Tổng thống Donald Trump đã rời Bạch Ốc, nhưng tên và ảnh hưởng của ông chưa phai mờ trong dư luận ngay, so với với các đời tổng thống trước.

Donald Trump được trắng án trong vụ đàn hặc liên quan đến vụ bạo loạn 6/1/21 tại Quốc Hội (Ảnh : Screenshot Yahoo News)

Vì Donald Trump là tổng thống đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ đã bị Quốc hội đàn hặc hai lần. Lần đầu vào đầu năm 2020 với hai tội là "lạm dụng quyền lực" và "ngăn cản quốc hội" điều tra liên quan đến việc nước ngoài tạo ảnh hưởng trong các cuộc bầu cử ở Mỹ.

Lần đàn hặc thứ hai liên quan đến vụ bạo loạn tại trụ sở Quốc Hội hôm 6/1/2021 mà Trump bị cáo buộc "kích động bạo lực". Hàng trăm người ủng hộ Trump đã tràn vào bên trong quốc hội trong lúc các thượng nghị sĩ đang họp để chuẩn thuận kết quả bầu cử tổng thống 3/11 với Joe Biden được 306 phiếu cử tri đoàn, Donald Trump được 232. Một kết quả Trump cho là gian lận.

Vụ việc gây thiệt mạng cho 5 người, trong đó có một cảnh sát quốc hội. Hàng trăm người khác bị thương, hầu hết cũng là cảnh sát.

Một tuần trước khi hết nhiệm kỳ, ngày 13/1 Hạ viện đã biểu quyết tiến hành đàn hặc Tổng thống Donald Trump với tội kích động bạo lực. Tuần qua Thượng viện họp để kết tội.

Kết quả biểu quyết hôm 13/2 có 57 thượng nghị sĩ đồng ý kết tội, 43 không đồng ý. Như thế Donald Trump được trắng án, vì muốn kết tội cần ít nhất 67 thượng nghị sĩ bỏ phiếu thuận.

Đảng Dân chủ muốn ngăn ngừa Trump trở lại chính trường, không cho ông ra tranh cử trong tương lai, nên đã tiến hành thủ tục đàn hặc như Hiến pháp cho phép, dù Trump đã rời chức và dù đảng Dân chủ biết sẽ không thể nào đạt số 67 nghị sĩ, khi thượng viện có 50 nghị sĩ dân chủ và 50 nghị sĩ cộng hòa.

Đây là một vụ án chính trị có ảnh hưởng nhiều đến đảng Cộng hòa. Với kết quả 57-43, trong đó có 7 đảng viên Cộng hòa đã bỏ phiếu theo phe Dân chủ. Con số này cũng phản ánh những bất mãn trong nội bộ đảng Cộng hòa với Trump về sự kiện 6/1.

Cáo trạng đàn hặc Tổng thống Donald Trump (Ảnh : Screenshot Yahoo News)

Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa, dù đã bỏ phiếu không kết tội, nhưng cảnh báo là Trump có thể phải đối mặt với những vụ kiện trước tòa dân sự lẫn hình sự về hậu quả của vụ bạo loạn tại Quốc hội vừa qua.

Như thế cho đến lúc này coi như Trump trắng án, được tha bổng hay vô tội thì tùy cách diễn giải ngôn ngữ luật. Thực tế là chưa có một bản án nào kết tội Trump – You are innocent until proven guilty, dù dư luận có nhiều người qui tội cho ông.

Sự kiện Trump không bị kết tội cho thấy đảng Dân chủ đã thất bại trong việc ngăn cản sự trở lại chính trường của Trump. Hai lần bị Hạ viện, với đa số Dân chủ biểu quyết đàn hặc, nhưng hai lần Trump trắng án khi lên Thượng viện vì không đủ túc số hai phần ba nghị sĩ đồng lòng kết tội.

Đảng Dân chủ giờ đây đang đưa ra ý kiến, dựa vào Tu Chính án 14, để không cho Trump nắm các chức vụ dân cử trong tương lai.

Hai lần đàn hặc, hai lần Trump thoát. Trump vẫn tin tưởng vào chủ trương "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" còn có cơ hội trong tương lai.

Donald Trump là tổng thống một nhiệm kỳ, như các Tổng thống Jimmy Carter và George H.W. Bush (cha) trong lịch sử cận đại Hoa Kỳ. Nhưng không như hai vị tiền nhiệm, sau khi rời Bạch Ốc ảnh hưởng của Trump còn lan tỏa trong nội bộ đảng của mình, trong chính trường Mỹ, vì thế cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ rất lo ngại sự trở lại của Trump.

Dù thua, nhưng Donald Trump cũng đạt 74 triệu phiếu bầu, so với Tổng thống Joe Biden được 80 triệu.

Thành phần lãnh đạo đảng Cộng hòa không dám loại bỏ Trump vì ông có thể làm cho đảng này tan nát và mất cơ hội chiến thắng trong bầu cử sắp tới, vì có những dân cử trung thành với Trump như các thượng nghị sĩ Josh Hawley, Lindsey Graham, dân biểu Marjorie Taylor Greene.

Hơn một chục dân cử đã bỏ phiếu đàn hặc hay kết tội Trump đang bị nhiều áp lực từ nội bộ đảng Cộng hòa tại địa phương.

Cả hai đảng đang chuẩn bị cho tương lai hai năm, khi bầu lại Quốc hội, và bốn năm tới với bầu tổng thống.

Trong vòng 100 ngày đầu của chính quyền Biden, ưu tiên là dự luật 1 nghìn 900 tỉ đôla cứu nguy kinh tế suy trầm do dịch Covid, dự luật cho khoảng 10 triệu di dân bất hợp pháp cơ hội trở thành công dân, dự luật về kiểm soát mua súng.

Tổng thống Joe Biden đã ký 50 sắc lệnh hành pháp đảo ngược nhiều chính sách của Tổng thống Donald Trump về di dân, về biến đổi khí hậu hay liên quan đến WHO, đến phòng chống Covid-19.

Trong nội bộ đảng Dân chủ tiếng nói của phe cực tả như Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez có ảnh hưởng và đang thúc đẩy tăng lương tối thiểu toàn quốc lên 15 đôla một giờ, xóa tiền vay nợ cho sinh viên, chính sách di dân mở rộng, khai thác năng lượng xanh, biến đổi khí hậu.

Bạn ủng hộ Trump hết lòng, yêu Trump nhất trên đời và hy vọng đến ngày 20/1/2025 Trump sẽ trở lại nắm quyền. Không ai có thể ngăn cản mơ ước đó của bạn và điều đó có thể xảy ra.

Chứ bạn mong chờ tháng tới Trump sẽ trở lại Bạch Ốc thì bạn không hiểu về tổ chức chính quyền và sinh hoạt chính trị Mỹ, hay bạn chẳng coi luật pháp Mỹ ra gì vì bạn đã vất vào thùng rác 60 vụ kiện từ ban vận động của Trump mà không làm thay đổi được kết quả bầu cử 3/11/2020.

Hoa Kỳ có một nền dân chủ pháp trị, tuy không lâu đời nhưng với cách vận hành của nó thì không ai có thể đứng trên hiến pháp và luật pháp.

Tổng thống Richard Nixon đã phải từ chức vì vụ nghe lén Watergate. Các tổng thống Ronald Reagan, George H.W. Bush (cha) bị điều tra liên quan đến mua bán vũ khí Iran-Contra. Tổng thống Bill Clinton đã bị đàn hặc vì bội thệ, tuy không bị kết tội trong vụ lăng nhăng ái tình với nữ tập sự viên Monica Lewinsky.

Nếu bạn còn đặt niềm tin vào tương lai chính trị của Trump và hy vọng đầu tháng 11/2024 Trump sẽ có tên trên phiếu bầu tổng thống và có thể thắng thì là điều hợp lý. Dù đến lúc đó ứng viên Donald Trump ra tranh cử dưới danh nghĩa người của đảng Cộng hòa hay một đảng nào khác, chẳng hạn như "Đảng Người Yêu nước", "Đảng Trump" thì cũng là cơ hội cho Trump trở lại làm lãnh đạo Hoa Kỳ.

Hôm nay là 16/2 tây, Mồng năm Tết Tân Sửu, theo lịch của người Việt là Tết Đống Đa ghi nhớ sự kiện lịch sử vua Quang Trung đại phá quân Thanh.

Bạn còn nghĩ "30 chưa phải là Tết" thì cần bừng tỉnh dậy, lo đi cày như trâu đi. Đừng mơ Donald Trump vẫn còn đang làm tổng thống xứ Cờ Hoa nữa.

Bùi Văn Phú

© 2021 Buivanphu, 16/02/2021

Tác giả là giảng viên đại học cộng đồng và là một nhà báo tự do từ California.

Tôi học được nhiều  bài "học làm người" từ súc vật và trẻ con.

Về súc vật thì dĩ nhiên tôi không thể không nói đến cậu chó nhà tôi. Ở trong nhà cậu hiền như Bụt. Ai đến nhà chơi, cậu cũng lân la gạ gẫm để làm quen. Với những con thú khác, ngoại trừ khi được lệnh phải săn đuổi, lúc nào cậu cũng cư xử như một con cừu non. Hai con gà ri mà tôi nuôi như thú kiểng thỉnh thoảng cũng xâm nhập vào gia cư của cậu. Cậu vẫn để yên cho chúng tự do leo lên đầu lên cổ của cậu. Ngay cả khi cậu được thưởng cho một miếng ăn ngon, hai chú gà cũng xáp tới giành giựt. Vậy mà cậu cũng chẳng buồn xua đuổi chúng. Hiền lành và "tử tế" như thế, nhưng mỗi buổi chiều khi được dắt đi làm một vòng để hòa nhập với thế giới bên ngoài thì cậu chó nhà tôi lại để lộ một bộ mặt khác hẳn. Nhỏ con, nhưng gặp bất cứ đối thủ nào, nhứt là những tay anh chị to con hơn cậu, cậu cũng đều xáp vô gây hấn và tấn công tới tấp. Nhà tôi đã vấn kiến các nhà "khuyển học" về tính khí bất thường này. Tất cả đều giải thích rằng cậu chó nhà tôi mắc phải chứng "bất an" và "lo lắng". Cậu phải đánh phủ đầu bởi vì cậu nhìn đâu cũng thấy kẻ thù. Cậu tỏ ra hung hãn bởi vì cậu lo sợ.

Ngay cả khi cậu được thưởng cho một miếng ăn ngon, các chú gà cũng xáp tới giành giựt. Vậy mà cậu cũng chẳng buồn xua đuổi chúng.

Thì ra thế. Suy bụng ta ra bụng người là điều có thể hiểu được. Nhưng từ cách ứng xử của thú vật mà suy diễn ra tâm lý của con người thì quả là xúc phạm. Tuy nhiên, trong sự quan sát thường ngày của tôi, tôi nhận thấy những kẻ to mồm bạo miệng có khi  chỉ là những kẻ yếu nhược.

Không biết người Tây phương có ám chỉ đến những hạng người như thế không khi họ nói "chó sủa là chó không cắn" (chien qui aboie ne mord pas). Nhìn đâu cũng thấy kẻ thù là tâm lý chung của những nhà độc tài và các chế độ độc tài. Sở dĩ họ có đôi mắt "có hình viên đạn" như thế là bởi họ sợ hãi. Thỉnh thoảng cậu Kim Jong-un của Bắc Hàn có la toáng lên về những âm mưu đánh phá nào đó từ các thế lực thù địch bên ngoài là bởi cậu luôn sống trong lo sợ, không biết ngai vàng cậu đang bám vào sẽ sụp đổ vào lúc nào. Tôi cũng thường có một cái nhìn như thế về cựu Tổng thống Donald Trump. Càng dao to búa lớn, càng tấn công mạt sát người khác bao nhiêu, ông càng để lộ nỗi bất an và sợ hãi bấy nhiều. Sự thất bại của ông trong kỳ bầu cử vừa qua cho thấy sức mạnh đích thực không thuộc về những kẻ hùng biện nói suông nữa.

"Giờ đây, người ta không còn khen ai biết vung tay múa cẳng. Họ cần những người biết hòa giải xung đột. Người ta không còn tung hô những ai to mồm bạo miệng. Họ tán thưởng những người biết ôn tồn dùng lý lẽ để thuyết phục. Người ta cũng không còn ngưỡng mộ những ai "mày sai và tao lúc nào cũng đúng". Họ trân trọng những người dám thừa nhận "tôi đã sai" và biết nhìn vấn đề từ góc độ khác" (1).

Dám thừa nhận "tôi đã sai", tức thừa nhận "tôi đã thua" : đây là bài "học làm người" mà tôi đã học được từ đứa cháu ngoại của bà chị tôi. Cháu vừa tròn 7 tuổi và vừa bước vào năm thứ hai của bậc tiểu học. Kể từ khi biết đi và biết nói, cháu đã trở thành người bạn chơi của tôi. Bất cứ giờ phút nào tôi được ở bên cạnh cháu cũng đều trở thành những cuộc chơi, từ đánh tù tì, cút bắt, đá banh,  chơi domino và ngay cả đua nhau ăn uống...

Luật chơi mà tôi cũng như mọi người xung quanh phải triệt để tuân thủ là bằng mọi giá phải thua, bởi vì trong mớ tự vựng còn nghèo nàn của cháu chưa có từ "thua". Trong bất cứ trò chơi nào, mọi người đều phải thua. Nếu không, theo kiểu ví von của luật sư kiêm nhà báo Nguyễn Hoàng Duyên, cháu của bà chị tôi lúc nào cũng bắt chước mấy tay "kéo bài ba lá" ở Chợ Cầu Ông Lãnh để đạp bàn và quơ tiền bỏ chạy bằng cách xụ mặt xuống và nghỉ chơi. Tuy nhiên, cách đây vài tuần, sau khi cháu lên lớp hai, tôi nhận thấy có một biến chuyển tâm lý tích cực đáng kể. Trong hai lần chơi cá ngựa, tôi đã cố tình không tỏ ra là người chịu nhường nhịn (nice guy) nữa. Quả đúng như tôi dự đoán, trong cả hai lần thua, cháu của bà chị tôi không còn phụng phịu, "đạp bàn" bỏ chạy nữa. Kẻ thắng cuộc dĩ nhiên không phải là tôi mà chính là cháu, bởi vì đây là lần đầu tiên cháu biết chấp nhận "thua cuộc". Chị tôi cho biết : kể từ hôm đó, biến chuyển tâm lý nơi đứa cháu gái của chị đã diễn ra một cách tích cực : nó đã hiểu rằng "thua cuộc" là một phần trong cuộc sống, nếu không muốn nói đó là phần quan trọng nhứt trong cuộc sống. Tôi hy vọng và tin tưởng rằng sự trưởng thành nhân cách của "người bạn chơi" của tôi sẽ gia tăng theo tỷ lệ thuận của sự lớn mạnh trong ý thức về sự "thua cuộc" trong cuộc sống. Biết chập nhận thua cuộc là một bước quan trọng trong sự trưởng thành nhân cách.

Qua ý thức về thua cuộc nơi đứa cháu của bà chị tôi, tôi học được bài học mà tôi cho là quan trọng nhứt trong cuộc sống : đó là  biết thừa nhận thua cuộc ! Quan trọng nhứt bởi vì nếu không học biết thua cuộc, con người không những làm hỏng cuộc sống của mình, mà cũng có thể gây ra bao nhiêu tai hại cho người khác. Đây là điều đã xảy ra cho ông Trump và cả nước Mỹ.

4 năm tổng thống của ông Donald Trump đã được tính sổ và tính sổ dưới rất nhiều góc cạnh. Riêng tôi, vốn xem trọng chuyện học làm người và tư cách con người, tôi nhận thấy nét nổi bật nhứt trong dung mạo của ông chính là không bao giờ biết chấp nhận thua cuộc và mọi tai họa xảy ra cho nước Mỹ đều bắt nguồn từ thái độ ấy. Cho tới giờ phút này, không biết trong nội tâm sâu kín của ông, ông có biết rằng mình đã thất cử không. Nhưng qua những lời tuyên bố cũng như hành xử của ông, ông vẫn khăng khẳng quả quyết rằng ông đã đắc cử với một cuộc chiến thắng "long trời lở đất". Và đây chính là nguyên nhân dẫn đến bao nhiêu thảm họa cho nước Mỹ.

Khi đại dịch xảy ra, ông đã đối phó một cách vụng về, nếu không muốn nói  là chẳng làm gì để chận đứng nó. Đây là thất bại nặng nề nhứt do ông tự tạo ra, nhưng lúc nào ông cũng huênh hoang tự cho điểm mười trên mười ! Và cũng bằng giọng điệu của mấy ông bà Việt cộng, hễ "mất mùa là tại thiên tai", "được mùa là bởi thiên tài đảng ta", lúc nào ông cũng giành chiến thắng cho mình, mặc cho đại dịch có cướp đi bao nhiêu mạng sống con người và kinh tế có suy sụp đến đâu. Với ông, chính phủ do ông lãnh đạo không bao giờ thất bại. Thất bại là do đảng Dân chủ và bọn truyền thông thổ tả hay một "nhà nước ngầm" nào đó tạo ra để hạ uy tín của ông mà thôi !

Cựu tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ là người không bao giờ biết chấp nhận mình thất bại hay thua cuộc. Tony Schwartz, nhà văn "ma" (ghostwriter) đã từng chấp bút cho cuốn sách nổi tiếng của ông Trump "Nghệ thuật mặc cả" (The Art of the Deal) xuất bản hổi năm 1987, cho biết từ đó cho đến nay  ông đã "theo dõi" từng đường đi nước bước của ông Trump. Ông nói rằng ngoài việc ông Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử nồi năm 2016, chẳng có bất cứ điều gì ông cựu tổng thống này làm, khiến ông phải ngạc nhiên cả. Trong một bài đăng trên báo The Washington Post ngày 12 tháng 11 năm vừa qua, tác giả khẳng định : "Ông ta (Trump) lúc nào cũng thế và sẽ mãi mãi như thế. Ông ta sẽ không bao giờ chấp nhận mình thất bại, bởi vì ông không thể" (2).

Ông Trump sẽ không bao giờ chấp nhận mình thất bại, bởi vì ông không thể

Theo tác giả Schwartz, ông Trump tự giam hãm trong một thế giới huyễn hoặc do chính ông đã tự tạo ra. Ông không thể thoát ra khỏi nhà tù ấy để nhìn nhận kết quả bầu cử bởi vì nếu ông nhìn nhận, ông bị buộc phải đối diện với sự trống rỗng mà ông đã phải suốt đời hậm hực cố gắng để lấp đầy. Trốn trong "nơi ẩn trú" của mình, ông gào thét : "Chớ có hối tiếc cho tôi. Tôi không phải là một kẻ thua cuộc".

Cũng dõi bước theo ông "trên từng cây số", bà Mary Trump, người cháu gái gọi ông bằng chú, không ngừng nói về ông chú của mình như một người không thể và không bao giờ chấp nhận mình thất bại hay thua cuộc. Là một chuyên gia tâm lý, bà Mary Trump nói rằng ông chú của bà không được phép phô bày  sự yếu nhược của mình. Chính vì vậy mà ông không thể chấp nhận thất bại, cụ thể là thất bại trong cuộc bầu cử vừa qua. Trong một cuộc phỏng vấn dành cho hãng tin Vice News dạo đầu tháng Mười Hai vừa qua, bà nói : "Ông ta là người duy nhứt có thể tự ru ngủ mà tôi chưa từng gặp bao giờ. Có lẽ phần nổi bật nhứt trong tâm lý của Donald là nhu cầu phải chối bỏ bất cứ thực tế nào tô vẽ ông như một kẻ thua cuộc hay như một người yếu đuối" (3).

Suốt đời không chấp nhận thực tế, cụ thể là thực tế của sự thất bại hay thua cuộc, cho nên ông Trump cứ phải ngậm đắng nuốt cay và đổ lỗi cho người khác, tấn công người khác và nhứt là không nhìn nhận bất cứ một trách nhiệm nào về những sai trái mình đã làm hay những thiệt hại mình đã gây ra cho người khác. Dù có lui về một nơi "nghỉ mát" như Mar a Lago, tôi không tin rằng ông sẽ có được sự bình an trong tâm hồn, bởi lẽ học biết thua cuộc là chìa khóa để có được an bình.

Mỗi một năm mới, dương lịch hay âm lịch, với tôi luôn là một lời mời gọi làm lại và làm lại từ những thất bại hay thua cuộc của mình. Làm lại với ý thức về giá trị và tầm quan trọng của mỗi một người xung quanh tôi. Chẳng có ai là "nhứt" trong cuộc đời này cả.  Không có dân tộc nào "thượng đẳng" hơn dân tộc nào cả. Mỗi người là một nhân vị độc nhứt vô nhị cho nên bất cứ ai, dù nghèo nàn, xấu xí, bệnh tật  hay đần độn đến đâu, cũng đều có một điều gì đó để trao tặng cho tôi hay dạy tôi. Ý thức về thất bại hay thua cuộc của tôi do đó cũng là một lời mời gọi tôn trọng và cảm thông đối với người khác. Có như thế thì  lời cầu chúc "thân tâm an lạc" trong năm mới may ra mới trở thành hiện thực trong tôi.

Chu Văn

(14/02/2021)

Chú thích :

(1) https://www.luatkhoa.org/2021/02/tet-nam-tinh-va-dan-ong-viet-nam/

(2) https://www.washingtonpost.com/outlook/2020/11/11/trump-losing-concede-election/

(3) https://www.businessinsider.com.au/mary-trump-president-gaslighting-himself-thinks-he-won-election-2020-12?r=US&IR=T

Donald Trump trắng án, đảng Cộng hòa bị chia rẽ

Thu Hằng, RFI, 14/02/2021

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump được trắng án trong phiên tòa xét xử truất phế ngày 13/02/2021. Đa số 2/3 cần thiết đã không hội đủ ở Thượng Viện: 57 thượng nghị sĩ đã bỏ phiếu ủng hộ và 43 phiếu chống phế truất. Tổng thống thứ 45 của Mỹ khẳng định sẽ tiếp tục bảo vệ "uy thế của Hoa Kỳ", còn tổng thống đương nhiệm Joe Biden cho rằng "nền Dân chủ bị suy yếu" sau vụ xử trắng án người tiền nhiệm.

Donald Trump được trắng án : Thượng Viện loan báo kết quả bỏ phiếu : 57 phiếu có tội và 43 không tội. Không đủ 2/3 cần thiết để buộc tội. Ảnh ngày 13/02/2021. U.S. Senate TV via Reuters - U.S. Senate TV

Đảng Cộng hòa cũng bị chia rẽ vì phiên xử phế truất : 7 thượng nghị sĩ của đảng này đã bỏ phiếu theo phe Dân chủ. Thượng nghị sĩ Cộng hòa đầy thế lực Mitch McConnell, dù bỏ phiếu chống, nhưng cho rằng tổng thống Trump "về mặt đạo đức, phải chịu trách nhiệm đã gây ra những sự kiện trong ngày 06/01/2021".

Đây cũng là ý kiến của khoảng 71% người dân Mỹ, trong đó có gần 1 nửa theo đảng Cộng hòa, trong cuộc thăm dò của Ipsos ngày 12/02 cho hãng tin Anh Reuters. 30% trong số này cho rằng ông Donald Trump "hoàn toàn" phải chịu trách nhiệm về cuộc đối đầu bạo lực giữa người ủng hộ ông và cảnh sát điện Capitol ngày 06/01.

Đối với ông Donald Trump, đây mới chỉ là khởi điểm cho một "phong trào yêu nước tuyệt vời" và ông "nóng lòng tiếp tục cuộc phiêu lưu không tưởng vì uy thế của Hoa Kỳ", theo tường thuật của thông tín viên RFI Anne Corpet tại Washington :

"Ông Donald Trump hoan nghênh việc cuộc "săn bắt phù thủy" đã kết thúc và ám chỉ rằng ông sẽ tiếp tục có ảnh hưởng trên chính trường. Ông tuyên bố trong bản thông cáo rằng "Phong trào tuyệt vời của chúng ta mới chỉ bắt đầu".

Được trắng án sau phiên xử chóng vánh, ông Donald Trump đã tranh thủ được trọng lượng đội cử tri của ông : 74 triệu cử tri mà các nghị sĩ đảng Cộng hòa đã không dám thách thức cho dù hồ sơ được các công tố viên Dân chủ chuẩn bị rất tốt.

Suốt tuần qua, những vị công tố này đã tập trung vào hướng ông Donald Trump thao túng đám đông ủng hộ ông, dùng bạo lực của những kẻ cực đoan để phục vụ lợi ích của cựu chủ nhân Nhà Trắng. Họ cũng đã thuyết phục được 7 nghị sĩ của đảng Cộng hòa, một con số kỉ lục trong một phiên xử phế truất, nhưng vẫn chưa đủ để cựu tổng thống Mỹ bị kết án".

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 14/02/2021

*********************

Cựu Tổng thống Trump lại trắng án

Vi Trân, Thanh Niên Online, 14/02/2021

Phiên xét xử luận tội đối với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kết thúc sau khi Thượng viện bỏ phiếu với kết quả giúp ông vô tội.

Cựu Tổng thống Trump được trắng án sau cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện - Reuters

Thep AP, Thượng viện Mỹ ngày 13/2 đã bỏ phiếu với tỷ lệ 57 phiếu thuận và 43 phiếu chống tuyên bố cựu Tổng thống Trump có tội trong vụ bạo loạn tại quốc hội Mỹ ngày 6/1, trong đó 5 người thiệt mạng.

Tuy nhiên, số phiếu này là chưa đủ để buộc tội cựu Tổng thống Trump vì phải cần ít nhất 67 phiếu thuận. Như vậy, ông Trump đã chính thức "trắng án" trong cuộc luận tội lần thứ 2, điều chưa từng xảy ra với các tổng thống Mỹ.

Có 7 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu thuận tuyên bố ông Trump có tội gồm: Richard Burr, Bill Cassidy, Susan Collins, Lisa Murkowski, Mitt Romney, Ben Sasse và Patrick Toomey.

Trước khi bỏ phiếu, các nghị sĩ đã tranh cãi về việc có nên cho mời nhân chứng nhưng sau cùng đi đến quyết định tiếp tục "phiên xét xử" mà không cần nhân chứng.

Sau khi được "trắng án", cựu Tổng thống Trump cảm ơn đội ngũ luật sư và lên án cuộc luận tội như là hành động săn phù thủy nhắm vào ông. Bên cạnh đó, cựu lãnh đạo còn tuyên bố với người ủng hộ rằng phong trào Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại của ông mới chỉ bắt đầu.

Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell cho rằng ông Trump "trên thực tế và đạo đức" là người chịu trách nhiệm cho cuộc tấn công. Tuy nhiên, ông McConnell nói đã bỏ phiếu chống cuộc luận tội là vi hiến và tạo tiền lệ nguy hiểm cho những màn trả thù chính trị sau này.

Trong khi đó, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi chỉ trích các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa "hèn nhát" khi không bỏ phiếu ủng hộ kết tội cựu Tổng thống Trump. Tuy một số nghị sĩ đang có kế hoạch kêu gọi bỏ phiếu khiển trách nhà cựu lãnh đạo nhưng bà Pelosi cho rằng hành động này không tương xứng với hậu quả của cuộc bạo loạn tại quốc hội.

Vi Trân

Nguồn : Thanh Niên Online, 14/02/2021

Xử cựu Tổng thống Trump tội "kích động nổi dậy" : Phiên tòa cần thiết, dù "không đúng lúc"

Cuộc luận tội nhằm phế truất cựu tổng thống Trump tại Thượng Viện Mỹ, Miến Điện sôi sục phản kháng sau cuộc đảo chính là các chủ đề thời sự hàng đầu của các báo Pháp hôm nay 09/02/2021.

Đoàn đại diện của Hạ Viện Hoa Kỳ chuyển cáo trạng luận tội phế truất cựu tổng thống Donald Trump sang Thượng Viện, Washington, ngày 25/01/2021.  Reuters – Alexander Drago

Ngày 09/02/2021, Thượng Viện Hoa Kỳ mở phiên tòa "lịch sử", xét xử cựu tổng thống Donald Trump, với cáo buộc "kích động nổi dậy", liên quan đến vụ người biểu tình ủng hộ ông Trump tấn công nhà Quốc hội Mỹ hôm 06/01. Đây là lần thứ hai, ông Trump bị Quốc hội Hoa Kỳ luận tội (impeachment). Le Monde có bài nhận định : "Phế truất Donald Trump : một phiên tòa không gây nguy hiểm cho Trump".

Dự kiến sẽ có hơn 50 thượng nghị sĩ bỏ phiếu kết tội (tức quá bán), nhưng phiên tòa chắc chắn sẽ kết thúc với việc ông Trump được "trắng án". Bởi lẽ, Thượng Viện không hội đủ 67 phiếu trên 100 phiếu, cần thiết để phế truất (khi đa số thượng nghị sĩ Cộng hòa đã tuyên bố phản đối tính hợp hiến phiên tòa). Chỉ có 5 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ phiên tòa. Hàng loạt chính trị gia Cộng hòa tố cáo phiên tòa "lãng phí thời gian", "một trò hề" hay "một nguy cơ cho đoàn kết quốc gia". Bản thân chính quyền Joe Biden cũng không muốn việc tổ chức phiên tòa này ảnh hưởng đến tiến trình lập chính phủ mới đang diễn ra.

Nước Mỹ có thể "lạc hướng" ra khỏi các vấn đề cấp thiết và "thêm chia rẽ"

Xã luận La Croix có bài "Ưu tiên là ở chỗ khác", nhấn mạnh đến bất lợi lớn của phiên tòa này là "hướng sự chú ý và năng lượng của nước Mỹ ra khỏi những vấn đề cấp thiết hiện tại", đặc biệt là đại dịch Covid-19, cùng "những hậu quả kinh tế, xã hội". Và "về mặt tinh thần, nước Mỹ đang trong cơn khốn khổ, cần đến sự lắng dịu và hòa giải. Ông Joe Biden đã xác định nhiệm vụ ưu tiên là khôi phục sự đoàn kết dân tộc". Nhật báo công giáo nhấn mạnh là : "một số thành công trên con đường này, cho dù giới hạn, sẽ có ích cho việc sang trang thời kỳ Trump, hơn là một phiên tòa".

Về mặt pháp lý, phiên tòa xét xử cựu tổng thống Donald Trump cũng đặt ra nhiều vấn đề, mà nhật báo Libération tìm cách tóm lược qua bài "Vụ luận tội phế truất thứ hai và nhiều câu hỏi". Một luận điểm chính mà phe phản bác nêu bật là không thể phế truất một tổng thống, sau khi đương sự đã từ nhiệm. Ngược lại, các luật gia ủng hộ khẳng định Hiến pháp Hoa Kỳ để ngỏ cho hình thức trừng phạt này, và trong lịch sử nước Mỹ, đã có một án lệ. Đó là trường hợp một cựu bộ trưởng bị "cách chức" năm 1876, vì tội tham nhũng, cho dù đã rời khỏi chức vụ. Tuy nhiên, Libération kết thúc bài viết bằng cảnh báo của giáo sư luật Đại học Harvard, bà Jeannie Suk Gersen, về một phiên tòa không những vô ích, mà có thể rất nguy hiểm, khi phán quyết trắng án cuối cùng sẽ chỉ khiến bên lên án ông Trump cảm thấy "thất vọng", và một nửa nước Mỹ còn lại "nổi giận".

"Cần thiết" bởi không thể để một tổng thống đứng trên luật pháp

Tại sao phe Dân chủ kiên quyết tổ chức việc xét xử tổng thống mãn nhiệm tại Thượng Viện, với đầy những bất lợi và nguy cơ như vậy ?

Nhà báo Gilles Biassette, chuyên về chính trị Hoa Kỳ, có bài nhận định trên La Croix "Một phiên tòa cần thiết dù không đúng lúc". La Croix nhấn mạnh quan điểm rõ ràng của đa số Dân chủ tại Hạ Viện và 10 dân biểu Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ việc luận tội phế truất, cho dù biết rằng họ có thể không đạt được kết quả mong muốn. Bởi không khởi sự thủ tục luận tội phế truất, sau vụ bạo động tại Điện Capitol ngày 06/01/2021 đồng nghĩa với việc thừa nhận thái độ của tổng thống mãn nhiệm Donald Trump là phù hợp với Hiến pháp. Phe Dân chủ nhấn mạnh là việc trừng phạt là cần thiết, để cảnh báo các tổng thống tương lai, về ý định lợi dụng giai đoạn sắp hết nhiệm kỳ để các hành động phạm tội.

Chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosy khẳng định, hành động này cho thấy "không ai có thể đứng trên luật pháp, kể cả tổng thống Hoa Kỳ". Dân biểu đầy thế lực của đảng Cộng hòa, Liz Cheney, trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền thông bảo thủ Fox News, hôm 07/02, nhấn mạnh : "Mọi người muốn biết tổng thống Trump đã thực sự làm gì vào ngày 06/01. Họ muốn biết liệu thông điệp Twitter của ông Trump gọi phó tổng thống Pence là kẻ hèn nhát, trong lúc cuộc tấn công (Điện Capitol) đang diễn ra, có phải là có tính toán, với mục tiêu kích động bạo lực".

Phiên tòa xử gây lúng túng cho đảng Cộng hòa

Theo La Croix, một tháng sau vụ tấn công nhà Quốc hội, khiến 4 người gây bạo động và một cảnh sát thiệt mạng, FBI đã truy tố gần 180 người, trong đó có một số người bị cáo buộc tội âm mưu lật đổ chính quyền. Hiện cảnh sát còn đang truy lùng gần 300 người khác. FBI cũng tìm kiếm thủ phạm vụ đặt bom tự chế trước trụ sở hai đảng Dân chủ và Cộng hòa ở Washington, ngày 05/01.

Vẫn nhà báo Gilles Biassette nhấn mạnh là, đối với phe Cộng hòa, những ngày tới sẽ không hề đơn giản. Phe Cộng hòa sẽ phải tìm cách tỏ thái độ trước những "lời lẽ dối trá" của ông Trump về cuộc bầu cử bị "đánh cắp". Không thể không lên án, nhưng lên án làm sao để không khiến cử tri ủng hộ Trump nổi giận. Nhà báo La Croix dự đoán, với nhiều bất lợi cho cả đôi bên, hai phe Dân chủ và Cộng hòa, ắt hẳn sẽ tìm cách kết thúc càng nhanh càng tốt phiên tòa lịch sử này, có thể là trong vòng hơn một tuần nữa.

Cũng La Croix dành trang nhất cho ông Donald Trump, là "bị cáo" vẫn duy trì nhiều ảnh hưởng trong xã hội Mỹ. La Croix có bài viết đáng chú ý mô tả những mâu thuẫn, giằng xé, hy vọng trong nội bộ đảng Cộng hòa Mỹ, một mặt tìm cách thoát khỏi ảnh hưởng bao trùm của chính trị gia này, nhưng mặt khác lo sợ bị trả thù. Một trong những hành xử tiêu biểu là lãnh đạo thiểu số Cộng hòa tại Hạ Viện, Kevin McCarthy. Hai tuần sau khi tuyên bố tổng thống Trump phải chịu phần trách nhiệm về vụ tấn công điện Capitol, chính trị gia này đã đến thăm Donald Trump tại Mar-a-Lago, nhằm tìm kiếm sự thống nhất trong nội bộ đảng.

Trung Quốc sợ một nước Miến Điện "dân chủ hóa" ?

Cuộc đảo chính tại Miến Điện tiếp tục là chủ đề thời sự quốc tế hàng đầu. Le Monde dành hai bài viết cho chủ đề này. Cùng với bài về "Phong trào bất tuân dân sự mở rộng" tại Miến Điện, Le Monde có bài phân tích về "Trò chơi hai mặt của Trung Quốc". Nhật báo Trung Quốc Global Times, kênh phát ngôn của Đảng cộng sản Trung Quốc bằng Anh ngữ, đã mô tả cú đảo chính chỉ như là "một thay đổi nhân sự quan trọng trong chính phủ". Chính quyền Trung Quốc chỉ coi đây là các bất đồng nội bộ, mà Miến Điện cần giải quyết để duy trì "ổn định xã hội và chính trị".

Trên thực tế, Bắc Kinh ắt hẳn hiểu rõ rằng tại Miến Điện đang diễn ra một biến động lớn, mà chưa biết tương lai sẽ đi về đâu. Le Monde đặt câu hỏi cú đảo chính hiện nay có lợi cho ai ? Trung Quốc có thể thu được nhiều lợi ích, nhờ sự trở lại của quân đội ? Trên thực tế, chính sách của Bắc Kinh là siết chặt quan hệ với thế lực nắm quyền chính ở Miến Điện, bất kể là ai, nhưng cùng lúc duy trì quan hệ với các thế lực khác. Có điều, một đất nước Miến Điện dân chủ hóa có thể là mối đe dọa với Trung Quốc.

Cựu giáo sư chính trị học đại học Thanh Hoa (Bắc Kinh), ông Ngô Cường (Wu Qiang), trong một cuộc trả lời phỏng vấn đài Radio Free Asia, từ Trung Quốc, nhận định : "Nếu Miến Điện tiếp tục trên con đường dân chủ hóa dưới ảnh hưởng của Aung San Suu Kyi, chính sách đối ngoại của Miến Điện sẽ đi theo hướng siết chặt quan hệ với Hoa Kỳ (thúc đẩy dân chủ hóa tại Miến Điện là chính sách nước Mỹ thúc đẩy từ thời Obama). Hiện tại, Miến Điện và Trung Quốc không có xung đột nào trong lĩnh vực kinh tế. Ngược lại, một đất nước Miến Điện dân chủ hơn có thể sẽ tạo một xung đột về ý thức hệ với Trung Quốc". Theo nhà chính trị học Trung Quốc, xét theo nghĩa này, cuộc đảo chính có thể có lợi cho Bắc Kinh.

Về Miến Điện, Les Echos có bài mô tả giới quân sự đối mặt với phong trào phảng kháng chưa từng có, trong lúc La Croix chú ý đến việc giới quân sự chuẩn bị đàn áp. Phong trào bất tuân sự mở rộng với kêu gọi tổng đình công hôm qua, 08/02, cũng hôm qua, giới quân sự đưa ra "cảnh cáo đầu tiên", đe dọa trừng phạt các hành động trái pháp luật. Tại thành phố Mandalay (lớn thứ hai tại Miến Điện), nhiều khu phố bị giới nghiêm. Từ Luân Đôn, một nhà hoạt động sống lưu vong từ nhiều năm nay, dự báo giới quân sự rất lo sợ một cuộc tổng bãi công khiến toàn quốc tê liệt, nhưng chắc chắn chính quyền sẽ "đàn áp đẫm máu, nếu các cuộc biểu tình đe dọa sự tồn tại của chế độ".

"Sóng thần" trên Himalaya : Thêm một dấu hiệu Trái đất bị hâm nóng

Cách không xa Miến Điện, nơi phản kháng chính trị đang sôi sục những ngày gần đây, La Croix cũng chú ý đến tại Ấn Độ, một "trận sóng thần" – do băng hà sụp đổ và và tan chảy – xảy ra trên vùng núi cao tại bang Uttarakhand, khiến ít nhất 18 người chết và khoảng 170 người mất tích. Về nguyên nhân cụ thể khiến phần băng hà nói trên sụp đổ ngay giữa mùa đông, hiện chưa có lời giải thích chính xác. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây các chuyên gia cảnh báo về tình trạng khí hậu hâm nóng khiến băng hà tan chảy gây thảm họa. Theo chuyên gia Samrat Sengupta, phụ trách biến đổi khí hậu, Trung tâm khoa học và môi trường ở New Delhi, nền kinh tế miền bắc Ấn Độ phụ thuộc vào những con sông, có nước bắt nguồn từ các băng hà, thảm họa nói trên "mang ý nghĩa toàn cầu hơn là một sự cố đơn lẻ mang tính địa phương". Băng hà tan chảy gây lũ lụt kinh hoàng, nhưng cũng là nguyên nhân khiến nguồn nước ngọt sụt giảm mạnh. Trung Quốc, Ấn Độ và Nepal cũng có khoảng hơn 3.200 hồ băng trên cao, và 47 hồ băng có nguy cơ tan vỡ bất cứ lúc nào. Hồ băng tan vỡ (Glof trong tiếng Anh) cũng có thể gây tác hại tương tự với vụ một phần sông băng sụp đổ tại miền bắc Ấn Độ hôm 07/02.

Liên Âu : Bài học chính trị với nước Nga

Vẫn về thời sự quốc tế, chuyến công du Nga thất bại của lãnh đạo ngoại giao Liên Âu cũng được báo chí Pháp bình luận nhiều. Le Monde có bài xã luận "Bài học cho Châu Âu tại Moskva", ghi nhận là phản ứng của nước Nga trong chuyến công du "thất bại thê thảm" của ông Joseph Borrell cho thấy Moskva hoàn toàn không có ý định đối thoại với Liên Âu. Trong cuộc họp báo với lãnh đạo ngoại giao Liên Âu, ngoại trưởng Nga Sergueil Lavrov thậm chí còn lái được ông Borell sang chỉ trích các trừng phạt của Mỹ với Cuba, và đây là "một chiếc bẫy". Không những thế, kết thúc cuộc họp báo, qua mạng xã hội, ông Borelle mới biết ba nhà ngoại giao Liên Âu bị trục xuất cùng ngày. Lãnh đạo ngoại giao Liên Âu yêu cầu ngoại trưởng Nga xét lại quyết định nhưng bị từ chối. Một thái độ rõ ràng là không những mang tính sỉ nhục, mà còn là một thách thức, đối với lãnh đạo ngoại giao Châu Âu, từ phía chính quyền Nga. Theo Le Monde, rõ ràng sau một thách thức như vậy, Liên Âu phải hành độngmột cách "đoàn kết và cương quyết". Đây chính là những nhược điểm cho đến nay của Liên Âu trong thái độ với Nga.

Vẫn về quan hệ Nga – Liên Âu, Le Figaro cho biết ba quốc gia Châu Âu có nhà ngoại giao bị trục xuất, ngay lập tức đã có hành động trả đũa tối thiểu, là trục xuất ba nhà ngoại giao Nga. Trên Le Monde, thủ tướng Slovakia khẳng định Liên Âu cần khẳng định thái độ cương quyết với Nga, bằng cách ngừng dự án ống dẫn khí đốt North Stream 2.

Trang nhất các báo

Hầu hết trang nhất các báo Pháp hôm nay đều có chủ đề về đại dịch Covid. Le Monde dành hồ sơ chính cho chủ đề Thế hệ trẻ mới rời trường phổ thông sống ra sao trong thời gian khủng hoảng này. Về phần mình, Le Figaro dành hồ sơ chính cho việc chỉ trích việc chính phủ Pháp thiếu chuẩn bị trong việc tăng số giường điều trị hồi sức để đối phó với đại dịch Covid. Với khủng hoảng y tế và kinh tế do đại dịch, vấn đề "thu nhập tối thiểu toàn dân" được hầu hết các đảng phái chính trị Pháp nêu lên, kể cả cánh hữu, là hồ sơ lớn của nhật báo thiên tả Libération.

Nhật báo kinh tế Les Echos dành chủ đề chính cho "Công nghệ Pháp / FrenchTech, những nhà vô địch mới", nhân dịp công bố công bố danh sách Next 40 - French Tech 120, chỉ số về 33 doanh nghiệp khởi nghiệp hứa hẹn nhất của nước Pháp. Bất chấp khủng hoảng, doanh thu của nhóm này tăng 55% trong năm qua, với tổng số gần 9 tỉ đô la, cùng với 10.000 chỗ làm mới.

Trọng Nghĩa

Mỹ phải sửa chữa nền dân chủ để đối phó với Trung Quốc

Thùy Dương, RFI, 30/01/2021

Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Biden nói : Hoa Kỳ phải sữa chữa nền dân chủ để chống Trung Quốc tốt hơn và bắt Trung Quốc trả giá cho các hành vi hiếu chiến. Cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 29/01/2021 phác họa chiến lược của tân chính quyền Mỹ để đối phó với đối thủ Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 25/01/2021. Chính quyền của ông sẽ vẫn có thái độ cứng rắn với Trung Quốc.  Reuters – Kevin Lamarque

Theo AFP, cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Mỹ Joe Biden, Jake Sullivan, đã khẳng định sự cứng rắn của tân chính quyền Mỹ, thậm chí còn nhấn mạnh sẽ "tiếp nối" đường lối của chính quyền Donald Trump trên một số khía cạnh.

Trong cuộc nói chuyện với người tiền nhiệm Robert O'Brien, cố vấn an ninh quốc gia tổng thống Trump, do Viện Nghiên cứu Hòa bình Hoa Kỳ tổ chức, ông Jake Sullivan cho rằng "Trung Quốc đang cố gắng chứng minh rằng mô hình Trung Quốc tốt hơn mô hình Mỹ", dựa trên "những sự vận hành rối loạn và sự chia rẽ ở Hoa Kỳ". Do đó, cột trụ đầu tiên trong bốn cột trụ của chính sách Mỹ phải là "sửa chữa những nền tảng cơ bản của nền dân chủ" của nước Mỹ, ngay chính trong "hệ thống dân chủ", cũng như trong "những bất bình đẳng sắc tộc" và "kinh tế".

Bước thứ hai là phải nhìn nhận ra rằng sẽ hiệu quả hơn nếu hợp tác hành động với các đồng minh dân chủ của Washington. Cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Biden lưu ý rằng Hoa Kỳ cùng với các đồng minh ở Châu Âu và Châu Á đại diện cho hơn một nửa nền kinh tế thế giới. Chính điều này mang lại cho họ sức mạnh cần thiết để đạt được các kết quả và bảo vệ một số nguyên tắc trước sự tấn công từ Trung Quốc. Điểm thứ ba là hướng đến giành chiến thắng trong cuộc chạy đua "công nghệ tương lai". Và cuối cùng là sẵn sàng bắt Trung Quốc phải gánh hậu quả từ những hành động ở Tân Cương, Hồng Kông và Đài Loan.

Xét lại các biện pháp an ninh quốc gia thời Tổng thống Trump 

Về các chính sách liên quan đến an ninh quốc gia, phát ngôn viên Nhà Trắng, Jen Psaki, hôm qua cho biết chính quyền Biden sẽ xét lại tất cả các biện pháp mà cựu tổng thống Donald Trump đã đưa ra, bao gồm cả thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc được ký kết hồi tháng 01/2020. Chad Bown, một thành viên tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, trong tháng Giêng đã đưa ra một phân tích cho thấy lượng hàng hóa Trung Quốc mua của Mỹ vào năm 2020 đã giảm 42% so với cam kết mà Bắc Kinh đưa ra trong thỏa thuận thương mại.

Thùy Dương

*******************

Ông Donald Trump vẫn duy trì ảnh hưởng mạnh mẽ trong đảng Cộng hòa

Thụy My, RFI, 29/01/2021

Hôm 28/01, ông Donald Trump đã tiếp thủ lãnh Cộng hòa ở Hạ Viện, Kevin McCarthy (California), tại khu nghỉ dưỡng sang trọng của ông ở Florida. Đây là dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng rất lớn của cựu tổng thống trong đảng, dù ông bị chỉ trích gay gắt về vụ xâm nhập điện Capitol. Theo Le Monde ngày 29/01/2021, đông đảo thượng nghị sĩ Cộng hòa vẫn ủng hộ ông Trump.

Cựu phát ngôn viên Nhà Trắng Sarah Sanders và cựu tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh tư liệu chụp ngày 30/01/2020 trong cuộc mít-tinh ở Iowa.  Reuters- Jonathan Ernst

Từ khi ra đi khỏi Nhà Trắng ngày 20/01, ông Donald Trump không còn thấy xuất hiện trước công chúng. Nhưng cư dân mới của Palm Beach vẫn chơi gôn, môn thể thao ưa thích của ông như lúc còn đương nhiệm. Donald Trump đã mở văn phòng cựu tổng thống từ ngày 25/01.

Trong cuộc bỏ phiếu mới đây, các thượng nghị sĩ Cộng hòa đã cho thấy khả năng truất phế cựu tổng thống trong phiên luận tội bắt đầu từ ngày 09/02 là khó thể thực hiện được. Hôm thứ Ba 26/01, chỉ có năm thượng nghị sĩ Cộng hòa ngả theo phía Dân chủ. Đại đa số (45/50) phản đối tiến trình này. Thế nên khó có việc có thêm 17 lá phiếu của Cộng hòa để hội đủ 67 phiếu cần thiết, dù một tuần trước đó thủ lãnh đảng bảo thủ ở Thượng Viện, Mitch McConnell (Kentucky) lên án ông Trump về vụ bạo động.

Bị chỉ trích vì thái độ đối với ông Donald Trump nên ông McCarthy đã trở thành người khách đầu tiên đến Florida thăm cựu tổng thống. Đảng Cộng hòa như vậy vẫn mắc kẹt trong cáo buộc gian lận bầu cử mà Donald Trump luôn khẳng định.

Việc thượng nghị sĩ Cộng hòa Rob Portman (Ohio) hôm 25/01 loan báo không tranh cử nhiệm kỳ thứ ba vào năm 2022, đã xác nhận một khuynh hướng có từ khi Donald Trump bước vào Nhà Trắng. Đó là sự ra đi của các nhà lập pháp ôn hòa hoặc có thể thỏa hiệp với các đối thủ Dân chủ, được thay thế bằng các nhân vật cứng rắn thân Trump.

Sáu trong số 17 thượng nghị sĩ đã bỏ phiếu chống lại kết quả bầu cử ở Pennsylvania được bầu lên lần đầu vào năm 2018 và 2020. Trong số những nhân vật Cộng hòa có thể kế nhiệm ông Rob Portman, ứng viên có nhiều triển vọng nhất là Jim Jordan, một trong số những người ủng hộ ông Donald Trump nhiệt thành nhất.

Cùng ngày, Sarah Sanders, cựu phát ngôn viên của ông Donald Trump ở Nhà Trắng loan báo ứng cử vào vị trí thống đốc Arkansas. Trong khi chiếc ghế này đang được hai tên tuổi Cộng hòa ở địa phương dòm ngó : Tim Griffin, cánh tay mặt của đương kim thống đốc và Leslie Rutledge, tổng chưởng lý của bang ; việc ông Trump ủng hộ bà Sanders ngay lập tức được coi là thế mạnh quan trọng của bà.

Duy trì được ảnh hưởng mạnh mẽ và dai dẳng mặc cho cú sốc ngày 06/01, cựu tổng thống cho biết ông không còn ý định lập ra "đảng Ái Quốc" - theo Wall Street Journal, để không làm Cộng hòa yếu đi trước đối thủ Dân chủ.

Thụy My

Ngày thứ Hai các dân biểu thay mặt Hạ viện đã đưa qua cho Thượng viện quyết định đàn hạch cựu Tổng thống Donald Trump, lấy cớ ông đã khích động vụ bạo loạn tấn công trụ sở quốc hội ngày 6 tháng Giêng.

Ông Trump ngày rời Washington để về Florida, 20 tháng Giêng. (AP Photo/Manuel Balce Ceneta)

Ngày Thứ Ba, 100 nghị sĩ tuyên thệ để sẽ đóng vai bồi thẩm đoàn. Nghị sĩ Mitch McConnell (Cộng hòa, Kentucky) ủng hộ Nghị sĩ Rand Paul cùng tiểu bang, đặt vấn đề vụ xét xử một tổng thống đã mãn nhiệm có đúng với hiến pháp Mỹ hay không. Sau khi biểu quyết, có 45 nghị sĩ nói không, 55 người nói có hợp hiến, trong đó có 5 nghị sĩ Cộng hòa.

Các nghị sĩ thực ra không có thẩm quyền phán đoán điều nào trái ngược hay phù hợp với hiến pháp. Đó là trách nhiệm của ngành Tư pháp.

Hiến pháp Mỹ viết về quyền đàn hạch của quốc hội có thể được hai bên đem ra diễn giải để biện hộ ý kiến của mình.

Những người chủ trương không thể xét xử một vị tổng thống đã mãn nhiệm biện minh rằng bản hiến pháp ấn định quyền đàn hạch nhằm cho Thượng viện có thể kết tội và truất quyền một tổng thống. Khi vị tổng thống đã rời khỏi chức vụ rồi thì không còn lý do nữa. Trưa ngày Thứ Ba, trước khi Nghị sĩ Rand Paul đặt vấn đề tính hợp hiến, các nghị sĩ Cộng hòa đã mời Giáo sư Jonathan Turley, Trường Luật Khoa Đại học George Washington dự bữa ăn trưa. Ông Turley đã biện hộ bênh vực Tổng thống Trump trong phiên xử vụ đàn hạch năm ngoái. Ông giải thích rằng việc xét xử một tổng thống đã mãn nhiệm là vi hiến. Ông còn nói Tổng thống Trump có quyền khẳng định ông mới là người đắc cử ngày 3 tháng 11 năm ngoái, vì đó là quyền tự do ngôn luận được hiến pháp bảo vệ. Ngoài ra còn một tiền lệ : Quốc hội Mỹ đã bãi bỏ, không đàn hạch Tổng thống Richard Nixon sau khi ông từ chức.

Ngược lại, những người nói việc xét xử là hợp hiến đã nhắc lại rằng "đàn hạch" (impeachment) là một khái niệm được các nhà lập hiến Hoa Kỳ mượn từ luật pháp Anh Quốc. Trong thế kỷ 18 chỉ có hai quan chức người Anh bị đàn hạch, cả hai đều sau khi họ đã rời bỏ chức vụ. Một người là ông Warren Hastings, cựu thống đốc Bengal, Ấn Độ.

Ở nước Mỹ, chỉ có một vụ đàn hạch, vào năm 1876, là ông William W. Belknap, cựu bộ trưởng Quốc phòng. Ông đã thú nhận nhiều hành động trái pháp luật rồi xin từ chức. Nhưng sau đó toàn thể các dân biểu Hạ viện vẫn quyết định đàn hạch ông. Thượng viện đã quyết định việc xét xử ông là hợp hiến, nhưng không đủ túc số để kết tội.

Tổng thống Trump vẫn có thể ra tòa kiện vụ xét xử sắp tới là vi hiến. Nhưng các chuyên gia luật pháp đoán rằng các thẩm phán sẽ không muốn can dự vào một cuộc tranh cãi này. Cho nên, với tỷ số 55/45, Thượng viện Mỹ sẽ đem vụ đàn hạch Tổng thống Donald Trump ra xét xử.

Đây sẽ là lần thứ tư trong lịch sử nước Mỹ có vụ xét xử một tổng thống bị đàn hạch. Nếu bị kết tội, ông Trump có thể bị cấm không được tranh cử nữa.

Phải có hai phần ba nghị sĩ bỏ phiếu thuận mới có thể coi là ông Trump đã phạm tội. Hiện mỗi đảng có 50 nghị sĩ. Ngày Thứ Ba, Phó Tổng thống Kamala Harris là chủ tịch Thượng viện không dự họp, nghị sĩ Pat Leahy, chủ tịch lâm thời (pro tempore, tiếng La Tinh nghĩa là làm tạm thời), đã ngồi ghế chủ tọa, thay cho Chánh án Tối cao pháp viện John Roberts, người chủ tọa vụ xét xử khi ông Trump bị đàn hạch lần thứ nhất, năm ngoái. (Sau khi chủ tọa cuộc bỏ phiếu, ông Leahy, 80 tuổi, mệt quá đã phải vào bệnh viện).

Với 45 nghị sĩ Cộng hòa chống việc xét xử, liệu họ có bỏ phiếu cho ông Trump trắng án hay không ? Nhật báoWall Street Journal, có khuynh hướng Cộng hòa, cho biết Nghị sĩ John Thune, South Dakota báo trước rằng những người bỏ phiếu coi vụ xét xử là vi hiến cũng không chắc họ sẽ bỏ phiếu coi ông Trump không có tội. Nghị sĩ Rob Portman, Ohio, cũng nói rằng ông sẽ chờ coi các chứng cớ kết tội ra sao mới quyết định. Nghị sĩ Mitch McConnell, trưởng nhóm Cộng hòa, từng nói rằng Tổng thống Trump đã khích động người biểu tình tới tấn công quốc hội và đáng bị đàn hạch. nhưng ông cũng coi việc đàn hạch không đúng hiến pháp.

Nhưng người ta không cần phải chờ sau ngày 8 tháng Hai, 2021 mới biết kết quả phiên tòa. Trên căn bản, đàn hạch một vị tổng thống là một quyết định chính trị, không phải pháp lý. Ngày Thứ Hai vừa qua, Tổng thống Joe Biden đã tiên đoán ông Trump sẽ được trắng án, vì không thể nào có tới 17 nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu kết tội ông.

Ông Biden không thể bảo các Nghị sĩ Chuck Schumer, trưởng khối Dân chủ, và Pat Leahy, chủ tịch lâm thời thượng viện, ngưng không đem vụ đàn hạch ra xử, vì biết trước kết quả rồi. Nhưng họ chắc không muốn bỏ qua vụ này. Họ có thể đoán trước vụ xét xử sẽ đưa tới các hậu quả chính trị nào.

Sau khi Thượng viện không đủ phiếu kết tội ông, cựu Tổng thống Trump sẽ tuyên bố "chiến thắng" một lần nữa. Ông sẽ gây tác động rất lớn, khích lệ những người trung thành tiếp tục ủng hộ ông. Ông sẽ tố cáo dảng Dân chủ, lấy bà Nancy Pelosi làm tiêu biểu, đã âm mưu phá ông trong bốn năm qua. Và họ đã ba lần thất bại lớn, trong cuộc điều tra Nga can thiệp vào cuộc bỏ phiếu năm 2016 và trong hai vụ đàn hạch ! Ông chính là anh hùng vô địch !

ÔngTrump sẽ có cơ hội "vùng lên", tiếp tục đóng vai trò quyết định trong đảng Cộng hòa trong những năm sắp tới. Ông không phải là một người khoan dung đối với những người chống lại mình. Ông sẽ huy động những người ủng hộ ông "trừng phạt" các chính khách Cộng hòa đã chống ông trong vụ đàn hạch.

Hạ viện đã biểu quyết đàn hạch ông Trump ngày 13 tháng Giêng, với tỷ số 232-197, khi ông còn tại chức. Có 10 dân biểu Cộng hòa đã bỏ phiếu đàn hạch ông. Nhưng tất cả đều "an toàn" vì không cần đến ông. Năm ngoái họ đắc cử ở những đơn vị mà ông Trump thua phiếu ông Biden. Nhưng ông Trump dọa sẽ huy động những người trung thành với mình hãy bỏ phiếu chống 10 dân biểu "phản bội" này ngay trong các cuộc bỏ phiếu sơ bộ chọn người ra ứng cử năm 2022. Dân biểu Liz Cheney, Wyoming, đứng hàng thứ ba trong nhóm lãnh đạo Cộng hòa ở Hạ viện, đã kết tội ông Trump trong vụ bạo loạn tấn công trụ sở quốc hội. Bà đã bị nhiều bạn đồng viện Cộng hòa yêu cầu rời khỏi chức vụ lãnh đạo. Cựu tổng thống vẫn dùng món võ "bỏ phiếu sơ bộ" để dọa các nhà chính trị trong đảng. Ông đã nói sẽ ủng hộ các ứng cử viên Cộng hòa khác, chống lại các vị thống đốc Georgia và Arizona, vì họ đã xác nhận ông Biden thắng cử.

Các nghị sĩ Cộng hòa phải biết hậu quả đối với 10 dân biểu Cộng hòa đã chống cựu tổng thống. Họ không muốn bị ông "trừng phạt". Nhiều người đã bỏ phiếu coi vụ xét xử ở Thượng viện sắp tới là vi hiến cũng vì đến ngày Thượng viện xét xử họ có thể bỏ phiếu "tha bổng" mà không cần bàn về các chứng cớ buộc tội.

Sau kết quả trắng án, cựu Tổng thống Trump sẽ thừa thắng xông lên. Củng cố thêm lòng trung thành của những người ủng hộ, thế lực của ông sẽ mạnh hơn trong đảng Cộng hòa.

Nhưng đó là điều mà những người như Nghị sĩ Mitch McConnell không muốn. Ông McConnell đã thấy nếu ông Trump còn đóng vai lãnh đạo thì đảng Cộng hòa sẽ khó phục hồi lại vai trò chiếm đa số tại hai viện quốc hội, như năm 2016, khi ông Trump nhậm chức. Sau bốn năm ông Trump lãnh đạo, bây giờ cả hành pháp và hai viện lập pháp đều do đảng Dân chủ nắm hết.

Hơn nữa, năm 2024 ông Trump có thể sẽ ra ứng cử tổng thống, cho đảng Cộng hòa nếu ông đủ mạnh, hoặc nhân danh một đảng thứ ba. Đó cũng là điều đáng lo cho đảng Cộng hòa.

Nhưng đảng Dân chủ sẽ thấy đó là một viễn tượng rất tốt cho họ. Cho nên trong hai tuần nữa các ông Pat Leahy, Chuck Schumer sẽ tiến hành việc xét xử ông Trump. Họ biết trước cựu tổng thống sẽ được trắng án. Nhưng đó chính là điều họ mong muốn !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 27/01/2021

Ngoặc đơn Donald Trump vừa khép lại sau một kỷ lục : Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội hai lần dù chỉ tại chức một nhiệm kỳ, không những thế còn bị Thượng Viện xét xử sau khi đã rời chức vụ. Thành tích phi thường này có mọi triển vọng sẽ không bao giờ được lập lại. Tuy vậy, chỉ trừ tuần lễ tại chức cuối cùng, Trump đã có thể liên tục thách thức Quốc hội và dư luận Mỹ mà không sợ bị kết tội và bãi chức, khác với Richard Nixon 47 năm trước phải từ chức trước khi bị Hạ Viện truy tố dù tội trạng nhẹ hơn rất nhiều.

Có một khác biệt rất lớn và rất quan trọng cần được nhìn rõ.

Donald J. Trump hô hào những người ủng hộ ông tập trung lại để đến Quốc hội phản đối việc sắp chứng nhận Joe Biden làm tổng thống tại Ellipse ở Washington, DC, Hoa Kỳ, ngày 6 tháng 1 năm 2021. [Shawn Thew / EPA / EFE]

Nước Mỹ không còn như nửa thế kỷ trước

Sự khác biệt giữa Richard Nixon ngày trước và Donald Trump bây giờ là Nixon tin rằng mình sẽ bị kết tội trong khi Trump dù tội nặng hơn rất nhiều nhưng tin là tuyệt đại đa số các dân biểu và nghị sĩ Cộng Hòa sẽ không dám biểu quyết chống lại ông. Nước Mỹ bây giờ không còn như nửa thế kỷ trước. Vì sao ?

Lý do đầu tiên hiện ra trong đầu óc chúng ta là các dân biểu và nghị sĩ Cộng Hòa đã thay đổi. Một nửa thế kỷ trước đây họ hành động và biểu quyết theo luật pháp và lương tâm, ngày nay họ chỉ bầu theo thẻ đảng và coi chiếc ghế dân biểu hay nghị sĩ quan trọng hơn lẽ phải và danh dự. Điều này đúng và ai cũng có thể thấy. Nó chứng tỏ một sự xuống cấp rõ rệt và nguy hiểm của văn hóa chính trị Mỹ không chỉ trong đảng Cộng Hòa mà ngay cả trong đảng Dân Chủ. Các dân biểu và nghị sĩ Dân Chủ trước đây cũng đã từng liên kết bảo vệ Bill Clinton (dù ông này chỉ có tội đã hành xử vô liêm sỉ chứ không gây thiệt hại cụ thể nào).

Lawrence Lessig, giáo sư Luật và Lãnh Đạo (Law and Leadership) tại Đại Học Havard

Rất nhiều nhà tư tưởng Mỹ đã lên tiếng báo động về sự băng hoại của sinh hoạt chính trị Mỹ. Năm 2015, trước khi Donald Trump đắc cử tổng thống, Lawrence Lessig, giáo sư Luật và Lãnh Đạo (Law and Leadership) tại Đại Học Havard, trong một bài thuyết trình được phổ biến rộng rãi đã báo động về sự biến chất của nền dân chủ Mỹ mà nguyên nhân chính là sự gia tăng chênh lệch giầu nghèo. Lessig đưa ra những sự kiện thuyết phục để chứng minh rằng quyền chỉ định những người lãnh đạo Mỹ –tổng thống, thống đốc, dân biểu, nghị sĩ v.v.- thực ra chỉ nằm trong tay 0,02% -hay khoảng 60.000 người- giầu nhất. Không ai có thể đắc cử nếu không có sự bảo trợ của họ. 99,98% cử tri Mỹ chỉ được chọn trong số ứng cử viên đã được họ chấp nhận trước. Không khác bao nhiêu với các chế độ "đảng cử dân bầu". Các dân biểu phải phục tùng đảng, dù Dân Chủ hay Cộng Hòa, vì đó là những bộ máy tranh cử và gây quỹ (mỗi đảng có một số nhà tài trợ). Không mấy ngạc nhiên nếu đa số bầu theo thẻ đảng thay vì theo luật pháp và lẽ phải. Dĩ nhiên họ cũng phải thỏa mãn yêu cầu của những người giầu tài trợ cho họ hoặc trực tiếp hoặc qua bộ máy gây quỹ của đảng. Đó gần như là một bắt buộc đối với các dân biểu và nghị sĩ để có thể tái đắc cử. Vẫn theo giáo sư Lessig các dân biểu và nghị sĩ phải dành một nửa thời gian làm việc của họ chỉ để giao thiệp với các nhà tài trợ.

Vũ khí của Trump

Trường hợp Donald Trump còn có một lý do khác quan trọng hơn. Ông khuất phục được cả đảng Cộng Hòa lẫn đa số các thống đốc, nghị sĩ và dân biểu của đảng. Lý do là vì ông đã nắm chắc được một khối 60% cử tri Cộng Hòa, tương đương với 30% cử trị Mỹ. Khối người này ủng hộ Trump không điều kiện và Trump biết như vậy và lộng hành vì thế. Ông ta từng tự hào là có thể ra trung tâm New York bắn chết một người mà cũng không mất một phiếu nào. Một dân biểu, nghị sĩ hay thống đốc Cộng Hòa nào dám chống lại Trump sẽ lãnh ngay một loạt thông điệp Tweet hung dữ của Trump và mất đi ít nhất một nửa khối cử tri này trong khi sự thắng bại của các cuộc bầu cử thường chỉ do khác biệt một vài phần trăm. Chống lại Trump tương đương với chấp nhận thất cử. Họ sợ Trump vì thế chứ trong thâm tâm họ chẳng coi ông ta ra gì. Hai thí dụ cụ thể là hai ông nghị sĩ Ted Cruz và Lindsey Graham. Cả hai vẫn còn công khai ủng hộ Trump ngay trong lúc này dù trong quá khứ họ đã mạt sát Trump bằng những lời lẽ thậm tệ chứng tỏ họ biết rõ con người thực của Trump.

Khối cử tri cơ sở không điều kiện của Trump là những ai ?

Một cách ngắn gọn đó là khối người Mỹ bị gạt ra ngoài lề và đàng sau trong một xã hội Mỹ thay đổi quá nhanh chóng mà không đầu tư đủ vào văn hóa, giáo dục và đào tạo.

Họ không phải là những thành phần gian ác hay hung bạo mà trong đa số chỉ vì đã hụt hẫng rồi phẫn nộ vì thua kém. Họ hãnh diện là con cháu của những người di dân từ Châu Âu đã tạo ra nước Mỹ giầu mạnh nhất thế giới. Sự thỏa mãn đó đã khiến họ không cảnh giác và cố gắng để theo kịp đà tiến bộ để rồi nhận ra một cách muộn màng là mình đã trở thành những công dân hạng thứ trong chính nước Mỹ đó. Đa số thuộc thành phần được gọi một cách đúng nhưng tàn nhẫn là những người da trắng không học đại học (non college whites). Họ là những người sa cơ lỡ bước không thích nghi kịp với một sinh hoạt kinh tế thay đổi quá nhanh chóng và một thế giới toàn cầu hóa. Mỹ đã chuyển hóa từ một cường quốc sản xuất thành một cường quốc tiêu thụ. Nhiều ngành nghề cũ đã di chuyển sang các nước khác với lương công nhân rẻ trong khi những ngành nghề mới đòi hỏi những kỹ năng mới mà họ không có. Nhiều người không chỉ không có việc làm mà còn không thể có việc làm.

Những người da trắng không học đại học là những người sa cơ lỡ bước không thích nghi kịp với một sinh hoạt kinh tế thay đổi quá nhanh chóng và một thế giới toàn cầu hóa.

Theo nhà báo được giải Pulitzer Chris Hedges nếu kể cả những người chỉ có công việc tạm bợ và không toàn thời gian thì tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ trước dịch Covid-19 không phải là 4% mà thực ra có thể lên đến 17%. Một nghiên cứu gần đây tiết lộ rằng 40% gia đình Mỹ không có tới 400 đô la có thể sử dụng ngay. Trong một bài diễn văn vài ngày trước khi nhận chức tổng thống Joe Biden đã đưa một con số khác về hiện trạng xã hội Mỹ : 43 triệu người Mỹ thiếu thực phẩm. Dĩ nhiên không phải những người nghèo đều là những người ủng hộ Donald Trump. Nói chung đó là trường hợp của những người da trắng lâm vào bế tắc kinh tế. Nhiều người Mỹ gốc Châu Phi hoặc Châu Mỹ La Tinh còn nghèo hơn nhưng ủng hộ đảng Dân Chủ.

Văn hóa Mỹ cũng đã thay đổi nhiêu. Một số đông đảo người Mỹ da trắng vẫn sống với niềm tin ở những giá trị truyền thống mà theo họ phải được coi là tối cao và chưa được chuẩn bị để chấp nhận một thế giới không phân biệt tôn giáo, màu da và giới tính. Họ cũng còn mang nặng tinh thần dân tộc hẹp hòi và những thành kiến đã lỗi thời như đối với hôn nhân đồng tính. Những giá giá trị mà họ trân trọng đó ngày nay họ không thể nói ra vì chúng bị phản bác một cách dứt khoát và khinh bỉ bởi thành phần tinh hoa và các trí thức.

Người ta có thể thành bất mãn và uất ức vì một trong hai hay cả hai lý do trên. Đó là khối cử tri cơ sở của Trump.

Cảm giác thua kém và bị coi thường khiến họ thấy nước Mỹ ngày càng xa lạ. Dần dần họ tự cô lập trong một ốc đảo riêng, ốc đảo của những người không đọc sách báo, tẩy chay những đài tivi và radio "dòng chính" (mainstream). Ngoài gia đình và bạn bè, thế giới bên ngoài đối với họ chỉ thể hiện qua những chương trình truyền hình thể thao và giải trí, những phim tập Tivi reality. Gần đây sự phát triển của các mạng xã hội đã giúp họ thành lập những cộng đồng trên FaceBook, Twitter, Instagram. Họ dần dần thấy mình là một khối người đông đảo và có thể có sức mạnh. Rồi họ nhìn thấy ở Trump, một người đã quen thuộc với họ qua các chương trình truyền hình giải trí, cũng chia sẻ những giá trị của họ, cũng suy nghĩ và nói năng như họ, cũng cùng một trình độ văn hóa với họ mà lại thành công, là tỷ phú rồi trở thành tổng thống Mỹ. Họ thấy mình cũng có thể thành công lớn. Họ được giải phóng khỏi mặc cảm tự ti và thua kém. Nhất là Trump lại dứt khoát đề cao và bênh vực họ, nói những điều họ muốn nghe. Hơn nữa Trump lại có sức thu hút của một kịch sĩ tài ba. Rất khó lý luận với khối người này vì họ vừa không có thông tin chính xác vừa bị đầu độc bởi nhưng báo đài xuyên tạc, thậm chí những thuyết âm mưu, như QAnon.

Ngoài ra Trump cũng có những người ủng hộ khác. Có những người trong thâm tâm khinh và ghét Trump nhưng phải miễn cưỡng ủng hộ ông vì quyền lợi cá nhân của mình như một đa số các thống đốc, dân biểu, nghị sĩ Cộng Hòa, nhưng cũng có những người có thiện chí ủng hộ Trump vì thiếu thông tin hoặc kiến thức chính trị. Và cũng có những người ủng hộ Trump vì nhìn ông như một phương tiện để bênh vực một khối đông đảo đồng bào họ bị bỏ rơi.

Đó là lý do khiến Trump trở thành tổng thống Mỹ và sau bốn năm cầm quyền với vô số sai lầm và gian trá vẫn còn được hơn 74 triệu phiếu, gần 48% số phiếu. Nếu hiểu rằng dân trí là những gì người dân biết và những gì người dân tin thì phải nói rằng nước Mỹ đang có vấn đề dân trí nghiêm trọng.

Một định hướng mới cho nước Mỹ ?

Cuộc bầu cử sôi động vừa qua cho thấy nước Mỹ đã chia rẽ như chưa bao giờ thấy. Gần như trong tình trạng nội chiến với hai nửa nước kình địch nhau. Tương lai của nước Mỹ đang có những dấu hỏi rất lớn.

Trump có bị Thương Viện kết tội và sau đó mất quyền ứng cử hay không có lẽ không quan trọng lắm. Điều có nhiều xác xuất sẽ xẩy ra, dù Trump có bị kết án hay không, là chế độ lưỡng đảng của Mỹ sẽ cáo chung vì đảng Cộng Hòa sẽ vỡ làm hai, thành một đảng Công Hòa và một đảng của Trump. Đảng Dân Chủ sẽ là đảng vượt trội và cầm quyền trong một thời gian dài, trừ khi chính nó cũng sẽ vỡ đôi thành một đảng Dân Chủ và một đảng Xã Hội, một giả thuyết không thể loại bỏ ngay. Tuy vậy đe dọa Donald Trump có thể không kéo dài như nhiều người có thể nghĩ. Khối hậu thuẫn cơ sở của Trump có thể suy giảm khá nhanh chóng. Ông ta đã già và không còn sức thu hút như trước. Các con ông sẽ không thể tiếp nối bởi vì sức quyến rũ là điều người ta không thể để lại cho con. Càng ngày càng nhiều người đã nhận ra Trump là một người dối trá và không giúp gì được cho họ. Hào quang của Trump là thành công, nhưng bây giờ ông đã thua, ông không còn là một winner mà chỉ còn là một loser. Trump sau cùng cũng đã bỏ rơi những người nồng nhiệt nhất đã hưởng ứng lời kêu gọi của ông mà tấn công điện Capitol. Nhất là Joe Biden tỏ ra thực sự muốn thực hiện chính sách hòa giải dân tộc.

Joe Biden, Tổng thống thứ 46 của hiệp chủng quốc Hoa Kỳ

Nước Mỹ đã rất may mắn có được một tổng thống như Joe Biden vào một thời điểm đặc biệt nguy hiểm. Tuy vậy nước Mỹ mà ông tiếp nhận từ Donald Trump đang quá yếu bệnh. Trước hết là dịch Covid-19 còn đang tàn phá dữ dội sau khi đã khiến gần nửa triệu người thiệt mạng. Hậu quả kinh tế của nó vẫn chưa lường hết được nhưng nước Mỹ sẽ rất may mắn nếu phục hồi được tình trạng cuối năm 2019, trước Covid-19, trong ba năm.

Joe Biden đã nhìn rất đúng khi cho rằng Mỹ không thể phục hồi các công nghiệp cổ điển mà chỉ có thể phát triển những công nghiệp kỹ thuật cao và muốn như thế phải đầu tư vào giáo dục và đào tạo. Ông cũng nhìn rất đúng khi cho rằng phải hòa giải với các đồng minh trong một mặt trận dân chủ toàn cầu để ngăn chặn Trung Quốc, Nga và các chế độ độc tài dân túy.

Càng đúng hơn khi Biden nhìn hòa giải dân tộc như là vấn đề quan trọng và khó khăn nhất của nước Mỹ. Muốn như thế khối cử tri cơ sở của Trump cần được giúp đỡ và, quan trọng hơn, họ cần được bảo đảm rằng nước Mỹ kính trọng và quý mến họ.

Nguyễn Gia Kiểng

(26/01/2021)

Donald Trump và bốn năm làm rung chuyển nền dân chủ Mỹ

Chỉ còn một ngày nữa là tổng thống mãn nhiệm Mỹ Donald Trump ra đi, nhường Nhà Trắng lại cho tổng thống tân cử Joe Biden. Sự kiện được cả thế giới theo dõi dĩ nhiên đã làm tốn rất nhiều giấy mực của báo chí Pháp ra ngày 19/01/2021. Nổi trội nhất là báo Le Monde, đã ra một phụ bản đặc biệt 12 trang điểm lại những nét nổi bật về 4 năm cầm quyền của ông Trump.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhân chuyến ghé thăm Alamo (Texas - Hoa Kỳ) ngày 12/01/2021 để nêu bật thành tích xây tường biên giới.  Mandel Ngan AFP/Archivos

Mang tựa đề "Thời luận về những năm của Trump" (Chronique des années Trump), phụ trang đăc biệt của Le Monde tập hợp một số bài thời luận (chronique) hàng tuần tiêu biểu mà Gilles Paris, thông tín viên tờ báo tại Washington, đã viết suốt từ năm 2017 đến nay về một nhiệm kỳ tổng thống mà nhật báo uy tín nhất tại Pháp không ngần ngại gọi là "hỗn loạn (chaotique)".

Nhận định của Le Monde không một chút khoan nhượng : "Donald Trump đã kết thúc nhiệm kỳ của mình trong sự cuồng nộ và hủy hoại. Sự kiện những người ủng hộ ông, bị ông kích động đến cực điểm, xông vào chiếm Điện Capitol hôm 06/01/2021, sẽ được lưu lại như biểu tượng của bốn năm đã làm rung chuyển nền dân chủ Mỹ".

Giống như một quyển biên niên sử thu nhỏ, phụ trang của Le Monde bắt đầu bằng Năm I, 2017 với bài viết đầu tiên ngày 29/01/2017 mang tựa đề : "Tuần lễ đầu tiên đầy sôi động của tổng thống Trump", trong đó thông tín viên Pháp đã ghi nhận những yếu tố xuyên suốt trong toàn bộ nhiệm kỳ của vị tổng thống vừa nhậm chức : Chỉ quan tâm đến việc làm hài lòng các cử tri đã bầu cho mình, chứ không phải là cho toàn dân Mỹ ; nhân lên gấp bội lượng sắc lệnh được ban hành và chỉ trích các phương tiện truyền thông chính thống thường rất phê phán đối với ông.

Phụ trang Le Monde kết thúc với bài viết ngày 10/01/2021 mang tựa đề "Tổng thống Trump, năm IV : Sự sụp đổ cuối cùng" trong đó nhà báo Pháp nhấn mạnh : "Với các sự kiện trên Đồi Capitol, Donald Trump, người từng hứa sẽ khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ, đã tự gây ra cho mình một sự ô nhục tồi tệ nhất".

Đối với Le Monde đọc lại những bài viết về 4 năm cầm quyền của ông Trump, người ta có cảm giác như đã sống qua một thời điểm chính trị dồn dập, dưới sự dẫn dắt của một tổng thống luôn trong tình trạng nóng hừng hực. Sự kiện ông Trump ca ngợi người tiền nhiệm Andrew Jackson (1829-1837), được coi là tổng thống "dân túy đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ", người "đã được một đám đông cuồng nộ đưa vào Nhà Trắng sau khi hầu như đã phá hủy hoàn toàn tòa nhà", đã có âm hưởng hoàn toàn mới kể từ ngày 6 tháng 1, ngày mà người ủng hộ Trump xông vào làm loạn tại Quốc hội Mỹ.

Theo Le Monde, những bài thời luận đã phác họa ra chân dung của một tổng thống tự coi mình là một "thiên tài rất ổn định", một người "không thể lắng nghe tiếng nói của ai khác ngoài tiếng nói của chính mình hoặc của những kẻ xu nịnh nhất, và đã nhanh chóng tự nhốt mình trong sự phủ nhận thực tế, như để tự bảo vệ minh".

Biến quyền hành pháp thành quyền lực phục vụ tổng thống

Tuy nhiên, đối với Le Monde, đằng sau bề ngoài đó, thực ra ông Trump có một chiến lược rõ rang : "Biến quyền hành pháp thành một quyền hạn tổng thống được tăng cường vì lợi ích duy nhất của Donald Trump và những người theo ông".

Theo tờ báo, dường như không ai có thể ngăn cản con người luôn cho mình ở bên trên luật pháp. Đảng Dân chủ đã phải khó khăn điều chỉnh hoạt động đối lập của mình dù nắm được Hạ Viện, còn đối với những người đảng Cộng hòa, nếu ban đầu họ tin rằng họ có thể khiến ông Trump ôn hòa hơn khi tiếp xúc với các định chế của Mỹ, thì họ đã nhanh chóng thi nhau tỏ thái độ phục tùng, khiếp sợ trước ý tưởng bị ông loại bỏ bằng một loạt tin nhắn Twitter. Một bài thời luận đã chạy tựa : "Sự im lặng hèn nhát".

Nhận xét chung của Le Monde rất nghiêm khắc : "Năm 2016, ông Trump đã được bầu trong sự ngạc nhiên của tất cả mọi người, ngay cả khi đối thủ Hillary Clinton đã thắng ông về số phiếu phổ thông (ông cũng đã từng tố cáo hàng triệu phiếu gian lận...). Chiến thắng đó đã cho phép đảng Cộng hòa của ông nắm tất cả quyền lực với sự kiểm soát Thượng Viện và Hạ Viện (trong hai năm đầu) cũng như củng cố đa số bảo thủ trong Tòa Án Tối Cao. Bốn năm sau, ông đã mất tất cả, ngoại trừ Tòa Án Tối Cao. Và người tự nhận là kẻ chiến thắng ‘the winner" đã kết thúc như một kẻ thua cuộc cay cú, và cuốn theo mình hình ảnh của một nước Mỹ bị ông hy sinh".

Bức tường biên giới của ông Trump giờ ra sao

Cũng làm tổng kết về 4 năm cầm quyền của ông Donald Trump, nhật báo Pháp Le Figaro đã thử tìm hiểu về tình trạng "Bức Tường mà ông Trung hằng mơ ước và thực tế đã được xây dựng"

Năm 2016, ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump bắt đầu liên tục cổ vũ cho việc xây dựng "bức tường bê tông tuyệt đẹp" để "tách biệt" một cách cụ thể - Mexico khỏi Hoa Kỳ một cách vĩnh viễn, để bảo vệ người Mỹ khỏi "bọn tội phạm bạo lực", khỏi làn sóng ma túy và sự gia tăng của các đoàn lữ hành di cư.

Ông đã đưa ra ba lời hứa: Bức tường sẽ chạy dài dọc theo suốt 3.144 km biên giới, từ Thái Bình Dương đến tận Vịnh Mexico ; chi phí xây dựng sẽ là 8 tỷ đô la (tối đa là 12 tỷ đô la) ; những người đóng thuế Mỹ sẽ không phải gánh vác vì ông nói sẽ buộc Mexico tài trợ cho việc xây dựng.

Bốn năm sau, vài hôm trước ngày Joe Biden nhậm chức bước vào Nhà Trắng, bức tường nổi tiếng có hình thù ra sao?

Trước tiên, đó không phải là tường bê tông, bức tường chủ yếu vẫn là một loại hàng rào làm bằng cột cao, hoặc tấm thép, được gia cố ở những vị trí chiến lược nhất định bằng giàn kẽm, dây thép gai, camera giám sát, thiết bị cảm biến phát hiện sự chuyển động…

Trong số 727 km hàng rào bổ sung mà ông Donald Trump nói rằng đã xây dựng xong, chỉ có 76 km hoàn toàn mới, được dựng lên ở những nơi trước đây không có hàng rào nào, và những đoạn còn lại khác đều là phần củng cố thêm các cấu trúc đã có sẵn, nhưng đã lỗi thời.

Cuối cùng, về chi phí, khoản này đã tăng lên thành 15 tỷ đô la cho đến nay. Và như mọi người chờ đợi, Mexico đã không tài trợ một xu nào.

Dự luật chống ly khai tại Pháp gây chia rẽ

Dù nói nhiều về nước Mỹ, nhưng các tờ báo lớn tại Pháp hôm nay lại không dành tựa chính trang nhất cho hồ sơ này, mà chủ yếu nói về nước Pháp. Le Monde chạy tựa chính trang nhất về tình hình chính trị, đề cập đến "Các xu hướng ly khai : Một dự luật gây chia rẽ".

Tờ báo ghi nhận sự kiện một ủy ban đặc biệt của Quốc hội Pháp vào hôm 18/01/2021 đã bắt đầu xem xét bản dự luật về "củng cố việc tôn trọng các nguyên tắc của nền Cộng hòa", với 1.721 đề nghi sửa đổi đã được đệ trình, một con số dự báo những tranh cãi nẩy lửa.

Điều đáng chú ý, theo Le Monde, là một số dân biểu thuộc đảng Cộng Hòa Tiến Bước đang cầm quyền đã muốn đưa vào văn bản luật một số điều khoản nhằm nghiêm cấm việc trùm khăn choàng Hồi giáo tại những nơi công cộng, những ý kiến đã được cánh hữu và cực hữu ủng hộ.

Bên cạnh đó, tranh luận cũng sẽ rất gay gắt trên điều 21 của dự luật, quy định việc bắt buộc phải cho con em đến trường và hạn chế việc giáo dục tại gia, một điều khoản chắc chắn sẽ vấp phải sự phản đối của các dân biểu cánh hữu trong đảng Những Người Cộng hòa.

Một vấn đề khác sẽ gây tranh cãi : đó là các biện pháp chống truyền bá tư tưởng thù hận trên mạng, được soạn thảo sau vụ nhà giáo Samuel Paty bị một phần tử Hồi giáo cực đoan hạ sát. Các biện pháp này sẽ làm dấy lên tranh cãi về vấn đề quyền tự do ngôn luận.

Tiếng kêu tuyệt vọng của sinh viên Pháp

Le Figaro dành tít trang nhất cho Covid-19, nhưng lưu ý đến "Nỗi chán nản của sinh viên", nêu bật tình trạng đại dịch đã buộc họ dành cả thời giờ để ngồi sau màn hình máy tính. Bị tước đoạt những gì làm nên điều hứng thú của những năm đại học, giới trẻ cảm thấy mệt mỏi.

Theo Le Figaro, trên mạng xã hội, các sinh viên tự đặt biệt danh cho mình là "những con ma". Một cô gái trẻ tâm sự trong bức thư gửi cho tổng thống Emmanuel Macron "cảm giác đã chết". Từ khi bắt đầu có đại dịch, bị buộc phải sống ẩn dật trong phỏng thuê hoặc ở nhà cha mẹ, không lớp học, không giảng đường, không thư viện, không công việc vặt, không tiệc tùng, không nếp sống văn hóa, các sinh viên không còn có thể chịu đựng sự đơn điệu này nữa.

Trong cuộc họp báo mới nhất của mình, thủ tướng dường như đã cho thấy rằng ông đã đo lường được nỗi hoang mang, thất vọng này. Trong tuần tới, sinh viên năm nhất sẽ có thể tham gia các buổi hướng dẫn, theo nhóm được chia đôi. Và trong khi họ yêu cầu trở lại điều kiện học hành bình thường, họ được hứa hẹn sẽ có thêm nhiều nhà tâm lý học đến với họ.

Trung Quốc đại lợi nhờ Covid-19

Riêng nhật báo kinh tế Les Echos dành tựa chính trang nhất cho Trung Quốc, ghi nhận các hệ quả của sự kiện : "Khi Trung Quốc đào sâu khoảng cách".

Tờ báo Pháp ghi nhận là với 2,3% tăng trưởng trong năm 2020, Trung Quốc là nước lớn duy nhất đã tránh được suy thoái. Và các công ty ngoại quốc vẫn tiếp tục đầu tư ồ ạt vào quốc gia này.

Les Echos ghi nhận là thành công của công ty Mỹ Tesla tại Trung Quốc đã tạo ra phản ứng ganh tỵ của các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc.

Sức hút kinh tế của Trung Quốc đã thúc đẩy Pháp và Liên Hiệp Châu Âu ra sức bảo vệ Thỏa thuận về đầu tư đã ký với Bắc Kinh.

Riêng nhật báo công giáo La Croix thì dành trọn trang nhất cho "Hằng hà sa số giáo phái truyền ba phúc âm tại Pháp". Trong một hồ sơ đặc biệt, tờ báo tìm hiểu tính chất đa dạng của hệ phái Tin Lành này, không được thấy rõ lắm tại Pháp, nhưng đã phát triển đều đặn từ 3 thập niên nay.

Còn Libération thì dành hồ sơ đặc biệt để nói về Jean-Pierre Bacri, nam diễn viên Pháp nổi tiếng, kiêm biên kịch, đã qua đời ngày 18/01/2019 ở tuổi 69.

Trọng Nghĩa

Quả bom nổ chậm của Donald Trump dành cho Tập Cận Bình

Trung Quốc vươn vòi bạch tuộc ra thế giới, tổng thống Mỹ Donald Trump trước nhiều khó khăn một khi mãn nhiệm, nhà đối lập Nga Alexei Navalny bị bắt ngay khi về nước, vac-xin chống Covid là những đề tài chính của các báo Pháp hôm nay 18/01/2021.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành sắc lệnh 13959 bổ sung cho luật HFCAA, ngăn chận các công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Hoa Kỳ trong tương lai. Ảnh tư liệu chụp ngày 20/11/2020.  AP - Susan Walsh

Bị Mỹ cô lập, Trung Quốc muốn ký hiệp định thương mại với nhiều nước

Le Mondetrong bài "Trung Quốc mở rộng mang lưới thương mại ở khắp thế giới" nhận định, trong lúc Washington tìm cách cô lập Bắc Kinh, Trung Quốc tìm mọi cách để ký bằng được các hiệp định thương mại đa phương hoặc song phương tại Châu Á, Châu Âu và Châu Phi.

Sau khi ký hiệp định RCEP với 14 nước Châu Á-Thái Bình Dương vào tháng 11/2020, đến cuối tháng 12 Trung Quốc gút được với Liên Hiệp Châu Âu (EU) hiệp định tự do mậu dịch đã thương lượng từ 2013, đến lượt đảo Maurice ở Châu Phi. Tổng cộng đến nay Bắc Kinh có trong tay 19 hiêp định tự do mậu dịch ký với 26 quốc gia, chiếm 35% ngoại thương.

Trung Quốc tả xung hữu đột để nhân lên các đối tác trước khi chính quyền mới của Mỹ lên thay. Ngày càng có nhiều công ty Trung Quốc phải rời Wall Street vì bị ông Trump cho vào danh sách đen. Gần đây nhất là Xiaomi vì có liên hệ với quân đội Trung Quốc, và tập đoàn dầu khí CNOOC vì quấy nhiễu, đe dọa Việt Nam ở Biển Đông.

Châu Âu vội tin vào lời hứa của Bắc Kinh

Riêng hiệp định đầu tư ký với EU, theo Le Monde, vừa là chiến thắng về ngoại giao, vừa mang lại lợi ích kinh tế cho Bắc Kinh : đang căng thẳng với Mỹ, Trung Quốc rất cần thu hút công nghệ và đầu tư. Trong hậu trường, một số nước thành viên (như Hà Lan, Pháp, Ý, Áo, Hung) tỏ ra bất mãn trước sự vội vã ký kết này. Nhiều chuyên gia đặt câu hỏi, làm thế nào một Nhà nước tập quyền lại có thể cho mở cửa các lãnh vực chiến lược cho đầu tư nước ngoài ?

Trong 20 năm qua, Trung Quốc ít khi tôn trọng các hiệp ước đã ký. Dù đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Bắc Kinh vẫn trợ giá ồ ạt cho khu vực quốc doanh, vi phạm sở hữu trí tuệ, áp đặt chuyển giao công nghệ. Các quy định của Trung Quốc cũng giống như những con búp bê Nga Matrioska, dẹp cái này lại mọc ra cái khác.

Chuyên gia Alicia Garcia Herrero của Natixis nhận xét : "Ngay cả nếu Bắc Kinh không còn đòi liên doanh đối với các dưỡng đường, các nhà đầu tư ngoại quốc vẫn phải xin giấy phép". Tin cậy vào một chế độ độc tài, hiếu chiến là quá rủi ro, và theo chuyên gia Amrita Narlikar ở Đức, thì EU đã "đặt lợi ích lên trên các giá trị, đặt kinh tế ngắn hạn lên trên độc lập về chiến lược dài hạn".

Sau con đường tơ lụa là bức tường nợ nần

Le Mondecũng đề cập đến "Con đường tơ lụa mới : Các nước nghèo lọt vào bẫy nợ". Những món tiền lớn mà Trung Quốc cho vay để xây dựng cơ sở hạ tầng có thể dẫn đến vỡ nợ đối với một số nước.

Đại dịch từ Vũ Hán đã làm giảm hẳn khả năng trả nợ : thuế thu vào ít hơn nhưng lại phải chi ra nhiều cho y tế, xã hội, giá nguyên liệu xuất khẩu lao dốc. Tháng 12/2020, các nhà nghiên cứu trường đại học Boston khẳng định từ 2008 đến 2019, Trung Quốc đã cho vay đến 462 tỉ đô la, ngang với Ngân hàng Thế giới trong cùng thời kỳ. Chính sách này đã khựng lại vào 2016 vì rủi ro cả về tài chính lẫn chính trị.

Tại Pakistan, nơi 50 tỉ đô la đổ vào cơ sở hạ tầng, nhiều công dân Trung Quốc đã bị tấn công. Năm 2020, nhóm nổi dậy Sindhudesh Revolutionary Army tố cáo Bắc Kinh cưỡng chiếm đất, hai lần toan sát hại nhiều người Hoa, còn nhóm Baloch Liberation Army giết chết một số cảnh sát trong vụ tấn công vào thị trường chứng khoán Karachi, nơi Trung Quốc nắm giữ 40%.

Giáo sư Ni Gao của Kedge Business School ghi nhận do dịch Covid và quan hệ căng thẳng trên thế giới, đầu tư của Trung Quốc được đưa về những nước lân cận có văn hóa gần gũi hơn. Đại dịch đã làm hình thành một trật tự kinh tế thế giới mới, tạo điều kiện cho "khu vực hóa". Sau ba thập niên phát triển, mức độ lệ thuộc kỹ nghệ và bổ sung cho nhau giữa các nước Châu Á khá cao, thị trường và tầng lớp trung lưu Châu Á tăng trưởng nhanh.

Quả bom nổ chậm của Donald Trump dành cho Trung Quốc

"Trước tham vọng của Trung Quốc, có một sự đồng thuận ở Mỹ", đó là nhận định của chuyên gia Isabelle Feng ở Bruxelles. Hai đảng Cộng hòa và Dân chủ sau thời gian dài lơi lỏng, đã thông qua một luật mà về lâu về dài sẽ loại các công ty Trung Quốc ra khỏi thị trường chứng khoán New York.

Đầu năm nay, thị trường NYSE loan báo hủy niêm yết ba tập đoàn Trung Quốc là China Telecom, China Mobile, China Unicom, theo sắc lệnh 13959 của tổng thống Donald Trump có hiệu lực từ ngày 11/01, cấm 35 công ty Trung Quốc có liên hệ với quân đội lên sàn. Các chỉ số Dow Jones, S&P, FTSE Russell và MCSI rút ba công ty Trung Quốc khỏi danh sách, các ngân hàng Goldman Sachs, JPMorgan, Morgan Stanley hủy 500 mã chứng khoán.

Sắc lệnh 13959 bổ sung cho luật về trách nhiệm các công ty ngoại quốc (HFCAA) được cả Thượng Viện (Cộng hòa) và Hạ Viện (Dân chủ) nhất trí thông qua. Dù tên gọi chung chung, thực ra luật này được đo ni đóng giày để chĩa mũi dùi vào Trung Quốc. Mục 2 quy định phải khai báo có phụ thuộc vào một định chế tư pháp nước ngoài hay không, còn Mục 3 buộc khai tên các nhà lãnh đạo và người điều hành là đảng viên cộng sản Trung Quốc.

Và nếu không tuân thủ các quy chế của cơ quan quản lý chứng khoán Hoa Kỳ ba năm liên tiếp và từ chối cho thanh tra, sẽ bị loại khỏi sàn. Trong khi theo báo cáo của Quốc hội Mỹ tháng 10/2020, trong số 260 công ty ngoại quốc không chấp nhận cho thanh tra, có đến 238 có trụ sở ở Hoa lục và Hồng Kông.

Khác với các sắc lệnh khác của ông Trump đánh vào WeChat, TikTok, Bắc Kinh không thể kiện tụng gì được vì Lầu Năm Góc nêu vấn đề an ninh quốc gia. Đây là quả bom nổ chậm được tổng thống Trump cài lại, và tác động đối với quan hệ Mỹ-Trung sẽ được nhận ra trong vòng bốn năm tới.

Khúc ca khải hoàn mong manh của Tập Cận Bình

Trên lãnh vực y tế, bài điều tra của Les Echos nhận định "Covid : Tại Trung Quốc, khúc khải hoàn mong manh của Tập Cận Bình". Một năm sau khi đại dịch khởi phát, ông Tập ca ngợi chiến thắng trước con virus và kinh tế khởi sắc trở lại. Nhưng thách thức là vô cùng lớn đối với một Trung Quốc mà hình ảnh đã sụp đổ tại phương Tây.

Bắc Kinh đàn áp các bác sĩ đã lên tiếng cảnh báo và các nhà báo công dân, chê bai các nước dân chủ phương Tây chống dịch không tốt. Tuy nhiên dịch corona lại bùng lên lần nữa ở Hà Bắc gần Bắc Kinh, nhắc nhở rằng con virus độc hại vẫn quanh quẩn đâu đó. Về kinh tế, ông Tập khoe rằng đã xóa đói giảm nghèo, nhưng hố sâu bất bình đẳng ngày càng rộng. Về chính trị, việc Tập Cận Bình luôn nhấn mạnh đến an ninh, ổn định, đã tố cáo nỗi lo sợ bị lật đổ của ông ta.

Còn về đối ngoại, lợi dụng tổng thống Donald Trump mãn nhiệm, Hoa Kỳ đang sa sút, Trung Quốc ngỡ rằng sẽ độc chiếm thiên hạ. Nhưng việc đàn áp Tân Cương, Hồng Kông, thái độ hung hăng với Đài Loan, Ấn Độ và trên Biển Đông ; tung những "chiến binh sói" ra thế giới, viết lại lịch sử Vũ Hán để trốn tránh trách nhiệm, cản trở WHO điều tra… khiến thế giới càng ác cảm với Bắc Kinh.

Tổng thống Donald Trump đứng trước những khó khăn khi mãn nhiệm

Về tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm,Libérationchạy tựa trang nhất "Donald Trump, sau thất cử lại đến phá sản ?". Gần đến ngày rời Nhà Trắng, các khách sạn của ông vắng khách, các chủ nợ đòi tiền, còn các sân gôn thì thua lỗ.

Việc thị trưởng Dân chủ New York loan báo chấm dứt các hợp đồng thương mại với Trump Organization mang tính biểu tượng, tuy vài triệu đô la không thấm vào đâu so với gia tài của nhà tỉ phú. Không còn được quyền đặc miễn kể từ khi kết thúc nhiệm kỳ vào thứ Tư tới, Donald Trump có nguy đối mặt với một số vụ kiện. Có thể kể : vụ chi 130.000 đô la cho cô đào Stormy Daniel, chưởng lý Manhattan đòi điều tra thuế, khoảng 10 cáo buộc tấn công tình dục, lại thêm cô cháu gái Mary Trump khiếu nại về thừa kế.

Deutsche Bank, đối tác trung thành từ 20 năm qua cũng chia tay với ông. Signature Bank, nơi Ivanka nằm trong hội đồng quản trị suốt hai năm, đề nghị Donald Trump từ chức chủ tịch và đóng hai tài khoản của ông. Một công ty môi giới địa ốc ngừng hợp tác. Ngay cả khi "lưu vong" dưới bầu trời xanh biếc của Palm Beach, Trump cũng không thể làm ngơ trước những đám mây xám ở New York, nơi đặt trụ sở của tổ chức do hai con trai ông điều hành từ năm 2017.  

Có đến 70% tài sản của Donald Trump nằm tại đây, chủ yếu là năm cao ốc trong đó bốn ở Manhattan, nổi tiếng nhất là Trump Tower ở Đại lộ số 5. Do đại dịch và một phần do biểu tình, các căn hộ sang trọng tại đây phải bán lỗ, không ít văn phòng cho thuê phải bỏ trống, nhà hàng, quán bar trong cao ốc đóng cửa.

Thất bại về chính trị, túi tiền Trump còn có thể bị đe dọa – điều tồi tệ nhất đối với ông. Nhưng Donald Trump vẫn là tỉ phú : Bloomberg ước lượng tài sản của với khoảng 500 khách sạn, cao ốc cho thuê, văn phòng, câu lạc bộ gôn…lên đến 3,2 tỉ đô la. Hiện nay các nhà tài trợ vắng bóng, tuy nhiên bài xã luận của tờ báo cho rằng vẫn còn hy vọng vì họ biết là thương hiệu Trump có đến trên 70 triệu "khách hàng" tiềm năng.

Nga : Nhà đối lập Navalny và "cuộc hạ cánh thô bạo"

Nhìn sang nước Nga, sự kiện nhà đối lập Alexei Navalny bị đầu độc suýt chết cách đây năm tháng nay từ Đức bất chấp nguy hiểm trở về Nga và bị bắt ngay lập tức, vụ này cũng rất ly kỳ.

Le Figaro cho biết các hành khách trên chuyến bay 936 Berlin-Moskva của công ty Pobeda đã cười rộ lên khi phi công loan báo sẽ không hạ cánh xuống Vnoukovo như dự kiến, mà là Sheremetyeto, một sân bay khác ở đầu kia của thủ đô Nga. Nhưng phi công không nhầm lẫn như họ tưởng. Trên máy bay có Alexei Navalny, 44 tuổi, kẻ thù số một của điện Kremlin. Libération nói về "một sự hạ cánh thô bạo" lúc 21 giờ đêm qua : Anh thậm chí còn chưa chính thức đặt chân vào lãnh thổ Nga, vì bị bắt dẫn đi ngay khi trình passport, để lại người vợ Ioulia cùng với phát ngôn viên Kira Yarmish, bất chấp sự phản đối kịch liệt của luật sư Olga Mikhailova.

Việc chuyển hướng máy bay vào phút chót rõ ràng là để nhà đối lập không thể gặp được những người ủng hộ ra đón ở phi trường. Vnoukovo hôm Chủ nhật dày đặc các đơn vị cảnh sát chống bạo động, chỉ những ai có vé bay trong ngày mới được cho vào, báo chí bị cấm đưa tin. Nhiều phi đạo ở sân bay này bị đóng, và nhiều chuyến bay bị buộc đổi hướng. Khoảng 60 người bị bắt trong đó có em trai nhà đối lập, Oleg Navalny và luật gia Lioubov Sobol.

Thụy My

Quân đội Mỹ từ chối tổ chức Lễ từ biệt, xác định Trump bất xứng trong cương vị tổng tư lệnh

Thạch Đạt Lang, 18/01/2021

Lễ từ biệt (Farewell Ceremony) là một vinh dự đặc biệt của quân đội Mỹ khi có thay đổi cấp chỉ huy (change of command ceremony), dùng để từ biệt những quân nhân từ cấp đại đội trưởng hoặc đại úy trở lên khi hết hạn phục vụ, về hưu (change of responsibilty ceremony)... Cấp hạ sĩ quan khi thay đổi thượng sĩ nhất thường vụ của đơn vị cũng có lễ này. Lễ từ biệt được tổ chức lớn hay nhỏ tùy thuộc vào cấp bậc, chức vụ. Tất nhiên lễ dành cho tổng thống với tư cách tổng tư lệnh quân đội (Commander in Chief) là trọng thể nhất (1).

Bộ quốc phòng Mỹ đã chính thức từ chối yêu cầu của tổng thống Donald Trump – tổ chức Lễ từ biệt (Farewell Ceremony) with Gun Salute 21 phát đại bác cho ông vào ngày 20/01/2021.

Lễ từ biệt trước đây chỉ dành riêng cho quân nhân hiện dịch (active duty). Đến năm 1989, dưới thời tổng thống Ronald Reagan được bộ quốc phòng nâng tiêu chuẩn lên cho tổng thống hết nhiệm kỳ. Lý do tổng thống là tổng tư lệnh quân đội, dù không phải là quân nhân.

Từ đó đến nay, tất cả các tổng thống Mỹ sau ông Ronald Reagan như Bill Clinton, George H. W. Bush, George Bush, Barack H. Obama đều được nhận vinh dự này. Chỉ có đến lượt Donald Trump, truyền thống này bị gián đoạn.

Việc bộ quốc phòng gián đoạn truyền thống Lễ từ biệt cho thấy ông Donald Trump hoàn toàn không xứng đáng là tổng tư lệnh quân đội. Dù bộ quốc phòng Mỹ không đưa ra lý do nhưng ai cũng hiểu rõ, tại sao?

Là người từng 5 lần trốn nhập ngũ trong chiến tranh Việt Nam với giấy chứng nhận bị bệnh gai xương (2) nhưng ông Trump luôn vơ vào những thứ mình không có.

Trump luôn thích thú cảm giác chào tay - của những quân nhân khi chào cờ, gặp gỡ, trình diện thượng cấp - như Trump đã làm với một viên tướng Bắc Hàn.

Trump hoàn toàn không hiểu biết hay có khái niệm gì về chào kính (hand salute) của quân đội. Động tác đứng nghiêm, hai chân khép lại, bàn tay phải duỗi thẳng 5 ngón, khép chặt, lòng bàn tay úp xuống đưa lên trán, ngón trỏ gần chạm mí mắt, tay trái duỗi thẳng ép vào thân người chỉ dùng cho quân nhân mặc quân phục. Người lính Mỹ sẽ nghĩ như thế nào khi nhìn tấm hình Donald Trump chào kính viên tướng Bắc Hàn và ông này chỉ đưa tay ra bắt. Họ có cảm thấy nhục nhã không (3) ?

Ngoài giờ phục vụ, không mặc quân phục, ở các nơi công cộng như trong rạp hát, trạm đổ xăng, thư viện... quân nhân không được làm động tác chào kính này. Nếu nghe tiếng kèn hay trông thấy lễ chào cờ, người quân nhân không mặc quân phục, bất kể đang làm gì cũng phải ngưng nhưng chỉ đứng nghiêm, tay phải xòe ra áp vào ngực bên trái, đứng hướng về nơi lá quốc kỳ được kéo lên cho đến khi buổi chào cờ chấm dứt. Những đứa trẻ, sinh ra, lớn lên ở Mỹ đều được giáo dục trong trường học kỹ lưỡng về những điều căn bản này.

Đó chính là lý do mà không tổng thống Mỹ nào, từ Ronald Reagan, Bill Clinton, đến George Bush, Barack Obama... có hành động chào kính bằng tay của quân đội. Họ là những người tự trọng và tôn trọng truyền thống quân đội Mỹ, Donald Trump vì dốt, không tự trọng, nhưng thích trình diễn, màu mè một cách lố bịch, nên chỉ để lộ sự hãnh tiến hời hợt, thiếu hiểu biết của mình.

Một lý do khác để bộ quốc phòng từ chối tổ chức lễ từ biệt cho ông Trump là không có tổng tư lệnh quân đội nào trên thế giới nhục mạ quân đội của đất nước mình nặng nề như Donald Trump, hồ đồ phỉ báng quân đội Mỹ khi gọi 1.800 người lính Thủy quân lục chiến Mỹ hy sinh trong thế chiến thứ nhất (1914-1918) ở mặt trận Belleau Wood cách Paris vài chục cây số là Những kẻ thua cuộc, đần độn (4).

Không có tổng tư lệnh quân đội nào trên thế giới nhục mạ quân đội của đất nước mình nặng nề như Donald Trump

Hơn thế nữa, trong cương vị tổng tư lệnh quân đội, khi biết rằng không thể dùng quân đội trong việc hủy bỏ kết quả bầu cử, ngày 06/01/2021 Donald Trump công khai kêu gọi những người ủng hộ mình biểu tình bạo động, lật ngược kết quả bầu cử, xé bỏ hiến pháp, tấn công vào nền cộng hòa của Mỹ. Trump hi vọng là lá bài tẩy cuối cùng có thể giúp ông ngồi thêm 4 năm nữa trong Tòa Bạch Ốc. Không may cho Trump, âm mưu thâm độc, gian ác này bị thất bại. Ít ngày sau, khi bị cả thế giới lên án, Trump quay sang buộc tội những kẻ gây bạo loạn, tấn công Tòa Nhà Lập Pháp là bọn xấu xa, tồi tệ, phản loạn.

Với những lý do vừa nêu trên, dù không nói ra, Bộ quốc phòng Mỹ buộc lòng phải hủy bỏ truyền thống Lễ Chia Tay dành cho tổng thống Donald Trump. Chắc chắn quân nhân Mỹ, những người có danh dự, lòng tự trọng, nhân cách, liêm sĩ sẽ không ai chấp nhận một buổi Lễ từ biệt tổ chức cho một tổng tư lệnh hèn nhát, hãnh tiến, tham quyền, cố vị... chỉ muốn dùng quân đội hậu thuẫn cho các mục tiêu chính trị của mình cũng như dung bạo loạn để tấn công, xóa bỏ Hiến pháp đã tồn tại 245 năm.

Đại tướng James Mattis nhận định thật chính xác khi cho rằng Donald Trump chỉ là tổng thống Mỹ sẽ rời khỏi Tòa Bạch Ốc như một người không có tổ quốc (5).

Thạch Đạt Lang

(18/01/2021)

(1) https://www.dailymail.co.uk/news/article-9156861/Pentagon-denies-Donald-Trumps-request-military-style-farewell-parade.html

(2) https://www.businessinsider.de/international/donald-trump-avoided-the-military-draft-which-was-common-at-the-time-vietnam-war-2018-12/?r=US&IR=T

(3) https://www.armystudyguide.com/content/Prep_For_Basic_Training/Prep_for_basic_customs_and_courtesies/the-hand-salute.shtml

(4) https://www.theatlantic.com/politics/archive/2020/09/trump-americans-who-died-at-war-are-losers-and-suckers/615997/

(5) https://www.foxnews.com/politics/james-mattis-statement-trump-capitol-protests

*******************

Thật là nhục nhã

Thạch Đạt Lang, 16/01/2021

Ngày thứ năm 14/01/2021, Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo là tổng thống Donald Trump sẽ rời khỏi Tòa Bạch Ốc ngày 20/01/2021 và không có buổi Lễ từ biệt (Farewell Celebration For President). Lễ từ biệt là một vinh dự truyền thống của Mỹ có từ thời ông Ronald Reagan. Lễ này do quân đội tổ chức dành cho lãnh đạo quốc gia khi mãn nhiệm kỳ hoặc từ chức...

Tổng thống Donald Trump sẽ rời khỏi Tòa Bạch Ốc ngày 20/01/2021 và không có buổi Lễ từ biệt

Trường hợp tổng thống Donald Trump ra đi không có buổi lễ này là một sự nhục nhã cho bản thân Trump nhưng không gây ngạc nhiên cho ai.

Căn cứ vào những hành động, phát ngôn của ông Trump trong 4 năm qua, từ việc chê bai cộng đồng tình báo Mỹ (1), nhục mạ quân đội, gọi những người lính Thủy quân lục chiến Mỹ gục ngã trong thế chiến thứ nhất là bọn thua trận, đần độn (2) đến việc lôi kéo quân đội vào những âm mưu chính trị bẩn thỉu trong việc chụp hình trước nhà thờ đầu tháng 06/2020 (3) và gần đây nhất là kích động bạo lực, kêu gọi lật ngược kết quả bầu cử bằng cách tấn công Điện Capitol – Tòa Nhà Lập Pháp của nước Mỹ khi quốc hội đang chứng nhận kết quả bầu cử ngày 03/11/2020, cùng với 2 lần bị luận tội, Bộ Quốc phòng Mỹ quyết định hủy bỏ truyền thống danh dự này đối với ông Donald Trump.

Ngày thứ tư 13/01/2021, Tòa Bạch Ốc cho biết, phó tổng thống Mike Pence sẽ gửi bảng tổng kết, nhận xét về những kết quả trong chính sách đối ngoại lịch sử của nội các ông Donald Trump đến các quân nhân hải quân tại Trạm Hàng Không Hải Quân ở Lemoore, sau đó là sư đoàn 10 ở Fort Drum, New York. Hai viên chức cao cấp của Bộ Quốc phòng đã xác nhận với Defense One – một tờ báo của quân đội – sẽ không có buổi lễ từ biệt vinh dự truyền thống cho vị cựu tổng tư lệnh tối cao Donald Trump.

Đó có lẽ là điều tốt đẹp nhất cho Donald Trump. Ngay từ khi nhậm chức, Trump đã có ý đồ sử dụng quân đội vào những mục đích chính trị của ông. Từ việc ký tặng những chữ MAGA cho những người lính đến những bài phát biểu mang nặng tính đảng phái ngay tại trung tâm Bộ Quốc Phòng (Pentagon). Những người lính Mỹ, không quân, hải quân, thủy quân lục chiến Mỹ... đã nghe nhiều đến độ chán ngấy những lời sỉ nhục quân đội Mỹ của Trump. Lần xuất hiện cuối cùng của Trump là trận đấu giao hữu tại trường đào tạo sĩ quan West Point giữa bộ binh và thủy quân lục chiến ngày 12/12/2020, trước đó Trump đã có chuyến viếng thăm ngắn ngủi tại căn cứ Fort Bragg trong chuyến đi vận động tranh cử vào tháng 10/2020.

Với tư cách là tổng tư lệnh quân đội, các tổng thống tiền nhiệm của Mỹ đã hành động như thế nào cho lần xuất hiện cuối cùng của mình trước quân đội ? Lễ chia tay lần đầu tiên diễn ra năm 1989, do Bộ Quốc phòng và tham mưu trưởng liên quân tổ chức cho tổng thống Ronald Reagan. Ông Reagan đã biến buổi lễ chia tay tại Camp Springs, bang Maryland thành một lễ kỷ niệm với những quân nhân nam, nữ trẻ tuổi mà ông gặp mặt cũng như tuyên dương những thành quả mà nội các của ông đã đạt được, đặc biệt là chấm dứt thời kỳ chiến tranh lạnh với Liên Xô và khối Đông Âu.

Bốn năm sau đó, tổng thống George H. W. Bush (ông Bush cha) được nói lời chia tay từ biệt của mình với quân đội tại Fort Myer, nhìn ra nghĩa trang Arlinton, bang Virginia. Cùng với những người lãnh đạo cuộc chiến Iraq - tướng Colin Powell, bộ trưởng quốc phòng Dick Chenney.

Tổng thống Bill Clinton trong dịp từ biệt của mình đã nói lên những lời cám ơn quân đội trên con đường xây dựng một Âu Châu tiến gần đến hòa bình hơn bao giờ hết, trở nên dân chủ, không còn bị chia cắt Đông-Tây. Cùng với sự hiện diện của Bill Cohen, bộ trưởng quốc phòng thuộc đảng Cộng hòa, tướng Henry Shelton, ông Clinton nói : "Nhờ các bạn, với sự liên minh của các nước trong NATO, chúng ta đã chấm dứt được sự thanh trừng sắc tộc ở Nam Tư cũ. Những người phải bỏ chạy tị nạn đã quay trở về nhà, tự do đã nở hoa từ những đổ vỡ ở các quốc gia nhỏ bé".

Cựu tổng thống George W Bush (ông Bush con) cũng như Barack H. Obama cũng có những vinh dự tương tự như thế, chỉ riêng ông Donald Trump thì không.

Trong 4 năm cầm quyền, ông Trump đã để lại cho nước Mỹ những hậu quả vô cùng tệ hại. Từ bức tường ở biên giới Mỹ-Mễ được Trump hô hào, moi móc ngân sách đầu này, đít nọ rốt cuộc chỉ là những đoạn chắp vá không mang lại tác dụng, kết quả nào, thương chiến với Trung Quốc thì ai đổ ruột, ai gẫy tay, ai năn nỉ kẻ thù ngồi vào bàn đàm phán mọi người đều thấy, đến đại dịch Sars-CoviD 2 với gần 400.000 người chết, 24 triệu người lây nhiễm... Ông Trump chỉ có thành công duy nhất là giảm thuế từ 35% xuống 21%, tiết kiệm cho doanh nghiệp 15.000 tỉ USD thuế trong 10 năm.

Tuy nhiên, hành động kêu gọi, kích động người ủng hộ gây bạo loạn với mục đích xóa bỏ kết quả bầu cử, xé nát Hiến pháp vào ngày 06/01/2021 mới là giọt nước làm tràn ly. Không còn ai muốn giao du, liên hệ gì với ông, kể cả những thành viên trong đảng Cộng hòa, trong nội các, đối tác kinh doanh… ngoại trừ một số dân biểu, nghị sĩ đảng Cộng hòa suy thoái đạo đức, cố đấm ăn xôi, sợ mất phiếu nơi số cử tri ủng hộ ông triệt để, còn bám theo ông với hi vọng giữ ghế trong kỳ bầu cử năm 2022.

Cựu đại tướng James Mattis, cựu bộ trưởng quốc phòng do ông Trump bổ nhiệm, sau 2 năm đã từ chức, có nhận xét về ông rằng : "Ông Trump sẽ rời khỏi Tòa Bạch Ốc như một người vô tổ quốc" (4). Thật đúng vậy ! Chẳng những vô tổ quốc mà cũng không vinh dự.

Tuy vậy, dù sao đi nữa ông vẫn có một điều an ủi. Nếu biết tiếng Việt, ông sẽ rất vui mừng, hãnh diện và cảm thấy ấm lòng khi biết rằng có khoảng 80% dân số ở một nước cách xa Mỹ 12.000 cây số với khoảng 95 triệu dân vẫn tiếp tục ca ngợi, quý trọng ông, nhưng bao lâu nữa thì không ai biết, bởi đây là một dân tộc ăn xổi, ở thì, rất hoang tưởng, hơn 4.000 năm vẫn không chịu lớn.

Thạch Đạt Lang

(16/01/2021)

-------------------

(1) https://www.washingtonpost.com/outlook/2019/02/04/i-was-cia-trumps-petty-fights-insults-will-make-us-all-less-safe/

(2) https://www.theatlantic.com/politics/archive/2020/09/trump-americans-who-died-at-war-are-losers-and-suckers/615997/

(3) https://www.wbur.org/onpoint/2020/06/05/protests-trump-chauvin-george-floyd-police

(4) https://www.foxnews.com/politics/james-mattis-statement-trump-capitol-protests  (

(5) https://www.defenseone.com/ideas/2021/01/pentagon-wont-throw-traditional-farewell-ceremony-trump/171408/