Miến Điện có nguy cơ trở thành quốc gia "siêu phát tán" virus gây dịch

Trọng Nghĩa, RFI, 30/07/2021

Tình hình dịch bệnh tại Miến Điện phải chăng đã đến mức cực kỳ nguy hiểm ? Câu hỏi này đang được đặt ra sau lời báo động hôm qua, 29/07/2021 từ một quan chức Liên Hiệp Quốc, một hôm sau khi chính quyền quân sự tại Naypyidaw lên tiếng kêu gọi quốc tế khẩn cấp giúp Miến Điện chống dich.

Các nhân viên y tế tìm cách di chuyển một bệnh nhân nhiễm Covid-19 do tình trạng ngập lụt tại Myawaddy, bang Karen, Miến Điện ngày 26/07/2021  via Reuters – Karen Information Center

Trong một bài phỏng vấn dành cho nhật báo Anh The Guardian, ông Tom Andrews, báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về Miến Điện đã không ngần ngại cho rằng quốc gia Đông Nam Á này có thể trở thành một nước "siêu phát tán" virus gây dịch Covid-19 – tiếng Anh gọi là "super-spreader", làm bùng phát dịch bệnh trên toàn khu vực.

Về số liệu tuyệt đối, Miến Điện không phải là nước bị dịch Covid-19 tác hại nặng nề nhất trong khu vực Đông Nam Á. Với gần 300.000 ca nhiễm được thống kê tính đến hôm nay (30/07/2021), và hơn 8.500 ca tử vong được ghi nhận, Miến Điện vẫn thua xa Indonesia, với hơn 3,3 triệu ca nhiễm, hơn 92.000 người chết, hay là Philippines, với hơn 1,5 triệu ca nhiễm và hơn 27.000 người thiệt mạng.

Dù vậy, Miến Điện đang phải đối mặt với đợt bùng phát nghiêm trọng nhất từ trước đến nay, trong bối cảnh đất nước đang gánh chịu một cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị sâu sắc do cuộc đảo chính quân sự hồi tháng Hai, với những hệ quả nặng nề trên một nền y tế vốn đã không vững mạnh lắm. Chương trình tiêm chủng đã bị đình trệ, việc xét nghiệm đã sụp đổ và các bệnh viện công hầu như tê liệt.

Các bác sĩ, những người đi đầu trong cuộc đình công chống chế độ quân sự và từ chối làm việc trong các bệnh viện nhà nước, đã bị buộc phải điều trị bí mật cho bệnh nhân vì họ luôn phải đối mặt với nguy cơ bị quân đội tấn công hoặc bắt giữ.

Theo ông Tom Andrews, số liệu về ca nhiễm và tử vong ở Miến Điện không thể chính xác do việc các nhà báo và bác sĩ bị chính quyền đàn áp, khiến cho việc thu thập thông tin chính xác trở nên khó khăn. Tuy nhiên, điều chắc chắn là dịch bệnh tại Miến Điện đã lan mạnh một cách đột biến, với tốc độ cực nhanh.

Theo số liệu của Bộ Y Tế và Thể Thao do quân đội kiểm soát, chỉ riêng từ ngày 01/06 đến nay, tức là trong không đầy 2 tháng, đã có hơn 4.600 người chết vì Covid-19, một con số cao hơn gấp đôi số người chết trong gần 18 tháng kể từ đầu dịch. Và các số liệu chính thức được cho là thấp hơn nhiều so với thực tế.

Có rất nhiều chi tiết cho thấy tình hình rất nguy cấp. Trang mạng nhật báo độc lập Irrawaddy đã trích dẫn các phương tiện truyền thông do quân đội kiểm soát hôm 27/07 vừa qua cho biết là sẽ có thêm 10 lò hỏa táng mới tại các nghĩa trang ở Rangoon, thành phố lớn nhất của Miến Điện, để xử lý những ca tử vong.

Còn theo báo cáo viên Liên Hiệp Quốc Andrews, ở Rangoon, người ta thường thấy ba loại dòng người xếp hàng, một trước máy rút tiền ATM, một để được cung cấp oxy (rất cần cho bệnh nhân Covid), và một trước các lò thiêu và nhà xác.

Báo cáo viên Liên Hiệp Quốc cho rằng các chính phủ, bao gồm cả các nước láng giềng của Myanmar, cần phải hành động nhanh chóng, nếu không họ sẽ thấy hậu quả của một đợt bùng phát không kiểm soát được ở biên giới của họ.

Theo ông, Miến Điện đang trở thành nơi siêu lây lan Covid-19 với những biến thể rất độc hại - Delta và các dạng khác - cực kỳ nguy hiểm, cực kỳ dễ lây lan, với nguy cơ gây tử vong cực cao. Miến Điện có thể trở thành mối nguy cho toàn khu vực vì virus "không hề biết đến quốc tịch, biên giới, ý thức hệ hay đảng phái".

https://youtu.be/1fI_Oh8j6w0

Đối với với các nước Đông Nam Á lục địa, cũng như các láng giềng của Miến Điện, từ Trung Quốc đến Bangladesh, Ấn Độ, nguy cơ còn gần gũi hơn so với tác hại từ các nước Đông Nam Á hải đảo như Philippines, hay Indonesia.

Trọng Nghĩa

***********************

Kinh tế Bắc Triều Tiên suy giảm ở mức mạnh nhất kể từ năm 1997

Thùy Dương, RFI, 30/07/2021

Kinh tế Bắc Triều Tiên trong năm 2020 đã suy giảm 4,5%, mức sụt giảm mạnh nhất kể từ sau năm 1997. Ngân hàng trung ương Hàn Quốc (BOK) hôm nay 30/07/2021 thông báo như trên.

Kim Tok-hun (giữa) thủ tướng, ủy viên Bộ Chính Trị đảng Lao Động Triều Tiên, đi thị sát các nông trang. Ảnh do KCNA công bố, không ghi ngày.  © via Reuters - KCNA

Hãng tin Hàn Quốc Yonhap cho biết báo cáo thường niên của Ngân hàng BOK dựa vào dữ liệu của các định chế Hàn Quốc đặc trách hồ sơ Bắc Triều Tiên. Theo báo cáo này, kinh tế Bắc Triều Tiên vốn đã bị tác động nặng nề do các biện pháp trừng phạt tăng cường của Liên Hiệp Quốc nhắm vào chương trình phát triển hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Bình Nhưỡng, trong năm 2020 lại có thêm nhiều thiệt hại vì các biện pháp đóng cửa biên giới để chống dịch Covid-19.

So với năm 2019, ngoại thương năm 2020 của Bắc Triều Tiên giảm 73,4%, chỉ còn 860 triệu đô la, do các chuyến hàng đến Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Bắc Triều Tiên, bị dịch bệnh Covid-19 cản trở. Xuất khẩu của Bắc Triều Tiên chỉ đạt 90 triệu đô la vào năm 2020, giảm 67,9% so với trước đó 1 năm. Còn nhập khẩu giảm 73,9% so với năm 2019. Tổng thu nhập quốc dân của Bắc Triều Tiên bằng 1,8% của Hàn Quốc.

Cũng trong ngày hôm nay, theo Yonhap, Liên Hiệp Quốc một lần nữa gia hạn thêm một năm biện pháp miễn trừ trừng phạt đối với viện trợ của Chương trình Lương thực Thế giới cho Bắc Triều Tiên.

Về quan hệ giữa hai miền Nam - Bắc Triều Tiên, bộ trưởng bộ Thống Nhất Hàn Quốc hôm nay thông báo, thông qua kênh liên lạc mới được khôi phục, Seoul đã chuyển tới Bình Nhưỡng đề xuất để thảo luận về cách thiết lập một hệ thống hội nghị trực tuyến nhằm thúc đẩy các cuộc đàm phán liên Triều trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19.

Thùy Dương

***********************

Trung Quốc bị cáo buộc sử dụng Interpol để bắt người "ly khai"

Thu Hằng, RFI, 30/07/2021

Bắc Kinh ráo riết bắt về nước những người Trung Quốc sống ở nước ngoại và bị coi là "ly khai", chống đối đảng Cộng Sản, kể cả những người sống ở Hoa Kỳ. Một nhóm luật sư Mỹ cáo buộc Bắc Kinh lợi dụng Interpol để triệt hạ các nhà bảo vệ dân chủ Trung Quốc buộc phải sống lưu vong.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong phiên họp đại hội đồng Interpol lần thứ 86, kéo dài từ ngày 26-29/09/2017, được tổ chức tại Bắc Kinh.  AP

Theo trang AP ngày 30/07/2021, nhóm luật sư đã yêu cầu chính quyền Biden bãi lệnh tạm giam một nhà bảo vệ dân chủ Trung Quốc có nguy cơ bị trục xuất về nước và phải đối mặt với những cáo buộc sai lệch. Người đàn ông này bị bắt vào tháng Sáu do hết thị thực và bị giam trong một trung tâm của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải Quan Hoa Kỳ (ICE). Hãng tin Mỹ không nêu tên của người bị bắt vì một người thân vẫn sống ở Trung Quốc và bị dọa cáo buộc hình sự trừ khi anh trai của họ về nước.

John Sandweg, thuộc nhóm luật sư bảo vệ người đàn ông trên, khẳng định Trung Quốc đang khai thác hệ thống di trú Mỹ và Cơ quan Di trú có nguy cơ trở thành "một công cụ để Bắc Kinh tiếp tục chiến dịch trấn áp các nhà đấu tranh và ly khai tôn trọng luật pháp".

Theo nhóm luật sư, đây là một trong những trường hợp hiếm hoi Trung Quốc sử dụng thông báo đỏ (red notice) của Interpol để buộc những người trốn sang Hoa Kỳ về nước, do hai nước không có thỏa thuận dẫn độ. Washington thường xuyên lên án Bắc Kinh tiến hành các vụ bắt giữ tùy tiện để quấy rối và truy bắt các nhà bất đồng chính kiến.

Trước đó vài ngày, AP cũng đưa tin Trung Quốc đã lợi dụng Interpol để Maroc bắt Yidiresi Aishan, một nhà đấu tranh người Duy Ngô Nhĩ sống lưu vong, khi từ Istanbul đến sân bay quốc tế Mohammed V ở Casablanca hôm 20/07.

Trước những hoạt động trấn áp và vi phạm nhân quyền của Trung Quốc ở Tân Cương, ngày 29/07, một ủy ban lưỡng đảng của Quốc Hội Mỹ đã yêu cầu Hilton Worldwide không tham gia dự án khách sạn được xây tại một địa điểm trước đây là một đền thờ Hồi giáo bị phá năm 2018 ở địa khu Hòa Điền, Tân Cương.

Thu Hằng

Miến Điện lao đao với đợt dịch Covid thứ ba

Thụy My, RFI, 21/07/2021

Miến Điện đang phải đối phó một làn sóng dịch Covid mới với trên 5.000 ca dương tính mỗi ngày, trong khi hồi đầu tháng Năm chỉ khoảng 50 ca. Tổng cộng có 5.000 người đã chết vì đại dịch, một con số được cho là thấp hơn nhiều so với thực tế.

Người dân địa phương xếp hàng chờ nạp ôxy vào bình vào lúc Covid-19 bùng phát mạnh tại Rangoon, Miến Điện, ngày 14/07/2021.  Reuters - Stringer

Tại đất nước đang hỗn loạn từ sau vụ đảo chính hôm 01/02, mọi phương tiện đều thiếu thốn, từ giường bệnh, bình ôxy cho đến xét nghiệm, vac-xin…Tất cả các bệnh viện đều do quân đội kiểm soát, đa số y bác sĩ phản đối bằng cách đình công nhưng vẫn tiếp tục chữa trị người bệnh một cách âm thầm. Trả lời thông tín viên Yelena Tomitch, một bác sĩ kêu gọi trợ giúp khẩn cấp :

"Chúng tôi mong có được sự hỗ trợ của nước ngoài vì tập đoàn quân sự đang bỏ mặc người dân. Chúng tôi cần ôxy, thuốc men, và tại một số vùng cần cả thực phẩm. Chính phủ trước đây quản lý tốt hai đợt dịch đầu tiên, và phục vụ nhu cầu y tế của phân nửa dân số. Dưới thời quân đội, chúng tôi không có đủ vac-xin. Tại các trung tâm cách ly chẳng có gì cả, không có giường nằm lẫn mền gối. Chính quyền quân sự không đáp ứng nhu cầu của các bệnh viện về vật liệu và ôxy.

Tuần trước, hai trong số các bạn bác sĩ của tôi đang chữa trị cho bệnh nhân Covid đã bị quân đội bắt giữ. Tập đoàn quân sự đã câu lưu 5 bác sĩ ở Rangoon và 4 bác sĩ ở Mandalay. Tình hình rất tệ hại. Trong vài tuần nữa hoặc tháng tới, sẽ có rất nhiều bệnh nhân Covid tử vong vì chính quyền quân sự. Chúng tôi cần được trợ giúp, xin vui lòng giúp đỡ Miến Điện !"

Ấn Độ : Số người chết vì Covid có thể cao gấp 10 con số chính thức

Một nghiên cứu do Center for Global Development có trụ sở tại Washington DC Hoa Kỳ và Luân Đôn Anh Quốc thực hiện cho thấy, số người chết tại Ấn Độ liên quan đến Covid có thể cao gấp 10 lần số liệu chính thức, lên đến 4 triệu người - trực tiếp hay gián tiếp. Báo cáo nhấn mạnh đây là thảm họa nhân đạo lớn nhất kể từ khi Ấn Độ độc lập.

Nhiều chuyên gia đã cảnh báo những lỗ hổng trong hệ thống y tế có thể dẫn đến cách biệt giữa số tử vong trên giấy tờ và trên thực tế. Những tuần lễ gần đây, nhiều bang đã chỉnh lại số liệu, tăng con số nạn nhân thiệt mạng.

Thụy My

********************

Miến Điện : Tác động của cuộc đảo chính đối với đầu tư của Việt Nam

Thu Hằng, Rémi Nguyễn, RFI, 19/07/2021

Việt Nam là nhà đầu tư lớn thứ 7 vào Miến Điện, với tổng đầu tư khoảng 2,2 tỉ đô la trong năm 2020. Trao đổi thương mại năm 2019 đạt 943 triệu đô la. Tuy nhiên, Việt Nam, cũng như những nhà đầu tư khác trong ASEAN, đang bị bế tắc từ sau cuộc đảo chính của tập đoàn quân sự Miến Điện : không thể phản ứng vì vi phạm nguyên tắc "không can thiệp chuyện nội bộ nước thành viên", nhưng lại rối bời vì cần bảo vệ đầu tư ở Miến Điện.

Người biểu tình Miến Điện phản đối cuộc đảo chính của tập đoàn quân sự tại Rangoon, Miến Điện, ngày 23/04/2021.  AP

Trong phiên họp đặc biệt về Miến Điện của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ngày 18/06/2021, đại sứ Việt Nam Đặng Đình Quý nhắc lại lời kêu gọi "các bên liên quan ở Miến Điện chấm dứt ngay lập tức tình trạng bạo lực" và nhấn mạnh rằng "thường dân Miến Điện phải được bảo vệ khỏi nguy cơ một cuộc nội chiến". Để ủng hộ lập trường này, Việt Nam, cùng với 118 nước khác, đã bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết cấm vận vũ khí đối với Miến Điện.

Dù không mang tính ràng buộc nhưng đây là nghị quyết lên án mạnh mẽ nhất về tình hình Miến Điện của cộng đồng quốc tế kể từ khi xảy ra đảo chính ngày 01/02 khiến ít nhất 860 thường dân thiệt mạng, khoảng 120.000 người phải bỏ nhà ra đi do tình trạng bạo lực. Theo thẩm định của Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc, trong năm 2021 sẽ có thêm ít nhất 230.000 người Miến Điện phải tị nạn và gần một nửa dân số nước này sẽ rơi vào cảnh nghèo đói. Viễn cảnh sẽ còn bi đát hơn do dịch Covid-19 bắt đầu hoành hành ở Miến Điện trong thời gian gần đây.

Khủng hoảng ở Miến Điện tác động đến đầu tư, cũng như các doanh nghiệp Việt Nam như thế nào ? Ông Rémi Nguyễn, nhà nghiên cứu cộng sự của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á đương đại (IRASEC) của Pháp tại Bangkok, trả lời một số câu hỏi của RFI Tiếng Việt qua thư điện tử ngày 08/07/2021.

*****

RFI : Tình hình hiện nay ở Miến Điện có buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải ngừng hoặc hạn chế hoạt động không ? Họ đánh giá thế nào về thực tế ở Miến Điện ?

Rémi Nguyễn : Những sự kiện chính trị và tình hình dịch tễ không loại trừ bất kỳ doanh nghiệp trong nước và nước ngoài nào. Tất cả đang phải đối mặt với những thách thức kinh tế và tài chính rất lớn. Những doanh nghiệp từng kinh qua những thời điểm đặc biệt như này phần nào đó đã đoán trước được cuộc khủng hoảng nhưng họ không hình dung ra được hậu quả lại nghiêm trọng đến như vậy.

Những doanh nghiệp Việt Nam mới đến hoạt động ở Miến Điện, thì quả thực rất khó đối phó với tình hình ngày càng xấu đi như vậy. Từ tháng 03/2020, cuộc khủng hoảng chính trị và dịch tễ, rồi phong trào bất tuân dân sự, khủng hoảng ngân hàng và những khó khăn trong hoạt động xuất-nhập khẩu đã khiến 3/4 doanh nghiệp Việt Nam phải đóng cửa. Tuy nhiên, dù các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã rời khỏi Miến Điện nhưng điều này không có nghĩa là những công ty đó đã bị ngừng hoạt động về mặt pháp lý.

Ba doanh nghiệp Việt Nam lớn nhất ở Miến Điện là ngân hàng BIDV, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và Mytel. Công dân Việt Nam sống tại Miến Điện phần lớn là từ những công ty này. Trong lĩnh vực xây dựng, các doanh nghiệp Việt Nam đã phải dừng các dự án đầu tư khi vừa mới trúng thầu.

RFI : Tập đoàn quân sự buộc công chức quay trở lại làm việc. Liệu các doanh nghiệp nước ngoài, trong đó có Việt Nam, có bị gây sức ép phần nào không ?

Rémi Nguyễn : Hội đồng Hành chính Quốc gia đã thông qua nhiều lệnh thiết quân luật trong hai ngày 14-15/03/2021 chuyển quyền hành pháp và tư pháp cho Bộ Chỉ Huy Rangoon để thi hành thiết quân luật ở nhiều khu vực của thành phố như Hlaing Thayar hay Bắc Okkalapa. Đây là những khu vực tập trung rất nhiều nhà máy và nhà kho. Ở những vùng này thường xuyên mất an ninh và nhân viên vô cùng phân vân đi làm hay không. Trên thực tế, toàn thành phố Rangoon và những vùng khác đều không thoát khỏi các cuộc xung đột. Ngoài ra, tập đoàn quân sự chủ yếu gây sức ép đối với công chức và các ngân hàng để họ hoạt động trở lại.

Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam đã rời khỏi Miến Điện khi thấy tình hình chính trị và kinh tế như vậy. Như tôi nói ở trên, ngân hàng BIDV, HAGL và Mytel vẫn hoạt động ở Miến Điện. BIDV là ngân hàng công thuộc Nhà nước Việt Nam. HAGL là công ty hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và phát triển bất động sản thuộc tập đoàn Thaco Group.

Còn Mytel là một công ty do hai tập đoàn Viettel của Việt Nam và Myanmar Economic Corporation nằm trong tay quân đội, cùng nắm giữ. Vì thế, khó có thể biết được liệu nội bộ những công ty này có bị gây sức ép không. Tuy nhiên, Mytel có lẽ sẽ chịu nhiều ràng buộc hơn sau khi thiết quân luật số 4/2021 sửa đổi luật bảo vệ quyền riêng tư và an ninh của công dân và thiết quân luật số 7/2021 sửa đổi luật liên quan đến giao dịch điện tử có từ tháng 02/ 2021.

RFI : Những công ty này bảo vệ nhân viên như thế nào ?

Rémi Nguyễn : Những công ty Việt Nam lớn nhất đã dễ dàng sơ tán nhân viên hơn. Nói chung, đại sứ quán Việt Nam tại Miến Điện đã triển khai nhiều biện pháp để bảo vệ các công ty và công dân Việt Nam. Ví dụ về mặt cảnh báo, đại sứ quán Việt Nam đã thông tin cho họ về các cuộc biểu tình, các phong trào xã hội và các biện pháp phòng ngừa Covid-19. Họ cũng yêu cầu chính quyền địa phương và Nhà nước bảo vệ người Việt và người Việt phải trung lập về các vấn đề chính trị, xã hội ở Miến Điện.

RFI : Liệu ông có phỏng ước được số thiệt hại của những công ty này ?

Rémi Nguyễn : Tại Miến Điện, rất khó để có được những dữ liệu tài chính của các công ty và càng khó thẩm định hơn những mất mát tài chính mà các công ty Việt Nam phải chịu.

RFI Tiếng Việt : Xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Rémi Nguyễn, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á đương đại (IRASEC) tại Bangkok.

*****

Mytel trước nguy cơ tẩy chay trong nước và trừng phạt quốc tế

Mytel và dự án phát triển trung tâm thương mại lớn đầu tiên của Miến Điện HAGL Myanmar Centre tại Rangoon của Hoàng Anh Gia Lai, là hai trong số những dự án đầu tư rất lớn của Việt Nam tại Miến Điện.

Biểu tình kêu gọi tẩy chay Mytel tại Myanmar. Ảnh : RFA

Tập đoàn Liên doanh viễn thông Mytel là kết quả hợp tác của Tổng Công ty viễn thông Viettel, thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam, với Myanmar Economic Corporation (MEC) do tập đoàn quân sự quản lý, trong đó Viettel sở hữu 49% Mytel, phần còn lại thuộc về Star High (một công ty con của MEC) và tập đoàn Myanmar National Telecom Holding.

Theo trang Le Courrier du Vietnam, Mytel trở thành nhà cung cấp dịch vụ di động thứ 4 ở Miến Điện từ ngày 12/01/2017 (cùng với MPT của Miến Điện, Ooredoo của Qatar và Telenor của Na Uy vừa bán lại cho tập đoàn M1 Group của Liban), sau khi được cấp giấy phép đầu tư vào cuối năm 2016. Có vốn 1,5 tỉ đô la, Mytel cũng là dự án ở nước ngoài đầu tiên của Viettel về quy mô tài chính.

Từ tháng 06/2018 khi đi vào hoạt động, số thuê bao của Mytel liên tục tăng và hiện trở thành nhà cung cấp mạng điện thoại di động lớn thứ hai ở Miến Điện : từ 1 triệu thuê bao chỉ trong 10 ngày đầu tiên lên thành 4,3 triệu vào cuối tháng 06/2019 (chiếm 7% thị phần Miến Điện, theo dữ liệu của GSMA Intelligence) và 10 triệu đến cuối năm 2020.

Tuy nhiên, Mytel cũng trở thành đối tượng bị tẩy chay ở Miến Điện vì hợp tác với tập đoàn quân sự vốn không được người dân ủng hộ. Ngày 20/12/2020, tổ chức đấu tranh Justice For Mynamar (Công lý cho Miến Điện, JFM) công bố báo cáo điều tra dài 161 trang liên quan đến "mạng lưới liên kết và tham nhũng" quanh tập đoàn truyền thông Mytel.

Yadanar Maung, người phát ngôn của Công lý cho Miến Điện, được trang thông tin độc lập Myanmar Now trích dẫn ngày 21/12/2020, cáo buộc :

"Mytel và Viettel giúp đỡ và cổ vũ cho những tội ác chiến tranh và tội ác chống nhân loại mà quân đội Miến Điện vi phạm. Quân đội giết người, cưỡng hiếp, tra tấn, phá nhà cửa hàng loạt và buộc các dân tộc thiểu số và thiểu số tôn giáo phải bỏ trốn. Những tội ác này đã xảy ra nhờ vào những nguồn thu ngoài ngân sách của Mytel và những doanh nghiệp khác của quân đội, cũng như việc họ được hưởng công nghệ và đào tạo từ Mytel, Viettel và những công ty liên danh khác".

Vì những lý do đó, tổ chức Công lý cho Miến Điện kêu gọi : "Nếu quý vị có một thẻ sim Mytel, hãy phá nó đi ! Nếu quý vị định mua một thẻ sim Mytel, thì đừng làm thế !" Đến tháng 05/2021, "người ta cũng thấy là ngày càng có nhiều người đổi nhà cung cấp dịch vụ điện thoại và bỏ mạng Mytel, do quân đội quản lý", theo ông Mike Farmaner, chủ tịch tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK (trụ sở tại Luân Đôn), khi trả lời phỏng vấn đài truyền hình Pháp France 24 ngày 07/05.

Ngoài Mytel, người dân Miến Điện còn tẩy chay hàng hóa của tập đoàn quân sự. Ông Mike Farmaner cho biết : "Từ khi xảy ra đảo chính, khối lượng bán ra của nhiều mặt hàng do các tập đoàn của quân đội sản xuất đã giảm rõ rệt. Từ trước tới giờ, khó có thể bỏ qua Myanmar Bear thì hiện giờ chẳng ai uống nữa. Thuốc lá Ruby cũng thế".

Chính người dân Miến Điện là những người đầu tiên kêu gọi các doanh nghiệp nước ngoài ngừng hợp tác với tập đoàn quân sự vì theo họ, cần cắt nguồn thu nhập của giới tướng lĩnh để chấm dứt tình trạng trấn áp đẫm máu. Dù theo ông Mike Farmaner, có thể những biện pháp đó không tác động mạnh mẽ đến nguồn thu của tập đoàn quân sự nhưng mang ý nghĩa tâm lý rất lớn cho người biểu tình.

Từ ngày 25/03, bắt đầu là Mỹ và Anh áp lệnh trừng phạt đối với nhiều lãnh đạo quân đội và hai tập đoàn do quân đội Miến Điện kiểm soát : Myanmar Economic Holdings Public Company (MEHL) và Mynamar Economic Corporation Ltd (MEC). Đến ngày 19/04, Liên Hiệp Châu Âu cũng thông báo trừng phạt hai tập đoàn này, trong khi MEC chính là cổ đông cùng với Viettel trong Mytel.

Những doanh nghiệp đầu tiên rút khỏi Miến Điện là những doanh nghiệp Châu Á và cũng là những nhà đầu tư lớn nhất vào Miến Điện. Không lên án cuộc đảo chính như nhiều nước phương Tây, các nước Châu Á, trong đó có Việt Nam cũng như ASEAN, kêu gọi tìm giải pháp đàm phán giữa các bên liên quan. Bỏ phiếu thông qua nghị quyết cấm bán vũ khí cho tập đoàn quân sự Miến Điện trong phiên họp của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc có lẽ là biện pháp "mạnh tay" nhất của những nước này. Họ không thể làm mất lòng tập đoàn quân sự vì mọi đầu tư tại Miến Điện đều liên quan đến lực lượng này.

Thu Hằng

Hôm 07/07/2021, báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về Miến Điện tố cáo tập đoàn quân sự Miến Điện "đã phạm những tội ác chống nhân loại" kể từ sau cuộc đảo chính ngày 01/02, đồng thời ông kêu gọi cộng đồng quốc tế chấm dứt "cơn ác mộng" này.

Sinh viên Miến Điện biểu tình ngày 07/07/2021 tại Rangoon chống cuộc đảo chính quân sự lật đổ chính phủ của bà Aung San Suu Kyi, ngày 01/02/2021. AP

Theo hãng tin AFP, phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, ông Tom Andrews đã lên án "những vụ tấn công toàn diện và mang tính hệ thống của tập đoàn quân sự nhắm vào người dân Miến Điện, những hành động có thể xem là tội ác chống nhân loại". Báo cáo viên của Liên Hiệp Quốc về Miến Điện cũng chỉ trích cộng đồng quốc tế "đã không thể làm những gì cần làm để chấm dứt tình trạng này".

Ông Tom Andrews cảnh báo : "Một số người dân Miến Điện đã hết hy vọng nhận được sự yểm trợ của quốc tế, cho nên họ đã thành lập các lực lượng tự vệ và tiến hành những hoạt động phá hoại, còn những người khác thì dường như đã tấn công vào các cộng sự viên và các quan chức của tập đoàn quân sự".

Báo cáo viên của Liên Hiệp Quốc về Miến Điện yêu cầu cộng đồng quốc tế cắt đứt các nguồn thu nhập của tập đoàn quân sự để chấm dứt "chế độ khủng bố" này.

Về phần Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, bà Michelle Bachelet hôm qua nhận định rằng diễn tiến tình hình chính trị tại Miến Điện ngày càng trầm trọng và "gây nhiều nguy cơ cho khu vực".

Theo thống kê của Liên Hiệp Quốc, gần 900 người đã bị giết và khoảng 200.000 người đã phải chạy lánh nạn sau các vụ bố ráp của quân đội, trong đó hàng ngàn người đang tỵ nạn tại các nước láng giềng. Ngoài ra, ít nhất 5.200 người đã bị bắt giữ một cách tùy tiện, trong đó có hơn 90 phóng viên.

Trong khi đó, cũng theo hãng tin AFP, tập đoàn viễn thông Telenor của Na Uy đang rút ra khỏi thị trường Miến Điện, với việc bán chi nhánh của tập đoàn này cho một công ty bị nghi là có liên hệ với chính quyền quân sự. Theo lời tổng giám đốc Sigve Brekke, "tình hình tại Miến Điện trong những tháng qua đã trở nên ngày càng khó khăn cho Telenor, vì những lý do về an ninh đối với nhân viên, về việc phải tuân thủ các quy định".

Kể từ sau cuộc đảo chính 01/02, các công ty quốc tế làm ăn ở Miến Điện chịu áp lực ngày càng mạnh của các tổ chức nhân quyền yêu cầu họ phải rút khỏi một quốc gia mà quân đội kiểm soát phần lớn hệ thống kinh tế.

Thanh Phương

Nguồn : RFI, 08/07/2021

Toán đặc nhiệm (quốc tế) mới sẽ điều tra vi phạm nhân quyền ở Myanmar

VOA, 06/07/2021

Một toán đặc nhiệm mới được thành lập hôm thứ Hai 5/7 để điều tra bằng chứng vi phạm nhân quyền ở Myanmar trong hơn 5 tháng sau khi quân đội lật đổ nhà lãnh đạo dân cử Aung San Suu Kyi và khiến đất nước Đông Nam Á rơi vào tình trạng hỗn loạn.

Quân đội Myanmar chống biểu tình phản đối cuộc đảo chính quân sự ở Yangon, Myanmar, ngày 28/2/2021 (Ảnh tư liệu).

Dự án Myanmar Witness (Nhân chứng Myanmar) do chính phủ Anh tài trợ cho biết họ sẽ chia sẻ thông tin với Cơ chế Điều tra Độc lập của Liên hợp quốc về Myanmar, cơ quan đang điều tra các các tội phạm quốc tế bị tình nghi ở Myanmar.

Reuters không thể liên lạc được với phát ngôn viên của chính quyền Myanmar để yêu cầu bình luận.

Sáng kiến mới được đưa ra trong bối cảnh các nước phương Tây tìm cách gia tăng áp lực lên nhà cầm quyền quân sự Myanmar về các cáo buộc vi phạm nhân quyền, với việc Liên Hợp Quốc cho biết hơn 880 người đã bị lực lượng an ninh giết hại kể từ cuộc đảo chính - một con số mà chính quyền nói là phóng đại.

Myanmar Witness cho biết "sẽ độc lập thu thập, bảo quản, xử lý, điều tra, xác minh và xem xét các sự cố có thể đã vi phạm nhân quyền."

Nhóm này cho biết họ sẽ khuyến khích người dân cung cấp thông tin và tự xác minh độc lập các vụ việc trên mạng xã hội - nơi người dân Myanmar đăng hình ảnh và video về các vụ giết người, hành hung và các vụ lạm dụng khác.

Myanmar Witness cho biết họ đã phát hiện và xác minh bằng chứng về các vụ trả đũa của quân đội Myanmar, pháo kích vào các khu vực dân sự và các đền chùa tôn giáo và các dấu hiệu cho thấy ý định hãm hại, nếu không muốn nói là giết hại người biểu tình.

Các quốc gia phương Tây và các nhóm bênh vực nhân quyền đã lên án hành động tàn bạo của lực lượng an ninh ở Myanmar. Trong khi đó chính quyền quân quản Myanmar nói rằng họ chỉ sử dụng vũ lực khi cần thiết để chống lại các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.

Nguồn : VOA, 06/07/2021

********************

Lãnh đạo người nước ngoài của các công ty viễn thông lớn phải xin phép mới được rời Miến Điện

Thùy Dương, RFI, 05/07/2021

Reuters hôm 05/07/2021 trích dẫn một nguồn tin ẩn danh cho biết các lãnh đạo người nước ngoài của những công ty viễn thông lớn ở Miến Điện đã nhận được thông báo từ tập đoàn quân sự cầm quyền là họ không được rời khỏi nước này khi chưa được phép.

Binh lính Miến Điện trên các xe quân sự chuẩn bị đàn áp biểu tình chống đảo chính ngày 15/02/2021 tại Rangoon, Miến Điện .  Reuters - Stringer .

Theo một quyết định mật từ Cục Bưu Chính Viễn Thông Miến Điện (PTD) hồi giữa tháng 6/2021, các quan chức cấp cao, kể cả người ngoại quốc và công dân Miến Điện, phải có giấy phép đặc biệt mới được rời khỏi nước này. Vẫn theo nhân vật ẩn danh nói trên, một tuần sau đó, các công ty viễn thông nhận được chỉ thị thứ hai yêu cầu họ phải triển khai xong vào ngày 05/07 toàn bộ công nghệ theo dõi và ngăn chặn mà họ từng được yêu cầu cài đặt, để nhà chức trách có thể "theo dõi các cuộc gọi, tin nhắn và lưu lượng truy cập các trang web" và "theo dõi người dùng".

Ba công ty viễn thông xin ẩn danh cho Reuters biết quân đội Miến Điện đã gia tăng sức ép đối với họ, hai công ty khác cho biết nhiều lần bị quan chức quân đội cảnh cáo là không được phát biểu trước công chúng hoặc với giới truyền thông trong thời gian bị chặn.

Tập đoàn quân sự ngay sau khi lên nắm quyền đã thông qua dự luật an ninh mạng buộc các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông cung cấp dữ liệu theo yêu cầu, xóa hoặc chặn bất kỳ nội dung nào bị xem là gây phương hại cho sự thống nhất, ổn định và hòa bình. Nhiều tháng trước cuộc đảo chính ngày 01/02/2021, các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông và internet đã được lệnh cài đặt phần mềm gián điệp đánh chặn để cho phép quân đội nghe lén các cuộc liên lạc của công dân.

Thùy Dương

*********************

Myanmar : 25 người chết trong cuộc đột kích của lực lượng an ninh

VOA, 04/07/2021

Lực lượng an ninh Myanmar hôm 2/7 đã giết chết ít nhất 25 người trong cuộc đối đầu với những người phản đối chính quyền quân nhân tại một thị trấn ở miền trung nước này, một cư dân và truyền thông bằng tiếng Myanmar cho biết hôm 4/7.

Binh sĩ Myanmar trong một cuộc truy lùng.

Một phát ngôn viên của quân đội đã không trả lời các cuộc gọi yêu cầu bình luận về tình hình bạo lực tại Depayin thuộc vùng Sagaing, cách thủ đô Naypyidaw khoảng 300 km về phía bắc.

Nhật báo nhà nước Global New Light của Myanmar nói rằng "những kẻ khủng bố có vũ trang" đã phục kích các lực lượng an ninh đang tuần tra ở đó, làm một người chết và gây thương tích cho sáu người khác. Tờ này đưa tin thêm rằng những kẻ tấn công đã rút lui sau khi bị lực lượng an ninh trả đũa.

Myanmar đã rơi vào tình trạng hỗn loạn kể từ khi xảy ra cuộc đảo chính ngày 1 tháng Hai đối với nhà lãnh đạo dân cử Aung San Suu Kyi. Bạo lực đã bùng phát ở nhiều nơi tại đất nước với hơn 53 triệu dân này.

Một cư dân của Depayin, người không muốn tiết lộ danh tính vì sợ bị trả thù, cho biết bốn xe tải quân sự đã đưa binh sĩ tới ngôi làng vào đầu ngày 2/7.

Các thanh niên thuộc Lực lượng Phòng vệ Nhân dân địa phương, vốn được thành lập để chống lại chính quyền quân nhân, đã tìm cách đối đầu với các binh sĩ. Tuy nhiên, họ chỉ có vũ khí tự chế và trước hỏa lực mạnh hơn của lực lượng an ninh, đã bị buộc phải rút lui, người dân cho biết.

Tổng cộng 25 thi thể đã được tìm thấy sau cuộc giao tranh, người dân này cho biết qua điện thoại.

Ban tiếng Myanmar của đài BBC và trang tin Than Lwin Khet News đăng tải những lời kể tương tự. Reuters không thể độc lập xác minh các chi tiết.

Theo Reuters

Hơn 880 người chết tại Miến Điện kể từ khi quân đội đảo chính ngày 01/02/2021. Các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số đã tham gia phong trào chống tập đoàn quân sự khiến tình trạng bạo lực gia tăng. Trong bản báo cáo công bố ngày 28/06, một tổ chức phi chính phủ cảnh báo cái giá phải trả về nhân mạng là "rất lớn" nếu chế độ quân sự sử dụng mọi quyền lực để thẳng tay trấn áp, trả thù người dân.

Binh lính Miến Điện đứng cạnh đoàn chiến xa trong lúc người dân biểu tình phản đối cuộc đảo chính, Rangoon, Miến Điện. Ảnh chụp ngày 15/02/2021.  Reuters - Stringer.

Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (International Crisis Group, ICG) lưu ý đến việc cả hai bên gia tăng bạo lực. Tại nhiều vùng, người dân lập "lực lượng tự vệ", thường sử dụng súng săn và vũ khí tự chế để chống lại tập đoàn quân sự. Trong khi đó, quân đội huy động máy bay trực thăng và pháo binh để phản công, nhắm vào nhiều nhóm tại tây bắc bang Chin và dọc biên giới phía đông với Thái Lan.

Theo tổ chức phi chính phủ này, được AFP trích dẫn, "trước cuộc khởi nghĩa vũ trang, tập đoàn quân sự có thể sẽ trút sức mạnh vào thường dân". Nếu việc này xảy ra, "giá nhân mạng sẽ rất lớn, đặc biệt là đối với phụ nữ, trẻ em và người cao tuổi, nhưng người vốn đang phải đối mặt với những khó khăn do tình trạng bạo lực và di chuyển gây ra".

Trước đó, Liên Hiệp Quốc đưa ra con số 230.000 người đã phải sơ tán vì các cuộc giao tranh và tình trạng mất an ninh. Ngoài 20 nhóm dân tộc thiểu số nổi dậy vẫn hoạt động trước cuộc đảo chính, việc có nhiều "lực lượng phòng vệ" tự phát khiến tình hình tại Miến Điện sẽ thêm bất ổn. Vào tuần trước, có ít nhất 6 người bị chết trong một vụ đấu súng giữa lực lượng an ninh và một nhóm tự vệ tại Mandalay.

Tập đoàn quân sự bắt nghiên cứu sinh Miến Điện ở nước ngoài thề trung thành

Ngoài trấn áp trong nước, tập đoàn quân sự cũng tìm cách đe dọa kiều dân Miến Điện ở nước ngoài. Ngày 28/06, báo mạng Úc abc.net.au cho biết một nhà ngoại giao tại đại sứ quán Miến Điện ở Canberra, thay mặt cho đại sứ, đã gửi một bức thư qua email đến các du học sinh và nghiên cứu sinh nước này tại Úc.

Nội dung bức thư yêu cầu các nhà nghiên cứu của chính phủ Miến Điện tại Úc phải cam kết "trung thành và phục tùng" chính quyền quân sự, còn du học sinh có học bổng, trong đó có rất nhiều người nhận được học bổng của chính phủ Úc, phải tuyên bố "không tham gia phong trào bất tuân dân sự và không xúi giục bất kỳ ai tham gia". Họ cũng được yêu cầu không được đăng bất kỳ nội dung nào "chống lại Liên bang Miến Điện" trên các mạng xã hội.

Thu Hằng

Miến Điện : Khi các nhà ngoại giao theo tiếng gọi của tự do

Về tình hình Miến Điện, tờ Le Monde đặc biệt chú ý đến các nhà ngoại giao đã can đảm đi theo phong trào phản kháng chống tập đoàn quân sự sau cuộc đảo chính ngày 01/02/2021.

Biểu tượng của phong trào phản kháng Miến Điện, tại thị trấn Kamayut gần Rangoon, ngày 11/04/2021.  AP

Từ Paris, Berlin, Ottawa, cho đến Washington, Tel-Aviv và Genève, hàng chục nhà ngoại giao của các tòa đại sứ và tòa lãnh sự Miến Điện chỉ vì tham gia phong trào bất phục tùng dân sự nên đã bị sa thải, bị cắt lương, mất nhà ở, không còn được hưởng quy chế ngoại giao và không thể trở về nước vì sợ bị bắt. Nay họ phải tự lo liệu cuộc sống, nhưng vẫn đóng góp hết khả năng của mình vào hoạt động của chính phủ đoàn kết dân tộc, do các nghị sĩ và chính khách lưu vong thành lập ngày 16/04.

Tờ Le Monde nêu trường hợp của Chaw Kaylar, bí thư thứ ba của sứ quán Miến Điện ở Berlin, đã thông báo trên tài khoản Facebook ngày 04/03 là bà quyết định tham gia phong trào bất phục tùng dân sự. Bà nói với phóng viên báo Le Monde : "Đây đã là quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời tôi". Hai đồng nghiệp của Chaw Kaylar, có cùng quan điểm, cũng đã quyết định đi theo bà.

Đối với cả ba nhà ngoại giao này, động cơ thúc đẩy họ chính là "hành động can đảm" của Kya Moe Tun, đại sứ Miến Điện tại Liên Hiệp Quốc hôm 26/02 tại New York. Hôm đó, đại diện chính thức của Miến Điện ở Liên Hiệp Quốc đã từ chối đọc trên diễn đàn bài diễn văn mà phe quân sự đã chuẩn bị sẵn. Nhân danh ủy ban đại diện Quốc hội Miến Điện, do các nghị sĩ tham gia phong trào phản kháng thành lập, ông đã lên án "những tội ác chống nhân loại mà tập đoàn quân sự gây ra đối với nhân dân Miến Điện", trong tiếng vỗ tay của cử tọa tại Liên Hiệp Quốc. 

Le Monde cũng đề cập đến tình cảnh của Phe Grace Mee, bí thư thứ hai sứ quán Miến Điện ở Paris, cùng với một đồng nghiệp cùng hàm, đã thông báo tham gia phong trào bất phục tùng dân sự hôm 18/03. Cả hai đều bị cho nghỉ việc và được cho phép ở lại căn hộ của sứ quán cho đến cuối tháng 5, vì một trong hai người bị nhiễm Covid-19. Từ đó đến nay, họ sống lay lắt qua ngày nhờ khoản trợ cấp 500 euro/tháng mà cộng đồng người Miến Điện ở Pháp cấp cho họ đến tháng 10. Một nhóm bác sĩ Miến Điện sống ở Hoa Kỳ đã thuê cho họ một căn hộ từ tháng 6, nhưng chỉ có thể trả tiền thuê cho đến tháng 7.

Phe Grace Mee tuy vậy vẫn giữ quan hệ tốt với với các đồng nghiệp khác của sứ quán. Bà nói : "Phải hiểu cho họ, có rất nhiều rủi ro đối với những người tham gia phong trào. Nhưng tôi có thể khẳng định là rất nhiều đồng nghiệp của tôi không chấp nhận cuộc đảo chính phi pháp này và đang chiến đấu với những phương tiện có thể có".

Brexit : Dân Anh vẫn không đổi ý

Đúng 5 năm sau cuộc trưng cầu dân ý ngày 23/06/2016, với kết quả là đa số ủng hộ việc Anh Quốc ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu (Brexit), dân Anh vẫn không thay đổi ý kiến về quyết định này. Đó là ghi nhận của các nhật báo Pháp hôm nay.

Theo tờ Les Echos, theo kết quả một cuộc thăm dò do Trung tâm Quốc gia về Nghiên cứu Xã hội công bố, có đến hơn 80% dân số Anh Quốc cho biết, nếu tổ chức lại trưng cầu dân ý, họ sẽ bỏ phiếu giống như vào năm 2016. Nhưng đặc biệt, cả phe ủng hộ lẫn phe chống Brexit đồng ý với nhau ở một điểm : chính phủ của họ đã rất kém cỏi khi thương lượng về Brexit với Liên Hiệp Châu Âu. Chỉ có 22% hoan nghênh hành động của chính phủ. Từ dịch vụ tài chính, ngư nghiệp, cho đến vấn đề biên giới Ireland, còn rất nhiều vấn đề phải giải quyết.

Cũng theo Les Echos, một vấn đề khác mà Anh Quốc phải giải quyết sau khi ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu, là tìm các đối tác thương mại mới. Về điểm này, Luân Đôn vừa giành được một thắng lợi mới, đó là ký được hiệp định tự do mậu dịch với Úc vào tuần trước. Hiệp định này đã mở đường cho Anh Quốc hôm 22/06 khởi động các cuộc đàm phán để gia nhập Hiệp định tự do mậu dịch đối tác xuyên Thái Bình Dương tự do và rộng mở (CPTPP).

Tờ Les Echos cũng trích dẫn kết quả một cuộc thăm dò khác do hãng tin Bloomberg đặt thực hiện vào tháng 4, theo đó có đến 62% dân Anh nghĩ rằng nhờ Brexit mà chiến dịch chích ngừa Covid-19 ở nước họ đã diễn ra tốt hơn. Về tác động kinh tế, dân Anh cũng không cảm thấy gì cả, ngoại trừ việc một số mặt hàng tươi trong các siêu thị đang bị khan hiếm.

Về phần La Croix, nhật báo công giáo này đặc biệt chú ý đến suy nghĩ của những người đã bỏ phiếu chống Brexit cách đây 5 năm. Tờ báo trích lời Micheal Tomlison, một thẩm phán 74 tuổi ở Luân Đôn : "Tôi đã bỏ phiếu để ở lại trong Liên Hiệp Châu Âu và hôm nay tôi cũng sẽ bỏ phiếu như thế. Tình hình của chúng tôi có khá hơn gì so với cách đây 5 năm ?". Nadine Rayner, một công chức 42 tuổi cũng bất bình không kém : "Tương lai tươi sáng mà (thủ tướng) Johnson hứa hẹn chỉ là một màn trình diễn, chẳng có thực chất gì đằng sau các tuyên bố của ông ấy".

La Croix trích dẫn phân tích của giáo sư Thibaud Harrois, đại học Sorbonne Nouvelle của Pháp : "Dân Anh bị phân hóa giữa sự tiếc nuối và sự hài lòng. Những người nào dứt khoát không muốn ở lại Liên Hiệp Châu Âu thì hài lòng, cho dù các hậu quả kinh tế là như thế nào. Còn những người chống và đã cố gắng kìm hãm tiến trình này thì vẫn thất vọng. Họ đã thất vọng ngay từ ngày 24/06/2016".

La Croix cũng ghi nhận là Brexit đã khơi lại những căng thẳng, nhất là ở Bắc Ireland. Kể từ sau hòa ước 1988, quan hệ dường như đã dịu lại giữa người Tin Lành, vẫn gắn bó với Anh Quốc, với người Công giáo, vẫn chủ trương thống nhất hai miền Ireland. Nhưng Brexit đã khiến chia rẽ giữa hai cộng đồng này nổi lên trở lại.

Bầu cử Pháp : Cánh hữu lại hy vọng

Về tình hình chính trị nước Pháp, tờ Le Figaro nêu bật vị thế vững chắc của cánh hữu sau vòng đầu cuộc bầu cử địa phương hôm Chủ nhật 20/06. Tuy tỷ lệ cử tri không đi bỏ phiếu đã phá kỷ lục, nhưng đảng Những Người Cộng Hòa và các đồng minh của họ lại nuôi hy vọng sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022.

Người ta cứ tưởng là cánh hữu bị chia rẽ nặng nề, không thể có chung một tiếng nói, thế mà, với hơn 29% số phiếu và toàn bộ các chủ tịch vùng mãn nhiệm vẫn dẫn đầu trong vòng một, cánh hữu đang vươn lên mạnh mẽ trở lại, trở thành trọng tâm của ván cờ chính trị. Le Figaro nhắc lại, thế lực của cánh hữu là điều không cần phải bàn cãi : Phe này hiện nắm đa số ở Thượng Viện và có cả trăm dân biểu ở Hạ Viện. Họ bám rễ rất vững chắc ở các địa phương, điều mà vòng hai bầu cử cấp tỉnh và cấp vùng hôm Chủ nhật tới sẽ xác nhận, cho dù vẫn sẽ có rất nhiều cử tri không đi bỏ phiếu.

Ngoài ra, theo kết quả các cuộc thăm dò dư luận, đa số dân Pháp có tư tưởng thiên về cánh hữu. Cánh hữu còn là đối thủ lợi hại mà các ứng cử viên chủ chốt của bầu cử tổng thống năm tới đều rất ngán. Chính vì thế mà tổng thống Emmanuel Macron và lãnh đạo đảng cực hữu Marine Le Pen đều muốn bóp nghẹt cánh hữu bằng mọi giá. Nhưng theo Le Figaro, điểm yếu nhất của cánh hữu đó là không có một nhân vật nào thật sự được xem là lãnh tụ. Cho nên, cánh hữu phải làm sao tránh một cuộc chiến huynh đệ tương tàn, tự bắn vào chân mình, phá hỏng cơ may giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.

Nga : Dmitriev, "sử gia của những goulag"

Chuyển sang nước Nga, đặc phái viên của tờ La Croix từ Petrozavodsk, biên giới giáp với Phần Lan, gởi về bài viết nêu lên số phận của Yuri Dmitriev, "sử gia của goulag" (trại tập trung thời Liên Xô), hôm nay lại bị đưa ra xử kín.

Dmitriev vẫn miệt mài thống kê hàng chục ngàn nạn nhân của các đợt đàn áp thời Liên Xô, nhất là khủng bố thời Stalin, một thực tế mà chính quyền của tổng thống Vladimir Putin vẫn cố làm giảm tầm mức. Đối đầu với guồng máy chính trị trị tư pháp từ 4 năm qua, ông vẫn kiên quyết không từ bỏ sứ mệnh này. 

Hôm nay, sử gia Dmitriev bị đưa ra tòa lần thứ 3 để xử kín về các cáo buộc "bạo hành tình dục" đối với con gái nuôi tật nguyền. La Croix trích lời Dmitri Tsvibel, một người bạn lâu năm của Dmitriev : "Chính quyền tìm đủ mọi cách để làm mất uy tín của Yuri". Cũng như Tsvibel, những người ủng hộ sử gia Dmitriev và các nhà hoạt động nhân quyền xem đây là "một phiên tòa đáng xấu hổ", một minh chứng cho cái gọi là "kompromat", tức là việc chính quyền ở Nga bịt miệng các nhà đối lập bằng cách làm ô danh họ.

Trong khi đó, các giới chức Nga cố chứng minh là 6.000 nạn nhân mồ chôn tập thể ở vùng Carelia mà sử gia Dmitriev tiết lộ không phải là những nạn nhân của đàn áp chính trị, mà đó là lính Hồng quân bị quân Phần Lan hạ sát trong thời gian vùng này bị chiếm đóng.

UEFA củng cố quan điểm của Orban

Khi bóng đá và chính trị đan xen với nhau. Tờ Libération nêu bật một vụ đang gây tranh cãi tại Đức : Liên đoàn bóng đá Châu Âu UEFA đã từ chối để cho sân vận động Munich thắp sáng với các màu cầu vồng (màu biểu tượng của giới đồng tính) trong trận Đức-Hungary hôm nay.

Theo Libération, toàn bộ chính giới Đức (trừ phe cực hữu) đều lấy làm tiếc là UEFA đã cấm hành động này, nhằm đáp lại chính sách của thủ tướng Hungary Viktor Orban chống giới đồng tính. Báo chí Đức thì chỉ trích định chế bóng đá Châu Âu không chỉ đã lùi bước trước Hungary, mà còn tỏ thái độ đạo đức giả khi đề nghị cho thắp sáng màu cầu vồng vào một ngày khác. Các báo ở Đức còn cho rằng UEFA đã tự làm trò cười khi lấy cớ là phải "bảo đảm tính trung lập về chính trị và tôn giáo", như tờ Suddeutsche Zeitung nhấn mạnh : "Dấn thân cho quyền của mọi con người ? Đó không phải là một hành động chính trị. Đó là điều đương nhiên".

Thịt đỏ và ung thư

Về y tế, Le Monde nêu bật mối liên hệ giữa việc ăn các loại thịt đỏ với bệnh ung thư, nhất là ung thư đại tràng.

Kể từ khi Trung tâm quốc tế nghiên cứu về ung thư, một cơ quan của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, xem các loại thịt đỏ (bò, heo, trừu…) là "có thể gây ung thư" và các sản phẩm thịt chế biến (jambon, saucisse…) là "được chứng minh gây ung thư", không còn ai nghi ngờ là việc ăn nhiều thịt đỏ sẽ làm tăng nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư, nhất là ung thư đại tràng.

Nhưng theo Le Monde, các nhà khoa học vẫn tranh luận với nhau về cơ chế sinh học của mối liên hệ này : Thịt đỏ phải chăng là nguyên nhân trực tiếp của ung thư thông qua chất sắt có trong thịt ? Hay chính những chất phụ gia được sử dụng trong quá trình chế biến thịt tạo điều kiện phát triển các khối u ?

Nhân dịp này, Le Monde nhắc lại rằng tại Pháp, ung thư đại tràng là ung thư gây nhiều tử vong thứ nhì nơi nam giới và nhiều thứ ba nơi nữ giới, với 17.000 người chết mỗi năm. 

Trang nhất các báo 

Tựa lớn trên trang nhất các nhật báo Pháp hôm nay chủ yếu vẫn được dành cho thời sự trong nước sau vòng đầu bầu cử cấp tỉnh và cấp vùng hôm Chủ nhật vừa qua. "Sau bầu cử cấp vùng, cánh hữu trở lại trung tâm ván cờ", đó là ghi nhận của tờ Le Figaro thiên hữu. Tờ Le Monde thì đưa hàng tựa "Bầu cử cấp vùng sắp lại ván cờ cho năm 2022", phân tích kết quả vòng một bầu cử hội đồng tỉnh và hội đồng vùng hôm Chủ nhật vừa qua. Nhật báo thiên tả Libération thì chú ý đến cuộc đình công của nhân viên đài phát thanh tư nhân Europe 1 để phản đối việc nhà tài phiệt theo xu hướng gần như cực hữu Vincent Bolloré kiểm soát nhiều hơn nữa nội dung các chương trình của đài này. Les Echos, nhật báo kinh tế thì lo ngại trước tình trạng "Việc làm bị mất ngày càng nhiều trong ngành ngân hàng". Riêng nhật báo công giáo La Croix thì chú ý đến Brexit, vì hôm nay là đúng 5 năm cuộc trưng cầu dân ý về việc Anh Quốc chia tay với Liên Hiệp Châu Âu, với hàng tựa : "Năm năm Brexit, thế thì sao ?".

Thanh Phương

Trung Quốc từng bước thừa nhận cuộc đảo chính ở Miến Điện

Trọng Thành, RFI, 11/06/2021

Trung Quốc lần đầu tiên gọi tướng Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện". Ngoại trưởng Trung Quốc gặp bộ trưởng Ngoại Giao của chính quyền quân sự, hứa hẹn quan hệ song phương Trung Quốc - Miến Điện sẽ không bị khủng hoảng gây ảnh hưởng.

Tướng Min Aung Hlaing (ảnh chụp ngày 03/02/2018) được truyền thồng Nhà nước Trung Quốc hôm 06/06/2021 lần đầu gọi là "lãnh đạo Miến Điện". Reuters - Pool

Báo chí Châu Á đặc biệt chú ý đến cuộc gặp giữa ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và ngoại trưởng của tập đoàn quân sự Miến Điện, Wunna Maung Lwin, hôm 09/06, tại Trùng Khánh, sau Hội nghị đặc biệt giữa Trung Quốc và khối ASEAN. Theo trang mạng của bộ Ngoại Giao Trung Quốc, ông Vương Nghị khẳng định : "Chính sách hữu nghị đối với Miến Điện sẽ không bị ảnh hưởng bởi tình hình nội bộ Miến Điện cũng như tình hình bên ngoài". Ngoại trưởng Trung Quốc nhấn mạnh là Bắc Kinh luôn luôn "ủng hộ Miến Điện lựa chọn con đường phát triển độc lập, phù hợp với các điều kiện của đất nước".

Theo nhiều nhà quan sát, đây là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đang từng bước công nhận tính hợp pháp của tập đoàn quân sự Miến Điện, sau cuộc đảo chính ngày 01/02. Động thái mới nói trên diễn ra sau khi đại sứ Trung Quốc tại Miến Điện gặp lãnh đạo tập đoàn quân sự Miến Điện, Min Aung Hlaing, hôm thứ Bảy, 06/06, và khẳng định quan hệ hữu nghị truyền thống Trung Quốc - Miến Điện. Hồi tuần trước, báo Financial Times cũng cho biết là Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng Châu Á (AIIB), do Trung Quốc hậu thuẫn, thông báo sẵn sàng tài trợ cho các dự án tại Miến Điện, ngay cả khi Miến Điện chưa khôi phục nền dân chủ.

Trên The Diplomat, nhà báo Sebastian Strangio đặc biệt chú ý đến việc truyền thông Nhà nước Trung Quốc hôm thứ Bảy, 06/06, lần đầu tiên gọi tướng Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện". Ông Jason Tower, giám đốc chương trình về Miến Điện, Viện Hòa Bình Hoa Kỳ (United States Institute of Peace), đánh giá việc gọi tư lệnh quân đội Min Aung Hlaing là "lãnh đạo Miến Điện" ngay trước hội nghị các ngoại trưởng Trung Quốc - ASEAN là một dấu hiệu đáng chú ý, một động thái cho thấy "Trung Quốc đã chuyển từ lập trường chờ đợi sang chỗ gần như công nhận tập đoàn quân sự".

Về vấn đề này, báo Hồng Kông South China Morning Post dẫn ý kiến một chuyên gia Trung Quốc, cho rằng không nên thổi phồng việc Bắc Kinh gọi viên tướng này là "lãnh đạo Miến Điện", bởi trong quan niệm của Trung Quốc, từ "lãnh đạo" có thể để chỉ nhiều quan chức cao cấp trong chính quyền, và điều chủ yếu là báo chí Trung Quốc đã không gọi viên tướng này là "lãnh đạo tối cao".

Chính phủ Đoàn kết Dân tộc cảnh báo Trung Quốc

Về quan hệ giữa Trung Quốc với chính quyền quân sự Miến Điện, theo hãng tin Bloomberg hôm qua, 10/06, ngay trước hội nghị tại Trùng Khánh, Chính phủ Đoàn kết Dân tộc (NUG), lãnh đạo lực lượng chống đảo chính, đã gửi thư ngỏ đến ngoại trưởng Trung Quốc, khẳng định tập đoàn quân sự "không đại diện cho nhân dân Miến Điện". NUG cảnh báo "nỗ lực thừa nhận giới tướng lĩnh là lãnh đạo hợp pháp của Miến Điện làm tổn hại cho quan hệ giữa nhân dân hai nước" Miến Điện và Trung Quốc.

Cho đến nay, các quốc gia ASEAN có thái độ rất thận trọng về việc này. Trong chuyến công du tới Jakarta, Indonesia, dự hội nghị đặc biệt của ASEAN về Miến Điện, tướng Min Aung Hlaing chỉ được đón tiếp như tư lệnh quân đội. Nước chủ nhà ASEAN không công nhận viên tướng này là lãnh đạo hợp pháp của Miến Điện. Tại hội nghị ASEAN - Trung Quốc ở Trùng Khánh, khủng hoảng chính trị Miến Điện là hồ sơ trung tâm. Ba nước ASEAN, Indonesia, Malaysia và Singapore, chỉ trích sự chậm trễ trong việc thực thi Đồng thuận 5 điểm của ASEAN (đưa ra ngày 24/04/2021) tìm lối thoát cho khủng hoảng Miến Điện.

Trọng Thành

*******************

Miến Điện : Bà Aung San Suu Kyi bị cáo buộc thêm tội tham nhũng

Thùy Dương, RFI, 10/06/2021

Bà Aung San Suu Kyi, nguyên lãnh đạo chính phủ dân sự Miến Điện bị quân đội làm đảo chính, lật đổ hồi đầu tháng Hai, vừa bị tập đoàn quân sự cáo buộc thêm tội tham nhũng.

Bà Aung San Suu Kyi, cựu tổng thống Win Myint (giữa) và bác sĩ Myo Aung tại tòa án ở Naypyitaw, Miến Điện, ngày 24/05/2021. MRTV via Reuters - Reuters TV

Hôm 10/06/2021, tờ báo chính thức của Miến Điện, The Global New Light of Myanmar, loan tin, bà Aung San Suu Kyi bị buộc tội nhận trái phép "600.000 đô la và 11 kg vàng" từ Phyo Min Thein, khi đó là bộ trưởng phụ trách vùng Rangoon. Bà còn bị cáo buộc đã lạm dụng chức vụ, quyền hạn để cho quỹ từ thiện Daw Khin Kyi, do chính bà làm chủ tịch, thuê đất với những điều kiện có lợi.

Theo tờ báo, bà Aung San Suu Kyi bị buộc tội theo điều 55 luật chống tham nhũng và có thể bị kết án nhiều năm tù.

Tuy nhiên, ông Khin Maung Zaw, một trong những luật sư của nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi, nói với AFP là những lời buộc tội trên là "vô căn cứ" và chỉ nhằm làm hoen ố hình ảnh của bà Aung San Suu Kyi và khiến bà không thể tham gia chính trường trở lại.

Chuyên gia Richard Horsey của trung tâm phân tích International Crisis Group nhắc lại các chế độ quân sự Miến Điện luôn muốn "chụp mũ" tham nhũng cho các đối thủ.

Quân đội Miến Điện đã tiến hành đảo chính ngày 01/02/2021, và bắt giữ bà Aung San Suu Kyi. Cho tới nay, lãnh đạo đảng Liên Đoàn Quốc Gia vì Dân Chủ, giải Nobel Hòa Bình năm 1991, vẫn bị quản thúc tại gia và phải đối mặt với các thủ tục tố tụng với nhiều tội danh như sở hữu bất hợp pháp máy bộ đàm, kích động gây rối trật tự công cộng, vi phạm một đạo luật về bí mật Nhà nước....

Theo dự kiến, phiên tòa xét xử nhà lãnh đạo chính quyền dân sự vì tội nhập khẩu bất hợp pháp máy bộ đàm, không tuân thủ các quy định phòng dịch Covid-19 và vi phạm luật viễn thông sẽ khởi động vào ngày 14/06. Phiên tòa xử bà về tội "nổi loạn" cùng cựu tổng thống Win Myint sẽ mở ra ngày 15/06.

Thùy Dương

*************************

Miến Điện : Thêm 100.000 người ở miền đông phải tản cư do bạo lực

Trọng Thành, RFI, 09/06/2021

Văn phòng Liên Hiệp Quốc tại Miến Điện hôm qua, 08/06/2021, báo động : riêng tại bang miền đông Kayah, gần biên giới với Thái Lan, đã có khoảng 100.000 người phải sơ tán mới đây, do đụng độ giữa quân đội và một số nhóm nổi dậy.

Một nơi tạm trú của dân tản cư ở một vùng rừng rậm tại Demoso, bang Kayah. Người dân đã phải sơ tán khỏi các vùng có chiến sự giữa Quận Đội Miến Điện và phiến quân thuộc Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân PDF. Ảnh chụp ngày 01/06/2021.  AFP - STR

Vài giờ sau khi có những thông tin này, báo cáo viên về tình hình nhân quyền ở Miến Điện của Liên Hiệp Quốc, ông Thomas Andrews, ra một thông báo cho biết cụ thể là các đụng độ và "các cuộc tấn công bừa bãi của quân đội nhắm vào các vùng dân cư" khiến người dân phải tản cư. Theo chuyên gia Liên Hiệp Quốc, người dân trong các vùng chiến sự "cần khẩn cấp" thực phẩm, nước uống, nơi ở và chăm sóc y tế, trong lúc việc quân đội giới hạn giao thông làm chậm lại các hoạt động cứu trợ.

Không chỉ chuyện người dân phải sơ tán quy mô lớn, mà một thảm họa nhân đạo có thể sớm xảy ra. Ông Thomas Andrews khẩn thiết báo động : "Hãy cho tôi được nói thẳng. Tình trạng người chết hàng loạt vì đói, bệnh tật, trên quy mô mà chúng tôi chưa thấy kể từ cuộc đảo chính ngày 1/2, có thể xảy ra ở bang Kayah, nếu không có hành động ngay lập tức".

Đại diện Liên Hiệp Quốc cũng ghi nhận một số dân làng đã thành lập "các nhóm tự vệ". Theo AFP, nhiều cư dân tại bang Kayah cáo buộc quân đội bắn pháo vào các làng. Ảnh chụp của AFP tại vùng này cho thấy nhiều dân làng tham gia làm vũ khí tại các xưởng chế tạo thô sơ, trong lúc các nhóm tự vệ địa phương chống lại quân đội.

Bang Kayah miền đông Miến Điện là bang có đường biên chung với Thái Lan. Tình hình bạo lực tiếp tục gia tăng ở miền đông Miến Điện khiến chính quyền Thái Lan lo ngại làn sóng tị nạn tràn qua biên giới. Hôm 06/06/2021, tức ngay sau khi đoàn đặc phái viên ASEAN đến Miến Điện, bộ Ngoại Giao Thái Lan ra thông báo bày tỏ "quan ngại", đồng thời kêu gọi tập đoàn quân sự sớm thực thi Đồng thuận 5 điểm của khối ASEAN. Tuy nhiên, đối lập Miến Điện không tin tưởng ở khả năng của ASEAN thực thi Đồng thuận 5 điểm.

Hơn 400 hiệp hội dân sự ra tuyên bố chung lên án ASEAN

Không chỉ đối lập và người dân Miến Điện thất vọng. Hôm 07/06/2021, hơn 430 tổ chức xã hội dân sự tại Đông Nam Á và thế giới đã ra một tuyên bố chung tố cáo ASEAN đã thất bại trong việc thực thi Đồng thuận 5 điểm, cụ thể là đã không đối thoại với tất cả các bên, "từ chối đối thoại với các đại diện thực sự của nhân dân Miến Điện", như chính phủ Đoàn kết Dân tộc chống tập đoàn quân sự (NUG), lãnh đạo các sắc tộc thiểu số, Ủy ban Đại diện cho Hạ viện Miến Điện (​CRPH)hay Phong trào Bất tuân Dân sự (CDM).

Chủ trì tuyên bố chung nói trên là Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA), Progressive Voice và ALTSEAN-Burma. The Asian Forum for Human Rights and Development là một mạng lưới khu vực vì nhân quyền và phát triển bền vững, có trụ sở tại Bangkok, gồm 81 tổ chức thành viên tại 21 quốc gia Châu Á. Tuyên bố chung của hơn 430 hiệp hội dân sự đặc biệt chú ý đến chuyến công du đầu tháng 6/2021 của phái đoàn ASEAN, gồm tổng Thư ký ASEAN, ông Dato Lim Jock Hoi, và ngoại trưởng Brunei, ông Dato Erywan Pehin Yusof, đại diện cho quốc gia chủ tịch ASEAN. Các hiệp hội dân sự ASEAN chỉ trích "tính không minh bạch" của chuyến đi, với việc phái đoàn ASEAN chỉ tiếp xúc với một bên, là tập đoàn quân sự Miến Điện, chứ không phải là tất cả các bên, "trái với điểm 5 trong Đồng thuận 5 điểm", theo đó "đặc phái viên và phái đoàn ASEAN sẽ đến Miến Điện để gặp gỡ tất cả các bên liên quan".

NUG gửi thư ngỏ đến chính phủ Trung Quốc

Theo trang mạng đối lập Miến Điện Irrawady, cũng hôm 07/06, chính phủ Đoàn kết Dân tộc chống tập đoàn quân sự (NUG) gửi thư ngỏ đến chính phủ Trung Quốc bày tỏ "lo ngại sâu sắc" trước việc Bắc Kinh và khối ASEAN đã không ủng hộ để NUG tham gia vào các nỗ lực tìm giải pháp cho khủng hoảng Miến Điện. Thư ngỏ của NUG gửi chính quyền Trung Quốc được đưa ra ít ngày sau khi NUG lên án ASEAN "đứng hẳn về phía tập đoàn quân sự" trong việc tìm kiếm giải pháp cho khủng hoảng Miến Điện, bùng lên sau đảo chính quân sự 01/02/2021. 

Thư ngỏ được gửi đúng dịp Trung Quốc và ASEAN tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt, kỷ niệm 30 năm hội nghị các ngoại trưởng Trung Quốc-ASEAN đầu tiên và Hội nghị Bộ trưởng Diễn đàn Hợp tác Mêkông – Lan Thương (LMC), từ ngày 6 đến 8 tháng 6 tại Trùng Khánh, Trung Quốc. 

Trọng Thành

*********************

Bị ASEAN chỉ trích, quân đội Miến Điện biện minh cuộc đảo chính

Minh Anh, RFI, 08/06/2021

Tập đoàn quân sự Miến Điện ngày 08/06/2021 biện hộ cho kế hoạch khôi phục nền dân chủ, sau khi bị các đối tác Đông Nam Á thúc ép thực thi "Thỏa thuận 5 điểm" nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng.

Lãnh đạo tập đoàn quân sự Miến Điện, tướng Min Aung Hlaing dự một cuộc thao dượt quân sự tại vùng đồng bằng Ayeyarwaddy, Miến Điện, ngày 03/02/2018. Reuters - Pool

Tại cuộc họp giữa ASEAN với Trung Quốc ở Trùng Khánh hôm qua, ngoại trưởng các nước Đông Nam Á đã bày tỏ sự thất vọng, cho rằng Miến Điện đã quá "chậm chạp" thực thi các đề xuất của ASEAN nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng ở trong nước.

Ngoại trưởng của chính phủ do tập đoàn quân sự lãnh đạo, ông Wunna Maung Lwin, thông qua cơ quan truyền thông Nhà nước tờ Global New Light of Myanmar, đã bác bỏ những chỉ trích trên, cho rằng "con đường duy nhất để bảo đảm hệ thống dân chủ thực sự, có kỷ luật, là thông qua chương trình 5 điểm tương lai được công bố hồi tháng 2/2021".

Cũng theo vị ngoại trưởng này, hầu hết những điểm trên đã được đáp ứng, bao gồm cả các biện pháp phòng chống Covid-19 và lập ra một ủy ban bầu cử mới để điều tra về tình trạng gian lận phiếu trong cuộcbầu cử tháng 11/2020, với kết quả là đảng bà Aung San Suu Kyi thắng lớn.

Quân đội Miến Điện biện minh cho việc giành chính quyền khi tố cáo ủy ban bầu cử cũ đã phớt lờ những khiếu nại về gian lận phiếu.

Còn theo hãng tin Pháp AFP, ba nhà báo Miến Điện chạy sang Thái Lan để trốn chế độ đã được một nước thứ ba chấp nhận cho tị nạn. Thông tin cụ thể về quốc gia hảo tâm này sẽ được nêu cụ thể sau đó, theo như thông cáo của những hãng truyền thông tuyển dụng họ.

Minh Anh

**********************

Miến Điện : Cựu lãnh đạo Aung San Suu Kyi ra tòa ngày 14/06

Thanh Phương, RFI, 07/06/2021

Cựu lãnh đạo Miến Điện Aung San Suu Kyi sẽ bị đem ra xử kể từ ngày 14/06 theo thông báo của các luật sư của bà với hãng tin AFP hôm nay, 07/06/2021.

Phiên toàn đầu tiên được ấn định vào ngày 14/06/2021 xử bà Aung San Suu Kyi chủ tịch Liên Đoàn Quốc vì Dân Chủ Miến Điện.  Ye Aung Thu AFP/Archivos

Bà Aung San Suu Kyi, giải Nobel hòa bình năm 1991, đã bị bắt ngày 01/02 khi quân đội tiến hành đảo chính lật đổ chính phủ dân sự. Từ đó đến nay, cựu lãnh đạo Miến Điện đã bị cáo buộc nhiều tội, từ tàng trữ trái phép máy bộ đàm, đến kích động gây rối trật tự công cộng và vi phạm luật về bí mật quốc gia.

Phiên tòa đầu tiên sẽ diễn ra ngày 14/06 tại thủ đô Naypyidaw. Trong phiên tòa thứ hai vào ngày 15/06 cũng tại Naypidaw, bà Aung San Suu Kyi sẽ bị đem ra xử cùng với cựu tổng thống Win Myint về tội "nổi loạn". Về tội nặng nhất, tội vi phạm luật an ninh quốc gia, có từ thời thuộc địa, cựu lãnh đạo Miến Điện, năm nay 75 tuổi, có thể sẽ bị xử sau đó ở Rangoon.

Nếu bị kết tội, bà Aung San Suu Kyi sẽ bị cấm tham gia chính trị và sẽ lãnh án tù nhiều năm. Các nhà quan sát được hãng tin AFP trích dẫn đều đã lên án "những phiên tòa dàn dựng". Một luật sư của cựu lãnh đạo Miến Điện cho biết, bị quản thúc tại gia kể từ cuộc đảo chính, bà không hề được cung cấp thông tin, chỉ được gặp luật sư hai lần, nhưng hiện tình trạng sức khỏe vẫn tốt.

Ngoài việc đưa bà Aung San Suu Kyi ra xử, các tướng lãnh cầm quyền còn dọa sẽ giải tán đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ của bà. Đảng này đã giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử Quốc Hội năm 2020, nhưng nay bị cáo buộc gian lận bầu cử. Theo AFP, ủy ban bầu cử, thân cận với tập đoàn quân sự, đã cho biết sắp hoàn tất cuộc điều tra. Điều này có nghĩa là sắp tới đây chính quyền sẽ thông báo quyết định về vấn đề này.

Thanh Phương 

Miến Điện : Hơn một trăm ngàn giáo viên bị đình chỉ công việc

Minh Anh, RFI, 23/05/2021

Reuters ngày 23/05/2021 dẫn lời nghiệp đoàn giáo viên Miến Điện cho biết hơn 125 ngàn giáo viên đã bị tập đoàn quân sự đình chỉ giảng dạy vì đã tham gia vào phong trào bất tuân dân sự, phản đối cuộc đảo chính của quân đội đảo chính hồi tháng 2/2021.

Sinh viên và giảng viên các trường Đại học biểu tình, bãi khóa chống đảo chính quân sự tại Mandalay, Miến Điện, ngày 13/03/2021.  AP

Theo giải thích của một vị lãnh đạo nghiệp đoàn với hãng tin Anh, nhưng xin ẩn danh vì lo sợ bị trả đũa, tổng cộng có đến 125.900 giảng viên đã bị đình chỉ công tác ngay hôm thứ Bảy, 22/5. Bản thân người này cũng đã bị nằm trong danh sách bị tập đoàn quân sự truy nã với tội danh kích động chống đối.

Số liệu thống kê các nay hai năm cho biết ngành giáo dục Miến Điện tuyển dụng đến 430 ngàn giáo viên. Tuy nhiên, vị lãnh đạo nghiệp đoàn, vốn dĩ cũng là một giáo viên, cho rằng "đây chỉ là những thông báo đe dọa để mọi người quay trở lại làm việc. Nếu tập đoàn quân sự thật sự muốn sa thải số người này, cả một hệ thống sẽ bị ngừng lại". Vẫn theo người này, nếu ông quay lại làm việc, những cáo buộc nhắm vào ông cũng sẽ được giảm nhẹ.

Trước đó, chính quyền quân sự thông báo đình chỉ công tác của 19/500 giảng viên đại học. Thông báo đình chỉ công tác các giáo viên được đưa ra khi chỉ cách có vài ngày nữa là đến ngày khai giảng năm học mới. Nhiều giáo viên và phụ huynh đã tẩy chay ngày tựu trường, xem đấy như là một phần chiến dịch phản đối tập đoàn quân sự, đang làm tê liệt đất nước sau cuộc đảo chính, chấm dứt 10 năm dân chủ ngắn ngủi.

Reuters cho biết chưa thể liên lạc được với phát ngôn viên tập đoàn quân sự hay bộ Giáo dục để hỏi về thông tin này. Tuy nhiên, tờ Global New Light, hãng thông tấn của tập đoàn quân sự kêu gọi giáo viên và học sinh quay lại trường học, khởi động lại hệ thống giáo dục.

Sáng sớm hôm nay, 23/05/2021, một cuộc giao tranh giữa quân đội Miến Điện và liên minh các nhóm dân tộc vũ trang, phản đối quân đội đảo chính đã nổ ra tại thị trấn Muse, gần biên giới với Trung Quốc, theo như tin tức từ truyền thông Miến Điện. Hiện chưa có thông tin gì về số thương vong.

Minh Anh

*******************

Miến Điện : Lực lượng đối lập liên tục tấn công nhiều trạm kiểm soát quân sự

Thu Hằng, RFI, 22/05/2021

Trong hai ngày 21 và 22/05/2021, nhiều chốt gác của tập đoàn quân sự Miến Điện tại các bang Kachin và Kayah đã bị các lực lượng nổi dậy tấn công. Trong khi đó, số nạn nhân chết vì trấn áp của quân đội từ ngày 01/02 đã lên thành 810 người.

Một căn cứ quân sự Miến Điện, tỉnh Mae Hong Son gần biên giới Thái Lan bị tấn công hôm 27/04/2021. Ảnh minh họa.  AFP - HANDOUT

Nhiều chốt gác quân sự ở thành phố Kkamti, ở tây bắc Miến Điện, đã bị lực lượng Quân đội Độc lập Kachin (KIA) tấn công ngày 22/05. Hai trang web, được Reuters trích dẫn, đăng hình ảnh những cột khói bốc lên từ hiện trường được cho là một đồn quân sự. Naw Bu, một người phát ngôn của lực lượng KIA, cho biết là chưa thể cung cấp thông tin chi tiết về vụ tấn công. Còn theo một người dân, "các cuộc tấn công vẫn đang tiếp diễn" và "vẫn còn nghe thấy tiếng súng".

Trước đó, trong ngày 21/05, Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF), gồm các nhà kháng chiến dân sự, cũng tấn công nhiều chốt gác của quân đội ở thị trấn Demoso và Bawlakhe, bang Kayah (giáp biên giới Thái Lan), khiến ba quân nhân thiệt mạng. Theo trang The Irrawaddy, vụ việc bắt đầu do tập đoàn quân sự tấn công nhiều ngôi nhà, bắt giữ bốn người dân và bốn công chức đình công tại một lễ tang hôm 20/05.

Phía quân đội thông báo bắt giữ 15 người thuộc Lực lượng Phòng vệ Nhân dân, hai người trong số này qua đời khi bị bắt. Còn phía Lực lượng Phòng vệ Nhân dân lên án tập đoàn quân sự sử dụng vũ khí hạng nặng để tấn công và tăng viện thêm vài trăm quân nhân để trấn áp.

Trang The Irrawaddy nhắc lại, kể từ tháng Ba, một tháng sau khi tập đoàn quân sự đảo chính, bang Kayah, cùng với bang Chin và các vùng Sagaing, Magwe, Mandalay, nổi dậy kháng chiến và sử dụng bất kỳ vũ khí nào có trong tay, từ súng hơi đến bom tự chế, để chống lại chế độ quân sự.

Thu Hằng

Đối lập Miến Điện bác bỏ đàm phán với quân đội

Trọng Thành, RFI, 10/05/2021

Nỗ lực khẳng định một chính quyền đối lập với tập đoàn quân sự tiếp tục tại Miến Điện. Theo báo chí đối lập hôm nay, 10/05/2021, "Chính phủ Đoàn kết Dân tộc" (NUG) chống chính quyền quân sự bắt đầu xây dựng một "nền giáo dục song song", chống lại ảnh hưởng của tập đoàn quân sự trong giới trẻ. Trước đó, thứ Bảy, 08/05, đối lập Miến Điện khẳng định sẽ không đàm phán với giới tướng lĩnh, nếu việc đối thoại này đi ngược lại nguyện vọng của nhân dân Miến Điện.

Biểu tình phản đối vụ quân đội đảo chính, tại Kyaukme, bang Shan, ngày 02/05/2021.  AFP - HANDOUT

Theo báo Irrawady, phó tổng thống "Chính phủ Đoàn kết Dân tộc" Miến Điện, ông Duwa Lashi La, người đứng đầu lực lượng đối lập, có một bài phát biểu đáng chú ý, nhấn mạnh hiện tại "con đường đàm phán được thống nhất tại hội nghị cấp cao của khối ASEAN không phải là điều mà người dân Miến Điện mong muốn". Lãnh đạo lực lượng chống tập đoàn quân sự hoan nghênh các nỗ lực của khối ASEAN trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng Miến Điện, nhưng khẳng định ASEAN nên lắng nghe người dân Miến Điện, đồng thời nhấn mạnh là đối lập Miến Điện sẽ chỉ đàm phán với tập đoàn quân sự, khi nào dân chúng muốn.

Đây là lần thứ hai Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện từ chối đối thoại với tập đoàn quân sự, nhưng với những lời lẽ dường như kiên quyết hơn. Tuyên bố đầu tiên được thủ tướng của Chính phủ Đoàn kết Dân tộc đưa ra ngày 27/04. Với NUG, tập đoàn quân sự là "thủ phạm duy nhất" của tình trạng bạo lực hiện nay. Tuyên bố của lãnh đạo NUG lần này được đưa ra cùng ngày với việc chính quyền quân sự liệt Chính phủ Đoàn kết Dân tộc và lực lượng tự vệ của đối lập (People's Defense Forces - PDF), vừa thành lập (ngày 05/05), vào diện "các tổ chức khủng bố". 

Theo Irrawady, đông đảo dân chúng tại Miến Điện thất vọng trước việc khối ASEAN không mời NUG tham gia hội nghị về Miến Điện tại Indonesia hôm 24/04. Việc các lãnh đạo ASEAN không yêu cầu trả tự do cho những người bị giam giữ cũng đã khiến nhiều người Miến Điện thất vọng, và cho rằng ASEAN không hiểu được thực chất tình hình tại Miến Điện. Rất ít người hy vọng ASEAN có thể giải quyết được cuộc khủng hoảng hiện nay.

Lực lượng chống tập đoàn quân sự nỗ lực khẳng định vị thế, trong lúc chờ đợi các điều kiện cho phép đối thoại với chính quyền quân sự. Trả lời báo Myanmar Now, ông Ja Htoi Pan, một người phụ trách Giáo Dục của NUG, cho biết lực lượng đối lập đang có kế hoạch xây dựng một hệ thống đào tạo song song, với đối tượng là các sinh viên không muốn học tại các trường do Quân Đội kiểm soát. Phương thức "đào tạo ngay tại nhà" sẽ là một trong các giải pháp thay thế chính.

Về phía quốc tế, có thêm vận động yêu cầu công nhận Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện. Hôm nay, nhiều chuyên gia hàng đầu về Miến Điện tại Pháp, trong đó có nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher, đã công bố thư ngỏ trên Le Monde, kêu gọi nước Pháp "công nhận ngay tức khắc Chính phủ Đoàn kết Dân tộc Miến Điện". Hôm 08/06, theo CNBC, cựu đại sứ Mỹ tại Miến Điện, Scot Marciel, khẳng định Hoa Kỳ và Trung Quốc nên phối hợp tìm giải pháp chấm dứt bạo lực tại Miến Điện.

Trọng Thành

**********************

Miến Điện : Tập đoàn quân sự liệt "Chính phủ" đối lập vào diện tổ chức khủng bố

Trọng Nghĩa, RFI, 09/05/2021

Chính quyền quân sự tại Miến Điện vào hôm 08/05/2021 đã chính thức gọi "Chính Phủ Đoàn Kết Quốc Gia" bao gồm các nghị sĩ đã rút vào hoạt động bí mật để chống lại chế độ lên cầm quyền sau cuộc đảo chính là một "tổ chức khủng bố". Với quyết định này, tất cả những ai tiếp xúc với các nghị sĩ đó, kể cả nhà báo, đều có thể bị truy tố trong khuôn khổ luật chống khủng bố của Miến Điện.

Một cuộc biểu tình chống đảo chính tại Rangoon, ngày 06/05/2021.  AP

Ngay sau cuộc đảo chính quân sự ngày 01/02, một số dân biểu Miến Điện, trong đó có nhiều thành viên đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ của bà Aung San Suu Kyi, đã thành lập một "Chính Phủ Đoàn Kết Quốc Gia" (NUG) để chống lại chính quyền quân sự. Mới đây, ngày 05/05, chính phủ có thể gọi là "kháng chiến" bí mật này tuyên bố thành lập một "Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân" nhằm chống lại chế độ của các tướng lĩnh và bảo vệ thường dân trước các vụ đàn áp của quân đội.

Trong một thông cáo phát trên đài truyền hình nhà nước Miến Điện vào tối hôm qua, tập đoàn quân sự cho biết "Lực Lượng Phòng Vệ Nhân Dân" cùng với nhóm mang tên Ủy Ban Đại Diện Quốc hội Miến Điện Pyidaungsu Hluttaw (CRPH), hiện đã nằm trong danh sách "các tổ chức khủng bố". Đài truyền hình nói rõ thêm : "Chúng tôi yêu cầu người dân không được (…) hỗ trợ các hành động khủng bố, cũng như viện trợ cho các hoạt động khủng bố của NUG và CRPH, đe dọa đến an ninh của người dân."

Trước đây, chính quyền đã tuyên bố rằng GUN và CRPH là "các hiệp hội bất hợp pháp" và việc tiếp xúc với các tổ chức này tương tự phản quốc. Nhưng phân loại mới này là "tổ chức khủng bố" có nghĩa là bất kỳ ai giao tiếp với các thành viên của tổ chức này, bao gồm cả các nhà báo, đều có thể bị truy tố theo luật chống khủng bố.

Lực lượng Quân Đội Arakan, một nhóm nổi dậy chống quân đội ở bang Rakhine, bị xếp vào danh sách "tổ chức khủng bố" vào năm 2020. Một nhà báo phỏng vấn một quan chức của tổ chức này đã bị bắt. Mặc dù người này đã được thả ngay sau đó, nhưng việc dùng luật chống khủng bố để truy tố các nhà báo đã làm dấy lên lo ngại về chủ trương bịt miệng báo chí.

Cho đến nay, đã có hàng chục nhà báo bị bắt sau cuộc đảo chính, nhiều cơ sở truyền thông bị đóng cửa và các đài truyền hình bị tước giấy phép, dẫn đến việc tin tức thực sự về Miến Điện hoàn toàn bị bịt kín.

Trọng Nghĩa

***********************

Miến Điện : Quân đội từ chối tiếp đại diện ASEAN khi chưa ổn định tình hình

Thu Hằng, RFI, 08/05/2021

Tập đoàn quân sự Miến Điện sẽ không tiếp bất kỳ đại diện nào của ASEAN cho đến khi tái lập được ổn định trong nước. Trong khi trước đó, tướng Min Aung Hlaing, đích thân tham dự một hội nghị của ASEAN ngày 24/04/2021 tại Jakarta (Indonesia), đã ghi nhận "5 điểm" giải quyết cuộc khủng hoảng Miến Điện mà các nước trong Hiệp Hội Đông Nam Á đưa ra.

Lực lượng an ninh Miến Điện vây bắt người biểu tình chống đảo chính tại Rangoon, ngày 07/05/2021.  AFP - STR

Ngày 07/05, ông Kaung Htet San, một phát ngôn viên của Hội đồng Điều hành Nhà nước, khẳng định "chỉ khi nào đạt được mức an toàn và ổn định, chúng tôi sẽ hợp tác về vấn đề đặc phái viên" của ASEAN, còn "tại thời điểm này, chúng tôi ưu tiên cho an ninh và ổn định của đất nước".

Theo hãng tin Reuters, tập đoàn quân sự Miến Điện cho biết sẽ cân nhắc những đề xuất được nêu tại thượng đỉnh ASEAN - chấm dứt tình trạng bạo lực, đối thoại giữa quân đội và đối lập, cho phép hoạt động nhân đạo, cho phép một đặc phái viên của ASEAN đến Miến Điện - nếu họ thấy có lợi.

Trong khi đó, Trung Quốc đề xuất tổ chức một cuộc họp ngoại trưởng với ASEAN vào tháng 06, trong đó sẽ đề cập về cuộc khủng hoảng Miến Điện. Thông tin được trang Kyodo News đưa ngày 07/05 vào lúc ASEAN dường như đang tìm hậu thuẫn từ Mỹ và Trung Quốc nhằm tìm giải pháp cho tình hình ở Miến Điện.

Kể từ khi quân đội đảo chính vào đầu tháng 02/2021, có ít nhất 774 người bị thiệt mạng vì lực lượng an ninh ở Miến Điện, theo tổng kết ngày hôm quan07/05 của ông Stephane Dujarric, người phát ngôn của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc. Ngoài ra, hơn 3.700 người vẫn đang bị giam giữ.

Các cuộc biểu tình vẫn tiếp diễn hàng ngày ở nhiều thành phố lớn, như tại ít nhất 10 điểm ở thủ phủ kinh tế Rangoon ngày 07/05. Theo các hình ảnh được đăng trên mạng xã hội, rất nhiều người bị bắt tại Rangoon trong ngày 08/05, trong khuôn khổ chống "khủng bố", theo lý giải của quân đội. Hôm trước (07/05), lực lượng du kích Quân đội Giải phóng Quốc gia Karen (KNLA) đã chiếm và đốt một chốt gác của quân đội chính phủ sau khi quân lính bỏ chạy. Trước đó 10 ngày, chốt gác đầu tiên cũng đã bị quân nổi dậy đốt.

Thu Hằng

Miến Điện : Một nửa dân cư sẽ lâm vào cảnh đói nghèo từ đây đến đầu 2022

Trọng Thành, RFI, 30/04/2021

Khủng hoảng chính trị, sau đảo chính quân sự, có thể khiến xã hội Miến Điện rơi vào cảnh nghèo đói, bần cùng như 16 năm về trước. Trên đây là dự báo của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), hôm nay, 30/04/2021.

Nông dân Miến Điện ở Mandalay. Ảnh minh họa chụp ngày 15/02/2019.  Reuters - Ann Wang

Theo UNDP, "25 triệu dân Miến Điện có thể rơi vào mức dưới nghèo, từ đây đến đầu năm 2022", tức trở lại với tình hình 16 năm trước. Theo người phụ trách UNDP, Achim Steiner, "không có các định chế dân chủ vận hành bình thường, người dân Miến Điện sẽ phải đối mặt với sự trở lại đầy bi kịch của mức nghèo đói chưa từng có từ một thế hệ". Từ năm 2005 đến 2017, tỉ lệ dân cư sống trong cảnh đói nghèo tại Miến Điện đã giảm từ 48% còn 25%.

Các cuộc biểu tình diễn ra gần như hàng ngày trong những tháng qua, kể từ cuộc đảo chính quân sự 01/02/2021 đã bị Quân đội đàn áp khốc liệt. Phong trào bãi công bùng lên trong hàng loạt ngành nghề, như ngân hàng, y tế, giáo dục, công nghệ, khiến nhiều lĩnh vực kinh tế tê liệt. Các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ bị cản trở nghiêm trọng, giá cả thuốc men, thực phẩm hay xăng dầu tăng vọt tại nhiều nơi. Hệ thống ngân hàng gần như hoàn toàn tê liệt, khiến xã hội Miến Điện lâm vào cảnh thiếu tiền mặt. Bên cạnh đó, các trợ cấp xã hội bị giới hạn rất nhiều.

Chính quyền quân sự truy tố một lãnh đạo phong trào phản kháng

Chính quyền quân sự tiếp tục chiến dịch đàn áp trên lĩnh vực tư pháp. Hôm qua, một trong các lãnh đạo phong trào phản kháng, ông Wai Moe Naing, 26 tuổi, theo đạo Hồi, bị truy tố về tội phản bội và giết người. Ông Wai Moe Naing bị bắt hôm 15/04. Theo cáo buộc của chính quyền quân sự, vị lãnh đạo phong trào phản kháng nói trên có quan hệ với một số thành viên Chính phủ lâm thời Đoàn Kết Dân tộc, chống đảo chính.

Việc chính quyền quân sự đàn áp đẫm máu khiến nhiều lực lượng vũ trang sắc tộc thiểu số tại các vùng biên giới phía bắc và phía đông tức giận. Một số nhóm vũ trang khởi động lại cuộc kháng chiến chống tập đoàn quân sự. Nhiều nhóm vũ trang cũng tạo điều kiện cho đối lập chạy trốn đàn áp ẩn náu trên các phần lãnh thổ do họ kiểm soát. Chiều hôm qua, Quân đội Miến Điện tiếp tục không kích vào một khu vực sát biên giới Thái Lan, theo tỉnh trưởng Thái Lan (tỉnh Mae Hong Son). Hơn 24.000 thường dân tại khu vực này phải sơ tán do bạo lực.

Trọng Thành

********************

Liên Âu huấn luyện cảnh sát Miến Điện : Bruxelles bắt tay nhầm với "quỷ dữ" ?

Thùy Dương, RFI, 29/04/2021

Trong những tuần qua, Liên Hiệp Châu Âu đã có nhiều phản ứng, trong đó có cả các biện pháp trừng phạt nhắm vào tập đoàn quân sự Miến Điện, liên quan tới cuộc đảo chính và các vụ quân đội, cảnh sát đàn áp, sát hại người biểu tình. Thế nhưng, chính Liên Âu trong những năm qua đã chi rất nhiều tiền để huấn luyện cảnh sát Miến Điện, với mục đích hỗ trợ quá trình chuyển tiếp dân chủ tại quốc gia Đông Nam Á này.

Cảnh sát chống bạo động Miến Điện bắn hơi cay vào người biểu tình, tại Rangoon, ngày 28/02/2021. Reuters – Stringer

Mypol - chương trình ít được nhắc tới

Báo Libération ngày 23/04/2021 trong bài viết "Khi Liên Hiệp Châu Âu huấn luyện cảnh sát Miến Điện" đã tiết lộ chuyện vốn dĩ rất ít được nhắc tới : Từ lời kêu gọi trực tiếp của nhà lãnh đạo Miến Điện Aung San Suu Kyi và chính phủ Miến Điện, Liên Âu đã chi 40 triệu euro cho chương trình Mypol (Myanmar Police), trong khuôn khổ dự án MPF - "Ủng hộ cải tổ lực lượng cảnh sát Miến Điện". Sau giai đoạn thử nghiệm 2013-2015, chương trình Mypol chính thức được triển khai vào năm 2016.

Tham gia chương trình huấn luyện cảnh sát Miến Điện có các cơ quan tổ chức của nhiều nước thành viên Liên Âu như Civipol thuộc bộ Nội Vụ của Pháp, GIZ của Đức, NI-CO của Irland, DCAF của Thụy Sỹ và nhất là Fiiapp của Tây Ban Nha. Trong suốt 4 năm qua, các huấn luyện viên của Châu Âu đã tập huấn cho 4.500 cảnh sát Miến Điện cách quản lý đám đông, điều tra tội phạm và khuyến khích họ đối thoại với giới truyền thông và nghị sĩ.

Vào tháng 01/2021, ít lâu trước khi xảy ra vụ đảo chính đẩy Miến Điện vào khủng hoảng, các huấn luyện viên Châu Âu vẫn còn đang thực hiện một bộ phim quảng cáo sitcom để tô bóng hình ảnh của công tác thực thi pháp luật của lực lượng cảnh sát.

Thế nhưng, một năm trước khi chương trình Mypol được hoàn thành theo dự kiến, vụ đảo chính của quân đội Miến Điện đã làm tan vỡ mọi chuyện. Trả lời Libération, ông Miguel de Domingo, giám đốc Quỹ Tây Ban Nha Fiiapp, cơ quan chính giám sát dự án Mypol của Bruxelles, cay đắng nói : "Không có gì dễ dàng với chương trình này, nhưng có vẻ như (khi đó) chúng tôi đang tiến bộ". Ngay sau khi xảy ra vụ đảo chính, Bruxelles đã đình chỉ chương trình Mypol. Trang web của Mypol đã biến mất không còn dấu vết còn trang Facebook của Mypol thì không thể truy cập được.

Châu Âu quá "ngây thơ" ?

Vào năm 2012, trước khi Mypol được thí điểm, cảnh sát Miến Điện bị chỉ trích vì dính vào các vụ bạo lực giữa Phật tử và người Hồi giáo ở bang Arakan, miền tây đất nước, bạo lực cuối cùng đã lan rộng ra cả nước. Cũng trong năm 2012, cảnh sát Miến Điện ném bom phốt pho trắng vào người biểu tình tại một mỏ đồng. Hàng trăm người bị bỏng, trong đó có cả các nhà sư. Bà Aung San Suu Kyi, khi đó là dân biểu, đã lãnh đạo một ủy ban điều tra vụ việc và kêu gọi đào tạo cảnh sát tốt hơn, với sự giúp đỡ của Liên Hiệp Châu Âu. Libération nhấn mạnh trên thực tế, lực lượng cảnh sát Miến Điện thuộc bộ Nội Vụ, do quân đội kiểm soát và các chỉ huy của lực lượng cảnh sát chủ yếu là các cựu quân nhân.

Tham vọng và lời hứa của Bruxelles khi tổ chức chương trình Mypol là "cải cách" lực lượng cảnh sát Miến Điện, hướng dẫn họ cách thực thi nhiệm vụ tốt nhất theo chuẩn quốc tế và "tôn trọng nhân quyền". Tất cả là nhằm giúp nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyi, hỗ trợ quá trình chuyển đổi dân chủ sau 5 thập kỷ độc tài tại Miến Điện, bảo vệ Nhà nước pháp quyền ở quốc gia này.

Thế nhưng, theo thời gian, mặc dù được Liên Âu huấn luyện, cảnh sát Miến Điện cũng chỉ thay đổi được chút ít. Vào năm 2015, nhiều học sinh bị cảnh sát đánh đập và bắt giữ. Năm 2017, quân đội Miến Điện bị cáo buộc thực hiện tội ác diệt chủng đối với người Hồi giáo thiểu số Rohingya ở miền tây đất nước, trong đó có sự tham gia của lực lượng cảnh sát. Vài tháng sau, hai nhà báo của hãng tin Anh Reuters đang điều tra một ngôi mộ tập thể đã bị cảnh sát gài bẫy. Sau đó, họ bị giam trong tù hơn 500 ngày. Thế nhưng Bruxelles vẫn cho duy trì Mypol.

Mọi chuyện diễn ra không như mong muốn của Bruxelles

Kể từ khi xảy ra đảo chính, quân đội Miến Điện và cảnh sát liên tục bị tố cáo về các vụ bắn đạn thật vào dân thường, giết người phi pháp và các hành vi tra tấn, sát hại ít nhất 750 dân thường, trong đó có cả trẻ em. Một đại diện của phái đoàn Châu Âu tại Miến Điện khẳng định những cách hành xử như vậy rõ ràng đã đi ngược lại các mục tiêu của Mypol và là trách nhiệm duy nhất thuộc về những người có liên quan và chỉ huy của họ. Tuy nhiên, ông Maw Htun Aung, nhà tư vấn độc lập và cựu ứng viên Quốc hội Miến Điện nói với Libération : "Tôi không muốn đổ lỗi cho Châu Âu, nhưng đó là một thỏa thuận với ma quỷ".

Về các nhà huấn luyện Châu Âu, khi được Libération hỏi, ai cũng né tránh, từ chối bình luận công khai. Một huấn luyện viên nói ông không muốn bị gắn với những gì hiện giờ đang xảy ra ở Miến Điện. Còn Mark Farmaner, giám đốc của tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK, đả kích : "Liên Hiệp Châu Âu đã tin vào một câu chuyện cổ tích. Tình trạng bạo lực hiện nay cho thấy các lực lượng an ninh (Miến Điện) không bao giờ có ý định cải tổ".

Anh Quốc lo ngại rằng những thành quả của khóa huấn luyện "không minh bạch" của Châu Âu mà 4.500 cảnh sát Miến Điện được hưởng giờ đây sẽ được lực lượng an ninh Miến Điện sử dụng để đàn áp các nhà hoạt động. Một số nguồn tin xác nhận với Libération rằng trong giai đoạn thử nghiệm Mypol 2013 - 2015, nhiều trang thiết bị phòng vệ đã được trao cho lực lượng thực thi pháp luật của Miến Điện, trong đó có hàng nghìn mũ bảo hiểm, khiên, đồ bảo hộ khác … bất chấp quy định của Liên Âu ngày 02/05/2013 nghiêm cấm việc chuyển các thiết bị đó đến Miến Điện.

Bà Nabila Massrali, phát ngôn viên về ngoại giao và chính sách an ninh của Liên Âu, giải thích là Bruxelles cho phép xuất khẩu các thiết bị nói trên trong các trường hợp ngoại lệ vì mục đích nhân đạo, bảo vệ hoặc phục vụ các chương trình củng cố các định chế của Liên Hiệp Quốc hoặc Liên Âu.

Mypol đã bị Bruxelles đình chỉ vào ngày 07/02/2021. Theo trang mạng RT France, dù gọi đó là một quyết định đáng hoan nghênh nhưng tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK cũng cho rằng quyết định của Liên Âu được đưa ra quá trễ, bởi theo báo Anh The Guardan, rất có thể theo lệnh của quân đội, rất có thể chính các đơn vị cảnh sát đặc nhiệm đã qua khóa huấn luyện của Châu Âu, đã bắn vào người biểu tình và tham gia trấn áp phong trào đấu tranh chống đảo chính.

Mark Farmaner, giám đốc tổ chức phi chính phủ Burma Campaign UK, nhận định Liên Âu đã "nhắm mắt làm ngơ" quá lâu trước những chuyện xảy ra tại Miến Điện trong những năm qua vì Bruxelles nghĩ rằng xích lại gần quân đội và chính phủ Miến Điện là cách tốt nhất để có thể tạo ra ảnh hưởng mang tính tích cực. Rất tiếc là mọi chuyện lại không diễn ra như vậy. Trên Twitter, giám đốc tổ chức Burma Campaign UK, có trụ sở tại Luân Đôn, kêu gọi Bruxelles minh bạch hóa, công bố các tài liệu liên quan đến chương trình Mypol, đặc biệt là về các thiết bị phòng vệ mà Liên Âu đã cung cấp cho cảnh sát Miến Điện.

Thùy Dương

*******************

Hai căn cứ không quân Miến Điện bị tấn công

Thụy My, RFI, 29/04/2021

Hôm 29/04/2021 hai căn cứ của không quân Miến Điện đã bị tấn công, Reuters dẫn nguồn từ báo chí địa phương và một nhân chứng cho biết như trên. Hiện chưa biết bên tấn công là phe nào, chưa có ai nhận trách nhiệm, và cũng không rõ có nạn nhân hay không.

Khói b ố c lên t ừ m ộ t c ă n c ứ c ủ a quân độ i Mi ế n Đ i ệ n, d ọ c b ờ sông Salween, b ị l ự c l ượ ng v ũ trang s ắ c t ộ c Karen t ấ n công. Ả nh do website Kawthoolei Today ch ụ p và công b ố ngày 27/04/2021.  AFP – Handout

Ba vụ nổ đã xảy ra vào sáng sớm tại một căn cứ không quân gần thành phố Magway ở miền trung Miến Điện. Hãng tin Delta News Agency trên Facebook cho biết các rào cản đã được thiết lập trên các con đường bên ngoài căn cứ sau các vụ nổ.

Sau đó năm quả rốc-kết đã bắn vào một trong những căn cứ không quân chính của Miến Điện tại Meiktila, phía đông bắc Magway. Nhà báo Than Win Hlaing đang ở gần đó, đưa tin này lên mạng xã hội. Ông cũng đăng một video cho thấy tiếng rít của một quả đạn rốc-kết đang bay, tiếp theo là một tiếng nổ.

Reuters không thể kiểm tra sự chân thực của các hình ảnh trên, và cũng không liên lạc được với phát ngôn viên quân đội Miến Điện.

Ngoài phong trào phản kháng của dân chúng, quân đội kể từ sau vụ đảo chính còn phải đối phó với sự trỗi dậy của các lực lượng thiểu số vũ trang tại các vùng biên giới ở miền bắc và miền đông Miến Điện. Tuy vậy các vụ tấn công vào căn cứ quân sự ở miền trung rất hiếm hoi trong nhiều thập niên xung đột giữa quân đội và nhiều phong trào nổi dậy khác nhau.

Thụy My

*******************

Nhiều thượng nghị sĩ thúc giục chính quyền Biden tăng cường trừng phạt quân đội Miến Điện

Thùy Dương, RFI, 28/04/2021

Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng của Hoa Kỳ hôm qua 27/04/2021 thúc giục chính quyền của tổng thống Joe Biden tăng cường trừng phạt quân đội Miến Điện, kể cả chặn doanh thu của một công ty năng lượng của Nhà nước Miến Điện, do tập đoàn quân sự đã tiến hành đảo chính và đàn áp người dân.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio phát biểu trong một cuộc điều trần của Ủy ban Thương mại, Khoa học và Giao thông của Thượng Viện, Washington, Hoa Kỳ, ngày 21/04/2021.  Reuters - POOL

Trong một bức thư, thượng nghị sĩ Jeff Merkley, thuộc đảng Dân Chủ và Marco Rubio, thượng nghị sĩ Cộng Hòa, cùng 4 thượng nghị sĩ khác đã thúc giục ngoại trưởng Antony Blinken và bộ trưởng Tài Chính Janet Yellen tìm kiếm những cánh thức mới "để hỗ trợ người dân Miến Điện" trong cuộc đấu tranh vì dân chủ trong bối cảnh các "tội ác chống nhân loại" ngày càng gia tăng.

Doanh thu khí đốt từ các công ty liên doanh có liên hệ với các tập đoàn như Total và Chevron là nguồn ngoại hối duy nhất và quan trọng nhất đối với chính quyền Miến Điện, khoảng 1,1 tỉ đô la/năm. Vì thế, các thượng nghị sĩ Mỹ đề xuất chặn dòng tiền từ các doanh nghiệp Mỹ sang công ty dầu khí Miến Điện (MOGE) thuộc bộ Năng Lượng nước này, thay vào đó chuyển tiền vào một quỹ tín dụng ủy thác cho đến khi Miến Điện có một chính phủ được bầu cử dân chủ hoặc sử dụng số tiền trên vào các mục đích nhân đạo.

Reuters nhắc lại các tổ chức nhân quyền cũng kêu gọi các công ty năng lượng bao gồm Chevron và Total cắt đứt liên hệ với tập đoàn quân sự Miến Điện.

Tình trạng đào ngũ trong quân đội Miến Điện

Về tình hình tại Miến Điện, phong trào bất tuân dân sự đã nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của hàng chục nhóm phiến quân, các lực lượng này đang đẩy mạnh tấn công chống lại chính quyền quân sự. Những mặt trận này có đặt ra thách thức nghiêm trọng cho quân đội Miến Điện hay không ?

Trả lời phỏng vấn đài RFI Pháp ngữ, bà Sylvie Brieu, chuyên gia về Miến Điện, tác giả của cuốn sách "Miến Điện, những con đường của tự do", giải thích :

"Một mặt, chúng ta thấy mong muốn của một quân đội muốn đập tan các cuộc nổi dậy, nhưng đó cũng là một đội quân xảy ra nhiều vụ đào ngũ theo đúng nghĩa. Không biết con số chính xác các vụ đào ngũ là bao nhiêu, nhưng cho đến nay người ta đã biết là có những binh sĩ đã bỏ đi, có những sĩ quan đã bỏ đi, cũng có những cảnh sát đã rời bỏ hàng ngũ, chạy sang Ấn Độ hoặc một số nước khác có chung biên giới để tị nạn.

Chẳng hạn người dân tộc Chin là những người rất tích cực trên các mạng xã hội, dù hiện nay đã giảm một chút vì họ gặp khó khăn khi kết nối mạng, nhưng họ vẫn tiếp tục cho lan truyền tin tức. Và trong đêm qua, họ đã đăng tải thông báo theo đó có một binh sĩ đã thiệt mạng ở miền nam bang Chin. Bang này nằm ở phía tây Miến Điện, tức là sát với biên giới Ấn Độ. Và binh sĩ quân đội nói trên đã bị một dân quân địa phương bắn. Và người ta biết đó không phải là quân đội chính quy mà là các dân quân địa phương tự tổ chức".

Thùy Dương

**********************

Phiến quân Karen chiếm một căn cứ của quân đội Miến Điện

Thanh Phương, RFI, 27/04/2021

Phiến quân sắc tộc Karen, một trong những lực lượng phiến quân chính ở Miến Điện, hôm nay, 27/04/2021, đã chiếm được một căn cứ quân sự ở bang Karen, miền đông nam, gây lo ngại về sự gia tăng xung đột giữa các sắc tộc thiểu số với quân đội.

M ộ t c ă n c ứ quân s ự Mi ế n Đ i ệ n bên b ờ sông Salween, b ị cháy sau cu ộ c t ấ n công c ủ a l ự c l ượ ng v ũ trang Li ê n hi ệ p Dân t ộ c Karren (KNU). Ả nh cho t ổ ch ứ c Kawwhoolei Today ch ụ p và công b ố ngày 27/04/2021 AFP - Handout

Căng thẳng giữa tập đoàn quân sự với một số sắc tộc thiểu số ở Miến Điện đã ngày càng dâng cao kể từ sau cuộc đảo chính ngày 01/02 lật đổ chính phủ dân sự của bà Aung San Suu Kyi

Từ Bangkok, thông tín viên RFI trong khu vực Carol Isoux tường trình :

"Trong các trận giao tranh xảy ra trước khi trời sáng, lực lượng Karen đã chiếm một trại lính của quân đội Miến Điện, đồng thời dường như đã bắn hạ nhiều binh lính và tịch thu một kho vũ khí.

Kể từ đầu khủng hoảng, lực lượng sắc tộc Karen đã đứng trên tuyến đầu trong cuộc chiến chống tập đoàn quân sự, thậm chí đã lập các trại để huấn luyện các thanh niên thành thị muốn tham gia chiến đấu trong hàng ngũ phiến quân.

Đây không phải là lần đầu tiên là phiến quân Karen chiếm một căn cứ của quân đội Miến Điện. Trước đó, vào cuối tháng 3, họ đã chiếm một căn cứ khác, hạ sát 10 binh lính. Quân đội Miến Điện lúc đó đã phản công bằng những cuộc không kích vào các cứ điểm của lực lượng này. Cho nên sáng nay, nhiều dân làng đang rất hoảng sợ. Theo ước tính, có gần 25.000 người đã chạy lánh nạn khỏi vùng đang có chiến sự giữa phiến quân Karen và quân đội Miến Điện. Khoảng 3.000 dường như đã vượt biên sang Thái Lan".

Tập đoàn quân sự sẽ "xem xét" các đề xuất của ASEAN

Hôm nay, tập đoàn quân sự Miến Điện tuyên bố sẽ "chú tâm xem xét các đề xuất mang tính xây dựng" của ASEAN, nhưng khẳng định ưu tiên của họ hiện nay là duy trì "trật tự công cộng" trong nước.

Trong cuộc họp thượng đỉnh tại Jakarta thứ Bảy tuần trước, các nước ASEAN đã đề ra một kế hoạch gồm 5 điểm nhằm chấm dứt bạo lực và thúc đẩy đối thoại giữa các bên ở Miến Điện.

Cho tới nay, chính quyền quân sự ở Naypyidaw vẫn bất chấp những lời lên án của quốc tế. Hoa Kỳ, Liên Hiệp Châu Âu và Anh Quốc đã ban hành các biện pháp trừng phạt các tướng lãnh cầm quyền và các tập đoàn có liên hệ với họ. Nhưng Trung Quốc và Nga, vốn là đồng minh truyền thống của tập đoàn quân sự, vẫn chống lại mọi biện pháp trừng phạt của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, như ban hành lệnh cấm vận vũ khí đối với Miến Điện.

Thanh Phương