Biển Đông : Việt Nam cần tính đến kịch bản Trung Quốc 'tấn công' từ nhiều hướng ?

Đinh Kim Phúc, Hoàng Việt, Hà Hoàng Hợp, Quốc Phương, BBC, 06/08/2020

Hôm 6/8, Việt Nam chính thức bình luận về video Trung Quốc tập trận gần đây, trong đó có triển khai máy bay chiến đấu tới Đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố của mình.

Máy bay chiến đấu J15 của Trung Quốc trong một cuộc tập trận trên biển năm 2018

"Trước tiên, có thể khẳng định quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa là bộ phận lãnh thổ không thể tách rời của Việt Nam. Mọi hoạt động tại hai quần đảo này mà không được sự cho phép của Việt Nam là vi phạm chủ quyền của Việt Nam, vô giá trị và không có lợi cho hòa bình và ổn định ở Biển Đông", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nói tại họp báo thường kỳ chiều 6/8.

Nhân dịp này, ba nhà quan sát thời sự khu vực và an ninh Biển Đông đưa ra bình luận và phân tích với BBC.

-------------------

Theo tôi, không thể có một cuộc chiến tranh nào trong tương lai gần giữa Mỹ-Trung. Trung Quốc đang ở thế yếu khi mà Mỹ và đồng minh ngày càng "vây ráp" nên những động thái của Trung Quốc theo tôi là tìm đồng minh và răn đe các nước trong khu vực Đông Nam Á trước thềm hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng trong tháng 8/2020 này.

Nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc

(từ Sài Gòn)

Động thái này của Trung Quốc xảy ra sau khi có những sự lên tiếng của các quốc gia liên quan như Philippines, Việt Nam, Indonesia, Malaysia, Australia và đặc biệt sự lên tiếng mạnh mẽ cùng các hành động kèm theo của Hoa Kỳ, phản đối các hành vi sai trái của Trung Quốc ở biển Đông.

Phía Hoa Kỳ mới đây còn nhắc lại việc phản đối Trung Quốc cưỡng bức, đe dọa việc khai thác tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia ASEAN, chính vì vậy, ta có thể hiểu đây là sự "biểu dương lực lượng", "phô trương cơ bắp" để nhằm đáp trả và đe dọa hành động của Hoa Kỳ và các quốc gia liên quan tại khu vực biển Đông.

Mặt khác, thông tin từ Trung Quốc cho biết Hội nghị Bắc Đới Hà sắp tới cũng đang tạo sức ép lên Tập Cận Bình, và với các hành động của Trung Quốc được coi như là khẳng định sức mạnh, cho rằng vẫn làm chủ được tình hình của Tập Cận Bình nhằm trấn áp các phản kháng của các phe nhóm chính trị trong nội bộ Trung Quốc.

Nhà nghiên cứu Hoàng Việt

(Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh)

Nhà giàn của Việt Nam ở Trường Sa

Có hàm ý đe dọa ?

Lần tập trận này về quân sự là tập tiếp dầu trên không, phía trên biển, tập bay xa trên biển (ban ngày) với tốc độ chậm, mang tên lửa và thiết bị trinh sát đối với máy bay Su-30MKK đó. Su-30MKK không mang thùng dầu phụ, thay vào đó, các móc treo có thể mang tối đa tên lửa, bom và thiết bị trinh sát (reconnaissance pod). Bay tập liên tục 10 tiếng trên biển, phi công Trung Quốc cũng tập ăn, uống… như ta thấy trong các video ngắn. Su-30MKK Nga chế tạo cho Trung Quốc không nhấn mạnh loại hình bay trên biển ; không quân Trung Quốc thử tập bay biển - ban ngày, là một cố gắng huấn luyện.

Về chiến lược, bay nhiều giờ liên tục trên không, là có hàm ý dọa Việt Nam, Indonesia, Philippines, Australia - với số giờ như thế, tăng tốc độ lên gấp 1.4 đến 1.5 lần, máy bay có thể bay đến tận đảo Tasmania ! Nhìn kỹ hơn, thì có lẽ không dọa được ai, bởi vì nếu xảy ra giao chiến trên không ở Trường Sa, kết hợp với các nhiệm vụ cường kích (ném bom), thì thời gian giao chiến không thể lâu quá 60 - 70 phút ; còn nếu bay vào không phận Australia, hay Indonesia… thì cần phải tính đến các hệ thống phòng không cực mạnh của Australia, và năng lực phòng thủ khá tốt bằng máy bay và phòng không của Indonesia. Với Việt Nam, thì ở Trường Sa, Việt Nam chỉ có 21 điểm canh giữ, chủ yếu là các nhà giàn.

Tấn công bằng Su-30 hay bất kỳ loại máy bay nào khác (kể cả máy bay ném bom) dường như không thực tế cho lắm, vì tốn kém và chắc không hiệu quả bằng tấn công bằng tàu chiến, tàu ngầm. Từ việc tập trận và đe dọa, đến tấn công thật sự, còn một khoảng cách, phụ thuộc nhiều nhân tố và điều kiện.

Khó mà nói được rằng kiểu tập trận này có hàm ý gì với cuộc tập trận RIMPAC sắp tới đây. Quy mô của RIMPAC khá lớn, đa mục tiêu, khác hẳn với cuộc tập nhỏ này của Trung Quốc. Hai năm nay, Mỹ không mời Trung Quốc tham gia RIMPAC, nên có lẽ bây giờ Trung Quốc tập riêng.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp

(nhà nghiên cứu cao cấp khách mời thuộc Viện Iseas của Singapore, từ Hà Nội)

'Kỷ lục mới' và thực lực ?

BBC : Các chiến đấu cơ của Trung Quốc Su30 thực hiện phi vụ bay liên tục 10 giờ đồng hồ, xuất phát từ đất liền, có tiếp dầu trên không trong khi bay tới khu vực Trường Sa được truyền thông Trung Quốc loan tin là 'kỷ lục mới', cự ly này dường như có thể thực hiện tiềm năng dọc toàn bộ chiều dài của Việt Nam, nếu các thông tin về 'kỷ lục mới' trên là đúng, thì Việt Nam theo quý vị cần phải suy nghĩ, tính toán, chuẩn bị gì cho riêng mình ?

Đinh Kim Phúc : Những vấn đề này theo tôi Việt Nam không bất ngờ và bị động. Không quân, Hải quân Việt Nam với những vũ khí hiện có đủ sức đối phó với Trung Quốc, một lực lượng phải xuất phát tác chiến từ hàng ngàn cây số.

Hoàng Việt : Trước đây, một trong những điểm bất lợi của Trung Quốc trong việc tấn công Trường Sa đó là đường bay quá dài, máy bay chiến đấu của Trung Quốc không đủ khả năng tiếp liệu để quay về. Tuy nhiên, với hành động này, Trung Quốc muốn chứng tỏ rằng, điểm bất lợi này Trung Quốc đã tìm cách khắc phục.

Với sự kiện này, cộng với 7 đảo nhân tạo tại Trường Sa đã được Trung Quốc quân sự hóa, tạo thành những căn cứ quân sự vững chắc như những "hạm đội trên biển" của Trung Quốc, bên cạnh sự đe dọa có các hành động quân sự như tấn công các thực thể trên Trường Sa mà các quốc gia khác đang kiểm soát như là Việt Nam chẳng hạn.

Với vấn đề này, Việt Nam cần phải tính tới các phương án phòng thủ khi quân đội Trung Quốc đồng loạt tấn công Trường Sa từ nhiều hướng.

Hà Hoàng Hợp : Truyền thông Trung Quốc gọi là kỷ lục cũng hay - đó là kỷ lục của không quân Trung Quốc với SU-30MKK.

Bay bình thường, không cần tiếp dầu trên không, chỉ 70-80 phút là bay hết chiều dài Việt Nam, nếu có giao chiến thì mất nhiều lắm 50 phút, rồi lại bay về sân bay quân sự Nam Ninh, như vậy không hết 5 giờ. Bay 10 giờ, có tiếp dầu trên không, là khá ngoạn mục.

Thế nhưng, Việt Nam có lẽ không phải suy tính gì - các máy bay Su-30MK2 mà Việt Nam mua từ Nga, có lẽ bay trên biển cả bay ngày lẫn ban đêm đều được, để phòng thủ và bảo vệ đảo bằng Su-30… thì máy bay của không quân Việt Nam không cần bay xa như máy bay Trung Quốc. Bảo vệ các mục tiêu khác, thì lực lượng phòng không Việt Nam không có quản ngại gì.

BBC : Qua những gì quý vị biết được, thì tại Biển Đông thực lực vũ khí, sức mạnh quân sự của Trung Quốc thế nào, đáng quan ngại không, quan ngại đến đâu theo giới quan sát quốc tế và khu vực ?

Đinh Kim Phúc : Theo những số liệu của Trung Quốc và của phương Tây công bố thì vũ khí, khí tài của Trung Quốc trên các đảo chiếm đóng trái phép ở Trường Sa là đáng quan ngại, nhưng quan trọng là răn đe hay phát động chiến tranh cục bộ với một hay nhiều quốc gia ?

Theo tôi, nếu có đối tượng tác chiến của Trung Quốc trên Biển Đông thì đó là Việt Nam. Nếu chiến tranh cục bộ Trung - Việt xảy ra trên Biển Đông trong vòng một tháng trở lại thì Trung Quốc sẽ có thêm một bài học nữa từ sau năm 1979.

Hoàng Việt : Thực lực sức mạnh quân sự của Trung Quốc thì chưa thể so sánh với Hoa Kỳ, tuy nhiên, so với các quốc gia ASEAN liên quan, thì các quốc gia ASEAN riêng rẽ không thể là đối trọng với Trung Quốc được.

Đó là một thực tế. Tuy nhiên, chiến tranh thì sẽ có nhiều mặt của nó, không chỉ nhiều vũ khí và đông quân là sẽ giành chiến thắng.

Thực tế nhiều cuộc chiến trong lịch sử đã chứng minh vấn đề này. Tuy nhiên, chiến tranh là điều không ai muốn xảy ra, vì thế các bên cần cố duy trì hoà bình. Vì thế, nếu chỉ có lạm dụng sức mạnh và gây ảnh hưởng bằng đe dọa và cưỡng bức thì cũng khó mà tồn tại được lâu, đó là xu thế tất yếu trên thế giới.

Hà Hoàng Hợp : Năng lực quân sự của Trung Quốc liên quan đến biển (gồm hải quân, không quân, tàu ngầm…) được các cơ quan nghiên cứu chiến lược, an ninh và quốc phòng đánh giá khá tích cực, đặc biệt là năng lực phòng thủ. Trung Quốc hiện nay chưa phải là một cường quốc hải quân toàn cầu.

Mặc dù Trung Quốc có số lượng lớn tàu chiến, tàu ngầm, tên lửa hải quân, không quân hải quân… nhưng chất lượng và công nghệ hiện đại trong các chủng đó chưa thật hiện đại. Quân đội Trung Quốc lớn hơn quân đội Việt Nam rất nhiều, và có nhiều điểm mạnh hơn hẳn (về số lượng, trang thiết bị, vũ khí…).

Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Việt Nam vẫn khẳng định rằng Việt Nam luôn chủ động, không để bị bất ngờ, và Việt Nam luôn củng cố năng lực phòng thủ, bảo vệ đất nước. Quân đội Việt Nam tin rằng nếu bị xâm lược hay tấn công, họ sẽ bằng mọi cách để đẩy lùi quân xâm lược.

Chuyển động Mỹ-Asean

BBC : Mỹ mới đây có các điện đàm ngoại giao cấp Bộ trưởng với Singapore và Indonesia, kể cả có bàn thảo về hợp tác an ninh, quân sự trên vùng biển ở khu vực giữa Washington và Jakarta, trong khi đó Philippines có tuyên bố đơn phương ngừng tham gia các thao diễn, diễn tập, tập trận quân sự ở Biển Đông, có thể cắt nghĩa các chuyển động, động thái trên thế nào ?

Đinh Kim Phúc : Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte không tin vào khả năng bảo vệ của Mỹ trước quyền lợi của Philippines. Nhưng lý do trước mắt của động thái trên có khả năng vì lời hứa của Trung Quốc về vắc-xin phòng ngừa Covid 19 cho Philippines.

Hoàng Việt : Các quốc gia ASEAN trong những năm vừa qua, một mặt các quốc gia này bị phụ thuộc kinh tế khá nhiều vào Trung Quốc, mặt khác khi Hoa Kỳ lơ là khu vực biển Đông, đã khiến Trung Quốc dùng sức mạnh đe doạ, cưỡng bức nhiều quốc gia ASEAN phải giữ im lặng trong vấn đề biển Đông.

Tuy nhiên, với sự thúc đẩy và cổ vũ của Hoa Kỳ thời gian gần đây, các tiếng nói của các quốc gia ASEAN liên quan đã mạnh mẽ hơn rất nhiều. Tổng thống Duterte đang ở trong tình trạng "tiến thoái lưỡng nan" khi nhiệm kỳ của ông ta sắp hết, nên ông ta cố gắng tìm mọi cách để "lợi dụng" đầu tư và viện trợ của Trung Quốc, khi ông Duterte mới đây tuyên bố không đủ tiền để cứu trợ người dân Philippines trong dịch bệnh Covid 19.

Những tuyên bố của ông ta thay đổi liên tục, vì thế không thể chỉ nhìn vào những phát biểu của ông ta mà đánh giá được vấn đề.

Trong công hàm gửi lên LHQ mới đây, cũng như Ngoại trưởng Philippines đã phát biểu, Phán quyết 2016 là không thể thương lượng. Do đó, chúng ta cứ chờ đi, vài bữa nữa, ông Duterte lại thay đổi quan điểm tiếp tục. Việc các quốc gia "làm sống lại" Phán quyết 2016, yêu cầu Trung Quốc tuân thủ nó cũng như các quốc gia lên tiếng phản đối thẳng thắn yêu sách sai trái của Trung Quốc là minh chứng rõ nhất cho việc "gió đã đổi chiều" không thuận lợi cho Trung Quốc.

Hà Hoàng Hợp : Ngoại trưởng Mỹ Pompeo và ngoại trưởng Indonesia bà Marsudi nhất trí mở rộng hợp tác an ninh và quốc phòng song phương, trên nền đã có sẵn (Indonesia hiện nay đang sử dụng máy bay F-16 của Mỹ và nhiều thiết bị, khí tài Mỹ trong không quân, phòng không và hải quân).

Chúng ta chờ các cuộc hội đàm và tiếp xúc giữa các bộ trưởng quốc phòng hai nước tới đây, thì sẽ biết thêm các tiến triển hợp tác an ninh và quốc phòng Mỹ - Indonesia. Indonesia có nhiều căn cứ hải quân và không quân tuyệt vời…

Singapore có quan hệ tốt với cả Mỹ và Trung Quốc, về quân sự Singapore sử dụng vũ khí Mỹ là chủ yếu, Mỹ đã ký gia hạn 15 năm việc sử dụng các cơ sở hải quân và không quân của Singapore. Singapore đang tiếp tục cố gắng đóng góp cho hòa bình khu vực, giúp cho quan hệ Asean - Mỹ, Asean - Trung Quốc phát triển trên nên hòa bình và tuân thủ luật quốc tế.

Lợi thế lớn nhất của Philippines là phán quyết năm 2016 của tòa trọng tài cho Philippines. Lợi thế lớn thứ hai, Philippines đang là đồng minh của Mỹ theo thỏa thuận 1951.

Tổng thống Duterte quyết định không để hải quân Philippines tham gia tập trận tới đây, thực chất là do hải quân Philippines vẫn còn nhỏ và yếu, mặt khác, việc không tham gia tập trận với Mỹ và các nước khác có thể là một dấu hiệu làm cho Bắc Kinh thấy thoải mái trong tầm ngắn hạn. Ngoài ra, có lẽ không có ý nghĩa gì lớn về chiến lược.

Và đối sách của Việt Nam ?

BBC : Và cuối cùng theo quý vị, Việt Nam, trên cương vị chủ tịch luân phiên Asean trong nhiệm kỳ này, có thế nhận diện các chuyển động trên ra sao và cần có đối sách, sách lược gì trong bối cảnh này để vừa phục vụ đóng góp xây dựng, tích cực cho an ninh, hòa bình, ổn đinh, phát triển ở khu vực, vừa đảm bảo được tốt các quyền, quyền lợi, lợi ích chính đáng của mình ở Biển Đông và khu vực ?

Hà Hoàng Hợp : Việt Nam đang chuẩn bị xúc tiến đàm phán COC giữa Asean và Trung Quốc, các hội nghị khác (ADMM/ADMM+) cũng sẽ được tiến hành trực tuyến. Việt Nam hy vọng rằng Hội nghị Thưởng đỉnh Asean tổ chức trong tháng 11 sẽ có đầy đủ các điều kiện để tổ chức họp như bình thường, trong đó các nhà lãnh đạo các nước Asean và các nguyên thủ nước Trung Quốc, Nga, Mỹ, Nhật, Hàn… sẽ đến dự.

Cùng với vai trò ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, Việt Nam đang tích cực đóng vai trò tích cực trong vị trí chủ tịch luân phiên Asean, duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực, thúc đẩy phát triển trong khung cảnh đại dịch Covid-19, đồng thời nỗ lực đảm bảo lợi ích quốc gia của Việt Nam.

Việt Nam hoan nghênh tất cả những đóng góp của các nước đối với vấn đề biển Đông trên nền pháp lý quốc tế, trong đó có đóng góp của các nước Asean, các nước Asean có tranh chấp ở biển Đông (Malaysia, Philippines, Brunei), và Indonesia, Mỹ, Nhật, Australia.

Đinh Kim Phúc : Tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước quốc tế về Luật Biển của LHQ 1982 là ưu tiên trong sách lược hiện nay của Việt Nam và ASEAN.

"Trận chiến công hàm" trong thời gian gần đây cho thấy Việt Nam và các nước ASEAN dùng yêu sách mở rộng vùng đặc quyền kinh tế ra 350 hải lý và cơ chế hoạt động của Ủy ban Ranh giới thềm lục địa của LHQ để 'bắt chết' tham vọng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Ông Hoàng Việt : ASEAN nói chung, và Việt Nam với cương vị Chủ tịch ASEAN năm nay cần thể hiện rõ vai trò và bản lĩnh của mình trước tình hình căng thẳng và phức tạp hiện nay, cần có tiếng nói và hành động độc lập, không sa vào căng thẳng Mỹ - Trung, khiến tình hình phức tạp thêm. Theo đó, ASEAN cần thể hiện rõ vai trò của mình trong việc đàm phán và đối thoại về COC trong thời gian sắp tới.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 06/08/2020

********************

Biển Đông : Phát hiện Mỏ Kèn Bầu 'lớn nhất' lịch sử, Việt Nam có lo Trung Quốc can thiệp ?

Nguyễn Lê Minh, Mỹ Hằng, BBC, 05/08/2020

Ngành dầu khí Việt Nam vừa công bố phát hiện một mỏ dầu khí - Mỏ Kèn Bầu - được cho là lớn nhất trong lịch sử của ngành trên Biển Đông.

Chuyên gia Việt Nam và nhà điều hành ENI (Ý) trong ngày phát hiện dầu khí tại Mỏ Kèn Bầu

Kế hoạch khai thác mỏ này như thế nào ? Và liệu rằng Việt Nam có nguy cơ lại bị Trung Quốc đe dọa đến mức phải từ bỏ việc phát triển mỏ khí này ?

BBC News tiếng Việt có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Lê Minh, chuyên gia tư vấn chiến lược và thị trường, thành viên Hội đồng Biên tập và Phản biện Tạp chí Năng lượng Việt Nam, quanh các vấn đề này.

BBC : Được biết vừa qua ngành dầu khí Việt Nam mới đây công bố việc phát hiện ra mỏ Kèn Bầu với trữ lượng dầu khí rất lớn. Ông có thể cho biết về phát hiện này ?

Nguyễn Lê Minh : Mỏ Kèn Bầu nằm trong Lô Dầu khí 114, hiện do công ty điều hành dầu khí ENI Vietnam BV làm nhà điều hành thông qua Hợp đồng phân chia sản phẩm (PSC). Trong PSC tại liên doanh ENI Viet Nam BV thì ENI (Ý) nắm 50% cổ phần và ESSAR E&P Limited (Ấn Độ) nắm giữ 50% cổ phần trong giai đoạn tìm kiếm thăm dò.

Theo PetroVietnam, tháng 5/2019, nhà điều hành thực hiện giếng khoan thăm dò thứ nhất, 114 KB-1X. Đến 29/2/2020, họ bắt đầu giếng khoan thẩm lượng thứ hai, 114 KB-2X, đến 29/7/2020 thì kết thúc(khoan 150 ngày).

Kết quả thử vỉa cả hai giếng khoan này, cho thấy tiềm năng trữ lượng khí rất lớn, ước tính từ 7 đến 9 nghìn tỷ feet khối khí tự nhiên (Tcf), tương đương 200 đến 255 tỷ mét khối khí tại chỗ và khoảng từ 400 đến 500 triệu thùng khí ngưng tụ (condensate).

Nếu các bước đánh giá phân cấp trữ lượng tiếp theo bảo lưu kết quả này, hoặc gần với kết quả này, thì đây là phát hiện lịch sử và là mỏ khí lớn nhất tính đến hiện tại của ngành dầu khí Việt Nam.

PetroVietnam cho hay có thể trong thời gian tới sẽ khoan thêm một vài giếng nữa trong Mỏ Kèn Bầu.

BBC : Kế hoạch khai thác mỏ này như thế nào ? Hợp tác với những đối tác nào ?

Nguyễn Lê Minh : Hiện các bên chưa có kế hoạch cụ thể vì kết quả trên đây mới chỉ là ước tính trữ lượng tại chỗ trong quá trình khoan thẩm lượng, phải qua các bước tiếp theo như đánh giá, lập báo cáo trữ lượng thì mới ra kết quả chính thức. Sau đó, mới công bố phát hiện thương mại để đi vào giai đoạn phát triển khai thác.

Tuy nhiên, từ tiềm năng như trên thì cơ cấu hoạt động có thể sẽ tương tự như ở mỏ Cá Voi Xanh. Theo đó, dự kiến, Mỏ Kèn Bầu có thể đưa vào phát triển khai thác từ năm 2028, gồm có ba lĩnh vực.

Lĩnh vực thượng nguồn, theo hợp đồng phân chia sản phẩm (PSC) lô 114, cơ cấu cổ phần hiện tại là ENI 50% và ESSAR 50%. Sau khi công bố thương mại, PetroVietnam sẽ tham gia vào PSC với tỷ lệ cổ phần là 20%.

Lĩnh vực trung nguồn và hạ nguồn, sẽ có sự tham gia của các công ty thành viên PVN như Tổng công ty khí (PVGas), Tổng công ty điện lực dầu khí (PVPower) và đối tác mua điện là Tập đoàn điện lực (EVN).

Đối với trung nguồn, do đây là mỏ khí và condensate nên PVGas sẽ tham gia xây dựng và điều hành đường ống dẫn khí về bờ đến nhà máy xử lý khí, sau đó phân phối khí cho các nhà máy điện, khu công nghiệp và khí thương phẩm bán ra thị trường.

Đối với hạ nguồn ở các nhà máy điện, PVN sẽ tham gia trực tiếp hoặc liên doanh, hoặc giao cho PVPower làm chủ đầu tư đối với ở ba hoặc bốn nhà máy điện.

Nếu tương tự mỏ Cá Voi Xanh, các hoạt động từ thượng, trung và hạ nguồn sẽ được tính trong vòng đời 20 năm hoặc 25 năm vận hành và khai thác thương mại, khởi đầu năm 2028.

BBC : Về mặt địa lý, mỏ Kèn Bầu nằm ở đâu trên Biển Đông ? Vị trí này có gây ra các lo ngại mới cho Việt Nam hay không trong bối cảnh Việt nam đã phải hủy một số lô khai thác dầu khí với các tập đoàn nước ngoài do sức ép từ Trung Quốc ? Chính phủ Việt Nam đã tính đến yếu tố Trung Quốc khi công bố mỏ này hay chưa ?

Nguyễn Lê Minh : Mỏ Kèn Bầu nằm trong Lô Dầu khí 114 ở ngoài khơi trên thềm lục địa phía Bắc Việt Nam, thuộc Bể Sông Hồng, cách đất liền điểm gần nhất thuộc Tỉnh Quảng Trị 65 km, cách Đà Nẵng khoảng 86 km.

Vị trí mỏ này gần bờ nhất so với các mỏ dầu khí khác của Việt Nam, nên khai thác sẽ thuận lợi, giá thành sẽ thấp hơn do giảm được chi phí đường ống và công nghệ tách và xử lý khí. Ngoài ra, về mặt pháp lý, Mỏ Kèn Bầu cũng không lo ngại có sự tranh chấp chủ quyền đối với các nước khác.

Về mặt chủ quyền, vị trí địa lý của mỏ nằm gần bờ, sâu trong thềm lục địa Việt Nam nên không ngại yếu tố Trung Quốc và cũng không có yếu tố Trung Quốc nào ở đây cả.

Trên bình diện rộng, sắp tới, khi mà Nghị quyết Trung ương 8 về kinh tế biển đi vào triển khai đồng bộ, khu vực miền trung nhiều nguồn lợi biển này sẽ rất nhộn nhịp vì ngoài dầu khí, còn có đánh bắt thủy hải sản, hải dương học và giao thương hàng hải.

BBC : Nhân việc Việt Nam phát hiện mỏ Kèn Bầu, nhìn lại các vụ việc trước đây, một câu hỏi đặt ra là tại sao Trung Quốc luôn biết trước chương trình khoan ở ngoài khơi của Việt Nam ? Có hay chăng việc lộ lọt thông tin từ đội ngũ tìm kiếm thăm dò dầu khí của Việt Nam hay còn khâu nào cần phải xem xét ?

Vị trí Mỏ Kèn Bầu trong lô dầu khí 114 trên Bản đồ Dầu khí Việt Nam

Nguyễn Lê Minh : Theo tôi do lỗi hệ thống mạng và quản trị mạng mà thôi. Vừa rồi PetroVietnam có phối hợp với Cục An ninh mạng Bộ công an để rà soát và đã phát hiện ra rất nhiều lỗ hổng, hệ thống mạng bị tấn công, nhiều mã độc tấn công nhằm mục đích lấy cắp thông tin quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của Tập đoàn, đặc biệt là các hoạt động ngoài khơi.

Hiện nay chưa rõ các cuộc tấn công này là ở trong hay ngoài nước.

Theo tôi biết thì phía Bộ Công an, ngoài việc tổ chức tập huấn về "an toàn thông tin và bảo vệ bí mật nhà nước" cho cán bộ công nhân viên của ngành, còn phối hợp kiểm tra thông tin ngoại tuyến nhằm bảo vệ các hoạt động của PetroVietnam và các đối tác tốt hơn.

BBC : Khi các chương trình khoan ngoài khơi của Việt Nam bị lộ thông tin, ai phải chịu trách nhiệm ? Đến nay đã có ai phải chịu trách nhiệm về các dự án bị hủy bỏ do sức ép từ Trung Quốc hay chưa ?

Nguyễn Lê Minh : Thứ nhất, cần nói trước là Trung Quốc biết trước khá lâu, nên họ kéo tàu bè đến gây áp lực, chứ khi giàn khoan di chuyển đến mỏ thì phần mền vệ tinh sẽ định vị và biết nhưng câu chuyện sẽ dễ ứng phó hơn.

Thứ hai, vì các chương trình khoan liên quan nhiều bên gồm các đối tác nước ngoài và PetroVietnam, và nhà thầu khoan nên rất khó nhận biết thông tin lộ lọt từ phía nào.

Về phía chủ nhà, PetroVietnam đã có rà soát nhưng không thấy có vấn đề về trách nhiệm cá nhân hay tập thể.

BBC : Việc bảo mật các thông tin về các chương trình khoan, khai thác, các phát hiện mới về các mỏ dầu mới… trong ngành dầu khí Việt Nam được quy định thế nào ? Việc công khai thông tin về Mỏ Kèn Bầu liệu có gây nguy hiểm hay không ? Tại sao không đợi tới khi khai thác mới công bố ?

Nguyễn Lê Minh : Theo tôi biết thì sắp tới PetroVietnam sẽ siết chặt quản lý và bảo mật thông tin hơn nữa.

Đối với Mỏ Kèn Bầu, như đã diễn giải ở trên, không bị ảnh hưởng gì về pháp lý về lãnh hải ở ngoài khơi cả. Về việc công bố thông tin, theo PSC, là đặc quyền của nhà điều hành nước ngoài nên sau khi lập báo cáo trữ lượng, họ sẽ công bố chính thức.

BBC : Theo ông, cần có bài học nào được rút ra từ các vụ việc Việt Nam phải hủy hợp đồng với Rosneft và Repsol vừa qua do sức ép từ Trung Quốc, đứng trên khía cạnh bảo mật thông tin ngành dầu khí ?

Nguyễn Lê Minh : Đối với Dự án Cá Rồng Đỏ (PetroVietnam hợp tác với Repsol), khó mà bảo mật vì mỏ đã vào giai đoạn phát triển khai thác thì thông tin cập nhật về các hoạt động gia công chế tạo giàn khai thác, kho chứa dầu rầm rộ, cả trong và ngoài nước.

Vì vậy, việc Trung Quốc gây sức ép là chuyện dễ hiểu.

Đối với giếng khoan lô 06-01 (PetroVietnam hợp tác với Rosneft), việc Trung Quốc biết trước khá lâu kế hoạch Việt Nam triển khai giàn khoan đã được phía Việt Nam rút kinh nghiệm để các hoạt động thăm dò khai thác ngoài khơi về sau sẽ tốt hơn về tính bảo mật.

Việc này không chỉ riêng PetroVietnam mà cả các đối tác và nhà thầu khoan cần phải rút kinh nghiệm về nguyên tắc bảo mật thông tin. Tuy nhiên sau khi đã thẩm lượng thì lại cần minh bạch các thông tin về trữ lượng mỏ khí để thu hút các đối tác đầu tư quốc tế.

Mỹ Hằng thực hiện

Nguồn : BBC, 05/08/2020

Nếu chiến tranh xẩy ra ở Biển Đông

Ngô Nhân Dụng, VOA, 04/08/2020

Trong lúc giới ngoại giao Mỹ và Trung Quốc liên tiếp tấn công nhau, Bắc Kinh cũng đang cố chứng tỏ cho cả thế giới thấy họ vẫn chủ động trong cuộc bang giao với hai nước láng giềng ở phía Nam : Việt Nam và Campuchia.

USS Nimitz (CVN 68) t ạ i Bi ể n Đông, 6 tháng B ả y, 2020.

Trong nửa cuối tháng 7, Trung Quốc và Campuchia ký một hiệp ước mậu dịch tự do vào ngày Thứ Hai, qua ngày Thứ Ba, họ tổ chức một cuộc gặp gỡ giữa các ông Vương Nghị và Phạm Bình Minh.

Bản hiệp ước mậu dịch tự do giữa Campuchia với Trung Quốc hoàn toàn chỉ mang tính chất tượng trưng. Giao thương giữa hai nước hiện nay nhỏ nhoi không đáng kẻ. Hơn nữa các xí nghiệp Trung Quốc đang được tự do làm ăn ở Campuchia không hề gặp trở ngại nào hết !

Đối với Việt Nam có vẻ phức tạp hơn. Tháng Tư vừa qua, một tàu đánh cá của người Việt Nam đã bị tàu hải giám Trung Quốc đâm ngang đánh chìm. Năm nay đến lượt Việt Nam đóng vai chủ tọa trong khối ASEAN, có thể đưa đề nghị lên án những hành động ăn cướp trên biển của Trung Quốc.

Hai Ngoại trưởng Phạm Bình Minh và Vương Nghị chỉ họp mặt trên mạng, chắc vì từ khi bệnh dịch Covid 19 xẩy ra ở Vũ Hán Việt Nam vẫn còn lệnh cấm người Trung Quốc qua biên giới ! Ông Vương Nghị lại kêu gọi hai nước tiếp tục hợp tác kinh tế, nhưng không cho biết cụ thể như thế nào, và tại sao cần nói chuyện gấp như vậy. Ông Phạm Bình Minh cho biết sẽ tặng một số tiền khoảng 100.000 đô la Mỹ để cứu giúp các nạn nhân vụ bão lụt nặng nề đang tràn ngập vùng hạ lưu sông Dương Tử. Quả thật là muối bỏ xuống Trường Giang cho trôi ra biển !

Những hoạt động ngoại giao mới của ông Vương Nghị chỉ cốt chứng tỏ, trong lúc tình hình quân sự ở vùng biển Đông Nam Á đang căng thẳng, họ vẫn đóng vai chủ động. Trung Quốc không thể dễ dàng biểu diễn một màn ngoại giao nào mới với các nước "khó bảo" như Philippines, Malaysia, Brunei hay Indonesia. Cho nên, Bắc Kinh chỉ có thể dùng các nước "đồng chí anh em" để đóng trò biểu diễn trên mặt trận ngoại giao, đề phòng một cuộc chạm súng có thể diễn ra.

Hai ông Tập Cận Bình và Donald Trump chắc không muốn lâm chiến. Nhưng trong lúc tàu chiến và phi cơ hai nước cùng kéo tới vùng Biển Đông nước ta, một tai nạn bất ngờ cũng dễ biến thành xung đột lớn nếu các nhà chỉ huy quân sự tại chỗ phản ứng khi bị "khiêu khích", trong lúc cuộc khẩu chiến giữa hai bên đang tăng cường độ.

Nếu hai nước đụng độ thì Trung Quốc chiếm lợi thế ngay lập tức, điều đó có thể khuyến khích giới tướng lãnh của họ có thái độ hung hăng, như khi dọa bắn hỏa tiễn vào hàng không mẫu hạm khiến Mỹ phải nhụt chí. Nhưng nếu cuộc chiến kéo dài thì những lợi thế của Trung Quốc sẽ biến mất ; và đây là điều khiên ông Tập Cận Bình phải suy nghĩ, không dám làm liều.

Năm 2015, Bộ Quốc phòng Mỹ đã yêu cầu cơ quan nghiên cứu Rand Corporation so sánh lực lượng quân sự giữa Mỹ với Trung Quốc. Bản phúc trình của Rand nhận xét rằng khả năng của quân đội Trung Quốc còn thấp hơn Mỹ về mặt vũ khí, kỹ thuật cũng như kinh nghiệm chiến trường, nhưng Bắc Kinh đang dồn nhiều nỗ lực và sẽ đuổi kịp rất nhanh. Họ đóng thêm nhiều tàu ngầm cũng như phát triển hệ thống vệ tinh nhân tạo trong lãnh vực quân sự.

Bản phúc trình của Rand cũng nhận xét rằng Trung Quốc có lợi thế về mặt địa dư. Biển Đông nước ta nằm ngay tỉnh Quảng Đông và đảo Hải Nam, Trung Quốc có thể chuẩn bị sẵn sàng ứng chiến, với các vũ khí, hỏa tiễn, máy bay và chiến hạm được chế tạo riêng cho khu vực chiến trường này.

Charlie Lyons Jones, thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Australia cho rằng quân đội Trung Quốc đã đặt trọng tâm vào mục tiêu ngăn cản không cho hải quân Mỹ đi vào vùng Đường Lưỡi Bò họ đã vẽ ra, mà gần đây Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố là bất hợp pháp. Để đạt mục đích này, ông Jones nhận xét, Trung Quốc đã tăng cường lực lượng phòng không và xây dựng một hàng rào phòng thủ gồm các hỏa tiễn và phi cơ thả bom đặc biệt nhắm đánh các chiến hạm.

Trước khi chiến tranh xẩy ra, Trung Quốc đã chiếm lợi thế vì Mỹ phải điều động quân từ các căn cứ trên đảo Guam, Australia, Philippines, Nhật Bản ; trở thành những đích nhắm cho không quân cùng hỏa tiễn Trung Quốc. Trong khi đó quân Trung Quốc chiến đấu ngay trước cửa nhà mình. Trong lúc cuộc chiến tiếp diễn, Trung Quốc vẫn có thể chặn đánh các đoàn tàu tiếp viện của Mỹ một cách chính xác nhờ hệ thống vệ tinh do thám.

Năm ngoái, David Ochmanek, một nhà nghiên cứu quân sự thuộc Rand Corporation đã thuyết trình về những kịch bản có thể diễn ra nếu Mỹ và Trung Quốc chạm súng ở Biển Đông. Ông Ochmanek nhận định rằng khi chiến tranh bắt đầu thì Trung Quốc chiếm ưu thế rõ rệt vì họ đã chuẩn bị sẵn sàng. Dù phẩm chất các vũ khí và trang bị quân sự của Trung Quốc còn thua kém Mỹ, nhưng họ có thể lấy số đông để áp đảo. Chiến hạm Mỹ điều động nhanh và vũ khí mạnh hơn Trung Quốc, nhưng Trung Quốc có thể sản xuất nhiều và kéo đến nghênh chiến với một lực lượng ào ạt.

Viên Bằng (Yuan Peng) chủ tịch Viện Bang giao Quốc tế ở Bắc Kinh đã so sánh tình hình hiện nay với thời gian một trăm năm trước, khi xẩy ra Chiến tranh Thế giới lần Thứ Nhất, theo bản tin Reuters. Ông khuyến cáo chính quyền Trung Quốc phải chuẩn bị cho một cuộc đối đầu với Mỹ về quân sự.

Hồ Ba (Hu Bo), giám đốc Trung tâm Chiến lược Hải dương thuộc Đại học Bắc Kinh cho rằng xung đột Mỹ Trung không thể lan rộng và kéo dài, vì hậu quả quá lớn ; nhưng một khi chiến cuộc đã nổ ra thì không ai ngăn lại được.

Nhưng Malcolm Davis, Viện Nghiên cứu Chiến lược Australia lo ngại rằng chiến tranh vẫn có thể xẩy ra nếu giới tướng lãnh Trung Quốc nghĩ rằng bây giờ là một cơ hội hiếm có, sẽ khó lòng có cơ hội thứ hai, vì nước Mỹ đang lúng túng đối phó với bệnh dịch Covid 19, khó phản ứng nhanh chóng khi Trung Quốc nhất quyết ngăn chặn tầu chến Mỹ không cho vào Đường Lưỡi Bò của họ.

Nhưng khi cuộc chiến tiếp diễn kéo dài thì càng về sau lợi thế của Trung Quốc sẽ mất dần, theo ông Ochmanek thuộc Rand Corporation.

Các hạm đội Mỹ với các hàng không mẫu hạm dẫn đầu là những căn cứ di động có thể được tiếp tế từ các nước Philippines, Nhật Bản, Nam Hàn, còn các căn cứ trên những hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc không khác gì các mẫu hạm, nhưng không thể di chuyển.

Mỹ sẽ phải tấn công vào các căn cứ không quân ở đảo Hải Nam để tiêu diệt lực lượng đối phương trước khi bị tấn công. Vì thế chiến cuộc sẽ kéo lên phía Bắc, có thể lên tới vùng eo biển Đài Loan và xa hơn nữa. Quân đội các nước đồng minh của Mỹ, Nhật Bản, Nam Hàn, Philippines, có thể giúp quân Mỹ về tiếp liệu, dưỡng thương, tin tức tình báo,vân vân. Những lợi thế của Trung Quốc, như hậu cứ tiếp viện ở gần bên chiến trường, khả năng do thám, số lượng áp đảo những máy bay, tàu ngầm, chiến hạm, sẽ bị giảm dần dần cho đến mức không đáng kể nữa.

Chiến tranh sẽ không làm cho nền kinh tế Mỹ suy yếu đó là điều quan trọng nhất. Tất cả những gì Mỹ đang mua từ Trung Quốc đều có thể mua ở các nước khác. Chiến tranh sẽ chỉ giúp giảm số người thất nghiệp ở Mỹ, Tổng Sản Lượng Nội Địa sẽ gia tăng để cung ứng cho chiến trường

Trong khi đó thì cả nền kinh tế Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Sẽ không có một thương thuyền nào dám đi qua bãi chiến trường trên mặt biển ! Cả nền kinh tế Trung Quốc dựa trên xuất cảng sẽ đình trệ. Nguyên liệu, hàng tiếp liệu cho việc chế tạo, và dầu lửa sẽ không được tiếp tế, nền công nghiệp Trung Quốc sẽ suy sụp.

Cuộc chiến tranh chỉ kéo dài bốn tháng, nửa năm, Trung Quốc sẽ khốn đốn. Cả công trình hơn 30 năm xây dựng kinh tế sẽ phải ngưng lại, không biết bao giờ mới phục hồi.

Tóm lại, nều nhìn về lâu về dài, ông Tập Cận Bình sẽ phải thấy rằng không nên gây chiến với ông Donald Trump trong lúc này. Chưa kể là khi chiến cuộc bột phát thì chỉ giúp ông Trump được nhiều người Mỹ ủng hộ hơn, họ là những cử tri sẽ bỏ phiếu bầu ông Trump !

Một ủy viên Bộ Chính Trị Trung Quốc đã bị Mỹ cấm vận. Trong mấy ngày qua, giới lãnh đạo Mỹ tiếp tục đả kích. Mỹ mới ghi thêm vào sổ đen hai người, Bí thư và phó bí thư công ty đảng ủy của công ty XPCC, vì tội cưỡng bách lao động người Uighurs ở Tân cương. Công ty Tik Tok đang bị quốc hội Mỹ điều tra. Không biết Trung Quốc sẽ nhịn nhục đến bao giờ.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 04/08/2020

******************

Trung - Mỹ có thể nổ súng tại Biển Đông hay không ?

Ngô Nhân Dụng, VOA, 29/07/2020

Ngày 12/7 là kỷ niệm bốn năm ngày Tòa án Quốc tế ở The Hague tuyên bố Đường Lưỡi Bò mà chính quyền Trung Quốc vẽ ra ở Biển Đông nước ta hoàn toàn vô giá trị. Từ năm 2016 đến nay, Bắc Kinh vẫn bất chấp phán quyết đó, và Philippines là nước đệ đơn kiện hầu như cũng quên luôn !

USS Nimitz nhận thêm nhiên liệu tại Biển Đông, 7 tháng Bảy, 2020.

Năm nay, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bỗng dưng nhắc nhở tất cả mọi người đừng quên bản án của Tòa Quốc tế ! Ông Pompeo nhấn mạnh việc Trung Quốc tiếm nhận 90 phần trăm vùng biển Đông Nam Á là "hoàn toàn bất hợp pháp". Ông nhắc đến tên nhiều hòn đảo của các nước từ Việt Nam, Indonesia đến Malaysia đã bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp, trong đó có Vanguard Bank (Bãi Tư Chính) của nước ta.

Trước khi ông Pompeo nói, hai hàng không mẫu hạmUSS Nimitz và USS Ronald Reagan đã song song tiến vào vùng biển Đông Nam Á, đem theo cả hạm đội đầy đủ vũ khí thao dượt tác chiến, liên tiếp hai tuần lễ. Mẫu hạm Nimitz cũng tập trận cùng hải quân Ấn Độ, trong Vịnh Bengal, trước khi qua Trung Đông. Quân Ấn Độ và quân Trung Quốc mới bắn nhau ở vùng biên giới trên Hy Mã Lạp Sơn, mỗi bên chết mấy chục người.

Lần sau chót hai mẫu hạm của hải quân Mỹ cùng đi vào Biển Đông diễn ra năm 2014, khi cựu Tổng thống Obama tuyên bố "chuyển trục", đưa lực lượng Mỹ từ vùng Địa Trung Hải qua Á Châu ; đồng thời Mỹ cũng đang vận động với 11 quốc gia ở Thái Bình Dương ký một hiệp ước thương mại tự do mà không cho Trung Quốc dự phần.

Sáu năm trước cũng như lần này, các chiến hạm Mỹ đi sát gần các hòn đảo Trung Quốc chiếm của Việt Nam trong quần đảo Trường Sa, mà không báo tin xin phép, để chứng tỏ nước Mỹ không công nhận họ làm chủ, dù Trung Quốc đã thiết lập những căn cứ quân sự trên đó.

Trong vòng một tuần, Bắc Kinh đã phản ứng mạnh mẽ, đưa thêm chiến đấu cơ J-11B tới phi trường quân sự trên Đảo Phú Lâm (Woody Island), hòn đảo rộng nhất trong Quần đảo Hoàng Sa, trước năm 1974 vẫn thuộc lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa.

Quân khu Miền Nam Trung Quốc còn cho máy bay JH-7 tập trận hai ngày liên tiếp, bắn 3.000 phi đạn với chất nổ thật, trên những mục tiêu di động trên mặt biển. JH-7 là loại máy bay thả bom đặc biệt nhắm đánh các chiến hạm đang di chuyển. Lần chót oanh tạc cơ JH-7 được đem biểu diễn bắn hỏa tiễn thật ở Biển Đông là năm 2016, sau khi Tòa án quốc tế ở The Hague xử Philippines thắng kiện Trung Quốc.

Năm nay Trung Quốc lại biểu diễn đánh bom ở Biển Đông nước ta, trong khi hải quân Mỹ đang tập trận bất chấp những tín hiệu cảnh cáo, xua đuổi của các tàu Hải Giám. Không ai đoán trước được chuyện gì sẽ xẩy ra giữa hai cường quốc, trong lúc không khí ngày càng căng thẳng, từ khi có bệnh dịch Covid 19.

Xung đột Mỹ - Trung đang diễn ra trong nhiều lãnh vực : Cuộc chiến thuế quan, Huawei, Hồng Kông, nhân quyền của người Uyghurs, rồi mới đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston và Trung Quốc trả đũa bằng tòa lãnh sự Mỹ ở Thành Đô. Tổng thống Donald Trump đã gọi Coronavirus là Vi khuẩn Vũ Hán (Wuhan virus) và gọi tên Kung Flu để chế nhạo, còn nghĩ tới việc cấm vận cả 92 triệu đảng viên cộng sản Trung Quốc ! Mỹ mới bán 180 triệu đô la vũ khí cho Đài Loan dù Trung Quốc ồn ào phản đối. Trong tháng 7, người ta thấy một chiếc máy bay không người lái (spy drone) của Mỹ, được trang bị các loại máy do thám, bay qua vùng Biển Đông rồi đi về hướng Đài Loan !

Trong thế kỷ 21, hai nước Mỹ và Trung Quốc, làm chủ 40 phần trăm kinh tế thế giới, sẽ kình chống lẫn nhau, không thể nào tránh được. Năm 2018, ông Kissinger, từng làm cố vấn an ninh quốc gia cho mấy đời tổng thống Mỹ, đã nói, "Theo kinh nghiệm lịch sử thì Trung Quốc và Hoa Kỳ chắc chắn sẽ xung đột". Cuộc thương chiến do Tổng thống Trump khởi xướng sẽ còn tiếp tục, dù ông Trump tái đắc cử hay không. Cuộc chạy đua làm chủ hệ thống viễn thông G5 cũng vậy.

Mọi người đồng ý rằng các ông Tập Cận Bình và Donald Trump không muốn chiến tranh giữa hai nước. Tổng thống Trump đã tỏ ra rất thân thiện, từng khen Tập Cận Bình là nhà lãnh đạo Trung Quốc lớn nhất trong mấy thế kỷ – xác chết của Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình, nếu nghe được, chắc phải giật mình cựa quậy ! Sau đó ông Trump còn nâng cấp, gọi ông Tập là nhà lãnh đạo số một trong suốt lịch sử Trung Quốc ! Nói thế chắc đúng ý Tập Cận Bình ! Vì các ông vua đời trước như Hán Vũ Đế, Đường Thái Tông, Minh Thành Tổ, cho tới Càn Long chỉ lo bành trướng trên lục địa Châu Á, còn Tập Cận Bình mở cả Con đường Tơ Lụa trên mặt biển và đang đem tiền cùng các cố vấn, công nhân, đến tận các nước Châu Phi mua ảnh hưởng !

Nhưng một cuộc chiến tranh có thể bất ngờ bùng lên chỉ vì những biến cố nhỏ. Năm 2001, một máy bay tình báo Mỹ bị chiến đấu cơ Trung Quốc bám sát, tai nạn đã xẩy ra chỉ cách Hoàng Sa 160km. Người phi công Trung Quốc tử nạn còn máy bay Mỹ thoát nạn nhờ hạ cánh khẩn cấp xuống đảo Hải Nam. Chính phủ hai nước đã giàn xếp ổn thỏa.

Năm 2018 có lúc chiến thuyền hai bên đến sát gần nhau trong Biển Đông, chỉ cách 40 mét. Nếu vì trục trặc kỹ thuật mà tàu đụng nhau, có người chết, thì không biết chuyện gì sẽ xẩy ra !

Cuối năm 2018, Thiếu tướng hồi hưu La Viện (LuoYuan) thuyết trình tại Học Viện Khoa học Quân sự, đã nói thẳng rằng Trung Quốc chỉ cần bắn hỏa tiễn vào một hay hai cái hàng không mẫu hạm là đủ cho Mỹ sợ rồi. Khuynh hướng diều hâu trong quân đội Trung Quốc có thể đang lên cao, và họ có thể tính toán liều lĩnh, khi muốn lợi dụng tình trạng nước Mỹ đang lâm bệnh Covid nặng nhất thế giới – ngay các căn cứ quân sự Mỹ ở Nhật Bản cũng bị vi khuẩn đe dọa.

Điều đáng lo ngại trong lúc này là hai nước đang tiến từ những xung đột cụ thể, như mậu dịch hay ăn cắp sản phẩm trí óc, có thể thảo luận để giải quyết, sang những vấn đề không thể giải quyết vì có tính cách chiến lược lâu dài, cho tới các vấn đề chính trị căn bản, như cách tổ chức kinh tế của Trung Quốc, và việc Trung Quốc xâm lấn vùng Biển Đông.

Nguy hiểm nhất là trong khi tàu chiến và máy bay quân sự hai nước có thể đụng chạm ngoài ý muốn, thì mối bang giao đang chuyển, từ xung khắc biến thành thù nghịch. Mỗi bên không còn tin vào lời hứa hẹn của bên kia, và không ngần ngại nói công khai như vậy. Các con đường ngoại giao có khả năng tháo gỡ các xung đột có thể bị tắc nghẽn. Khi ông Mike Pompeo gặp ông Lưu Hạc ở Hawaii tháng trước, mà không hẹn gặp nhau lần nữa, nhiều người đã nhắc tới biến cố Nhật Bản bất ngờ tấn công Pearl Harbor năm 1941 ; để nhắc nhở rằng cuộc chiến Thái Bình Dương đã xẩy ra dù trước đó không ai tin Nhật Bản lại dại dột gây chiến với một nước lớn gấp bốn lần mình như thế !

Một yếu tố cũng đáng quan tâm là năm nay dân Mỹ sắp đi bầu. Nếu trước ngày bỏ phiếu mà có một vụ xung đột quân sự lớn thì, như kinh nghiệm cũ cho thấy, dân chúng Mỹ chắc chắn sẽ đoàn kết ủng hộ vị tổng thống đương nhiệm. Những cuộc tập trận của hai hàng không mẫu hạm Mỹ cũng như các lời tuyên bố lên án Trung Quốc của Ngoại trưởng Mike Pompeo đều có thể chuẩn bị cho một biến cố như vậy.

Tập Cận Bình và Donald Trump sẽ không để cho chiến tranh lan rộng và kéo dài, nhưng một cuộc nổ súng ở Biển Đông vẫn có thể xẩy ra bất ngờ.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 29/07/2020

Kể từ ngày 01/08/2020, một phiên bản sửa đổi quy định hàng hải của Trung Quốc có từ năm 1974, định nghĩa lại vùng biển giữa đảo Hải Nam của Trung Quốc và quần đảo Hoàng Sa mà Bắc Kinh chiếm trọn từ tay Việt Nam cũng từ năm 1974, bắt đầu có hiệu lực. Theo các chuyên gia phân tích, sự kiện này là một bước mới của Trung Quốc nhằm siết chặt thêm quyền kiểm soát trên các vùng Biển Đông mà Bắc Kinh đang tranh chấp với nước khác.

Nhóm đảo Thất Liên Tự thuộc quần đảo Trường Sa (Biển Đông).  AFP

Theo tiết lộ của nhật báo Hồng Kông South China Morning Post ngày 31/07, điểm đáng chú ý nhất trong bản quy định hàng hải này là việc Trung Quốc đã thay đổi thuật ngữ, gọi vùng biển giữa đảo Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa là một vùng "duyên hải" hay "ven bờ" (tiếng Anh là coastal), thay vì "ngoài khơi" (tiếng Anh là offshore) như trước đây.

Ý đồ dùng luật Trung Quốc áp đặt trên các vùng tranh chấp

Theo một số nhà quan sát được tờ báo Hồng Kông trích dẫn, động thái mới này của Bắc Kinh phản ánh ý đồ "đưa càng nhiều vùng tranh chấp càng tốt vào trong quyền kiểm soát" của Trung Quốc.

Bản quy định mang tên chính thức là "Các quy tắc kỹ thuật để kiểm tra tàu biển trong các tuyến nội địa". Đáng chú ý là từ ngữ "nội địa" dùng ở đây.

Khu vực gây tranh cãi chính là vùng mà Trung Quốc gọi là "Khu vực hàng hải Hải Nam - Tây Sa" – Tây Sa tên Bắc Kinh đặt cho Hoàng Sa - nằm giữa 2 điểm cực đông và cực tây trên đảo Hải Nam và 3 điểm ở cực đông, tây và nam quần đảo Hoàng Sa.

Theo Trương Khiết (Zhang Jie), một chuyên gia về Biển Đông ở Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc, động thái kể trên của Bắc Kinh có lẽ là nhằm tăng cường quyền quản lý quần đảo Hoàng Sa bằng cách sử dụng các luật trong nước.

Đối với chuyên gia Trung Quốc này : "Cho dù điều đó không trực tiếp nhắm tới việc tăng cường quản lý, thế nhưng tác dụng trên thực tế cũng không khác gì".

Mục tiêu củng cố thêm quyền khống chế Biển Đông

Collin Koh, chuyên gia tại trung tâm nghiên cứu quốc tế S Rajaratnam thuộc đại học công nghệ Nanyang Technological University (Singapore) cũng tán đồng quan điểm nêu trên.

Theo ông, động thái của Trung Quốc "không phải điều đáng ngạc nhiên, nhất là sau khi Bắc Kinh đã thông báo thành lập hai quận hành chính để quản lý Hoàng Sa và Trường Sa".

Trong một tin nhắn twitter ngày 01/08, chuyên gia Singapore nhắc lại rằng việc Trung Quốc thay đổi từ ngữ để chỉ vùng biển nằm giữa Hải Nam và Hoàng Sa đã được tiến hành từ đầu năm nay, nhưng nay mới có hiệu lực. Mục tiêu "chắc chắn là nhằm củng cố thêm đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh" trên vùng biển này.

Cũng trên Twitter, một nhà quan sát Biển Đông khác cho rằng động thái của Trung Quốc không đơn thuần là nhằm đẩy mạnh giao thông liên lạc và du lịch giữa Hải Nam và Hoàng Sa, mà còn mang ý nghĩa rộng hơn là kể từ nay, tàu biển Trung Quốc có thể thoải mái đi đến Hoàng Sa vì vùng biển đó chỉ là vùng "ven bờ". Đây chính là thủ đoạn để gia tăng quyền khống chế Biển Đông.

Bước mới sau khi thành lập hai quận đảo quản lý Hoàng Sa và Trường Sa

Việc ban hành quy định mới về hàng hải, xem các tuyến hàng hải giữa Hải Nam và Hoàng Sa là các tuyến nội địa của Trung Quốc là một bước phát triển mới của quyết định đầy tranh cãi công bố tháng Tư vừa qua, thành lập hai quận đảo riêng rẽ để quản lý Hoàng Sa và Trường Sa.

Trong bài phân tích ngày 12/05/2020, cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á (AMTI) thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS tại Washington, đã cho rằng quyết định đó của Trung Quốc sẽ cho phép Bắc Kinh cải thiện việc quản lý hành chính và thúc đẩy các chính sách mới của Trung Quốc về Biển Đông.

Trong trường hợp Hoàng Sa, theo AMTI, Trung Quốc có thể thông qua đơn vị hành chính mới này, thúc đẩy việc tổ chức cho du khách Trung Quốc đến tham quan, một thủ đoạn có tính khiêu khích nhằm phát triển kinh tế địa phương, dân sự hóa sự hiện diện, qua đó áp đặt chủ quyền trong thực tế.

Đối với giáo sư Carl Thayer, chuyên gia kỳ cựu về Biển Đông thuộc Học Viện Quốc phòng Úc (Đại Học New South Wales), hành động của Trung Quốc biến Hoàng Sa thành một huyện của Trung Quốc là một hành vii bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế.

Trong bài phân tích ngày 19/04, giáo sư Thayer nêu bật việc Trung Quốc đã giành quyền kiểm soát Hoàng Sa thông qua võ lực vào tháng Giêng năm 1974, và luật pháp quốc tế không công nhận chủ quyền có được thông qua chinh phục.

Những hành vi bị lên án là phi pháp

Động thái quyết đoán mới của Trung Quốc được ghi nhận vào lúc Bắc Kinh đang gặp sự phản đối ngày càng mạnh của quốc tế chống lại các yêu sách chủ quyền quá đáng của họ trên hầu như toàn bộ Biển Đông.

Vào tháng Bẩy vừa qua, Hoa Kỳ và Úc đã ra tuyên bố, khẳng định rằng các yêu sách biển của Trung Quốc tại Biển Đông đều phi pháp vì không phù hợp với luật pháp quốc tế.

Và gần đây hơn, trong một công hàm gởi lên Liên Hiệp Quốc vào ngày 29/07, Malaysia nhắc lại lập trường bác bỏ đường lưỡi bò của Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời phản đối việc Trung Quốc khẳng định rằng Kuala Lumpur không có quyền thiết lập thềm lục địa ở vùng phía bắc Biển Đông.

Chiến lược sử dụng luật lệ trong nước để bành trướng

Theo SCMP, cộng đồng quốc tế đã cực lực chỉ trích Trung Quốc vào lúc nước này đẩy mạnh chiến lược sử dụng luật lệ trong nước để đòi chủ quyền trên các vùng tranh chấp và bành trướng trong khu vực.

Ví dụ, từ năm 2010 đến nay, Trung Quốc đã thiết lập 7 tòa án hàng hải mới, một được đặt ở "thành phố Tam Sa", về mặt hành chính là đơn vị trực thuộc tỉnh đảo Hải Nam.

Qua năm 2013, Bắc Kinh sáp nhập một số cơ quan hàng hải vào lực lượng Hải Cảnh mới, và đến năm 2017, Tòa Án Tối Cao Trung Quốc tự tuyên bố mở rộng quyền hạn ra mọi vùng thuộc "chủ quyền" của Trung Quốc, kể cả các vùng biển.

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 03/08/2020

Trung Quốc tập trận trên không phận Biển Đông gởi tín hiệu đến Mỹ (RFI, 31/07/2020)

Trung Quốc hôm 30/07/2020, thông báo đã cho tiến hành những cuộc tập trận trên không "với cường độ cao" ở Biển Đông. Động thái của Bắc Kinh được cho là một tín hiệu gởi đến Mỹ, đã từng gởi hai tàu sân bay đến khu vực để phô trương uy lực.

Bức ảnh được chụp vào ngày 02/01/2017 cho thấy các máy bay chiến đấu J-15 của Trung Quốc được phóng từ tàu sân bay Liêu Ninh trong các cuộc tập trận quân sự ở Biển Đông.  STR / AFP

Trong cuộc họp báo định kỳ hàng tháng trực tuyến, phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường cho biết không lực của Hải Quân Trung Quốc "mới đây" đã thao diễn "với cường độ cao" cùng với các loại oanh tạc cơ H-6G, H-6J cũng như phi cơ khác ở Biển Đông.

Phát ngôn viên này nói rõ là máy bay Trung Quốc tham gia tập trận đã "cất cánh và hạ cánh ban ngày cũng như ban đêm, tiến hành những cuộc oanh kích tầm xa hoặc tấn công vào những mục tiêu trên biển" và các bài tập đã "đạt được mục đích chờ đợi". Tuy nhiên, địa điểm cụ thể tập trận không được thông báo.

Theo hãng tin Pháp AFP, động thái tập trận của Trung Quốc là một tín hiệu rõ ràng gởi đến phía Mỹ, trong cuộc đọ sức ngày càng thêm gay gắt giữa hai bên, đặc biệt là sau khi Mỹ bất ngờ gởi hai tàu sân bay đến Biển Đông vào đầu tháng 7.

Bên cạnh đó, trên mặt ngoại giao, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, vào trung tuần tháng 7, cũng nói thẳng quan điểm của Hoa Kỳ, xem yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp, trong lúc cho đến trước đây Mỹ vẫn giữ thái độ trung lập.

Vào hôm qua, người phát ngôn bộ Quốc Phòng Trung Quốc đã mỉa mai là "Hoa Kỳ muốn đóng vai trò trọng tài, nhưng lại chỉ phá hoại hòa bình". Trong bối cảnh quan hệ căng thẳng, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ, Mark Esper, tuần qua thông báo là ông muốn đến Trung Quốc trước cuối năm 2020 với hy vọng làm dịu tình hình.

Biển Đông : Malaysia lại bác bỏ "quyền lịch sử" của Trung Quốc

Với lời lẽ cứng rắn khác thường, Malaysia ngày 29/07/2020 lại gửi công hàm lên tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, nội dung bác bỏ "quyền lịch sử" mà Trung Quốc tự nhận là họ có trên Biển Đông dựa theo bản đồ "Đường 9 đoạn" do chính họ vẽ ra.

Trong công hàm, Malaysia đã khẳng định bác bỏ "toàn bộ nội dung" của một công hàm khác mà Trung Quốc đã gởi lên Liên Hiệp Quốc ngày 12/12/2019, trong đó Bắc Kinh cho rằng Kuala Lumpur không có quyền đề nghị kéo dài thềm lục địa của Malaysia ở khu vực phía bắc nước này.

Công hàm ngày 29/07 của chính quyền Kuala Lumpur nhấn mạnh rằng đề nghị của Malaysia hoàn toàn phù hợp với quy định của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS). Văn kiện của Malaysia gởi lên Liên Hiệp Quốc nói rõ : "Malaysia bác bỏ yêu sách của Trung Quốc về quyền lịch sử, cũng như các quyền chủ quyền và quyền tài phán, liên quan tới khu vực hàng hải trên Biển Đông nằm trong ‘đường chín đoạn’".

Đối với Malaysia, các yêu sách của Trung Quốc đã "đi ngược lại UNCLOS và không có tác động pháp lý vì đã vượt quá phạm vi địa lý và ranh giới thực chất mà Trung Quốc được hưởng theo công ước".

Trả lời nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, một chuyên gia về lập trường Biển Đông của Kuala Lumpur cho rằng dù công hàm ngày 29/07 của Malaysia có lời lẽ cứng rắn bất ngờ, nhưng nội dung văn kiện này vẫn phản ánh quan điểm từ trước đến nay của Malaysia là bác bỏ "đường lưỡi bò" của Trung Quốc trên Biển Đông.

Sự kiện Malaysia gởi công hàm phản đối Trung Quốc là diễn biến mới nhất trong điều được các nhà quan sát gọi là "cuộc chiến công hàm về Biển Đông", hiện đang diễn ra trong bối cảnh các yêu sách quá đáng của Trung Quốc liên tục bị tố cáo và bác bỏ trước Liên Hiệp Quốc.

Ngoài Malaysia, các nước khác như Indonesia, Philippines, Việt Nam Hoa Kỳ và Úc cũng đã gởi công hàm lên Liên Hiệp Quốc phản đối Trung Quốc.

Mai Vân

*********************

Biển Hoa Đông : Mỹ cam kết giúp Nhật giám sát tàu Trung Quốc (RFI, 30/07/2020)

Tư lệnh lực lượng Mỹ tại Nhật Bản ngày 29/07/2020 đã cho biết sẽ giúp Tokyo giám sát các hành vi xâm nhập nhiều "chưa từng thấy" của tàu Trung Quốc vào vùng quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông, hiện do Nhật kiểm soát, nhưng bị Bắc Kinh đòi chủ quyền. Cam kết được đưa ra vào lúc tàu đánh cá Trung Quốc bị tình nghi là sẽ tràn ngập vùng biển Nhật Bản.

Một tàu tuần duyên Trung Quốc hoạt động trong vùng quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư đang có tranh chấp Trung-Nhật. Ảnh tư liệu do tuần duyên Nhật Bản chụp ngày 22/12/2015.  AP

Phát biểu nhân một cuộc họp báo trực tuyến, tướng Kevin Schneider khẳng định : "Hoa Kỳ cam kết sẽ giúp đỡ chính phủ Nhật Bản 100% để giải quyết tình hìnhở khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư".

Theo vị tư lệnh Mỹ, nếu trước đây tàu Trung Quốc chỉ ra vào khu vực tranh chấp vài lần mỗi tháng, thì giờ đây "ta thấy là các chiếc tàu đó thực sự là ồ ạt tiến vào và thách thức quyền quản lý của Nhật Bản".

Lực lượng tàu thuyền Trung Quốc bao gồm những đội tàu cá có khả năng sẽ tràn ngập vùng Senkaku/Điếu Ngư sau khi lệnh cấm đánh cá hàng năm mà Bắc Kinh áp đặt hết hiệu lực từ ngày 15/08 tới đây. Kèm theo đội tàu này là các tàu dân quân biển đội lốt tàu cá, được tàu hải cảnh, thậm chí tàu hải quân Trung Quốc đi theo bảo vệ.

Tướng Schneider đã tuyên bố như trên trong bối cảnh bản thân ông, cũng như nhiều quan chức cao cấp khác của Hoa Kỳ, đã chỉ trích Bắc Kinh lợi dụng lúc dịch Covid-19 đang hoành hành ở Châu Á để đẩy mạnh các hoạt động áp đặt yêu sách chủ quyền của Trung Quốc tại cả vùng Biển Hoa Đông lẫn Biển Đông.

Tư lệnh Mỹ không ngần ngại đánh giá rằng Trung Quốc đã có những hành vi "hung hăng và thâm hiểm".

Không đầy một tiếng đồng hồ sau tuyên bố của phía Mỹ, bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã lên tiếng nhắc lại rằng "tất cả các đảo trong khu vực tranh chấp đều là lãnh thổ Trung Quốc" và kêu gọi các bên "duy trì sự ổn định trong khu vực".

Trọng Nghĩa

Biển Đông : Nhượng bộ Trung Quốc, Việt Nam không hẳn là thua

Ngô Vĩnh Long, RFI, 29/07/2020

Khi chấp nhận hủy hợp đồng và bồi thường cho Repsol dưới áp lực của Trung Quốc, Việt Nam "lùi một bước đế tiến thêm hai bước" trong việc bảo vệ chủ quyền và lợi ích kinh tế tại Biển Đông. Trên đây là phân tích của chuyên gia về Biển Đông, giáo sư Ngô Vĩnh Long, đại học Maine Hoa Kỳ.

Với sự hiện diện của ExxonMobil ở Biển Đông, Trung Quốc sẽ "ngán" sách nhiễu các hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam  / Reuters

Khi bắt chẹt Việt Nam hủy hợp đồng khai thác dầu khí ở Biển Đông với tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha và một số công ty nước ngoài khác, Trung Quốc đã đi sai một nước cờ ? Về phía Việt Nam, Hà Nội đã nhượng bộ Bắc Kinh để đánh động công luận quốc tế về tham vọng vô hạn của Trung Quốc ở Biển Đông và lôi kéo Mỹ, Nga vào cuộc.

Việt Nam tăng tốc đàm phán với ExxonMobil của Mỹ trong dự án Cá Voi Xanh. Hà Nội trực tiếp vận động Moskva về hợp tác giữa các tập đoàn Việt Nam với Rosneft của Nga. Trả lời RFI tiếng Việt, giáo sư Ngô Vĩnh Long, đại học Maine - Hoa Kỳ, cho rằng sự hiện diện của các đại tập đoàn Mỹ và Nga sẽ ngăn chận Bắc Kinh chèn ép và uy hiếp các nước trong khu vực để khai thác tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế của họ.

Phỏng vấn Giáo sư Ngô Vĩnh Long về Biển Đông

RFI : Xin kính chào giáo sư Ngô Vĩnh Long, động lực nào thúc đẩy Việt Nam chấp nhận hủy các hợp đồng thăm dò dầu khí với các công ty nước ngoài và phải trả giá đắt để bồi thường thiệt hại cho các đối tác, như tiết lộ của truyền thông quốc tế gần đây ?

Ngô Vĩnh Long :  Tất cả các dự án liên quan đều nằm trên thềm lục địa của Việt Nam. Ngoại trừ các dự án của tập đoàn Tây Ban Nha, Repsol, các dự án này nằm ở ngoài rìa xa nhất, rìa ngoài, nhưng vẫn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đó là nơi Trung Quốc đã quấy nhiễu từ mấy năm nay, từ 2017. Vừa qua Repsol đã phải dừng khoan ở các bãi 07/03 và 135-136/03.

Vấn đề đặt ra là Trung Quốc quấy nhiễu, gây bất an khiến các công ty ngoại quốc, đặc biệt là Repsol, đòi Việt Nam tăng cường bảo đảm an ninh. Việt Nam thấy rằng khó bảo đảm an ninh cho các đối tác này, nhất là cho đến mãi gần đây các nước khác làm ngơ trên hồ sơ này. Cho nên Việt Nam quyết định dừng khoan do bị Trung Quốc đe dọa, đặc biệt là nếu trong năm nay Việt Nam chưa vận động được sự ủng hộ của quốc tế. Quyết định này nhằm tránh đụng độ với Trung Quốc, đặc biệt là năm tới Việt Nam tổ chức đại hội Đảng. Hà Nội không muốn chuyện gây rối với Trung Quốc buộc Việt Nam phải thương lượng tay đôi với Bắc Kinh. Thương lượng tay đôi sẽ bất lợi cho Việt Nam.

RFI : Trung Quốc sách nhiễu các công trình khai thác dầu khí của Việt Nam và các đối tác quốc tế của Việt Nam dưới hình thức nào ?

Ngô Vĩnh Long : Trung Quốc thường đưa các đội tàu xuống các vùng ngoài khơi nhưng ở bên trong thềm lục địa của Việt Nam. Đôi khi là những đội tàu với cả bốn, năm chục tàu hải quân đi ngang qua. Rồi Trung Quốc lại điều các giàn khoan đến áp sát vào các giàn khoan của Repsol chẳng hạn.

RFI : Giáo sư đánh giá ra sao về quyết định của phía Việt Nam nhượng bộ trước áp lực của Bắc Kinh ?

Ngô Vĩnh Long : Nhiều người nói rằng Việt Nam đã thua. Đúng là Việt Nam thua, nhưng thua một bước. Có thể là vì Việt Nam nhượng bộ dưới áp lực của Trung Quốc, cho nên các nước khác cảm thấy là nếu cứ để cho Trung Quốc tiếp tục lấn át như vậy thì sẽ gây mất an ninh cho tất cả mọi người. Tôi nghĩ, không chỉ có các nước trong khu vực nhận thức được vấn đề này, mà cả chính Hoa Kỳ cũng đã nhận thức được. Cho nên từ hai tuần qua thái độ của Mỹ trước các đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông đã cứng rắn hơn rất nhiều.

RFI : Giáo sư muốn nói đến tuyên bố hôm 13/07/2020 của ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bác bỏ đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông ?

Ngô Vĩnh Long : Tuyên bố của Mỹ rất cứng rắn. Từ trước đến giờ Hoa Kỳ không nói thẳng, nhưng lần này Mỹ thẳng thừng cho rằng "những thủ đoạn và hành động của Trung Quốc là phạm pháp và vi phạm luật biển quốc tế". Do vậy Mỹ sẽ "giúp bảo vệ an ninh cho các nước trong khu vực" để các nước này có thể khai thác các nguồn lợi ngoài biển nhưng ở bên trong thềm lục địa của họ. Sau Hoa Kỳ, Úc cũng đã tuyên bố ủng hộ lập trường của Mỹ về Biển Đông. Vì thế, chẳng hạn như là tập đoàn Mỹ ExxonMobil, đã có lúc muốn rút ra khỏi Việt Nam, nhưng sau tuyên bố của Mỹ đã tái khẳng định hợp tác với Việt Nam. Đây là một công ty Mỹ, nếu bị Trung Quốc quấy nhiễu trong các vùng mà ExxonMobil đang hợp tác với Việt Nam, tôi nghĩ rằng Mỹ sẽ có thái độ. Cho nên ExxonMobil tiếp tục đàm phán với PetroVietnam để thúc đẩy dự án Cá Voi Xanh chẳng hạn.

RFI : Nói cách khác, Việt Nam có thể tận dụng thế lục của các đối tác dầu khí Mỹ và cả của Nga để ngăn chận tham vọng của Trung Quốc ở Biển Đông ?

Ngô Vĩnh Long : Vâng. Ngoài ra Rosneft có vốn của chính phủ Nga, cho nên Việt Nam nghĩ rằng có thể nếu Trung Quốc đe dọa những vùng có đầu tư của Rosneft thì Nga có thể cũng sẽ can thiệp. Theo tôi nghĩ, Việt Nam sẽ đi gần với Nga thêm, cùng với Nga bảo vệ an ninh cho các hãng dầu của hai nước ở vùng Nam Côn Sơn hay là ở ngoài khơi Quảng Nam, Quảng Ngãi. Cần nói thêm là các hãng của Mỹ và Nga cảm thấy là cần phải cứng rắn thêm, nếu không sẽ bị Trung Quốc chèn ép, như trường hợp của tập đoàn Tây Ban Nha Repsol. Việt Nam phải dừng hợp đồng với tập đoàn dầu khí Tây Ban Nha, phải trả một số tiền bồi thường rất lớn, 1 tỷ đô la, nhưng mặt khác việc này cho các quốc gia khác, trong đó có Mỹ và Nga, thấy rằng không thể để tình trạng này tiếp diễn, vì như vậy quyền lợi của các bên sẽ bị đe dọa, không chỉ trong vấn đề khai thác tài nguyên hay phát triển ở Biển Đông, mà còn cả đối với an ninh trên toàn vùng biển này.

Việt Nam đã hy sinh rất nhiều : 1 tỷ đô la tiền phạt là một khoản tiền rất lớn, hơn nữa các dự án của tập đoàn Tây Ban Nha tương đương với 9 % lượng khí đốt có thể cung cấp điện cho toàn quốc. Nhưng đổi lại, về lâu dài, tương lai đối an ninh của Việt Nam và cả khu vực sẽ rất là lớn. Trong tình huống hiện nay, tôi nghĩ rằng là Việt Nam làm một bước lùi, nhưng hai bước tiến. Bởi vì rõ ràng là, ngoài Mỹ, ngay cả những nước khác cũng đang thấy là áp lực của Trung Quốc ngày càng lớn. Nếu bây giờ không cùng nhau bảo vệ cho an ninh chung trong khu vực, thì có lẽ là sẽ quá trễ.

RFI : Phản ứng của phía Trung Quốc sắp tới đây sẽ ra sao, thưa ông ?

Ngô Vĩnh Long : Trung Quốc trước hết tỏ ra là mình mạnh, đưa một số tàu vào Biển Đông để tập trận, đưa 8 máy bay tiêm kích vào đảo Phú Lâm... Nhưng tôi nghĩ rằng, trong hoàn cảnh hiện tại, Trung Quốc không dám khiêu khích Mỹ lắm vì khiêu khích Mỹ như vậy, tổng thống Trump có thể "nổi điên lên". Khi đó không lường được trước những gì sẽ xảy ra.

RFI : Còn về phía Nga, thưa giáo sư ?

Ngô Vĩnh Long : Trong ngắn hạn, Nga có lợi hơn khi đi chung với Trung Quốc. Nhưng thật ra về lâu về dài, Trung Quốc là nước đe dọa Nga, chứ không ai đe dọa Nga hơn là Trung Quốc. Để bảo vệ quyền lợi của mình trong vùng Châu Á – Thái Bình Dương, Nga nên bảo vệ quyền lợi của Nga với Việt Nam. Việt Nam dù sao đi nữa cũng là đối tác chiến lược của Nga và tôi nghĩ rằng Nga sẽ không bỏ rơi Việt Nam.

RFI : Chân thành cảm ơn giáo sư Ngô Vĩnh Long, đại học Maine, Hoa Kỳ tham gia vào chương trình của ban Việt ngữ.

Thanh Hà thực hiện

Nguồn : RFI, 20/09/2020

Link để tải phỏng vấn Giáo sư Ngô Vĩnh Long

https://aod-rfi.akamaized.net/rfi/vietnamien/audio/modules/actu/202007/Ph_ng_V_n_GS_Ngo_Vinh_Long-_Bi_n_Dong.mp3

********************

Trung Mỹ có thể nổ súng tại Biển Đông hay không ?

Ngô Nhân Dụng, VOA, 29/07/2020

Ngày 12/7 là kỷ niệm bốn năm ngày Tòa án Quốc tế ở The Hague tuyên bố Đường Lưỡi Bò mà chính quyền Trung Quốc vẽ ra ở Biển Đông nước ta hoàn toàn vô giá trị. Từ năm 2016 đến nay, Bắc Kinh vẫn bất chấp phán quyết đó, và Philippines là nước đệ đơn kiện hầu như cũng quên luôn !

USS Nimitz nhận thêm nhiên liệu tại Biển Đông, 7 tháng Bảy, 2020. Ảnh minh họa

Năm nay, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bỗng dưng nhắc nhở tất cả mọi người đừng quên bản án của Tòa Quốc tế ! Ông Pompeo nhấn mạnh việc Trung Quốc tiếm nhận 90 phần trăm vùng biển Đông Nam Á là "hoàn toàn bất hợp pháp". Ông nhắc đến tên nhiều hòn đảo của các nước từ Việt Nam, Indonesia đến Malaysia đã bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp, trong đó có Vanguard Bank (Bãi Tư Chính) của nước ta.

Trước khi ông Pompeo nói, hai hàng không mẫu hạmUSS Nimitz và USS Ronald Reagan đã song song tiến vào vùng biển Đông Nam Á, đem theo cả hạm đội đầy đủ vũ khí thao dượt tác chiến, liên tiếp hai tuần lễ. Mẫu hạm Nimitz cũng tập trận cùng hải quân Ấn Độ, trong Vịnh Bengal, trước khi qua Trung Đông. Quân Ấn Độ và quân Trung Quốc mới bắn nhau ở vùng biên giới trên Hy Mã Lạp Sơn, mỗi bên chết mấy chục người.

Lần sau chót hai mẫu hạm của hải quân Mỹ cùng đi vào Biển Đông diễn ra năm 2014, khi cựu Tổng thống Obama tuyên bố "chuyển trục", đưa lực lượng Mỹ từ vùng Địa Trung Hải qua Á Châu ; đồng thời Mỹ cũng đang vận động với 11 quốc gia ở Thái Bình Dương ký một hiệp ước thương mại tự do mà không cho Trung Quốc dự phần.

Sáu năm trước cũng như lần này, các chiến hạm Mỹ đi sát gần các hòn đảo Trung Quốc chiếm của Việt Nam trong quần đảo Trường Sa, mà không báo tin xin phép, để chứng tỏ nước Mỹ không công nhận họ làm chủ, dù Trung Quốc đã thiết lập những căn cứ quân sự trên đó.

Trong vòng một tuần, Bắc Kinh đã phản ứng mạnh mẽ, đưa thêm chiến đấu cơ J-11B tới phi trường quân sự trên Đảo Phú Lâm (Woody Island), hòn đảo rộng nhất trong Quần đảo Hoàng Sa, trước năm 1974 vẫn thuộc lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa.

Quân khu Miền Nam Trung Quốc còn cho máy bay JH-7 tập trận hai ngày liên tiếp, bắn 3,000 phi đạn với chất nổ thật, trên những mục tiêu di động trên mặt biển. JH-7 là loại máy bay thả bom đặc biệt nhắm đánh các chiến hạm đang di chuyển. Lần chót oanh tạc cơ JH-7 được đem biểu diễn bắn hỏa tiễn thật ở Biển Đông là năm 2016, sau khi Tòa án quốc tế ở The Hague xử Philippines thắng kiện Trung Quốc.

Năm nay Trung Quốc lại biểu diễn đánh bom ở Biển Đông nước ta, trong khi hải quân Mỹ đang tập trận bất chấp những tín hiệu cảnh cáo, xua đuổi của các tàu Hải Giám. Không ai đoán trước được chuyện gì sẽ xẩy ra giữa hai cường quốc, trong lúc không khí ngày càng căng thẳng, từ khi có bệnh dịch Covid 19.

Xung đột Mỹ - Trung đang diễn ra trong nhiều lãnh vực : Cuộc chiến thuế quan, Huawei, Hồng Kông, nhân quyền của người Uyghurs, rồi mới đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston và Trung Quốc trả đũa bằng tòa lãnh sự Mỹ ở Thành Đô. Tổng thống Donald Trump đã gọi Coronavirus là Vi khuẩn Vũ Hán (Wuhan virus) và gọi tên Kung Flu để chế nhạo, còn nghĩ tới việc cấm vận cả 92 triệu đảng viên cộng sản Trung Quốc ! Mỹ mới bán 180 triệu đô la vũ khí cho Đài Loan dù Trung Quốc ồn ào phản đối. Trong Tháng Bảy, người ta thấy một chiếc máy bay không người lái (spy drone) của Mỹ, được trang bị các loại máy do thám, bay qua vùng Biển Đông rồi đi về hướng Đài Loan !

Trong thế kỷ 21, hai nước Mỹ và Trung Quốc, làm chủ 40 phần trăm kinh tế thế giới, sẽ kình chống lẫn nhau, không thể nào tránh được. Năm 2018, ông Kissinger, từng làm cố vấn an ninh quốc gia cho mấy đời tổng thống Mỹ, đã nói, "Theo kinh nghiệm lịch sử thì Trung Quốc và Hoa Kỳ chắc chắn sẽ xung đột". Cuộc thương chiến do Tổng thống Trump khởi xướng sẽ còn tiếp tục, dù ông Trump tái đắc cử hay không. Cuộc chạy đua làm chủ hệ thống viễn thông G5 cũng vậy.

Mọi người đồng ý rằng các ông Tập Cận Bình và Donald Trump không muốn chiến tranh giữa hai nước. Tổng thống Trump đã tỏ ra rất thân thiện, từng khen Tập Cận Bình là nhà lãnh đạo Trung Quốc lớn nhất trong mấy thế kỷ – xác chết của Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình, nếu nghe được, chắc phải giật mình cựa quậy ! Sau đó ông Trump còn nâng cấp, gọi ông Tập là nhà lãnh đạo số một trong suốt lịch sử Trung Quốc ! Nói thế chắc đúng ý Tập Cận Bình ! Vì các ông vua đời trước như Hán Vũ Đế, Đường Thái Tông, Minh Thành Tổ, cho tới Càn Long chỉ lo bành trướng trên lục địa Châu Á, còn Tập Cận Bình mở cả Con đường Tơ Lụa trên mặt biển và đang đem tiền cùng các cố vấn, công nhân, đến tận các nước Châu Phi mua ảnh hưởng !

Nhưng một cuộc chiến tranh có thể bất ngờ bùng lên chỉ vì những biến cố nhỏ. Năm 2001, một máy bay tình báo Mỹ bị chiến đấu cơ Trung Quốc bám sát, tai nạn đã xẩy ra chỉ cách Hoàng Sa 160 km. Người phi công Trung Quốc tử nạn còn máy bay Mỹ thoát nạn nhờ hạ cánh khẩn cấp xuống đảo Hải Nam. Chính phủ hai nước đã giàn xếp ổn thỏa.

Năm 2018 có lúc chiến thuyền hai bên đến sát gần nhau trong Biển Đông, chỉ cách 40 mét. Nếu vì trục trặc kỹ thuật mà tàu đụng nhau, có người chết, thì không biết chuyện gì sẽ xẩy ra !

Cuối năm 2018, Thiếu tướng hồi hưu La Viện (Luo Yuan) thuyết trình tại Học viện Khoa học Quân sự, đã nói thẳng rằng Trung Quốc chỉ cần bắn hỏa tiễn vào một hay hai cái hàng không mẫu hạm là đủ cho Mỹ sợ rồi. Khuynh hướng diều hâu trong quân đội Trung Quốc có thể đang lên cao, và họ có thể tính toán liều lĩnh, khi muốn lợi dụng tình trạng nước Mỹ đang lâm bệnh Covid nặng nhất thế giới – ngay các căn cứ quân sự Mỹ ở Nhật Bản cũng bị vi khuẩn đe dọa.

Điều đáng lo ngại trong lúc này là hai nước đang tiến từ những xung đột cụ thể, như mậu dịch hay ăn cắp sản phẩm trí óc, có thể thảo luận để giải quyết, sang những vấn đề không thể giải quyết vì có tính cách chiến lược lâu dài, cho tới các vấn đề chính trị căn bản, như cách tổ chức kinh tế của Trung Quốc,và việc Trung Quốc xâm lấn vùng Biển Đông.

Nguy hiểm nhất là trong khi tàu chiến và máy bay quân sự hai nước có thể đụng chạm ngoài ý muốn, thì mối bang giao đang chuyển, từ xung khắc biến thành thù nghịch. Mỗi bên không còn tin vào lời hứa hẹn của bên kia, và không ngần ngại nói công khai như vậy. Các con đường ngoại giao có khả năng tháo gỡ các xung đột có thể bị tắc nghẽn. Khi ông Mike Pompeo gặp ông Lưu Hạc ở Hawaii tháng trước, mà không hẹn gặp nhau lần nữa, nhiều người đã nhắc tới biến cố Nhật Bản bất ngờ tấn công Pearl Harbor năm 1941 ; để nhắc nhở rằng cuộc chiến Thái Bình Dương đã xẩy ra dù trước đó không ai tin Nhật Bản lại dại dột gây chiến với một nước lớn gấp bốn lần mình như thế !

Một yếu tố cũng đáng quan tâm là năm nay dân Mỹ sắp đi bầu. Nếu trước ngày bỏ phiếu mà có một vụ xung đột quân sự lớn thì, như kinh nghiệm cũ cho thấy, dân chúng Mỹ chắc chắn sẽ đoàn kết ủng hộ vị tổng thống đương nhiệm. Những cuộc tập trận của hai hàng không mẫu hạm Mỹ cũng như các lời tuyên bố lên án Trung Quốc của Ngoại trưởng Mike Pompeo đều có thể chuẩn bị cho một biến cố như vậy.

Tập Cận Bình và Donald Trump sẽ không để cho chiến tranh lan rộng và kéo dài, nhưng một cuộc nổ súng ở Biển Đông vẫn có thể xẩy ra bất ngờ.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 29/07/2020

*********************

Việt Nam, Indonesia tăng cường phòng thủ ở Biển Đông

Thu Hằng, RFI, 29/07/2020

Việt Nam hợp tác với Nhật Bản để tăng cường khả năng phòng thủ ở Biển Đông, trong khi Indonesia nhắm đến chiến đấu cơ Eurofighter để kiểm soát chặt chẽ hơn các vụ xâm nhập của Trung Quốc vào vùng biển của nước này.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo. Chính quyền của ông đang tăng cường khả năng phòng thủ trên biển trước mối đe dọa ngày càng lớn từ Trung Quốc.  © Reuters /Antara Foto /Ismar Patrizki

Ngày 28/07/2020, Nhật Bản đã ký với chính phủ Việt Nam hiệp định vay vốn ODA trị giá 36,626 tỷ yên (khoảng 348,2 triệu đô la) để trang bị 6 tầu tuần tra, trong bối cảnh Trung Quốc không ngừng gia tăng hoạt động quân sự ở Biển Đông. Đây là khoản vay ưu đãi với thời hạn 40 năm. Dự án áp dụng điều khoản đặc biệt dành cho Đối tác kinh tế (STEP), sử dụng công nghệ đóng tầu tiên tiến của Nhật Bản và có thể chuyển giao công nghệ. Số tầu này được dự kiến giao cho lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam từ nay đến tháng 10/2025.

Trước Nhật Bản, Hoa Kỳ cũng thông báo cung cấp một tầu tuần duyên cho Cảnh sát biển Việt Nam, theo dự kiến là vào cuối năm 2020. Ngoài ra, trong trong 3 năm gần đây, Mỹ đã chuyển giao cho Việt Nam 18 xuồng tuần tra "Metal Shark".

Indonesia cũng đang nghiên cứu tăng cường không lực để đối phó với những thách thức ngày càng tăng từ phía Trung Quốc ở Biển Đông. Bộ trưởng Quốc Phòng Indonesia Prabowo Subianto chú ý đến 15 chiến đấu cơ Eurofighter Typhoon do Không quân Áo bán lại.

Từ khi giữ chức bộ trưởng Quốc phòng, khác với những người tiền nhiệm, ông Prabowo Subianto tập trung vào chiến lược củng cố không lực và tăng đội tầu khu trục trang bị tên lửa dẫn đường. Theo trang Asia Times ngày 28/07, Indonesia hiện có 16 chiến đấu cơ SU-27/30 do Nga sản xuất và 3 máy bay F-16 Lockheed Martin, thường xuyên được sử dụng để tuần tra ở Biển Đông.

Trong khi đó, tổng thống Philippines lại tỏ ra "cam chịu" trước những yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh vì "Trung Quốc có vũ khí, Philippines thì không". Phát biểu trên đã được ông Uông Văn Bân (Wang Wenbin), một phát ngôn viên của bộ Ngoại giao Trung Quốc, hoan nghênh trong buổi họp báo ngày 28/07. Đồng thời, ông Uông Văn Bân tái khẳng định Bắc Kinh không thay đổi lập trường về Biển Đông.

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 29/07/2020

***********************

Chuyển động Biển Đông : Đối đầu Mỹ-Trung và lựa chọn của Việt Nam ?

Hà Hoàng Hợp, Quốc Phương, BBC, 27/07/2020

Trung Quốc thông báo đang tiến hành đợt tập trận chín ngày ở khu vực Vịnh Bắc Bộ (từ ngày 25/7 đến ngày 2/8/2020).

Máy bay chiến đấu J15 của Trung Quốc trong một cuộc tập trận trên biển năm 2018

Động thái này là bình thường hay có gì đáng nói và có vị trí, tác động của nó ra sao trong bức tranh các hoạt động tập trận, thao diễn quân sự của Trung Quốc ở khu vực và trên Biển Đông ?

Hôm 27/7/2020, từ Hà Nội, nhà quan sát và phân tích thời sự chính trị và an ninh khu vực, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp đã dành cho BBC News tiếng Việt một cuộc trao đổi qua bút đàm, trong đó ngoài động thái trên của Trung Quốc, ông cũng đưa ra quan sát của mình về các diễn biến, chuyển động bang giao, an ninh, chính trị quốc tế và khu vực mới nhất và bình luận về việc Việt Nam cần có chính sách, đối sách và hành động cụ thể ra sao.

-----------------------

"Đợt tập trận chín ngày lần này của quân Trung Quốc gồm có bắn đạn thật có sức công phá lớn, trong đó có pháo tên lửa và tên lửa ; không quân Trung Quốc cũng tập bắn đạn thật - không đối biển và không đối không ở phía Tây bán đảo Lôi Châu, ngay sát Biển Đông.

Ngoài mục đích luyện quân, tập trận còn là cảnh báo đối với các thế lực quân sự nước ngoài, rằng Trung Quốc có nền quốc phòng mạnh cả phòng thủ và tấn công.

Địa điểm tập trận gần Biển Đông và gần Việt Nam, nên có thể Trung Quốc có hàm ý gián tiếp gì đó chưa rõ. Ở Việt Nam, không thấy có gì lạ hoặc ngại mỗi khi Trung Quốc tập trận" (Hà Hoàng Hợp)

Có sợ trả đũa ?

BBC : Mới đây tiếp theo Mỹ và một số nước, chính phủ Úc cũng đã có động thái gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc liên quan các tuyên bố chủ quyền (đơn phương) của Trung Quốc trên Biển Đông và khu vực. Vì sao Úc quyết định làm việc này trong thời điểm này, ý nghĩa, ảnh hưởng chính ra sao, Canberra có tính toán và quan ngại là sẽ bị Bắc Kinh trả đũa hay không ?

Hà Hoàng Hợp : Úc gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc ủng hộ phán quyết 2016 của tòa trọng tài đối với Philippines, ủng hộ nền pháp lý quốc tế về biển, coi các đòi hỏi chủ quyền đơn phương của Bắc Kinh là phi pháp, cho thấy Úc thượng tôn pháp luật quốc tế, đồng thời ủng hộ quan điểm thượng tôn pháp luật quốc tế liên quan đến biển Đông của Mỹ.

Bắc Kinh lập tức đe dọa sẽ có các hành động trừng phạt đối với Úc. Đương nhiên, Úc đã dự liệu và không có gì phải lo ngại.

BBC : Cũng gần đây, Indonesia đã tiến hành tập trận, đặc biệt ở khu vực quần đảo Natuna, có thể cắt nghĩa động thái này của Indonesia ra sao liên quan tới an ninh, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông và vùng biển ở khu vực Đông Nam Á ?

Hà Hoàng Hợp : Hồi tháng 5/2020, Bắc Kinh đề nghị Indonesia ngồi xuống đàm phán song phương để xử lý một "tranh chấp", vì theo Bắc Kinh nói đường chín đoạn mà Trung Quốc tuyên bố rằng của Trung Quốc có một phần chồng lấn với Natuna Besar của Indonesia.

Jakarta đã lập tức bác bỏ đề nghị đó và tháng Sáu, Indonesia đã có công hàm gửi Liên Hiệp Quốc phản đối đòi hỏi của Trung Quốc.

Việc Indonesia tập trận là nhằm răn đe và ngăn chặn mọi hành động phi pháp của Trung Quốc đối với vùng Natuna Besar của Indonesia.

Indonesia thể hiện quyết tâm cao nhất bảo vệ chủ quyền trên biển của mình, sẵn sàng chiến đấu chống Trung Quốc một khi Trung Quốc có bất cứ hành động phi pháp nào ở vùng Natuna.

Mỹ nhắm 'tầm xa'

BBC : Mới đây, các quan chức cao cấp lãnh đạo ba ngành quan trọng trong nội các chính quyền Mỹ là Ngoại giao, Quân sự, Tư pháp đã có những tuyên bố, thông điệp được cho là chỉ trích Trung Quốc hết sức mạnh mẽ, không chỉ về Biển Đông mà còn trong nhiều vấn đề đối ngoại, đối nội của Trung Quốc. Đây là các động thái ngẫu nhiên, hay đã có kế hoạch của chính quyền Mỹ ? Thực chất của các động thái này là gì, nó nằm trong một chiến lược ổn định, dài hạn của nội các Tổng thống Trump, hay chỉ mang tính phương tiện, công cụ để đối phó với áp lực trong nước (như thành tích về chông Covid-19 bị coi là nghèo nàn), hoặc để 'lấy điểm' cho kỳ bầu cử sắp diễn ra vào tháng 11/2020 này ?

Hà Hoàng Hợp : Đây là việc Mỹ triển khai chiến lược an ninh quốc gia và chiến lược quốc phòng công bố cuối năm 2017, cụ thể hóa đường lối và chính sách quan hệ với Trung Quốc - cư xử với Trung Quốc như là đối thủ cạnh tranh chiến lược số một của Mỹ.

Phần đầu của chính sách này là "thương chiến", phần hiện nay, là bảo vệ tài sản trí tuệ của Mỹ, kết hợp với các hành động địa chiến lược ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó có biển Đông, biển Hoa Đông, vấn đề Bắc Hàn…

Như tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại Thư viện Richard Nixon, Mỹ cần bỏ chính sách mà Nixon đã khởi xướng đối với Trung Quốc từ cuối thập kỷ 1960 - Mỹ ủng hộ Trung Quốc giàu mạnh lên và dân chủ hóa, nhưng Trung Quốc đã từ chối dân chủ hóa và đang cố làm thay đổi trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc luật.

Tất nhiên, chính sách lúc này của chính quyền Mỹ nhằm cả các mục tiêu tranh cử để tổng thống Trump có thể được tái cử ; nhưng chiến lược của Mỹ chắc chắn có tầm xa hơn cuộc bầu cử năm nay rất nhiều, vì nó dựa trên chiến lược an ninh quốc gia và chiến lược quốc phòng đã được sự ủng hộ với tỷ lệ cao bởi cả hai đảng ở Mỹ.

BBC : Ngoài ra, vụ căng thẳng về việc Mỹ, Trung Quốc nối tiếp nhau ra lệnh đóng các lãnh sự quán tương ứng của bên kia, giữa hai bên (tại Houston và Thành Đô), đang nói lên điều gì, có vị trí ra sao trong 'căng thẳng, đối đầu' Mỹ - Trung và có thể dẫn tới đâu ?

Hà Hoàng Hợp : Lý do Mỹ ra quyết định đóng cửa Tòa Lãnh sự Trung Quốc ở Houston là vì đó là một nơi tổ chức hoạt động gián điệp và ăn cắp tài sản trí tuệ của Mỹ. Trung Quốc trả đũa bằng cách ra lệnh đóng của Tòa Lãnh sự Mỹ ở Thành Đô.

Mỹ đang chủ động thay đổi cách cử xử với Bắc Kinh, còn Bắc Kinh đang làm mọi cách để chủ động hơn trong việc đối phó với thay đổi chính sách quan hệ của Mỹ đối với Trung Quốc.

Việt Nam nên thế nào ?

BBC : Nhìn lại bối cảnh chung của thời sự quốc tế, trong đó có các chuyển động ở khu vực (kể cả tại Hong Kong, Đài Loan, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, Asean…) mới nhất tới nay, Việt Nam cần có cái nhìn ra sao về mặt chính sách, đối sách và hành động cụ thể để tranh thủ thời cơ, khắc chế rủi ro, vừa làm lợi cho mình, vừa đóng góp tích cực cho hòa bình, thịnh vượng và phát triển chung của quốc tế và khu vực, thưa ông ?

Hà Hoàng Hợp : Việt Nam đang có các xem xét cụ thể về các sự kiện xảy ra gần đây ở Hong Kong, Đài Loan, Nhật Bản, Bắc Hàn, Úc, Asean trên cơ sở đường lối ngoại giao mà Việt Nam đã công bố và nhắc lại nhiều lần.

Có thể thấy Việt Nam đứng về phía pháp luật quốc tế, và quốc gia nào tuân thủ luật pháp quốc tế thì Việt Nam có quan hệ gần gũi hơn với quốc gia đó.

An ninh bấy lâu nay là vấn đề khó khăn lớn nhất trong quan hệ Việt Nam - Trung Quốc. An ninh ở đây không chỉ có vấn đề chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán trong các vấn đề Biển Đông, mà còn có các vấn đề liên quan đến lưu vực sông Mekong.

Tôi thấy Việt Nam đang cố gắng nhiều hơn vì hòa bình và ổn định ở khu vực và ở bình diện quốc tế.

Việt Nam cần tiếp tục củng cố quốc phòng, tiến nhanh đến phồn vinh, dân chủ, công bằng ; có thế mới làm cho bạn bè quý mến hơn ; làm cho những đối tượng chơi không đẹp phải kiềng nể. Và đó là thách thức lớn nhất với Việt Nam.

BBC : Vừa qua có ý kiến cho rằng trong các vụ việc liên quan tới hoạt động dầu khí Việt Nam ở trên Biển Đông, như liên quan tới các đối tác, hay dự án hợp tác được biết đến như các vụ Rosneft, Repsol, Việt Nam được cho là đã phải chịu thiệt thòi nào đó (đền bù thiệt hại) do "sức ép từ phía Trung Quốc" dù bản chất các vụ việc là "khác nhau", Tiến sĩ có đánh giá, nhận xét gì về ý kiến này, có thể hiểu thế nào cho đúng hay khách quan về bản chất sự việc ?

Hà Hoàng Hợp : Điều mà tôi nhận thấy rằng từ năm sau khi hai nước Việt Nam và Trung Quốc bình thường hóa quan hệ (năm 1991), Trung Quốc đã nhiều lần gây sức ép với liên quan đến vấn đề khai thác tài nguyên biển và dầu khí ở Biển Đông.

Tôi cũng thấy rằng Việt Nam đã có cư xử phù hợp, nhưng chưa bao giờ chịu bị ép !

Các câu chuyện xảy ra ở tầm Repsol, Rosneft và PVN, nếu có thì cũng chỉ là ở tầm doanh nghiệp.

Một hoặc một số doanh nghiệp dầu khí Trung Quốc vì có cổ phần ở một công ty con nào đó của Repsol, từ đó có các tác động đến các dự án của Repsol trong liên doanh với PVN, thì khó có thể nói rằng đó là sức ép từ Bắc Kinh.

Tôi hiểu rằng Bắc Kinh hoặc công ty dầu khí Trung Quốc nào đó không thể thành công trong việc gây sức ép lên Rosneft.

Việt Nam, quốc gia có chủ quyền hợp pháp ở EEZ và thềm lục địa của mình, đương nhiên không bị khuất phục trước bất kỳ loại sức ép phi lý và phi pháp nào từ bên ngoài !

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 27/07/2020

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp là nhà nghiên cứu cao cấp khách mời thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak, Singapore), ông đồng thời cũng là thành viên nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại London, Anh Quốc.

******************

Collin Koh : ASEAN phải mạnh dạn đứng lên vì Biển Đông

Mai Vân, RFI, 27/07/2020

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 13/07/2020 chính thức tuyên bố lập trường của Hoa Kỳ, xem các yêu sách trên biển của Trung Quốc ở Biển Đông là "bất hợp pháp". Đây là một thay đổi quan trọng trong chính sách của Mỹ về Biển Đông, được cho là sẽ thúc đẩy những nước khác, cho đến nay vẫn bất bình trước các hành vi bất chấp luât lệ quốc tế của Bắc Kinh để thực hiện ý đồ chiếm trọn Biển Đông nhưng lại tránh không muốn trực diện đối đầu với Trung Quốc.

Hội nghị Thượng Đỉnh ASEAN lần thứ 36 (trực tuyến). Ảnh chụp ngày 26/06/2020.  Reuters - Pool

Như để chứng minh cho nhận định kể trên, ngày 23/07, đến lượt Úc gởi công hàm lên Liên Hiệp Quốc, chính thức bác bỏ mọi yêu sách chủ quyền trên biển của Trung Quốc tại Biển Đông, bị Canberra cho là trái với Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 và phán quyết về Biển Đông của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye năm 2016.

Tuy nhiên, ngay từ khi ngoại trưởng Pompeo chính thức tuyên bố lập trường "mới" của Mỹ, một câu hỏi mà giới quan sát đặt ra là các nước bị Trung Quốc bắt nạt ở Biển Đông và nhất là khối Đông Nam Á ASEAN mà các nước đó là thành viên sẽ có phản ứng ra sao, vì dứt khoát là họ sẽ bị lôi cuốn vào tâm bão Biển Đông.

Trong bài phân tích : "Đứng lên vì ASEAN ở Biển Đông - Standing up for ASEAN in the South China Sea" đăng trên trang thông tin East Asia Forum ngày 23/07, chuyên gia về Đông Nam Á Collin Koh, trường Nghiên Cứu Quốc Tế S. Rajaratnam ở Singapore, đã ghi nhận thái độ bước đầu vẫn dè dặt của ASEAN, để cho rằng đã đến lúc khối Đông Nam Á phải mạnh dạn đứng lên vì quyền lợi của chính mình, thay vì chạy theo các cường quốc.

Philippines phản ứng rõ ràng nhất

Theo chuyên gia Collin Koh, trong số các nước bị Trung Quốc chèn ép tại Biển Đông, Philippines là nước đã có phản ứng rõ ràng nhất sau tuyên bố lập trường mới của Mỹ.

Đây cũng là điều dễ hiểu vì tuyên bố Biển Đông được Mỹ đưa ra vào đúng thời điểm Philippines kỷ niệm 4 năm ngày Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye ra phán quyết về Biển Đông ngày 12/07/2016, bác bỏ cơ sở pháp lý của các đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc dựa theo tấm bản đồ "lưỡi bò".

Trong diễn văn kỷ niệm ngày Tòa Trọng Tài ra phán quyết, ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. đã nhấn mạnh tính chất bất hợp pháp của một số hoạt động của Trung Quốc và sự cần thiết phải tuân thủ phán quyết.

Bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Delfin Lorenzana cũng kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng phán quyết quốc tế, nêu bật sự cần thiết của một trật tự dựa trên luật pháp ở Biển Đông.

Chủ tịch Thượng Viện Philippines Vicente Sotto III còn tuyên bố mạnh mẽ hơn, cho rằng "những gì bất hợp pháp không bao giờ có thể trở thành hợp pháp chỉ vì tính khí và thái độ thất thường của một thế lực ngoại bang xem cả Biển Đông như lãnh thổ của mình".

Riêng phủ tổng thống Philippines thì vẫn giữ giọng điệu cẩn trọng, cho rằng dù Trung Quốc không tuân theo phán quyết của Tòa Trọng Tài, Manila vẫn tiếp tục giữ thái độ hòa hoãn với Bắc Kinh. Phủ tổng thống còn nhấn mạnh là quan hệ song phương Trung Quốc-Philippines không chỉ giới hạn ở tranh chấp Biển Đông mà mang tính bao quát hơn, bao gồm cả hợp tác kinh tế.

Việt Nam ủng hộ Mỹ nhưng tránh nêu tên cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc

Phản ứng của các nước còn lại trong ASEAN, theo chuyên gia Singapore, còn thận trọng hơn, kể cả những quốc gia bị Trung Quốc lấn lướt.

Indonesia, với thái độ từ lâu nay luôn không xem mình là một bên tranh chấp ở Biển Đông, cho rằng việc nước khác hậu thuẫn cho quyền của Indonesia ở vùng Biển Natuna là điều "bình thường".

Ngay cả Việt Nam, nước vốn thường xuyên lên tiếng chống lại Trung Quốc ở Biển Đông, cũng phản ứng dè dặt. Sau tuyên bố của ông Mike Pompeo, Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 15/07 đã hoàn toàn tránh né những lời lẽ chỉ trích Trung Quốc, thậm chí không nêu đích danh cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc trong bản thông cáo về lập trường mới của Mỹ. Đây cũng là cách thức để tránh khiêu khích Trung Quốc.

Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng chỉ nói đơn giản rằng "Việt Nam hoan nghênh lập trường của các nước về vấn đề Biển Đông phù hợp với luật pháp quốc tế và chia sẻ quan điểm, như đã nêu trong tuyên bố dịp Hội Nghị Cấp Cao ASEAN 36, rằng Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 là khuôn khổ pháp lý điều chỉnh mọi hoạt động trên biển và đại dương".

Khối ASEAN sẽ tránh ra thông cáo chung về lập trường của Mỹ

Về phản ứng chung của ASEAN, nhà nghiên cứu Collin Koh cho rằng một thông cáo chung của toàn khối ủng hộ tuyên bố của Mỹ khó có khả năng được đưa ra.

ASEAN hoàn toàn có thể ra một tuyên bố nhấn mạnh trên tầm quan trọng của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, mà không cần nêu rõ phán quyết năm 2016, hay tố cáo thái độ của Trung Quốc ở Biển Đông. Nhưng điều này có lẽ bị cho là không cần thiết, vì ASEAN đã có quá nhiều thông cáo chung như thế rồi.

Giải thích về lý do vì sao trong khối Đông Nam Á sẽ có nhiều nước phản đối việc ra một thông cáo chung hậu thuẫn cho thông báo của ông Pompeo, chuyên gia Collin Koh cho rằng một số chính phủ trong ASEAN không muốn quan hệ song phương với Trung Quốc gặp nguy hiểm, đặc biệt vì các quan hệ kinh tế khắng khít.

Bên cạnh đó, một số chính phủ khác có thể cho rằng tuyên bố của ngoại trưởng Pompeo chỉ là một sách lược của Mỹ nhằm tranh giành ảnh hưởng với Trung Quốc, vì vậy, họ không muốn bị cuốn hút vào một cuộc tranh chấp giữa hai siêu cường. Những nước này không đếm xỉa gì đến việc tuyên bố của Mỹ nhấn mạnh đến nhu cầu tôn trọng luật lệ quốc tế.

Một lý do thứ ba là một số chính phủ trong khối cũng cân nhắc về những hệ quả và hành động của Mỹ sau thông báo của Pompeo, đặc biệt là những trừng phạt nhắm vào các tập đoàn Trung Quốc hoạt động ở Biển Đông, tham gia việc bồi đắp, xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo.

Đối với các nước này, mọi trừng phạt của Mỹ đều có thể ảnh hưởng đến đầu tư của Trung Quốc vào Đông Nam Á, nhất là vào kế hoạch Con Đường Tơ Lụa Mới. Một công ty nhà nước Trung Quốc đang lo việc trùng tu sân bay Sangley của Philippines chẳng hạn, trước đây đã tham gia xây dựng đảo nhân tạo ở Trường Sa.

Lo ngại căng thẳng Mỹ-Trung biến thành xung đột trên biển

Sau cùng, một số quốc gia có thể muốn ngồi bên lề để quan sát những động thái tiếp theo của Mỹ. Dĩ nhiên sẽ có những mối lo ngại trong các nước ASEAN là tuyên bố của ông Pompeo làm tình hình căng thẳng thêm lên, nhất là nếu Bắc Kinh và Washington không bên nào chịu lùi bước. Một hành động đáp trả cứng rắn hơn từ phía Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp rất có khả năng diễn ra, làm dấy lên lo ngại về những sự cố nghiêm trọng giữa các lực lượng hải quân hoạt động quá gần nhau.

Một hệ quả được chuyên gia Collin Koh nêu bật là chuyển biến lập trường của Mỹ và tình hình căng thẳng leo thang ở Biển Đông có thể thúc đẩy ASEAN đúc kết nhanh chóng cuộc thảo luận về Bộ Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông (COC).

Điều này có thể giúp giảm bớt các cú sốc tác hại đến hòa bình và ổn định trong vùng, qua đó khẳng định tính hữu ích và vai trò trung tâm của ASEAN.

Trung Quốc có lẽ cũng có chủ trương tương tự, nhưng chỉ để phô trương rằng bộ Quy Tắc đó chứng tỏ khả năng Bắc Kinh xử lý tốt tranh chấp mà không cần đến sự can thiệp của người khác.

Cần đến COC nhưng không phải bằng mọi giá

Vấn đề, theo chuyên gia Singapore, là việc vội vã đúc kết Bộ Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông có thể dẫn đến một thỏa thuận không phải là tốt nhất, và đấy có thể là một lý do để quan ngại.

Collin Koh kết luận : Đã đến lúc ASEAN phải tự mình đứng lên bảo vệ lợi ích của chính mình, kể cả khi các thành viên chọn đứng xa cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung. Để tiến bước, ASEAN cần có một lập trường thuần nhất hơn về Bộ Quy Tắc Ứng xử ở Biển Đông. Một ASEAN chủ động và năng nổ hơn sẽ đứng ra gánh vác trách nhiệm giải quyết chứ không đi theo sự lãnh đạo của những tác nhân lớn ở Biển Đông, dù đó là Trung Quốc hay Hoa Kỳ.

Mai Vân

Nguồn : RFI, 27/07/2020