Thông Luận

Standard Chartered hạ dự đoán mức tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2024 xuống 6%

RFA, 25/04/2024

Ngân hàng Standard Chartered vừa hạ mức dự đoán tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2024 từ 6,7% xuống 6% và cho biết mức tăng trưởng trong quý một năm nay của Việt Nam đã thấp hơn mức dự đoán do những khó khăn về thương mại toàn cầu.

Cảng Quy Nhơn ở Bình Định hôm 29/3/2024 - AFP

Reuters trích dẫn thông báo của Standard Chartered viết: “Thương mại, yếu tố chính của tăng trưởng và đầu tư cho Việt Nam, cũng đối mặt với những thách thức ngắn và dài hạn”.

Dự báo của Standard Chartered cũng hạ mức lạm phát năm từ 5,5% xuống 4,3% sau khi lạm phát trong quý một thấp hơn mức dự đoán.

Theo báo cáo của Tổng cục thống kê Việt Nam, GDP quý một năm nay của Việt Nam tăng trưởng 5,66%. Mức này được nói cao hơn so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, nhiều dấu hiệu cho thấy đà phục hồi kinh tế chưa bên vững. Nguyên nhân được nói là do những bấp bênh từ tình hình kinh tế thế giới tiếp tục gây ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng.

Việt Nam đề ra mục tiêu tăng trưởng cả năm là từ 6 - 6,5%. Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia kinh tế trong nước cho biết tăng trưởng kinh tế các quý cuối năm cần đạt từ 5,85 - 6,28% ở kịch bản tăng trưởng 6% và từ 6,32 - 7,08% ở kịch bản tăng trưởng 6,5%. 

Nguồn : RFA, 25/04/2024

****************************

Standard Chartered hạ dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2024 xuống 6%

VOA, 24/04/2024

Ngân hàng Standard Chartered vừa cắt giảm mức dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm nay xuống còn 6%, thấp hơn mức 6,7% được đưa ra trước đó, Reuters và truyền thông Việt Nam dẫn thông báo của Standard Chartered cho biết hôm thứ Tư (24/4), với nguyên nhân đưa ra là do GDP trong quý đầu của năm thấp hơn dự kiến và những trở ngại thương mại toàn cầu.

Một cửa hàng bán quần áo ở Hà Nội. Nền kinh tế Việt Nam đang có những dấu hiệu phục hồi vào đầu năm 2024 nhưng vẫn đối mặt với những thách thức ngắn hạn và dài hạn, theo Standard Chartered.

"Thương mại, nguồn tăng trưởng và đầu tư quan trọng của Việt Nam, cũng phải đối mặt với những thách thức ngắn hạn và dài hạn", Reuters dẫn thông cáo của Standard Chartered nói.

Ngân hàng này cũng cắt giảm dự báo lạm phát trong năm 2024 của Việt Nam xuống 4,3% so với mức 5,5% đưa ra trước đó vì mức lạm phát quý đầu tiên thấp hơn dự kiến.

"Việt Nam đang nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đầu tư nước ngoài tiếp tục bị thu hút bởi môi trường đầu tư thuận lợi và nguy cơ gia tăng căng thẳng thương mại Mỹ-Trung", VnExpress dẫn lời ông Tim Leelahaphan, Chuyên gia kinh tế về Thái Lan và Việt Nam của Standard Chartered, nhận định. Ông cho biết thêm rằng "Với đà kinh tế đang phục hồi, chúng tôi cho rằng chính sách tiền tệ sẽ ít cần hỗ trợ hơn".

Standard Chartered công bố giảm mức dự báo tăng trưởng của Việt Nam một ngày sau khi Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng năm 2024 của Việt Nam sẽ đạt 5,5% và tăng dần lên 6% vào năm 2025.

Theo WB, nền kinh tế đang có những dấu hiệu phục hồi khác nhau vào đầu năm 2024. Báo cáo "Điểm lại - Cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam" ấn bản tháng 4/2024 của WB nói rằng trong khi xuất khẩu của Việt Nam đang phục hồi, tiêu dùng và đầu tư tư nhân trong nước lại tăng lên chậm hơn".

Nguồn : VOA, 24/04/2024

****************************

Việt Nam tăng khai thác điện than tối đa để chống mất điện mùa hè

VOA, 24/04/2024

Bộ Công thương Việt Nam vừa ra quyết định kêu gọi các công ty khai thác than tối đa hóa sản lượng để đối phó với nguy cơ thiếu điện trong những tháng hè nóng nực sắp tới, giữa bối cảnh Việt Nam hiện là 1 trong 5 nước tiêu thụ than đá cao nhất Đông Nam Á và đang đặt mục tiêu đưa chỉ số phát thải carbon về 0 vào năm 2050

Việt Nam là quốc gia sử dụng phần lớn năng lượng từ than đá và hiện là 1 trong 5 nước tiêu thụ than đá cao nhất Đông Nam Á.

Trong Quyết định điều chỉnh kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện quốc gia năm 2024 và các tháng cao điểm mùa khô (tháng 4, 5, 6, 7) công bố hôm 23/4, Bộ Công Công thương nói trong bối cảnh tình hình thủy văn không thuận lợi, các nguồn nhiệt điện, đặc biệt là nhiệt điện than khu vực miền Bắc đã được huy động cao để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tăng cao hơn so với dự báo.

Là quốc gia sử dụng phần lớn năng lượng từ than đá, Việt Nam hiện đang nỗ lực tránh lặp lại tình trạng mất điện nghiêm trọng xảy ra vào năm ngoái, khi tình hình thiếu khoáng sản, thời tiết nắng nóng và hạn hán buộc nước này phải cắt điện tại các khu công nghiệp phía Bắc làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất của nhiều cơ sở của các tập đoàn nước ngoài trong khu vực, theo nhận định của Bloomberg.

Với nhiệt độ dự kiến sẽ tăng cao hơn nữa vào mùa hè này, Việt Nam đang cùng các quốc gia khác như Trung Quốc, Indonesia chuyển sang sử dụng loại nhiên liệu hóa thạch bẩn nhất để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tăng vọt trong những tháng sắp tới.

Trong quyết định mới công bố, Bộ Công Thương Việt Nam điều chỉnh tổng điện năng sản xuất của các nhà máy điện và nhập khẩu của toàn quốc năm 2024 lên 310,6 tỷ kWh, tăng hơn 4,3 tỷ kWh điện/năm so với kế hoạch. Trong đó, tổng lượng điện mùa khô là 150,916 tỷ kWh, tăng 2,4 tỷ kWh điện và mùa mưa là 159,684 tỷ kWh, tăng 2 tỷ kWh điện.

Bộ này cũng điều chỉnh điện dự phòng năm 2024 và mùa khô lên 111,468 tỷ kWh, tăng 2,3 tỷ kWh/năm so với kế hoạch dự phòng trước đó.

Theo cơ quan khí tượng Việt Nam, nhiệt độ ở một số khu vực đã lên tới khoảng 40^oC (105^oF) vào tháng 4, mức cao nhất trong tháng kể từ năm 2016. Chính phủ cho biết một số hồ chứa nước đã giảm xuống chỉ còn 25% mức trung bình theo mùa, đe dọa hạn chế việc sản xuất điện khi cần thiết nhất, theo Bloomberg.

Thời tiết nắng nóng sẽ thúc đẩy mức tiêu thụ điện, với nhu cầu dự kiến tăng 13% trong tháng 5 và tháng 7 so với một năm trước đó, tăng lên so với ước tính trước đó là dưới 10%. Chính phủ đã yêu cầu các nhà sản xuất và hộ gia đình thực hiện các biện pháp tiết kiệm điện và hạn chế tiêu thụ điện trong giờ cao điểm.

Việt Nam cũng đang dựa vào Trung Quốc để giúp giải quyết một phần thiếu hụt năng lượng. Theo đó, tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ tăng lượng điện nhập khẩu từ quốc gia láng giềng cao hơn khoảng 60% so với kế hoạch, tờ Thanh Niên đưa tin hôm 23/4.

Theo thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, Việt Nam là một trong 5 nền kinh tế có mức tiêu thụ than đá cao nhất ở Đông Nam Á. Trữ lượng than đá tại Việt Nam là khoảng 50 tỷ tấn.

Trong tháng 3/2024, Việt Nam nhập khẩu than các loại hơn 5,4 triệu tấn, tương đương 670,9 triệu USD, tăng 30,1% về lượng và tăng 9,2% về trị giá so với tháng trước đó. Tính chung 3 tháng đầu năm, nhập khẩu than các loại đạt hơn 14,6 triệu tấn, trị giá 1,95 tỷ USD, tăng mạnh 76% về lượng, tăng 35,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2023.

Bộ Công Thương cho biết dự kiến khả năng huy động than tăng trong giai đoạn từ nay đến năm 2030 là từ 43-47 triệu tấn than thương phẩm/năm. Sau đó, giảm dần vào giai đoạn 2035-2045.

Nguồn : VOA, 24/04/2024

Những chỉ số tăng trưởng ấn tượng của Trung Quốc đã che khuất những chênh lệch và bất an xã hội tiềm ẩn.

Một tàu container chở du khách đi ngắm cảnh ở Tiamen, tỉnh Phúc Kiến, phía đông nam Trung Quốc vào ngày 26/12/2023 – Ảnh AP/Andy Wong

Trung Quốc là một minh chứng điển hình cho nghịch lý tăng trưởng, nơi các chỉ số kinh tế ấn tượng đã che khuất những chênh lệch và bất an xã hội tiềm ẩn. Một so sánh giữa các con số kinh tế ấn tượng của Trung Quốc và thực tế đời sống của doanh nghiệp và người dân nước này sẽ giải thích cách những mâu thuẫn này cùng tồn tại. Hiểu được những khác biệt này và tìm kiếm giải pháp để thu hẹp chúng sẽ mang lại tác động đáng kể đến quỹ đạo kinh tế và vị thế toàn cầu của Trung Quốc.

Nghịch lý tăng trưởng

Ngày 17/01, Cục Thống kê Quốc gia công bố tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong năm 2023 đạt 5,2%, một con số rất đáng khen ngợi và đứng trong top đầu thế giới. Con số đó cho thấy nền kinh tế Trung Quốc một lần nữa đã đạt được mức tăng trưởng ổn định và nhanh chóng.

Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy những dấu hiệu căng thẳng rõ ràng: Người tiêu dùng đang tiết kiệm thu nhập khả dụng (vốn đang bị thu hẹp) thay vì chi tiêu, và các doanh nghiệp đang tạm dừng đầu tư do lo ngại lợi nhuận và giá trị công ty suy giảm.

Năm 2023, tổng giá trị thị trường của các cổ phiếu loại A ở Trung Quốc giảm khoảng 8,5 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương với tổng chi phí của Sáng kiến Vành đai và Con đường trong suốt thời gian nó hoạt động (ước tính khoảng 1,2-1,3 nghìn tỷ USD, tương đương 8-9 nghìn tỷ nhân dân tệ). Sự suy giảm này xảy ra trong bối cảnh thị trường vốn đang tăng trưởng ở Mỹ, nhiều nước Châu Âu, và Ấn Độ. Chỉ riêng trong tuần giao dịch đầu tiên của năm 2024, thêm 7 nghìn tỷ nhân dân tệ nữa đã bị thổi bay. Thị trường chứng khoán phản ánh tâm lý chung của các nhà đầu tư, theo đó cho thấy sự mất niềm tin vào triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc.

Những người mà tôi trò chuyện trong chuyến đi gần đây tới Trung Quốc đã chia sẻ những cảm nhận sau: Người giàu ít có niềm tin vào việc gia tăng hoặc thậm chí duy trì tài sản của mình, còn người nghèo ít có hy vọng thăng tiến. Hai cụm từ "nội quyển" (cạnh tranh nội bộ) và "thảng bình" (nằm thẳng) gói gọn những gì đã xảy ra trong năm qua. Nội quyển là một thuật ngữ xã hội học mô tả tình trạng cạnh tranh quá mức và không hiệu quả, dẫn đến một trò chơi có tổng bằng không, trong đó các nguồn lực dù được phân phối lại nhưng chỉ tạo ra giá trị đích thực tối thiểu. Thảng bình, một từ tiếng lóng trên mạng, đặc trưng cho thái độ của những người từ chối tham gia cuộc cạnh tranh không ngừng nghỉ này, thay vào đó, họ chọn cách chấp nhận hoàn cảnh của mình và phó mặc số phận cho thời gian.

Theo thuật ngữ kinh tế xã hội, "nghịch lý tăng trưởng" mô tả một hiện tượng trong đó có sự khác biệt giữa dữ liệu thống kê về tăng trưởng kinh tế và phúc lợi kinh tế thực tế của người dân bình thường. Sự chênh lệch này liên quan đến các vấn đề cơ cấu phức tạp, đòi hỏi phải điều chỉnh chính sách và chiến lược phát triển kinh tế xã hội một cách toàn diện.

Lợi ích không đồng đều của tăng trưởng kinh tế

Nghịch lý tăng trưởng chủ yếu là do sự phân bổ không đồng đều các lợi ích của tăng trưởng kinh tế. Các doanh nghiệp lớn và tầng lớp thượng lưu thành thị tích lũy của cải vượt trội, hưởng lợi từ sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. Thành công của họ làm lu mờ sự tăng trưởng chậm hơn và cơ hội hạn chế hơn cho các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và cư dân nông thôn.

Dù các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Trung Quốc chiếm đến 99,8% tổng số doanh nghiệp và sử dụng gần 80% lực lượng lao động, nhưng họ lại đang suy yếu do khả năng tiếp cận vốn hạn chế, các rào cản pháp lý phức tạp, và cạnh tranh quá mức trong một thị trường đang thu hẹp. Dữ liệu Chỉ số Nhà quản trị Mua hàng (PMI) trong tháng 10/2023 đã nhấn mạnh sự chênh lệch này: Các doanh nghiệp lớn có chỉ số PMI là 50,3%, với các doanh nghiệp nhà nước là 50,0%, và các doanh nghiệp tư nhân lớn là 50,7%, tất cả đều cho thấy sự mở rộng. Ngược lại, các doanh nghiệp vừa có chỉ số PMI là 48,6% và các doanh nghiệp nhỏ thì ở mức 47,5%, cả hai đều nằm trong vùng thu hẹp.

Mô hình này phản ánh sự khác biệt rộng hơn về sản lượng công nghiệp ở Trung Quốc. Các doanh nghiệp do nhà nước kiểm soát đã đạt mức tăng trưởng 7% vào năm 2023, so với mức khiêm tốn 5% của các doanh nghiệp tư nhân, hầu hết là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Xét đến số lượng lớn nhân viên trong nhóm SME này, ngày càng có nhiều người cảm nhận được sức ép của suy thoái kinh tế.

Dư thừa và Thiếu hụt Công suất

Là công xưởng của thế giới, năng lực sản xuất của Trung Quốc đã được định hướng để cung cấp cho thị trường toàn cầu trong thời kỳ hoàng kim của toàn cầu hóa, từ năm 1999 đến năm 2018. Tuy nhiên, kể từ khi thương chiến Mỹ-Trung nổ ra, những nỗ lực giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc đã tác động đặc biệt đến lĩnh vực chế tạo của nước này.

Các doanh nghiệp SME, xương sống của ngành chế tạo xuất khẩu của Trung Quốc, đang gặp phải những thách thức nghiêm trọng về lợi nhuận, với nhiều doanh nghiệp đang trên bờ vực phá sản. Việc một công ty định hướng xuất khẩu có doanh số bán hàng giảm mạnh có thể ảnh hưởng đáng kể không chỉ đến lợi nhuận, định giá, và giá cổ phiếu của công ty đó, mà còn ảnh hưởng đến tình hình tài chính của nhiều doanh nghiệp SME khác trên toàn bộ chuỗi cung ứng. Tình trạng này đã tạo ra một vòng luẩn quẩn, trong đó lợi nhuận giảm cản trở đầu tư vào R&D, tăng trưởng sản xuất, và tạo việc làm, trong khi cạnh tranh khốc liệt về giá theo kiểu nội quyển càng làm giảm lợi nhuận, và trong một số trường hợp, đã buộc doanh nghiệp phải ngừng hoạt động. Vòng luẩn quẩn này nhấn mạnh những khó khăn khi doanh nghiệp vận hành trong một nền kinh tế đang phải đối mặt với cầu giảm, dẫn đến tình trạng dư thừa công suất và thất nghiệp nghiêm trọng.

Mặt khác, những tiến bộ nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực chế tạo đã dẫn đến một tình thế lưỡng nan về địa chính trị. Trung Quốc đã vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu, hiện đại hóa ngành công nghiệp của mình. Sự trỗi dậy này đi kèm với việc điều chỉnh vị thế quốc tế một cách quyết đoán hơn, nhằm phản ánh sức mạnh kinh tế đang bùng nổ, đặc biệt là trong các cuộc đàm phán với Mỹ. Tuy nhiên, quỹ đạo đi lên này bị kiềm chế bởi sự dễ bị tổn thương do phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu và khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu mở đối với sản lượng sản xuất. Điều này khiến Trung Quốc dễ bị Mỹ trừng phạt về các công nghệ tiên tiến và chuyển dịch chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang các đối tác gần (nearshoring) hoặc là bạn bè của Mỹ (friendshoring).

Lĩnh vực bán dẫn là một ví dụ sinh động về điểm này. Trung Quốc đang phải đối mặt với những "điểm nghẽn" đáng kể do Mỹ và các đồng minh áp đặt trong lĩnh vực sản xuất chip, dẫn đến tình trạng thiếu hụt chip cao cấp, đặc biệt là chip AI. Đồng thời, các khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc vào sản xuất các dòng chip cũ (mature-node chipmaking) có nguy cơ tạo ra cạnh tranh nội bộ và dư thừa công suất, từ đó dẫn đến các hạn chế thương mại chống bán phá giá từ các quốc gia khác.

Những thách thức trong nước và địa chính trị

Sự mất kết nối giữa tăng trưởng kinh tế (theo dữ liệu thống kê) và tâm lý bất an chung nảy sinh từ sự không đồng nhất giữa các xu hướng kinh tế vĩ mô với các hoạt động kinh tế vi mô ở Trung Quốc. Các chính sách của chính phủ tập trung nhiều vào cải thiện cơ cấu và chất lượng của nền kinh tế trong dài hạn, hơn là vào tăng trưởng việc làm và thu nhập ngắn hạn, những điều mà công chúng có thể không hiểu hoặc chấp nhận ngay lập tức. Tăng trưởng GDP theo định hướng chính sách trong các dự án lớn hoặc đầu tư vào một số lĩnh vực hoặc ngành nghề nhất định có thể không trực tiếp chuyển thành cơ hội việc làm hoặc tăng thu nhập cho dân thường.

Một mặt, các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, xe điện, và chế tạo công nghệ cao – được coi là ba động lực mới cho GDP của Trung Quốc – vẫn tiếp tục mang đến những con đường tăng trưởng đầy hứa hẹn. Mặt khác, các doanh nghiệp phải đối mặt với thách thức đáng kể do chính sách khó lường, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, chi tiêu chính phủ giảm, và xu hướng thận trọng của người tiêu dùng trong nước. Những thách thức này đang lan tỏa khắp chuỗi giá trị kinh tế.

Sự sụp đổ của một số tập đoàn bất động sản hàng đầu vào năm ngoái đã gây ra hiệu ứng domino trên toàn chuỗi cung ứng, dẫn đến giảm sản lượng trong các ngành công nghiệp thượng nguồn như sản xuất thép, xi măng, và xây dựng, cũng như ảnh hưởng đến các lĩnh vực hạ nguồn như trang trí và nội thất. Nỗi sợ về sự bất ổn kinh tế lan rộng và sự mất niềm tin của nhà đầu tư có thể theo sau. Ở cấp độ xã hội, tâm lý chung bao gồm kỳ vọng thấp hơn về thu nhập trong tương lai; tình trạng thất nghiệp gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ; bất bình đẳng thu nhập ngày một lớn do sự tập trung của cải vào một số ngành và khu vực nhất định; và tăng chi phí (hữu hình và vô hình) trong giáo dục, chăm sóc sức khỏe, và chăm sóc người già.

Trên toàn cầu, Trung Quốc đang phải đối mặt với bối cảnh địa chính trị ngày càng thù địch, như đã thể hiện trong lĩnh vực bán dẫn. Áp lực địa chính trị dẫn đến tình trạng thiếu hụt công nghệ nghiêm trọng và đẩy Trung Quốc hướng tới phát triển một hệ sinh thái tự cung tự cấp để giảm thiểu ảnh hưởng của nước ngoài và đảm bảo tương lai kinh tế của mình.

Quan hệ Mỹ-Trung giữ vị trí cốt lõi trong tình cảnh địa chính trị phức tạp của Trung Quốc. Trong gần nửa thế kỷ, quan hệ giữa hai nước đã phát triển từ hợp tác ngoại giao đến hợp tác kinh tế sâu rộng, và hiện nay là trạng thái cạnh tranh chiến lược. Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, thương mại giữa hai nước đã tăng hơn 200 lần trong 45 năm, với đầu tư song phương vượt quá 260 tỷ USD và hơn 70.000 công ty Mỹ đầu tư và hoạt động tại Trung Quốc.

Gần đây, quan hệ kinh tế giữa hai nước đã chuyển sang một kỷ nguyên cạnh tranh công nghệ mới, được đánh dấu bằng sự cạnh tranh chiến lược để giành quyền kiểm soát chuỗi cung ứng toàn cầu về các công nghệ và khoáng sản thiết yếu. Sự cạnh tranh này có khả năng dẫn đến phân tách về công nghệ. Những diễn biến này đã ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế Trung Quốc, trong đó các doanh nghiệp xuất khẩu SME bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng do quá trình cải tổ chuỗi cung ứng toàn cầu do Mỹ dẫn đầu.

Một Trung Quốc hướng nội hơn ?

Đứng trước những thách thức này, Trung Quốc dần chuyển sang chiến lược hướng nội. Nước này đang xây dựng một hệ sinh thái tự chủ, tập trung vào việc củng cố thị trường nội địa rộng lớn và lưu thông nội bộ, nhằm trở nên ít bị ảnh hưởng bởi các nhân tố nước ngoài.

Trung Quốc đã tự cô lập mình suốt ba năm trong đại dịch Covid-19. Trong thời kỳ hậu đại dịch, họ bắt đầu thận trọng mở cửa biên giới. Tuy nhiên, khi quan sát những con đường nhộn nhịp ở Trung Quốc, ngay cả ở những thành phố lớn như Bắc Kinh và Thâm Quyến, người ta nhận thấy một sự vắng mặt kỳ lạ: Gần như không có bóng dáng người nước ngoài.

Năm 2023, Trung Quốc báo cáo đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) âm lần đầu tiên kể từ năm 1998. FDI từng đóng một vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, việc làm, năng suất, và đổi mới công nghệ ở Trung Quốc. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nước ngoài và các nhân viên nước ngoài của họ hoặc đang vội vã rời khỏi Trung Quốc hoặc chưa quay trở lại sau đại dịch.

Cơ sở hạ tầng kỹ thuật số tiên tiến của Trung Quốc cũng trở thành rào cản ảo đối với người nước ngoài. Người dân Trung Quốc đã nhiệt tình đón nhận các công nghệ mới. Nước này đã trở thành một xã hội không tiền mặt, nơi mã QR đóng vai trò là cây đũa thần của thương mại. Chúng cho phép dễ dàng mua hàng hóa và dịch vụ, bao gồm cả các dịch vụ công cộng như bệnh viện, trường học, và hải quan ở biên giới, chỉ bằng một lần quét đơn giản. Tuy nhiên, đối với người ngoài, đặc biệt là những người không có giấy phép cư trú tại Trung Quốc – vốn là thứ bắt buộc phải có đối với người nước ngoài để mở tài khoản ngân hàng, và từ đó lập mã QR để thanh toán di động – cuộc sống ở Trung Quốc có thể chứa đầy rắc rối.

Ngoài rào cản ảo này, khoảng cách số có lẽ là điều đáng chú ý nhất đối với du khách nước ngoài. Vạn lý Hoả thành, hiện đã được tăng cường AI, đang ngày càng mở rộng và chia cách thế giới trực tuyến ở Trung Quốc. Những nỗ lực nhằm vượt qua rào cản kỹ thuật số này, thậm chí bằng VPN, thường là vô ích.

Con đường phía trước

Hiện thực của nền kinh tế Trung Quốc, qua lăng kính nghịch lý tăng trưởng, đã cho thấy sự chênh lệch giữa các chỉ số kinh tế với tâm lý của người dân và doanh nghiệp. Những khác biệt này nhấn mạnh sự cần thiết phải có các chiến lược tăng trưởng toàn diện hơn. Trong lúc Trung Quốc vượt qua những thách thức trong nước và bất ổn về địa chính trị, thước đo thực sự cho mức độ thành công kinh tế của nước này sẽ là khả năng thu hẹp hiệu quả những chênh lệch đó, đảm bảo rằng thành quả của tăng trưởng được phân bổ đồng đều hơn cho mọi tầng lớp trong xã hội.

Con đường phía trước đòi hỏi một cách tiếp cận cân bằng, hài hòa giữa sự phát triển do nhà nước dẫn đầu với tinh thần kinh doanh theo định hướng thị trường, thúc đẩy một môi trường nơi các doanh nghiệp và doanh nhân nước ngoài và tư nhân có thể lấy lại lòng tin để đầu tư cho tương lai và gia tăng tài sản thông qua sự đổi mới và tinh thần làm việc chăm chỉ. Để niềm tin quay trở lại, không chỉ cần các cơ hội tăng trưởng, mà còn cần các chính sách ổn định và có thể dự đoán được, cũng như một thị trường toàn cầu thân thiện và cởi mở hơn.

Cụ thể, việc chuyển trọng tâm từ ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng sang tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực góp phần đảm bảo an sinh xã hội, y tế, và giáo dục sẽ thúc đẩy niềm tin của người dân về tương lai của họ. Nhờ đó, cách tiếp cận này có thể thúc đẩy tiêu dùng trong nước.

Đồng thời, sự cởi mở với cộng đồng quốc tế và việc liên tục tạo ra môi trường kinh doanh quốc tế hóa, dựa trên luật pháp và định hướng thị trường là rất quan trọng để đạt được mục tiêu này. Loại bỏ các rào cản đối với người nước ngoài đến Trung Quốc để kinh doanh, học tập, hoặc du lịch, đồng thời nâng cao sự thuận tiện trong sinh hoạt, du lịch, và làm việc tại Trung Quốc là những bước đi thiết yếu đầu tiên.

Tiến sĩ Marina Yue Zhang là phó giáo sư tại Viện Quan hệ Australia-Trung Quốc của Đại học Công nghệ Sydney (UTS: ACRI). Bà có bằng cử nhân khoa học sinh học tại Đại học Bắc Kinh của Trung Quốc, đồng thời có bằng MBA và bằng tiến sĩ về nghiên cứu đổi mới của Đại học Quốc gia Australia.

Marina Yue Zhang

Nguyên tác : "The Tale of 2 Economies: Navigating the Growth Paradox in China", The Diplomat, 17/02/2024

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 28/02/2024

Báo chí nhà nước mới đây cho rằng năm 2024 Việt Nam sẽ tăng trưởng GDP cao thứ hai trong ASEAN, chỉ sau Philippines… Lập luận này được cho là dựa vào dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết, GDP của Việt Nam sẽ tăng trưởng 5,8% trong năm 2024, nằm trong nhóm 20 nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu.

Ảnh chụp Cảng container Tân Vũ, Hải Phòng trong năm 2023. AFP PHOTO

Quốc hội Việt Nam còn đề ra mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2024 cao hơn cả dự báo của IMF, ở mức 6 - 6,5%.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng độc lập, với hơn 30 năm kinh nghiệm làm trong ngành tài chính ngân hàng tại Mỹ, Đức và Việt Nam, hôm 24/1/2024 nhận định với RFA :

"Dự báo của IMF là Việt Nam sẽ tăng trưởng 5,8% năm 2024 dựa vào những mô hình phát triển. Phía Việt Nam còn dự báo cao hơn 5,8%. Việc đưa ra dự báo tăng trưởng của Việt Nam cao hơn các nước xung quanh thì vẫn chỉ là dự báo. Chúng ta biết rằng dự báo dựa trên rất nhiều giả định và những giả định đó nếu không thực hiện được thì mục tiêu tăng trưởng cũng không thực hiện được. Cho nên dự báo là một cái nhìn về tương lai không thể chính xác 100 % mà còn phải dựa vào những dữ kiện môi trường trong tương lai".

Theo Tiến sĩ Hiếu, dự báo không chỉ dựa vào môi trường kinh doanh tại Việt Nam, mà còn phụ thuộc tình hình kinh tế thế giới. Nên ông Hiếu cho rằng, Việt Nam có thể đưa ra những dự định lạc quan, nhưng chưa thể biết là có thực hiện được hay không. Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu nhận xét về tình kinh tế Việt Nam hiện nay :

"Cho đến giờ này chúng ta chỉ mới ở tuần lễ cuối của tháng 1/2024, tình hình kinh tế có lẽ cũng chưa khác gì nhiều so với cả năm 2023. Tất cả những vấn đề về kinh tế là một sự tiếp nối, nó không thể nào qua một đêm có thể thay đổi được. Năm 2023 kinh tế Việt Nam trì trệ và do đó mức tăng trưởng chỉ 5,6%, thay vì 6 đến 6,5% như dự báo trước đó".

Ngoài ra, theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, kinh tế Việt Nam quá phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư FDI, nên dự báo tăng trưởng có thể bị ảnh hưởng :

"Chúng ta biết rằng GDP của cả nước là 430 tỷ đô, tăng 5,05% trong năm 2023 và xuất khẩu đạt 356 tỷ đô. Còn nhập khẩu đạt 328 tỷ đô, tức là tổng cộng xuất nhập khẩu hai chiều 684 tỷ đô, tương đương 159% GDP. Đây là một con số cho thấy nền kinh tế Việt Nam lệ thuộc rất nhiều vào xuất nhập khẩu, mà trong đó các công ty FDI chiếm tỷ trọng rất lớn trong xuất khẩu của Việt Nam, có thể tới 70 đến 80%, đây là một con số rất lớn".

Việc lệ thuộc vào xuất khẩu như thế theo ông Hiếu dĩ nhiên là rủi ro cho nền kinh tế Việt Nam. Ông Hiếu nói tiếp :

"Mặc dù trong nước báo chí vẫn luôn tung hô việc xuất khẩu lớn như thế, đó là điều lợi vì đem về rất nhiều ngoại tệ. Nhưng nó lại chứng tỏ sự lệ thuộc của kinh tế Việt Nam vào xuất khẩu. Chính vì thế khi kinh tế thế giới khủng hoảng hoặc suy giảm thì nên kinh tế Việt Nam cũng bị ảnh hưởng. Điều đó chúng ta thấy rõ ràng trong năm 2023, xuất khẩu của Việt Nam đạt được 356 tỷ đô, nhưng giảm 4,4%, nhập khẩu thì cũng giảm 8,9%. Chính vì nhập khẩu giảm nhiều hơn xuất khẩu mà nó tạo ra suất siêu 28 tỷ đô".

Nhưng theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, đây là suất siêu ảo, bởi vì nó không phải là xuất khẩu tăng, mà do xuất khẩu giảm, mà giảm ít hơn nhập khẩu. Ông Hiếu cho rằng đây không phải dấu hiệu tăng trưởng.

Ngân hàng ADB vào tháng 12/2023 dự báo tăng trưởng trong năm 2024 của ASEAN đạt 4,7%. Theo định chế tài chính này, năm 2024 Philippines được dự báo có mức tăng trưởng cao nhất khu vực ASEAN với 6,2%, tiếp đến là Việt Nam là 6%. Còn nền kinh tế có quy mô GDP lớn nhất khu vực ASEAN là Indonesia được dự báo tăng trưởng ở mức 5%, Singapore thấp nhất với mức tăng trưởng trong năm tới là 2,5%.

Chuyên gia Kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên Tổng Thư ký và Phó Chủ tịch của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, khi trao đổi với RFA hôm 24/1/2024, nhận định :

"Tôi nghĩ khi Quốc hội và chính phủ Việt Nam đưa ra mục tiêu tăng trưởng thì cũng căn cứ một phần vào những gì đã thực hiện được trong năm qua. Năm 2023 rõ ràng là một năm rất khó khăn, cũng đã không thực hiện được mục tiêu tăng trưởng, điều đó Quốc hội và nhà nước Việt Nam cũng đã thấy rõ. Còn năm 2024 thì tôi nghĩ khó khăn vẫn còn nhiều".

Tuy nhiên theo bà Phạm Chi Lan, ở Việt Nam cũng đã xuất hiện một số xu hướng có thể giúp tăng trưởng năm tới tốt hơn. Bà Lan nói tiếp :

"Đặc biệt trong khối doanh nghiệp, có những người trẻ với tinh thần khởi nghiệp, cố gắng đổi mới công nghệ, ứng dụng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, thay đổi về quản trị để làm sao có thể tạo được giá trị tốt hơn cho doanh nghiệp và tăng trưởng tốt hơn ở khu vực doanh nghiệp. Tôi nghĩ điều đó là khá rõ. Thứ hai là về phần công ty nước ngoài cũng đang có thay đổi trong chính sách chủ trương của nhà nước để thu hút đầu tư vào công nghệ cao, cũng như đưa ra những chính sách mới để khuyến khích. Và một số doanh nghiệp làm về lĩnh vực công nghệ cao với những dự án tương đối lớn cũng đang nhìn Việt Nam như một ứng viên tiềm năng cho họ trong quyết định đầu tư mới".

Mức tăng trưởng do IMF dự báo theo bà Phạm Chi Lan cũng là tương đối cao so với thực tế Việt Nam đạt được trong năm 2023. Bà Lan cho rằng những kỳ vọng cao vào Việt Nam hoàn toàn có thể có được. Tuy nhiên bà Lan lo ngại năm 2024 là năm cả thế giới vẫn còn khó khăn và có những điều khó lường được như việc bầu cử ở quá nhiều quốc gia lớn trên thế giới, đặc biệt là bầu cử Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng đến Việt Nam. Bà Lan nói tiếp :

"Đối với Việt Nam, năm 2024 là một năm rất quan trọng bởi vì nó sẽ cùng với năm 2025 quyết định Việt Nam có đạt được mục tiêu của mình trong thời gian tới hay không ? Cho nên sẽ có cố gắng từ chính phủ rất nhiều để cho có thể đạt được những mục tiêu đó. Dù vậy tôi cũng vẫn hy vọng năm 2024 này Việt Nam sẽ đạt được mức tăng trưởng tốt hơn năm 2023. Nhưng mong muốn lớn nhất của tôi cũng vẫn là nhà nước sẽ thấy được tầm quan trọng của việc đổi mới thể chế, để mà tạo nền tảng cho tăng trưởng tốt hơn trong thời kỳ sau này của Việt Nam".

Bà Phạm Chi Lan cho rằng, để thu hút được các dự án đầu tư nước ngoài lớn trong công nghệ cao như Việt Nam mong muốn, thì cũng sẽ phải có những thay đổi nhiều về môi trường kinh doanh, về thể chế chính sách… để làm sao cho khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao có thể vào được.

Nguồn : RFA, 24/01/2024

Để đạt được một sự tăng trưởng thực chất và bền vững thì năng lực nội sinh là quan trọng nhất và đổi mới môi trường chính trị là bước đi đầu tiên cần có.

Trong năm 2024, xuất khẩu, sản xuất công nghiệp, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ còn chịu những tác động không nhỏ.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, GDP năm 2023 của cả nước tăng 5,05% so với năm trước và quy mô nền kinh tế đạt 430 tỷ USD. Bình quân thu nhập đầu người ước đạt 4.284 USD, tức khoảng 100 triệu đồng/người/năm.

Báo Nhân dân cho rằng năm 2023, Việt Nam đã vượt qua khó khăn, tăng trưởng ấn tượng, kinh tế vĩ mô trong nước ổn định, lạm phát được kiểm soát…

Trích lời của bà Nguyễn Thị Hương, tổng cục trưởng Tổng cục thống kê, nhiều cơ quan báo chí đều cho rằng kinh tế Việt Nam tiếp tục là điểm sáng trong khu vực và trên thế giới.

TờHà Nội mới đầy tự hào khi đưa tin rằng Việt Nam đứng trước viễn cảnh 15 năm tới rất khả quan và sẽ"vượt qua được hầu hết các quốc gia lớn trong Asean như Singpore, Thái Lan để trở thành nền kinh tế lớn thứ 21 trên thế giới vào năm 2038".

Điều đó là không sai nhưng chúng ta không thể lạc quan tếu hoặc sử dụng uyển ngữ tuyên tuyền kiểu cho rằng chúng ta đã xuất sắc "về nhì" còn đối phương thì lẹt đẹt "áp chót" trong một cuộc chạy đua chỉ có 2 người.

Tăng trưởng từ đâu ra ?

Thực chất tăng trưởng 5,05% trong giai đoạn này là thấp, thậm chí thấp hơn rất nhiều so vớidự báo ban đầu của ADB chứ không phải là một "điểm sáng".

Nền kinh tế Việt Nam đang phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu mà cụ thể là vào một số doanh nghiệp nước ngoài. TheoVietnam Report  thì Samsung Electronics là doanh nghiệp có doanh thu lớn nhất Việt Nam. Trong năm 2022, Bốn nhà máy tại Việt Nam đã mang về cho Samsung Electronic gần 71 tỷ USD, bỏ xa vị trí thứ 2 của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam với doanh thu gần 40 tỷ USD.

Các số liệu về doanh thu và lợi nhuận của cả năm chỉ có được một cách chính thức vào cuối quý 1 năm 2024, nhưng dự kiến 2023 vẫn là một năm thắng lợi lớn của Samsung khi hết quý 3/2023 tập đoàn này cho biết các nhà máy ở Việt Nam đạt tổng lợi nhuận khoảng 4,21 tỷ USD. Trong khi đó Tập đoàn Dầu khí là tập đoàn lớn nhất của đất nước chúng ta, khai thác tài nguyên quan trọng số 1 của quốc gia lên bán thì dự kiếnlợi nhuận  trước thuế cho 9 tháng chỉ là 1,6 tỷ USD.

Ngược lại nhiều tập đoàn và tổng công ty Nhà nước hoạt động kém hiệu quả, đặc biệt như EVN, Vietnam Airlines đã không trở thành động lực chính, giữ vai trò "chủ đạo" như Điều 51, Hiến pháp 2013 quy định mà đang trở thành sức ì cho các thành phần kinh tế khác.

Điều tồi tệ của nền kinh tế là ở chỗ dư nợ tín dụng quá cao. Theo ông Đào Minh Tú, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước thì tỷ lệ dư nợ tín dụng của Việt Nam đã tăng lên mức kỷ lục là 13,5 triệu tỷ đồng . Trong đó tăng lên khoảng 1,5 triệu tỷ đồng so với năm ngoái. Năm 2024 này Ngân hàng dự kiến tiếp tục bơm vào nền kinh tế 2 triệu tỷ đồng nữa.

Trước đó bà Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đã phát biểu  là các tổ chức quốc tế đều đánh giá Việt Nam có tỷ lệ tín dụng/GDP ở mức rất cao, theo thang chấm điểm của Ngân hàng Thế giới WB thì Việt Nam là nước có tỷ lệ tín dụng/GDP cao nhất trong các nước có thu nhập trung bình thấp.

Như vậy tăng trưởng thực sự của nền kinh tế Việt Nam chỉ là mức tăng cơ bản do lực lượng lao động mới tham gia vào nền kinh tế và sự cải thiện đương nhiên của sức lao động mà không phải là một động lực rõ ràng và có thực chất.

Bắt đầu giảm tốc và lùn đi

Việt Nam bắt đầu chính sách đổi mới và xác lập mô hình tăng trưởng theo cơ chế thị trường từ năm 1986, đến nay đã được gần 40 năm. Mặc dù mức độ tăng trưởng đã được ghi nhận là cao và khoảng cách thu nhập với các nước đã thu hẹp, nhưng quãng đường trước mắt mới thực sự khó khăn.

Vấn đề càng trầm trọng nếu năm 2024 tiền vẫn tiếp tục được bơm vào nền kinh tế. Khi đó tỷ lệ dư nợ tín dụng/DGP của Việt Nam tiếp tục được đẩy lên cao và lập một kỷ lục mới. Chúng ta đã thấy trong 1 thời gian ngắn khủng khiếp, chỉ 4 tuần cuối của tháng 12/2023, nền kinh tế đang lờ đờ cũng đã hấp thụ520 ngàn tỷ . Nhưng việc "giải cứu" này lại là nguyên nhân xô đẩy đến nợ xấu và tạo sức ì cho nền kinh tế trong những năm tiếp theo.

Tiếp tục cho vay để đảo nợ, rồi nới rộng "room", tiền sẽ lại tìm cách len lỏi vào các hoạt động đầu cơ và sẽ làm cho bảng cân đối kế toán của nền kinh tế tồn dư những con số đáng lo ngại. Và đây chính là dự báo không lành. Chỉ cần một biến động lớn về tài chính tiền tệ trong nước hoặc quốc tế, toàn bộ nền kinh tế có thể mất ổn định và lâm vào khủng hoảng.

Ngay cả việc kinh tế toàn cầu,giảm sút 7%  đúng như IMF đã ước tính trong thời gian tới và nền kinh tế Mỹ giảm tăng trưởng thì Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng lớn vì độ mở cao và sự phụ thuộc nhiều vào hoạt động xuất khẩu, đặc biệt sang Hoa Kỳ.

Nói chung, giai đoạn này là đang là thanh niên, dân số trẻ nhưng chúng ta đã rất khó khăn trong việc bứt tốc để lên dốc. Tuy vẫn chạy nhanh nhưng để đạt lên được một bình nguyên cao hơn là rất khó khăn vì tuổi già đang đến, những áp lực xã hội đang dâng cao.

Trong một đoàn cùng chạy đua lên dốc, chúng ta có nguy cơ vẫn cứ loay hoay ở giữa con dốc và chậm hơn so với các đối thủ.

Giải pháp cải thiện tình trạng còi cọc

Nói theo kiểu báo Nhân Dân thì đáng mừng vì Việt Nam vẫn là điểm sáng  và tăng trưởng vẫn cao hơn nhiều nước trên thế giới. Nhưng cách tư duy đó là nguy hiểm, vì nhiều nước đã đạt được mức tăng trưởng rất lớn và liên tục trong suốt thời gian dài thì mới chậm dần đều.

Ví dụ Singapore trung bình tăng trưởng 9,4%/năm ; Đài Loan 8,8%, Hàn Quốc và Trung Quốc là 8,7%... liên tục trong suốt gần 30 năm. Trong khi đó Việt Nam mới bứt tốc từ 1990 thì đã bắt đầu chậm dần đều từ năm 2000. Cụ thể từ 1990-1999 là 7,4%, sau đó từ năm 2011-2019 thì xuống 6,6% và từ 2019-2023 chỉ ở mức 5,2%.

Nền kinh tế Việt Nam dù vẫn tăng nhưng đã bắt đầu "lùn" lại từ những năm 2010, tức là lúc GDP/đầu người chỉ mới là 1.684 đô la Mỹ/năm, cỗ máy kinh tế đã tỏ ra mệt mỏi rất sớm. Chúng ta chưa chạy vượt tốc độ qua cơn dốc để nâng mình lên một vùng cao mới với GDP trên 10.000 USD/người thì đã mất sức và giảm dần tốc độ.

Theo logic đó và mức tăng trưởng như hiện tại, chúng ta có thể chắc chắn Việt Nam sẽ rơi vàobẫy thu nhập trung bình  và không bao giờ đạt được một quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 như Nghị quyết của Đảng đã đề ra.

Theo cách xếp hạng của ngân hàng thế giới thì một nước có thu nhập cao là tối thiểu phải trên 12.536 USD/người/năm và trong 20 năm tới Việt Nam khó có thể tăng trưởng cao liên tục để đạt được mức thu nhập đầu người gấp 3 lần hiện nay vì quả càng trên cao thì càng khó hái.

Tất nhiên, chúng ta vẫn có thể đạt được mức thu nhập cao hơn nếu như tiến hành có cải cách thể chế toàn diện, cải tổ doanh nghiệp nhà nước để trở thành nền kinh tế thị trường cạnh tranh hoàn toàn, nâng cao năng suất lao động và thu hút được đầu tư nước ngoài nhiều.

Nhìn một nền kinh tế chỉ có 430 tỷ USD, trong đó có công ty Samsung Electronics với lượng đầu tư 18 tỷ USD vào Việt Nam đã tạo ra doanh thu hơn 71 tỷ đô thì ta ngậm ngùi tiếc nuối Công ty Intel đã rời đi để đầu tư đến25 tỷ đô ở Israel .

Lý do rời đi là vì chiếc "tổ đại bàng" còn quá bé, chỉ là một hình đồng dạng chính trị và xã hội thu nhỏ của Trung Quốc cả về kinh tế và chính trị, nơi mà có những con "Đại bàng" cũng còn cảm thấy không đủ lớn.

Giải pháp quan trọng nhất chính là xây dựng lại môi trường kinh doanh, thay vì bơm thêm tiền thì mạnh dạn cắt bỏ tất cả các khối u thuộc doanh nghiệp nhà nước, tiến hành thanh lý và cho phá sản toàn bộ các doanh nghiệp mà giá trị tài sản thấp hơn vốn chủ sở hữu và nợ cộng lại, minh bạch thông tin đất đai và đánh thuế tài sản.

Nhưng để đạt được một sự tăng trưởng thực chất và bền vững thì năng lực nội sinh là quan trọng nhất và đổi mới môi trường chính trị là bước đi đầu tiên cần có.

Lê Quốc Quân

Nguồn : VOA, 12/01/2024

Tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2023 đạt 5,05%, chủ yếu dựa vào doanh nghiệp nước ngoài

RFA, 02/01/2024

Tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2023 đạt 5,05%, thấp hơn so với mục tiêu được Chính phủ đề ra là 6,5%, chủ yếu vẫn dựa vào xuất khẩu từ khối doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI).

Một người bán hàng rong trên phố Hà Nội hôm 27/12/2023 - AFP

Việt Nam từng được coi là nước có nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong khu vực, nhưng thời gian gian gần đây đã chậm lại do nhu cầu tiêu dùng trên toàn cầu giảm và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Mức tăng trưởng cao nhất mà Việt Nam đã đạt được là 8,02% vào năm 2022, cao nhất trong vòng 25 năm qua.

Xuất khẩu của Việt Nam trong năm qua giảm 4,4% so với năm 2022 xuống còn khoảng 355 tỷ đô la, theo số liệu của Tổng cục Thống kê. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của kinh tế Việt Nam đều giảm, bao gồm cà phê - giảm 9,6%, điện thoại di động giảm 8,3%.

Số liệu được Chính phủ công bố cho thấy các doanh nghiệp nước ngoài trong năm qua đóng góp 259,95 tỷ đô la, chiếm hơn 73% tổng doanh thu xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Thông tấn xã Việt Nam, năm 2023 đánh dấu tám năm liên tiếp Việt Nam có thặng dư thương mại, đạt con số kỷ lục là 28 tỷ đô la, trong đó khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đóng góp 90% trong các lĩnh vực chính.

Cụ thể, các doanh nghiệp nước ngoài đóng góp hơn 99% trong các sản phẩm điện thoại, hơn 98% về máy tính, 93% về máy móc và hơn 60% về dệt may.

Trong năm qua, kinh tế Việt Nam chịu nhiều ảnh hưởng từ sự suy trầm của kinh tế Trung Quốc, bên cạnh đó là việc các nhà máy bị mất nhiều đơn đặt hàng từ nước ngoài đã dẫn đến làn sóng công nhân bị nghỉ việc tại nhiều nhà máy. Việc thiếu điện vào hè năm 2023 tại miền Bắc cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là các doanh nghiệp nước ngoài tại các khu công nghiệp.

Theo các chuyên gia kinh tế, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm mới 2024 sẽ vẫn có thể đạt mức tương đối khả quan so với khu vực nhưng vẫn còn những khó khăn như việc giảm đơn đặt hàng từ nước ngoài, các khó khăn trên thị trường bất động sản và chứng khoán cũng như nợ công.

Nguồn : RFA, 02/01/2024

*************************

Một năm kinh tế khó khăn, Việt Nam không đạt mục tiêu tăng trưởng

VOA, 30/12/2023

Việt Nam kết thúc năm 2023 với mức tăng trưởng kinh tế cả năm là 5,05%, theo số liệu vừa được Tổng cục Thống kê công bố hôm 29/12, không đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% mà Quốc hội đề ra.

Công nhân đang làm việc tại một xưởng may mặc ở Nam Định. Thị trường thu hẹp khiến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong năm 2023

Nếu không tính hai năm dịch Covid 2020 và 2021 thì tốc độ tăng trưởng 5,05% của Việt Nam là thấp nhất trong vòng 24 năm qua, thấp hơn cả trong giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 và giai đoạn 2012-2013 khi Việt Nam thắt chặt chính sách tài khóa do lạm phát tăng cao.

Quy mô của nền kinh tế Việt Nam hiện đã đạt 430 tỷ đô la Mỹ, cũng theo số liệu của Tổng cục Thống kê. Nếu so với cách nay 20 năm thì quy mô kinh tế Việt Nam hiện nay đã tăng hơn gấp 10 lần. GDP của Việt Nam vào năm 2003 là 39,55 tỷ đô la.

GDP bình quân đầu người đạt 4.284 đô la, tăng 160 đô la so với năm ngoái, cũng theo số liệu của cơ quan thống kê được báo chí trong nước dẫn lại.

Tuy nhiên, điểm sáng là Việt Nam đã kiểm soát lạm phát thành công với mức chỉ số giá tiêu dùng, tức CPI, trong cả năm được công bố là 3,25%, thấp hơn mục tiêu Quốc hội đề ra là 4,5%.

Tại hội nghị tổng kết ngành tài chính vào chiều ngày 27/12, phó Thủ tướng Lê Minh Khái được trang mạng VnExpress dẫn lời nói rằng kinh tế Việt Nam ‘chịu tác động chưa từng có từ bên ngoài và những vấn đề nội tại’.

Nền kinh tế Việt Nam vốn thiên về xuất khẩu với thị trường chính là Mỹ và khối EU. Nhu cầu các nước này sụt giảm khiến xuất nhập khẩu của Việt Nam giảm 6,6% so với năm ngoái, đạt 693 tỷ đô la.

Nhiều doanh nghiệp không còn đơn hàng, phải đóng cửa. Hàng trăm ngàn công nhân bị mất việc, đời sống hết sức khó khăn. Tăng trưởng tín dụng thấp. Sức mua giảm, hoạt động kinh doanh buôn bán ế ẩm. Thị trường bất động sản gần như đóng băng.

Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam có mức tăng thấp nhất trong vòng 13 năm qua ở mức 3,62%, cũng theo số liệu của Tổng cục Thống kê.

Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, được VnExpress dẫn lời nhấn mạnh kết quả tăng trưởng này của Việt Nam là ‘tốt hơn nhiều nước’ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều khó khăn.

"Chúng ta có thể thấy nỗ lực của Việt Nam qua việc tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước", bà Hương được dẫn lời nói.

Nguồn : VOA, 30/12/2023

****************************

Tăng trưởng của Việt Nam năm 2023 ở mức 5,05% do xuất khẩu giảm

RFA, 29/12/2023

Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2023 dừng ở mức 5,05%, thấp hơn mục tiêu đề ra là 6,5%, và thấp hơn mức tăng trưởng bình quân mỗi năm 5,87% trong thập niên trước.

Nhập khẩu trong năm 2023 giảm 8,9% xuống còn 327,5 tỷ USD. AFP

Tổng cục Thống kê Việt Nam đưa ra số liệu chính thức vừa nêu ngày 29/12. Lý do của tình trạng tăng trưởng chậm lại được giải thích do mức cầu yếu đi trên toàn thế giới, vào khi đầu tư công bị chững lại trong công cuộc chống tham nhũng của đảng.

Theo Reuters, Việt Nam là một trung tâm sản xuất trong khu vực lệ thuộc mạnh mẽ vào mậu dịch. Cụ thể xuất khẩu giảm 4,4% trong năm 2023 xuống còn 355,5 tỷ USD ; trong đó số điện thoại thông minh lắp ráp tại Việt Nam bán ra thị trường thế giới giảm 8,3%. Đây là mặt hàng mang lại nguồn ngoại tệ lớn nhất cho Việt Nam.

Nhập khẩu trong năm 2023 giảm 8,9% xuống còn 327,5 tỷ USD.

Biện pháp bù đắp cho tình trạng xuất khẩu giảm mà Chính phủ Hà Nội đưa ra là gia hạn cắt giảm thuế giá trị gia tăng nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa, cũng như nỗ lực đẩy mạnh đầu tư công, chủ yếu trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên trong năm 2023, đầu tư công bị chững lại khi mà chiến dịch chống tham nhũng, thường được gọi là "đốt lò" do Tổng bí thư đảng cộng sản- ông Nguyễn Phú Trọng hô hào, được tăng cường.

Vào tháng qua, Quốc hội Việt Nam thông qua mục tiêu tăng trưởng kinh tế cho năm 2024 là từ 6,0% đến 6,5% và lạm phát trong phạm vi 4% đến 4,5%.

Nguồn : RFA, 29/12/2024

*****************************

Xuất khẩu lao động tăng kỷ lục

RFA, 29/12/2023

Lao động xuất khẩu từ đầu năm đến ngày 20/12 tổng cộng 155.000 người. Đây là mức cao kỷ lục từ trước đến nay.

Trên cả nước Việt Nam hiện có gần 50 doanh nghiệp được cấp phép đưa người lao động ra nước ngoài làm việc. Tiền Phong

Thống kê vừa nêu do Thứ trưởng Lao động- Thương binh & Xã hội (LĐ-TB-XH), ông Nguyễn Bá Hoan đưa ra tại hội thảo mang tên "nâng cao hiệu quả xuất khẩu lao động, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội đất nước" do báo Người Lao động ở thành phố Hồ Chí Minh tổ chức ngày 27/12.

Trong những năm vừa qua số lao động trong nước ra nước ngoài làm việc trung bình từ 120.000 đến 140.000 mỗi năm mà thôi.

Trên cả nước Việt Nam hiện có gần 50 doanh nghiệp được cấp phép đưa người lao động ra nước ngoài làm việc.

Tại hội thảo, Thứ trưởng LĐ-TB-XH Nguyễn Bá Hoan nêu ra những hạn chế trong lĩnh vực này. Đó là tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp chuyên về xuất khẩu lao động ; năng lực của một số tổ chức, doanh nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu ; người đi lao động nước ngoài chưa chủ động học nghề, học tiếng ; chưa tìm hiểu kỹ thông tin thị trường ; ý thức tổ chức hạn chế ; vi phạm hợp đồng lao động ; vi phạm pháp luật của nước sở tại ; hết hạn hợp đồng nhưng không về nước đúng hạn ; bỏ trốn khỏi nơi làm việc… 

Về mặt Nhà nước, một số cơ chế, chính sách ban hành chậm, thiếu đồng bộ ; chi phí đi làm việc ở nước ngoài cao.

Nguồn : RFA, 29/12/2024

***************************

World Bank : Kinh tế Việt Nam tiếp tục đối mặt với khó khăn

VOA, 28/12/2023

Ngân hàng Thế giới (World Bank) mới công bố bản cập nhật kinh tế vĩ mô mới nhất của Việt Nam, trong đó nói rằng nền kinh tế Việt Nam "vẫn phải đối mặt với những khó khăn".

Việt Nam từng được nhận xét là có biện pháp nới lỏng chính sách tiền tệ để khuyến khích xuất khẩu, nhưng GDP tăng trưởng không như kỳ vọng.

Trong tình hình đó, theo tổ chức tài chính này, các cơ quan chức năng "có thể xem xét gia hạn thực hiện chương trình hỗ trợ kinh tế (2022-2023) sang năm tới để cho phép các khoản đầu tư theo kế hoạch được thực hiện đầy đủ, hỗ trợ tổng cầu".

World Bank cho rằng trong bối cảnh kinh tế suy thoái, những điểm yếu của khu vực tài chính "đòi hỏi phải tiếp tục cảnh giác".

Đồng thời, theo tổ chức tài chính này, Việt Nam phải "nỗ lực khôi phục niềm tin và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản sẽ là chìa khóa hỗ trợ ổn định kinh tế trong ngắn hạn và tăng trưởng kinh tế trong dài hạn".

Tiến sĩ Nguyễn Quang A, người theo dõi tình hình Việt Nam, cho VOA tiếng Việt biết : "Nền kinh tế Việt Nam trong năm nay, tức là năm 2023, gặp rất nhiều khó khăn. Xuất khẩu giảm sút. Nhiều doanh nghiệp đóng cửa, các cửa hàng đóng cửa. Người dân gặp khó khăn, tuy rằng nền kinh tế vẫn tăng trưởng ở mức không phải là quá kém".

Theo World Bank, thu ngân sách chính phủ 11 tháng đầu năm 2023 giảm 6,2% so với cùng kỳ năm 2022, do các hoạt động kinh tế "chững lại", trong khi chi tiêu công lũy kế 11 tháng đã tăng 10,6%, phản ánh nỗ lực của chính phủ nhằm "hỗ trợ nền kinh tế đang chậm lại".

Trong năm 2024, ông A cho biết rằng ông hy vọng đời sống của người dân ở Việt Nam "sẽ được cải thiện thêm" nhưng ông cũng nói thêm rằng điều đó "khá là mong manh" vì "bản thân cơ cấu của nền kinh tế Việt Nam này nó sinh ra sự mong manh đó".

Ông nói : "Nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào nước ngoài vào loại nhất thế giới. Cái đó có thể đo bằng lượng xuất [nhập] khẩu trên GDP, lên đến 170-180% của GDP. Xuất nhập khẩu ấy. Một mặt, con số đấy cho thấy rất là tốt, Việt Nam hội nhập rất là sâu vào nền kinh tế thế giới. Nhưng mà hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới mà ở trong nội địa của mình nó không thực sự phát triển thì ở thế giới mà người ta hắt hơi, sổ mũi ở đâu đấy là có ảnh hưởng đến nền kinh tế Việt Nam này".

Theo World Bank, bất chấp sự sụt giảm nhỏ và có thể chỉ mang tính tạm thời trong xuất khẩu, hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa nói chung trong tháng 11 vẫn ổn định trong bối cảnh nhu cầu bên ngoài phục hồi, tăng lần lượt 6,7% và 5,1%. "Tuy nhiên, xuất khẩu và nhập khẩu lũy kế trong 11 tháng năm 2023 vẫn thấp hơn cùng kỳ năm 2022, giảm lần lượt 5,9% và 10,7%", tổ chức tài chính cho biết.

Ông A lấy ví dụ về tác động "ngoài tầm kiểm soát" đối với Việt Nam như cuộc xung đột ở Dải Gaza cũng như cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, đồng thời nói thêm về việc nền kinh tế Việt Nam "dựa quá nhiều vào đầu tư nước ngoài".

Ông nói thêm : "Khu vực đấy rất là quan trọng, đầu tư nước ngoài rất là tốt. Nhưng mà nếu chính phủ không lưu ý đến chuyện phát triển các doanh nghiệp Việt Nam thực sự thì đến một lúc nào đấy họ không thấy thích nữa thì sẽ xảy ra khủng hoảng khủng khiếp về mặt kinh tế ở Việt Nam".

Theo World Bank, cam kết Đầu tư Trực tiếp Nước ngoài (FDI) lũy kế trong 11 tháng năm 2023 tiếp tục tăng, đạt 28,8 tỷ USD, cao hơn 14,8% so với cùng kỳ năm 2022, bất chấp những bất ổn toàn cầu, "phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư vào triển vọng kinh tế Việt Nam".