Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) quyết tâm chủ quyền, an ninh quốc gia Biển Đông

Hải quân Hoa Kỳ gần đây đã thực hiện di chuyển tàu chiến gần hòn đảo đang tranh chấp ở Biển Đông, nơi Trung Quốc tuyên bố là lãnh thổ của mình.

Không ảnh đảo Pag-asa, một phần của nhóm đảo Trường Sa đang tranh chấp, ở Biển Đông nằm ngoài khơi bờ biển phía tây Philippines - ảnh hình ảnh tập tin cho thấy một. Một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ nói rằng sự hiện diện của một số lượng lớn tàu Trung Quốc gần các đảo và đảo nhỏ do Philippines chiếm đóng là "một mối lo ngại". Chính phủ Philippines đã phản đối các đội tàu Trung Quốc vào thứ Năm, ngày/4/4/2019, sau khi quân đội của họ giám sát hơn 200 tàu Trung Quốc từ tháng 1 đến tháng 3 tại khu vực tranh chấp có tên Sandy Cay, gần đảo Pag-asa do Philippines chiếm đóng. (Rolex Dela Pena / Pool Photo qua AP, File)

Hải quân Hoa Kỳ cho biết trong một tuyên bố rằng, tàu chiến USS Montgomery đã đi qua Quần đảo Trường Sa (mà Trung Quốc gọi là Nam Sa), nơi Bắc Kinh triển khai tên lửa vào thứ Bảy, để chứng minh rằng các đảo và vùng biển xung quanh trong vùng biển quốc tế, và tự do di chuyển hàng hải.

Người phát ngôn của Hạm đội thứ bảy Joe Killey nói : "Quyền tự do giao thông hàng hải này (FONOP) duy trì quyền, sử dụng tự do và hợp pháp đại dương".

Montgomery "thách thức các hạn chế của Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan đối với quyền đi lại", ông nói.

Quân đội Trung Quốc đã phản đối chiến dịch này, và Bộ Tư lệnh miền Nam của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) nói rằng các tàu chiến Mỹ đã được bảo vệ trong quá trình hoạt động.

Đại tá Trung Quốc, Li Huamin, cho biết tàu chiến Mỹ "đã xâm nhập lãnh hải của Trung Quốc mà không được phép" và bị cảnh báo rời đi.

Đại tá Li cho biết trong một tuyên bố rằng Hải quân và Không quân PLA đã được lệnh theo dõi và buộc các tàu ra khỏi khu vực.

"Quân đội Trung Quốc quyết tâm duy trì chủ quyền và an ninh quốc gia và duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông, bất kể tàu chiến của Mỹ có nghĩa là gì", ông nói.

Vào tháng 6 năm 2018, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ khi đó là Jim Mattis đã cảnh báo Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc rằng, tranh chấp đảo có thể là một điểm nóng tiềm năng trong quan hệ Bắc Kinh – Washington.

Bill Gertz

Nguyên tác : U.S. Navy defies China with South China Sea operation, The Washington Times, 29/01/2020

Trà My dịch

Nguồn : VNTB, 01/02/2020

Hải quân Mỹ cử chiến hạm đến ‘xông đất’ ở Biển Đông

Trân Văn, VOA, 29/01/2020

Stars and Stripes – cơ quan truyền thông chuyên cung cấp thông tin, bình luận liên quan đến hoạt động của quân đội Mỹ - vừa cho biết : Chiến hạm USS Montgomery vừa "xông đất" ở Biển Đông.

USS Montgomery tại căn cứ Changi Naval Base, Singapore. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 2nd Class Tristin Barth)

Hôm 25 tháng 1 (mùng 1 tháng Giêng âm lịch), USS Montgomery đã dạo một vòng quanh Johnson Reef (bãi đá Gạc Ma) và Fiery Cross Reeef (bãi đá Chữ Thập). Đây là hai trong số bảy bãi đá ở quần đảo Trường Sa mà Trung Quốc cưỡng chiếm của Việt Nam vào cuối thập niên 1980 và đã bồi đắp thành bảy hòn đảo nhân tạo.

Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ cho biết, USS Montgomory là chiến hạm đầu tiên thực hiện cuộc tuần tra trong năm 2020 ở Biển Đông nhằm chứng minh, Mỹ sẽ không từ bỏ quyền tự do hàng hải ở vùng biển này. Những cuộc tuần tra như thế ở Biển Đông còn nhằm thách thức yêu sách của Trung Quốc về chủ quyền tại Biển Đông.

Đại tá Joe Keily, Phát ngôn viên của Hạm đội 7 thuộc Hải quân Mỹ, nói thêm, ngoài Trung Quốc, những yêu cầu tương tự của Việt Nam, Đài Loan về việc phải được cho phép hoặc phải thông báo trước khi chiến hạm của quốc gia nào đó chỉ băng qua lãnh hải hoàn toàn không phù hợp với luật pháp quốc tế.

Đó cũng là lý do USS Montgomery không xin phép, cũng không thông báo với bất kỳ quốc gia nào khi tiến vào quần đảo Trường Sa, băng ngang bãi đá Gạc Ma và bãi đá Chữ Thập. Đại tá Keily nhấn mạnh, cả Công ước về Biển lẫn luật pháp quốc tế đều không giới hạn quyền qua lại một cách ôn hòa trong lãnh hải của quốc gia nào đó.

Trong email trao đổi với Stars and Stripes, Đại tá Keiley chú thích, Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan cùng đòi chủ quyền trên toàn bộ quần đảo Trường Sa. Còn Philippines, Malaysia và Brunei thì đòi chủ quyên trên một phần quần đảo này. Mỹ không công nhận chủ quyền của bất kỳ quốc gia nào trên quần đảo này.

Trước nay, các chuyến hải hành băng ngang Biển Đông, dạo quanh các đảo ở cả quần đảo Trường Sa lẫn quần đảo Hoàng Sa của những chiến hạm thuộc Hải quân Mỹ đều nhằm khẳng định, Mỹ không từ bỏ quyền tự do hàng hải ở Biển Đông. Riêng đối với quần đảo Trường Sa, năm ngoái, Mỹ đã từng cử ba chiến hạm USS Spruance, USS Preble và USS Chung Hoon dạo quanh các căn cứ hỏa lực mà Trung Quốc xây dựng trên những đảo nhân tạo (bồi đắp trên những bãi đá đã cưỡng đoạt của Việt Nam) tại quần đảo này.

Sự kiện USS Montgomery "xông đất" ở Biển Đông có vài điểm đáng chú ý : Diễn ra ngay vào ngày đầu tiên – ngày đặc biệt nhất của năm âm lịch. Không biết có phải vì vậy mà không thấy Trung Quốc phản đối USS ngay lập tức hoặc cảnh cáo, bám theo nhằm răn đe như thường thấy (?). Một yếu tố khác với thường lệ nữa là đại diện Hải quân Mỹ nhấn mạnh yếu tố "thách thức" cả Việt Nam và Đài Loan như những thực thể ngang hàng với Trung Quốc trong yêu sách về chủ quyền tại Biển Đông.

Trân Văn

Nguồn : VOA, 29/01/2020

Chú thích

(1) https://www.stripes.com/news/pacific/navy-steams-near-contested-spratly-island-reefs-militarized-by-china/1.616537

********************

Tàu chiến Mỹ đi gần đảo tranh chấp ở Biển Đông lần đầu trong năm 2020

VOA, 29/01/2020

Hải quân Hoa Kỳ hôm thứ Ba 28/1 cho biết họ điều một tàu chiến đi gần quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp ở Biển Đông vào hôm 25/1. Đây là nơi có các đảo đã được Trung Quốc xây kiên cố.

Tàu chiến đấu duyên hải biến thể độc lập USS Montgomery (LCS 8) hoạt động ở Biển Đông. Ảnh hải quân

Động thái của Mỹ được xem là cuộc hành quân vì tự do hàng hải (FONOP) đầu tiên trong năm 2020.

Người phát ngôn của Hạm đội 7, Hải quân Mỹ, nói với tờ Japan Times rằng tàu USS Montgomery, một tàu chiến đấu tiên tiến, đã khẳng định các quyền và tự do hàng hải ở quần đảo Trường Sa, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Người phát ngôn Hạm đội 7, Trung úy Joe Keiley, cho biết cuộc FONOP mới nhất này "giữ vững các quyền pháp lý, quyền tự do và việc sử dụng hợp pháp vùng biển", đồng thời nói thêm rằng tàu Montgomery đã thách thức những hạn chế mà Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan đặt ra đối với việc qua lại vô hại.

Tàu Montgomery đã đi qua gần bãi Chữ Thập do Trung Quốc nắm giữ, nơi có đường băng đạt chuẩn quân sự dài 3.000 mét và bãi Gạc Ma, các ảnh của Lầu Năm Góc cho thấy.

Người phát ngôn nói rằng Hoa Kỳ "giữ vững nguyên tắc về quyền tự do hàng hải", và các cuộc hành quân "được tiến hành một cách ôn hòa và không thiên vị có lợi hay bất lợi cho bất kỳ quốc gia cụ thể nào".

"Tự do đi lại hàng hải ở Biển Đông là một phần trong các hoạt động hàng ngày của các lực lượng quân sự Hoa Kỳ trên toàn khu vực", ông nói thêm.

Sau đó trong cùng ngày 28/1, quân đội Trung Quốc nói lực lượng không quân và hải quân của họ đã "đuổi" tàu chiến Mỹ khi tàu đi gần quần đảo.

Hải quân Hoa Kỳ lâu nay làm Bắc Kinh tức giận khi thường xuyên tiến hành các FONOP gần một số hòn đảo mà Trung Quốc chiếm đóng ở vùng biển, bao gồm các đảo nhân tạo nhỏ của Trung Quốc. Việc làm của Mỹ khẳng định rằng tự do ra vào vùng biển là điều rất quan trọng đối với tuyến đường thủy quốc tế này.

(Japan Times, South China Morning Post)

*******************

Tàu chiến Mỹ tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông ngày đầu năm mới

RFA, 29/01/2020

Tàu chiến của Hải quân Mỹ vừa thực hiện chuyến tuần tra trong chương trình tự do hàng hải (FONOP) ở Biển Đông lần đầu tiên trong năm 2020.

Hình chụp tàu USS Montgomery đang hoạt động trên Biển Đông. Hình minh họa. Pinterest

Trang tin NHK của Nhật trích nguồn tin từ Hạm đội 7 của Mỹ cho biết tàu USS Montgomery vừa đi qua khu vực quần đảo Trường Sa hôm 25/1 vừa qua.

Người phát ngôn Hạm đội 7 Joseph Keiley nói với NHK rằng “Hoa Kỳ sẽ cho máy bay và tàu đi qua,  hoạt động ở bất cứ nơi nào luật quốc tế cho phép, dù địa điểm đó có phải là vùng đòi chủ quyền trên biển quá mức hay không”.

Hoa Kỳ đã nhiều lần lên tiếng phản đối việc Trung Quốc cho xây lấp các đảo nhân tạo ở Biển Đông và triển khai vũ khí ra khu vực này.

Từ năm 2015, Hoa Kỳ đã tiến hành các hoạt động tuần tra tự do hàng hải nhằm thách thức các đòi hỏi về chủ quyền quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông. Tàu chiến của Mỹ đã đi vào vùng 12 hải lý sát các đảo nhân tạo do Trung Quốc kiểm soát ở Trường Sa và Hoàng Sa.

Năm 2019, Hải quân Mỹ đã thực hiện khoảng 8 chuyến tuần tra ở Biển Đông, chuyến cuối cùng là vào tháng 11 khi tàu USS Wayne E. Meyer đi qua khu vực quần đảo Hoàng Sa.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng phản đối các hoạt động của tàu chiến mỹ ở Biển Đông, coi đây là hành động vi phạm chủ quyền của Trung Quốc và làm mất ổn định trong khu vực.

********************

Mỹ điều tầu chiến tuần tra "khai xuân" ở Biển Đông

Thu Hằng, RFI, 28/01/2020

Tầu khu trục USS Montgomery thuộc Hạm Đội 7 của Mỹ đã thực hiện một chuyến tuần tra gần quần đảo Trường Sa ở Biển Đông vào ngày 25/01/2020. Thông tin được phát ngôn viên Hạm Đội 7 Hoa Kỳ, đại úy Joe Keiley, xác nhận với trang Japan Times của Nhật Bản ngày 28/01.

Ảnh minh họa chụp ngày 04/09/2019 : Tàu chiến USS Montgomery của Hải quân Hoa Kỳ trong một cuộc tập trận hàng hải Mỹ-ASEAN. Alexandra SEELEY / US NAVY / AFP

Đây là chuyến tuần tra đầu tiên trong năm 2020 tại Biển Đông của Hải Quân Mỹ và nằm trong khuôn khổ chiến dịch FONOP vẫn được Hải Quân Hoa Kỳ thực hiện nhằm "khẳng định các quyền và quyền tự do lưu thông hàng hải ở quần đảo Trường Sa, phù hợp với luật pháp quốc tế".

Phát ngôn viên Hạm Đội 7, đóng tại Yokosuka (Nhật Bản), nhắc lại "các hoạt động vì tự do lưu thông ở Biển Đông nằm trong các chiến dịch thường xuyên của lực lượng quân sự Mỹ ở khắp khu vực". Chuyến tuần tra của tầu khu trục Montgomery còn nhằm "phản đối mọi sự hạn chế về việc qua lại vô hại mà Trung Quốc, Việt Nam và Đài Loan áp đặt".

Theo nhận định của Japan Times, chuyến hải trình đầu tiên trong năm 2020 ở Biển Đông được Hải quân Mỹ tiến hành trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai cường quốc trên tuyến đường thủy chiến lược và Trung Quốc đang phải chống chọi với nạn dịch virus corona mới.

Hiện Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều vấn đề như dịch viêm phổi cấp Vũ Hán, cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ, khủng hoảng ở Hồng Kông…, nhưng Bắc Kinh sẽ không hoàn toàn từ bỏ việc gây sức ép và gia tăng các hoạt động khiêu khích với các nước đang có tranh chấp ở Biển Đông, theo nhận định của ông Collin Koh, chuyên gia về hải quân, thuộc Chương trình An ninh Hàng hải tại trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, ở Singapore. Nhiều chuyên gia dự đoán Biển Đông có thể sẽ trở thành điểm nóng trong năm 2020.

Thu Hằng

Giới chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế dự báo trong năm 2020, Việt Nam sẽ ngả về Mỹ nhiều nhất trong số các nước Châu Á, đồng thời, đây cũng là năm mà Biển Đông là nơi có nguy cơ cao nhất sẽ xảy ra "sự cố" ở Châu lục.

Ban diễn giả về chính trị-giới lãnh đạo tại hội thảo Dự báo về Châu Á 2020 của CSIS, 22/1/2020

Hai dự báo nêu trên được đưa ra tại hội thảo "Dự báo về Châu Á 2020" do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tổ chức ở thủ đô Washington, Mỹ, hôm 22/1.

Bà Amy Searight, Cố vấn cấp cao kiêm Giám đốc Chương trình Đông Nam Á thuộc CSIS, điểm lại thực tế trong những năm qua cho thấy Việt Nam liên tục có hướng đi tích cực trong hợp tác và đối thoại với Mỹ, cả về ngoại giao và quốc phòng.

Trên cơ sở đó, Việt Nam "nổi lên là đối tác chiến lược mới" của Mỹ ở Châu Á, dù hai nước có xuất phát điểm thấp do những di sản chiến tranh xảy ra giữa hai nước cách đây nửa thế kỷ, tiến sĩ Searight nói.

Điều đáng chú ý, theo nữ tiến sĩ, người cũng từng là cố vấn cấp cao tại Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Mỹ, là năm nay Mỹ và Việt Nam sẽ kỷ niệm 25 năm bình thường hóa quan hệ, một dịp thích hợp để lãnh đạo hàng đầu của 2 nước thăm lẫn nhau, có thể đưa quan hệ 2 nước lên một tầm mức cao hơn "nếu Việt Nam sẵn sàng".

Đối tác chiến lược Mỹ-Việt tùy vào Hà Nội

Một điều trùng hợp là năm nay Việt Nam nắm chức chủ tịch Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và là chủ nhà của Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á vào mùa thu, bà Searight lưu ý.

"Sẽ rất đáng chú ý là liệu Tổng thống Mỹ có đến dự hội nghị hay không. Hội nghị sẽ diễn ra sau bầu cử tổng thống ở Mỹ khoảng 10 ngày đến 2 tuần. Như vậy, có sự chủ ý về thời gian với hy vọng Tổng thống Trump sẽ đến", bà Searight nói.

Năm 2020 cũng là thời điểm bản lề trước Đại hội 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam nên quốc gia này đang "tích cực làm việc", cân nhắc cách thức "đa dạng hóa" quan hệ đối ngoại, theo nữ tiến sĩ.

Tiến sĩ Amy Searight thuộc CSIS tại hội thảo hôm 22/1/2020 ở Washington, Mỹ

"Vì vậy, nhiều khả năng là Hà Nội quan tâm đến việc tăng cường quan hệ Việt-Mỹ, trùng hợp với một chuyến thăm của tổng thống Mỹ đến Việt Nam, hoặc một chuyến thăm của nhà lãnh đạo hàng đầu Việt Nam đến Mỹ. Nếu không phải là Tổng bí thư-Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, nhân vật quyền lực nhất, thì có thể là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ thăm Washington năm nay",Cố vấn cấp cao kiêm Giám đốc Chương trình Đông Nam Á thuộc CSIS nói.

Trả lời câu hỏi đến từ cử tọa về khả năng hai nước sẽ nâng cấp quan hệ thành đối tác chiến lược trong năm 2020, nữ chuyên gia CSIS, người từng là Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng chuyên trách Nam và Đông Nam Á, nói quyết định chủ yếu nằm ở phía Việt Nam.

"Tôi nghĩ Mỹ sẽ hoan nghênh ý tưởng nâng cấp quan hệ từ đối tác toàn diện lên đối tác chiến lược", tiến sĩ Searight nói, "Hà Nội phải cân nhắc các lựa chọn. Hà Nội rất thận trọng trong việc cân bằng các mối quan hệ với các đối tác, đặc biệt là Trung Quốc. Vì vậy, họ phải cân đong đo đếm phản ứng bực bội của Trung Quốc".

Ngoài ra, bà Searight lưu ý đến một vấn đề "tế nhị" trong quan hệ Mỹ-Việt, đó là sự mất cân bằng trong kim ngạch thương mại song phương.

"Tổng thống Trump đã đưa Việt Nam vào tầm ngắm, do Việt Nam rất thành công khi buôn bán với Mỹ và do ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Như vậy, tôi nghĩ, Hà Nội phải cân đối xem có mạo hiểm không khi nâng cấp quan hệ Mỹ-Việt đúng lúc chính quyền ông Trump có thể đang ‘truy đuổi’ Việt Nam về mặt thương mại", nữ tiến sĩ phát biểu.

Thay vì các diễn giả đọc các tham luận, hội thảo của CSIS diễn ra theo hình thức là ban tổ chức đưa ra một loạt câu hỏi trắc nghiệm về từng chuyên đề gồm chính trị-giới lãnh đạo, an ninh, và kinh tế-thương mại. Cả nhóm diễn giả lẫn cử tọa ngay lập tức bình chọn các phương án trả lời qua thiết bị không dây, sau đó, các diễn giả phát biểu để phân tích hoặc phản biện sâu hơn.

Quan hệ Mỹ-Việt được nêu ra trong phần thảo luận sau khi ban tổ chức đặt câu hỏi "Nước nào sẽ có quan hệ xấu đi với Mỹ trong năm 2020" và đa số người tham gia hội thảo bình chọn "Trung Quốc".

Việt Nam ngả về Mỹ nhiều nhất

Câu hỏi "Nước nào sẽ liên kết chặt chẽ hơn với Mỹ trong năm 2020" có đáp án được bình chọn cao nhất là "Việt Nam", với 55% số người dự hội thảo. Nước đứng thứ 2 là Úc với 29% và Singapore thứ 3, 10%.

Trong số các nước Châu Á, Việt Nam được dự báo sẻ ngả về Mỹ nhiều nhất trong năm 2020

Nhà nghiên cứu Greg Poling, Giám đốc chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á thuộc CSIS, nói đáp án được đa số bình chọn không có gì gây ngạc nhiên nếu xét đến những hành xử của Trung Quốc trong Vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam trên Biển Đông kéo dài tổng cộng 4 tháng trong năm 2019, và nếu Trung Quốc tiếp tục "đối xử" với Việt Nam như vậy.

Tuy nhiên, ông Poling, tác giả một số cuốn sách về Biển Đông, quan hệ Mỹ-Việt và an ninh Châu Á, nhận định rằng Tổng bí thư-Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ vẫn cố gắng duy trì quan hệ "êm ả" với Trung Quốc khi Việt Nam tiến tới có sự chuyển giao lãnh đạo vào năm 2021, năm có đại hội của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Biển Đông không chỉ là tác nhân đưa Việt Nam xích lại với Mỹ hơn nữa mà cũng là nơi dễ xảy ra "sự cố" nhất ở Châu Á trong năm 2020, theo kết quả bình chọn của đa số khi trả lời câu hỏi "Sự cố an ninh lớn nhiều khả năng sẽ xảy ra ở đâu ?"

Biển Đông có nguy cơ lớn nhất

Trung Quốc liên tiếp có những hành động gây bất bình với các nước có tranh chấp ở Biển Đông và "sự cố" có thể xảy ra "ngay ngày mai", chuyên gia Poling nói.

Sau 3 năm xây đảo nhân tạo và quân sự hóa các đảo đó, Trung Quốc nay có khả năng triển khai đều đặn các tàu tuần duyên và hải quân, liên tục tiến hành "quấy nhiễu" hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam và Malaysia, cũng như ngăn cản hoạt động đánh bắt cá của các nước, trong khi bảo vệ các tàu cá Trung Quốc, ông Poling điểm lại tình hình thực tế.

Chuyên gia Greg Poling, CSIS, theo dõi bình chọn của cử tọa về khả năng xảy ra sự cố ở Biển Đông tại hội thảo hôm 22/1

Giám đốc chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á thuộc CSIS cho rằng, tình hình đó có sự tham gia của "hàng trăm" cá nhân và tàu thuyền, đổ thêm dầu vào lửa là tinh thần dân tộc, cho nên bất cứai trong số đó cũng có thể là "tia lửa" làm bùng lên đụng độ.

Cũng liên quan đến Biển Đông, một câu hỏi khác được ban tổ chức đặt ra là trong năm 2020, sự việc gì nhiều khả năng sẽ diễn ra nhất. Đa số người có mặt tại hội thảo của CSIS, chiếm 50%, chọn đáp án là Trung Quốc "ngăn chặn thành công" hoạt động thăm dò dầu khí của các bên tuyên bố chủ quyền khác.

Nhà nghiên cứu Poling đồng ý với quan điểm của đa số cử tọa. Trung Quốc trong hàng chục năm qua luôn phản đối các nước khác thăm dò dầu khí ở Biển Đông, trong những năm gần đây, họ ngăn chặn các nước trong vùng tiến hành hoạt động thăm dò mới, ông nói.

Tuy nhiên, đáng chú ý là trong 18 tháng gần đây, Trung Quốc có sự thay đổi hoàn toàn về cách tiếp cận của họ, đó là đẩy mạnh việc "quấy rối" hoạt động thăm dò tại các lô đã có từ trước, như các dự án của Shell và Rosneft liên doanh với Việt Nam, và cũng có bằng chứng cho thấy Trung Quốc làm điều tương tự với các dự án của Malaysia, theo lời ông Poling.

"Trong năm ngoái, Việt Nam đã đối đầu với Trung Quốc ở vùng biển, đổ nguồn lực và nỗ lực vào để phô diễn sức mạnh. Việt Nam có thể thắng trong một vài lần chạm trán, nhưng không thể thắng trong ‘cuộc chiến’ này, nếu xét đến lực lượng của Trung Quốc. Việt Nam không thể huy động lực lượng để đối phó với Trung Quốc trong mọi lần Trung Quốc ra tay hành động. Trừ khi có sự thay đổi lớn nào đó, sẽ không ai ngoài Trung Quốc có thể khoan thăm dò ở vùng có tranh chấp trên Biển Đông", ông Poling đưa ra nhận định.

Trung Quốc được dự báo sẽ ngăn chặn thành công dự án mới của nước khác thăm dò dầu khí ở Biển Đông trong năm 2020

Mỹ bị lôi kéo vào "sự cố" ở Biển Đông ?

Trả lời câu hỏi của phóng viên VOA liệu Mỹ sẽ có hành động gì nếu "sự cố" xảy ra ở Biển Đông, chuyên gia Poling cho rằng nếu là đụng độ giữa Trung Quốc với Việt Nam, "Mỹ sẽ lên án ồn ào song sẽ không có gì khác nhiều hơn như vậy".

Nhưng nếu "sự cố" xảy ra giữa Trung Quốc và Philippines, nước đồng minh có hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ, Washington sẽ có nhiều động lực hơn để giúp đỡ, "có thể là tăng cường các trang thiết bị trên chiến trường, dẫn đến việc Trung Quốc phải rút lui", ông Poling nói.

Đến nay, Mỹ và Việt Nam đã làm sâu sắc hơn mối quan hệ về quốc phòng với việc Mỹ bỏ cấm vận vũ khí sát thương năm 2016, viện trợ cho Việt Nam một số tàu tuần duyên cỡ lớn, và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Việt Nam lần gần đây nhất là vào tháng 11/2019. Nhưng giữa hai nước mới chỉ có Bản ghi nhớ về hợp tác quốc phòng ký hồi năm 2011.

An Tôn

Nguồn : VOA, 23/01/2020

Năm 2020 là một năm mà các nhà ngoại giao của Việt Nam hết sức bận rộn, bởi vì Việt Nam vừa đảm nhận chức chủ tịch luân phiên của ASEAN vừa làm hội viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc trong 2 năm (nhiệm kỳ 2020-2021), thậm chí trong tháng 1 năm nay còn nắm giữ chức chủ tịch luân phiên của Hội Đồng. Nhưng liệu Việt Nam có thể tận dụng được hai vị thế đặc biệt này để tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế và khu vực trên vấn đề Biển Đông ?

Đá Chữ Thập, một trong những đảo nhân tạo Trung Quốc xây ở Trường Sa. Ảnh chụp từ vệ tinh ngày 09/03/2017. Reuters

Đối với nhiều nước ASEAN, đặc biệt là với Việt Nam, thách đố lớn nhất trong năm nay vẫn là sự lớn mạnh của Trung Quốc và việc Bắc Kinh vẫn tiếp tục các nỗ lực nhằm gây áp lực lên các nước yếu hơn. Trên Biển Đông, việc Trung Quốc xây các đảo nhân tạo đang gây nhiều quan ngại sâu sắc không chỉ cho ASEAN, mà cả các nước ngoài khu vực, đặc biệt là Hoa Kỳ.

Trả lời RFI Việt ngữ ngày 17/01/2020 từ Sydney, nhà báo Lưu Tường Quang trước hết nhận định về khuôn khổ hành động của Việt Nam trong hai cương vị đó, đặc biệt là về vấn đề Biển Đông :

"Việt Nam đã gia nhập ASEAN từ năm 1995 và như vậy là hai lần làm chủ tịch ASEAN, lần thứ nhất là vào năm 2010. Năm đó có những chuyển biến quan trọng trong ASEAN, chẳng hạn như có hội nghị các bộ trưởng Quốc Phòng mở rộng, bao gồm cả Úc, Nhật, Mỹ và có những sáng kiến mới trong thời gian đó. Phải nói đây là một thành công về phương diện ngoại giao của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Việt Nam.

Sau 10 năm thì Việt Nam luân phiên trở lại giữ chức chủ tịch ASEAN và lần này trùng hợp với chức vụ khác cũng tương đối quan trọng là thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Nói chung đây cũng là một thành công của ngành ngoại giao Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Nhưng nói đến ngoại giao thì phải nói đến sự mặc cả với các nước để có được những vị trí này. Riêng trong trường hợp ASEAN thì đây là chức chủ tịch luân phiên, nên không có vấn đề vận động, tranh đấu, còn về chiếc ghế thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc thì phải vận động rất nhiều, nhất là khi Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là ứng viên duy nhất (của khu vực Châu Á). Tôi đặt câu hỏi là Việt Nam đã phải trả giá như thế nào đối với Bắc Kinh để lấy sự ủng hộ ?

Khi nhậm chức thành viên không thường trực, đại diện của Việt Nam đã tuyên bố rõ là sẽ không nêu vấn đề Biển Đông tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Đây có thể là một quyết định thực tiễn, bởi vì Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc bị chi phối bởi năm hội viên thường trực có quyền phủ quyết. Giả sử Việt Nam có nêu lên (vấn đề Biển Đông) mà Trung Quốc phủ quyết thì cũng như không. Tuy vậy, tôi cho rằng đây là một thái độ dè dặt quá đáng, vì Việt Nam sẽ không mất gì cả khi nêu lên vấn đề này để Trung Quốc phủ quyết, để cho thế giới thấy lập trường ngang ngược của Bắc Kinh.

Trở lại chức chủ tịch ASEAN 2020, chủ đề mà Việt Nam đưa ra là "gắn kết" và "chủ động thích ứng", rồi họ giải thích qua năm điểm : đoàn kết thống nhất, lợi ích kinh tế, giá trị chung, quan hệ đối tác và năng lực thể chế. Đây là những khái niệm chung, cái quan trọng là đoàn kết và thống nhất, nhưng mà đoàn kết và thống nhất như thế nào ? Chúng ta đặt ra vấn đề này để chúng ta có thể lấy Biển Đông làm ví dụ".

Trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng áp lực ở Biển Đông, tranh chấp tại vùng biển này được dự báo sẽ là vấn đề nổi cộm nhất trong nhiệm kỳ chủ tịch luân phiên ASEAN của Việt Nam, theo nhận định của trang mạng ASEAN Today ngày 04/12/2019. Theo ASEAN Today, với việc Hà Nội nay giữ chức chủ tịch ASEAN, tranh chấp với Bắc Kinh về Biển Đông có thể sẽ định hình cho vai trò của Việt Nam trong khu vực cũng như thế giới.

Hà Nội đã đề ra năm ưu tiên trong nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN 2020 : an ninh khu vực, kết nối khu vực, các giá trị chung của ASEAN, quan hệ đối tác với các nước khác, hiệu quả hoạt động của ASEAN. Theo ASEAN Today, tuy phần lớn chỉ mang tính chất "hô hào", những ưu tiên đó có thể là nền tảng để Việt Nam thúc đẩy ASEAN đạt đồng thuận trên vấn đề tranh chấp Biển Đông.

Với tư cách chủ tịch ASEAN, Việt Nam sẽ đại diện cho các nước Đông Nam Á trong các quan hệ với các nước khác, đặc biệt là với Trung Quốc, và trong hồ sơ Biển Đông, Hà Nội được dự báo là sẽ có thái độ cứng rắn hơn so với các nước khác từng nắm chiếc ghế này nhưng không có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh hoặc ngại đụng chạm Bắc Kinh.

Năm 2020 sẽ là năm mà các nước ASEAN và Trung Quốc theo dự kiến sẽ phải đẩy mạnh đàm phán về bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông COC để có thể thông qua văn bản này vào năm 2022. Trong chiếc ghế chủ tịch ASEAN, Việt Nam chắc chắc cũng sẽ nhấn mạnh nhiều hơn đến quyền "tự do hàng hải" ở Biển Đông theo hướng có lợi cho mình và điều này cũng sẽ khiến Hoa Kỳ hài lòng.

Nhưng vấn đề là ASEAN vẫn còn bị chia rẽ quá nặng nề trên vấn đề Biển Đông để có thể đạt được sự đồng thuận cần thiết để đạt được một bộ quy tắc ứng xử theo mong muốn của Việt Nam, như nhận định của nhà báo Lưu Tường Quang :

"Thương thuyết về một bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông trên Biển Đông COC đã có từ rất lâu, nhưng hai thập niên qua thì vẫn dậm chân tại chỗ, vì Bắc Kinh vẫn không nhượng bộ bất cứ một điểm gì trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông.

Trước đây, Bắc Kinh khăng khăng loại bỏ Hoàng Sa ra khỏi phạm vi áp dụng của COC và nhất quyết giữ lập trường thương thuyết song phương, chứ không phải đa phương, trong khi tranh chấp Biển Đông là vấn đề vừa song phương, vừa đa phương. Nếu Bắc Kinh vẫn không nhượng bộ chút nào về vấn đề Hoàng Sa, cũng như về phương thức giải quyết song phương hay đa phương, thì Việt Nam sẽ làm gì ?

Nếu Việt Nam nói là chúng ta theo đuổi mục đích đoàn kết và thống nhất, do đó nhượng bộ để cho bộ quy tắc COC được đồng ý, và để Brunei, quốc gia chủ tịch kế tiếp, thông qua vào năm 2021, điều này có nghĩa là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bán nước và mang tội với lịch sử. Còn nếu Việt Nam vẫn giữ lập trường đòi Hoàng Sa phải được bao gồm trong bộ quy tắc ứng xử, thì tất nhiên thương thuyết sẽ dậm chân tại chổ.

Cho nên tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn, ngay cả trong ưu tiên đầu tiên là "đoàn kết và thống nhất". Trong vấn đề COC, tôi rất hoài nghi là nó sẽ đạt được đồng thuận để có thể được hoàn tất vào năm 2021.

Việt Nam có thể có một vài lợi thế là sau khi Malaysia và Indonesia đã bắt đầu có những sự tranh chấp rõ rệt hơn với Bắc Kinh, thì Malaysia và Indonesia cũng đã có lập trường cứng rắn hơn khi thương thuyết về COC. Nhưng điều này chỉ có lợi một phần nào cho lập trường của Việt Nam, bởi vì ASEAN rất chia rẽ. Philippines đã ngả theo lập trường là phần lớn ủng hộ Trung Quốc. Miến Điện hay Thái Lan thì không có quyền lợi gì ở Biển Đông, do đó có thể ngả theo Bắc Kinh để thủ lợi. Còn tất nhiên Cam Bốt và Lào là hai quốc gia bị ảnh hưởng rất nhiều của Bắc Kinh từ nhiều năm nay. Nội bộ ASEAN chia rẽ như vậy, tôi không lạc quan vào khả năng của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong việc đạt được đoàn kết và thống nhất để có thể giải quyết vấn đề Biển Đông. Vì không có sự đoàn kết, thống nhất đó, thời gian Việt Nam làm chủ tịch ASEAN năm 2020 sẽ phung phí đi".

Cũng giống như vào năm 2012 và 2016, chắc chắn là Cam Bốt sẽ ngăn chặn các tuyên bố của ASEAN về Biển Đông, để bảo vệ liên minh giữa nước này với Trung Quốc. Nhất là vào lúc mà quan hệ quân sự giữa Phnom Penh với Bắc Kinh dường như đang chặt chẽ hơn, theo nhà báo Lưu Tường Quang :

"Cam Bốt không chỉ là tiếng nói của Bắc Kinh trong nội bộ ASEAN, mà chúng ta chưa bao giờ thấy một bản thông cáo chung nào của ASEAN nêu lên vấn đề Biển Đông hoặc chỉ trích Trung Quốc một cách rõ rệt, bởi lý do đơn giản là Cam Bốt bao giờ cũng chống đối. Trong năm 2020 này, Cam Bốt còn có vấn đề khác gây chia rẽ trầm trọng hơn : có những nguồn tin cho rằng Bắc Kinh có những mật ước với Phnom Penh và đã viện trợ rất nhiều cho Hun Sen để có thể sử dụng độc quyền một căn cứ gần Sihanoukville vào mục đích quân sự. Mặc dù chế độ Hun Sen đã cải chính, nhưng tôi vẫn nghĩ rằng điều này có thể đã xảy ra, vì chính Hoa Kỳ và Úc đã nêu quan ngại.

Nếu Trung Quốc sử dụng căn cứ ở Cam Bốt như là bàn đạp để ảnh hưởng đến vấn đề Biển Đông và ảnh hưởng đến hoạt động trong ASEAN, tôi không nghĩ là Việt Nam có khả năng "gắn kết" và "chủ động thích ứng", để có thể thực hiện mục đã đề ra khi làm chủ tịch ASEAN năm 2020.

Trong bài báo đề ngày 04/12/2019, ASEAN Today nhắc lại là đầu tháng 11 vừa qua, thứ trưởng Ngoại Giao Việt Nam Lê Hoài Trung đã tuyên bố, nếu các nỗ lực ngoại giao thất bại, chính phủ Việt Nam có thể sẽ sử dụng các cơ chế pháp lý quốc tế để ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông. Nhưng nếu có kiện Trung Quốc lên Tòa Trọng Tài Thường Trực như Philippines đã làm vào năm 2016, thì Bắc Kinh chắc chắn cũng sẽ bác bỏ phán quyết của Tòa.

Do đó, theo ASEAN Today, Hà Nội sẽ cố tận dụng chiếc ghế chủ tịch ASEAN để xây dựng một sự đồng thuận trong khối trước khi tiến hành một hành động pháp lý. Cho dù điều này có thể sẽ không ngăn cản Trung Quốc xâm nhập vùng biển của các nước ASEAN, nhưng ít ra nó sẽ là một thắng lợi ngoại giao đối với Việt Nam.

Nhà báo Lưu Tường Quang cũng cho rằng, dù biết trước là Trung Quốc sẽ bác bỏ phán quyết, Việt Nam cũng nên kiện Bắc Kinh ra trước Tòa Trọng tài Thường trực như Philippines đã làm :

"Tôi không nghĩ là vai trò chủ tịch ASEAN năm 2020 có thể củng cố hay cải thiện khả năng của Việt Nam để đối chọi với thách đố của Trung Quốc. Vào năm 2010, Việt Nam đã từng làm chủ tịch ASEAN và lúc bấy giờ còn là thời của ông Hồ Cẩm Đào, Trung Quốc chưa bắt đầu xây đảo nhân tạo và quân sự hóa Biển Đông. Mãi đến tháng 12/2013, khi ông Tập Cận Bình trở thành tổng bí thư, họ mới bắt đầu một tiến trình kéo dài trong 3,4 năm trời để biến 6,7 đá thành 6,7 đảo và sau đó quân sự hóa hoàn toàn các đảo nhân tạo này, trở thành các căn cứ quân sự, có cả chiến đấu cơ, có cả những tàu chiến thăm viếng.

Cho nên, cục diện của Biển Đông đã hoàn toàn đổi khác và sự xác quyết về chủ quyền, về thế đứng của Bắc Kinh trên các diễn đàn quốc tế cũng mạnh mẽ hơn nhiều. Chúng ta thấy là Philippines dưới thời tổng thống Aquino đã đưa Trung Quốc ra trước Tòa Trọng tài Thường trực CPA tại La Haye. Tòa Trọng tài này đã có một phán quyết rất rõ rệt, công bố ngày 12/07/2016 theo đó, đường "lưỡi bò" chín đoạn của Bắc Kinh hoàn toàn không có cơ sở pháp lý và do đó hoàn toàn bất hợp pháp. Phán quyết của CPA là chung quyết và có tính chất cưỡng hành, nhưng Bắc Kinh vẫn một mực từ chối chấp nhận.

Tuy rằng tổng thống Duterte của Philippines đã không dám sử dụng phán quyết của tòa CPA và cũng không bao giờ dám nhắc đến phán quyết này. Ngược lại, tổng thống Indonesia Widodo không những đã nhắc lại phán quyết năm 2016, mà còn sử dụng phán quyết này trong tranh chấp với Bắc Kinh về vấn đề đánh cá, về vùng đặc quyền kinh tế tại quần đảo Natuna. Tổng thống Indonesia đã đích thân đến đảo này và xác quyết chủ quyền, đồng thời gia tăng hoạt động của tàu chiến và phi cơ của Indonesia để bảo vệ chủ quyền.

Trong vấn đề tranh chấp giữa Việt Nam và Trung Quốc, tôi chưa hề thấy một vị bộ trưởng, một vị thủ tướng hay một vị ủy viên Bộ Chính trị nào đến một đảo của Việt Nam tại Trường Sa để xác quyết chủ quyền cả !

Cũng vì lý do đó tôi không nghĩ là với tư cách chủ tịch ASEAN, Việt Nam có thể làm gì khác hơn là trong quá khứ. Một việc mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có thể làm và có thể gây ra sự khác biệt, là kiện Trung Quốc ra trước tòa trọng tài quốc tế tương tự như Philippines đã làm. Mặc dù chắc chắc là Trung Quốc sẽ không công nhận phán quyết đó, nhưng phán quyết đó vẫn là một thành phần của luật pháp quốc tế, trong luật về biển, chẳng hạn như Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982. Nếu Việt Nam có can đảm làm việc ấy, thật sự đó là điều mà Việt Nam dù là chủ tịch ASEAN hay sau khi là chủ tịch có thể làm được và vẫn có thể mang lại một kết quả thuận lợi, mặc dù trên thực tế không đủ hoặc không có khả năng thi hành phán quyết như vậy. Tuy nhiên, đứng về phương diện công pháp quốc tế, đó cũng là một thành quả đáng kể và đó cũng là một thành phần của luật pháp quốc tế, được tồn tại sau này".

Thanh Phương

Nguồn : RFI, 20/01/2020

Lối thoát nào cho vấn đề Biển Đông trong mối quan hệ Việt - Trung

Hoàng Bích Sơn, RFA, 18/01/2020

Báo Sputnik ngày 16/1/2020 có bài viết "Tổng bí thư, Chủ tịch Việt Nam Nguyễn Phú Trọng nói gì với ông Tập Cận Bình qua điện thoại". Bài báo cho biết, "Đồng chí Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, quan hệ truyền thống hữu nghị giữa Việt Nam và Trung Quốc, trải qua 70 năm kể từ khi hai quốc gia thiết lập quan hệ ngoại giao đến nay, dù có lúc thăng, lúc trầm, nhưng trong thực tiễn lịch sử cho thấy, hữu nghị và hợp tác luôn là dòng chảy chính trong quan hệ hai đảng cộng sản, hai nước láng giềng. Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khẳng định, quan hệ hữu nghị và đối tác hợp tác chiến lược toàn diện là phù hợp với nguyện vọng thiết tha và lợi ích căn bản của nhân dân hai nước Việt Nam, Trung Quốc".

Hình minh họa. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng bắt tay tại văn phòng Trung ương đảng Cộng sản VN ở Hà Nội hôm 5/11/2015 - AFP

Và cũng thời điểm ngày 16/1/2020, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak) đã công bố kết quả khảo sát "Thông điệp Đông Nam Á 2020" (The State of Southeast Asia 2020) . Trong kết quả khảo sát này thì cho thấy có đến 86% số người Việt Nam được khảo sát chọn Mỹ nếu buộc phải chọn giữa Mỹ và Trung Quốc trong cuộc đối đầu giữa hai cường quốc này. Và đây là tỉ lệ cao nhất trong số 10 nước ASEAN. Xếp thứ nhì là Philippines, một đồng minh của Mỹ, với 83%. Kế đến là Singapore với 61%. 7 nước còn lại đều có tỷ lệ nghiêng về Trung Quốc. (Báo cáo của Viện ISEAS-Yusof Ishak dựa trên kết quả khảo sát 1.308 người đến từ 10 quốc gia ASEAN. Thành phần chủ yếu là các quan chức chính phủ (40%), giới nghiên cứu, học giả (36,2%) và giới doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và giới truyền thông.)

Mặc dù việc cân bằng quan hệ giữa các nước lớn là cần thiết, hơn thế nữa, Việt Nam đang cần phải tranh thủ được cả Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tuy nhiên, việc cân bằng quan hệ này của Việt Nam có một số vấn đề cần tranh luận.

Thứ nhất, trong cuộc nói chuyện của ông Nguyễn Phú Trọng với ông Tập Cận Bình như tờ Sputnik tường thuật, ông Nguyễn Phú Trọng khẳng định rằng: "quan hệ hữu nghị và đối tác hợp tác chiến lược toàn diện là phù hợp với nguyện vọng thiết tha và lợi ích căn bản của nhân dân hai nước Việt Nam, Trung Quốc". Tuy nhiên, khảo sát của Viện nghiên cứu Đông Nam Á lại cho thấy người dân Việt Nam thể hiện ý kiến qua cuộc khảo sát lại cho rằng nên chọn Mỹ thay vì chọn Trung Quốc. Như vậy, quan điểm của người đứng đầu Đảng cộng sản và cũng là người đứng đầu nhà nước thể hiện quan điểm của Đảng cộng sản (đảng cầm quyền ở Việt Nam hiện nay) và quan điểm của Nhà nước Việt Nam khác xa quan điểm của người dân, nhưng Tổng Bí thư, Chủ tịch nước lại nhân danh "nhân dân Việt Nam". Vậy thì phải chăng, quan điểm trên chỉ thuộc về Đảng cầm quyền chứ không thể hiện chính xác nguyện vọng của người dân Việt Nam về vấn đề này?

Hình minh họa. Tàu hải cảnh của Trung Quốc nhìn từ tàu cảnh sát biển Việt Nam ở Biển Đông Reuters

Thứ hai, vấn đề khó khăn nhất trong quan hệ hai Đảng cộng sản, hai nước Việt - Trung chính là vấn đề Tranh chấp biển Đông. Tất cả các nhà nghiên cứu, chuyên gia ở Việt Nam và trên thế giới đều biết, đều nói rằng, tranh chấp biển Đông khó giải quyết chính vì từ phía Trung Quốc. Với tham vọng trở thành một "siêu cường" nhằm thay thế Mỹ, để "cai trị" thế giới. Muốn làm được điều đó, Trung Quốc trước hết phải trở thành một "cường quốc biển". Muốn trở thành "cường quốc biển", Trung Quốc phải độc chiếm bằng được biển Đông, để từ đó vươn ra biển và đại dương, trong chiến lược "chuỗi ngọc trai" của họ. Viện cớ để thực hiện tham vọng ấy, Trung Quốc vẽ ra một thứ "yêu sách" mơ hồ, gọi là "đường lưỡi bò". Cái gọi là "yêu sách" này đã bị thế giới phản đối và đặc biệt bị Toà trọng tài trong vụ Philippines bác bỏ vì nó "trái với UNCLOS 1982 và do đó vô giá trị". Và các chuyên gia này cũng khẳng định là Trung Quốc không dễ gì từ bỏ tham vọng đó, cho dù nó vô lý.

Và để biến nó thành hiện thực, Trung Quốc đã sử dụng đủ mọi biện pháp, từ việc sử dụng sức mạnh cứng như đe dọa quân sự, cho tàu quấy nhiễu trong EEZ của Việt Nam đến việc sử dụng các lợi ích kinh tế trong BRI để "đưa Việt Nam vào tròng" của họ.

Và trong các lần phản ứng lại Trung Quốc về vấn đề biển Đông của Việt Nam, chính mối quan hệ giữa hai Đảng Cộng sản đã "trói tay" chính phía Việt Nam. Ngay khi ông Nguyễn Phú Trọng nắm chức Tổng Bí thư hồi 2011, ông Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến viếng thăm Trung Quốc. Trong chuyến thăm đó, hai bên Việt - Trung đã ký kết "Thoả thuận những nguyên tắc cơ bản giải quyết những vấn đề trên biển". Bản Thoả thuận đó do phía Trung Quốc đã soạn thảo sẵn, và phía Việt Nam chỉ có thể đồng ý ký vào mà thôi. Nhóm chuyên gia luật quốc tế Bộ Ngoại giao Việt Nam đi cùng đoàn nhưng không được tham gia góp ý vào bản Thoả thuận vì đây là "chuyện nội bộ giữa hai Đảng". Và kết quả là trong bản Thoả thuận đó, bản tiếng Trung lại có điểm khác bản tiếng Việt. Theo nội dung bản tiếng Trung thì Việt Nam đồng ý tham gia "Gác tranh chấp, cùng khai thác", nhưng đối với bản tiếng Việt thì ghi là Việt Nam đồng ý tham gia "Hợp tác cùng phát triển". Cũng theo Thoả thuận này, Hai nước sẽ thành lập một kênh ngoại giao đặc biệt để "cùng nhau xử lý các bất đồng trên biển", nhưng ngay trong năm 2011, đã xảy ra sự kiện tàu Trung Quốc cắt cáp tàu Bình Minh 02 ngay trong vùng EEZ của Việt Nam.

Đến năm 2014, với sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 được Trung Quốc cho hạ đặt ngay trong vùng EEZ của Việt Nam, phía Việt Nam đã liên lạc với phía Trung Quốc theo kênh này, nhưng chỉ là sự im lặng "ngoài vùng phủ sóng, trong vòng phủ phê" của phía Trung Quốc.

Năm 2017, phía Trung Quốc đã "ngầm đe doạ tấn công" khu vực Trường Sa mà Việt Nam đang kiểm soát, khiến Bộ chính trị Việt Nam đã quyết định rút việc thăm dò tại hai khu vực lô 07-03 và 136-03.

Hình Mình Họa. Giàn khoan JDC Hakuryu-5 ngoài khơi Vũng Tàu hôm 16/5/2018 Reuters

Năm 2019, Trung Quốc dùng nhiều loại tàu để quấy nhiễu các giàn khoan thăm dò Việt Nam ngay trong EEZ của Việt Nam cà hơn trăm ngày.

Như vậy, chúng ta có thể thấy, tham vọng của Trung Quốc trên biển Đông là không đổi, với nhiều chiến thuật phức tạp, tinh vi và khó dự đoán. Và Việt Nam luôn bị Trung Quốc sử dụng một "vòng kim cô" trói tay chính Việt Nam, đó chính là dùng "mối quan hệ hai Đảng" để "bịt miệng" mỗi khi Trung Quốc "đe doạ, quấy nhiễu" Việt Nam trên biển Đông.

Chính vì vậy, năm 2019, hơn một trăm ngày tàu Trung Quốc hoành hành tại EEZ của Việt Nam, lãnh đạo Việt Nam sợ ảnh hưởng tới tình hữu nghị hai đảng nên đã tỏ ra hoà hoãn. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đang ở thăm Trung Quốc khi sự kiện xảy ra vẫn coi như không có chuyện gì. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước thì khẳng định "Kiên quyết, kiên trì giữ vững độc lập, đấu tranh bảo vệ chủ quyền, nhưng phải giữ được môi trường hòa bình để phát triển". Ông Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh thì nói "chúng ta không quay lưng được với Trung Quốc".

Trước sự hoà hoãn đến mức "cố gắng bằng mọi cách" như vậy, cho thấy Trung Quốc đang làm chủ cuộc chơi ở biển Đông như thế nào. Và mặc dù các lãnh đạo Việt Nam luôn khẳng định sẽ làm tất cả để bảo vệ chủ quyền nhưng vấn đề người dân cần biết là họ sẽ bảo vệ bằng cách nào? Chứ không thể chỉ bảo vệ bằng lời nói suông và khi Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nằm trong "rọ" của Bắc Kinh.

Hoàng Bích Sơn

Nguồn : RFA, 18/01/2020

*****************

Khảo sát : Việt Nam muốn ASEAN làm đồng minh với Mỹ hơn là Trung Quốc

VOA, 18/01/2020

Một khảo sát mới của Viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore cho thấy ASEAN bị chia rẽ nếu phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc làm đồng minh.

Việt Nam muốn ASEAN làm đồng minh với Mỹ hơn là Trung Quốc

Việt Nam đứng đầu trong khu vực Đông Nam Á về thái độ "ưa chuộng" dành cho Mỹ so với Trung Quốc, trong khi ASEAN bị chia rẽ về quan điểm nếu phải lựa chọn giữa hai cường quốc này, theo một khảo sát mới nhất của Viện ISEAS-Yusof Ishak.

Khảo sát qua mạng do viện nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore tiến hành cho thấy 86% người Việt Nam nói họ thích Mỹ hơn khi được hỏi : "Nếu ASEAN buộc phải làm đồng minh với một trong hai địch thủ chiến lược, Mỹ và Trung Quốc, bạn sẽ chọn ai ?".

Đứng thứ 2 trong khu vực về sự ưa chuộng dành cho Mỹ là Philippines với 81%. Singapore đứng thứ 3 với 61%.

Sự ủng hộ mạnh mẽ của những người tham gia khảo sát từ Việt Nam, Philippines và Singapore đối với Mỹ dường như có phần xuất phát từ những tranh chấp hàng hải trên biển Đông giữa các quốc gia của họ với Trung Quốc, theo nhận định của Nikkei Asia Review.

Quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh tăng cao trong năm 2019 do Trung Quốc điều tàu khảo sát Hải Dương 8 vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trong nhiều tháng mà Hà Nội cáo buộc là vi phạm chủ quyền của họ.

Đồ thị do Nikkei Asian Review thực hiện dựa trên dữ liệu khảo sát của Viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak.

Ngoài 3 quốc gia kể trên, 7 nước còn lại trong số 10 quốc gia ASEAN muốn đồng minh với Trung Quốc hơn là với Mỹ, theo khảo sát của ISEAS có tên "Tình trạng của Đông Nam Á 2020".

Lào đứng đầu trong nhóm này với 74%, trên Brunei với 69%, Myanmar với 62%, Malaysia với 61%, và Campuchia với 58%.

Indonesia và Thái Lan là hai quốc gia tương đối trung lập khi có số lượng 52% người được hỏi cho biết thích Trung Quốc hơn.

Với mức trung bình 54% thích Mỹ và 46% nghiêng về Trung Quốc trong toàn khối ASEAN, khảo sát này cho thấy sự bế tắc trong lựa chọn giữa hai cường quốc đối với khu vực.

Theo nhà nghiên cứu Hoàng Thị Hà của ISEAS nói với Nikkei Asian Review, sự chia rẽ trong khu vực về quan điểm đối với Mỹ và Trung Quốc cho thấy rõ ràng là "ASEAN phải làm mọi thứ để tránh phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc hay thậm chí phải đưa điều này ra bàn thảo".

Đông Nam Á không chỉ đang nổi lên như một khu vực kinh tế năng động mà với vị trí nối liền Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, nó còn là một khu vực quan trọng về mặt chiến lược đối với hai siêu cường kình địch này.

Biển Đông : Trung Quốc tỏ hòa dịu, trấn an Việt Nam và Indonesia (RFI, 17/01/2020)

Ngày 16/01/2020, Trung Quốc liên tục thể hiện cử chỉ hòa hoãn, trấn an Việt Nam và Indonesia liên quan đến các tranh chấp ở Biển Đông và trong khu vực.

Giàn khoan JDC Hakuryu-5 và tàu hộ vệ ở ngoài khơi Vũng Tàu. Trong vòng ba tháng của năm 2019, các tàu Trung Quốc liên tục quấy phá hoạt động giàn khoan này tại bãi Tư Chính. Ảnh tư liệu chụp ngày 29/04/2019. Reuters/Maxim Shemetov/File Photo

Chủ tịch Trung Quốc đã điện đàm với đồng nhiệm Việt Nam ngày 16/01. "Tiếp tục củng cố niềm tin chính trị song phương" là điều được cả hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh. Ngoài ra, ông Tập Cận Bình hy vọng Hà Nội và Bắc Kinh "giải quyết các tranh chấp một cách thích hợp về lâu về dài".

Tuy nhiên, giữa hai nước dường như vẫn thiếu tin tưởng lẫn nhau. Báo mạng Hồng Kông South China Morning Post nhắc lại những căng thẳng tại Biển Đông trong thời gian gần đây, đặc biệt việc tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 của Trung Quốc xâm nhập bất hợp pháp vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ tháng 07 đến 09/2019.

Năm 2020 là một năm quan trọng đối với Trung Quốc và Việt Nam, một mặt, đánh dấu 70 năm thiết lập bang giao, mặt khác, Việt Nam giữ vai trò nước chủ tịch luân phiên của ASEAN. Trong hai kỳ họp thượng đỉnh ASEAN được tổ chức ở Việt Nam vào tháng 04-05 và/10-11, Biển Đông có lẽ sẽ là một trong những chủ đề được thảo luận gay gắt.

Trung Quốc thừa nhận xâm phạm vùng biển của Indonesia

Bắc Kinh cũng có thái độ hòa dịu hơn đối với Jakarta, khi thừa nhận tàu cá Trung Quốc xâm phạm vùng biển Natuna của Indonesia vào/12/2019 và hứa "giải quyết tình hình một cách ổn thỏa".

Trả lời báo giới tại Jakarta ngày 16/01 sau cuộc họp với bộ trưởng Điều phối Indonesia, đại sứ Trung Quốc Tiếu Thiên (Xiao Qian) giảm nhẹ tình hình khi cho rằng ngay cả giữa những nước láng giềng tốt của nhau còn xảy ra mâu thuẫn, và điều quan trọng là thảo luận vấn đề đó một cách thân thiện.

Indonesia đã phản ứng mạnh mẽ về việc tàu cá Trung Quốc xâm nhập lãnh hải. Trong lĩnh vực ngoại giao, chính quyền Jakarta gửi công hàm phản đối, khẳng định vùng biển Natuna không nằm trong vùng tranh chấp với Trung Quốc. Về quân sự, nhiều tàu chiến, máy bay chiến đấu được điều tới khu vực, buộc thuyền đánh cá Trung Quốc phải rút lui sau ba tuần hiện diện. Thậm chí, đầu tháng Giêng, tổng thống Joko Widodo đích thân đến thăm Natuna để khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền.

Thu Hằng

*******************

Trung Quốc thừa nhận ngư dân Hoa Lục xâm phạm vùng biển Indonesia (RFA, 17/01/2020)

Trung Quốc thừa nhận ngư dân nước này đã đánh bắt cá trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Indonesia quanh quần đảo Natuna, phía nam Biển Đông. Hãng thông tấn Kyodo đưa tin hôm 17/1.

Tổng thống Joko Widodo của Indonesia tới một căn cứ quân sự ở quần đảo Natuna hôm 8/1/2020. AFP

Tuyên bố được Đại sứ Trung Quốc, ông Tiêu Thiên, đưa ra tại buổi họp báo sau cuộc gặp với Bộ trưởng Điều phối Indonesia về các vấn đề Chính trị, Pháp lý và An ninh, Mahfud, ngày 16/1.

Tuy thừa nhận ngư dân Trung Quốc xâm phạm vùng biển xung quanh đảo Natuna của Indonesia nhưng ông Tiêu Thiên lại cho rằng đây không phải là điều nghiêm trọng và ông tin tưởng chính phủ hai bên có thể xử lý và giải quyết vấn đề một cách phù hợp. Ông cho biết thêm rằng chính phủ Trung Quốc đang chịu sức ép từ ngư dân đòi cho phép họ tiếp tục hoạt động trong EEZ của Indonesia. Phía Indonesia coi đây là hành động phi pháp, xâm phạm chủ quyền quốc gia.

Trước sự hiện diện đông đảo của tàu cá Trung Quốc tại khu vực đảo Natuna, ngày 30/12 năm 2019, Jakarta đã triệu Đại sứ Trung Quốc tại Indonesia đến để phản đối.

Phát biểu tại họp báo ở Bắc Kinh hôm 31/12/2019, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng nói Trung Quốc có chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và vùng nước quanh đó và ngư dân hai nước vẫn có hoạt động đánh bắt cá bình thường tại vùng nước này.

Bộ Ngoại giao chính phủ Jakarta hôm 1/1/2020 tiếp tục lên tiếng phản đối và sau đó điều nhiều tàu chiến, thậm chí cả máy bay chiến đấu tới khu vực, buộc tàu Trung Quốc phải rút lui sau gần 3 tuần có mặt trong vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia.

Quần đảo Natuna của Indonesia nằm về phía nam quần đảo Trường Sa và không nằm trong đường đứt khúc 9 đoạn mà Trung Quốc tự ý vẽ ra trên Biển Đông, đòi chủ quyền phần lớn diện tích vùng biển này.

Tòa Trọng tài Quốc tế ở The Hague hồi năm 2016 đã bác bỏ tính hợp lệ của đường đứt khúc, đồng thời không công nhận quần đảo Trường Sa có vùng đặc quyền kinh tế.

Indonesia đề nghị Nhật Bản đầu tư vào quần đảo Natuna để đối phó với Trung Quốc (RFA, 10/01/2020)

Tổng thống Joko Widodo của Indonesia hôm thứ Sáu 10/1 đề nghị Nhật Bản đầu tư vào nghề cá, năng lượng và du lịch ở quần đảo Natuna của Indonesia.

Hình chụp hôm 10/1/2020 từ Phủ Tổng thống Indonesia : cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Nhật Toshimitsu Motegi (trái) và Tổng thống Indonesia Joko Widodo (phải) - AFP

Reuters loan tin cùng ngày trích thông cáo của Văn phòng Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho biết Tổng thống Indonesia đã đưa ra lời mời đầu tư các cơ hội kinh tế với phía Nhật Bản như trên.

Lời đề nghị này được đưa ra vào khi có những căng thẳng giữa Jakarta và Bắc Kinh sau khi Trung Quốc điều các tàu hải cảnh vào vùng biển quanh Natuna từ hồi tháng 12 đến nay.

Trong buổi đàm thoại với Tổng thống Joko Widodo, Ngoại trưởng Nhật Toshimitsu Motegi không nhắc tới cụ thể tên Trung Quốc, nhưng nói nước Nhật cảnh giác với tình hình Biển Đông.

Năm ngoái Nhật đã đầu tư 7,26 triệu USD để xây một chợ cá ở Natuna được đặt tên là Tsukiji theo tên một chợ nổi tiếng ở Tokyo.

Hôm 8/1, tổng thống Joko Widodo cũng đã có chuyến thăm đến quần đảo Natuna để khẳng định chủ quyền của Indonesia ở vùng nước này sau vụ việc một số tàu Hải cảnh và tàu cá của Trung Quốc xuất hiện ở đây nhiều lần từ cuối tháng 12/2019.

Trung Quốc không đòi Natuna thuộc về nước này nhưng nói vùng nước gần Natuna là nơi các ngư dân Trung Quốc vẫn đánh bắt cá. Trung Quốc đòi chủ quyền phần lớn diện tích Biển Đông với đường đứt khúc 9 đoạn tự vẽ ra trên Biển Đông, đi qua vùng nước gần Natuna.

Một người phát ngôn của quân đội Indonesia nói những tàu cá của Trung Quốc đã rời khỏi vùng nước sau chuyến tuần tra của ông Joko Widodo.

*******************

Biển Đông : Trung Quốc giăng đội tầu cá quanh đảo Thị Tứ (RFI, 09/01/2020)

Trong khi Jakarta phải triển khai thêm tầu chiến và bính lính đến vùng biển Natuna, gần Biển Đông, để sẵn sàng đáp trả việc tầu cá Trung Quốc, được tầu hải cảnh hộ tống, thâm nhập vùng đặc quyền kinh tế Indonesia, Philippines cũng phải đối đầu với lực lượng tầu cá hùng hậu của Trung Quốc gần đảo Thị Tứ, ở quần đảo Trường Sa.

Ảnh minh họa : Đội tàu cá của Trung Quốc tại tỉnh Giang Tô chuẩn bị ra khơi hồi tháng 8/2017. STR / AFP

Ngày 08/01/2020, phó đô đốc Rene Medina, người đứng đầu Bộ Chỉ huy miền Tây Philippines, cho biết có đến 38 tầu Trung Quốc neo đậu suốt đêm 07/01 tại ba dải cát, nằm giữa đảo Thị Tứ (Philippines gọi là đảo Pag-asa), hiện do Philippines kiểm soát và đá Subi, bị Trung Quốc quân sự hóa.

Trả lời trang Inquirer, phó đô đốc Medina cho biết vẫn tiếp tục theo dõi các tầu nước ngoài hoạt động trong vùng thuộc quyền tài phán của Philippines và sẽ phản ánh đến các cơ quan ngoại giao liên quan.

Tầu thuyền Trung Quốc hoạt động gần đảo Thị Tứ thường xuyên hơn kể từ năm 2018 sau khi Philippines xây một dải đất và một cảng biển ở trên đảo. Năm 2019, chính quyền Manila đã nhiều lần gửi công hàm ngoại giao phản đối sự hiện diện của tầu cá, được cho là đội dân quân biển của Trung Quốc. Đội tầu này lầm lũi chiếm ưu thế ở Biển Đông mà không gây đáp trả quân sự, theo một bản báo cáo của Nghị Viện Philippines năm 2019.

Trung Quốc đóng tầu tuần tra lớn nhất

Cũng nhằm mục đích uy hiếp các nước bé trong khu vực, Trung Quốc khởi công đóng tầu tuần tra dân sự lớn nhất, dài 165 mét, rộng 20,6 mét. Theo trang South China Morning Post ngày 08/01, con tầu trị giá 97 triệu đô la là đơn đặt hàng của Cục An Toàn Hàng Hải Quảng Đông, theo dự kiến được hạ thủy vào tháng 09/2021.

Có trọng lượng 10.700 tấn, con tầu mới sẽ nặng gấp đôi tầu lớn nhất hiện nay của Trung Quốc là Hải Tuần 01 (Haixun 01, 5.418 tấn) và có thể chứa được nhiều loại máy bay trực thăng. Truyền thông Nhà nước Trung Quốc cho biết nhiệm vụ của tầu tuần tra mới sẽ rất đa năng, từ các hoạt động khẩn cấp, thực thi pháp luật đến các nhiệm vụ tìm kiếm và cứu hộ, thậm chí là xử lý ô nhiễm.

Thu Hằng

*******************

Hà Nội ‘xác minh’ tin tàu Trung Quốc ‘kéo về hướng Việt Nam’ (VOA, 09/01/2020)

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 9/1 lên tiếng sau khi xuất hiện tin "tàu 35111 của Trung Quốc đang kéo về hướng Việt Nam" tiếp sau vụ "đụng chạm với Indonesia".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 9/1 lên tiếng xác nhận thông tin tàu hải cảnh 35111 của Trung Quốc đang tiến gần về khu vực Bãi Tư Chính của Việt Nam - AP

"Chúng tôi sẽ xác minh thông tin như bạn hỏi", bà Hằng trả lời câu hỏi của phóng viên trong nước trong cuộc họp báo thường kỳ. "Xin khẳng định các lực lượng chức năng Việt Nam luôn giám sát chặt chẽ mọi hoạt động trên vùng biển Việt Nam được xác định bởi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982. Mọi hoạt động trên vùng biển của Việt Nam cần tuân thủ các quy định có liên quan của Việt Nam và các quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982".

Cùng ngày, Reuters dẫn lời quân đội Indonesia nói rằng các tàu tuần duyên cũng như đánh cá của Trung Quốc đã rời vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia quanh quần đảo Natuna giáp Biển Đông sau khi Tổng thống Joko Widodo tới đó để khẳng định chủ quyền lãnh hải.

Khi được một phóng viên hỏi về quan điểm của Việt Nam về "tình hình Natuna" với việc "Indonesia đưa tàu và máy bay ra khi tàu Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền của Indonesia", bà Hằng nói rằng "mọi hoạt động trên biển cần tuân thủ các quy định của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, tôn trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của quốc gia ven biển đối với các vùng biển được xác lập phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, không làm phức tạp tình hình, có đóng góp thiết thực, phù hợp, tích cực, thúc đẩy việc duy trì hòa bình, ổn định và tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác tại khu vực".

Cũng liên quan tới vấn đề Biển Đông, khi được hỏi về phản ứng về việc "Malaysia đã đệ trình lên Liên Hợp Quốc về bản đồ giới hạn thềm lục địa của nước này ở Biển Đông", phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng nói rằng "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và chứng cứ lịch sử để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa".

"Là quốc gia thành viên của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), Việt Nam được hưởng đầy đủ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia đối với các vùng biển của mình được xác lập phù hợp với công ước luật biển. Đồng thời, Việt Nam cũng bảo lưu quyền chủ quyền đối với thềm lục địa mở rộng bên ngoài 200 hải lý khu vực giữa Biển Đông như đã nêu tại Công hàm gửi Ủy ban Ranh giới Thềm lục địa năm 2009", bà Hằng nói.

****************

Bộ Ngoại giao lên tiếng về vụ tàu hải cảnh Trung Quốc quay lại vùng biển Việt Nam (RFA, 09/01/2020)

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 9/1 lên tiếng xác nhận thông tin tàu hải cảnh 35111 của Trung Quốc đã vào Biển Đông và hiện Việt Nam đang theo dõi sát tình hình.

Indonesia điều 8 tàu chiến cùng 4 máy bay chiến đấu ra khu vực có tàu Trung Quốc đi vào vùng biển quanh quần đảo Natuna.

Trước đó vài ngày, trên mạng xã hội đã loan truyền thông tin tàu hải cảnh Trung Quốc Haijing 35111 đang tiến gần về khu vực Bãi Tư Chính của Việt Nam.

Hôm 8/1, chuyên gia hàng hải Ryan Martinson đã đăng trên Twitter hình ảnh đường đi của tàu hải cảnh Trung Quốc gần Bãi Tư Chính.

Bà Lê Thị Thu Hằng nói với báo giới tại cuộc họp báo ở Hà Nội rằng : "Các lực lượng chức năng của Việt Nam bám sát Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982. Mọi hoạt động trên vùng biển của Việt Nam cần tuân thủ quy định của Việt Nam và UNCLOS 1982".

Trước đó tàu hải cảnh 35111 cũng đã vào vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia gần quần đảo Natuna, phía tây nam quần đảo Trường Sa. Vụ việc đã khiến Indonesia phản đối và điều thêm tàu chiến, máy bay cùng dân quân biển ra đối phó.

Tàu 35111 cũng đã vào vùng biển của Việt Nam gần Bãi Tư Chính hồi năm ngoái để quấy nhiễu hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam.

Việt Nam lần đầu công khai tên lửa đạn đạo ‘mạnh nhất khu vực’ (VOA, 06/01/2020)

Việt Nam lần đầu tiên ra mắt công chúng hệ thống tên lửa đạn đạo Scud được coi là duy nhất và mạnh nhất ở Đông Nam Á, theo truyền thông trong nước.

Hệ thống tên lửa đạn đạo Scud của Việt Nam lần đầu tiên ra mắt công chúng tại lễ kỷ niệm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam hôm 23/12/2019. (Ảnh chụp màn hình An ninh Thủ đô)

Hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud của Việt Nam được ra mắt tại lễ kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và 30 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân vừa qua ở Hà Nội.

Bản tin ra hôm 6/1 của VietNamNet cho biết mặc dù đã có trong biên chế từ lâu song đây là lần đầu tiên hệ thống tên lửa đạn đạo Scud được công khai ra mắt ở Việt Nam hôm 23/12.

Các loại tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud ban đầu được Liên bang Xô Viết phát triển trong thời gian chiến tranh lạnh, theo The National Interest. Sau 6 thập kỷ, các phiên bản của Scud đã được nhân lên trên toàn cầu, hiện diện trong các loại tên lửa đạn đạo từ Triều Tiên cho tới Iran.

Theo số liệu của Viện nghiên cứu Hòa bình và Quốc tế Stockhom (SIPRI) được VietNamNet trích dẫn, Việt Nam nhận được một số bệ phóng di động cùng hàng chục quả đạn Scud-B vào năm 1981. Scud được Liên Xô xuất khẩu cho rất nhiều quốc gia đồng minh trên khắp thế giới – trong đó có Việt Nam, theo Báo Mới.

Loại tên lửa này chính gốc có tên R-11 (với phiên bản đầu tiên) và R-17 (sau này đổi thành R-300) Elbrus (phiên bản sau). Tuy nhiên cả thế giới vẫn quen gọi với cái tên Scud do NATO đặt cho loại tên lửa này.

Cũng theo SIPRI, vào năm 1998 Việt Nam đã mua từ Triều Tiên hàng chục quả tên lửa đạn đạo tầm ngắn Hwasong-6 (Hỏa Tinh 6), một phiên bản sao chép dựa trên nguyên mẫu Scud-C, với tầm bắn lên tới 600km.

Số tên lửa Scud phiên bản B và C được coi là một trong những vũ khí uy lực của lực lượng pháo binh Việt Nam hiện nay. Theo An Ninh Thủ Đô, đến thời điểm này, Việt Nam là quân đội đầu tiên và cũng là duy nhất tại khu vực Đông Nam Á có tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud trong biên chế.

Hệ thống tên lửa SPYDER của Việt Nam mua từ Israel mà truyền thông trong nước gọi là "sát thủ". (Ảnh chụp màn hình An Ninh Thủ Đô)

Cũng vào tháng 12 vừa qua, Việt Nam lần đầu tiên công khai hệ thống tên lửa phòng không SPYDER, mà báo chí trong nước gọi là ‘sát thủ’, mua từ Israel. Trong vài năm gần đây, truyền thông trong nước và quốc tế đã đưa tin về việc Việt Nam sở hữu tên lửa phòng không SPYDER hiện đại từ Israel nhưng không có bất cứ hình ảnh chính thống nào về các tổ hợp này được công khai.

Việt Nam trong một thập kỷ qua đã tăng mạnh chi tiêu quốc phòng nhằm hiện đại hóa quân đội trong bối cảnh Trung Quốc không ngừng mở rộng sức mạnh trong khu vực. Dữ liệu của SIPRI cho thấy chi tiêu quốc phòng của Việt Nam tăng từ 1,3 tỷ vào năm 2006 lên 5,5 tỷ vào năm 2018, với mức tăng hơn 320%.

Vào tháng 3 năm ngoái, viện nghiên cứu SIPRI cũng đưa ra một phúc trình về các giao dịch vũ khí quốc tế, trong đó nói Việt Nam nằm trong top 10 nước mua nhiều thiết bị quan sự nhất thế giới.

Trong những năm gần đây, khoảng hơn 80% đơn hàng quân sự của Việt Nam đặt mua của Nga, theo CNN. Việt Nam sử dụng các khoản chi để hiện đại hóa khả năng – đặc biệt là các đội tầu ngầm và chiến hạm.

Kể từ khi Tổng thống Barack Obama dỡ bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, Hà Nội đã có các hợp đồng mua các thiết bị quân sự với Mỹ trị giá tới 94,7 triệu USD, theo một nguồn tin của Bộ Ngoại giao Mỹ.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng năm 2018 nói rằng "chính sách quốc phòng của Việt Nam là để bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của tổ quốc, hòa bình của đất nước và đóng góp vào hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới".

******************

Indonesia gia tăng tuần tra biển sau vụ tàu Trung Quốc xâm nhập vùng nước gần Natuna (RFA, 05/01/2020)

Indonesia đã gia tăng tuần tra vùng biển quanh quần đảo Natuna nơi tàu hải cảnh của Trung Quốc đã xâm nhập thời gian qua. Hãng tin Reuters trích lời giới chức Indonesia cho biết như vậy hôm 5/1.

Hình minh họa. Hình do Lực lượng Vũ trang Indonesia cung cấp hôm 3/1/2020 cho thấy tư lệnh vùng 1, Phó đô đốc Yudo Margono (hàng trên bên trái) đang duyệt quân ở căn cứ quân sự Natuna trên đảo Riau. AFP

Tàu của Trung Quốc đã vào vùng biển quanh Natuna vào khoảng giữa tháng 12 vừa qua khiến Bộ Ngoại giao Indonesia phải chính thức len tiếng phản đối.

Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng sau đó lại khẳng định trong một họp báo ở Bắc Kinh rằng Trung Quốc có chủ quyền đối với toàn bộ vùng nước quanh quần đảo Trường Sa, phía bắc Natuna, và tàu cá của Trung Quốc vẫn hoạt động bình thường trong vùng nước này. Phía Indonesia sau đó đã gọi đòi hỏi chủ quyền này là không có căn cứ pháp lý.

Nursyawal Embut, Giám đốc các hoạt động biển của Cơ quan An ninh biển Indonesia được Reuters trích lời cho biết cơ quan này đã điều nhiều tàu hơn đến Natuna.

"Chúng tôi đang tăng cường tuần tra ở vùng biển để chuẩn bị ứng phó với những vi phạm và đánh cá lậu tại phía bắc Natuna. Chúng tôi đang cố gắng ngăn chặn những tàu nước ngoài vi phạm chủ quyền của chúng tôi", ông Embut nói với Reuters.

Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi cũng nói với các phóng viên rằng Indonesia đã đồng ý tăng cường tuần tra ở vùng nước quanh Natuna đồng thời nhắc lại những cáo buộc của Jarkata với Bắc Kinh.

******************

Malaysia khẳng định đăng ký vùng thềm lục địa mở rộng ở Biển Đông (RFA, 05/01/2020)

Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Saifuddin Abdullah hôm 3/1 nói với báo giới rằng nước này tiếp tục khẳng định lập trường trong việc đăng ký vùng thềm lục địa mở rộng ở khu vực Biển Đông, bất chấp những phản đối của Bắc Kinh.

Hình minh họa. Ngoại trưởng Malaysia Saifuddin Abdullah phát biểu trước các phóng viên sau cuộc gặp Bộ trưởng Ngoại giao Trung quốc Vương Nghị ở Bắc Kinh hôm 12/9/2019 - AP

Hôm 12/12/2019, chính phủ Malaysia đã đệ trình lên Liên Hiệp quốc đăng ký vùng thềm lục địa mở rộng ra ngoài vùng 200 hải lý ở phía bắc Biển Đông.

Phái đoàn thường trực của Trung Quốc ở UN sau đó đã gửi thư tới Tổng thư ký UN Antonio Guterres, phản đối đăng ký của Malaysia, cho rằng đăng ký của Malaysia đã "vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và quyền tài phán của Trung quốc ở Biển Đông".

Ông Saifuddin nói với các phóng viên rằng Malaysia đã biết là Bắc Kinh sẽ phản đối nhưng mục tiêu của Malaysia là duy trì đòi hỏi của nước này,

"Thứ nhất, sẽ luôn có tranh chấp cũng giống như các vùng khác ở Biển Đông. Thứ hai, cuối cùng, điều hiếm khi xảy ra, là bạn mang ra toà", ông Saifuddin nói.

Hồi năm 2009, Malaysia và Việt Nam cũng đã cùng đệ đơn lên UN về vùng thềm lục địa ở Biển Đông. Động thái này cũng vấp phải sự phản đối của Trung Quốc.

‘Có vẻ như’ mọi chuyện đã hoàn tất trên Biển Đông ? !

Khi Manila nhún nhường phán quyết 2016 để đổi lấy lợi ích kinh tế dưới thời Tổng thống Duteter, Việt Nam ‘kiên quyết, khôn khéo’ nhưng mãi đến tháng 10/2019, trong hội nghị Trung ương lần thứ 11 (khóa XII) tình hình Biển Đông mới được ‘Tổng bí thư, Chủ tịch nước đề nghị Trung ương phân tích, dự báo có căn cứ, cơ sở khoa học’.

Ảnh vệ tinh Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) trong chuỗi đảo Trường Sa ở Biển Đông. Maxar via AP

Malaysia, Indonesia... và nhiều nước khác bắt đầu phản ứng mạnh bạo hơn với vấn đề Biển Đông. Trong đó, Jakarta ngày 1/1/2020 đã lên tiếng bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với một phần tranh chấp ở Biển Đông vì các tuyên bố này ‘không có cơ sở pháp lý.’

Các quốc gia bắt đầu đẩy mạnh ‘tự do hàng hải’ gắn liền với ‘chủ quyền quốc gia’ nhằm chống lại yêu sách đường lưỡi bò của Bắc Kinh.

Nhưng tất cả có vẻ quá muộn. Bắc Kinh với sự kiểm soát chuỗi đảo chiến lược và quân sụ hóa các chuỗi đảo này đã gần như hoàn tất về mặt chính sách và chiến lược đưa Biển Đông trở thành ao nhà. Chiến lược này gắn liền với chủ nghĩa quốc gia của Trung Quốc và thể hiện sự quyết đoán chính trị ngày càng tăng của Tập Cận Bình. Với thành quả này, Tập Cận Bình dù đối diện với các thách thức liên quan đến vấn đề Hồng Kông, Tân Cương hay thậm chí cuộc chiến thương mại với Mỹ, nhưng vẫn nghiễm nhiên là nhà ‘lãnh đạo của nhân dân’.

Và khi Bộ Chính trị Trung Quốc tiếp tục tín nhiệm Tập Cận Bình, thì khó khăn đối với Hà Nội trong tương lai không chỉ dừng ở mỗi sự kiện ‘3 tháng bị quấy rối’ tại Bãi Tư Chính. Và lần nữa, vấn đề liên minh với Washington cần được đặt ra trong phân tích, dự báo tình hình và sự tiếp cận của Việt Nam trong gìn giữu chủ quyền tại Biển Đông, ngay trong Trung ương đảng khóa XIII.

Jamie Seidel, một cây bút từ New Zealand đã nhận định được tình hình thực tế tại Biển Đông. Kế hoạch Biển Đông đầy mạo hiểm của Trung Quốc gần như hoàn tất.

Mọi phản ứng giờ đây đã quá muộn, theo cây viết này.

Việt Nam trên tuyến đầu

Asean, khối các quốc gia Đông Nam Á với truyền thống rụt rè giờ đây phải tự đánh giá lại mình trước các động thái quân sự tích cực của Bắc Kinh, news.com đưa tin.

Chi tiêu quốc phòng gia tăng, hiện đại hóa lưch lượng vũ trang được đẩy mạnh hơn gấp đôi trong 15 năm qua. Nhưng các quốc gia đơn lẻ sẽ khó chống lại một Bắc Kinh hùng mạnh, và vào tháng 9/2019, tám tàu chiến – bốn máy bay đã hiện diện trong cuộc tập trận chung với Mỹ.

Tàu sân bay Sơn Đông đang cập cảng cảng hải quân ở Tam Á, phía nam tỉnh Hải Nam của Trung Quốc. Ảnh / AP

Việt Nam, quốc gia đang bất chấp sự chênh lệch quá lớn giữa nền kinh tế và lực lượng vũ trang của hai quốc gia, đã không lùi bước.

Trong bốn tháng, lực lượng bảo vệ bờ biển nhỏ bé của Việt Nam đã trực tiếp chống lại các tàu lớn hơn nhiều của Trung Quốc trên các mỏ dầu và khí đốt của Bãi Tư chính (thuộc chủ quyền Việt Nam). Bằng cách thuê một công ty Nga để triển khai giàn thăm dò và đe dọa sẽ đưa tranh chấp ra cùng tòa án trọng tài quốc tế. Hà Nội khiến Bắc Kinh phẫn nộ, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố Hà Nội ‘cần tránh các hành động có thể làm phức tạp vấn đề hoặc phá hoại hòa bình và ổn định ở Biển Đông cũng như quan hệ song phương của hai nước.’

Chủ tịch nước, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tuyên bố : Việt Nam sẽ không bao giờ nhân nhượng các vấn đề về chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ’.

Đó là một lập trường mà Washington muốn khuyến khích.

‘Chúng tôi sẽ không chấp nhận các nỗ lực để khẳng định các yêu sách hàng hải bất hợp pháp’, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tuyên bố trong chuyến thăm Hà Nội vào tháng 11.

‘Mỹ kiên quyết phản đối sự đe dọa của bất kỳ bên yêu sách nào để khẳng định các yêu sách lãnh thổ hoặc hàng hải của mình và chúng tôi kêu gọi chấm dứt các hành động bắt nạt, các hoạt động bất hợp pháp.’

Sau đó, Mark Esper tuyên bố cung cấp các tàu hải cảnh Mỹ cho Việt Nam.

Nhà phân tích quốc phòng cấp cao Derek Grossman của nhóm chuyên gia cố vấn chiến lược Rand cho biết sự hợp tác này chỉ là bước đầu tiên.

‘Hà Nội cũng có thể tiếp tục phát triển và tăng cường mạng lưới quan hệ quốc phòng với các nước Asean, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ’, ông Grossman nói.

‘Làm cho các quốc gia đó lên tiếng trong cuộc khủng hoảng tiếp theo – sẽ là một thách thức nhưng không phải là không thể.’

Cuộc chiến kiểm soát

‘Bắc Kinh hiện đang củng cố và bình thường hóa việc kiểm soát Biển Đông năm 2015 sau 20 năm chiến tranh’, cựu nhà phân tích tình báo của ADF, Tiến sĩ Mark Baily cảnh báo trong một bài báo cáo do Viện Hải quân Úc công bố.

‘Giai đoạn bình thường hóa của họ sẽ bao gồm việc dân sự hóa các đảo căn cứ quân sự nhân tạo, thiết lập tuyến ‘du lịch yêu nước’ và tiếp tục củng cố luận điểm các đảo căn cứ quân sự nhân tạo mà Bắc Kinh cưỡng chiếm là lãnh hải quốc gia và vùng đặc quyền kinh tế,’ ông đã viết.

Sự tồn tại này đại diện cho cả một chiến thắng chiến lược và ý thức hệ cho Bắc Kinh.

Các pháo đài trên đảo mở rộng phạm vi của máy bay chiến đấu, tàu và tên lửa. Và nhóm đảo cũng đóng vai trò là nền tảng giám sát đối với bất kỳ hoạt động nào đi qua Biển Đông.

Giáo sư James Goldrick của UNSW Canberra cho biết : ‘Các cơ sở của Trung Quốc có lẽ đã đạt đến một mức độ mà không có lực lượng bên ngoài nào xâm nhập vào Biển Đông, và có thể hoàn toàn tin tưởng rằng nó không bị theo dõi’.

Các pháo đài trên đảo trở thành ‘tường thành lớn’ của Bắc Kinh, giúp nước này cố thủ mục tiêu của mình ở ‘vùng biển và đại lục.’

Các hòn đảo này có phải là hàng không mẫu hạm hay mục tiêu bất động hay không ? Ông Goldrick nói. ‘Chúng là một tuyên bố rất công khai về sức mạnh của Trung Quốc theo chủ nghĩa dân tộc’.

Câu hỏi tiếp theo ?

Tiến sĩ Baily nhấn mạnh đây là lần thứ hai Biển Đông nằm dưới sự kiểm soát chiến lược của một cường quốc khu vực.

Lần đầu tiên là giữa Nhật Bản và Anh trong những năm 1930. Yếu tố leo thang xây dựng căn cứ và tư thế quân sự. Và đỉnh điểm là sự thất bại của người Anh tại Singapore và sự phá hủy hạm đội Mỹ tại Trân Châu Cảng.

‘Việc mất quyền kiểm soát chiến lược Biển Đông đã gây bất ổn cho khu vực và cho thấy Bắc Kinh có ý định bá quyền khu vực. Điều này phản ánh tình hình chiến lược của những năm 1930, tạo ra một cuộc chiến tranh khu vực lớn vào năm 1937 và mở rộng sang chiến tranh chung vào năm 1941. Mức độ rủi ro chiến lược này là không có tiền lệ từ cuối những năm 1950.

Mục tiêu của các hành động ở Biển Đông của Bắc Kinh rất rõ ràng, ông lập luận : ‘Một tuyến đường thương mại đang được đồn trú thông qua việc xây dựng pháo đài.’

Do đó, Tiến sĩ Baily nói, các quốc gia trong khu vực phải hợp tác với nhau để ngăn chặn tham vọng bành trướng tiếp theo của Trung Quốc.

‘Mối nguy hiểm đã được nhận thức muộn màng sau 15 năm, các sáng kiến ​​như kế hoạch hàng hải có thể giúp ngăn chặn sự mất kiểm soát chiến lược.’

Và khi Biển Đông hoàn tất, Bắc Kinh dự kiến ​​sẽ đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động của mình ở Nam bán cầu. Đặc biệt, ‘vành đai’ giữa Vịnh Ba Tư và Trung Quốc, nơi có 43% nguồn cung cấp dầu của nó.

‘Điều này giúp giải thích sự xâm lược lãnh thổ của Bắc Kinh ở vùng Biển Đông và nỗ lực thống trị Ấn Độ Dương như một phần của Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của nước này’, Tiến sĩ Baily cảnh báo. ‘Đảng Cộng sản Trung Quốc đang hành động theo các yêu cầu chủ quyền quốc gia mà bỏ qua ‘trật tự quốc tế dựa trên quy tắc.’

Jamie Seidel

Nguyên tác : China's 'dangerous' South China Sea plan almost complete, NZ Herald, 02/01/2020

Thành Kim dịch

Nguồn : VNTB, 03/01/2020

Biển Đông 2019 : Một năm dậy sóng

VOA tiếng Việt, 01/01/2020

Căng thẳng ở Bãi Tư Chính

Từ ngày 3/7, tàu thăm dò Hải Dương Địa chất 8 của Trung Quốc dưới sự hộ tống của các tàu hải cảnh đã đi vào phạm vi 12 hải lý của Bãi Tư Chính thuộc quần đảo Trường Sa để quấy nhiễu hoạt động khoan dầu khí của Việt Nam hợp tác tập đoàn Rosneft của Nga. Mặc dù Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với vùng biển này trong phạm vi đường chín đoạn, khu vực này lại nằm hoàn toàn trong thềm lục địa của Việt Nam theo luật pháp quốc tế.

Biển Đông là nơi nhiều nước có tranh chấp chủ quyền

Mục đích của hành động này của Bắc Kinh, theo các chuyên gia, là không để cho các nước bên ngoài tham gia khai thác năng lượng trên Biển Đông – điều mà họ khăng khăng đòi hỏi trong quá trình đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử (COC).

Trong khoảng thời gian gần 4 tháng, tàu Hải Dương đã vài lần rời đi để hướng về Bãi Chữ Thập, nơi Trung Quốc đã bồi đắp thành đảo nhân tạo, trước khi trở lại quấy nhiễu – mỗi lần rời đi khoảng một tuần lễ. Việc này đã cho thấy sự lợi hại của các hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp vốn giờ đây giúp họ có thể duy trì sự hiện diện liên tục để gây sức ép lên các nước quanh Biển Đông.

Chính quyền Việt Nam loan báo đã dùng mọi kênh để tranh đấu với Trung Quốc, từ phản đối ngoại giao, vận động quốc tế cho đến đối đầu trên thực địa, trong khi Mỹ, Anh, Pháp, Đức đều lên án hành động của Trung Quốc mà họ cho là ‘bắt nạt’.

Đến ngày 24/10, sau gần 4 tháng quấy nhiễu, tàu Hải Dương Địa chất 8 đã rời đi vì ‘đã hoàn tất công việc khảo sát khoa học ở vùng biển do Trung Quốc kiểm soát’.

Việt Nam cân nhắc hành động pháp lý chống Trung Quốc

Căng thẳng trên Bãi Tư Chính dâng cao dẫn đến nhiều lời kêu gọi Việt Nam nên có hành động pháp lý đối với Trung Quốc cũng giống như vụ kiện của Philippines vốn được Tòa trọng tài Thường trực (PCA) ra phán quyết hồi năm 2016.

Sau thời gian dài im tiếng về vấn đề này, hồi đầu tháng 11, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Lê Hoài Trung nói rằng Việt Nam ưu tiên đàm phán nhưng ‘cũng có lựa chọn khác’ đối với tình hình Biển Đông, trong đó có các biện pháp pháp lý.

Các học giả quốc tế đều cho rằng Hà Nội sẽ có khả năng thắng lợi rất cao nếu đi theo con đường pháp lý như Manila là kiện Trung Quốc trong khuôn khổ các điều khoản của Công ước Quốc tế về Luật Biển, tức UNCLOS.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại kết quả vụ kiện sẽ không làm thay đổi được gì tình hình trên thực tế vì Bắc Kinh sẽ từ chối tuân thủ phán quyết trong khi việc kiện tụng lại làm phức tạp thêm quan hệ Việt Nam-Trung Quốc và Hà Nội sẽ phải trả giá về chính trị và kinh tế.

Phản ứng trước việc này, Bắc Kinh đã kêu gọi Hà Nội ‘không nên có những hành động làm phức tạp thêm vấn đề’.

Hồi năm 2014, Thủ tướng Việt Nam khi đó là ông Nguyễn Tấn Dũng từng tuyên bố Việt Nam cân nhắc kiện Trung Quốc sau khi nước này hạ đặt một giàn khoan khổng lồ vào thềm lục địa của Việt Nam.

Philippines được Mỹ đảm bảo

Manila đã được Washington nói rõ rằng trong trường hợp họ bị Trung Quốc tấn công trên Biển Đông thì Mỹ sẽ đứng ra bảo vệ họ theo đúng tinh thần của Hiệp ước Phòng vệ Tương hỗ giữa hai nước được ký vào năm 1951.

Trước đó, phía Mỹ chưa bao giờ nói rõ điều này với Philippines khiến cho nước này lo ngại về mức độ cam kết của Mỹ đối với đồng minh có hiệp ước.

Phát biểu ở Hà Nội hồi tháng Ba, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói rằng ‘bất kỳ cuộc tấn công nào vào lực lượng, máy bay hay tàu bè của Philippines trên Biển Đông sẽ kích hoạt các nghĩa vụ phòng vệ tương hỗ’.

Ông cũng cho rằng các hoạt động quân sự và việc xây dựng đảo của Trung Quốc trên Biển Đông ‘đe dọa chủ quyền, an ninh và sinh kế của Philippines cũng như của Mỹ’.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã tìm cách xem xét lại hiệp ước này để có được sự đảm bảo lớn hơn từ phía Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng hành xử hung hăng đối với các lợi ích của Philippines trên Biển Đông, nhất là xung quanh các hòn đảo nhân tạo xung quanh quần đảo Trường Sa mà nước này tuyên bố có chủ quyền.

Tuy nhiên, Tổng thống Rodrigo Duterte không tin vào quan hệ đồng minh với Mỹ và cho rằng hiệp ước với Mỹ khiến nước ông trở thành mục tiêu tiềm tàng của Trung Quốc, quốc gia mà ông muốn phát triển quan hệ kinh tế.

Malaysia có lập trường mạnh mẽ hơn

Malaysia, nước cũng có tranh chấp trên Biển Đông nhưng trước giờ vẫn tỏ ra nhẫn nhịn trước Trung Quốc chứ không mạnh miệng như Việt Nam hay Philippines, đã có lập trường mạnh mẽ hơn khi Ngoại trưởng Saifuddin Abdullah hồi cuối tháng 12 đã thẳng thừng gọi đường chín đoạn của Trung Quốc ôm trọn gần hết Biển Đông là ‘nực cười’.

"Việc Trung Quốc đòi hỏi quyết sở hữu đối với toàn bộ Biển Đông – tôi nghĩ đó là điều nực cười", ông Saifuddin phát biểu ở Kuala Lumpur hôm 20/12.

Trước đó, nước này đã đệ trình hồ sơ lên Ủy ban về Giới hạn Thềm lục địa của Liên Hiệp Quốc để xác định rõ giới hạn thềm lục địa của họ đi sâu vào phạm vi đường chín đoạn của Trung Quốc. Bắc Kinh đã đáp trả với việc cáo buộc Kuala Lumpur xâm phạm chủ quyền, vi phạm luật pháp quốc tế và kêu gọi Liên Hiệp Quốc đừng xem xét hồ sơ này.

Cách nay một thập kỷ, Malaysia cũng đã liên minh cùng với Việt Nam đệ trình lên Liên Hiệp Quốc hồ sơ xác định ranh giới thềm lục địa. Hành động này đã bị Trung Quốc phản đối mạnh mẽ và họ đã lần đầu tiên công bố với thế giới yêu sách đường chín đoạn.

Khác với cựu thủ tướng Najib Razak vốn ngập trong khoản vay của Trung Quốc, Thủ tướng Mahathir Mohammad ít bị Trung Quốc ràng buộc hơn. Ông đã bật đèn xanh cho các hành động pháp lý đối với Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp và thẳng thừng lên án các khoản đầu tư của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng của Malaysia.

Hồi tháng 10, Ngoại trưởng Abdullah cũng từng kêu gọi củng cố năng lực hải quân của đất nước để chuẩn bị cho khả năng xảy ra xung đột trên Biển Đông. Ông nói Malaysia sẽ ra công hàm phản đối nếu cường quốc nào đó xâm phạm vào lãnh thổ của họ.

Trung Quốc muốn hợp tác cùng khai thác với Philippines

Bắc Kinh tìm cách thuyết phục Manila hợp tác cùng khai thác dầu khí với họ trên các vùng biển tranh chấp trên Biển Đông. Họ đưa ra các điều kiện hợp đồng hấp dẫn để lôi kéo Philippines hòng làm nước này bỏ qua hoàn toàn phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực hồi năm 2016 tuyên bố chiến thắng cho Philippines trong vụ kiện của nước này về Biển Đông.

Khi tiếp Tổng thống Duterte hồi tháng 9 ở Bắc Kinh, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói hai nước có thể ‘có bước tiến lớn hơn’ trong việc hợp tác cùng khai thác dầu khí ở Biển Đông nếu họ có thể ‘giải quyết thỏa đáng tranh chấp chủ quyền’.

Ông Duterte sau đó đã tiết lộ rằng ông Tập đã hứa sẽ cho Philippines hưởng 60% lượng tài nguyên khai thác trong dự án khai thác chung trong khi Bắc Kinh chỉ hưởng 40% với điều kiện là Philippines ‘phải dẹp qua một bên phán quyết của tòa án’.

Tuy nhiên, vùng biển mà hai bên dự định cùng khai thác chung là nằm trong Bãi Cỏ Rong vốn nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế, tức EEZ của Philippines. Điều này đã dẫn đến sự lên án từ nội bộ Philippines.

Trong khi đó, ông Duterte, vốn đang tìm cách lôi kéo hàng tỷ đô la đầu tư của Trung Quốc, được cho là rất háo hức thúc đẩy hợp tác khai thác dầu khí với Trung Quốc

Tàu chiến Mỹ tiếp tục đi vào Biển Đông

Trong năm 2019, các chiến hạm của Mỹ tiếp tục đi vào Biển Đông, có khi tiến gần đến phạm vi 12 hải lý của các thực thể nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trên Biển Đông trong nỗ lực đảm bảo quyền tự do hàng hải cũng như thách thức đòi hỏi chủ quyền thái quá của Trung Quốc.

Hồi tháng 1, chiến hạm USS McCampbell đã thực hiện chuyến tuần tra vì tự do hàng hải (FONOP) ở Biển Đông khi đi vào phạm vi 12 hải lý của quần đảo Hoàng Sa.

Hồi tháng 2, hai khu trục hạm có tên lửa dẫn đường của Mỹ đã đi vào phạm vi 12 hải lý của bãi đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa.

Hồi tháng 5, các khu trục hạm có tên lửa dẫn đường Preble và Chung Hoon đã đi vào phạm vi 12 hải lý của bãi Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa.

Cũng trong tháng 5, khu trục hạm Preble cũng đã đi vào 12 hải lý của bãi cạn Scarborough mà Trung Quốc chiếm giữ từ phía Philippines.

Đến tháng 8, tàu hải quân Mỹ Wayne E. Meyer, khu trục hạm thuộc lớp Arleigh Burke có tên lửa dẫn đường đã đi vào 12 hải lý của đảo đá Chữ Thập và Bãi Vành Khăn.

Phía Trung Quốc đã lên án các hành động này của Mỹ là ‘khiêu khích’, xâm phạm ‘chủ quyền’ của Trung Quốc và ‘làm tổn hại hòa bình, an ninh của khu vực’. Bắc Kinh đe dọa ‘sẽ có những biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và an ninh’.

Tàu Trung Quốc đâm tàu Philippines rồi bỏ chạy

Tranh cãi nổi lên giữa Manila và Bắc Kinh sau vụ va chạm hôm 9/6 tại Bãi Cỏ Rong khi tàu cá Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines rồi bỏ chạy, bỏ mặc 22 ngư dân Philippines trên biển. Hành động này đã bị công chúng Philippines lên án dữ dội.

Đại sứ quán Trung Quốc ở Manila cho rằng tàu cá của họ đã tìm cách cứu vớt các ngư dân Philippines nhưng do họ ‘bất ngờ bị bảy, tám tàu cá Philippines bao vây nên phải bỏ chạy’.

Bắc Kinh đã đề xuất mở cuộc điều tra chung về vụ việc và Tổng thống Duterte đã chấp nhận đề xuất này.

Trước đó, ông Duterte đã bị dư luận lên án vì nói theo lập trường của Trung Quốc thay vì lên tiếng bảo vệ các ngư dân Philippines sau khi ông gọi vụ đâm tàu là ‘sự cố nhỏ trên biển’.

Trong khi đó, thuộc cấp của ông Duterte từ bộ trưởng quốc phòng, bộ trưởng ngoại giao và tư lệnh hải quân đều lên án Trung Quốc. Ngoại trưởng Teodoro Locsin đã phản đối chính thức với Trung Quốc và bác bỏ ý tưởng một cuộc điều tra chung.

Sự cố này đã làm phức tạp thêm nỗ lực của ông Duterte muốn xích lại gần Trung Quốc.

Toàn bộ các ngư dân Philippines gặp nạn đã được các tàu thuyền Việt Nam cứu.

Phim ‘Abominable’ bị chỉ trích vì có cảnh đường chín đoạn

Phim hoạt hình chiếu rạp ‘Abominable’ của hãng Dreamworks của Mỹ đã đối mặt làn sóng phản đối khi được trình chiếu ở các nước đông nam Á do có cảnh cho thấy tấm bản đồ có vẽ đường chín đoạn, cơ sở để Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với 90% diện tích Biển Đông.