Chuyến đi Mỹ của ông Zelensky sẽ ảnh hưởng quyết định trên cuộc chiến trong Mùa Đông 2022-23 vì chỉ có những vũ khí tối tân của Mỹ mới giúp quân Ukraine đối phó với chiến dịch mùa Đông sắp tới của Vladimir Putin.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã bay tới Washington để gặp Tổng thống Joe Biden và nói chuyện với quốc hội Mỹ.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã bay tới Washington để gặp Tổng thống Joe Biden và nói chuyện với quốc hội Mỹ. Đây là chuyến đi ra nước ngoài đầu tiên kể từ khi nước ông bị quân Nga xâm lăng vào tháng Hai năm nay.

Sau khi quân Ukraine tái chiếm nhiều phần đất bị quân Nga chiếm đóng, cuộc chiến tranh Ukraine đang ở trong tình trạng dằng co. Từ tháng Chín Ukraine đã tái chiếm tỉnh Khakiv, đoạt lại những vùng bị quân Nga chiếm ở phía Tây của hai tỉnh Luhansk và Donetsk giáp biên giới Nga. Tháng 11 họ đã đánh vào tỉnh Kherson bị Nga cướp từ ngày cuộc chiến bắt đầu, lấy lại được thủ phủ đầu tháng 12. Nhưng Ukraine đang bị đe dọa về kinh tế cũng như quân sự, trong lúc Putin đang chuẩn bị cuộc tấn công trong mùa Đông sắp tới.

Trong hai tháng qua, Nga áp dụng chiến tranh phá hoại, bắn vào các nhà máy và hệ thống điện trên toàn quốc với các hỏa tiễn tầm xa và các máy bay nhỏ không người lái, drones, do Iran cung cấp. Mùa Đông khắc nghiệt đang tới, Ukraine có thể sẽ lâm vào tình trạng thiếu điện, thiếu nước dùng, các cơ xưởng công nghiệp bị phá hoại hàng ngày.

Đại tướng Valery Valuzhny, tham mưu trưởng quân đội Ukraine nói với báoThe Economist tỏ ý lo lắng. Nga có thể tấn công cả hệ thống điện bằng những hỏa tiễn có sức tàn phá mạnh hơn và bắn xa hơn. "Tinh thần binh sĩ sẽ ra sao khi vợ con họ bị rét cóng ? Không có điện, không có nước, không được sưởi, làm cách nào có thể đưa quân trừ bị ra chiến trường ?"

Gần đây, quân Nga bắt đầu thay đổi chiến thuật, sau khi Tướng Sergei Surovikin nắm quyền tổng chỉ huy, từ tháng Mười. Nga sử dụng lực lượng lính đánh thuê Wagner làm đội quân xung kích, phần lớn đều thiện chiến nhờ kinh nghiệm trận mạc ở Syria, lại tuyển thêm những tù nhân bị tội tử hình hoặc khổ sai chung thân ở Nga, ra mặt trận sẽ được ân xá. Sau đó, đến những đám lính đánh thuê từ Chechnya, một vùng đã bị sáp nhập vào Nga sau khi bại trận. Những đám quân này đang tấn công thành phố Bakhmutt, tỉnh Donetsk, trong vùng vẫn còn thuộc chính phủ Ukraine. Thành phố này không có giá trị chiến lược nào quan trọng. Cho nên Tướng Valuzhny cho rằng người Nga chỉ muốn "cầm chân" quân Ukraine ở đó, dồn sức bảo vệ Bakhmut, sẽ yếu hơn trên các mặt trận khác. Ông Valuzhny khen Tướng Surovikin tỏ ra có sáng kiến nhưng nói mình sẽ không bị đánh lừa.

Lực lượng quân Nga vẫn đáng kể, mặc dù cuộc "tổng động binh" của ông Putin chỉ đưa ra mặt trận thêm 300.000 lính quân dịch không đủ khí giới, có khi thiếu cả thức ăn và quân phục. Nhưng bộ trưởng quốc phòng Estonia, ông Kusti Salm, nhận xét rằng hiện tượng họ huy động được một số lính đông đúc trong thời gian nhanh chóng như vậy cần phải được Ukraine và khối NATO chú ý. Khối NATO, đặc biệt là Anh quốc, đã mất 18 tháng để huấn luyện được 30.000 quân Ukraine, ông Salm nhắc nhở.

Với số quân đông đảo hơn, dù không thiện chiến, Nga có thể luân chuyển lính từ mặt trận về nghỉ ở hậu phương, rồi lại ra trận, thay phiên nhau. Đó là điều Tướng Valery Valuzhny nhấn mạnh khi ông nghĩ rằng cuộc động binh của Putin vẫn có hiệu quả. Một chứng cớ là Nga vẫn cố thủ được hai thành phố trong tỉnh Luhansk bị quân Ukraine tấn công, dù trong đó chỉ có những người lính động viên, huấn luyện sơ sài lo phòng ngự.

Tướng Valuzhny nghĩ rằng Putin đang chuẩn bị một cuộc tấn công vào mùa Đông, có thể bắt đầu vào tháng Giêng, tháng Hai, chậm nhất là tháng Ba năm 2023. Quân Nga sẽ phản công ở các tỉnh bị Ukraine chiếm lại, nhưng có thể lại tấn công vào tận thủ đô Kyiv.

Một mối đe dọa khác trên quân đội Ukraine là vùng biên giới Belarus, mà ông tổng thống Lukashenko vốn là đồng minh của Vladimir Putin. Tháng 11, bộ trưởng ngoại giao Vladimir Makai bị đầu độc chết, có thể do gián điệp Nga chủ mưu vì ông không muốn Belarus tham dự cuộc chiến Ukraine. Tổng thống Lukashenko đã phải thay đổi cả đầu bếp và những người phục dịch chung quanh vì lo sợ đến lượt mình bị hạ thủ, theo bản tin của báoKyiv Post ngày 11 tháng 12. Đầu tháng 12, bộ trưởng quốc phòng Nga đã tới thủ đô Belarus và sau đó chính ông Putin cũng tới Minsk. Nga đã tập trung 9.000 quân ở biên giới Belarus, chỉ cách Kyiv hơn 200 cây số.

Trước ngày ông Zelensky lên đường, bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu tuyên bố sẽ tăng quân số Nga từ 1.150.000 lên 1,5 triệu ; ngoài số binh sĩ đi quân dịch sẽ có 695.000 lính tình nguyện, một phần sẽ được đưa tới biên giới phía Tây, vì Phần Lan và Thụy Điển sẽ gia nhập khối NATO. Trong khi đó, Ukraine chỉ có 200.000 quân chính quy giàu kinh nghiệm chiến trường, trong tổng số 700.000 gồm cả dân quân tình nguyện.

Trong dự án ngân sách mà quốc hội Mỹ sẽ biểu quyết trước khi đi nghỉ lễ, có 1,85 tỷ USD viện trợ cho Ukraine, đặc biệt nhất là lần đầu tiên sẽ cung cấp các tên lửa Patriot. Patriot là loại tên lửa rất hiệu quả chuyên nhắm đánh các hỏa tiễn của đối phương trong lúc còn đang bay tới đích. Hiện nay Mỹ chỉ cung cấp Patriot cho 10 quốc gia, trong đó có Israel, Đức, Nam Hàn, Nhật Bản, Đài Loan ; Ukraine sẽ là quốc gia thứ 11 được trang bị, sau Ba Lan.

Cùng với Patriot, ngân sách viện trợ mới cũng tặng thêm các loại bom có thể điều khiển sau khi phóng đi. Các phi cơ chiến đấu của Ukraine có thể lái trái bom nhắm trúng đích, như hỏa tiễn hoặc máy bay Nga. Đây chính là những vũ khí Ukraine đang cần để ngăn làn sóng lửa từ trên trời đánh xuống các thành phố. Việc huấn luyện quân sĩ để quen sử dụng các vũ khí mới này sẽ thực hiện ở Đức trong nhiều tuần lễ.

Đại tướng Valery Valuzhny nói rằng Ukraine đang cần thêm 300 chiến xa (xe tăng), 600 đến 700 xe chiến đấu cho bộ binh và 500 đại bác, Howitzers. Tất cả sẽ nhờ viện trợ của các nước tự do dân chủ mà hiện nay Mỹ, Anh Quốc, Đức và Pháp đóng góp nhiều nhất. Các nước khác như Ý, Ba Lan, Cộng hòa Czech, Thụy Điển, Phần Lan cũng hỗ trợ. Các nước nhỏ vùng Baltic viện trợ cho Ukraine với một tỷ số trên Tổng sản lượng nội địa (GDP) lớn hơn tỷ số viện trợ của các cường quốc, vì họ lo Putin sẽ nhắm đến nước họ nếu thắng ở Ukraine. Đó cũng là mối lo của tất cả các nước trước đây thuộc Liên bang Xô Viết và các nước cộng sản Đông Âu.

Trước ngày ông Zelensky đi xe lửa qua Ba Lan để bay sang Washington, Tổng thống Biden đã đề nghị một ngân sách 37 tỷ mỹ kim viện trợ khẩn cấp cho Ukraine, nhưng quốc hội Mỹ đã biểu quyết tăng lên thành 45 tỷ USD.

Hiện nay đảng Dân chủ còn kiểm soát Hạ viện nên thông qua các món viện trợ trên nhanh chóng. Trên thượng viện, cả hai đảng đều ủng hộ, chứng tỏ nước Mỹ hoàn toàn đứng sau lưng Ukraine, như Nghị sĩ Chuck Schumer, trưởng khối đa số tuyên bố. Các ngân sách 1,85 tỷ USD và 45 tỷ USD được hai viện bỏ phiếu trước ngày lễ Giáng Sinh vì mối lo ngại sang năm thành phần quốc hội sẽ thay đổi, đảng Cộng hòa sẽ chiếm đa số ở Hạ viện sau cuộc bầu cử vừa qua.

Nghị sĩ Mitch McConnell, trưởng khối Cộng hòa ở Thượng viện cũng nói, "Lý do chính khiến chúng ta tiếp tục giúp Ukraine đánh đuổi quân Nga xâm lược là vì quyền lợi thực tế, lạnh lùng của nước Mỹ… Đánh bại cuộc xâm lăng của Nga sẽ giúp Châu Âu tránh được các cuộc khủng hoảng an ninh sắp tới".

Nhưng Dân biểu Cộng hòa Kevin McCarthy, California, sang năm có thể sẽ làm chủ tịch Hạ viện, đã từng tuyên bố rằng sẽ ông không chấp nhận viện trợ vô giới hạn cho Ukraine, mà ông ví giống như ký một ngân phiếu để trắng cho người thụ hưởng viết số tiền vào.

Chuyến đi Mỹ của ông Zelensky sẽ ảnh hưởng quyết định trên cuộc chiến trong Mùa Đông 2022-2023 vì chỉ có những vũ khí tối tân của Mỹ mới giúp quân Ukraine đối phó với chiến dịch mùa Đông sắp tới của Vladimir Putin. Liệu Tổng thống Ukraine có thể thuyết phục được những chính khách như ông Kevin McCarthy được không ?

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 22/12/2022

Phương Tây chưa thể đánh quỵ nền kinh tế Nga sau 10 tháng áp dụng các trừng phạt

Trọng Nghĩa, RFI, 26/12/2022

Tính đến ngày 24/12/2022, như vậy là cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine do Nga tiến hành đã tròn 10 tháng. Ngay sau khi Moskva khởi chiến, phương Tây đã ban hành hàng loạt biện pháp trừng phạt kinh tế và thương mại nhằm bóp nghẹt Nga, buộc nước này ngưng chiến. Tuy nhiên, thực tế cho thấy là dù bị suy yếu, nền kinh tế Nga vẫn đứng vững bất chấp 10 tháng trừng phạt.

Dầu lửa của Nga vẫn tiếp tục xuất khẩu bất chấp trừng phạt của phương Tây. Ảnh : Tàu chở dầu xuất khẩu Nga tại cảng Novorossiysk, Nga, ngày 11/10/2022. AP

Phải nói là mục tiêu mà phương Tây đề ra với các biện pháp trừng phạt đáng kể rất rõ ràng : "Cắt đứt mọi ràng buộc giữa Nga và hệ thống tài chính toàn cầu". Trên cơ sở đó, Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu đã quyết định nào là phong tỏa tài sản của Ngân Hàng Trung Ương Nga, nào là loại trừ một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống giao dịch tài chính quốc tế SWIFT, nào là cấm vận dầu hỏa và khí đốt Nga…

Tuy nhiên, theo nhật báo Pháp Le Figaro ngày 23/12 vừa qua, các dữ liệu mới nhất về thương mại của Nga mà tổ chức tư vấn Bruegel tại Bruxelles thu thập được cho thấy là Moskva vẫn tiếp tục, ở mức độ thấp hơn, các giao dịch của họ với các nước Liên Âu, đồng thời tăng cường quan hệ với các đối tác khác như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, những quốc gia chưa bao giờ thực sự lên án cuộc chiến xâm lược Ukraine.

Ví dụ điển hình về sức đề kháng tốt của Moskva là cán cân thương mại của Nga với 34 quốc gia trên thế giới – trong đó có Liên Âu, Mỹ, Anh, Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc – chiếm 75% kim ngạch xuất nhập khẩu của Nga vào năm 2019, năm cuối cùng trước đại dịch. Vào tháng 3 vừa qua, ngay sau khi cuộc chiến bắt đầu, Nga đã đạt mức thặng dư thương mại kỷ lục là 36,6 tỷ đô la, rồi sau đó ổn định ở mức gần với mức cuối năm 2021. 

Nghịch lý : Chính EU đã chi 106 tỷ cho Nga

Nga đã thu lợi được nhờ giá nguyên liệu thô tăng vọt, đặc biệt là khí đốt và dầu mỏ, và các khoản thu liên quan, do cuộc chiến Ukraine gây ra. Điều oái oăm là một mặt trừng phạt Nga, nhưng một mặt khác Liên Âu chưa từ bỏ việc nhập năng lượng từ Nga. Vào tháng 10 năm 2022 chẳng hạn, gần một nửa số nguyên liệu thô xuất khẩu của Nga được bán qua một quốc gia EU, với 9,7 tỷ đô la được chi cho việc mua dầu và khí đốt. Nếu tính thêm tiền mua than, số tiền mà các nước EU chi trả cho Nga lên tới 106 tỷ đô la trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 10 vừa qua !

Để giảm thiểu tác hại từ việc không xuất được hàng qua Châu Âu, Nga đã ồ ạt gia tăng xuất khẩu sang Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và đặc biệt là Ấn Độ. Trong thực tế, lượng dầu khí mà New Delhi mua của Nga đã tăng lên gấn năm lần và vào tháng 11 vừa qua, Moskva đã trở thành nhà cung cấp dầu hàng đầu cho Ấn Độ.

Đối với các sản phẩm khác mà Nga bán ra, xu hướng cũng tương tự như dầu khí : Xuất khẩu sang phương Tây đã giảm : (-62% với EU, -72% với Hoa Kỳ, -99% với Vương quốc Anh), trong lúc hàng hóa bán qua Trung Quốc và Ấn Độ lại gia tăng.

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên duy nhất của NATO không áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Moskva, đã trở thành khách hàng của hơn 40% hàng xuất khẩu của Nga sang 34 quốc gia được nghiên cứu !

Trung Quốc : Nhà cung cấp chính cho Nga

Vế nhập khẩu trong cán cân thương mại của Nga cũng tuân theo logic của vế xuất khẩu. Theo tổ chức Bruegel, sau cú suy giảm dữ dội trong những ngày đầu tiên của cuộc chiến, việc mua hàng từ nước ngoài của Nga đã tăng lên trở lại, thậm chí còn trở lại mức trước xung đột trong trường hợp Trung Quốc, nước đã soán ngôi Châu Âu trong tư cách là nhà cung cấp chính của Moskva.

Nhìn chung, theo dữ liệu mới nhất hiện có, vào tháng 10 năm 2022, giá trị nhập khẩu của Nga lên tới 14,2 tỷ đô la cho 34 quốc gia được nghiên cứu, so với 17,7 tỷ đô la một năm trước đó. Mức suy giảm đó rất đáng kể, nhưng rõ ràng là nền kinh tế Nga dường như còn lâu mới chuyển sang trạng thái tự cung tự cấp như mong muốn của phương Tây.

Tuy nhiên, theo Le Figaro, việc kinh tế Nga không bị đánh quỵ không có nghĩa là trừng phạt của phương Tây hoàn toàn thất bại. Nếu có một lãnh vực có thể nói là hiệu quả, thì đó là các biện pháp trừng phạt công nghệ.

Theo một ghi chú do nhà nghiên cứu Iryna Bogdanova thuộc Viện Phát Triển Bền Vững Quốc Tế công bố, những đòn đánh vào lãnh vực công nghệ "có khả năng có tác động tàn phá, không chỉ đối với năng lực quân sự của Nga mà còn đối với khả năng phát triển các giải pháp công nghệ cho mục đích phi quân sự, đặc biệt bằng cách hạn chế quyền tiếp cận của Nga đối với các linh kiện bán dẫn".

Trọng Nghĩa

**************************

Tổng thống Nga : Chiến tranh Ukraine kéo dài là do Kiev và phương Tây

Trọng Thành, RFI, 26/12/2022

Trong một trích đoạn phỏng vấn trên kênh truyền hình Nga hôm 25/12/2022, tổng thống Vladimir Putin một lần nữa cố thuyết phục công luận về tính chính đáng của cuộc xâm lăng Ukraine của Nga. Ông Putin cảnh báo sẽ phá hủy "100%" các hệ thống tên lửa Patriot tối tân mà Hoa Kỳ sẽ cung cấp cho Ukraine để tự vệ.

Tổng thống Vladimir Putin phát biểu trong cuộc họp với các quan chức quốc phòng Nga hôm 21/12/2022 tại Moskva, Nga. AP - Sergey Fadeichev

Nguyên thủ quốc gia Nga tuyên bố sẵn sàng đàm phán, nhưng không nêu ra các đề xuất cụ thể. Theo tổng thống Nga, cuộc chiến kéo dài là do chính quyền Ukraine và phương Tây.

Thông tín viên Jean-Didier Revoin tường trình từ Moskva :

Nếu chiến sự tiếp diễn tại Ukraine, đó là do lỗi của phía Ukraine và các đồng minh phương Tây. Theo tổng thống Nga, vấn đề là các đối thủ địa chính trị của Nga, cụ thể là phương Tây và chính quyền Kiev, đang tìm cách chia rẽ "nước Nga lịch sử", phá hủy mối liên hệ truyền thống tồn tại từ nhiều thế kỷ nay giữa Kiev và Moskva.

Đây là quan điểm mà tổng thống Nga bảo vệ trong bài trả lời phỏng vấn phát trên truyền hình hôm Chủ nhật 25/12. Ông Putin cũng nhấn mạnh rằng Nga sẵn sàng thảo luận với tất cả các bên tham gia vào tiến trình thương lượng này, nhưng với điều kiện là - cần chú ý sắc thái quan trọng này - có thể đạt được một số kết quả chấp nhận được. Tuy nhiên, tổng thống Nga đã hoàn toàn tránh nêu ra các hướng đàm phán hay đưa ra các ví dụ cụ thể cho phép đạt được một kết quả như vậy.

Đối với ông Putin, cuộc nói chuyện hôm qua cũng là một cơ hội để biện minh cho chiến dịch quân sự tại Ukraine. Tổng thống Nga nhắc lại rằng Moskva chỉ bảo vệ các lợi ích của quốc gia, lợi ích của các công dân Nga, của nhân dân Nga. Sau khi tố cáo việc các lợi ích của Nga bị gạt ra bên lề sau bài phát biểu của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trước Quốc Hội Mỹ, ông Putin hy vọng phương Tây cuối cùng sẽ lắng nghe Nga.

Ukraine đề xuất loại Nga khỏi ghế thành viên thường trực Hội đồng Bảo an 

Về phần mình, chính quyền Ukraine dự kiến hôm nay sẽ chính thức đề xuất loại Nga khỏi ghế thành viên thường trực Hội đồng Bảo an. Trong một chương trình truyền hình hôm qua, 25/12, ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết vấn đề ghế thành viên thường trực của Nga tại Hội đồng Bảo an đã bắt đầu được thảo luận trong nội bộ giới ngoại giao. Theo ngoại trưởng Ukraine, nhiều người đặt câu hỏi cần làm thế nào để Nga "không trở thành mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh thế giới".

Kể từ đầu cuộc can thiệp quân sự của Nga tại Ukraine, một số dự thảo nghị quyết lên án cuộc chiến xâm lăng của Nga đã bị bác tại Hội đồng Bảo an, do Moskva có quyền phủ quyết. Để đạt được một nghị quyết lên án Nga xâm lược, các đồng minh của Ukraine đã phải đưa dự thảo ra Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.

Trọng Thành

**********************

Chiến tranh Ukraine : Điện Kremlin cấm báo chí nói đến đợt động viên quy mô lớn mới

Trọng Thành, RFI, 25/12/2022

Chính quyền Nga ra lệnh cho truyền thông thuộc quyền kiểm soát nhà nước hoàn toàn không được nói đến khả năng một đợt động viên quân quy mô lớn mới, kể cả thông tin đến từ Quốc hội Nga. Báo chí Pháp hôm 24/12/2022, cho biết như trên.

Tấm áp phích với khẩu hiệu "Quân đội Nga - Đội quân chuyên nghiệp" tại Moskva, Nga, ngày 24/10/2022. AFP – Yuri Kadobnov

Báo Le Figaro dẫn lại thông tin từ báo Nga Moscow Times, ấn bản Anh ngữ, cho hay truyền thông Nga được lệnh cấm loan báo mọi thông tin về vấn đề này. Theo một nguồn tin từ nội bộ chính quyền Nga mà Moscow Times có được, trước lệnh cấm này, truyền thông vẫn có thể viết về "đợt động viên hiện tại, về các kịch bản và dự báo. Tuy nhiên, kể từ giờ, tất cả các dự báo đều bị cấm. Theo chính quyền, không được phép nhắc đến, kể cả thông tin đến từ một dân biểu của Duma, tức Hạ Viện Nga, hay từ một thượng nghị sĩ".  

Về phía Viện Duma Nga, các dân biểu đối lập khẳng định với Moscow Times là đã không nhận được bất cứ lệnh cấm đưa quan điểm về chuyện này. Theo một nghị sĩ đảng cộng sản, "có thể đã có một yêu cầu riêng đối với đảng Nước Nga Thống Nhất (đảng cầm quyền tại Nga)".  

Trong những tuần lễ gần đây, ngày càng có nhiều tin đồn về khả năng có một đợt động viên mới, kể từ khi bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoigu tuyên bố muốn bổ sung thêm 350.000 lính cho Quân đội. Hôm 21/12, trong một cuộc họp với các chỉ huy cao cấp của Quân đội, bộ trưởng quốc phòng Shoigu nêu khả năng cần đưa quân số từ 1,15 triệu hiện nay lên thành 1,5 triệu. Bên cạnh đó, tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc sẽ được chuyển từ 18 đến 27 tuổi hiện nay thành từ 21 đến 30 tuổi. Tổng thống Nga ủng hộ dự kiến tăng cường binh lực này.  

Le Figaro dẫn lại thông báo của ông Sergey Krivenko, giám đốc tổ chức bảo vệ nhân quyền Nga "Citizen Army Law", trên BBC News, dự kiến đợt động viên mới có thể sẽ diễn ra vào khoảng cuối tháng Giêng tới. Bởi, theo kế hoạch quân sự tại Ukraine của bộ quốc phòng Nga đã được thông báo, các lực lượng quân nhân mới động viên sẽ phải có mặt trên chiến trường Ukraine vào đầu mùa hè tới, và thời gian huấn luyện và chuẩn bị là khoảng từ 3 đến 4 tháng. "Citizen Army Law" là tổ chức trợ giúp về pháp lý cho quân nhân Nga.

Trọng Thành

****************************

Nga sẽ đáp trả quyết định của phương Tây áp giá trần đối với dầu thô

Trọng Thành, RFI, 23/12/2022

Phó thủ tướng Nga Alexander Novak hôm 23/12/2022, tuyên bố Moskva dự kiến cắt giảm sản lượng dầu thô từ 500.000 đến 700.000 thùng mỗi ngày vào đầu năm 2023. Biện pháp này nhằm trả đũa việc Liên Hiệp Châu Âu (EU), khối G7 và Úc áp giá trần đối với "vàng đen" của Nga

Nhà máy lọc dầu Tatarstan của Nga. Ảnh chụp ngày 08/03/2022. © Reuters/Sergei Karpukhin

Ông Novak phát biểu : "Vào đầu năm tới, chúng tôi có thể giảm sản lượng dầu từ 500.000-700.000 thùng mỗi ngày, tương đương với khoảng 5-7% tổng sản lượng".

Hãng tin Pháp AFP nhắc lại vào đầu tháng 12/2022, 27 quốc gia thành viên Liên Âu, khối G7 và Úc đã thống nhất mức giá trần 60 đô la/thùng đối với dầu thô của Nga vận chuyển bằng đường biển. Vượt quá mức giá trần này, các công ty vận tải và bảo hiểm của Liên Âu sẽ bị cấm cung cấp dịch vụ vận chuyển các thùng dầu bằng đường biển.

Mục tiêu của lệnh trừng phạt mới này của phương Tây là làm cạn kiệt một phần thu nhập khổng lồ mà Moskva có được từ việc bán dầu khí và qua đó làm giảm nguồn thu của "cỗ máy chiến tranh" chống Ukraine.

Vài ngày sau khi phương Tây áp giá trần dầu thô Nga, tổng thống Vladimir Putin đã đe dọa sẽ cắt giảm sản lượng dầu nếu cần thiết và lên án một "quyết định ngu xuẩn". Phó thủ tướng Novak cũng từng nói rằng Kremlin sẽ chỉ bán dầu và các sản phẩm dầu cho những quốc gia hợp tác với Nga theo các điều kiện thị trường, ngay cả khi Nga phải giảm một chút sản lượng.

Trọng Thành

**************************

Nga mang tên lửa tối tân Zircon, Sarmat dọa Mỹ và NATO

Thu Hằng, RFI, 22/12/2022

Nga sẽ không tiếc tiền đầu tư cho quân đội để tiếp tục "chiến dịch quân sự đặc biệt" tại Ukraine, nhưng mục tiêu cuối cùng là để chống lại "những sức mạnh quân sự được tất cả các nước NATO sử dụng để chống Nga", theo phát biểu của ông Putin ngày 21/12/2022. Quân số của lực lượng chính quy quân đội Nga sẽ tăng lên thành 1,5 triệu người ngay từ năm 2023 và quân đội sẽ được trang bị thêm hai loại siêu tên lửa Zircon và Sarmat.

Tên lửa liên lục địa Sarmat của Nga được trưng bày tại một địa điểm không được tiết lộ ở Nga, 01/03/2018. AP

Thông báo được nguyên thủ quốc gia Nga đưa ra vào lúc Mỹ cho biết sẽ giao hệ thống phòng không tối tân Patriot cho Ukraine nhân chuyến thăm Washington của tổng thống Volodymyr Zelensky. Bố trí tên lửa Patriot tại Ba Lan từng là lằn ranh đỏ được Moskva cảnh cáo với NATO, trước khi tấn công Ukraine. Bây giờ hệ thống phòng thủ tối tân của Mỹ lại được triển khai ở sát sườn Nga.

Zircon, Zermat phá thủng hệ thống phòng không Patriot ?

Trong một thông cáo được công bố trước khi tổng thống Zelensky đến Washington, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhấn mạnh : "Hệ thống phòng không Patriot có thể bắn chặn những tên lửa hành trình, tên lửa liên lục địa tầm ngắn và các máy bay ở độ cao hơn tầm bắn của những hệ thống phòng không được giao cho đến nay".

Thực vậy, Ukraine hiện có sẵn hệ thống phòng không S-300 và được cung cấp nhiều hệ thống khác của Châu Âu, như Crotal của Pháp, IRIS-T của Đức, SAMP-T của Ý, nên đã có thể bắn chặn 75% tên lửa và drone của Nga nhắm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng. Tên lửa phòng không Patriot của Mỹ, có tầm bắn từ 60 đến 160 km, sẽ giúp Ukraine lấp lỗ hổng phòng không, nâng tỉ lệ bắn chặn thành công lên thành 85%-90%, theo nhận định của tướng Dominique Trinquand, cựu chỉ huy phái bộ quân sự Pháp tại Liên Hiệp Quốc, trên đài LCI ngày 21/12.

Tuy nhiên, khi thông báo tài trợ không giới hạn cho quân đội Nga, tổng thống Putin không nhắc đến Ukraine - vẫn được ông coi là dân tộc "anh em", mà nhắm đến kẻ thù chính là "những nước thứ ba muốn thế giới Nga tan rã". Cựu đại tá Michel Goya lưu ý khi trả lời đài RFI rằng tổng thống Nga nhắc đến NATO rất nhiều lần, như thể "chiến dịch quân sự đặc biệt" chỉ là "một trận chiến của cuộc đối đầu ở quy mô rộng hơn với NATO". Cho nên, có thể thấy hai loại siêu tên lửa Zircon và Sarmat của Nga không nhằm "mục đích khiến Ukraine sợ", mà là để "cân xứng với NATO".

Tên lửa Zircon và Sarmat từng được tổng thống Nga cho biết sớm được đưa vào biên chế trong dịp kỉ niệm ngày thành lập Hải quân Nga vào cuối tháng 7. Theo ông, tên lửa Zircon "không có đối thủ trên thế giới", với tốc độ gấp 9 lần vận tốc âm thanh, sẽ giúp cho hải quân Nga "có khả năng đáp trả chớp nhoáng bất kỳ ai quyết định xâm phạm chủ quyền và tự do" của Nga.

Liên quan đến tên lửa nhiệt hạch liên lục địa Sarmat, Moskva cho biết vụ thử lần đầu tiên đã được tiến hành hôm 20/04/2022 ở phía tây bắc Nga. Tên lửa có thể mang hơn 10 đầu đạn hạt nhân hoặc quy ước và có tầm bắn đến 5.000 km. Khi vào đến bầu khí quyển, mỗi đầu đạn bay theo một lộ trình riêng biệt.

Nga tăng cường quân đội để đối phó với NATO

Do đó, những loại vũ khí tối tân này không có ý nghĩa thực tế trong cuộc chiến ở Ukraine, quá tốn kém nếu chỉ để phá hủy một kho vũ khí hoặc một nhà máy điện. Zircon và Sarmat thường khó bị bắn chặn, nên chủ yếu được nhắm vào những mục tiêu quân sự có tầm quan trọng hơn, như tầu sân bay. Theo cựu đại tá Michel Goya, thông báo của tổng thống Putin về việc triển khai hai loại siêu tên lửa là nhằm "răn đe Mỹ", vớt vát hình ảnh của quân đội và ngành công nghiệp quốc phòng Nga trước những thất bại trên chiến trường Ukraine.

Ngoài ra, khả năng sản xuất và sử dụng những tên lửa đó cũng được tướng Dominique Trinquand nêu ra khi trả lời đài RFI. Đúng là nguyên thủ quốc gia Nga tuyên bố rất nhiều về các loại tên lửa công nghệ cao, nhưng có bao nhiên tên lửa như vậy sẽ được phóng đi ? Theo ông, "những tuyên bố trên chỉ nhằm gây tác động về truyền thông và chưa cho thấy hiệu quả trên thực địa".

Điều chắc chắn là qua những phát biểu của nguyên thủ quốc gia Nga tại cuộc họp mở rộng của bộ quốc phòng, có thể thấy ông Putin sẽ không ngừng chiến tranh, dù ông thừa nhận cuộc xung đột ở Ukraine là một "thảm kịch chung" và lỗi là tại "những nước thứ ba muốn thế giới Nga tan rã".

Thu Hằng

Ukraine 'ưu tiên bảo vệ các tuyến biên giới' vì lo Nga lại tấn công 'từ Belarus'

BBC, 19/12/2022

Ông Zelensky, trong bài phát biểu qua video hàng đêm trước người dân Ukraine, cũng đưa ra lời kêu gọi mới tới các quốc gia phương Tây cung cấp cho Ukraine hệ thống phòng không tốt hơn như là "một trong những bước mạnh mẽ nhất" để ngăn chặn cuộc xâm lược của Nga.

Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết bảo vệ biên giới của Ukraine là "ưu tiên hàng đầu" và đất nước của ông đã sẵn sàng cho mọi kịch bản có thể xảy ra với Nga và đồng minh Belarus, quốc gia mà Kyiv đã cảnh báo có thể bị lôi kéo vào cuộc xung đột kéo dài 10 tháng qua, theo Reuters.

Đầu ngày thứ Hai, cảnh báo không kích một lần nữa vang lên ở Kyiv và miền đông Ukraine, với các video về các vụ nổ và hệ thống phòng không được chia sẻ trên mạng xã hội.

"Bảo vệ biên giới của chúng tôi, cả với Nga và Belarus - là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi", ông Zelensky nói sau cuộc họp vào Chủ nhật với chỉ huy quân sự của Ukraine. "Chúng tôi đang chuẩn bị cho tất cả các kịch bản phòng thủ có thể xảy ra".

Zelensky đã phát biểu vào đêm trước chuyến thăm Belarus của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong bối cảnh các cuộc thảo luận về một cuộc tấn công mới có thể xảy ra của Nga và những gợi ý rằng nó có thể bắt nguồn từ Belarus.

Trong nhiều tháng qua, giới chức Kyiv đã cảnh báo rằng Belarus có thể gia nhập quân đội Nga và đóng vai trò là bệ phóng cho một cuộc tấn công mới nhằm hình thành mặt trận thứ hai trong cuộc chiến.

Bất kể Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko có thể bị thuyết phục làm gì cho Nga thì "điều này sẽ không giúp ích gì cho họ, giống như tất cả những ý tưởng bệnh hoạn khác trong cuộc chiến chống lại Ukraine và người Ukraine", Zelensky nói.

Belarus là một trong những đồng minh thân cận nhất của Nga và tổng thống Lukashenko đã cho phép sử dụng lãnh thổ của đất nước mình để tiến hành cuộc xâm lược Ukraine vào ngày 24/2. Tuy nhiên, ông này đã nhiều lần nói rằng ông không có ý định đưa quân đội của đất nước mình tới Ukraine.

Kissinger kêu gọi đàm phán

Henry Kissinger, cố vấn an ninh của hai đời tổng thống Hoa Kỳ vừa nêu ý kiến về chiến tranh Ukraine trên một trang báo tiếng Anh.

Putin coi "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga là một bước ngoặt khi Moscow cuối cùng đã đứng lên chống lại Phương Tây, do Hoa Kỳ lãnh đạo, vốn đang tìm cách tận dụng sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 bằng cách bẻ vỡ Nga.

Ukraine và phương Tây nói rằng Putin không có lý do gì để biện minh cho cho một cuộc chiến tranh kiểu đế quốc dẫn đến việc Nga hiện kiểm soát khoảng 1/5 Ukraine.

Henry Kissinger, kiến trúc sư của chính sách hòa hoãn Chiến tranh Lạnh đối với Liên Xô với tư cách là Ngoại trưởng vào những năm 1970, cho biết đã đến lúc đàm phán hòa bình.

Ông cảnh báo về ý tưởng "phá vỡ và làm suy yếu nước này", vốn sở hữu nhiều đầu đạn hạt nhân.

Ukraine từ chối đề xuất này, nói rằng nó có nghĩa là xoa dịu kẻ xâm lược bằng cách hy sinh các phần lãnh thổ của Ukraine.

"Tất cả những ai ủng hộ các giải pháp đơn giản nên nhớ điều hiển nhiên này : bất kỳ thỏa thuận nào với ma quỷ - một nền hòa bình tồi tệ mà Ukraine phải trả giá bằng lãnh thổ- sẽ là một chiến thắng cho Putin và là công thức thành công cho các nhà độc tài trên toàn thế giới", trợ lý tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak viết trên Telegram.

Các quan chức Điện Kremlin không đưa ra bình luận nào vào cuối ngày Chủ nhật.

Lời kêu gọi mới về hệ thống phòng không

Zelensky đã kêu gọi một hội nghị thượng đỉnh hòa bình toàn cầu để giúp giải quyết xung đột và hy vọng sẽ phát đi một thông điệp trước trận chung kết World Cup 2022. Ông nói rằng yêu cầu đó đã bị từ chối, nhưng thế giới vẫn nghe thấy lời kêu gọi hòa bình của ông.

Trong bài phát biểu của mình, Zelensky cũng đưa ra lời kêu gọi mới nhất trong số nhiều lời kêu gọi các quốc gia phương Tây tăng cường khả năng phòng không của Ukraine sau nhiều tuần Nga không kích vào mạng lưới năng lượng của nước này.

Ông Zelensky cho biết điện đã được khôi phục cho thêm 3 triệu người Ukraine trong 24 giờ qua sau vụ tấn công tên lửa hàng loạt hôm thứ Sáu tuần trước vào cơ sở hạ tầng điện khiến 3 người thiệt mạng và 9 cơ sở điện bị hư hại.

Cuộc xung đột đã giết chết hàng chục nghìn người và khiến hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa.

Zelensky nói với người dân Ukraine rằng các lực lượng vũ trang đang giữ vững vị trí ở thị trấn Bakhmut - nơi diễn ra giao tranh ác liệt nhất ở nước này trong nhiều tuần khi Nga cố gắng tiến vào khu vực Donetsk phía đông Ukraine.

Ông nói : "Chiến trường ở Bakhmut rất quan trọng. "Chúng tôi kiểm soát thị trấn mặc dù những kẻ chiếm đóng đang làm mọi cách để không bức tường nào còn nguyên vẹn".

Denis Pushilin, quan chức do Nga cài đặt tại khu vực Donetsk do Moscow kiểm soát, nói rằng quân Ukraine đã pháo kích vào một bệnh viện ở thành phố Donetsk, giết chết một người và làm bị thương một số người khác.

Reuters không thể xác minh độc lập các thông tin này tại chiến trường.

Nguồn : BBC, 19/12/2022

***************************

Ukraine : Kiev lại bị tấn công bằng drone trước thềm thượng đỉnh Nga – Belarus

Thanh Hà, RFI, 19/12/2022

Nhiều quan chức tại Kiev được AFP trích dẫn cho biết, trong đêm 18 rạng sáng 19/12/2022, thủ đô Ukraine lại bị tấn công bằng drone, một số cơ sở hạ tầng dân sự bị hư hại. Hôm nay, tổng thống Vladimir Putin đến Minsk hội đàm với người đồng cấp Alexander Lukashenko để chuẩn bị một cuộc tập trận chung. Kiev lo ngại Moskva đang phối hợp với chính quyền Minsk để mở một đợt tấn công mới từ Belarus nhắm vào Ukraine.

Thủ đô Kiev, khu vực ven sông Dniepr, hoàn toàn bị mất điện trong đêm 16/12/2022. © RFI / Stéphane Siohan

Phóng viên của AFP ghi nhận nhiều đơn vị cứu hỏa đã phải "can thiệp để dập tắt một đám cháy tại một nhà máy điện" ở thủ đô Kiev vào sáng sớm hôm nay. Thống đốc vùng Kiev, ông Oleksii Kouleba, cho biết "nhiều cơ sở hạ tầng và nhà ở của tư nhân bị hư hại", ít nhất hai người bị thương. Lãnh đạo quân đội Ukraine trong vùng, Sergueii Popko qua mạng Telegram tiết lộ đã phát hiện 23 drone và 18 trong số đó đã bị bắn hạ, nhưng "nhiều cơ sở hạ tầng thiết yếu" đã bị tấn công. Theo nhiều nguồn tin quân đội Nga sử dụng drone của Iran, loại Shahet 136-131, được phóng đi từ biển Azov.

Về phía Nga, tổng thống Vladimir Putin hôm nay đến Minsk hội đàm với người đồng cấp Belarus. Chuyến công du này diễn ra vào lúc quân đội Ukraine đặc biệt theo dõi tình hình ở biên giới sát với Belarus. Một số nguồn tin thân cận trong quân đội thậm chí còn nêu lên khả năng Nga phối hợp với Belarus chuẩn bị tấn công vào thủ đô Kiev đầu năm 2023. Phát biểu tối qua, tổng thống Volodymyr Zelensky trấn an công luận : Tình hình tại biên giới phía bắc là một "ưu tiên thường trực". Các giới chức tại Kiev đã chuẩn bị để đối phó với mọi tình huống.

Hãng tin Interfax ngày 19/12/2022 trích dẫn Bộ quốc phòng Nga cho biết Moskva huy động nhiều đơn vị quân sự để thực hiện các "thao dượt mang tính chiến lược" với Belarus, nhưng hãng tin này không nói rõ về thời điểm và vị trí các cuộc diễn tập.

Thanh Hà

**************************

Anh Quốc thông báo viện trợ thêm đạn dược cho Ukraine

Chi Phương, RFI, 19/12/2022

Anh Quốc sẽ giao "hàng trăm ngàn đạn" cho Ukraine vào năm tới trong khuôn khổ hợp đồng 250 triệu bảng Anh. Thông báo được thủ tướng Rishi Sunakđưa ra nhân cuộc họp tại Riga hôm 19/12/2022 quy tụ lãnh đạo các nước Bắc Âu, các quốc gia vùng Baltic và Hà Lan tham gia Lực lượng Viễn chinh Hỗn hợp (Joint Expeditionary Force - JEF).

Thủ tướng Anh Rishi Sunak phát biểu tại cuộc họp của Joint Expeditionary Force (JEF) tại Riga, Latvia, ngày 19/12/2022. AP - Henry Nicholls

Lực lượng JEF bao gồm Đan Mạch, Phần Lan, Estonia, Iceland, Litva và Latvia, Hà Lan, Thụy Điển và Anh Quốc. Chiều nay, lãnh đạo các nước này tập trung thảo luận về những nỗ lực đang triển khai nhằm đối phó với những thách thức mà Moskva đang đặt ra trong khu vực Bắc Âu và vùng biển Baltic. Theo dự kiến tổng thống Volodymyr Zelensky sẽ phát biểu qua video với các đối tác tham gia lực lượng JEF.

Từ đầu cuộc chiến Ukraine, Anh Quốc đã huy động nhiều phương tiện quân sự hỗ trợ Ukraine. Luân Đôn đã gửi các dàn pháo đa nòng và đã cung cấp hơn 100.000 đạn cho Ukraine. Thủ tướng Sunak nhấn mạnh Luân Đôn và các đối tác quyết tâm "vãn hồi hòa bình tại tại Châu lục" và để đạt được mục tiêu này, các bên cần "ngăn chặn mọi hành vi răn đe và triển khai các phương tiện cần thiết chứng minh khả năng phòng thủ của Châu Âu trước những mối đe dọa nguy hiểm nhất".

Cùng ngày quân đội Nga khẳng định đã bắn hạ 4 tên lửa HARMS của Mỹ trong vùng Belgorod, thuộc lãnh thổ Nga sát biên giới Ukraine. 

Chi Phương

************************

Ukraine : Người dân vùng sông Dniepr dưới chính quyền thân Nga

Chi Phương, RFI, 19/12/2022

Kể từ khi quân đội Nga rời khỏi Kherson, sông Dniepr trở thành chiến tuyến, đường ranh giới ngăn cách lực lượng Nga và Ukraine. Trên dòng sông chảy qua vùng Zaporijjia và Kherson, nhiều hệ thống thủy điện được xây dựng, như trạm thủy điện ở Novaya Kakhovka. Vào tháng 11/2022 vừa qua, Nga và Ukraine cáo buộc nhau muốn nã pháo vào đập thủy điện này để nhấn chìm các ngôi làng xung quanh. 

Đập thủy điện Kakhovka, tỉnh Kherson, miền nam Ukraine. © Wikipedia

Tại làng Novaya Kakhovka do Nga kiểm soát, nhiều người đã sơ tán, còn những người ở lại tiếp tục cuộc sống. Thông tín viên RFI Anissa El Jabri có mặt tại chỗ và cho biết thêm tình hình :

"Các trận cuồng phong đã dịu đi nhờ vào hơi ẩm nhẹ phả lên từ bờ sông. Tiếng pháo nổ vang dội cách đó vài chục km. Cây cầu bắc qua sông Dniepr đã bị phá hủy một phần và không thể sử dụng được từ giữa tháng 11. Với các trận giao tranh dữ dội hơn, lệnh giới nghiêm đã chuyển từ 22 giờ thành 19 giờ. Vào lúc trời tối sớm hơn, thành phố gần như vắng bóng người ngay từ giữa buổi chiều.

Đại diện cơ quan báo chí của chính quyền Nga ở ngôi làng này nói : "Hãy nhìn xem, ở phía bên này của con đường đã bị phá hủy nặng. Con đường này gần đây đã bị đánh bom. Tốt nhất là không nên đến đó vì rất nguy hiểm". 

Chính quyền của vùng do Nga kiểm soát đã di dời sâu vào trong (cách xa sông Dniepr), nhưng cơ quan báo chí vẫn đi cùng với chúng tôi, vì lý do an ninh. Một vài người dân chúng tôi gặp trên đường cho biết họ không tuân lệnh chính quyền mới : "Chúng tôi sẽ tiếp tục dùng tiền Ukraine Hryvnya. Chúng tôi vẫn làm theo ý của mình". 

Thế nhưng, chính quyền Nga tại khu vực này đã dự trù ngừng lưu thông tiền của Ukraine kể từ ngày 31/12. Đồng hryvina sẽ tiếp tục được hoán đổi tại các ngân hàng. Đối với người y tá này, điều này không quan trọng, vì bà đã đổi hết tiền Hryvina sang đồng rúp của Nga từ lâu rồi, nhưng bà có những mối lo khác : 

"Tôi có hai bệnh nhân, họ phải nằm tại giường, không thể di chuyển được. Một người thì có con trai ở Châu Phi, còn người kia thì bị người thân bỏ rơi. Họ đã đề xuất cho tôi đi sơ tán, nhưng tôi không thể để bệnh nhân của tôi ở đây một mình không ai chăm sóc. Cuộc sống hàng ngày của tôi chỉ là dọn dẹp nhà cửa, làm việc, về nhà, rồi lại đi làm". 

Đáp lại cáo buộc của phía quân đội Ukraine cho rằng Moskva sẽ bỏ rơi những vùng lãnh thổ này, chính quyền Nga tố cáo quân đội Ukraine muốn gieo rắc sợ hãi và bảo đảm họ sẽ trụ lại đây".

Chi Phương

Nga tăng cường phòng thủ chiến tuyến Zaporijjia và Kherson

Minh Anh, RFI, 18/12/2022

Quân đội Nga trong thông cáo cho biết bộ trưởng quốc phòng Nga Sergey Shoigu hôm 18/12/2022, đã đến thăm các lực lượng Nga tham gia chiến dịch quân sự ở Ukraine. Thông báo này được đưa ra hai ngày sau cuộc họp giữa tổng thống Nga và các chỉ huy quân sự Nga tại Ukraine, yêu cầu đề xuất bước kế tiếp cho chiến dịch.

Pháo binh Ukraine bắn phá các mục tiêu của Nga trong khu vực Zaporijjia, ngày 16/12/2022. AP - Evgeniy Maloletka

Trong khi chờ đợi, các chiến tuyến tại những vùng Zaporijjia và Kherson ở bờ nam sông Dniepr đã được quân Nga củng cố. Thông tín viên đài RFI, Anissa El Jabri đã đến vùng này và gởi về bài tường thuật : 

"Chưa có lúc nào việc kiểm soát của Nga trên các nẻo đường ở vùng Zaporijjia và Kherson lại bị siết chặt như lúc này. Thậm chí một số trục lộ còn cấm thường dân đi qua. Để đi đến đó, bạn phải xuất trình thông tin đăng nhập tại những chốt kiểm soát nằm giữa nhiều khối bê-tông, thường có hình tam giác khổng lồ mà chúng còn được gọi là răng rồng. 

Nhất là người ta thấy chúng rất nhiều trên những cánh đồng còn xanh. Ở hai phía của mỗi trục, những răng rồng này được nối với nhau bằng dây xích thép và được quấn kẽm gai. Nền đất thì bị những xe đào đất xới tung cả lên : Chúng đào những con hào rộng. Từ ngoài đường, người ta có thể đoán đó là những công sự kiên cố. 

Các công trường và những con đường được bảo vệ bởi các binh sĩ được trang bị kỹ. Giống như tại Crimea, Luhansk, quân đội Nga ở bên này bờ sông Dniepr đã lập các tuyến phòng thủ, rồi củng cố chỉ trong vài tuần. Những tuyến phòng thủ có thể thấy rõ từ trên không. Những công sự này gởi đi một thông điệp : Không có chuyện để xe tăng Ukraine ào ào băng qua khi nền đất trở nên đông cứng dưới giá lạnh". 

Minh Anh

***************************

Chiến tranh Ukraine : Đa số người dân Kiev vẫn sống trong bóng tối

Phan Minh, RFI, 18/12/20022

Tình hình ở Ukraine vẫn rất căng thẳng sau khi nước này tiếp tục phải hứng chịu những trận oanh kích của quân đội Nga hôm 16/12/2022. Theo các nhà chức trách Ukraine, những trận oanh kích của Moskva đã gây ra thiệt hại lớn cho mạng lưới điện của đất nước.

Mặc dù không cvos điện, người dân Ukraine vẫn tiếp tục buôn bán trên đường phố Kiev, tối ngày 16/12/2022. AP - Felipe Dana

Mặc dù điện đã được khôi phục trở lại ở một số nơi trong nước vào hôm qua 17/12, nhưng phần lớn người dân ở thủ đô Kiev vẫn phải sống trong bóng tối. Do vậy, các công ty phân phối điện tư nhân của Ukraine đang dốc hết sức để khôi phục mạng lưới điện đất nước.

Thống tín viên Stéphane Siohan đã gặp Yurii Herasko, phụ trách đội can thiệp khẩn cấp tại DTEK, một công ty phân phối điện tư nhân của Ukraine và gửi về bài phóng sự :

Yurii Herasko là người quản lý đội can thiệp khẩn cấp tại DTEK, công ty phân phối điện tư nhân lớn nhất Ukraine. Họ được đưa lên tuyến đầu mỗi khi có tên lửa rơi xuống thủ đô.

Yurii nói : "Hầu hết các cuộc tấn công của kẻ địch đều nhắm vào thiết bị điện cao thế. Đó là các đường dây 110 hoặc 330 kilovolt, máy biến thế, nhà máy điện và toàn bộ mạng lưới phân phối điện cao thế. Việc khôi phục nguồn điện sẽ mất nhiều thời gian, và đó là điều không thể khắc phục trong nháy mắt".

Đội can thiệp khẩn cấp giống như những người lính năng lượng, vì hơn 500 cơ sở hạ tầng điện quan trọng đã bị oanh kích kể từ khi chiến tranh nổ ra trên toàn quốc.

Yurii nói tiếp : "Khi những chiếc drone tự sát bay đến, chúng tôi không biết chính xác chúng sẽ tấn công vào đâu, bởi vậy, đội ngũ chúng tôi có mặt ở vị trí làm việc của mình. Chúng tôi đã có chỉ dẫn và mọi người biết phải làm gì trong trường hợp bị không kích : đi đâu trú ẩn và bảo đảm an toàn cho bản thân".

Đối với Yurii Herasko, vấn đề chính không phải là việc sản xuất điện trong các nhà máy bị ảnh hưởng, mà là nguồn dự trữ vật liệu về sửa chữa bị cạn kiệt.

Yurii nói thêm : "Đó là các cầu dao ngắt điện, máy biến thế và trạm hạ thế chuyển dòng điện từ 110 kilovolt xuống 10-15 kilovolt và nói chung là tất cả vật liệu cho đường dây cao thế".

Yurii tin rằng trận chiến về điện sẽ tiếp tục cho đến khi chiến tranh kết thúc.

Phan Minh

************************

EU : Phá hủy lưới điện của Ukraine vào mùa đông là "hành vi khủng bố mù quáng"

Chi Phương, RFI, 17/12/2022

Chỉ còn một tuần nữa là đến Giáng Sinh, chính quyền Kiev hôm 17/12/2022, thông báo đang nỗ lực khôi phục lại hệ thống điện đã bị tên lửa của Nga phá hủy từ những ngày qua. Liên Hiệp Châu Âu lên án hành động tấn công của quân Nga vào Ukraine, gọi đây là tội ác chiến tranh.

Tuyết rơi xuống thành phố Kiev (Ukraine) tối 16/12/2022, vào lúc tình trạng mất điện tiếp tục diễn ra do oanh kích của Nga. AP - Felipe Dana

Quân đội Ukraine cho biết tổng cộng Nga đã bắn 76 tên lửa, lực lượng Ukraine đã bắn chặn thành công 60 tên lửa ngày 16/12. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết thủ đô Kiev và 14 vùng đã bị mất điện và mất nước. Ông Zelensky cho biết các kỹ sư và đội ngũ sửa chữa đã bắt đầu làm việc ngay khi còi báo động reo lên, và đang làm mọi cách để khôi phục lại hệ thống cung cấp điện quốc gia, hãng tin Pháp AFP trích dẫn.

Cụ thể, tại Kiev, chỉ một phần ba dân cư của thủ đô vẫn có thể sử dụng nước và máy sưởi. Tại Kharkiv, chính quyền địa phương thông báo đã khôi phục lại được 55% hệ thống điện vào tối hôm qua. Còn tại Bakhmut, nơi mà Moskva vẫn đang không ngừng tấn công, khoảng 200 lò sưởi sử dụng củi, được các tình nguyện viên phân phát cho người dân. Cách đó không xa, ở Kramatorsk, thành phố đã bị mất điện từ chiều qua, người dân không còn kết nối vào mạng điện thoại.

Cuộc tấn công của Nga ngày hôm qua đã khiến ít nhất 3 người thiệt mạng ở Kryvyï Rig, miền nam Ukraine. Còn về phía Nga, chính quyền ly khai ở Lougansk, vùng Donbass, đã cáo buộc lực lượng Ukraine nã pháo vào hai địa phương, khiến 11 người thiệt mạng.

Theo AFP, đây không phải là đợt pháo kích đầu tiên của Nga, nhắm vào các hạ tầng năng lượng ở Ukraine. Hôm qua, trong một thông cáo, bộ ngoại giao Pháp đã lên án các đợt pháo kích của Nga hôm thứ Sáu - cấu thành tội ác chiến tranh. Lãnh đạo ngoại giao Liên Hiệp Châu Âu Josep Borrell thì tố cáo điện Kremlin lại thực hiện một "hành động khủng bố mù quáng" mới, đó là các "cuộc tấn công tàn bạo vô nhân đạo" của Nga vào Ukraine. 

Về phía Moskva, điện Kremlin cho biết tổng thống Vladimir Putin đã hội đàm với các lãnh đạo của chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine hôm thứ Sáu, giữa lúc Nga nã pháo hàng loạt vào Ukraine. Trong một đoạn video mà kênh truyền hình của Nga đăng tải hôm nay, ông Putin đã hỏi các lãnh đạo quân sự "tôi muốn nghe đề xuất của mọi người về các hành động của chúng ta về ngắn và trung hạn". 

Sáng nay, Reuters cho biết còi báo động kêu gọi mọi người trú ẩn khẩn cấp tiếp tục vang lên trên khắp Ukraine, trong đó có thủ đô Kiev.

Chi Phương

Mùa đông buốt giá đi qua, Nga sẽ lại kéo quân vào Kiev ?

Trong bóng tối và giá rét, người dân Ukraine cầm cự qua ba tháng mùa đông khắc nghiệt, người lính chuẩn bị đối phó những trận đánh của quân Nga vào mùa xuân, kể cả việc Kiev lại bị tấn công. Tổng thống Zelensky và các tướng lãnh đứng trước những chọn lựa quan trọng cho vận mệnh đất nước. Hạ tầng bị đánh phá, giao tranh dai dẳng ác liệt ở Bakhmut, thiếu đạn dược trầm trọng trước số lượng quân Nga áp đảo... Cuộc chiến đã trở thành một cuộc chạy đua tái vũ trang.

Khách bộ hành đi giữa trời mưa tuyết trên đường phố Kiev ngày 07/12/2022. Nga tiếp tục oanh kích vào các thành phố Ukraine khiến người dân không còn điện sinh hoạt và hệ thống sưởi trong mùa đông. Reuters – Gleb Garanich

L'Obs tuần này chạy tựa "Cải cách hưu bổng : Vì sao Macron muốn áp đặt", L'Express giải thích "Khoa học nói gì về giấc ngủ". Courrier International ra ba số nhập một trước khi nghỉ tết sớm, với chuyên đề "Hạnh phúc". Le Point ra số đúp "Các nhà độc tài đã kết thúc như thế nào", thuật lại những ngày cuối cùng của Hitler cho đến Kadhafi, và đưa ra kịch bản sụp đổ của Putin. Trang bìa The Economist dùng màu nền xanh nhạt với chân dung tổng thống Volodymyr Zelensky cùng hai vị tướng, xung quanh là những bông tuyết trắng, chạy tựa "Cuộc chiến tranh mùa đông".

Sự trả thù hèn hạ vào thường dân Ukraine nhằm hủy diệt ý chí

Tuần báo L'Obs trong bài "Tại Ukraine, cuộc chiến dữ dội của giá băng" nhận thấy suốt hai tháng qua, Nga liên tục oanh tạc cơ sở hạ tầng nhằm nhấn chìm hàng triệu người trong giá lạnh và bóng tối, để mưu toan làm người dân Ukraine kiệt lực, không còn ý định kháng cự. Công ty điện lực Ukrenergo phải cúp điện luân phiên để tránh cho lưới điện không bị quá tải. Đợt oanh kích quy mô từ ngày 23/11 khiến nhiều triệu thường dân Ukraine không điện thắp sáng, không được sưởi ấm và nhiều khi còn không có nước uống vì nhiều trạm bơm không hoạt động. Riêng đợt oanh tạc mới nhất hôm 16/12 do những cơ sở bị thiệt hại trải dài khắp bắc, trung, nam, nên Ukrenergo mất nhiều thời gian hơn để tái lập.

Những vùng bị cúp điện nhiều nhất là Kharkiv, Donetsk, Kherson, Mykolaiv gần trận địa, nhưng thủ đô Kiev và các thành phố lớn như Odessa cũng bị ảnh hưởng lớn. Ai nấy đều trang bị bình điện để sạc điện thoại và máy tính, khi màn đêm buông xuống phải dùng đèn pin để soi trên lề đường tuyết phủ trơn trợt. Người già, người tàn tật sống ở tầng cao từ nay coi như bị nhốt trong nhà vì thang máy không còn hoạt động. Courrier International trích trang web Nga lưu vong "Meduza" đặt ở Latvia, cho biết truyền hình Nhà nước Nga và các kênh Telegram thân Kremlin không thể né tránh thực tế này, nhưng tìm cách bóp méo. Họ chế giễu thảm cảnh của người dân Ukraine bằng những từ ngữ miệt thị, còn nếu hỏa tiễn trượt mục tiêu thì nói rằng tự người Ukraine phá hủy !

Trong cuộc chiến giá rét này, Moskva huy động tổng lực, bắn hàng trăm hỏa tiễn vào cơ sở hạ tầng Ukraine. Nhà nghiên cứu Angélique Palle của Irsem cho biết trên 30 % năng lực của mạng giao thông hoàn toàn bị hư hại, tương đương với toàn bộ thiệt hại của mạng lưới Pháp vào cuối Đệ nhị Thế chiến, nhưng hệ thống Ukraine bị hủy hoại chỉ trong vài tuần lễ. Nga đánh vào mỗi mắt xích của chuỗi cung ứng : oanh kích cả các nhà máy nhiệt điện và thủy điện, các trạm biến điện, tóm lại là phân nửa cơ sở hạ tầng điện Ukraine. Vốn có cùng mạng lưới với Kiev thời Liên Xô, Moskva có nhiều thông tin cụ thể thuộc loại mật, và Putin không bỏ lỡ cơ hội trả thù việc Kiev phá hủy một phần cầu Kerch nối với Crimea.

Cuộc chiến giá lạnh "chỉ còn 100 ngày nữa thôi !"

Việc tấn công mạng lưới năng lượng Ukraine còn mang nặng ý nghĩa chiến lược. Làm thế nào vui vẻ được khi lạnh run, không có bữa ăn nóng, mà nhiệt độ bên ngoài xuống dưới 0°C ? Đánh vào hậu phương, quân Nga hy vọng chia rẽ người dân và chính phủ để họ đòi chấm dứt chiến tranh. Theo bà Palle, đến nay vẫn không hiệu quả, "nhưng cái lạnh ngày càng khủng khiếp". Moskva còn tìm cách giảm năng lực kỹ nghệ của Ukraine. Không có điện, Kiev không thể sản xuất phụ tùng thay thế cho xe quân sự. Nga oanh kích còn nhằm gây rối loạn hệ thống liên lạc. Quân đội Ukraine có máy phát điện và mạng lưới truyền tin, nhưng dựa nhiều vào thông tin từ thường dân. Nếu mạng điện thoại không còn hoạt động, Ukraine sẽ mất đi lợi thế chiến thuật lớn.

Sửa chữa mạng lưới điện rất nguy hiểm, đã có 9 công nhân thiệt mạng, họ là những "người hùng thời đại". Dù làm việc 7 ngày/7, 12 tiếng đồng hồ/ngày, họ không thể làm nên phép lạ. Hồi năm 2013 tại Silicon Valley, những kẻ tấn công đã bắn hư 17 trạm biến điện, việc sửa chữa tốn 15 triệu đô la, kéo dài 27 ngày, mà đó là có đầy đủ thiết bị.

Thứ trưởng Năng Lượng Ukraine Yarolav Demchenkov kêu gọi giúp đỡ vì sắp hết thiết bị biến điện cao tần, nhưng khổ nỗi chuẩn Châu Âu khác với Ukraine. Thiết bị ngắt mạch, dây cáp, vật liệu cách điện cũng thiếu. Anh và EU chi khoảng mấy chục triệu đô la để mua máy phát điện và bảo đảm tín dụng cho Ukrenergo, ngoại trưởng Mỹ loan báo viện trợ 53 triệu đô, hôm 13/12 EU giải ngân 30 triệu euro để mua các bóng đèn LED... Nhưng còn phải chế những thiết bị theo tiêu chuẩn đặc thù Ukraine và việc này mất nhiều tháng.

Trong khi chờ đợi, Kiev không còn ở thế thủ : lần đầu tiên hai căn cứ không quân và một phi trường quân sự Nga cách xa hơn 500 kilomet bị tấn công. Phó thủ tướng Ukraine Iryna Verechtchouk hôm 30/11 khích lệ : "Mùa lạnh kéo dài khoảng 100 ngày, chỉ 100 ngày thôi, rồi mùa xuân sẽ đến !". Tại Kiev, đô trưởng Vitali Klitschko quyết định duy trì truyền thống dựng cây thông mùa Giáng Sinh. Cây thông Noel cao 12 mét sẽ được trang trí bằng "những dây đèn tiết kiệm năng lượng, hoạt động bằng máy phát điện". Một tia hy vọng trong đêm mùa đông Ukraine giá lạnh.

Mùa đông băng giá đi qua, Nga sẽ lại tấn công Kiev ?

Trong bối cảnh ấy, Nga đang tập trung quân và vũ khí cho một cuộc tấn công lớn ngay từ tháng Giêng, hoặc trong mùa xuân ; xuất phát từ Donbass, từ miền nam hay nước chư hầu Belarus. Mục đích là đẩy lùi lực lượng Ukraine, thậm chí có thể mưu toan chiếm thủ đô Kiev lần thứ hai. The Economist cho biết đó không phải là nhận định của tờ báo, mà từ tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, tướng Valery Zaluzhny.

Từ hai tuần qua, The Economist đã có một loạt cuộc trao đổi với vị tướng nổi tiếng này và tư lệnh lục quân Oleksankr Syrsky, cùng với tổng thống Volodymyr Zelensky. Ở lần phỏng vấn gần nhất hồi tháng Ba, cuộc trò chuyện với ông Zelensky diễn ra trong một "phòng tình huống" - một boong-ke bí mật chứa đầy mì ăn liền, trong không khí hết sức căng thẳng. Giờ đây tổng thống đã trở lại văn phòng ông ở Kiev. Dù những bao cát và bẫy xe tăng vẫn còn, nhưng tâm trạng nặng nề trong thời gian đầu đã biến mất.

Tướng Zaluzhny cảnh báo người Nga đang chuẩn bị khoảng 200.000 tân binh, họ có thế mạnh về người, và Ukraine đang cần thêm nhiều vũ khí để chiến đấu. Himars đã giúp phá hủy nhiều kho tàng của Nga, nhưng nay quân Nga di chuyển khỏi tầm bắn nên Kiev cần những vũ khí mạnh hơn như ATACMS có thể đánh trúng mục tiêu ở xa gấp đôi, cộng với đạn dược, pháo các loại, xe tăng… Cuộc chiến đã trở thành cuộc chạy đua tái vũ trang. Patriot của Mỹ rất lợi hại, nhưng còn mất nhiều tháng huấn luyện và theo tuần báo Anh, lẽ ra nên cung cấp cho Kiev sớm hơn.

Zelensky và các tướng lãnh trước vận mệnh đất nước

Ba nhân vật chủ chốt trong công cuộc kháng chiến của Ukraine đều nhấn mạnh lối thoát cuộc chiến tùy thuộc vào những tháng sắp tới. Đánh phủ đầu hay ngồi chờ cuộc tấn công quy mô của Nga rồi mới phản công, tập hợp và phân bổ nguồn lực như thế nào, có được bao nhiêu vũ khí, đạn dược trong những tuần, những tháng sau… những quyết định sẽ định hình tương lai đất nước. Ukraine đã trải qua một mùa thu với khúc ca khải hoàn : thần tốc tái chiếm Kharkiv, tiến vào giải phóng Kherson. Nhưng cả đại tướng Zaluzhny lẫn thượng tướng Syrsky đều không tỏ vẻ đắc thắng.

Một trong những lý do là việc Nga leo thang oanh tạc cơ sở hạ tầng. Tướng Zaluzhny cảnh báo "dường như chúng tôi đã đạt đến giới hạn". Những vụ tấn công lớn hơn có thể vô hiệu hóa hoàn toàn lưới điện, vợ con chiến sĩ lạnh cóng, bản thân họ không điện nước và thức ăn làm sao tiếp tục chiến đấu ? Tướng Syrsky nhận xét ở Bakhmut, Nga thay đổi chiến thuật, lính đánh thuê Wagner, Chechnya và các lực lượng khác trước đây chiến đấu riêng rẽ, nay phối hợp thành các phân đội 900 binh sĩ trở lên. Thách thức thứ ba là Nga có thể huy động tân binh nhiều gấp năm lần so với Ukraine trong thời gian ngắn.

Đại tướng Valery Zaluzhny là một trong những nhân vật lừng danh nhất nước, nhờ những chiến thắng vang dội. Ông chỉ huy theo cách khác hẳn Nga, biết lắng nghe thuộc cấp. Thượng tướng Oleksankr Syrsky, sĩ quan cao cấp thứ nhì của quân đội Ukraine, là tác giả của hai chiến dịch quan trọng : chặn được "đội quân thứ nhì thế giới" ở cửa ngõ Kiev hồi tháng Ba và đuổi chạy khỏi Kharkiv vào tháng Chín. Giờ đây ông là người phải đối đầu với một đội quân Nga bị sỉ nhục đang ném tất cả những gì có được vào Bakhmut.

Còn tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định nếu Putin rút lui về biên giới năm 1991 thì con đường ngoại giao có thể bắt đầu. Không ít đồng minh phương Tây cho rằng "không cần phải giải phóng những người không muốn được giải phóng". Nhưng một cuộc chiến liên quan không chỉ đến lãnh thổ mà cả bản sắc, dường như đã ngoài tầm kiểm soát của nhà lãnh đạo giờ đây nổi tiếng nhất thế giới. Trên 95% đồng bào ông muốn giành lại toàn bộ những vùng đất bị mất, hận thù với Nga rất sâu sắc.

Tâm chấn Bakhmut, "trận Verdun" của Ukraine

Cụ thể trên chiến địa, L'Express nói về "Trận đánh Bakhmut, "trận Verdun" của chiến tranh Ukraine". Thành phố thuộc vùng Donbass hiện là tâm chấn của cuộc chiến. Rượu "sâm banh xô-viết" của Bakhmut được coi là một trong những loại rượu ngon nhất thời Liên Xô, nhờ các hầm rượu được đào trong những mỏ thạch cao, có nhiệt độ và độ ẩm không thay đổi. Năm 1950 theo lệnh Stalin, chính quyền cộng sản thành lập một nhà máy rượu vang và mới gần đây thôi, công ty Artwinery còn lưu trữ khoảng 50 triệu chai.

Nhưng nay cái tên Bakhmut đồng nghĩa với ác mộng. Bị Moskva tập trung tấn công, những trận đánh tại đây là đẫm máu nhất. Theo Serhiy Cherevaty, phát ngôn viên quân đội Ukraine ở miền đông, mỗi ngày có 50 đến 100 lính Nga thiệt mạng. Trong chuyến thăm Donbass gần đây, tổng thống Volodymyr Zelensky nhìn nhận tình hình "rất căng", "giành từng mét đất".

Trận đánh trên khu vực vài chục cây số mà giới tuyến ít thay đổi, gợi nhớ trận Verdun kéo dài nhiều tháng thời Đệ nhất Thế chiến. Theo cựu đại tá Michel Goya, Bakhmut đã biến thành một trận chiến tiêu hao như Verdun, khi quân Đức dựa vào ưu thế pháo binh để tấn công Pháp. Trận này trở thành quan trọng với Moskva, vốn không muốn bị thua trong một trận đánh mà cả thế giới ngày nào cũng nói đến. Chủ công ty Wagner, Evgueni Prigojine thì muốn chứng tỏ lính đánh thuê của mình giỏi hơn quân đội Nga, nhận cả tù hình sự để làm bia đỡ đạn. "Cối xay thịt" Verdun trước đây là nơi gần 300.000 người lính đã ngã xuống.

Những chiến hào bùn lầy, cảnh tượng tàn phá, mặt đất loang lổ : những hình ảnh từ tiền tuyến trông như tận thế, tiếng đại bác gầm thét không ngừng y như thời Đệ nhất Thế chiến. Ông Goya nhận thấy Bakhmut có cùng một kiểu đánh : dùng pháo binh tấn công gây thương vong lớn. Dù mất rât nhiều lính, Nga chỉ tiến được vài kilomet kể từ mùa hè. Về phía Ukraine, họ áp dụng cùng một công thức với Pháp trong trận Verdun để chống chọi : xoay vòng nhân sự để giữ vững tinh thần binh sĩ.

Microsoft, thành lũy chận tin tặc cho Ukraine

Không chỉ dùng đạn pháo, Nga còn tấn công ồ ạt Ukraine trên thế giới mạng. L’Express cho biết, "Microsoft là ‘thành lũy ảo’ của Ukraine". Hôm 23/02, tức 24 tiếng đồng hồ trước khi Nga xua quân sang, ê-kíp Microsoft đã phát hiện 200 vụ tấn công vào hệ thống tin học của chính phủ Ukraine và cả tư nhân. Tất cả thuộc Iridium, nhóm tin tặc rất thiện nghệ trong việc cài những mã độc dữ dằn nhất, từng rải virus NotPetya làm nhiễm độc hàng trăm ngàn máy tính trên thế giới. Một tuần sau, tổng thống Ukraine ký sắc lệnh cho phép chính phủ chuyển mọi dữ liệu sang "cloud" (đám mây) mà trước đây bị cấm vì lý do chủ quyền quốc gia. Ông Zelensky phải quyết định như vậy vì đợt hỏa tiễn đầu tiên của Nga đã suýt đánh trúng trung tâm dữ liệu chính của Ukraine.

Do có quan hệ từ trước, Microsoft lo việc di chuyển này. Với trên 60 trung tâm dữ liệu phân bố trên thế giới của tập đoàn, Kiev có thể an tâm. Ông Tom Burt, phụ trách về an ninh của Microsoft chỉ huy 8.500 kỹ sư tại 77 nước, nhấn mạnh khi phát hiện tin tặc luôn phải thông báo lập tức cho Kiev tình trạng tấn công để đối phó. Hiện tập đoàn Mỹ hỗ trợ miễn phí việc chuyển giao và lưu trữ dữ liệu cho đến cuối năm tới, chi phí ước tính 400 triệu đô la, chưa kể thời gian làm việc của ê-kíp chống tin tặc.

Bắc Kinh đòi hỏi quá đáng, Apple chuyển dần sang Ấn Độ và Việt Nam

Nhìn sang Châu Á, L’Express nói về "Chiếc bẫy Trung Quốc của Apple". Ngoài lao động rẻ, Bắc Kinh còn dành mọi ưu đãi cho tập đoàn Mỹ, nhưng nay Apple đang tìm mọi cách để ra đi. Trung Quốc đã xây dựng cả một thành phố cho iPhone, đó là Trịnh Châu với 6 triệu dân, thủ phủ tỉnh Hà Nam nằm cạn sông Hoàng Hà, mỗi ngày có thể xuất xưởng nửa triệu chiếc. Chính quyền Hà Nam đã chi 1,5 tỉ đô la để xây dựng cơ sở hạ tầng từ đường sá, nhà máy điện, trung tâm hải quan, khu cư xá công nhân, ngay cả phi trường cũng được mở rộng.

Trong nhiều năm, mọi việc diễn ra hoàn hảo, nhưng dần dà Bắc Kinh đòi hỏi ngày càng cao, thậm chí cả mã nguồn của phần mềm iPhone. Apple đã phải nhượng bộ một số yêu cầu, nhưng chuẩn bị rút dần khỏi Hoa lục, ngay cả trước khi xảy ra vụ công nhân nhà máy Trịnh Châu nổi loạn. Một phần sản xuất nay được tiến hành ở Ấn Độ và Việt Nam.

Tập Cận Bình đầu hàng Covid, nhân dân lo tự cứu

Cũng về Trung Quốc, The Economist mô tả : Các trạm xét nghiệm được dỡ bỏ, những nhân viên kiểm tra không còn trông thấy trên đường phố. Trong cuộc chiến chống Covid, Nhà nước đã biến mất trên tuyến đầu. Gần ba năm qua, Tập Cận Bình luôn hô hào "chiến tranh nhân dân" chống lại con virus, nhưng nay ông ta đã đầu hàng, và nhân dân phải sống chung với kẻ thù.

Tập Cận Bình không phải là nhà lãnh đạo đầu tiên kết luận rằng cuộc chiến này không thể chiến thắng. Nhưng trước khi từ bỏ chính sách zero Covid, các quốc gia khác trước hết đã lo chích ngừa, dự trữ thuốc kháng virus… Trung Quốc có rộng rãi thời gian hơn các nước khác rất nhiều, nhưng hai năm qua không lo chuẩn bị, khiến việc mở cửa trở nên nguy hiểm. Lẽ ra Bắc Kinh đã phải nhập khẩu vac-xin ARN thông tin của phương Tây, tiêm chủng cho những người có nguy cơ cao, đào tạo y tá khẩn cấp, mở rộng chăm sóc bệnh nhân nặng tại những vùng nghèo hơn.

Tuần báo Anh đã lập mô hình tính toán với các biến số như tỉ lệ chích ngừa, hiệu quả của vac-xin nội địa, tỉ lệ tử vong nơi các nhóm tuổi khác nhau, số lượng giường chăm sóc đặc biệt. Trong giả thiết xấu nhất, nếu virus tự do lây lan và nhiều người không được chữa trị, những tháng tới sẽ có 1,5 triệu người chết vì Covid.

Chuyên gia : Phương Tây đừng hoài công giúp hòa nhập, hãy lánh xa Trung Quốc

Trên bình diện địa chính trị, giáo sư Aaron Friedberg của đại học Princeton trên The Economist cho rằng phương Tây nên từ bỏ những nỗ lực nhằm hội nhập một Trung Quốc đầy thù địch. Đã ba lần trong thế kỷ qua, các quốc gia phương Tây đã cố gắng tạo ra một trật tự dân chủ toàn cầu, và đã thất bại. Sau hai nỗ lực trong Đệ nhất và Đệ nhị Thế chiến, đến khi chiến tranh lạnh kết thúc, họ theo đuổi chiến lược mà chính quyền Clinton gọi là "mở rộng", ngược với ngăn chận. Mục đích là giúp thể chế tự do trải rộng khắp Âu-Á, bao gồm cả Nga và Trung Quốc. Cho dù có vài thành công ở Trung Âu và Đông Âu, giấc mơ này đã kết thúc trong nước mắt.

Nước Nga chìm đắm trong tham nhũng, phe nhóm, độc đoán, được che đậy bằng dân tộc chủ nghĩa chống phương Tây dữ dội, dẫn đến cuộc xâm lăng thảm họa hiện nay của Vladimir Putin. Trung Quốc đi theo một con đường khác, nhưng với mục đích tương tự. Đảng cộng sản lợi dụng việc hội nhập thị trường quốc tế để kinh tế tăng trưởng nhanh chóng, nhưng thay vì ủng hộ trật tự hiện có, lại ủ mưu thống trị thế giới. Bắc Kinh dùng vũ lực để thay đổi nguyên trạng ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, dùng ảnh hưởng ở các nước phát triển để thao túng, lấy sức mạnh kinh tế để làm áp lực, ra sức chia rẽ các nền dân chủ.

Giáo sư Friedberg nhấn mạnh, bài học ở Nga cho thấy phương Tây nên chuyển ngay các chuỗi cung ứng quan trọng ra khỏi Trung Quốc, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Hoa lục, tìm kiếm cơ hội mới ở Nam Á, châu Phi và các khu vực khác. Đồng thời chỉ rõ sự độc tài tàn bạo của Trung Quốc và Nga, khi hai chế độ này từ chối các quyền và hủy hoại phẩm cách của người dân. Những người cai trị ở Bắc Kinh và Moskva biết rõ một điều mà những người đồng cấp trong thế giới tự do dường như đã quên : khát vọng tự do là một dung môi mạnh mẽ ăn mòn nền tảng của toàn trị. Đằng sau những khoe khoang, các nhà độc tài đang lo sợ phải đứng ở góc độ đen tối của lịch sử. Về hồi kết của các lãnh đạo độc tài trên thế giới, như trên đã nói, Le Point có hẳn một hồ sơ và RFI xin phép đề cập trong một kỳ khác.

Thụy My

Mỹ "bật đèn xanh" để Ukraine tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga ?

Thu Hằng, RFI, 11/12/2022

Phải chăng Hoa Kỳ thay đổi lập trường về các vụ tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga ? Một quan chức Mỹ ẩn danh phát biểu với báo Anh The Times rằng Lầu Năm Góc không còn khăng khăng cho rằng Kiev không nên tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga, sau khi Moskva tăng cường oanh kích cơ sở hạ tầng dân sự Ukraine trong những tháng gần đây.

Khói bốc lên phía trên phi trường ở vùng Kursk của Nga ngày 06/12/2022. Thống đốc vùng cho rằng vụ hỏa hoạn xảy ra do bị drone Ukraine tấn công. AP

Theo nguồn tin của The Times, được Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) tại Washington trích dẫn ngày 10/12/2022, dường như Bộ quốc phòng Mỹ đã "bớt quan ngại về nguy cơ leo thang, kể cả leo thang hạt nhân", với Nga. Quan điểm này có lẽ đã "bật đèn xanh" cho các cuộc tấn công bằng drone của Ukraine vào các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga.

Một nguồn tin quân sự khác của Mỹ cho The Times biết cụ thể hơn về quan điểm của Washington, "chúng tôi không thể nói với Kiev rằng : ‘Hãy ngừng tấn công người Nga (ở Nga hoặc bán đảo Crimea)’. Chúng tôi không thể bảo họ phải làm gì. Việc họ sử dụng vũ khí như thế nào là quyền của họ. Nhưng khi họ sử dụng vũ khí do chúng tôi cung cấp, điều duy nhất chúng tôi nhấn mạnh là quân đội Ukraine phải tuân thủ luật pháp về chiến tranh quốc tế và các hiệp định Genève". Thông tin được báo Business Insider dẫn lại. Chính quyền Kiev luôn khẳng định quyết tâm giành lại những vùng đất đã bị Moskva chiếm đóng, kể cả bán đảo Crimea bị Nga đơn phương sáp nhập năm 2014.

Nga gia tăng dùng drone tấn công Ukraine

Theo Bộ Chỉ huy Không quân Ukraine, chỉ trong ngày 10/12, quân Nga đã tiến hành 15 vụ tấn công bằng drone Shahed-136 và 131 nhắm vào các vùng Kherson, Mykolaiv và Odessa, trong đó 10 drone đã bị lực lượng phòng không Ukraine bắn hạ. Sau ba tuần tạm ngừng (từ ngày 23/10), Nga lại sử dụng drone do Iran sản xuất để tấn công các thành phố của Ukraine từ hôm 07/12. Giới chức quân sự Mỹ cho rằng nhờ tích lũy được drone trong ba tuần, Nga đã gia tăng cường độ tấn công bằng phương tiện này.

Ngoài ra, Moskva cũng gia tăng hỗ trợ quân sự và kỹ thuật cho Iran ở mức chưa từng có để đổi lấy vũ khí, khí tài do Iran sản xuất, trong đó có drone. Dường như Moskva vừa nhận được hoặc sắp được Teheran giao một lô drone mới.

Trước đó, ngày 08/12, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố tiếp tục ưu tiên tấn công vào các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Ông Putin khẳng định những chỉ trích (của phương Tây) sẽ "không gây trở ngại cho các nhiệm vụ chiến đấu" của Nga.

Thu Hằng

**************************

Xung đột ở Ukraine : Kherson bị nã pháo ồ ạt, Nga lại dọa dùng "vũ khí hủy diệt"

Minh Anh, RFI, 11/12/20022

Chính quyền thành phố Kherson miền nam hôm 11/12/2022, cho biết Nga đã tiến hành 45 cuộc nã pháo, tên lửa vào vùng Kherson, làm 2 người và 5 người khác bị thương. Cùng ngày, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitri Medvedev khẳng định, Moskva đang thúc đẩy tiến độ chế tạo vũ khí "hủy diệt mạnh nhất", đồng thời đe dọa sử dụng chống phương Tây. Tuyên bố đưa ra sau khi tổng thống Nga hôm 09/12 thông báo Nga có thể thay đổi học thuyết quân sự, cho phép "đánh phủ đầu" đối phương.

Dân cư làng Posad-Pokrovske, vùng Kherson, miền nam Ukraine, chờ nhận cứu trợ. Ảnh chụp ngày 07/12/2022. © Reuters/Anna Voitenko

Theo AFP hôm 11/12/2022, hơn 1,5 triệu người dân thành phố cảng Odessa, miền nam Ukraine bị mất điện, tình hình trở nên "khó khăn", sau khi quân Nga đã dùng drone bắn phá các cơ sở và hệ thống mạng lưới điện khu vực này ngày hôm qua. Theo tập đoàn khai thác điện quốc gia, công tác sửa chữa đòi hỏi "mất nhiều tuần, thậm từ hai đến ba tháng". 

Trên chiến trường, quân Nga và Ukraine tiếp tục giao tranh dữ dội ở phía đông, vùng Donbass. Bộ quốc phòng Ukraine hôm qua, khẳng định quân Nga tiếp tục các cuộc tấn công tại vùng Donbass, hướng đến thành phố Lyman, cách Bakhmut 65 km ở phía bắc. Tuy nhiên, phát ngôn viên chính quyền Kiev, Oleksandr Shtupun, trấn an rằng các lực lượng Ukraine đã đẩy lùi được các cuộc tấn công của Nga ở Donetsk và Luhansk. Trước các cuộc tấn công dữ dội từ Nga, tổng thống Volodymyr Zelensky tố cáo Nga "biến thành phố Bakhmut thành đống đổ nát".

Nga loan tin gởi thêm 200 xe tăng T90M đến Donbass

Trong nỗ lực chiếm đóng hoàn toàn vùng Donbass, trang mạng kênh truyền hình BFMTV ngày 09/12 cho biết, Moskva quyết định tăng tốc chiến dịch khi cho gởi 200 xe tăng T90M, loại hiện đại nhất, theo như một đoạn video trên kênh truyền hình Nga NTV. Những loại xe tăng đáng gờm này có thể bắn phá các mục tiêu cách 5 km và có thể chống cự được với loại tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ.

Hôm qua, chính quyền thân Nga cho biết Ukraine đã nã tên lửa nhắm vào thành phố Melitopol, đông nam Ukraine, làm hai người chết, 10 người khác bị thương. Chính quyền thân Nga nói thêm đã bắn chặn được 2 trong số 6 tên lửa, giết chết được nhiều "quân xâm lược" Ukraine. Reuters khẳng định chưa thể kiểm chứng các nguồn tin này.

Minh Anh

***********************

Bakhmut : Wagner mang tân binh cựu tù nhân nhử quân Ukraine

Thu Hằng, RFI, 10/12/2022

Bakhmut trở thành chiến trường khốc liệt giữa quân Nga và Ukraine từ mùa hè. Giành thắng lợi ở Bakhmut trở thành nỗi ám ảnh đối với Moskva sau hàng loạt thất bại ê chề ở Kharkiv hay Kherson. Lực lượng lính đánh thuê Wagner được huy động yểm trợ.

Trụ sở của Wagner tại ngoại ô Saint-Petersbourg, Nga. Ảnh chụp ngày 04/11/2022. AFP – Olga Maltseva

Nhà sáng lập Wagner, Yevgeny Prigozhin, hứa biến Bakhmut thành "lò mổ". Phần lớn người dân phải rời thành phố bị đánh phá không ngừng từ 5 tháng qua. Nga vẫn theo chiến lược dùng pháo binh oanh kích thành phố, phá hủy mọi cơ sở hạ tầng với hy vọng quân và dân Ukraine rút lui. Tuy nhiên, trong phóng sự "Bakhmut đồng nghĩa với địa ngục" ngày 02/12, phóng viên chiến trường của đài truyền hình Pháp LCI/TF1 cho biết dường như Wagner thay đổi chiến lược, đưa tân binh là cựu tù nhân đi tiền trạm, thay vì sử dụng drone - có thể do cạn kiệt. Phía Ukraine "hứng chịu những cuộc tấn công không ngừng và tự sát từ các tù nhân Nga được Wagner tuyển mộ".

Trả lời đài LCI/TF1, một quân nhân Ukraine cho biết : "Thay vì sử dụng drone, quân Nga không ngại ném 20 đến 30 lính, đi trinh sát trên mặt trận để chúng tôi bắn và thế là họ phát hiện vị trí của chúng tôi và bắt đầu oanh kích chúng tôi".

Wagner dồn lực lượng về chiến trường Bakhmut, cố giành được "một chút thắng lợi để dâng lên bề trên", theo phát biểu của quân Ukraine trên chiến trường. Trong những tháng gần đây, công ty Wagner tuyển vài trăm tù nhân trên khắp nước Nga và đẩy họ ra những mặt trận gay go nhất, nguy hiểm nhất. Họ được hứa xóa án, được hưởng mức lương 3-4.000 đô la/tháng, trang bị đầy đủ, khác với tình trạng hỗn độn thiếu thốn của lính tình nguyện và động viên Nga.

Tuy nhiên, nhiều trường hợp đào tẩu đã diễn ra. Phải chăng do chiến trường quá tàn khốc ? Wagner từng dàn dựng cảnh hành quyết một người đào tẩu để dằn mặt đội tân binh. Gần đây nhất, ngày 06/12, một cựu tù nhân 38 tuổi, bị kết án "trộm cắp", được cho là do Wagner tuyển dụng chiến đấu ở Ukraine và đã đào tẩu, nổ súng vào cảnh sát, khiến một nhân viên cảnh sát bị thương, tại thành phố Novochakhtinsk, ở vùng Rostov trên sông Đông, gần biên giới với Ukraine. Người này bị bắt ở làng Kiselevo sau 24 giờ bị truy lùng.

Thu Hằng

************************

Belarus, láng giềng của Ukraine và là đồng minh của Nga, dịch chuyển quân

Reuters, VOA, 08/12/2022

Belarus, đồng minh của Nga, ngày 7/12 loan báo đang di chuyển quân đội và thiết bị quân sự để chống lại cái mà họ gọi là mối đe dọa khủng bố, giữa những dấu hiệu rằng Moscow có thể gây sức ép buộc Minsk mở một mặt trận mới trong cuộc chiến chống lại Ukraine.

Binh sĩ Nga tập trận pháo binh và huấn luyện chiến đấu tại một sân bắn của quân đội Belarus ngày 23/11/2022.

Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko, người đã dựa vào quân đội Nga để dập tắt một cuộc nổi dậy của quần chúng hai năm trước, đã cho phép đất nước của ông làm bàn đạp cho cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.

Cho đến nay, ông không cho quân đội của mình tham chiến nhưng những tuần gần đây ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Moscow đang can dự vào Belarus. Hôm 3/12, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu tới thủ đô Minsk không báo trước. Ông và người đồng cấp Belarus, Viktor Khrenin, đã ký các tu chính đối với thỏa thuận hợp tác an ninh của hai nước mà không tiết lộ các điều khoản mới.

Ukraine cho hay hàng ngàn binh sĩ Nga đã triển khai tại Belarus kể từ tháng 10 và chính quyền Belarus ngày càng nói về mối đe dọa "khủng bố" từ các dân quân hoạt động từ bên kia biên giới. Ông Lukashenko đã ra lệnh cho quân đội trước cuối năm phải tổng hợp thông tin về lực lượng trừ bị.

Ngày 7/12, Hội đồng An ninh Belarus, được hãng thông tấn nhà nước Belta trích dẫn, cho biết quân đội và khí tài sẽ được dịch chuyển trong hai ngày tới, với vũ khí giả được sử dụng để huấn luyện.

Hãng thông tấn không đưa ra thông tin chi tiết về số lượng binh lính hoặc loại khí tài sẽ được di chuyển, địa điểm nào hoặc bản chất của các cuộc tập trận ra sao. Tại Minsk, cư dân cho biết không có dấu hiệu bên ngoài về hoạt động bất thường ở đó.

Thay đổi chiến lược ?

Trước đây, một số nhà ngoại giao phương Tây đã hoài nghi về việc Belarus sẽ tham chiến, lưu ý rằng nước này có quân đội tương đối nhỏ và Moscow sẽ cảnh giác với việc khơi dậy sự phản đối của công chúng đối với ông Lukashenko, sẽ khiến ông ta suy yếu chỉ vì lợi ích nhỏ, hai năm sau các cuộc biểu tình rầm rộ mà ông đã dập tắt một cách thô bạo.

Ông Franak Viacorka, cố vấn của lãnh đạo phe đối lập lưu vong Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya, nói với Reuters rằng ông nghĩ việc ông Lukashenko đưa quân Belarus vào Ukraine là "tự sát chính trị".

"Những người lính sẽ không tuân theo, giới tinh hoa sẽ chia rẽ, các cuộc biểu tình mới sẽ bắt đầu. Ông ấy (Lukashenko) biết điều này. Người Belarus sẽ không chấp nhận điều này và toàn bộ hệ thống sẽ sụp đổ", ông nói.

"Đối với ông Lukashenko, nguyên trạng là mong muốn nhất : ông ta tăng cường đàn áp, không còn ai chú ý đến (những người bất đồng chính kiến) nữa, và ông ta nhận được sự hỗ trợ của ông Putin với tư cách là một đồng minh độc quyền".

Các quan chức Ukraine cũng cho biết họ nghi ngờ Nga có đủ quân ở Belarus để tấn công từ đó và thay vào đó, hành động gần biên giới có thể được coi là mồi nhử.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho biết trong tháng này rằng họ tin Belarus đang tiến hành một "chiến dịch thông tin nhằm cầm chân lực lượng Ukraine ở biên giới".

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng các hoạt động rầm rộ trong những tuần gần đây cũng có thể là một dấu hiệu xác thực rằng Belarus có thể gửi quân đến.

"Belarus thực sự đã chuẩn bị tham chiến cùng phía Nga trong vài tháng. Mọi khả năng mà họ cần để tham chiến đều đã được thử nghiệm", ông Konrad Muzyka, một chuyên gia về Belarus của tổ chức cố vấn quốc phòng Rochan Consulting có trụ sở tại Ba Lan, nói với Reuters. Ông mô tả các cuộc diễn tập về huy động quân đội.

"Chúng tôi không thể loại trừ khả năng Belarus đã có quyết định tham chiến Từ quan điểm chỉ số quân sự, mọi thứ đang hướng tới việc các lực lượng vũ trang Belarus có lập trường hiếu chiến hơn".

Bên trong Ukraine, các quan chức ngày 7/12 đang nỗ lực để khôi phục điện sau thiệt hại từ một loạt các cuộc tấn công bằng phi đạn của Nga phát động vào ngày 5/12, vài giờ sau cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào hai căn cứ không quân sâu bên trong Nga.

Ukraine đã không trực tiếp nhận trách nhiệm về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhưng đã ăn mừng về khả năng mới đạt được để thâm nhập hàng trăm km vào hệ thống phòng không của Nga.

Phát ngôn viên an ninh quốc gia của Tòa Bạch Ốc cho biết hôm 7/12 rằng Hoa Kỳ đã nói rõ với Ukraine những lo ngại của họ về bất kỳ sự leo thang chiến tranh nào với Nga và không khuyến khích Ukraine tấn công hai căn cứ không quân.

Nhưng "không giống như người Nga, chúng tôi tôn trọng chủ quyền của Ukraine", bao gồm các quyết định về cách Kyiv sử dụng vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp, ông John Kirby nói với các phóng viên ở Washington.

Nga đã phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" vào tháng 2 năm nay, nói rằng mối quan hệ chặt chẽ của Ukraine với phương Tây đặt ra một mối đe dọa an ninh. Kyiv và các đồng minh nói rằng hành động của Nga là một cuộc chiến tranh xâm lược bất hợp pháp.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 7/12 tuyên bố quân đội của ông có thể chiến đấu ở Ukraine trong một thời gian dài, nhưng ông thấy "không hợp lý" khi huy động thêm binh sĩ vào thời điểm này, sau khi huy động 300.000 quân trừ bị vào tháng 9 và tháng 10.

Ông Putin hiếm khi nói về thời gian có thể kéo dài của cuộc chiến, trong khi Nga đã buộc phải thực hiện một loạt các cuộc rút lui đáng kể kể từ tháng 7.

Ông Putin cũng cho biết nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân đang gia tăng - đây là động thái mới nhất trong một loạt các cảnh báo như vậy của Nga nhằm ngăn chặn những nước phương Tây ủng hộ Kyiv can thiệp mạnh mẽ hơn - nhưng Nga sẽ không đe dọa sử dụng vũ khí như vậy một cách liều lĩnh.

Ở miền đông Ukraine ngày 7/12, cuộc pháo kích của Nga đã giết chết ít nhất sáu người ở thị trấn Kurakhove, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết trên ứng dụng Telegram dưới đoạn video ghi lại cảnh các tòa nhà bốc cháy.

Kurakhove nằm ở khu vực phía đông Donetsk, nơi đã chứng kiến một số cuộc giao tranh ác liệt nhất trong cuộc chiến. Nga phủ nhận cố ý tấn công dân thường nhưng các thành phố trên khắp Ukraine đã bị lực lượng Nga tấn công dồn dập.

Hàng chục ngàn người đã chết trong chiến tranh, trong đó có ít nhất 6.700 thường dân thiệt mạng, theo thống kê của Liên hiệp quốc.

Trong tài liệu quốc tế mới nhất về những cáo buộc như vậy, văn phòng nhân quyền của Liên hiệp quốc công bố một báo cáo hôm 7/12, nêu chi tiết 441 thường dân mà họ cho là đã bị lực lượng Nga giết chết trong các vụ hành quyết và tấn công vào đầu cuộc chiến ở các vùng phía bắc Kyiv, Sumy và Chernihiv.

Bộ ngoại giao và quốc phòng Nga không hồi đáp yêu cầu bình luận. Nga đã phủ nhận việc thực hiện các hành động tàn sát trên lãnh thổ chiếm đóng.

(Reuters)

Nga tuyên bố không "hưu chiến" vào Giáng Sinh và Năm Mới

Thùy Dương, RFI, 15/12/2022

Ngày 14/12/2022, phủ tổng thống Nga khẳng định không thảo luận về việc "hưu chiến" tại Ukraine trong dịp Giáng Sinh tới đây và Năm Mới.

Công nhân trang trí cây thông Noel gần Nhà thờ Kazansky, tại Saint Petersburg, Nga, ngày 13/12/2022. AP - Dmitri Lovetsky

Trước báo giới, khi trả lời câu hỏi về khả năng hưu chiến tại Ukraine nhân dịp Giáng Sinh và đón năm mới, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov cho biết : "Không có đề xuất nào" về lệnh ngừng bắn được đưa ra "từ bất kể phía nào" và đây không phải chủ đề được thảo luận.

Cũng vào hôm qua, Denis Pouchiline, một lãnh đạo phe ly khai thân Nga ở Donetsk, miền đông Ukraine, khẳng định với hãng tin Nga Ria-Novosti là muốn tiến lên "giải phóng Odessa và Tcherniguiv" - hai thành phố của Ukraine ở miền nam và bắc, rất xa trận tuyến hiện tại. Tuy nhiên, khi được hỏi, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, tỏ ra thận trọng và nói rằng ưu tiên của Moskva hiện nay là "bảo vệ mọi người ở các vùng Lougansk và Donetsk" ở miền đông Ukraine. 

Patriot của Mỹ ở Ukraine sẽ là mục tiêu tấn công "hợp pháp" của Nga

Về thông tin Mỹ sẽ chuyển cho Ukraine các hệ thống tên lửa phòng không Patriot thuộc loại tiên tiến nhất thế giới, phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Patriot tại Ukraine "chắc chắn" sẽ là mục tiêu mà Nga nhắm tới, nhưng ông không bình luận về các thông tin báo chí.

Theo Reuters, đại sứ quán Nga tại Washington nhận định trên mạng Telegram là vụ Mỹ chuyển tên lửa Patriot cho Kiev là hành động khiêu khích, có thể dẫn đến những hậu quả khó lường và kể cả nếu không cung cấp Patriot cho Ukraine thì "Mỹ cũng ngày càng lún sâu vào cuộc xung đột ở nước cộng hòa hậu Xô Viết".

Về phía Ukraine, ủy viên đặc trách nhân quyền của Quốc hội, Dmitro Loubinets, cho biết các nhà điều tra đã phát hiện một phòng giam quân Nga dùng để cầm tù và ngược đãi trẻ em Ukraine, tại thành phố Kherson, nơi từng bị quân Nga chiếm đóng.

Hôm qua, tổng thống Zelensky một lần nữa kêu gọi quốc tế mở một tòa án đặc biệt càng nhanh càng tốt để xét xử tội ác của Nga tại Ukraine. 

Thùy Dương

***************************

Chiến tranh Ukraine : Mỹ có kế hoạch giao hệ thống tên lửa Patriot cho Kiev

Thùy Dương, 14/12/2022

Mỹ chuẩn bị giao cho Ukraine tên lửa Patriot, một trong những hệ thống tên lửa được xem là tiên tiến nhất hiện nay. Thông tin được loan tải ngày 13/12/2022 trong bối cảnh Kiev trong những ngày qua đã đề nghị các nước Tây Phương giao cho Ukraine các hệ thống phòng không, trong đó có Patriot của Mỹ, để đối phó với các vụ oanh kích ồ ạt của Nga, chủ yếu nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.

Hệ thống tên lửa Patriot của quân đội Hoa Kỳ tại sân bay Rzeszow-Jasionka, Ba Lan ngày 16/03/2022. Reuters – Fabrizio Bensch

Reuters trích dẫn đại tá hồi hưu Alexander Vindman, người từng phụ trách chính sách của Nhà Trắng về Ukraine dưới thời tổng thống Donald Trump, theo đó việc Mỹ cấp tên lửa Patriot cho Kiev là "rất, rất có ý nghĩa". Theo hai quan chức Mỹ xin ẩn danh, thông báo chính thức của Washington có thể sẽ được đưa ra vào thứ Năm 15/12. Kế hoạch của Lầu Năm Góc cần được bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin thông qua, và được tổng thống Joe Biden phê chuẩn. Tuy nhiên, trả lời báo giới, bộ Quốc Phòng Mỹ từ chối bình luận về thông tin trên.

Nhiều vụ nổ xảy ra ở trung tâm thủ đô Ukraine

Trong khi đó, sáng hôm nay 14/12, chính quyền thành phố Kiev ghi nhận nhiều tiếng nổ ở khu vực trung tâm thủ đô, khu vực Shevchenkivsky. Theo thị trưởng Vitaly Klitschko, dường như Kiev bị tấn công bằng drone. Trên mạng xã hội, ông Vitaly Klitschko khẳng định hệ thống phòng không của Kiev đã hạ được 10 drone trên bầu trời Kiev và vùng phụ cận, những drone này do Iran chế tạo.

Cơ quan quân sự Kiev cho biết mảnh vỡ của các drone đã làm hư hại 2 tòa nhà của các cơ quan hành chính trong khu vực, nhưng không ghi nhận thiệt hại về nhân mạng.

Nhìn rộng ra cả nước, đài NHK của Nhật hôm nay trích dẫn bộ Quốc Phòng Anh, theo đó các lực lượng Ukraine đã giành lại được 54% diện tích lãnh thổ từng bị quân Nga chiếm đóng.

Về phía Nga, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, trong cuộc họp báo hôm 13/12 đặt điều kiện là Moskva chỉ thương lượng ngoại giao về hòa bình với Ukraine nếu Kiev công nhận chủ quyền của Nga đối với những vùng lãnh thổ của Ukraine mà điện Kremlin đã sáp nhập.

Thùy Dương

Putin sẽ cùng chung số phận với các nhà độc tài bại trận ?

Lịch sử cho thấy các chế độ độc tài rất dễ tổn thương khi bị bại trận : Đệ nhất lẫn Đệ nhị Đế chế Pháp, cũng như Đức quốc xã đều sụp đổ sau cuộc chiến. Nga thua Nhật năm 1905 do đánh giá quá thấp đối thủ, còn năm 2022 sau khi gây chiến với Ukraine, số phận Putin sẽ ra sao ?

Một ảnh chân dung của tổng thống Nga Vladimir Putin được tìm thấy tại một địa điểm quân Nga dùng để giam cầm và tra tấn người Ukraine trước khi rút khỏi Kherson, ngày 15/11/2022. Reuters - Valentyn Ogirenko

Nhật Bản 1905, Ukraine 2022 : Nga thất bại vì khinh địch

Bài phân tích của Les Echos khẳng định "Các nhà độc tài không thể sống sót sau những cuộc chiến thất bại". Tác giả bài viết mạnh dạn so sánh chiến tranh Nga-Nhật năm 1905 và cuộc chiến ở Ukraine năm 2022. Đã có biết bao thay đổi trong 117 năm qua, về quân sự lẫn địa chính trị. Nhưng trong cả hai trường hợp, Nga đã chọn lựa chiến tranh với một đối thủ được cho là yếu hơn rất nhiều, và cả hai cuộc phiêu lưu quân sự đã diễn ra rất tệ hại - cho dù kết luận này có phần vội vã trong cuộc xâm lược Ukraine.

Trận hải chiến Tsushima là chiến thắng đầu tiên của một hạm đội Châu Á trước Châu Âu trong lịch sử hiện đại. Hải quân Nhật chiến đấu theo kiểu Anh, mạnh hơn và nhất là được chỉ huy tốt hơn Nga. Năm 2022, không thắng nổi Kiev coi như Moskva đã thất bại, trong khi người Nga vẫn tự cho mình là thượng đẳng so với người Ukraine.

Các chính quyền toàn trị rất dễ tổn thương khi bị bại trận. Cả Đệ nhất lẫn Đệ nhị Đế chế Pháp, cũng như Đức quốc xã đều không tránh khỏi số phận này. Năm 2022, chiến xa Ukraine chưa và sẽ không tiến vào cửa ngõ Moskva như xe tăng Liên Xô vào Berlin, nhưng việc Putin có sống sót về chính trị hay không đã được bàn luận. Cuộc chiến tranh là cuộc chiến "của Putin". Chính ông ta đã quyết định, đã tiến hành và đã "thua", Putin là người trực tiếp chịu trách nhiệm về cái chết của hàng trăm ngàn người, và việc hàng triệu người khác phải di tản.

Chính Putin là mối đe dọa của nước Nga

Tác giả bài viết những ngày gần đây tại Berlin đã có dịp lắng nghe tranh luận của những người Nga đã buộc lòng phải chạy khỏi một đất nước không còn nhận ra được. Đa số cho rằng không nên nói đó là chiến tranh giữa Nga và Ukraine, mà là một cuộc chiến do Putin tiến hành chống lại Ukraine. Họ cũng bi quan dự báo có lẽ phải lưu vong chừng mười năm hoặc hơn nữa.

Không thể không liên tưởng đến câu nói của tổng thống Emmanuel Macron "bảo đảm an ninh cho Nga". Ai có thể đe dọa nước Nga ngày nay ? Chẳng lẽ là sự kháng cự của quân đội Ukraine, hay sự hiện diện ở biên giới của NATO, một liên minh phòng vệ ? Ngược lại, chính cách suy nghĩ và tính toán của ông chủ điện Kremlin mới nguy hiểm cho nước Nga, một lối suy nghĩ chừng như hoang tưởng. Tóm lại, mối đe dọa chính đang đè nặng lên cả nước là bản thân ông Putin.

Năm 1905, hội nghị San Francisco đã kết thúc cuộc xung đột Nga-Nhật. Chiến thắng của hạm đội Nhật Bản trước Nga đã tạo cơ hội cho nước Mỹ của tổng thống Theodore Roosevelt bước vào sân chơi của các "ông lớn", áp đặt giải pháp ngoại giao cho hai bên tham chiến. Emmanuel Macron ngày nay muốn đóng vai trò của Roosevelt xưa kia, Paris cũng là một San Francisco cho một hội nghị hòa bình mang tính quyết định ? Một tham vọng đáng quý, nhưng nước Pháp năm 2022 không phải là nước Mỹ năm 1905. Đó là một cường quốc mà những đề nghị lưng chừng bị phản đối ngay trong nội bộ.

Ukraine : Không có quốc gia nào mong muốn hòa bình hơn chúng tôi

Về khả năng đàm phán, La Croix dẫn lời ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba nói với báo chí hôm 09/12 "không có quốc gia nào mong muốn hòa bình hơn chúng tôi". Tương tự đối với Oleksandra Matviïchuk, chủ tịch Trung tâm Ukraine vì các quyền tự do dân sự (CCL) trong lễ nhận giải thưởng Nobel Hòa bình ở Oslo hôm 10/12. Cả hai nhân vật trên đều khẳng định các điều kiện để biến khao khát hòa bình thành hiện thực hãy còn xa vời, cho dù Vladimir Putin nhìn nhận "rốt cuộc, cần phải tìm ra một thỏa thuận". Nhưng tổng thống Nga nói về "thỏa thuận", "dàn xếp" chứ không phải hòa bình.

Trên thực tế, không thể có hòa bình không công lý, và việc chiếm đóng một phần lãnh thổ Ukraine rõ ràng cản trở yêu cầu này. Cũng như không có hòa bình không sự thực, một sự thực mà tới nay không có quyền đề cập đến tại Nga. Tòa án bỏ tù tất cả những ai chỉ trích cuộc chiến tranh ở Ukraine hay bảo vệ nhân quyền. Trong bối cảnh đó, hầu như chỉ có Giáo hoàng là còn tin vào hòa bình, khiến Kiev bất bình vì Moskva vẫn tiếp tục tấn công Ukraine. Theo tờ báo, có những tiếng kêu trong sa mạc, đến một ngày nào đó cũng sẽ được lắng nghe.

Nga : Bản án kịch khung cho nhà đối lập tố cáo chiến tranh Ukraine

Le Monde nói về bản án tám năm rưỡi tù giam mà tòa án Moskva vừa tuyên hôm thứ Sáu tuần trước đối với nhà đối lập 39 tuổi Ilya Yashin vì phổ biến "thông tin sai lạc" về quân đội Nga. Đây là bản án nặng nhất về tội danh này, dành cho một trong những khuôn mặt cuối cùng chống lại chế độ Vladimir Putin. Được chất vấn trong cùng ngày, bên lề một hội nghị ở Kyrgyzstan, ông Putin làm ra vẻ ngơ ngác : "Ai vậy ? Một blogger à ?". Y như thái độ trong nhiều năm trời đối với nhà đối lập Alexei Navalny. Trong khi Yashin là nhà đấu tranh thân cận với Boris Nemtsov, bị ám sát ngay trước điện Kremlin tháng 2/2015.

Yashin tố cáo "công tố thời Stalin" và tuyên bố : "Chính quyền muốn đe dọa nhưng chỉ bộc lộ sự yếu kém", ông nhắc lại câu nói lúc bị bắt "Tôi không sợ !". Trong phiên tòa trước đó, ông thẳng thừng lên án Putin : "Vladimir Vladimirovitch (...). Tên ông nay gắn liền với chữ "chết chóc" và "hủy diệt". Ông đã gây đau thương khủng khiếp cho nhân dân Ukraine, họ sẽ không bao giờ tha thứ cho chúng ta (...). Ông đưa hàng trăm ngàn người Nga vào chỗ chết, nhiều người sẽ chẳng bao giờ còn được trở về nhà. Nhưng đối với ông đó chỉ là những con số thống kê".

Le Monde cho biết hôm 07/04 trong một video dài ba tiếng đồng hồ trên YouTube (1,4 triệu lượt xem), Ilya Yashin đã đưa những hình ảnh về vụ thảm sát Bucha cùng với những phát biểu chính thức của quân đội Nga, tình trạng tang thương của thành phố Mariupol. Không chịu di tản theo lời khuyến cáo của những người thân, hai tháng sau, ông bị bắt.

Cuộc sống dưới hầm và trong bóng tối vì bom Nga

Về tình hình Ukraine, bài phóng sự của Le Figaro tả lại "Cuộc sống trong lòng đất ở Avdiivka, trong tiếng gầm thét của bom đạn". Thành phố 30.000 dân nay chỉ còn 3.000. Họ sống trong những căn hầm vốn là kho hàng của siêu thị hay những tòa nhà lớn, sưởi ấm bằng củi, chỉ leo lên mặt đất để mua thức ăn và gọi điện cho người thân, niềm vui duy nhất là thăm viếng từ boong-ke này đến boong-ke khác. Nhà máy than cốc của thành phố có 4.000 công nhân thường trực nay phải ngưng hoạt động, bị lãnh đến 500 quả đạn pháo kể từ khi Putin bắt đầu cuộc xâm lăng. Dân biểu Musa Magomedov cho biết Avdiivka nằm cạnh Donetsk, là "cục xương trong cổ họng" kẻ thù, nên quân Nga muốn chiếm bằng mọi giá.

"Tại Kherson, hy vọng tìm được bằng chứng nơi những thi thể", đó là tựa bài phóng sự của Le Monde. Các đặc phái viên tờ báo tường thuật một số cuộc khai quật tại làng Tavriska và Nova Zorya nhằm chuẩn bị hồ sơ cho vụ kiện tương lai về tội ác chiến tranh của Nga. Tư pháp Ukraine tuân thủ mọi quy trình cần thiết. Nhà báo Pháp chứng kiến việc quật mồ bà Anna Manzirokha và người anh họ Guennadi Vengrenovski. Cách đây 8 tháng, trên đường di tản chiếc xe của họ gặp một đoàn xe tăng Nga. Để tiêu khiển, lính Nga xả súng vô cớ vào dòng xe cộ, xe của Anna trúng hơn 50 phát đạn cỡ lớn khiến cả hai thiệt mạng. Ít lâu sau, một xe tăng Nga cán bẹp chiếc xe dưới bánh xích và đẩy vào một chiếc hố.

Ngay tại thủ đô Kiev, thông tín viên La Croix mô tả cuộc sống thường nhật với những vụ cúp điện từ hơn một tháng qua, được minh họa bằng bức ảnh một phụ nữ ngồi co ro trong bóng tối, ánh sáng duy nhất được hắt ra từ một món đồ trang trí dùng đèn led, chạy bằng bình điện xe hơi. Paris ngày mai tổ chức một hội nghị nhằm giúp người dân Ukraine vượt qua mùa đông khó khăn này, với sự tham dự của 47 nước và 22 tổ chức quốc tế, có sự hiện diện của phu nhân tổng thống Olena Zelenska. Trên 500 doanh nghiệp Pháp đã đăng ký tham gia hội thảo về tái thiết Ukraine.

Phó chủ tịch Nghị Viện Châu Âu bị bắt : Xì-căng-đan gây rúng động

Khoảng 20 vụ khám xét, 6 người bị câu lưu tại Bruxelles và 2 tại Ý. Nghị Viện Châu Âu từ thứ Sáu 09/12 trở thành trung tâm một vụ tham nhũng lớn. Một bên là Qatar, quốc gia dầu lửa giàu có đang là nước chủ nhà World Cup 2022, bên kia là một số nghị sĩ Châu Âu. Tư pháp Bỉ nghi ngờ Qatar muốn "gây ảnh hưởng lên các quyết định chính trị và kinh tế của Nghị Viện Châu Âu" bằng tiền bạc và những món quà giá trị lớn. Đến Chủ nhật 11/12 bốn người bị tạm giam trong đó có phó chủ tịch Eva Kaili người Hy Lạp, thành viên nhóm Xã hội-Dân chủ.

Từng là người dẫn chương trình truyền hình, bà Kaili, 44 tuổi không được hưởng quyền đặc miễn vì phạm pháp quả tang. Một số tiền mặt lớn được tìm thấy tại nhà bà. Trong số những người bị bắt còn có Francesco Giorgi, người bạn đời của bà Kaili và là cố vấn về Trung Đông & Bắc Phi của Nghị Viện ; cựu nghị sĩ Pier-Antonio Panzeri với nhiều chiếc túi đựng 600.000 euro tại nhà. Vụ này gây khó khăn lớn cho nhóm Xã hội-Dân chủ.

Tất cả các báo đều có bài bình luận, chỉ riêng nhật báo thiên tả Libération đặt nghi vấn vì cho rằng ảnh hưởng của Nghị Viện Châu Âu rất hạn chế. Trả lời Les Echos, chuyên gia Olivier Costa nhận định, đã từng có những ca xung đột lợi ích nhưng tinh tế hơn. Còn trong vụ này, nhận tiền của một nước thứ ba để bán đứng lợi ích của Liên Hiệp Châu Âu đã nằm trong ranh giới giữa gián điệp và phản quốc.

Uy quyền Tập Cận Bình lung lay trước làn sóng phản kháng

Nhìn sang Châu Á, xã luận của Le Monde nhận định về "Chiến thắng của thực dụng và các công dân tại Trung Quốc". Đại hội đảng 20 vừa vinh danh một Tập Cận Bình "bất khả chiến bại", thì vài ngày biểu tình chưa từng thấy và những lời kêu gọi từ chức đầu tiên, đủ để chế độ phải từ bỏ chính sách zero Covid khắc nghiệt. Tờ báo cho rằng dù có mù quáng nhưng chế độ cũng chưa đến nỗi mù hẳn, trước sự cần thiết phải lắng nghe người dân và để cho họ được bày tỏ ý kiến. Mặc cho việc kiểm soát gắt gao từ hơn một thập niên qua, xã hội dân sự bị bịt miệng, dân Hoa lục đã vượt qua được nỗi sợ.

Cũng theo Le Monde, "Trung Quốc đang tìm kiếm một mô hình tăng trưởng mới", vì bên cạnh Covid, nước này đang đứng trước nạn lão hóa dân số và nhu cầu tự chủ được công nghệ. Bắc Kinh muốn tăng cường quan hệ với các nước đang phát triển nhất là Châu Á để chủ động nguyên liệu và bán hàng, nhưng sự cứng rắn về ý thức hệ đã làm hại chủ trương này. Tham vọng quốc tế hóa đồng nhân dân tệ cũng thất bại. Dù được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ưu ái, đồng tiền Trung Quốc chưa bao giờ vượt quá 3% dự trữ của các ngân hàng trung ương cũng như trong thanh toán. Chất độc khủng hoảng địa ốc đang ngấm dần : vụ phá sản của Hằng Đại (Evergrande) lây lan ra toàn bộ nền kinh tế ; cả cung và cầu đều suy sụp.

Le Figaro nhận định "Uy quyền tối thượng của Tập Cận Bình bị phong trào biểu tình chống phong tỏa làm lung lay". Hoàng đế đỏ ngạo mạn bỗng chạm trán với thực tế phũ phàng, phải quay lui 180 độ, một thất bại vô cùng cay đắng. Theo nhà phân tích độc lập Lôi Cường (Wu Qiang) ở Bắc Kinh, việc đột ngột thay đổi chiến lược dưới áp lực của phong trào nổi dậy là chưa từng thấy. Mục tiêu là để tránh cho quyền lực của Tập Cận Bình và đảng cộng sản không bị thách thức nhiều hơn nữa. Một sự thối lui thực dụng, đầy ý nghĩa chính trị, và điều này có nghĩa chiến lược của ông Tập là sai lầm.

World Cup : Pháp-Maroc, trận đấu gay go

Trận bán kết World Cup giữa đội tuyển Pháp và Maroc được tất cả các báo chú ý, vì trận cầu này còn mang ý nghĩa chính trị, diễn ra một năm sau căng thẳng giữa hai nước về vấn đề visa. Tổng thống Emmanuel Macron sẽ có mặt ở Qatar để cổ vũ đội nhà, cùng với bộ trưởng thể thao Amélie Oudéa-Castéra. Cuộc đối đầu giữa đội Maroc – đội tuyển đang là niềm hy vọng của cả Châu Phi và thế giới Ả Rập - với cường quốc thực dân cũ vượt quá lãnh vực thể thao : cộng đồng người Maroc thuộc loại đông đảo nhất nước Pháp.

Le Figaro nhắc nhở, hôm thứ Bảy 10/12 Paris đã tưng bừng mừng chiến thắng của… Maroc trước Bồ Đào Nha. Hai chục ngàn người xuống đường reo hò, nhưng bên cạnh không khí vui tươi còn có cả bạo lực. Các thanh niên gốc Bắc Phi nhảy múa, xe cộ bóp còi… Đụng độ với cảnh sát xảy ra vào khoảng 22 giờ, đến 3 giờ rưỡi sáng tình hình mới yên tĩnh trở lại. Có 19 nhân viên công lực bị thương, 108 người bị câu lưu. Trận thi tài tối thứ Tư tới có lẽ lại càng dễ xảy ra những vụ lộn xộn, dù Maroc thắng hay bại.

Covid, Ukraine : Trang nhất báo Pháp

Tựa chính các báo Paris hôm nay tập trung cho thời sự trong nước. Le Figaro nhận thấy "Bệnh viện căng thẳng dù làn sóng Covid hạn chế", Le Monde kêu gọi nên ý thức đi chích ngừa Covid và cúm. Nhật báo kinh tế Les Echos chạy tựa "Ukraine, năng lượng, môi trường : Kỹ nghệ đứng trước cú sốc", Libération dẫn lời nữ dân biểu Clémentine Autain của đảng Nước Pháp Bất Khuất cho rằng cần phải "dân chủ hóa" đảng này. Riêng nhật báo công giáo La Croix đăng ảnh một phụ nữ lớn tuổi với ánh nến lập lòe trong bóng đêm đen, và dòng tít lớn "Ukraine trong đêm".

Thụy My

Drone Ukraine vào sâu đất Nga trả đũa, khả năng oanh tạc của Moskva thu hẹp

Với ba cuộc tấn công liên tiếp vào các địa điểm nằm sâu hơn 500 kilomet trong lãnh thổ Nga - là nơi xuất phát những oanh tạc cơ lâu nay phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine - Kiev chứng tỏ không thể tiếp tục để Moskva tự do tung hoành. Đây là hành động tự vệ chính đáng, theo NATO, và còn là đòn tâm lý. Động thái trả đũa chừng mực này cho thấy các cơ sở quân sự ở Nga nay không còn an toàn nữa.

Khói bốc lên phía trên phi trường ở vùng Kursk của Nga ngày 06/12/2022. Thống đốc vùng cho rằng vụ hỏa hoạn xảy ra do bị drone Ukraine tấn công. AP

Trang nhất Libération hôm nay được dành cho "Trí thông minh nhân tạo : Nói chuyện với một robot". ChatGPT, robot có thể trò chuyện bằng nhiều thứ tiếng được trình làng từ một tuần qua đã thu hút hơn một triệu ngựời. Les Echos quan tâm đến "Thuế, gánh nặng của doanh nghiệp Pháp", La Croix cho biết "Những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội được đặt trong tầm ngắm".

Về thời sự quốc tế, Le Monde nhận định "Covid : Trung Quốc đành phải thay đổi chính sách", còn Le Figaro nhìn sang Trung Đông, chạy tựa "Iran : Chế độ của các giáo sĩ bất lực trước phong trào nổi dậy". Ở các trang trong, việc Ukraine tấn công vào nội địa Nga ; còn Trung Quốc phải giảm nhẹ phong tỏa, thực chất là từ bỏ zero Covid do loạt biểu tình vừa qua, được các báo rất chú ý.

Tấn công cơ sở quân sự trên đất Nga : Tự vệ chính đáng và là đòn tâm lý

La Croix và Le Monde cho biết việc Ukraine dùng drone oanh kích hai căn cứ không quân và một sân bay quân sự Nga ở cách biên giới khoảng 500 kilomet đã gây ngạc nhiên cho giới quân sự. Hai oanh tạc cơ hạng nặng của Nga đã bị hư hại, ba quân nhân thiệt mạng. Cho dù Kiev không chính thức nhận trách nhiệm, đây là lần đầu tiên kể từ đầu cuộc xâm lăng Ukraine phản đòn sâu vào nội địa Nga.

Để so sánh, thủ đô Moskva nằm cách biên giới Ukraine chưa đầy 500 kilomet, hoàn toàn trong tầm tấn công. Một chiến thắng mang tính biểu tượng, chứng tỏ khả năng trả đũa chiến dịch phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine. Cựu tướng Úc Mick Ryan nhận xét : "Đây là một đòn tâm lý. Dân Nga cứ ngỡ rằng hoàn toàn không bị tác động từ chiến tranh".

Căn cứ Diagilyevo ở vùng Riazan ở cách điểm kiểm soát gần nhất của quân đội Ukraine khoảng 500 kilomet, và căn cứ Engels ở vùng Saratov cách Kharkiv trên 600 kilomet, cả hai bị oanh kích cùng ngày thứ Hai 05/12. Còn sân bay Khalino bị nhắm đến hôm sau, cách biên giới Ukraine 100 kilomet.

Theo các nguồn phương Tây và Nga, Ukraine tấn công bằng Tupolev Tu-141 Strizh, drone trinh sát do Liên Xô sản xuất trong thập niên 70 có thể bay nhanh và thấp khiến khó phát hiện. Sau khi độc lập, Ukraine còn giữ lại nhiều chiếc Tu-141 có tầm hoạt động 1.000 kilomet, một số có thể đã được lắp đặt thêm hệ thống định vị GPS và chất nổ để biến thành drone tự sát. Một giả thiết khác là tập đoàn Ukroboronprom chế tạo thành công drone bay xa 1.000 kilomet và mang được 75 ký chất nổ.

Các căn cứ Nga từ nay không còn an toàn

Nhà nghiên cứu Jean-Christophe Noel của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) nhấn mạnh, đây là "sự trả đũa chừng mực", cho thấy tính sáng tạo của Kiev. "Ukraine đã quyết định không còn khoanh tay đứng nhìn, chứng tỏ quyết tâm đối phó". Và họ chỉ tấn công nơi xuất phát chiến dịch phá hoại, chứ không đánh vào mục tiêu dân sự hay cơ sở hạ tầng Nga. Tiến sĩ Rob Lee của King's College (Anh) nhận định : "Nếu các radar và đơn vị phòng không Nga không thể ngăn cản một chiếc Tu-141 bay xa mấy trăm cây số, đánh vào căn cứ chính của các oanh tạc cơ chiến lược trong thời chiến, không có gì sáng sủa cho khả năng ngăn chặn một cuộc tấn công ồ ạt bằng hỏa tiễn hành trình". 

Được biết căn cứ Engels là nơi xuất phát các oanh tạc cơ Nga để phá hoại hệ thống năng lượng Ukraine, căn cứ Diagilyevo có các phi cơ tiếp liệu, oanh tạc cơ, trung tâm huấn luyện phi công. Còn sân bay Khalino từ khi Nga bắt đầu cuộc xâm lăng được dành cho các chiến đấu cơ. Sau ba vụ tấn công trên, ít nhất sáu oanh tạc cơ đã phải dời sang nơi khác.

Tại trụ sở NATO, việc Ukraine đánh vào các mục tiêu quân sự ở Nga được coi là hành động tự vệ hợp pháp, vào lúc Moskva tìm cách kìm lại cuộc chiến trong mùa đông để chuẩn bị đợt tấn công mới vào mùa xuân. Lo ngại leo thang chiến sự, phương Tây hạn chế cung cấp hỏa tiễn tầm xa, chiến đấu cơ hiện đại, hỏa tiễn Patriot. Phía Mỹ cho biết tuy không khuyến khích nhưng cũng không ngăn chặn Ukraine. Theo tạp chí Vortex, Moskva nay đành phải co cụm lại ở một số địa điểm, và các cơ sở quân sự Nga nay không còn an toàn, dù có cả một mạng lưới phòng không xung quanh Ukraine.

Zelensky, nhân vật năm 2022 : Chọn lựa "chưa bao giờ rõ ràng đến thế" của Time

Về việc tổng thống Volodymyr Zelensky và "tinh thần Ukraine" được tạp chí Time chọn là nhân vật trong năm, Libération trích dẫn lý do được tuần báo uy tín của Mỹ đưa ra. "Vì đã chứng tỏ rằng lòng can đảm cũng có thể lan tỏa như sự sợ hãi, đã thúc đẩy những con người và các quốc gia đoàn kết lại để bảo vệ tự do, đã nhắc nhở cho thế giới sự mong manh của dân chủ và hòa bình".

Đôi mắt xanh nhìn thẳng về phía trước, khuôn mặt râu ria, chiếc áo màu kaki đã trở thành nổi tiếng, bao quanh ông Zelensky là những khuôn mặt tranh đấu, những lá cờ xanh vàng, hoa hướng dương... chiếm trang bìa tờ Time xuất bản hôm qua. Tổng biên tập Edward Felsenthal nhấn mạnh : "Volodymyr Zelensky đã gây phấn khích cho cả thế giới bằng cách mà chúng ta chưa từng thấy từ nhiều thập niên qua". Đối với Time, sự chọn lựa nhân vật cho năm nay "chưa bao giờ rõ ràng như thế".

Ông Felsenthal nói thêm : "Trong những tuần lễ tiếp theo các cuộc oanh tạc của Nga hôm 24/02, quyết định của ông Zelensky không di tản khỏi Kiev mà ở lại và tập hợp được sự ủng hộ, là rất quan trọng. Từ thông điệp đầu tiên dài 40 giây trên Instagram hôm 25/02 - cho thấy văn phòng tổng thống và xã hội dân sự không suy suyển và vẫn trụ lại - cho đến những bài diễn văn trực tuyến hàng ngày trước các định chế như Quốc hội nhiều nước, Ngân hàng Thế giới, Grammy Awards, tổng thống Ukraine có mặt khắp nơi".

Sau đợt phản kháng, Trung Quốc bỏ zero Covid

Tại Châu Á, Les Echos nhận thấy "Trung Quốc bắt đầu một sự thay đổi dứt khoát và đầy rủi ro trong việc quản lý Covid", Le Monde cũng ghi nhận "Bắc Kinh từ bỏ những biện pháp dịch tễ quá cứng rắn", "Trung Quốc nới lỏng gọng kềm zero Covid" (Le Figaro). Tuy không chính thức tuyên bố chấm dứt chính sách khắt khe này, nhưng Trung Quốc giờ đây đành sống chung với con virus.

Chẳng hạn việc giảm xét nghiệm PCR gắn liền với mã QR y tế, "vũ khí" chính của Trung Quốc từ nhiều tháng qua. Cho đến nay, người dân phải đi xét nghiệm nhiều lần trong tuần để có thể đến những nơi công cộng. Tại các nhà ga, sân bay, hành khách khi đến nơi phải chịu thử PCR cho dù lúc đi đã xét nghiệm rồi. Nay thì có thể đi từ tỉnh này sang tỉnh khác. Một biện pháp quan trọng khác áp dụng suốt ba năm qua, nay cũng được từ bỏ là không còn buộc cách ly tập trung. Những ai không có triệu chứng hay chỉ có những dấu hiệu nhẹ, có thể tự cách ly tại nhà.

Dan Macklin, nhà phân tích ở Thượng Hải nhận thấy Bắc Kinh muốn tỏ ra chủ động thay đổi chính sách chứ không phải do làn sóng biểu tình. Thế nên dù số lây nhiễm lên cao, nhà cầm quyền vẫn có những phát biểu trấn an. Vấn đề còn lại là liệu chính quyền địa phương có thi hành trên thực tế hay không, vì sự nghiệp của quan chức liên quan đến công trạng chống Covid. Ngoài ra, cơ quan tư vấn Wigram Capital Advisors dự báo một làn sóng lây nhiễm sẽ tràn ngập trong mùa đông này. Nếu Bắc Kinh không kiểm soát nổi, trên 1 triệu người có nguy cơ tử vong do tỉ lệ chích ngừa nơi người lớn tuổi ít và vac-xin made in China kém hiệu quả. Financial Times dự báo đến giữa tháng Ba mỗi ngày có khoảng 20.000 người chết, nhu cầu hồi sức tăng gấp 10, đặc biệt là đợt về quê ồ ạt trong dịp Tết.

Công an truy bức các thanh niên biểu tình

Người biểu tình đã chiến thắng, nhưng không phải là không trả giá. Thông tín viên Le Monde tại Thượng Hải kể lại việc "bóp nghẹt làn sóng phẫn nộ chống zero Covid". Theo lời chứng của các thanh niên tham gia biểu tình, họ bị còng tay bắt vào đồn công an, bị buộc cởi hết quần áo, bị lăng nhục, bắt đứng dựa vào tường nhiều tiếng đồng hồ, hát quốc ca, chép đi chép lại điều lệ đảng… thậm chí bị tra tấn.

Một thanh niên nói rằng không sợ hậu quả, chỉ e ngại sự thô bạo của các công an viên kể cả với nữ, chẳng hạn một công an mặc thường phục liên tục nhục mạ, ném chai lọ, tàn thuốc vào mặt họ. Sau đó là thẩm vấn riêng từng người, buộc khai mật mã điện thoại, thông báo cho công an địa phương và nhà trường, gọi thân nhân đến bảo lãnh… Có những người biểu tình bị "bắt nguội" tại nhà hay nơi làm việc do công an định vị điện thoại. Nhưng những người được hỏi chuyện đều cho biết không hề hối hận đã tham gia.

Iran : Chế độ thần quyền đàn áp để tồn tại

Tại một quốc gia độc tài khác là Iran, Le Figaro nhận thấy "Nhà cầm quyền cứng rắn, phong trào phản kháng vẫn không bị yếu đi". Trên 400 người đã thiệt mạng, 15.000 người bị bắt và ít nhất 11 bản án treo cổ đã được tuyên : sau gần ba tháng biểu tình, nhà cầm quyền vẫn bám vào chủ trương đàn áp tàn bạo để có thể sống sót. Về phía người biểu tình vẫn không từ bỏ cuộc đấu tranh đòi tự do, thay đổi chế độ. Bất tuân dân sự, đình công toàn quốc, biểu tình đông đảo… Rất nhiều phụ nữ thách thức bằng cách để đầu trần không choàng khăn xuống đường, dù theo luật năm 1983 có thể bị đánh 72 gậy.

Trong ngắn hạn, chưa có gì thay đổi. Nhà nghiên cứu Ali Alfoneh của Viện các Nhà nước Vùng Vịnh đặt tại Washington khẳng định : "Chế độ không dập tắt nổi sự phẫn nộ của đường phố, nhưng người biểu tình cũng không lật đổ được vì không có ban lãnh đạo, không được tổ chức và không có nguồn tài trợ". Ngay cả tình báo Israel, kẻ thù không đội trời chung của bộ máy thần quyền Shia Iran, cũng cho rằng "chế độ này không bị nguy hiểm trong ngắn hạn và trung hạn, nhưng sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong những năm sắp tới".

Bị Bắc Kinh chèn ép, Châu Âu kiện lên WTO

Về quan hệ Châu Âu-Trung Quốc, Les Echos cho biết căng thẳng đang lên cao giữa Bruxelles và Bắc Kinh về thương mại. Do không tìm được thỏa thuận, Liên Hiệp Châu Âu (EU) đã kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về vấn đề sở hữu trí tuệ và việc chèn ép Litva. Theo ủy viên thương mại Châu Âu Valdis Dombrovskis, EU đã hết sức kiên nhẫn, dành nhiều thời gian để mong giải quyết thông qua tiến trình tham vấn nhưng vô vọng. EU nay không có chọn lựa nào khác là phải yêu cầu lập hai nhóm đặc biệt của WTO để xử lý hai hồ sơ.

Trước hết là về việc Bắc Kinh cưỡng ép các công ty Châu Âu phải từ bỏ quyền bảo vệ bằng sáng chế của mình. Chẳng hạn những doanh nghiệp nào kiện ra các tòa án Châu Âu vì bất đồng trước một bằng sáng chế Trung Quốc có thể bị phạt đến 130.000 euro một ngày. Hồ sơ thứ hai liên quan đến việc Trung Quốc ngăn chặn hàng xuất khẩu của Litva, thành viên EU. Do năm ngoái cho phép Đài Loan mở văn phòng đại diện thương mại, Bắc Kinh đã nổi trận lôi đình, cấm nhập khẩu một số mặt hàng của Litva. Bên cạnh đó còn bất ngờ lấy cớ vệ sinh dịch tễ để cấm nhập rượu, thịt bò, sữa, trái cây từ Litva đưa sang. Hậu quả là xuất khẩu của Litva sang Trung Quốc sụt mất 80%. Vụ này còn ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng của Liên Hiệp Châu Âu, gây thiệt hại cho các công ty Thụy Điển và Đức.

Tuy nhiên Châu Âu sẽ phải kiên nhẫn thêm rất nhiều, vì Trung Quốc có thể chống lại việc lập các nhóm đặc biệt. Thời gian xem xét kéo dài có khi đến một năm rưỡi, và nếu bị bất lợi, Bắc Kinh kháng cáo thì cơ quan phúc thẩm của WTO không hoạt động được vì Hoa Kỳ ngăn cản việc thay thế các thẩm phán. Một giải pháp khác là dùng các công cụ chống cưỡng bức mà Ủy Ban Châu Âu đang chuẩn bị. Cuộc leo thang chỉ mới bắt đầu.

Thụy My

Tội ác chiến tranh : Liên Hiệp Quốc điều tra về các vụ Nga oanh kích mạng lưới điện Ukraine

Thùy Dương, RFI, 03/12/2022

Một ủy ban điều tra đã được Liên Hiệp Quốc chỉ định để xác định xem liệu các vụ oanh kích của quân Nga, đặc biệt nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, có cấu thành tội ác chiến tranh hay không.

Lực lượng cứu hỏa Ukraine dập lửa sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga nhằm vào một trạm điện ở Kharkiv, Ukraine, ngày 11/09/2022. AP - Kostiantyn Liberov

Le Monde ngày 02/12/2022 trích dẫn ông Pablo de Greiff, một trong các nhà điều tra của Liên Hiệp Quốc, theo đó nếu các vụ oanh kích của quân Nga nhắm vào cơ sở hạ tầng điện của Ukraine cấu thành tội ác chiến tranh, thì Nga chắc chắn sẽ bị trừng phạt. Phát biểu của điều tra viên Pablo de Greiff được đưa ra trong một cuộc họp báo từ Kiev.

Trong khi đó, Jasminka Dzumhur, một thành viên khác của ủy ban điều tra của Liên Hiệp Quốc, khẳng định :"Các cơ sở hạ tầng dân sự được bảo vệ bởi các đạo luật nhân đạo quốc tế. Ủy ban sẽ xem xét vụ thể vấn đề này". Bà Jasminka Dzumhur tỏ ý lo ngại là tình hình hiện nay sẽ tác động đến các quyền và cuộc sống của trẻ em Ukraine. Theo bà, các vụ oanh kích phá hủy mạng lưới điện của Ukraine cũng tác động đến việc di chuyển của người bệnh và gián tiếp khiến người dân mất quyền được chăm sóc y tế, đặc biệt đối với người bị bệnh mãn tính hoặc cần được cấp cứu.

Putin : Oanh kích cơ sở hạ tầng Ukraine là "không thể tránh khỏi"

Cũng trong ngày hôm qua 02/12, trong cuộc điện đàm đầu tiên với thủ tướng Đức Olaf Scholz kể từ giữa tháng 09, tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định các lực lượng vũ trang Nga trong một thời gian dài đã tránh dùng tên lửa có độ chính xác cao để oanh kích một số mục tiêu của Ukraine, thế nhưng những biện pháp đó đã trở nên "cần thiết và không thể tránh khỏi" để đối phó với các hành động "khiêu khích" của Kiev.

Về phát biểu của tổng thống Mỹ Joe Biden là ông sẵn sàng nói chuyện với Putin với điều kiện Putin phải rút quân Nga khỏi Ukraine, theo AFP, điện Kremlin hôm qua đã bác bỏ các "điều kiện" của Biden. Trong khi đó, John Kirby, phát ngôn viên Hội đồng an ninh quốc gia, trực thuộc Nhà Trắng, tuyên bố tổng thống Biden "hiện giờ không hề có ý định" thảo luận với Putin về hồ sơ Ukraine.

Thùy Dương

************************

Các quan chức Kherson tạo điều kiện cho việc vượt sông từ phía lãnh thổ do Nga nắm giữ

Reuters, VOA, 03/12/2022

Các quan chức ở khu vực Kherson, miền nam Ukraine, tuyên bố hôm thứ Bảy 3/12 rằng họ sẽ giúp công dân sơ tán khỏi các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ở bờ đông sông Dnipro trong bối cảnh có những lo ngại về giao tranh gia tăng.

Cầu Antonivsky bị tàn phá ở Kherson, Ukraine, 27/11/2022.

Yaroslav Yanushevych, thống đốc khu vực, cho biết các quan chức đang tạm thời dỡ bỏ lệnh cấm băng qua sông để cho phép người Ukraine sống ở các ngôi làng bên kia sông đi được qua dòng Dnipro vào ban ngày và đến một điểm được chỉ định.

"Việc sơ tán là điều cần thiết do khả năng gia tăng chiến sự trong khu vực này", ông viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram.

Quân đội Ukraine đã giải phóng thành phố Kherson, nằm ở bờ tây của Dnipro, khỏi ách chiếm đóng của Nga vào ngày 11/11 nhưng lực lượng của Moscow vẫn kiểm soát phần còn lại của khu vực ở bờ đông.

Các quan chức Ukraine cho biết các lực lượng Nga đã tiếp tục pháo kích vào Kherson và các khu vực xung quanh kể từ ngày đó, giết hại dân thường.

Ông Yanushevych cho biết lệnh cấm vượt sông sẽ được dỡ bỏ cho đến thứ Hai 5/12.

(Reuters)