Thông Luận

Biển Đông : Lại xảy ra va chạm giữa tàu Philippines và tàu Trung Quốc

Thanh Phương, RFI, 31/08/2024

Trung Quốc hôm nay, 31/08/2024, cáo buộc một tàu của Philippines "cố tình" đụng vào một tàu hải cảnh tại khu vực gần một bãi cạn đang có tranh chấp ở Biển Đông.

Xuồng Hải cảnh Trung Quốc tiếp cận tàu Philippines ở khu vực bãi Cỏ Mây (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam) ngày 20/06/2024. Ảnh : Lực lượng vũ trang Philippines

Theo hãng tin AFP, đài truyền hình nhà nước CCTV trích dẫn phát ngôn viên lực lượng hải cảnh của Trung Quốc cho biết vụ va chạm xảy ra vào lúc 12 giờ 6 phút, giờ địa phương, tại vùng biển gần bãi cạn Sa Bin, mà Việt Nam, Philippines, Trung Quốc và Đài Loan tranh chấp chủ quyền. 

Nhưng theo phát ngôn viên lực lượng tuần duyên Philippines, chính tàu của Trung Quốc đã cố tình đâm vào tàu Philippines.

Bãi cạn này nằm cách bờ biển Philippines 140 km và cách đảo Hải Nam của Trung Quốc đến 1.200 km. Khu vực này là nơi xảy ra nhiều sự cố trong những ngày qua. Hôm Chủ nhật 25/08, Manila tố cáo các tàu của Trung Quốc đã đâm vào một tàu đánh cá của Philippines và bắn vòi rồng vào tàu này.

Các vụ va chạm giữa tàu của hai nước cũng đã xảy ra liên tục trong những tháng gần đây tại khu vực xung quanh Bãi Cỏ Mây, nơi các binh sĩ Philippines đang đồn trú trên một tàu mà Manila cố tình để cho mắc cạn nhằm khẳng định chủ quyền tại đây.

Hôm thứ Ba 27/08, bộ trưởng Quốc Phòng Philippines đã khẳng định Trung Quốc chính là quốc gia "gây xáo trộn nhiều nhất" cho hòa bình ở vùng Đông Nam Á.

Kể từ khi tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. lên cầm quyền vào năm 2022, Manila đã tỏ thái độ cứng rắn hơn đối với Trung Quốc trong việc khẳng định chủ quyền trên một số thực thể đang tranh chấp ở Biển Đông.

Thanh Phương

************************

Đô đốc : Lực lượng Mỹ đã sẵn sàng với ‘nhiều phương án’ đối phó sự hung hăng ở Biển Đông

AP, VOA, 30/08/2024

Lực lượng Hoa Kỳ đã sẵn sàng với "nhiều phương án" để đối phó với các hành vi hung hăng ngày càng gia tăng ở Biển Đông nếu được lệnh thực hiện chung và sau khi tham vấn với đồng minh hiệp ước là Philippines, một đô đốc Hoa Kỳ cho biết ngày 29/8.

Đô đốc Samuel Paparo, Chỉ huy trưởng Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ (trái) gặp Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Philippines, Tướng Romero Brawner Jr., tại Manila, Philippines, ngày 27/8/2024.

Đô đốc Samuel Paparo, Chỉ huy trưởng Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Hoa Kỳ USINDOPACOM, người đứng đầu số lượng quân tác chiến lớn nhất bên ngoài lục địa Hoa Kỳ, từ chối cung cấp thông tin chi tiết về các lựa chọn dự phòng mà ông đề cập.

Bình luận của ông Paparo được đưa ra khi được hỏi tại một cuộc họp báo về việc hai đồng minh hiệp ước lâu năm là Mỹ và Philippines có thể làm gì để đối phó với cái gọi là chiến thuật vùng xám của Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp.

"Chiến thuật vùng xám" ám chỉ các phương thức tấn công, như bắn vòi rồng, chặn và đâm húc vào tàu đối phương trong vùng biển tranh chấp, nằm dưới ngưỡng của một cuộc tấn công vũ trang thực sự và sẽ không cho phép Philippines viện dẫn Hiệp ước phòng thủ chung năm 1951 với Hoa Kỳ. Hiệp ước này bắt buộc một trong hai nước phải giúp đỡ nước kia trong trường hợp bị tấn công vũ trang từ bên ngoài.

"Chúng tôi chắc chắn đã chuẩn bị một loạt các phương án và USINDOPACOM luôn sẵn sàng, nếu được yêu cầu, sau khi tham vấn theo hiệp ước để thực hiện các phương án đó cùng với đồng minh của chúng tôi", ông Paparo nói.

Việc nêu chi tiết các phương án quân sự của Hoa Kỳ sẽ cho phép "kẻ thù tiềm tàng" "xây dựng biện pháp đối phó với những phương án đó", ông cho biết.

Ông Paparo đã tổ chức một cuộc họp báo chung với Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Philippines, Tướng Romero Brawner Jr., sau khi cả hai chủ trì một cuộc họp thường niên tại thành phố miền núi Baguio ở phía bắc Philippines để thảo luận về các thách thức an ninh và các kế hoạch quân sự. Trong các kế hoạch quân sự đó có cuộc tập trận tác chiến Balikatan lớn nhất của hai đồng minh hiệp ước diễn ra vào tháng 4 với sự tham gia của hơn 16.000 quân nhân Mỹ và Philippines và một phần được tổ chức ở Biển Đông.

Trả lời một câu hỏi, ông Paparo nhắc lại rằng quân đội Hoa Kỳ sẵn sàng, sau các cuộc tham vấn hiệp ước với Philippines, hộ tống các tàu Philippines ở Biển Đông trong bối cảnh căng thẳng giữa Bắc Kinh và Manila ở vùng biển tranh chấp gia tăng. Viễn cảnh như vậy có nguy cơ khiến các tàu của Hải quân Hoa Kỳ va chạm trực tiếp với các tàu của Trung Quốc.

Washington và Bắc Kinh đã có những xung đột về các hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông và mục tiêu tuyên bố sáp nhập Đài Loan của Bắc Kinh, bằng vũ lực nếu cần thiết.

Tướng Brawner nói Philippines vẫn có thể tự bảo vệ mình ở vùng biển tranh chấp, nơi căng thẳng với lực lượng cảnh sát biển, hải quân và các tàu dân quân của Trung Quốc đã tăng đột biến kể từ năm ngoái.

"Nếu chúng ta đã dùng hết mọi phương án mà vẫn không có kết quả, thì đó là lúc chúng ta có thể nhờ giúp đỡ", ông Brawner nói với các phóng viên.

Khi lực lượng Philippines ở vùng biển tranh chấp "đang bên bờ vực tử thần" vì nguồn cung cấp lương thực bị lực lượng Trung Quốc chặn lại, "thì đó là lúc chúng ta sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ của Hoa Kỳ", ông Brawner nói, nhưng cũng nói thêm rằng "chúng ta vẫn còn nhiều phương án".

Trong cuộc tập trận giữa lực lượng Hoa Kỳ và Philippines vào tháng 4, quân đội Hoa Kỳ đã vận chuyển một hệ thống phi đạn tầm trung đến miền bắc Philippines, khiến Trung Quốc tức giận, nước này cảnh báo rằng hệ thống phi đạn này có thể gây ra cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực và gây nguy hiểm cho sự ổn định của khu vực. Bắc Kinh yêu cầu hệ thống phi đạn của Hoa Kỳ, có thể đe dọa Trung Quốc đại lục, phải được rút khỏi Philippines.

Ông Paparo và ông Brawner từ chối trả lời vào ngày 29/8 rằng liệu hệ thống phi đạn này có được đưa ra khỏi Philippines hay không và khi nào. Ông Brawner cảm ơn quân đội Hoa Kỳ đã vận chuyển vũ khí công nghệ cao đến quốc gia này, nói rằng lực lượng Philippines đang được tiếp xúc với các thiết bị quốc phòng tiên tiến mà quân đội Philippines có kế hoạch mua trong tương lai.

"Giống như những gì chúng tôi đã làm với Stingers và Javelin, chúng tôi đã bắt đầu huấn luyện ngay cả khi chúng tôi chưa có chúng trong kho vũ khí của mình", ông Brawner nói.

Trung Quốc đã khiến Philippines tức giận khi liên tục quấy rối các tàu hải quân và cảnh sát biển của Philippines bằng vòi rồng mạnh, tia laser cấp quân sự, chặn đường di chuyển và có các động tác nguy hiểm khác trên vùng biển gần hai bãi cạn tranh chấp ở Biển Đông. Việc này đã dẫn đến những vụ va chạm nhỏ khiến một số nhân viên hải quân Philippines bị thương và làm hỏng các tàu tiếp tế của Philippines.

Trung Quốc đã cáo buộc Philippines gây ra các hành động thù địch ở vùng biển tranh chấp bằng cách xâm phạm vào những gì họ nói là lãnh thổ ngoài khơi của Bắc Kinh, được phân định bằng 10 đoạn trên bản đồ. Họ nói rằng lực lượng cảnh sát biển và hải quân Trung Quốc đã buộc phải hành động để trục xuất lực lượng cảnh sát biển và các tàu khác của Philippines khỏi những khu vực đó.

Philippines đã nhiều lần trích dẫn phán quyết trọng tài quốc tế năm 2016 dựa trên Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển, trong đó tuyên bố yêu sách của Trung Quốc đối với hầu như toàn bộ Biển Đông với lý do lịch sử là không hợp lệ.

AP

Nguồn : VOA, 30/08/2024

******************************

Philippines tố Trung Quốc dùng ‘vũ lực quá mức’ chặn đường tiếp tế ở Biển Đông

AP, VOA, 28/08/2024

Các quan chức Philippines ngày 27/8 tố cáo Trung Quốc đã triển khai "vũ lực quá mức" gồm 40 tàu để chặn hai tàu Philippines giao thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác cho tàu cảnh sát biển lớn nhất của Manila tại một bãi cạn đang tranh chấp trong đợt bùng phát mới nhất về tranh chấp lãnh thổ của đôi bên ở Biển Đông.

Tàu Cảnh sát biển Trung Quốc (phải) chặn tàu cảnh sát biển Philippinea tại bãi cạn Sa Bin, ngày 26/8/2024.

Trung Quốc và Philippines đổ lỗi cho nhau về cuộc đối đầu hôm 26/8 tại bãi cạn Sa Bin, một đảo san hô không có người ở mà cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền, nơi đã trở thành điểm nóng mới nhất ở Trường Sa, khu vực tranh chấp gay gắt nhất trên tuyến đường thương mại và an ninh toàn cầu quan trọng.

Trong những tháng gần đây, Trung Quốc và Philippines đã triển khai riêng các tàu cảnh sát biển đến Sa Bin vì nghi ngờ bên kia có thể hành động để kiểm soát và xây dựng các công trình trên đảo san hô đánh cá này.

Tình hình thù địch giữa Trung Quốc và Philippines đã đặc biệt leo thang kể từ năm ngoái và cuộc đối đầu hôm 26/8 là cuộc đối đầu thứ sáu mà hai bên đã báo cáo trên biển và trên không. Các cuộc đối đầu đã làm dấy lên mối lo ngại về một cuộc xung đột lớn hơn có thể liên quan đến Hoa Kỳ, đồng minh lâu năm của Philippines theo hiệp ước.

Lực lượng cảnh sát biển Philippines nói "lực lượng cảnh sát biển và hải quân Trung Quốc sử dụng vũ lực quá mức", cùng với 31 tàu dân quân, đã cản trở bất hợp pháp việc cung cấp thực phẩm cho nhân viên trên tàu BRP Teresa Magbanua khi Philippines kỷ niệm Ngày Anh hùng dân tộc hôm 26/8.

Lực lượng cảnh sát biển Philippines cho biết họ "vẫn kiên định với cam kết bảo vệ lợi ích quốc gia và đảm bảo an toàn và an ninh cho vùng biển của chúng tôi" và kêu gọi "lực lượng cảnh sát biển Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế và ngừng triển khai lực lượng hàng hải có thể phá hoại sự tôn trọng lẫn nhau, một nền tảng được công nhận rộng rãi về mối quan hệ có trách nhiệm và hữu nghị giữa các lực lượng cảnh sát biển".

Tại Bắc Kinh, lực lượng cảnh sát biển Trung Quốc nói họ đã thực hiện các biện pháp kiểm soát đối với hai tàu cảnh sát biển Philippines "xâm phạm" vào vùng biển gần bãi cạn Sa Bin. Trong một tuyên bố, lực lượng này cho biết các tàu của Philippines đã làm tình hình leo thang bằng cách liên tục tiếp cận một tàu cảnh sát biển Trung Quốc. Lực lượng cảnh sát biển Trung Quốc không cho biết họ đã thực hiện các biện pháp kiểm soát nào.

Trung Quốc đã nhanh chóng mở rộng quân đội và ngày càng quyết đoán hơn trong việc theo đuổi các yêu sách lãnh thổ của mình ở Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ. Căng thẳng đã dẫn đến các cuộc đối đầu thường xuyên hơn, chủ yếu là với Philippines, mặc dù các tranh chấp lãnh thổ lâu đời cũng liên quan đến các bên yêu sách khác, bao gồm Việt Nam, Đài Loan, Malaysia và Brunei.

Các tàu cảnh sát biển Trung Quốc và Philippines đã va chạm gần Sa Bin, trước ngày 26/8.

Bãi cạn Sa Bin nằm cách tỉnh Palawan của Philippines khoảng 140 km về phía tây, trong vùng đặc quyền kinh tế được quốc tế công nhận của Philippines.

Sa Bin nằm gần Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas), một điểm nóng khác mà Trung Quốc đã cản trở việc Philippines cung cấp vật tư cho lực lượng Philippines trên một tàu hải quân đã mắc cạn từ lâu. Tháng trước, Trung Quốc và Philippines đã đạt được một thỏa thuận nhằm ngăn chặn các cuộc đối đầu ngày càng thù địch tại Bãi cạn Second Thomas, cho phép một tàu của Philippines cung cấp thực phẩm một tuần sau đó mà không có bất kỳ hành động thù địch nào.

AP

Nguồn : VOA, 28/08/2024

*****************************

Philippines : Hành động của Trung Quốc ở Biển Đông ‘hoàn toàn phi pháp’

Reuters, VOA, 27/08/2024

Bộ trưởng quốc phòng Philippines ngày 26/8 tố cáo hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là "hoàn toàn phi pháp" sau vụ đụng độ ở vùng biển tranh chấp hôm 25/8 liên quan đến nhiệm vụ mà Manila cho biết là tiếp tế cho ngư dân.

Bộ trưởng quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro ngày 26/8/2024 tố cáo hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là "hoàn toàn phi pháp"

"Chúng ta phải lường trước những hành vi như thế này từ Trung Quốc vì đây là một cuộc đấu tranh. Chúng ta phải sẵn sàng lường trước và làm quen với những hành động như thế này của Trung Quốc, những hành động hoàn toàn bất hợp pháp, như chúng ta đã nhiều lần nói", Bộ trưởng quốc phòng Gilberto Teodoro nói với các phóng viên.

Lực lượng đặc nhiệm Biển Đông của Manila tố cáo các tàu Trung Quốc đâm húc và xịt vòi rồng vào một tàu đánh cá của Philippines đang vận chuyển thực phẩm, nhiên liệu và thuốc men cho ngư dân Philippines. Vụ việc xảy ra gần bãi cạn Sa Bin.

Lực lượng cảnh sát biển Trung Quốc thì nói rằng tàu Philippines "đã phớt lờ những cảnh báo nghiêm túc liên tục và cố tình tiếp cận và đâm" vào tàu thực thi pháp luật của Trung Quốc, dẫn đến va chạm.

Khi được hỏi liệu vụ việc mới nhất này có kích hoạt các nghĩa vụ theo hiệp ước giữa Hoa Kỳ và Philippines hay không, ông Teodoro trả lời : "Đó là cầm đèn chạy trước ô tô. Hãy ngăn chặn một cuộc tấn công vũ trang. Đó là điều quan trọng hơn."

Các quan chức Hoa Kỳ bao gồm cả Tổng thống Joe Biden đã tái khẳng định "cam kết sắt đá" của Washington trong việc hỗ trợ Philippines chống lại các cuộc tấn công vũ trang vào tàu thuyền và binh lính của Philippines ở Biển Đông.

"Mọi người đều quá tập trung vào cuộc tấn công vũ trang", ông Teodoro nói. "Chúng ta hãy tự làm cho mình đủ mạnh để điều đó không xảy ra".

Tòa đại sứ Trung Quốc tại Manila chưa hồi đáp yêu cầu bình luận.

Cuộc đụng độ hôm 25/8 đã làm lu mờ các nỗ lực xây dựng lại lòng tin và quản lý tốt hơn các tranh chấp ở Biển Đông sau nhiều tháng đối đầu.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông, bao gồm các khu vực mà Philippines, Đài Loan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Brunei cũng có tuyên bố chủ quyền.

Một tòa án trọng tài quốc tế năm 2016 đã phán quyết rằng yêu sách của Trung Quốc không có cơ sở theo luật pháp quốc tế, một quyết định mà Bắc Kinh đã bác bỏ.

Reuters

Nguồn : VOA, 27/08/2024

*******************************

Philippines kêu gọi Trung Quốc dừng các hành động 'khiêu khích' sau các vụ bắn pháo sáng

Reuters, VOA, 24/08/2024

Philippines hôm thứ Bảy kêu gọi Bắc Kinh "ngay lập tức chấm dứt mọi hành động khiêu khích và nguy hiểm" sau khi cáo buộc Bắc Kinh "vô lý" bắn pháo sáng từ Đá Subi do Trung Quốc chiếm đóng vào ngày 22 tháng 8 trong khi một máy bay của Manila đang tuần tra.

Philippines-Trung Quốc tranh chấp trên Biển Đông (Ảnh tư liệu)

Lực lượng đặc nhiệm Biển Đông của Philippines cho biết trong một tuyên bố rằng cũng chiếc máy bay này "bị một máy bay chiến đấu Trung Quốc quấy rối" khi đang bay giám sát gần Bãi cạn Scarborough vào ngày 19 tháng 8.

"Những hành động như vậy đe dọa hòa bình và an ninh khu vực, đồng thời làm xấu thêm hình ảnh của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) với cộng đồng quốc tế", lực lượng đặc nhiệm nói.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila chưa đưa ra bình luận ngay lập tức về các vụ việc xảy ra cùng tuần lễ mà Manila và Bắc Kinh cáo buộc lẫn nhau bên này đâm vào tàu bên kia và thực hiện các động thái nguy hiểm ở Biển Đông.

Chúng cũng diễn ra chưa đầy hai tuần sau một sự cố trên không giữa quân đội Trung Quốc và Philippines tại bãi cạn Scarborough, ngay cả khi hai nước đã nhất trí "khôi phục lòng tin" và "xây dựng lại lòng tin" để quản lý tốt hơn các tranh chấp trên biển.

Hoa Kỳ lên án Trung Quốc vì đã bắn pháo sáng vào máy bay của Philippines, Đại sứ Hoa Kỳ tại Manila MaryKay Carlson đăng trên nền tảng X : "Với Philippines, chúng tôi kêu gọi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ngừng các hành động khiêu khích và nguy hiểm làm suy yếu một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở".

Máy bay của Manila, thuộc Cục Thủy sản và Tài nguyên biển (BFAR), phối hợp với lực lượng bảo vệ bờ biển, được giao nhiệm vụ theo dõi và chặn tàu thuyền đánh bắt trộm xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Lực lượng đặc nhiệm cho biết máy bay chiến đấu của Trung Quốc, không bị khiêu khích, đã bắn pháo sáng nhiều lần "ở khoảng cách gần nguy hiểm" với máy bay Philippines.

Lực lượng đặc nhiệm nói rằng "Hành động của máy bay Trung Quốc cho thấy ý định gây nguy hiểm cho sự an toàn của nhân viên trên máy bay Philippines".

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông và đã triển khai một đội tàu tuần duyên để bảo vệ những gì họ coi là lãnh thổ của mình. Philippines, Đài Loan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Brunei phản đối các tuyên bố này.

Một tòa án trọng tài quốc tế năm 2016 phán quyết rằng các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông không có cơ sở theo luật pháp quốc tế, trao một chiến thắng mang tính bước ngoặt cho Philippines, quốc gia đã đệ đơn kiện.

Trung Quốc đã xây dựng bảy đảo nhân tạo ở Biển Đông và trang bị radar, đường băng và tên lửa đất đối không cho một số đảo. Trong số đó có Đá Subi chỉ cách đó 24 km và có thể nhìn thấy từ đảo Thị Tứ, là thực thể quan trọng nhất về mặt chiến lược trong chín thực thể mà Philippines chiếm đóng ở Quần đảo Trường Sa.

"Chúng tôi kiên quyết nhắc lại lời kêu gọi chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chấm dứt ngay lập tức mọi hành động khiêu khích và nguy hiểm đe dọa đến sự an toàn của tàu thuyền và máy bay Philippines tham gia vào các hoạt động hợp pháp và thường xuyên" trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, lực lượng đặc nhiệm nói.

Nguồn : VOA, 24/08/2024

Trung Quốc và Philippines lại đụng độ tại vùng biển tranh chấp

Chi Phương, RFI, 25/08/2024

Một vụ va chạm đã xảy ra giữa một tàu của cảnh sát biển Trung Quốc và một tàu của Cục thủy sản và tài nguyên Philippines hôm nay, ngày 25/08/2024, tại bãi cạn Sabina ở biển Đông mà hai nước tranh chấp chủ quyền. Philippines tố cáo hành động nguy hiểm của hải cảnh Trung Quốc, dùng vòi rồng tấn công họ. Bắc Kinh thì khẳng định hải cảnh nước này đã thực hiện những biện pháp kiểm soát đối với tàu của Philippines đi vào lãnh hải của nước này một cách bất hợp pháp. 

Tuần duyên Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu tiếp liệu Philippines khi đang trên đường đến Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) ở Trường Sa, ngày 04/03/2024. Reuters - Adrian Portugal

Báo chí Philippines cho biết tàu BRP Datu Sanday (của Cục Thủy sản và Tài nguyên nước của Philippines - BFAR), đã chạm trán với 8 tàu ​​Trung Quốc khi đang trên đường từ bãi cạn Hasa-Hasa đến bãi cạn Sabina. Cuộc đụng độ xảy ra cách bãi cạn Sabina khoảng 10 hải lý vào lúc 14h11 hôm nay, theo giờ địa phương.

Phía Philippines cáo buộc Trung Quốc đã cố tình đâm vào tàu của Philippines, và phun vòi rồng vào tàu của Philippines khi tàu đang tiến gần đến bãi cạn Sabina. Manila cho rằng tàu của Trung Quốc muốn ngăn chặn tàu của BFAR cung cấp cho ngư dân Philippines các nhu yếu phẩm như dầu diesel, thực phẩm và viện trợ y tế. Chính phủ Philippines lên án hành động "hung hăng và nguy hiểm" của hải cảnh Trung Quốc đã làm hỏng động cơ tàu Philippines, khiến tàu không hoàn thành được nhiệm vụ "nhân đạo". 

Về phần mình, theo AFP, hải cảnh Trung Quốc khẳng định rằng sự cố này xảy ra là do tàu của Philippines từ chối tuân thủ quy định kiểm soát của Bắc Kinh khi đi vào lãnh hải của nước này một cách bất hợp pháp. 

Trung Quốc cũng cảnh báo Philippines phải ngay lập tức "chấm dứt các hành động xâm phạm", nếu không "sẽ phải gánh chịu mọi hậu quả phát sinh từ tình huống này". Bắc Kinh cũng cho biết đã nhanh chóng cứu hộ những người Philippines bị rớt xuống biển. 

Chi Phương

*************************

Philippines cáo buộc Trung Quốc bắn pháo sáng vào máy bay tuần tra trên Biển Đông

Chi Phương, RFI, 24/08/2024

Hôm nay, 24/08/2024, Philippines tố cáo Trung Quốc hai lần bắn pháo sáng vào một trong các máy bay tuần tra của nước này hoạt động tại các khu vực tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.

Tàu tuần duyên của Philippines BRP Cape Engano (MRRV-4411) sau vụ va chạm với tàu hải cảnh Trung Quốc ngày 19/08/2024 tại Biển Đông. AP

Trong một thông cáo, được AFP trích dẫn, chính phủ Philippines cho biết "một máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã nhiều lần bắn pháo sáng từ khoảng cách gần, nhắm vào một máy bay tuần tra dân sự của Philippines hôm 19/08 vừa qua, tại một khu vực gần bãi cạn Scarborough, cách Manila khoảng 350 km". Ba ngày sau đó, "chiếc máy bay này một lần nữa bị Trung Quốc bắn pháo sáng khi đang tuần tra tại bãi đá Xubi (Subi reef), thuộc cụm đảo Thị Tứ, quần đảo Trường Sa, để"theo dõi và ngăn chặn những kẻ xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và lãnh hải" của Philippines.

Manila kêu gọi Trung Quốc chấm dứt "các hành động khiêu khích và nguy hiểm", đe dọa an ninh của các tàu và máy bay Philippines, và cho rằng các hành động này "chỉ làm xấu đi hình ảnh của Trung Quốc trong cộng đồng quốc tế".

Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc có hành động gây hấn như vậy. Hôm 10/08, Bắc Kinh cũng đã bị cáo buộc là bắn pháo sáng vào một máy bay tuần tra của Philippines tại bãi cạn Scarborough.

Về phần mình, hôm qua Bắc Kinh thông báo đã thực hiện những biện pháp "tuân thủ luật pháp quốc tế", chống lại các "máy bay quân sự của Philippines đã xâm nhập không phận" của Trung Quốc tại khu vực biển Đông.

Chi Phương

*******************

Tàu Trung Quốc và Philippines va chạm nhau gần bãi cạn Sabina, đôi bên đổ lỗi cho nhau

Thùy Dương, RFI, 19/08/2024

Bắc Kinh và Manila lại đổ lỗi cho nhau về một vụ va chạm mới xảy ra hôm nay 19/08/2024 giữa các tàu mang cờ hiệu Trung Quốc và Philippines. Vụ va chạm xảy ra tại khu vực gần một bãi cạn mà đôi bên đang tranh chấp ở Biển Đông.

Tuần duyên Philippines trên tàu BRP Cabra theo dõi các tàu Trung Quốc thả neo tại Bãi Sa Bin (Sabina Shoal), Biển Đông. Ảnh chụp ngày 27/04/2021. AFP

Đài truyền hình Nhà nước Trung Quốc CCTV, dẫn lời phát ngôn viên lực lượng hải cảnh Trung Quốc, theo đó : "Bất chấp nhiều cảnh báo từ phía Trung Quốc, tàu 4410 của Philippines đã cố tình đâm vào tàu 21551 của Trung Quốc". Vụ việc xảy ra gần bãi cạn Sabina, nằm cách đảo Palawan của Philippines 140 km về phía tây, vào 3h24 sáng 19/08, giờ địa phương (19h24 ngày 18/08, giờ quốc tế).

Theo hải cảnh Trung Quốc, tàu Philippines hành động "thiếu chuyên nghiệp và nguy hiểm" và "hải cảnh Trung Quốc đã thực hiện các biện pháp kiểm soát tàu Philippines theo đúng luật pháp".

Trong khi đó, theo AFP, Manila nhận định đây là hành động thù địch đầu tiên của Bắc Kinh tại khu vực này, nơi cả Trung Quốc và Philipines đều triển khai tàu tuần duyên từ vài tháng nay. Philippines lo ngại Trung Quốc chuẩn bị xây đảo nhân tạo tại bãi cạn Sabina.

Chuẩn đô đốc Jay Tarriela, phát ngôn viên lực lượng tuần duyên Philippines, cho biết tàu Trung Quốc đâm 2 lần vào tàu Philippines : cú va chạm đầu tiên đã gây ra một lỗ thủng trên thân tàu Philippines BRP Bagacay. Cú va chạm thứ hai đã làm móp méo thân tàu và hư hỏng lan can bảo vệ của tàu. Manila đã công bố những hình ảnh tàu Philippines bị hư hại. Tuần duyên Philippines cũng cho biết thêm là một tàu khác của Philippines cũng bị va chạm thủng một lỗ rộng 1,1m ở thân tàu, ống xả của tàu cũng bị hỏng. Một đoạn phim chiếu trên đài truyền hình Nhà nước Trung Quốc cũng cho thấy tàu Trung Quốc đâm vào phía sau tàu Philippines.

Tân Hoa Xã cho biết tàu tuần duyên Philippines sau đó đã đi vào vùng biển quanh Second Thomas Shoal (bãi Cỏ Mây) vào khoảng 6 giờ sáng nay. Bãi Cỏ Mây là nơi có một đơn vị đồn trú nhỏ của Philippines đóng trên một tàu quân sự mắc cạn, cách đảo Palawan phía tây Philippines khoảng 200 km và cách đảo Hải Nam của Trung Quốc hơn 1.000 km. Đây là nơi xảy ra các vụ va chạm giữa tàu thuyền Trung Quốc và Philippines trong những tháng gần đây, trong bối cảnh Bắc Kinh đẩy mạnh yêu sách ở Biển Đông.

Thùy Dương

************************

Mỹ, Philippines đẩy mạnh hợp tác quân sự để phản ứng nhanh trước Trung Quốc

Minh Phương, RFI, 30/07/2024

Hôm nay, 30/07/32024, bộ trưởng Quốc Phòng và ngoại trưởng Mỹ đã hội đàm với các đồng cấp Philippines trong khuôn khổ cuộc đối thoại 2+2. Hai bên cam kết củng cố hiệp ước phòng thủ chung, đẩy mạnh liên lạc song phương để phản ứng nhanh trước các tình huống căng thẳng với Trung Quốc trên biển .

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken họp báo cùng người đồng cấp Philippines Enrique Manalo, tại Camp Aguinaldo, Manila, Philippines, ngày 30/07/2024. AP -

Sau cuộc gặp, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã công bố khoản viện trợ quân sự trị giá 500 triệu đô la cho Philippines, "đồng minh lâu đời nhất của Mỹ trong khu vực", để giúp tăng cường khả năng phòng thủ. Hãng tin AP trích lời ông Blinken cho biết đây là khoản tài trợ "có một không hai" giúp Manila hiện đại hóa quân đội và lực lượng tuần duyên. Ông cũng hoan nghênh sự hợp tác giữa Hoa Kỳ và Philippines đã giúp gắn kết quan hệ hai nước "không chỉ về an ninh mà cả về kinh tế". Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin tái khẳng định những cam kết trong khuôn khổ Hiệp ước Phòng thủ chung mà hai nước đã ký từ năm 1951.

Về phần mình, tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. ca ngợi đường dây liên lạc mở giữa Washington và Manila về các vấn đề chính ở Biển Đông và khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương đã giúp hai bên kịp thời xem xét, đánh giá tình hình và có những phản ứng chung phù hợp. Ông Marcos Jr. cũng nhấn mạnh sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực là rất cần thiết để đảm bảo ổn định và hòa bình ở Châu Á.

Dù đã đạt được thỏa thuận tạm thời với Trung Quốc nhằm ngăn chặn đụng độ giữa hai nước xung quanh Bãi Cỏ Mây, theo đại sứ Phiippines tại Mỹ, Jose Manuel Romualdez, Manila sẽ tiếp tục tăng cường phòng thủ lãnh thổ với sự hỗ trợ của Mỹ và các đồng minh, cũng như xây dựng các liên minh an ninh mới. Ông Romualdez cho biết các cuộc đụng độ hiện giờ không xảy ra khi Philippines tiếp tế và luân chuyển quân, nhưng đó chỉ là tình hình tạm thời và "Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ không dừng lại" ở đây.

Minh Phương

Việt Nam và Philippines nên làm gì ?

Các nhà phân tích nhận định Trung Quốc sẽ tăng cường chiến lược "chia để trị" trong khu vực sau khi Việt Nam và Philippines lần đầu tập huấn chung trên Biển Đông. Nước này cũng "cảnh giác" khi Nhật Bản có những động thái tăng cường quan hệ quốc phòng với Việt Nam và Philippines.

Cảnh sát biển Philippines và Việt Nam tập huấn chung trên biển vào hôm 9/8

Chiến thuật "chia để trị" có thể bao gồm các biện pháp kinh tế và ngoại giao để trừng phạt các quốc gia vi phạm các ranh giới không thành văn; và những ưu đãi về thương mại, đầu tư để dụ dỗ các quốc gia nhỏ hơn và yếu hơn nhằm mở rộng ảnh hưởng, theo CNN.

Trên Biển Đông, "lợi ích của Trung Quốc là một Đông Nam Á bị chia rẽ", nhà phân tích địa chính trị Don McLain Gill thuộc trường Đại học De La Salle ở Manila (Philippines) nhận định với BBC Tiếng Việt vào hôm 6/8.

Cuộc tập huấn 'lịch sử'

Cuộc tập huấn hôm 9/8 giữa Việt Nam và Philippines được nhiều nhà quan sát trong khu vực nhận định là dấu mốc "lịch sử".

Tàu CSB 8002 dài 90 mét của Việt Nam đã cập cảng Manila hôm 5/8, cùng với tàu tuần tra ngoài khơi BRP Gabriela Silang của Philippines tham gia diễn tập mô phỏng về chữa cháy, cứu nạn và ứng phó y tế.

Trang Nikkei Asia đánh giá sự kiện này là "đỉnh cao" tính tới nay của thỏa thuận hợp tác hàng hải mà hai nước đã ký hồi đầu năm 2024.

Chuẩn đô đốc Armand Balilo từ Cảnh sát biển Philippines cũng nói đây là cuộc tập huấn lịch sử  khi trả lời các phóng viên.

"Cuộc tập huấn chung giữa cảnh sát biển Philippines và Việt Nam cho thấy một bước phát triển quan trọng trong hợp tác giữa các nước tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông", ông Gill nhận xét.

Trong bối cảnh đó, Trung Quốc sẽ không nhìn nhận cuộc tập huấn này một cách tích cực và sẽ cố gắng để gây áp lực tối đa lên từng nước, theo các nhà quan sát.

Trung Quốc sẽ kiếm cớ để cảm thấy "bị xúc phạm" trước sự hợp tác của các quốc gia ASEAN có các tuyên bố chủ quyền chồng chéo trên Biển Đông, ông Julio Amador, Tổng giám đốc điều hành của công ty tư vấn Amador Research Services tại Manila, nói với Nikkei.

Chia để trị

Khi Việt Nam và Philippines xích lại gần nhau bằng cách thắt chặt các mối quan hệ quân sự, một phần để tăng cường năng lực quản lý tranh chấp trên biển, Trung Quốc sẽ áp dụng chiến lược "chia để trị" trong việc giải quyết mâu thuẫn với hai nước này trên Biển Đông, theo một bài viết trên South China Morning Post (SCMP) hôm 12/8.

Bắc Kinh sẽ điều chỉnh các chính sách để phù hợp với cách tiếp cận quyết đoán của Philippines và cách tiếp cận "kín đáo" của Việt Nam trong khu vực, theo các nhà phân tích.

"Trung Quốc sẽ muốn giải quyết song phương với từng quốc gia tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông để có thể gây áp lực tối đa lên từng nước", nhà phân tích Don McLain Gill nói với BBC tiếng Việt hôm 12/8.

Ông lý giải :

"Nếu Philippines và Việt Nam đạt được thỏa thuận chung, Bắc Kinh chắc chắn sẽ phải đối phó với cả hai nước cùng lúc khi tìm cách bành trướng, khiến việc này trở nên khó khăn hơn cho chính họ. Trung Quốc được hưởng lợi từ việc thiếu các thỏa thuận giữa các nước có tuyên bố chủ quyền chồng chéo".

Cụ thể, Bắc Kinh có thể hành động quyết liệt với Philippines và mềm mỏng với Việt Nam, theo giới quan sát.

Các động thái quyết liệt của Bắc Kinh với Manila có thể đặc biệt diễn ra ở Bãi Cỏ Mây (Second Thomas) vì trước đó Philippines đã công khai những động thái hung hăng của Trung Quốc, đồng thời cam kết bảo vệ các quyền lãnh thổ của mình, SCMP trích lời Abdul Rahman Yaacob, nhà nghiên cứu của Chương trình Đông Nam Á tại Viện Lowy.

"Tôi không nghĩ các nhà hoạch định chính sách và các nhà hoạch định quốc phòng của Bắc Kinh muốn gây hấn với Việt Nam và Philippines cùng lúc vì như thế họ sẽ phải kéo dài nguồn lực của mình", ông nói thêm.

Vị tiến sĩ cũng nhận xét rằng Trung Quốc đã thành công ở một mức độ nào đó khi nỗ lực xây dựng hình ảnh Philippines như một "kẻ vô lý" trong tranh chấp Biển Đông, khi một số quan chức ở khu vực Đông Nam Á đã bày tỏ mối quan ngại, cho rằng Manila đang liều lĩnh.

"Trung Quốc muốn bêu tên Philippines như là một kẻ dị biệt, cùng lúc đó họ tăng cường luận điệu rằng họ đã kiểm soát tranh chấp và không để xảy ra xung đột nào với các nước khác trong Đông Nam Á", Tiến sĩ Collin Koh, chuyên gia nghiên cứu về quan hệ quốc tế từ Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore), chia sẻ với BBC vào cuối tháng 6/2024.

Ông Koh đồng thời nhấn mạnh Trung Quốc không muốn gây xích mích không cần thiết trong mối quan hệ với các quốc gia Đông Nam Á khác, ít nhất là với Indonesia, Malaysia và Việt Nam khi đang "bận tay" với Philippines.

Giải thích cho việc Bắc Kinh "mềm mỏng" hơn với Hà Nội trên Biển Đông so với Manila, các chuyên gia cho rằng vì ở chiều ngược lại, Hà Nội cũng không quyết liệt như Manila.

"Chiến lược của Việt Nam là không để cho các tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông ảnh hưởng đến mối quan hệ lành mạnh khác với người hàng xóm phương Bắc. Đây là điều mà các quan chức Hà Nội luôn nhấn mạnh với tôi", ông Abdul Rahman Yaacob nói với SCMP.

Giáo sư danh dự Carl Thayer tại Đại học New South Wales (Úc) thì cho rằng không giống như Philippines, Việt Nam đã tránh triển khai hải quân để đối đầu với tàu Trung Quốc trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Thay vào đó, Hà Nội đã triển khai tàu tuần duyên và tàu dân sự để giám sát các hoạt động của Trung Quốc, kiểm soát chặt chẽ việc đưa tin của truyền thông Việt Nam về các sự cố trên biển và theo đuổi các kênh ngoại giao với Bắc Kinh về tranh chấp Biển Đông, theo ông Thayer.

Khang Vũ, nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên ngành quan hệ quốc tế và an ninh Đông Á tại Đại học Boston (Mỹ), cho biết cách đối xử khoan dung hơn của Bắc Kinh đối với Hà Nội là do Việt Nam không phải là đồng minh của Mỹ.

"Việt Nam cũng đã giữ kín những bất đồng của mình với Trung Quốc nhờ vào mối quan hệ giữa hai đảng. Những bí mật như vậy cho phép giảm leo thang dễ dàng hơn do cả hai bên đều không sợ mất mặt trước công chúng", SCMP dẫn lời ông Khang Vũ.

Vào tháng 5/2024, Đại sứ Philippines tại Mỹ Jose Romualdez đã viết về chiến lược  chia để trị của Trung Quốc trên tờ Philippine Star.

Vị đại sứ cho rằng "chia để trị" là "câu thần chú mới" mà Trung Quốc sử dụng để gây chia rẽ trong Philippines lẫn trên trường quốc tế. Ông cũng kêu gọi mọi người đoàn kết, bác bỏ những thông tin sai lệch mà Trung Quốc lan truyền.

Trước đó vào tháng 4/2024, Trung Quốc đã đưa ra tuyên bố rằng họ và Philippines đã đạt được một "mô hình mới" để giải quyết tranh chấp tại Bãi Cỏ Mây.

Sau đó, cả Bộ trưởng Quốc phòng và Cố vấn An ninh Quốc gia Philippines đều bác bỏ thông tin này, khẳng định không có thỏa thuận nào được ký kết.

Các quan chức Philippines cho rằng đây là một "mưu đồ chia rẽ"  và nhằm mục đích làm xao nhãng dư luận trước những hành động khiêu khích của Trung Quốc ở Biển Đông. Bộ Ngoại giao Philippines đã lên án mạnh mẽ hành vi này và kêu gọi Trung Quốc chấm dứt các hoạt động gây căng thẳng.

Giáo sư Alexander L Vuving từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á - Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (DKI APCSS, Mỹ) hồi tháng 5/2024 nhận định Việt Nam và Philippines là hai nước dễ bị tổn thương bởi chính sách "chia để trị" của Trung Quốc.

Ông nói với BBC hồi tháng 1/2024:

"Hậu quả cuộc chiến tranh trên Biển Đông là khôn lường, không đơn thuần là xung đột Việt Nam với Trung Quốc hay Philippines với Trung Quốc. Đám lửa có thể bùng lên tới mức không ai kiểm soát được.

"Do đó, chiến lược tốt nhất của Trung Quốc là ‘tằm ăn dâu’, tức là dần dần đẩy đuổi Việt Nam và Philippines… rồi biến thành điều gọi là ‘bình thường mới’, và dần dần ép các nước chấp nhận thực tế mới của Trung Quốc. Đây là chiến lược tương đối hữu hiệu của Trung Quốc".

Bắc Kinh cũng lo ngại về Nhật Bản

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nhật Bản Kihara Minoru vào chiều 6/8

Bắc Kinh cũng đang lo ngại về việc Nhật Bản tăng cường mối quan hệ quân sự với Việt Nam và Philippines, theo bài viết trên SCMP hôm 12/8.

Và Bắc Kinh có thể tìm cách chống lại các hoạt động như vậy trong khu vực, theo các nhà quan sát.

Nhật Bản đã cam kết tăng cường quan hệ với Việt Nam trong tuần này trong chuyến thăm Hà Nội của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Minoru Kihara.

Trong chuyến thăm, Tokyo cho biết sẽ cung cấp hai xe vận tải tiếp tế cho Hà Nội như một phần của thỏa thuận về thiết bị quốc phòng và chuyển giao công nghệ.

Tiến sĩ Collin Koh cho rằng việc Nhật Bản cung cấp hàng hóa liên quan đến an ninh cho Việt Nam không có gì đáng ngạc nhiên, vì trước đây họ đã cung cấp viện trợ cho lực lượng bảo vệ bờ biển.

Nhưng ông Koh nhấn mạnh đây là một "bước đi đáng chú ý" vì thỏa thuận gần đây do Bộ Quốc phòng Nhật Bản chỉ đạo chứ không phải do Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) chỉ đạo như trước đây.

"Tôi tin rằng đây chỉ là bước đi thử nghiệm. Việc chuyển giao mới nhất này có khả năng nâng lên thành việc chuyển giao hoặc bán các thiết bị tinh vi hơn trong tương lai, chẳng hạn như radar", SCMP dẫn lời ông Koh.

Tiến sĩ Koh nói Trung Quốc sẽ "cảnh giác" với diễn biến này, đồng thời ông cho biết rằng Nhật Bản có quan hệ kinh tế chặt chẽ và mối quan hệ an ninh ngày càng tăng với Việt Nam.

"Tôi nghĩ Bắc Kinh sẽ đi đến giả định dài hạn rằng một ngày nào đó trong tương lai Tokyo sẽ chuyển giao hoặc bán vũ khí gây chết người cho Việt Nam", ông Koh nhận định.

Greg Poling, giám đốc chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở ở Washington DC (Mỹ), cho biết thỏa thuận gần đây giữa Nhật Bản và Việt Nam có thể là dấu hiệu cho thấy mối quan hệ an ninh ngày càng sâu sắc hơn.

Về cuộc tập trận hàng hải gần đây của Nhật Bản với Philippines, ông Poling cho rằng đây "chỉ là diễn biến mới nhất trong một loạt các hoạt động trong mối quan hệ an ninh [của họ]".

Các chuyên gia cũng nhận định vai trò an ninh của Tokyo đối với Đông Nam Á ngày càng có tầm ảnh hưởng hơn, gây trở ngại cho nỗ lực của Trung Quốc trong việc thống trị khu vực này.

Vì Nhật Bản là nước không có yêu sách trên Biển Đông, sự can thiệp của họ, theo một số nhà quan sát, là xu hướng đáng lo ngại đối với Trung Quốc vì họ không thích "các thế lực bên ngoài" can thiệp vào các tranh chấp lãnh thổ.

Việt Nam và Philippines nên làm gì ?

Các chuyên gia cho rằng Hà Nội và Manila cần tăng cường hợp tác để đối phó với Trung Quốc trên Biển Đông

Nhận định với BBC tiếng Việt vào hôm 12/8 về việc hai nước Việt Nam và Philippines nên làm gì để đối phó với chiến lược "chia để trị" của Trung Quốc, nhà phân tích Don McLain Gill nói :

"Cả Manila và Hà Nội phải nỗ lực xây dựng một bộ quy tắc ứng xử cơ bản song phương để đưa ra sự hiểu biết chung về biên giới tranh chấp của họ.

Điều này sẽ giúp cung cấp một lộ trình để giải quyết các hoạt động như xâm nhập từ phía Trung Quốc, đồng thời giảm bớt các điểm xung đột giữa hai nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền chồng chéo".

Ông Gill cũng nhấn mạnh điều quan trọng là hai bên phải tăng cường phối hợp, đồng thời tôn trọng các vấn đề quốc gia nhạy cảm nhằm tối đa hóa lợi ích mà không xảy ra xung đột trong tương lai

"Một khi các nước này phát triển mối quan hệ và lòng tin mạnh mẽ hơn với nhau, sẽ khó khăn hơn cho Trung Quốc theo đuổi chiến lược chia để trị", nhà phân tích nói với BBC vào ngày 6/8.

Trước đó vào tháng 5/2024, các chuyên gia của DKI APCSS cũng cho rằng Philippines và Việt Nam nên củng cố hợp tác nhằm bảo vệ lợi ích chung trước những "hoạt động cưỡng ép" của Trung Quốc ở Biển Đông.

"Cho dù tồn tại những khác biệt về ngôn ngữ và hệ thống chính trị, hai quốc gia có chung những lợi ích cốt lõi, tạo nền tảng vững chắc cho sự hợp tác", Inquirer dẫn lời Tiến sĩ Lori Forman của DKI APCSS.

Nguồn : BBC, 12/08/2024

Những động thái chiến lược của Hà Nội mang lại hy vọng chống lại hoạt động xây đảo hung hăng của Trung Quốc.

Ảnh chụp từ trên không của Southwest Cay, còn được gọi là Đảo Pugad, do Việt Nam kiểm soát và là một phần của Quần đảo Trường Sa ở Biển Đông đang có tranh chấp. © Reuters

Việt Nam đã giành huy chương bạc trong cuộc thi cải tạo đất ở Biển Đông.

Kể từ đầu năm 2022, Hà Nội đã tạo ra 5,8 km² đất mới xung quanh quần đảo Trường Sa đang tranh chấp, nâng tổng diện tích đất mới mà họ đã cải tạo từ biển trong quần đảo lên khoảng 9,6 km². Dù trông có vẻ hung hăng, nhưng việc cải tạo đất của Việt Nam xung quanh các đảo có ý nghĩa chiến lược và cơ sở đạo đức mạnh mẽ  tương tự như các cuộc tấn công quân sự của Ukraine vào bên trong lãnh thổ Nga.

Chắc chắn, cả Việt Nam và Trung Quốc đều không phải là nước tiên phong trong việc xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông. Kể từ cuối những năm 1980, Malaysia đã trở thành nước đầu tiên tiến hành cải tạo đất quy mô lớn xung quanh Trường Sa. Địa điểm là Đá Hoa Lau, một đảo san hô nằm cách bờ biển Sabah của Malaysia chưa đến 150 hải lý. Việc bổ sung thêm khoảng 0,3 km² vào diện tích đất ban đầu chỉ nhỉnh hơn 0,06 km² đã cho phép Malaysia xây dựng một sân bay nhỏ, một cơ sở nghỉ dưỡng và một số cơ sở quân sự.

Vì rạn san hô này nằm gần bờ biển Malaysia và các hoạt động mà nó hỗ trợ mang tính chất phòng thủ, nên hoạt động cải tạo đất của Malaysia đã không gây ra bất kỳ cuộc khủng hoảng quốc tế hay bất ổn khu vực nào. Rắc rối lớn nhất mà nó gây ra là một cuộc phản đối ngoại giao của Việt Nam, quốc gia cũng tuyên bố chủ quyền đối với rạn san hô này.

Trong hai thập niên tiếp theo, các hoạt động mở rộng các rạn san hô mà các bên yêu sách chiếm đóng ở quần đảo Trường Sa – gồm Malaysia, Philippines, Đài Loan, Việt Nam, và Trung Quốc – vẫn ở quy mô nhỏ và khó có thể ảnh hưởng đến cán cân quyền lực chung trong khu vực.

Bắt đầu từ năm 2013, khi Trung Quốc biến các thực thể mà họ chiếm đóng ở quần đảo Trường Sa thành các đảo nhân tạo lớn, việc cải tạo đất trong khu vực mới được nâng lên một tầm cao mới và mang một chất lượng khác. Trong vòng vài năm, Bắc Kinh đã tạo ra 18,8 km² đất mới trong một quần đảo có tổng diện tích đất trong điều kiện tự nhiên ước tính chưa đến 2 km².

Những nỗ lực này đã đưa ba tiền đồn của Trung Quốc – Đá Vành Khăn, Đá Xu Bi và Đá Chữ Thập – từ số những đảo nhỏ nhất trở thành ba đảo lớn nhất, dù là nhân tạo, ở quần đảo Trường Sa. Trong điều kiện tự nhiên, Đá Vành Khăn và Đá Xu Bi bị chìm khi thủy triều lên, do đó không đủ điều kiện được coi là lãnh thổ và không được hưởng quyền có vùng lãnh hải riêng theo luật biển. Còn Đá Chữ Thập chỉ nhô lên trên mặt nước khi thủy triều lên dưới dạng một số tảng đá nhỏ mà không có đất và cây cối. Bốn rạn san hô khác mà Trung Quốc chiếm đóng ở quần đảo Trường Sa trong điều kiện tự nhiên cũng là đá như Đá Chữ Thập hoặc những điểm chỉ lộ ra khi thủy triều xuống như Đá Vành Khăn và Đá Xu Bi. Nhưng hiện tại chúng đã cung cấp cho Trung Quốc 19 km² mặt đất trong mọi điều kiện thời tiết.

Trên những hòn đảo nhân tạo này, Trung Quốc đã xây dựng các đường băng dài, cảng nước sâu, kho tên lửa lớn, mái vòm radar lớn, và nhiều cơ sở dân sự và quân sự khác với sức chứa hàng nghìn người, cùng hàng trăm tàu và hàng chục máy bay quân sự.

Các tàu dân quân biển Trung Quốc được chụp ảnh gần bãi cạn Second Thomas ở Biển Đông vào tháng 3 năm 2024. © Reuters

Trước khi xây dựng các đảo nhân tạo này, các cuộc tuần tra xâm nhập của Trung Quốc vào vùng đặc quyền kinh tế của các nước khác và việc quấy rối tàu nước ngoài ở Biển Đông chỉ tập trung ở khu vực trung tâm Biển Đông. Sau khi xây dựng đảo, Bắc Kinh đã liên tục có các hoạt động hung hăng như vậy ở khu vực phía nam Biển Đông, trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Malaysia và Philippines.

Các đảo nhân tạo đã cho phép Trung Quốc kiểm soát vùng nước, vùng trời và đáy biển sâu bên trong vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia láng giềng. Ví dụ, vào năm 2023, các tàu hải cảnh Trung Quốc đã tuần tra trong 338 ngày tại Bãi cạn Luconia, nằm cách bờ biển Malaysia từ 70 đến 110 hải lý; 221 ngày tại Bãi Tư Chính, khu vực cực nam của vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam; và 302 ngày tại Bãi Cỏ Mây, nằm cách bờ biển Philippines khoảng 100 hải lý.

Chỉ riêng trong hai trường hợp xảy ra trong giai đoạn 2017-2020, các cuộc tuần tra và quấy rối của tàu hải cảnh và hải binh Trung Quốc đã buộc Việt Nam phải hủy các dự án thăm dò dầu khí tại khu vực Bãi Tư Chính và phải trả 1 tỷ đô la phí phá vỡ hợp đồng. Gần đây hơn, nhiều tàu tại Đá Vành Khăn gần đó đã giúp Trung Quốc chặn đứng nỗ lực tiếp tế của Philippines cho tiền đồn của họ tại Bãi Cỏ Mây, thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Manila theo luật pháp quốc tế.

Việc Trung Quốc liên tục xây dựng đảo trong 10 năm qua đã làm đảo lộn sự ổn định khu vực và tạo ra một tình huống mới về chất lượng. Nó đã biến Biển Đông, một trong những tuyến đường biển quan trọng nhất thế giới, trở thành một điểm nghẽn do Trung Quốc kiểm soát.

Nó cũng biến việc cải tạo đất thành “bình thường mới” và về cơ bản để lại cho các nước khác hai lựa chọn: hoặc chấp nhận sự kiểm soát của Trung Quốc, hoặc đáp trả. Trong tình hình mới này, đối với các nước tuyên bố chủ quyền khác ở Biển Đông, việc mở rộng các tiền đồn hiện có thông qua cải tạo đất để có thể sánh ngang với Trung Quốc thường là cách tốt nhất, đôi khi là cách hợp pháp duy nhất, để chống lại việc Trung Quốc tạo ra điểm nghẽn.

Giống như của Malaysia, Đài Loan và Philippines ở Trường Sa, việc cải tạo đất của Việt Nam trong vài năm qua không phải là hành động vô đạo đức. Nó không gây hại cho ngư dân và thủy thủ hoạt động gần đó. Ảnh hưởng của nó đến môi trường, dù khó đánh giá, cũng chỉ tương đương với việc xây dựng một con đập trên sông.

Từ góc độ địa chính trị, Việt Nam có tiềm năng khắc phục ở một mức độ nào đó sự mất cân bằng quyền lực ở Biển Đông. Trong khi việc xây dựng đảo của Trung Quốc đã làm suy yếu đáng kể các hệ thống kiềm chế đối trọng cần thiết để duy trì tự do hàng hải ở Biển Đông, thì hoạt động cải tạo đất của Việt Nam đã mang lại hy vọng khôi phục những đối trọng này.

Alexander L. Vuving

Nguyên tác : "Vietnam’s land reclamation helps balance power in South China Sea", Nikkei Asia, 28/07/2024

Nguyễn Thị Kim Phụng

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 01/08/2024

Alexander L. Vuving là giáo sư tại Trung tâm Daniel K. Inouye về Nghiên cứu An ninh Châu Á – Thái Bình Dương ở Honolulu, Hawaii.

Thái độ im lặng nhẫn nhịn của Bắc Kinh, đối với việc mới đây, Hà Nội đệ trình Hồ sơ Ranh giới thềm lục địa mở rộng ngoài 200 hải lý của Việt Nam tại Khu vực giữa Biển Đông (VNMC), lên cho Ủy ban Ranh giới thềm lục địa Liên Hiệp Quốc (CLCS) là điều mà nhiều nhà quan sát ngạc nhiên. Không những vậy, nhân cơ hội nói trước Liên Hợp Quốc, Hà Nội cũng tuyên bố khẳng định lại chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, và các quyền của Việt Nam đối với các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông được xác lập phù hợp với UNCLOS. Bắc Kinh cũng cho vài tờ báo thân chính phủ phàn nàn nhưng không quá nặng lời, rồi thôi.

Tadu hải cảnh Trung Quốc và tàu tuần duyên Philippines va chạm thường xuyên trên Biển Đông trong năm 2024 - Ảnh minh họa

Thái độ của Trung Quốc với Việt Nam có thể giải thích ra sao, nhất là khi tàu của Bắc Kinh đang ngăn cản, đâm, đe dọa và thách thức Philippines công khai, và như sẵn sàng dẫn đến xung đột lớn hơn ?

Mặc dù Việt Nam đang đẩy mạnh việc bồi đắp đất ở quần đảo Trường Sa, vốn là đối tượng tranh chấp với Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh lại tỏ ra khá im lặng trước những hành động xâm phạm của Hà Nội. Điều này trái ngược hẳn với những tháng ngày đối đầu căng thẳng, thậm chí bạo lực, ở phía bên kia Biển Đông, đỉnh điểm là vào ngày 17/6, khi một số tàu tuần tra của Hải cảnh Trung Quốc đã đâm va vào một tàu hải quân Philippines đang thực hiện nhiệm vụ tiếp tế cho binh lính trên con tàu Sierra Madre bị mắc cạn.

Có nhiều lý do được đưa ra để giải thích cho sự khoan dung của Trung Quốc đối với hành động của Việt Nam, một trong số đó là do hai nước có chung hệ tư tưởng chính trị. Tuy nhiên, hệ tư tưởng không thể giải thích được sự im lặng của Trung Quốc. Có những lý do địa chính trị khác đang tác động. Sự hòa giải giữa Hà Nội và Washington, đã biến mối quan hệ từ thù địch sang hữu nghị, đã ảnh hưởng rất lớn đến chiến lược của Bắc Kinh đối với Việt Nam.

Về mặt chính sách, Trung Quốc không thể để mất Việt Nam vào tay Mỹ, bất chấp việc Hà Nội đang đẩy nhanh tốc độ xây dựng các căn cứ đảo. Theo Sáng kiến ​​minh bạch Biển Đông Châu Á, chương trình nạo vét của Việt Nam đã ngày càng mở rộng hơn trong năm nay. Hiện nay, tổng diện tích hoạt động nạo vét và lấp đất của Việt Nam lên hơn 900 hecta trên khắp quần đảo Trường Sa, tương đương khoảng một nửa diện tích đất mới mà Trung Quốc đã tạo ra trong thập kỷ qua, theo ấn phẩm thương mại The Maritime Executive.

Trái ngược với thái độ dường như khoan dung của Trung Quốc đối với Việt Nam, ở phía đông, Philippines rõ ràng là đồng minh và là một "cái gai trong mắt" của Trung Quốc, trao quyền cho quân đội Mỹ sử dụng các căn cứ Philippines thông qua một loạt các thỏa thuận chính thức ngày càng mở rộng, trong một vùng biển mà Trung Quốc cho rằng là của mình. Tổng thống Ferdinand Marcos đã đến thăm Washington, D.C. để tuyên bố các sáng kiến ​​mới nhằm phát triển quan hệ Mỹ-Philippines, bao gồm việc thông qua các hướng dẫn quốc phòng song phương và một loạt các ưu đãi ngoại giao khác đã khiến Bắc Kinh khó chịu. Vụ việc vũ trang gần đây tại Bãi Cỏ Rong là minh chứng cho mối quan hệ đang xấu đi giữa hai nước láng giềng, có thể gây ra những tác động địa chính trị vượt ra khỏi khu vực.

Nhưng điều này không có nghĩa là Trung Quốc không cảm thấy bị đe dọa bởi Hà Nội, quốc gia đã chiếm giữ nhiều đảo, đá và các mỏm đá nhô lên khỏi mặt nước nhất – với 27 thực thể ở Biển Đông. Trong khi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với khu vực rộng lớn nhất dựa trên đường chín đoạn, Bắc Kinh chỉ chiếm giữ 7 thực thể như vậy, Đài Loan 1, Malaysia 5 và Philippines 9.

Toàn cảnh đảo Trường Sa lớn nhìn từ trực thăng - trong những nawm và 2024 Việt Nam đã mở rộng và tân tạo nhiều hải đảo ở Trường Sa.

Bên cạnh việc chia sẻ hệ tư tưởng chính trị và địa chính trị, Hà Nội cũng miễn cưỡng làm tổn hại đến mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc. Hiện tại, Trung Quốc đã đầu tư hơn 26 tỷ USD vào Việt Nam, với khoảng 4.000 dự án đang hoạt động. Việt Nam cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong nhiều năm, với kim ngạch thương mại song phương ước tính đạt 175,6 tỷ USD vào năm 2022, tăng từ 160 tỷ USD một năm trước đó, trong đó 67% nguyên liệu đầu vào quan trọng cho ngành sản xuất của Việt Nam cũng được nhập khẩu từ Trung Quốc. Xét đến những con số này, Hà Nội không thể để mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc bị ảnh hưởng.

Trung Quốc đã tích cực thu hút Việt Nam sau những thái độ thân thiện của Hà Nội đối với Washington. Ba tháng sau khi Việt Nam tiếp đón Tổng thống Mỹ Joe Biden, Chủ tịch Tập Cận Bình đã được chào đón tại Hà Nội. Theo một số nguồn tin, chuyến thăm đã dẫn đến việc ký kết 37 thỏa thuận, bao gồm các thỏa thuận về phát triển đường sắt xuyên biên giới, thương mại và tuần tra chung ở Vịnh Bắc Bộ.

Kể từ chuyến thăm đó, đã có một số cuộc tiếp xúc cấp cao giữa các quan chức cấp cao của cả hai quốc gia. Chuyến thăm Hà Nội của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào tháng 6 vừa qua cũng đã góp phần củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa Trung Quốc và Việt Nam trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng trong khu vực.

Việc bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Công an Tô Lâm làm Chủ tịch nước Việt Nam vào tháng 5/2024 đã, theo một số nhà phê bình, thúc đẩy mối quan hệ Trung Quốc-Việt Nam. Chủ tịch Tô Lâm được cho là có mối quan hệ thân thiết với Trung Quốc. Trung Quốc cũng đang được hưởng lợi từ chính sách đối ngoại "Ba không" của Việt Nam, bao gồm "không liên minh quân sự, không liên kết với quốc gia này chống lại quốc gia khác và không cho phép nước ngoài đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ của mình". Trung Quốc không ngần ngại bày tỏ mong muốn chính sách "Ba không" của Việt Nam sẽ giữ quân đội Mỹ ở ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Không ít người biết rằng, bất chấp những tranh chấp lãnh thổ và những vụ việc bùng phát bất ngờ, khó tránh khỏi, nhưng hai nước cộng sản này đã âm thầm hợp tác để kiểm soát căng thẳng giữa hai bên. Các thỏa thuận hợp tác nhằm ngăn chặn xung đột trên biển bao gồm :

- Hiệp định song phương về phân định biên giới trên biển (2000) : Trung Quốc và Việt Nam đã ký kết một hiệp định về phân định Vịnh Bắc Bộ, bao gồm việc xác định ranh giới biển và một thỏa thuận hợp tác về nghề cá. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc quản lý các ranh giới biển giữa hai nước. Gần đây (2024), Trung Quốc đã xác định đường cơ sở cho vùng biển lãnh hải của mình ở Vịnh Bắc Bộ.

- Hiệp định về các nguyên tắc cơ bản hướng dẫn giải quyết các vấn đề trên biển (2011) : Hiệp định này nêu bật các nguyên tắc cơ bản để giải quyết tranh chấp trên biển thông qua đàm phán hòa bình. Hiệp định nhấn mạnh sự tôn trọng lẫn nhau, hợp tác và tìm kiếm phát triển chung trong khi quản lý những khác biệt thông qua đối thoại.

Trung Quốc và Việt Nam đã thành lập các nhóm công tác chung để giải quyết các vấn đề cụ thể ở Biển Đông, bao gồm phát triển chung và hợp tác trong các lĩnh vực ít nhạy cảm hơn, như bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học và hoạt động tìm kiếm cứu nạn.

Hà Nội và Bắc Kinh cũng nối lại liên lạc đường dây nóng (2013) : Để quản lý và ngăn chặn các sự cố trên biển, cả hai nước đã đồng ý thiết lập đường dây nóng trực tiếp giữa các bộ ngoại giao của họ. Cơ chế này nhằm mục tiêu cải thiện giao tiếp và giảm nguy cơ leo thang trong trường hợp xảy ra sự cố trên biển.

Tàu hải cảnh Trung Quốc và Việt Nam tuần tra chung trong Vịnh Bắc Bộ - Ảnh minh họa

Từ đây, các chuyến thăm và đối thoại cấp cao thường xuyên như chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình vào năm 2023 : Cả hai nước đều tham gia các chuyến thăm và đối thoại cấp cao thường xuyên để quản lý những khác biệt của họ. Bao gồm các cuộc gặp gỡ giữa các nhà lãnh đạo và quan chức từ cả hai bên để thảo luận về các vấn đề khác nhau, bao gồm cả tranh chấp trên biển, và tìm kiếm cách thức tăng cường hợp tác.

Bất chấp những thỏa thuận và cơ chế này, căng thẳng đôi khi bùng phát do các sự cố trên biển, chẳng hạn như các cuộc đụng độ giữa tàu cá và tàu tuần tra. Tuy nhiên, những nỗ lực đối thoại và đàm phán liên tục phản ánh sự công nhận của cả hai nước về nhu cầu quản lý tranh chấp một cách hòa bình và hợp tác.

Việt Nam, với vị trí chiến lược và chính sách đối ngoại tự nói là như cây tre, thuận uốn cong theo mọi chiều gió, đóng vai trò quan trọng. Do đó, Bắc Kinh, vốn có mối quan hệ phức tạp với Việt Nam trong nhiều thế kỷ, trước khi chính sách xoay trục sang Mỹ của Washington được triển khai và sau khi Hà Nội gần đây hòa giải với Mỹ, đang dựa vào mối quan hệ đặc biệt của mình để kiểm soát căng thẳng với Mỹ ở Biển Đông. Điều đó một phần giải thích tại sao Trung Quốc có xu hướng bỏ qua việc Việt Nam bồi đắp đất ở Trường Sa.

Nam Việt

Nguồn : RFA, 31/07/2024

Làm thế nào Mỹ có thể hỗ trợ Philippines mà không cần tấn công Trung Quốc ?

Cảnh sát biển Trung Quốc chặn tàu cảnh sát biển Philippines ở Biển Đông, tháng 3 năm 2024 - Adrian Portugal / Reuters

Trong năm nay, các quan chức Mỹ đã liên tục gửi tín hiệu riêng tư và công khai tới những người đồng cấp Trung Quốc, rằng Mỹ kiên định với các cam kết liên minh với Philippines. Thông điệp này nhằm mục đích cảnh báo Trung Quốc không nên vượt quá giới hạn của Mỹ bằng các nỗ lực cản trở tiếp cận Bãi Cỏ Mây, một rạn san hô chìm ở Biển Đông, nơi tàu Sierra Madre của Philippines đang đóng vai trò là tiền đồn cho binh lính Philippines. Hồi tháng 5, Tổng thống Philippines Ferdinand "Bongbong" Marcos, Jr., đã có bài phát biểu quan trọng tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, cảnh báo rằng nếu một công dân Philippines bị giết bởi một hành động cố ý, điều đó sẽ "rất, rất gần với những gì chúng tôi định nghĩa là hành động chiến tranh", theo đó có thể buộc Philippines phải viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung năm 1951 với Mỹ.

Tuy nhiên, những tuyên bố cứng rắn như vậy vẫn không khiến Bắc Kinh dừng cản trở Philippines tiếp tế cho Sierra Madre. Philippines đã củng cố thành công tiền đồn trong những tháng gần đây. Nhưng vào ngày 17/06, tàu hải cảnh Trung Quốc đã cố tình va chạm với tàu tiếp tế của Philippines. Lực lượng hải cảnh Trung Quốc sử dụng rìu, dao rựa, và giáo mác tự chế. Một thủy thủ Philippines đã bị mất ngón tay trong cuộc đụng độ sau đó. Video về cuộc đụng độ đã lan truyền chóng mặt. Các tàu Trung Quốc và Philippines hiện vẫn tiếp tục hoạt động gần nhau. Nguy cơ cao là một sự cố có thể dẫn đến cái chết của một binh sĩ Philippines, dẫn đến kích hoạt Hiệp ước Phòng thủ Chung Mỹ-Philippines và đẩy các lực lượng của Mỹ và Trung Quốc đến bờ vực xung đột.

Để vượt qua tình cảnh hiện tại, Washington sẽ cần phải triển khai các mục tiêu của mình một cách rõ ràng. Đối với Washington, thành công là duy trì được độ tin cậy của các cam kết liên minh, tránh xung đột với Trung Quốc, và ngăn chặn việc Trung Quốc chiếm đóng Bãi Cỏ Mây. Để đạt được những kết quả này sẽ đòi hỏi Washington phải cân nhắc mọi quyết định chính sách xem liệu chúng có ngăn chặn hay sẽ kích động một cuộc khủng hoảng. Bãi Cỏ Mây là một thách thức chiến lược mang yếu tố quân sự, chứ không phải là một vấn đề quân sự với giải pháp quân sự. Vì vậy, Washington phải chống lại sức ép để xem vấn đề này là một cuộc thử thách ý chí quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc, thay vào đó, cần tận dụng hành động bắt nạt của Bắc Kinh tại Bãi Cỏ Mây để củng cố các quan hệ trong khu vực

Mâu thuẫn lợi ích

Bãi Cỏ Mây có sức nặng biểu tượng lớn đối với Mỹ, Trung Quốc, và Philippines. Hiện tại, rất khó có hy vọng về sự thỏa hiệp. Washington xem cuộc tranh chấp ở Bãi Cỏ Mây là mối đe dọa đến uy tín của các cam kết an ninh của nước này, vốn củng cố vị thế của Mỹ ở châu Á và trên toàn thế giới. Vì thế, nếu Washington không kiên định bảo vệ Philippines, thì các đồng minh và đối tác an ninh khác sẽ đặt câu hỏi về mức độ đáng tin cậy của Mỹ và bắt đầu xây dựng chiến lược phòng bị nước đôi.

Đối với Manila, Bãi Cỏ Mây đã trở thành biểu tượng quốc gia về quyết tâm của nước này nhằm chống lại các hành động bắt nạt của Trung Quốc và tuân thủ luật pháp quốc tế. Năm 2016, tòa trọng tài được thành lập theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển đã ra phán quyết rằng Trung Quốc không thể tuyên bố chủ quyền đối với Bãi Cỏ Mây và quyền chủ quyền đối với bãi cạn này được trao cho Philippines. Bãi Cỏ Mây nằm trên thềm lục địa của Philippines và trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này. Manila kiên quyết ngăn chặn Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo tại Bãi Cỏ Mây, như Bắc Kinh trước đây đã làm tại Đá Vành Khăn, một rạn đá thủy triều thấp có giá trị pháp lý tương tự như Bãi Cỏ Mây.

Bắc Kinh tin rằng họ đã kiềm chế bằng cách không đánh đuổi tàu Sierra Madre và cũng không sử dụng hải quân Trung Quốc để dùng vũ lực nhằm cản trở nỗ lực tiếp tế của Philippines. Bắc Kinh cáo buộc Manila đã từ bỏ "thoả thuận không được nuốt lời" với chính quyền Rodrigo Duterte về các giới hạn đối với nỗ lực tiếp tế, nhưng chính phủ đương nhiệm dưới thời Marcos đã đáp trả rằng không có thỏa thuận nào như vậy tồn tại. Các quan chức Trung Quốc còn khẳng định rằng Philippines sẽ không liều lĩnh đối đầu với Trung Quốc ở Bãi Cỏ Mây nếu không có sự thúc giục và hậu thuẫn quân sự của Mỹ.

Xét đến những ưu tiên mâu thuẫn của ba bên tham gia chính, Mỹ sẽ cần phải tìm cách cân bằng. Họ không thể để mình bị xem là thụ động trước áp lực của Trung Quốc chống lại đồng minh hiệp ước. Mặt khác, Washington phải duy trì vị thế là người bảo vệ hiện trạng, qua đó làm tăng thêm sự tương phản với những nỗ lực kiểu xét lại của Trung Quốc nhằm thay đổi tình hình tại Bãi Cỏ Mây.

Con đường trung gian

Các nhà hoạch định chính sách Mỹ phải kiên quyết chống lại mong muốn biến Bãi Cỏ Mây thành một cuộc cạnh tranh ý chí giữa Mỹ và Trung Quốc và thúc giục Bắc Kinh làm điều tương tự. Cuộc giằng co này càng được đóng khung một cách công khai là cuộc đối đầu giữa các cường quốc, thì khả năng các đối thủ sở hữu vũ khí hạt nhân rơi vào đối đầu trực diện vì một con tàu rỉ sét sẽ càng cao.

Thay vào đó, Washington nên sử dụng mọi kênh ngoại giao sẵn có với Bắc Kinh để vạch rõ mục tiêu nhằm duy trì hiện trạng tại Bãi Cỏ Mây và yêu cầu Bắc Kinh hành động tương tự. Một sự minh bạch về ý định của hai bên sẽ giúp giảm thiểu khả năng tính toán sai lầm. Đồng thời, Washington nên nói rõ rằng nếu Trung Quốc càng gây áp lực lên Philippines, thì Mỹ sẽ càng cảm thấy có nghĩa vụ phải cung cấp hỗ trợ đối trọng cho đồng minh của mình. Trọng tâm trước mắt của Washington là hạn chế khả năng cuộc đối đầu hiện tại leo thang thành xung đột vũ trang. Washington nên thúc ép Bắc Kinh giảm bớt áp lực công khai và vũ lực lên Manila, và thay vào đó, nên can dự trực tiếp với các đối tác Philippines để giải quyết căng thẳng. Cuộc gặp giữa các nhà ngoại giao Trung Quốc và Philippines vào ngày 2/7 là một bước đi đáng khích lệ theo hướng này.

Các nhà hoạch định chính sách Mỹ cần công khai ủng hộ Philippines, nhưng trong lúc riêng tư lại phải kiên quyết với các đối tác Philippines. Washington nên tư vấn riêng cho Manila về việc tránh các hành động đơn phương không được phối hợp, vốn có thể dẫn đến leo thang căng thẳng. Cần phải làm rõ rằng người Mỹ ủng hộ các cuộc đàm phán trực tiếp giữa Manila và Bắc Kinh để xuống thang căng thẳng. Washington cũng nên khuyến khích Manila hạn chế công khai mọi cuộc chạm trán giữa lực lượng Philippines và Trung Quốc gần Bãi Cỏ Mây. Trung Quốc dường như không hề xấu hổ trước những bằng chứng về hành động thô bạo của họ liên quan đến tuyên bố chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ. Truyền thông quốc tế càng đưa tin về mọi cuộc chạm trán "mèo vờn chuột" giữa lực lượng Trung Quốc và Philippines, thì các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh, Manila, và Washington sẽ càng phải chịu áp lực lớn từ công chúng, đòi họ phải hành động cứng rắn. Khả năng giám sát công khai và tinh thần dân tộc chủ nghĩa đi kèm sẽ khiến hoạt động ngoại giao trở nên khó khăn hơn.

Washington nên kêu gọi các quốc gia có quan ngại can thiệp riêng tư với Bắc Kinh nhằm ngăn chặn leo thang căng thẳng. Sự tham gia tích cực của nhiều chủ thể hơn, đặc biệt là các quốc gia Đông Nam Á mà Bắc Kinh đang muốn xích lại gần, sẽ khiến tranh chấp hiện tại không còn giống như một cuộc đụng độ đơn thuần giữa Mỹ và Trung Quốc. Điều này cũng có thể buộc các nhà lãnh đạo Trung Quốc phải tham gia tích cực hơn vào việc quản lý các hành động của nước này xung quanh Bãi Cỏ Mây, thay vì giao các quyết định quan trọng cho các nhà lãnh đạo quân sự và bán quân sự, những người có thể cảm thấy họ buộc phải hành động theo cách làm tăng nguy cơ leo thang, thay vì tìm cách làm giảm leo thang.

Ngoài ra, các cuộc đàm phán thành công giữa các quốc gia có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông về các tranh chấp trên biển của riêng họ sẽ làm nổi bật sự tương phản giữa tinh thần trách nhiệm của họ với hành vi bắt nạt của Trung Quốc. Washington nên bày tỏ sự ủng hộ đối với những nỗ lực của Việt Nam và Philippines trong việc đàm phán ranh giới trên biển giữa hai bên, và khuyến khích các bên tranh chấp khác ở Đông Nam Á hành động tương tự.

Quan trọng là các nhà hoạch định chính sách của Washington sẽ cần phải loại bỏ những nhân vật diều hâu của an ninh Mỹ, những người muốn kích động một cuộc đối đầu với Trung Quốc bằng cách sử dụng các tài sản quân sự Mỹ cho các nhiệm vụ tiếp tế cho Bãi Cỏ Mây. Những người ủng hộ cách tiếp cận này cho rằng vì Trung Quốc chưa sẵn sàng cho xung đột trực tiếp với Mỹ, nên Bắc Kinh chắc chắn sẽ lùi bước nếu nhận thấy Washington sẵn sàng sử dụng vũ lực để bảo vệ đồng minh. Nhưng sẽ không khôn ngoan nếu Washington kiểm tra giả thuyết cho rằng Trung Quốc là "con hổ giấy" sẽ lùi bước trước hành động phối hợp của Mỹ. Bởi logic liều lĩnh này đã đánh giá thấp các ưu tiên chính trị của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Dù có thể Tập muốn tránh xung đột trực tiếp với Mỹ, nhưng ông còn quyết tâm hơn trong việc đảm bảo mình không bị coi là yếu đuối ở trong nước.

Xuống thang không nhất thiết đồng nghĩa với đầu hàng. Washington không nên thúc ép Manila nhượng bộ các yêu cầu của Trung Quốc tại Bãi Cỏ Mây, vì điều này có nghĩa là phục tùng mọi yêu cầu của Bắc Kinh. Nếu Washington đề nghị với Manila rằng họ nên từ bỏ hoặc giảm bớt vị thế của mình tại Bãi Cỏ Mây, thông điệp đó có thể sẽ bị rò rỉ ra truyền thông, khiến các đồng minh của Mỹ mất niềm tin về ý chí của nước này trong việc chống lại Trung Quốc, chưa kể đến thiệt hại lâu dài mà nó gây ra cho quan hệ đồng minh Mỹ-Philippines.

Những cái đầu lạnh

Việc vạch ra một con đường trung gian giữa gây hấn và nhượng bộ đòi hỏi sự tinh tế và kiên nhẫn. Nó sẽ không mang lại bất kỳ khoảnh khắc chiến thắng nào. Nhưng nó lại là hy vọng tốt nhất để hạn chế nguy cơ xảy ra xung đột trực tiếp giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông.

Để ngăn chặn Trung Quốc, Washington phải nói rõ với Bắc Kinh rằng họ sẽ đáp trả hành động gây hấn của Trung Quốc bằng cách tăng cường hỗ trợ cho Manila. Để đạt được mục tiêu đó, Mỹ phải duy trì sự hiện diện quân sự mạnh mẽ và bền bỉ trong khu vực. Washington cũng nên tiếp tục đầu tư vào các cơ sở quân sự ở Philippines mà Manila đã cho phép Mỹ tiếp cận theo Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường năm 2014. Họ cũng có thể công bố kế hoạch cử thêm các đoàn đại biểu cấp cao đến mở rộng đầu tư kinh tế vào Philippines, dựa trên chuyến thăm của Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo hồi tháng 3.

Washington cũng nên sử dụng cuộc khủng hoảng này như một cơ hội để mở rộng sự hiện diện rõ ràng của mình trong khu vực. Việc tăng cường tuần tra hàng hải kết hợp với các đồng minh ở Biển Đông gần đây là một khởi đầu tốt và cần được phát huy. Các hoạt động tự do hàng hải bổ sung của Mỹ ở các khu vực khác trên Biển Đông có thể chuyển hướng sự chú ý của Bắc Kinh khỏi Bãi Cỏ Mây. Đầu tư vào năng lực của các đối tác Đông Nam Á như Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, và Việt Nam để giúp họ hoạt động hiệu quả hơn trong lĩnh vực hàng hải cũng có thể trở thành tín hiệu kịp thời cho thấy Mỹ không hài lòng trước hành động gây hấn của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Dù tình hình hiện tại khá căng thẳng, nhưng đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc, Philippines, và Mỹ đứng trên bờ vực thẳm. Đã từng có một giai đoạn căng thẳng tương tự vào năm 2016 xung quanh Bãi Scarborough, một bãi đá xa xôi ở Biển Đông, cách bờ biển Đảo Luzon của Philippines khoảng 190km. Khi đó, các nhà lãnh đạo đã can thiệp một cách trực tiếp và riêng tư, và những cái đầu lạnh đã thắng thế.

Nhiều điều đã thay đổi kể từ năm 2016, nhưng có một điều vẫn không thay đổi : nếu xảy ra một cuộc xung đột leo thang, thì đối với tất cả các bên liên quan, thiệt hại sẽ nhiều hơn lợi ích. Bãi Cỏ Mây đã chứng kiến một cuộc giằng co giữa Trung Quốc và Philippines được quản lý suốt hàng chục năm qua và sẽ cần tiếp tục quản lý thêm nhiều năm nữa. Lựa chọn tốt nhất của Mỹ để hạn chế rủi ro là vạch ra một con đường trung gian giữa việc thất bại trước một thử thách ý chí quân sự và việc gây áp lực buộc Philippines phải nhượng bộ trước áp lực của Trung Quốc. Xung đột có thể xảy ra, nhưng nó không phải là điều được định sẵn.

Ryan Hass

Nguyên tác : "Avoiding War in the South China Sea", Foreign Affairs, 09/07/2024

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 21/07/2024

Ryan Hass là Nghiên cứu viên cấp cao, Giám đốc về Nghiên cứu Đài Loan, và Giám đốc Chương trình Chính sách Đối ngoại tại Viện Brookings. Từ năm 2013 đến 2017, ông giữ chức trưởng ban phụ trách Trung Quốc, Đài Loan, và Mông Cổ tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ.

Biển Đông : Philippines cảnh báo nguy cơ nổ ra xung đột toàn khu vực

Thùy Dương, 26/06/2024

Đại sứ Philippines tại Washington, Jose Manuel Romualdez, gợi lên “bóng ma chiến tranh hạt nhân” trong bối cảnh căng thẳng giữa Manila và Bắc Kinh ngày càng gia tăng xung quanh Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) hiện đang có tranh chấp, gần quần đảo Trường Sa ở Biển Đông.

Hải cảnh Trung Quốc (áo vàng) dùng dao, rìu, leo lên tàu Philippines để hành hung thủy thủ đoàn, gần Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), Biển Đông, ngày 17/06/2024. Ảnh do quân đội Philippines công bố. AP

Theo trang mạng Financial Times ngày 25/06/2024, đại sứ Philippines tại Washington, Jose Manuel Romualdez, cảnh báo rằng một cuộc xung đột với Trung Quốc liên quan đến các bãi đá đang có tranh chấp ở Biển Đông có thể nhấn chìm các nước vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, làm dấy lên mối lo ngại về nguy cơ nổ ra một cuộc chiến tranh hạt nhân.

Ông Jose Manuel Romualdez nhận định “đây là thời điểm nguy hiểm nhất” bởi vì nguy cơ sử dụng “vũ khí hủy diệt hàng loạt là có thật”, một số quốc gia liên quan là “các cường quốc có kho vũ khí hạt nhân lớn” nên “nếu có chuyện xảy ra, toàn bộ Châu Á sẽ bị cuốn vào”.

Trên thực tế, trong thời gian gần đây, tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines về Bãi Cỏ Mây đã gây ra những tình huống bạo lực, với những biện pháp ngày càng hung hãn của Trung Quốc, như phun vòi rồng, gây va chạm tàu một cách ​​nguy hiểm và dùng vũ khí để ngăn cản tàu tiếp tế của Philippines đến tiền đồn. Bãi Cỏ Mây đã trở thành điểm nóng nguy hiểm nhất ở Ấn Độ -Thái Bình Dương.

Về phía Mỹ, phát biểu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại hôm thứ 24/06, thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Kurt Campbell cũng lưu ý cuộc khủng hoảng, do một trong các hành động khiêu khích của Trung Quốc gây ra, có thể “châm ngòi cho những cuộc xung đột tàn phá nền kinh tế toàn cầu”.

Trong khi đó, theo báo Mỹ Washington Post, Hoa Kỳ và Philippines đang tìm cách giảm căng thẳng sau các vụ đụng độ trên biển giữa hải cảnh Trung Quốc và hải quân Philippines ở Biển Đông. Các quan chức Mỹ cũng cho biết Washington sẽ tổ chức một cuộc thao dượt hàng hải chung với Philippines trong những tuần tới để thể hiện sự ủng hộ đối với đồng minh Manila.

Một đại diện của Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ, cùng với một số quan chức khác của chính phủ Hoa Kỳ và Philippines, xin ẩn danh, nói rằng cuộc tập trận này đã được lên kế hoạch trước và không nhằm mục đích gây leo thang căng thẳng với Trung Quốc.

Thùy Dương

*************************

Manila muốn đối thoại sau vụ đụng độ giữa hải cảnh Trung Quốc và hải quân Philippines ở Biển Đông

Minh Anh, RFI, 25/06/2024

Ngoại trưởng Philippines, Enrique Manalo, hôm nay, 25/06/2024, bày tỏ mong muốn đối thoại với Bắc Kinh sau vụ đụng độ nghiêm trọng ngày 17/06, giữa hải cảnh Trung Quốc và thủy thủ Philippines ở Biển Đông.

Các thiết bị thông tin và dẫn đường trên tàu Philippines bị hải cảnh Trung Quốc đập phá trong vụ đụng độ ngày 17/06/2024, ở gần Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), Biển Đông. Ảnh do quân đội Philippines công bố. AP

Trong phiên điều trần công khai ở Thượng Viện, ngoại trưởng Manalo giải thích Manila hy vọng tổ chức một cuộc họp song phương vào đầu tháng Bảy "để thảo luận cụ thể về những sự cố gần đây". Ông tin vào "đối thoại và ngoại giao" để giải quyết những sự cố nghiêm trọng.

Tuy nhiên, theo AFP, ngoại trưởng Philippines khẳng định, Manila "không làm ngơ trước những sự cố đang xảy ra" và chỉ chấp nhận những giải pháp không gây tổn hại đến chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia ở Biển Đông.

Lãnh đạo ngoại giao Philippines cho biết thêm, hai nước đã thiết lập một nhóm làm việc trong tuần rồi.

Hôm thứ Hai, 17/6, các hình ảnh video do quân đội Philippines công bố cho thấy, nhiều binh sĩ Trung Quốc trang bị dao, gậy và rìu đã chặn một đoàn tầu tiếp tế dành cho các binh sĩ Philippines đồn trú trên một con tầu bị mắc cạn gần Bãi Cỏ Mây, cách quần đảo Palawan của Philippines 200 km, và xa đảo Hải Nam của Trung Quốc đến hơn 1000 km, nhưng bị Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền.

Hải cảnh Trung Quốc đã leo lên tàu Philippines, xô xát với thủy thủ đoàn. Trong vụ này, một thủy thủ Philippines đã bị thương, và hải cảnh Trung Quốc đã tịch thu, phá hủy trang thiết bị trên tầu Philippines.

Bắc Kinh đã có những phản ứng, cho rằng hải cảnh Trung Quốc đã hành xử một cách "chuyên nghiệp và có chừng mực", quy trách nhiệm sự việc cho Manila. Tổng thống Ferdinand Marcos Jr., hôm Chủ Nhật, 23/6, khẳng định Philippines không để "bị hăm dọa" sau sự cố này.

Minh Anh

**************************

Biển Đông : Manila muốn giảm căng thẳng với Bắc Kinh, độ tin cậy của Mỹ bị lung lay

Minh Anh, RFI, 25/06/2024

Một tuần sau vụ đụng độ dữ dội suýt dẫn đến chết người giữa hải cảnh Trung Quốc và thủy thủ Philippines hôm thứ Hai 17/6 ở Biển Đông, cả Manila và Washington đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của tiếp cận ngoại giao cho dù Bắc Kinh không muốn thỏa hiệp. Tuy nhiên, theo Asia Times, việc Philippines xuống thang, không muốn duy trì căng thẳng với Trung Quốc, đang làm dấy lên nỗi ngờ vực về mức độ tin cậy đối với đồng minh Mỹ.

Trong bức ảnh do Lực lượng vũ trang Philippines cung cấp, Tổng tư lệnh quân đội Philippines, Tướng Romeo Brawner Jr., gắn huy chương cho một quân nhân Hải quân ở tỉnh Palawan, Philippines vào thứ Tư, ngày 19/6/2024. Philippines cho biết hôm thứ Sáu, ngày 21/6/2024, họ có không có kế hoạch viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung với Hoa Kỳ sau khi tàu cảnh sát biển Trung Quốc đâm, tấn công và dùng dao rựa và rìu làm hư hại hai tàu hải quân Philippines trong một cuộc đối đầu hỗn loạn khiến nhân viên hải quân Philippines bị thương tại bãi cạn tranh chấp ở Biển Đông. AP

Washington và Manila có Hiệp ước Phòng thủ chung MDT. Theo đó, Hoa Kỳ cam kết nghĩa vụ bảo vệ Philippines trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công vũ trang nhắm vào quân đội và tầu công vụ của Philippines, kể cả ở Biển Đông. Đương nhiên, ngay sau vụ việc xảy ra, Washington đã nhanh chóng lên án điều được gọi là hành động "leo thang và vô trách nhiệm" của lực lượng hải cảnh Trung Quốc.

Chính phủ Philippines tuy công khai chỉ trích các hành vi "cưỡng bức, hung hăng và man rợ" của Trung Quốc, nhưng đã nhanh chóng giảm bớt căng thẳng khi cho rằng sự cố mới nhất chưa cấu thành một "cuộc tấn công vũ trang", đó có thể là kết quả của một "sự hiểu lầm hoặc tai nạn"… và đã nhanh chóng dập tắt mọi suy đoán về khả năng viện dẫn MDT. Còn Trung Quốc thì chỉ trích Philippines đã vi phạm thỏa thuận được cho là có từ trước liên quan đến Bãi Cỏ Mây.

Trên thực tế, từ nhiều thập niên qua, Trung Quốc luôn nuôi hy vọng có thể đuổi số binh sĩ Philippines trú đóng trên chiếc tầu chiến BRP Sierra Madre mắc cạn ra khỏi Bãi Cỏ Mây một cách hòa bình do điều kiện khắc nghiệt và không được tiếp tế đầy đủ.

Bắc Kinh một mặt mở rộng các hoạt động cải tạo đảo ở khu vực có tranh chấp, nhưng đồng thời siết chặt gọng kềm quanh các thực thể do Philippines chiếm đóng khi cho huy động đông đảo số lượng tầu đánh cá, tầu chiến và tầu dân quân tự vệ.

Siêu cường Châu Á bắt đầu nghi ngờ Philippines vận chuyển vật liệu xây dựng để củng cố căn cứ. Một báo cáo gần đây cho thấy Manila đã cho gia cố chiếc tàu BRP Sierra Madre cũ nát. Điều này dường như đã khiến Bắc Kinh phẫn nộ, và có các biện pháp đáp trả quyết liệt.

Bất chấp cuộc đụng độ dữ dội, làm một thủy thủ Philippines bị thương, nhưng MDT vẫn không được kích hoạt như dự đoán của nhiều nhà phân tích hàng đầu ở Manila. Theo Asia Times, Bắc Kinh đã khôn khéo sử dụng chiến thuật "vùng xám" khi sử dụng gậy gộc, các loại vũ khí thô sơ để hành hung binh sĩ Philippines.

Một lỗ hổng chiến lược mà vào năm 2023, đã được bộ tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương (INDOPACOM) ghi nhận, đồng thời đề nghị mở rộng phạm vi thêm áp dụng của hiệp ước đối với cả những kiểu "tấn công vũ trang phi động học có thể dẫn đến tử vong, thương tích, thiệt hại, gây thương tích hay phá hoại đồ vật".

Tuy nhiên, đề nghị mở rộng các tiêu chí để khởi động MDT vẫn bị chính quyền tổng thống Biden từ chối, và chỉ đưa ra những cam kết chung chung được cho là "sắt đá" nhưng không bao gồm các cuộc tấn công vùng xám nhắm vào quân đội Philippines.

Sự cố ngày 17/06 làm dấy lên mối ngờ vực về độ tin cậy của Mỹ cũng như là tính chất khôn ngoan của chính quyền Marcos trong việc mở rộng hợp tác quân sự với các đồng minh phương Tây mà không có được một cam kết rõ ràng đối với những tranh chấp đang gây căng thẳng ở Biển Đông.

Cho đến hiện tại, cả Manila và Washington đều chọn cách tiếp cận ngoại giao dù rằng trên thực tế, Bắc Kinh tỏ ra không muốn thỏa hiệp trong việc giải quyết tranh chấp. Dưới áp lực ngày càng tăng, Manila có thể sẽ thúc đẩy xem xét lại các nguyên tắc và nghĩa vụ phòng thủ chung với Mỹ.

Liệu rằng Washington có sẵn sàng mở rộng cam kết với Manila vào lúc siêu cường hàng đầu thế giới đang phải đối mặt với nhiều thách thức toàn cầu và nhất là đang trong mùa bầu cử tổng thống Mỹ ?

Minh Anh

Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc nói với BBC rằng Washington và Bắc Kinh đang đàm phán thường xuyên hơn để tránh xung đột ở Biển Đông bất chấp mối quan hệ "đầy tranh cãi và cạnh tranh" giữa hai nước.

Tàu tiếp tế Philipines bị hai tàu tuần cảnh lớn của Trung Quốc xịt vòi rồng - Ảnh minh họa

"Quân đội của chúng tôi đang hoạt động rất gần nhau ở Biển Đông và eo biển Đài Loan. Chúng tôi không muốn gửi đi tín hiệu sai", ông Nicholas Burns nói trong một cuộc phỏng vấn ở Bắc Kinh hồi đầu tuần.

Biển Đông đã trở thành một điểm nóng nguy hiểm, nơi các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đang làm gia tăng căng thẳng với Đài Loan và Philippines, cũng như đồng minh mạnh nhất của họ là Mỹ.

Các tàu Trung Quốc và Philippines đã chơi trò mèo vờn chuột nguy hiểm trong vùng biển tranh chấp này trong những tháng gần đây - cuộc xung đột mới nhất trong tuần này được cho là liên quan đến việc thành viên lực lượng hải cảnh Trung Quốc lên một chiếc tàu của Philippines và tấn công thủy thủ bằng kiếm và dao.

Mỹ, quốc gia đã liên kết các liên minh quân sự từ Manila đến Tokyo, đã nhiều lần tuyên bố sẽ bảo vệ quyền lợi của các đồng minh ở Biển Đông.

Điều này khiến mối quan hệ với Trung Quốc trở nên căng thẳng hơn - mối quan hệ vốn đã quay cuồng vì cuộc xâm lược Ukraine của Nga, các tuyên bố của Trung Quốc về Đài Loan và cuộc chiến thương mại.

Ông Burns cho biết đây là những điểm nóng vẫn "chia rẽ hoàn toàn" hai bên, nhưng điều quan trọng là phải cố gắng "đoàn kết mọi người" nếu có thể.

"Trung Quốc đã đồng ý tăng cường liên lạc giữa quân đội với quân đội và điều đó thực sự quan trọng đối với chúng tôi. Cần có sự liên lạc vì một sự cố, một sự hiểu lầm dẫn đến xung đột là điều không ai muốn cả", nhà ngoại giao 68 tuổi nói.

Trong khi căng thẳng đã giảm bớt, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới có nguy cơ phá vỡ mối quan hệ một lần nữa.

Ông Burns nói : "Chúng tôi đã cảnh báo Trung Quốc không được can dự vào cuộc bầu cử của chúng tôi dưới bất kỳ hình thức, cách thức nào", đồng thời cho biết thêm rằng Mỹ "rất lo ngại" về khả năng này.

Đầu năm nay, các quan chức FBI cho biết Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục nỗ lực gây chia rẽ và giúp truyền bá thông tin sai lệch trên mạng.

Đại sứ Nicholas Burns cho biết FBI có bằng chứng về hành vi "xâm lược mạng của chính quyền Trung Quốc" đối với Mỹ. Bắc Kinh luôn phủ nhận cáo buộc về chiến tranh mạng do nhà nước bảo trợ và nói rằng họ cũng là nạn nhân của loại tội phạm này.

Cả Tổng thống Joe Biden lẫn ứng viên đối thủ Donald Trump đều đua nhau tỏ ra cứng rắn với Bắc Kinh, một chiến lược giành phiếu bầu mà họ chú trọng. Vào tháng Năm, Tổng thống Biden đã công bố một loạt mức thuế mới đối với ô tô điện, tấm pin mặt trời và các hàng hóa khác do Trung Quốc sản xuất. Rất ít ô tô điện đến được bờ biển Mỹ, nhưng Đại sứ Burns phủ nhận rằng chính trị trong nước góp phần vào quyết định này.

Ông cho biết đây là một "động thái kinh tế" được thiết kế để bảo vệ việc làm của người Mỹ. Trong khi đó, Trung Quốc cảnh báo có thể trả đũa bằng chính sách thuế quan của mình.

Nhưng vẫn có một số điểm sáng bất chấp sự cạnh tranh.

Trước khi bắt đầu cuộc phỏng vấn của chúng tôi, ông Burns đã có cuộc gặp với đặc phái viên về khí hậu của Trung Quốc khi hai quốc gia gây ô nhiễm lớn nhất thế giới đang cố gắng tìm cách giảm lượng khí thải độc hại.

Washington và Bắc Kinh cũng đang tổ chức các hoạt động được mô tả là "các cuộc đàm phán cấp cao" để ngăn chặn ma túy fentanyl được xuất sang Mỹ, điều mà ông Burns mô tả là "rất quan trọng".

Ông Nicholas Burns (trái) là đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh từ năm 2022

Hầu hết các cuộc gặp của ông Nicholas Burns đều ở cấp bộ trưởng và việc tiếp kiến Chủ tịch Tập được dành riêng khi các quan chức cấp cao của Mỹ, chẳng hạn như Ngoại trưởng Antony Blinken, đến thăm.

Cả hai bên cũng cam kết thúc đẩy nhiều hơn các hoạt động giao lưu giữa nhân dân hai nước. Điều này diễn ra khi số lượng sinh viên Mỹ học tập tại Trung Quốc đã giảm từ khoảng 15.000 năm 2011 xuống còn 800.

Ông Tập hy vọng sẽ mở cửa cho 50.000 sinh viên Mỹ đến Trung Quốc trong 5 năm tới. Ông nói trong chuyến thăm San Francisco vào tháng 11 năm ngoái rằng đó là "mong muốn tột bậc của hai dân tộc chúng ta về trao đổi và hợp tác".

Nhưng Đại sứ Burns cáo buộc các bộ phận trong chính phủ Trung Quốc đã không coi trọng những lời nói nồng ấm này : "Kể từ sau hội nghị thượng đỉnh San Francisco, đã có 61 vụ việc riêng biệt khi lực lượng an ninh hoặc một bộ thuộc chính phủ ngăn cản công dân Trung Quốc tham gia các chương trình ngoại giao tại đây, tại đại sứ quán của chúng tôi hoặc ngăn cản mọi người đến Mỹ để tham gia các chuyến đi chung – vì vậy rất khó để chúng tôi gắn kết mọi người lại với nhau".

Mặt khác, sinh viên và học giả Trung Quốc cho biết họ bị các quan chức cửa khẩu Mỹ nhắm tới một cách không công bằng. Đại sứ quán Bắc Kinh tại Washington đã chính thức phản đối và cáo buộc chính quyền Mỹ thẩm vấn, quấy rối, hủy thị thực và thậm chí trục xuất một số sinh viên Trung Quốc có giấy tờ hợp lệ khi họ đến Mỹ.

Washington cũng đã đưa ra khuyến cáo du lịch "cấp 3" đối với Trung Quốc, kêu gọi du khách "xem xét lại" chuyến đi của mình. Ông Burns phủ nhận cảnh báo này mâu thuẫn với lời kêu gọi của Mỹ là "đưa người dân xích lại gần nhau" mà chỉ là một biện pháp phòng ngừa.

"Có những người Mỹ bị cầm tù ở đây mà chúng tôi tin rằng đã bị giam giữ, truy tố sai trái. Tôi đã đến thăm những tù nhân này và chúng tôi muốn họ được thả".

Ông cho biết một số người Mỹ đã bị Trung Quốc "cấm xuất cảnh" và bị tịch thu hộ chiếu tại sân bay và không thể rời đi.

Trung Quốc, ngược lại, đã loại Mỹ ra khỏi danh sách các quốc gia được miễn thị thực cho thời gian lưu trú lên đến 15 ngày - Úc nằm trong danh sách này sau khi Bắc Kinh gần đây đã cải thiện quan hệ với Canberra. Việc giao lưu giữa người dân với người dân – một mục tiêu tương đối dễ dàng trong mối quan hệ vốn đầy rắc rối – lại đang cho thấy là rất khó khăn, có lẽ là dấu hiệu của sự thiếu lòng tin từ cả hai phía.

Nhưng ranh giới lớn nhất hiện nay có thể là cuộc chiến ở Ukraine.

Mỹ dường như tin rằng Trung Quốc có thể nắm giữ chìa khóa để ngăn chặn bước tiến của Nga trên chiến trường. Và Đại sứ Burns nhắc lại thông điệp của Washington rằng sự hỗ trợ của Bắc Kinh đối với cuộc xâm lược của Moscow sẽ không được dung thứ.

Ông nói : "Trung Quốc không trung lập trong cuộc chiến này. Trung Quốc đang thể hiện bản chất thực sự của mình. Đó là ủng hộ Nga, ủng hộ Putin khi ông ta phát động cuộc chiến tranh man rợ này với dân thường Ukraine. Chúng tôi biết những gì các công ty Trung Quốc đang vận chuyển và chúng tôi biết tác động của nó đối với khả năng tiến hành cuộc chiến này của Nga".

Ông cho biết có "hàng chục ngàn" công ty Trung Quốc đang hỗ trợ Moscow. "Chúng tôi đã trừng phạt một số lượng lớn và chúng tôi sẵn sàng làm nhiều hơn nữa nếu chính phủ ở đây không dừng lại".

Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp ông Tập Cận Bình lần cuối vào tháng 11

Tuyên bố của ông lặp lại những tuyên bố của G7 ở Ý vào tuần trước, vốn cho rằng sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho Nga đã "tạo điều kiện" cho cuộc chiến ở Ukraine. Họ cũng đe dọa sẽ có thêm các biện pháp nhằm trừng phạt các công ty Trung Quốc mà họ cho rằng đang giúp Nga lách lệnh cấm vận của phương Tây.

Bắc Kinh đã bác bỏ những cảnh báo này và gọi chúng là "đầy kiêu ngạo, thành kiến và dối trá".

Tuy nhiên, cũng có một số người coi tình hình hiện tại đã có cải thiện so với năm 2022. Sau chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện lúc bấy giờ là bà Nancy Pelosi, Bắc Kinh đã cắt đứt mọi liên lạc cấp nội các với Washington.

Mối quan hệ một lần nữa trở nên tồi tệ vào đầu năm 2023, trước chuyến thăm của ông Blinken.

Ông đã hủy chuyến đi sau khi Mỹ bắn hạ một khinh khí cầu tầm cao của Trung Quốc bay qua không phận Bắc Mỹ.

Mối quan hệ rốt cuộc đã dần ổn định vào tháng 11 năm ngoái khi ông Biden và ông Tập gặp nhau ở San Francisco.

Ông Burns cho biết hai năm đầu tiên trong nhiệm kỳ của ông thật khó khăn – ông có rất ít giao tiếp với các quan chức Trung Quốc.

Ông nói thêm, giờ đây quan hệ "tương đối tốt hơn" nhưng ông nhìn thấy một con đường khó khăn phía trước :

"Sự cạnh tranh khắc nghiệt sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới".

Laura Bicker

Nguồn : BBC, 211/06/2024

Tố Việt Nam bồi đắp trái phép : Chiêu hỏa mù của Trung Quốc ?

BBC, 24/05/2024

Hôm 15/5, một viện nghiên cứu tại Bắc Kinh đưa ra cảnh báo rằng Việt Nam đang gia tăng bồi đắp đảo trên Biển Đông. Tới ngày 22/5, có một số chuyên gia cho rằng đây là cách mà Trung Quốc "gán tiếng xấu" cho Việt Nam.

Trực thăng của Không quân Việt Nam tại đảo Trường Sa Lớn thuộc quần đảo Trường Sa

Trong một bài viết ngày 15/5, báo South China Morning Post (SCMP) dẫn nghiên cứu của Quốc Quan Trí Khố (Grandview Institution) với nội dung rằng Việt Nam "đã chiếm thêm đảo và rạn san hô, tăng thêm binh sĩ đồn trú và xây dựng thêm cơ sở hạ tầng hơn bất kỳ quốc gia ven biển nào khác".

Grandview là một viện nghiên cứu được thành lập năm vào năm 2013 tại Bắc Kinh.

Truyền thông Việt Nam ngày 16/5 đã trích dẫn ý kiến chuyên gia gọi nhận định của Viện Grandview là "vu cáo, bóp méo sự thật".

Báo Thanh Niên dẫn ý kiến của Tiến sĩ Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) cho rằng : "Đánh giá của Grandview Institution bỏ qua lịch sử của khu vực này và tuyên truyền thông tin sai sự thật".

Tới ngày 22/5, SCMP đăng tải một bài viết nhắc tới khả năng Trung Quốc đang dùng báo cáo của Grandview để đánh lạc hướng dư luận khỏi mâu thuẫn giữa Bắc Kinh và Manila.

Cảnh sát biển Việt Nam trong một cuộc tuần tra trên Biển Đông hồi tháng 11/2023

‘Gán tiếng xấu’ cho Việt Nam

Bài viết ngày 22/5 nói trên của SCMP dẫn lời Tiến sĩ Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên khách mời thuộc Viện ISEAS (Singapore), như sau :

"Bắc Kinh có thể đang muốn gán tiếng xấu cho các quốc gia ở Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam và Philippines, khi mô tả các quốc gia này như những kẻ gây rối".

Ông Giang nói thêm rằng Bắc Kinh đang tìm cách làm suy yếu vị thế của Việt Nam và cô lập Việt Nam khỏi các quốc gia khác, những nước cũng có yêu sách về Biển Đông.

Ông Daniel Russel, cựu quan chức ngoại giao Mỹ từng phụ trách Đông Á dưới thời Tổng thống Barack Obama, từng nêu nhận xét rằng "chiêu quen thuộc của Trung Quốc là cô lập mục tiêu trong các chiến dịch gây sức ép".

Cũng trong bài viết nói trên của SCMP, ông Vũ Khang, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Khoa Chính trị học tại Trường Đại học Boston, đánh giá rằng báo cáo của Grandview chính là một thông điệp gửi đến Việt Nam – việc nâng cấp quan hệ giữa hai nước sẽ không khiến Bắc Kinh xao nhãng tới tranh chấp ở Biển Đông.

"Bắc Kinh muốn giảm thiểu khả năng Việt Nam phản đối Trung Quốc, trong khi Trung Quốc tiếp tục các hoạt động bồi đắp.

"Nhắc tới vấn đề này một cách công khai, ngay sau khi quan hệ Việt-Trung được nâng cấp, có thể giúp Bắc Kinh khẳng định chủ quyền và hạn chế phản ứng từ Việt Nam," ông Khang nhận định.

Ở đây ông Khang đang nói tới mối quan hệ "Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc" được thiết lập vào tháng 12/2023 khi Chủ tịch Tập Cận Bình tới Hà Nội.

Trung Quốc xây đường băng, nhà cửa trên một đảo nhân tạo tại Đá Vành Khăn, quần đảo Trường Sa. Ảnh chụp ngày 25/10/2022.

Theo một báo cáo công bố hồi tháng 3/2024 của Bộ Quốc phòng Nhật Bản, Trung Quốc đã tiến hành hàng loạt các hoạt động bồi đắp đảo quy mô lớn, với tốc độ nhanh ở bảy thực thể thuộc quần đảo Trường Sa.

Trong mục "Đánh giá an ninh" của báo cáo này, Bộ Quốc phòng Nhật Bản nêu ra hai điều :

- Xây dựng các cơ sở cảng biển ở Biển Đông có thể giúp cải thiện đáng kể năng lực Tình báo, Giám sát, Trinh sát (ISR), cũng như các năng lực thực hiện nhiệm vụ khác của Trung Quốc ở Biển Đông.

- Việc xây dựng đường băng trên Đá Chữ Thập, Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn (bao gồm đường băng dài 3.000m) có thể sẽ gia tăng đáng kể sự hiện diện của không quân Trung Quốc ở Biển Đông. Đây đều là các thực thể thuộc quần đảo Trường Sa.

Báo cáo của Viện Nghiên cứu Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) hồi cuối năm 2023 cũng cho thấy Trung Quốc đang tiếp tục phá hủy khoảng 6.691 hecta san hô khi cào sò tai tượng trên Biển Đông.

"Việc Việt Nam nạo vét và bồi đắp trong thời gian qua rõ ràng là để đáp trả trước việc xây đảo và quân sự hóa của Trung Quốc trong thập kỷ trước".

"Việc một viện nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh lên tiếng chỉ trích về các hoạt động này của Việt Nam là cực kỳ đạo đức giả," Đại tá Raymond M. Powell từ Đại học Stanford, người thường xuyên theo dõi hoạt động tàu của Trung Quốc trên Biển Đông, nhận định với BBC News Tiếng Việt ngày 16/5.

Thứ Bảy 11/5, Cảnh sát biển Philippines cho biết đã cử một tàu đến Bãi Sa Bin thuộc quần đảo Trường Sa, nơi mà Philippines cáo buộc Trung Quốc đang xây dựng một đảo nhân tạo.

Ngày 13/5, Trung Quốc bác bỏ cáo buộc nói trên, cho rằng điều này "vô căn cứ và hoàn toàn là tin đồn".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân phát biểu trong buổi họp báo ngày 13/5 :

"Gần đây, Philippines liên tục tung tin đồn, cố tình bôi nhọ Trung Quốc và tìm cách đánh lạc hướng cộng đồng quốc tế, điều này hoàn toàn vô ích".

Ông kêu gọi Manila "giải quyết các tranh chấp trên biển một cách thỏa đáng thông qua đàm phán và tham vấn".

Philippines gần đây đã cho thấy phản ứng ngày càng cứng rắn trước Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, trong đó rõ rệt nhất là việc Philippines tăng cường quan hệ với Mỹ.

Hồi tháng 4, hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nhật - Philippines đã mở ra một chương mới trong liên minh ba nước.

Khởi động cuộc họp tại Nhà Trắng, ông Biden khẳng định hiệp ước phòng thủ chung có từ những năm 1950 giữa Washington và Manila có yêu cầu Mỹ phải đáp trả khi có một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào Philippines trên Biển Đông.

"Cam kết quốc phòng của Hoa Kỳ đối với Nhật Bản và Philippines là không thể lay chuyển," ông Biden nhấn mạnh.

Đây được coi là thành công của Tổng thống Philippines Marcos Jr., khi ông đã giải tỏa được tính chất mơ hồ lâu nay của hiệp ước bằng việc chỉ rõ ra rằng hiệp ước sẽ áp dụng cho các tranh chấp trên Biển Đông.

Đánh giá với BBC News Tiếng Việt, Đại tá Powell cho rằng Philippines tiếp tục cho thấy chiến lược vùng xám của Trung Quốc đang "dễ bị tổn hại" trước sự soi xét của chính phủ các nước và "dũng cảm" phô bày công khai trước quốc tế.

Trong khi đó, những năm qua Việt Nam liên tục lặp lại tuyên bố "khẳng định Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa".

Tuy nhiên, cách thức xử lý tranh chấp của Việt Nam sẽ khó có thể giống như Philippines do "phụ thuộc nặng về kinh tế, nhất là về chính trị và lại tiếp giáp với Trung Quốc trên đất liền", nhà nghiên cứu Song Phan trả lời với BBC ngày 16/5.

Viện Grandview viết gì ?

Theo bài viết trên SCMP hôm 15/5, Viện Grandview cho rằng Việt Nam "đã chiếm thêm đảo và rạn san hô, tăng thêm binh sĩ đồn trú và xây dựng thêm cơ sở hạ tầng hơn bất kỳ quốc gia ven biển khác".

Đồng thời, Viện Grandview đưa ra nhận định rằng, tính trong 3 năm qua, Việt Nam đã bồi đắp đảo trên Biển Đông nhiều hơn 40 năm trước đó.

Viện Grandview cảnh báo hoạt động này có thể "gây phức tạp và mở rộng" tranh chấp về chủ quyền Biển Đông.

Báo cáo Tình trạng An ninh Biển Đông 2023 (2023 South China Sea Security Situation Report) do Viện Grandview thực hiện và đăng tải vào tháng 1/2024 cho rằng Việt Nam đã bồi đắp trên những hòn đảo và bãi san hô "chiếm đóng trái phép" của Trung Quốc từ năm 2022 đến năm 2023 :

"Từ năm 2022 đến 2023, Việt Nam đã bồi đắp diện tích đáng kể trên các hòn đảo và đá san hô chiếm đóng trái phép trong quần đảo Nam Sa của Trung Quốc.

"Trong số 29 hòn đảo và bãi san hô trong quần đảo Nam Sa mà Việt Nam chiếm đóng trái phép thì Việt Nam đã nạo vét đáng kể và bồi đắp đất trên 5 hòn đảo và bãi san hô [...]," báo cáo viết.

Nam Sa là tên gọi của Trung Quốc đối với quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền.

Nguồn : BBC, 24/05/2024

****************************

Viện nghiên cứu Trung Quốc nói Việt Nam bồi đắp các đảo 'chiếm đóng trái phép', báo Việt Nam phản công

BBC, 17/05/2024

Một viện nghiên cứu của Trung Quốc đưa ra cảnh báo với việc gia tăng bồi đắp đảo, Việt Nam đang tạo rủi ro về xung đột trên Biển Đông có thể lan rộng hơn với láng giềng khổng lồ Phương Bắc.

Trung Quốc xây đường băng, nhà cửa... trên một đảo nhân tạo tại đá Vành Khăn, quần đảo Trường Sa. Ảnh chụp ngày 25/10/2022.

Theo Quốc Quan Trí Khố (Grandview Institution), một viện nghiên cứu tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Việt Nam đang gia tăng bồi đắp đảo ở quần đảo Trường Sa từ năm 2021 đến nay, sử dụng các máy nạo vét lớn.

Trong bài viết trên South China Morning Post (SCMP) hôm thứ Ba 15/5, Viện Grandview cho rằng Việt Nam "đã chiếm thêm đảo và rạn san hô, tăng thêm binh sĩ đồn trú và xây dựng thêm cơ sở hạ tầng hơn bất kỳ quốc gia ven biển khác".

Đồng thời, Viện Grandview đưa ra nhận định với SCMP rằng, tính trong 3 năm qua, Việt Nam đã bồi đắp đảo trên Biển Đông nhiều hơn 4 thập niên trước đó, cảnh báo hoạt động này có thể "gây phức tạp và mở rộng" tranh chấp về chủ quyền Biển Đông.

Được thành lập vào năm 2013, Viện Grandview là một viện nghiên cứu chính sách độc lập, theo mô tả trong phần tự giới thiệu.

Báo cáo Tình trạng An ninh Biển Đông 2023 (2023 South China Sea Security Situation Report) do Viện Grandview thực hiện và đăng tải vào tháng 1/2024 có nội dung cho rằng Việt Nam đã bồi đắp trên những hòn đảo và bãi san hô "chiếm đóng trái phép" của Trung Quốc từ năm 2022 đến năm 2023 bao gồm :

"Từ năm 2022 đến 2023, Việt Nam đã bồi đắp vùng đất đáng kể trên các hòn đảo và đá san hô chiếm đóng trái phép trong quần đảo Nam Sa của Trung Quốc".

"Trong số 29 hòn đảo và bãi san hô trong quần đảo Nam Sa mà Việt Nam chiếm đóng trái phép thì Việt Nam đã nạo vét đáng kể và bồi đắp đất trên 5 hòn đảo và bãi san hô [...]", báo cáo viết.

Nam Sa là tên gọi của Trung Quốc đối với quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Hiện nay, ngoài Việt Nam và Trung Quốc, các bên khác gồm Đài Loan, Philippines, Malaysia cũng có tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ hoặc một phần và có sự kiểm soát trên thực tế đối với các thực thể tại quần đảo này.

Chụp lại hình ảnh,Truyền thông Việt Nam ngày 16/5 đã trích dẫn ý kiến chuyên gia nói rằng Viện Grandview "vu cáo, bóp méo sự thật". Ảnh : Tàu cảnh sát biển Việt Nam và tàu hải cảnh Trung Quốc đối đầu vào ngày 15/5/2014 liên quan đến vụ hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981.

South China Morning Post dẫn thông tin từ Grandview cho rằng Hà Nội "cực kỳ kín tiếng và bí mật" về việc xây dựng đảo vì có thể đã học bài học từ Trung Quốc cách đây vài năm và tìm cách tránh sự chú ý của truyền thông quốc tế.

Cơ quan này cũng đánh giá việc xây dựng của Philippines trên các thực thể chiếm đóng tại quần đảo Trường Sa là ở mức độ thấp, và do đó mức phòng vệ cũng thấp, vì vậy không thể tạo ra một mối đe dọa đáng kể đến sự hiện diện quân sự của các quốc gia khác.

Và Viện Grandview cho hay không có dấu hiệu Malaysia đã tiến hành xây dựng trên các đảo và rạn san hô ở quần đảo Trường Sa trong những năm gần đây.

Truyền thông Việt Nam ngày 16/5 đã trích dẫn ý kiến chuyên gia gọi nhận định của Viện Grandview là "vu cáo, bóp méo sự thật".

Báo Thanh Niên dẫn ý kiến của Tiến sĩ Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) cho rằng : "Đánh giá của Grandview Institution bỏ qua lịch sử của khu vực này và tuyên truyền thông tin sai sự thật".

"Như vậy, rõ ràng ai là người leo thang căng thẳng ! Trung Quốc phải chịu trách nhiệm", ông nhận xét và cho rằng "dù là nguyên nhân gây căng thẳng nhưng Trung Quốc vẫn cứ cho rằng họ là "nạn nhân".

"Đó là lý do vì sao nhiều quốc gia xung quanh quan ngại Trung Quốc. Bắc Kinh nên nhận ra điều đó và tôn trọng lợi ích của các nước khác", ông nói.

Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa lên tiếng chính thức về thông tin của Grandview.

Bắc Kinh 'đạo đức giả'

Việt Nam tiến hành bồi đắp tại rạn san hô Phan Vinh (Pearson) thuộc quần đảo Trường Sa, hình ảnh do Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI), một dự án trực thuộc CSIS công bố

Ngày 16/5, nhận định với BBC News Tiếng Việt, nhà nghiên cứu độc lập Song Phan từ Sydney cho rằng Việt Nam bồi đắp đảo là để việc đóng quân, tiếp tế hậu cần, phòng thủ thuận tiện hơn, cải thiện điều kiện sinh sống.

"Theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) thì việc bồi đắp không làm thay đổi tình trạng trước đó của thực thể địa lý, tức là nếu trước là bãi nửa chìm nửa nổi (LTE), hay bãi đá thì sau vẫn vậy, không vì bồi đắp mà trở thành đảo (có lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế) được".

"Ví dụ một bãi nửa chìm nửa nổi (LTE) mà không trong lãnh hải của một bãi đá thì dù sau khi bồi đắp trở thành đảo nhân tạo cao hơn mặt biển vẫn giữ tình trạng là bãi triều thấp, chỉ có 500 m vùng an toàn bao quanh thôi, không được hưởng lãnh hải 12 hải lý và dĩ nhiên ko thể có vùng đặc quyền kinh tế chiều rộng 200 hải lý tính từ đường cơ sở".

Ông đánh giá thêm việc đắp đảo có bến bãi tốt cũng có thể phục vụ cho việc đánh bắt, chế biến, tiếp liệu, làm chỗ tránh giông bão... cho ngư dân và có thể khai thác tiềm năng du lịch sau này.

Ngày 16/5, trả lời BBC News Tiếng Việt, ông Gregory B Poling, Giám đốc chương trình Đông Nam Á từ Centre for Strategic and International Studies (CSIS) ở Washington, nói :

"Việt Nam đang bồi đắp đảo và dường như nhằm mục tiêu tăng cường khả năng tự vệ cho các căn cứ của mình, tạo ra các cảng và các cơ sở hạ tầng theo đó để triển khai các tàu tuần tra".

Đại tá Raymond M. Powell từ Đại học Stanford, người thường xuyên theo dõi hoạt động tàu của Trung Quốc trên Biển Đông, hôm 16/5 cho rằng báo cáo của Viện Nghiên cứu Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) trực thuộc CSIS được công bố hồi tháng 12/2023 cho thấy Trung Quốc đã gây phá hủy rạn san hô thông qua việc đào và bồi đắp đất, và lấp khoảng 1.880 hecta san hô.

Báo cáo của AMTI hồi cuối năm 2023 cũng cho thấy Trung Quốc đang tiếp tục phá hủy khoảng 6.691 hecta san hô khi cào sò tai tượng trên Biển Đông.

"Việc Việt Nam nạo vét và bồi đắp trong thời gian qua rõ ràng là để đáp trả trước việc xây đảo và quân sự hóa của Trung Quốc trong thập kỷ trước".

"Việc một viện nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh lên tiếng chỉ trích về các hoạt động này của Việt Nam là cực kỳ mang tính đạo đức giả", ông nhấn mạnh.

Bình luận với BBC News Tiếng Việt vào tháng 1/2024, Giáo sư Alexander L Vuving từ trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (Daniel K. Inouye Asia-Pacific Center for Security Studies) thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ, nhận xét Trung Quốc không muốn có chiến tranh trên Biển Đông mà thay vào đó dần dần thiết lập những thực tế mới.

"Theo tôi nhận định thì cho đến nay, lợi ích của Trung Quốc là không có chiến tranh ở Biển Đông. Vì 40% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu Trung Quốc đi qua con đường hàng hải trên Biển Đông. Hậu quả cuộc chiến tranh trên Biển Đông là khôn lường, không đơn thuần là xung đột Việt Nam với Trung Quốc hay Philippines với Trung Quốc. Đám lửa có thể bùng lên tới mức không ai kiểm soát được".

"Do đó, chiến lược tốt nhất của Trung Quốc là ‘tằm ăn dâu’, tức là dần dần đẩy đuổi Việt Nam, Philippines… rồi biến thành điều gọi là ‘bình thường mới’ và dần dần ép các nước chấp nhận thực tế mới của Trung Quốc. Đây là chiến lược tương đối hữu hiệu của Trung Quốc".

Hiện Việt Nam đang đối phó với lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương thường niên của Trung Quốc, ban hành từ năm 1999 đến nay, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/5 đến 16/9.

Việt Nam thường xuyên lặp lại lời phản đối lệnh cấm này của Trung Quốc, gọi đây là xâm phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích của Việt Nam trên Biển Đông và tuyên bố lệnh cấm "không có giá trị".

Việt Nam có thể cứng rắn như Philippines về Biển Đông ?

Trong tuyên bố chung vào ngày 11/4, Mỹ, Nhật, Philippines đã lên tiếng chỉ trích hành động "nguy hiểm và áp bức" của Trung Quốc trên Biển Đông.

Philippines gần đây đã cho thấy phản ứng ngày càng cứng rắn trước Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, trong đó rõ rệt nhất là việc Philippines tăng cường quan hệ với Mỹ.

Mới đây hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nhật - Philippines hồi tháng 4 đã mở ra một chương mới trong liên minh ba nước.

Trong tuyên bố chung vào ngày 11/4, cả ba nước đã lên tiếng chỉ trích sự "nguy hiểm và áp bức" của Trung Quốc trên Biển Đông và bày tỏ quan ngại về hoạt động quân sự hóa các thực thể và tuyên bố "trái luật pháp" về chủ quyền biển.

Đại tá Raymond M. Powell đánh giá với BBC News Tiếng Việt rằng Philippines tiếp tục cho thấy chiến lược vùng xám của Trung Quốc đang "dễ bị tổn hại" trước sự soi xét của chính phủ các nước và "dũng cảm" phô bày công khai trước quốc tế.

"Chiến dịch minh bạch ngày càng mạnh mẽ của Manila nhắm đến hành động cưỡng ép trên Biển Đông của Trung Quốc rõ ràng đã khiến Bắc Kinh rơi vào thế bất lợi, và các quốc gia khác cũng nên cẩn trọng nghiên cứu tính hiệu quả và xem có thể sao chép ở lĩnh vực và khu vực nào khác hay không".

Trong khi đó, những năm qua Việt Nam liên tục lặp lại tuyên bố "khẳng định Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa".

Liệu Việt Nam có thể làm giống Philippines trong vấn đề Biển Đông hay không, nhà nghiên cứu Song Phan cho rằng :

"Có lẽ không chỉ Việt Nam mà các bên liên quan đồng lòng đối phó với Trung Quốc kiểu Philippines sẽ là điều rất tốt. Tuy nhiên, do điều kiện và tính toán riêng của mỗi nước nên khó làm được như vậy. Việt Nam phụ thuộc nặng về kinh tế, nhất là về chính trị, lại tiếp giáp với Trung Quốc trên đất liền. Malaysia thì chính quyền hiện nay đang 've vuốt' Trung Quốc, Indonesia chỉ có tranh chấp một phần về vùng đặc quyền kinh tế, không có tranh chấp đảo/đá..".

Nguồn : BBC, 17/05/2024

Philippines và Mỹ tập trận chung với kịch bản chống quân xâm lược trên Biển Đông

Anh Vũ, RFI, 06/05/2024

Theo AFP, trong cuộc tập trận chung hôm 06/05/2024, quân đội Mỹ và Philippines đã tiến hành bài tập oanh kích bằng tên lửa và đạn pháo với giả định bị xâm lược tại bờ biển phía bắc Philippines. Cuộc tập trận diễn ra ít ngày sau khi chính quyền Manila phản đối các hành động "nguy hiểm" của Trung Quốc trên Biển Đông.

Tập trận chung thường niên giữa quân đội Mỹ và Philippines mang tên "Balikatan" tại Laoag, Ilocos Norte, Philippines, ngày 06/05/2024. Reuters - Eloisa Lopez

Trong bối cảnh đối đầu gia tăng giữa các tàu Trung Quốc và Philippines xung quanh các bãi cạn ở Biển Đông mà Manila tuyên bố chủ quyền, cũng như hoạt động hải quân và không quân của Trung Quốc ngày càng nhiều xung quanh đảo Đài Loan gần đó, quân đội Mỹ và Philippines đã tổ chức cuộc diễn tập quy mô lớn với sự tham gia của hàng nghìn binh sĩ.

Theo ghi nhận của phóng viên AFP, quân đội Mỹ, tập trung trên một cồn cát bên bờ phía tây bắc đảo Luzon (đảo lớn nằm ở phía bắc Philippines cách Đài Loan khoảng 400 km), đã bắn hơn 50 quả đạn pháo 155 ly vào các mục tiêu nổi đặt cách bờ 5 km. Tiếp theo, quân đội Philippines đã bắn tên lửa vào lực lượng "xâm lược" giả định, trước khi quân đội hai nước kết thúc bài tập bằng súng máy, tên lửa cơ động Javelin...

Nói với các phóng viên có mặt tại chỗ, trung tướng Michael Cederholm, chỉ huy Lực lượng viễn chinh thủy quân lục chiến số một của Mỹ, cho biết các bài tập được xây dựng nhằm "đẩy lùi một cuộc xâm lược".

Thiếu tướng Marvin Licudine, điều hành cuộc tập trận bên phía Philippines, cho biết, do các vấn đề về tranh chấp chủ quyền Manila đang gặp phải, cần thực hiện các bài tập chuẩn bị cho các tình huống xấu nhất.

Hơn 16 nghìn binh sĩ Mỹ và Philippines đang tham gia cuộc tập trận thường niên mang tên Balikatan  trên nhiều địa điểm của quần đảo Philippines. Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ cho biết cuộc diễn tập này là nhằm phối hợp triển khai nhanh chóng hệ thống tên lửa trên khắp bờ biển của Philippines trên Biển Đông nhằm "bảo đảm và bảo vệ các vùng lãnh hải và các lợi ích trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines".

Cuộc tập trận hôm nay diễn ra vài ngày sau khi các bộ trưởng quốc phòng Philippines, Mỹ, Nhật Bản và Úc gặp nhau ở Hawaii và đưa ra tuyên bố chung phản đối mạnh mẽ "hành vi nguy hiểm và gây bất ổn" của Trung Quốc ở Biển Đông.

Các bộ trưởng "đã thảo luận về thúc đẩy hơn nữa hợp tác quốc phòng" và "làm việc cùng nhau để hỗ trợ các quốc gia thực thi các quyền và tự do của mình ở Biển Đông".

Các cuộc đối đầu trên biển giữa Trung Quốc và Philippines đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột rộng hơn có thể có sự tham gia của Mỹ và các đồng minh khác.

Anh Vũ

**************************

"Mô hình mới" giảm nhẹ căng thẳng ở Biển Đông : Manila lên án Bắc Kinh "đánh lạc hướng"

Trọng Thành, RFI, 05/05/2024

Một ngày sau khi đại sứ quán Trung Quốc cho biết Philippines và Trung Quốc đã đạt được một thỏa thuận về một "mô hình mới" nhằm giảm nhẹ các căng thẳng tại Biển Đông, hôm 05/05/2024, nhiều quan chức cao cấp của Philippines, trong đó có bộ trưởng quốc phòng nước này, đã lên tiếng cực lực bác bỏ và khẳng định đây là một hành động nhằm gây chia rẽ, và đánh lạc hướng công luận về các hành động "bất hợp pháp" của Trung Quốc tại Biển Đông.

Nhiều người Philippines biểu tình phản đối hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông trước cửa lãnh sự quán Trung Quốc tại Makati, Philippines, ngày 19/04/2024. AP - Aaron Favila

Theo hãng tin Philippines News Agency, bộ trưởng quốc phòng Gilberto C. Teodoro Jr. khẳng định rằng tuyên bố nói trên của Trung Quốc là "để biện minh cho sự hiện diện bất hợp pháp" của họ ở vùng Biển Tây Philippines (tức Biển Đông), là một "trò chơi chữ", và nhằm mục đích chủ yếu là để chia rẽ người Philippines về vấn đề này. Lãnh đạo bộ quốc phòng Philippines giải thích ông đưa ra tuyên bố này nhằm để nâng cao nhận thức về nỗ lực rõ ràng của Trung Quốc "nhằm đánh lạc hướng khỏi sự hiện diện và các hành động bất hợp pháp của họ trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của chúng tôi".

Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila hôm qua tuyên bố, Lực lượng vũ trang của Bộ Tư Lệnh miền Tây Philippines (Wescom) đã nhiều lần xác nhận rằng "mô hình mới" để xử lý căng thẳng gia tăng ở các vùng tranh chấp đã được các quan chức chủ chốt của chính phủ Philippines, bao gồm cả bộ trưởng quốc phòng Teodoro và cố vấn An ninh Quốc gia Eduardo Año, ủng hộ. Phía Trung Quốc cũng tuyên bố rằng họ lưu giữ hồ sơ "liên lạc và đàm phán" về vấn đề này, và các đàm phán không liên quan đến lập trường chủ quyền giữa hai nước.

Bộ trưởng quốc phòng Philippines nhấn mạnh là "bất kỳ ám chỉ nào" của phía Trung Quốc về việc bộ quốc phòng Philippines tham gia vào "mô hình mới" giải quyết tranh chấp đều là một "mưu đồ quỷ quyệt" của Bắc Kinh thông qua đại sứ quán ở Manila, và điều rất đáng đặt câu hỏi là vì sao hành động này lại xảy ra sau cuộc họp lần đầu tiên của lãnh đạo bộ quốc phòng bốn nước đồng minh Philippines, Mỹ, Nhật và Úc, tại trụ sở Bộ Tư Lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương (Mỹ) tại Hawai hôm 02/05. Sau cuộc hội kiến này, bộ trưởng quốc phòng bốn nước ra thông cáo chung "phản đối mạnh mẽ" việc Trung Quốc sử dụng các tàu Hải cảnh và dân quân biển ở Biển Đông gây nguy hiểm, "liên tục cản trở tàu Philippines thực thi quyền tự do hàng hải và làm gián đoạn các tuyến đường tiếp tế tới Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal)".

Trọng Thành

*****************************

Biển Đông : Mỹ, Nhật, Úc, Philippines lên án Trung Quốc dùng vũ lực cản trở "tự do hàng hải"

Trọng Thành, RFI, 04/05/2024

Bộ trưởng quốc phòng bốn nước Mỹ, Nhật, Úc và Philippines, ngày 03/05/2024, ra một thông cáo chung lên án Trung Quốc liên tục có các hành động "vũ lực" cản trở tự do hàng hải tại vùng quần đảo Trường Sa, Biển Đông.

Các tàu chiến của hải quân Mỹ, Úc, Nhật và Philippines tập trận chung ngày 07/04/2024, trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines tại Biển Đông. AFP - Leo Baumgartner

Thông cáo của bộ trưởng quốc phòng bốn nước "phản đối mạnh mẽ" việc Trung Quốc sử dụng các tàu Hải cảnh và dân quân biển ở Biển Đông gây nguy hiểm, "liên tục cản trở tàu Philippines thực thi quyền tự do hàng hải trên biển và làm gián đoạn các tuyến đường tiếp tế tới Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal)".

Lãnh đạo quốc phòng bốn nước kêu gọi Trung Quốc tuân thủ phán quyết "cuối cùng và mang tính ràng buộc về mặt pháp lý" của Tòa Trọng tài Thường Trực của Liên Hiệp Quốc năm 2016, bác bỏ các yêu sách chủ quyền Trung Quốc trên gần trọn Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh quyết tâm "hợp tác để hỗ trợ các quốc gia thực thi các quyền của mình tại Biển Đông".

Thông cáo chung được đưa ra sau khi bộ trưởng quốc phòng Úc Richard Marles, bộ trưởng quốc phòng Nhật Bản Kihara Minoru, bộ trưởng quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro và bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin III, hội kiến ngày 02/05 tại Hawaii. Đây là cuộc họp lần thứ hai giữa lãnh đạo quốc phòng bốn nước đồng minh. Cuộc họp nói trên diễn ra ngay sau khi bốn nước lần đầu tiên tập trận chung tại Biển Đông đầu tháng 4/2024.

Cũng ngày hôm qua, bộ trưởng quốc phòng ba nước Mỹ, Nhật, Úc ra một thông cáo khác, "cực lực phản đối bất kỳ nỗ lực nào của Trung Quốc nhằm đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực hoặc bằng áp lực ở Biển Đông và Biển Hoa Đông", trong đó có "các hành động gây bất ổn ở Biển Đông như các va chạm không an toàn trên biển và trên không, quân sự hóa các thực thể tranh chấp và sử dụng nguy hiểm các tàu tuần duyên và dân quân biển, cũng như can thiệp vào các hoạt động hàng hải thông thường và các nỗ lực nhằm ngăn chặn hoạt động thăm dò tài nguyên ngoài khơi của các nước khác".

Cuộc hội kiến giữa bộ trưởng quốc phòng bốn nước Mỹ, Nhật, Úc và Philippines diễn ra một ngày trước cuộc bàn giao quyền chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ - Thái Bình Dương Mỹ (UsIndoPacom), tại trụ sở Hawaii. Trong buổi nhậm chức hôm qua, đô đốc Samuel Paparo, người thay đô đốc John Aquilino, cũng đã trực tiếp lên án hoạt động "bành trướng" của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Tân chỉ huy Mỹ gọi các hành động hiện nay của Trung Quốc là "bất hợp pháp, cưỡng bức, hung hăng và lừa đảo" ("illegal, coercive, aggressive and deceptive"), vượt khỏi khuôn khổ các chiến thuật thường được gọi là "vùng xám", tức sử dụng các lực lượng dân sự hoặc bán quân sự để lấn dần từng bước. Đô đốc Samuel Paparo nhấn mạnh "sẽ phối hợp với các đồng minh, đối tác và các đồng đội để bảo vệ khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương tự do và cởi mở, cụm từ của cố thủ tướng Shinzo Abe", "sẵn sàng chiến đấu chống lại bất kỳ kẻ thù nào đe dọa hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng của nước Mỹ cũng như các đồng minh và đối tác".

Trọng Thành