kalibr và Iskander vốn lệ thuộc vào các con chip của Texas Instruments, hiện đại hóa các xe tăng cũ bằng cách gắn thêm hệ thống ngắm hồng ngoại, thay thể các drone bị bắn hạ.

Nga né được phần nào cấm vận, nhưng tốn kém và phức tạp

Vẫn chưa thể đánh giá được tác động của cấm vận, nhưng rõ ràng là Nga có tránh né được, ít nhất là một phần. Chẳng hạn các drone Orlan-10 tiếp tục quấy nhiễu ở tiền tuyến, dù Ukraine cho biết đã tiêu diệt được 1.500 chiếc.

Theo các chuyên gia Anh, những thiết bị cần cho cuộc chiến vẫn được một loạt nhà phân phối ở Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Châu Âu bán cho Nga. Để mua được chất bán dẫn, Moskva nhờ đến các đối tác thương mại "cánh hẩu", trong đó Trung Quốc – vừa là nhà sản xuất vừa là nhà nhập khẩu chip lớn nhất thế giới, là đồng minh chính. Trong năm 2022, Bắc Kinh đã xuất khẩu 179 triệu đô la vi mạch sang Nga, tăng gần 2,5 lần.

Thị trường bán dẫn rất khó quản lý vì số lượng trao đổi khổng lồ (năm 2021 trên 1.000 tỉ chất bán dẫn đã được bán ra), những công ty nhỏ dễ dàng tái xuất khẩu một cách bất hợp pháp. Chẳng hạn một điều tra của Nikkei cho thấy Agu Information Technology, một công ty ở Hồng Kông từ tháng 9 đến 12/2022 đã xuất sang Nga 17 triệu euro chất bán dẫn trong đó có những loại công nghệ rất cao, giá trên 11.000 euro/chiếc. Công ty này mới được thành lập vào tháng 4/2022, chừng như là một chiếc vỏ rỗng đã thành công trong việc tìm được những mặt hàng chất lượng rất cao.

Nhật báo Nikkei cho rằng trong một số trường hợp, hàng tồn của nhiều nhà sản xuất khác nhau có thể được bán cho các nhà buôn nhỏ nên khó truy vết. Về phía Moskva có cả một mạng lưới công ty bình phong để che giấu điểm đến cuối cùng. Tuy vậy đối với kỹ nghệ quốc phòng Nga, nhập khẩu các mặt hàng vi điện tử phương Tây đã trở nên phức tạp hơn nhiều, mắc tiền hơn và ít tin cậy hơn về chất lượng.

Địa ốc Trung Quốc tiếp tục khủng hoảng

Tại Châu Á trên lãnh vực kinh tế, Le Monde nhận định "Trung Quốc gặp khó khăn trong việc tái cơ cấu Evergrande". Trở lại thị trường chứng khoán sau 17 tháng vắng mặt, giá trị của tập đoàn địa ốc này sụt mất 80% và tương lai tỏ ra bất định. Nay giá trị của Evergrande (Hằng Đại) chỉ còn 590 triệu đô la, trong khi lúc đỉnh điểm năm 2017 lên đến 50 tỉ đô la.

Sau khi nhà đầu tư địa ốc nợ nần nhiều nhất thế giới mất khả năng chi trả vào tháng 9/2021, đã có khoảng 80 tập đoàn khác phá sản, hàng trăm dự án xây dựng bị ngưng lại, khiến lãnh vực mang lại 25% tăng trưởng cho Trung Quốc bị lao đao. Tháng 8 năm nay, đến lượt Country Garden vẫn được cho là uy tín không thể trả nổi nợ.

Trước hết đối mặt với vấn đề thanh khoản do áp lực từ cơ quan tài chánh, các công ty địa ốc nay còn phải đối phó khủng hoảng về cầu. Tháng Bảy vừa qua, số căn hộ bán ra giảm 43% so với tháng trước. Người mua quay sang các công ty quốc doanh để bảo đảm hơn, làm thay đổi toàn cảnh thị trường. Country Garden lâu nay đứng hàng đầu về số bán, nay phải nhường chỗ cho ba công ty nhà nước khác.

Ấn Độ và nghịch lý tăng trưởng

Cũng về kinh tế Châu Á, Les Echos phân tích "Nghịch lý trong tăng trưởng ngoạn mục của Ấn Độ". Với mức tăng 6% năm nay và 7% năm tới (theo OCDE), Ấn Độ đứng đầu tất cả những nền kinh tế lớn. Năm 2024, đất nước đông dân nhất thế giới còn vượt Trung Quốc 2 điểm về tăng trưởng. Thủ tướng Nadrendra Modi hy vọng sẽ sớm trở thành nền kinh tế thứ ba thế giới. Trong năm 2023, Ấn Độ đạt hai dấu mốc quan trọng : qua mặt Trung Quốc về dân số và về kinh tế thì vượt Anh quốc – nước đô hộ cũ, lần đầu tiên đang được một người gốc Ấn lãnh đạo. Ấn Độ có nguồn tiền tiết kiệm dồi dào, có lượng vàng dự trữ trị giá 2.000 tỉ đô la.

Tuy nhiên nạn quan liêu bàn giấy vẫn tồn tại, và không tạo ra đủ công ăn việc làm. Có đến 42% dân số làm nông nghiệp, thử thách lớn cho những năm tới là chuyển đổi sang kỹ nghệ, còn ngành dịch vụ không hấp thu được hết nhân lực vừa bước vào thị trường lao động. Đó là nghịch lý của một đất nước tăng trưởng nhanh hàng đầu nhưng một phần đáng kể dân chúng phải đứng ngoài lề.

Thụy My

Chờ đợi F-16, người Ukraine đổ máu giành từng mét đất

Le Figaro hôm 29/08/2023 lưu ý "Tại Hoa Kỳ, có những nghi ngại đầu tiên về viện trợ cho Ukraine". Lần đầu kể từ 18 tháng qua, một cuộc thăm dò cho thấy tỉ lệ đáng kể người dân phản đối việc tiếp tục tài trợ cho Kiev, tuy nhiên đa số người Mỹ vẫn cho rằng cần tiếp tục giúp Ukraine giành chiến thắng. F-16 đến quá trễ, trong khi những chiến binh Ukraine tiếp tục đổ máu giành từng mét đất.

Phi công Ukraine Andryi Pilshchikov, bí danh "Juice", người mơ được lái F-16, qua đời trong vụ tai nạn máy bay huấn luyện ngày 26/08/2023. © Defence of Ukraine

"Juice" và cuộc tranh đấu vì F-16 cho Ukraine

Andrii Pilshchykov, bí danh "Juice" sẽ không bao giờ nhìn thấy những chiếc F-16 mang biểu tượng đinh ba của Ukraine. Người phi công tiêm kích MiG-29 đã tử thương hôm 24/08 do va chạm trên không. "Juice" nói tiếng Anh rất chuẩn, đã từng đóng vai trò quyết định trong việc thuyết phục Washington giao F-16 cho Kiev. Hồi tháng 6/2022, với sự trợ giúp của nhà sử học quân sự Adam Makos, anh đã đến thủ đô Hoa Kỳ để trình bày trước các thượng nghị sĩ Dân chủ và Cộng hòa. Sau đó thượng nghị sĩ Cộng hòa Dan Sullivan (bang Alaska) hầu như mỗi tuần đều liên lạc với bộ trưởng quốc phòng Lloyd Austin, tổng tham mưu trưởng Mark Milley, tổng thống Joe Biden về vấn đề F-16, rốt cuộc ông Biden đã chấp thuận.

"Juice" không còn nữa, nhưng Ukraine sẽ có được những chiếc F-16 năm 2024. Quá trễ để bảo đảm ưu thế trên không trung mà bộ binh đang rất cần trong chiến dịch phản công hiện nay, hơn nữa còn thiếu những vũ khí quan trọng. Tướng không quân hưu trí Philip Breedlove thổ lộ với New York Times : "Khi hợp đồng tác chiến, quân Mỹ chiến đấu với không quân áp đảo trên chiến địa, còn Ukraine không có. Chúng ta cũng không cho họ pháo chính xác tầm xa (ATACMS). Thế nên trước khi nói họ thất bại, phải nhìn vào gương trước đã".

Chính quyền Biden đang tìm cách giải ngân thêm 40 tỉ đô la cho Kiev. Nhưng một cuộc thăm dò của CNN hôm 04/08 cho thấy lần đầu tiên 55% người được hỏi (72% người Cộng hòa) không muốn viện trợ tiếp, trong khi hồi tháng Hai, chỉ có 40% cử tri Cộng hòa phản đối. Một số ứng cử viên Cộng hòa như Donald Trump, Ron DeSantis, Vivek Ramaswamy cũng cho rằng nên tập trung cho những vấn đề trong nước. Tuy vậy, thượng nghị sĩ Cộng hòa Don Bacon (Nebraska) khẳng định có đến 70% dân biểu đảng bảo thủ ủng hộ Kiev. Các cuộc thăm dò khác cho kết quả ngược với CNN. Chẳng hạn Reagan Center cho biết 75% cho rằng Hoa Kỳ cần giúp Ukraine chiến thắng.

Cuộc chiến sinh tử không ngơi nghỉ ở Donbass

Cũng về Ukraine, đặc phái viên Le Figaro thuật lại "Cuộc chiến đấu sinh tử của các chiến binh Ukraine ở Donbass". Những người lính cật lực giành từng cây số vuông ở Bakhmut, như họ vẫn tiến hành suốt một năm rưỡi qua. Khi tái chiếm được một địa điểm, phải đào hào, đặt mìn để chuẩn bị tiến xa hơn. Các chiến sĩ vui mừng khi nghe tin sẽ nhận được F-16, nhưng phải chờ 6-7 tháng nữa chiến đấu cơ này mới có thể xung trận. Đã bỏ lỡ mất nhiều cơ hội… Những lều trại tạm bợ vài hôm nữa phải dời đi để tránh bị pháo kích, nhưng vẫn còn tiện nghi hơn nơi tuyến đầu. "Ở đó, không thể tắm rửa, không ngủ được, thậm chí không ngóc đầu dậy được để tìm nước uống, mỗi bước đi đều có thể là bước cuối cùng".

Iryna Rybinkina, nữ bác sĩ phẫu thuật từng làm việc 20 năm ở Luân Đôn và New Zealand, hôm 24/02/2022 đã bỏ tất cả để trở về khi đất nước bị xâm lăng, cho biết số bị thương nặng có khi lên đến 180 người một ngày trong khi ở Luân Đôn bà chỉ chăm sóc hai hoặc ba bệnh nhân. Cũng như những người lính, nhiều tình nguyện viên và nhà hoạt động nhân đạo Ukraine, Iryna không có một ngày nghỉ nào kể từ 18 tháng qua.

Ukraine : 16.000 người mất tích trong chiến tranh

Trong khi đó "Tại Ukraine, các gia đình tìm kiếm những người mất tích". Le Monde cho biết, kể từ đầu cuộc xâm lăng đến nay, có 16.000 người trong đó đa số là quân nhân hiện không biết sống chết ra sao. Trong danh sách của Bộ Nội vụ Ukraine, hiện có 24.000 người bị coi là mất tích. Oleh Kotenko, ủy viên phụ trách điều tra về những người mất tích cho biết trong số đó có 8.000 người đã tìm thấy và đưa về. "Một số còn sống (được trao đổi tù binh), và đáng buồn là rất nhiều người đã chết. Hiện có hơn 6.000 người chúng tôi không biết tin tức". Số 10.000 người khác "có thể bị quân Nga bắt, hoặc tử trận". Sau khi điều tra, đã biết được xác họ ở đâu, và một ngày nào đó sẽ trao lại cho gia đình.

Thân nhân những người mất tích thường xuyên theo dõi các kênh Telegram thân Nga để dò thông tin. Kể cả các nhà điều tra Ukraine cũng vậy, không chỉ để biết những chuyển dịch của địch, mà còn nhằm nhận ra xác tử sĩ hay tù binh. Chỉ có Kiev cho phép Hồng thập tự Quốc tế thăm các trại tù binh, phía Nga hoàn toàn giữ kín. Những tù binh Ukraine được trả về thường bị sụt đến phân nửa trọng lượng cơ thể, họ chỉ được cho ăn cầm hơi. Nhờ những tù binh này, cơ quan của Kotenko có thể biết được địa điểm các chiến binh đã hy sinh. Có 7 ê-kíp chuyên tìm kiếm trên chiến địa và những vùng mới giải phóng để đưa xác tử sĩ về, nếu không nhận diện được sẽ so sánh với ADN của người thân.

Chuyên gia đầu độc thay thế cho "đầu bếp của Putin" tại Châu Phi ? 

Về tình hình nội bộ Nga, theo Les Echos, tướng Andrey Averyanov có thể thay Yevgeny Prigozhin nắm lực lượng Wagner. Nhân vật này là người đứng đầu đơn vị 29155 của tình báo quân đội Nga (GRU), chuyên về những đòn ngầm. Nổi bật nhất là vụ đầu độc gián điệp đôi Sergey Skripal ở Salisbury, Anh quốc. Đơn vị này cũng cung cấp nhiều cán bộ khung cho Wagner.

Nay Andrey Averyanov đang dòm ngó Châu Phi. Trong hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi hồi cuối tháng 7 ở Saint Petersburg, ông ta có mặt với Putin khi tiếp các phái đoàn, chủ yếu là các sĩ quan Mali. Chuyên gia Stephen Hall, đại học Bath (Anh) nhận định GRU bắt đầu quan tâm đến châu lục này, còn nhà báo Christo Grozev (Bulgaria) cho rằng sự hiện diện của Prigozhin vào đầu năm tại Sahel, hai ngày trước khi chết, nhằm ngăn cản GRU đẩy Wagner ra khỏi khu vực.

Kremlin không có ý định bỏ rơi gia sản của nhóm này tại Châu Phi. Chẳng hạn tổ chức lính đánh thuê bắt chính quyền Mali phải trả hơn 10 triệu đô la mỗi tháng để được "bảo kê", và khai thác tài nguyên ở mỗi nước, nhất là những mỏ vàng ở Trung Phi, Sudan. Một nguồn lợi mà Moskva đang hết sức cần cho cuộc xâm lăng Ukraine, cùng với các đồng minh Châu Phi vào lúc bị phương Tây quay lưng.

Stephen Hall cho biết thêm, Averyanov cũng liên can đến vụ nổ các thiết bị quân sự ở Cộng hòa Czech và vụ đầu độc một công dân Bulgaria. Theo nguồn tin tình báo Anh và Ukraine, Averyanov vốn có mối thù sâu sắc với Prigozhin, bị nghi ngờ là đứng sau cái chết của trùm Wagner. Vấn đề là liệu các hoạt động của Wagner ở Châu Phi có dễ dàng chuyển sang tay ông ta hay không. Các chỉ huy của tổ chức này có thể có tiếng nói của họ, hay ít nhất là "biểu quyết bằng đôi chân" - đi tìm một bến đỗ khác.

Tưởng niệm Prigozhin - "người hùng" trở thành "kẻ phản bội"

Còn tại Moskva, "những người ủng hộ Prigozhin tưởng niệm một "người yêu nước thực sự"". Thông tín viên Le Monde nhận thấy gần Quảng trường Đỏ, trước nhà thờ Thánh Maxime, có những người lặng lẽ đến đặt hoa tưởng nhớ. Họ hiểu rằng cần phải thu mình lại.

Tại địa điểm tưởng niệm đột xuất ở trung tâm Moskva, dễ dàng nhận ra những người lính đánh thuê trong số những người hiếu kỳ. Tướng tá nhà binh, vẻ mặt nghiêm trọng, mỗi người một kiểu : họ mang đến những cành hoa, chân dung một chiến hữu, áo giáp, một mẩu bánh mì đặt trên ly rượu vodka, thuốc lá, cờ của một đơn vị... Họ đến và đi trong im lặng. Dù Prigozhin là "Anh hùng nước Nga", danh hiệu được Vladimir Putin chính thức phong cho nhờ chiếm được Bakhmut, tất cả đều hiểu rằng thủ lãnh của họ đã bị thất sủng sau cuộc binh biến ngày 23 và 24/06. Không ít người ủng hộ khẳng định "Ông ấy là người ái quốc thật sự", "Ông ta nói sự thật", khác với những tướng lãnh tham nhũng, bộ trưởng bất tài, giới ăn trên ngồi trước sống xa hoa...

Vụ rớt máy bay chỉ được đưa tin vào cuối chương trình thời sự, được xử lý bằng những thông cáo thận trọng. Yevgeny Prigozhin không còn là "người hùng" của "chiến dịch quân sự đặc biệt", hay "kẻ phản bội" mà người ta vẫn nghe trên truyền hình suốt mùa hè. Ông ta chỉ còn là một kỷ niệm xưa cũ bị quẳng vào một xó. Hiện thời đường phố vẫn chưa quên Prigozhin, một cá tính đặc biệt, xuất hiện thường xuyên trên mạng xã hội. Trong số những người Moskva được hỏi, tất cả đều cho biết bị sốc vì cái chết của ông ta, nhưng nhà báo cảm nhận rằng sẽ không để lại dấu vết sâu sắc. Chỉ có những cựu binh Wagner là còn nhớ. Một băng-rôn ghi : "Những người lính còn sống mãi".

Bắc Kinh kích động chống Nhật

Nhìn sang Châu Á, La Croix cho biết "Trung Quốc kích động chống Nhật một cách bạo lực". Từ khi bắt đầu xả nước từ nhà máy điện Fukushima ra biển thứ Năm tuần trước, người Nhật phải chịu đựng một làn sóng quấy nhiễu do Bắc Kinh giựt dây : Chính quyền Trung Quốc tuyên truyền rằng Nhật Bản đầu độc Thái Bình Dương.

Một chủ tiệm bánh mì ở Fukushima khẳng định mỗi ngày nhận được hơn 50 cuộc gọi lăng mạ của những người Hoa ẩn danh. Một công ty du lịch ở Tokyo cũng chịu tình cảnh tương tự, đến nỗi chi nhánh ở Bắc Kinh phải cắt điện thoại. Những người biểu tình Trung Quốc còn ném đá vào đại sứ quán Nhật Bản ở Bắc Kinh và nhiều trường học Nhật. Thủ tướng Fumio Kishida lên án những hành vi này, yêu cầu Bắc Kinh phải chấm dứt sách nhiễu.

Đợt xả nước đầu tiên kéo dài 17 ngày, khoảng 7.800 m3 nước có chứa tritium, một chất phóng xạ chỉ nguy hiểm khi ở liều rất cao, và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) đã khẳng định là không ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe. Nhưng kênh truyền hình công CGTN của Bắc Kinh vẫn cáo buộc Tokyo "đầu độc", trong khi các nhà máy điện nguyên tử Trung Quốc thải ra nước chứa tritium với liều lượng lớn hơn nhiều. Vô số bài đăng trên các mạng xã hội của các nhà ngoại giao Trung Quốc, Tân Hoa Xã... đều bóp méo thông tin để kết án Nhật Bản. La Croix cho rằng chiến dịch này là do Bắc Kinh bất mãn trước việc Tokyo ngày càng xích lại gần Washington nhằm ngăn chặn Trung Quốc bành trướng trên Thái Bình Dương.

Thụy My

Ukraine tiếp tục oanh kích lãnh thổ Nga

Thu Hằng, RFI, 26/08/2023

Trong đêm 26/08/2023, hai drone của Ukraine đã tấn công khu vực gần Moskva và ở Shebekino, vùng biên giới Belgorod. Phía Nga khẳng định đã bắn hạ cả hai drone và không có thiệt hại vật chất. Tuy nhiên, một vụ oanh kích khác của Ukraine nhắm vào một ngôi làng cũng ở vùng Belgorod đã khiến 6 người bị thương.

Quân đội Ukraine phóng rốc két tấn công các vị trí của Nga tại Bakhmut, miền Đông Ukraine, ngày 20/08/2023. AP - Libkos

Trên mạng Telegram, thống đốc vùng Belgordo Viatcheslav Gladkov cho biết "các quả lựu đạn đã nhắm vào nhiều ngôi nhà riêng" và một cửa hàng ở làng Urazovo, khu vực Valuyki, khiến 6 người bị thương trong đó có một người nhập viện "trong tình trạng nguy kịch". Nhiều ngôi nhà và ô tô bị hư hại.

Hai vụ tấn công bằng drone sáng sớm 26/08 đánh dấu ngày thứ 6 liên tiếp vùng Moskva và Belgorod bị tấn công bằng drone. Trước đó, ngày 25/08, bộ Quốc Phòng Nga thông báo đã bắn hạ 42 drone Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hoanh nghênh chiến tranh đã "đến nước Nga".

Nga dồn quân đến đông bắc Ukraine

Trên chiến trường Ukraine, quân Nga cũng oanh kích làng Podoly, gần thành phố Kupiansk (đông bắc Ukraine). Trong thông báo sáng 26/08, thống đốc vùng Kharkiv nêu địa điểm bị oanh kích là một quán cà phê, "hai người bị thiệt mạng ở làng Podoly và một người bị thương sau vụ oanh kích".

Khu vực Kupiansk và Lyman, ở đông bắc Ukraine, trở thành tâm điểm chiến trường. Ngày 25/08, chỉ huy các lực lượng bộ binh Ukraine Oleksandr Syrskyi cho biết "kẻ thù (quân Nga) đang tập hợp lực lượng và nguồn lực bằng cách huy động nhiều lữ đoàn, binh đoàn mới được huấn luyện đến từ liên bang Nga". Mục tiêu của Nga là "tăng cường khả năng chiến đấu và tái lập các chiến dịch phản công".

Chính quyền địa phương đã ra lệnh sơ tán thường dân gần biên giới Kupiansk trong tháng này vì Nga oanh kích hàng ngày.

Thu Hằng

*************************

Ukraine phá hủy một hệ thống phòng không của Nga tại bán đảo Crimea

Trọng Thành, RFI, 24/08/202

Tình báo Quân đội Ukraine thông báo một hệ thống phòng không quan trọng của quân Nga tại bán đảo Crimea đã bị phá hủy vào sáng hôm qua, 23/08/2023. Nga chưa chính thức lên tiếng, nhưng một số trang blog chuyên về quân sự Nga đã xác nhận vụ tấn công.

Hình ảnh trích từ video được cho là một hệ thống phòng không của Nga tại Crimea bị drone của Ukraine phá hủy, ngày 23/08/2023. UMDI via Reuters – Ukrainian main Directorate

AFP dẫn lời cơ quan Tình báo Quân đội Ukraine (GRU), vụ tấn công xảy ra vào lúc 7 giờ, giờ quốc tế, gần làng Olevnika, trên bán đảo Tarkhankout, phía tây bán đảo Crimea. Cũng cơ quan này phổ biến các hình ảnh drone, cho thấy một vụ nổ lớn xảy ra tại căn cứ bị tấn công. GRU khẳng định "dàn phóng, các hỏa tiễn và toàn bộ binh sĩ tại đây bị hủy diệt" và đây là một "đòn đau đối với hệ thống phòng không của lực lượng chiếm đóng".

Theo phía Ukraine, hệ thống phòng không Nga bị tấn công là S-400 Triumf, tức một vũ khí biểu tượng cho sức mạnh quân sự Nga. Trong khi đó, trang mạng quân sự Nga Telegram Rybar (với hơn 1 triệu người theo dõi) khẳng định đây là một hệ thống tên lửa đất đối không S-300. Theo nguồn tin này, cuộc tấn công xuất phát từ một chiến hạm Ukraine. 

Trang Rybar đặt câu hỏi : "Làm thế nào tàu chiến Ukraine có thể tiếp cận gần bán đảo Crimea đến như vậy". Voenny Osvedomitel, một trang mạng quân sự Nga có ảnh hưởng khác, đã lên tiếng chỉ trích "năng lực của hệ thống phòng không Nga" tại bán đảo Crimea, vốn được coi là vùng hậu phương quan trọng cho các hoạt động quân sự của Nga tại các vùng đất chiếm đóng miền nam và đông nam Ukraine. 

Vụ tấn công diễn ra đúng vào ngày "Quốc kỳ Ukraine" 23/08, và hôm trước ngày Độc lập của Ukraine 24/08. Hôm qua, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định quyết tâm giành lại toàn bộ các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng, bao gồm cả bán đảo Crimea.

Trọng Thành 

Chiến tranh Ukraine đang trở thành một cuộc chiến "lâu dài"

Chiến tranh Ukraine, tình trạng các nhà tù Pháp bị quá tải là hai trong số các chủ đề được các tờ báo Pháp quan tâm vào hôm nay 18/08/2023. 

Lính Ukraine dỡ vũ khí khỏi xe ở miền đông Ukraine, 18/08/2023. AP - Bram Janssen

Nhật báo Le Monde dành trang nhất và bài xã luận chú ý đến việc chiến tranh Ukraine đang trở thành một cuộc chiến kéo dài. Một số quan chức phương Tây tỏ ra thất vọng về tiến độ chậm chạp của cuộc phản công mà quân đội Ukraine phát động vào cuối mùa xuân, và dường như hiểu ra rằng cuộc chiến tranh Ukraine có thể sẽ kéo dài. 

Sự bất tài đáng kinh ngạc của các nhà chiến lược thuộc quân đội Nga trong giai đoạn đầu cuộc xâm lược, đi kèm với sự kháng cự kiên cường của Ukraine, sau đó là thành công của cuộc phản công đầu tiên vào cuối mùa hè năm 2022 xung quanh Kharkiv và Kherson đã khiến mọi người tưởng rằng đây sẽ là một cuộc chiến chóng vánh. Nhưng quân đội Nga đã tái tổ chức lực lượng trong suốt mùa đông trong khi Ukraine, ít hơn về quân số, đã bắt đầu cảm thấy mệt mỏi sau 18 tháng chiến tranh. 

Theo Le Monde, phương Tây, đặc biệt là các nước Châu Âu, đã nhận định một cách sai lầm trong vấn đề này. Họ đã sai lầm khi không tin là tổng thống Vladimir Putin dám quyết định xâm lược Ukraine. Họ đã sai lầm khi ban đầu đánh giá quá cao năng lực của quân đội Nga và đánh giá thấp quyết tâm bảo vệ tổ quốc của Ukraine. Họ đã sai lầm khi lần lữa không chịu cung cấp vũ khí cho Ukraine, và cuối cùng thường giao vũ khí muộn, khiến Kiev chịu nhiều tổn thất. Họ đã sai lầm khi không lên kế hoạch sản xuất đạn dược, gây ra tình trạng thiếu hụt trầm trọng. Và nhất là họ đã sai lầm khi tưởng rằng cuộc phản công thứ hai này sẽ diễn ra nhanh chóng và khiến bộ chỉ huy quân sự Nga phải ngồi vào bàn đàm phán, khi đối mặt với đà tiến dữ dội của quân đội Ukraine. 

Nhưng điện Kremlin không hề có ý định đàm phán. Cuộc phản công mùa hè ì ạch như vậy, bởi phần đông lực lượng Ukraine đang chờ đợi các thiết bị do phương Tây đã hứa sẽ cung cấp, trong khi quân đội Nga đã có nhiều thời gian để triển khai lực lượng mới và tinh nhuệ hơn, củng cố tuyến phòng thủ và bố trí hàng trăm ngàn bãi mìn. 

Le Monde nhận định rằng các nước thuộc Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ không bao giờ tiến hành một cuộc phản công chống lại quân đội Nga mà không có lực lượng không quân đủ mạnh – Ukraine đang rất muốn nhận được các chiến đấu cơ của phương Tây. 

Theo Le Monde, cuộc chiến này có thể kéo dài, và cách duy nhất để rút ngắn nó là tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine, cung cấp nhiều tên lửa tầm xa hơn (điều mà Berlin tiếp tục do dự), tìm những biện pháp chống lại việc Kremlin lách các lệnh trừng phạt, và bày tỏ lập trường cứng rắn với Nga. 

Một mùa hè suôn sẻ của Vladimir Putin 

Vẫn liên quan đến Ukraine, tờ Le Figaro dành trang nhất và bài xã luận nói về một "mùa hè suôn sẻ" của tổng thống Vladimir Putin. Vài tuần trước khi bước sang một mùa thu có nhiều mưa ở Ukraine, ông Putin có thể hả hê. Theo chủ nhân điện Kremlin, mùa hè trôi qua khá suôn sẻ. Hệ thống phòng thủ do Moskva bố trí ở Ukraine đã phát huy tác dụng, khiến cuộc phản công của Kiev không đạt hiệu quả như mong đợi (chỉ giành lại được dưới 300 km2 trên 100.000 km2 lãnh thổ bị chiếm đóng). Người dân Nga tỏ ra thờ ơ với các cuộc tấn công ngày càng gia tăng của drone Ukraine. Xã hội đang quân sự hóa một cách tự nhiên, các tỷ phú thân cận với Putin tiếp tục tài trợ cho cuộc chiến. Tóm lại, nhật báo thiên hữu nhận định rằng viễn cảnh một đất nước Nga bị sụp đổ về mặt quân sự và kinh tế mà một số người đã tưởng tượng vẫn còn rất xa vời. 

"Chiến dịch quân sự đặc biệt" này hiển nhiên cũng không phải là nước cờ sáng suốt của Vladimir Putin. Chiến dịch này rất tốn kém, khiến ngân sách Nhà nước phải chịu rất nhiều áp lực. Đồng rúp giảm mạnh và lạm phát tăng vọt, có nguy cơ gây ra bất ổn xã hội. Le Figaro cho rằng điều này có thể có tác động về mặt chính trị, chỉ 7 tháng trước cuộc bầu cử tổng thống, mặc dù phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, đã cho biết rằng tổng thống Putin sẽ nhận được "hơn 90% phiếu bầu". Ngoài ra, Nga sẽ phải xác định tiến hành một cuộc xung đột kéo dài chống lại Ukraine nói riêng và phương Tây nói chung. Tuy nhiên, cho đến giờ, Le Figaro nhận thấy rằng chỉ có Ukraine là thực sự ăn thua đủ với Nga, trong khi Hoa Kỳ và Châu Âu, mặc dù hứa sẽ hỗ trợ Ukraine "đến cùng" hoặc "đến chừng nào còn cần", tỏ ra rụt rè hơn – điều khiến Kiev cảm thấy không yên tâm. 

Vladimir Putin, người đã nhanh chóng biến những thất bại không đáng kể trên chiến trường thành một cuộc chiến kéo dài, dường như đã toại nguyện – một quân đội Ukraine dường như đã đạt đến giới hạn khi đối mặt với tuyến phòng thủ kiên cố của Nga, các nước phương Tây có thể sẽ cảm thấy chán nản và mệt mỏi – những điều có thể sẽ khiến Kiev phải xuống thang và thỏa hiệp. Ông Putin quả quyết rằng quyết tâm của ông lớn hơn quyết tâm và lòng nhẫn nại của quân địch. Trải qua một mùa hè tương đối suôn sẻ, giờ đây, ông sẽ tiếp tục "ung dung và chờ đợi". 

Pháp-Mỹ bất đồng trong hồ sơ Niger 

Nhìn sang Châu Phi, nhật báo công giáo La Croix có bài viết nói về việc Pháp và Mỹ bất đồng trong hồ sơ Niger, sau khi tổng thống Mohamed Bazoum bị quân đội làm đảo chính lật đổ. Bất chấp phản đối của Liên Hiệp Châu Phi (AU), tham mưu trưởng quân đội các nước thuộc Cộng đồng Kinh tế các nước Tây Phi (CEDEAO) đã thảo luận vào hôm qua tại Accra (Ghana) về khả năng can thiệp quân sự sau cuộc đảo chính ở Niger. Về phần mình, Hoa Kỳ nhấn mạnh đến tầm quan trọng của ngoại giao để tìm kiếm một thỏa thuận với chính quyền quân sự đã lật đổ tổng thống Bazoum, đi ngược lại với lập trường của Pháp là ủng hộ việc can thiệp quân sự. 

Niger hiện là khu vực then chốt trong chiến lược của Mỹ ở Sahel trước sự trỗi dậy của tập đoàn lính đánh thuê Nga Wagner và sự phát triển kinh tế của Trung Quốc, đối tác thương mại đầu tiên của Châu Phi. Lầu Năm Góc có quan hệ mật thiết với một số thành viên của chính quyền quân sự Niger. 

Michael Shurkin, giám đốc chương trình toàn cầu tại 14 North Strategies, một công ty phân tích các rủi ro ở Châu Phi, cho biết : "Mỹ đang ở trong tình thế ‘tiến thoái lưỡng nan’. Hoặc là họ kiên định với lập trường phải bảo vệ nền dân chủ, đồng thời có khả năng đẩy Niger vào vòng tay của Nga, hoặc họ hợp tác với chính quyền quân sự với hy vọng cứu vãn mối quan hệ đối tác giữa hai bên, nhưng lại chà đạp lên nguyên tắc của chính mình".

Các nhà tù Pháp bị quá tải 

Trong lĩnh vực xã hội, tờ La Croix dành trang nhất quan tâm đến tình trạng quá tải của các nhà tù Pháp. Hôm 16/08, hai hiệp hội đã yêu cầu tòa án hành chính của Montpellier đình chỉ việc tiếp nhận tù nhân mới vào nhà tù Perpignan, nơi giường ngủ của tù nhân có rất nhiều rận rệp. Ngoài ra, quyền riêng tư của các tù nhân không được tôn trọng, và họ phải sống cùng với cái nóng ngột ngạt, bạo lực... Điều kiện sống của các tù nhân rất khắc nghiệt, "xâm hại đến các quyền cơ bản và nhân phẩm". 

Một tù nhân trong trại giam Perpignan đã than phiền về điều kiện vệ sinh của nhà tù. Nhân vật này cho biết đã ngủ trên một tấm đệm có nhiều rệp được 8 tháng và nói rằng chân bị chảy máu do rệp cắn, đồng thời những ký sinh trùng này tiếp tục sinh sôi nảy nở trong phòng giam của anh ta. Bà Odile Macchi, người đứng đầu ban điều tra tại Đài quan sát Nhà tù Quốc tế (OIP) cho biết biết chiếc khăn trải giường của người tù nhân nói trên dính đầy máu, khiến tù nhân này phải giặt nó 5 lần trong tuần. Điều này cho thấy sự bất lực của các tù nhân trước những ký sinh trùng này. Một quản lý khác của trại giam thì cho biết rằng mỗi đêm, một số tù nhân đổ nước sôi vào các ngóc ngách, những người khác tìm cách đốt chúng bằng bật lửa… 

Pierre Grousset, đại diện địa phương của hiệp hội cai ngục Ufap-Unsa lưu ý rằng nhà tù Perpignan có số tù nhân cao gấp 230% số lượng quy định, cụ thể là 321 người cho 132 chỗ. Theo ông Grousset, sẽ rất khó để loại bỏ những con bọ này với sự cẩu thả của nhà chức trách. Ban lãnh đạo đã chi 35.000 € để mời một công ty hóa học đến "làm sạch" một số phòng giam. Nhưng chừng ấy là không đủ. Vẫn theo ông Grosset, nhà tù cần phải được dọp dẹp đồ đạc, để trống rỗng trước khi các công ty nói trên đến "xử lý rận rệp". Nhưng đây là điều bất khả thi, vì chưa có nơi nào có thể tiếp đón được hơn 300 tù nhân này. 

Nhà tù Perpignan không phải là trại giam duy nhất đối mặt với tình trạng bị quá tải. Mùa hè này, Pháp đã phá vỡ một kỷ lục đáng buồn khi đạt mức 74.513 người bị giam giữ tính đến 01/07, với chỉ 60.666 chỗ. Kết quả là 8 nhà tù có tỷ lệ tù nhân vượt mức 200% sức chứa, chẳng hạn như ở Perpignan, Mayotte (278%), Nîmes (212%), Rochefort (205,8%). Những con số chóng mặt này theo thời gian đã trở thành chuyện bình thường ở một đất nước mà tình trạng nhà tù bị quá tải là một loại bệnh kinh niên từ hơn 30 năm nay. 

Pháp hứng chịu đợt nắng nóng mới 

Vẫn tại Pháp, nhật báo thiên tả Libération chú ý đến việc xứ lục lăng chuẩn bị đối mặt với một đợt nắng nóng mới. Cho đến thời điểm hiện tại, miền bắc đất nước vẫn chưa hứng chịu đợt nắng nóng nào trong mùa hè năm nay. Tuy nhiên, mọi chuyện có thể thay đổi khi cơ quan khí tượng quốc gia (Météo-France) cảnh báo rằng ở vùng trung đông đất nước, nhiệt độ đã tăng chóng mặt kể từ cuối tuần trước, khiến thủ tướng Elisabeth Borne quyết định thành lập một ban xử lý khủng hoảng liên bộ vào hôm qua. 

Christelle Robert, nhà dự báo thời tiết tại Météo-France, giải thích rằng hôm nay, nắng nóng sẽ tiến dần lên phía bắc. Nhiệt độ sẽ vượt quá 30°C ở Pháp lục địa, ngoại trừ khu vực tây bắc. Nhiệt kế có thể đạt tới 38°C ở một số khu vực Nam Địa Trung Hải và thung lũng sông Rhône. Ở những khu vực này, nhiệt độ có thể lên tới 41°C vào ngày 20/08. Cao hơn về phía bắc, từ Centre-Val-de-Loire đến lưu vực Paris, nhiệt độ có thể lên tới 35°C trong những ngày kế tiếp. 

Dự kiến, tình trạng nắng nóng sẽ kéo dài đến giữa, thậm chí đến cuối tuần sau, đỉnh điểm có thể là thứ Ba 22/08 hoặc thứ Tư 23/08. Christelle Robert cho biết vào ban đêm, không khí cũng sẽ rất ngột ngạt : nhiệt độ sẽ không xuống dưới 20°C trên một phần lớn lãnh thổ nước Pháp.

Phan Minh

Ukraine lập lại binh đoàn Azov

Minh Anh, RFI, 18/08/2023

Quân đội Ukraine ngày 17/08/2023 khẳng định binh đoàn Azov đã được lập lại và hiện đang chiến đấu tại vùng Donetsk.   

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (giữa) tham dự một sự kiện chào mừng sự trở lại của các chỉ huy lực lượng Azov của Ukraine, những người đã kháng cự tại tại nhà máy thép Azovstal ở Mariupol, ngày 08/07/2023, tại Lviv, Ukraine. AFP – Handout

Trả lời kênh truyền hình RBK-Ukraine, đại tá Nikolai Urshalovich còn cho biết thêm là binh đoàn Azov "đã giữ vững phòng tuyến một cách xuất sắc và giáng cho kẻ thù những tổn thất nặng nề cả về nhân mạng lẫn trang thiết bị". Phát biểu của ông Urshalovich xác nhận thông tin được nhiều blogger quân sự Nga chia sẻ trên mạng xã hội từ tháng 12/2022.  

Hồi đầu tháng 06/2023, báo Pháp Le Monde cho biết là trung đoàn Azov đã được lập lại và chuyển đổi thành binh đoàn. Các chiến binh đã quay lại mặt trận. 

Trung đoàn Azov đã cố thủ trong nhà máy luyện kim Azovstal, Mariupol trong vòng hai tháng mùa xuân 2022. Đến trung tuần tháng 5/2022, họ buộc phải quy hàng theo lệnh của Kiev và bị Nga bắt làm tù binh.  

Tháng 9/2022, các binh sĩ này đã được gửi đến Thổ Nhĩ Kỳ, trong khuôn khổ một kế hoạch trao đổi tù binh và lẽ ra phải ở lại Thổ Nhĩ Kỳ cho đến khi chiến tranh kết thúc. Nhưng nhiều viên chỉ huy của Azov đã trở về nước hồi tháng 7/2023 cùng với tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.  

Cũng trong ngày hôm qua, tổng thống Ukraine ký sắc lệnh triển hạn thiết quân luật và lệnh tổng động viên thêm 90 ngày, nghĩa là cho đến ngày 15/11/2023. Đây là lần thứ tám Kiev kéo dài những biện pháp này từ khi Nga tiến hành xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022. Tuy nhiên, việc áp dụng thiết quân luật sẽ gây khó khăn cho việc tổ chức bầu cử quốc hội, dự kiến diễn ra vào tháng 10/2023.   

Minh Anh

***************************

Ukraine tiếp tục các vụ tấn công bằng drone ở Moskva và Biển Đen

Thùy Dương, RFI, 18/08/2023

Bộ Quốc phòng Nga sáng nay 18/08/2023 thông báo là Ukraine đã phóng drone nhắm vào các mục tiêu ở Moskva và vùng lân cận vào lúc 4 giờ sáng (01 giờ GMT). Trước đó vài tiếng đồng hồ, Nga cũng cho biết, tối thứ Năm 17/08 đã chặn được một vụ tấn công mới của Ukraine bằng drone biển nhắm vào hạm đội Biển Đen. 

Tòa nhà Expocenter bị hư hại sau cuộc tấn công bằng drone, ở Moskva, Nga, ngày 18/08/2023. © Shamil Zhumatov / Reuters

Theo thị trưởng Moskva, Sergey Sobianin, lực lượng phòng không đã phá hủy được một drone của Ukraine. Mảnh vỡ drone đã rơi xuống khu vực Trung tâm triển lãm, làm sụp một phần tường bên ngoài, nhưng không gây thiệt hại vật chất nghiêm trọng. Theo AFP, Trung tâm triển lãm này nằm cách điện Kremlin khoảng 5km. Không phận gần sân bay Vnukovo, phía tây Moskva phải tạm đóng trong một thời gian ngắn. 

Liên quan đến vụ tấn công ở Biển Đen, Bộ Quốc phòng Nga cho biết những chiếc tàu của Nga đã bị nhắm tới trong lúc kiểm tra hàng hải ở khu vực tây nam Biển Đen, cách Sevastopol 237 km, nơi đặt sở chỉ huy của hạm đội Hắc Hải của Nga. Cũng theo Bộ Quốc phòng Nga, drone của Ukraine không nhắm trúng mục tiêu và đã bị tàu chiến Nga bắn hạ. 

Triển lãm Quân đội 2023 tại Moskva 

Liên quan đến drone của Nga, tại Diễn đàn ARMY-2023, Trung tâm Quân sự của Không Quân (VVA) tổ chức hội nghị bàn tròn về "viễn cảnh phát triển các hệ thống và phương tiện thông tin liên lạc cho các tổ hợp drone". 

Từ Moskva, thông tín viên Anissa El Jabri gửi về bài phóng sự về Diễn đàn Quân đội 2023 được tổ chức tại công viên Patriot, với điểm nhấn là drone trong bối cảnh chiến tranh Ukraine : 

Có khoảng chục lán trại, với hơn 70 doanh nghiệp, nhiều gần gấp 3 lần so với năm ngoái (theo ban tổ chức), với biểu ngữ lớn "Cuộc đấu drone 2023". Những cuộc đấu giữa các drone được xem là một trong những điểm thu hút, nhất là vào năm nay với các trận chiến giả lập, hơn bao giờ hết nhằm tiếp cận công chúng, các gia đình và trẻ em. 

Dimitri Malyshko, nhà tổ chức, cho biết : "Chúng tôi có trò chơi mô phỏng rất thú vị với drone. Quý vị có thể tập luyện. Các cậu bé đã thử chơi. Tôi cũng đã chơi nhiều lần. Thực sự là rất thú vị, giống như trong phim Avatar vậy. Nhìn từ ngoài thì trông có vẻ lạ, nhưng thực sự là có đẳng cấp. 

Gần đây, chúng tôi có một không gian dành cho các du khách còn rất ít tuổi, nhất là với lớp học về lắp ráp drone. Chúng tôi có các bộ dụng cụ giảng dạy rất hữu ích từ nhiều năm nay. Như thế, trẻ em có thể học cách lắp ráp drone, học cách hàn và lắp đặt chuẩn xác cánh quạt và động cơ hoạt động với phần mềm". 

Diễn đàn Quân đội 2023 kéo dài đến chủ Nhật 20/08 với sự hiện diện của các phát đoàn quân sự của các nước được Nga xem là "bạn hữu", nhất là các nước Châu Á và Châu Phi. 

Thùy Dương

*************************

Ukraine : Một chuyến tàu chở ngũ cốc đầu tiên rời Odessa bất chấp đe dọa của Nga

Trọng Thành, RFI, 17/08/2023

Tối hôm 16/08/2023, trên mạng xã hội X (tức Twitter cũ), tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố chuyến tàu hàng đầu tiên rời cảng Odessa kể từ khi thỏa thuận ngũ cốc với Nga (bảo đảm an toàn cho tàu thuyền dân sự đến các cảng biển của Ukraine) chấm dứt, là một "bước tiến quan trọng để tái lập quyền tự do lưu thông hàng hải trên Biển Đen". Tuyên bố được đưa ra ít giờ sau khi một tàu hàng mang cờ hiệu Hồng Kông rời cảng của Ukraine.

Ảnh do Bộ Cơ sở Hạ tầng Ukraine cung cấp : Tàu hàng Joseph Schulte rời cảng Odessa để đi qua hành lang tạm thời ở Biển Đen được thiết lập cho các tàu chở ngũ cốc của Ukraine, ngày 16/08/2023 - AP

Theo AFP, buổi chiều hôm qua, con tàu Joseph Schulte, trọng tải 30.000 tấn, chở thực phẩm, đã di chuyển về hướng cảng Ambarli của Thổ Nhĩ Kỳ, trên vùng biển Marmara, tức vùng biển nhỏ nằm giữa Biển Đen và Địa Trung Hải. Con tàu khởi hành bất chấp đợt oanh kích mới trong đêm hôm trước của Quân đội Nga nhắm vào nhiều cơ sở hạ tầng ngũ cốc trên sông Danube và tỉnh Odessa.

Bộ trưởng phụ trách cơ sở hạ tầng của Ukraine, ông Oleksandr Kubrakov, cho biết con tàu "di chuyển theo hành lang tạm thời cho các tàu thuyền dân sự" trên Biển Đen được chính quyền Ukraine xác lập hồi tuần trước. Báo Ukraine Kyiv Independance cho biết Kiev đã đề xuất tuyến đường nói trên với Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), và định chế này đã kêu gọi Nga chấm dứt mọi mối đe dọa và tuân thủ các công ước quốc tế.

Trưa hôm qua, ít giờ sau khi tàu hàng Hồng Kông khởi hành, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, ông Vedant Patel, trong cuộc họp báo hàng ngày đã một lần nữa lên án các hành động tàn bạo của Nga trong cuộc chiến xâm lược Ukraine, đồng thời tố cáo Nga "tiếp tục coi thường an ninh lương thực thế giới với việc rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc ở Biển Đen, cũng như việc tiếp tục tấn công các cơ sở hạ tầng ngũ cốc (của Ukraine)". Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi Nga không biến an ninh "lương thực và ngũ cốc" thành vũ khí.

Nga rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen ngày 17/07. Kể từ đó, giao thông hàng hải dân sự đến và đi từ cảng biển Odessa bị đình chỉ, giá cả ngũ cốc tăng vọt. Bất chấp các áp lực từ phương Tây và kêu gọi của Liên Hiệp Quốc, Moskva không chấp nhận trở lại thỏa thuận này.

Trọng Thành

Ukraine tuyên bố đạt được thành công trên mặt trận đông nam

Phan Minh, RFI, 17/08/2023

Quân đội Ukraine, hôm 17/08/2023, tuyên bố rằng chiến dịch phản công ở mặt trận phía đông nam diễn ra suôn sẻ, sau khi họ giải phóng được làng Urozhaine một ngày trước đó. Mặc dù vậy, Kiev cũng thừa nhận rằng cuộc phản công đang tiến triển chậm hơn so với dự kiến, do vướng phải các bãi mìn và những tuyến phòng thủ mà Nga đã chuẩn bị từ trước.

Một quân nhân Ukraine cắm cờ Ukraine tại Urozhaine, vùng Donetsk (ảnh trích từ video đề ngày 16/08/2023) © 35ème Brigade des marines séparées des forces armées ukrainiennes/via Reuters.

Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze cho biết thêm chi tiết : 

Trong một thông điệp rất ngắn được đăng trên mạng xã hội, thứ trưởng Bộ Quốc phòng Hanna Maliar tuyên bố rằng quân đội Ukraine đã giải phóng làng Urozhaine, thuộc vùng Donetsk, đồng thời cho biết thêm rằng các chiến dịch tấn công vẫn đang tiếp diễn và các lực lượng Ukraine ở đó đang củng cố thành quả của họ, bất chấp những nỗ lực bất thành của quân đội Nga nhằm lấy lại những vị trí đã mất.

Urozhaine nằm cách Staromaoirske không xa, một ngôi làng khác được giải phóng vào cuối tháng 7. Đây là một tin vui đối với Ukraine vào giữa cuộc phản công, và thông báo này được đưa ra một ngày sau khi Ukraine giải phóng 3km² lãnh thổ theo hướng Bakhmut, với tổng diện tích 40 km² được giải phóng xung quanh thành phố bị phá hủy gần như hoàn toàn, nhưng giao tranh vẫn diễn ra ác liệt.

Kiev thừa nhận rằng cuộc giao tranh xung quanh Bakhmut diễn ra rất khốc liệt và khó khăn, nhất là với các cuộc tấn công của Nga xung quanh Klishchiivka và Andriivka. Xa hơn về phía bắc, quân đội Ukraine đang chịu áp lực nặng nề từ các lực lượng Nga, dường như đang tập hợp lại theo hướng Kupyansk và Lyman, đồng thời tăng cường rà phá mìn ở những khu vực đó.

Phan Minh

************************

Chiến tranh Ukraine : "Đấu trường" drone lớn chưa từng có

Thùy Dương, RFI, 17/08/2023

Trong những ngày qua, các vụ tấn công bằng drone do Nga và Ukraine tiến hành nhắm vào lãnh thổ đối phương diễn ra ngày càng nhiều. Thông tin về các vụ drone của Ukraine tấn công thủ đô nước Nga, drone Nga ồ ạt không kích Kiev, các drone tấn công ở tiền tuyến … được đăng tải thường xuyên.

Một binh sĩ Ukraine phóng một drone ở chiến tuyến gần Vuhledar, ngày 22/02/2023. AP - Evgeniy Maloletka

Sử gia quân sự Michel Goya trên đài RFI Pháp ngữ hôm 04/06/2023 nhận định "drone là ngôi sao" trong cuộc xung đột Ukraine. Có thể nói là chưa từng có một cuộc xung đột nào quy tụ nhiều drone và drone hoạt động ở quy mô lớn, làm gián đoạn các chiến thuật quân sự như trong chiến tranh Ukraine.

Sử gia Michel Goya nhấn mạnh : "Quân đội Ukraine là đội quân có nhiều drone nhất thế giới, hơn các nước khác rất nhiều. Quân đội Nga cũng được drone hóa, điều này khiến mọi thứ trở nên phức tạp hơn. Một yếu tố tương đối mới của cuộc xung đột này là sự minh bạch trên chiến trường. Rất khó để tổ chức các chiến dịch quy mô lớn vì chúng sẽ nhanh chóng bị phát hiện ra. Bay trên bầu trời là nguy hiểm đối với các thiết bị có người lái (máy bay trực thăng, chiến đấu cơ).

Trái lại, trên trời đầy các drone thực hiện nhiệm vụ từ trên không. Những drone này làm nhiệm vụ trinh sát, tình báo, tấn công. Chúng ta có thể hình dung ra các cuộc tấn công vào phòng tuyến kiên cố ở tỉnh Zaporijjia sau khi các drone quấy rối hậu phương của Nga. Hoặc ngược lại, các lực lượng Nga có thể sẽ tìm cách sử dụng drone để ngăn cản mọi chiến dịch tấn công của Ukraine".

Cũng trên đài RFI Pháp ngữ hôm 04/06, Léo Peria-Peigné, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế IFRI của Pháp, chỉ ra rằng drone, rẻ hơn nhiều so với tên lửa, nhưng lại là mối đe dọa, gây sợ hãi, tạo ra sự bất định ở mọi khu vực của chiến trường. Có loại drone phòng thủ, phát hiện chuyển động để các lực lượng có thể phản công. Có loại drone tấn công, được trang bị vũ khí, thường là hạng nhẹ, để bắn thẳng vào đối phương, thực hiện một kiểu quấy rối liên tục và thường xuyên khiến đối phương phải cảnh giác. Lại có loại drone hiệu quả hơn, với phạm vi tấn công lớn hơn, chẳng hạn drone của Ukraine có thể được triển khai trên bầu trời Moskva.

Về phía Nga, vài tháng trước, những drone hoạt động bằng động cơ phản lực cũ thời Liên Xô đã được cải tiến để trở thành bom bay. Ngay từ khi chiến tranh nổ ra, Ukraine đã đi trước Nga trong việc sử dụng drone và đã sử dụng ồ ạt drone dân sự nhỏ đã được điều chỉnh. Thế nhưng, quân đội Nga sau đó đã tiến kịp, đặc biệt với drone tự sát Lancet 3. Chuyên gia Léo Peria-Peigné lưu ý loại drone này của Nga dù thô kệch và rẻ tiền nhưng đặc biệt hiệu quả, thậm chí từng tấn công và phá hủy được pháo tự hành 155 ly, Ceasar, nổi tiếng của Pháp. 

Viện trợ của nước ngoài

Do tầm quan trọng của các drone trong chiến tranh Ukraine, viện trợ quân sự của nước phương Tây cũng bao gồm drone cho Kiev. Trang mạng của đài TF1 ngày 15/08 dẫn nhật báo Đức Bild cho biết từ nay đến cuối năm Berlin sẽ giao nhiều "super drone" Luna NG (NG : next generation) thế hệ mới, tân tiến cho Ukraine, một trạm kiểm soát mặt đất và máy phóng drone.

Luna NG là drone trinh sát thế hệ mới nhất của dòng máy bay Luna X-2000, do công ty vũ khí Đức, Rheinmetall, chế tạo. Luna X-2000 được Bundeswehr (quân đội Đức) sử dụng từ năm 2000 và sau vài năm loại phi cơ hạng nhẹ này đã được cải tiến. Super drone Luna NG được chế tạo từ chất liệu nhựa gia cố và sợi carbon, có thể bay liên tục 12 giờ đồng hồ, hơn 100km. Đây được xem là một kỷ lục so với các drone Ukraine hiện có, thường chỉ bay được khoảng 20km.

Có thể bay cao tối đa 5.000 mét và được trang bị mạng di động LTE, Luna NG thực hiện các nhiệm vụ xác định mục tiêu, trinh sát và có khả năng chặn hoặc gây nhiễu liên lạc của đối phương. Tuy nhiên, đến nay Luna NG vẫn chưa được trang bị vũ khí hay tên lửa. Công ty chế tạo vũ khí Rheinmetall có kế hoạch sản xuất một phiên bản drone trinh sát có khả năng mang vũ khí, nhưng sẽ chưa thể giao loại drone mới này cho Ukraine trước cuối năm nay.

Không chỉ viện trợ drone trinh sát, tấn công cho Ukraine mà quốc tế còn viện trợ cả các hệ thống phòng thủ, chống drone. Chẳng hạn, mới đây nhất, theo RTL, Na Uy hôm 14/08/2023 thông báo viện trợ vũ khí chống drone cho Kiev. Tập đoàn quốc phòng Kongsberg Defence & Aerospace và chính phủ Na Uy sẽ cung cấp thêm cho Ukraine các hệ thống phòng không mới chống drone, có tên gọi Cortex Typhon C-UAS. Hợp đồng chế tạo vũ khí trị giá 56 triệu bảng, tương đương 65 triệu euro, được Kongsberg Defence & Aerospace ký với Quỹ Quốc tế ủng hộ Ukraine (tổ chức do Anh thành lập để hỗ trợ Ukraine chống quân Nga xâm lược). Tổng giám đốc Eirik Lie, trong thông cáo, nhấn mạnh : "Hợp đồng này sẽ tăng cường đáng kể khả năng của các lực lượng vũ trang Ukraine và gia tăng cho họ khả năng bảo vệ người dân và đất nước trước các mối đe dọa từ trên không" do drone của Nga gây ra.

Trong cuộc đua drone, nếu Kiev có thể dựa vào viện trợ của phương Tây thì Moskva lại có sự hậu thuẫn đáng kể của Iran để oanh kích cơ sở hạ tầng Ukraine. Cùng là đối tượng bị các lệnh trừng phạt của quốc tế nhắm đến trong các hồ sơ khác nhau, Iran từ lâu nay còn bị quốc tế trừng phạt vì cung cấp drone cho Nga tấn công Ukraine, nhất là loại drone Shahed 136 thô kệch nhưng có thể gây thương vong. Tổng cộng 400 drone Shahet 136 đã được Iran chuyển cho Nga kể từ khi nổ ra chiến tranh Ukraine, theo trang mạng Geo ngày 27/07.

Còn theo tình báo Mỹ, hồi tháng 07, dường như Tehran đang giúp Moskva lập một nhà máy chế tạo drone ngay trên lãnh thổ Nga. Một chặng mới trong sự hợp tác giữa hai đồng minh Iran và Nga có thể sẽ đóng một vai trò mang tính quyết định trong cuộc xung đột Ukraine. Tình báo Anh, được đài CNN trích dẫn, cảnh báo trong những tháng tới Nga có thể có một lượng drone lớn. Bộ Quốc phòng Mỹ còn khẳng định Nga đang xây một nhà máy sản xuất drone Iran cách Moskva 1000km về phía đông. Dự án xây dựng có thể được hoàn tất vào đầu năm 2024.

Thế nhưng, đến ngày 14/08, báo Pháp Le Monde trích dẫn trung tâm nghiên cứu về xung đột vũ trang, Conflict Armament Research , của Anh, chuyên điều tra về vũ khí, theo đó Nga đã bắt đầu tự sản xuất drone Shahed của Iran và đã bắt đầu sử dụng drone Shahed-136 phiên bản nội địa, sau khi các chuyên gia của tổ chức này  nghiên cứu mảnh vỡ của hai drone mà Nga sử dụng tại Ukraine trong tháng Bảy 2023.

Kết luận trên được đưa ra dựa trên "những khác biệt lớn trong cấu trúc khung, các bộ phận bên trong, kể cả thiết bị định hướng dẫn đường", cho thấy hai drone này được sản xuất tại Nga chứ không phải tại Iran. Theo các nhà nghiên cứu, Moskva "đã sử dụng các nguyên lý của loại drone Shahed (của Iran), nhưng đơn giản hóa cách vận hành thông qua các giải pháp mới", nhờ đó sẽ có thể sản xuất drone mới khá nhanh chóng.

Trên không và dưới nước

Trong chiến tranh Ukraine, drone hiện diện khắp nơi. Không chỉ có drone tung hoành trên bầu trời mà còn có drone hoạt động ở biển, dù là trên mặt nước hay ngầm trong lòng biển. Những drone của Ukraine chạy trên mặt nước, mang theo chất nổ ở vùng Biển Đen trong thời gian qua đã gây không ít nỗi sợ và ngờ vực cho hải quân Nga, trở thành vũ khí chiến lược của Ukraine ở Biển Đen.

Trang mạng chuyên về thương mại và công nghệ Korii của Slate hôm 10/08 cho biết những drone biển này được sản xuất tại Ukraine, với chi phí 250.000 đô la/chiếc (khoảng 227.000 euro), đặc biệt nhờ tiền từ quỹ do đích thân tổng thống Volodymyr Zelensky hỗ trợ gây quỹ. Không có thủy thủ đoàn, có người điều khiển từ xa, những drone này chạy trên mặt nước (được gọi là USV - Unmanned Surface Vehicle trong tiếng Anh. Dài 5,5m và được đẩy bằng thủy lực, những chiếc tàu nhỏ này có thể đạt tốc độ tối đa 80 km/h và có thể hoạt động trong vòng 60 giờ đồng hồ. Mỗi drone biển chở theo một lượng thuốc nổ và phía trước có hai tên lửa - thiết bị kích hoạt vụ nổ khi xảy ra va chạm. Theo một phóng sự kênh truyền hình CNN của Mỹ phát vào cuối tháng 7), loại drone biển này của Ukraine có thể chở theo 300-350 kg chất nổ.

Theo Reuters, ngay từ hồi tháng 11/2022, Scott Savitz, một kỹ sư phân tích của Viện tư vấn và nghiên cứu của Mỹ, RAND, đã nhận định : "Khả năng của drone biển mang theo lượng thuốc nổ lớn (nhiều hơn so với drone bay trên không) và lao thẳng vào đường mớn nước của tàu khiến loại drone này trở nên nguy hiểm hơn các loại vũ khí trên không, chẳng hạn tên lửa và bom. Chi phí tương đối thấp cũng cho phép Ukraine tổ chức nhiều cuộc tấn công, và các tàu chiến Nga rất khó phát hiện bất chấp quy mô các vụ tấn công".

Ngày 17/07/2023, drone trên mặt nước đã được hải quân và lực lượng đặc nhiệm Ukraine sử đụng dể tấn công cầu Kerch. Đến ngày 04/08, cảng dầu Novorossiysk (cách Krasnodar khoảng 100 km) đã bị nhắm mục tiêu và một tàu chiến của Nga bị tấn công. Sau đó một hôm, tại eo biển Kerch và gần cầu Crimea, một tàu chở dầu của Nga đã bị một drone biển Ukraine nhắm mục tiêu.

Nga đánh giá rất nghiêm túc những mối đe dọa từ drone biển của Ukraine, nhất là từ cuối năm 2022, Ukraine đã gia tăng các vụ tấn công lớn ở bờ Biển Đen và quanh bán đảo Crimea. Nguy cơ đối với Nga nhiều đến mức, theo Reuters hồi tháng 07, được trang Korii dẫn lại, hải quân Nga tại vùng Sevastopol đã tránh mạo hiểm đi quá xa cảng, nơi hệ thống phòng thủ đã được tăng cường mạnh bằng cách "bổ sung lưới, phao và rào chắn", ngụy trang và thậm chí dùng cá heo đã được huấn luyện để phát hiện drone biển của Ukraine.

Thùy Dương

************************

Ukraine thiếu đạn pháo trên chiến trường

Thu Hằng, RFI, 16/08/2023

AFP cho biết, ngày 15/08/2023, tổng thống Volodymyr Zelensky bất ngờ đến động viên tinh thần quân nhân ở chiến trường Zaporijjia miền nam, nơi Ukraine tìm cách chọc thủng phòng tuyến dày đặc của Nga. Chính quyền Kiev cũng khẳng định chiếm lại được ngôi làng Urozhaine nằm giáp ranh giữa hai vùng Zaporijjia và Donetsk. Tuy nhiên, cuộc phản công của Ukraine tiến rất chậm. Nhu cầu cấp bách trên chiến trường hiện nay là đạn pháo các loại.

Ảnh tư liệu : Một binh sĩ Ukraine chuẩn bị đạn tấn công vào vị trí của quân Nga trong mặt trận Zaporizhzhia, Ukraine, ngày 24/06/ 2023. AP - Efrem Lukatsky

Các đồng minh phương Tây liên tục thông báo giao thêm vũ khí, đạn dược cho Ukraine. Ngày 14/08, Washington viện trợ thêm 200 triệu đô la vũ khí, trích trực tiếp từ kho của Bộ Quốc phòng Mỹ. Ngày 15/08, Đức ủng hộ việc cung cấp tên lửa hành trình Taurus cho Kiev. Thụy Điển thông báo kế hoạch hỗ trợ 286,6 triệu euro gồm đạn dược, linh kiện và thiết bị rà phá mìn để "đáp ứng nhu cầu lớn" của Kiev.

Thế nhưng nhu cầu cấp bách hiện nay là đạn pháo dù hàng ngày quân đội Ukraine bắn ít hơn phía Nga ba lần. Tướng Dominique Trinquand, nguyên trưởng phái đoàn quân sự Pháp tại Liên Hiệp Quốc, giải thích :

"Phía Nga bắn khoảng 20.000 quả đạn pháo mỗi ngày, so với khoảng 6.000-7.000 từ phía Ukraine. Quân đội Ukraine gần như lúc nào cũng bị căng thẳng, nhưng không có nghĩa là họ sắp hết đạn trong kho. Họ có dự trữ ở cấp lữ đoàn hoặc sư đoàn nhưng ở cấp kho chiến lược, tôi nghĩ là họ thiếu rất nhiều.

Chúng ta biết là khi lập kế hoạch phản công, người ta phải có trước đó một số lượng dự trữ nhất định để hoàn thành kế hoạch phản công. Nhưng dường như kho đạn pháo của Ukraine đã bắt đầu cạn dần. Hiện giờ, họ phụ thuộc nhiều vào Mỹ, cũng như các nước Châu Âu. Dù biết rằng Châu Âu đã quyết định cung cấp 2 triệu đạn pháo cỡ 155 mm cho Ukraine nhưng để làm được việc đó thì cần phải khởi động các dây chuyền sản xuất. Nhưng việc này lại đòi hỏi nguyên liệu, công nhân có tay nghề cao và rất nhiều thứ khác".

Nga cáo buộc Ukraine tiếp tục tấn công vào lãnh thổ nước này. Ba drone đã bị "hệ thống phòng không Nga bắn hạ" sáng 16/08 tại vùng Kaluga, phía tây nam Moskva. Vùng Belgorod của Nga nằm sát với biên giới Ukraine, cũng bị tấn công ngày 15/08, khiến "một người chết và hai người bị thương", theo thông báo sáng 16/08 của thống đốc vùng, được AFP trích dẫn. Phía Kiev tố cáo Nga dùng drone tấn công nhiều kho chứa ngũ cốc ở một cảng trên sông Danube ở vùng Odessa trong đêm 15/08. Hệ thống phòng không Ukraine đã bắn hạ 11 drone của Nga.

Thu Hằng