 | Tổng quan: | 3639317 |
Một ngày tháng Bảy của năm 2018, trong một căn phòng nhỏ là nơi được Tổng thống Slovakia Andrej Kiska dùng làm việc, cảnh sát trưởng Milan Lučanský với gương mặt cực kỳ căng thẳng khi đối diện với Tổng thống Andrej Kiska.
Cảnh sát trưởng Milan Lučanský (trái) với gương mặt cực kỳ căng thẳng khi đối diện với Tổng thống Andrej Kiska. Ảnh The Slovak Spectator
Tháng Bảy lại thường là thời gian nóng nực nhất trong năm trên miền đất ôn đới Slovakia.
Những tháng Bảy nóng nực và căng thẳng
Bối cảnh cuộc gặp có vẻ không còn đường lùi trên diễn ra hơn hai tháng sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Slovakia Peter Pellegrini với Thủ tướng Đức Angela Merkel tại Berlin vào đầu tháng Năm năm 2018. Trong khi bà Merkel phàn nàn về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh với chi tiết một đoàn cán bộ công an cấp cao của Việt Nam dường như đã lợi dụng lòng hiếu khách và sự nhẹ dạ của Chính phủ Slovakia để mượn một chiếc máy bay của Slovakia, rồi dùng máy bay này để ‘vận chyển’ Trịnh Xuân Thanh bay qua không phận Ba Lan về Hà Nội…, thì báo chí Đức nêu ra một câu hỏi rất khó chịu với Peter Pellegrini : Chính phủ Slovakia đã đóng vai trò gì trong vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh từ Berlin đưa về nước hồi mùa hè năm ngoái ?
Năm ngoái, truyền thông Đức cho biết vào ngày 26/7/2017, 3 ngày sau khi Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc, Bộ trưởng Công an Việt Nam là tướng Tô Lâm đã đến thăm Slovakia và có cuộc làm việc ngắn với Bộ trưởng Nội vụ nước này. Trong đoàn của ông Tô Lâm lại có những nghi phạm đã tham gia vào vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh. Sau đó phía Việt Nam đã mượn Slovakia một chiếc máy bay để di chuyển. Truyền thông Đức cho rằng rất có thể Trịnh Xuân Thanh đã ở trên chiếc máy bay đó.
Thủ tướng Peter Pellegrini đã không trả lời thẳng câu hỏi của bà Merkel, nhưng lại mạnh miệng khẳng định với đám đông các nhà báo vây quanh là Chính phủ Slovakia không dính dáng gì đến vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.
Ngay trước đó, rất có thể ông Peter Pellegrini đã được tham mưu bởi Bộ trưởng nội vụ Robert Kaliňák - nhân vật luôn cho là ‘không liên quan’ đến vụ bắt cóc.
Khi đó, Thủ tướng Slovakia Peter Pellegrini cũng như Bộ Nội vụ Slovakia đã bác bỏ bất kỳ mối liên hệ nào với vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.
Peter Pellegrini chỉ mới thay thế cho người tiền nhiệm là thủ tướng Robert Fico, sau khi ông Fico phải từ chức do liên đới trách nhiệm về cái chết của một nhà báo chống tham nhũng tại Slovakia. Khỏi phải nói, Peter Pellegrini mong muốn đến thế nào việc Slovakia ‘vô can’ trước nghi vấn về Trịnh Xuân Thanh đã được trung chuyển qua đất nước này, trước khi đến Moscow và được đưa về Hà Nội trên một cái cáng cứu thương. Cũng là để Peter Pellegrini không phải chịu bất kỳ trách nhiệm ‘đổ vỏ’ nào cho đời thủ tướng cũ Robert Fico.
Những diễn viên chính của vở kịch
Ít lâu sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, Robert Kaliňák chuyển giao cái ghế Bộ trưởng nội vụ cho người khác.
Nhưng mới đây, vào thời điểm kết thúc phiên tòa thượng thẩm Berlin xử Nguyễn Hải Long - một nghi can tham gia vào đường dây bắt cóc Trịnh Xuân Thanh - sớm hơn dự kiến gần cả tháng do Nguyễn Hải Long rốt cuộc đã quyết định thú tội bắt cóc để được hưởng mức án 3 năm 10 tháng tù giam, thay vì phải ‘bóc lịch’ đến 7 năm rưỡi, phía Cảnh sát Đức đã nêu công khai về một cuộc họp chính thức giữa Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam là Tô Lâm với Bộ trưởng Nội vụ Kaliňák ở Bratislava vào tháng Bảy năm 2017 dường như ‘chỉ có một mục đích’, cụ thể là ‘di chuyển ông Thanh tương đối suôn sẻ từ khối Schengen về đến Việt Nam’ *.
Thì ra lời khẳng định ‘không liên quan’ vào năm 2017 của Bộ trưởng nội vụ Slovakia Robert Kaliňák lại tương phản hoàn toàn với hình ảnh chính ông ta thủ vai diễn viên chính trong vở kịch ‘trung chuyển Trịnh Xuân Thanh’.
Còn vào lúc này đây, có lẽ nụ cười xuê xoa như thể chối bỏ trách nhiệm của Thủ tướng Slovakia Peter Pellegrini đã tắt lặng. Thay vào đó, viên cảnh sát trưởng Milan Lučanský đang nhìn chằm chằm vào Tổng thống Andrej Kiska như thể chờ đợi những lời khiển trách nặng nề.
Bởi Tổng thống Kiska đang hỏi về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh và bày tỏ sự không hài lòng với công việc của cảnh sát Slovak.
“Vụ án này đã trở thành một vụ bê bối quốc tế” - Tổng thống Andrej Kiska nói, “Việc này có thể có hậu quả nghiêm trọng về sự tin tưởng trong quan hệ giữa Slovakia và Đức”, tờ Nhật báo The Slovak Spectator của Slovakia thuật lại như thế.
Khác hẳn với bầu không khí vài ba tháng trước chỉ thuần túy bị nghi ngờ nhưng không có bằng chứng, giờ đây Chính phủ Slovakia đang phải hứng chịu búa rìu từ báo chí Đức - những tờ báo mang đẳng cấp quốc tế và có uy tín trên thế giới, chẳng hạn như Frankfurter Allgemeine Zeitung, kéo theo sự ‘tham chiến’ của nhiều tờ báo Mỹ và các nước khác, tạo nên một sức ép ghê gớm về việc cấp thiết phải minh bạch việc Slovakia có tiếp tay cho Bộ Công an Việt Nam để ‘vận chuyển’ Trịnh Xuân Thanh về Việt Nam hay không.
Tại thời điểm tháng Bảy năm 2018, báo chí Đức tự tin viết rằng ‘gần như không còn nghi ngờ’ rằng một máy bay của chính phủ Slovakia đã tham gia vào vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.
Nhưng chính vào thời gian nước sôi lửa bỏng hiện thời, Cựu bộ trưởng nội vụ Robert Kaliňák lại chạy một đường vòng lắt léo khi từ chối những tuyên bố rằng ông biết về vụ bắt cóc khi ông tại chức, bỏ lại một di sản bê bối chính trị mang tầm cỡ quốc tế mà chẳng biết trách nhiệm sẽ trút lên đầu quan chức nào mang trọng trách của Slovakia.
Kaliňák còn bày tỏ quan điểm của ông ta về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh trên một mạng xã hội : tên của Trịnh Xuân Thanh không nằm trong danh sách hành khách sử dụng máy bay do chính quyền Việt Nam cung cấp ; không có bệnh nhân nào được vận chuyển trên máy bay, hoặc một ai bị trói hoặc có cử động bị hạn chế theo bất kỳ cách nào khác ; mọi người đều có hộ chiếu ngoại giao.
“Làm thế nào những chính trị gia như chúng ta có thể đối mặt với hàng trăm ngàn người đang kêu gọi một Slovakia tử tế, một Slovakia, nơi quyền lực chính trị sẽ không bị lạm dụng, khi chúng ta không nhìn vào những gì đã được nói đến !” - Tổng thống Andrej Kiska thốt lên đầy bức bối và có thể cả giận dữ.
Khi đã được xác nhận rằng Slovakia cung cấp máy bay của chính phủ, sau đó được sử dụng để bắt cóc cựu quan chức Việt Nam Trịnh Xuân Thanh, hiển nhiên một lời giải thích thuyết phục về tất cả những nghi ngờ và phản đối hoặc hình phạt đối với những người có trách nhiệm là điều mà Tổng thống Andrej Kiska đang mong đợi và hối thúc.
Cường độ hối thúc trên sẽ chắc chắn tăng vọt và cực kỳ khẩn cấp khi vào ngày 3/8/2018, tờ Frankfurter Allgemeine Zeitung, đã đăng một bài báo tường thuật về một phát giác mới : chính cựu Bộ trưởng Nội vụ Slovakia Robert Kaliňák đã giúp Bộ trưởng Công an Việt Nam Tô Lâm đưa Trịnh Xuân Thanh ra khỏi khu vực Schengen bằng chuyên cơ của chính phủ Slovakia.
Bộ trưởng Tô Lâm là người đầu tiên bước lên chiếc chuyên cơ của chính phủ Slovakia, tiếp theo là các thành viên của phái đoàn Việt Nam, tất cả 12 người. Trịnh Xuân Thanh là người cuối cùng được đưa lên máy bay, rõ ràng là ông ta bị thương, trông có vẻ đờ đẫn và được hai mật vụ Việt Nam xốc nách hai bên dìu đi…
Khác hẳn với thái độ nhẩn nha và lẩn tránh trách nhiệm cách đây vài ba tháng, vào lúc này Chính phủ Slovakia đang như thể bấn loạn để cứu vãn cấp thời thể diện đối nội và uy tín quốc tế của họ. Đã đến lúc Slovakia phải tìm cách đưa ra ít nhất một quyết định nào đó, và phải là quyết định cứng rắn và sòng phẳng về mặt ngoại giao, để cứu vãn tình thế.
Tương lai của những tháng tiếp tới trong quan hệ Slovakia - Việt Nam là cực kỳ khó đoán định. Sẽ không loại trừ khả năng do phải chịu áp lực từ dư luận đủ lớn tại Slovakia, từ Chính phủ Đức và từ giới báo chí quốc tế, phản ứng tối thiểu của Chính phủ Slovakia đối với Việt Nam sẽ là hạ cấp mối quan hệ ngoại giao và thương mại mà được xem là ‘tốt đẹp’ trước đây, cùng lúc có thể chấm dứt hoàn toàn ý định hỗ trợ Việt Nam để vận động Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (EVFTA).
Ngay vào thời điểm này, cả ông Kaliňák và Bộ Nội Vụ Slovakia đều phủ nhận các cáo buộc của báo chí, gọi đây là “những điều bịa đặt.”
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 03/08/2018
* Khối Schengen bao gồm các quốc gia là Áo, Bỉ, Đan Mạch, Phần Lan, Pháp, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Luxemburg, Hà Lan, Đức, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Italy, Estonia, Latvia, Lithuania, Malta, Ba Lan, Cộng hòa Séc, Slovakia, Slovenia, Hungary, và Na Uy, Iceland và Thụy Sĩ.
“Ngài Bernd Lange khẳng định, cá nhân mình và EU sẽ cố gắng thúc đẩy Hiệp định EVFTA sớm được thông qua, cũng như mong muốn tiếp tục tăng cường hợp tác với Bộ Công an trong thời gian tới...” - Bộ Công an Việt Nam đưa một bản tin ‘lạ’ ngay sau cuộc gặp của tướng Tô Lâm - bộ trưởng bộ này - với ông Bernd Lange, Chủ tịch Ủy ban Thương mại quốc tế (INTA) thuộc Nghị viện Châu Âu (EP) vào chiều 27/7/2018 tại Hà Nội.
Bernd Lange gặp Tô Lâm để làm gì ? - Ảnh Bộ Công an
Bản tin ‘lạ’
Ủy ban Thương mại quốc tế - cơ quan chuyên trách về các vấn đề thương mại và đầu tư và đặt mối quan hệ chủ yếu với chính thể độc đảng ở Việt Nam qua kênh Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) - có chức trách gì để phải ‘tiếp tục tăng cường hợp tác với Bộ Công an’ ?
Đây là lần đầu tiên diễn ra cuộc gặp Tô Lâm - Bernd Lange - một hiện tượng đáng chú ý.
Vào tháng Chín năm 2017, Bernd Lange cũng đã đến Hà Nội về EVFTA, nhưng không có cuộc gặp nào với Tô Lâm. Chuyến đi này diễn ra một tháng rưỡi sau vụ Chính phủ Đức cáo buộc Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc ở Berlin và khiến nổ ra cuộc khủng hoảng ngoại giao Đức - Việt, biến thành một cơn địa chấn không chỉ trong nền chính trị Đức mà còn gây chấn động cả Châu Âu.
Còn đợt làm việc ở Hà Nội của Bernd Lange vào tháng Bảy năm 2018 lại diễn ra sau sự kiện Nguyễn Hải Long - một nghi can tham gia đường dây bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ngay tại Đức - vào ngày 17/7/2018 bất ngờ chịu nhận tội đã tham gia vụ bắt cóc này, trở thành đề dẫn hùng hồn khiến cả Châu Âu phải ‘mở mắt’ trước lời tuyên giáo ‘Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước’, để sẽ phải thiết lập một hàng rào an ninh nghiêm khắc hơn bao giờ hết trên Lục Địa Già không chỉ với việc nhập cảnh của giới an ninh mà cả với nhiều thành phần quan chức khác của chính thể độc đảng ở Việt Nam.
Cuộc gặp Tô Lâm - Bernd Lange lại diễn ra sau một sự kiện thương mại được toàn giới chóp bu Việt Nam hoan hỉ xen hy vọng : vào cuối tháng Sáu năm 2018, EVFTA sau khi kết thúc giai đoạn đàm phán từ tháng Mười Hai năm 2015, đã kết thúc giai đoạn 1 về rà soát pháp lý, đồng thời thống nhất toàn bộ các nội dung của Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (IPA). Dù vậy, hiệp định ngổn ngang này đã phải mất đến hai năm rưỡi mới kết thúc giai đoạn rà soát pháp lý, trong khi thông thường khoảng thời gian rà soát pháp lý đối với những hiệp định tương tự chỉ mất từ 6 tháng đến 1 năm.
Theo quy định của EU, quá trình xem xét các hiệp định thương mại quốc tế như EVFTA sẽ trải qua 2 giai đoạn : Giai đoạn 1, Ủy ban thương mại quốc tế của chủ tịch Bernd Lange sẽ rà soát toàn diện hiệp định nhằm đảm bảo thông tin, tình trạng pháp lý đầy đủ. Giai đoạn 2, Ủy ban thương mại quốc tế sẽ trình lên Nghị viện Châu Âu để thông qua.
Vậy Bernd Lange gặp Tô Lâm thực chất nhằm mục đích gì ?
Hãy nhìn lại quá khứ gần mối quan hệ EU - Việt Nam.
Trọng trách của Bernd Lange
Vào tháng 6/2016, Nghị viện Châu Âu lần đầu tiên phải tung ra một nghị quyết mang số hiệu 2016/2755 (RSP) với thái độ và từ ngữ cứng rắn chưa từng có khi đề cập và lên án tình trạng đàn áp nhân quyền trầm trọng ở Việt Nam. Ngay sau đó, chính quyền Việt Nam bắt đầu một chiến dịch đàn áp khốc liệt kéo dài 17 tháng liên tiếp đối với giới đấu tranh nhân quyền ở quốc gia ‘lệ rơi hình chữ S.
Từ nửa cuối năm 2016 đến nay, đã có một số nghị sĩ của EU đến Hà Nội làm việc về EVFTA và luôn kèm dẫn những điều kiện về nhân quyền - một trọng tâm của EVFTA.
Nhưng chủ đề nhân quyền đã hoàn toàn không được Việt Nam quan tâm và phản hồi. Thậm chí ngược lại, nhà cầm quyền Việt Nam còn bắt giam đến gần ba chục người bất đồng chính kiến trong năm 2017 - một “thành tích” tương đương với thời kỳ “khủng bố trắng” từ năm 2008 đến năm 2012.
Sau nhiều năm giữ ôn hòa với chính quyền Việt Nam và thậm chí còn bị cho là khá mềm yếu trước quá nhiều vi phạm nhân quyền, rốt cuộc từ giữa năm 2016 đến nay EU ngày càng quan tâm đặc biệt đến chủ đề nhân quyền cho Việt Nam và nói thẳng đây là một trong những điều kiện bắt buộc, để nếu Việt Nam không chịu cải thiện nhân quyền thì sẽ không có cơ hội nào có được EVFTA.
Khi đến Hà Nội vào tháng 9/2017, ông Bernd Lange cũng đã nói thẳng “Nhân quyền là vấn đề trọng tâm trong đàm phán thương mại giữa Việt Nam và Liên Minh Châu Âu- EU”. Ông Bernd Lange cũng nói rằng nếu Việt Nam không giải quyết đầy đủ các quan ngại về nhân quyền thì e rằng chuyện thương thảo giữa đôi bên sẽ gặp rắc rối.
Còn chuyến công du Hà Nội của ông Bernd Lange vào những ngày cuối tháng Bảy năm 2018 đã mang lại một tín hiệu mới lạc quan hơn : xác lập vị trí của những yêu sách về nhân quyền trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA), từ chỗ khá yếu thế cách đây hai năm, đang trở nên tương đối mạnh mẽ vào thời gian này.
Phát biểu tại hội thảo ‘Kinh doanh và Quyền Con người trong Quan hệ Thương mại và Chuỗi Cung ứng Toàn cầu tại Việt Nam’ vào sáng 25/7 tại Hà Nội, ông Bernd Lange cho biết 3 công ước cơ bản của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đang là mối quan tâm của các Nghị sỹ Châu Âu. Việc Việt Nam đưa ra những cam kết rõ ràng và mang tính ràng buộc sẽ góp phần thuyết phục các nghị sỹ sớm thông qua EVFTA.
Trước đó vào tháng Hai năm 2018, trang Borderlex của Châu Âu đã chính thức cho biết để thông qua EVFTA, “EU khăng khăng yêu cầu Việt Nam phê chuẩn ba hiệp ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về tự do lập hội, quyền tổ chức và thương lượng tập thể, và việc bãi bỏ lao động cưỡng bức dường như đã mang lại kết quả”.
Có thể cho rằng ý nghĩa lớn nhất của 3 công ước quốc tế mà chính thể độc đảng ở Việt Nam đã cố tình trì hoãn việc ký kết trong nhiều năm qua là định chế Công đoàn độc lập bảo vệ quyền lợi của người lao động, trong đó có quyền đình công. Lý do chính của việc trì hoãn này xuất phát từ não trạng của chế độ cộng sản : sau ‘Bài học Công đoàn Đoàn Kết ‘ ở Ba Lan và thập kỷ 90 của thế kỷ XX, chính thể Việt Nam đã luôn xem Công đoàn độc lập là một ‘thủ đoạn của chiến lược diễn biến hòa bình’ và tìm mọi cách cấm cản, phá bĩnh.
Trong khi đó, khối công đoàn quốc doanh đã không những chưa bao giờ tổ chức cho công nhân đình công để đòi quyền an sinh xã hội trước giới chủ, mà còn toa rập với chính quyền và công an để săn bắt những người cầm đầu đình công trong giới công nhân. Liên đoàn Lao động Việt Nam - một hội đoàn bị xem là ‘cánh tay nối dài của đảng’, trong nhiều năm qua đã nghiễm nhiên ‘ăn trắng mặc trơn’, hưởng ít nhất 2% trong tổng quỹ lương của các doanh nghiệp nhưng lại không giúp gì cho những quyền biểu tình được hiến định của người lao động.
Với thông điệp về 3 công ước cơ bản của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), đây là lần thứ hai trong vòng 10 tháng qua ông Bernd Lange đã ‘đòi nợ’ chính thể Việt Nam về nhân quyền.
Còn Tô Lâm ?
Không thể khác hơn, Chủ tịch Ủy ban Thương mại Quốc tế Bernd Lange đang mang trên mình một nhiệm vụ phức tạp và đầy ý nghĩa khi làm việc với Tô Lâm : vừa thuyết phục vừa sòng phẳng với ‘Bộ đàn áp nhân quyền’ phải thả lỏng cơ chế siết bức dân chủ và dần cải thiện tình trạng đàn áp nhân quyền vốn đang xảy ra quá trầm trọng.
Hiện thời, cửa thoát kinh tế đặt ra đối với chính thể Việt Nam thật ‘minh bạch’ : chỉ có ký kết 3 công ước quốc tế về quyền của người lao động cùng một lộ trình chi tiết cam kết sẽ thực hiện 3 công ước quốc tế này, Việt Nam mới nhận được sự ủng hộ của Ủy ban Thương mại Châu Âu và sau đó có thể là của Nghị viện Châu Âu để thông qua EVFTA.
Vào quý 2 năm 2018, mật độ và cường độ làm việc về cải thiện nhân quyền của Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam và giới nghị sĩ một số nước trong khối EU như Đức, Thụy Điển và cả Ý, Tây Ban Nha… với chính thể Việt Nam đã gia tăng hẳn, trước mắt yêu cầu Bộ Công an trả lại hội chiếu và quyền tự do xuất cảnh cho một số người hoạt động nhân quyền mà đã bị công an thu giữ bất hợp pháp, giới chức ngoại giao quốc tế được thăm hỏi một số tù nhân chính trị trong trại giam và tự do tiếp xúc với giới xã hội dân sự…
Còn Tô Lâm thì sao ?
Sẽ khăng khăng cương bướng ‘không thả tù chính trị’ rập theo não trạng độc trị của chế độ một đảng ? Hay sẽ he hé mắt sang Châu Âu sau vụ Nguyễn Hải Long ‘khai sạch’ tại Tòa Thượng thẩm Berlin, cũng là cái bối cảnh chính thể Việt Nam chưa bao giờ cô độc như thế này trên thế giới ? Hoặc dù muốn hay không, cũng phải tuân theo ‘chính sách Nguyễn Phú Trọng’ về ‘EVFTA là ưu tiên số một’, để sau đó vẫn còn cơ hội ‘đạt hiệp định trước, bắt nhân quyền sau’ như thời hậu WTO giai đoạn 2008 - 2012 ?
Phạm Chí Dũng
Nguồn VOA, 01/08/2018
Một số quan chức của Bộ Công an hẳn đã thót tim khi nghe tin Nguyễn Hải Long - một nghi can tham gia đường dây bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ngay tại Đức - vào ngày 17/7/2018 bất ngờ chịu nhận tội đã tham gia vụ bắt cóc này.
Bị cáo Nguyễn Hải Long ngồi trong phòng kính chống đạn tại tòa Thượng thẩm Berlin. (Ảnh chụp màn hình Thoibao.de)
Từ nhận tội đến ‘khai sạch’
Những quan chức của Bộ Công an có lẽ cũng chẳng mong muốn ‘đồng chí Nguyễn Hải Long’ được Tòa Thượng thẩm Berlin giảm án vì thành tích đã ‘thành thật khai báo’.
Nhưng phản ngược với ý nguyện trên, chỉ một tuần sau cử chỉ cúi đầu nhận tội làm gián điệp và bắt cóc, Nguyễn Hải Long đã được hưởng mức án chỉ có 3 năm 10 tháng tù vì tội, tức giảm đến phân nửa so với mức án lên đến bảy năm rưỡi tù giam nếu không chịu nhận tội.
Phiên tòa xử Nguyễn Hải Long cũng bởi thế đã kết thúc sớm hơn dự kiến khoảng một tháng.
Nhưng cái án cho Nguyễn Hải Long lại mở ra những hệ quả mới. Hành động tiếp theo của Đức sẽ là gì ?
Chứng cứ dành cho cả Châu Âu
Thật khó tưởng tượng ra người Đức - sau khi đã nổi giận bởi vụ bắt cóc và cứng rắn đến mức thẳng tay tuyên bố tạm thời đình chỉ quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam vào tháng 10/2017 và một tháng sau đó đã thông báo ngừng luôn hiệp định về miễn trừ visa đối với quan chức Việt Nam đi công tác ở Đức - lại không làm gì thêm sau khi có được nhân chứng sống Nguyễn Hải Long đã ‘khai sạch’.
Vào thời điểm Nguyễn Hải Long nhận tội, hãng tin BBC cho biết nội dung bản khai bổ sung viết "Việc thuê xe sang Berlin là để bắt một nhân vật rất quan trọng, nhằm đem về Việt Nam xét xử". Nguyễn Hải Long cũng thừa nhận ông ta biết rằng người chỉ đạo chiến dịch bắt người này là tướng Đường Minh Hưng, người mà ông đã đặt phòng khách sạn hộ tại Berlin. Nguyễn Hải Long cũng khai trước tòa rằng sau khi vụ bắt người hoàn thành, ông đã tham dự một buổi tiệc "ăn mừng" ở Prague, với tướng Hưng là một trong những người có mặt và đã "uống khá say". Phần trình bày bổ sung này của bị cáo Nguyễn Hải Long đã được bên công tố và luật sư đại diện ông Trịnh Xuân Thanh chấp nhận là "phù hợp kết quả điều tra"…
Đường Minh Hưng lại là trung tướng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục An ninh thuộc Bộ Công an Việt Nam. Vào tháng Mười Hai năm 2017, Công tố Đức đã phát lệnh truy nã quốc tế đối với Đường Minh Hưng. Tin tức này đã được báo chí Đức phát đi vào giữa năm 2018, nhưng từ đó đến nay Bộ Công an và chính phủ Việt Nam vẫn hoàn toàn ‘cấm khẩu’, không có bất kỳ phản ứng nào trước động thái không khác gì ‘hạ nhục’ từ người Đức.
Từ sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, mặc dù phía Đức đã trưng ra một số bằng chứng (nhân chứng, vật chứng) để chứng minh có sự tham gia trực tiếp của mật vụ Việt Nam vào vụ bắt cóc này, nhưng việc Nguyễn Hải Long nhận tội có thể được xem là chứng cứ sống đầu tiên của chính thủ phạm mà đã tố cáo trực tiếp về đường dây bắt cóc của Trung tướng công an Đường Minh Hưng. Trên phương diện tố tụng hình sự, chứng cứ này là đặc biệt quan trọng và có thể mở đường cho hàng loạt phanh phui tiếp theo về vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh trong thời gian tới.
Chứng cứ trên cũng trở thành đề dẫn hùng hồn khiến cả Châu Âu phải ‘mở mắt’ trước lời tuyên giáo ‘Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước’, để sẽ phải thiết lập một hàng rào an ninh nghiêm khắc hơn bao giờ hết trên Lục Địa Già không chỉ với việc nhập cảnh của giới an ninh mà cả với nhiều thành phần quan chức khác của chính thể độc đảng ở Việt Nam.
Lời thú tội của Nguyễn Hải Long tại Tòa Thượng thẩm Berlin vào ngày 17/7/2018 càng thúc đẩy mau hơn và mạnh hơn những quyết định tiếp tới của ngành tư pháp Đức để chế tài Việt Nam, kể cả việc phát thêm lệnh truy nã quốc tế đối với một số gương mặt quan chức cao nào đó thuộc công an Việt Nam, kể cả sẽ cáo buộc và truy xét những nhân vật cấp cao của Đảng cộng sản Việt Nam, trong bối cảnh Hà Nội vẫn chưa có bất kỳ một động tác xin lỗi và ‘cam kết không tái phạm’ nào trước người Đức.
Những gương mặt mới nào sẽ được hưởng lệnh truy nã toàn Châu Âu và do đó cũng bị bịt kín cánh cửa ‘ra đi tìm đường cứu nước’ ?
Chỉ còn là vấn đề thời gian
Ngay vào năm 2015 trước khi quan chức bị xem là ‘trùm tham nhũng’ - Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng - chưa phải ra khỏi Bộ Chính trị và Ban chấp hành trung ương để ‘trở về làm người tử tế’, một hiện tượng xã hội rất đặc thù và đã trở nên phổ biến ở Việt Nam là một số đại gia và quan chức khi gặp nhau trên bàn nhậu thường nháy mắt đầy ngụ ý “Đặt vé chưa ?”. Trước đó là một câu hỏi khác “Có thẻ xanh chưa ?”.
Cũng đã từ lâu, trong giới đại gia và quan chức, đặc biệt ở khu vực Hà Nội, khá phổ biến kinh nghiệm cần một khoản chi phí 500.000 - 1.000.000 đô la để được nhập tịch Canada theo dạng đầu tư. Ngay trước đại hội 12 của đảng cầm quyền vào đầu năm 2016, một đơn thư gửi đến Bộ Chính trị đã tố cáo Nguyễn Thị Thanh Phượng, con gái thủ tướng khi đó là Nguyễn Tấn Dũng, có quốc tịch Mỹ. Đến năm 2017 là vụ đại biểu quốc hội Nguyễn Thị Nguyệt Hường bị phát hiện có quốc tịch Malta. Và còn rất nhiều quan chức khác chưa bị lộ…
Từ sau đại hội 12 của đảng cầm quyền đến nay, tình hình chính trị và xã hội trên rẻo đất Việt bi thương và quằn quại giống hệt một núi lửa đang chực chờ phun trào, bao gồm những biến động chính trị nội bộ không thể lường trước, làn sóng phản kháng xã hội của các tầng lớp nhân dân ngày càng dữ dội, trong đó phải kể đến tâm lý “hồi tố tài sản tham nhũng” và sự trả thù của người dân một khi chế độ không còn nằm trong tay lớp quan lại nhũng nhiễu. Nhiều quan chức và thương gia đã ngầm hiểu với nhau là bằng nhiều cách phải có thêm một quốc tịch nước ngoài để sẵn sàng nhảy lên máy bay hướng về trời Tây một khi Tổ quốc ‘có biến’.
Song không có được cái may mắn dù chỉ nửa vời như Nguyễn Thanh Phượng, Nguyễn Thị Nguyệt Hường và thậm chí còn tệ hơn cả thân phận của… Trịnh Xuân Thanh, cửa thoát của tướng Đường Minh Hưng không cần phải bàn cãi, mà đã bị bít hẳn từ cuối năm 2017.
Còn Đào Quốc Oai, Lê Anh Tú và một số những quan chức công an khác đã bị nêu tên trước Tòa Thượng thẩm Berlin, kể cả những quan chức Việt Nam nằm trong danh sách đoàn 12 người bị cho là đã lợi dụng lòng hiếu khách của Chính phủ Slovakia để mượn máy bay Slovakia và mượn luôn vùng không phận Ba Lan để áp tải Trịnh Xuân Thanh sang Moscow và từ đó về Hà Nội, cũng rất nhiều khả năng sẽ không thể tránh thoát số phận bị phát lệnh truy nã không chỉ trên toàn Châu Âu, mà còn vươn tới những nơi khác khác như Mỹ, Canada, Úc… - những quốc gia có mối quan hệ hiệp định dẫn độ với nước Đức.
Tương lai nào cho những kẻ ‘ra đi tìm đường cứu nước’ ?
Ngay sau khi phiên tòa xử bị cáo Nguyễn Hải Long kết thúc, nhà báo Lê Trung Khoa - chủ bút của trang Thoibao.de của cộng đồng người Việt ở Đức - đã nhận định rằng phía Đức sẽ có những bước đi tiếp theo đối với những nhân vật khác đã được phía Đức xác định có liên quan đến vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh.
“Khi Nguyễn Hải Long đã chủ động nhận tội tham gia vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh thì vụ án này có kết quả rất tốt, bằng kết quả là họ ký nhận có tham gia vụ bắt cóc và đây là vụ bắt cóc. Khi có kết quả này rồi thì như nhận định của bà luật sư đại diện cho Trịnh Xuân Thanh là chắc chắn sẽ có những động thái tiếp theo với những đối tượng đang trốn chạy là tướng Đường Minh Hưng, Đào Quốc Oai, Lê Anh Tú và một số những người khác đã được nêu tên trước tòa” (RFA Việt ngữ).
Khác nhiều và khác hẳn với thời kỳ trước là lúc quan chức tham nhũng và phạm tội bay ra nước ngoài thoải mái mà không bị sờ gáy, giờ đây và sắp tới đang và sẽ là những cặp mắt, nghi ngờ, soi xét và sẵn sàng từ chối visa của nhiều quốc gia trên thế giới dành cho những kẻ đạp trên lưng dân Việt và quay lưng với Tổ quốc. Không chỉ tại Hoa Kỳ, Canada, Úc, rào chắn còn đang được dựng lên khẩn cấp ở biên giới Đức và có thể lan sang Anh, Pháp, kể cả những nước được chính thể cộng sản ở Việt Nam từng xem là ‘xã hội chủ nghĩa anh em’ và đến giờ còn ‘thân thiện’ như Cộng hòa Séc…
Cho dù những quan chức tham nhũng và đàn áp nhân quyền có cày cục và luồn lách để nhận được thẻ xanh ở các nước phương Tây, không có gì bảo đảm là số quan chức đó sẽ không bị hồi tố trong tương lai, khi một chính quyền dân chủ ở Việt Nam hình thành và muốn phục hồi công lý, do đó sẽ truy xét và truy cứu những quan chức tham nhũng, gây tội ác cùng tài sản của họ, cho dù số quan chức này tưởng như đã định cư an toàn ở trời Tây. Bài học Philippines thời hậu độc tài Marcos là một minh họa điển hình, khi nhiều quan chức tham nhũng bỏ trốn ra nước ngoài nhưng vẫn bị truy xét về tội trạng tham nhũng cùng tài sản cá nhân và đã phải trả giá.
Phạm Chí Dũng
Nguồn VOA, 31/07/2018
Sau vô số tiếng khóc xé ruột và cả những cái chết tự treo cổ không thể nhắm mắt của người dân Thủ Thiêm, bản kết luận thanh tra vùng đất đẫm máu cưỡng chế này được hứa hẹn bởi Thanh tra chính phủ vẫn biệt tăm.
Người dân Thủ Thiêm uất nghẹn vì bị cướp đất tại buổi gặp gỡ “đại biểu quốc hội” hồi Tháng Năm, 2017. (Hình : Zing)
Liệu đã có một ý đồ toa rập giữa chính quyền ở Sài Gòn, mà cụ thể là của nhóm lợi ích “ăn đất” Thủ Thiêm và những quan chức lãnh đạo đương nhiệm của thành phố này, với các cơ quan chính phủ và với đích thân Thủ tướng Phúc, để dẫn đến những kết luận trơn tuột của ông Phúc như muốn cho vụ việc này chìm xuồng ?
Chỉ cách đây không lâu, đã có những dấu hiệu cho thấy chính quyền ở Sài Gòn cày cục xin trung ương “xử lý nội bộ,” còn Thủ Tướng Phúc có lẽ chẳng mong gì hơn thế. Cùng lúc, có tin Trưởng Ban Tuyên Giáo Trung Ương Võ Văn Thưởng đã chỉ đạo báo chí ngừng đăng bài về vụ này.
Báo chí ‘câm miệng’ và ‘lò’ nguột ngắt
Từ Tháng Năm, 2018 đến nay, vẫn chỉ có mạng xã hội nhức nhối vụ Thủ Thiêm, còn báo chí nhà nước bị “khóa miệng” đến mức tuyệt đối.
Nhìn lại, vào tuần đầu tiên của Tháng Năm, 2018 đã xảy ra hiện tượng các tờ báo nhà nước được bật đèn xanh và do đó được “mở miệng” gần như không hạn chế và một vài Facebooker ẩn danh liên tiếp tung bài “đánh” phe nhóm Lê Thanh Hải.
Khi đó, thậm chí có những tờ báo còn dám chỉ mặt điểm tên các quan chức đứng đầu bảng về liên đới trách nhiệm phê duyệt quy hoạch Thủ Thiêm trong quá khứ : Nguyễn Văn Đua – phó chủ tịch ủy ban nhân dân TP.HCM, Lê Thanh Hải – chủ tịch và sau đó là bí thư thành ủy.
Nguyễn Văn Đua bị “tố” là đã ký một quyết định về quy hoạch Thủ Thiêm mà đã vượt quyền khi phủ nhận cả quyết định trước đó của thủ tướng chính phủ.
Chiến dịch cưỡng chế giải tỏa Thủ Thiêm xảy ra trong suốt chiều dài thời gian mà Lê Thanh Hải đảm nhiệm chức vụ chủ tịch (2001-2006) và 2 nhiệm kỳ liên tiếp giữ chức bí thư thành ủy (2006-2015).
Lê Thanh Hải lại là quan chức bị dân oan Thủ Thiêm tố cáo ghê gớm nhất về “cướp đất vàng” ở Thủ Thiêm. Vào thời đó, người được xem là “đệ tử ruột” của ông Hải là Tất Thành Cang là bí thư quận 2 đã có nhiều biểu hiện tiếp tay rất đắc lực cho các nhóm lợi ích để cưỡng chế đẩy đuổi dân nghèo Thủ Thiêm ra khỏi mảnh đất duy nhất của họ.
Nhưng sang tuần tiếp theo của Tháng Năm đã xảy ra một hiện tượng kỳ lạ : cũng báo chí nhà nước và cũng những tờ báo vừa lên tiếng mạnh mẽ nhất về vụ Thủ Thiêm, đã im bặt như thể bị ai đó khóa miệng.
Sau này mới biết chính Ban Tuyên Giáo Trung Ương đã chỉ đạo không cho báo chí đăng tiếp vụ Thủ Thiêm.
Phải chăng sau một thời gian làm đình đám và muốn “đốt lò” vụ Thủ Thiêm, Nguyễn Phú Trọng phát hiện ra vụ này liên đới quá nhiều quan chức, không chỉ quan chức đã về hưu mà cả những quan chức đương nhiệm và còn là quan chức cao cấp, nên ông Trọng đã phải vội vã cho Ban Tuyên Giáo Trung Ương chỉ đạo báo chí “câm miệng,” còn “lò” tạm ngừng hoạt động và đang tính toán lại làm sao để “đập chuột nhưng không vỡ bình ?”
Và phải chăng đã có sự thỏa hiệp, hay nói trắng ra là “đi đêm” giữa các nhóm quyền lực – lợi ích mới với nhóm quyền lực – lợi ích cũ để “chuyển giao lợi ích” và đương nhiên cho chìm xuồng vụ Thủ Thiêm cùng đổ sạch biển nước mắt của dân oan ?
Vào thời gian này, phải chăng Nguyễn Xuân Phúc đang muốn “chạy làng” vụ Thủ Thiêm, còn bí thư ở Sài Gòn là Nguyễn Thiện Nhân thì vẫn tiếp tục ma mị dân oan Thủ Thiêm nhưng thực chất lại chẳng làm bất kỳ điều gì để phục hồi cán cân công lý ở vùng đất thê thảm này ?
Từ Ngô Văn Khánh đến kết luận kiểm tra nước đôi
Chân đứng cho những nghi ngờ trên đang ngày càng trở nên hiện hình một cách đáng sợ, mà bằng chứng rõ nhất là kết luận kiểm tra mới đây (chứ không phải thanh tra) khu đô thị mới Thủ Thiêm của thanh tra chính phủ.
Vào năm 2015, vụ Thủ Thiêm đã từng bị thanh tra chính phủ tổ chức thanh tra, do Phó Tổng Thanh Tra Chính Phủ Ngô Văn Khánh “cầm đầu.” Nhưng cho tới nay, vẫn chẳng ai thấy mặt mũi kết luận thanh tra mà Phó Tổng Thanh Tra Chính Phủ Ngô Văn Khánh đã thực hiện tại dự án Khu Đô Thị Mới Thủ Thiêm.
Vào thời gian đó, có những dấu hiệu khuất tất khiến nhiều người dân Thủ Thiêm nghi ngờ rằng đã có một sự móc ngoặc giữa đoàn thanh tra chính phủ của Ngô Văn Khánh với giới quan chức nhiều tiền lắm của ở Sài Gòn. Rốt cuộc, hàng núi hồ sơ khiếu kiện và tố cáo của dân oan Thủ Thiêm đã bị quẳng vào một xó xỉnh nào đó, nước mắt dân oan vẫn tiếp tục tuôn ra, máu của dân oan vẫn tiếp tục đổ, còn Ngô Văn Khánh trở về Hà Nội, để từ đó báo chí càng bất ngờ khi phát hiện những tài sản ngồn ngộn mới cứng của nhân vật này.
Trong số những quan chức liên quan và phải chịu trách nhiệm hình sự một khi vụ Thủ Thiêm được khởi tố điều tra, cựu phó tổng thanh tra chính phủ Ngô Văn Khánh là một cái tên không thể bỏ qua. Cho dù vào thời gian đó Ngô Văn Khánh có cho công bố kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm chăng nữa, dư luận vẫn tin chắc rằng ông Khánh đã làm nhẹ đi rất nhiều các sai phạm ghê gớm của giới quan chức từ Sài Gòn đến các bộ ngành trung ương mà do đó bản kết luận này về thực chất là “ăn bẩn.”
Còn vào ngày 15 Tháng Bảy, 2018 – thời điểm được chính phủ Việt Nam hứa hẹn sẽ công bố chính thức bản kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm vốn đã kéo dài suốt hai chục năm trời của nước mắt, máu và cả nhiều cái chết uất nghẹn của dân oan nơi đây. Không phải hệ thống báo đảng và báo nhà nước công bố bản kết luận này, mà nội dung kết luận kiểm tra khu đô thị mới Thủ Thiêm của thanh tra chính phủ dài 17 trang lại được đăng tải trên… Facebook Lê Nguyễn Hương Trà.
Với bản kết luận kiểm tra khu đô thị mới Thủ Thiêm được công bố trên Facebook Lê Nguyễn Hương Trà vào Tháng Bảy, 2018, tình hình có vẻ không bớt đen tối hơn là bao.
Kết luận trên vẫn ghi nhận “thành tích” của thành ủy và Ủy Ban Nhân Dân ở Sài Gòn trong việc giải tỏa 99% “đất sạch,” trong khi chỉ đề cập một cách hết sức sơ sài đến diện tích giải tỏa lố 160 hécta theo tố cáo của người dân Thủ Thiêm. Còn phần kiến nghị xử lý của bản kết luận này lại hoàn toàn không nêu ra, như thể cố tình tránh né, bất kỳ cái tên nào của giới quan chức “ăn đất,” đặc biệt là bí thư thành ủy thời đó là Lê Thanh Hải, bí thư quận 2 thời đó là Tất Thành Cang, Nguyễn Văn Đua – phó chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố vào thời đó…
Sẽ chìm xuồng nếu dân oan không phản ứng !
Trong lúc cơ quan thanh tra chính phủ vẫn như giấu biến bản kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm, vào ngày 16 Tháng Bảy – tức trùng với chuyến “công du” Thủ Thiêm của quan chức Nguyễn Thiện Nhân, Thành ủy Sài Gòn đã ra thông báo “sẽ thành lập tổ công tác giải quyết các trường hợp kiến nghị, khiếu nại liên quan công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để thực hiện quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm, do chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân thành phố làm tổ trưởng, phó chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân thành phố phụ trách đô thị làm tổ phó…”
Đã khá rõ là bản thông báo trên đang muốn thay thế cho bản kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm, tức “khúc xương” Thủ Thiêm quá khó gặm đã được Thủ Tướng Phúc thảy cho chính quyền ở Sài Gòn, sau những dấu hiệu không kém rõ ràng về việc ông Phúc không muốn nhúng tay trực tiếp vào vụ việc này vì sợ đụng chạm quá nhiều kẻ “ăn đất,” bị dân chửi và dĩ nhiên sợ bị “mất uy tín,” và do vậy ông Phúc muốn “chạy làng.”
Cũng khá rõ về việc chính quyền ở Sài Gòn đã xin trung ương cho “xử lý nội bộ” vụ Thủ Thiêm, và cơ chế ưu ái đặc biệt này đã được trung ương thông qua.
Nếu đà ưu ái này tiếp diễn mà dân không phản ứng mạnh, chắc chắn sẽ chẳng có bản kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm nào được công bố, chưa kể việc có được công bố chăng nữa thì cũng chỉ “đánh bùn sang ao” mà không xử lý bất kỳ bất công ghê gớm nào tại Thủ Thiêm.
Nhiệm vụ có vẻ như duy nhất giờ đây của Bí Thư Thành Ủy Nguyễn Thiện Nhân là “thăm” dân oan Thủ Thiêm và cố gắng thyết phục những người dân này dọn vào ở trong khu tái định cư Thủ Thiêm – chính là những khu nhà heo hút được xây tạm bợ mà không có gì bảo đảm về chất lượng công trình, thậm chí từ năm 2017 đến nay đưa ra đấu giá mà chẳng có “ma” nào thèm mua. Một khi dân oan đã “ổn định” trong khu tái định cư, giới quan chức ăn bẫm hy vọng làn sóng khiếu tố sẽ giảm bớt.
Hy vọng đó là rất “đúng quy trình.” Làm thế nào để chính quyền ở Sài Gòn – “tội phạm” trong vụ Thủ Thiêm – lại muốn xử lý những tội phạm “ăn đất” của người dân ? Làm thế nào để “bản lĩnh Nguyễn Thiện Nhân” dám “xử” Lê Thanh Hải và những quan chức ăn tạp khác ?
Việt Nam đương đại và quằn quại có quá nhiều bằng chứng về “kẻ phạm tội đi xử lý tội phạm,” mà dẫn chứng cập nhật nhất vào nửa đầu năm 2018 là Cục Phòng Chống Tội Phạm Công Nghệ Cao của hai tướng công an Phan Văn Vĩnh và Nguyễn Thanh Hóa lại bị biến thành cái ổ của “công an tổ chức đánh bạc và bảo kê cho đánh bạc công nghệ cao.”
Giờ đây, mọi việc lại phải bắt đầu từ đầu theo cách chính quyền ở Sài Gòn “xem xét, giải quyết các trường hợp kiến nghị, khiếu nại liên quan công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để thực hiện quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm” – như bao nhiêu lần khác trong quá khứ.
Cũng là cái thói “xử lý nội bộ” và cuối cùng sẽ dẫn đến “đánh bùn sang ao,” khiến vụ Thủ Thiêm uất nghẹn chỉ còn cách bị nhấn chìm xuồng. Chìm xuồng hẳn.
Giờ đây, hàng ngàn dân oan Thủ Thiêm không còn gì để mất lại thêm một lần nữa nhận ra rằng họ vẫn chỉ là những con tốt thí trên bàn cờ lợi ích và chính trị của các nhóm quyền lực – những kẻ coi cái chết tự treo cổ vì phẫn uất do bị cưỡng chế của dân oan chẳng đáng một bữa nhậu của chúng.
Phạm Chí Dũng
Nguồn Người Việt, 29/07/2018
Không biết vô tình hay hữu ý, chỉ 3 ngày sau vụ Nguyễn Hải Long - một nghi can tham gia đường dây bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ngay tại Đức - cúi đầu nhận tội tại tòa thượng thẩm Berlin vào ngày 17/7/2018, Chính phủ Cộng hòa Séc đã gây nên một cú sốc đối với chính thể độc đảng ở Việt Nam : quyết định tạm ngừng tiếp nhận đơn xin thị thực dài hạn cho mục đích lao động và kinh doanh đối với công dân Việt Nam - theo thông cáo đăng trên trang web của Đại sứ quán Cộng hòa Séc tại Hà Nội ngày 20/7/2018.
Trịnh Xuân Thanh tại tòa Hà Nội.
Với quyết định trên, có thể cho rằng Việt Nam đã mất đứt ‘thị trường xuất khẩu lao động truyền thống’ mà nước này luôn kỳ vọng.
Điều thật trớ trêu là Séc lại là ‘quốc gia có nền kinh tế thân thiện nhất với Việt Nam’ - như cách tuyên truyền lấy lòng của giới ngoại giao và chóp bu Việt Nam.
Nguy cơ mất thị trường xuất khẩu lao động
Séc nằm trong số những thị trường xuất khẩu lao động trong khối Liên minh châu Âu (EU) mà lao động Việt Nam làm việc như Bulgaria, CH Síp, CH Séc, Phần Lan, Pháp, Itallia, Manta, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Rumani và Vương quốc Anh.
Theo thống kê, người Việt Nam ra nước ngoài theo hầu hết các loại hình di cư như di cư lao động, hôn nhân - gia đình, du học... Hiện nay có khoảng 500.000 lao động Việt Nam làm việc tại hơn 40 nước và vùng lãnh thổ, khoảng hơn 250.000 công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài, trong đó phần lớn là phụ nữ Việt Nam lấy chồng Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Singapore, Mỹ, Pháp, Australia... và trên 30.000 du học sinh Việt Nam ở nước ngoài.
Sau khi Malaysia đóng cửa thị trường tiếp nhận lao động Việt Nam do tình trạng rất nhiều lao động Việt tự ý phá vỡ hợp đồng, vi phạm kỷ luật lao động, bỏ trốn ở lại làm việc sau khi hết hạn và kể cả hình thành tổ chức tội phạm, Việt Nam chỉ còn một số thị trường truyền thống thuộc khu vực Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan - chiếm tỷ trọng đến 94% số lao động Việt được đưa ra nước ngoài.
Nhưng cho đến nay, ngoài tình trạng lao động người Việt sang châu Âu vi phạm kỷ luật lao động và bỏ trốn ở lại, còn nhiều đối tượng, công ty lừa đảo người lao động với nhiều thủ đoạn tinh vi để chiếm đoạt tài sản hoặc đưa người lao động đi bất hợp pháp dưới hình thức buôn người, sự tồn tại da dẳng các đường dây đưa phụ nữ Việt Nam sang châu Âu, bán vào các ổ mại dâm, nhiều người lao động Việt Nam ở châu Âu đã có hành vi vi phạm pháp luật, thậm chí ở mức nghiêm trọng… mà đã gây thiệt hại và mất uy tín nghiêm trọng cho lao động Việt Nam nói chung và các công ty xuất khẩu lao động nói riêng.
Gần đây, một số khảo sát bỏ túi cho biết có đến 80% hoặc hơn số du học sinh Việt du học ở Nhật Bản thực chất là lao động chui và tìm cách ở lại Nhật mà không chịu về nước. Đó là nguồn cơn chủ yếu mà trong những năm gần đây, cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều đe dọa đóng cửa thị trường lao động Việt Nam ở những nước này.
Trước nhiều khó khăn chồng chất, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam gần đây đã phải tính cách mở rộng thị trường xuất khẩu lao động sang châu Âu, đặc biệt nhắm vào những quốc gia đã từng là ‘xã hội chủ nghĩa anh em’ với Việt Nam như Séc (trước đây là Tiệp Khắc), Đức, Nga, Bungaria…
Lẽ ra tình hình đã không đến nỗi tồi tệ mà khiến Cộng hòa Séc phải quyết định tạm ngừng tiếp nhận đơn xin thị thực dài hạn cho mục đích lao động và kinh doanh đối với công dân Việt Nam, nếu không có vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh mà đã làm cho một ít cố gắng vận động và đàm phán của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam đổ sông đổ biển.
‘Việt Nam là tội phạm có tổ chức…’
Tạm ngưng thị thực lao động Việt không chỉ là một quyết định mang tính kinh tế thuần túy của Séc, mà rất có thể nguyên nhân sâu xa của nó bắt nguồn từ lý do chính trị và an ninh.
Vào tháng Sáu năm 2018, trong khuôn khổ bàn luận về vấn đề ngân sách tài chính năm 2017 của ngành ngoại giao Cộng hòa Séc, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện nước này là ông Zaoralek đã bất ngờ tung ra một phát ngôn chấn động mang tính khẳng định “Việt Nam là tội phạm có tổ chức và trở thành mối đe dọa an ninh quốc gia hàng đầu”.
Ông Zaoralek cho biết visa cho sinh viên Việt Nam vào Séc là công cụ để đưa tội phạm vào nước này. Ông cũng nói rằng các băng nhóm Trung Quốc và Việt Nam đang sản xuất chất gây nghiện Pervitin để bán vào Đức và Séc…
Bất chấp phản ứng ngày 24/6/2018 của ông Hồ Minh Tuấn, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩ Việt Nam Việt Nam tại Cộng hòa Séc, chứ không phải của Bộ Ngoại giao Việt Nam, về phát biểu của Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Hạ viện Cộng hòa Séc là “hoàn toàn không phù hợp với sự phát triển tốt đẹp của mối quan hệ hữu nghị và hợp tác truyền thống giữa hai nước những năm qua”, giới chóp bu Việt Nam đã lần đầu tiên như bị một cái tát nảy đom đóm từ chính đối tác mà họ luôn tự tin là ‘quốc gia có nền kinh tế thân thiện nhất với Việt Nam’.
Nếu nhìn rộng hơn, phát ngôn của ông Zaoralek không hẳn là một sự bất ngờ mà đã được tích tụ sau một khoảng thời gian đủ dài và chuỗi sự cố đủ dày. Phát ngôn này không chỉ liên đới mật thiết với quá nhiều bức xúc của cộng đồng người Việt ở Séc trước tình trạng Đại sứ quán Việt Nam tại nước này đã từ lâu biến cơ chế cấp visa thành một dịch vụ hay hơn thế nữa là vụ đầu cơ dành cho các quan chức của đại sứ quán, với giá thu visa gấp từ 4-5 lần so với mức quy định, mà còn nhằm chỉ trích nhiều thực trạng mà giới quan chức ‘ăn của dân không chừa thứ gì’ đã mang sang tận kinh thành cổ kính Praha.
Phát ngôn của ông Zaoralek lại phát ra trong bối cảnh vụ ‘bắt cóc Trịnh Xuân Thanh’ đã lan đến Slovakia - quốc gia mà cùng với Cộng hòa Séc đã được tách ra từ Tiệp Khắc trước đây.
Vào tháng Tư năm 2018 và liên quan đến phiên tòa của Tòa án Đức xử Nguyễn Hải Long, đã bất thần bùng phát một thông tin liên đới một cấp cao hơn rất nhiều : Slovakia phải làm việc với phía Đức để xác minh khả năng ông Tô Lâm, Bộ trưởng Công an Việt Nam, đã sử dụng chuyến thăm của mình đến nước này hồi tháng Tám năm 2017 để làm bình phong cho vụ bắt giữ Trịnh Xuân Thanh.
Tuy chưa có quan chức nào của Slovakia tuyên bố một cách chính thức về tình trạng thực ra đã rạn nứt đáng kể giữa Slovakia và Việt Nam qua vụ ‘bắt cóc Trịnh Xuân Thanh’, nhưng thông tin của báo chí Slovakia và báo chí Đức đều phản ánh mối quan hệ này đang xấu hẳn đi, với sự cảnh giác cao độ của người Slovakia đối với giới mật vụ và ngoại giao Việt Nam.
Tình trạng rạn nứt giữa Slovakia và Việt Nam còn khiến ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa người đồng hương của Slovakia là Cộng hòa Séc với Việt Nam. Vào nửa đầu năm 2017, một quan chức cao cấp của Việt Nam là Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã đến Séc để vận động nước này ủng hộ Việt Nam vào EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - châu Âu). Khi đó, có vẻ giới lãnh đạo Séc còn lưỡng lự.
Còn đến giờ, đã chẳng có bất kỳ phản hồi nào từ giới lãnh đạo của Chính phủ Séc đối với EVFTA.
Khi châu Âu ‘mở mắt’…
Vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh vào tháng Bảy năm 2017 đã gây ra hiệu ứng nhận thức chưa từng có, khiến nhiều quốc gia dân chủ trong EU được ‘mở mắt’ khi chứng kiến chế độ chính trị ở Việt Nam ‘luôn quan tâm và bảo đảm các quyền con người’ là xảo ngôn và dối trá đến thế nào. Sau tháng Bảy năm 2017, mối quan hệ ngoại giao và kinh tế giữa một số nước ở châu Âu với Việt Nam đã lạnh lẽo hẳn đi.
Không những thế, nhiều nước Tây Âu và cả Đông Âu sẽ có thể đặt Việt Nam vào một tầm ngắm mới và khởi tạo một hàng rào kiên cố nhằm ngăn chặn mật vụ Việt Nam hành xử theo ‘luật rừng’ ở Lục Địa Già.
Sau vụ Cộng hòa Séc tạm ngừng tiếp nhận đơn xin thị thực dài hạn cho mục đích lao động và kinh doanh đối với công dân Việt Nam, một khả năng có thể xảy đến trong thời gian tới là những quốc gia trong khối EU như Pháp, Bỉ, Hà Lan, Ý, Thụy Điển, Tây Ban Nha, Anh và cả những nước từng là ‘xã hội chủ nghĩa anh em’ ở châu Âu sẽ có một số biểu cảm và hành động gần tương tự phản ứng của người Đức đối với Việt Nam qua vụ Trịnh Xuân Thanh. Những biểu cảm và hành động này sẽ liên đới mật thiết với viện trợ không hoàn lại, tín dụng cho vay, cũng khiến đầu tư nước ngoài của châu Âu vào Việt Nam có thể sụt giảm đáng kể. Những ưu đãi về hàng rào thuế quan trong nhập khẩu hàng Việt Nam cũng bởi thế sẽ được thả nổi theo mặt bằng thị trường chung. Thậm chí khách du lịch châu Âu - khi đã được báo chí lục địa này dồn dập cảnh báo về “nhà nước bắt cóc,” sẽ chẳng còn mấy tha thiết đi dã ngoại ở một Việt Nam đầy rủi ro rình rập.
Sau năm 2017 đầy sóng gió với cơn địa chấn khủng hoảng Đức - Việt sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, 2018 tiếp tục trở thành ‘năm thành công đối ngoại chưa từng có’ mà Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh đã tuyên rao không hề nhăn mặt vào cuối những năm 2016 và 2017.
Nếu thị trường EU không còn là nơi hứa hẹn tiếp nhận lao động Việt, hàng trăm ngàn lao động này sẽ bị dồn ứ trong nước mà không có lối thoát, trong cảnh nạn tỷ lệ thất nghiệp không phải chỉ khoảng 2% như báo cáo quá thiếu liêm sỉ của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam mà ‘thêm một con số 0 sau 2% vẫn đúng’ - như lời tán thán đầy bức bối của một dân biểu Việt Nam vào năm 2014, hoặc thậm chí còn cao hơn 20%. Tức chính thể độc đảng ở Việt Nam càng phải chịu sức ép căng thẳng từ các vấn nạn xã hội liên tiếp phát sinh do nạn thất nghiệp gây ra, thúc đẩy thêm đà hỗn loạn xã hội vốn đã tích tụ và ‘liên tục phát triển’ từ những năm trước, để đương nhiên sẽ khiến chân đứng chế độ càng thêm mau rệu mục mà có thể dẫn đến sụp đổ.
Quyết định tạm đình chỉ chức vụ Bộ trưởng Bộ Thông tin - Truyền thông (Thông tin và truyền thông) đối với Trương Minh Tuấn do Trần Đại Quang ký vào ngày 23/7/2018 là một chỉ dấu cho thấy phe ‘không thích Tuấn’ đang dần áp đảo trong Bộ Chính trị đảng cầm quyền - nơi mà về nguyên tắc đảng là quản lý diện nhân sự ‘lên voi - xuống chó’ những ủy viên trung ương như Đinh La Thăng, Nguyễn Xuân Anh, Trương Minh Tuấn và sẽ còn những cái tên nối tiếp bị ‘khóa mõm’.
Liệu Trương Minh Tuấn có sẽ bị trảm ?
50/50
Một tuần trước đó, Trương Minh Tuấn đã bị Bộ Chính trị cảnh cáo về mặt đảng và sau đó bị mất chức Bí thư Ban cán sự đảng Bộ Thông tin và truyền thông. Theo nguyên tắc đảng, các bộ trưởng, cơ quan ngang bộ và ủy ban nhân dân tỉnh thành đồng thời kiêm nhiệm chức vụ bí thư ban cán sự đảng, do vậy việc bị mất chức bí thư đảng luôn đồng nghĩa với mất ghế bên chính quyền.
Khi đó, một số tin tức ngoài hành lang cho biết có khoảng một nửa thành viên Bộ Chính trị muốn khai trừ đảng Trương Minh Tuấn, được hiểu là tiền đề để loại Trương Minh Tuấn khỏi Ban chấp hành trung ương và do đó không còn hưởng ‘quyền bất khả xâm phạm’ của tư cách đại biểu quốc hội mà từ đó có thể dẫn đến động tác khởi tố và bắt giam như đối với trường hợp ủy viên bộ chính trị Đinh La Thăng ; còn nửa kia của Bộ Chính trị lại có vẻ ưu ái dành cho Trương Minh Tuấn quyền đặc cách chỉ bị cảnh cáo đảng nhưng vẫn giữ chức bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông, hoặc có bị thuyên chuyển khỏi cái ghế này thì cũng vẫn còn giữ được chức vụ Phó trưởng ban tuyên giáo trung ương - cái ghế mà vào tháng Tám năm 2016 Trương Minh Tuấn đã được Tổng bí thư Trọng đặc cách cho kiêm nhiệm như một cách gián tiếp trở thành ‘người của đảng nắm chính quyền’.
Chính vào cái năm 2016 mà lần đầu tiên vươn tới danh vọng Bộ trưởng Thông tin và truyền thông ấy, Trương Minh Tuấn đã được nhiều dư luận xem là một trong những ‘truyền nhân’ của Nguyễn Phú Trọng. Không chỉ nắm giữ quyền sinh quyền sát đối với gần hết khối báo chí nhà nước, biến thành bộ trưởng Thông tin và truyền thông lập kỷ lục ‘bịt miệng báo chí’ và ‘sát thủ báo chí’ nhiều nhất, Trương Minh Tuấn còn là người đặc biệt tỏ ra “cực đỏ” và “kiên định chủ nghĩa xã hội” khi tung ra loạt hai bài với tựa đề rất “tư tưởng Nguyễn Phú Trọng” trên báo đảng Nhân Dân là “Nhận diện nguy cơ ‘tự diễn biến,’ ‘tự chuyển hóa’ trong lĩnh vực báo chí và một số giải pháp khắc phục” vào tháng Mười năm 2016.
Vì thế hiểu theo một cách nào đó, Trương Minh Tuấn được xem là ‘phe ta’, tức người của phe Tổng bí thư Trọng, trái ngược với ‘phe củi Nguyễn Tấn Dũng’.
Không chỉ cần thiết cho Nguyễn Phú Trọng trong chủ trương kiên định ‘chống tự diễn biến, tự chuyển hóa’, Trương Minh Tuấn còn có thể trở thành nhân vật khó có thể thay thế trong bối cảnh năm 2018 và năm 2019 khi luật An ninh mạng đã được một quốc hội ‘nghị gật’ cắm đầu bấm nút thông qua, một tổng bí thư muốn ‘vận dụng’ luật này để ‘bảo vệ chế độ’ và áp chế mọi tiếng nói khác biệt chính kiến, và sẽ được triển khai từ đầu năm 2019. Trương Minh Tuấn chính là công cụ đắc lực để một đảng toàn trị và độc đoán được bảo vệ và kéo dài hơi thở phập phù ngày nào hay ngày nấy.
Không quá khó hiểu là với ‘nhân cách’ trên, Trương Minh Tuấn đã tạm thoát hiểm hai lần trước và sau Hội nghị trung ương 7 tháng Năm năm 2018.
Hai lần thoát hiểm
Lần thoát hiểm đầu tiên xảy ra sau khi Thanh tra chính phủ công bố kết luận thanh tra về vụ ‘MobiFone mua AVG’ vào tháng Ba năm 2018. Ngay lập tức, Bộ trưởng Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn đã ‘nhảy dựng’ phản bác kết luận thanh tra này bằng một văn bản ‘kháng cáo’ dài đến ba chục trang, không có chữ ký nhưng lại được đóng dấu treo của Bộ Thông tin và truyền thông và được gửi đăng ở trang mạng của nhiều tờ báo nhà nước, dù chỉ vài tiếng đồng hồ sau ‘sát thủ báo chí’ đã bị một bàn tay bí ẩn nào đó thẳng tay bị miệng với chỉ đạo buộc các báo phải đồng loạt gỡ bỏ bản ‘kháng cáo’ của Trương Minh Tuấn.
Tuy nhiên sau đó, Trương Minh Tuấn vẫn ‘ung dung tự tại’ trên cái ghế bộ trưởng Thông tin và truyền thông, thậm chí còn được cho xuất hiện trong vài cuộc hội thảo và chủ trì giao ban báo chí hàng tháng để khoe thành tích đã ‘chỉ đạo’ Gooogle và Facebook bóc gỡ gần 7000 nội dung ‘xấu độc’ và ‘phản động’.
Vào thời gian khoảng vài tuần trước ngày 23/4/2018 là thời điểm bàn giao hồ sơ vụ ‘Mobifone mua AVG’ giữa Thanh tra chính phủ và C46 của Bộ Công an, Trương Minh Tuấn đã ‘đạo diễn’ để AVG trả lại tiền cho Mobifone như một cách ‘khắc phục hậu quả’ - nhưng lại bị dư luận xem là một cách chạy án quá lộ liễu và trắng trợn.
Trong thời gian trên, cũng phát ra nhiều đồn đoán rằng viên bộ trưởng ‘chuyên chính vô sản’ này đã tự nguyện hoàn trả một căn hộ triệu đô - vốn được Phạm Nhật Vũ là em trai của Phạm Nhật Vượng Tập đoàn Vingroup tặng - như một cách ‘khắc phục hậu quả’.
Hội nghị trung ương 7 vào tháng Năm năm 2018 đã khác hẳn Hội nghị trung ương 6 trước đó nửa năm khi chẳng hề mang không khí ‘củi lửa’ gì. Trách nhiệm cố ý làm trái của Trương Minh Tuấn trong vụ AVG cũng không được quan chức nào hé môi.
Lần thoát hiểm thứ hai của Trương Minh Tuấn trùng với thời điểm cơ quan điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam, khám xét đối với Lê Nam Trà - cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty MobiFone và Phạm Đình Trọng - Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp Bộ Thông tin và truyền thông vào ngày 10/7/2018. Vào lúc đó, đã không hiện ra cái tên Trương Minh Tuấn trong danh sách khởi tố bắt giam.
Nhưng hiện tượng Trương Minh Tuấn và Nguyễn Bắc Son ‘thoát’ mà chỉ có Lê Nam Trà và Phạm Đình Trọng bị khởi tố và bắt giam đã khiến dậy lên dư luận xã hội, giới cách mạng lão thành, cựu chiến binh và cả dư luận trong nội bộ đảng cho rằng Trà và Trọng chỉ là kẻ thừa hành, trong khi cựu bộ trưởng Thông tin và truyền thông Nguyễn Bắc Son mới là kẻ chủ mưu, cùng một kẻ chủ mưu khác và thừa hành đắc lực là Trương Minh Tuấn thì vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, cho dù cả Son và Tuấn đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương kết luận vi phạm là ‘rất nghiêm trọng’.
Vì sao ‘tạm đình chỉ’ Trương Minh Tuấn vào thời điểm này ?
Trong chiến dịch được xem là ‘chống tham nhũng’ của Nguyễn Phú Trọng, vụ ‘Mobifone mua AVG’ và cá nhân Trương Minh Tuấn được dư luận đặc biệt chú tâm. Nếu ông Trọng xử vụ Trương Minh Tuấn quá nhẹ nhàng theo cách ‘đập chuột sợ vỡ bình’, điều được ông Trọng tuyên xưng là ‘chống tham nhũng không có vùng cấm’ sẽ hoàn toàn vô giá trị trong con mắt thế thái nhân tình, còn tất cả những tụng danh dành cho ông Trọng như ‘Sỹ phu Bắc Hà’, ‘Minh quân’, ‘Bậc nhân kiệt thế thiên hành đạo’ và gần đây nhất là ‘Người đốt lò vĩ đại’ sẽ chỉ còn gió thoảng mây bay và chẳng còn nghĩa lý gì nữa.
Là người đặc biệt quan tâm dư luận giới cách mạng lão thành và thường xuyên tham khảo ý kiến của các cựu thần trong đảng, hẳn Nguyễn Phú Trọng đã nhận ra rằng ông ta sẽ bị bất lợi lớn về uy tín nếu chỉ đốt ‘củi rừng’ mà chừa ‘củi nhà’. Đây có thể là nguồn cơn chính dẫn đến quyết định ‘tạm đình chỉ’ chức vụ Bộ trưởng Thông tin và truyền thông đối với Trương Minh Tuấn vào ngày 23/7/2018, và chỉ định Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hùng, Tổng giám đốc Tập đoàn Viễn thông quân đội (Viettel) - doanh nghiệp chủ công trong âm mưu cướp đoạt 59 ha đất đồng Sênh của dân Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội và khiến gây ra cuộc khủng hoảng Đồng Tâm vào tháng Tư năm 2017 - thay thế Tuấn làm bí thư Ban cán sự đảng bộ Thông tin và truyền thông.
Mặc dù Trần Đại Quang với tư cách chủ tịch nước, ký quyết định ‘tạm đình chỉ’ chức vụ Bộ trưởng Thông tin và truyền thông đối với Trương Minh Tuấn, nhưng với cái cách báo chí nhà nước đồng loạt đưa tin công khai về sự thay đổi nhân sự này và thậm chí còn giải thích vì sao là chủ tịch nước chứ không phải thủ tướng ra quyết định trên, có thể nhận ra quyết định cách chức Trương Minh Tuấn là do ‘tập thể Bộ Chính trị’ thống nhất, với sự chủ trì và vai trò chi phối rất lớn của ông Nguyễn Phú Trọng.
Nhưng vì sao vụ ‘tạm đình chỉ’ Trương Minh Tuấn xảy ra vào thời điểm này mà không để đến tháng Mười năm 2018 là lúc Quốc hội họp kỳ họp cuối năm và theo đề nghị của thủ tướng để miễn nhiệm đối với Trương Minh Tuấn ?
Và tại sao quyết định ‘tạm đình chỉ’ chức vụ Bộ trưởng Thông tin và truyền thông đối với Trương Minh Tuấn lại được công khai, trái với truyền thống ‘xử lý nội bộ’ các quan chức cấp cao bằng hình thức ‘thông báo điều chỉnh chức trách nhiệm vụ’ chỉ được thông tin trong nội bộ đảng và khối chính quyền mà không thể lọt ra công luận ?
Khởi tố bị can và luật quả báo
Cách thức thay Trương Minh Tuấn bằng Nguyễn Mạnh Hùng lại khá giống với sự kiện thay Bí thư Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh bằng một nhân vật khác là Trương Quang Nghĩa - trước đó là Bộ trưởng giao thông vận tải. Ngay sau khi bị mất ghế, Nguyễn Xuân Anh phải đối mặt với Hội nghị trung ương 6 của đảng vào đầu tháng Mười năm 2017 và đã bị mất luôn ghế ủy viên trung ương.
Còn ngay phía trước Trương Minh Tuấn không phải là một hội nghị trung ương, nhưng lại là vụ án đã khởi tố ‘MobiFone mua AVG’.
Phải chăng do sức ép của dư luận xã hội và nội bộ đảng về ‘chống tham nhũng phải công bằng’, Nguyễn Phú Trọng đã quyết định sẽ tống Trương Minh Tuấn vào ‘lò’, tức sẽ chuẩn y cho Bộ Công an thi hành lệnh khởi tố bị can và có thể bắt giam đối với Trương Minh Tuấn trong thời gian tới ?
Mà nếu Tuấn bị khởi tố, Nguyễn Bắc Son cũng không thể thoát.
Trong số các quan chức dính dáng đến vụ ăn chia ‘Mobifone mua AVG’ khiến ngân sách thất thoát ít nhất 7000 tỷ đồng, Bộ trưởng Thông tin và truyền thông vào thời đó là Nguyễn Bắc Son bị dư luận xem là ‘ăn đậm’, với tỷ lệ dành cho Son có thể lên đến 10 - 15% trong số 7000 tỷ.
Sau hai lần tạm thoát hiểm, số phận của Trương Minh Tuấn và Nguyễn Bắc Son giờ đây lại trở nên cheo leo bên vực thẳm. Cả hai quan chức ‘ăn đậm’ này có thể bị khởi tố bị can bất cứ lúc nào, tuy chưa biết có bị bắt giam hay sẽ được ‘tại ngoại hầu tra’.
Đời quan chức quả là không biết đường nào mà lần, nhưng kẻ làm ác thì không thể thoát được luật quả báo, không phải kiếp này thì cũng là kiếp sau. Đinh La Thăng là một dẫn chứng vô cùng sống động về luật quả báo ấy.
Vào tháng Năm năm 2017, dù bị kỷ luật cảnh cáo và mất cả hai ghế ủy viên bộ chính trị lẫn bí thư thành ủy TP.HCM, ông Thăng vẫn được thuyên chuyển về ‘Ban phó ban’ là ban Kinh tế trung ương, tưởng đâu đã thoát nạn. Nhưng vào một buổi sáng nắng đẹp chỉ 7 tháng sau đó, Đinh La Thăng đã không thể đi dự họp lớp cũ ở Ba Vì, để ít lâu sau đã trở thành tác giả của một triết lý nổi tiếng về sự tận cùng số phận quan chức : ‘Hãy đối xử với bị cáo như một con người’.
Bí thư thành ủy Nguyễn Thiện Nhân bỗng nhiên tỏ ra quan tâm đến dân oan Thủ Thiêm một cách đặc biệt và… đáng ngờ.
Ông Nguyễn Thiện Nhân, bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.
Vẫn ma mị
Trong vòng chưa đầy một tháng, ông Nguyễn Thiện Nhân đã đến thăm dân oan Thủ Thiêm hai lần, mà lần gần đây nhất là vào ngày 16/7/2018. Chuyến ‘công du’ này lại xảy ra trong cảnh nạn bản kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm của Thanh tra chính phủ thêm một lần nữa bị thất hứa trầm kha, khi trước đó cơ quan này và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã hứa hẹn sẽ công bố kết luận thanh tra vào ngày 15/7/2018 - tức vẫn bị trễ hẹn đến một tháng so với thời điểm hứa hẹn trước đó là ngày 15/6/2018, và trì muộn đến hàng chục năm trời từ lúc người dân Thủ Thiêm rên siết trong thảm cảnh bị cướp đất. Thế nhưng bất chấp nước mắt và máu đổ, cho đến nay vẫn biệt tăm bóng dáng bản kết luận thanh tra được dân quá trông đợi ấy.
Còn vào lúc này, lại vụt hiện hai hình ảnh quá bất xứng giữa hai lần Nguyễn Thiện Nhân - quan chức mà trong thực tế chưa hề có bất cứ hành động nào giúp đỡ dân oan Thủ Thiêm ngoài những lời hứa có cánh - đi ‘thực tế’ ở Thủ Thiêm.
Nếu trong lần ‘thực địa’ vào ngày 20/6/2018, ông Nhân ‘tay bắt mặt mừng’ với dân oan và được các tờ báo nhà nước bám theo mô tả như một vị ‘cứu tinh’ đối với những người dân đã khô mòn nước mắt bồi thường và niềm tin chế độ cầm quyền, thì đến lần thứ hai đi Thủ Thiêm vào ngày 16/7/2018, quan chức bí thư thành ủy này đã được đến vài chục nhân viên công an ‘nối vòng tay lớn’ bảo vệ, và Nguyễn Thiện Nhân cứ thế dạo bước trong cái vòng đó để né tránh làn sóng dân oan xô tới đòi hỏi ông Nhân phải cụ thể hóa những hứa hẹn của ông ta chứ không thể ‘để lâu cứt trâu hóa bùn’.
Vào ngày 20/6/2018, phát ngôn có ý nghĩa nhất của quan chức Bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân trong cuộc gặp với dân oan Thủ Thiêm là “những hộ ngoài ranh quy hoạch sẽ không phải di dời nữa”.
Khi đó, dân oan bất chợt lại nhen nhóm hy vọng sẽ được lấy lại phần nào công lý mà tưởng đã chìm hẳn vào đống bùn đen. Nhưng chẳng bao lâu sau đó, người dân lại ngớ ra : làm thế nào để xác định ‘ngoài ranh quy hoạch’, trong khi cho đến lúc đó toàn bộ chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh vẫn cố tình lấp liếm vụ ‘tấm bản đồ gốc biến mất’ ?
Vậy nếu chính quyền dựa vào bản đồ mới, tức quy hoạch ‘điều chỉnh’ mà một phó chủ tịch chính quyền vào thời đó là Nguyễn Văn Đua đã ký vượt quyền, để giải tỏa dân và do đó vẫn không chịu ‘sửa sai’ thì sao ?
Tại sao các cơ quan chức năng của Thành phố Hồ Chí Minh lại không tìm ra, hoặc cố tình không chịu tìm ra tấm bản đồ gốc quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm - đã bị một bàn tay đen đúa nào đó cho biến mất suốt nhiều năm qua - không những không tìm thấy ở Thành phố Hồ Chí Minh mà còn không hề được tìm ra ở các bộ ngành liên quan như Văn phòng chính phủ, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư… ?
Vào tháng Năm năm 2018, báo chí đã phải một lần nữa nhắc lại câu hỏi trên. Tuy nhiên, lời hứa hẹn ‘đang tìm’ của chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh luôn có giá trị cứ sau mỗi thập kỷ.
Trong trường hợp bản đồ gốc quy hoạch Thủ Thiêm 1/5000 biến mất hay bị phi tang, những kẻ ‘ăn đất’ trong chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh và các bộ ngành liên đới sẽ có khả năng thoát tội vì cơ quan thanh tra không có cơ sở để đối chiếu và làm rõ con số 150 -160 ha đất ‘giải tỏa thêm’ so với quy hoạch cũ.
Phải chăng trong trường hợp tấm bản đồ xấu số trên bị phi tang, mà khả năng này là rất gần với những dấu hiệu trong thực tế, đã có một âm mưu thông đồng tập thể giữa nhiều quan chức ở nhiều cơ quan - hoàn toàn xứng đáng trở thành một vụ đại án với ít nhất một tội danh ‘cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm trọng’ ?
Dân lại ‘ăn quả lừa’
Thủ Thiêm là một khu vực được giới bất động sản Sài Gòn xem là cực kỳ đắc địa, là khu ‘đất vàng’ chỉ cách khu trung tâm Quận Nhất có ba trăm thước bề rộng mặt sông Sài Gòn. Vào thời điểm công bố đền bù lần đầu tiên cho dân, giá đền bù chỉ từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng một thước vuông đất, trong khi giá thị trường khi đó đã lên đến vài ba chục triệu đồng một thước vuông. Còn hiện thời, giá thị trường năm 2018 đã vọt đến hàng trăm triệu đồng cho mỗi thước vuông đất ở Thủ Thiêm. Với mức giá đó và ứng với khoảng 140 ha đất giải tỏa lố - mà hoàn toàn có thể xem là ‘giải tỏa ăn cướp’, các doanh nghiệp đầu tư vào khu đô thị Thủ Thiêm và giới quan chức ăn theo có thể thu lời ngay cho riêng tiền chênh lệch đất ít nhất 140 ngàn tỷ đồng, tương đương hơn 6 tỷ USD !
Nếu chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện đúng như hứa hẹn của Nguyễn Thiện Nhân, sẽ có hy vọng cho hàng ngàn hộ dân Thủ Thiêm được lấy lại một phần công bằng, vẫn được định cư trên mảnh đất sinh nhai duy nhất của họ, và cũng có hy vọng làm rõ về những cái chết oan khuất tự treo cổ của người dân Thủ Thiêm khi bị chính quyền và công an cưỡng chế đẩy đuổi, dồn vào đường cùng.
Nhưng làm thế nào để có thể tin vào lời hứa và giá trị lời hứa của một quan chức cộng sản khi trong suốt hai chục năm qua, quá nhiều lời hứa đã bị ma mị, còn hàng chục ngàn người dân Thủ Thiêm đã rất nhiều lần bị ‘ăn quả lừa’ ?
Cho đến giờ này, không chỉ Bản đồ gốc quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm vẫn chưa thấy tăm hơi, mà cả kết luận thanh tra khu đô thị mới Thủ Thiêm của Thanh tra chính phủ cũng chẳng thấy đâu. Bi kịch ‘dân ăn quả lừa’ và ‘Thủ Thiêm chìm xuồng’ rất có thể lại một lần nữa tái hiện như rất nhiều lần cái bi kịch đó đã hành hạ người dân Thủ Thiêm trong suốt hai chục năm qua.
Tất cả đều bao che lẫn nhau ?
Trước kỳ họp quốc hội tháng 5 - 6 năm 2018, nước mắt dân oan và áp lực quá lớn của dư luận xã hội cùng cái lò lây lất khói của Tổng bí thư Trọng đã buộc đảng bộ và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh không thể nhắm mắt làm ngơ. Thế nhưng, bản báo cáo của chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh cho Chính phủ về vụ Thủ Thiêm đã hoàn toàn ‘xù’ trách nhiệm. Bản báo cáo này đã hoàn toàn không giải thích thỏa đáng về những dấu hỏi rất lớn mà dư luận xã hội và báo chí công phẫn nêu ra. Bản báo cáo này cũng không thừa nhận bất kỳ cái sai nào thuộc về trách nhiệm của đảng bộ và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh, mà chỉ thòng một câu ‘UBND Thành phố đang xem xét, trao đổi với Thanh tra Chính phủ để thống nhất hướng xử lý báo cáo Thủ tướng Chính phủ’.
Cùng thời điểm Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phát ra báo cáo trên, như thể ‘hiệp đồng tác chiến’, vào trung tuần tháng Năm năm 2018 Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có một cuộc họp chính phủ về vụ Thủ Thiêm. Tuy nhiên trong kết luận chỉ đạo của mình, Thủ tướng Phúc dường như đã cố tình bỏ qua việc làm rõ tính pháp lý của Quyết định 367 của Thủ tướng Võ Văn Kiệt phê duyệt quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm vào năm 1996 và quyết định ký vượt quyền của Phó chủ tịch chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Đua vào năm 2005 khi ‘thay thế’ Quyết định 367 trên. Ông Phúc cũng tỏ thái độ rất lập lờ khi chấp nhận 99% diện tích giải tỏa của chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh, tức chấp nhận cả phần ít nhất 140 đất giải tỏa lố mà đã đẩy đuổi cưỡng chế hàng chục ngàn người dân khỏi mảnh đất sinh nhai duy nhất của họ.
Ông Phúc cũng hoàn toàn không đề cập một từ nào về sự biến mất vô cùng khó hiểu của tấm bản đồ gốc quy hoạch Thủ Thiêm được phê duyệt vào năm 1996. Ông Phúc lại chỉ dùng từ ‘sai sót’ đối với trách nhiệm của giới quan chức Thành phố Hồ Chí Minh, trong khi vụ Thủ Thiêm có quá nhiều dấu hiệu của hành vi ‘cố ý làm trái’ và tham nhũng…
Sau đó, trong suốt kỳ họp quốc hội tháng 5 - 6 năm 2018, cả bà chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lẫn ông Phúc đã tuyệt đối ‘cấm khẩu’ về vụ Thủ Thiêm.
Thậm chí kỳ họp quốc hội tháng 5 - 6 năm 2018 đã kết thúc với một kết luận bất ngờ và rất đáng nghi ngờ : ban lãnh đạo thường vụ quốc hội cho rằng ‘do nội dung không nằm trong chương trình nên đề nghị của một số đại biểu Quốc hội về việc giám sát tối cao năm 2019 về tình hình và kết quả thanh tra, điều tra, xử lý, xét xử các vụ vi phạm nghiêm trọng như : AVG, Thủ Thiêm, tập đoàn Mường Thanh, các dự án thua lỗ, đội vốn nhiều… chưa được Quốc hội bổ sung vào chương trình giám sát năm 2019’.
Kết luận trên là hoàn toàn phản dội với một trong những kiến nghị khẩn thiết của dân oan thủ Thiêm và cử tri Sài Gòn thông qua đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh : Quốc hội Việt Nam và Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phải giám sát thực hiện dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân. Cử tri đề nghị việc thực hiện Dự án phải đúng quy định pháp luật, phải công khai, minh bạch. Nếu chính quyền thấy sai thì cần đối thoại với dân, cùng giải quyết và sửa sai, xác định rõ trách nhiệm cũng như xử lý nghiêm các trường hợp làm sai.
Sau vô số tiếng khóc xé ruột của người dân Thủ Thiêm, dư luận đang rất nghi ngờ về việc liệu đã có một ý đồ toa rập giữa chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh, mà cụ thể là của nhóm lợi ích ‘ăn đất’ Thủ Thiêm và những quan chức lãnh đạo đương nhiệm của thành phố này, với các cơ quan chính phủ và với đích thân Thủ tướng Phúc, để dẫn đến những kết luận của ông Phúc như muốn cho vụ việc này chìm xuồng ?
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 23/07/2018
Đọc thêm :
https://thongluan-rdp.org/quan-di-m/item/7332-khu-do-th-th-thiem-quan-trung-qu-c-ch-tay-quan-vi-t-nam-thi-hanh
26.000 hécta đất = 1,5 triệu tỷ đồng chi ngân sách năm 2018!
Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh – được thừa hưởng dĩ vãng sáng rực của “Hòn Ngọc Viễn Đông” và cái tên Sài Gòn – Gia Định trù phú mà trên thực tế đã trở thành thủ đô của miền Nam Việt Nam, đang phải chịu áp lực nặng nề từ Bộ Chính Trị đảng cầm quyền để giữ vững danh hiệu “Con bò sữa” cùng cái giá siết thuế doanh nghiệp và dân chúng ít nhất 1.000 tỷ đồng mỗi ngày.
Bí thư Thành Ủy Sài Gòn, ông Nguyễn Thiện Nhân đến thăm người dân bị cướp đất ở Thủ Thiêm, quận 2 hôm 16 Tháng Bảy, 2018 và ông lại tiếp tục “hứa hẹn” trước những đau khổ của người dân mất đất. (Hình : Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh).
Nguyễn Thiện Nhân, nhân vật ủy viên bộ chính trị kế nhiệm cho bí thư Thành phố Hồ Chí Minh đời trước là Đinh La Thăng (hiện thời đang rên rỉ trong nhà lao về “Hãy đối xử với bị cáo như một con người”), cũng đang phải cố chứng tỏ tinh thần cống hiến thu vét được đồng nào hay đồng nấy cho đảng, không phụ lòng mong mỏi lẫn quyết định của Tổng Bí Thư Trọng chọn Nhân về Sài Gòn mà không phải các quan chức ngang cấp khác như Tòng Thị Phóng, Võ Văn Thưởng hay Trương Hòa Bình, đã vừa có ý khoe khoang thành tích khi thông báo việc Thành phố Hồ Chí Minh dự kiến chuyển 26.000 ha đất nông nghiệp thành đất nhà xưởng, dịch vụ để đem đấu giá với giá trị sơ bộ đến 1.5 triệu tỷ đồng.
Rất nhanh sau thông báo rất đặc biệt trên, dự kiến đó đã không còn là dự kiến khi thủ tướng “Cờ Lờ Mờ Vờ” đã thông qua chủ trương “hô biến” 26.000 hécta đất nông nghiệp thành đất dịch vụ.
1.5 triệu tỷ đồng dự kiến thu được từ việc đấu giá 26.000 hécta đất dịch vụ lại bằng đúng con số chi ngân sách năm 2018 mà vào đầu năm nay Quốc Hội “nghị gật” đã mau mắn và đầy tự tin phóng ra, bất chấp kết quả thu ngân sách năm 2017 chỉ đạt 96,8% so với dự toán – không những không được xem là thành tích mà còn bị coi là một thất bại, bởi đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, thu ngân sách quốc gia không đạt so với dự toán. Cũng là năm thứ ba liên tiếp, thu ngân sách từ khối trung ương không đạt dự toán.
Không chỉ có thế. Thất bại 96.8% thu ngân sách năm 2017 còn là một chỉ dấu lớn cho thấy thu ngân sách 2018 nhiều khả năng còn tồi tệ hơn năm 2017 và có thể sẽ sụt tới 5-7% so với dự toán đầu năm 2018, nếu không tính tới phần đè dân thu thuế và “bán mình” – tức tìm cách bán sạch những doanh nghiệp nhà nước ăn nên làm ra, nhằm có tiển trang trải cho một ngân sách đang lao vào thảm cảnh kiệt quệ với tỉ lệ chi thường xuyên cho đội ngũ gần 3 triệu công chức viên chức “ngủ ngày” luôn vượt trên 70% tổng chi ngân sách hàng năm.
Chăm bẵm nguồn thu từ đất
Tăng giá và thuế má là một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt. Nền chính trị độc đảng – nguồn gốc của tham nhũng – đang xô đẩy xã hội Việt Nam lao nhanh vào một thời kỳ thẳng tay bóp siết mà không thể khác.
Xã hội cùng dân chúng cũng bởi thế đang lâm vào cảnh thảm thương đọa đày – chẳng khác gì bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hồ Chí Minh cách đây 72 năm đã mô tả về thực dân Pháp: “chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy.”
Chỉ có điều, sức dân đã kiệt. Phản ánh từ nhiều người dân ở các tỉnh đói nghèo đều cho biết: “Túi chẳng còn gì để nộp thuế nữa. Nếu nhà nước cứ tróc nã thì dân chỉ còn cách hoặc trốn đóng hoặc phản ứng tự vệ thôi.”
Bởi khác hẳn với nhiều năm trước, năm 2017 chứng kiến không chỉ phần thu từ dân bị giảm mà thu từ khối doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp nhà nước cũng giảm mạnh, cho thấy quả thực “sức dân và doanh nghiệp đã cạn.”
Một số chuyên gia đã ước tính tỷ lệ thu từ khối doanh nghiệp nhà nước, kinh tế ngoài quốc doanh và cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ đạt khoảng 80 -85% so với dự toán – tức thấp hơn rất nhiều so với kết quả của những năm trước.
Đến Tháng Năm năm 2018, trong một cuộc báo cáo của Bộ Trưởng Bộ Tài Chính Đinh Tiến Dũng cho Ủy Ban Thường Vụ Quốc Hội, chính bộ trưởng “Bộ Bóp Cổ” (một cách gọi của dân gian đương đại dành cho vô số sắc thuế “kiến tạo” của Bộ Tài Chính đè đầu dân) đã phải thừa nhận một sự thật trần trụi và tàn nhẫn trong cơ cấu thu ngân sách của chính thể độc đảng ở Việt Nam vào năm 2017 : dù tổng thu cân đối ngân sách nhà nước năm 2017 vượt 49,16 nghìn tỷ đồng so với số báo cáo Quốc Hội, vượt 76,48 nghìn tỷ so với dự toán, nhưng số tăng thu đạt được chủ yếu không phải từ hoạt động sản xuất kinh doanh mà là nhờ tăng thu từ tiền sử dụng đất (61.58 nghìn tỷ đồng so với dự toán), và một phần khác từ thu cổ tức và lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp nhà nước (15,19 nghìn tỷ đồng), tăng thu từ dầu thô (11.28 nghìn tỷ đồng so với dự toán).
Vào năm 2017, ngoài việc “kiến tạo” sắc thuế VAT tăng từ 10% lên 12%, “Bộ bóp cổ” còn tham mưu cho chính quyền âm thầm, hoặc lén lút tăng thuế sử dụng đất phi nông nghiệp gấp 3-4 lần mà không thông báo trước cho dân.
Trong cơ cấu thu ngân sách quốc gia, tiền thuế sử dụng đất chiếm khoảng 9%, tương đương khoảng 100 ngàn tỷ đồng. Nếu đồng loạt tăng thuế sử dụng đất ở các tỉnh thành, ngân sách sẽ có thể “móc túi” dân gấp ít ra vài ba lần con số trăm ngàn tỷ đó.
Cầm hơi chế độ
“Cái khó ló cái khôn” – có lẽ giới quan chức bị xem là “tư bản đỏ” là những kẻ thuộc lòng nhanh nhất và nhuần nhuyễn nhất câu tục ngữ vỡ lòng ấy.
Vậy là phải tính cả đến kế hoạch bán đất, sau khi đã “ăn đủ” từ cơ chế bán các doanh nghiệp “bò sữa” như vụ bán Sabeco được 5 tỷ USD.
Không quá khó hiểu, đó là nguồn cơn vì sao thị trường bất động sản ở Sài Gòn, chứ không phải Hà Nội, đã được “đánh lên,” tăng dữ dội gấp vài ba lần vào năm 2017 và có thể cả nửa cuối năm 2018, bất chấp mọi cảnh báo về trạng thái bong bóng đang nở ra rất gần mà có thể phát nổ bất kỳ lúc nào.
Sài Gòn – “con bò sữa” ấy – đang trở thành điểm nóng thu ngân sách của Bộ Chính Trị đảng.
Vào năm 2016, ngân sách màu mỡ của thành phố này thậm chí còn bị ngân sách trung ương “bóp cổ”: mức để lại sau thu của nó từ 23% chỉ còn 18%.
Còn bây giờ, vai trò của người kế nhiệm của Đinh La Thăng là làm đúng những gì mà Thăng đã làm, trừ việc ủng hộ hay thỏa hiệp với “phe cánh chính trị Nguyễn Tấn Dũng.”
Trong hơn một năm kể từ ngày bất ngờ được điều về Sài Gòn để tận hưởng giấc mơ “về nhà” của mình, Nguyễn Thiện Nhân về thực chất đã duy trì và thậm chí còn làm hơn những gì mà Đinh La Thăng đã lập thành tích cho đảng : hoặc nhắm mắt lờ đi, hoặc trực tiếp chỉ đạo công an Thành phố Hồ Chí Minh thẳng tay và ngày càng dã man đàn áp nhân quyền, đánh đập và tra tấn đến mức phi nhân tính đối với người dân biểu tình phản đối “Luật Bán Nước” – một cách điềm chỉ về dự luật Đặc khu; cùng lúc thu vét đến đáy túi của các doanh nghiệp và dân chúng để có tiền chuyển ra Hà Nội nuôi đảng.
Khó có thể hình dung khác hơn, việc “hô biến” 26.000 hécta đất nông nghiệp thành đất dịch vụ ở Sài Gòn là một lý do rất quan trọng để bí thư Thành phố Hồ Chí Minh cống hiến cho ngân sách đảng và cũng cho chế độ cầm hơi được thêm một năm.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : Người Việt, 22/07/2018
Cho tới sát thời điểm Will Nguyễn - người thanh niên Mỹ gốc Việt đã tham dự một cách quá nhiệt tình vào cuộc biểu tình ngày 10 tháng Sáu phản đối dự luật Đặc Khu và Luật An Ninh Mạng tại Sài Gòn - bị đưa ra xét xử tại Tòa án TP.HCM vào ngày 20/7/2018, vẫn không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy nhà cầm quyền Việt Nam muốn nương nhẹ bản án bỏ túi về tội ‘gây rối trật tự công cộng’ có thể lên đến 7 năm tù giam đối với Will Nguyễn.
Will Nguyễn tại tòa ngày 20/7/2018. (Hình : Facebook Free Will Nguyễn)
Bất ngờ và bất thường
Thậm chí báo chí nhà nước còn cho biết quan điểm của Viện kiểm sát TP.HCM là “hành vi của Nguyen William Anh đã xâm phạm nghiêm trọng đến trật tự công cộng, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội nên phải xử lý nghiêm nhằm cải tạo, giáo dục và răn đe, phòng ngừa chung đối với xã hội”.
Thông thường trong các vụ xử án trọng điểm, quan điểm và nhận định của Viện kiểm sát được xem là ‘án chỉ đạo’. Quan điểm này có thể được xem là phép cộng quan điểm điều tra của ngành công an với tòa án, nhưng lại phải chịu tác động với mức độ có thể lên đến 50 - 100% từ phía các cơ quan đảng như Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Nội chính trung ương…
Còn với việc xét xử những vụ án chính trị, có thể hiểu quan điểm của công an, viện kiểm sát, tòa án và khối đảng là một. Nếu có khác biệt đôi chút chỉ là do ‘yêu cầu đối ngoại’ mà thôi.
Với quan điểm ‘phải xử lý nghiêm’ mà Viện kiểm sát TP.HCM nêu ra trước khi phiên tòa xử Will Nguyễn, hoàn toàn có thể hình dung là một mức án bỏ túi đã được sắp sẵn với Will, mà nhẹ thì 2 năm, còn trung bình thì từ 3-4 năm.
Nhưng quyết định trục xuất Will Nguyễn của tòa án vào sáng ngày 20 tháng Bảy là đầy bất ngờ. Và cũng đầy bất thường.
Khi Mike Pompeo thờ ơ…
Will Nguyễn bị công an bắt trong cuộc biểu tình ngày Mười tháng Sáu năm 2018 ở Sài Gòn, và mặc dù giới Bộ Ngoại giao Việt Nam vẫn ra rả ‘không có việc đánh đập’, thì một video clip được loan tải rộng rãi trên mạng xã hội đã hiển thị rõ mồn một nhiều hình ảnh những kẻ mặc thường phục nhưng đậm lốt an ninh đã đánh Will Nguyễn đổ máu đầu và kéo lê anh trên đường ngay trước mặt công an mặc sắc phục, trước khi tống anh vào xe bít bùng. Đoạn video này sau đó đã có mặt cả trên nhiều tờ báo lớn trên thế giới và trở thành một trong những bằng chứng sống động nhất để dư luận quốc tế hiểu lời tuyên rao ‘Việt Nam luôn bảo đảm các quyền con người’ là ngược ngạo đến thế nào.
Chỉ 40 ngày sau khi bị bắt, Will Nguyễn đã bị đưa ra tòa. Tiến độ thời gian tố tụng hình sự quá nhanh như thế là hiếm có trong lịch sử tư pháp Việt Nam, chỉ có thể so sánh với khoảng thời gian chỉ mất vài tháng kể từ lúc Ủy viên bộ chính trị Đinh La Thăng bị tống giam cho tới lúc ông ta bị dẫn giải ra tòa.
Hy vọng tự do cho Will Nguyễn còn đáng thất vọng hơn sau chuyến công du Việt Nam của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo mà đã không trở về Hoa Kỳ cùng với Will Nguyễn, trong khi chỉ mấy tháng trước đó quan chức ngoại giao này đã có một chuyến đàm phán thành công với Bắc Triều Tiên để mang khỏi nhà tù chế độ này 3 công dân Mỹ gốc Hàn về Hoa Kỳ cùng với mình.
Sau khi Ngoại trưởng Mike Pompeo trở về Hoa Kỳ từ Hà Nội, người ta cũng không nghe ông hay Bộ Ngoại giao Mỹ đề cập đến triển vọng của vụ Will Nguyễn. Những thông tin trong và sau chuyến đi của Mike Pompeo đều phản ánh chính phủ Mỹ dường như đã hành động một cách chậm chạp và không mấy quan tâm đến trường hợp Will Nguyễn, cho dù trước đó đã được hàng chục nghị sĩ Mỹ, đặc biệt là các dân biểu liên bang Hoa Kỳ như Alan Lowenthal, Jimmy Gomez và Lou Correa yêu cầu phải can thiệp đối với Will - không chỉ bảo đảm an toàn cho một công dân Mỹ mà còn thể hiện giá trị dân chủ và nhân quyền của người Mỹ từ thời George Washington.
Xét theo lẽ trên, đã khó xảy ra một cuộc đàm phán không công bố giữa Ngoại trưởng Mike Pompeo với giới chóp bu Việt Nam về vụ Will Nguyễn. Và nếu có tồn tại ý đồ lợi dụng Will Nguyễn như một thứ con tin để mặc cả ‘đổi nhân quyền lấy thương mại’ mà chính thể độc đảng ở Việt Nam đã luôn luồn lách hành xử với Mỹ trong nhiều năm qua, việc Mike Pompeo trở về Mỹ mà không có Will Nguyễn đã cho thấy ý đồ đó không còn giá trị trước một chính quyền Trump không thực sự chăm sóc nhân quyền nhưng cũng chẳng chịu để đối tác tương mại hay đối thủ chính trị nào qua mặt mình.
Vậy tại sao nhà cầm quyền Việt Nam lại đột nhiên ‘từ tâm’ và ‘mở lượng khoan hồng’ khi trục xuất Will Nguyễn, dù trước đó có vẻ đã bỏ túi sẵn mức án tù ít ra vài ba năm đối với anh ?
Tại sao Việt Nam lại không xử Will Nguyễn, chí ít với một mức án bằng với thời gian đã giam giữ anh để giữ thể diện ‘đã bị bắt là phải có án’ ?
Vietnam Caucus lên tiếng !
Ngay sau khi công bố quyết định trục xuất Will Nguyễn, báo chí nhà nước đã tường thuật phiên tòa với một giọng điệu khác hẳn sự hung hăng và quy chụp trước đó : Will Nguyễn ‘phạm tội lần đầu, là người nước ngoài và thành khẩn khai báo’.
Nhưng trước việc công an đạo diễn để Will Nguyễn “thú tội” trên đài truyền hình ở Việt Nam, rất nhiều người dân trong nước lại tin đó là một thủ đoạn rất thường có của Bắc Hàn khi bắt giữ và ép cung công dân Mỹ phải thú tội ở Bình Nhưỡng.
Còn nội dung ‘là người nước ngoài’ lại có vẻ liên quan đến quy định ‘do yêu cầu đối ngoại’ trong luật Đặc xá của Việt Nam, theo đó sẽ đặc xá cho những tù chính trị có yêu cầu trả tự do từ một số chính phủ trên thế giới, chủ yếu là Chính phủ Mỹ và gần đây là Chính phủ Đức.
Trong khi tác động từ Chính phủ Mỹ là quá mờ nhạt, chỉ còn một tác động quốc tế từ Quốc hội Mỹ mà có thể đã gây sức ép đủ lớn đến ‘yêu cầu đối ngoại’ của chính thể Việt Nam, để thay vì chính thể này xử Will Nguyễn một số năm tù thì cuối cùng đã bắt buộc phải xuống thang áp dụng hình thức trục xuất đối với anh - một chế tài hành chính chứ không phải theo luật Hình sự.
Đài VOA cho biết : “Vài giờ trước phiên tòa xét xử William Nguyễn diễn ra tại thành phố Hồ Chí Minh , một dân biểu liên bang Hoa Kỳ cảnh cáo rằng Việt Nam sẽ phải gánh chịu hậu quả nếu kết án tù công dân Mỹ gốc Việt này…
Từ thủ đô Washington, dân biểu Dân chủ Alan Lowenthal của tiểu bang California, lên tiếng rằng anh William ‘vô tội’ trước những cáo buộc và bày tỏ hy vọng anh Will sẽ được trả tự do trong một phiên tòa xét xử công bằng. Nghị sĩ này khuyến cáo nếu Việt Nam kết án tù anh Will Nguyễn một cách bất công thì ‘sẽ có những hậu quả nhanh chóng và dứt khoát từ Quốc hội Hoa Kỳ’…
“Quyết định đó của chính quyền Việt Nam hầu như sẽ lập tức châm ngòi cho một cuộc thảo luận nghiêm túc trong Quốc Hội Hoa Kỳ về các hậu quả tài chính, ngoại giao, và chính trị đối với Việt Nam,” Alan Lowenthal nói. “Đó sẽ là một sự tính toán sai lầm nghiêm trọng nếu chính quyền Việt Nam nghĩ rằng chúng tôi sẽ cho phép anh William sống mòn mỏi trong một nhà tù nước ngoài vì những tội danh anh chưa hề vi phạm.”…
Dân biểu Alan Lowenthal đại diện các khu vực có đông đảo cử tri gốc Việt như các thành phố Westminster, Garden Grove, Anaheim, Long Beach ở bang California. Ông Lowenthal đã lên tiếng rất nhiều về các vấn đề dân quyền của Việt Nam…”
Còn đài RFA cũng dẫn lời của Dân biểu Alan Lowenthal : “Tôi nghĩ rằng vụ việc này đã khiến Quốc hội Hoa Kỳ rất quan ngại. Tôi rất ngạc nhiên bởi vì trước đây chỉ có một nhóm nhỏ trong số chúng tôi chuyên trách về các vấn đề nhân quyền, nhưng bây giờ sau vụ bắt giữ Will cũng như nỗ lực của chúng tôi để cậu ấy được trả tự do thì một số lượng lớn thành viên trong Quốc hội đã tham gia vào vụ việc này và đã đưa sự việc lên một cấp độ khác”…
Alan Lowenthal lại chính là đồng chủ tịch của nhóm Vietnam Caucus (Nhóm làm việc về Việt Nam) trong Quốc hội Mỹ.
Chính thể độc đảng ở Việt Nam - một tổ chức quá đông đảo của nhiều quan chức đảng viên nhưng lại quá ít điểm chung về ‘lý tưởng’, chỉ là một tập hợp rời rạc, đàn áp dân chúng và nhân quyền theo phương châm ‘lấy thịt đè người’, nhưng lại ‘thân ai người đó lo, hồn ai người đó giữ’ vào thời buổi kim tiền, sẵn sàng lên máy bay bỏ trốn sang trời Tây một khi xã hội trong nước có biến, hiển nhiên không thể bỏ qua lời cảnh cáo rất cụ thể của những nghị sĩ như Alan Lowenthal.
Người Mỹ cần rút ra bài học nào từ vụ Will Nguyễn ?
‘Mềm nắn rắn buông’ chính là như vậy. Vụ Will Nguyễn là một bài học kinh nghiệm rất đắt giá cho người Mỹ và cả Liên minh châu Âu trong các cuộc đàm phán nhân quyền với chính thể Việt Nam.
Sau nhiều năm quần quật nếm trải với Việt Nam về nhân quyền, rốt cuộc có vẻ người Mỹ đã rút ra một bài học đắt giá : đặc tính của chính quyền Việt Nam là luôn dùng tù nhân lương tâm để mặc cả về các hiệp định kinh tế, thương mại và viện trợ. Nhưng khi đạt được mục đích của mình, chính quyền Việt Nam lập tức trở mặt và bắt bớ người hoạt động nhân quyền.
Nhưng dường như người Mỹ lại chưa đúc rút được một bài học khác không kém đắt giá : Nếu không ở vào thế cùng quẫn về kinh tế và ngân sách, nếu không bị chế tài về lợi ích cá nhân, bản chất sẵn sàng vi phạm nhân quyền của chế độ toàn trị và giới quan chức ở Việt Nam sẽ không bao giờ thay đổi.
Từ năm 2014-2015 đến nay, Hoa Kỳ có khá đầy đủ ưu thế để thiết lập biện pháp chế tài nhân quyền trên cơ sở cán cân thương mại với Việt Nam.
Vào năm 2018, tình hình kinh tế và ngân sách của Việt Nam còn tồi tệ hơn cả năm 2017.
Việt Nam vẫn đang cần đến Mỹ hơn bao giờ hết trên phương diện thương mại, nhất là làm sao để duy trì được số xuất siêu hơn 30 tỷ USD vào Mỹ mỗi năm để bù đắp cho hơn 40 - 50 tỷ USD Việt Nam phải nhập siêu từ Trung Quốc cứ sau 12 tháng.
Bởi thế, không có gì phải quá lo ngại về ‘Việt Nam bị ép sẽ ngả theo Trung Quốc’ - một lý lẽ mà giới công an và tuyên giáo Việt Nam đã cố tình cường điệu để đe dọa phương Tây và đã phần nào thành công trong những năm qua.
Thái độ và hành động mạnh mẽ cứng rắn cần thiết của phương Tây đối với Việt Nam trong bối cảnh hiện thời, chứ không phải quá khứ, đang dễ mang lại kết quả không ngờ.
Một khả năng có thể đã xảy ra là chỉ đến những giờ phút cuối cùng của phiên tòa xét xử Will Nguyễn, án chỉ đạo mới đột ngột thay đổi theo cách ‘trả tự do ngay tại tòa’.
Ở Việt Nam đã từng có tiền lệ về ‘trả tự do ngay tại tòa’ : nhà hoạt động trẻ Nguyễn Phương Uyên.
Phương Uyên bị bắt vào cuối năm 2012, bị án sơ thẩm đến 6 năm tù giam. Đến tháng Tám năm 2013, tòa Việt Nam xử phúc thẩm Phương Uyên và đã đột ngột tuyên án trả tự do cho cô ngay tại tòa. Sau đó có tin cho biết Phương Uyên xếp thứ năm trong danh sách 5 tù nhân lương tâm mà phía Mỹ đã đề nghị Việt Nam trả tự do nhân cuộc gặp Barak Obama - Trương Tấn Sang tại Washington vào tháng Bảy năm 2013.
Tuy nhiên vào năm 2018 này, tác động nhằm ‘trả tự do ngay tại tòa’ có lẽ không đến từ chính phủ, mà lại từ Quốc hội Mỹ. Xem ra, nước Mỹ vẫn không quên lãng giá trị dân chủ, chỉ là địa chỉ biểu hiện cho giá trị này không còn theo cái cách như trước đây.
Vụ Will Nguyễn là một bằng chứng sống động cho thấy rốt cuộc, chế độ cộng sản ở Việt Nam đã biết phải sợ Quốc hội Hoa Kỳ như thế nào và theo cách nào.
Ngay cả vào thời ‘sát thủ báo chí’ Trương Minh Tuấn làm mưa làm gió và tiến hành một chiến dịch ‘khủng bố’ đối với báo chí nhà nước vào nửa cuối năm 2016, một tờ báo lớn như Thanh Niên - dù bị sai phạm quá rõ về việc đã ‘ăn chịu’ khi đăng hàng loạt bài giúp cho các đại gia nước mắm ‘đánh’ nước mắm truyền thống của giai tầng nông dân, vẫn không bị Bộ Thông tin và Truyền thông áp dụng hình thức kỷ luật đình bản.
Báo Tuổi Trẻ Online tạm biệt bạn đọc trong 3 tháng.
Tuổi Trẻ Online = Petrotimes
Vụ Bộ Thông tin và truyền thông thi hành mức độ kỷ luật đình bản 3 tháng đối với Tuổi Trẻ Online - một phiên bản thuộc Tuổi Trẻ là một trong những tờ báo có uy tín và có lượng độc giả lớn nhất ở Việt Nam - vào tháng Bảy năm 2018 chỉ có thể so sánh với vụ đình bản 3 tháng đối với trang báo điện tử Petrotimes của đại tá công an Nguyễn Như Phong vào tháng Mười năm 2018, do ông Phong đăng lại một bài phỏng vấn của một blogger bị chính quyền coi là ‘cực kỳ phản động’ là Bùi Thanh Hiếu (Người Buôn Gió).
Trong cách nhìn riêng của Cục Báo chí thuộc Bộ Thông tin và truyền thông, Tuổi Trẻ Online đã “có hành vi thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng trong bài viết có tựa 'Chủ tịch nước đồng ý cần ban hành Luật Biểu tình’ trên báo vào ngày 19/6/2018, và thông tin gây mất đoàn kết dân tộc trong phần bình luận của bài viết 'Sao trong quy hoạch chưa thấy cao tốc cho miền Tây ?’ ngày 26/5/2017”.
Nhưng về nội dung, bài viết 'Sao trong quy hoạch chưa thấy cao tốc cho miền Tây ?’ trên Tuổi Trẻ Online lại hoàn toàn không có bất kỳ chi tiết nào mà có thể bị quy chụp lại ‘gây mất đoàn kết dân tộc’.
Trong khi quyết định kỷ luật Tuổi Trẻ Online do Cục trưởng Cục Báo chí Lưu Đình Phúc ký không nêu dẫn chứng cụ thể về tại sao ‘gây mất đoàn kết dân tộc’, một facebooker là Lê Nguyễn Hương Trà đã cho biết có một nội dung trong phần bình luận của bạn đọc trên Tuổi Trẻ dưới bài “Sao trong quy hoạch chưa thấy cao tốc cho miền Tây” bị đánh giá là chống phá chính quyền, đã được chụp lại với nội dung ‘Nam Kỳ đang bị bọn Bắc kỳ ngu dốt cai trị”.
Trong những năm gần đây, đặc biệt từ lúc viên thủ tướng muốn ‘trở về làm người tử tế’ là Nguyễn Tấn Dũng thốt lên câu ‘không thể cấm được facebook đâu các đồng chí à !’ trong hoạt cảnh ‘toàn đảng, toàn quân và toàn dân lập thành tích chào mừng đại hội 12’ vào gần cuối năm 2015, rất nhiều phản hồi bày tỏ bức xúc, phẫn uất và công khai chỉ trích nhiều chính sách của ‘đảng và nhà nước ta’ đã thể hiện ngay trên một số tờ báo nhà nước, nhưng chủ yếu chỉ bị Ban Tuyên giáo trung ương và Bộ Thông tin và truyền thông ‘nhắc nhở’ chứ những tờ báo này ít khi bị kỷ luật hay phạt tiền.
Phản hồi ‘Nam Kỳ đang bị bọn Bắc kỳ ngu dốt cai trị” xem ra vẫn còn quá ‘hiền’ so với nhiều phản hồi ‘chửi đảng’ và ‘chống chính quyền’ trên một số tờ báo nhà nước trong thời gian qua. Do vậy, khó có thể xem phản hồi ‘Nam Kỳ đang bị bọn Bắc kỳ ngu dốt cai trị” là nguyên nhân chính yếu dẫn đến việc Tuổi Trẻ Online bị đình bản, mà chỉ có thể xem phản hồi này là cái cớ để Bộ Thông tin và truyền thông bổ sung vào ‘chuyên án Tuổi Trẻ Online’ để có tính thuyết phục hơn về tính sai phạm khi thi hành kỷ luật tờ báo này.
Một khi ‘Nam Kỳ đang bị bọn Bắc kỳ ngu dốt cai trị” không phải là nguyên nhân chính thì nguồn cơn thâm sâu nhất khiến Tuổi Trẻ Online bị đình bản chính là bản tin đăng về Trần Đại Quang ‘cần luật Biểu tình’. Tức đây là một vụ kỷ luật đậm đặc yếu tố chính trị như vụ Petrotimes của Nguyễn Như Phong hai năm về trước.
Trần Đại Quang ?
Ngày 19/6/2018, bài báo “Chủ tịch nước đồng ý cần ban hành Luật biểu tình” với nội dung ban đầu là “Tiếp xúc cử tri với vai trò đại biểu Quốc hội TP.Hồ Chí Minh, Chủ tịch Trần Đại Quang nói ông đồng tình với kiến nghị cử tri cần có luật Biểu tình và hứa báo cáo Quốc hội về nội dung này” - đăng trên báo Tuổi Trẻ - đã bị biến dạng chỉ vài tiếng đồng hồ sau khi lên trang. Nội dung bài đã được sửa lại và không còn bất kỳ phát ngôn nào của Trần Đại Quang liên quan luật Biểu tình, mà chỉ còn thấy ông Quang ‘chuyên chính vô sản’ về những vụ việc nghiêm trọng xảy ra tại Bình Thuận, TP.Hồ Chí Minh là “do các đối tượng chống đối, kích động, lôi kéo”.
Đó là lần đầu tiên kể từ khi ngồi ghế chủ tịch nước vào năm 2016, một phát ngôn chính trị của quan chức Trần Đại Quang đã bị báo chí nhà nước thẳng thừng cắt xén, tạo ra một vụ việc ‘khóa miệng’ chưa từng có dành cho quan chức cao cấp này, và là vụ ‘bịt miệng’ thứ ba sau hai vụ đầu xảy đến đối với Đinh La Thăng và Trương Minh Tuấn.
Dấu hỏi rất lớn là vì sao phát ngôn về luật Biểu tình của Trần Đại Quang lại bị thẳng tay cắt xén ?
Kể từ Đại hội 12 của đảng cầm quyền vào đầu năm 2016 đến nay, đó là lần đầu tiên Trần Đại Quang hé ra thái độ ‘cần luật Biểu tình’, bất chấp việc vào thời còn là bộ trưởng công an, ông Quang đã được giao soạn thảo luật Biểu tình nhưng đã rất nhiều lần bộ này nại ra nhiều lý do ‘chủ quan và khách quan’ để xin lùi bộ luật quyền dân mà đảng cầm quyền và chính phủ đã nợ người dân suốt từ Hiến pháp năm 1992 đến nay.
Nhưng cũng còn một mẩu chuyện bí ẩn khác cần được ‘hậu phẫu’ : sau cuộc tổng biểu tình ngày 10 tháng Sáu và đặc biệt là cuộc biểu tình khổng lồ lên đến hàng trăm ngàn người ở Sài Gòn, một số ý kiến cho rằng cuộc biểu tình này có thể được ngấm ngầm hậu thuẫn bởi một thế lực chính trị nào đó trong nội bộ đảng cầm quyền. Thế lực đó có thể liên quan gián tiếp hoặc trực tiếp đến công an và do vậy công an mới không đàn áp dã man như trước đây. Và trên hết, thế lực chính trị giấu mặt đó muốn ‘mượn’ người dân, hay chính xác là lợi dụng người dân, để kích động một chiến dịch biểu tình trên quy mô lớn và kéo dài như mô hình ‘áo đỏ - áo vàng’ ở Thái Lan, nhằm gây áp lực mặc cả vị thế chính trị trong nội bộ đảng hay tạo áp lực đủ mạnh để yêu sách một chóp bu cao cấp nào đó của đảng phải từ chức…
Không biết vô tình hay hữu ý, trong suốt vài ba ngày sau cuộc biểu tình ngày Mười tháng Sáu, trên mạng xã hội đã xuất hiện những ý kiến nặc danh đòi Nguyễn Phú Trọng phải từ chức vì đã ‘bảo kê’ cho luật Đặc khu.
Cũng sau cuộc biểu tình ngày Mười tháng Sáu, có nhiều biểu hiện cho thấy Bộ Chính trị đảng và ông Trọng có thể đã bị rúng động, hoảng hốt và lo sợ về kịch bản ‘Mùa xuân Ả rập’ có thể diễn biến ngay tại Việt Nam, do đó đã có những động tác chỉ đạo sắt đá hiếm có nhằm cứu vãn tình thế trị. Hiện tượng nhiều ngàn công an, dân phòng và các đoàn thể ‘cánh tay nối dài của đảng’ được huy động ‘đứng đường’ trong nhiều thứ Bảy và Chủ Nhật ở Sài Gòn sau sự kiện Mười tháng Sáu là một bằng chứng quá rõ về nỗi lo sợ tím tái của chính quyền, cùng ý chí chuyên chính sẵn sàng đàn áp dã man người dân dám xuống đường biểu tình.
Còn báo chí nhà nước thì khỏi nói. ‘Vòng kim cô’ rọ mõm là Ban Tuyên giáo trung ương và Bộ Thông tin và truyền thông đã ngay lập tức có chỉ thị cho hơn 800 tờ báo nhà nước ‘cấm khẩu’ về biểu tình phản đối luật Đặc khu và cả luật Biểu tình.
Cùng lúc, một số tờ báo đảng bắt đầu bắn ý về việc luật Quốc phòng sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2019 với hai nội dung rất bất thường : Lệnh giới nghiêm và tình trạng Thiết quân luật, bất chấp hệ thống tuyên giáo của chính quyền vẫn ra rả ‘Việt Nam luôn ổn định chính trị - xã hội’ và ‘Việt Nam luôn là môi trường đầu tư hấp dẫn’.
Đình bản chính trị và ‘cắn trộm’
Tuổi Trẻ Online đã phạm vào một trong những điều húy kỵ nhất của chính thể độc đảng khi tờ báo này bày tỏ tinh thần cổ súy cho luật Biểu tình, lồng trong bối cảnh đại đa số dân chúng đã quá chán ghét chính quyền và chỉ chờ cơ hội thuận lợi là lao chân xuống đường.
Quyết định đình bản 3 tháng đối với một trong những tờ báo lớn nhất ở Việt Nam là Tuổi Trẻ Online, khó có thể hiểu khác hơn, chính là nhắm đến mục đích ‘Việt Nam luôn bảo đảm tự do báo chí’ và ngăn chặn làn sóng biểu tình mà không để tạo tiền đề cho ‘Mùa xuân Ả rập’ ở Việt Nam.
Quyết định trên - mà có thể hiểu là xuất phát từ chỉ đạo trực tiếp của Tổng bí thư Trọng - cũng có thể mang hàm ý răn đe đối với những đối thủ chính trị của ông ta trong nội bộ đảng, cho dù lâu nay một số dư luận vẫn cho rằng Tuổi Trẻ là tờ báo ‘thân’ Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Facebook Lê Nguyễn Hương Trà còn cho biết trước khi Tuổi Trẻ Online chính thức bị đình bản 3 tháng, tổng biên tập Tuổi Trẻ là Lê Thế Chữ đã vội bay ra Hà Nội để xin gặp Thủ tướng Phúc, để sau đó nhận được lời hứa của ông Phúc là ‘không đình bản’.
Và với quyết định trên, có lẽ kẻ hả hê thỏa mãn nhất chính là Bộ trưởng Thông tin và truyền thông còn chưa mất chức là Trương Minh Tuấn.
Vào tháng Ba năm 2018, ngay sau khi Thanh tra chính phủ công bố kết luận thanh tra vụ “Mobifone mua AVG”, báo Tuổi Trẻ đã tỏ ra dũng khí khi trở thành một trong vài tờ báo đầu tiên tiên phong rút tít “MobiFone mua AVG, Bộ Thông Tin-Truyền Thông có nhiều vi phạm” - như một cách gián tiếp “phang” Bộ Trưởng Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn.
Đến ngày 17/3, hàng loạt báo đã nối tiếp Tuổi Trẻ khi công kích trực tiếp Bộ Thông tin và truyền thông, thậm chí còn nêu đích danh Bộ Trưởng Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn, cùng một câu thòng rất đáng chú ý : “Bộ Thông tin và truyền thông đã thiếu trách nhiệm, có biểu hiện cố ý làm trái các quy định của pháp luật trong việc quyết định phê duyệt đầu tư”, kết luận thanh tra nêu rõ”.
Nhưng cho tới nay, Trương Minh Tuấn đã chỉ bị cảnh cáo đảng mà chưa phải nhận bất cứ trách nhiệm hình sự nào về tội ‘cố ý làm trái’.
Phải chăng trong thời gian ngắn ngủi còn giữ được ghế bộ trưởng Thông tin và truyền thông mà chưa bị thuyên chuyển sang một vị trí ‘thấp hơn một chút’, Trương Minh Tuấn đã tìm cách ‘cắn trộm’ báo Tuổi Trẻ.
