 | Tổng quan: | 3248775 |
Ông Tập Cận Bình trong buổi gala ở Bắc Kinh trước ngày kỷ niệm 100 thành lập Đảng cộng sản Trung Quốc, 28/06/2021. AP - Ng Han Guan
Courrier Internationalnhận định "Tập Cận Bình muốn khống chế Đảng cộng sản Trung Quốc". Hội nghị Trung ương sẽ khai mạc vào ngày 08/11 tại Bắc Kinh mang tính quyết định, và tổng bí thư Tập muốn áp đặt quan điểm về lịch sử đương đại, trong đó ông ta đứng trên tất cả.
Theo các nhà quan sát, Hội nghị Trung ương thứ 6 của Đại hội Đảng lần thứ 19, sẽ đưa ra một "nghị quyết về lịch sử" ấn định các dấu mốc của thế kỷ, đề cao vai trò của Tập Cận Bình. Trong Đại hội Đảng thứ 20, tất cả điều kiện đều hội đủ để Tập nắm thêm nhiệm kỳ thứ ba. Các cựu đảng viên lưu vong cho biết, trước đây đã có hai nghị quyết loại này vào năm 1945 và 1981 nhằm khẳng định vai trò lãnh đạo của Mao Trạch Đông rồi Đặng Tiểu Bình.
Bộ Chính trị chuẩn bị chia 100 năm lịch sử đảng làm bốn thời kỳ : giành được quyền lực (1921-1949), thời kỳ Mao Trạch Đông (đến 1978), Đặng Tiểu Bình, rồi đến Tập Cận Bình năm 2012. Nhưng nghị quyết về lịch sử thứ ba không hề nhắc đến những thảm họa mà chế độ đã gây ra, như Đại nhảy vọt (1958), Cách mạng Văn hóa (1966-1976), thảm sát Thiên An Môn (1989).
Trần Khuê Đức (Chen Kuide), giám đốc Princeton China Institute đoán rằng nghị quyết sẽ làm mờ nhạt đi những thành công của các lãnh đạo trong quá khứ và ca ngợi đường hướng của ông Tập. Nhà nghiên cứu Ngô Quốc Quang (Wu Guoguang), đại học Victoria ở Canada cho là Tập Cận Bình sẽ dùng nghị quyết này để "thống nhất tư tưởng của giới lãnh đạo". Đồng thời hạn chế sức mạnh của những người làm giàu thời Đặng, biến những nhà tư bản này thành con ngoan của đảng. Nếu có nhắc đến Thiên An Môn thì chỉ nhằm khẳng định đàn áp là đúng.
The Economist cũng cho rằng Tập Cận Bình đang viết lại lịch sử để biện minh cho sự cai trị của mình trong những năm tới, qua bài viết "Ai kiểm soát hiện tại sẽ kiểm soát quá khứ".
Sự kiện Tập Cận Bình áp đặt được một nghị quyết thứ ba về lịch sử cho mình, chứng tỏ ông ta đã dập tắt được mọi chống đối việc tiếp tục tại vị. Trong năm qua, Tập đã bịt được những chỉ trích, đè bẹp các đối thủ tiềm tàng, thanh trừng bộ máy an ninh, dành ghế cho các đồng minh chính trị, giương móng vuốt với các tập đoàn tư nhân lớn. Trước Đại hội, có thể ông Tập đã âm thầm chọn ra thủ tướng và bộ trưởng Công An mới.
Nghị quyết về lịch sử đã được lưu hành trong giới quan chức cao cấp, nhưng nội dung chỉ được công bố sau khi Hội nghị trung ương kết thúc ngày 11/11. Các bài phát biểu của Tập Cận Bình và những bình luận chính thức cho thấy một số chỉ dấu : ca ngợi thành tựu của đảng, giảm thiểu những thảm họa do Mao gây ra, nói rằng Mao và Đặng có cùng quan điểm.
Thời kỳ trị vì của Mao, Đặng được trình bày như giai đoạn sơ khởi trước khi khởi đầu "kỷ nguyên mới" của Tập. Mao đã giúp nhân dân Hoa lục "đứng dậy" sau một thế kỷ bị ngoại bang hạ nhục, Đặng đưa Trung Quốc vào con đường "làm giàu", và ngày nay Tập giúp Trung Quốc trở nên "hùng mạnh". Nghị quyết đánh giá cao sự lãnh đạo sáng suốt của Tập Cận Bình, và quốc gia luôn cần đến sự khôn ngoan của ông.
Những người tiền nhiệm của Tập sử dụng nghị quyết theo cách khác nhau. Năm 1945, Mao Trạch Đông dùng để biện minh cho thanh trừng, đổ lỗi cho các kẻ thù về những sai lầm trong quá khứ. Năm 1981, nghị quyết của Đặng Tiểu Bình khẳng định Mao đã phạm những sai lầm nghiêm trọng, gây ra đại loạn ; qua đó quần chúng lại ủng hộ đảng và Đặng được rảnh tay cải cách, tự do hóa thị trường.
Tập Cận Bình đứng trước một thách thức khác : ở phía tả, phái Tân Mao cáo buộc Đặng đã tạo ra tham nhũng và bất bình đẳng ; phía hữu thì xầm xì với nhau là Trung Quốc lại rơi vào độc tài kiểu Mao và mất đi những cam kết cải cách của Đặng. Ông Tập tin rằng Liên Xô sụp đổ do không bảo vệ được di sản của Lênin và Stalin, nên các chương tố cáo những tội lỗi khủng khiếp của Mao khó thể được giữ lại. Cách mạng Văn hóa chỉ được nói sơ qua, không đề cập đến nạn đói làm 36 triệu người chết, cũng như không có nạn nhân nào bị thương vong trong thảm sát Thiên An Môn.
Tập Cận Bình chiếm hết một phần tư trong lịch sử 100 năm của đảng, Hồ Cẩm Đào, Giang Trạch Dân (Jiang Zemin) được rất ít chỗ. Trung Quốc cần đến ông Tập để đạt các mục tiêu dài hạn như biến đất nước thành một "quốc gia xã hội chủ nghĩa tân tiến" năm 2035, "thịnh vượng" và "hùng cường" đến năm 2049, kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Thất bại trong việc xâm chiếm Đài Loan luôn là điểm nhạy cảm đối với tất cả các nhà lãnh đạo kể từ thời Mao, và nghị quyết sẽ có lời kêu gọi của ông Tập về "đại phục hưng Trung Hoa" từ nay đến 2049, có nghĩa là "thống nhất" trước thời điểm này.
Tiến đến hội nghị trung ương, bộ máy tuyên truyền đã bắt đầu tung ra những bài báo nịnh hót về sự thông thái của ông Tập. Nhân dân Nhật báo từ 01/11 khởi đăng loạt bài "Những quyết định quan trọng trong kỷ nguyên mới", ca ngợi những thành tựu của đảng và những đóng góp của Tập Cận Bình. Dưới mắt Tập, nghị quyết "không chỉ nhìn lại quá khứ mà còn phải hướng về tương lai", và theo ông Joseph Fewsmith của đại học Boston, ông Tập nghĩ "Tương lai chính là tôi đây !".
Về nội tình Trung Quốc,Courrier Internationaltuần này dịch bài viết của Nikkei Asia mang tựa đề "Trung Quốc : Người biết quá nhiều". Phó Chính Hoa (Fu Zhenghua), cựu bộ trưởng tư pháp trước đây chính là người điều tra các chính khách bị cáo buộc tham nhũng, và giờ đây đến lượt ông là nạn nhân của cuộc thanh trừng không ngơi nghỉ được Tập Cận Bình tung ra.
Tại Hoa lục, kỳ nghỉ quốc khánh từ 01/10 thường xảy ra những trận động đất chính trị, và năm nay không ngoại lệ. Ngày 02/10, nhân vật nắm rõ tất cả những cuộc đấu tranh quyền lực của Tập Cận Bình vừa bị thất sủng. Ủy ban Thanh tra Kỷ luật thông báo Phó Chính Hoa, ủy viên trung ương 66 tuổi, từng là bộ trưởng công an rồi tư pháp, bị điều tra vì "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng". Vụ này gây rúng động lớn trong giới quan chức Trung Quốc.
Phó Chính Hoa từng chủ trì nhiều cuộc điều tra đã khiến rất nhiều người phải vào tù, và sự kiện giờ đây ông ta nằm trong tầm ngắm có nguy cơ đặt lại tính chính đáng của những điều tra trước đó. Một nguồn tin trong đảng nói với Nikkei, nhân vật này có vẻ là một nhà kỹ trị dần dà được lên chức, nhưng vụ này là do biết quá nhiều.
Trong số các vụ điều tra do Phó Chính Hoa tiến hành, có vụ Chu Vĩnh Khang (Zhou Yongkang), cựu ủy viên thường trực Bộ Chính trị. Nhân vật số 9 trong đảng lãnh đạo tất cả các cơ quan tư pháp và an ninh ở Trung Quốc cho đến 2012. Có thể ông ta cảm nhận được chiếc thòng lọng tròng quanh cổ, vì có cả một mạng lưới đệ tử khắp nơi. Chu Vĩnh Khang là ủy viên thường trực đầu tiên trở thành nạn nhân, bị lãnh án chung thân : Tập đã thay đổi quy luật bất thành văn xưa nay.
Chiến dịch chống tham nhũng tạo nên quyền hành cho Tập Cận Bình, nhất là sau khi Chu Vĩnh Khang phải nằm khám. Phó Chính Hoa được tưởng thưởng, giao phụ trách an ninh cuộc diễn binh tháng 9/2015. Ông ta cũng là người thẳng tay đàn áp hàng loạt luật sư và nhà đấu tranh nhân quyền tháng 7/2015. Vì sao Phó Chính Hoa cúc cung phục vụ nhưng lại bị thất sủng ?
Theo tờ báo, do ông không thuộc đám quần thần tín cẩn của Tập hoàng đế. Phó Chính Hoa từng can dự sâu vào vụ Lệnh Kế Hoạch (Ling Jihua), nguyên chánh văn phòng Trung ương Đảng thời Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao), bị án chung thân. Không ai có thể biết nhiều hơn Phó Chính Hoa về những chuyện đấu đá trong hậu trường những năm gần đây, khiến ông ta trở thành nguy hiểm đối với Tập Cận Bình.
Tính cả ông, đã có ba thứ trưởng công an bị tống giam kể từ khi Tập Cận Bình lên ngôi. Hai thứ trưởng trước đó là Mạnh Hoành Vĩ (Meng Hongwei, cựu chủ tịch Interpol, lãnh án 13 năm tù năm 2020) và Tôn Lực Quân (Sun Lijun). Giám đốc công an Trùng Khánh và Thượng Hải cũng xộ khám, tóm lại các lãnh đạo công an nay nếm mùi tù tội khá nhiều.
Những người sống sót là bạn bè, người thân tín mà Tập Cận Bình biết rõ từ xưa, trước hết là Vương Tiểu Hồng (Wang Xiaohong), thứ trưởng thường trực Bộ Công an, quen ông Tập từ thời trẻ ở Phúc Kiến. Hay Trần Nhất Tân (Chen Yixin), tổng thư ký Ủy ban Chính pháp, Đường Nhất Quân (Tang Yijun), được đưa lên làm bộ trưởng thay Phó Chính Hoa. Người ta cho rằng chiến dịch đả hổ diệt ruồi của Tập Cận Bình sẽ còn kéo dài.
Trên lãnh vực quân sự, The Economistcảnh báo "Trung Quốc tìm cách đứng vào hàng ngũ các đại cường nguyên tử". Lầu Năm Góc nhận thấy Bắc Kinh nhanh chóng gia tăng số vũ khí nguyên tử lẫn quy ước để đối đầu với Mỹ.
Khi Hoa Kỳ và Liên Xô lao vào cuộc đua vũ khí nguyên tử trong chiến tranh lạnh, Trung Quốc vẫn còn lẹt đẹt phía sau. Đến 1964 Bắc Kinh mới thử hạt nhân lần đầu tiên, và chỉ có vài trăm đầu đạn so với hàng ngàn của các siêu cường. Giờ đây Trung Quốc tăng tốc để rút ngắn khoảng cách. Mới đây Lầu Năm Góc cho biết số đầu đạn của Trung Quốc năm ngoái chưa đến 200, có thể lên đến 700 vào năm 2027 và trên 1.000 năm 2030. Báo cáo lo ngại về việc hiện đại hóa quân sự nhanh chóng : lâu nay nỗi lo chỉ liên quan đến vũ khí quy ước để xâm lăng Đài Loan, giờ đây lan sang lãnh vực nguyên tử.
Các đồn đoán đã có từ tháng Sáu, tháng Bảy, khi các nhà nghiên cứu phát hiện Trung Quốc xây hàng trăm kho chứa hỏa tiễn ở Cam Túc và Tân Cương. Sau đó các tướng lãnh sửng sốt trước việc Trung Quốc thử nghiệm vũ khí siêu thanh. Có thể Bắc Kinh đã có khả năng phóng vũ khí nguyên tử cả từ đất liền, trên biển lẫn trên không, và đang mở rộng hệ thống cảnh báo sớm với sự giúp đỡ của Nga.
Sự phát triển về nguyên tử càng làm sáng tỏ thêm việc Trung Quốc xây các đảo nhân tạo trên Biển Đông. Các tàu ngầm phóng hỏa tiễn phải di chuyển thật xa nếu muốn những quả JL-2 bay đến tận bờ đông nước Mỹ, nhưng những hỏa tiễn JL-3 đang được triển khai có thể bắn đi từ vùng biển gần Trung Quốc. Thế nên Bắc Kinh mới ra sức xây dựng những căn cứ trên biển ở vùng Vịnh Bột Hải và Biển Đông, theo mô hình của Liên Xô trên biển Barents và biển Okhotsk, nơi dày đặc tàu ngầm, chiến hạm, phi cơ.
Tại sao Trung Quốc tăng cường vũ khí nguyên tử vào lúc Hoa Kỳ và Nga gia hạn hiệp ước New START ? Một trong những lý do là Bắc Kinh lo sợ kho vũ khí quá nhỏ, khó thể sống sót sau đợt tấn công đầu tiên của Mỹ. Tập Cận Bình muốn xây dựng quân đội "đẳng cấp thế giới" năm 2049. Dù số vũ khí nguyên tử Trung Quốc hãy còn tương đối ít so với Mỹ và Nga, Lầu Năm Góc nghi ngờ việc Bắc Kinh tuân thủ Công ước Vũ khí Hóa học. Đáng lo nhất là Trung Quốc luốn né tránh các thỏa thuận kiểm soát vũ khí nguyên tử, ít quan tâm đến đường dây nóng và các cơ chế giảm thiểu rủi ro khác.
L’Obstuần này tìm cách lý giải cách thức chính khách cực hữu Pháp Eric Zemmour đã tạo được tên tuổi. L’Expresstrăn trở về triết lý "Làm thế nào tìm lại được sự hợp lý". Le Pointquan tâm đến việc "Google, Amazon… đã mua nước Pháp như thế nào". Trên lãnh vực xã hội,Courrier Internationalchạy tựa "Có con ? Không, cám ơn" : Một số cặp vợ chồng không muốn sinh con trong thời buổi khủng hoảng.
Về Hoa Kỳ, L’Expressnói về "Cái tát nẩy lửa của cử tri ở Virginia dành cho Joe Biden" ; còn The Economist đăng ảnh tổng thống Mỹ Joe Biden với dòng tựa "Một năm sau", cho rằng ông Biden cần giữ một khoảng cách với cánh tả trong đảng Dân chủ.
Ứng cử viên Cộng hòa Glenn Youngkin đã chiến thắng đối thủ Dân chủ Terry McAuliffe tại Virginia, bang mà ông Biden đã vượt ông Trump 10 điểm trong cuộc bầu cử tổng thống 2020. Thất bại càng cay đắng hơn khi nhiều tên tuổi lớn của đảng Dân chủ đã đến tận nơi để vận động : cựu tổng thống Barack Obama, phó tổng thống Kamala Harris và bản thân ông Joe Biden. L’Express nhận định đây là lời cảnh báo cho cánh tả trong đảng, trước cuộc bầu cử giữa kỳ sang năm, trong khi Dân chủ chỉ có được đa số mong manh. Theo The Economist, đảng Dân chủ có thể bị mất đa số ở Hạ Viện vào năm 2022 và sau đó càng u ám hơn.
Giành được sự ủng hộ của các đại cử tri, đa số ở Quốc hội lưỡng viện trong điều kiện hiện nay cần phải có một chính khách siêu phàm, mà đây không phải là trường hợp của Joe Biden. Các cử tri Dân chủ trong bầu cử sơ bộ dồn phiếu cho ông chỉ vì muốn chặn đường ứng viên cấp tiến Bernie Sanders. The Economistcho rằng Biden, một nhân vật cánh trung cần tránh quá ngả sang tả phái và "văn hóa cancel" nếu không muốn mất đi những cử tri ôn hòa.
Thụy My
Những căng thẳng gia tăng với Đài Loan đã hướng sự tập trung về Trung Quốc. Nhiều người tự hỏi liệu Chủ tịch Tập Cận Bình muốn Trung Quốc được nhìn nhận như thế nào trên chính trường quốc tế ? Lịch sử có thể mang lại những gợi ý, Rana Mitter, Giáo sư Lịch sử từ Đại học Oxford nhận định.
Chủ tịch Tập Cận Bình muốn Trung Quốc được nhìn nhận như thế nào trên chính trường quốc tế ?
Trung Quốc hiện là cường quốc trên toàn cầu, một điều hiếm khi có thể tưởng tượng được cách đây vài thế kỷ.
Đôi khi sức mạnh của Trung Quốc cũng bắt nguồn từ sự hợp tác với thế giới rộng lớn, như ký Hiệp định về chống biến đổi Khí hậu Paris.
Hoặc thỉnh thoảng sức mạnh có nghĩa là cạnh tranh với Trung Quốc, như Sáng kiến Một vành đai một con đường, một mạng lưới các dự án xây dựng tại hơn 60 quốc gia, đầu tư vào nhiều quốc gia bị mất nguồn vốn vay từ các nước phương Tây.
Nhưng nhiều tuyên bố của Trung Quốc cũng mang tính đối đầu cao.
Bắc Kinh lên án Mỹ tìm cách "kiềm chế" mình thông qua Hiệp ước AUKUS, một thỏa thuận quân sự giữa Australia - Anh - Mỹ, cảnh cáo Anh sẽ gánh chịu "hậu quả' vì đã cấp visa đặc biệt cho người Hong Kong định cư sau Luật an ninh Quốc gia mới, và tuyên bố đảo Đài Loan phải được thống nhất với Trung Quốc Đại lục.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng khẳng định vị trí của Trung Quốc trên chính trường quốc tế mạnh mẽ hơn bất kỳ người tiền nhiệm nào, kể từ thời của Mao Trạch Đông, lãnh tụ vĩ đại của Trung Quốc trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Nhưng những nhân tố khác trong ngôn từ của Chủ tịch Tập đã bắt nguồn từ cội rễ sâu xa hơn - xét về tính chất lịch sử, cổ đại và hiện đại.
Đây là 5 trong số những chủ đề đã được lặp lại nhiều lần.
Trong hơn 2.000 năm qua, các tư tưởng của Khổng Tử đã định hình xã hội Trung Quốc. Triết gia Khổng Tử (551-479 trước Công nguyên) đã tạo dựng một hệ thống đạo đức bao gồm thứ bậc theo đó, mọi người cần biết vị trí của mình trong xã hội, với lòng vị tha, sự kỳ vọng rằng những những người nắm giữ vị trí cao sẽ cần phải lo toan cho người ở vị thế thấp hơn.
Được thích ứng mạnh mẽ qua thời gian, hệ thống tư tưởng này là nền tảng cho các vương triều của Trung Quốc cho đến cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911, khi vị vua cuối cùng bị lật đổ, khiến Khổng Tử và di sản của ông bị giới cấp tiến bao gồm Đảng cộng sản mới của Trung Quốc lên án.
Là một trong những nhân vật cộng sản, Mao Trạch Đông vẫn chống sâu sắc triết lý truyền thống của Trung Quốc trong suốt thời gian cầm quyền (1949 - 1976). Nhưng trước những năm 1980, thì tư tưởng Khổng Tử quay trở lại xã hội Trung Quốc, được Đảng cộng sản Trung Quốc ca ngợi là một vị minh triết mang lại những bài học cho Trung Quốc hiện đại.
Ngày nay, Trung Quốc chào đón "sự hài hòa" (hexie) như một "giá trị xã hội" mặc dù nó mang không khí rất Khổng Tử. Và một chủ đề nóng trong các mối quan hệ ngoại giao của Trung Quốc là câu hỏi vì cách mà "lòng nhân từ" (ren), một thuật ngữ quan trọng khác của Khổng Tử có thể định hình mối quan hệ của Bắc Kinh với thế giới bên ngoài.
Giáo sư Diêm Học Thông từ Đại học Thanh Hoa đã viết về cách mà Trung Quốc tìm kiếm "quyền lực nhân từ" thay vì "thống trị" tương phản với điều mà ông cho là vai trò ít nhân từ hơn từ phía Mỹ.
Thậm chí ý tưởng của Tập Cận Bình về một "cộng đồng quốc tế với vận mệnh chung" cũng mang hương vị triết học truyền thống về điều này - và Tập Cận Bình đã đến thăm quê hương của Khổng Tử tại Khúc Phụ và đọc câu nói của triết gia này.
Những cuộc đối đầu lịch sử trong thế kỷ 19 và 20 vẫn định hình sâu sắc suy nghĩ của Trung Quốc về thế giới.
Cuộc chiến tranh Nha phiến vào giữa thế kỷ 19 đã cho thấy những thương gia phương Tây sử dụng sức mạnh để mở toanh cánh cửa của Trung Quốc một cách bạo lực. Thời kỳ từ những năm 1840 đến 1940 được nhớ đến nhiều nhất là "thế kỷ ô nhục", một thời kỳ xấu hổ cho thấy Trung Quốc đã bạc nhược trước sự áp bức của Châu Âu và Nhật Bản.
Trong suốt thời kỳ này, Trung Quốc đã phải nhượng Hong Kong cho Anh Quốc, vùng Mãn Châu ở đông bắc cho Nhật Bản, và một loạt các quyền lợi về pháp lý và thương mại cho hàng loạt các quốc gia phương Tây. Trong kỷ nguyên hậu chiến, Liên Xô đã cố tìm cách đạt sự ảnh hưởng ở khu vực biên giới với Trung Quốc bao gồm Mãn Châu và Tân Cương.
Quá khứ này đã tạo nên sự ngờ vực sâu sắc đối với những dụng ý từ thế giới bên ngoài. Thậm chí những cử chỉ dường như hướng ngoại như Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001 đã bị ảnh hưởng vì một quá khứ văn hóa với những "hiệp ước không công bằng" khi nền thương mại Trung Quốc do người nước ngoài kiểm soát - một tình trạng mà Đảng cộng sản Trung Quốc ngày hôm nay thề sẽ không bao giờ cho phép xảy ra một lần nữa.
Hồi tháng 3 năm nay, trong một phiên họp căng thẳng giữa hai phái đoàn đàm phán Mỹ - Trung tại Anchorage, Alaska đã xảy ra cảnh phía Trung Quốc đáp trả những chỉ trích từ phía Mỹ khi cáo buộc phía chủ nhà "tỏ vẻ bề trên và đạo đức giả". Trung Quốc của Chủ tịch Tập Cận Bình không chấp nhận về một ý tưởng người bên ngoài có thể thiếu tôn trọng quốc gia mà không lãnh chịu sự trừng phạt gì.
Tuy nhiên, thậm chí những sự kiện kinh hoàng có thể tạo ra những thông điệp tích cực hơn.
Một thông điệp như vậy xuất phát từ thời kỳ Trung Quốc một mình chống Phát xít Nhật trong Thế chiến lần 2 khi bị xâm lược vào năm 1937, trước khi các quốc gia đồng minh phương Tây tham gia vào cuộc chiến Trân Châu Cảng vào năm 1941.
Trong suốt những năm này, Trung Quốc đã mất hơn 10 triệu người và đã bắt giữ hơn 500.000 binh lính Nhật Bản trên lãnh thổ, một chiến thắng đã được vinh danh rộng rãi trong sách lịch sử, phim ảnh và truyền hình.
Hình ảnh kỷ niệm chiến thắng trước Phát xít Nhật tại Bắc Kinh
Ngày nay Trung Quốc khắc họa chính mình là một phần trong liên minh chống phát xít bên cạnh Mỹ, Anh và Liên Xô, khẳng định vị thế đạo đức bằng cách gợi nhắc thế giới về vai trò của Trung Quốc là người chiến thắng trước Axis powers (Liên minh Phát xít gồm Ý - Đức - Nhật trong Thế chiến lần 2).
Trung Quốc cũng sử dụng vai trò lịch sử là người đứng đầu trong Thế giới thứ 3 thời kỳ Mao (ví dụ Hội nghị Á - Phi (Bangdung) vào năm 1955, và các dự án như xây dựng đường sắt TanZam ở Đông Phi vào những năm 1970) , đánh bóng uy tín là một nhà lãnh đạo ngày nay trong thế giới không phương Tây.
Lịch sử thế giới hiện đại vẫn đóng vai trò quan trọng đối với cách mà Đảng cộng sản Trung Quốc cảm nhận về tính chính danh. Những yếu tố của lịch sử đó - đáng chú ý là nạn đói thảm khốc do chính sách kinh tế Đại Nhảy vọt từ năm 1958 - 1962 gây nên vẫn không được đề cập tại Trung Quốc vào ngày nay.
Và một số cuộc chiến hiện đại có thể được dùng cho mục đích đối đầu. Năm ngoái khi mối quan hệ Mỹ - Trung căng thẳng thì xuất hiện những bộ phim mới tưởng niệm Chiến tranh Triều Tiên từ 1950-1953 - cuộc chiến mà phía Trung Quốc vẫn tưởng nhớ với cái tên khác - "Cuộc kháng chiến chống Mỹ".
Đường lối lịch sử Chủ nghĩa Marx - Lenin ăn sâu vào tư tưởng chính trị của Trung Quốc và cũng được hồi sinh mạnh mẽ dưới thời Tập Cận Bình.
Trong suốt thế kỷ 20, Mao Trạch Đông và các nhà lãnh đạo cộng sản chủ chốt khác đã tham gia vào các tranh luận học thuyết về chủ nghĩa Marx cùng các hệ quả rộng lớn của nó.
Ví dụ, khái niệm "chiến tranh giai cấp" đã dẫn đến việc giết một triệu chủ đất trong những năm đầu trong thời kỳ lãnh đạo của Mao. Mặc dù "giai cấp" đã không còn được ưu tiên như một cách định nghĩa xã hội, ngôn từ chính trị của Trung Quốc ngày nay vẫn bị hình thành từ các ý tưởng "chiến đấu", "phản kháng" và khái niệm "chủ nghĩa xã hội" tương phản với "chủ nghĩa tư bản".
Một số tờ báo chính như tạp chí Cầu Thị (Qiushi - Tìm Sự thật) thường xuyên tranh luận về "những sự tương phản" trong xã hội Trung Quốc về mặt thuật ngữ và trích dẫn nhiều từ học thuyết của Marx.
Trung Quốc của Tập Cận Bình định nghĩa sự cạnh tranh Mỹ - Trung là cuộc chiến có thể được hiểu theo thuật ngữ phản kháng của Marx.
Tình hình cũng tương tự đối với lực lượng kinh tế trong xã hội, và sự tương tác - những khó khăn trong việc phát triển kinh tế và giữ cho sự phát triển đó xanh thích hợp được định nghĩa theo những thuật ngữ trái ngược. Theo chủ nghĩa Marx, thì bạn đạt được sự đồng thuận, hay tổng hợp - nhưng phải sau một cuộc kháng chiến kéo dài và đau đớn.
Bắc Kinh nhấn mạnh đến vận mệnh không thể lung lay của đảo Đài Loan, xác định phải được thống nhất với Trung Hoa đại lục.
Thế nhưng 100 năm qua của lịch sử Đài Loan đã cho thấy vấn đề về vai trò của hòn đảo này dâng cao rồi suy yếu dần trong nền chính trị Trung Quốc. Vào năm 1895, sau cuộc chiến thảm khốc với Nhật Bản, Trung Quốc đã phải dâng Đài Loan cho phía Nhật, và sau đó Đài Loan trở thành thuộc địa của Nhật trong 50 năm sau đó.
Sau đó Đài Loan thống nhất trong thời gian ngắn ngủi với Trung Hoa đại lục sau cuộc nội chiến Trung Quốc từ năm 1945 - 1949. Dưới thời Mao, Trung Quốc đã đánh mất cơ hội thống nhất hòn đảo này ; chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Truman đã có thể để Mao thống nhất Đài Loan, nhưng cho đến khi Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa cùng Bắc Hàn xâm lược Hàn Quốc vào năm 1950, làm nổ ra cuộc chiến tranh Triều Tiên và đột nhiên biến Đài Loan thành một đồng minh quan trọng trong cuộc Chiến tranh Lạnh.
Mao Trạch Đông đã tiến hành cuộc tấn công Đài Loan vào năm 1958, nhưng rồi bỏ qua lãnh thổ này trong 20 năm sau đó. Sau khi Mỹ và Trung Quốc tái thiết lập mối quan hệ ngoại giao vào năm 1979 thì tất cả các bên đã đồng ý về Một Trung Quốc, nhưng không đồng ý liệu Bắc Kinh hay Đài Loan thật sự là một chính thể cộng hòa hợp pháp hay không.
40 năm sau, Tập Cận Bình cương quyết sẽ sớm có sự thống nhất, ngôn từ trấn áp và số phận của Hong Kong đã khiến cho người dân Đài Loan, hiện là cư dân của một thể chế dân chủ tự do, trở nên ngày càng căm ghét mối quan hệ gần gũi hơn với đại lục.
Rana Mitter
Nguồn : BBC, 25/10/2021
Giáo sư Rana Mitter từ Đại học Oxford, chuyên ngành lịch sử và chính trị Trung Quốc hiện đại. Quyển sách mới của ông nhan đề : China's Good War : How World War II Is Shaping a New Nationalism.
Trong khoảng thời gian vài ngày, hai diễn biến quan trọng đã diễn ra ở Trung Quốc, cả hai đều liên quan trực tiếp đến việc Tập Cận Bình, chủ tịch nước và tổng bí thư đảng, sẽ trở thành nhà lãnh đạo trọn đời.
Tập Cận Bình dẫn đầu các quan chức hàng đầu đọc lời thề, bao gồm việc ban hành "nghị quyết lịch sử thứ ba", trong buổi dạ tiệc trước lễ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc ở Bắc Kinh vào ngày 28 tháng 6. © Kyodo
Một là văn kiện được gọi là "nghị quyết lịch sử thứ ba", mà nội dung của nó sẽ được công khai vào tháng tới. Thứ hai là sự xuất hiện của một thời gian biểu cho mục tiêu chính trị mới của ông Tập là "thịnh vượng chung".
"Như các nhà triết học Đức Georg Hegel và Karl Marx đã nói, lịch sử lặp lại chính nó", một nguồn tin trong Đảng Cộng sản Trung Quốc vốn quen thuộc với các vấn đề nội bộ của đảng cho biết, khi đề cập đến nghị quyết thứ ba. "Không có nghi ngờ gì về việc Chủ tịch Tập đang hướng tới mục tiêu trở thành nhà lãnh đạo trọn đời, cạnh tranh với hai nhân vật đã ban hành nghị quyết thứ nhất và thứ hai".
Nguồn tin này muốn nhắc đến Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, cả hai đều nắm giữ quyền lực cho đến khi chết.
"Mặt khác của đồng xu là mục tiêu chính trị lớn, đó là thịnh vượng chung", nguồn tin cho biết, "điều sẽ được theo đuổi cẩn thận trong 10 hoặc 15 năm tới".
Bộ Chính trị của đảng hôm thứ Hai đã quyết định tổ chức một cuộc họp chính trị quan trọng từ ngày 8 tháng 11 đến ngày 11 tháng 11. Hội nghị toàn thể lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa 19 của đảng sẽ thảo luận và thông qua một "nghị quyết quan trọng về những thành tựu chính và kinh nghiệm lịch sử trong 100 năm nỗ lực của Đảng", Bộ Chính trị nói. Điều này dẫn đến nghị quyết lịch sử thứ ba.
Đảng đã thông qua các nghị quyết về lịch sử hai lần trước đây, lần đầu tiên vào năm 1945, và một lần nữa vào năm 1981.
Văn kiện đầu tiên được đưa ra 4 năm trước khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949, và được soạn thảo dưới thời Mao Trạch Đông.
Nghị quyết thứ hai được thông qua dưới thời Đặng Tiểu Bình, cha đẻ của chính sách "cải cách và mở cửa". Nó lên án cuộc Đại Cách mạng Văn hóa 1966-1976 dưới thời Mao nhưng công nhận một số thành tựu của nhà lãnh đạo này.
Nghị quyết thứ ba về lịch sử có một ý nghĩa quan trọng. Nói một cách đơn giản, tài liệu mới là chỉ dấu cho thấy khả năng ông Tập trở thành nhân vật vĩ đại thứ ba trong lịch sử đảng.
Điều quan trọng là Mao và Đặng tiếp tục là nhà lãnh đạo tối cao của Trung Quốc cho đến khi họ trút hơi thở cuối cùng. Mao tạm thời mất quyền lực sau những sai lầm quản lý kinh tế nghiêm trọng nhưng đã trở lại thông qua Cách mạng Văn hóa. Đặng vẫn nắm giữ quyền lực khổng lồ ngay cả khi đã nghỉ hưu khỏi các chức vụ chính thức, đến mức ông có thể thay thế bất kỳ người kế nhiệm nào chỉ bằng một mệnh lệnh.
Hình mẫu của ông Tập là Mao, không phải Đặng.
Một số nguồn tin của đảng đã chỉ ra thực tế là sau khi Mao nắm quyền lãnh đạo đảng tại Hội nghị Tuấn Nghĩa ở tỉnh Quý Châu vào năm 1935, trong cuộc Vạn Lý Trường Chinh từ năm 1934 đến năm 1936, ông đã đợi tới 10 năm trước khi ban hành nghị quyết lịch sử đầu tiên để biện minh cho những chính sách cơ bản của mình, mở đường cho ông trở thành người có quyền lực tuyệt đối.
Tập có thể đang xem xét một khung thời gian tương tự. Ông lên nắm vị trí tổng bí thư vào mùa thu năm 2012, sau đó đảm nhiệm chức chủ tịch nước vào mùa xuân năm 2013. Sau một thập niên lãnh đạo, ông hiện đang tìm cách ban hành một nghị quyết về lịch sử, mô phỏng con đường của Mao.
Người viết các nghị quyết lịch sử Mao Trạch Đông, Tập Cận Bình và Đặng Tiểu Bình. Mao và Đặng nắm giữ quyền lực cho đến ngày họ chết. (Nguồn ảnh AP và Tân Hoa xã / AP)
Để mở đường cho nghị quyết năm 1945 về lịch sử, Mao phát động Phong trào Chỉnh phong đầu tiên ở Diên An, thành trì cách mạng của đảng, vào nửa đầu những năm 1940 để thanh trừng các đối thủ chính trị.
Năm 1945, cùng năm với việc thông qua nghị quyết lịch sử đầu tiên, Mao trở thành chủ tịch đảng, một chức vụ mới được thành lập, và là vị trí cao nhất của đảng. Tư cách chủ tịch đảng của ông vẫn không thay đổi cho đến khi ông qua đời vào năm 1976.
Tương tự như Phong trào Chỉnh phong, ông Tập đã bắt đầu một chiến dịch chống tham nhũng khốc liệt sau khi lên nắm quyền, tiêu diệt hết kẻ thù này đến kẻ thù khác.
Chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập vẫn còn diễn ra mạnh mẽ ; cú ngã ngựa mới nhất của một nhân vật có ảnh hưởng mới xảy ra vào đầu tháng này.
Nếu Tập vẫn tiếp tục ở lại sau Đại hội toàn quốc của Đảng vào năm tới, thì "thịnh vượng chung" sẽ trở thành cụm từ định hình giai đoạn tiếp theo. Ấn bản ngày 16 tháng 10 của Tạp chí Cầu Thị, tạp chí lý luận của đảng, đã công bố bài phát biểu hồi tháng 8 của ông Tập, trong đó vạch ra mục tiêu chính trị mới này.
Trong bài phát biểu đó, ông cam kết đảm bảo tiến bộ thực chất trong việc xử lý tình trạng bất bình đẳng thu nhập của quốc gia, hướng đến việc tiếp cận bình đẳng các dịch vụ công cơ bản, vào năm 2035. Đây là lần đầu tiên một mốc thời gian cho thịnh vượng chung được đưa ra.
Vậy ý nghĩa của nó là gì ? Khó trông đợi một mục tiêu vĩ đại như vậy có thể đạt được vào năm 2027, khi kết thúc nhiệm kỳ thứ ba được mong đợi của ông Tập trên tư cách tổng bí thư đảng, vị trí quyền lực nhất đất nước hiện nay.
Do đó, dư luận đang xôn xao về nhiệm kỳ thứ tư, từ năm 2027 đến năm 2032.
Đầu năm nay, đảng đã kỷ niệm 100 năm ngày thành lập, và ông Tập tuyên bố đã hoàn thành mục tiêu "xã hội tương đối thịnh vượng", một mục tiêu chính trị có từ thời Đặng Tiểu Bình.
Mục tiêu chính trị mới hướng tới "thịnh vượng chung" là một mục tiêu mang tính kế thừa.
Nhưng một thế giới thịnh vượng chung sẽ trông như thế nào ?
Cho đến nay, nó trông không đẹp lắm. Kể từ khi cụm từ này xuất hiện, nền kinh tế Trung Quốc đã phải trải qua một đợt suy thoái đáng kể do các nhà đầu tư lo ngại những động thái chính trị đang chờ đợi phía trước.
Trong năm qua, một số sự cố kỳ lạ đã diễn ra ở Trung Quốc. Chúng bao gồm việc hoãn niêm yết Ant Group, áp lực lên người khổng lồ ngành gọi xe Didi, lệnh cấm các trường dạy thêm cho trẻ em trong độ tuổi đi học bắt buộc, giới hạn nghiêm ngặt đối với việc chơi trò chơi điện tử trực tuyến của trẻ em, và cuộc khủng hoảng nợ của công ty bất động sản khổng lồ China Evergrande Group.
Sợi dây chung gắn kết tất cả những diễn biến này chính là "thịnh vượng chung".
Khi mục tiêu của nhà lãnh đạo được đặt ra một cách chính thức, thịnh vượng chung phải được thực hiện bằng bất cứ giá nào. Và nếu có vấn đề phát sinh thì sao ? Những thứ đó sẽ được coi là vật hy sinh cần thiết.
Đây mới chỉ là sự khởi đầu. Hãy chuẩn bị cho những diễn biến chưa từng có tiền lệ khi ông Tập kéo dài thời gian trị vì của mình.
Katsuji Nakazawa
Nguyên tác : "Xi Jinping’s plan to rule for life is coming together", Nikkei Asia, 21/10/2021.
Phan Nguyên biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 22/10/2021
Ông Tập Cận Bình tỏ ý ghét những người mua nhà để làm giàu. Ông nói thẳng : "Xây nhà để ở chứ không phải để buôn bán !" Trước cảnh các công ty địa ốc đang lo vỡ nợ, nhiều người Trung Hoa chắc phải đồng ý.
Hình Tập Cận Bình trên một billboard ở Trung Quốc. Hình minh họa.
Theo nhật báoWall Street Journal, đầu tháng 10 năm 2021 các công ty xây dựng Trung Quốc mang một số nợ khổng lồ, tương đương với 5 ngàn tỉ mỹ kim ; cao gấp đôi Tổng sản lượng nội địa của Nhật Bản năm ngoái, như Công ty tài chánh Nomura tính toán. Sau vụ công ty Hằng Đại (Evergrande) không trả được nợ, các ngân hàng ngưng bớt, không cho vay. Trong tháng Chín, số nhà cửa xây cất thêm đã giảm 13,5% so với năm ngoái, số nhà bán cũng giảm bớt như vậy.
Thị trường địa ốc đình trệ là một lý do khiến kinh tế Trung Quốc giảm tốc độ tăng trưởng. Trong quý thứ ba năm nay, so với năm ngoái Tổng sản lượng nội địa Trung Quốc chỉ tăng thêm 4,9% ; quý trước đã tăng 7,9%. Ngân hàng quốc tế Commerzbank AG dự đoán ba tháng cuối năm sẽ chỉ tăng được 3% đến 3,5%. Một con số đáng lo ngại là lượng sản xuất công nghiệp trong tháng Tám tăng 5,3%, tháng Chín chỉ còn tăng 3,1%. Số sản xuất xi măng đã giảm 13% và thép giảm 15%.
Tập Cận Bình đã tìm ra cách làm cho thị trường địa ốc phải nguội bớt. Bắt chủ nhà phải đóng thuế thì dân sẽ bớt mua nhà để đầu tư ! Trong một bài đăng trên tạp chí "Cầu Thị" ngày 16 tháng 10, ông viết : "Chúng ta sẽ kiên trì cổ động làm luật cải tổ "thuế thổ trạch".
Hàn Chính (Han Zheng), một trong bốn phó thủ tướng, được trao trách nhiệm chuẩn bị tung ra món thuế này ! Hàn Chính đã chọn các thành phố lớn làm thí điểm. Thượng Hải và Trùng Khánh đã đặt ra thuế thổ trạch từ 10 năm trước, họ chỉ đánh trên căn hộ thứ nhì mà thôi.
Nhưng kinh tế Trung Quốc giảm tốc không phải chỉ vì thị trường địa ốc xuống mà còn vì hai lý do khác. Một là bệnh dịch Covid-19. Tháng 7 năm nay bệnh tái phát ở Nam Kinh và mấy thành phố khác. Chính quyền ra lệnh "cấm cung" khiến số tiêu thụ sụt theo. Các cửa hàng giảm số bán, các chuyến bay chỉ còn hoạt động một nửa trong tháng Tám và 2 phần 3 trong tháng Chín là hai tháng chót trong quý thứ ba.
Một nguyên nhân khác khiến kinh tế chậm lại là giá than đá tăng lên. Số than đá sản xuất trong tháng Chín đã giảm bớt gần 1% và "than cốc" đã chế biến giảm gần 10%. Hầu hết các nhà máy điện ở Trung Quốc dùng than đá. Giá điện tăng, các nhà sản xuất phải tăng giá bán gần 11% trong tháng Chín, theo tuần báoEconomist.
Trung Quốc dùng than đá nhiều nhất thế giới. Nạn thiếu than một phần do bão lụt xảy ra tại các tỉnh Sơn Tây và Hà Nam trong tháng Bẩy khiến các mỏ than phải đóng cửa. Tại Nội Mông Cổ, là nơi cung cấp một phần tư số than cho cả nước, nhiều quan chức đang bị điều tra về tham nhũng, họ bận lo cho bản thân nên việc khai thác than bị đình trệ. Tại Thiểm Tây, tỉnh sản xuất than đứng hạng ba, chính quyền lại ra lệnh giảm hoạt động trong mấy tháng để không khí bớt ô nhiễm trước khi ông Tập Cận Bình tới dự một cuộc đại hội thể thao toàn quốc vào tháng Chín.
Nhưng nước Trung Quốc thiếu than còn vì cách quản lý kinh tế theo lối chỉ huy của Đảng cộng sản Trung Quốc. Thay vì để thị trường tự do, Trung Quốc đưa ra các quyết định giá cả từ trung ương. Bình thường, khi than khan hiếm, vì bão lụt hay vì các quan chức bị điều tra nên ngừng ký giấy tờ, thì giá than trên thị trường sẽ phải tăng. Khi đó nhà máy điện sử dụng than phải tăng giá điện, người sử dụng điện sẽ tiết kiệm, giảm bớt nhu cầu. Nhu cầu giảm đi, thị trường sẽ tiến tới một giá cả mới, ổn định, không tăng lên mãi.
Nhưng ở Trung Quốc, giá than và giá điện do nhà nước đặt ra, không thể thay đổi. Các nhà máy điện không thể tăng hơn 10% trên giá quy định. Giá điện tại địa phương cũng do nhà nước ấn định. Khi mua than đắt quá mà các nhà cung cấp điện không thể tăng giá thì họ phải bớt hoạt động, để tránh bị lỗ. Kết quả là vì mỏ than ở mấy tỉnh ngừng làm việc mà các cơ xưởng thiếu điện, hoạt động kinh tế ngừng theo.
Sau khi cả hệ thống sử dụng than, điện xáo trộn, nhà nước mới nới lỏng việc kiểm soát giá cả. Các nhà cung cấp điện được phép tính giá cao hơn đối với những khách hàng thuộc giới công nghiệp và thương mại. Hai bên mặc cả giá theo nhu cầu như mua, bán trong thị trường. Bắc Kinh trực tiếp ra lệnh các mỏ than ở Nội Mông tăng số sản xuất để bù cho Sơn Tây và Hà Nam.
Trong một nền kinh tế tự do thì nhà nước không phải can thiệp nhiều như vậy, vì thị trường tự điều chỉnh để cung và cầu ăn khớp với nhau. Chế độ cộng sản tự gây ra những khó khăn chỉ vì họ cần nắm độc quyền chỉ huy, cả chính trị lẫn kinh tế. Ông Tập Cận Bình luôn miệng đề cao hệ thống xã hội theo mô hình Trung Quốc. Mục đích chính là củng cố địa vị thống trị của đảng cộng sản và quyền lực của cá nhân mình.
Tập Cận Bình đã sửa đổi hiến pháp và cương lĩnh đảng để có thể nắm chức chủ tịch suốt đời. Nhưng Trung Quốc đã thay đổi, không thể có một thứ Mao Trạch Đông mới. Bằng cớ là Tập Cận Bình vừa mới phải lùi một bước, sau khi đã viết bài cổ động cho các thí điểm đánh thuế thổ trạch.
Phó thủ tướng Hàn Chính được giao nhiệm vụ nghiên cứu tại 30 thành phố, bắt đầu từ mùa Xuân năm nay, sau rút lại chỉ còn 10 thí điểm. Mục tiêu là sẽ áp dụng thuế thổ trạch rộng rãi khắp nước.
Nhưng sau gần nửa năm, Hàn Chính chỉ nhận được những phản ứng tiêu cực. Những ý kiến phản đối đã tràn ngập các bộ Tài chánh, bộ Thuế vụ và Bộ gia cư. Kế hoạch của Tập Cận Bình sẽ bị dẹp bỏ.
Nếu thi hành thuế thổ trạch, các người làm chủ ngôi nhà hay căn hộ sẽ phải đóng thuế hàng năm trên giá trị gia cư. Do đó, người ta sẽ ngần ngại trước khi mua một căn hộ mới ; thị trường địa ốc sẽ không trương phình lên như mấy chục năm qua.
Nhưng các công ty xây cất và các công nghiệp liên hệ, như xi măng, thép, sản xuất đồ dùng trong nhà, chiếm một phần ba Tổng sản lượng nội địa (GDP). Nếu những ngành này bớt 10% hoạt động thì GDP sẽ mất 3 phần trăm.
Một hậu quả trước mắt là giá nhà sẽ tụt giảm. Tới 90% người Trung Hoa trong lục địa đang làm chủ nơi họ đang sống. Họ sẽ thấy mình "nghèo hơn ;" cần tiết kiệm và giảm bớt tiêu thụ. Khối lượng tiêu thụ giảm bớt đó sẽ làm kinh tế ngưng trệ. Hơn nữa, nhà cửa chiếm 80% tài sản của các gia đình. Thị trường chứng khoán chỉ chiếm 20%. Nhà cửa là nơi "để dành tiền" quan trọng nhất, đề phòng lúc về già. Vì ai cũng biết hệ thống hưu bổng hiện nay không đủ sống. Giá nhà cửa tụt xuống sẽ khiến rất hàng trăm triệu người bất mãn, xã hội bất ổn hơn, điều mà đảng cộng sản rất lo sợ.
Chính các cán bộ, quan chức cộng sản đã làm giàu nhờ thị trường bất động sản sẽ là các nạn nhân đầu tiên nếu thuế thổ trạch được thi hành. Không những thế, ngân sách chính quyền các địa phương sẽ thiếu hụt vì một phần ba số thu nhập dựa trên việc bán đất cho các công ty xây cất. Trong tháng Chín vừa qua Thành phố Quảng Châu bán 48 lô đất cho xây dựng nhà ở nhưng chưa bán được một nửa ; trong đó chỉ có 5 lô bán trên giá yêu cầu. Năm ngoái, chính quyền các địa phương thu được hơn 1.000 tỷ đô la nhờ bán đất.
Cho nên cuối cùng, Tập Cận Bình phải lùi một bước. Vì không những dân chúng, giới trung lưu, mà cả các đảng viên cộng sản cũng bất bình. Ai cũng cảm thấy cơ nghiệp mình xây dựng mấy chục năm bỗng dưng tan biến.
Tập Cận Bình lùi bước đúng lúc ; vì trong tháng tới Ban Chấp hành trung ương Đảng sẽ họp. Không thể để cho những tay đầu sỏ khác trong đảng nhân cơ hội tấn công "lãnh tụ hạt nhân" vì một chủ trương nguy hiểm !
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 20/10/2021
Kỳ nghỉ lễ kéo dài một tuần của Trung Quốc, bắt đầu từ ngày Quốc khánh 1 tháng 10, mang lại cho người dân Trung Quốc bình thường một khoảng thời gian thư giãn. Nhưng thời điểm này trong năm thường đi kèm những cơn địa chấn chính trị.
Cựu Bộ trưởng Tư pháp Phó Chính Hoa (Fu Zhenghua) đã bị điều tra vì tình nghi "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng".
Năm nay cũng không phải là ngoại lệ. Hôm 2 tháng 10, một nhân vật nặng ký có nhiều thông tin trực tiếp về cuộc đấu tranh quyền lực lâu nay của Chủ tịch Tập Cận Bình đã đột nhiên bị thất sủng.
Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương, cơ quan chống tham nhũng cao nhất của Đảng cộng sản Trung Quốc, thông báo rằng cựu Bộ trưởng Tư pháp Phó Chính Hoa (Fu Zhenghua, trong hình) đã bị điều tra vì tình nghi "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng".
Ông Phó, 66 tuổi, là một đương kim ủy viên Ban Chấp hành Trung ương đảng. Cuộc đàn áp đối với một nhân vật có ảnh hưởng, người giám sát các cơ quan tư pháp và cảnh sát, đã gây nên một làn sóng chấn động lớn trong chính giới Trung Quốc.
Phó đứng sau các cuộc điều tra khiến vô số người phải ngồi sau song sắt. Bây giờ bản thân Phó cũng bị điều tra, khiến người ta nghi ngờ về tính hợp pháp của các cuộc điều tra mà ông ta dẫn dắt trong quá khứ. Đây là một diễn tiến quan trọng.
"Ấn tượng của tôi là ông ấy là một nhà kĩ trị, bắt đầu với các vụ phá án thông thường và thăng tiến dần lên", một nguồn tin trong đảng cho biết. "Nhưng đây là trường hợp của một người biết quá nhiều chuyện. Ông ta buộc phải rời đi, một cách khá tàn nhẫn. Bây giờ, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra".
Một ví dụ về công việc của Phó là cuộc điều tra Chu Vĩnh Khang, một cựu ủy viên Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng.
Cho đến năm 2012, với tư cách là quan chức cấp cao xếp thứ 9 của đảng, Chu đã chi phối tất cả các tổ chức tư pháp và công an của Trung Quốc.
Nhưng đến ngày 1 tháng 10 năm 2013, Chu biết rằng chiếc thòng lọng đã thắt lại. Ông ta đã xây dựng một mạng lưới thông tin rộng lớn thông qua các cấp dưới cũ của mình tại các cơ quan cảnh sát, và có nhiều kênh khác nhau cung cấp cho ông ta những thông tin tình báo nhạy cảm.
Hôm đó, Chu đang tham dự một hội nghị chuyên đề tại Đại học Dầu khí Trung Quốc, trường cũ của ông, nằm ở ngoại ô Bắc Kinh. Ông ta có thể đã nghĩ rằng đây là cơ hội cuối cùng để nói chuyện trước công chúng.
Vào tháng 12 năm 2013, hai tháng sau khi xuất hiện ở Đại học Dầu khí, Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị nhận được báo cáo về manh mối liên quan đến các vi phạm kỷ luật của Chu, và quyết định đưa Chu vào diện điều tra toàn diện trong chiến dịch chống tham nhũng nổi tiếng của ông Tập.
Đó là cuộc đàn áp đầu tiên đối với một cựu ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, phá vỡ một nguyên tắc bất thành văn của đảng.
Phó, người được cho là một điều tra viên đặc biệt nhạy bén, đã trở thành nhân vật trung tâm của một nhóm được thành lập vào mùa hè năm 2013 nhằm theo đuổi vụ án.
Phó là một nhân vật độc đáo. Khi còn giữ chức sở công an Bắc Kinh, về cơ bản là cảnh sát trưởng thủ đô Trung Quốc, ông được bổ nhiệm làm thứ trưởng Bộ Công an, cơ quan giám sát các tổ chức cảnh sát trên cả nước.
Ông ta đã đẩy sếp cũ của mình vào góc tường, và giờ Chu đang phải thụ án chung thân sau khi bị kết tội tham nhũng. Chiến dịch chống tham nhũng là nguồn gốc quyền lực của ông Tập, và cuộc đàn áp thành công của Phó đối với Chu đã góp phần củng cố quyền lực của nhà lãnh đạo này.
Các động thái của Phó có liên quan đến các động thái của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương, lúc đó do Vương Kỳ Sơn, một đồng minh lâu năm của ông Tập, và hiện giữ chức phó chủ tịch nước Trung Quốc, đứng đầu.
Phó, người biết những điều tế nhị trong cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt cùng những bí mật liên quan, đã được ghi nhận vì những đóng góp của mình, và sau đó đã được thăng chức.
Trong một cuộc duyệt binh ở Bắc Kinh vào tháng 9 năm 2015, Phó là quan chức cấp cao phụ trách an ninh.
Phó cũng đứng sau cuộc đàn áp chống lại hàng trăm luật sư và nhà hoạt động nhân quyền vào tháng 7 năm 2015, được gọi là sự cố "709" – được đặt tên theo ngày 9 tháng 7 khi sự kiện bắt đầu. Trong mắt những người bị bắt, Phó là một quan chức tàn nhẫn, không khoan nhượng.
Bất chấp thành tích đã được chứng minh là một quan chức cảnh sát ưu tú và cúc cung tập tụy với Tập, tại sao Phó vẫn bị thất sủng ?
Bên cạnh những cáo buộc cụ thể mà ông ta phải đối mặt, điều sẽ trở nên rõ ràng hơn trong nay mai, điều đáng chú ý là về nền tảng chính trị, Phó xuất thân là một "người ngoài cuộc". Ông hoàn toàn không phải là một thành viên phe của Tập. Trong mắt phe của Tập, Phó là một quan chức có năng lực nhưng không phải là một nhân vật có thể hoàn toàn tin cậy.
Phó trở nên nổi tiếng trên cả nước sau khi lãnh đạo một cuộc đột kích vào Thiên Thượng Nhân Gian, một hộp đêm sang trọng nổi tiếng ở Bắc Kinh. Địa điểm này được sử dụng để chiêu đãi xa hoa các quan chức cấp cao và có liên quan đến tham nhũng trong giới quyền lực chính trị.
Phó đã mở một cuộc điều tra về hộp đêm này ngay sau khi ông trở thành giám đốc công an Bắc Kinh vào năm 2010. Những người tiền nhiệm của ông từng do dự không muốn làm điều đó.
Cuộc đàn áp của Phó đối với Thiên Thượng Nhân Gian diễn ra khi Hồ Cẩm Đào còn là chủ tịch Trung Quốc và Ôn Gia Bảo là thủ tướng.
Phó cũng tham gia sâu vào việc giải quyết một vụ bê bối liên quan đến Lệnh Kế Hoạch, người từng là chánh văn phòng trung ương đảng dưới thời cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào. Lệnh hiện đang thụ án chung thân.
Vào rạng sáng ngày 18 tháng 3 năm 2012, con trai của Lệnh đã thiệt mạng ngay lập tức khi một chiếc Ferrari mà anh ta đang lái ở tốc độ cao bị tai nạn ở Bắc Kinh. Hai người phụ nữ ngồi trên chiếc Ferrari được cho là đang khỏa thân hoàn toàn hoặc bán khỏa thân.
Lệnh, lúc đó đang muốn trở thành ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị tại đại hội toàn quốc của đảng vào cuối năm đó, đã cố gắng giật dây để che đậy vụ tai nạn của con trai mình.
Với tư cách là giám đốc công an Bắc Kinh, Phó đã có thông tin về cuộc điều tra đối với vụ tai nạn. Thông tin này cuối cùng đã ảnh hưởng đến tình hình chính trị trong thời gian chuẩn bị diễn ra đại hội đảng, nơi ông Tập được bầu làm tổng bí thư.
Cựu Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân đã sử dụng thông tin về con trai của Lệnh để lên án phe Hồ Cẩm Đào, nơi Lệnh là một thành viên, và đã thành công trong việc sắp xếp lại Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị vào mùa thu năm 2012, lấp đầy các vị trí lãnh đạo cao nhất bằng tay chân của mình.
Không ai biết nhiều bí mật đằng sau những vụ việc lớn làm rung chuyển nền chính trị Trung Quốc trong những năm gần đây bằng Phó. Và điều này khiến ông ta trở nên nguy hiểm đối với ông Tập.
Tập luôn có sự ngờ vực sâu sắc và kéo dài đối với các cơ quan cảnh sát. Bên cạnh Phó, ba thứ trưởng công an hiện đã bị giam giữ kể từ sau khi nhiệm kỳ chủ tịch nước thứ hai của ông Tập bắt đầu vào năm 2018.
Hai người còn lại là Mạnh Hoành Vĩ (Meng Hongwei), người bị điều tra vào năm 2018, và Tôn Lập Quân (Sun Lijun), người lọt vào tầm ngắm năm 2020. Mạnh trở thành người Trung Quốc đầu tiên nắm chức giám đốc Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (ICPO).
Các giám đốc công an Trùng Khánh và Thượng Hải cũng đã bị thanh trừng. Có thể nói hàng ngũ các quan chức cấp cao ngành công an đã hoàn toàn sụp đổ.
Những người còn sót lại là bạn bè và người quen, những người mà ông Tập đã biết nhiều thập niên qua và có thể tin tưởng được. Đầu tiên và quan trọng nhất trong số này là Vương Tiểu Hồng (Wang Xiaohong), hiện là Thứ trưởng thường trực Bộ Công an.
Khi còn trẻ, ông Tập đã sống nhiều năm ở tỉnh Phúc Kiến và quen Vương ở đó. Ông Tập sau đó giao cho Vương các chức vụ chủ chốt ở Bắc Kinh. Hai người đã quen biết nhau hơn 30 năm.
Một nguồn tin ở Phúc Kiến mô tả Vương là "một trong số ít những người bạn cũ mà Chủ tịch Tập có thể thực sự tin tưởng". Vương được coi là ứng cử viên nặng ký cho chức bộ trưởng công an tiếp theo.
Vương được truyền thông chú ý vào cuối tháng 8 năm 2020, khi ông cho in một bài liên quan đến kỷ luật chính trị thông qua một ấn phẩm chính thức của ngành công an.
Vương đặc biệt cảnh báo rằng "những người ngoài mặt giả vờ tuân theo nhưng âm thầm chống đối, và những người vượt rào mà không dương cờ sẽ bị triệt để loại bỏ".
Vương sử dụng thuật ngữ "lưỡng diện nhân", hay người hai mặt, để chỉ những người trong chính quyền giả vờ tuân theo nhưng âm thầm chống lại mệnh lệnh.
Thuật ngữ này cũng được đưa vào quy chế xử lý kỷ luật đảng viên. Đó là một thuật ngữ chính trị đặc biệt, đã được ông Tập sử dụng nhiều lần trong chiến dịch chống tham nhũng của mình.
Một năm trước, Vương có thể đã cho rằng Phó chỉ là một kẻ giả vờ hoặc chống đối.
Trong khi đó, Trần Nhất Tân (Chen Yixin), một phụ tá thân cận của ông Tập, hiện đang giữ chức Tổng thư ký Ủy ban Chính Pháp Trung ương, cơ quan giám sát các bộ phận tư pháp và cảnh sát, bao gồm cả tòa án và công tố.
Đường Nhất Quân (Tang Yijun), cũng là người thân cận với Tập, đã được đưa lên kế nhiệm Phó làm bộ trưởng tư pháp. Trần và Đường đều thuộc "phe Chiết Giang", gồm những người từng là cấp dưới của ông Tập ở tỉnh Chiết Giang hồi những năm 2000.
Không giống như Phó, Trần và Đường đều là những thành viên cốt cán trong nhóm của Tập.
Kể từ khi trở thành nhà lãnh đạo tối cao của Trung Quốc, ông Tập đã mất 9 năm để cố gắng nắm toàn quyền kiểm soát các tổ chức công an. Câu hỏi bây giờ là liệu cuộc đàn áp Phó Chính Hoa có đánh dấu sự kết thúc của những nỗ lực này hay không.
Nhiều người trong đảng tin rằng bức màn vẫn chưa hạ xuống. "Nếu ông Tập tìm kiếm sự an toàn chính trị hoàn hảo", một nguồn tin nói, "các cuộc thanh trừng sẽ diễn ra mãi mãi. Không có hồi kết".
Katsuji Nakazawa
Nguyên tác : "The man who knew too much of Xi’s power plays is out", Nikkei Asia, 14/10/2021.
Phan Nguyên biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 14/10/2021
Trung Quốc chiếm khá nhiều giấy mực trên báo chí Pháp ngày 11/10/2021, bên cạnh các chủ đề như AUKUS, vai trò của các cuộc thăm dò dư luận đối với bầu cử tổng thống, vac-xin chống Covid, môi trường… Le Figaro chạy tựa "Sự xâm nhập của Trung Quốc, mối đe dọa cho phương Tây" và trong bài xã luận tờ báo cánh hữu kêu gọi "Hãy mở mắt".
Một màn trình diễn tại Bắc Kinh nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng cộng sản nhằm phô trương sức mạnh Trung Quốc. Ảnh tư liệu chụp ngày 28/06/2021. AP - Ng Han Guan
Bọn gián điệp đang ở bên trong chúng ta. Đó không phải là tựa đề một truyện trinh thám, mà là kết luận đáng ngại khi đọc công trình điều tra công phu về "các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc" do Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Quân sự (IRSEM) thực hiện.
Chưa bao giờ sự can thiệp của Trung Quốc cộng sản trong xã hội cởi mở, nền kinh tế tự do và hệ thống dân chủ Pháp lại được mô tả và phân tích một cách tổng thể và chi tiết đến thế. Các tác giả đã mở mắt cho người Pháp : khi lao vào một "cuộc chiến chính trị" nhằm củng cố vị thế của đảng cộng sản Trung Quốc đồng thời bôi xấu mô hình phương Tây, Bắc Kinh đã khai sinh một con quái thú bạch tuộc với các phương pháp ngày càng cứng rắn dưới thời Tập Cận Bình.
Hô mãi khẩu hiệu "Đôi bên cùng có lợi",nay các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã đánh rơi chiếc mặt nạ. Không dẫn dụ và khuất phục được qua việc phô trương "lòng nhân từ và sức mạnh", Bắc Kinh đã "Nga hóa". Nay Trung Quốc dùng cách "xâm nhập và cưỡng bức" bằng tất cả mọi cách và tất cả con đường (cộng đồng, truyền thông, ngoại giao, kinh tế, chính đảng, think tank, sản phẩm văn hóa…). Các đòn bẩy đa dạng từ đầu tư chiến lược đến gián điệp, đánh cắp tri thức, xâm nhập vào báo chí và các mạng xã hội để phục vụ cho lợi ích của mình.
Trước "tham vọng bá chủ và xét lại" của Đảng cộng sản Trung Quốc, kèm theo các hành động hiếu chiến đáng ngại, Le Figaro cho rằng không còn có thể ngây thơ. Ý, Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Hungary lóa mắt trước hàng tỉ đô của "Con đường tơ lụa mới", nay ngần ngại trước sức nặng ngột ngạt của đối tác. Châu Âu và Mỹ dần dà lập ra những cơ chế kiểm soát đầu tư và giám sát các chân rết ẩn giấu của Bắc Kinh. Sự cởi mở là gót chân Achille nhưng đồng thời là tính ưu việt của xã hội phương Tây. Bộc lộ sự xâm nhập với ý đồ xấu, thất bại chiến lược của Trung Quốc đã thấy rõ.
Trong bài "Phương Tây trước chiến lược lũng đoạn mới của Trung Quốc", Le Figaro nhận định lâu nay vẫn chăm chút hình ảnh trên trường quốc tế, giờ đây Bắc Kinh áp dụng nguyên tắc "Tốt nhất là được người khác sợ hơn là yêu mến".Trong vài năm qua, đảng cộng sản Trung Quốc chuyển sang bước ngoặt ngoại giao hung hăng.
Hai nhà nghiên cứu Jean-Baptiste Jeangène Vilmer và Paul Charon đã can đảm bỏ ra nhiều công sức, hoàn thành công trình dày 650 trang dựa trên những nguồn mở bằng tiếng Hoa, đưa ra ánh sáng những thủ đoạn của Bắc Kinh để áp đặt quan điểm lên thế giới và làm thay đổi trật tự quốc tế. Ông Vilmer giải thích sự hiếu chiến của Trung Quốc : trước hết là sự tự đắc, tin chắc sẽ đuổi kịp Mỹ cả quân sự lẫn kinh tế. Thứ hai, sự bất ổn trong nội bộ, phải hung hăng để đáp trả các thách thức Đài Loan, Tân Cương, Duy Ngô Nhĩ ; và cuối cùng là sự xuất hiện của ông Donald Trump.
Cũng như Nga muốn áp đặt mô hình lên Gruzia (2008) và Ukraina (2014), chế độ Trung Quốc muốn khống chế Châu Á. Ở "mặt trận tiền phương" Đài Loan, Bắc Kinh không từ một thứ gì, từ can thiệp bầu cử cho đến mua lại các tập đoàn truyền thông, tung chiến dịch bóp méo thông tin. Tại Hồng Kông, đàn áp đi kèm với thao túng. Tin giả, lũng đoạn mạng xã hội, "chiến lang"… mọi cách đều được vận dụng để trắng trợn viết lại nguồn gốc đại dịch, làm người ta tin rằng con virus không phải từ Vũ Hán mà từ… Mỹ !
Cuộc chiến ảnh hưởng của Trung Quốc diễn ra trên khắp các Châu lục. Vòi bạch tuộc thò vào các cuộc bầu cử ở Châu Á và Bắc Mỹ, tin tặc thậm chí còn toan xâm nhập thư điện tử của Joe Biden. Những "chiến binh sói" tràn ngập mạng Twitter, đe dọa và thóa mạ những ai có quan điểm không đúng với đường lối của đảng.
Bắc Kinh tìm cách tác động và kiểm duyệt truyền thông quốc tế, gây áp lực lên cộng đồng người Hoa, tranh thủ những chính khách, nhà nghiên cứu, nhà báo phương Tây. Bên cạnh đó là ràng buộc các nước nghèo bằng đầu tư, tuyên truyền qua Viện Khổng Tử.
Trung Quốc có nguồn tài chính khổng lồ để làm những việc này, một trung tâm chỉ huy – căn cứ 311 ở Phúc Châu (Fuzhou) – và cả một đội quân dư luận viên. Theo hai tác giả của IRSEM, hai triệu người Trung Quốc được trả lương toàn thời gian để tuyên truyền cho Bắc Kinh và 20 triệu dư luận viên làm việc bán thời gian.
Vì có cùng mục đích - bảo vệ chế độ và áp đặt mô hình toàn trị lên quốc tế - Nga và Trung Quốc thường song hành. Bắc Kinh thậm chí còn sao chép kỹ thuật thao túng mạng xã hội của Nga, Quân đội Trung Quốc nức nở khen kênh thông tin RT của điện Kremlin là "hàng không mẫu hạm tuyên truyền". Một trong các chiến lang, Quế Tùng Hữu (Gui Congyou), được bổ nhiệm làm đại sứ ở Thụy Điển năm 2017, từng có thời gian dài làm việc ở Moskva, là nhân tố giúp Vladimir Putin và Tập Cận Bình xích lại gần nhau.
Bắc Kinh và Moskva đã thành công trong việc khóa miệng Hội đồng Nhân quyền và làm tê liệt Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Cộng sản Trung Quốc đưa người vào đứng đầu bốn cơ quan Liên Hiệp Quốc, và nằm trong ban lãnh đạo bảy cơ quan khác. Là nước đóng góp thứ nhì vào ngân sách Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc đầu tư vào các nước Châu Phi, mua những lá phiếu cần thiết của các nước này để đạt đa số chống lại phương Tây. Bởi vì "trật tự Trung Quốc" cần phải thay thế cho "trật tự Mỹ".
Bắc Kinh cũng bắt chước các chiến thuật Nga để chia rẽ phương Tây. Tháng 3/2020, hàng triệu người Mỹ nhận được tin nhắn cảnh báo giao thông công cộng sẽ ngừng vì đại dịch, khuyên nên trữ thực phẩm, thuốc men. Tại Canada, Nhật Bản, Châu Âu, Hàn Quốc, Bắc Kinh cố gây chia rẽ xã hội, khuyến dụ đối lập. Công thức 17+1 tập hợp các nước Đông Âu, Trung Âu và Trung Quốc không chỉ là ngõ vào thị trường Châu Âu mà còn là cách để gieo rắc nghi kỵ.
Tuy nhiên liên minh Nga-Trung thiếu thăng bằng. Đối với Bắc Kinh, Nga chỉ là đối tác thứ yếu, Trung Quốc chỉ đua chen với Hoa Kỳ mà thôi. Bắc Kinh ngày càng đầu tư nhiều vào Trung Á, sân sau của Nga. Về kỹ thuật bóp méo thông tin, nếu Nga thành thạo hơn, thì Trung Quốc có hẳn một đội quân dư luận viên có thể thích ứng nhanh chóng hơn là máy tính.
Ngược với Nga, Trung Quốc không tham gia các hoạt động chiến đấu như ở Syria, Libya ; nhưng gia tăng sự hiện diện quân sự trên thế giới như lực lượng gìn giữ hòa bình Minusma (Mali), cho tàu tuần tra trên Địa Trung Hải, lập căn cứ quân sự quy mô ở Djibouti, xây cảng đón tàu quân sự ở Sri Lanka. Theo ông Jean-Baptiste Jeangène Vilmer, do từ lâu không tham chiến, đảng cộng sản muốn trắc nghiệm trước khi khởi động một cuộc chiến tranh.
Sự thao túng của Bắc Kinh có mang lại kết quả hay không ? Trung Quốc có được một số thành công chiến thuật, như buộc các hãng hàng không phải coi Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Hoặc làm cho những ai dám chống lại phải thiệt hại về tài chính, như việc chặn trang web New York Times năm 2012 khiến cổ phiếu tờ báo sụt ngay 20% trong 24 giờ. Nhưng về chiến lược, chính sách lũng đoạn của Trung Quốc đã thất bại.
Tại Châu Phi, tuần trăng mật với Bắc Kinh đã kết thúc do chính sách thực dân bóc lột tài nguyên. Sự hung hăng của các "chiến lang" khiến quốc tế mất cảm tình. Ở Thụy Điển, những tấn công của Quế Tùng Hữu dẫn đến việc chính phủ nước này đóng cửa các Viện Khổng Tử, xem xét lại "chiến lược Trung Quốc" và cấm các thiết bị từ Hoa lục. Đại dịch càng làm lộ rõ mối nguy Trung Quốc. Úc và các láng giềng của Bắc Kinh đã ý thức được, Hoa Kỳ cũng thế, Litva đã rời khỏi nhóm 17+1.
Pháp thì vẫn lừng khừng, từ 1998 đến nay không gởi bộ trưởng nào đến Đài Loan vì sợ Trung Quốc trả đũa. Paris chỉ tỉnh thức trong đại dịch, một phần "nhờ" sự ngạo mạn của đại sứ Lư Sa Dã (Lu Shaye), chiến binh sói xấc xược trên Twitter. Đến lượt Châu Âu cần lo ngại, nhưng theo một thăm dò của Hội đồng Đối ngoại Châu Âu (ECFR), chỉ mới có 15% người Châu Âu coi Trung Quốc là mối đe dọa.
Về phía Hoa Kỳ tự bảo vệ trước tham vọng Trung Quốc như thế nào ? Le Figaro dẫn nguồn từ Foreign Policy cho biết một bộ phận do Donald Trump lập ra, sẽ được chính quyền Biden bổ sung 20 đến 30 nhà ngoại giao kỳ cựu, nhằm theo dõi các động thái quân sự của Bắc Kinh.
"China House" này cũng hoạt động trên thực địa, tại các đại sứ quán, với các nhà phân tích theo dõi những thủ đoạn của Bắc Kinh tại các nước thứ ba, từ quyền lực mềm (trao đổi văn hóa, đại học, cho vay, thỏa thuận thương mại) cho đến quyền lực cứng (phái bộ quân sự, hiệp ước quốc phòng, chiến hạm ghé cảng…).
Đáng chú ý là việc giám đốc CIA Williams Burns hôm 07/10 công khai thông báo lập một trung tâm chuyên trách về Trung Quốc. Cùng ngày, Wall Street Journal tiết lộ từ một năm qua khoảng mấy chục đặc nhiệm Mỹ đã tham gia huấn luyện tại Đài Loan. Được báo chí đặt câu hỏi về khả năng Trung Quốc xâm lược Đài Loan, cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan trả lời "Chúng tôi hành động từ bây giờ để ngày đó không bao giờ diễn ra".Lonnie Henley, từng là nhà phân tích của Lầu Năm Góc nhận định, Bắc Kinh đã chuẩn bị việc này từ 20 năm qua, và đây sẽ là chiến dịch đổ bộ lớn nhất trong lịch sử, hơn cả D-Day ở Normandie. Tuy nhiên rủi ro vô cùng lớn, kể cả khả năng một xung đột nguyên tử với Washington.
Trên lãnh vực y tế, Le Monde nhận thấy"Úc và New Zealand nhìn nhận thất bại của ‘zero Covid’".
Hôm 17/08, khi biến thể Delta xuất hiện lần đầu tại Auckland, chính phủ New Zealand lập tức vận dụng toàn lực nhằm diệt trừ con virus và không phải từ bỏ chính sách "zero Covid". Bảy tuần sau, cuộc chiến của nước này đã thất bại, và đến hôm thứ Hai phải bỏ chủ trương tiêu diệt virus bằng mọi giá. Chỉ 52,7% dân số New Zealand trên 12 tuổi được tiêm chủng đầy đủ so với mục tiêu 90%. Liệu bán đảo 5 triệu dân sẽ sống chung với con virus hay sẽ mở cửa biên giới vốn đóng kín từ tháng 3/2020 ? Đó là câu hỏi đang chia rẽ New Zealand.
Phía bên kia biển Tasman, thủ tướng Úc Scott Morrison đã quyết định. Một khi đạt tỉ lệ chích ngừa hai liều là 80%, việc phong tỏa sẽ trở nên hiếm hoi và nhất là người Úc sẽ được phép xuất cảnh. Những chuyến bay đầu tiên sẽ cất cánh từ tháng 11, và dân Sydney vội vàng đặt chỗ. Hiện chỉ còn vài bang, trong đó có Tây Úc và Queensland ít bị dịch, vẫn bám vào "zero Covid".
Thụy My
Các trẻ em Trung Quốc chỉ mới 10 tuổi sẽ sớm phải tiếp thu các bài học về tư tưởng Tập Cận Bình. Trước khi đến tuổi thiếu niên, học sinh sẽ phải học những câu chuyện về cuộc đời của nhà lãnh đạo Trung Quốc, và ghi nhớ rằng "Ông nội Tập Cận Bình đã luôn quan tâm đến chúng ta".
Đây sẽ là một hồi chuông cảnh báo cho Trung Quốc hiện đại. Sự tôn kính mà nhà nước giúp xây dựng cho Tập gợi nhớ tới sự sùng bái cá nhân đối với Mao Trạch Đông, và đi cùng với đó là nạn đói và khủng bố do Mao gây ra trong Đại nhảy vọt và Cách mạng Văn hóa. Từ nước Nga của Stalin đến Romania của Ceausescu, Triều Tiên của Kim và Cuba của Castro, sự kết hợp giữa sùng bái cá nhân và sự cai trị của Đảng Cộng sản thường là công thức cho sự nghèo đói và tàn bạo.
Những so sánh này có vẻ quá lạc điệu, nếu xét mức độ giàu có và trình độ phát triển tinh vi của Trung Quốc hiện đại. Sự chuyển đổi kinh tế của đất nước trong những thập niên gần đây là rất đáng chú ý, khiến Bắc Kinh thúc đẩy một "mô hình Trung Quốc" mà từ đó thế giới có thể học hỏi.
Nhưng điều quan trọng là phải phân biệt giữa "mô hình Trung Quốc" và "mô hình Tập". Mô hình cải cách và mở cửa của Trung Quốc, do Đặng Tiểu Bình đưa ra, dựa trên việc bác bỏ sự sùng bái cá nhân. Đặng kêu gọi các quan chức "tìm kiếm sự thật từ dữ kiện thực tế". Chính sách nên được hướng dẫn bởi quan sát thực tế về những gì hiệu quả, thay vì những tuyên bố khoa trương của Chủ tịch Mao.
Để cho phép các quan chức thử nghiệm các chính sách kinh tế mới, điều cốt yếu là phải phá vỡ nỗi sợ hãi và giáo điều gắn liền với một nhà lãnh đạo toàn năng. Giới hạn nhiệm kỳ đối với vị trí chủ tịch nước Trung Quốc đã được đưa ra vào năm 1982, không cho phép bất kỳ nhà lãnh đạo nào được nắm giữ chức vụ này quá hai nhiệm kỳ 5 năm. Trong thời kỳ hậu Đặng Tiểu Bình, Trung Quốc đã thực hiện hai cuộc chuyển giao quyền lãnh đạo một cách trật tự, từ Giang Trạch Dân sang Hồ Cẩm Đào, và từ Hồ Cẩm Đào sang Tập Cận Bình vào năm 2012.
Các giới hạn nhiệm kỳ cũng là nhằm để giải quyết vấn đề kế vị thường xảy ra trong các quốc gia độc đảng. Do đó, sự lãnh đạo tập thể của đảng sẽ quan trọng hơn sự lãnh đạo lôi cuốn của một cá nhân duy nhất.
Tuy nhiên, trong thời đại của Tập, Đảng Cộng sản Trung Quốc một lần nữa chấp nhận sự sùng bái cá nhân. Đảng đã đưa tư tưởng Tập Cận Bình vào điều lệ Đảng tại đại hội năm 2017. Vinh dự này trước đây chỉ dành cho một nhà lãnh đạo khác, khi vẫn còn nắm quyền, đó chính là Mao. Vào năm 2018, các giới hạn nhiệm kỳ thời Đặng đối với chức chủ tịch nước cũng bị bãi bỏ, tạo tiền đề cho ông Tập cầm quyền trong nhiều thập niên, nếu không muốn nói là trọn đời.
Sự gia tăng sùng bái cá nhân Tập Cận Bình hiện nay có vẻ như là một sự chuẩn bị cho đại hội đảng năm sau, nơi mong muốn duy trì quyền lực vô thời hạn của nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ phải được đảng mà ông kiểm soát thông qua.
Tập gần như chắc chắn sẽ có được điều mình muốn. Những người ủng hộ ông và những kẻ muốn o bế ông sẽ hoan nghênh động thái này. Làm thế nào họ có thể làm khác được ? Nhà lãnh đạo Trung Quốc được coi là một "hoàng đế tốt", một nhà lãnh đạo sáng suốt, người đang thực hiện tất cả các bước đi đúng đắn để hiện đại hóa đất nước.
Chắc chắn, có thể đưa ra những lập luận ủng hộ các chính sách quan trọng của Tập, chẳng hạn như chiến dịch chống tham nhũng và một chính sách đối ngoại quyết đoán hơn. Các chiến dịch hiện tại để giảm bất bình đẳng và kiểm soát quyền lực của các công ty công nghệ lớn cũng có thể được biện minh.
Nhưng tất cả các chính sách này cũng có thể dễ dàng sai lầm. Việc đe dọa Đài Loan có thể dẫn đến một cuộc đối đầu không cần thiết với Mỹ. Đàn áp các công ty công nghệ lớn có thể khiến các doanh nhân sợ hãi và cản trở khu vực tư nhân.
Khó khăn thực sự là nếu mọi thứ diễn ra không như ý, sẽ rất khó để một ai đó có thể nói một cách công khai như vậy. Tất cả mọi sự sùng bái cá nhân đều dựa trên ý tưởng rằng nhà lãnh đạo vĩ đại khôn ngoan hơn tất cả những người xung quanh ông ta. Không thể thừa nhận ông ta đã mắc sai lầm. Những người chỉ trích cách ông Tập xử lý đại dịch Covid-19 đã bị tống vào tù. Sẽ không có cuộc điều tra công khai hoặc điều trần của quốc hội về đại dịch ở Trung Quốc của ông Tập.
Sự sùng bái Tập về bản chất cũng là một sự sỉ nhục đối với các quan chức cấp cao và tầng lớp trung lưu có học của Trung Quốc, những người phải nghiên cứu tư tưởng của Tập hàng ngày trên một ứng dụng đặc biệt. Họ được kỳ vọng sẽ bày tỏ sự tôn kính đối với những suy nghĩ của nhà lãnh đạo, và lặp lại những câu nói yêu thích của ông, chẳng hạn như "núi xanh và nước trong cũng chính là rừng vàng biển bạc". Bất kỳ ai thấy thủ tục này là điều đáng phản đối hoặc buồn cười, thì tốt hơn hết nên giữ những suy nghĩ đó cho riêng mình. Sự sùng bái đối với Tập Cận Bình có nghĩa là sự thiếu thành thực và sợ hãi giờ đây đã ăn sâu vào hệ thống của Trung Quốc.
Việc kéo dài sự lãnh đạo của Tập trong tương lai cũng là một công thức cho cuộc khủng hoảng kế vị trong tương lai. Nhà lãnh đạo Trung Quốc hiện 68 tuổi. Đến một lúc nào đó, ông sẽ không còn đủ sức để cai trị nữa. Nhưng ông ta sẽ bị loại bỏ như thế nào ?
Việc Tập tạo ra một sự sùng bái cá nhân và những động thái của ông để trở thành một "nhà cai trị trọn đời" là một phần của một mô hình toàn cầu đáng lo ngại. Ở Nga, Vladimir Putin cũng đang thúc đẩy các thay đổi hiến pháp để cho phép ông tiếp tục giữ chức tổng thống tới lúc 80 tuổi. Donald Trump từng "nói đùa" một cách ghen tị rằng, Mỹ nên bắt chước Trung Quốc xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ tổng thống.
Nhưng Mỹ có các biện pháp kiểm soát và cân bằng, cho đến nay đã giúp ngăn chặn những bản năng tồi tệ nhất của Trump. Ở một quốc gia như Trung Quốc – nơi không có tòa án độc lập, bầu cử hay phương tiện truyền thông tự do – không có sự kiềm chế thực sự nào đối với sự sùng bái lãnh đạo. Đó là lý do tại sao Tập giờ đây chính là một mối nguy hiểm cho đất nước của mình.
Gideon Rachman
Nguyên tác : "The Xi personality cult is a danger to China", Financial Times, 13/09/2021.
Trần Hùng biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 14/09/2021
Cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa các phe sẽ càng gia tăng từ nay đến đại hội đảng 2022, là dịp ông Tập ngồi lại thêm nhiệm kỳ thứ ba, nếu không có chiếc bẫy nào giăng ra trên con đường độc hành của ông. Theo chuyên gia Payette, một số nhân vật cao cấp trong quân đội kêu gọi nên ôn hòa hơn với bên ngoài, vì họ không muốn phải trả giá trong trường hợp xảy ra xung đột.
Tập Cận Bình trong lễ kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, ngày 01/10/2019. AP - Mark Schiefelbein - Ảnh tư liệu
Tập Cận Bình bóp nghẹt xã hội và kinh tế tư nhân, và hậu Afghanistan tiếp tục là những chủ đề được báo chí Pháp chú ý.Le Figarochạy tựa "Bước ngoặt mao-ít đáng ngại của Tập Cận Bình tại Trung Quốc", dành hai trang báo lớn và bài xã luận cho chủ đề này.
Một nữ diễn viên nổi tiếng biến mất, trong khi một bài viết sặc mùi mao-ít được lăng-xê. Bức màn sắt đang sập xuống thế giới mạng Hoa lục, trước một sự kiện quan trọng cho tương lai chính trị Tập Cận Bình. Từ ngày 26/08, tất cả những gì liên quan đến Triệu Vy (Zhao Wei) đều bị thô bạo xóa khỏi các công cụ tìm kiếm, gây kinh ngạc cho người hâm mộ và giới giải trí. Điều này cho thấy cô diễn viên - đã trở thành nhà đầu tư khôn khéo nhờ có quan hệ thân thiết với tỉ phú Mã Vân (Jack Ma) - nay bị lọt vào danh sách đen.
Trong khi đó lời kêu gọi "tiêu diệt những thế lực suy đồi" của một blogger bí ẩn ký tên Lý Quang Mãn (Li Guangman) trên Wechat lại được Nhân Dân Nhật Báo và Tân Hoa Xã nêu ra, như đóng dấu triện chính thức. Tố cáo "sự bao vây của Mỹ nhằm kích thích một cuộc cách mạng màu ở Trung Quốc", bài viết cảnh báo một "đội quân đế quốc thứ năm", hàm ý các tập đoàn tư nhân.
Giới trí thức và chính trị ở Bắc Kinh lo lắng trước bóng ma một thập niên đại loạn đã làm nhiều triệu người chết, do Mao Trạch Đông đang yếu thế khởi động năm 1966 nhằm nắm lại bộ máy đảng. Những tuần qua, liên tục có những biện pháp chống lại các "thần tượng ẻo lả", nhân danh "văn hóa xã hội chủ nghĩa", trấn áp các đại tập đoàn tư nhân như Alibaba. Hồ Tích Tiến (Hu Xijin), cây bút xã luận nhiều ảnh hưởng, đã phải cảnh báo xu hướng "Hồng vệ binh", tố cáo "ảo tưởng của một thiểu số".
Tổng biên tập của tờ báo dân tộc chủ nghĩa Global Times vốn thường xuyên đả kích phương Tây, cho rằng bài viết "nhạy cảm" này không phản ánh đường lối chính thức của đảng. Như để tự trấn an, Hồ Tích Tiến viết trên blog cá nhân : "Tôi hy vọng rằng mọi người đều tin đường hướng cải cách và mở cửa của Trung Quốc không thay đổi" - công khai bộc lộ sự chia rẽ nội bộ hiếm hoi trong một Trung Quốc đỏ bị kiểm duyệt khóa kín kể từ khi Tập Cận Bình lên ngôi năm 2013. Ông thú nhận : "Khi nghĩ đến tất cả những gì thiếu thận trọng mà tôi đã phát biểu trong những năm qua, được người khác ghi lại trên điện thoại di động, liệu tôi sẽ là người kế tiếp bị truy sát trên mạng hay không ?".
Một giảng viên đại học Bắc Kinh tỏ ra chừng mực, nói rằng bài viết cực đoan của Lý "nhằm đe nẹt giới nhà giàu". Trong hậu trường chính trị âm u của đảng, khó thể nhận ra những đấu đá nội bộ tàn khốc phía sau cánh cửa đóng kín của Trung Nam Hải.
Gọng kềm siết về phía tả mới nhất được mượn từ Mao : quan niệm "cộng đồng phú dụ" (thịnh vượng chung) để tập thế hóa đất đai của nông dân trong thập niên 50. Nhận thấy số tỉ phú gia tăng và bất bình đẳng giàu nghèo trầm trọng, hoàng đế đỏ lo ngại xảy ra bất ổn xã hội. Giải pháp của ông ta là trấn áp kinh tế tư nhân, tìm cách tiêu diệt ảnh hưởng phương Tây, "chỉnh đốn tư tưởng" trong xã hội.
Tuy vậy, đối với Rana Mitter, đại học Oxford, "Tập không phải là Mao. Ông ta bị ám ảnh với trật tự, còn ‘Người cầm lái vĩ đại’ ngự trị bằng thiên hạ đại loạn". Thay vì một cuộc cách mạng với tầng lớp dưới được đông đảo hồng vệ binh tiến hành, Tập áp đặt việc kiểm soát từ trên cao.
Tập Cận Bình đã cương quyết ngoặt sang phía trái hôm 17/08 sau hội nghị Bắc Đới Hà, giương lên lá cờ mác-xít. Và hướng tả khuynh vẫn tiếp tục, theo nhận xét của Alex Payette, cơ quan phân tích Cercius.
Các tập đoàn công nghệ Alibaba, Tencent, bị một loạt biện pháp chỉnh đốn và trừng phạt từ vài tháng qua, nhanh chóng tỏ ra biết điều với loan báo đóng góp lần lượt là 17 và 7 tỉ đô la để phục vụ cho "thịnh vượng chung". Một nhà chính trị học Bắc Kinh muốn giấu tên nhận định đó là "một giai đoạn mới của việc tập trung quyền lực, tăng cường ảnh hưởng của đảng trên nền kinh tế".
Trong nỗi lo sợ tầng lớp giàu có sẽ trở thành mục tiêu bị tấn công sắp tới, cổ phiếu của các tập đoàn sở hữu những thương hiệu hàng xa xỉ như LVMH, Kering bị sụt mất 10% sau tuyên bố của chủ tịch Trung Quốc. Giá cổ phiếu Burberry, Richemont giảm 6%, tương tự đối với các hãng xe hơi sản xuất Porsche, Ferrari.
Giáo sư kinh tế Zhang Weimin, đại học Bắc Kinh lo ngại việc Nhà nước can thiệp quá đáng, làm xói mòn kinh tế thị trường. Ông cảnh báo : "Tấn công vào người giàu và doanh nhân chỉ làm hại cho việc làm, cho người tiêu thụ, cho lãnh vực từ thiện, và khiến đất nước lại rơi vào cảnh nghèo khó". Bài viết của giáo sư đăng ngày 01/09 trên trang web của một think tank uy tín nay đã biến mất.
Những người chủ trương cải cách - mở cửa dần với thế giới để hiện đại hóa các doanh nghiệp và giảm bớt nợ nần - tỏ ra thất vọng, chừng như họ đang phải đứng ngoài lề như thủ tướng Lý Khắc Cường. Gọng kềm mới gieo rắc lo ngại nơi các nhà đầu tư, và phó thủ tướng Lưu Hạc (Liu He), nhân vật trung thành với ông Tập phải vội vàng trấn an rằng vẫn luôn ủng hộ "lãnh vực tư nhân". Từ khi Lưu Hạc can thiệp, cả Lý Quang Mãn lẫn Hồ Tất Tiến đều im tiếng.
Bước ngoặt sang tả này nhằm đáp ứng tình thế đối đầu chiến lược với Washington, từ khi ông Donald Trump khởi động thương chiến khiến Tập Cận Bình buộc lòng phải "tự cung tự cấp" trong các lãnh vực quan trọng như vật liệu bán dẫn, đồng thời thúc đẩy tiêu thụ nội địa để giảm lệ thuộc vào xuất khẩu.
Ông Tập muốn tập trung cho thị trường trong nước, trấn giữ phía sau "vạn lý trường thành" gồm cách ly, kiểm duyệt, cô lập dưới ngọn cờ dân tộc chủ nghĩa. Tập Cận Bình tấn công vào các giá trị phương Tây, rêu rao đạo đức xã hội chủ nghĩa và "văn hóa truyền thống Trung Hoa tuyệt vời", pha trộn giữa Mác và Khổng Tử. Đồng thời âm thầm áp đặt sùng bái lãnh tụ, đưa "tư tưởng Tập Cận Bình" vào sách giáo khoa ngay từ mùa tựu trường năm nay.
Không ai dám trực tiếp phản đối, nhưng theo chuyên gia Payette : "Hội nghị Bắc Đới Hà không kết thúc êm đẹp. Một số nhân vật cao cấp trong quân đội kêu gọi nên ôn hòa hơn với bên ngoài, vì họ không muốn phải trả giá trong trường hợp xảy ra xung đột".
Tập Cận Bình vẫn "đá xéo" các đối thủ tiềm tàng, nhắc nhở số phận các tướng lãnh đã dám thách thức Mao trong thời kỳ Trường Chinh. Cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa các phe và những chiếc ghế quan trọng trong Bộ Chính trị sẽ càng gia tăng từ nay đến hội nghị trung ương tháng 11 tới, trước khi bước vào đại hội đảng 2022, là dịp ông Tập ngồi lại thêm nhiệm kỳ thứ ba, nếu không có chiếc bẫy nào giăng ra trên con đường độc hành của ông.
Trong bài xã luận mang tựa đề "Bàn tay sắt của Tập", Le Figaro cho rằng dưới cái nhìn của Trung Quốc, lời tiên đoán của "hoàng đế Tập Cận Bình" về sự suy tàn của phương Tây bắt đầu trở thành hiện thực tại Afghanistan.
Khi thu dọn hành lý ra đi trong hỗn loạn dưới sự đe dọa của quân Hồi giáo, sức mạnh Mỹ đã chịu một đòn nặng vượt quá khu vực phi trường Kabul. Global Times chưa chi đã dằn mặt Đài Loan về nguy cơ bị Hoa Kỳ "bỏ rơi". Joe Biden khẳng định "tình hình cơ bản khác nhau", nhưng ý định trắc nghiệm quyết tâm Mỹ của Bắc Kinh lại càng mạnh mẽ hơn.
Trong cạnh tranh địa chính trị, hai cường quốc đi theo quỹ đạo khác nhau : Mỹ thu mình lại và chia rẽ nội bộ, trước một Bắc Kinh độc tài dân tộc chủ nghĩa, tập quyền ở trung ương. Không dừng ở việc thu xếp để có thể trị vì suốt đời, Tập Cận Bình còn tăng cường quyền lực cá nhân, nhồi sọ "tư tưởng" của mình cho thế hệ trẻ ngay từ cấp tiểu học.
Chủ nghĩa đế quốc hung hăng kèm theo việc tăng cường quân sự của Bắc Kinh trong khi bên kia Thái Bình Dương những vấn đề chính trị làm yếu đi sức mạnh của Nhà Trắng, cho thấy sẽ có nhiều bất trắc. Tập Cận Bình dùng bàn tay sắt điều khiển Trung Quốc, chuẩn bị cho sự đối đầu giữa hai khối ; còn Joe Biden lại đưa ra một hình ảnh yếu kém và nhập nhằng. Nhật báo Pháp tỏ ra lo lắng nhưng vẫn hy vọng sẽ không dẫn đến một sự cố nguy hại.
Về thời sự nước Pháp, Le Monde nhận thấy việc Tòa án Công lý Cộng hòa (CJR) khởi tố cựu bộ trưởng y tế Agnès Buzyn hôm 10/09 với cáo buộc "gây nguy hiểm cho tính mạng người khác" đã gây xôn xao rất nhiều. Cuộc điều tra được mở ra từ mùa hè 2020, theo đơn kiện của các nhân viên y tế và thân nhân của bệnh nhân, cho rằng chính phủ đã đánh giá thấp nguy cơ dịch tễ toàn cầu, và những quyết định sai lầm, hoặc không có quyết định một khi đại dịch Covid-19 từ Vũ Hán ập đến.
Vụ khởi tố ngoạn mục này có thể là khởi đầu cho những vụ khác, như với cựu thủ tướng Edouard Philippe hay người kế nhiệm của bà Buzyn là Olivier Véran. Đây không phải là điều tra về hối lộ hay xung đột lợi ích, mà để biết với những thông tin có được trong những tuần lễ cao điểm ấy, có những quyết định đúng đắn được đưa ra đúng lúc hay không, và sự thật vào lúc đó có bị che giấu. Tóm lại, để biết rằng viên chức phụ trách về y tế có hành động đúng với tầm vóc trách nhiệm được giao phó hay không.
Tuy nhiên, tờ báo cho rằng việc vận dụng luật hình sự để trừng phạt sự bất tài của một bộ trưởng, trước hết là thất bại của các quyền lực đối trọng dân chủ. Phương thuốc đưa ra chừng như còn tệ hại hơn căn bệnh : mối đe dọa phải ra tòa khiến các chính khách có khuynh hướng tự bảo vệ đằng sau những quy trình, có nguy cơ mất đi thời gian vàng, nhất là trong cuộc khủng hoảng vô tiền khoáng hậu này.
Thụy My
Trong bài "Một sự thịnh vượng dưới giám sát tại Trung Quốc" đăng trênLe Monde, tác giả Stéphane Lauer nhấn mạnh đến hơi hướm Cách mạng Văn hóa hiện nay tại Hoa lục.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tiếp tục củng cố quyền lực tuyệt đối của mình với Đảng, Nhà nước, Quân đội, nói tóm lại là toàn bộ Trung Quốc và cuộc sống hàng ngày của người dân. (Ảnh EPA)
"Không chỉ tẩy rửa chất độc hại, mà phải nạo đến tận xương" - một blogger nổi tiếng dân tộc chủ nghĩa hôm 29/08, kêu gọi chấm dứt với "bè lũ tư bản" làm giàu trên xương máu nhân dân, đồng thời đả kích các ngôi sao đang dẫn dắt lớp trẻ vào ảnh hưởng văn hóa phương Tây.
Lời lẽ không khác thời thanh trừng mao-ít, nhưng điều quan trọng không chỉ ở nội dung, mà còn là quy mô phổ biến. Được truyền thông nhà nước đưa lại, bài viết này 15 ngày sau vẫn còn trên mạng. Đương nhiên kiểu đại tự báo kỹ thuật số này không thể lan truyền nếu không có lệnh của chính Tập Cận Bình.
Từ nhiều tháng qua, các tên tuổi hàng đầu của high-tech Trung Quốc bị chính quyền quy cho nhiều tội : chạy theo lợi nhuận quá đáng, làm hại đến an ninh quốc gia, lạm dụng vị trí độc quyền gây thiệt hại cho người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ. Một số bị trừng phạt, những người sáng lập lui vào bóng tối, và lãnh vực này được yêu cầu tỏ ra hào hiệp trong việc làm từ thiện.
Tuy các mục tiêu có vẻ tương tự như Hoa Kỳ và Châu Âu đối với GAFAM, nhưng không nên nhầm lẫn : Bắc Kinh muốn tăng cường kiểm soát dữ liệu để bảo đảm sự thống trị của đảng cộng sản. Lâu nay là tủ kính bày hàng cho sức mạnh đang lên của Trung Quốc, các tập đoàn internet giờ đây phải lùi lại phía sau. Song song đó là những lời kêu gọi đưa giới trẻ vào khuôn khổ. Mỗi tuần chỉ được chơi game không quá ba tiếng đồng hồ, và học sinh tiểu học được phát sách giáo khoa mới trong đó giải thích những gì "bác Tập" đang chờ đợi nơi các em.
Khái niệm "thịnh vượng chung",nguyên văn trong tiếng Hoa là"cộng đồng phú dụ", được Mao đưa ra lần đầu vào năm 1953 khi gom đất đai của nông dân vào hợp tác xã. Làm giàu nhanh giờ đây bị nghi ngờ, đầu cơ địa ốc bị giám sát, thị trường dạy thêm béo bở được lệnh phải chuyển sang phi lợi nhuận.
Nhưng đó là ý định, còn thực hiện thì phức tạp hơn. Chẳng hạn việc hạn chế chơi game gợi nhớ vụ cấm chơi mạt chược thời Cách mạng Văn hóa, chỉ có tác động hạn chế. Chuyên gia François Godement của Viện Montaigne nhấn mạnh, nhiều cải cách được loan báo trước đây vẫn chưa được áp dụng ở địa phương. Theo ông, Tập Cận Bình "gần với Stalin hay Lưu Thiếu Kỳ hơn là Mao",ông ta"ghét sự hỗn loạn và các kiểu kiểm soát liên quan đến thời Cách mạng Văn hóa".
Nếu hồi năm 1957, chiến dịch "Trăm hoa đua nở" nhằm thúc đẩy người khác lên tiếng để rồi đàn áp, thì đương kim chủ tịch Trung Quốc lại muốn phòng bệnh hơn chữa bệnh. Thế nên Mã Vân (Jack Ma), người sáng lập Alibaba đã bị khóa miệng ngay sau khi dám chỉ trích hệ thống ngân hàng cho vay kiểu tiệm cầm đồ, không đợi đến lúc các tập đoàn high-tech khác có những đề nghị để cải thiện hoạt động.
Về mặt chính trị, trước đại hội đảng 2022, Tập Cận Bình vạch ra những lằn ranh không được phép vượt qua, đồng thời bảo đảm được sự ủng hộ của đa số dân chúng chống lại tầng lớp thượng lưu và siêu giàu. Về kinh tế, ông ta chuẩn bị tinh thần cho tình trạng tăng trưởng chậm lại. Những phấn khởi hậu Covid đang lắng xuống.
Alain Wang, giảng viên CentraleSupélec giải thích : "Đại dịch đã làm trầm trọng thêm những bất cập và cho thấy một số mục tiêu vẫn chưa đạt được". Đầu tư công không đủ, bất bình đẳng trong y tế, giáo dục, nhà ở là khủng khiếp. Trung Quốc cũng không thúc đẩy được tiêu dùng nội địa để bù đắp lại xuất khẩu giảm, vì người dân không có khả năng.
Không chắc chính quyền giải được phương trình kinh tế nhờ chủ trương mới. Ngược lại, có một điều chắc chắn là Tập Cận Bình tự trang bị cho mình phương tiện để dự báo trước những chống đối trong trường hợp thất bại. Về điểm này, việc siết lại internet rõ ràng là một bước dấn lên theo hướng một sự giám sát đại trà. Nếu việc quay lại với Cách mạng Văn hóa vẫn chưa rõ ràng, thì bước tiến về "độc tài kỹ thuật số" chưa bao giờ hiện thực như thế.
Liên quan đến Afghanistan, thông tín viên Le Monde ở New Delhi nhận định, Pakistan là người hưởng lợi trước nhất với sự quay lại của Taliban. Le Monde nêu bật một hình ảnh : Faiz Hameed, giám đốc cơ quan tình báo Pakistan (ISI) mặc thường phục, tách cà phê trên tay, đứng giữa một phái đoàn cao cấp, là quan chức ngoại quốc đầu tiên quay lại Kabul kể từ khi phương Tây ra đi. Việc Taliban lên nắm quyền đã mang lại vai trò chiến lược mà quân đội Pakistan luôn tìm kiếm trong sự đối địch với kẻ thù muôn thuở là Ấn Độ.
Từ 40 năm qua, ISI coi Afghanistan là trung tâm của chiến lược khu vực, chứa chấp và đào tạo các nhóm nổi dậy. Mục tiêu nhằm tránh hai mối đe dọa : bị bao vây trong trường hợp có chiến tranh với Ấn Độ, và không bị ảnh hưởng đến toàn vẹn lãnh thổ. Đó là vì biên giới dài 2.670 kilomet với Afghanistan do người Anh vẽ và đặt tên là đường Durand bị Kabul không công nhận, còn người Pashtun đòi thống nhất khu vực đang được Afghanistan và Pakistan chia sẻ. Pakistan muốn dập tắt ý đồ độc lập của người Pashtun bằng cách Hồi giáo hóa họ.
Với việc Mỹ rút quân, mục tiêu thứ nhất của ISI đã đạt được : không còn liên minh giữa Ấn Độ và Kabul. Ấn Độ vốn đã đầu tư nhiều vào Afghanistan, buộc lòng phải hướng về phương Tây, và giờ đây chính Ấn Độ bị bao vây bởi trục Pakistan-Afghanistan-Trung Quốc.
Mục tiêu thứ hai thì khó hơn : không có gì cho thấy Taliban sẽ công nhận đường ranh Durand, và phong trào Pashtun có thể nổi dậy. Cựu đại sứ Pakistan tại Mỹ, Husain Haqqani dự báo chiến thắng của Pakistan là một chiến thắng phải trả giá đắt, với vô số nguy cơ về an ninh, như các nhóm cực đoan chống lại Islamabad, luồng người tị nạn không thể kiểm soát (tại Pakistan đã có 4 triệu người Afghanistan), buôn lậu vũ khí và ma túy.
Còn theo Libération, Qatar đang gặt hái thành quả những gì đã đầu tư ở Afghanistan. Nhật báo thiên tả nhìn thấy một hình ảnh khác : một chiếc Airbus A350 mang dòng chữ Qatar Airways cất cánh từ phi trường Kabul hôm thứ Năm tuần trước, chở theo khoảng 100 hành khách. Đó là chuyến bay dân sự đầu tiên từ thủ đô Afghanistan sau khi lực lượng Mỹ đã ra đi hôm 30/08. Không hề là một sự tình cờ.
Là trung gian giữa Taliban trong việc di tản thường dân Afghanistan và công dân các nước phương Tây, Qatar đã có được tầm ảnh hưởng mới. Từ 15 ngày qua, các vị bộ trưởng, viên chức cao cấp phương Tây tấp nập đến Doha.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian có mặt ở Doha Chủ nhật và thứ Hai 13/09 để gặp gỡ và cảm ơn chính quyền Qatar. Trước ông là các ngoại trưởng Mỹ, Đức, Hà Lan, Anh, Ý, tất cả đều ca ngợi vai trò của Qatar trong việc đưa mấy chục ngàn người ra khỏi Afghanistan – trong số đó có 49 công dân Pháp cùng với gia đình vừa về được Paris chiều hôm qua. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm 07/09 tại Doha nói rằng không nước nào có thể làm được nhiều hơn Qatar trong việc di tản. Doha cung cấp 10.000 suất ăn ba bữa một ngày cho người di tản, mở các bệnh viện, phối hợp hoạt động của các tổ chức nhân đạo. Việc mở lại phi trường Kabul cho các chuyến bay dân sự là kết quả các cuộc thương lượng ráo riết của ngoại giao Qatar.
Nằm cách Kabul đến 4.000 kilomet, nhưng Doha đã trở thành trung tâm các hoạt động ngoại giao và hậu cần quốc tế. Nhiều nước đã chuyển đại sứ quán từ Kabul sang, kể cả Hoa Kỳ, Anh, Hà Lan, Nhật Bản. Là quốc gia duy nhất quan hệ với Taliban trong những năm gần đây, Qatar trở thành người đối thoại không thể thiếu vắng đối với các nước có liên quan đến cuộc khủng hoảng Afghanistan. Đây là thành công rất lớn sau nhiều năm muốn đóng vai trò trung gian hòa giải trong khu vực nhưng không kết quả, lại bị Saudi Arabia, Các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Bahrein và Ai Cập cấm vận trong suốt ba năm.
Cũng liên quan đến Trung Đông, La Croix cho rằng Tehran tỏ ra cứng rắn hơn trong hồ sơ nguyên tử, Les Echos ghi nhận Iran và phương Tây tránh được đổ vỡ vào giờ chót. Còn theo Le Figaro, "Tehran đã có nhượng bộ nhưng lại thách thức sự kiên nhẫn của phương Tây",khi bị dồn đến chân tường mới chịu hạ giọng.
La Croix giải thích, các thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) sẽ có thể bảo trì thiết bị và thay thế các đĩa cứng của các camera đặt tại những địa điểm nguyên tử của Iran. Thỏa thuận lần trước đã hết hạn từ tháng Sáu, AIEA lo bị mất dữ liệu nếu đĩa cứng bị đầy. Tổ chức quốc tế này vẫn chưa tham khảo được dữ liệu, nhưng các camera được niêm phong cho đến khi nào đàm phán Vienna đạt kết quả. Iran có được nhượng bộ này sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế công bố một báo cáo rất nghiêm khắc về những thủ đoạn của Tehran để tránh né giám sát.
Liệu ban lãnh đạo mới của Iran có quay lại với hiệp ước năm 2015 ? Nhà nghiên cứu Clément Therme dự báo tân chính phủ sẽ câu giờ, đồng thời tìm cách đạt được một thỏa thuận có lợi hơn trước. "Việc dỡ bỏ trừng phạt dù chỉ một phần là mục tiêu ưu tiên của tổng thống Raissi, để phát triển thương mại với các nước láng giềng, củng cố quan hệ với Trung Quốc và Nga". Về lâu về dài, ông ta muốn xây dựng một mô hình kinh tế tránh được ảnh hưởng của Mỹ.
Về phía phương Tây, cần ngăn cản Iran chế tạo bom nguyên tử. Hoa Kỳ và Châu Âu đều muốn tiếp tục đàm phán. Còn nếu chương trình hạt nhân của Iran đã tiến bộ đến mức hiệp ước không thể ngăn chặn được, Mỹ và đồng minh có thể quay lại với chính sách cây gậy và củ cà rốt : trừng phạt thêm, nhưng vẫn cố gắng đạt được một thỏa thuận vững chắc hơn với Iran. Le Figaro cho biết Paris và Washington muốn đưa thêm điều khoản vấn đề hỏa tiễn đạn đạo của Iran - đang đe dọa các đồng minh ở Trung Đông. Les Echos nhắc nhở, lệnh cấm vận của Donald Trump đã làm cho thu nhập từ dầu lửa của Iran chỉ còn 1/5.
Thụy My
Chiến dịch chuẩn bị bầu cử tổng thống Pháp 2022 tiếp tục sôi động với việc đô trưởng Paris bà Anne Hidalgo thuộc đảng Xã hội ra tranh cử, cựu bộ trưởng Y tế Pháp Agnes Buzyn bị khởi tố vì xử lý khủng hoảng dịch Covid-19, phụ nữ Afghanistan kháng cự dưới chế độ của Taliban… là những chủ đề nỗi bật được các báo Pháp tập trung chú ý .
Ảnh chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên màn hình khi các nghệ sĩ biểu diễn tại buổi dạ tiệc trước lễ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng cộng sản Trung Quốc, Bắc Kinh, ngày 28 tháng 6 năm 2021. AP - Ng Han Guan
Trong khi đó trang Ý kiến và Tranh luận của nhật báo kinh tế Les Echos dành sự chú ý đến Trung Quốc với chủ trương đánh vào giới giàu có của Tập Cận Bình. Bài phân tích của Les Echos cho thấy, nhân vật quyền lực nhất của chế độ Bắc Kinh, Tập Cận Bình nhân danh vì "sự phồn thịnh chung" gần đây đã đưa ra một loạt quy định mới đánh vào giới nhà giàu, những nhà tư bản mà chính chế độ cộng sản này đã sản sinh trong nhiều thập kỷ mở cửa kinh tế. Mục đích để "phân phối lại tài sản", trở lại với "những giá trị" của chủ nghĩa xã hội.
Theo Les Echos, "mỗi sáng, các ông chủ công ty giàu có ở Trung Quốc thức dậy và tự hỏi không biết điều gì đổ xuống đầu mình ? Một cơn bão các quy định đang đổ xuống nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới". Đầu tiên là các quy định nhằm đưa vào khuôn khổ các tập đoàn khổng lồ công nghệ cao rồi tiếp đến lan sang các lĩnh vực khác, cho đến giới nghệ sĩ giàu có…
Tờ báo gọi đó là các các biện pháp trấn áp tư bản, khiến các nhà đầu tư phải sửng sốt không hiểu ý đồ thực sự của Bắc Kinh là gì. Theo Les Echos, thực chất của vấn đề ở đây chính là một sự chuyển hướng chiến lược lớn về phát triển kinh tế và xác định lại vai trò của các doanh nghiệp tư nhân ở Trung Quốc. Biện minh cho sự thay đổi này, Đảng cộng sản Trung Quốc lấy lý do vì "sự thịnh vượng chung". Đây là khái niệm đã có từ thời Mao Trạch Đông nhằm khẳng định sự chi phối của Nhà nước và Đảng lên nền kinh tế, nay được người lãnh đạo Tập Cận Bình lấy lại.
Nhật báo kinh tế nhận thấy, bốn thập kỷ phát triển tự do theo khởi xướng của Đặng Tiểu Bình đã cho phép một số người ở Trung Quốc giàu lên với tốc độ nhanh chóng, nay là lúc Tập Cận Bình thấy cần phải kiểm soát được những ông chủ giàu có. Sau thời gian để cho mọi người làm giàu bằng mọi giá và làm giàu là trên hết, giờ là lúc họ phải san sẻ của cải kiếm được với danh nghĩa làm giàu là để cho tất cả mọi người.
Đúng là mở cửa kinh tế đã giúp đất nước hơn tỷ dân này xóa được đói nghèo cùng cực, nhưng đồng thời cũng kéo theo sự bùng nổ bất bình đẳng. Theo số liệu của ngân hàng Thụy Sĩ Crédit Suisse, người giàu ở Trung Quốc chỉ chiếm 1% dân số nhưng sở hữu hơn 30% của cải của cả nước, con số này chỉ xếp sau Hoa Kỳ (trên 35%). Theo số liệu năm 2020 của Ngân hàng Thế giới, Trung Quốc có 878 tỷ phủ, nhiều hơn cả Mỹ, chiếm giữ khối lượng tài sản bằng cả GDP của nước Đức. Trong khi đó vẫn còn hơn 225 triệu dân nghèo Trung Quốc với thu nhập 5,5 đô la mỗi ngày.
Nhận thấy Trung Quốc đang theo hướng tư bản chủ nghĩa có nguy cơ không kiểm soát nổi, Tập Cận Bình đã tìm cách chấn chỉnh lại, ép các tỷ phú phải phân chia lại tài sản của họ cho xã hội theo nhiều cách khác nhau, từ hoạt động thiện nguyện đến đóng góp thuế, khống chế đầu tư ra nước ngoài cho đến điều tra chống tham nhũng.
Theo tờ báo, còn một năm nữa đến kỳ đại hội lần thứ 20 của Đảng cộng sản Trung Quốc, "thịnh vượng chung" đã cho thấy rõ mục tiêu chính trị, đó chỉ là khẩu hiệu lấy lòng dân chúng mà Tập Cận Bình đang cần để tiếp tục duy trì quyền lãnh đạo.
Chuyển qua với thời sự của nước Pháp. Dư luận báo chí Pháp đang xôn xao với sự việc, Tòa án Công lý nước Cộng hòa cuối tuần qua đã quyết định khởi tố cựu bộ trưởng Y tế, bà Agnes Buzyn vì "gây nguy hiểm cuộc sống người khác" liên quan đến quản lý dịch Covid-19. Với cáo buộc này, bà cựu bộ trưởng có thể phải đối diện với án phạt 1 năm tù và 150 nghìn euro tiền phạt.
Từ đầu trận đại dịch Covid-19, người ta đã chứng kiến nhiều lãnh đạo chính trị hay lãnh đạo ngành y tế ở một số nước bị mất chức vì trách nhiệm và những yếu kém trong xử lý khủng hoảng dịch, nhưng bị tư pháp khởi tố thì có lẽ trường hợp của một bộ trưởng Pháp là đầu tiên trên thế giới.
Lý do của quyết định tư pháp này đã gây nhiều tranh cãi trong dư luận Pháp. Báo công giáo La Croix có bài : "Những câu hỏi dấy lên quanh việc khởi tố cựu bộ trưởng Agnes Buzyn".
Thắc mắc của tờ báo là về vai trò trung tâm của bà cựu bộ trưởng y tế trong trong khoảng thời gian từ tháng Giêng 2020 đến khi bà rời khỏi chức vụ ngày 16/02/2020. Đó là khi những ca nhiễm đầu tiên được ghi nhận tại Pháp sau khi dịch bùng phát tại Trung Quốc và một số vùng trên thế giới.
Tờ báo trích dẫn các ý kiến của các chuyên gia về luật cũng như khoa học và cả của các chính trị gia thuộc các đảng phái khác nhau. Phần nhiều đều cho rằng quyết định khởi tố bà cựu bộ trưởng chỉ có vai trò trách nhiệm trong một thời gian ngắn, khi dịch mới manh nha xuất hiện là không thỏa đáng.
Hơn nữa người ta có thể đặt câu hỏi : vậy có nên khởi tố một bộ trưởng kinh tế để kinh tế xuống dốc, hay bộ trưởng nội vụ vì tình trạng tội phạm tràn lan ?
Trong bài xã luận La Croix cho rằng quyết định của Tòa Công Lý nước Cộng hòa ngay từ đầu đã thể hiện sự bất công. Trong thể chế dân chủ thì các nghị sĩ, những nhà lập pháp mới là những người kiểm soát và có quyền quyết định trừng phạt hành pháp chứ không phải là các thẩm phán đại diện của tư pháp quyết định trước.
Trong khi đó nhật báo Le Figaro có bài : "Vụ Buzyn đặt các nhà chính trị dưới sức ép". Tờ báo cho biết để ra quyết định khởi tố, ba thẩm phán thụ lý vụ án dựa trên sắc lệnh bổ nhiệm bà Agnes Buzyn có ghi rõ bà bộ trưởng Y tế có nghĩa vụ "bảo vệ sức khỏe người dân Pháp". Hiện tại tòa khởi tố một bộ trưởng không còn tại chức. Sắp tới có thể sẽ đến lượt cựu thủ tướng Pháp Edouard Philippe cũng sẽ bị khởi tố. Tuy nhiên ông này là người rất được lòng dân trong thời điểm khủng hoảng dịch. Vẫn theo Le Figaro, Tòa Công Lý nước Cộng hòa có thể sẽ còn đi xa hơn kể cả xử lý một số quan chức y tế đang tại chức, trong đó có cả bộ trưởng Y tế Olivier Veran. Tờ báo nhận xét, "chưa bao giờ quan chức chính trị bị áp lực lớn như bây giờ. Cách đây 1 năm, tư pháp đã cùng lúc tiến hành cho khám xét văn phòng một loạt quan chức cao cấp chính phủ giữa khủng hoảng dịch đang ở cao trào" và phải thừa nhận việc xử lý dịch Covid-19 là việc làm không hề đơn giản và rất phức tạp.
Từ mùa hè năm nay, từ khi có quyết định áp dụng giấy thông hành y tế, Tòa Công Lý rồi Viện Công Tố Paris đã nhận được hàng chục nghìn đơn kiện chính phủ về những quyết định liên quan đến xử lý khủng hoảng dịch. Các nhà chính trị thì tố cáo hiện tượng "tư pháp hóa đời sống chính trị", trong khi các thẩm phán thì lại cho rằng ngược lại có hiện tượng "chính trị hóa đời sống tư pháp". Trong khi đó, các đảng phái chính trị, vào thời điểm chiến dịch tranh cử tổng thống Pháp, đã nhanh chóng tận dụng cơ hội này để làm suy yếu đảng cầm quyền cũng như chính phủ của tổng thống Emmanuel Macron.
Chuyển qua điểm nóng thời sự quốc tế. Trước tiên là Afghanistan, trang quốc tế nhật báo Le Monde có bài "Phụ nữ, thành lũy cuối cùng chống Taliban".
Bài phóng sự của Le Monde ghi nhận : "Hai mươi năm hiện diện của người Mỹ ở Afghanistan đã làm cho phụ nữ Afghanistan trở thành một lực lượng chính trị thực sự. Đông đảo phụ nữ giờ đây là hiện thân cho sự kháng cự với ách thống trị của Taliban". Hôm 9/9 vừa qua, có hàng trăm phụ nữ đã xuống đường ở Kabul và nhiều tỉnh thành khác của đất nước để bảo vệ các quyền của họ và lên án một chính phủ Taliban không có phụ nữ tham gia. Đây là điều không thể xảy ra dưới chính quyền Taliban lần trước (1996-2001). Các cuộc biểu tình của phụ nữ nói trên đã bị Taliban giải tán nhanh chóng bằng bạo lực, nhưng ít nhiều có kiềm chế, vì Taliban đang muốn tạo dựng một hình ảnh mới để thuyết phục cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên các tổ chức Liên Hiệp Quốc hiện có mặt tại Afghanistan, bắt đầu ghi nhận có hiện tượng sách nhiễu hăm dọa phụ nữ. Một số quy định khắt khe với phụ nữ nhân danh luật Hồi giáo đang bắt đầu trở lại. Nhiều phụ nữ muốn đi làm, đến công sở phải có đàn ông đi cùng. Không ai biết tương lai của phụ nữ Afghanistan sẽ ra sao dưới chế độ của Taliban. Nhưng những thành quả tiến bộ trong 20 năm qua đã giúp cho nhiều phụ nữ đất nước này có can đảm lên tiếng bảo vệ quyền sống của họ.
Chuyển qua một thời sự quốc tế khác liên quan đến Châu Âu, Les Echos cho biết "Nga gây lo ngại cho Đông Âu với một cuộc tập trận khổng lồ ở biên giới". Cuộc tập trận mang tên gọi Zapad 2021 bắt đầu từ thứ Sáu vừa rồi và kéo dài trong 6 ngày, phối hợp với Belarus. Moskva thông báo đã huy động 200 nghìn quân tham gia, dù con số này không kiểm chứng được. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1991, Nga lôi kéo Belarus vào cuộc biểu dương sức mạnh trước NATO để khẳng định Minsk vẫn nằm trong vòng ảnh hưởng của Moskva, đồng thời cảnh cáo ý đồ NATO mở rộng biên giới sang phía đông Châu Âu. Những nước ở tuyến đầu là Ba Lan và Litva đang rất lo lắng, trong bối cảnh quan hệ căng thẳng giữa phương Tây với Belarus và với Nga.
Anh Vũ
