 | Tổng quan: | 3636747 |
Quốc Hội tiếp tục bàn thảo về Luật Thi hành án hình sự sửa đổi. Tại phiên họp thứ 30 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, vào sáng ngày 10 tháng 1, Bộ trưởng Bộ Công An Tô Lâm đặt vấn đề có thể sẽ xảy ra tình trạng người dân cố tình phạm tội để được xử tù vì quy định hiện hành về quyền của phạm nhân ở Việt Nam là quá cao.
Thượng tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an - Courtesy : Ảnh chụp màn hình tienphong.vn
Dư luận nói gì xoay quanh vấn đề vừa nêu ?
Phiên họp thứ 30 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, diễn ra vào sáng ngày 10 tháng 1, đề cập đến dự thảo luật quy định quyền, nghĩa vụ của phạm nhân được hưởng trong thời gian thụ án tù.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh về việc cụ thể hóa quyền con người theo quy định của Hiến pháp đối với phạm nhân là cần thiết, nhưng phải được phù hợp, khả thi và đảm bảo khả năng đáp ứng của nhà nước.
Bà Lê Thị Nga cho biết Ủy ban Tư pháp cho rằng phạm nhân bị hạn chế về quyền tự do đi lại nên một số quyền của công dân khác sẽ khó được thực hiện đầy đủ ; do đó Ủy ban Tư pháp đề nghị cho phạm nhân được hưởng các quyền khác của công dân, trừ trường hợp việc thực hiện các quyền đó ảnh hưởng đến chế độ quản lý giam giữ, chế độ giáo dục cải tạo của phạm nhân theo quy định của Luật Thi hành án hình sự.
Báo Thanh Niên Online, trong cùng ngày dẫn lời của Bộ trưởng Bộ Công An Tô Lâm bày tỏ đồng quan điểm với Ủy ban Tư pháp, cho rằng phạm nhân bị cách ly khỏi xã hội, bị hạn chế quyền tự do, nhất là tự do đi lại nên một số quyền công dân khác khó lòng thực hiện được.
Ông Bộ trưởng Tô Lâm nêu lên ý kiến rằng mặc dù một số quyền công dân đã được Hiến pháp quy định nhưng lại vi phạm Luật Thi hành án hình sự thì cũng không được thực hiện trong thời gian bị giam giữ như quyền sinh con, lưu giữ trứng, tinh trùng, hiến tạng…
Người đứng đầu ngành Công an của Việt Nam cho biết sau khi dự thảo luật được thảo luận tại Quốc hội, ông nhận được phản ảnh của cử tri cho rằng những quy định về quyền của phạm nhân là quá cao trong điều kiện đất nước hiện tại. Bộ trưởng Tô Lâm đưa ra dẫn chứng chế độ tù hiện hành quy định một phạm nhân được nhận trong một tháng bao gồm 17 kg gạo, 15 kg rau, thịt, đường, quần áo, thuốc men…trong khi những người dân nghèo ngoài xã hội, dù lao động cần cù cũng không thể có được bao nhiêu thứ ấy.
Đài RFA trao đổi với một số người dân trong nước, họ là những người từng bị tuyên án tù và được nghe chia sẻ về thực trạng nhà tù tại Việt Nam. Một cựu tù nhân thanh niên ở Lạng Sơn, không muốn nêu tên, cho biết về chế độ ăn uống :
"Chín tháng ở trại giam, chỗ ăn chỗ nằm chỗ ngủ chật chội, thiếu nước. Chế độ ăn uống vẫn phát theo đợt trong tuần vào thứ Hai và thứ Sáu. Mỗi người được 2 miếng thịt to hơn ngón chân cái một tí, có lúc được cá. Mỗi đợt chế độ, gia đình đến thăm gặp không được gửi đồ ăn bên ngoài, không cho gửi vào bất cứ cái gì, bắt buộc em phải mua những đồ trong trại giam thì đắt quá. Em ví dụ, 10 ngàn đồng mua 3 quả cà chua to hơn đầu gón chân cái một tí thôi mà đôi lúc còn bị dập, bị nát".
Cựu tù nhân lương tâm, Blogger Điếu Cày-Nguyễn Văn Hải kể lại thời gian đầu ông bị chuyển đến trại giam Cái Tàu-Cà Mau hồi năm 2009 :
"Lúc đầu tôi bị chuyển đến trại Cái Tàu, Cà Mau thì không có nước. Rất thiếu nước. Cả một cái trại lớn như thế, có khoảng 2000 tù nhân mà chỉ có một cái giếng nước khoan thôi. Mỗi lần tù nhân lấy nước thì họ phải ghé miệng vào trong vòi nước để hút, tại vì nước không chảy. Họ phải hút thật lâu thì mới nghe tiếng ọc ọc của nước rồi mới hứng cái ca nhựa vào và nước chảy ra độ được nửa ca. Rồi họ đổ vào trong cái thùng sơn để chứa nước. Khoảng 5, 6 người ăn cơm thì phải cử một người ra hứng nước. Tuy nhiên, không phải phạm nhân nào cũng đến gần vòi nước được. Chính vì thế, khi ở đó, tôi đã liên tục đấu tranh, trong gần hai tháng liền. Mỗi lần đấu tranh thì tôi lại đưa thông tin ra ngoài. Cho nên, cuối cùng trại Cái Tàu, Cà Mau khoan thêm hai giếng nước nữa cho tù nhân".
Những cựu tù nhân mà Đài Á Châu Tự Do có dịp trao đổi cho biết các phạm nhân trong nhà tù ở Việt Nam còn bị ngược đãi, hành hạ tàn khốc, mà nhất là bị tra tấn. Một cựu tù nhân ở trại giam Xuân Nguyên, Hải Phòng nhớ lại :
"Còn có những trường hợp bị trận đòn thật căng, đánh trước mặt những tù nhân khác. Chúng tôi chứng kiến có những trường hợp bị đánh trực tiếp và người đấy một tháng sau thì chết nhưng lại tung tin đồn ra là chết vì bị SIDA/AIDS".
Tù nhân lương tâm, Nhạc sĩ Trần Vũ Anh Bình trong thời gian 6 năm tù đày, anh cũng từng tận mắt thấy qua tình cảnh phạm nhân thường phạm bị công an và an ninh dùng dùi cui đánh và cùm hai chân, chỉ vì thông báo cho gia đình qua điện thoại biết mình bị đàn áp mà người phạm nhân này gọi cán bộ trại giam là "tụi nó". Nhạc sĩ Trần Vũ Anh Bình nói với RFA về chế độ tù khắc nghiệt tại Việt Nam :
"Sức khỏe của tù nhân trong các trại giam tại Việt Nam đa số đều bị ảnh hưởng rất nặng nề. Khi chế độ dinh dưỡng không đầy đủ thì hơi lạnh, hơi nóng của thời tiết theo mùa cũng gây ảnh hưởng. Còn tù thường phạm thì họ bị ngược đãi còn tệ hơn một con thú vật. Tù nhân chính trị như chúng tôi, mặc dù chúng tôi lên tiếng phản đối và những lời phản đối đó đến tận Trung ương, nhưng họ vẫn làm ngơ và luôn trù dập chúng tôi, đàn áp theo kiểu này kiểu kia, từ tinh thần đến cả vật chất. Trong khi luật của nhà cầm quyền Cộng sản là hạn chế quyền công dân, nhưng thực tế chúng tôi phải đối diện với cái sống và cái chết trong tích tắc".
Hôm 08/12/18, Ủy ban Chống Tra Tấn của Liên Hiệp Quốc ban hành một văn bản "Quan sát Kết Luận" về Việt Nam để đánh giá việc thực hiện Công ước chống tra tấn của Việt Nam và nêu ra các vấn đề mà Ủy ban thấy quan ngại, đồng thời đưa ra các khuyến nghị để Việt Nam thực hiện.
Trong văn bản công bố vừa nêu, Ủy ban Chống Tra Tấn của Liên Hiệp Quốc nêu lên quan ngại liên quan tỷ lệ tù nhân tại Việt Nam tăng cao trong một thập niên qua cũng như các điều kiện giam giữ không đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về vệ sinh, đồ ăn thức uống không đầy đủ và không đảm bảo, các buồng giam quá đông và không đủ ánh sáng, lỗ thông hơi, chăm sóc y tế không đầy đủ và thích hợp, tù nhân bị cưỡng bức lao động trong môi trường độc hại… Ủy ban Chống Tra Tấn của Liên Hiệp Quốc đặc biệt lưu ý đến tình trạng tù nhân bị biệt giam và bị đưa vào buồng kỷ luật, bị tra tấn, bị giam chung với các tù nhân có bệnh truyền nhiễm. Ủy ban Chống Tra Tấn của Liên Hiệp Quốc còn nhấn mạnh về trường hợp những tù nhân lương tâm tại Việt Nam tố cáo họ bị tra tấn tinh thần và bị cho uống những loại thuốc mà gây hại cho sức khỏe của họ.
Đại diện Bộ Công An Việt Nam trước Liên Hiệp Quốc vào hôm 15/11 cho biết hiện ở Việt Nam, Bộ Công An quản lý 54 trại giam, quân đội quản lý 3 trại giam, ngoài ra còn có 82 trại tạm giam. Mỗi tù nhân được đảm bảo 2 mét vuông đầu người. Các trại có thể chứa từ 2.000 đến 5.000 phạm nhân.
Theo số liệu trên Wikipedia, trại giam Z-30D, ở Bình Thuận là trại giam lớn nhất, chứa hơn 8000 phạm nhân, tính đến thời điểm năm 2016.
Cư dân Lộc Hưng xin được đi tù sau khi bị Chính quyền quận Tân Bình cưỡng chế trong hai ngày 04&08/01/19. Courtesy : Netizen photo
Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, tại phiên họp thứ 30 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, lên tiếng cảnh báo có thể sẽ xảy ra tình trạng người dân cố tình vi phạm pháp luật để được xử đi tù vì các quy định về quyền của phạm nhân là quá cao, và nếu như thế thì sẽ gây ra nhiều khó khăn về mặt xã hội.
Trong lúc Bộ trưởng Tô Lâm cho biết bản thân ông rất suy nghĩ khi nhận được những phản ánh liên quan như vừa nêu thì không ít người dân Việt Nam, thuộc trong số hàng ngàn dân oan là nạn nhân mất nhà mất đất do bị cưỡng chế, thu hồi sai pháp luật kêu than rằng họ xin được đi tù vì tình cảnh "sống dở chết dở".
Một cư dân ở vườn rau Lộc Hưng, cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Tú chia sẻ với Đài RFA rằng 200 hộ dân vừa bị Chính quyền quận Tân Bình cưỡng chế trong những ngày 4/1 và 8/1/2019 mong mỏi được vào tù, vì hiện tại công an, an ninh lập chốt chặn không cho cư dân Lộc Hưng bước chân vào khu vực vườn rao bị đổ nát để tìm chút gì còn sót lại mà họ có thể quơ quào trong cảnh màn trời chiếu đất. Ông Huỳnh Anh Tú nghẹn ngào cho biết các cư dân Lộc Hưng dừng chân cầu nguyện tại đền Đức Mẹ, mà "hàng ngũ công an, an ninh chĩa camera soi rọi bà con chúng tôi như là những tội phạm sắp sửa bị truy nã".
Cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Tú nói thêm :
"Bất kỳ một quốc gia nào, một chế độ nào thì nhà tù là nơi khổ ải vì người ta nói là ‘tù đày’ mà. Nhà tù của nhà cầm quyền Cộng sản thì còn khổ đến cỡ nào. Đến ngày hôm nay, dân oan nói chung và dân oan tại vườn ra Lộc Hưng, họ chọn vào tù thì hoàn cảnh của con người ta là sống không ra sống mà chết không ra chết. Tôi dám dùng từ đó là cảnh sống khốn cùng, khốn cùng tột đỉnh của một con người".
Những người dân mà Đài RFA tiếp xúc nói rằng trước lời cảnh báo của Bộ trưởng Bộ Công An về tình trạng người dân muốn phạm pháp để được xử tù, thì Quốc Hội cần lắng nghe nguyện vọng muốn vào tù của dân chúng là vì đâu ? Và nếu như quan ngại của Bộ trưởng Tô Lâm rằng người dân muốn vào tù do quy định về phạm nhân là quá cao thì liệu rằng 54 trại giam ở Việt Nam sẽ chứa nổi các tù nhân tự nguyện ?
Vào ngày 22 tháng 1 năm 2019, Việt Nam sẽ báo cáo tại kỳ Kiểm điểm định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Đài RFA điểm lại tình hình nhân quyền của Việt Nam trong năm 2018 vừa qua.
Ông Nguyễn Viết Dũng (32 tuổi), cựu sinh viên, người bất đồng chính kiến, tác giả nhựt ký điện tử, người bảo vệ nhân quyền và môi trường. AFP
Chính quyền Việt Nam, trong năm 2018 bị các tổ chức nhân quyền thế giới lên án và chỉ trích gay gắt qua bản án tổng cộng 66 năm tù giam và 17 năm quản chế dành cho 6 thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ, một tổ chức xã hội dân sự hoạt động cổ súy cho dân chủ ở Việt Nam.
Không chỉ thế, Chính quyền Việt Nam còn tuyên những bản án lên đến 20 năm đối với các nhà hoạt động ôn hòa vì môi trường, vì dân quyền như trường hợp của ông Lê Đình Lượng, ở Nghệ An và vẫn y án tại phiên tòa phúc thẩm bất chấp những lời kêu gọi của quốc tế rằng Hà Nội nên "trả tự do vô điều kiện và ngay lập tức" cho người dân trong nước vì họ không có tội khi thực hiện các quyền được quy định trong Hiến pháp Việt Nam.
Xu thế đàn áp mạnh tay được Hà Nội gia tăng kể từ sau các cuộc biểu tình của đông đảo người dân nổ ra khắp các tỉnh, thành hồi trung tuần tháng 6 để phản đối hai dự luật Đặc khu và An ninh mạng. Hàng trăm người bị bắt giữ và hằng chục người bị đem ra xét xử. Trong đó, có không ít cư dân mạng bị tuyên án tù do bày tỏ chính kiến của họ qua mạng xã hội. Ông Phạm Bá Hải, Điều phối viên của Hội Cựu Tù nhân Lương tâm khẳng định với RFA rằng tình hình nhân quyền ở Việt Nam trong năm 2018 tồi tệ hơn năm trước đó :
"Số lượng người bị bắt theo thống kê chính thức của Hội Cựu Tù nhân Lương tâm là 51 người, so với 38 người hồi năm 2017. Con số này tăng và có đặc điểm khác nhau ở chỗ là số lượng cựu tù nhân lương tâm bị bắt lần thứ nhì thì ít đi, tuy nhiên số xuất nhiện những người mới là các nhà hoạt động trẻ và thậm chí giới đấu tranh dân chủ nhân quyền ở Việt Nam chưa hề biết cho đến khi họ bị bắt. Họ là những người hoạt động rất độc lập. Họ chia sẻ qua Facebook những tâm tư, tình cảm, chính kiến của họ về các vấn nạn xã hội và họ bị khép tội theo các điều luật như Điều 258 cũ hay Điều 88 ‘tuyên truyền chống phá’ hay ‘lợi dụng quyền tự do dân chủ chống nhà nước’. Chúng ta thấy con số này nhiều hơn năm ngoái. Thành ra, tôi nghĩ tình hình nhân quyền năm 2018 so với năm 2017 thì ngày càng tệ hơn".
Diễn tiến của tình hình nhân quyền tại Việt Nam gây phẫn nộ đối với dư luận trong và ngoài nước qua các thông tin liên tục xuyên suốt trong năm 2018, liên quan hành động của chính quyền bắt giữ người trái pháp luật, tra tấn ép cung cho đến các phiên tòa với những bản án phi lý được định sẵn, có tên gọi là "phiên tòa bỏ túi" được ghi nhận ngày càng nhiều và càng tùy tiện.
Nhà hoạt động Lê Đình Lượng bị tuyên 20 năm tù giam, tại phiên tòa sơ thẩm ở Nghệ An hôm 16/8/2018. AFP
Trong khi đó tại Diễn đàn phiên họp thường niên thứ 73 Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc (Liên Hiệp Quốc), vào ngày 27 tháng 9 năm 2018, ông thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, phát biểu rằng Việt Nam đang phấn đấu hơn nữa cho công bằng cũng như đảm bảo quyền cho mọi người dân.
Còn Bộ ngoại giao Việt Nam, vào đầu tháng 12 vừa qua, đăng đàn tuyên bố Việt Nam thực hiện được hơn 96% khuyến nghị nhân quyền của Liên Hiệp Quốc và sẽ báo cáo tại kỳ Kiểm điểm định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC) vào ngày 22 tháng 1 năm 2019.
Tại Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, diễn ra vào ngày 3 tháng 12 ở Hà Nội, Chánh văn phòng Bộ ngoại giao, ông Đặng Hoàng Giang cho biết Bản báo cáo UPR của Việt Nam phản ánh đầy đủ bằng chứng Việt Nam thực hiện khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc qua việc sửa đổi 96 văn bản luật, pháp lệnh về quyền con người như Hiếp pháp 2013, Bộ Luật Hình Sự, Bộ Luật Dân Sự, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo…
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận một số tổ chức nhân quyền như Ủy ban Bảo vệ Quyền làm người, có trụ sở ở Pháp cũng như giới đấu tranh dân chủ ở trong nước phản bác rằng Bản báo cáo UPR của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc năm 2019 là bản báo cáo tuyên truyền, bởi vì các quyền tự do căn bản của người dân bị xâm phạm nghiêm trọng qua các luật định mới được Quốc Hội thông qua và ban hành, mà điển hình là Luật An ninh mạng, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2019. Tù nhân nhân quyền-Blogger Nguyễn Ngọc Già nêu lên nhận định của ông với RFA :
"Theo ý kiến của tôi thì tình hình nhân quyền của Việt Nam rõ ràng không riêng gì trong năm 2018, mà có thể nói cả 3 năm từ năm 2016, năm 2017 và năm 2018 càng ngày càng xuống dốc, một cú xuống dốc khủng khiếp nhất mà tôi chứng kiến trong 3 năm qua kể từ khi tôi ra tù. Chúng ta thấy qua danh sách (những người bị bắt giữ và bị giam tù) do Hội Cựu Tù nhân Lương tâm thống kê, thì liệu nhà cầm quyền Việt Nam sẽ xoay sở ra sao ngay trước mắt trong cuộc điều trần UPR ? Đó là điều rất khó xoay sở cho họ ở tầm vóc quốc tế".
Sau khi Bộ ngoại giao Việt Nam công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền-Human Rights Watch, vào ngày 16 tháng 12 công khai đệ trình báo cáo về Việt Nam lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, khẳng định Hà Nội chỉ cải thiện một chút ít, tính từ thời điểm Kiểm điểm UPR năm 2014 cho đến hiện tại, tiếp tục hạn chế các quyền tự do của người dân Việt Nam như tự do biểu đạt, tự do lập hội, tự do tôn giáo…
Cùng trong thời gian trung tuần tháng 12, các tổ chức xã hội dân sự và phi chính phủ đến trụ sở Liên Hiệp Quốc ở Geneve, Thụy Sĩ để tham gia vào các cuộc gặp gỡ, thảo luận và hội luận nhằm báo động với các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc về những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng ở Việt Nam. Bà Sonia Tancic, đại diện của Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền Liên Hiệp Quốc chia sẻ với RFA khi bà tham dự tiền Hội nghị UPR :
"Với những gì chúng ta chứng kiến, và những gì chúng ta trao đổi với tổ chức thành viên thì tình hình nhân quyền Việt Nam không được cải thiện. Trái lại tình hình còn xấu đi, và chúng ta có những chứng cứ lạm dụng nhân quyền nghiêm trọng tăng bội".
Những "chứng cứ lạm dụng nhân quyền nghiêm trọng tăng bội" của Chính quyền Việt Nam mà đại diện của Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đề cập đến cụ thể như thế nào, mời quý khán thính giả cùng độc giả theo dõi trong Phần II của loạt bài ghi nhận của RFA về "Nhân quyền Việt Nam 2018 : Nhà tù trong nhà tù".
********************
Phần II
Người dân và Nhân quyền : Phản kháng trong nghịch cảnh
Gia tăng bắt bớ và giam cầm
Theo số liệu ghi nhận của "The 88 Project" (Dự án 88), một website lưu trữ thông tin về tù nhân chính trị, tù nhân lương tâm tại Việt Nam, hiện có 210 người bị cầm tù ở Việt Nam bởi do những hoạt động ôn hòa của họ vì dân chủ, nhân quyền của quốc gia.
Hình ảnh những người tù chính trị Việt Nam trên trang Facebook của Project88. Courtesy of Project88, 24/1/2018
Các tổ chức nhân quyền thế giới lên tiếng chỉ trích Chính quyền Việt Nam đối xử tàn bạo với dân chúng trong năm 2018 qua động thái gia tăng bắt bớ hàng loạt nhà báo, blogger, tín đồ tôn giáo, người đi biểu tình và các nhà hoạt động vì môi trường, vì nhân quyền, vì quyền lợi của công nhân… cũng như tuyên các bản án quá nặng đối với họ.
Tình hình nhân quyền ở Việt Nam năm 2018 bị đánh giá là năm tồi tệ nhất trong những năm gần đây, qua những bằng chứng mà các tù nhân chính trị và tù nhân lương tâm tố cáo họ phải chịu đựng hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt ở trong tù như không được thăm gặp gia đình, không được điều trị bệnh thích hợp, không được nhận thư từ sách vở theo quy định của trại giam, bị chuyển trại xa nhà mà gia đình không được báo trước hay bị đầu độc trong thức ăn, bị phạm nhân giam cùng buồng sách nhiễu, dọa giết… đến mức họ phải tuyệt thực trong nhiều ngày để phản kháng như trường hợp của Trần Huỳnh Duy Thức và Blogger Mẹ Nấm-Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.
Cựu tù nhân lương tâm Blogger Điếu Cày-Nguyễn Văn Hải, người bị Chính phủ Hà Nội tống xuất sang Mỹ tị nạn, nhấn mạnh về tình trạng tù nhân chính trị và tù nhân lương tâm Việt Nam bị biệt giam 3 tháng trong tù theo Thông tư 37 của Bộ Công An, là một thông tư mật mà dư luận trong và ngoài nước ít biết đến.
"Trong luật quy định hình thức kỷ luật cao nhất đối với một người tù, nếu như họ có vi phạm gì thì tối đa chỉ có 10 ngày. Thế nhưng bằng thông tư đó, người ta bị giam đến 3 tháng. Trong thông tư đó, quy định tất cả những người không nhận tội là phải giam riêng, cho nên họ lấy cái cớ đó để biệt giam.
Về nguyên tắc theo luật pháp, khi trại giam ban hành một quyết định kỷ luật phạm nhân thì phạm nhân phải được 1 bản và gia đình phạm nhân phải được 1 bản quyết định kỷ luật đó. Và, trại phải thông báo cho gia đình biết về quyết định kỷ luật đó để gia đình không đi thăm vì không được thăm gặp trong thời gian bị kỷ luật. Tuy nhiên, trại giam không bao giờ thông báo cũng như không bao giờ trao bản quyết định kỷ luật cho người tù.
Bằng Thông tư 37 của Bộ Công An, họ xây dựng một khu cách ly riêng và khu đó thì không bao giờ nhìn thấy tù hình sự, cũng như không một tù hình sự nào được bước vào ; ngoài những người được cắt cử vào để đưa cơm, nước hoặc làm vệ sinh trong đó…Tức là bằng thông tư đó, họ mới xây dựng an ninh theo kiểu ‘nhà tù trong nhà tù’ như thế".
Phản kháng
15 người biểu tình ở Biên Hòa tại phiên tòa phúc thẩm hôm 9/11/2018Courtesy Báo Đồng Nai
Vượt ra khỏi phạm vi các chắn song sắt của nhà tù, gia đình của những tù nhân chính trị và tù nhân lương tâm gặp không ít những sách nhiễu từ phía chính quyền và trại giam. Nhà hoạt động Nguyễn Thúy Hạnh, phụ trách Quỹ 50K nói với RFA rằng gia đình của những người biểu tình phản đối hai dự Luật Đặc khu và An ninh mạng ở Bình Thuận bị tuyên án tù rất sợ hãi mỗi khi có tổ chức hay cá nhân nào liên lạc để hỗ trợ cho họ trong hoàn cảnh khó khăn, vì họ bị chính quyền địa phương răn đe, hăm dọa.
Đại diện của Liên đoàn Lao động Việt Tự do (gọi tắt là Lao động Việt), bà Ca Dao cũng cho RFA biết về trường hợp của 15 công nhân ở Đồng Nai bị trở thành tù nhân lương tâm, vì đi biểu tình chống dự Luật Đặc khu hồi tháng 6. Gia đình của các công nhân tù nhân lương tâm này thuật lại rằng họ phải đưa cho trại giam 800 ngàn đồng để được vào thăm thân nhân, nhưng không được gửi lại bất cứ thứ gì cho người thân ở trong tù. Bà Ca Dao chia sẻ thêm :
"Khi mà tiếp xúc với gia đình thì qua gia đình chúng tôi được biết tinh thần của các công nhân này rất kiên cường. Họ vẫn khẳng định rằng họ biểu tình vì lòng yêu nước. Và ngay cả những gia đình của họ cũng vậy, họ nói rằng nếu con em họ ra tù thì chúng tôi cũng sẵn sàng cùng đi biểu tình một lần nữa nếu mà có các cuộc biểu tình bảo vệ đất nước, chống lại sự bành trướng của Trung Quốc".
Bên cạnh rất nhiều trường hợp bị bắt giam và cầm tù, trong năm 2018, một số nhà hoạt động dân chủ, nhân quyền buộc phải trốn chạy ra khỏi nước để lánh nạn đàn áp mạnh tay từ phía Chính quyền Việt Nam. Cựu tù nhân lương tâm Đoàn Huy Chương, thành viên của Phong trào Lao động Việt là một trường hợp điển hình. Anh Đoàn Huy Chương chia sẻ với RFA :
"Đối với những người đang hoạt động hiện nay, có một số phải vượt biên. Vì nếu ở lại thì theo tôi nghĩ sẽ có thể phải lãnh những bản án không dưới 20 năm tù. Đó là một sự đàn áp rất thê thảm và đó cũng là điều bất hạnh cho những người đấu tranh ở đất nước Việt Nam".
Cựu tù nhân lương tâm Đoàn Huy Chương cho biết thêm mặc dù bị nhiều giới hạn trong hoàn cảnh sống của một người vô tổ quốc, anh vẫn tiếp tục công việc đấu tranh của mình :
"Đối với bản thân tôi thì tôi làm bên lãnh vực về công nhân. Khi ở trong nước, thì tôi đi đến từng khu công nghiệp, gặp từng người công nhân, nói chuyện với họ để cho họ biết công đoàn là gì, quyền lợi của người công nhân như thế nào. Còn khi vượt biên qua nước thứ hai rồi thì tôi bị hạn chế. Tuy nhiên, từ sự hạn chế đó mình nảy ra những ý tưởng vẫn tiếp tục đấu tranh. Tôi làm về truyền thông livestream vào mỗi buổi tối để nói về thực trạng của xã hội Việt Nam, nói về quyền lợi của người lao động, nói về Luật Lao động cho người công nhân biết để bảo vệ họ".
Kể từ năm 2017, sau sự kiện Chính quyền Việt Nam bắt giữ tất cả thành viên chủ chốt của Hội Anh Em Dân Chủ và tuyên các bản án tù nặng nề đối với họ trong năm 2018, giới quan sát tình hình Việt Nam nhận định động thái này cho thấy Hà Nội không chỉ nhằm mục đích "xóa sổ" Hội Anh Em Dân Chủ, mà còn nhắm vào đàn áp các tổ chức xã hội dân sự độc lập tại Việt Nam. Thế nhưng trái lại, các tổ chức xã hội dân sự mới lần lượt hình thành, góp phần đẩy mạnh hơn nữa những hoạt động dân chủ hóa tại Việt Nam, mặc cho sự bắt bớ vẫn gia tăng như Nhóm Hiến Pháp, có đến 9 thành viên bị bắt hồi tháng 9 vừa qua.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, giới đấu tranh dân chủ tại Việt Nam cho rằng phong trào dân chủ ở trong nước dù bị lắng xuống bởi Hà Nội thẳng tay đàn áp, nhưng giới đấu tranh vẫn có những phương thức hoạt động song hành cùng chủ trương đàn áp đó của chính phủ. Luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài nói về cách thức hoạt động mới của Hội Anh Em Dân Chủ :
"Có một điều may mắn là sau khi tôi được trả tự do và bị trục xuất sang Cộng Hòa Liên Bang Đức thì tôi ngay lập tức liên lạc với tất cả các thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ còn lại ở trong nước. Chúng tôi đưa ra quan điểm là tất cả hoạt động ở trong nước sẽ chuyển sang hoạt động bí mật, còn các hoạt động công khai thì sẽ do các thành viên ở hải ngoại đảm nhận. Mặc dù hoạt động ở trong nước hiện nay không công khai được, nhưng mục đích chính của Hội Anh Em Dân Chủ là xây dựng và phát triển lực lượng của mình ở trong các giới như học sinh, sinh viên, công nhân, nông dân".
Những cá nhân và tổ chức hoạt động nhân quyền, dân chủ ở trong nước mà Đài RFA tiếp xúc, cho biết năm 2018 dù là năm mà nhân quyền Việt Nam bị tuột dốc khủng khiếp, nhưng càng khiến cho tinh thần đấu tranh của họ càng lên cao vì cuộc đấu tranh này không phải là cuộc đấu tranh đơn độc của chỉ dân chúng tại Việt Nam mà thôi.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 05/01/2019
Cử tri Thủ Thiêm nhiều lần yêu cầu chính quyền xử lý đối với ông Tất Thành Cang cùng một vài quan chức khác vì đã sai phạm trong dự án Đô thị mới Thủ Thiêm. Các nạn nhân trong dự án này nói gì trước thông tin ông Tất Thành Cang bị tước mọi chức vụ trong Đảng ?
Ông Tất Thành Cang bị kỷ luật đảng vào ngày 26/12/18. Courtesy : Ảnh chụp màn hình danviet.vn
Ban Chấp hành Trung ương đảng Cộng sản Việt Nam, vào chiều ngày 26 tháng 12, công bố quyết định thi hành kỷ luật đối với ông Tất Thành Cang bằng hình thức tước bỏ các chức vụ bao gồm Ủy viên Trung ương Đảng khoá XII ; Phó bí thư thường trực Thành ủy, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh) nhiệm kỳ 2015-2020.
Ông Tất Thành Cang bị xử lý về mặt đảng vì đã có những khuyết điểm, sai phạm được cho là rất nghiệm trọng do vượt thẩm quyền trong phê duyệt và ký hợp đồng xây dựng 4 tuyến đường đắt đỏ dài 12 km, tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm với tổng số vốn lên đến hơn 12.200 tỷ đồng.
Ông Tất Thành Cang trong mắt người dân Thủ Thiêm là một nhân vật được gọi tên là "sát thủ" khi ông còn đảm nhiệm chức vụ Bí thư kiêm Chủ tịch quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2009 đến năm 2012.
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận người dân cư ngụ tại vùng quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm cho biết họ làm đơn khiếu nại với cơ quan chức năng các cấp từ địa phương đến trung ương, về những sai phạm trong quá trình quy hoạch ở Thủ Thiêm kéo dài cả hai thập niên. Tuy nhiên, họ không nhận được phản hồi nào.
Người dân Thủ Thiêm không bỏ cuộc và tiếp tục làm đơn tố cáo Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh sai phạm, tham nhũng trong Dự án Khu đô thị mới Thủ thiêm ; trong đó có nêu đích danh ông Tất Thành Cang, Lê Hoàng Quân (cựu Chủ tịch Thành phố Hồ Chí Minh) và Đào Anh Kiệt (nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên-Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh) vào khi tiến độ xây dựng dự án ngày càng gia tăng cũng như lệnh cưỡng chế ngày càng dồn dập. Thế nhưng, các đơn tố cáo này vẫn không được giải quyết và con đường quan lộ của ông Tất Thành Cang được ví von "như diều gặp gió".
Một cư dân Thủ Thiêm, ông Nguyễn Văn Lung, nói với RFA liên quan thông tin ông Tất Thành Cang bị Ban Chấp hành Trung ương Đảng cách chức :
"Tất Thành Cang được đưa về để thực hiện những sai phạm do thành phố chủ trương, gọi là ‘sát thủ’. Bà con chúng tôi gọi là đưa Tất Thành Cang về để đóng vai trò là ‘bàn tay sắt’, nghĩa là ai không chịu di dời thì bị cưỡng chế. Thời kỳ đó rất là nóng, cưỡng chế hủy hoại nhà cửa của chúng tôi là sau khi Tất Thành Cang về đó và gây ra tranh chấp khốc liệt kể từ lúc bấy giờ. Hôm nay ở ngoài Trung ương kỷ luật Tất Thành Cang thì nói đúng ra chưa có liên quan gì vụ án của bà con chúng tôi cả".
Tại các buổi tiếp xúc giữa cử tri với chính quyền quận 2 và Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua, người dân Thủ Thiêm nhắc đi nhắc lại yêu cầu xử lý không chỉ ông Tất Thành Cang mà còn những cá nhân và tổ chức khác đã gây ra các sai phạm khiến cho người dân Thủ Thiêm bị mất mát và tổn hại về vật chất lẫn tinh thần trầm trọng.
Câu chuyện về một nạn nhân của dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Thiếu tướng về hưu Hồng Minh Hải được nhà báo Võ Đắc Danh kể lại và chia sẻ trên trang Facebook cá nhân gây chú ý trong dư luận. Theo câu chuyện kể, Thiếu tướng Hồng Minh Hải, trong một lần trực tiếp trao đổi với ông Tất Thành Cang về vấn đề bồi thường giải tỏa không thỏa đáng, đã từng tuyên bố thẳng thừng rằng ông sẽ bắn "nát đầu bọn cướp" nếu như chính quyền cưỡng chế đất đai của ông. Mặc dù vậy, câu chuyện về ông được lan tỏa qua một video clip xuất hiện trên mạng xã hội, ghi lại hình ảnh của ông với lời lẽ rất ôn hòa :
"Nguyện vọng của tôi là muốn nhân dân bình an, trả nhà trả đất lại cho người ta. Nhà nước mà không bắt các ông Hải, ông Đua, ông Tất Thành Cang thì nhân dân quận 2 còn khổ sở nữa. Tôi là Hồng Minh Hải, Thiếu tướng".
Người dân Thủ Thiêm cũng rất ôn hòa giống vị Thiếu tướng về hưu Hồng Minh Hải. Trao đổi với RFA liên quan thông tin mới nhất Trung ương ra quyết định tước bỏ mọi chức vụ đảng của ông Tất Thành Cang, không ít các nạn nhân của dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm bày tỏ họ có niềm hy vọng rằng chính quyền các cấp sẽ giải quyết đến nơi đến chốn vụ việc Thủ Thiêm. Ông Nguyễn Văn Lung khẳng định :
"Bà con chúng tôi cũng thấy có phần hân hoan vì sẽ không còn lực cản trực tiếp ở thành phố Hồ Chí Minh này như Tất Thành Cang nữa. Và từ vụ này thì có thể những vị khác gọi là đồng lõa, hay bao che có thể sẽ không dám nhấn chìm vụ việc của bà con ở Thủ Thiêm chúng tôi".
Trong khi đó, chúng tôi cũng được nghe một số ý kiến trái chiều, như của Hòa thượng Thích Không Tánh, tru trì chùa Liên Trì, bị cưỡng chế trái pháp luật hồi năm 2016 rằng :
"Sự thật thì chế độ này rất khôn ngoan. Họ có động tác này, xử lý chuyện kia, bắt người nọ… chẳng qua gọi là thanh trừng hay thanh toán nhau hoặc bao che cho vấn đề gì đó chứ tôi không tin mấy với chế độ Cộng Sản-xã hội Chủ nghĩa mà họ giải quyết".
Phát biểu tại buổi bế mạc Hội nghị Trung ương 9, khóa XII, Ông Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh rằng việc kỷ luật Tất Thành Cang là bài học sâu sắc cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, không chỉ đối với ông Cang mà là bài học chung đối với tất cả "chúng ta".
Đài RFA tiếp xúc với một số nhà quan sát tình hình Việt Nam và họ nói rằng qua lời tuyên bố vừa nêu của ông Nguyễn Phú Trọng, thì họ có hy vọng Chính quyền Việt Nam sẽ khôn ngoan để giải quyết minh bạch vụ việc Thủ Thiêm ; bằng như ngược lại Hà Nội sẽ đối mặt với nhiều thách thức một khi người dân khắp nơi đồng lòng đấu tranh giữ đất, với lời tuyên bố khẳng khái như của người dân Thủ Thiêm rằng "Chúng tôi kiên trì quyết chiến tới cùng, sẵn sàng hy sinh cả tính mạng cho đến khi nào phải đòi, tìm được công lý thì mới thôi".
Phần I
Thu hút FDI công nghệ cao : Một bài toán khó
Việt Nam được đánh giá là cửa ngõ của khu vực Đông Nam Á thu hút các tập đoàn sản xuất thế giới trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung.
Hình minh họa : Chủ tịch Foxconn Terry Gou (bìa phải) hướng dẫn Tống thống Donald Trump (người thứ nhì từ phải sang) tham quan trụ sở Foxconn tại bang Wisconsin hồi tháng 6/18. AFP
Đài RFA ghi nhận ý kiến của giới chuyên gia xoay quanh thông tin Foxconn đang xem xét mở nhà máy lắp ráp Iphone ở Hà Nội cũng như đã đến lúc Việt Nam sẵn sàng để thu hút đầu tư nước ngoài vào công nghệ cao hay chưa ?
Hãng thông tấn Reuters vào đầu tháng 12 loan tin đại diện của Foxconn, đối tác gia công các sản phẩm Iphone lớn nhất của Apple, cho biết tập đoàn này cân nhắc Việt Nam và Thái Lan là những nơi có thể giúp tránh tác động bởi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung cũng như những trở ngại về công nhân lành nghề và cơ sở hạ tầng.
Reuters còn dẫn nguồn từ Báo mạng Vietnam Investment Review đăng tải thông tin Foxconn đang xem xét mở nhà máy lắp ráp Iphone ở Hà Nội và vấn đề này đã được trình lên Thủ tướng Chính phủ vào hạ tuần tháng 11 vừa qua. Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc cũng lên tiếng xác nhận với Reuters rằng Việt Nam đang thảo luận với Foxconn về vấn đề này.
Tập đoàn Foxconn của Đài Loan, còn có tên gọi là Tập đoàn Hồng Hải có hơn 100 công ty và chi nhánh trên thế giới, chuyên về lĩnh vực điện tử, công nghệ thông tin và máy tính. Foxconn xây dựng một số nhà xưởng ở các tỉnh thành của Việt Nam từ hồi tháng 3 năm 2007.
Một số chuyên gia kinh tế ở trong nước cho rằng nếu như Foxconn thành lập nhà máy lắp ráp Iphone tại Hà Nội thì điều này cho thấy cánh cửa cơ hội của Việt Nam được mở ra để chào đón những tập đoàn gia công lắp ráp của thế giới dịch chuyển từ Trung Quốc sang, hay các nhà sản xuất với công nghê tiên tiến từ Châu Âu, Châu Mỹ đến và thu hút đầu tư trực tiếp (FDI) vào lĩnh vực công nghệ cao trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung cũng như mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 mà Chính phủ Hà Nội đề ra.
Tiến sĩ kinh tế Ngô Trí Long nhận định với RFA :
"Điều này thấy rất là rõ, trong cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc thì một số nhà đầu tư vào Trung Quốc rút về và chẳng hạn như định hướng của Foxconn đưa lắp ráp Iphone sang Việt Nam. Đây là một cơ hội nên tận dụng vì ngoại lực cũng là một yếu tố quan trọng, góp phần vào tốc độ tăng trưởng của Việt Nam. "
Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung được xem là mở màn hồi đầu tháng 7 năm 2018, khi Mỹ ra quyết định áp thuế bổ sung 25% đối với 34 tỷ đô la Mỹ (USD) hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ tiếp tục công bố danh sách chính thức áp dụng mức thuế 25% lên 279 mặt hàng, tương ứng 16 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, kể từ ngày 23 tháng 8. Vào ngày 24 tháng 9, Mỹ tuyên bố áp mức thuế quan bổ sung 10% lên 200 tỷ USD các sản phẩm từ Trung Quốc và sẽ tự động tăng lên 25% từ năm 2019.
Trong năm 2017, phần lớn mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ là mặt hàng điện tử, đồ gia dụng và quần áo. Và trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nổ ra, các tập đoàn sản xuất thế giới, đặc biệt trong lãnh vực công nghệ đầu tư ở Trung Quốc lên kế hoạch di chuyển sang Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á để tránh ảnh hưởng tác động bởi mức thuế mới của Mỹ.
Một số các tập đoàn như SK Hynix của Hàn Quốc, Mitsubishi Electric, Toshiba Machine Co., và Komatsu của Nhật Bản hồi tháng 7 cho biết có kế hoạch di chuyển sản xuất. Tập đoàn GoerTek, chuyên sản xuất thiết bị điện tử thông minh cho Apple, có trụ sở ở Sơn Đông-Trung Quốc vào tháng 10 thông báo sẽ chuyển nhà máy sản xuất thiết bị tai nghe không dây qua Việt Nam.
Trong Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư FDI tại Việt Nam, diễn ra ở Trung tâm Hội nghị Quốc gia vào ngày 04/10/18, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng tuyên bố đầu tư nước ngoài luôn giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam kể từ khi Việt Nam mở cửa thu hút FDI 3 thập niên qua.
Những số liệu được trưng dẫn tại Hội nghị cho thấy từ năm 1987 đến năm 2018, Việt Nam thu hút được tổng số vốn FDI đăng ký hơn 334 tỷ USD với gần 27 ngàn dự án và khu vực FDI liên tục phát triển cho đến thời điểm hiện tại chiếm khoảng 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, đóng góp khoảng 20% GDP, tạo việc làm cho gần 4 triệu lao động trực tiếp và 5 triệu lao động gián tiếp. Điểm đáng chú ý trong đầu tư FDI tại Việt Nam là đầu tư trong công nghiệp chế biến, chế tạo (chiếm 190,8 tỷ USD) và những công ty công nghệ cao chọn Việt Nam là "cứ điểm" sản xuất toàn cầu, như Samsung, Sony, Intel, Microsoft… Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết trong thời gian tới, Việt Nam sẽ ưu tiên FDI vào công nghệ cao, thân thiện môi trường.
Trong cuộc trao đổi với RFA vào tối ngày 12 tháng 12, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, thành viên Ủy ban Chính sách Phát triển Liên Hiệp Quốc, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho rằng nền kinh tế của Việt Nam đã phát triển thêm một bước trong vòng 30 năm trở lại đây cùng với chủ trương của Chính phủ Hà Nội là thu hút FDI ưu tiên cho lĩnh vực công nghệ cao thì Việt Nam cần tận dụng những cơ hội và tạo ra được môi trường thu hút các tập đoàn công nghệ lớn của thế giới, chẳng hạn như Foxconn đầu tư vào Việt Nam. Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nhận định :
Số liệu về dòng vốn FDI đầu tư vào Việt Nam trong 30 năm (1998-2018).Courtesy : Ảnh chụp màn hình vov.vn
"Theo tôi, Việt Nam rất có thiện chí để thu hút còn điều kiện mà các tập đoàn đó yêu cầu hoặc mong đợi thì không thể nào nghĩ rằng Việt Nam có thể sẵn sàng đáp ứng ngay. Nhưng nếu với sự hợp tác một cách có thiện chí của các tập đoàn đó với các cơ quan của Việt Nam thì tôi hy vọng Việt Nam sẽ có thể tạo ra được các sức hút đáng kể và có được những năng lực ngày càng tăng để thu hút và tiếp thu công nghệ của các tập đoàn lớn".
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nêu lên trong trường hợp Foxconn đầu tư công nghệ vào Việt Nam thì Foxconn có thể tận dụng được lợi thế ưu đãi về thuế cũng như lực lượng lao động trẻ, giá rẻ với năng suất lao động cao và dễ dàng đào tạo trở thành công nhân lành nghề, đáp ứng yêu cầu của Foxconn ; về phía Việt Nam bên cạnh việc hưởng lợi từ giá trị gia tăng của sản phẩm do Foxconn tạo ra, Việt Nam còn tận dụng được công nghệ của Foxconn và Foxconn có thể sẽ chuyển giao một phần công nghệ trong tương lai gần.
Tuy nhiên, Đài Á Châu Tự Do ghi nhận cũng có những ý kiến của giới chuyên gia khẳng định qua thực tiễn hoạt động và cơ sở hạ tầng của các khu công nghệ cao tại Việt Nam, điển hình 3 khu công nghệ cao ở Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh trong vòng 2 thập niên cùng những rào cản về cơ chế thì Việt Nam thật sự đối mặt với rất nhiều thách thức trong thu hút FDI về công nghệ cao mặc dù cánh cửa cơ hội dành cho Việt Nam có thể xem là đang rộng mở trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
**********************
Phần II
Thu hút FDI công nghệ cao : Tiềm lực-Thách thức
Việt Nam được đánh giá là cửa ngõ của khu vực Đông Nam Á thu hút các tập đoàn sản xuất thế giới trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung.
Đài RFA ghi nhận ý kiến của giới chuyên gia xoay quanh thông tin Foxconn đang xem xét mở nhà máy lắp ráp Iphone ở Hà Nội cũng như đã đến lúc Việt Nam sẵn sàng để thu hút đầu tư nước ngoài vào công nghệ cao hay chưa ?
Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh. Courtesy : shtp.hochiminhcity.gov.vn
Trong Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút FDI tại Việt Nam, diễn ra ở Trung tâm Hội nghị Quốc gia hồi đầu tháng 10, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng tuyên bố đầu tư nước ngoài luôn giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam 3 thập niên qua và trong thời gian tới, Việt Nam sẽ ưu tiên vào công nghệ cao thân thiện môi trường. Ông Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh đến một trong những điểm chính của ‘Chiến lược Thu hút FDI thế hệ mới" của Việt Nam là chuyển giao công nghệ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng…
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng yếu tố lợi thế mạnh nhất của Việt Nam trong việc thu hút đầu tư FDI công nghệ cao là yếu tố về nhân lực. Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói với RFA :
"Đặc biệt Việt Nam có một đội ngũ kỹ sư công nghệ thông tin và công nghệ phần mềm giỏi và có uy tín trên thế giới, có khả năng giúp cho các hãng như Foxconn hay Samsung soạn thảo các văn bản phần mềm mới để điều hành các hệ thống smart phone mới. Tôi cũng rất hy vọng rằng Việt Nam sẽ phát huy được những lợi thế đó. Và muốn như vậy thì cần phải có sự chuẩn bị, sự nỗ lực, hợp tác giữa các bộ, ngành với các địa phương để sớm có thể cung ứng những lao động có chất lượng và có thể khuyến khích chuyển giao một số công nghệ cho các doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời gia tăng giá trị gia tăng của Việt Nam bằng cách là tăng số doanh nghiệp Việt Nam cung ứng các sản phẩm và dịch vụ để sản xuất cho những tập đoàn đầu tư FDI đó".
Truyền thông trong nước, vào hạ tuần tháng 9, đăng tải số liệu thống kê không chính thức hiện có khoảng 400 ngàn trí thức Việt Nam định cư ở nước ngoài và hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao. Nguồn nhân lực này được xem là tài sản quý giá của quốc gia, góp phần cho sự phát triển của đất nước trong thời đại công nghiệp 4.0.
Đồng quan điểm với Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, một số chuyên gia kinh tế mà Đài RFA trao đổi khẳng định trong bối cảnh kinh tế-xã hội của Việt Nam hiện nay cũng như chủ trương của Chính phủ Hà Nội nhắm vào ưu tiên thu hút FDI công nghệ cao thì cần nên có cái nhìn lạc quan cho mục tiêu này. Tuy nhiên, các chuyên gia cùng cảnh báo Việt Nam phải hết sức thận trọng trong việc quyết định các dự án đầu tư FDI trong lĩnh vực công nghệ cao. Tiến sĩ kinh tế Ngô Trí Long nêu lên quan điểm của ông :
"Việt Nam cần phải xem xét ngoài mặt được thì những mặt không được là gì ? Vấn đề có chuyển giao công nghệ được hay không ? Vấn đề có đào tạo được đội ngũ để sau này phát huy được hay không ? Và ngoài vấn đề kinh tế thì đối với vấn đề xã hội liên quan môi trường thì đấy là những vấn đề hiện nay Việt Nam cần xem xét".
Đài RFA ghi nhận một số ý kiến của các chuyên gia nhận định để thực hiện mục tiêu thu hút FDI công nghê cao thì Việt Nam đối diện với nhiều thách thức. Trong 30 năm qua, đa số các dự án đầu tư vào Việt Nam là những dự án có công nghệ lạc hậu. Điển hình, Dự án gang thép Hưng Nghiệp Formosa ở Hà Tĩnh, dự án lớn thứ nhì trong danh sách tốp 7 FDI đầu tư ở Việt Nam, với mức đầu tư 7,9 tỷ USD đã gây ra hệ quả ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại khu vực biển 4 tỉnh Bắc Trung Bộ hồi tháng 4 năm 2016.
Tình trạng bò ăn cỏ ở Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội trong nhiều năm. Courtesy : Ảnh chụp màn hình thiennhien.net
Bên cạnh đó, số dự án công nghệ tiên tiến hiện đại được đầu tư tại Việt Nam trong 3 thập niên chỉ chiếm 5-6%. Ba khu công nghệ cao tại Việt Nam, ở thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đà Nẵng được đánh giá là hoạt động "èo uột" kể từ khi được Chính phủ phê duyệt gần 20 năm trước.
Khu công nghệ cao Hòa Lạc ở Hà Nội là một dẫn chứng cụ thể. Được xem như là thành phố khoa học và công nghệ của Việt Nam, tuy nhiên khu công nghệ này được truyền thông quốc nội mô tả là "chỉ lấy cỏ nuôi bò" trong nhiều năm qua. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, hồi tháng 2 năm 2017, từng lên tiếng rằng Khu công nghệ cao Hòa Lạc "20 tuổi vẫn còn bú sữa", một dự án trọng điểm mà giải phóng mặt bằng mãi vẫn không xong.
Tại miền Trung, Khu công nghệ cao Đà Nẵng được cho là hội tụ nhiều lợi thế, với tên gọi "mảnh đất vàng" để thu hút nhà đầu tư. Thế nhưng, tính đến thời điểm tháng 9 năm 2017, chỉ có 2 dự án hoạt động tại Khu công nghệ cao Đà Nẵng, với tổng số vốn gần 400 tỷ đồng.
Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh được đánh giá đạt kết quả tốt nhất so với 2 khu công nghệ cao còn lại, sau 15 năm hoạt động. Mặc dù vậy, hiệu quả vẫn không được như mong đợi so với tiềm lực của khu công nghệ cao này.
Trả lời câu hỏi của RFA về những rào cản và khó khăn khi các tập đoàn công nghệ cao đầu tư vào Việt Nam trong thời gian tới là gì, Tiến sĩ kinh tế Nguyễn Huy Vũ, từ Na-Uy, qua ứng dụng Messenger đưa ra nhận định của ông :
"Có 4 khó khăn chính, bao gồm :
- Hạ tầng còn yếu kém. Mạng viễn thông đắt đỏ. Hệ thống truyền Internet tốc độ chậm. Hệ thống cầu cảng, bốc dỡ còn chậm.
- Thiếu mạng lưới các công ty cung cấp linh kiện, bộ phận đủ chất lượng.
- Việt Nam thiếu lực lượng nhân lực có tay nghề và thạo tiếng Anh để có thể nhanh chóng cập nhật các công nghệ mới. Thiếu cả các quản lý bậc trung và cao cấp có kinh nghiệm quốc tế.
- Tình trạng tham nhũng lan tràn, hệ thống hành chính nhiêu khê và không rõ ràng. Điều này làm nản lòng những nhà đầu tư ở Âu Mỹ, nhất là khi mà luật pháp nước sở tại của họ cấm đút lót, hối lộ".
Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ và một số các chuyên gia Đài RFA có dịp trao đổi nêu vấn đề cánh cửa cơ hội thu hút FDI về công nghệ cao của Việt Nam được xem như đang rộng mở, tuy nhiên viễn ảnh cho mục tiêu đề ra của Việt Nam không phải là một bức tranh màu hồng tươi sáng.
*********************
Phần III
Thu hút FDI công nghệ cao : Giải pháp-Viễn ảnh
Việt Nam được đánh giá là cửa ngõ của khu vực Đông Nam Á thu hút các tập đoàn sản xuất thế giới trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng, vào ngày 04/10/18, cho biết Việt Nam sẽ ưu tiên FDI vào công nghệ cao. Courtesy : Ảnh chụp màn hình vov.vn
Đài RFA ghi nhận ý kiến của giới chuyên gia xoay quanh thông tin Foxconn đang xem xét mở nhà máy lắp ráp Iphone ở Hà Nội cũng như đã đến lúc Việt Nam sẵn sàng để thu hút đầu tư nước ngoài vào công nghệ cao hay chưa ?
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng, tuyên bố tại Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư FDI tại Việt Nam, diễn ra hồi đầu tháng 10 vừa qua rằng Việt Nam sẽ ưu tiên FDI vào công nghệ cao, thân thiện môi trường trong kế hoạch đầu tư nước ngoài đến năm 2030.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh thu hút FDI thời kỳ mới cần sự dịch chuyển trọng tâm từ thu hút nhà đầu tư phù hợp cho "sản phẩm" của Việt Nam sang phát triển sản phẩm phù hợp cho loại hình đầu tư mà Việt Nam cần trong tương lai, đồng thời phải có chính sách chủ động phát triển doanh nghiệp trong nước lớn mạnh để có thể liên doanh, liên kết các nhà đầu tư nước ngoài cùng phát triển. Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng đây là một trong những yếu tố quan trọng Chính phủ Việt Nam cần phải bắt tay làm :
"Vấn đề của Việt Nam bây giờ phải nâng quy mô cũng như trình độ của các doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam lên đến một tầm thích hợp để có thể hợp tác và có thể cung ứng các trang thiết bị và dịch vụ cho các hãng có công nghệ cao như Foxconn hay Samsung. Và, đấy là một nỗ lực mà chính quyền địa phương, các bộ ngành cần phải giúp đỡ các doanh nghiệp để họ có thể vươn lên được".
Nhằm thực hiện mục tiêu thu hút FDI thời kỳ mới, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng còn đề cập đến việc chú trọng tăng cường khâu thực thi pháp luật ở tất cả các ngành, các cấp, nâng cao năng lực khâu kiểm tra, giám sát đối với cơ quan nhà nước cũng như doanh nghiệp FDI. Tiến sĩ Ngô Trí Long chia sẻ quan điểm của ông trong yếu tố vừa nêu :
"Nói chung một trong những nguyên nhân gây trở ngại cho đầu tư tại Việt Nam là vấn đề tham nhũng, quan liêu, cửa quyền của các cơ quan và những người thực thi pháp luật Việt Nam. Vấn đề này tất nhiên tạo ra những rào cản và một môi trường không tốt cho đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Cả một quá trình thì Việt Nam đã cải cách thể chế, đặc biệt trong môi trường chống tham nhũng. Hiện nay, cuộc chống tham nhũng của Việt Nam đã bước đầu đi vào thực chất hơn. Phải nói thẳng như vậy ! Và với cuộc chống tham nhũng đi vào thực chất thì chắc chắn tất cả những rào cản, những tệ nạn đó sẽ được đẩy lùi và cũng sẽ là một điều kiện để tạo thu hút thêm cho môi trường đầu tư nước ngoài vào Việt Nam".
Bên cạnh đó, yếu tố nâng cao trình độ nguồn nhân lực cho phù hợp với điều kiện làm việc của các nhà đầu tư công nghệ cao vào Việt Nam cũng được ông Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu lên.
Truyền thông trong nước, hồi đầu tháng 10 trích dẫn ý kiến của Tiến sĩ Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, thuộc Bộ Kế hoạch và đầu tư cho rằng cần phải đào tạo, hướng dẫn nguồn lao động này qua thực tế, được làm việc tại các doanh nghiệp FDI để tiếp cận, tiếp thu kiến thức lẫn kinh nghiệm và có thể quay trở lại làm việc cho các doanh nghiệp Việt Nam khi có những quá trình chuyển giao công nghệ được thực hiện.
Tiến sĩ Phan Hữu Thắng cũng đưa ra giải pháp Việt Nam cần nên có chính sách thu hút FDI công nghệ cao và ưu đãi khi chuyển giao công nghệ cần phù hợp với nhu cầu đổi mới công nghệ của quốc gia ; đồng thời phải nâng cao chất lượng thẩm định, trách nhiệm quản lý công nghệ trong nhập khẩu và vận hành công nghệ FDI tại Việt Nam.
Trong khi đó, không ít ý kiến của giới chuyên gia cho rằng Việt Nam vẫn sẽ mãi loay hoay trong mục tiêu ưu tiên thu hút FDI về công nghệ cao. Nhà quan sát tình hình Việt Nam-Tiến sĩ Vũ Quang Việt, từng làm việc trong Cục Thống kê Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh :
"Đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam là rất lớn so với các nước khác. Vấn đề chính của Việt Nam, tức là Việt Nam chưa bao giờ nghĩ đến hoặc là rất ít khi nghĩ những công nghệ gì mà Việt Nam có lợi thế tập trung vào để phát triển".
Dự án gang thép Hưng Nghiệp Formosa, dự án FDI lớn thứ nhì đầu tư vào Việt Nam gây ô nhiễm môi trường biển hồi tháng 04/16. AFP
Tiến sĩ Vũ Quang Việt dẫn chứng Tập đoàn Foxconn đầu tư vào Việt Nam với mục đích chỉ gia công lắp ráp hay sẽ hoạt động về công nghệ cao, cũng như có ý định chuyển giao một phần công nghệ cao cho Việt Nam hay không ? Tiến sĩ Vũ Quang Việt còn nêu lên trường hợp Tập đoàn Samsung, nhà đầu tư FDI lớn nhất vào Việt Nam, nhận được nhiều ưu đãi lớn về miễn giảm thuế, hoạt động từ tháng 4 năm 2009 với mức doanh thu hàng năm tăng trưởng cao. Năm 2017, Samsung xuất khẩu trên 40 tỷ USD, đạt mức kim ngạch xuất khẩu khẩu "ngoạn mục" mà chưa một doanh nghiệp nào ở Việt Nam đạt được. Tổng doanh thu và lợi nhuận của Samsung trong năm 2017 tăng 40% so với năm 2016. Tập đoàn Samsung được ghi nhận đóng góp không nhỏ vào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Mặc dù vậy, Tiến sĩ Vũ Quang Việt giải thích :
"Phần Việt Nam có được là chỉ trong GDP, là phần trả lương cho công nhân của Việt Nam. Còn phần tiền lương rất cao trả cho chuyên gia của Nam Hàn thì sau đó chuyển ra nước ngoài và lợi nhuận của Samsung chuyển về nước ngoài. Tôi tính sơ lược là số tiền Samsung chuyển ra nước ngoài hàng năm lớn hơn số tiền đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam hằng năm".
Các chuyên gia mà Đài RFA tiếp xúc nêu lên vấn đề chính của Việt Nam trong thu hút FDI về công nghệ cao là cần phải cân nhắc thận trọng và chọn lọc đối với các dự án nào có lợi về lâu dài, có lợi cho phát triển công nghệ tại Việt Nam hay không ? Một số vị chuyên gia cho rằng với bối cảnh hiện tại của Việt Nam thì mục tiêu thu hút FDI về công nghệ cao như Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng tuyên bố sẽ còn lâu lắm mới có thể được thực hiện, như nhận định của Tiến sĩ Vũ Quang Việt :
"Chẳng hạn, tôi có coi 3 đặc khu (Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc) thì tôi thấy về chuyên môn chẳng có gì cả. Những bản báo cáo, những bản nghiên cứu hoàn toàn không có gì đáng nói đến. Thế mà họ nói công nghệ cao…Cuối cùng thì chia các khu đất cho công ty này, công ty kia và cơ bản thì cũng là được đầu tư ưu đãi đất đai và miễn thuế. Và cơ bản thì chỉ là xây nhà bán và khu đánh bạc. Thế thôi".
Tiến sĩ Vũ Quang Việt cảnh báo rằng nếu như Việt Nam cố gắng lôi kéo các tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, mà những tập đoàn đó chỉ hưởng lợi nhiều và chia chác cho quan chức Việt Nam thì Việt Nam sớm muộn gì cũng trở thành bãi rác công nghệ của thế giới.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 19/12/2018
Tham khảo :
Phần I : Thu hút FDI công nghệ cao : Một bài toán khó
Phần II : Thu hút FDI công nghệ cao : Tiềm lực và Thách thức
"Báo cáo nhân quyền UPR của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc năm 2019 là tuyên truyền"
Bộ Ngoại giao Việt Nam, vào ngày 3 tháng 12 tuyên bố Việt Nam thực hiện được hơn 96% khuyến nghị nhân quyền của Liên Hiệp Quốc (Liên Hiệp Quốc) và sẽ báo cáo tại kỳ Kiểm điểm định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC) vào ngày 22/01/19.
Áp phích Phản đối Luật An Ninh Mạng - Courtesy : Amnesty International
"Chính quyền Việt Nam cái gì họ cũng nói, điều gì họ cũng ký hết nhưng cách tiếp cận của họ lại là một chuyện khác. Dân gian nói ‘cả vú lấp miệng em’ là như thế. Người dân Việt Nam nói là ‘họ nói một đàng, nhưng làm một nẻo’. Về báo cáo UPR thì họ nói để làm trò cười cho thiên hạ".
Vừa rồi là nhận xét của nhà báo tự do Chu Vĩnh Hải, thành viên của tổ chức xã hội dân sự "Việt Nam Thời Báo" trước tuyên bố của Bộ Ngoại giao rằng Việt Nam đã thực hiện xong 175 khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc, chiếm 96, 2 % và cao hơn tỉ lệ 78% của chu kỳ 1 hồi năm 2009.
Tại Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, được tổ chức vào ngày 3 tháng 12 ở Hà Nội, Chánh văn phòng Bộ Ngoại giao, ông Đặng Hoàng Giang cho biết Báo cáo UPR của Việt Nam chu kỳ 3 năm 2019 do 18 bộ, ngành và các tổ chức xã hội tham gia thực hiện trên tinh thần nhất quán về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Báo cáo này đã được đệ trình lên UNHRC hồi ngày 22 tháng 10 và sẽ được báo cáo trước UNHRC vào ngày 22 tháng 1 tới đây.
Bản báo cáo UPR của Việt Nam chu kỳ 3 năm 2019 được đại diện của Bộ Ngoại giao tuyên bố cho thấy đầy đủ bằng chứng Việt Nam thực hiện các khuyến nghị về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc qua việc sửa đổi 96 văn bản luật, pháp lệnh về quyền con người ; như Hiến pháp 2013, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự, Luật Tín ngưỡng và tôn giáo…
Cũng tại buổi Hội thảo diễn ra trong ngày 3 tháng 12, Phó Vụ trưởng Vụ Các tổ chức quốc tế, bà Hoàng Thị Thanh Nga nói rằng bà "tự hào thông tin" là Việt Nam đã thực hiện 100% khuyến nghị về các quyền kinh tế, xã hội, và văn hóa. Bà Hoàng Thị Thanh Nga nhấn mạnh liên quan các quyền dân sự chính trị thì Việt Nam đã đảm bảo quyền bình đẳng trước pháp luật của mọi công dân.
Đài RFA ghi nhận không chỉ mỗi một nhà báo tự do Chu Vĩnh Hải mà hầu hết những cá nhân và tổ chức quan tâm đến vấn đề nhân quyền tại Việt Nam mà chúng tôi tiếp xúc đều khẳng định nội dung bản Báo cáo UPR của Việt Nam chu kỳ 3 năm 2019 chỉ là tuyên truyền, như nhận định của ông Võ Văn Ái, Chủ tịch của Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam, có trụ sở ở Pháp :
"Báo cáo của Việt Nam về UPR thì năm nào cũng vậy, có nghĩa là tất cả những chất vấn và khuyến chỉnh tại UPR hàng năm thì năm nào họ cũng nói đã hoàn thành".
Phản biện về quyền tự do thông tin, truyền thông của người dân Việt Nam, nhà báo Chu Vĩnh Hải khẳng định mặc dù trong báo cáo ghi rõ Việt Nam có đến 857cơ quan báo chí với gần 1200 ấn phẩm và có đến 50 triệu người sử dụng internet, chiếm 54% dân số Việt Nam, trong đó có 58 triệu tài khoản Facebook ; thế nhưng tất cả các cơ quan báo chí đó thuộc quyền quản lý và chịu sự kiểm duyệt của Nhà nước Việt Nam theo một mạng lưới vô hình và tinh vi, dưới sự điều hành của cán bộ đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Nhà báo Chu Vĩnh Hải còn nhắc đến truyền thông mạng xã hội, một kênh chuyển tải thông tin vượt ra ngoài tầm kiểm soát của Nhà nước thì mặc dù Luật An ninh mạng chưa có hiệu lực nhưng hiện tượng tài khoản của rất nhiều Facebooker bị báo cáo nhằm mục đích vô hiệu hóa. Chính nhà báo tự do Chu Vĩnh Hải là một nạn nhân, ông kể :
Hội thảo công bố Báo cáo quốc gia về nhân quyền UPR chu kỳ 3 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc vào ngày 3/12/19, ở Hà Nội. Courtesy : Ảnh chụp màn hình thanhnien.vn
"Bản thân tôi bị Facebook vô hiệu hóa tài khoản rất nhiều lần. Rất nhiều người bị giống như thế, mà mật khẩu được bảo mật rất tốt, nhưng lại bị báo cáo. Rõ ràng những báo cáo này có sự tiếp tay của Facebook".
Mặc dù Phó Vụ trưởng Vụ Các tổ chức quốc tế, bà Hoàng Thị Thanh Nga nhấn mạnh rằng Việt Nam đã đảm bảo quyền bình đẳng trước pháp luật của mọi công dân, tuy nhiên nhà báo Phạm Lê Vương Các, qua trang Facebook cá nhân cho rằng có sự phân biệt đối xử khủng khiếp trong đời sống chính trị và dân sự tại Việt Nam qua vụ việc 13 trưởng ban và phó trưởng ban tại Báo Thanh Niên bị cho "thôi chức" đồng loạt vì họ không phải là đảng viên, và được thay thế bằng những người đảng viên Cộng sản. Nhà báo Phạm Lê Vương Các chia sẻ "Trong trường hợp này, bình đẳng về cơ hội thăng tiến, bình đẳng về tiếp cận việc làm được luật pháp ghi nhận đã bị xé toạt bởi sự chuyên quyền, toàn trị của Đảng Cộng sản Việt Nam".
Liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam, Mục sư Nguyễn Mạnh Hùng, thuộc Giáo hội Mennonite độc lập, và là thành viên của Hội đồng Liên Tôn Việt Nam lên tiếng Việt Nam vi phạm quyền tự do tín ngưỡng nghiêm trọng kể từ khi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực đầu năm 2018. Mục sư Nguyễn Mạnh Hùng nói với RFA :
Thời điểm năm 2009 trở về trước thì còn theo pháp lệnh về tôn giáo, nghĩa là trong việc quản lý của Nhà nước đối với các tôn giáo thì trong quản lý, người ta đưa người vào cài cắm và bắt sinh hoạt theo người ta. Chỉ là theo chủ trương, đường lối thôi. Tuy nhiên, riêng Luật Tôn Giáo bây giờ thì chi tiết hơn. Tức là người ta đi sâu vào tất cả các hoạt động sinh hoạt riêng của từng tôn giáo. Chẳng hạn như trước kia khi đào tạo một chức sắc tôn giáo thì trường nào mở lớp đào tạo đối với đạo đó sẽ có quyền quyết định. Nhưng bây giờ, Nhà nước bắt nộp danh sách lên để kiểm tra và nếu Nhà nước đồng ý thì mới được tuyển sinh và đào tạo ra chức sắc tôn giáo. Thứ hai nữa, các chương trình thờ phượng hay lễ ở nhà thờ… là phải lên chương trình trước và gửi đến cơ quan Nhà nước để kiểm duyệt. Chương trình được đồng ý thì mới được tiến hành… Thành ra, tôi cho rằng Luật Tín ngưỡng, tôn giáo là công cụ đàn áp nặng tay hơn và khốc liệt hơn so với Pháp lệnh về tự do tôn giáo".
Một bằng chứng cụ thể mới nhất cho thấy Chính quyền Việt Nam đàn áp tôn giáo qua vụ việc Chánh trị sự đạo Cao Đài chân truyền, ông Hứa Phi, và cũng là đồng Chủ Tịch Hội đồng Liên Tôn Việt Nam bị Công an Huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng gửi giấy mời làm việc với cáo buộc "có hành vi cung cấp thông tin sai sự thật cho bên ngoài, xúc phạm dân tộc Việt Nam" sau khi ông Hứa Phi có cuộc gặp gỡ với phái đoàn của Bộ ngoại Giao Hoa Kỳ hồi đầu tháng 11 vừa qua.
Một trong những vấn đề được cho là nghiêm trọng nhất mà các tổ chức nhân quyền trên thế giới cáo buộc thành tích nhân quyền của Chính phủ Việt Nam ngày càng tồi tệ là vấn đề về những người bảo vệ nhân quyền bị bức hại và bị cầm tù với những bản án nặng nề. Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam, ông Võ Văn Ái nêu ra dẫn chứng về khuyến cáo của Liên Hiệp Quốc :
"Như chương về An ninh Quốc gia và tất cả tội phạm hiện nay ghép cho những người đấu tranh bất bạo động và ôn hòa để đòi hỏi dân chủ và nhân quyền. Sự thật họ không đáp ứng điều gì hết cả. Vì lý do đó mà hai tổ chức nhân quyền quốc tế gồm Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam và Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền, một tổ chức nhân quyền rất lớn tại Pháp đã làm một bản điều trần để vạch ra những điều dối láo của nhà cầm quyền Hà Nội trong khi tuyên bố đã thực hiện những khuyến cáo, nhưng trong thực tế đã không thực hiện được cái gì gọi là quan trọng hết cả. Những khuyến cáo quan trọng nhất của các quốc gia đặt tại UPR 4 năm trước đây thì hầu như không có gì được thay đổi hết".
Ông Võ Văn Ái cho Đài Á Châu Tự Do biết ông đã được đọc bản báo cáo của Hà Nội giữa nhiệm kỳ gửi cho Liên Hiệp Quốc để nói rằng sau kỳ UPR 4 năm trước, Việt Nam đã thực hiện được rất nhiều thành tích cho nhân quyền và tất cả đa số những lời khuyến cáo đã được sửa đổi. Tuy nhiên, đại diện của Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam khẳng định sau khi xem qua tất cả lời khuyến cáo của các quốc gia Liên Hiệp Quốc thì rõ ràng Việt Nam chỉ tuyên truyền cho việc họ nói rất dân chủ và nhân quyền nhưng trong thực tế lại không hề có chuyện đó.
Trong buổi Hội thảo về Báo cáo UPR của Việt Nam năm 2019, vào ngày 3 tháng 12 ở Hà Nội, Giám đốc Quốc gia Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, bà Caitlin Wiesen tuyên bố UNDP sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để triển khai những khuyến nghị của UNDP nhằm góp phần đảm bảo và thúc đẩy ngày càng tốt hơn các quyền con người ở Việt Nam.
Trong khi đó, một số các cá nhân và tổ chức nhân quyền mà Đài RFA trao đổi lên tiếng kêu gọi Liên Hiệp Quốc ngay thời điểm này cần thiết gửi báo cáo viên về ngôn luận và báo cáo viên về tôn giáo cũng như báo cáo viên về vấn đề những người bảo vệ nhân quyền đến làm việc tại Việt Nam, vì như thế mới có được báo cáo độc lập và chính xác về tình hình nhân quyền ở Việt Nam hiện nay, một quốc gia bị các tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế đánh giá thuộc nhóm kém nhất ở khu vực Đông Nam Á, Đông Á-Thái Bình Dương trong lãnh vực thực thi quyền con người.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 04/12/2018
Báo cáo của Bộ Kế hoạch và đầu tư Việt Nam cho thấy nguồn vốn vay ODA của Trung Quốc dành cho Việt Nam cao gấp đôi các quốc gia khác. Thêm vào đó, hầu hết các dự án có nguồn vốn ODA tại Việt Nam đều đến từ Trung Quốc.
Dự án đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông. Courtesy : mt.gov.vn
Các chuyên gia cảnh báo về thực trạng vừa nêu.
Tờ Economictimes của Ấn Độ, vào ngày 29 tháng 11, đăng tải thông tin Việt Nam gia tăng quan ngại về những khoản vay vốn ODA của Trung Quốc với mức lãi suất cao và có điều kiện vay kém ưu đãi hơn so với vốn ODA của các quốc gia khác tài trợ cho Việt Nam.
Trong báo cáo trình Thủ tướng về thu hút, quản lý và sử dụng vốn vay ODA, ưu đãi nước ngoài năm 2018-2020, tầm nhìn 2025 của Bộ Kế hoạch và đầu tư nêu ra số liệu vốn vay ODA của Trung Quốc thường có lãi suất 3%/năm với điều kiện chỉ định thầu cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Mức lãi suất này cao hơn mức lãi vay ODA của Nhật Bản từ 0,4% đến 1,2% tùy vào thời hạn vay, hay của Hàn Quốc từ 0% đến 2% tùy theo điều kiện đấu thầu, hoặc của Ấn Độ là 1,75%/năm.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên gia tài chính-ngân hàng độc lập, trong một lần trao đổi với RFA về thực trạng các nguồn vốn vay ODA tại Việt Nam cho biết những gói tài trợ giúp Chính phủ Việt Nam phát triển gọi là ODA thường kèm theo lợi ích của quốc gia tài trợ. Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh nguyên tắc này cũng áp dụng với Trung Quốc khi họ đưa ra các gói ODA cho hạ tầng cơ sở cũng như những lĩnh vực kinh tế khác :
"Họ kèm theo điều kiện chẳng hạn như phải cho họ trúng thầu, phải tuyển dụng lao động của họ, hoặc phải mua nguyên vật liệu của họ. Đây là điều xảy ra thông thường.Vấn đề là chúng ta chấp nhận được đến đâu".
Bộ Kế hoạch và đầu tư còn cho biết trong báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ rằng vốn vay từ Trung quốc phải chịu phí cam kết 0, 5%, phí quản lý 0,5% trong khi thời hạn vay và ân hạn đều ngắn hơn các thị trường vốn khác, lần lượt 15 và 5 năm, do Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung quốc (China Eximbank) cung cấp.
Mặc dù vậy, các dự án và công trình phát triển quốc gia tại Việt Nam sử dụng nguồn vốn ODA hầu hết đến từ Trung Quốc. Ông Nguyễn Gia Kiểng, cựu Phụ tá Tổng trưởng Kinh tế của Việt Nam Cộng Hòa, một nhà quan sát tình hình kinh tế thế giới, từ Pháp quốc lên tiếng với RFA rằng ông lấy làm ngạc nhiên, vì :
"Ngân hàng Ngoại thương của Trung Quốc thông thường cho vay với mức lãi suất rất thấp, bởi vì mục đích của nó là để được trúng thầu để làm những công trình xây dựng và lắp ráp theo trong khuôn khổ của cái gọi là ‘Sáng kiến Một vành đai-Một con đường". Nhưng nếu Việt Nam vay với mức lãi suất cao hơn của ngân hàng các nước khác thì điều đó có gì không bình thường. Và, đối với Trung Quốc thì những cái bình thường xảy ra nhiều lắm. Thường thì Trung Quốc hay sử dụng biện pháp mua chuộc, hối lộ, lợi dụng các quan chức tham nhũng để có được các hợp đồng về xây dựng và lắp ráp".
Từ Hà Nội, Tiến sĩ Ngô Trí Long từng khẳng định với RFA rằng có tình trạng tham nhũng của giới chức Việt Nam trong quá trình hợp tác với Trung Quốc :
"Khác với các nước phương Tây, luật pháp rất nghiêm. Hiện nay Trung Quốc cũng chuyển từ kinh tế tập trung sang kinh tế thị trường cho nên còn rất nhiều những tàn dư, những góc khuất, những mặt tối. Rất nhiều cán bộ Việt Nam bị tha hóa cho nên bị những đối tác đấy mua chuộc, dẫn đến những hậu quả".
Bộ Kế hoạch và đầu tư cho biết không ít dự án sử dụng vốn vay, nhà thầu, thiết bị Trung Quốc thường xuyên chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng, tăng tổng mức đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư, mà điển hình nhất là Dự án đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông bị đội vốn gấp hai lần, lên đến gần 870 triệu đô la Mỹ (USD) và 4 lần xin lùi tiến độ, kéo dài thi công trong 10 năm vẫn chưa hoàn chỉnh theo hoạch định sẽ chính thức vận hành vào cuối năm 2018. Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và đầu tư còn đưa ra số liệu 1/3 trong số 12 dự án nghìn tỷ thua lỗ của ngành Công Thương, trong đó có Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Đạm Hà Bắc giai đoạn 2, dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên… đều sử dụng vốn vay từ Trung Quốc.
Một số các chuyên gia kinh tế mà Đài Á Châu Tự Do tiếp xúc cùng khẳng định Việt Nam sẽ phải lãnh hậu quả khôn lường trong bối cảnh tiếp tục tình trạng vay vốn ODA từ Trung Quốc như thế, vì Bắc Kinh đang có xu hướng xuất khẩu công nghệ lạc hậu trong các lãnh vực nhiệt điện chạy than, sản xuất thép…và Việt Nam trở thành nơi để chứa các công nghệ lạc hậu này. Ông nguyễn Gia Kiểng nhận định :
"Nếu Việt Nam tiếp tục đi trên con đường này thì chắc chắn dẫn tới thảm kịch. Gần đây, tôi có cảm giác rằng hình như các lãnh đạo của Chính quyền Việt Nam, tôi không muốn nói họ là những người có tinh thần trách nhiệm, đã ý thức được sự lố lăng quá đáng của những hợp đồng đến từ Trung Quốc và do đó họ cũng có khuynh hướng giảm bớt. Chẳng hạn như nhà máy thép ở Ninh Thuận bị dừng lại không làm nữa, các dự án về 16 lò điện nguyên tử cũng bị bỏ luôn, chắc là không bao giờ làm lại nữa rồi 3 đặc khu mà trong đó sự thực là để làm những khu công nghiệp của Trung Quốc với triển vọng rất cao là sẽ trở thành những tô giới, nhượng địa của Trung Quốc thì cũng bị khựng lại".
Bộ Kế hoạch và đầu tư nhấn mạnh trong báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ là xu hướng vay vốn ODA và ưu đãi nước ngoài vẫn cần thiết trước nhu cầu đầu tư 35-40% hoặc cao hơn để Việt Nam có tốc độ tăng bình quân 6-8% giai đoạn tới.
Đài RFA nêu vấn đề với một số chuyên gia kinh tế liệu rằng có dấu hiệu lạc quan Việt Nam sẽ thận trọng hơn và cân nhắc kỹ lưỡng về các khoản vay ODA của Trung Quốc trong tương lai, giống như ghi nhận của nhà quan sát Nguyễn Gia Kiểng hay không, thì được giới chuyên gia đưa ra lời cảnh báo rằng Việt Nam phải nhắm đến việc nâng cao uy tín của mình trên thế giới, trước lời phát biểu của Trung Quốc là sẽ thông qua Việt Nam để làm một cầu nối, làm một bàn đạp để bán hàng hóa Trung Quốc. Tiến sĩ Ngô Trí Long nhận định "Nếu Việt Nam không cảnh giác thì trước sau Việt Nam cũng bị loại ra khỏi thương trường quốc tế".
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 30/11/2018
Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng yêu cầu cần thiết phải tăng cường thông tin tích cực trên mạng xã hội và internet. Đó phải là "dòng chủ lưu, chủ đạo" trong thời gian tới. Cư dân mạng tại Việt Nam nói gì trước thông tin vừa nêu ?
Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng phát biểu tại hội nghị vào sáng ngày 28/11/18. Courtesy : Ảnh chụp màn hình baophapluat.vn
Phát biểu tại hội nghị giao ban công tác tuyên giáo 6 tháng cuối năm 2018 khu vực miền Đông Nam Bộ, diễn ra vào sáng ngày 28 tháng 11, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng nhấn mạnh rằng ngành tuyên giáo khi muốn đẩy mạnh công tác chống lại các quan điểm sai trái, thù địch thì trước hết phải tăng cường thông tin tích cực trên mạng xã hội, trở thành dòng chủ lưu, chủ đạo.
Trước nhắc nhở mới nhất của ông Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng, cư dân mạng tại Việt Nam nhận định có thêm bằng cho thấy Chính quyền Hà Nội ngày càng hà khắc hơn trong việc tăng cường biện pháp kiểm duyệt thông tin ; đặc biệt là trên mạng xã hội.
Đài RFA ghi nhận không ít người dân ở Việt Nam thường xuyên theo dõi thông tin qua mạng xã hội thắc mắc thế nào là thông tin tích cực và thế nào là thông tin xấu độc theo yêu cầu của Ban Tuyên giáo Trung ương. Đối với đa số các cư dân mạng mà Đài RFA tiếp xúc cho biết thông qua tin tức trên các báo đài lề phải thì họ hiểu rằng bất cứ những thông tin nào không có lợi cho Đảng Cộng sản và Nhà nước Việt Nam đều là những tin độc hại, chẳng hạn như Chính phủ Việt Nam hô hào chống tham nhũng, nhưng những ai chia sẻ thông tin về quan chức tham nhũng thì bị quy chụp cho là "nói xấu và bôi nhọ lãnh đạo" ; hay kêu gọi bảo vệ môi trường, nhưng không phải mỗi một Blogger Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị tuyên án tù 10 năm với tội danh "tuyên truyền chống nhà nước" do phản đối nhà máy Formosa mà còn rất nhiều người khác bị những hệ lụy nặng nề vì lên tiếng liên quan thảm họa môi trường biển ở khu vực Bắc Trung Bộ hồi tháng 4 năm 2016.
Một số facebooker và blogger ở Việt Nam khẳng định với RFA rằng khi Luật An ninh mạng có hiệu lực vào đầu năm 2019, Chính quyền Hà Nội sẽ còn sử dụng kết hợp nhiều biện pháp để kiểm duyệt thông tin tại Việt Nam. Nhà báo tự do Đỗ Cao Cường nêu lên quan điểm của anh :
"Đây không chỉ là việc kiểm soát thông tin nữa, mà là việc giữ vững chế độ, bảo vệ chế độ này. Vì sự tồn vong của chế độ cho nên họ sẽ làm mọi cách để thắt chặt quyền tự do báo chí và một trong những biện pháp của họ là dùng lực lượng dư luận viên 47, Ban tuyên giáo cho đến hàng loạt phóng viên, những cây bút mà người ta gọi là ‘bồi bút’ theo ý kiến chỉ đạo của họ ; đồng thời sử dụng các biện pháp quản lý như họ sẽ hợp tác với lãnh đạo Facebook Việt Nam và lãnh đạo của các doanh nghiệp truyền thông, thậm chí họ sẽ có những hợp tác ngầm với bên Trung Quốc để thắt chặt thông tin, yêu cầu Facebook và Google xóa các bài viết gây ra tiêu cực cho họ. Thêm nữa là những hình thức xử phạt rất mạnh như dùng phương thức kỷ luật, đình bản cho đến việc bắt bớ những tiếng nói phản biện, kể cả người làm báo".
Truyền thông quốc nội cho biết hiện tại có khoảng 55 triệu người sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam. Hồi đầu tháng 11, tân Bộ trưởng Thông Tin-Truyền Thông Nguyễn Mạnh Hùng đăng đàn tuyên bố rằng mạng xã hội không còn ảo nữa mà là thật và người dân, chính quyền phải sống nhiều hơn trên không gian mạng để cái tốt lớn lên và cái xấu sẽ giảm đi ; đồng thời ông Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng còn cho biết, Bộ Thông Tin-Truyền Thông đã hoàn thiện dự thảo Bộ quy tắc ứng xử cho các nhà cung cấp dịch vụ và người sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam, hướng tới xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn.
Với lời phát biểu mới nhất liên quan truyền thông mạng xã hội của Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng rằng thông tin tích cực trên mạng xã hội phải là chủ đạo, thì dư luận đặt vấn đề xã hội Việt Nam sẽ thế nào khi tin tức trên các kênh truyền thông chính thống lẫn mạng xã hội chỉ tràn ngập những điều "đẹp lòng" Đảng và Nhà nước ?
Một nhóm bạn trẻ đọc tin tức qua điện thoại có kết nối internet trên vỉa hè Hà Nội. Ảnh chụp năm 2014. AFP
Cư dân mạng Võ Phương Thuận, một bạn trẻ thường xuyên theo dõi tin tức qua mạng xã hội và chia sẻ những thông tin từ báo chí chính thống đăng tải các vấn đề tiêu cực xảy ra hàng ngày, với mong muốn cộng đồng quan tâm nhiều hơn cũng như cùng góp sức làm thay đổi xã hội tốt hơn. Tuy nhiên, bạn trẻ Võ Phương Thuận bị công an địa phương nhiều lần gửi giấy mời lên làm việc và yêu cầu cô không chuyển tải những thông tin bị cho "tiêu cực" như thế nữa mà hãy chuyển sang các thông tin như về lãnh vực làm từ thiện. Cô Võ Phương Thuận nói với RFA :
"Mấy ngày qua, công an đi vòng vòng và nói rằng em bị khùng. Ngày hôm kia thì xuống ủy ban chỗ khu mình ở hỏi xem tiếp xúc với em có thấy tinh thần có bị khùng hay không. Họ đi phao tin là mình bị này, bị kia. Dư luận viên của Long An có viết blog và lên mạng nói em bị khùng".
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do xoay quanh những biện pháp Chính quyền Việt Nam đang sử dụng để kiểm soát truyền thông mạng xã hội, cư dân mạng Võ Phương Thuận chia sẻ cho dù sắp tới đây Luật An ninh mạng có hiệu lực, cho dù những thông tin tích cực tràn ngập mạng xã hội, cho dù những tin tức của người dân đăng tải bị cho là xấu độc và bị gỡ bỏ thì cô vẫn tìm kiếm sự thật về xã hội mà mình đang sống và vẫn tiếp tục chia sẻ thông tin bị cho là tiêu cực vì theo cô một xã hội không có sự phản biện thì xã hội đó không thể tiến bộ và phát triển.
Nhà báo tự do Đỗ Cao Cường khẳng định với RFA rằng anh sẽ không từ bỏ lý tưởng truyền tải thông tin trung thực đến cộng đồng cho dù Nhà nước sử dụng các biện pháp kiểm duyệt thông tin đến mức độ tuyệt đối như thế nào đi nữa.
Trong khi đó, một số cư dân mạng khẳng khái cho rằng Chính quyền Việt Nam rõ ràng đang bất lực trong việc quản lý thông tin truyền thông mạng xã hội và với "mệnh lệnh" mới nhất của Ban Tuyên giáo Trung ương vi phạm Hiếp pháp về quyền tự do truyền thông và tự do ngôn luận của người dân. Vì thế, họ tuyên bố với RFA rằng họ vẫn tiếp tục những việc làm của một công dân được quy định trong luật pháp Việt Nam, trong đó họ có quyền thể hiện quan điểm của mình về các vấn đề xã hội cũng như chia sẻ thông tin liên quan.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 29/11/2018
Một đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ "Hiện tượng hủy hoại bản thân của học sinh trung học cơ sở và biện pháp phòng ngừa" được Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh) thực hiện và công bố vào trung tuần tháng 11, với kết quả nghiên cứu cho thấy những học sinh là con ngoan, trò giỏi ở tuổi vị thành niên có xu hướng tự hủy hoại bản thân.
Ảnh minh họa. AFP
Hồi trung tuần tháng Giêng năm 2018, dư luận trong nước bàng hoàng trước thông tin một nữ sinh lớp 7 ngoan ngoãn, học giỏi ở Hà Tĩnh tự tử trong lớp học, đã để lại hai bức thư viết bằng tiếng Anh và tiếng Việt gửi lời xin lỗi đến bố mẹ, thầy cô và bạn bè vì kết quả học tập giảm sút, không được như kỳ vọng của mọi người dành cho em.
Truyền thông quốc nội lúc bấy giờ cũng đăng tải nhiều thông tin báo động học sinh bị trầm cảm, tự tử vì áp lực học hành.
Hiện tượng tự tử của một nữ sinh cấp hai vì trầm cảm này chỉ là một trong nhiều trường hợp đã và đang xảy ra ở Việt Nam.
Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh vào hôm 12 tháng 11 công bố một nghiên cứu có tựa "Hiện tượng hủy hoại bản thân của học sinh Trung học cơ sở và biện pháp phòng ngừa".
Nhóm tác giả thực hiện đề tài khoa học vừa nêu cho biết đã tiến hành khảo sát thực tế trên 1043 học sinh tại 7 trường Trung học cơ sở ở Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương. Kết quả điều tra cho thấy có gần 62% có hành vi bỏ bê hay thiếu trách nhiệm với bản thân, hơn 38% có suy nghĩ bi quan về cuộc sống, xấp xỉ 32% thừa nhận từng làm đau bản thân mình. Điều đáng chú ý là trong số 1043 em học sinh được khảo sát, khoảng 27% thực hiện hành vi tự hủy hoại bản thân. Đặc biệt trong tỉ lệ 27% này, các em học sinh khá, giỏi lại chiếm số đông.
Phó Giáo sư-Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn, Hiệu phó trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, được truyền thông dẫn lời cho biết hiện tại tỷ lệ rối loạn tâm lý học đường càng cao thì học sinh đối diện nhiều khó khăn, và do đó nhiều em chọn hành động tự tổn hại, tự hành hạ mình.
Trong cuộc phỏng vấn với Báo Tuổi Trẻ Online, vào ngày 14 tháng 11, Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn nhấn mạnh nhóm nghiên cứu đề tài khoa học xác nhận được rằng có mối quan hệ nhất định giữa trầm cảm và hành vi tự hủy hoại ; có nghĩa là từ trầm cảm, học sinh dễ có hành vi tự hủy hoại và khi có hành vi tự hủy hoại thì dễ dẫn đến nguy cơ trầm cảm lâu dài, cũng như nguy cơ gia tăng mức trầm cảm.
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận có không ít những trường hợp học sinh ở lứa tuổi thanh thiếu niên tại Việt Nam tự hủy hoại bản thân đến mức tự vẫn mà không một ai biết được nguyên nhân vì sao các em đi đến quyết định như thế.
Bà Ngọc Trân ở Sài Gòn cho RFA biết gia đình của bà gặp một biến cố kinh hoàng khi một người cháu thật ngoan hiền, thật lễ phép, học thật giỏi đã nhảy từ ban công tầng lầu xuống sân nhà và ra đi mãi mãi mà trước đó người cháu này không có một biểu hiện bất thường nào. Bà Ngọc Trân chia sẻ :
"Đây là một mất mát rất lớn, không có gì có thể bù đắp được và bố mẹ của cháu suy sụp hoàn toàn. Những năm tháng còn lại trong cuộc đời thì trong gia đình sẽ cố gắng cho sự việc được trôi qua đi, nhưng nỗi ám ảnh, nỗi nhớ thương, nghĩ về con là khôn nguôi".
Kết thúc cuộc trò chuyện với bà Ngọc Trân, hình ảnh đọng lại trong lòng chúng tôi là nỗi nghẹn ngào qua tiếng nấc nghẹn mất mát người thân còn quá trẻ với nỗi hụt hẫng không bao giờ tìm được lời đáp chuyện gì đã xảy đến với người cháu yêu dấu của bà.
Thư tuyệt mệnh của một nữ sinh trung học viết trước khi tự vẫn.Courtesy : Ảnh chụp màn hình tienphong.vn
Để phần nào tìm kiếm câu trả lời, chúng tôi gặp gỡ với bạn trẻ Cẩm Linh, một sinh viên vừa tốt nghiệp đại học và được biết bạn từng trải qua giai đoạn tuổi thiếu niên có hoàn cảnh sống tương tự như cháu của bà Ngọc Trân và bạn cũng từng tự cầm dao cắt vào tay của mình.
Bạn trẻ Cẩm Linh nói với RFA tâm trạng của bản thân cũng như của một số bạn bè đồng trang lứa khi bước vào tuổi mới lớn :
"Họ cảm thấy bị áp lực từ phía gia đình, đặc biệt từ cha mẹ. Cha mẹ lúc nào cũng muốn con cái học thật giỏi nên nhiều khi suy nghĩ đó áp đặt lên người con và người con cảm thấy không có đủ năng lực để đạt được mong muốn của cha mẹ mình mà không thể giải tỏa được với ai. Nói với cha mẹ thì cha mẹ không hiểu. Nói với bạn bè thì bạn bè cũng bị áp lực giống như mình và mối quan hệ bạn bè cũng có những xích mích hàng ngày khi đi học. Nhiều áp lực cộng hưởng lại ảnh hưởng rất nhiều lên tâm lý của một học sinh như vậy và họ có xu hướng làm tổn thương đến bản thân, cơ thể của mình để cha mẹ, gia đình, bạn bè chú ý đến họ nhiều hơn hoặc là qua đó muốn làm áp lực lại đối với những người xung quanh".
Trả lời câu hỏi của RFA rằng bạn đã nghĩ gì trong giây phút cầm dao cứa vào da thịt, tự làm đau mình ; bạn trẻ Cẩm Linh bày tỏ :
"Khi ở lứa tuổi thanh thiếu niên mười mấy tuổi mà không thể tìm được câu trả lời cho những câu hỏi của mình thì thường chỉ nghĩ đến một hướng tiêu cực nhất là giải thoát cho bản thân của họ ; đó là kết thúc thôi".
Đài Á Châu Tự Do nêu vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu vừa công bố của Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh về "Hiện tượng hủy hoại bản thân của học sinh Trung học cơ sở và biện pháp phòng ngừa" với Chuyên gia Tâm lý-Tiến sĩ Diệu Thoa Trương, một bác sĩ tham gia nhiều chương trình giúp đỡ cho thanh thiếu niên bị trầm cảm ở Bang California, Hoa Kỳ và được bà giải thích :
"Những em hay tự cắt mình hay tự hủy hoại bản thân là do nhiều khi các em có những nỗi đau về tình cảm mà các em chịu không được. Ví dụ như những áp lực từ gia đình, từ học đường, từ xã hội mà các em không biết cách để đối phó. Do đó, thà các em đau bằng thể xác. Và khi các em tự cắt mình thì những chất dẫn truyền thông tin trong não bị kích động tạo cảm giác nhẹ nhàng. Các em sợ thì có sợ nhưng cảm thấy như được giải thoát".
Kết quả khảo sát do nhóm nghiên cứu của Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện cho thấy biểu hiện tự hủy hoại bản thân của các em học sinh ở nhiều mức độ khác nhau ; như tự bứt tóc chiếm hơn 18%, tự cắn mình chiếm hơn 18%, đập đầu vào một vật gì đó chiếm gần 20% và có hành vi tự đánh đấm mình chiếm hơn 35%.
Tiến sĩ Tâm lý học Diệu Thoa Trương nhấn mạnh hành động tự hủy hoại bản thân của thanh thiếu niên do nhiều yếu tố đa dạng khác nhau, có phần nhằm gây sự chú ý của cha mẹ và cũng có thể là muốn biểu hiện với bạn bè theo xu hướng, theo phong trào ; nhưng "Chủ yếu đó là tiếng kêu cứu của các em".
Tham khảo Phần 2 : Làm thế nào để ngăn chặn xu hướng tự hủy hoại bản thân của thanh thiếu niên ?
***************
Một đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ "Hiện tượng hủy hoại bản thân của học sinh trung học cơ sở (Trung học cơ sở) và biện pháp phòng ngừa" được Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh) thực hiện và công bố vào trung tuần tháng 11, với kết quả nghiên cứu cho thấy những học sinh là con ngoan, trò giỏi ở tuổi vị thành niên có xu hướng tự hủy hoại bản thân.
Ảnh minh họa. AFP
Phó Giáo sư-Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn, Hiệu phó trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh), chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, trong cuộc phỏng vấn với Báo Tuổi Trẻ Online, vào ngày 14 tháng 11, nhấn mạnh nhóm nghiên cứu đề tài khoa học xác nhận được rằng có mối quan hệ nhất định giữa trầm cảm và hành vi tự hủy hoại bản thân của học sinh cấp Trung học cơ sở.
Qua trao đổi với RFA về hiện tượng các em học sinh có xu hướng tự hủy hoại bản thân, Chuyên gia tâm lý-Tiến sĩ Diệu Thoa Trương, ở Hoa Kỳ khẳng định mặc dù có nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến việc các em có hành động như thế, nhưng chủ yếu là tiếng kêu cứu của các em, khi các em ở độ tuổi vị thành niên bị những áp lực mà không biết cách đối phó.
Nhà xã hội học-Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương lên tiếng với RFA rằng bà ghi nhận đề tài nghiên cứu mà trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện có lẽ là một khảo sát chính thức lần đầu tiên được công bố và đó là điều đáng mừng vì Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương cho rằng vấn đề tâm lý của thanh thiếu niên trước đây ít được giới chuyên môn quan tâm nhiều. Nhà xã hội học Phạm Quỳnh Hương nói :
"Qua những gì tôi quan sát xã hội thì tôi thấy quả thật trong những năm gần đây, thanh niên nói chung và học sinh ở nhà trường thì có những áp lực thật sự. Áp lực cả về cuộc sống xã hội, cộng thêm áp lực về học hành nữa. Giáo dục tại Việt Nam thì ngày càng áp lực hơn trước đây rất là nhiều".
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận, trong cuộc phỏng vấn với Báo VTV News Online, hồi trung tuần tháng 4 năm 2018, Phó Giáo sư-Tiến sĩ Trần Thu Hương, thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định xã hội càng phát triển thì áp lực càng gia tăng, càng có nhiều sự đè nén lên các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bên cạnh áp lực từ xã hội, giáo dục theo như Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương nêu lên, Tiến sĩ Trần Thu Hương còn đưa ra nguyên nhân áp lực từ công nghệ thông tin và từ gia đình, chẳng hạn cha mẹ kỳ vọng vào thành tích học tập của con cái quá nhiều mà bản thân các em không có đủ năng lực để đáp ứng, nhưng các em lại không thể giãi bày.
Cô Phương Trương, một bà mẹ trẻ đang theo học các khóa huấn luyện nuôi dạy con ở Trung tâm Đánh giá và Can thiệp Tâm lý Hồn Việt, chia sẻ với RFA rằng có rất nhiều yếu tố cộng hưởng tạo nên áp lực cho trẻ vị thành niên dẫn đến các em bị trầm cảm và có xu hướng tự hủy hoại bản thân, tuy nhiên Chuyên gia tâm lý-Tiến sĩ Hoàng Minh Tố Nga đưa ra nguyên nhân chủ yếu là đến từ gia đình. Cô Phương Trương nói về lớp hướng dẫn sự nối kết của gia đình tại Trung tâm Hồn Việt do Tiến sĩ Hoàng Minh Tố Nga chủ trì :
"Cô này rất chu đáo, có những khóa miễn phí cho người nghèo. Cô có những khóa học dành 2 giờ đồng hồ dành cho phụ huynh chia sẻ. Cô đặt những câu hỏi và phụ huynh phải trả lời. Và sau khi trả lời thì cô sẽ ngẫu nhiên mời một đứa con của gia đình đến. Cô đặt câu hỏi tương tự với người con đó thì đa phần câu trả lời của cha mẹ không trùng với của con 100%. Mức độ kết nối gia đình không có".
Trong phần 1 của loạt bài phóng sự tìm hiểu vì sao học sinh thanh thiếu niên là con ngoan, trò giỏi lại có xu hướng tự hủy hoại bản thân, bạn trẻ Cẩm Linh tâm sự chính mình và những bạn bè đồng trang lứa bị rơi vào trạng thái tâm lý không biết giải tỏa áp lực cùng ai nên có xu hướng làm tổn thương đến bản thân để người thân chú ý đến hoặc qua đó muốn làm áp lực lại đối với những người xung quanh.
Tiến sĩ Diệu Thoa Trương cho rằng các bậc phụ huynh Việt Nam phần đông là những người thường hay phán đoán và đó là nguyên nhân khiến cho con cái của họ không thể tâm sự và dẫn đến trầm cảm khi các em đối diện với những áp lực trong học tập, tình cảm, trong giao tiếp xã hội…Chuyên gia tâm lý Diệu Thoa Trương lý giải :
"Cha mẹ có thể phán đoán các em rằng tại sao phải vậy ? Nhưng quý vị không biết là cảm xúc của các em đối với vấn đề làm cho các em bị hụt hẫng, đau khổ, tuyệt vọng là một cảm xúc rất thật. Lúc đó đối với các em, những chuyện như vậy rất quan trọng nhưng không có ai ở đó để cho các em có thể tâm sự. Các em cần một người không phán đoán các em. Quý vị nhìn thấy một đứa con ngoan, nhưng nhiều khi trong lòng của nó bão tố mà nó không dám chống lại".
Áp lực từ công nghệ thông tin là một trong những nguyên nhân tác động đến học sinh bị trầm cảm. AFP
Truyền thông quốc nội vào đầu tháng 11 đăng tải số liệu khỏang 3 triệu thanh thiếu niên Việt Nam có vấn đề sức khỏe tâm thần, theo báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) vừa công bố hồi tháng 10. Báo Tuổi Trẻ Online dẫn lời của Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, Bác sĩ Nguyễn Hữu Chiến cho biết mặc dù chưa có khảo sát trên diện rộng nhưng số lượng thanh thiếu niên có vấn đề sức khỏe tâm thần gia tăng, bị rối loạn sức khỏe tâm thần học đường do sức ép học tập…
Theo kết quả khảo sát, được thực hiện từ năm 2003 đến nay ở 10/63 tỉnh, thành của Việt Nam vừa được UNICEF công bố cho thấy dấu hiệu bệnh lý phổ biến nhất của 3 triệu thanh thiếu niên là lo âu, chán nản về cuộc sống, thiếu tự tin, trầm cảm, có ý định tự tử và tự tử ; trong đó tỉ lệ thanh thiếu niên có ý định tự tử tăng lên từ 3,4 đến 6,1%.
Một số chuyên gia tâm lý mà Đài RFA trao đổi cho biết các em thanh thiếu niên khi gặp vấn đề về tâm lý và bị trầm cảm thông thường có những biểu hiện như luôn cáu giận, thay đổi thói quen ăn ngủ, luôn thấy mệt mỏi, thích một mình, thậm chí có thái độ thù nghịch với cha mẹ và xã hội. Họ đưa ra lời khuyên khi phụ huynh nhận thấy con em mình có những biểu hiện như thế thì cần hỗ trợ các em để các em sớm được điều trị.
Hiệu phó trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Giáo sư-Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn cho biết nhóm nghiên cứu đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ "Hiện tượng hủy hoại bản thân của học sinh Trung học cơ sở và biện pháp phòng ngừa" đưa ra một số giải pháp nhằm phòng ngừa hiện tượng này ; bao gồm nâng cao nhận thức về hành vi tự hủy hoại bản thân cho học sinh, giáo viên, chuyên viên tham vấn học đường, tổ chức các chuyên đề kỹ năng sống nhằm phát triển năng lực ứng phó với hành vi tự hủy hoại bản thân của học sinh, và xây dựng hệ thống kiến thức cùng bài tập hướng dẫn học sinh có dấu hiệu hủy hoại bản thân nhằm điều chỉnh trạng thái tâm lý và đối phó với các tác nhân kích thích của hành vi này.
Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn nói với báo giới ông đánh giá hoạt động tư vấn tâm lý tại trường học trong những năm gần đây đã khởi sắc và có sự thay đổi nhất định và đầu tư từ Bộ Giáo Dục-Đào Tạo, đang chú trọng nhiều đến học sinh trung học. Tuy nhiên, Tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn cho rằng vẫn cần có sự đầu tư nhiều hơn về con người, cơ sở vật chất cũng như cần được đảm bảo thực hiện một cách bài bản và có hệ thống.
Trả lời câu hỏi của chúng tôi về công tác liên quan đến việc quan tâm tâm lý học đường của học sinh trung học, một giáo viên giảng dạy tại một trường trung học cơ sở ở Cần Thơ, không muốn nêu tên cho biết chương trình giảng dạy quá tải nên cũng không có thời gian quan tâm tâm lý học sinh :
"Giáo viên đông lắm, không có đi học hết được. Có thể là 1, 2 giáo viên hoặc là hiệu trưởng tham gia lớp học rồi về truyền đạt lại giống như cho có vậy thôi. Có hướng dẫn giáo dục tâm lý trẻ em nhưng chỉ cho mình đọc và giáo viên tự thân vận động, thương học trò thế nào thì giáo dục học trò thế đó".
Chuyên gia tâm lý Diệu Thoa Trương chia sẻ ở Hoa Kỳ có nhiều chương trình giúp đỡ cho thanh thiếu niên khi các em có vấn đề về tâm lý, đặc biệt là ở trường học :
"Trường lớp ở Mỹ cũng rất hay, có những khóa dạy cho các bác sĩ tâm lý, dạy cho thầy cô hoặc dạy cho bạn bè để giúp để ý thấy những bạn nào có dấu hiệu trầm cảm thì mình tới và nói chuyện. Tức là họ huấn luyện từ người cảnh sát cho tới chuyên gia tâm lý và giáo viên để tìm đến với đứa trẻ. Tại vì đứa trẻ tin vào những người gần gũi, những người không phán đoán mình thì các em cảm thấy an toàn để chúng chia sẻ".
Tiến sĩ Diệu Thoa Trương nhấn mạnh quan trọng hơn hết là sự nối kết của gia đình với các em thanh thiếu niên và khi các bậc phụ huynh muốn được con em của họ sẻ chia thì trước hết chính bản thân họ phải thay đổi, không tạo áp lực lên con cái của mình, nhất là trong việc học hành.
Chúng tôi xin được kết thúc loạt bài tìm hiểu về xu hướng thanh thiếu niên, đa số là con ngoan, trò giỏi có xu hướng tự hủy hoại bản thân với tâm sự của bạn trẻ Cẩm Linh rằng dù mới tốt nghiệp đại học với tấm bằng cử nhân tài chính, theo ý nguyện của ba mẹ, nhưng bạn thật sự mất phương hướng vì không thể tìm được công việc như ý muốn trong bối cảnh mỗi năm Việt Nam có đến 200 ngàn cử nhân thất nghiệp.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 16/11/2018
Bộ Nội Vụ, vào cuối tháng 10 trình lên Bộ Chính trị đề án liên quan thực hiện thí điểm tập sự thứ trưởng ở độ tuổi 40. Những người quan tâm đến chính trường Việt Nam nhận xét như thế nào về đề án vừa nêu ?
Hai Thứ trưởng Bộ Nội Vụ Trần Thị Hà và Nguyễn Duy Thăng bị kỷ luật vì liên quan đến vụ bổ nhiệm cựu quan chức Trịnh Xuân Thanh. Courtesy : moha.gov.vn. RFA edited
Truyền thông quốc nội, hồi hạ tuần tháng 10, dẫn lời của Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết Ban Cán sự đảng Bộ Nội vụ đã xây dựng đề án thí điểm thực hiện chế độ thực tập, tập sự lãnh đạo quản lý và trình lên Bộ Chính trị đề án này.
Theo đề án vừa nêu, những chức danh quản lý, lãnh đạo cấp phó bao gồm thứ trưởng ; phó tổng cục trưởng ; phó cục trưởng ; phó vụ trưởng, phó giám đốc sở và tương đương sẽ được thí điểm tập sự lãnh đạo.
Điều đáng chú ý trong đề án là tiêu chuẩn, điều kiện thực hiện tập sự áp dụng với cán bộ ở độ tuổi 40 ; nam dưới 45 tuổi và nữ duới 40 tuổi bên cạnh có 3 năm liên tiếp làm tốt trách nhiệm được giao, được cấp thẩm quyền đề nghị và phê duyệt, cấp ủy thông qua và cơ quan có nhu cầu bổ sung chức danh lãnh đạo, quản lý.
Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển xã hội nói với RFA bà cho rằng đây là một sự thay đổi tích cực trong việc bồi dưỡng cán bộ trẻ tại Việt Nam :
"Như chúng ta thấy từ trước đến nay, các lãnh đạo của Việt Nam thường khá cao tuổi. Những người có hàm thứ trưởng, bộ trưởng ở độ tuổi 40 thì khá là đặc biệt. Và, có một quan điểm chung là không tin tưởng vào những người trẻ. Từ trước đến nay trong xã hội Việt Nam là như vậy rồi. Không chỉ ở Việt Nam, mà tại Châu Á, người ta vẫn coi những người trẻ là không có kinh nghiệm, không có năng lực. Chính vì thế, Việt Nam chủ trương lựa chọn và bồi dưỡng cho cán bộ trẻ như vậy thì đấy là dấu hiệu đáng mừng".
Trong khi đó, Đài Á Châu Tự Do ghi nhận không ít ý kiến trên các trang fanpage của truyền thông trong nước bày tỏ sự quan ngại rằng việc quy định tuổi đối với cán bộ lãnh đạo là không hợp lý và việc chọn lựa người lãnh đạo phải dựa vào tiêu chí có tài, có đức thì mới hữu dụng cho quốc gia. Ông Duy Lê, một chuyên gia về quản trị, là người có cơ hội làm việc và tiếp xúc với rất nhiều người trẻ tại Việt Nam chia sẻ với RFA rằng ông nhận thấy thế hệ trẻ Việt Nam trong vòng một, hai thập niên qua thì đa số là những người thiếu kiến thức sống cũng như kinh nghiệm làm việc và còn là những người vọng tưởng ; chỉ muốn không làm gì mà giàu có nhanh chóng. Tuy nhiên, vị chuyên gia này nhận xét trong thời gian gần đây ngày càng có nhiều hơn những người trẻ du học đàng hoàng ở nước ngoài trở về nước sinh sống và làm việc với nhiều hoài bão lớn.
Đợt thi tuyển công chức trực tuyến do Bộ Nội Vụ tổ chức trước đây - File photo
Nhận định về chủ trương của Việt Nam sẽ thí điểm thực hành cán bộ lãnh đạo cấp phó lên đến chức danh thứ trưởng ở độ tuổi 40 trong thời gian tới, ông Duy Lê nói với RFA :
"Nhiều người trẻ đi học ở nước ngoài về thật sự có năng lực tốt. Trẻ hóa cũng tốt mà. Nhưng vấn đề là những người này mong chờ gì một khi họ vào trong biên chế nhà nước ? Mong chờ dùng năng lực của họ để cống hiến, để làm cho đất nước tốt hơn hay đó là cơ hội để kiếm chác ? Đâu đâu cũng có người tốt. Đâu đâu cũng có người muốn cống hiến. Nhưng vào trong guồng máy rồi thì liệu rằng họ có giữ được lập trường, quan điểm, suy nghĩ ban đầu của họ không hay một thời gian sau rồi họ cũng giống như những người trong hệ thống đó ?"
Đồng quan điểm với Chuyên gia độc lập Duy Lê, một số người quan tâm thông tin về đề án thí điểm tập sự cán bộ quản lý cấp cao trẻ tuổi khẳng định đây là cơ hội tốt cho những người trẻ xem như là một động lực để phấn đấu, nhất là những ai có tâm nguyện đóng góp phụng sự cho đất nước và cho sự phát triển của quốc gia. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến quan ngại về cơ chế hành chính hiện nay sẽ là "lực cản" đối với những cán bộ trẻ có nhiệt huyết cống hiến. Cô Nguyễn Trang Nhung, người tự ứng cử Đại biểu Quốc hội khóa XIV, nhấn mạnh với RFA :
"Có thể sự e ngại đến từ chẳng hạn như cơ chế quy hoạch người vào những vị trí như thế này. Liệu có đủ chặt chẽ để cho những người có tư tưởng cấp tiến hoặc cởi mở hơn so với mức mà nhà nước mong muốn vào trong guồng máy cán bộ hay không ? Theo khuôn khổ của họ, tức là một mặt họ vẫn muốn cải cách hệ thống hành chính bộ máy nhà nước, bằng cách khuyến khích người trẻ vào ; nhưng một mặt khác họ vẫn có cơ chế để đưa những người có những tư tưởng thích hợp với hệ thống để vào trong bộ máy nhà nước".
Truyền thông quốc nội, trong năm 2018, đăng tải thông tin công tác tuyển dụng công chức, bổ nhiệm cán bộ tại các tỉnh, thành ở Việt Nam vẫn xảy ra các hiện tượng tiêu cực. Đơn cử như trường hợp hàng chục ứng viên trúng tuyển công chức tại thành phố Hải Phòng sử dụng chứng chỉ tiếng Anh không được Bộ Giáo Dục-Đào Tạo cấp phép, hay cán bộ ở Đăk Lăktiết lộ đề thi cho những người quen biết trước khi cuộc thi tuyển công chức diễn ra. Mới đây nhất vào ngày 06/11, Thanh tra Bộ Nội Vụ công bố kết luận hơn 100 công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn chức danh lãnh đạo tại tỉnh Lâm Đồng.
Trước đây vào đầu năm 2018, lên tiếng với RFA liên quan bộ máy cán bộ hành chính của Việt Nam, Giáo sư Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam khẳng định với RFA rằng :
"Bộ máy hành chính của Đảng và hành chính của Nhà nước thì nhân viên bám vào biên chế với đồng lương không cao nhưng ai cũng muốn bám lấy biên chế vì bên cạnh lương thì còn bổng. Bổng đã lớn nhưng còn dựa vào quyền để đục khoét của dân thì tham nhũng này mới là khủng khiếp. Tham nhũng từ trên xuống dưới. Càng lên cao thì càng tham nhũng lớn. Trên chóp bu tham nhũng thì cấp dưới tội gì không tham nhũng và cứ thế tham nhũng xuống tận cơ sở. Cho nên cả bộ máy đó không phương cứu chữa".
Đài RFA nêu vấn đề với Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội về các ý kiến quan ngại cơ chế hành chính sẽ cản trở chủ trương trẻ hóa cán bộ lãnh đạo, Tiến sĩ Khuất Thu Hồng đưa ra nhận định rằng đề án thí điểm tập sự cán bộ cấp cao kết hợp với những hoạt động chống tham nhũng của Chính phủ có thể "giúp cho việc tuyển dụng những người trẻ tuổi có năng lực vào bộ máy không gặp các vấn đề tiêu cực, tức là đảm bảo được tuyển dụng những người thật sự có tài chứ không phải những người bất tài mà do chạy chọt, hối lộ hay vì bộ máy không trong sạch mà người ta đạt được vị trí của mình".
Trả lời câu hỏi của chúng tôi rằng đón nhận thông tin Việt Nam sẽ thực hiện thí điểm tập sự cán bộ lãnh đạo, quản lý đến cấp thứ trưởng ở độ tuổi 40 như thế nào, một số bạn trẻ Đài RFA tiếp xúc bày tỏ họ hân hoan với thông tin này ; bởi vì đối với họ đó là một sự công nhận năng lực cũng như khát vọng cống hiến cho nước nhà của họ có thể bắt kịp với thế giới trong thời đại hiện nay vì một Việt Nam phú cường, văn minh và dân chủ.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 13/11/2018
Những ngày qua, dư luận đặc biệt quan tâm thông tin phản bác của Bộ Công An đối với phát biểu của Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng tại nghị trường Quốc hội vào cuối tháng 10, cũng như qua mạng xã hội vào đầu tháng 11.
Áp phích Phản đối Luật An Ninh Mạng - Courtesy : Amnesty International
Sau hơn một tuần phiên chất vấn của Đại biểu Quốc hội (Đại biểu quốc hội) với Bộ trưởng Bộ Công An Tô Lâm diễn ra vào ngày 31 tháng 10, tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIV, truyền thông quốc nội tiếp tục đăng tải thông tin về Đảng ủy Công an Trung ương kiến nghị Đảng đoàn Quốc hội xem xét sự việc của Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, đồng thời có hình thức xử lý vi phạm liên quan đến việc phát ngôn và đánh giá, nhận định tình hình bị cho gây dư luận xấu của vị đại biểu tỉnh Bến Tre này.
Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, vào ngày 1 tháng 11 lên tiếng cho biết số liệu mà ông trưng dẫn cho thấy Cơ quan Điều tra Công an vi phạm "rất khủng khiếp" là được tính toán, phân tích từ số liệu trong bảng phụ lục báo cáo số 158/BC-VKSTC, ghi ngày 08/10/18 của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao gửi Quốc hội và ông khẳng định các số liệu đưa ra là đúng.
Bộ Công An, vào ngày 5 tháng 11, công bố một thông cáo trên Cổng Thông tin Điện Tử của Bộ này rằng những số liệu mà Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng đưa ra trong phiên chất vấn sáng 31/10/2018 là không chính xác.
Thông tin cho thấy Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng là một người có bằng tiến sĩ ngành luật và là người có sự cọ sát với đời sống pháp luật khá nhiều. Ông Lưu Bình Nhưỡng còn là người đại diện cho cử tri phản ánh ở nghị trường Quốc hội nhiều vấn đề nóng bỏng về các vụ án, vụ việc mà xã hội đặc biệt quan tâm.
Qua phiên chất vấn với Bộ trưởng Công an Tô Lâm và phản bác của ngành Công an đối với Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, không ít kiến cho rằng Bộ Công An đang sử dụng quyền lực để "trả đũa" vị Đại biểu quốc hội có tâm huyết là ông Lưu Bình Nhưỡng.
Luật sư Trịnh Vĩnh Phúc, thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hồ Chí Minh nêu lên nhận xét của ông với RFA xoay quanh vụ việc này :
"Ông Lưu Bình Nhưỡng đã có tinh thần trách nhiệm để đưa ra vấn đề, nhưng ngành công an lại có thái độ tiếp nhận như vậy. Điều này có thể vì ông Lưu Bình Nhưỡng phản ánh số liệu đó làm va đập quá mạnh vào sự tự ái hay vào tính bảo thủ của một cơ quan pháp luật ngành công an. Trong trường hợp này, tôi nghĩ ngành công an lý ra phải bình tĩnh để tiếp nhận vấn đề, và người đứng đầu ngành là Bộ trưởng Tô Lâm cần nên đối thoại, lắng nghe, tiếp thu thì tốt hơn là tạo ra hiệu ứng gồm cả báo chí và một số cơ quan phản bác, truy buộc, cô lập đối với ông Lưu Bình Nhưỡng. Tôi cho đó là cách hành xử không có văn hóa đúng chuẩn mực ở nơi chốn nghị trường Quốc hội".
Luật sư Trịnh Vĩnh Phúc nhấn mạnh Đại biểu Quốc hội có được đặc quyền "miễn trừ trách nhiệm" khi phát biểu trước diễn đàn Quốc hội cho nên nếu như ngăn cản và cô lập ông Lưu Bình Nhưỡng thì chẳng khác nào đó là cách hạn chế những quyền của người dân, quyền của cử tri mà ông Lưu Bình Nhưỡng là người đại diện.
Vào ngày 8 tháng 11, truyền thông trong nước dẫn lời bình luận của ông Lê Như Tiến, Đại biểu Quốc hội khóa XII và XIII rằng Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói riêng và các vị Đại biểu Quốc hội nói chung đều có quyền miễn trừ, có quyền nói lên tiếng nói độc lập và đặc biệt chỉ có như thế trong diễn đàn Quốc hội thì mới có sự tranh luận tốt được.
Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng Courtesy : Facebook Luu Binh Nhuong
Cộng đồng cư dân mạng tại Việt Nam đặc biệt lưu tâm đến vụ việc của Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng khi vị đại biểu này sử dụng mạng xã hội để chia sẻ tâm tư liên quan đến việc chất vấn Bộ trưởng Bộ Công An hôm 31/10.
Qua tài khoản Facebook Luu Binhnhuong, chủ nhân cho biết mình là Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng cùng chia sẻ với lời khẳng định rằng "là Đại biểu quốc hội chuyên trách ở Trung ương, lại là người luôn phải biết lắng nghe tiếng Dân, tôi không được phép làm điều trái đạo lý và đi ngược lòng Dân". Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng mong muốn người dân và cử tri quan tâm, giám sát các hoạt động của đại biểu do họ bầu ra, ủng hộ Quốc hội bằng cách góp ý kiến, bàn luận với tinh thần cởi mở, dân chủ, thẳng thắn và không nên có thái độ hằn học, cực đoan, xúc phạm người khác.
Trong cùng ngày xảy ra vụ việc chất vấn của Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng ở nghị trường Quốc hội, Bộ trưởng Thông Tin-Truyền Thông Nguyễn Mạnh Hùng đăng đàn tuyên bố rằng mạng xã hội không còn ảo nữa mà là thật và người dân, chính quyền phải sống nhiều hơn trên không gian mạng để cái tốt lớn lên và cái xấu sẽ giảm đi.
Trong khi cộng đồng cư dân mạng tỏ ra ủng hộ việc làm của Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng ở nghị trường cũng như trên mạng xã hội, thì truyền thông chính thống tập trung đăng tải nhiều thông tin phản bác đối với vị Đại biểu quốc hội của tỉnh Bến Tre, mà nhiều người cho rằng do Bộ Công An chỉ đạo. Nhà hoạt động dân chủ-Facebooker Đinh Quang Tuyến nói với RFA :
"Từ xưa đến giờ, bên công an chỉ đàn áp người dân. Họ hành xử hoàn toàn không theo luật mà là theo sức mạnh. Ông Lưu Bình Nhưỡng lên tiếng là có khả năng ông ấy đón đầu vấn đề về Luật An ninh mạng. Tại vì Luật An ninh mạng sẽ kiểm soát luôn cả những người như ông Lưu Bình Nhưỡng. Và như vậy thì họ không chấp nhận. Cho nên ông Lưu Bình Nhưỡng mới tung ra số liệu thật để chứng minh rằng công an đã quá lạm quyền và không tôn trọng pháp luật. Còn bây giờ, với Luật An ninh mạng thì tất cả trở thành nô lệ một cách tuyệt đối của công an, kể cả Quốc hội".
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận ý kiến của một số người từ Bắc đến Nam đều có cùng nhận xét cho rằng Chính quyền Việt Nam dùng "công an trị" để điều hành quốc gia và họ mong mỏi sẽ có nhiều hơn các vị Đại biểu quốc hội giống như Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng cất lên tiếng nói, nguyện vọng của họ đến Nhà nước và Chính phủ Việt Nam.
Trả lời câu hỏi RFA rằng trong trường hợp vụ việc liên quan phát biểu của Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng không kết thúc theo như đề nghị của Đại biểu quốc hội Lê Như Tiến rằng Đại biểu quốc hội và Bộ Công An cần phải cảm thông chia sẻ trên tinh thần xây dựng, thì không ít những người chúng tôi tiếp xúc quả quyết Nhà nước và Bộ Công An Việt Nam dùng Luật An ninh mạng để khống chế các quyền được hiến định của công dân, như quyền tự do biểu đạt, quyền tự do ngôn luận, quyền tự do truyền thông và như lời khẳng định của nhà hoạt động dân chủ Đinh Quang Tuyến rằng "giặc không ở đâu xa, mà giặc chính là lực lượng những người mặc sắc phục công an bóp nghẹp và đàn áp tiếng nói của người dân bằng Luật An ninh mạng".
Vào ngày 9 tháng 11, truyền thông trong nước loan tin dẫn lời của Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng rằng ông sẽ chấp nhận quyết định của cấp trên liên quan phát biểu chất vấn Bộ trưởng Công an Tô Lâm về điều mà ông Lưu Bình Nhưỡng nói rõ là vi phạm khủng khiếp của Cơ quan Điều Tra Công an.
Hòa Ái
Nguồn : RFA, 09/11/2018
