Lãnh đạo không cần phải ăn cơm muối vừng, nhưng xa hoa không kiểm soát sẽ dẫn đến tai họa.

Ảnh : Getty Images.

Sau vụ việc một lãnh đạo công an Việt Nam ghé thăm nhà hàng xa xỉ lừng danh tại London với giá trị mỗi bữa ăn có thể lên đến hàng tỉ đồng (tương ứng 40.000 đến 50.000 USD), nhiều ý kiến trái chiều xuất hiện [1].

Một số đương nhiên lên án. Họ chỉ ra rằng thu nhập trung bình của người Việt Nam chỉ ở mức vài trăm Mỹ kim một tháng, cùng với đó là sự khốn cùng về an sinh của hàng triệu người lao động Việt Nam sau dịch Covid-19 và hàng loạt các vấn đề khác. Điều này cho thấy sự xa xỉ của bữa tiệc, nhẹ thì là thiếu nhạy cảm chính trị, nặng thì là ăn trên ngồi trốc đời sống của người dân.

Tuy nhiên, cũng có một nhóm không nhỏ khác cho rằng "lãnh đạo đất nước thì phải ăn cơm muối vừng à ?", "lần sau đi công tác nước ngoài phải mang hũ mắm theo ăn cho bọn bây vừa lòng à ?", v.v. Cách tư duy này xuất hiện dày đặc với các bình luận nhan nhản trên hầu hết các trang báo chí đưa tin tức về vụ việc. Theo họ, đã là lãnh đạo quốc gia thì ăn uống sang trọng, chi tiêu trăm triệu là chuyện thường.

Vậy các lãnh đạo đất nước ăn những bữa sang trọng trị giá hàng nghìn USD có phải là chuyện bình thường ? Và có vấn đề pháp lý gì đằng sau hiện tượng này hay không ?

Mỹ cũng vậy ?

Lấy chuyện Mỹ trước để loại bỏ một số tranh cãi không cần thiết, người viết thừa nhận rằng đời sống của các chính trị gia Hoa Kỳ cũng chẳng phải bần hàn, thanh bạch gì cho cam.

Trong quyển sách ấn tượng có tên gọi "White-Collar Government : The Hidden Role of Class in Economic Policymaking" của giáo sư Nicholas Carnes (Khoa Khoa học Chính trị và Chính sách công của Đại học Duke), Carnes chỉ ra một sự thật không mấy dễ chịu là chỉ có 13 trên tổng số 783 nghị viên của Nghị viện Hoa Kỳ từ năm 1999 đến 2008 có xuất thân từ gia đình "cổ cồn xanh" (blue-collar, ý chỉ người lao động) [2].

Hiển nhiên, vị giáo sư không phủ nhận năng lực hay học vấn của những nghị viên còn lại. Tuy nhiên, ông chỉ ra rằng các vị trí và chức danh chính trị ngày càng được xây dựng và củng cố từ các kết nối chằng chéo của giới thượng lưu, từ những gia đình giàu-hơn-trung-lưu, những trường đại học tư nhân trứ danh, những môi trường làm việc tinh hoa và những cộng đồng tôn giáo độc quyền, v.v. hơn là từ chính kết nối với cử tri và công chúng. 

Khi các chính trị gia tiền nhiệm trở nên quá giàu có, những bữa tiệc thịnh soạn, những buổi gây quỹ xa hoa dài vô tận mới là nơi nuôi dưỡng và định hình các mối quan hệ chính trị mới, các ngôi sao chính trường mới, chứ không phải là những thử thách và khó khăn mà đại đa số quần chúng phải đối mặt ở đời thường. Chính trị từ đó trở thành sân chơi thuần túy của giới tinh hoa.

Chính trường Hoa Kỳ là nơi tập hợp rất nhiều cá nhân giàu có. Ảnh : Politico

Cho đến nay, có hơn một nửa nghị viên của Nghị viện đã là triệu phú Mỹ kim, 200 nghị viên khác đã lên đến tầng lớp "chục triệu phú" [3]. Mức lương 174.000 Mỹ kim một năm thật ra cũng đã bảo đảm cho họ nằm trong nhóm 6% thu nhập cao nhất Hoa Kỳ. Một số dân biểu, như ông Darrell Issa, có tổng giá trị tài sản đến hơn 350 triệu Mỹ kim.

Tại Việt Nam, tìm hiểu tổng thu nhập và mức thu nhập trung bình của các chính trị gia (dù chỉ ở cấp huyện, tỉnh) không dễ dàng như ở Mỹ. Thậm chí, có người còn xem nó là thông tin nhạy cảm, mật.

Song nhìn vào sở hữu đất đai, phong cách sống, chi phí du học cho con cái của một bộ phận đáng kể các quan chức (vốn chỉ riêng nó đã có thể lên tới hàng tỷ đồng mỗi năm), có thể thấy quá trình phân cực hóa về tư hữu tài sản giữa nhóm chính trị gia và các nhóm dân cư nghèo khó thật ra không khác mấy tại Hoa Kỳ.

Xét thêm tính chất chuyên chính vô sản không thể thiếu của nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, đây không phải là một bước phát triển đáng khen ngợi hay nên được biện minh. Xu thế này sẽ dần khiến cho giới chính trị gia trở nên vô minh, và tệ hơn là vô cảm, trước tình cảnh đói nghèo và cận nghèo của hàng chục triệu người.

Thói xa xỉ và sự cám dỗ của các nhóm vận động hành lang

Không có những động thái cứng rắn trước thói quen chi xài xa xỉ của các chính trị gia đồng nghĩa với việc chúng ta "dâng mỡ trước miệng mèo".

Mỡ ở đây là sự chính trực và sự cống hiến của giới chính trị gia.

Và mèo ở đây là các nhóm vận động hành lang và lợi ích của giới nghiệp đoàn.

Nhắc đến vận động hành lang không có ý nói đó là chuyện đương nhiên xấu xa. Vận động các vấn đề về nhân quyền, về môi trường, về quyền lợi lao động đã, vẫn và sẽ luôn là một kênh tiếp xúc lập pháp cần có ở mọi quốc gia.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là vận động hành lang lúc nào cũng… thuần khiết và trong sạch.

Trong bài viết tạo tiếng vang lớn trên tờ Vox (Mỹ) vào năm 2018 có tựa đề "I was a lobbyist for more than 6 years. I quit. My conscience couldn’t take it anymore", một nhà vận động hành lang kỳ cựu có tên Jimmy Williams cho chúng ta thấy một vài góc khuất phía sau chính trường sôi động của Hoa Kỳ [4].

Williams kể rằng cuộc sống của một nhà vận động hành lang cứ sướng như một ông hoàng, và thật ra thì những chính trị gia được các nhà vận động hành lang săn đón cũng vậy.

"Những tài khoản chi không giới hạn, những đêm thả ga ở những khu trung tâm, những chai rượu đắt tiền, những bữa ăn thịnh soạn với các dân biểu hay nghị sĩ – đó là cuộc sống mà tôi từng có", Williams kể.

Chi tiết hơn, ông kể rằng mình có thể dùng bữa sáng với một số nghị viên và tham gia vào buổi thảo luận lập pháp với chính các nghị viên này ngay sau đó với một chủ đề có lợi cho khách hàng của ông – nội dung mà họ đã thảo luận trước đó với trứng chiên và thịt xông khói. Số tiền ông hay ủy ban hành động chính trị của mình trả cho một buổi gặp mặt như vậy là 2.500 Mỹ kim.

Hay trong các buổi vận động gây quỹ, ông cũng thay mặt khách hàng của mình chi 2.500 Mỹ kim mỗi lần (dưới hình thức là các khoản đóng góp vận động chính trị) để có thể được nói chuyện riêng với các nhân vật quyền lực về vấn đề lập pháp mà họ quan tâm.

Một vòng xoáy luẩn quẩn của "tiền trao tay" và "phiếu thuận" trong các phiên họp lập pháp.

Sự kiện thường niên "Politics and the Pen" của Chateau Laurier, nơi thu hút rất nhiều nhà vận động hành lang. Ảnh : The Hill.

Không hẳn là hành vi "hối lộ" thật sự với các khoản chi nóng tay nóng mặt, việc đài thọ cho lối sống xa hoa của các chính trị gia cũng là một cách để các nhà vận động hành lang tìm đường gây ảnh hưởng lên chính sách công.

Điều này được CNN cảnh báo trong một bài viết khác từ năm 2014 [5].

Theo đó, họ cho rằng dù đã có quy định pháp luật cấm giới vận động hành lang chu cấp cho các kỳ du lịch, nghỉ dưỡng, ăn uống của các chính trị gia, đã xuất hiện hiện tượng né tránh quy định này.

Cụ thể, thay vì nhận đài thọ trực tiếp từ giới vận động, các chính trị gia nay sẽ tổ chức các buổi tiệc, kỳ nghỉ dưỡng tại nhiều địa điểm sang trọng với các lý do như "giới thiệu về địa phương" hay "tổ chức vận động tranh cử".

Những nhóm lợi ích muốn tham gia và nói chuyện trực tiếp với các chính trị gia này đương nhiên sẽ phải trả một khoản phí khoảng vài ngàn USD với danh nghĩa là đóng góp chính trị. Các chi phí về ăn uống, đi lại, nghỉ ngơi hiển nhiên họ cũng tự chịu. Họ thừa nhận rằng, nói chuyện với các nghị viên tại một resort đắt tiền đầy thư thái vào chiều cuối tuần bao giờ cũng dễ hơn là bàn công việc với họ ngay tại Washington D.C.

Tại Việt Nam, nếu bạn không nhận ra, vận động hành lang (mà chưa nói đến hối lộ hay tham nhũng thật sự) đã trở nên phổ biến ngay từ những năm 2000. Tiền bạc đổ vào quá trình vận động chính sách kiểu Việt Nam khó mà thống kê, nhưng tôi tin chắc là mức độ xa xỉ của nó cũng đủ khiến chúng ta choáng váng.

Cho rằng thói xa xỉ và sự phung phí của các quan chức trong các hoạt động thường nhật như ăn uống là bình thường, là chấp nhận được – đó là quan điểm không có ích lợi gì cho tương lai tư duy lập pháp tại Việt Nam.

Vấn đề minh bạch và giám sát

Đưa ra những thông tin trên để thấy sự nguy hiểm của thói xa hoa trong đời sống chính trị Hoa Kỳ và gợi mở về tình hình Việt Nam.

Song trước khi phán xét hệ thống của anh chàng khổng lồ Bắc Mỹ, cũng nên nhớ rằng Hoa Kỳ có một hệ thống pháp luật về vận động, tranh cử, và giới hạn chi tiết ngặt nghèo sẵn có.

Người Mỹ hiểu nền kinh tế của họ lớn đến thế nào, và họ có nhiều tiền ra sao. Chính vì vậy mà các quy định về đạo đức và chi tiêu của từng cá nhân chính trị gia là vô cùng chi tiết. Luật Khoa đã từng có bài viết "Luật đạo đức trong chính quyền Mỹ : Chi tiết đến từng hạng mục", đó có thể là một điểm tham khảo tốt để chúng ta hiểu sự cẩn trọng của các nhà lập pháp Hoa Kỳ [6].

Bạn có nhận thấy vì sao các khoản chi mà phần trước nhắc đến chỉ là vài nghìn Mỹ kim ?

Bạn có nhận thấy vì sao các chính trị gia nước ngoài dù có thể ăn ngon mặc đẹp nhưng luôn né tránh các địa điểm quá hoang phí, phô trương ?

Bởi vì hệ thống pháp luật quốc gia lẫn công chúng luôn theo sát họ.

Các nhà vận động hành lang bị cấm lui tới một số khu vực trong các cơ quan lập pháp Mỹ. Ảnh : reset.org.

Các khoản tiền "lót tay", những buổi ăn uống thịnh soạn kể trên là khoản chi không nhỏ. Vài ngàn Mỹ kim đôi khi là một tháng làm việc của một bộ phận người lao động tại quốc gia này. Tuy nhiên, chúng vẫn là các khoản thu được công nhận và được các chính trị gia kê khai đầy đủ cho những cơ quan tiểu bang và liên bang quản lý về đạo đức chính trị và tài chính tranh cử.

Ví dụ, chỉ cần lên trang web của Ủy ban Bầu cử Liên bang Hoa Kỳ (Federal Election Commission), chúng ta biết rằng mỗi cá nhân chỉ có thể đóng góp tài chính cho từng chính trị gia cho hoạt động tranh cử cấp liên bang với giới hạn là 2.900 USD/kỳ bầu cử [7].

Họ có thể đóng góp nhiều hơn cho các Ủy ban Hành động Chính trị (Political Action Committee – PACs : 5.000 USD/năm), hoặc cho các cơ quan đảng quốc gia và các quỹ hành động độc lập – Super PACs (có thể lên đến hàng chục ngàn Mỹ kim mỗi năm). Tuy nhiên, những khoản tiền này cũng không được tiếp nhận và sử dụng cho mục tiêu cá nhân. Thay vào đó, chúng được chi để tổ chức đại hội, xây dựng trụ sở đảng hay các vấn đề khác đáng tiêu tốn hơn nhưng chính đáng hơn.

Trong khi đó, từng tiểu bang cũng có quy định riêng cho các chính trị gia địa phương của mình với thông tin có thể tìm thấy trên National Conference for State Legislature. [8] Theo đó, Alabama cho các chính trị gia địa phương vận động không giới hạn từ cá nhân ủng hộ, nhưng cũng có bang làm chặt đến mức chỉ cho phép đóng góp 200 Mỹ kim một năm cho một nghị viên lập pháp của tiểu bang như Colorado.

Sự minh bạch thông tin này giúp cho công chúng Mỹ luôn biết được chính trị gia nào đang có bao nhiêu tiền, ai đóng góp và ủng hộ chính trị cho ai.

Người Mỹ biết dân biểu Darrell Issa có tổng giá trị tài sản đến hơn 350 triệu Mỹ kim, nhưng họ cũng biết ông có được số tiền này vì công ty sản xuất hệ thống báo động xe hơi của ông ăn nên làm ra.

Điều này, dù ít hay nhiều, tạo cảm giác chủ động và đưa ra các công cụ cần thiết giúp công chúng có thể giám sát những người mà mình bầu chọn.

Nói về Việt Nam, chúng ta không thể cho rằng việc các chính trị gia tham gia vào những cuộc vui trăm triệu là bình thường khi hệ thống pháp luật nội địa vẫn chưa có quy định đầy đủ, có thể thực thi và có thể mở rộng vai trò giám sát của báo chí và công chúng liên quan đến các khoản tiền đóng góp và chi tiêu của lãnh đạo địa phương lẫn trung ương.

***

Đúng, các lãnh đạo chính trị không nhất thiết phải ăn uống kham khổ, hay nói như nhiều bạn là ăn mắm, ăn cơm muối vừng thì mới là yêu nước thương dân.

Nhưng ngược lại, ủng hộ và tạo điều kiện cho các quan chức tham gia các buổi tiệc tùng xa xỉ bao giờ cũng là công thức dẫn đến tai họa.

Nguyễn Quốc Tấn Trung

Nguồn : Luật Khoa, 11/112021

Chú thích :

1. Việt, V. T. (2021, November 9). Facebook bỏ chặn từ khoá tìm kiếm vụ Bộ trưởng Tô Lâm ăn bò dát vàng. VOA.  

2. Carnes, N. (2013). White-Collar Government : The Hidden Role of Class in Economic Policy Making (Chicago Studies in American Politics) (Illustrated ed.). University of Chicago Press. 

3. Gordon, N. J. (2021, August 3). How Did Members of Congress Get So Wealthy ? The Atlantic. 

4. Williams, J. (2018, January 5). I was a lobbyist for more than 6 years. I quit. My conscience couldn’t take it anymore. Vox. 

5. Fitzpatrick, B. C. D. G. A. D. I. (2014, October 30). Politicians live it up and have the lobbyists pay – CNNPolitics. CNN. 

6. Phượng, H. K. (2017, May 7). Luật đạo đức trong chính quyền Mỹ : Chi tiết đến từng hạng mục. Luật Khoa Tạp Chí.  

7. Contribution limits. (2021). FEC.Gov. 

8. State Limits on Contributions to Candidates. (2021). National Conference for State Legislature. 

Ngày 8/11, Tô Lâm vẫn chủ trì lễ kỷ niệm ngày Pháp luật Việt Nam, vẫn đăng đàn nói về thượng tôn Pháp luật và Hiến pháp. Tuy nhiên, Đại tướng đã không nói rõ sứ mệnh chính của ông là "thượng tôn đàn áp". Bởi vì, hiện trung bìnhcứ 100 người dân trong nước, có 2 công an theo dõi và canh giữ, một con số kỷ lục hiếm thấy trên hành tinh này.

Miếng thịt bò oan nghiệt của Tô Lâm.

Một tuần trở lại đây, đang tồn tại hai giả thuyết ở Việt Nam. Thứ nhất, chuyện Bộ trưởng Tô Lâm đớp "thịt bò dát vàng" là một phi vụ không thể nào hoàn hảo hơn của "bố già" Nguyễn Văn Hưởng đánh Tô Lâm "từ xa nhưng sát ván". Thứ hai, scandal mà Bộ trưởng Công an Tô Lâm đang chịu trận chỉ là thuyết âm mưu vớ vẩn, chẳng phải chuyện gì to tát cả. Ở đất nước luôn có các phi vụ "đánh quả tù mù trấn lột cả thần linh" (thơ Nguyễn Duy) thì cả hai giả thuyết này đều có các lập luận ủng hộ hay phản bác cùng song song tồn tại (Pros and Cons). Tuy nhiên, các diễn tiến gần đây trên thực địa dường như đang nghiêng về phía "Tô Lâm bị cài bẫy" nhiều hơn.

Hiện tượng đầu tiên đã cho thấy ngay việc "bị cài bẫy" gần với sự thật. Đã có tin Facebook nói đang điều tra lý do "bò dát vàng" bị chặn. Hôm 9/11, công ty mẹ của Facebook cho biết, họ đã bỏ chặn từ khóa tìm kiếm về đầu bếp nổi tiếng Nusret Gökçe với tên cúng cơm Salt Bae (Thánh Rắc Muối) sau khi phát hiện ra rằng cụm từ "#saltbae" bị chặn trên toàn cầu chỉ vài ngày sau khi một video 41" cho thấy vua bếp này đưa một miếng thịt bò dát vàng vào miệng quan chức cấp cao của Đảng cộng sản Việt Nam tại London. Không rõ lý do vì sao trước đây, từ khóa này bị yêu cầu chặn và theo Reuters, người phát ngôn của công ty từ chối bình luận về những lý do khả dĩ. Trong lúc bị chặn,việc tìm kiếm với từ khóa lại dẫn tới một tin nhắn khác cho biết về việc vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng.

Cái Clip 41" do tay chủ nhà hàng Nusret Gökçe quay cảnh Tô Lâm "táp" miếng bít tết, sau đó, "Thánh Rắc Muối" đưa lên Tik Tok, cứ cho là chỉ để quảng cáo nhà hàng của anh ta. Vậy thì khi ai đó muốn anh ta gỡ xuống sau một tiếng đồng hồ (theo chỉ thị của Tô Lâm ?), thì đương nhiên là phải trả rất – rất nhiều tiền. Nhưng kỳ lạ hơn là không lâu sau đó, công ty mẹ của FB đang cho kiểm tra lại và nói rằng, đã bỏ chặn từ khóa tìm kiếm về đầu bếp nổi tiếng. Vậy là một lần nữa, thiên hạ lại có thể tự do tiếp cận cái Clip ấy thoải mái. Rõ ràng, ở đây có mối tương quan giữa lực chặn và lực đẩy. Đàn em nằm vùng của Tô Lâm được lệnh "chặn" cái Clip làm hại chủ, ngược lại các thế lực muốn "hất" Tô Lâm lại muốn "đẩy tiếp" cái Clip ấy lên mạng.

Điều thú vị tiếp theo là các thế lực muốn "hất" gã công an Tô Lâm đã có dấu hiệu xuất hiện công khai trên truyền thông trong nước. Ngày 8/11, trang mạng Zing sở hữu đông đảo người theo dõi, là cơ quan truyền thông bán chính thức đầu tiên ở Việt Nam, dám "sờ dái ngựa" khi tải một bài viết khá giật gân "Nhiều người tiêu dùng Châu Á không mua nổi thịt bò !". Nhiều trang mạng khác "khoát nước theo mưa" tới tấp đăng lại của Zing. Các dân mạng cười khoái trá và vỗ tay đôm đốp. Hoan hô các tờ báo chính thống trong nước đã "xỏ lá" nhưng rất có đạo đức, dám chọc ngoáy miếng bít tết của Bộ trưởng, khiến nhà nhà, người người được trận cười khoái chí !

Chưa hết, đúng vào ngày 8/11, khi lệnh "giải cứu sếp" được ban hành, tờ báo của Tô Lâm, có tên "Công an Nhân dân" cũng đăng tải một xã luận khét tiếng "chửi" các thế lực thù địch, mặc dù công an thừa biết, thế lực ấy nằm ngay trong lòng Đảng cộng sản Việt Nam : "Luận điệu suy diễn quy định mới về những điều Đảng viên không được làm". Chủ trang Viet-studies.net, Trần Hữu Dũng, cựu Giáo sư Kinh tế tại Hoa Kỳ, với đầu óc nhậy cảm đặc biệt đã ngửi thấy mùi "khét" từ Hà Nội khi ông bình luận : "Đọc bài này mà phát tức cười ! Nói vòng vo tam quốc nhưng cốt ý là để ám chỉ rằng, trong 19 điều mà Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa cấm đảng viên không được làm thì không có điều cấm… ăn bít-tết dát vàng ! Chỉ các ‘thế lực thù địch’ mới suy diễn bậy bạ, xuyên tạc việc đảng viên (Tô Lâm) ăn chiêu đãi thịt bò rắc vàng !" Thanh minh thanh nga kiểu này thì thật đúng là "gậy ông lại đập lưng bà !"

Phái muốn "hạ" gở mồm đến mức nói công khai trên mạng là Tô Lâm bị chính cụ Lê Đình Kình, 58 năm tuổi đảng, 85 năm tuổi đời, "báo ứng" do Cụ bị giết tức tưởi trong "cái đêm hôm ấy đêm gì" (1) tại thôn Đồng Tâm (ngoại thành Hà Nội). Huy động hơn 3.000 công an, với đủ các loại vũ khí đàn áp chưa tới chục hộ nông dân, thì quả là "trận hợp đồng" có thể đưa vào trường C500 giảng dạy ! Nhưng thôi, chuyện tâm linh này xin không đào sâu thêm đau lòng. Chỉ có điều trên đời này, trần sao âm vậy, có vay có trả. Tô Lâm lên kịch bản, thậm chí có thể chính y chứ chưa chắc đã là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký vào"Mật lệnh 419A" đểtriệt hạ cả thôn Hoành nếu có chống đối (2).

Lùi vào hậu trường "cuộc đao búa" để "hạ" hay "giữ" Tô Lâm, còn nhiều tình tiết mà người có đầu óc bình thường không thể hiểu nổi. Hẳn Nguyễn Phú Trong không bao giờ quên Tô Lâm vốn là "đệ tử ruột" của đồng chí Ba Dũng một thời trước đây. Nhưng rồi cũng chính nhờ Tô Lâm "trở cờ" mà Nguyễn Phú Trọng mới "dẹp tiệm" nổi lực lượng kiêu binh do Ba Dũng và Nguyễn Văn Hưởng cài cắm lại trong Bộ Công an. Tuy đã nhốt được quyền lực vào cái lồng riêng của mình, Phú Trọng vẫn chưa thấy an tâm. Mặc dầu được đích thân Tập Cận Bình bảo lãnh công khai, Phú Trọng thấy bốn chân ghế của mình vẫn chưa vững.

Bản tính "trở cờ" của Tô Lâm làm ông ăn không ngon ngủ không yên, nhất là cái kết quả xử con trai Hưởng vừa rồi khiến ông có cảm tưởng, ông vẫn thua Hưởng và Lâm một hiệp. 4,5 triệu USD (hay còn nhiều hơn nữa ?) vẫn bốc hơi sau phiên tòa mà Nguyễn Duy Linh lại thoát hiểm. Chỉ một phần ba thời gian thi hành án sau phúc thẩm (lúc ấy chỉ còn 4/12 năm), cộng thêm cái lệnh ân xá thì chỉ 3 năm nữa Linh có thể ôm khối tiền khổng lồ để "đền ơn đáp nghĩa" với nhiều người khác nhưng chắc chắn Trọng sẽ không có phần. Đấy là chưa nói ít khi xử được một vụ án "gọi sự vật đúng tên", tức là xử một vụ tham nhũng khủng,ấy vậy mà 5 tỷ VNĐ thu về chỉ bằng có con số lẻ 115 tỷ (tính tổng số đô la gia đình Hưởng giấu được).

Cuối cùng, nói thêm về giả thuyết "phản bác" cho rằng, chuyện Tô Lâm ăn bít tết dát vàng chỉ là "chuyện bao đồng". Tô Lâm vẫn được Phạm Minh Chính ưu ái, thể hiện ngày 6/11 khi đoàn về đến Hà Nội (không rõ Tô Lâm xin hay Thủ tướng cử) đã được đại diện cho cả đoàn xuống sân bay chụp ảnh với kiện hàng quà tặng của bà con Việt kiều. Động thái này hơi trái khoay đối với kiều bào ở ngoài, vì bà con thường nghĩ rằng, Bộ trưởng Ngoại giao chuyển quà của bà con cho Bộ Y tế mới phù hợp chứ ! Màn kịch dựng vội nên hơi lộ liễu, khá dở. Chưa hết, sang ngày 8/11, Đại tướng Tô Lâm vẫn đăng đàn chủ trì buổi lễ và diễn thuyết về đạo đức cách mạng nhân hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam.

Một bộ trưởng nắm trong tay 2 triệu quân (tính cả lực lượng an ninh, trật tự cơ sở), nghĩa là cứ 100 người dân có 2 công an theo dõi và canh giữ, thêm cả béc-giê, ngựa và nghe nói sắp mua sắm cả máy bay riêng cho lực lượng nào đó trong công an, Tô Lâm tỏ ra không hề nao núng. Nhưng hãy chờ xem đám mây vân cẩu sẽ vần vũ kiểu gì trong cơn "giông tố" triệt tiêu lẫn nhau giữa các đồng chí "chỉ có cái tên là cộng sản". Một bà má miền Nam từng nuôi giấu cán bộ nằm vùng tâm sự : "Mỗi lần nghe một thằng Trung ương hay Bộ Chính trị ‘bị trảm’, má mừng như ngày xưa nghe tin diệt được một ác ôn". Tội nghiệp quá má ơi, má đừng mong lũ con cháu má cứ phải lao vào giết chóc nhau mãi như thế. Má phải cầu cho người ta xử cái thể chế đẻ ra lũ độc tài và tham nhũng ấy mới giải quyết được tận gốc vấn đề !

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 12/11/2021

(1) "Cái đêm hôm ấy... đêm gì ?" là một bút ký của nhà văn Phùng Gia Lộc trong giai đoạn Đổi mới tại Việt Nam.

(2) Giáo sư Hoàng Xuân Phú là Viện sĩ Viện Hàn Lâm Cộng hòa liên bang Đức nên cho đến nay, ông tạm thoát hiểm khỏi trừng phạt của Tô Lâm.

Người đứng đầu nước Mỹ giầu nhất thế giới, tổng thống Barack Obama thăm chính thức Việt Nam. Sau những lễ nghi và thăm viếng ngoại giao ở Hà Nội, đến bữa, Tổng thống Mỹ ra quán bún chả bình dân phố Huế ăn trưa cùng dân thường Hà Nội. Một bát nước chấm, chả nướng. Một đĩa bún. Một đĩa rau sống. Một chai bia Hà Nội. Bữa ăn của Tổng thống Mỹ khi công cán ở Hà Nội chỉ vài chục ngàn đồng tiền Việt, chỉ hai, ba đô la Mỹ.

Người đứng đầu nước Mỹ giầu nhất thế giới, tổng thống Barack Obama ra quán bún chả bình dân phố Huế ăn trưa cùng dân thường Hà Nội.

Tổng thống Mỹ ăn bữa trưa bình dị cùng người dân thường Việt Nam không những là hình ảnh đẹp của con người Barack Obama mà còn là hình ảnh đẹp của nước Mỹ, hình ảnh lung linh của một chính quyền dân chủ, chính quyền từ dân mà ra, gần dân, chan hòa với dân, không có gì cách biệt với dân.

Đoàn Chính phủ nhà nước cộng sản Việt Nam thăm vương quốc Anh với những thành viên như Bộ trưởng bộ Công an Tô Lâm đầy tai tiếng. Tai tiếng ở trong nước đàn áp, bắn giết dân. Đàn áp quyền biểu tình, đàn áp quyền tự do ngôn luận của dân. Xông vào tận giường ngủ bắn giết dân ở Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội. Tai tiếng cả trên thế giới đến mức trở thành tội phạm quốc tế khi đưa cả thê đội mật vụ với hai tướng chỉ huy đột nhập phi pháp vào nước Đức, đạp lên luật pháp nước Đức bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đưa về Việt Nam.

Đoàn Chính phủ của đất nước tận cùng nghèo mạt. Người dân phải lang bạt, vật vờ khắp thế giới kiếm sống. Đàn ông bán sức lao động làm thuê. Không có việc làm thuê thì làm tội phạm. Buôn ma túy. Buôn người. Làm băng đảng cướp của giết người. Làm kẻ cắp vặt ở siêu thị. Đàn bà bán thân làm nô lệ tình dục.

Đầy tai tiếng cả về nhân cách con người và tai tiếng cả về danh dự, thể diện quốc gia, trong đoàn Chính phủ nhà nước cộng sản Việt Nam thăm nước Anh, Bộ trưởng Tô Lâm lại một lần nữa lộ ra nhân cách thấp hèn, chỉ biết có miếng ăn, không biết đến nhân dân khốn khó, không biết đến thể diện quốc gia.

Tổng thống Mỹ đến Việt Nam đi ăn bữa trưa bún chả, chỉ, hai, ba đô la. Bộ trưởng Tô Lâm đi ăn bữa tối thịt bò dát vàng. Giá miếng thịt bò dát vàng trong miệng Bộ trưởng Tô Lâm cả ngàn đô la. Tổng thống Mỹ tự cầm chai bia, ngửa cổ lên tu như mọi người dân lao động bình thường. Bộ trưởng Tô Lâm không cần động tay, chỉ việc há miệng. Hai vành môi banh ra như mỏ con chim non chờ chim mẹ mớm mồi. Tô Lâm há mồm chờ người hầu đút miếng thịt bò dát vàng vào miệng. Một hình ảnh rất kệch cỡm, chướng mắt, thiếu thẩm mĩ và vô chính trị.

Bộ trưởng Tô Lâm chỉ biết có miếng ăn, không biết đến nhân dân khốn khó, không biết đến thể diện quốc gia.

Nơi Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng bộ Công an Tô Lâm cong môi chờ người hầu đút miếng thịt bò dát vàng ngàn đô la vào miệng chính là nơi mới năm trước ba mươi chín người Việt Nam nghèo đói, trên đường trốn chui trốn lủi phi pháp vào nước Anh kiếm miếng ăn đã chết ngạt, chết lạnh cứng trong thùng xe đông lạnh.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng bộ Công an Tô Lâm nuốt miếng thịt bò dát vàng ngàn đô vào cái dạ dày tham lam ở ngay chính nơi ba mươi chín người Việt Nam nghèo đói chết thê thảm trên đường trốn chui trốn lủi vào nước Anh kiếm miếng ăn. Càng thấy sự tận cùng bất lương, tận cùng mất tính người ở ông Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng bộ Công an.

Vì có những người Việt Nam sung sướng giơ ngón tay cái lên tỏ ra hãnh diện khi nuốt miếng thịt bò dát vàng ngàn đô mới có ba mươi chín người Việt Nam nghèo đói đi kiếm miếng ăn phải chết cóng trong thùng xe đông lạnh.

Ông Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng bộ Công an nuốt miếng thịt bò dát vàng ngàn đô rồi mau mắn, hăm hở đến thành kính dâng hoa tri ân ông thủy tổ cộng sản thế giới Karl Marx...

...và ông thủy tổ cộng sản Việt Nam Hồ Chính Minh, bày tỏ tấm lòng trung thành với lí tưởng đấu tranh chống bất công, nghèo đói, mang lại ấm no hạnh phúc cho giai cấp vô sản.

Ở ngay nơi ba mươi chín người Việt Nam nghèo đói đi kiếm miếng ăn chết thảm, ông Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng bộ Công an nuốt miếng thịt bò dát vàng ngàn đô rồi mau mắn, hăm hở đến thành kính dâng hoa tri ân ông thủy tổ cộng sản thế giới Karl Marx và ông thuỷ tổ cộng sản Việt Nam Hồ Chính Minh, bày tỏ tấm lòng trung thành với lí tưởng đấu tranh chống bất công, nghèo đói, mang lại ấm no hạnh phúc cho giai cấp vô sản. Không phải chỉ tận cùng bất lương, ông Ủy viên Bộ Chính trị đảng cộng sản Việt Nam, Bộ trưởng bộ Công an còn tận cùng giả dối.

Có phải người cộng sản là như vậy : Tận cùng bất lương. Tận cùng giả dối ?

Phạm Đình Trọng

(05/11/2021)

"Họa vô đơn chí" đối với Bộ trưởng Tô Lâm

RFA, 08/11/2021

Dân Việt "sục sạo" trên Internet với các cụm từ : "Tô Lâm ăn thịt bò", "bò dát vàng", "Tô Lâm ăn bò dát vàng"… RFA dùng công cụ Crowtangle để đo lường mức độ người dùng trên mạng xã hội thì thấy, chỉ trong ba ngày có hơn 400 bài đăng liên quan đến chủ đề "bò Tô Lâm" (1) .

Bộ trưởng Công an Tô Lâm ăn thịt bò dát vàng do đầu bếp nổi tiếng Salt Bae bón cho tại một nhà hàng ở London, Anh - Photo : RFA

Đúng là một thảm họa truyền thông ! Tô Lâm tưởng mình đủ ranh ma khi quyết định "bám càng" chuyên cơ của Phạm Minh Chính "trốn" sang trời Âu đúng vào thời điểm cho bọn đàn em xử Đại tá Nguyễn Duy Linh, con trai Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng. "Trốn" là để Lâm thoát khỏi sức ép của Hưởng. Xử Nguyễn Duy Linh, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Cục Tình báo Bộ Công an là một kỳ án, một phiên tòa thối hoắc. Đúng như đánh giá của Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh, nguyên cũng là sỹ quan an ninh thuộc dòng dõi "thái tử đỏ" (Nguyễn Hữu Vinh là con trai út Cụ Nguyễn Hữu Khiếu, Đại sứ Việt Nam tại Liên Xô). [2]. Trước đây, Tô Lâm từng ký công văn "Tuyệt mật" gửi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, kiến nghị xử lý Nguyễn Duy Linh theo con đường Đảng, miễn truy cứu hình sự, vì một lý do "trời ơi đất hỡi" là "thời hạn điều tra đã hết" (!) Tận tuỵ như thế, dành đặc quyền như thế cho gia đình Hưởng rồi mà Tô Lâm vẫn sợ.

Bởi vì, Hưởng thuộc loại "bố già", vốn là "đại ca" trong giới mafia, cả đỏ lẫn đen, là cấp trên và là kẻ đỡ đầu trực tiếp của Tô Lâm trong nhiều năm. Nguyễn Văn Hưởng còn là trụ cột suốt mấy nhiệm kỳ liên tiếp cho "đồng chí Ba X" trong các hiệp giáp la cà dai dẳng suốt "cuộc chiến Ba – Tư", một cuộc tỉ thí không phân thắng bại giữa Nguyễn Tấn Dũng (anh Ba) và Trương Tấn Sang (Tư Sang) thời cả hai còn tại vị. Là quan thầy cấp cao của mình, Tô Lâm hình dung ra câu chất vấn lạnh gáy của bố già : "Mày được như ngày nay là nhờ ai ? Bây giờ chúng nó đưa con trai tao ra ‘trảm’ mà mày không nói được một câu… hả ?". Còn đối với công luận thì thật sự không ai không hiểu nổi, bao lâu nay Duy Linh vẫn đảm đương công việc, lên chức v ù vù, thì đùng một cái, khi xảy ra vụ khởi tố "Vũ nhôm" cách đây mấy tháng về tội "đưa hối lộ" (mới ngày 22/4 chứ đâu xa) mới phát hiện hàng loạt "bệnh đặc biệt hiểm nghèo" như vậy và vào viện nằm cho tới tận khi hầu tòa ? [3].

Vắng mặt có lý do trong thời gian phiên tòa xử Linh để trốn "đòn sấm sét" của "đại ca" Hưởng, vậy mà "vận xui" vẫn không tha cho Lâm. Tránh được Hưởng, nhưng Đại tướng Tô Lâm lại rơi vào "bẫy" của Nusr-Et Steakhouse London. Đúng là "tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa". Đây là nhà hàng đầu tiên của đầu bếp Nusret Gökçe (người Thổ) mở cửa tại London. Thương hiệu ẩm thực sang trọng thu hút giới siêu giàu và người nổi tiếng. Từ những khoảnh khắc rắc muối điêu luyện, Nusret Gökçe trở nên nổi tiếng và được dân mạng vinh danh là "Salt Bae" (Thánh Rắc Muối). Hiện nay, trang cá nhân của đầu bếp này sở hữu hơn 38 triệu lượt theo dõi. Thật ra, Nusret Gökçe không phải là "điệp viên hai mang", cao thủ đến mức vừa phục vụ khoái khẩu của Tô Lâm lại vừa quay lén video để làm hại Đại tướng An ninh.

Chẳng qua vì tướng Tô Lâm quá bận, trước khi bay sang trời Âu, đã không đọc bài viết trên Vietnamnet [4]. Nếu đọc trước khi lên máy bay, biết đâu Tô Lâm đã tránh được xì-căng-đan không đáng có đối với cả thầy lẫn tớ ! Giáo sư Trần Hữu Dũng, chủ nhân trang mạng Viet-studies.net có đưa ra lời khuyên cho Tô Lâm, nếu phải phân trần với "các đồng chí" thì cứ nói là do không biết nơi ấy là nơi nào nên bị "thế lực thù địch" gài bẫy. Nghĩa là tướng Lâm đứng trước hai lựa chọn : Một là phải thừa nhận mình "tham", thừa nhận khuyết điểm là mình lén đi ăn một cái bít-tết hơn ngàn USD trong lúc hàng triệu đồng bào đang đói khổ. Hai là phải nhận mình "khờ". Tức là "phải tự phê" cái nghiệp vụ tình báo của bả n thân không lấy gì làm xuất sắc (nêu như không nói là tồi), vì đã dễ dàng để cho "địch gài bẫy" làm tổn thương uy tín Đảng ta. Tô Lâm chọn cái nào đây ? "Tham" hay "khờ" ? Nếu tột bực thành thật... nhận cả hai cũng chẳng oan !

Đối với các khủng hoảng truyền thông kiểu như "bò Tô Lâm", mỗi xứ xử lý một khác, tuỳ vào chính thể dân chủ hay độc tài. Những vụ tai tiếng kiểu như vậy ở các quốc gia có pháp quyền, khôn ngoan nhất là đưa ra ngay một lời bào chữa hay xin lỗi gần với sự thật nhất. Còn xứ An Nam mình thì điều này chắc còn lâu mới trở thành một ứng xử văn hoá thông thường với những nhân vật quyền lực. Loại độc tài như Tô Lâm lại càng không ! Tô Lâm sẽ không bao giờ hiểu được, miếng thịt bò đắt tiền y chén cho khoái khẩu không thể nào đắt giá bằng những phản ứng dây chuyền của người dân trong nước. Tô Lâm nên cho đàn em đi học cách thức giải toả các khủng hoảng truyền thông. Chớ có nghe xúi bẩy, lại đi mở các " chiến dịch ngầm" kiểu xã hội đen để ngăn chặn hay triệt hạ những ai còn tiếp tục bàn luận hay đưa tin. Làm thế là đổ xăng vào lửa, thưa tướng quân ! Thời đại kết nối toàn cầu, chớ dại đi áp dụng các biện pháp thời trung cổ ! [5].

Chuyện Tô Lâm ăn bít tết mạ vàng làm ta nhớ lại mấy dòng "trạng thái" trên Facebook Thùy Linh : Tinh thần quý tộc không dễ để học trong một sớm một chiều. Nó có tính kế thừa và sự tôn quý nằm sâu trong tâm khảm mỗi quý tộc qua nhiều thế hệ. Thứ mà đám cặn bã không bao giờ có được... Một dân tộc thiếu thông minh tới mức bằng mọi cách đưa bọn tiện dân ngồi lên đầu mình thì đám này chẳng từ một thủ đoạn xấu xa nào. Nếu nhà quý tộc phạm điều ác thì những quý tộc khác trừng phạt họ bằng luật pháp. Còn đám khố rách áo ôm, ngược lại sẽ thông đồng với nhau làm sao cho pháp luật chỉ là công cụ để chúng thao túng quyền lực và lợi ích. Chúng sẽ biến những điều xấu xa thành một hệ giá trị, y hệt như La Mã cổ đại dính vào bọn đánh thuê ngoại bang vậy. Màn ăn bít-tết của đám khố rách áo ôm tiếm quyền do thánh rắc muối nổi tiếng phục vụ cho ta thấy một bộ mặt dơ dáy khác.

Tờ The Sun, nhật báo xuất bản tại Vương quốc Anh, Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland, gọi bữa ăn của Bộ trưởng Tô Lâm là "Bò cộng sản" trong bài viết : "Bò cộng sản : Lãnh đạo cộng sản gây tức giận sau khi được đầu bếp nổi tiếng Salt Bae bón cho ăn bò dát vàng". Jakarta Post của Indonesia cũng có bài "Người Việt Nam tức giận vì món bò bít tết dát vàng của Bộ trưởng". Bài báo cho biết rất nhiều người đã bày tỏ sự giận dữ sau khi đoạn video chiếu cảnh ông Tô Lâm ăn bò dát vàng ở London được lan truyền rộng rãi trên Facebook và Tik Tok hôm 5/11. "Rất nhiều trong số post (bày tỏ trên mạng) tỏ ra giận dữ về sự suy đồi đạo đức được lộ diện trong đối ngũ cấp cao của các lực lượng vũ trang, trong khi đất nước đang vật lộn với bao hậu quả của làn sóng dịch Covid-19 khiến nhiều người m ất việc và ảnh hưởng nặng nề đến GDP của đất nước"

Ngoài ra, còn một loạt trang mạng và các tờ báo khác trên thế giới cũng đều đăng bài về bữa ăn này của Tô Lâm như BBC, VOA, Bangkok Post, The Straits Times, Yahoo News… Trong khi đó, báo chí nhà nước Việt Nam hiện vẫn được lệnh "câm như hến" về bữa ăn nổi tiếng của Bộ trưởng. Trên trang Facebook, một số Facebooker được cho là "chân gỗ" chính phủ Việt Nam giải thích Bộ trưởng Tô Lâm đâu có đi ăn ở nhà hàng đắt đỏ. Đó là do ông được mời. Thậm chí có sự chỉ đạo "cố đấm" giải thích là, ông Tô Lâm được Bộ trưởng Nội vụ Pháp mời, có nơi lại nói do Bộ trưởng Anh mời, thậm chí có Facebooker còn nói ông Lâm và đoàn được chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ mời. Đúng là một lũ "kẻ cắp già mồm !". "Bò đỏ" muôn đ ời vẫn là kiếp "bò đỏ" ! Càng giải thích càng thấy "đẳng cấp Lú" toàn cầu của bọn viết thuê. [6].

Nguồn : RFA, 08/11/2021

************************

Bài học từ miếng thịt bò Salt Bae

Đinh Yên Thảo, RFA, 06/11/2021

Câu chuyện Bộ trưởng Công an Việt Nam là Tô Lâm ăn tối tại nhà hàng cực đắt Nusr-Et tại London và được đích thân chủ nhân hệ thốngnhà hàng này là Nusret Gokce, tứcSalt Baephục vụ miếng thịt bò dát vàng đã làm cộng đồng người Việt bàn tán xôn xao trong vài ngày qua. Không những vậy, một số cơ quan truyền thông quốc tế cũng đã đưa tin này. Nó cho thấy bữa ăn tối xa xỉ của mộtcấp lãnh đạo trong Bộ Chính trịcủaViệt Nam được chú ý khá nhiềubởivì liên quan đến những nhân vật đang làm việc trong hệ thống công quyền.

Bộ trưởng Công an Tô Lâm và miếng thịt bò dát vàng trong bữa ăn của Bộ trưởng ở nhà hàng của đầu bếp nổi tiếng Salt Bae ở London, Anh - RFA edit

Năm 2016, nữ Tổng thống Nam Hàn Park Geun-hye, con gái cựu Tổng thống Park Chung-heecũng đã bị giới truyền thông cùng người dân đảo quốc này chỉ trích khi bà cùng một số cấp lãnh đạo đảng Tự Do cầm quyền ở Nam Hàn ăn trưa tại một nhà hàng sang trọng với thực đơn vi cá, tôm hùm, trứng cá, nấm truffles... Các blogger giận dữ bảo rằng bà và các chính kháchkhông thấu hiểu sự khó khăn của người dân khi bàn chuyện cắt giảm vài ngàn won tiền điện, tức chỉ vài đô la, trong một bữa ăn xa xỉ như vậy.

Cũng vậy, hồi cuối năm trước, tấm ảnh bữa ăn tối tại một nhà hàng Pháp sang trọng vùng Napa của Thống đốc California là Garvin Newsombị tiết lộ và là một trong những lý do để các đối thủ chính trị và người chống đối ông dùng như vũ khí để vận động cho cuộc bãi nhiệm. Dù bữa ăn không phải lý do để một số người phản đối ông mà với lý do rằng,trong khi ông ra lịnh cấm tụ họp đông người nhưng lại dự tiệc và không đeo khẩu trang.

Với lý do gì thì những nhân vật của công quyền luôn bị truyền thông và người dân đưa racông luận trước những sự việcnhư vậy. Không phải vì họ không được quyền có nhữngbữa ăn ngonmà với giới dân sựgiàu có, có thể đó chỉ là bữa ăn thông thường haycó những buổi tiệc đắt giá hơngấp bội, mà bởi vì họ là những người đại diện cho người dân, cho chính phủ và cần sựthận trọng khi xuất hiện trước công chúng.

Đại tướng Tô Lâm cũng không là ngoại lệ, bởi ông là một trong những nhân vật quyền lực đứng đầu tại Việt Nam hiện nay. Buổi tiệc có thể là sự chiêu đãi của một cá nhân, thương gia hay thuộc cấpgiàu có nào đó nhưng thước phim ngắn tại nhà hàngNusr-Et đã mang đếncông luận một cái nhìn, một cảm xúc riêng biệt về giới lãnh đạo trong nước nói chung. Nhất là trong tình hình dịch bịnh hiện nay, đời sống người dân trong nước đã trở nên khó khăn hơn lúc nào nên sự bức bối cũng là điều dễ hiểu. Miếng thịt bò đắt tiền cũngkhông thể nào đắt giá bằng những phảnứng của người dân.

Câu chuyện thông thường trong những vụ tai tiếng như vậytại các quốc gia phương Tây là đưa ra một lời bào chữa hay xin lỗi. Còn với Việt Nam, điều này chưa phải là một hành xửthông thường với những nhân vật quyền lực. Hay hơn nữa, có thể là mộtchiến dịch ngấm ngầm đểngăn chặnnhững ai còn tiếp tục bàn luận hay đưa tin.

Hành xử thế nào tùy theo mỗi xã hội,nhưng câu chuyện bò dát vàng Salt Baecũng là một bài học chung cho những người đang nắm giữ các vị trí quan trọng trong lãnh vực công quyền, cho dù họởbất cứ nơi đâu hay tại quốc gia nào.

Đinh Yên Thảo

Nguồn : RFA, 06/11/2021

*******************

Rắc muối cho khỉ đầu đàn

Viết Từ Sài Gòn, RFA, 06/11/2021

Chuyện thánh rắc muối Nusret Gökçe dùng kiếm bén xiên một miếng thịt đút cho Bộ trưởng công an Tô Lâm trong một nhà hàng ở nước Anh khi ông này cùng đoàn Chính phủ Việt Nam đi dự Hội nghị biến đổi khí hậu tại quốc gia này đã làm dậy sóng các trang mạng xã hội. Sau đó video biến mất trên Tik tok, nhưng người ta vẫn lưu ở các trang Facebook và nhiều nơi khác. Hình ảnh làm nhớ đến chuyện rắc muối cho khỉ, một chuyện hài những lại cười ra nước mắt.

Bộ trưởng Tô Lâm ăn bò dát vàng và đầu bếp nổi tiếng Salt Bae với động tác rắc muối - RFA edit

Chuyện kể rằng trong một chuyến xe của một người vận chuyển khỉ mặt chó từ Nam ra Bắc, đến đoạn đèo Ngang, tự dưng con khỉ mặt chó lớn nhất lăn đùng ra chết, như vậy số lượng thiếu mất một con. Người lái buôn nhanh trí vào trong các bản rợ để mua một con chó mặt khỉ thay vào, vậy là số lượng đủ để bàn giao bên nhận.

Khi bên nhận đến, việc đầu tiên là kiểm tra sức khỏe của khỉ bằng cách vứt một nắm trái cây, các con khỉ xúm vào tranh nhau ăn, riêng một con cứ ngồi thừ ra nhìn đám kia ăn, thi thoảng lại nhe răng hù dọa, nhưng tuyệt nhiên không ăn. Người nhận lấy làm lạ, hỏi bên giao tại sao có con không ăn, có phải nó gặp vấn đề về sức khỏe ?

Người giao đang lúng túng, chưa biết trả lời sao thì liền sau đó, may mắn ghé tới, có một con khỉ ị ra sau khi ăn trái cây, con nãy giờ ngồi im chạy tới, ăn ngon lành chỗ vừa ị ra. Người giao hàng nhanh miệng, vui vẻ trả lời : "Đàn khỉ nào cũng có con đầu đàn, con đầu đàn thường quan sát, chỉ huy mọi con ăn, và thức ăn của nó bao giờ cũng đặc biệt, cũng khác thường, có con thích ăn dừa pha với đá, có con thích tìm tới mỏ vàng, tìm vàng trét vào thức ăn như thịt, trái cây mà ăn, có con lại thích ăn cứt, cứt này mà rắc thêm tí muối cho mặn nữa là nó thích lắm".

Người nhận mừng ra mặt, gật gù : "Tốt quá, có một con đầu đàn biết hy sinh, phục vụ cho đàn vậy là tốt, chứ nếu con đầu đàn cứ ăn mấy món giống cả đàn thì chẳng bao lâu, cái chuồng khỉ sập mất, nhất là ăn vàng, kim loại trét vào thức ăn thì đi toi cái chuồng sắt ! Rắc muối vào cứt thì dễ mà, tôi làm được !".

Cuộc mua bán, trao đổi diễn ra nhanh chóng, vui vẻ, đôi bên cùng có lợi. Và nó cũng cho ra một kinh nghiệm nuôi khỉ mặt chó đầu đàn, chỉ nên nuôi những con biết ăn thứ những con khác ị ra, rắc thêm chút muối, vừa đỡ dọn chuồng, lại vừa khỏi phải lo chuồng bị phá hỏng, khỏi phải lo đàn khỉ phá bị tiêu diệt…

Nói tới chuyện ông Tô Lâm ăn bò dát vàng rắc muối, tự dưng lại nghĩ tới đàn khỉ mặt chó, nói tới đàn khàn khỉ mặt chó thì có liên quan gì tới ông Tô Lâm ? Có mà không có, không có mà có.

Bởi giữa cái chuồng trại xã hội chủ nghĩa này, giữa người với khỉ có gì khác nhau ? Giữa cái chuồng trại xã hội chủ nghĩa này, thân phận con người với thân phận con khỉ, con nào khá hơn con nào ? Giữa cái chuồng trại xã hội chủ nghĩa này, những con khỉ đầu đàn có thực sự là khỉ mặt chó hay là giống chó mặt khỉ ? Những câu hỏi ấy cứ day dứt !

Bởi lẽ, dù thế nào đi nữa, người ta cũng phải hiểu rằng ngay lúc này, Việt Nam đang lâm đại nạn, đang tứ bề thọ tử. Dịch kéo dài suốt ba tháng, gây chết chóc hàng chục ngàn người, làm điêu đứng hàng chục triệu gia đình và làm cho nền kinh tế quốc gia bị trì trệ, có hàng chục ngàn cơ sở sản xuất và doanh nghiệp phải đóng cửa vĩnh viễn vì thua lỗ, phá sản, có hàng triệu con người mất việc, có hàng chục triệu số phận đang đối mặt với tương lai đen tối, đời chưa biết về đâu… Trong khi đó, thiên tai càn quét, lũ lụt, ngập ngụa khắp ba miền và dịch bệnh vẫn đang rình rập.

Nợ công, nó như một thứ kim nhọn dưới ghế ngồi, có thể xuyên người làm đau đớn và nhiễm trùng bất kì giờ nào. Chỉ riêng đường sắt Cát Linh – Hà Đông không thôi, nợ đã nghe ngập mặt, ngập đầu. Rồi còn biết bao nhiêu thứ nợ, còn biết bao nhiêu công trình, dây chuyền sản xuất mua về bằng máu và mồ hôi của trăm triệu dân để cuối cùng trở thành đống sắt hoen gỉ như nhà máy lọc dầu Dung Quất – Quảng Ngãi… Có biết bao nhiêu thứ bất cập và gây đau khổ cho nhân dân trên đất nước này. Nhân dân đang đói ăn ; nhân dân đang phải quì lạy để được về quê mà duy trì sự sống ; nhân dân đang kêu gào vì oan ức và đau khổ ; nhân dân đang từng ngày mò cua bắt ốc để tồn tại qua ngày ; nhân dân đang ăn nhín uống nhịn từng bữa cơm, con cá để dành tiền mua sách vở cho con, để chịu đựng với nền giáo dục bóc lột một cách khôn khéo theo mọi nghĩa ; nhân dân đang gồng mình chịu đựng sức nặng của nền y tế và thuốc men ; nhân dân đang cõng trên lưng bữa ăn dát vàng của các lãnh đạo.

Bữa ăn trong nhà hàng ở Anh, chỗ ông Tô Lâm tới để thánh rắc muối Nusret Gökçe đút ăn là cái nơi xa xỉ nhất trong hàng xa xỉ. Bởi ngay cả giới thượng lưu, đại gia, doanh nhân ở các nước tư bản cũng đưa ra nhận định rằng ăn ở đây vừa đắt đỏ vừa kém ngon, phung phí tiền bạc. Hầu hết khách đến nhà hàng này là giới showbiz, các ngôi sao thể thao, những người có thể trong vài phút đã kiếm ra số tiền tương đương với bữa ăn đắt đỏ ở đây, họ có kĩ năng đặc biệt, họ có khả năng chi trả bởi trong kĩ năng đặc biệt của họ gánh rất nhiều may rủi của giới cá độ, giới kinh doanh thông qua quảng cáo hình ảnh… Và trên hết, việc họ tới đây ăn, cái chính là tạo ra hình ảnh đồng bộ về đẳng cấp trong thời đại thiên về thị giác và hình tướng này. Họ đến đây để sinh lợi chứ không phải để ăn.

Đầu bếp Nurset Gokce nổi tiếng người Thổ Nhĩ Kỳ với biệt danh Salt Bae tại Liên hoan phim Cannes ở Pháp hôm 23/5/2019. AFP

Còn các lãnh đạo Việt Nam có kĩ năng gì đặc biệt ? Có kĩ năng gì để sinh lợi cho giới cá độ cũng như giới doanh nhân thông qua hình ảnh ? Và, giới lãnh đạo Việt Nam có mức lương bao nhiêu, lương của họ có bằng góc nhỏ nào mức lương của giới showbiz, của các ngôi sao thể thao ? Việt Nam chúng ta giàu cỡ nào ?

Trong khi đó, chúng ta đừng quên là ngay trong Hội nghị biến đổi khí hậu hay trong bất kì cuộc gặp gỡ quốc tế nào, lãnh đạo Việt Nam cũng đóng vai trò kẻ ăn xin, kẻ khất nợ. Chúng ta xin hết nước này đến nước nọ, chúng ta xin cả những liều vắc-xin của những quốc gia nghèo khó, chúng ta không ngần ngại mở miệng xin. Cái sự xin ấy trở thành đặc trưng của lãnh đạo Việt Nam khi sang các nước khác. Kể cả Cuba hay các nước nghèo như Lào, Campuchia, chúng ta cũng xin họ nhiều hơn là cho. Ví dụ với Cuba, tất cả những gì Việt Nam cho họ không bằng một góc nhỏ cái mà Cuba đã cho Việt Nam.

Nói như vậy để thấy rằng chúng ta, trước thế giới là một quốc gia nghèo, tuy có phát triển nhưng chưa bao giờ thoát khỏi bầu vú viện trợ của các nước, bằng cách này hay cách khác, chúng ta luôn xin. Cái sự xin này trở thành đặc trưng của một dân tộc khi đi ra bên ngoài và vô hình trung, nó cũng trở thành đặc tính đối nội. Hở cái là xin, Nhà nước xin nhân dân thông qua các mạng truyền thông để cứu trợ, cứu hộ những vùng thiên tai, dịch họa ; nhân dân ngửa tay, há miệng chờ từng đồng của Nhà nước rót xuống, nhân dân cũng dần dà thấy việc nhận của ai đó thứ gì là chuyện bình thường, chuyện đương nhiên và chẳng cần suy nghĩ nhiều. Nếu có suy nghĩ chăng, thì nhân dân (đại đa số) sẽ suy nghĩ tại sao nhân dân kia có mà nhân dân mình không có, người nọ có mà ta không có… Mọi thứ suy nghĩ đều xoay quanh trục thắc mắc về quyền lợi chứ chưa bao giờ là sự thắc mắc hay phản tỉnh về giá trị con người trong xã hội.

Nói như vậy để thấy rằng, lãnh đạo của Việt Nam, dù như thế nào đi nữa, cũng cần nhớ tới lời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng : "…danh dự con người mới là quan trọng". Chúng ta tuy là quốc gia đi xin, lãnh đạo quốc gia tuy là những người đi xin, nhưng ăn mày cũng có cái danh dự của ăn mày, chỉ có những ăn mày trá hình mới giảo hoạt, mánh lới, trí trá và trơ tráo thôi, chứ còn ăn mày thực tâm, họ có lòng tự trọng cũng như danh dự của họ.

Chỉ có loại ăn mày trá hình mới sáng đi lăn lóc đầu đường xó chợ, băng tay cột chân để đánh vào lòng thương xót của người khác, tối về tắm rửa sạch sẽ, dắt gái đi nhà hàng ăn uống, chơi bời đú đởn. Còn những ăn mày chân chính, cho dù ngày đó trúng mánh cỡ nào thì họ cũng im lặng mà cất giữ, mà dè sẻn chi tiêu, mà phòng khi trái gió trở trời, có giỏi lắm cũng lặng lẽ ăn thêm miếng thịt, cái trứng trong dĩa cơm là cùng. Chẳng có ăn mày chân chính, có lương tri nào dám đú đởn ăn chơi, ngoại trừ loại tráo trở chuyên nghiệp.

Nói như vậy để thấy, sự xa hoa, hưởng lạc, bất chấp của các lãnh đạo Việt Nam đã đến lúc phải xem lại, phải tu bổ về nhân cách, phẩm cách và đạo đức, cho dù đó chỉ là hình thức. Bởi chúng ta chưa thôi thân phận ăn mày, hoặc giả chúng ta đã đủ giàu những chưa bỏ được thói quen ăn mày, thì hỡi các ngài lãnh đạo, xin các ngài chịu khó hoặc là bỏ thói quen ấy đi, và khi nào bỏ hẳn thói quen xin xỏ, khi nào thấy mình đủ tư cách cũng như trách nhiệm và tiềm lực, thì hãy ung dung bước vào nhà hàng, hãy ung ung hưởng lạc khi mà các ông chủ Nhân dân của các ngài thấy điều đó là hợp lý, là hợp lẽ trời.

Và lúc đó các ngài cứ ung dung mà ăn chơi, chẳng phải lo xóa video gì cả… Còn bây giờ, chúng ta bước trước đi xin, bước sau ăn chơi đú đởn như vậy thật là khó coi, nhục nhã. Nhất là khi các lãnh đạo những quốc gia từng cho chúng ta, họ sang chúng ta cũng chỉ ăn những món bình dân, rẻ, mang hồn cốt văn hóa, còn chúng ta, những kẻ cúi mặt ăn xin lại lén lút vào những chỗ cao lương mỹ vị, vung tiền như nước !

Làm như vậy vừa tổn hao tiền bạc của quốc gia, vừa tổn hao danh dự quốc gia, quốc dân và xấu mặt lắm lắm, ê chề lắm lắm !

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 06/11/2021

Sốc ! Bộ trưởng Tô Lâm hết cơ hội thành Chủ tịch nước vì ghé thăm nơi Độc Lạ này !

Nhân Việt TV, 06/11/2021

Nguồn : Nhân Việt TV, 06/11/2021

********************

Chính khách và việc giữ gìn hình ảnh

Nguyễn Huỳnh, VNTB, 07/11/2021

Một video được đăng tải hôm 3/11/2021 trên tài khoản TikTok của đầu bếp người Thổ Nhĩ Kỳ Nusret Gökçe, người có biệt danh Salt Bae hay còn gọi "Thánh rắc muối" với gần 11 triệu người theo dõi đã lập tức thu hút sự chú ý của nhiều người, đặc biệt là người dân Việt Nam.

Video quay cảnh Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam, Đại tướng Tô Lâm, được "Thánh rắc muối" Salt Bae chế biến và đút cho ăn món bò dát vàng đang gây xôn xao mạng xã hội.

 Cũng trong thời gian này, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam, đại tướng Tô Lâm, đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Nội vụ nước chủ nhà, bà Priti Patel vào ngày 1/11. Hiện chưa thấy các cơ quan truyền thông Việt Nam lên tiếng xác nhận, bác bỏ hay giải thích về vụ "ăn bò dát vàng" của lãnh đạo Bộ Công an Việt Nam.

Trong ngày 5/11, Bộ trưởng Tô Lâm tiếp tục cùng đoàn của thủ tướng chính phủ thăm Pháp, và trở về Hà Nội ngay chiều 5/11 (giờ Paris).

Từ lâu nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nhắc nhở cán bộ cần học theo lối sống giản dị, khiêm tốn của cố Chủ tịch Hồ Chí Minh, chống xa hoa, lãng phí.

Nhân bữa tiệc thịt bò dát vàng được đích thân "Thánh rắc muối" đút tận miệng tướng Tô Lâm của Việt Nam, đặt ra một câu hỏi là trách nhiệm ở đây của Bộ Ngoại giao Việt Nam đến đâu ?

Bởi, với chính khách và việc giữ gìn hình ảnh là điều mà những viên chức ngoại giao Việt Nam phải ‘liệu toan’, không thể để ‘miếng ăn’ khiến thanh danh của ông Tô Lâm – Ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XIII, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam, Ủy viên Ban Cán sự Đảng Chính phủ, đã thành kẻ ‘phàm ăn tục uống’ thảm hại đến vậy trong hành động ‘há miệng’ của động tác được hình ảnh thể hiện là ‘đớp’ đầy dung tục trên bàn ăn xứ Anh Quốc.

Không ngạc nhiên khi báo chí nước ngoài nhanh chóng đăng tải  những bài viết châm biếm, tranh biếm họa về ‘cú đớp ’ của tướng công an Tô Lâm trong đoàn chính phủ Phạm Minh Chính, mà lại không ngại bị kiện.

Họ không ngại kiện tụng  từ bất kỳ ai, kể cả Hà Nội, vì có một nguyên tắc, các chính khách đều là những người nổi tiếng, bởi đơn giản các quyết định của họ đều ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống, sinh hoạt của dân. Do đó luật pháp nhiều nước như Anh Quốc, trao quyền miễn trừ cho các phát ngôn của các cá nhân thuộc cơ quan lập pháp, tư pháp khi thực thi công vụ.

Đặc quyền này cũng trao một phần cho các nhà báo tường thuật, khi đảm bảo rằng tin tức đó phục vụ công chúng. Đó là cách những người đóng thuế, thông qua truyền thông, gián tiếp buộc "người của công chúng" phải giữ gìn hình ảnh và danh tiếng, chứ không buộc báo chí phải bảo vệ điều đó vô điều kiện như với công dân bình thường khác.

Và cũng bởi một nhà nước pháp quyền bao giờ cũng xem việc bảo vệ công dân, cả về tính mạng và danh dự là điều quan trọng. Nhưng việc quan trọng không kém là tạo cơ chế để công dân giám sát những người được mình trao quyền lực đã hành xử ra sao, mà truyền thông là phương tiện hữu hiệu nhất.

Thực tiễn trên thế giới, một nhà lãnh đạo, một chính khách khi thấy mình không còn được tin tưởng và được tín nhiệm nữa thì đều sẵn sàng xin từ chức. Ở phương Đông, quan chức thời xưa cũng có hành động tương tự, đó là "từ quan".

Đây không phải là sự chối bỏ trách nhiệm mà là phản ứng tự nhiên của lòng tự trọng, nền tảng cơ bản nhất của văn hóa chính trị. Hành động đó thể hiện sự từ chối quyền lực, bổng lộc một cách rất nhẹ nhàng. Hạt nhân của văn hóa từ chức là sự nhận thức cao về tinh thần trách nhiệm cá nhân.

Và với những sự việc đã xảy ra, thiết nghĩ đã đến lúc với trách nhiệm chính trị, tướng Tô Lâm hiện đã ở tuổi 64, có thể ‘cáo lão hồi gia’ hưởng thú điền viên bên gia đình.