Dân Pháp chuẩn bị đón mùa Giáng sinh trong lo âu dịch Covid-19

Các tờ báo chính của Pháp ra hôm nay tập trung chủ yếu vào các chủ đề đang được người Pháp quan tâm là mùa Giáng sinh năm nay sẽ như thế nào trong lúc tình hình dịch Covid-19 vẫn khó lường. Từ nay đến cuối năm chưa có gì bảo đảm lệnh phong tỏa giãn cách xã hội sẽ được dỡ bỏ hoàn toàn.

Người Pháp chuẩn bị đón mùa Giáng sinh - Năm Mới trong bối cảnh đại dịch Covid-19.  Getty Images/Tetra Images

Nhật báo Le Figaro chạy tựa chính : "Người Pháp đau đầu về lễ Noel trong ràng buộc". Việc tổ chức lễ hội cuối năm chắc chắn sẽ bị đảo lộn đối với số đông dân Pháp. Theo một thăm dò dư luận của Viện Odoxa thực hiện cho Le Figaro, đa số người dân sẽ đành chấp nhận đón Noel và năm mới theo những quy định hạn chế của chính phủ. Nhưng mọi người đều không biết sẽ đón kỳ lễ quan trọng nhất của năm, vốn vẫn là biểu tượng cho sự đoàn tụ ấm cúng, chia sẻ tình cảm gia đình, như thế nào ? Mặc dù chính phủ đã hết sức cố gắng từng bước tháo gỡ dần hạn chế, để người dân có được một kỳ lễ hội cuối năm gần như bình thường, như cho mở cửa dần dần các cửa hàng ; từ giữa tháng 12 mọi người có thể đi lại giữa các vùng không cần giấy khai báo ; các cửa hàng bán hoa, cây thông được phép hoạt động, đường phố vẫn giăng đèn kết hoa…

Dù gì, mùa Giáng sinh năm nay vẫn sẽ là kỳ lễ hội trong đe dọa của dịch bệnh, khi mà giới khoa học vẫn cảnh báo cần phải duy trì nhiều hạn chế giãn cách xã hội. Người dân đang ngơ ngác thắc mắc : Liệu các ông bà bố mẹ có còn được đón con cháu về quây quần bên bàn tiệc vui vẻ trong đêm Giáng sinh hay đêm giao thừa như truyền thống hay không ? Giới hạn bao nhiêu người trong bàn tiệc ?  Các buổi lễ tôn giáo chỉ cho phép tụ tập 30 người có còn giữ được không khí thiêng liêng hay ý nghĩa gì nữa hay không ? Mỗi người ở mỗi vùng trong những hoàn cảnh khác nhau đang cố tìm cho mình một giải pháp khả dĩ nhất. Có điều chắc chắn là mùa Noel và cuối năm 2020 này "sẽ là kỳ lễ hội mà người nghèo sẽ cảm thấy nghèo hơn và những người cô đơn sẽ cảm thấy đơn độc hơn", mọi người đã quá lo âu vì bệnh dịch và kinh tế, sẽ lại càng cảm thấy bị suy sụp tinh thần hơn, Le Figaro nhận định.

Sức khỏe tâm thần suy sụp vì dịch bệnh kéo dài

Về vấn đề sức khỏe tâm thần của người dân Pháp dưới tác động của dịch Covid 19, là chủ đề lớn của báo Le Monde. Tờ báo chạy tựa lớn trang nhất : "Covid : hệ quả với sức khỏe tâm thần". Qua nhiều bài viết, tờ báo cho thấy tâm trạng lo âu vì bệnh dịch và những hiệu ứng của phong tỏa xã hội đang gây những hậu quả nghiêm trọng về mặt tinh thần đối với một bộ phận dân Pháp. Tình trạng trầm cảm tăng mạnh. Người ta ghi nhận trầm cảm gia tăng ở những người bị nhiễm virus. Các chuyên gia y tế báo động về hiện tượng suy sụp tinh thần, rối loạn tâm lý ngày càng phổ biến ở những người nhiễm bệnh, cũng như chưa nhiễm, và đặc biệt trong giới trẻ.

Pháp : Bạo lực cảnh sát lại gây nhức nhối dư luận

Một vấn đề thời sự khác liên quan đến nội tình nước Pháp được nhật báo Libération đưa lên trang nhất đó là vụ bạo hành của cảnh sát vừa bị phát giác, đang làm rúng động dư luận xã hội và giới chính trị ở Pháp.

Đó là vụ một đoạn video cực kỳ bạo lực, cho thấy nhiều cảnh sát lao vào đánh đấm liên tục một người đàn ông da đen tại một căn hộ ở Paris tối thứ Bảy vừa rồi. Những hình ảnh trên được trích xuất từ camera bảo vệ nhà. Người bị cảnh sát đánh dã man là một nhà sản xuất âm nhạc tại phòng thu của ông ở quận 12 Paris. Nguyên cớ ban đầu được cho là chỉ vì người đàn ông không mang khẩu trang sợ bị phạt bỏ chạy và bị cảnh sát truy đuổi vào tận nhà riêng. Và bạo lực xảy ra. Đoạn video được tung lên mạng internet hôm thứ Năm và ngay lập tức thu hút hàng triệu lượt người xem. Điều nghiêm trọng là những hình ảnh thô bạo của cảnh sát Pháp đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trong nhiều giới xã hội Pháp, cho dù nguyên nhân vụ việc vẫn chưa được kết luận rõ ràng.

Sự việc xảy ra khiến bộ trưởng Nội vụ Pháp phải lên truyền hình ngay trong tối qua giải thích. Ông khẳng định đã cho điều tra, đình chỉ công tác 4 cảnh sát liên quan, đồng thời lên án hành động thô bạo của họ. Thủ tướng và tổng thống cũng tỏ bất bình với vụ việc rất nhạy cảm với nội tình nước Pháp lúc này.

Sự việc xảy ra khiến chính phủ khó xử, khi mà cách đây vài ngày, những hình ảnh cảnh sát giải tán một cách thô bạo một tụ điểm của người nhập cư trái phép trong Paris đã khiến dư luận bất bình và trong lúc chính phủ vừa cho thông qua luật an ninh, trong đó có điều luật cấm ghi hình cảnh sát đang thi hành công vụ. Bộ luật đã gây lên làn sóng phản đối từ giới truyền thông cho đến các chính đảng.

Vụ bạo lực cảnh sát mới bung ra này trong những ngày tới có nguy cơ cơ làm dấy lên làn sóng phản kháng xã hội và những hệ quả chính trị không nhỏ cho chính phủ Pháp, mà tâm điểm là bộ trưởng Nội vụ Gérald Darmanin.

Ấn Độ : Làm thế nào tiêm chủng cho 1,3 tỷ dân

Liên quan đến Châu Á, nhật báo kinh tế Les Echos nhìn sang Ấn Độ với bài "Ấn Độ đối mặt với thách thức của chiến dịch tiêm chủng chưa từng có".

Hy vọng duy nhất của cả thế giới để đẩy lùi đại dịch virus corona là vac-xin phòng Covid-19, sắp ra đời. Dù chưa có vac-xin trong tay, các nước đều đã chuẩn bị triển khai chiến dịch tiêm chủng mở rộng trong dân chúng. Với một đất nước rộng lớn với 1,3 tỷ dân, nhưng cơ sở hạ tầng y tế không đồng bộ như Ấn Độ, đây quả là một thách thức lớn cả về nhân lực, hậu cần cũng như tài chính, tờ báo kinh tế nhận xét. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, hôm 24/11 tuyên bố khi có vac-xin, Ấn Độ sẽ triển khai để tất cả người dân đều được tiêm chủng. 

Hiện Ấn Độ có hơn 9 triệu người nhiễm virus corona, đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ, về số ca nhiễm. Theo thống kê chính thức, có hơn 134 nghìn người Ấn Độ đã thiệt mạng vì Covid-19. Đó là lý do vì sao mà chính phủ Ấn Độ quyết tâm tiêm chủng cho toàn dân, ngay khi có được liều thuốc hy vọng, dự tính ít nhất là cho khoảng 300 triệu người trong năm 2021. Theo chuyên gia virus học Shahid Jameel, được Les Echos trích dẫn, với hiện trạng của Ấn Độ, phải mất ít nhất 3 năm mới tiêm đủ hai liều miễn dịch cho khoảng 250 triệu người.

Maradona :  Người anh hùng Argentina

Một thời sự quốc tế khác cũng được các báo Pháp chú ý : huyền thoại bóng đá thế giới người Argentina, Diego Maradona, vừa qua đời hôm 25/11, chỉ ít ngày sau sinh nhật 60 tuổi. Nhiều báo đã có các bài viết tưởng nhớ đến một con người tài năng, nhưng cũng không thiếu tật xấu.

Trang bìa nhật báo Le Monde tóm tắt sự nghiệp của siêu sao bóng đá thế giới bằng hàng tựa "Maradona của những chiến công và của những thái quá".  Tờ báo dành hai trang để điểm lại hành trình cuộc đời của một thiên tài bóng đá thế giới. Từ một cậu bé nhà nghèo trong khu phố bình dân của thủ đô Buenos Aires, Maradona đã sớm bước lên đỉnh vinh quang danh vọng còn nhờ tài năng chơi bóng thiên phú. Maradona đã làm cả thế giới bóng đá phát cuồng trong suốt nhiều thập kỷ. Nhưng cuộc đời huyền thoại của danh thủ Argentina không chỉ có hào quang, mà còn có cả những khoảng tối. Trên sân cỏ, người ta thấy ở Maradona một thần đồng bóng đá thực sự, với tài nghệ chơi bóng không ai sánh được. Nhưng bên ngoài sân cỏ, đó là một Maradona sống phóng túng, nghiện ngập, tính khí ngang tàng, quan hệ mờ ám với giới tội phạm. Le Monde nhận xét, Maradona là một thiên tài bóng đá đã phung phí cuộc sống của mình.

Mặc dù vậy, người hâm mộ bóng đá khắp hành tinh không thể phủ nhận là Maradona đã sống hết đời vì bóng đá. Với người Argentina và nhiều nơi khác nữa, Maradona vẫn là vị thánh của họ. Le Figaro ghi nhận, thiên tài bóng tròn ra đi đã gây một làn sóng xúc động ở Argentina. Maradona đã là thần tượng của cả một dân tộc. Tình cảm người dân Argentina dành cho ông vẫn nguyên vẹn như với cậu bé vàng của thập niên 1970 -1980, với cầu thủ số 10 đã góp công mang Cúp vàng bóng đá thế giới về cho người Argentina năm 1986.

Từ hôm thứ Tư, hàng ngàn người dân đã tập trung trước dinh tổng thống, nơi quàn linh cữu Maradona để tiễn biệt người anh hùng của họ. Ở Argentina chưa bao giờ có một cầu thủ nào khi qua đời được hưởng nghi lễ quốc tang trong ba ngày như Maradona. Tổng thống Argentina, Alberto Fernandez đã dành cho Maradona những lời đầy xúc động : "Bạn đã đưa chúng tôi đến đỉnh cao thế giới. Bạn đã làm cho chúng tôi vô cùng hạnh phúc. Bạn đã là người vĩ đại nhất. Cảm ơn Diego vì đã tồn tại trong cuộc đời này". 

Anh Vũ

Trung Quốc lại tìm cách gieo nghi vấn về xuất xứ của virus

Mai Vân, RFI, 23/11/2020

Thoạt nhìn không có gì quan trọng, nhưng nếu được lồng vào trong một loạt động thái gần đây của một số quan chức y tế Trung Quốc khác, tuyên bố này dường như nằm trong một chiến dịch mới của Bắc Kinh nhằm phủ nhận thực tế là virus gây dịch Covid-19 có xuất xứ từ Trung Quốc.

Chữ "Covid-19" phản chiếu trên một giọt thuốc từ đầu kim ống chích. Ảnh chụp ngày 09/11/2020.  Reuters – Dado Ruvic

Theo SCMP, trong một hội nghị khoa học trực tuyến hôm 19/11 vừa qua, ông Tăng Quang (Zeng Guang), nguyên trưởng nhóm chuyên gia dịch tễ học thuộc Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Trung Quốc (CDC), đã khẳng định trở lại rằng tất cả các bằng chứng hiện có đều chỉ ra rằng con virus corona, vốn đã gây bệnh cho hơn 56 triệu người trên toàn thế giới, dù được nhận diện lần đầu tiên ở thành phố Vũ Hán, miền trung Trung Quốc, nhưng không hề xuất xứ từ đó.

Virus có thể xuất hiện ở nước khác trước Vũ Hán ?

Phát biểu tại hội nghị do nhà xuất bản Mỹ Cell Press và Ủy Ban Khoa Học và Công Nghệ Bắc Kinh tổ chức, nhà khoa học thuộc diện hàng đầu của Trung Quốc này tuyên bố : "Vũ Hán là nơi virus corona được phát hiện đầu tiên, nhưng đây không phải là nơi con virus bắt nguồn".

Để bảo vệ cho lập luận của mình, ông Tăng Quang đã trích dẫn một công trình nghiên cứu Ý cho rằng Sars-CoV-2, tên chính thức của virus corona, đã lưu hành nơi những người không có triệu chứng bệnh tại Ý vài tháng trước khi được tìm thấy ở Vũ Hán vào tháng 12/2019.

Theo ghi nhận của nhật báo Hồng Kông, trong những tuần lễ gần đây, ông Tăng Quang là nhà dịch tễ học cao cấp thứ hai của Trung Quốc đã lên tiếng về chủ đề đang gây tranh cãi liên quan đến nguồn gốc con virus.

Virus nhập vào Trung Quốc qua thực phẩm đông lạnh ?

Vào tuần trước đó, ông Ngô Tôn Hữu (Wu Zunyou), hiện là trưởng nhóm dịch tễ học của CDC Trung Quốc, đưa ra nêu lên ý kiến tương tự, cho rằng mầm mống gây dịch bệnh có thể đã xâm nhập vào Trung Quốc qua sản phẩm từ thịt hoặc hải sản đông lạnh.

Đối với chuyên gia về Trung Quốc Sari Arho Havrén, làm việc tại Bruxelles và Hồng Kông, Bắc Kinh quả là đang tung chiến dịch phủ nhận việc virus gây dịch Covid-19 xuất xứ từ Trung Quốc. Trên mạng Twitter ngày 20/11, chuyên gia Châu Âu này cho rằng "kiểu nói bóng gió" liên tục gần đây tại Trung Quốc về thực phẩm đông lạnh nhập khẩu bị nhiễm virus corona chủng mới "bắt đầu có ý nghĩa", gợi lên khả năng Covid-19 từ nước nước ngoài du nhập vào Trung Quốc để rồi bùng lên tại Vũ Hán.

Nhật báo phổ thông đại chúng Mỹ The New York Post ngày 20/11 vừa qua, khi đề cập đến việc Trung Quốc nêu bật bản nghiên cứu Ý, đã cáo buộc đích danh : "Trung Quốc đang sử dụng một nghiên cứu mới về sự lây lan sớm và thầm lặng của virus corona ở Ý để gieo rắc nghi ngờ về giả thuyết vững chắc theo đó quốc gia Châu Á này là nơi sinh ra đại dịch".

Bài nghiên cứu về giả thuyết Covid-19 có mặt ở Ý trước Vũ Hán

Công trình nghiên cứu Ý được Trung Quốc nhắc đến đã phát triển một giả thuyết từng được gợi lên vào mùa xuân vừa qua, theo đó con virus chủng mới đã lưu hành bên ngoài Trung Quốc sớm hơn người ta nghĩ.

Theo hãng tin Anh Reuters ngày 18/11, đây là một nghiên cứu do Viện Ung Thư Ý tại Milano công bố, theo đó các kháng thể đặc thù của con virus corona chủng mới đã được phát hiện trong các mẫu máu được thu thập trong một chiến dịch thử nghiệm tầm soát ung thư phổi tại Ý từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 3 năm 2000.

Tính ra, trong số 959 người khỏe mạnh tham gia thử nghiệm, có 11,6% đã phát triển kháng thể của virus - có nghĩa là đã tiếp xúc với virus corona – đa số là trước tháng Hai, tức là trước ngày bệnh nhân Covid-19 đầu tiên được ghi nhận là hôm 21/02/2020.

Theo Reuters, nếu các dữ liệu trong bản nghiên cứu Ý chính xác, điều đó sẽ thay đổi lịch sử của đại dịch Covid-19, và đặt lại vấn đề về thời điểm và nơi virus xuất hiện, vì cho đến nay, quan điểm chung vẫn là virus gây dịch Covid-19 được nhận dạng lần đầu tiên ở thành phố Vũ Hán, miền trung Trung Quốc vào tháng 12.

Ý kiến dè dặt về công trình của Ý

Hãng tin Anh tuy nhiên cũng trích dẫn nhiều nhà khoa học đã tỏ ý rất dè dặt trước công trình của Viện Ung Thư Ý và cho rằng cần phải kiểm tra thêm để xác minh.

Giáo sư Mark Pagel, giảng dạy tại Trường Khoa học Sinh học tại Đại học Reading (Anh Quốc), nhận xét : "Những kết quả này đáng để báo cáo, nhưng cần phải được xem là một vấn đề cần phải bổ sung bằng những thử nghiệm khác".

Vị giáo sư nêu bật thắc mắc : "Tất cả các bệnh nhân trong nghiên cứu đều không có triệu chứng Covid-19, mặc dù hầu hết đều từ 55-65 tuổi và đã từng hút thuốc. Đấy thường là nhóm có nguy cơ cao về nhiễm Covid-19, vì vậy thật khó hiểu là tại sao tất cả các bệnh nhân đều không có triệu chứng".

Nhiều nhà nghiên cứu cũng hoài nghi về tỷ lệ khá cao của người bị "nghi nhiễm" trong số những người tham gia thử nghiệm. Giáo sư trợ giảng Stephen Griffin tại Đại học Leeds (Anh Quốc) cho rằng : "Sẽ là một vấn đề nghiêm trọng nếu quả thực là một dạng dịch bệnh (mặc dù dường như không có triệu chứng) tồn tại trên quy mô như vậy ở Ý một năm trước khi đại dịch bùng lên như đang diễn ra, mà không được chú ý".

Ngành ngoại giao Trung Quốc "gợi ý" về xuất xứ từ nước ngoài

Cho dù vậy, sau khi thông tin về "những phát hiện" của các nhà nghiên cứu Ý được loan báo, giới chức chính quyền Trung Quốc đã nhấn mạnh đến công trình này để hàm ý rằng virus corona không hề xuất phát từ Trung Quốc.

Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 17/11 vừa qua, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã nhanh chóng tuyên bố rằng công trình nghiên cứu của Ý và các nghiên cứu tương tự khác cho thấy nguồn gốc của virus của bệnh Covid-19 là một "vấn đề khoa học phức tạp" và việc truy tìm nguồn gốc là một quá trình liên tục.

Và phát ngôn viên Trung Quốc nói thêm là nguồn gốc của con virus "có thể liên quan đến nhiều quốc gia".

Tuyên bố của ông Triệu Lập Kiên không có gì đáng ngạc nhiên, vì chính nhà ngoại giao này vào tháng Ba vừa qua đã không ngần ngại rêu rao trên tài khoản Twitter của ông rằng "rất có thể là Quân đội Mỹ đã mang dịch bệnh đến Vũ Hán", lập lại luận điệu của một trang web chuyên về thuyết âm mưu.

Ngay cả ngoại trưởng Trung Quốc cũng gieo rắc nghi vấn

Lập luận phủ nhận xuất xứ của virus corona từ Vũ Hán đã được chính ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đưa ra, mà gần đây nhất là nhân chuyến công du Châu Âu cuối tháng 8 vừa qua.

Phát biểu với báo chí tại Na Uy, ông Vương Nghị cho rằng dù Trung Quốc là quốc gia đầu tiên báo cáo sự tồn tại của virus corona chủng mới, nhưng "điều đó không có nghĩa là virus có nguồn gốc từ Trung Quốc". Và ngoại trưởng Trung Quốc khẳng định : "Chúng tôi đã thấy các báo cáo cho thấy virus đã xuất hiện ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới và có thể xuất hiện sớm hơn ở Trung Quốc".

Mai Vân

*************************

Covid và Bắc Triều Tiên : Những con đường lây nhiễm ngoài sức tưởng tượng

Tú Anh, RFI, 23/11/2020

Nếu tin vào chính quyền Bình Nhưỡng thì Bắc Triều Tiên hoàn toàn không có một ca Covid-19 nào. Thế nhưng, Tổ chức Y tế Thế giới thẩm định có hơn 6.000 trường hợp đáng nghi ngờ. Hư thực ra sao ? Điều chắc chắn là ở xứ sở khép kín này đang tràn ngập những tin đồn vượt trí tưởng tượng. Để giải thích siêu vi bằng đường nào lây vào Bắc Triều Tiên, truyền thông nhà nước phải cố sức thêu dệt.

Một nhân viên an ninh công cộng chận xe để buộc phải tẩy trùng nhằm ngăn ngừa dịch Covid-19. Ảnh chụp ngày 29/10/2020, trên đường dẫn vào thành phố Wonsan, tỉnh Kangwon (Bắc Triều Tiên).  AFP – Kim Won Jin

Từ Seoul, thông tín viên Nicolas Rocca tường thuật :

"Trong số những lời giải thích thiếu cơ sở gần đây nhất là thứ Năm vừa qua, truyền thông Bắc Triều Tiên cho rằng hàng hóa nhập từ nước ngoài đã mang theo siêu vi của ác qủy vào lãnh thổ, theo cách gọi của Rodong nhật báo, tờ báo của nhà nước.

Giả thuyết hoang tưởng này được đài truyền hình trung ương loan truyền thêm qua một bài phỏng vấn một bác sĩ Bắc Triều Tiên.

Bác sĩ này khẳng định siêu vi corona có thể đã theo các trận mưa tuyết và chim di trú. Cuối tháng 10, chính quyền Bình Nhưỡng đưa ra một giả thuyết khác : một đám mây bụi bí ẩn đã mang siêu vi vào Bắc Triều Tiên.

Thế là tất cả các công trình xây dựng ngoài trời đều ngưng lại hết, dân chúng trên toàn quốc bị bắt buộc ở trong nhà, cửa nẻo đóng kín.

Đám mây bí ẩn đó thật ra là bão cát từ sa mạc Gobi nằm giữa Trung Quốc và Mông Cổ, thường xuyên bao phủ miền bắc Hoa Lục và bay đến tận Hàn Quốc.

Đám mây cát này có thể mang theo hóa chất công nghệ đôc hại và kim loại nặng, nhưng xác quyết là nó mang theo siêu vi corona thì quả là một lời cáo buộc thiếu cơ sở".

Tú Anh

***********************

Covid-19 : Hàn Quốc chuẩn bị đối phó với làn sóng dịch thứ 3

Anh Vũ, RFI, 21/11/2020

Trong khi Châu Âu đang vất vả chống đỡ với làn sóng dịch Covid-19 thứ 2 thì tại Hàn Quốc, liên tiếp trong 4 ngày qua, số ca nhiễm virus corona thường nhật đã vượt qua ngưỡng 300 người. Quốc gia Châu Á từng được đánh giá là thành công trong kiểm soát hai đợt dịch hồi đầu và giữa năm. Chính phủ đã chính thức khẳng định làn sóng dịch thứ 3 đã xuất hiện và khẩn trương hành động nhằm ngăn chặn đà lây lan của virus.

Khách bộ hành tại trung tâm Seoul (Hàn Quốc) ngày 19/11/2020. Vùng thủ đô Seoul đang là nơi tập trung 1/3 số ca nhiễm Covid-19 mới  Reuters – Heo Ran

Thông tín viên Nicolas Rocca, tại Seoul :

"Hãy tránh tụ tập trong các lễn hội cuối năm" và "hãy hạn chế các hoạt động ở bên ngoài trừ khi thiết yếu", đó là thông điệp được thủ tướng Chung Sye-kyun chuyển đến dân chúng qua truyền hình tối hôm 20/11.Nhìn từ bên ngoài Hàn Quốc, mỗi ngày có thêm 300 ca nhiễm dường như là ít, nhưng thực tế này kéo theo việc gia tăng các biện pháp y tế.

Các hạn chế và giãn cách xã hội, quy định theo 5 cấp độ, giờ được đặt ở mức 1,5 trong nhiều thành phố, đặc biệt trong vùng thủ đô Seoul, nơi tập trung 1/3 số ca nhiễm mới. Việc nâng ngưỡng cảnh báo trước hết mang tính tượng trưng, bởi vì điểm mới duy nhất liên quan đến việc đeo khẩu trang được mở rộng ra những nơi tập thể thao ngoài trời. Mục đích là chuẩn bị cho dân cư chuyển sang mức báo động 2, nghiêm ngặt hơn.

Cho đến giờ, nguồn gốc của các ca nhiễm mới đều được xác định một cách hiệu quả. Đây cũng chính là một trong những chìa khóa đối phó thành công với Covid-19 ở Hàn Quốc. Nhưng mới đây, hiệu quả kém dần, 15% các ca nhiễm mới không thể xác định được nguồn gốc. Những số liệu mới khiến người ta lo lắng trong khi mà 15 ngày nữa, gần 500 nghìn học sinh trung học sẽ bắt đầu kỳ thi vào đại học.

Anh Vũ

Theo một nghiên cứu huyết thanh học được thực hiện trong những tuần qua, gần một phần hai dân thủ đô New Dehli dường như đã bị nhiễm Covid-19. Với kết quả này, New Dehli, một trong những thành phố bị ảnh hưởng dịch bệnh nặng nhất, có lẽ sắp đi đến miễn dịch cộng đồng.

Một góc khu phố cổ ở thủ đô New Delhi, Ấn Độ, ngày 17/10/2020.  AFP-JEWEL SAMAD

Từ thủ đô Ấn Độ, thông tín viên đài RFI, Sébastien Farcis giải thích :

"Trung tâm New Dehli là khu phố cổ của thủ đô, bao gồm nhiều hẻm nhỏ chật hẹp, đông đúc dân cư và là nơi có nhiều chợ đầu mối và chợ thủ công đông người lui tới.

Đây cũng chính là môi trường lý tưởng cho Covid-19 lây lan. Theo nghiên cứu huyết thanh học được thực hiện trong tháng 10/2020, có đến 49,5% trong số 580.000 dân cư của khu phố cổ này bị nhiễm virus, thường thì không có biểu hiện các triệu chứng.

Điều này giúp cho người dân ở đây có khả năng miễn dịch tạm thời. Tuy nhiên, ở bên ngoài khu phố cổ, khả năng miễn dịch lại ít hơn : chỉ có 25,5% dân cư toàn thành phố có dấu vết của virus trong cơ thể.

Hiện tại, thủ đô New Dehli đang trải qua một đợt dịch mới do tình trạng tụ họp đông người trong mùa lễ hiện nay gây ra. Mỗi ngày có hơn 7.000 ca nhiễm mới, tức chiếm gần 20% tổng số ca nhiễm được phát hiện tại Ấn Độ. Chính quyền liên bang có kế hoạch khẩn trương mở thêm nhiều giường bệnh chăm sóc tích cực và điều bác sĩ quân y để hỗ trợ cho ngành y dân sự".

Minh Anh

Covid-19 "vuột khỏi tầm kiểm soát", Pháp sắp bị "tái phong tỏa"

Cơn sốt dâng cao tại Pháp trước đà lây lan theo cấp số nhân của dịch Covid-19 trên toàn quốc là chủ đề thời sự được phân tích, bình luận nhiều nhất trên báo chí Pháp ra ngày 28/10/2020. Bên cạnh đó, cuộc vận động tranh cử tổng thống nước rút ở Mỹ cũng tiếp tục được chú ý vào lúc còn không đầy một tuần nữa là đến ngày bầu cử.

Thủ tướng Pháp Jean Castex (phải) và bộ trưởng Giáo Dục Jean-Michel Blanquer trên bậc thềm Điện Elysée, Paris, ngày 28/10/2020.  AFP - LUDOVIC MARIN

Riêng về Châu Á, các báo mỗi tờ một trọng tâm : Trong lúc Le Monde chú ý đến một sáng kiến khác thường của phong trào thanh niên đòi cải tổ chế độ quân chủ Thái Lan, thì Les Echos để mắt đến việc Hoa Kỳ và Ấn Độ củng cố liên minh chống Trung Quốc, La Croix quan ngại trước cuộc đọ sức càng lúc càng gay go giữa Bắc Kinh và Washington trên vấn đề Đài Loan, và Le Figaro quan tâm đến thế kẹt của ngân hàng Anh Quốc HSBC dưới sức ép của Mỹ và Trung Quốc.

Về tình hình dịch Covid-19 tăng tốc độ lây lan tại Pháp, phân tích của các báo đều xoay quanh hai cụm từ khóa : "vuột khỏi tầm kiểm soát" và "tái phong tỏa".

Covid-19 trở thành bất khả kiểm soát

Trang nhất Le Monde chạy một tựa lớn hết sức bi quan : "Dịch bệnh giờ đây đã vuột khỏi tầm kiểm soát". Theo tờ báo, tình hình đã trở nên cực kỳ nghiêm trọng. Khắp nơi trên lãnh thổ Pháp, các bệnh viện đều đã kích hoạt hệ thống đối phó với khủng hoảng, chuẩn bị đón làn sóng bệnh nhân Covid-19, được cho là sẽ tràn vào các cơ sở y tế trong một hai tuần lễ sắp tới.

Tại vùng Paris-Ile de France, các bệnh viện đã được chỉ thị tạm hoãn đại bộ phận các ca giải phẫu không khẩn cấp, để dành giường điều trị đặc biệt cho các bệnh nhân Covid-19. Về phần chính phủ, các hạn chế sẽ được siết chặt thêm, và nhiều biện pháp mới được quyết định vào sáng hôm nay thứ Tư, 28/10.

Thủ tướng Castex từ giảm phong tỏa đến tái phong tỏa

Một trong những biện pháp mới đó sẽ là việc tái phong tỏa nước Pháp để kềm hãm tốc độ truyền nhiễm của virus corona. Đối với Libération, đây sẽ là một thực tế thật oái oăm đối với thủ tướng Jean Castex.

Ngay trên trang nhất, trên một bức ảnh chụp thủ tướng Pháp đang cúi đầu đeo khẩu trang, nhật báo thiên tả Pháp chạy hàng tít lớn vỏn vẹn vài ba từ "Coronavirus : Ngài Tái phong tỏa – Monsieur Reconfinement". Đây là một danh hiệu thật mỉa mai đối với người mà cách đây vài tháng từng được ca ngợi là tác giả của một kế hoạch giảm phong tỏa thành công.

Theo Libération, chiến lược giảm nhẹ phong tỏa vừa qua coi như đã thất bại. Dịch bệnh bùng phát trở lại, dữ dội hơn, lệnh giới nghiêm ban hành để đối phó không hiệu quả. Tình hình đó đã buộc tổng thống Pháp Emmanuel Macron phải công bố các biện pháp hạn chế nghiêm khắc hơn nhiều, và chính thủ tướng Castex sẽ phải đệ trình kế hoạch ra trước Quốc hội để được thông qua vào ngày mai.

Tái phong tỏa sẽ đánh qụy nền kinh tế

Không hẹn mà gặp, cả hai tờ Le Figaro và Les Echos đều có vẻ không mấy tán thành biện pháp tái phong tỏa khi nêu bật nguy cơ nền kinh tế Pháp bị đánh gục hoàn toàn vào lúc vừa ngoi ngóp được trở lại sau hàng tuần lễ phong tỏa.

Le Figaro chạy trên trang nhất tựa lớn dưới dạng câu hỏi "Có thể nào tái phong tỏa mà không làm kinh tế phá sản hay không ?".

Theo nhật báo cánh hữu Pháp, giới chủ doanh nghiệp đã rất lo ngại trước nguy cơ hy vọng hồi phục kinh tế đang manh nha sau cú sốc của lần phong tỏa đầu tiên sẽ bị dập tắt hoàn toàn nếu chính phủ áp đặt các biện pháp y tế quá mạnh bạo để chống dịch.

Le Figaro khẳng định rằng hiện nay nhiều ngành nghề đang lâm nguy, và theo giới chủ doanh nghiệp, nếu chính quyền quyết định tái phong tỏa ở cấp toàn quốc, một số lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như cửa hàng kinh doanh sẽ không còn gượng dậy được nữa.

Nỗi lo ngại của giới doanh nhân

Cùng một quan điểm như Le Figaro, nhật báo kinh tế Les Echos cũng thấy là tại Pháp : "Nền kinh tế đang bị nguy cơ tái phong tỏa đe dọa". Tờ báo nhắc lại rằng chính quyền dự trù một biện pháp phong tỏa trên bình diện quốc gia, nhưng không gắt gao như vào mùa xuân vừa qua.

Theo Les Echos, các doanh nghiệp, từng bị đại dịch Covid-19 làm cho điêu đứng từ tháng 3 vừa qua, giờ đây đang nơm nớp trước nguy cơ gọng kềm y tế lại siết chặt trở lại. Đối với tờ báo Pháp, chính quyền cũng sẽ bị ảnh hưởng. Các hoạt động kinh tế trong quý IV sẽ tuột dốc, buộc chính phủ phải ban hành các biện pháp hỗ trợ nếu không muốn toàn bộ nền kinh tế sụp đổ.

Tuổi 20 và những hạn chế thời Covid-19

Trái với các đồng nghiệp, nhật báo công giáo La Croix không nói dông dài về các diễn biến mới nhất liên quan đến dịch Covid-19, mà nêu bật tác động của đại dịch trên tầng lớp thanh niên Pháp.

Ngay trang nhất, La Croix chạy hàng tít lớn : "Được 20 tuổi vào năm 2020", kèm theo câu hỏi : "Thanh niên Pháp nhìn cuộc sống của mình bị dịch Covid-19 đảo lộn như thế nào ?".

Ở trang trong, trong bài phóng sự mang tựa đề "Sống tuổi 20 trong thời giới nghiêm", La Croix chua chát nhận định : "Ở vào độ tuổi khi người ta thích vui chơi, nhảy múa, sẵn sàng thức thâu đêm để bàn luận về việc cải tạo thế giới, lệnh giới nghiêm đã vang lên như tiếng chuông báo hiệu giờ ra chơi đã kết thúc".

Thế nhưng, theo ghi nhận của tờ báo, giới trẻ không hề bi quan. Cho dù đối với một số thanh niên, bước đầu tiên vào đời sống trưởng thành đã trông giống như một bước hụt chân, thế nhưng họ vẫn tiếp tục mơ ước về một tương lai tươi sáng.

Cái hay của biện pháp tự nguyện cách ly

Cũng liên quan đến dịch Covid-19, rất đáng chú ý là bài xã luận trên La Croix mang tựa ngắn gọn : "Tự kiểm soát".

Tờ báo nhắc lại ý tưởng ngày càng được chia sẻ là dịch bệnh tại Pháp có lẽ đã trở thành bất khả kiểm soát. Đối với La Croix, quả thực là những tuần lễ sắp tới đây mang tính then chốt và đặc biệt rất khó khăn. Tuy nhiên, nếu virus ngày càng lan rộng thì chính phủ vẫn còn những công cụ để khống chế đà lây nhiễm.

Trong những biện pháp dự kiến có việc tái phong tỏa - một phần hoặc theo đối tượng cụ thể - thậm chí biện pháp gọi là "tự phong tỏa tự chọn" như một số bác sĩ chủ trương. Đây là việc các cá nhân tự nguyện tuân thủ các hạn chế để góp sức chống đại dịch, điều mà trong thực tế nhiều người cao niên và các đối tượng dễ bị tác hại nhất đã áp dụng để tránh giao lưu với người ngoài và tự bảo vệ mình.

Đối với La Croix, đây là một bài tập dân chủ khá tế nhị, đòi hỏi một sự cân bằng giữa tự do cá nhân và biện pháp cưỡng chế, nhưng đó cũng là một thái độ tự giác, có trách nhiệm để bảo vệ mình và bảo vệ cả tập thể. Và nhất là để không hẳn mất quyền kiểm soát.

Nga "bầu" cho Trump

Chủ đề lớn thứ hai được các báo khai thác là cuộc đua nước rút tại Mỹ giữa hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ, khi chỉ còn không đầy một tuần là đến ngày bầu cử.

Le Monde đặc biệt ghi nhận sự kiện nữ thẩm phán Barrett được Thượng Viện Mỹ bầu vào Tối Cao Pháp Viện mà tờ báo xác định là "Một chiến thắng của ông Trump", tựa bài báo trong chuyên mục Bầu Cử Mỹ 2020.

Đối với Le Monde, bà Amy Coney Barrett là thẩm phán Tối Cao Pháp Viện Mỹ thứ ba được chính tổng thống Trump đề cử. Việc bà được vào Tối Cao Pháp Viện được cho là rất quan trọng trong bối cảnh định chế này rất có thể sẽ phải xử lý nhiều vấn đề nẩy sinh nhân cuộc bầu cử tới đây.

Trong một bài phân tích thứ hai về cuộc đua vào Nhà Trắng nhìn từ phía Nga, Le Monde chạy tựa rất dí dỏm, biến cụm từ thường thấy trên đồng đô la Mỹ "In God We Trust" thành "In Trump We Still Trust" tạm dịch là "Chúng tôi vẫn tin vào Trump".

Theo Le Monde, cho dù quan hệ Nga-Mỹ có nhiều dấu hiệu thụt lùi trong 4 năm nhiệm kỳ của ông Trump, nhưng Moskva đã tận dụng được những hỗn loạn và khoảng trống do tổng thống Mỹ Trump tạo ra để hưởng lợi.

Mặt khác, dù chính quyền của ông rất cứng rắn với Moskva, nhưng bản thân ông Trump thường tìm cách tránh đụng chạm hoặc dàn hòa với Nga, vì vậy nhìn từ phía Nga, việc ông Trump làm tiếp một nhiệm kỳ thứ hai được nhiều người hoan nghênh.

Những người Cộng hòa không thích Trump

Cũng nhìn về cuộc bầu cử Mỹ, nhật báo Libération trong số ra hôm nay đã xoáy mạnh trên những cử tri hay thành phần trong đảng Cộng hòa chống ông Trump.

Một phóng sự của đặc phái viên Le Monde tại Ohio và Florida đã tìm hiểu xem lý do vì sao một số cử tri thất vọng vì ông Trump đã quyết định bầu cho ông Joe Biden lần này.

Một bài thứ hai đề cập đến hoạt động của nhóm được mệnh danh là "Never Trumpers", tạm dịch là "Không bao giờ theo Trump nữa". Đây là các nhóm đảng viên đảng Cộng hòa, như nhóm mang tên là Lincoln Project chẳng hạn, đã dùng mọi hình thức để thuyết phục những ai còn do dự hay đang thất vọng vì ông Trump là nên ủng hộ Joe Biden. 

Mỹ và Ấn Độ liên thủ chống Trung Quốc

Về Châu Á, hai bài viết lý thú nhất là bài về tương quan tay ba Ấn Độ, Hoa Kỳ và Trung Quốc trên tờ Les Echos, và bài trên tờ Le Monde đề cập đến sự kiện phong trào biểu tình tại Thái Lan yêu cầu nước Đức hỗ trợ trong cuộc đấu tranh đòi cải tổ chế độ quân chủ. 

Trong bài "Mỹ và Ấn Độ trên "cùng một làn sóng" chống Trung Quốc", nhật báo Les Echos ghi nhận sự kiện mới đây khi đến New Delhi để gặp gỡ các đồng nhiệm, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper và ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã chủ yếu nói về thái độ của Bắc Kinh trong khu vực.

Điểm đáng nói được Les Echos ghi nhận là nếu các bộ trưởng Mỹ lớn tiếng tố cáo đích danh Trung Quốc hiếu chiến, xâm lược, thì hai đồng nhiệm của họ thì không nêu cụ thể tên Trung Quốc trong cuộc họp, nhưng ngoại trưởng Ấn nói rằng hòa bình chỉ có thể thực hiện được nếu tất cả các nước tôn trọng "sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của tất cả các quốc gia".

Theo Les Echos, dù là Ấn Độ hay Mỹ, quan hệ với Trung Quốc ngày càng trở nên căng thẳng. Hoa Kỳ đang tham gia vào một cuộc chiến thương mại trong khi gia tăng những lời cảnh báo chống lại sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng lớn của Bắc Kinh. New Delhi thì đang tìm kiếm sự hỗ trợ quốc tế sau một cuộc đụng độ chết người vào tháng 6 ở Ladakh, vùng biên giới với Trung Quốc, vụ đầu tiên trong 45 năm, khiến 20 người chết ở phía Ấn Độ và một số nạn nhân chưa xác định trong hàng ngũ Trung Quốc.

Thanh niên Thái Lan biểu tình cầu viện Đức

Le Monde thì chú ý đến sự kiện phong trào sinh viên biểu tình tại Thái Lan lại mong chờ hỗ trợ từ phía Đức, nơi mà Quốc Vương Thái Lan thường xuyên cư ngụ, cho dù vẫn điều hành đất nước.

Một trong những lý do giải thích điều trên, đó là việc vua Maha Vajiralongkorn, một trong những đối tượng bị phong trào sinh viên Thái Lan phản đối hiện đang làm cho Berlin bất bình vì vi phạm một nguyên tắc bất thành văn trong ngành ngoại giao là không điều hành đất nước từ nơi ông chỉ có tư cách là khách.

Trọng Nghĩa

Covid-19 : Trước làn sóng dịch thứ 2, Pháp không loại trừ trở lại phong tỏa

Nước Pháp chuẩn bị siết chặt thêm các biện pháp đối phó với làn sóng dịch Covid-19 thứ 2 ngày thêm dữ dội; căng thẳng ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ-Pháp lên cao, lợi ích của Pháp ở Trung Đông bắt đầu bị tấn công ; bầu cử tổng thống Mỹ, cuộc đua của hai ứng cử viên Trump- Biden bước vào chặng nước rút gay cấn. Trên đây là những chủ đề chính của các báo Pháp ra hôm nay.

Các bác sĩ chăm sóc một bệnh nhân Covid-19 trong một phòng điều trị tích cực của bệnh viện Robert Ballanger, ngoại ô Paris. Ảnh chụp ngày 26/10/2020.  Reuters- GONZALO FUENTES

"Covid : Pháp chuẩn bị siết chặt thêm" là hàng tựa lớn trang nhất nhật báo Le Figaro và cũng là tựa mà độc giả có thể bắt gặp ở khắp các phương tiện truyền thông Pháp hôm nay. Trước tình hình mỗi ngày có thêm hàng chục nghìn ca nhiễm, lệnh giới nghiêm dường như không đủ để ngăn chặn đà lây lan của virus corona, liên tiếp trong ngày hôm nay và ngày mai, tổng thống Macron triệu tập hai cuộc họp khẩn với Hội Đồng Quốc Phòng về y tế để tìm các biện pháp nghiêm ngặt hơn để đối phó với đà lây lan của Covid -19.

Theo Le Figaro, cuối tuần qua, tổng thống Pháp Macron đã phát biểu rằng "không có sự lựa chọn nữa", tình hình y tế của cả nước đang nghiêm trọng, trước sự bùng lên của trận dịch "không còn kiểm soát được". Trong tuần này, chính phủ phải thông báo các biện pháp siết chặt hơn nữa để đối phó với làn sóng dịch thứ 2. Có nhiều kịch bản giải pháp đã được đặt lên bàn : Bắt đầu lệnh giới nghiêm sớm hơn ; Toàn bộ dân cư có thể bị phong tỏa trong những ngày cuối tuần ; Cho phong tỏa toàn bộ trong nhiều tuần ở các vùng dịch đang bùng nổ. Khả năng lựa chọn của chính phủ không nhiều, trong lúc họ phải cân nhắc giữa một bên là sức khỏe người dân và một bên là kinh tế. Nếu một lần nữa đặt cả nước trong phong tỏa thì sẽ là một "tai họa cho kinh tế". Đây chính là điều khiến chính phủ đau đầu.

Nhật báo Les Echos ghi nhận : "Covid : làn sóng dịch thứ 2 dữ dội buộc Macron ra các biện pháp thắt chặt mới". Theo tờ báo thì tình hình chưa bao giờ nghiêm trọng như thế này kể từ đợt dịch thứ nhất mùa xuân vừa rồi. Làn sóng dịch thứ 2 mới bắt đầu đã tăng tốc mạnh chưa từng thấy, có ngày ghi nhận thêm 52 nghìn ca nhiễm mới, buộc chính phủ và tổng thống Macron phải hành động ngay. Còn báo Le Monde nhận thấy, "khi mối hoài nghi về các biện pháp xử lý khủng hoảng dịch của chính phủ vẫn ngày càng lớn, tổng thống Macron buộc phải chứng tỏ là một tổng thống quyết đoán, thậm chí độc đoán".

Làn sóng dịch thứ 2 dâng trào khắp Châu Âu

Các báo cũng ghi nhận, không chỉ riêng nước Pháp đang phải hứng chịu đợt bùng phát dữ dội của virus corona mà cả Châu Âu. Có thể nói là khắp châu lục, các nước đều đã và đang khẩn trương ban hành những biện pháp nghiêm ngặt, đồng thời vẫn cố gắng tìm cách duy trì hoạt động kinh tế.

Phong tỏa, không còn là kiêng kỵ nữa. Một số nước như Ý đã áp dụng phong tỏa cục bộ từng vùng. Tây Ban Nha thì siết thêm lệnh giới nghiêm… Các báo đều có chung nhận xét "những tháng tới dự báo sẽ còn rất khó khăn". Báo Le Monde chạy tựa : "Châu Âu căng thẳng trước viễn ảnh tái phong tỏa". Căng thẳng với tốc độ bùng phát của dịch bệnh, lo lắng kinh tế đất nước suy sụp vì các biện pháp chống dịch, trong khi đó ở một số nước như Ý và Ba Lan, việc xử lý khủng hoảng y tế cùng các biện pháp giới hạn tự do bị chỉ trích, thậm chí còn bị một bộ phận dân chúng phản đối.

Khi Erdogan nhân danh người bảo vệ đạo Hồi

Chuyển qua với một thời sự khác đang nóng thêm từng ngày ở Pháp, nhưng liên quan đến ngoại giao. Vài câu lăng mạ của ông Recep Tyyip Erdogan nhắm vào đồng nhiệm Emmanuel Macron đã đẩy căng thẳng quan hệ Pháp – Thổ, vốn đã nhiều bất hòa, lên một nấc mới.

Nhiều tờ báo đều cố gắng lý giải "Vì sao Erdogan công kích thô bạo Macron", tựa chính của Le Monde. Trong khi La Croix đặt câu hỏi : Vì sao Erdogan nhằm vào nước Pháp".

Quan hệ Paris – Ankara thời gian gần đây đã có không ít căng thẳng trên nhiều hồ sơ địa chính trị khu vực do Thổ Nhĩ Kỳ của tổng thống Erdogan không ngừng bành trướng ảnh hưởng, hành động ngạo mạn. Căng thẳng bùng lên khi tổng thống Erdogan liên tiếp có các phát biểu sỉ vả ông Emmanuel Macron bị thần kinh chỉ vì tổng thống Pháp khẳng định quan điểm bảo vệ tự do ngôn luận xung quanh các tranh biếm họa đấng tiên tri Mohamed của người Hồi giáo liên quan đến vụ khủng bố chặt đầu thầy giáo Samuel Paty vừa xảy ra tại Pháp hôm 16/10 vừa qua.  

Xã luận báo Le Monde đặt câu hỏi : Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tìm kiếm gì ? Trước tiên ông tìm cách khuấy thêm các xung đột ở bên ngoài và để xuất hiện trước dân chúng trong nước như là một người kiến tạo một đế chế Ottoman mới, trong lúc Erdogan đang gặp nhiều khó khăn về kinh tế, chính trị ở bên trong. Ở bên ngoài, Tayyip Recep Erdogan muốn chứng tỏ mình là người bảo vệ chính cho thế giới Hồi giáo, nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Saudi Arabia.

Theo tờ báo, phản ứng thô lỗ của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ còn thể hiện sự hậm hực trước việc Paris đang chuẩn bị một dự luật về Đạo Hồi, điều đó sẽ ngăn chặn Thổ Nhĩ Kỳ gây ảnh hưởng trong cộng đồng người Hồi giáo tại Pháp.

Theo Le Monde, "Pháp, trên tuyến đầu ở phía đông Địa Trung Hải, không thể bị đơn độc đối mặt với chính sách phiêu lưu của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ". Các lãnh đạo Châu Âu đã lên tiếng bày tỏ đoàn kết ủng hộ Pháp, đây là điều quan trọng. Tờ báo kêu gọi lãnh đạo các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu, đặc biệt là Đức, phải lên tiếng, cũng như tổng thư ký khối NATO Jens Stoltenberg đã tỏ lập trường cứng rắn hơn trước những hành động lệch lạc của Ankara trong liên minh này.

Cũng về hồ sơ này, nhật báo công giáo La Croix  đồng quan điểm với các báo khác, cho rằng việc "tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đả kích thô bạo ông Emmanuel Macron còn nhằm cố gắng chia rẽ Châu Âu và che giấu những thất bại kinh tế, cũng như quân sự". Xã luận La Croix khẳng định : Tất cả những việc làm thái quá, ngang ngược của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vừa qua chỉ có thể được coi như là cơn bốc đồng của một lãnh đạo dân túy đang suy yếu.

Mặc dù bị lên án vì những phát ngôn thóa mạ đồng nhiệm Pháp, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không lùi bước. Ông còn khuấy động làn sóng bài Pháp ở khắp nơi trong thế giới Hồi giáo và đặc biệt trong vùng Ả rập.

Nhật báo Les Echos ghi nhận : "Kêu gọi tẩy chay : Ankara tiếp tục cuộc tấn công Paris". Lời kêu gọi tẩy chay hàng hóa Pháp của ông Erdogan đã kích động được ít nhiều ở các nước Hồi giáo Ả rập. Nhật báo Libération nhận thấy phong trào bài Pháp ở các nước Ả rập tuy quy mô mới manh nha, phản ứng ở từng nơi có khác nhau tùy theo tính chất quan hệ chính trị và ngoại giao với Paris. Ở chiều ngược lại đang hình thành ở khu vực Trung Cận Đông một trục chống Thổ bảo vệ Pháp, đi đầu là Ai Cập và Saudi Arabia.

Bầu cử tổng thống Mỹ : Cuộc đua tập trung ở vài bang chủ chốt

Một chủ đề thời sự khác mà các báo Pháp không để bỏ qua lúc này là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020, chỉ còn một tuần nữa sẽ chính thức diễn ra.

Le Figaro ghi nhận, trong chặng cuối cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, hai đối thủ Trump-Biden vẫn tiếp tục bám sát nhau. Nhưng hơn thua giữa hai đối thủ vẫn sẽ chỉ được phân định ở một vài bang.

Các cuộc thăm dò về ý định bỏ phiếu của những ngày này vẫn cho kết quả ứng cử viên đảng Dân chủ vượt trên ứng viên đảng Cộng hòa với khoảng cách cả chục điểm trên phạm vi toàn quốc. Điều này cũng giống như kỳ bầu cử tổng thống 2016. Lần này cũng vậy, chiến trường phân định thắng thua vẫn chỉ ở một vài bang chủ chốt.

Nhưng theo Le Figaro, ở ít nhất 3 bang chủ chốt như Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, Donald Trump đang thu hẹp khoảng cách, Joe Biden chỉ còn vượt trên Donald Trump có 3 điểm. Đây cũng là 3 bang mà ông Trump đã giành chiến thắng cách đây 4 năm. Ứng viên Dân chủ cũng đang mất dần ưu thế ở 3 bang miền nam : Florida, Georgia và Bắc Carolina.

Tình hình ở các bang quyết định khác cũng đang biến động lên xuống khó lường. Chính vì thế mà cả hai ứng viên trong tuần qua đã dồn tổng lực vận động ở các bang chiến trường. Ông Trump thậm chí có ngày làm tới 2-3 cuộc mít tinh tranh cử. Phe Dân chủ huy động cả cựu tổng thống Obama vào cuộc. Đường đua càng ngắn lại thì càng thêm gay cấn. Không một dự báo nào có thể đáng tin cậy.

Xã luận của Le Figaro phân tích chút hy vọng cho cả 2 đối thủ. Tờ báo đặt câu hỏi : Liệu nước Mỹ có thay đổi so với kỳ bầu cử 2016 ? Thái độ miệt thị coi thường giới chính trị của ông Trump đã mất hẳn chưa ? Không có gì bảo đảm, nếu cứ nhìn vào sự phấn khích của những người ủng hộ vị tổng thống sắp mãn nhiệm thì thấy không có dấu hiệu nào chứng tỏ ông Doanld Trump đang suy yếu. Tuy nhiên kỳ bầu cử này diễn ra trong bối cảnh hoàn toàn khác cách đây 4 năm. Có điều cần ghi nhận : Trump vẫn là Trump, nhưng Joe Biden không phải là Hillary Clinton. Ứng viên Dân chủ hiện tại không bị ghét bằng cựu ngoại trưởng của Barack Obama. Ý thức được điểm yếu, ông Biden tỏ ra kín đáo một cách khéo léo, tận dụng tối đa sự chán trường, mệt mỏi của người dân Mỹ. Trump lúc này đang phải chiến đấu với chính mình.

Còn nhật báo Les Echos thì đề cập đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ dưới khía cạnh kinh tế qua bài viết ghi nhận bảng thành tích kinh tế của Trump bị Covid 19 phá hỏng. Kinh tế là vũ khí chủ đạo để giúp ông Donald Trump tái đắc cử. Thế nhưng, trận đại dịch virus corona tràn vào nước Mỹ đang cản trở tham vọng của ông Trump. Đồng thời, việc phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc nhằm mục tiêu là bảo hộ kinh tế Mỹ, nhưng chính nó đã làm thâm hụt ngân sách, tăng trưởng chậm lại và làm kinh tế Mỹ bị suy yếu, Les Echos dựa trên các số liệu của viện nghiên cứu Oxford Economic khẳng định.

Trong một bài viết khác, Les Echos cho rằng trong 4 năm làm tổng thống, ông Trump đã "không làm biến đổi được nước Mỹ như ông hứa hẹn nhưng ông đã thành công trong việc làm biến đổi diện mạo, cục diện thế giới".

Anh Vũ

Nỗi lo khó khăn khi đại dịch Covid kéo dài

Nguyễn Lai, VOA, 24/10/2020

Nỗi lo cơm áo gạo tiền và ám ảnh thất nghiệp đang oằn nặng đôi vai người lao động trong nước giữa lúc đại dịch Covid kéo dài chưa có hồi kết.

Nhân viên y tế thực hiện việc kiểm soát và khử khuẩn tại nhà hàng nơi bệnh nhân Covid-19số 447 làm việc tại Hà Nội. (Ảnh chụp màn hình VnExpress)

Nỗi lo cơm áo gạo tiền và ám ảnh thất nghiệp đang oằn nặng đôi vai người lao động trong nước giữa lúc đại dịch Covid kéo dài chưa có hồi kết.

Hoạt động kinh tế bị ngưng trệ, khách du lịch quốc tế không có, nhiều cơ sở kinh doanh, sản xuất tạm đóng cửa khiến tình trạng thất nghiệp gia tăng và nhiều hộ gia đình lâm cảnh túng thiếu.

Trong căn hộ chật chội và cũ nát trên đường Kim Mã, quận Ba Đình, Hà Nội, anh Đoàn Quốc Anh, một nhân viên giao nhận của một tập đoàn lớn, cho biết từ khi bị sa thải mấy tháng nay, anh chưa thể tìm được việc làm mới. Thời buổi phần lớn các công ty, doanh nghiệp đang tìm cách ‘đuổi’ bớt người để giảm nhẹ gánh nặng chi phí, anh và những người đồng cảnh ngộ không có hy vọng gì. Toàn bộ chi phí sinh hoạt của gia đình bốn miệng ăn giờ trông cả vào người vợ.

"Mình thì vẫn liên lạc với anh em đồng nghiệp cũ trong công ty để xem có việc gì không thì giới thiệu cho mình, nhưng suốt mấy tháng qua chẳng nơi nào cần người cả. Ngay cả dàn lãnh đạo chỗ làm cũ họ cũng đã đuổi một nửa, chỉ giữ lại mấy người thôi", Quốc Ạnh buồn rầu chia sẻ.

Ngay cả những gia đình có điều kiện kinh tế khá giả, nỗi lo lạm phát và đời sống kinh tế khó khăn kéo dài cũng đang len lỏi vào tâm trí họ.

Bà Nguyễn Minh Hương, một cư dân khu vực phố cổ, quận Hoàn Kiếm, cho biết từ vài tháng nay, căn nhà mặt đường của bà vốn cho thuê dài hạn làm home stay cho khách ngoại quốc đã phải miễn và giảm hơn nửa tiền thuê hàng tháng bởi không có khách. Những thu nhập thêm từ tiền cổ phiếu của một số công ty cũng không còn được bao nhiêu, do lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng trong suốt gần một năm nay kể từ khi Covid bùng phát. Cậu con trai đi làm thì thu nhập cũng bấp bênh nên mọi chi phí sinh hoạt gia đình đều trông vào đồng lương hưu ít ỏi của bà. Trước tình hình đó, bà Hương đã phải tiêu dần tiền tiết kiệm và bán bớt những món đồ giá trị để trang trải cuộc sống. Bà e rằng nếu tình hình này còn kéo dài thì gia đình bà cũng sẽ lâm vào cảnh khó khăn, túng thiếu.

"Khó khăn thật sự đấy chứ không đùa đâu. Nói chung nhiều người bây giờ là phải tiêu vào lõi rồi, chứ không phải là chi tiêu bằng số tiền người ta kiếm được như trước nữa. Khách du lịch không có, hàng quán cũng không có khách mấy vì nhiều người hạn chế chi tiêu…thất nghiệp ngày càng nhiều... Giá vàng thời gian gần đây cũng tăng vọt rồi", bà Hương chia sẻ với VOA.

Đối với những người cao tuổi, có nhiều kinh nghiệm sống như bà Hương, thì giá vàng tăng không phải là một tín hiệu tốt. Đây là dấu hiệu cho thấy lạm phát có thể tăng cao, đồng tiền đang mất giá do tình trạng kinh tế và sản xuất ảm đạm kéo dài.

Nỗi lo đại dịch chưa hết mà tai ương lũ lụt đã ập tới Việt Nam. Bà Hương sợ rằng những tháng tới không chỉ người dân miền Trung mà cả những gia đình ở thủ đô Hà Nội như bà cũng phải chịu cảnh quẫn bách khi đồng tiền thì kiếm không ra mà giá cả mọi thứ cứ theo nhau phi mã.

Nguyễn Lại

Nguồn : VOA, 24/10/2020

***************************

Chuyên gia : Covid sẽ nguy hiểm hơn vàomùa lễ hội cuối năm

VOA, 24/10/2020

Những tháng cuối năm khi tiết trời lạnh hơn vào mùa đông sẽ có rủi ro về cúm mùa cộng với việc mọi người đi lại, tụ tập đông trong mùa lễ hội càng làm tăng nguy cơ dịch Covid-19 diễn biến phức tạp ở Mỹ, một chuyên gia cảnh báo và kêu gọi mọi người cẩn trọng.

Những nơi mua sắm tập trung đông đúc vào ngày thứ Sáu Đen sẽ rất rủi ro với dịch Covid-19

Mới đây, Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đưa ra hướng dẫn về việc tụ họp trong mùa lễ và những điều người Mỹ cần lưu ý trước khi đi lại, tổ chức hoặc tham dự các bữa tiệc.

‘Cộng lại sẽ nguy hiểm’

Từ tháng 9 đã có cúm mùa ‘trong khi Covid-19 đang tăng cao trở lại, chúng ta phải cẩn thận vì hai thứ này mà cộng lại sẽ rất nguy hiểm,’ bác sĩ Võ Đình Hữu từ thành phố Pomona, bang California, khuyến cáo.

Ông cho biết cho đến thời điểm này chưa có báo cáo có ca nào vừa nhiễm virus corona vừa nhiễm cúm và kêu gọi mọi người, nhất là các cụ già và trẻ nhỏ, nên chích ngừa cúm.

Ông nói dù chưa có bằng chứng cho thấy virus corona suy yếu khi trời nóng hay mạnh lên khi trời lạnh, nhưng trời nóng có cái tốt là ít có khả năng bị cúm hay sưng phổi.

Điều mấu chốt của việc phòng ngừa trước virus corona, theo ông, là giữ cho cơ thể khỏe mạnh và tăng sức đề kháng.

"Tại sao trong 100 người nhiễm chỉ có 10 người bị nặng thôi, những người còn lại không có triệu chứng hoặc tự lành ?"

"Vấn đề quan trọng nhất là thể chất của chúng ta. Nếu chúng ta khỏe, ăn uống đầy đủ, ngủ đầy đủ, rửa tay sạch sẽ, tránh tiếp xúc nhiều, ra ngoài đeo khẩu trang thì cơ hội bị bệnh rất ít", ông khuyên. (6 :55)

Bác sĩ Hữu lưu ý mặc dù số ca nhiễm ở Mỹ đang tăng nhưng số tử vong đã giảm đi nhiều so với giai đoạn đầu của dịch bệnh. "Có vẻ là bệnh đã bớt nguy hiểm hơn vì bây giờ đã có những cách chữa trị tốt hơn mặc dù không đồng nhất trên thế giới", ông nói.

Lưu ý trong mùa lễ hội

Trong dịp lễ Halloween cuối tháng 10, vị bác sĩ này đề nghị các em nhỏ đi xin kẹo nên đeo khẩu trang, đi trong những nhóm nhỏ và cách xa nhau.

"Nếu phụ huynh nào thấy ngại quá thì tự mua kẹo về làm bữa tiệc cho con cái ăn uống thôi".

Còn về Lễ Tạ ơn cuối tháng 11, vốn là dịp người Mỹ đoàn tụ với gia đình và tụ tập bạn bè, bác sĩ Hữu khuyên ‘bạn bè thì nên giảm đi, chỉ có gia đình và bà con với nhau thôi’.

Vẫn theo lời ông, trong lúc này người Việt nên tạm thời dừng thói quen ăn uống chung như dùng chung chén nước chấm và nên ngồi xa nhau trong các bữa tiệc.

Ngày mua sắm Black Friday sắp tới, vốn thu hút rất đông người dân xếp hàng chen nhau mua đồ giảm giá, vị bác sĩ này khuyên ‘đừng nên đi’mà nên mua sắm trực tuyến cho an toàn cũng như hạn chế du hành dịp lễ cuối năm.

"Chừng nào có vaccine thì đi lại thoải mái. Nếu khoảng cách không quá xa thì lái xe riêng là hay nhất, còn nếu phải đi máy bay thì phải rất thận trọng", bác sĩ Hữu lưu ý.

Ba nhóm rủi ro

Trong khuyến nghị của mình, CDC kêu gọi người dân đánh giá mức độ lây nhiễm Covid-19 tại nơi mình ở để quyếtđịnh có nên hoãn, hủy bỏ hoặc giới hạn số lượng người đến tiệc tùng hoặc có nên tham dự hoạt động nào đó hay không. Nếu tỉ lệ lây nhiễm cao, cơ quan này khuyến nghị chỉ nên tụ tập hạn chế.

CDC phân ra ba nhóm hoạt động tùy theo mức độ rủi ro là rủi ro thấp, rủi ro vừa phải và rủi ro cao.

Theo đó, nguy cơ thấp nhất để không lây nhiễm hoặc không bị lây nhiễm là tổ chức Lễ Tạ ơn ở nhà mình với gia đình nhỏ và tổ chức qua mạng với đại gia đình.

Vào ngày lễ, mọi người có thể nấu nướng đồ ăn cho các thành viên gia đình không ở chung – nhất là những người có nguy cơ cao – rồi đem đến cho họ mà không cần phải tiếp xúc. Họ cũng có thể tổ chức bữa tối ảo như biện pháp giảm thiểu rủi ro.

Nếu ai vẫn muốn tổ chức bữa tiệc vào Lễ Tạ ơn, CDC khuyên nên tổ chức ngoài trời với gia đình và bạn bè trong khu phố.

"Các cuộc tập họp với thêm nhiều biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như đeo khẩu trang, giãn cách xã hội và rửa tay…ít có rủi ro hơn là các cuộc tụ tập chỉ có ít hoặc không có các biện pháp đề phòng", CDC khuyến cáo.

Các hoạt động có nguy cơ vừa phải bao gồm thăm vườn bí ngô hoặc vào vườn cây ăn trái với điều kiện phải sát khuẩnrửa tay trước khi chạm vào bí ngô hoặc hái táo, có đeo khẩu trang và giữ giãn cách xã hội.

Ngoài ra, đến xem các cuộc tranh tài thể thao ngoài trời, ngay cả khi đã áp dụng các biện pháp đề phòng, vẫn có nguy cơ lây nhiễm ở mức trung bình.

Có nguy cơ lây bệnh cao nhất là các cuộc tụ tập đông đúc trong nhà, ăn tối hoặc tiệc tùng, đặc biệt với những ngườikhách không phải thành viên trong gia đình.

"Những cuộc tụ họp trong nhà có hệ thống thông gió kém tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn những nơi được thông gió tốt, chẳng hạn như những nơi có cửa sổ hoặc cửa chính được mở ra", CDC nhận định.

Những cuộc tụ tập kéo dài sẽ nguy hiểm hơn những cuộc tụ tập chóng vánh. Và càng có nhiều người tham dự thì rủi ro càng cao.

Mua sắm trong các cửa hàng và trung tâm mua sắm đông đúc trước hoặc sau Lễ Tạ ơn là một hoạt động khác mang tính rủi ro cao, cũng theo CDC.

Đi lại trong kỳ nghỉ, đi máy bay hoặc đi giao thông công cộng tăng khả năng nhiễm và lây lan Covid-19, CDC cho biết.

"Ở nhà là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người khác", CDC nói.

‘Phải hy sinh’

"Một số người ở đất nước này có thể sẽ có một Lễ Tạ ơn tương đối bình thường, nhưng ở những vùng khác, đó sẽ là ‘Anh nên hoãn lại và có thể chỉ tổ chức trong phạm vi gia đình, và cần đảm bảo rằng nên tổ chức làm sao mà mọi người đeo khẩu trang, và không tụ tập quá đông đúc", giám đốc Viện Dị ứng và Các bệnh truyền nhiễm Quốc gia Anthony Fauci nói với CNN.

"Những gì chúng ta đang bắt đầu thấy bây giờ - và chúng ta không thể nào thoát khỏi - chúng ta đang bắt đầu thấy ở Trung Tây và Tây Bắc các ca xét nghiệm dương tính gia tăng, vốn có khả năng là chỉ dấu dự đoán rằng chúng ta sẽ thấy đà tăng của dịch bệnh", bác sĩ Fauci nói.

"Bạn có thể phải cắn răng hy sinh tụ họp, trừ phi bạn khá chắc chắn rằng những người tham dự không bị nhiễm. Hoặc là họ được xét nghiệm mới đây hoặc họ không có bất kỳ tương tác nào với bất kỳ ai ngoại trừ bạn và gia đình bạn",chuyên gia này khuyến cáo trong cuộc phỏng vấn với CBS News.

Nguồn : VOA, 24/10/2020

**********************

Châu Á trở thành khu vực thứ hai có hơn 10 triệu ca nhiễm virus corona

VOA, 24/10/2020

Tính đến thứ Bảy 24/10, Châu Á có số ca nhiễm virus corona mới vượt quá 10 triệu người, là khu vực đứng thứ hai trên thế giới về tổng số ca nhiễm, theo thống kê của Reuters.

Một điểm xét nghiệm Covid-19 ở Hyderabad, Ấn Độ, 20/10/2020

Tình trạng này xảy ra khi các ca nhiễm tiếp tục tăng ở Ấn Độ, bất chấp thực tế là ở các nước khác, số ca nhiễm tăng chậm lại hoặc giảm mạnh.

Chỉ đứng sau Châu Mỹ Latinh, Châu Á chiếm khoảng 1/4 trong tổng số 42,1 triệu người nhiễm virus trên toàn cầu. Với hơn 163.000 người chết, Châu Á chiếm khoảng 14% tổng số người tử vong vì Covid-19trên toàn cầu.

Cho dù có sự gia tăng đột biến ở Châu Á, Châu lục này nhìn chung ghi nhận có sự cải thiện trong việc xử lý đại dịch trong những tuần gần đây, với số lượng ca nhiễm hàng ngày tăng chậm lại ở những nơi như Ấn Độ - đây là một sự tương phản rõ rệt với số ca Covid-19tăng cao trở lại ở Châu Âu và Bắc Mỹ.

Trong khu vực, vùng Nam Á mà đứng đầu là Ấn Độ bị ảnh hưởng nặng nề nhất, ghi nhận gần 21% số ca nhiễm virus corona toàn cầu và số ca tử vong chiếm 12%. Điều này trái ngược với các quốc gia như Trung Quốc và New Zealand đã dập được dịch, hay Nhật Bản, nơi Covid-19vẫn còn tồn tại nhưng không tăng số ca lây nhiễm.

Ấn Độ là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề thứ nhì trên toàn thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ, mặc dù tỷ lệ lây nhiễm đang chậm lại ở quốc gia đông dân thứ hai thế giới. Theo phân tích của Reuters, tính trung bình trong 1 tuần, Ấn Độ ghi nhận hơn 57.000 trường hợp nhiễm virus mỗi ngày, với 58 ca nhiễm mới trên 10.000 dân ở nền kinh tế lớn thứ ba Châu Á.

Trung bình mỗi ngày, Ấn Độ có 764 ca tử vong do Covid-19, là mức tồi tệ nhất trên thế giới, và chiếm tỉ lệ 1 trên 13 ca tử vong do đại dịch trên toàn cầu.

Quốc gia này ghi nhận gần 7,8 triệu ca nhiễm, thấp hơn con số 8,5 triệu ca của Hoa Kỳ, và có gần 118.000 ca tử vong, so với 224.128 ca ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong khi số ca ở Hoa Kỳ tăng lên gần đây, sự lây nhiễm ở Ấn Độ đã chậm lại, với số ca nhiễm hàng ngày đạt mức thấp nhất trong gần ba tháng vào hôm 21/10.

Ở Đông Nam Á, vào tuần trước, Indonesia đã vượt qua Philippines, trở thành quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất với hơn 370.000 ca nhiễm.

Theo Reuters

Nguồn : VOA, 24/10/2020

Đã gần đến cuối năm 2020 nhưng thế giới vẫn bất định hơn bao giờ hết. Đầu năm còn nhiều người mong đợi con số 2020 tròn trịa sẽ đem lại niềm tin và khả quan hơn so với năm 2019, một năm cũng có đầy biến sự. Nhưng thực tế thì thật là khác.

Đại dịch Covid-19 đã gây ra khủng hoảng toàn cầu một cách sâu sắc nhất trong nhiều thập niên qua, và những hệ quả sau cùng thì vẫn chưa khẳng định được - Hình minh họa.

Đại dịchCovid-19 cho đến lúc viết bài này đã gây ra gần 40 triệu ca nhiễm, hơn 1 triệu 113 ngàn người chết. Riêng nước Mỹ có hơn 8 triệu 154 ngàn người bị nhiễm và hơn 219 ngàn người chết [1].

Ngân hàng Thế giới (World Bank)nhận định rằng, đại dịch Covid-19 đã gây ra khủng hoảng toàn cầu một cách sâu sắc nhất trong nhiều thập niên qua, và những hệ quả sau cùng thì vẫn chưa khẳng định được [2]. Tối thiểu là 5,2% kinh tế toàn cầu sẽ bị suy giảm. Phần lớn các nền kinh tế đang phát triển và các thị trường đang trồi lên (EMDEs) sẽ bị suy giảm vì đại dịch, và nó cũng sẽ gây ra thiệt hại lâu dài đối với năng suất lao động và sản lượng tiềm năng. Dữ kiện mới nhất cho thấy, sự phục hồi kinh tế toàn cầu đã bị chậm lại tuy là có những dấu hiệu cải thiện từ giữa năm nay [3].

Đó là những ảnh hưởng của Covid-19 về y tế và kinh tế. Còn ảnh hưởng của nó về chính trị, nhất là nền dân chủ và nhân quyền, trong thời gian qua thì sao ?

Chỉ không lâu sau khi đại dịch bùng phát, quyền tự do con người, ngay cả trong các nền dân chủ hàng đầu, cũng bị giới hạn ngặt nghèo như chưa từng có. Chỉ vài tuần sau đại dịch, sự đi lại và các hoạt động bình thường khác của con người đều bị kiểm soát hoặc giới hạn ở mức độ chưa từng thấy [4].

Tại Úc,tiểu bang Victoria đã bị hạn chế nghiêm ngặt trong bốn tháng qua [5]. Người dân phải đeo khẩu trang khi đi ra ngoài. Không được đi đâu quá 5 cây số, ngoại trừ đi làm trong những công việc cần thiết. Nhiều doanh nghiệp và dịch vụ bị đóng cửa suốt mấy tháng nay. Thế mà số ca nhiễm, tuy chỉ còn dưới 5 ca lúc viết bài này, vẫn còn lây lan trong cộng đồng. Tác hại của chính sách hạn chế kéo dài này lên sức khỏe tinh thần của người dân tại Victoria, và nhất là sự bất định không biết khi nào được nới lỏng, đã đến mức báo động. TạiManchester và Wales của Anh có thể bị hạn chế nghiêm ngặt như thế để đối phó với tình trạng lây nhiễm hiện nay [6].

Nhưng mức độ ảnh hưởng của Covid-19 về nhân quyền và tự do trên bình diện toàn cầu ra sao thì vẫn chưa rõ ràng hay đầy đủ, cho đến khi tổ chức Freedom House phổ biến bản báo cáo vào đầu tháng 10 vừa qua. Michael J. Abramowitz, chủ tịch của Freedom House, được chính phủ Mỹ tài trợ,cho biết : "Những gì bắt đầu như một cuộc khủng hoảng sức khỏe trên toàn thế giới, đã trở thành một phần của cuộc khủng hoảng toàn cầu về dân chủ. Chính phủ ở mọi nơi trên thế giới đã lạm dụng quyền lực của họ, bằng cách nhân danh sức khỏe cộng đồng, nắm lấy cơ hội để phá hoại dân chủ và nhân quyền" [7].

Freedom House cho biết, bản báo cáo này dựa trên khảo sát của họ với 398 ký giả [8]. Trong đó bao gồm các nhà làm việc xã hội dân sự, nhà hoạt động, và các chuyên gia khác. Không những thế, bản báo cáo cũng dựa trên nghiên cứu của chính Freedom House trên 192 quốc gia qua các mạng lưới phân tích toàn cầu của họ.

Bản báo cáo toàn cầu của Freedom House cho biết, điều kiện dân chủ và nhân quyền đã trở nên tồi tệ hơn trong 80 quốc gia kể từ khi Covid-19 lan truyền. Không chỉ dân chủ trên 80 quốc gia này yếu đi, mà vấn đề trở nên thật tồi tệ trong các nền dân chủ đang gặp khốn khó và trong các thể chế mang tính đàn áp cao độ. Vì thế mà những đảm bảo yếu ớt đối với sự lạm dụng quyền lực tại những nơi này đã bị soi mòn đáng kể. Tại Campuchia, chẳng hạn, một phản ứng tại đó cho biết, "Chính quyền đã lợi dụng coronavirus để tiêu diệt không gian dân chủ". Tại Sri Lanka thì chính quyền đã "tăng cường nỗ lực kiểm soát báo cáo độc lập và các phát ngôn bất lợi bằng cách ra lệnh bắt giữ bất kỳ ai chỉ trích hoặc mâu thuẫn với quan điểm chính thức về coronavirus".

Freedom House nhận định rằng, khủng hoảng về quản trị dân chủ đã có từ trước đại dịch Covid-19, nhưng nó có lẽ sẽ tiếp tục sau khi cuộc khủng hoảng y tế này đi qua, vì các luật lệ và chuẩn mực đang được áp dụng hiện nay sẽ khó có thể đảo ngược. Có 64% các chuyên gia được khảo sát đồng ý rằng, ảnh hưởng này sẽ kéo dài từ 3 đến 5 năm tới. Thêm vào đó, Freedom House quan ngại rằng kinh nghiệm của Trung Quốc trong 9 tháng qua, dù rất tiêu cực, nhưng có thể trở nên một chuẩn mực cai trị cho tương lai : "Tăng cường luận điệu mang tính chủ nghĩa dân tộc và tuyên truyền ở trong nước trong nỗ lực dập tắt các lời kêu gọi về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, công nghệ giám sát nâng cao và sáng tạo, đàn áp các cá nhân trong và ngoài nước chia sẻ thông tin mâu thuẫn với thông điệp của chế độ, và đàn áp các tiềm năng phê bình trong giới tinh hoa trong nước".

Bản báo cáo nêu ra mốt số trường hợp tiêu biểu. Tại Nigeria, Covid-19 cho thấy có một nền dân chủ cho người nghèo, và một nền dân chủ khác cho người giàu ; tại Ba Lan, chính trị gia đưa ra những quan điểm nhận định không dựa trên chứng cớ ; tại Belarus, dối trá, kiểm soát trắng trợn, thiếu thông tin nhưng không thể bị thách thức ; tại Singapore, luật được thông qua để cho là ngăn chặn coronavirus nhưng thực chất là để ngăn chặn tự do. Tóm lại, trong 192 quốc gia, điều kiện dân chủ và nhân quyền tại 80 nước tồi tệ hơn, 111 nước vẫn vậy, và 1 nước tốt hơn.

Báo cáo của Freedom House cũng cho biết, tình hình chung về 5 trụ cột nền tảng của dân chủ, tạo ra khủng hoảng chung về tự do toàn cầu. Năm trụ cột đó là : tính minh bạch ; tự do truyền thông và truyền đạt ; bầu cử khả tín ; kiểm soát đối với vấn nạn lạm dụng quyền lực ; bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương. Bản khảo sát nhận định rằng, 62% tham gia cho biết họ không tin tưởng những thông tin liên quan đến Covid-10 đến từ chính phủ của họ. Có 91% quốc gia gặp phải giới hạn mới hay bị gia tăng đối với các cơ quan truyền thông về tin tức. Trong 22 quốc gia có bầu cử thì 7 cuộc bầu cử bị dời ngày, trong đó 4 bầu cử bị thay đổi luật, vì lý do Covid-19. Có 59 quốc gia trải qua kinh nghiệm bạo lực từ phía cảnh sát liên quan đến phản ứng đối với Covid-19. Có 25% tham gia khảo sát cho biết là có sự giới hạn mới hay gia tăng đối với các thiểu số sắc tộc và tôn giáo. Các quan chức và nhân viên an ninh đã gây ra bạo lực đối với thường dân, giam giữ người dân không lý do, và vượt quá thẩm quyền pháp lý của họ. Hầu hết, các vụ bạo lực cảnh sát xảy ra trong các m ôi trường kém dân chủ, trong đó có 49% các quốc gia Một phần Tự do (Partly Free) và 41% các quốc gia Không Tự do (not Free) đang được xem xét, đã trải qua những hành vi lạm dụng như vậy.

Trên đây là một vài nét tổng quát về tình hình nhân quyền và dân chủ kể từ khoảng tháng Hai năm nay khi đại dịch bắt đầu lan tràn xuyên quốc gia. Những ai muốn tìm hiểu thêm có thể đọc bản báo cáo dài gần 20 trang này.

Tạp chí The Economistnhận định rằng chính quyền các nơi sử dụng quyền khẩn cấp để đối phó với đại dịch Covid-19 [9]. Tuy chính đáng, quyền lực này lại bị lạm dụng để ngăn cấm biểu tình, bịt miệng phê bình và dê tế thần thiểu số, cũng như sách nhiễu các nhà đối kháng. Các kẻ cường quyền tại nhiều nơi làm đủ thứ tệ hại vì thế giới hầu như không để ý, nói gì đến phản đối. Sẽ có Vaccine cho Covid-19 nhưng không có Vaccine nào cho sự tàn bạo. Tuy sự sợ hãi toàn cầu đi kèm với Covid-19 trong lúc này sẽ làm cho tình hình thêm ảm đạm, nhưng nó sẽ vơi dần và nhường chỗ cho sự quan tâm cho nhau khi đại dịch này đi qua.