Covid-19 "vuột khỏi tầm kiểm soát", Pháp sắp bị "tái phong tỏa"

Cơn sốt dâng cao tại Pháp trước đà lây lan theo cấp số nhân của dịch Covid-19 trên toàn quốc là chủ đề thời sự được phân tích, bình luận nhiều nhất trên báo chí Pháp ra ngày 28/10/2020. Bên cạnh đó, cuộc vận động tranh cử tổng thống nước rút ở Mỹ cũng tiếp tục được chú ý vào lúc còn không đầy một tuần nữa là đến ngày bầu cử.

Thủ tướng Pháp Jean Castex (phải) và bộ trưởng Giáo Dục Jean-Michel Blanquer trên bậc thềm Điện Elysée, Paris, ngày 28/10/2020.  AFP - LUDOVIC MARIN

Riêng về Châu Á, các báo mỗi tờ một trọng tâm : Trong lúc Le Monde chú ý đến một sáng kiến khác thường của phong trào thanh niên đòi cải tổ chế độ quân chủ Thái Lan, thì Les Echos để mắt đến việc Hoa Kỳ và Ấn Độ củng cố liên minh chống Trung Quốc, La Croix quan ngại trước cuộc đọ sức càng lúc càng gay go giữa Bắc Kinh và Washington trên vấn đề Đài Loan, và Le Figaro quan tâm đến thế kẹt của ngân hàng Anh Quốc HSBC dưới sức ép của Mỹ và Trung Quốc.

Về tình hình dịch Covid-19 tăng tốc độ lây lan tại Pháp, phân tích của các báo đều xoay quanh hai cụm từ khóa : "vuột khỏi tầm kiểm soát" và "tái phong tỏa".

Covid-19 trở thành bất khả kiểm soát

Trang nhất Le Monde chạy một tựa lớn hết sức bi quan : "Dịch bệnh giờ đây đã vuột khỏi tầm kiểm soát". Theo tờ báo, tình hình đã trở nên cực kỳ nghiêm trọng. Khắp nơi trên lãnh thổ Pháp, các bệnh viện đều đã kích hoạt hệ thống đối phó với khủng hoảng, chuẩn bị đón làn sóng bệnh nhân Covid-19, được cho là sẽ tràn vào các cơ sở y tế trong một hai tuần lễ sắp tới.

Tại vùng Paris-Ile de France, các bệnh viện đã được chỉ thị tạm hoãn đại bộ phận các ca giải phẫu không khẩn cấp, để dành giường điều trị đặc biệt cho các bệnh nhân Covid-19. Về phần chính phủ, các hạn chế sẽ được siết chặt thêm, và nhiều biện pháp mới được quyết định vào sáng hôm nay thứ Tư, 28/10.

Thủ tướng Castex từ giảm phong tỏa đến tái phong tỏa

Một trong những biện pháp mới đó sẽ là việc tái phong tỏa nước Pháp để kềm hãm tốc độ truyền nhiễm của virus corona. Đối với Libération, đây sẽ là một thực tế thật oái oăm đối với thủ tướng Jean Castex.

Ngay trên trang nhất, trên một bức ảnh chụp thủ tướng Pháp đang cúi đầu đeo khẩu trang, nhật báo thiên tả Pháp chạy hàng tít lớn vỏn vẹn vài ba từ "Coronavirus : Ngài Tái phong tỏa – Monsieur Reconfinement". Đây là một danh hiệu thật mỉa mai đối với người mà cách đây vài tháng từng được ca ngợi là tác giả của một kế hoạch giảm phong tỏa thành công.

Theo Libération, chiến lược giảm nhẹ phong tỏa vừa qua coi như đã thất bại. Dịch bệnh bùng phát trở lại, dữ dội hơn, lệnh giới nghiêm ban hành để đối phó không hiệu quả. Tình hình đó đã buộc tổng thống Pháp Emmanuel Macron phải công bố các biện pháp hạn chế nghiêm khắc hơn nhiều, và chính thủ tướng Castex sẽ phải đệ trình kế hoạch ra trước Quốc hội để được thông qua vào ngày mai.

Tái phong tỏa sẽ đánh qụy nền kinh tế

Không hẹn mà gặp, cả hai tờ Le Figaro và Les Echos đều có vẻ không mấy tán thành biện pháp tái phong tỏa khi nêu bật nguy cơ nền kinh tế Pháp bị đánh gục hoàn toàn vào lúc vừa ngoi ngóp được trở lại sau hàng tuần lễ phong tỏa.

Le Figaro chạy trên trang nhất tựa lớn dưới dạng câu hỏi "Có thể nào tái phong tỏa mà không làm kinh tế phá sản hay không ?".

Theo nhật báo cánh hữu Pháp, giới chủ doanh nghiệp đã rất lo ngại trước nguy cơ hy vọng hồi phục kinh tế đang manh nha sau cú sốc của lần phong tỏa đầu tiên sẽ bị dập tắt hoàn toàn nếu chính phủ áp đặt các biện pháp y tế quá mạnh bạo để chống dịch.

Le Figaro khẳng định rằng hiện nay nhiều ngành nghề đang lâm nguy, và theo giới chủ doanh nghiệp, nếu chính quyền quyết định tái phong tỏa ở cấp toàn quốc, một số lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như cửa hàng kinh doanh sẽ không còn gượng dậy được nữa.

Nỗi lo ngại của giới doanh nhân

Cùng một quan điểm như Le Figaro, nhật báo kinh tế Les Echos cũng thấy là tại Pháp : "Nền kinh tế đang bị nguy cơ tái phong tỏa đe dọa". Tờ báo nhắc lại rằng chính quyền dự trù một biện pháp phong tỏa trên bình diện quốc gia, nhưng không gắt gao như vào mùa xuân vừa qua.

Theo Les Echos, các doanh nghiệp, từng bị đại dịch Covid-19 làm cho điêu đứng từ tháng 3 vừa qua, giờ đây đang nơm nớp trước nguy cơ gọng kềm y tế lại siết chặt trở lại. Đối với tờ báo Pháp, chính quyền cũng sẽ bị ảnh hưởng. Các hoạt động kinh tế trong quý IV sẽ tuột dốc, buộc chính phủ phải ban hành các biện pháp hỗ trợ nếu không muốn toàn bộ nền kinh tế sụp đổ.

Tuổi 20 và những hạn chế thời Covid-19

Trái với các đồng nghiệp, nhật báo công giáo La Croix không nói dông dài về các diễn biến mới nhất liên quan đến dịch Covid-19, mà nêu bật tác động của đại dịch trên tầng lớp thanh niên Pháp.

Ngay trang nhất, La Croix chạy hàng tít lớn : "Được 20 tuổi vào năm 2020", kèm theo câu hỏi : "Thanh niên Pháp nhìn cuộc sống của mình bị dịch Covid-19 đảo lộn như thế nào ?".

Ở trang trong, trong bài phóng sự mang tựa đề "Sống tuổi 20 trong thời giới nghiêm", La Croix chua chát nhận định : "Ở vào độ tuổi khi người ta thích vui chơi, nhảy múa, sẵn sàng thức thâu đêm để bàn luận về việc cải tạo thế giới, lệnh giới nghiêm đã vang lên như tiếng chuông báo hiệu giờ ra chơi đã kết thúc".

Thế nhưng, theo ghi nhận của tờ báo, giới trẻ không hề bi quan. Cho dù đối với một số thanh niên, bước đầu tiên vào đời sống trưởng thành đã trông giống như một bước hụt chân, thế nhưng họ vẫn tiếp tục mơ ước về một tương lai tươi sáng.

Cái hay của biện pháp tự nguyện cách ly

Cũng liên quan đến dịch Covid-19, rất đáng chú ý là bài xã luận trên La Croix mang tựa ngắn gọn : "Tự kiểm soát".

Tờ báo nhắc lại ý tưởng ngày càng được chia sẻ là dịch bệnh tại Pháp có lẽ đã trở thành bất khả kiểm soát. Đối với La Croix, quả thực là những tuần lễ sắp tới đây mang tính then chốt và đặc biệt rất khó khăn. Tuy nhiên, nếu virus ngày càng lan rộng thì chính phủ vẫn còn những công cụ để khống chế đà lây nhiễm.

Trong những biện pháp dự kiến có việc tái phong tỏa - một phần hoặc theo đối tượng cụ thể - thậm chí biện pháp gọi là "tự phong tỏa tự chọn" như một số bác sĩ chủ trương. Đây là việc các cá nhân tự nguyện tuân thủ các hạn chế để góp sức chống đại dịch, điều mà trong thực tế nhiều người cao niên và các đối tượng dễ bị tác hại nhất đã áp dụng để tránh giao lưu với người ngoài và tự bảo vệ mình.

Đối với La Croix, đây là một bài tập dân chủ khá tế nhị, đòi hỏi một sự cân bằng giữa tự do cá nhân và biện pháp cưỡng chế, nhưng đó cũng là một thái độ tự giác, có trách nhiệm để bảo vệ mình và bảo vệ cả tập thể. Và nhất là để không hẳn mất quyền kiểm soát.

Nga "bầu" cho Trump

Chủ đề lớn thứ hai được các báo khai thác là cuộc đua nước rút tại Mỹ giữa hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ, khi chỉ còn không đầy một tuần là đến ngày bầu cử.

Le Monde đặc biệt ghi nhận sự kiện nữ thẩm phán Barrett được Thượng Viện Mỹ bầu vào Tối Cao Pháp Viện mà tờ báo xác định là "Một chiến thắng của ông Trump", tựa bài báo trong chuyên mục Bầu Cử Mỹ 2020.

Đối với Le Monde, bà Amy Coney Barrett là thẩm phán Tối Cao Pháp Viện Mỹ thứ ba được chính tổng thống Trump đề cử. Việc bà được vào Tối Cao Pháp Viện được cho là rất quan trọng trong bối cảnh định chế này rất có thể sẽ phải xử lý nhiều vấn đề nẩy sinh nhân cuộc bầu cử tới đây.

Trong một bài phân tích thứ hai về cuộc đua vào Nhà Trắng nhìn từ phía Nga, Le Monde chạy tựa rất dí dỏm, biến cụm từ thường thấy trên đồng đô la Mỹ "In God We Trust" thành "In Trump We Still Trust" tạm dịch là "Chúng tôi vẫn tin vào Trump".

Theo Le Monde, cho dù quan hệ Nga-Mỹ có nhiều dấu hiệu thụt lùi trong 4 năm nhiệm kỳ của ông Trump, nhưng Moskva đã tận dụng được những hỗn loạn và khoảng trống do tổng thống Mỹ Trump tạo ra để hưởng lợi.

Mặt khác, dù chính quyền của ông rất cứng rắn với Moskva, nhưng bản thân ông Trump thường tìm cách tránh đụng chạm hoặc dàn hòa với Nga, vì vậy nhìn từ phía Nga, việc ông Trump làm tiếp một nhiệm kỳ thứ hai được nhiều người hoan nghênh.

Những người Cộng hòa không thích Trump

Cũng nhìn về cuộc bầu cử Mỹ, nhật báo Libération trong số ra hôm nay đã xoáy mạnh trên những cử tri hay thành phần trong đảng Cộng hòa chống ông Trump.

Một phóng sự của đặc phái viên Le Monde tại Ohio và Florida đã tìm hiểu xem lý do vì sao một số cử tri thất vọng vì ông Trump đã quyết định bầu cho ông Joe Biden lần này.

Một bài thứ hai đề cập đến hoạt động của nhóm được mệnh danh là "Never Trumpers", tạm dịch là "Không bao giờ theo Trump nữa". Đây là các nhóm đảng viên đảng Cộng hòa, như nhóm mang tên là Lincoln Project chẳng hạn, đã dùng mọi hình thức để thuyết phục những ai còn do dự hay đang thất vọng vì ông Trump là nên ủng hộ Joe Biden. 

Mỹ và Ấn Độ liên thủ chống Trung Quốc

Về Châu Á, hai bài viết lý thú nhất là bài về tương quan tay ba Ấn Độ, Hoa Kỳ và Trung Quốc trên tờ Les Echos, và bài trên tờ Le Monde đề cập đến sự kiện phong trào biểu tình tại Thái Lan yêu cầu nước Đức hỗ trợ trong cuộc đấu tranh đòi cải tổ chế độ quân chủ. 

Trong bài "Mỹ và Ấn Độ trên "cùng một làn sóng" chống Trung Quốc", nhật báo Les Echos ghi nhận sự kiện mới đây khi đến New Delhi để gặp gỡ các đồng nhiệm, bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mark Esper và ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã chủ yếu nói về thái độ của Bắc Kinh trong khu vực.

Điểm đáng nói được Les Echos ghi nhận là nếu các bộ trưởng Mỹ lớn tiếng tố cáo đích danh Trung Quốc hiếu chiến, xâm lược, thì hai đồng nhiệm của họ thì không nêu cụ thể tên Trung Quốc trong cuộc họp, nhưng ngoại trưởng Ấn nói rằng hòa bình chỉ có thể thực hiện được nếu tất cả các nước tôn trọng "sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của tất cả các quốc gia".

Theo Les Echos, dù là Ấn Độ hay Mỹ, quan hệ với Trung Quốc ngày càng trở nên căng thẳng. Hoa Kỳ đang tham gia vào một cuộc chiến thương mại trong khi gia tăng những lời cảnh báo chống lại sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng lớn của Bắc Kinh. New Delhi thì đang tìm kiếm sự hỗ trợ quốc tế sau một cuộc đụng độ chết người vào tháng 6 ở Ladakh, vùng biên giới với Trung Quốc, vụ đầu tiên trong 45 năm, khiến 20 người chết ở phía Ấn Độ và một số nạn nhân chưa xác định trong hàng ngũ Trung Quốc.

Thanh niên Thái Lan biểu tình cầu viện Đức

Le Monde thì chú ý đến sự kiện phong trào sinh viên biểu tình tại Thái Lan lại mong chờ hỗ trợ từ phía Đức, nơi mà Quốc Vương Thái Lan thường xuyên cư ngụ, cho dù vẫn điều hành đất nước.

Một trong những lý do giải thích điều trên, đó là việc vua Maha Vajiralongkorn, một trong những đối tượng bị phong trào sinh viên Thái Lan phản đối hiện đang làm cho Berlin bất bình vì vi phạm một nguyên tắc bất thành văn trong ngành ngoại giao là không điều hành đất nước từ nơi ông chỉ có tư cách là khách.

Trọng Nghĩa

Covid-19 : Trước làn sóng dịch thứ 2, Pháp không loại trừ trở lại phong tỏa

Nước Pháp chuẩn bị siết chặt thêm các biện pháp đối phó với làn sóng dịch Covid-19 thứ 2 ngày thêm dữ dội; căng thẳng ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ-Pháp lên cao, lợi ích của Pháp ở Trung Đông bắt đầu bị tấn công ; bầu cử tổng thống Mỹ, cuộc đua của hai ứng cử viên Trump- Biden bước vào chặng nước rút gay cấn. Trên đây là những chủ đề chính của các báo Pháp ra hôm nay.

Các bác sĩ chăm sóc một bệnh nhân Covid-19 trong một phòng điều trị tích cực của bệnh viện Robert Ballanger, ngoại ô Paris. Ảnh chụp ngày 26/10/2020.  Reuters- GONZALO FUENTES

"Covid : Pháp chuẩn bị siết chặt thêm" là hàng tựa lớn trang nhất nhật báo Le Figaro và cũng là tựa mà độc giả có thể bắt gặp ở khắp các phương tiện truyền thông Pháp hôm nay. Trước tình hình mỗi ngày có thêm hàng chục nghìn ca nhiễm, lệnh giới nghiêm dường như không đủ để ngăn chặn đà lây lan của virus corona, liên tiếp trong ngày hôm nay và ngày mai, tổng thống Macron triệu tập hai cuộc họp khẩn với Hội Đồng Quốc Phòng về y tế để tìm các biện pháp nghiêm ngặt hơn để đối phó với đà lây lan của Covid -19.

Theo Le Figaro, cuối tuần qua, tổng thống Pháp Macron đã phát biểu rằng "không có sự lựa chọn nữa", tình hình y tế của cả nước đang nghiêm trọng, trước sự bùng lên của trận dịch "không còn kiểm soát được". Trong tuần này, chính phủ phải thông báo các biện pháp siết chặt hơn nữa để đối phó với làn sóng dịch thứ 2. Có nhiều kịch bản giải pháp đã được đặt lên bàn : Bắt đầu lệnh giới nghiêm sớm hơn ; Toàn bộ dân cư có thể bị phong tỏa trong những ngày cuối tuần ; Cho phong tỏa toàn bộ trong nhiều tuần ở các vùng dịch đang bùng nổ. Khả năng lựa chọn của chính phủ không nhiều, trong lúc họ phải cân nhắc giữa một bên là sức khỏe người dân và một bên là kinh tế. Nếu một lần nữa đặt cả nước trong phong tỏa thì sẽ là một "tai họa cho kinh tế". Đây chính là điều khiến chính phủ đau đầu.

Nhật báo Les Echos ghi nhận : "Covid : làn sóng dịch thứ 2 dữ dội buộc Macron ra các biện pháp thắt chặt mới". Theo tờ báo thì tình hình chưa bao giờ nghiêm trọng như thế này kể từ đợt dịch thứ nhất mùa xuân vừa rồi. Làn sóng dịch thứ 2 mới bắt đầu đã tăng tốc mạnh chưa từng thấy, có ngày ghi nhận thêm 52 nghìn ca nhiễm mới, buộc chính phủ và tổng thống Macron phải hành động ngay. Còn báo Le Monde nhận thấy, "khi mối hoài nghi về các biện pháp xử lý khủng hoảng dịch của chính phủ vẫn ngày càng lớn, tổng thống Macron buộc phải chứng tỏ là một tổng thống quyết đoán, thậm chí độc đoán".

Làn sóng dịch thứ 2 dâng trào khắp Châu Âu

Các báo cũng ghi nhận, không chỉ riêng nước Pháp đang phải hứng chịu đợt bùng phát dữ dội của virus corona mà cả Châu Âu. Có thể nói là khắp châu lục, các nước đều đã và đang khẩn trương ban hành những biện pháp nghiêm ngặt, đồng thời vẫn cố gắng tìm cách duy trì hoạt động kinh tế.

Phong tỏa, không còn là kiêng kỵ nữa. Một số nước như Ý đã áp dụng phong tỏa cục bộ từng vùng. Tây Ban Nha thì siết thêm lệnh giới nghiêm… Các báo đều có chung nhận xét "những tháng tới dự báo sẽ còn rất khó khăn". Báo Le Monde chạy tựa : "Châu Âu căng thẳng trước viễn ảnh tái phong tỏa". Căng thẳng với tốc độ bùng phát của dịch bệnh, lo lắng kinh tế đất nước suy sụp vì các biện pháp chống dịch, trong khi đó ở một số nước như Ý và Ba Lan, việc xử lý khủng hoảng y tế cùng các biện pháp giới hạn tự do bị chỉ trích, thậm chí còn bị một bộ phận dân chúng phản đối.

Khi Erdogan nhân danh người bảo vệ đạo Hồi

Chuyển qua với một thời sự khác đang nóng thêm từng ngày ở Pháp, nhưng liên quan đến ngoại giao. Vài câu lăng mạ của ông Recep Tyyip Erdogan nhắm vào đồng nhiệm Emmanuel Macron đã đẩy căng thẳng quan hệ Pháp – Thổ, vốn đã nhiều bất hòa, lên một nấc mới.

Nhiều tờ báo đều cố gắng lý giải "Vì sao Erdogan công kích thô bạo Macron", tựa chính của Le Monde. Trong khi La Croix đặt câu hỏi : Vì sao Erdogan nhằm vào nước Pháp".

Quan hệ Paris – Ankara thời gian gần đây đã có không ít căng thẳng trên nhiều hồ sơ địa chính trị khu vực do Thổ Nhĩ Kỳ của tổng thống Erdogan không ngừng bành trướng ảnh hưởng, hành động ngạo mạn. Căng thẳng bùng lên khi tổng thống Erdogan liên tiếp có các phát biểu sỉ vả ông Emmanuel Macron bị thần kinh chỉ vì tổng thống Pháp khẳng định quan điểm bảo vệ tự do ngôn luận xung quanh các tranh biếm họa đấng tiên tri Mohamed của người Hồi giáo liên quan đến vụ khủng bố chặt đầu thầy giáo Samuel Paty vừa xảy ra tại Pháp hôm 16/10 vừa qua.  

Xã luận báo Le Monde đặt câu hỏi : Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tìm kiếm gì ? Trước tiên ông tìm cách khuấy thêm các xung đột ở bên ngoài và để xuất hiện trước dân chúng trong nước như là một người kiến tạo một đế chế Ottoman mới, trong lúc Erdogan đang gặp nhiều khó khăn về kinh tế, chính trị ở bên trong. Ở bên ngoài, Tayyip Recep Erdogan muốn chứng tỏ mình là người bảo vệ chính cho thế giới Hồi giáo, nhằm cạnh tranh ảnh hưởng với Saudi Arabia.

Theo tờ báo, phản ứng thô lỗ của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ còn thể hiện sự hậm hực trước việc Paris đang chuẩn bị một dự luật về Đạo Hồi, điều đó sẽ ngăn chặn Thổ Nhĩ Kỳ gây ảnh hưởng trong cộng đồng người Hồi giáo tại Pháp.

Theo Le Monde, "Pháp, trên tuyến đầu ở phía đông Địa Trung Hải, không thể bị đơn độc đối mặt với chính sách phiêu lưu của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ". Các lãnh đạo Châu Âu đã lên tiếng bày tỏ đoàn kết ủng hộ Pháp, đây là điều quan trọng. Tờ báo kêu gọi lãnh đạo các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu, đặc biệt là Đức, phải lên tiếng, cũng như tổng thư ký khối NATO Jens Stoltenberg đã tỏ lập trường cứng rắn hơn trước những hành động lệch lạc của Ankara trong liên minh này.

Cũng về hồ sơ này, nhật báo công giáo La Croix  đồng quan điểm với các báo khác, cho rằng việc "tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đả kích thô bạo ông Emmanuel Macron còn nhằm cố gắng chia rẽ Châu Âu và che giấu những thất bại kinh tế, cũng như quân sự". Xã luận La Croix khẳng định : Tất cả những việc làm thái quá, ngang ngược của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vừa qua chỉ có thể được coi như là cơn bốc đồng của một lãnh đạo dân túy đang suy yếu.

Mặc dù bị lên án vì những phát ngôn thóa mạ đồng nhiệm Pháp, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không lùi bước. Ông còn khuấy động làn sóng bài Pháp ở khắp nơi trong thế giới Hồi giáo và đặc biệt trong vùng Ả rập.

Nhật báo Les Echos ghi nhận : "Kêu gọi tẩy chay : Ankara tiếp tục cuộc tấn công Paris". Lời kêu gọi tẩy chay hàng hóa Pháp của ông Erdogan đã kích động được ít nhiều ở các nước Hồi giáo Ả rập. Nhật báo Libération nhận thấy phong trào bài Pháp ở các nước Ả rập tuy quy mô mới manh nha, phản ứng ở từng nơi có khác nhau tùy theo tính chất quan hệ chính trị và ngoại giao với Paris. Ở chiều ngược lại đang hình thành ở khu vực Trung Cận Đông một trục chống Thổ bảo vệ Pháp, đi đầu là Ai Cập và Saudi Arabia.

Bầu cử tổng thống Mỹ : Cuộc đua tập trung ở vài bang chủ chốt

Một chủ đề thời sự khác mà các báo Pháp không để bỏ qua lúc này là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020, chỉ còn một tuần nữa sẽ chính thức diễn ra.

Le Figaro ghi nhận, trong chặng cuối cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, hai đối thủ Trump-Biden vẫn tiếp tục bám sát nhau. Nhưng hơn thua giữa hai đối thủ vẫn sẽ chỉ được phân định ở một vài bang.

Các cuộc thăm dò về ý định bỏ phiếu của những ngày này vẫn cho kết quả ứng cử viên đảng Dân chủ vượt trên ứng viên đảng Cộng hòa với khoảng cách cả chục điểm trên phạm vi toàn quốc. Điều này cũng giống như kỳ bầu cử tổng thống 2016. Lần này cũng vậy, chiến trường phân định thắng thua vẫn chỉ ở một vài bang chủ chốt.

Nhưng theo Le Figaro, ở ít nhất 3 bang chủ chốt như Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, Donald Trump đang thu hẹp khoảng cách, Joe Biden chỉ còn vượt trên Donald Trump có 3 điểm. Đây cũng là 3 bang mà ông Trump đã giành chiến thắng cách đây 4 năm. Ứng viên Dân chủ cũng đang mất dần ưu thế ở 3 bang miền nam : Florida, Georgia và Bắc Carolina.

Tình hình ở các bang quyết định khác cũng đang biến động lên xuống khó lường. Chính vì thế mà cả hai ứng viên trong tuần qua đã dồn tổng lực vận động ở các bang chiến trường. Ông Trump thậm chí có ngày làm tới 2-3 cuộc mít tinh tranh cử. Phe Dân chủ huy động cả cựu tổng thống Obama vào cuộc. Đường đua càng ngắn lại thì càng thêm gay cấn. Không một dự báo nào có thể đáng tin cậy.

Xã luận của Le Figaro phân tích chút hy vọng cho cả 2 đối thủ. Tờ báo đặt câu hỏi : Liệu nước Mỹ có thay đổi so với kỳ bầu cử 2016 ? Thái độ miệt thị coi thường giới chính trị của ông Trump đã mất hẳn chưa ? Không có gì bảo đảm, nếu cứ nhìn vào sự phấn khích của những người ủng hộ vị tổng thống sắp mãn nhiệm thì thấy không có dấu hiệu nào chứng tỏ ông Doanld Trump đang suy yếu. Tuy nhiên kỳ bầu cử này diễn ra trong bối cảnh hoàn toàn khác cách đây 4 năm. Có điều cần ghi nhận : Trump vẫn là Trump, nhưng Joe Biden không phải là Hillary Clinton. Ứng viên Dân chủ hiện tại không bị ghét bằng cựu ngoại trưởng của Barack Obama. Ý thức được điểm yếu, ông Biden tỏ ra kín đáo một cách khéo léo, tận dụng tối đa sự chán trường, mệt mỏi của người dân Mỹ. Trump lúc này đang phải chiến đấu với chính mình.

Còn nhật báo Les Echos thì đề cập đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ dưới khía cạnh kinh tế qua bài viết ghi nhận bảng thành tích kinh tế của Trump bị Covid 19 phá hỏng. Kinh tế là vũ khí chủ đạo để giúp ông Donald Trump tái đắc cử. Thế nhưng, trận đại dịch virus corona tràn vào nước Mỹ đang cản trở tham vọng của ông Trump. Đồng thời, việc phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc nhằm mục tiêu là bảo hộ kinh tế Mỹ, nhưng chính nó đã làm thâm hụt ngân sách, tăng trưởng chậm lại và làm kinh tế Mỹ bị suy yếu, Les Echos dựa trên các số liệu của viện nghiên cứu Oxford Economic khẳng định.

Trong một bài viết khác, Les Echos cho rằng trong 4 năm làm tổng thống, ông Trump đã "không làm biến đổi được nước Mỹ như ông hứa hẹn nhưng ông đã thành công trong việc làm biến đổi diện mạo, cục diện thế giới".

Anh Vũ

Nỗi lo khó khăn khi đại dịch Covid kéo dài

Nguyễn Lai, VOA, 24/10/2020

Nỗi lo cơm áo gạo tiền và ám ảnh thất nghiệp đang oằn nặng đôi vai người lao động trong nước giữa lúc đại dịch Covid kéo dài chưa có hồi kết.

Nhân viên y tế thực hiện việc kiểm soát và khử khuẩn tại nhà hàng nơi bệnh nhân Covid-19số 447 làm việc tại Hà Nội. (Ảnh chụp màn hình VnExpress)

Nỗi lo cơm áo gạo tiền và ám ảnh thất nghiệp đang oằn nặng đôi vai người lao động trong nước giữa lúc đại dịch Covid kéo dài chưa có hồi kết.

Hoạt động kinh tế bị ngưng trệ, khách du lịch quốc tế không có, nhiều cơ sở kinh doanh, sản xuất tạm đóng cửa khiến tình trạng thất nghiệp gia tăng và nhiều hộ gia đình lâm cảnh túng thiếu.

Trong căn hộ chật chội và cũ nát trên đường Kim Mã, quận Ba Đình, Hà Nội, anh Đoàn Quốc Anh, một nhân viên giao nhận của một tập đoàn lớn, cho biết từ khi bị sa thải mấy tháng nay, anh chưa thể tìm được việc làm mới. Thời buổi phần lớn các công ty, doanh nghiệp đang tìm cách ‘đuổi’ bớt người để giảm nhẹ gánh nặng chi phí, anh và những người đồng cảnh ngộ không có hy vọng gì. Toàn bộ chi phí sinh hoạt của gia đình bốn miệng ăn giờ trông cả vào người vợ.

"Mình thì vẫn liên lạc với anh em đồng nghiệp cũ trong công ty để xem có việc gì không thì giới thiệu cho mình, nhưng suốt mấy tháng qua chẳng nơi nào cần người cả. Ngay cả dàn lãnh đạo chỗ làm cũ họ cũng đã đuổi một nửa, chỉ giữ lại mấy người thôi", Quốc Ạnh buồn rầu chia sẻ.

Ngay cả những gia đình có điều kiện kinh tế khá giả, nỗi lo lạm phát và đời sống kinh tế khó khăn kéo dài cũng đang len lỏi vào tâm trí họ.

Bà Nguyễn Minh Hương, một cư dân khu vực phố cổ, quận Hoàn Kiếm, cho biết từ vài tháng nay, căn nhà mặt đường của bà vốn cho thuê dài hạn làm home stay cho khách ngoại quốc đã phải miễn và giảm hơn nửa tiền thuê hàng tháng bởi không có khách. Những thu nhập thêm từ tiền cổ phiếu của một số công ty cũng không còn được bao nhiêu, do lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng trong suốt gần một năm nay kể từ khi Covid bùng phát. Cậu con trai đi làm thì thu nhập cũng bấp bênh nên mọi chi phí sinh hoạt gia đình đều trông vào đồng lương hưu ít ỏi của bà. Trước tình hình đó, bà Hương đã phải tiêu dần tiền tiết kiệm và bán bớt những món đồ giá trị để trang trải cuộc sống. Bà e rằng nếu tình hình này còn kéo dài thì gia đình bà cũng sẽ lâm vào cảnh khó khăn, túng thiếu.

"Khó khăn thật sự đấy chứ không đùa đâu. Nói chung nhiều người bây giờ là phải tiêu vào lõi rồi, chứ không phải là chi tiêu bằng số tiền người ta kiếm được như trước nữa. Khách du lịch không có, hàng quán cũng không có khách mấy vì nhiều người hạn chế chi tiêu…thất nghiệp ngày càng nhiều... Giá vàng thời gian gần đây cũng tăng vọt rồi", bà Hương chia sẻ với VOA.

Đối với những người cao tuổi, có nhiều kinh nghiệm sống như bà Hương, thì giá vàng tăng không phải là một tín hiệu tốt. Đây là dấu hiệu cho thấy lạm phát có thể tăng cao, đồng tiền đang mất giá do tình trạng kinh tế và sản xuất ảm đạm kéo dài.

Nỗi lo đại dịch chưa hết mà tai ương lũ lụt đã ập tới Việt Nam. Bà Hương sợ rằng những tháng tới không chỉ người dân miền Trung mà cả những gia đình ở thủ đô Hà Nội như bà cũng phải chịu cảnh quẫn bách khi đồng tiền thì kiếm không ra mà giá cả mọi thứ cứ theo nhau phi mã.

Nguyễn Lại

Nguồn : VOA, 24/10/2020

***************************

Chuyên gia : Covid sẽ nguy hiểm hơn vàomùa lễ hội cuối năm

VOA, 24/10/2020

Những tháng cuối năm khi tiết trời lạnh hơn vào mùa đông sẽ có rủi ro về cúm mùa cộng với việc mọi người đi lại, tụ tập đông trong mùa lễ hội càng làm tăng nguy cơ dịch Covid-19 diễn biến phức tạp ở Mỹ, một chuyên gia cảnh báo và kêu gọi mọi người cẩn trọng.

Những nơi mua sắm tập trung đông đúc vào ngày thứ Sáu Đen sẽ rất rủi ro với dịch Covid-19

Mới đây, Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đưa ra hướng dẫn về việc tụ họp trong mùa lễ và những điều người Mỹ cần lưu ý trước khi đi lại, tổ chức hoặc tham dự các bữa tiệc.

‘Cộng lại sẽ nguy hiểm’

Từ tháng 9 đã có cúm mùa ‘trong khi Covid-19 đang tăng cao trở lại, chúng ta phải cẩn thận vì hai thứ này mà cộng lại sẽ rất nguy hiểm,’ bác sĩ Võ Đình Hữu từ thành phố Pomona, bang California, khuyến cáo.

Ông cho biết cho đến thời điểm này chưa có báo cáo có ca nào vừa nhiễm virus corona vừa nhiễm cúm và kêu gọi mọi người, nhất là các cụ già và trẻ nhỏ, nên chích ngừa cúm.

Ông nói dù chưa có bằng chứng cho thấy virus corona suy yếu khi trời nóng hay mạnh lên khi trời lạnh, nhưng trời nóng có cái tốt là ít có khả năng bị cúm hay sưng phổi.

Điều mấu chốt của việc phòng ngừa trước virus corona, theo ông, là giữ cho cơ thể khỏe mạnh và tăng sức đề kháng.

"Tại sao trong 100 người nhiễm chỉ có 10 người bị nặng thôi, những người còn lại không có triệu chứng hoặc tự lành ?"

"Vấn đề quan trọng nhất là thể chất của chúng ta. Nếu chúng ta khỏe, ăn uống đầy đủ, ngủ đầy đủ, rửa tay sạch sẽ, tránh tiếp xúc nhiều, ra ngoài đeo khẩu trang thì cơ hội bị bệnh rất ít", ông khuyên. (6 :55)

Bác sĩ Hữu lưu ý mặc dù số ca nhiễm ở Mỹ đang tăng nhưng số tử vong đã giảm đi nhiều so với giai đoạn đầu của dịch bệnh. "Có vẻ là bệnh đã bớt nguy hiểm hơn vì bây giờ đã có những cách chữa trị tốt hơn mặc dù không đồng nhất trên thế giới", ông nói.

Lưu ý trong mùa lễ hội

Trong dịp lễ Halloween cuối tháng 10, vị bác sĩ này đề nghị các em nhỏ đi xin kẹo nên đeo khẩu trang, đi trong những nhóm nhỏ và cách xa nhau.

"Nếu phụ huynh nào thấy ngại quá thì tự mua kẹo về làm bữa tiệc cho con cái ăn uống thôi".

Còn về Lễ Tạ ơn cuối tháng 11, vốn là dịp người Mỹ đoàn tụ với gia đình và tụ tập bạn bè, bác sĩ Hữu khuyên ‘bạn bè thì nên giảm đi, chỉ có gia đình và bà con với nhau thôi’.

Vẫn theo lời ông, trong lúc này người Việt nên tạm thời dừng thói quen ăn uống chung như dùng chung chén nước chấm và nên ngồi xa nhau trong các bữa tiệc.

Ngày mua sắm Black Friday sắp tới, vốn thu hút rất đông người dân xếp hàng chen nhau mua đồ giảm giá, vị bác sĩ này khuyên ‘đừng nên đi’mà nên mua sắm trực tuyến cho an toàn cũng như hạn chế du hành dịp lễ cuối năm.

"Chừng nào có vaccine thì đi lại thoải mái. Nếu khoảng cách không quá xa thì lái xe riêng là hay nhất, còn nếu phải đi máy bay thì phải rất thận trọng", bác sĩ Hữu lưu ý.

Ba nhóm rủi ro

Trong khuyến nghị của mình, CDC kêu gọi người dân đánh giá mức độ lây nhiễm Covid-19 tại nơi mình ở để quyếtđịnh có nên hoãn, hủy bỏ hoặc giới hạn số lượng người đến tiệc tùng hoặc có nên tham dự hoạt động nào đó hay không. Nếu tỉ lệ lây nhiễm cao, cơ quan này khuyến nghị chỉ nên tụ tập hạn chế.

CDC phân ra ba nhóm hoạt động tùy theo mức độ rủi ro là rủi ro thấp, rủi ro vừa phải và rủi ro cao.

Theo đó, nguy cơ thấp nhất để không lây nhiễm hoặc không bị lây nhiễm là tổ chức Lễ Tạ ơn ở nhà mình với gia đình nhỏ và tổ chức qua mạng với đại gia đình.

Vào ngày lễ, mọi người có thể nấu nướng đồ ăn cho các thành viên gia đình không ở chung – nhất là những người có nguy cơ cao – rồi đem đến cho họ mà không cần phải tiếp xúc. Họ cũng có thể tổ chức bữa tối ảo như biện pháp giảm thiểu rủi ro.

Nếu ai vẫn muốn tổ chức bữa tiệc vào Lễ Tạ ơn, CDC khuyên nên tổ chức ngoài trời với gia đình và bạn bè trong khu phố.

"Các cuộc tập họp với thêm nhiều biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như đeo khẩu trang, giãn cách xã hội và rửa tay…ít có rủi ro hơn là các cuộc tụ tập chỉ có ít hoặc không có các biện pháp đề phòng", CDC khuyến cáo.

Các hoạt động có nguy cơ vừa phải bao gồm thăm vườn bí ngô hoặc vào vườn cây ăn trái với điều kiện phải sát khuẩnrửa tay trước khi chạm vào bí ngô hoặc hái táo, có đeo khẩu trang và giữ giãn cách xã hội.

Ngoài ra, đến xem các cuộc tranh tài thể thao ngoài trời, ngay cả khi đã áp dụng các biện pháp đề phòng, vẫn có nguy cơ lây nhiễm ở mức trung bình.

Có nguy cơ lây bệnh cao nhất là các cuộc tụ tập đông đúc trong nhà, ăn tối hoặc tiệc tùng, đặc biệt với những ngườikhách không phải thành viên trong gia đình.

"Những cuộc tụ họp trong nhà có hệ thống thông gió kém tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn những nơi được thông gió tốt, chẳng hạn như những nơi có cửa sổ hoặc cửa chính được mở ra", CDC nhận định.

Những cuộc tụ tập kéo dài sẽ nguy hiểm hơn những cuộc tụ tập chóng vánh. Và càng có nhiều người tham dự thì rủi ro càng cao.

Mua sắm trong các cửa hàng và trung tâm mua sắm đông đúc trước hoặc sau Lễ Tạ ơn là một hoạt động khác mang tính rủi ro cao, cũng theo CDC.

Đi lại trong kỳ nghỉ, đi máy bay hoặc đi giao thông công cộng tăng khả năng nhiễm và lây lan Covid-19, CDC cho biết.

"Ở nhà là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người khác", CDC nói.

‘Phải hy sinh’

"Một số người ở đất nước này có thể sẽ có một Lễ Tạ ơn tương đối bình thường, nhưng ở những vùng khác, đó sẽ là ‘Anh nên hoãn lại và có thể chỉ tổ chức trong phạm vi gia đình, và cần đảm bảo rằng nên tổ chức làm sao mà mọi người đeo khẩu trang, và không tụ tập quá đông đúc", giám đốc Viện Dị ứng và Các bệnh truyền nhiễm Quốc gia Anthony Fauci nói với CNN.

"Những gì chúng ta đang bắt đầu thấy bây giờ - và chúng ta không thể nào thoát khỏi - chúng ta đang bắt đầu thấy ở Trung Tây và Tây Bắc các ca xét nghiệm dương tính gia tăng, vốn có khả năng là chỉ dấu dự đoán rằng chúng ta sẽ thấy đà tăng của dịch bệnh", bác sĩ Fauci nói.

"Bạn có thể phải cắn răng hy sinh tụ họp, trừ phi bạn khá chắc chắn rằng những người tham dự không bị nhiễm. Hoặc là họ được xét nghiệm mới đây hoặc họ không có bất kỳ tương tác nào với bất kỳ ai ngoại trừ bạn và gia đình bạn",chuyên gia này khuyến cáo trong cuộc phỏng vấn với CBS News.

Nguồn : VOA, 24/10/2020

**********************

Châu Á trở thành khu vực thứ hai có hơn 10 triệu ca nhiễm virus corona

VOA, 24/10/2020

Tính đến thứ Bảy 24/10, Châu Á có số ca nhiễm virus corona mới vượt quá 10 triệu người, là khu vực đứng thứ hai trên thế giới về tổng số ca nhiễm, theo thống kê của Reuters.

Một điểm xét nghiệm Covid-19 ở Hyderabad, Ấn Độ, 20/10/2020

Tình trạng này xảy ra khi các ca nhiễm tiếp tục tăng ở Ấn Độ, bất chấp thực tế là ở các nước khác, số ca nhiễm tăng chậm lại hoặc giảm mạnh.

Chỉ đứng sau Châu Mỹ Latinh, Châu Á chiếm khoảng 1/4 trong tổng số 42,1 triệu người nhiễm virus trên toàn cầu. Với hơn 163.000 người chết, Châu Á chiếm khoảng 14% tổng số người tử vong vì Covid-19trên toàn cầu.

Cho dù có sự gia tăng đột biến ở Châu Á, Châu lục này nhìn chung ghi nhận có sự cải thiện trong việc xử lý đại dịch trong những tuần gần đây, với số lượng ca nhiễm hàng ngày tăng chậm lại ở những nơi như Ấn Độ - đây là một sự tương phản rõ rệt với số ca Covid-19tăng cao trở lại ở Châu Âu và Bắc Mỹ.

Trong khu vực, vùng Nam Á mà đứng đầu là Ấn Độ bị ảnh hưởng nặng nề nhất, ghi nhận gần 21% số ca nhiễm virus corona toàn cầu và số ca tử vong chiếm 12%. Điều này trái ngược với các quốc gia như Trung Quốc và New Zealand đã dập được dịch, hay Nhật Bản, nơi Covid-19vẫn còn tồn tại nhưng không tăng số ca lây nhiễm.

Ấn Độ là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề thứ nhì trên toàn thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ, mặc dù tỷ lệ lây nhiễm đang chậm lại ở quốc gia đông dân thứ hai thế giới. Theo phân tích của Reuters, tính trung bình trong 1 tuần, Ấn Độ ghi nhận hơn 57.000 trường hợp nhiễm virus mỗi ngày, với 58 ca nhiễm mới trên 10.000 dân ở nền kinh tế lớn thứ ba Châu Á.

Trung bình mỗi ngày, Ấn Độ có 764 ca tử vong do Covid-19, là mức tồi tệ nhất trên thế giới, và chiếm tỉ lệ 1 trên 13 ca tử vong do đại dịch trên toàn cầu.

Quốc gia này ghi nhận gần 7,8 triệu ca nhiễm, thấp hơn con số 8,5 triệu ca của Hoa Kỳ, và có gần 118.000 ca tử vong, so với 224.128 ca ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong khi số ca ở Hoa Kỳ tăng lên gần đây, sự lây nhiễm ở Ấn Độ đã chậm lại, với số ca nhiễm hàng ngày đạt mức thấp nhất trong gần ba tháng vào hôm 21/10.

Ở Đông Nam Á, vào tuần trước, Indonesia đã vượt qua Philippines, trở thành quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất với hơn 370.000 ca nhiễm.

Theo Reuters

Nguồn : VOA, 24/10/2020

Đã gần đến cuối năm 2020 nhưng thế giới vẫn bất định hơn bao giờ hết. Đầu năm còn nhiều người mong đợi con số 2020 tròn trịa sẽ đem lại niềm tin và khả quan hơn so với năm 2019, một năm cũng có đầy biến sự. Nhưng thực tế thì thật là khác.

Đại dịch Covid-19 đã gây ra khủng hoảng toàn cầu một cách sâu sắc nhất trong nhiều thập niên qua, và những hệ quả sau cùng thì vẫn chưa khẳng định được - Hình minh họa.

Đại dịchCovid-19 cho đến lúc viết bài này đã gây ra gần 40 triệu ca nhiễm, hơn 1 triệu 113 ngàn người chết. Riêng nước Mỹ có hơn 8 triệu 154 ngàn người bị nhiễm và hơn 219 ngàn người chết [1].

Ngân hàng Thế giới (World Bank)nhận định rằng, đại dịch Covid-19 đã gây ra khủng hoảng toàn cầu một cách sâu sắc nhất trong nhiều thập niên qua, và những hệ quả sau cùng thì vẫn chưa khẳng định được [2]. Tối thiểu là 5,2% kinh tế toàn cầu sẽ bị suy giảm. Phần lớn các nền kinh tế đang phát triển và các thị trường đang trồi lên (EMDEs) sẽ bị suy giảm vì đại dịch, và nó cũng sẽ gây ra thiệt hại lâu dài đối với năng suất lao động và sản lượng tiềm năng. Dữ kiện mới nhất cho thấy, sự phục hồi kinh tế toàn cầu đã bị chậm lại tuy là có những dấu hiệu cải thiện từ giữa năm nay [3].

Đó là những ảnh hưởng của Covid-19 về y tế và kinh tế. Còn ảnh hưởng của nó về chính trị, nhất là nền dân chủ và nhân quyền, trong thời gian qua thì sao ?

Chỉ không lâu sau khi đại dịch bùng phát, quyền tự do con người, ngay cả trong các nền dân chủ hàng đầu, cũng bị giới hạn ngặt nghèo như chưa từng có. Chỉ vài tuần sau đại dịch, sự đi lại và các hoạt động bình thường khác của con người đều bị kiểm soát hoặc giới hạn ở mức độ chưa từng thấy [4].

Tại Úc,tiểu bang Victoria đã bị hạn chế nghiêm ngặt trong bốn tháng qua [5]. Người dân phải đeo khẩu trang khi đi ra ngoài. Không được đi đâu quá 5 cây số, ngoại trừ đi làm trong những công việc cần thiết. Nhiều doanh nghiệp và dịch vụ bị đóng cửa suốt mấy tháng nay. Thế mà số ca nhiễm, tuy chỉ còn dưới 5 ca lúc viết bài này, vẫn còn lây lan trong cộng đồng. Tác hại của chính sách hạn chế kéo dài này lên sức khỏe tinh thần của người dân tại Victoria, và nhất là sự bất định không biết khi nào được nới lỏng, đã đến mức báo động. TạiManchester và Wales của Anh có thể bị hạn chế nghiêm ngặt như thế để đối phó với tình trạng lây nhiễm hiện nay [6].

Nhưng mức độ ảnh hưởng của Covid-19 về nhân quyền và tự do trên bình diện toàn cầu ra sao thì vẫn chưa rõ ràng hay đầy đủ, cho đến khi tổ chức Freedom House phổ biến bản báo cáo vào đầu tháng 10 vừa qua. Michael J. Abramowitz, chủ tịch của Freedom House, được chính phủ Mỹ tài trợ,cho biết : "Những gì bắt đầu như một cuộc khủng hoảng sức khỏe trên toàn thế giới, đã trở thành một phần của cuộc khủng hoảng toàn cầu về dân chủ. Chính phủ ở mọi nơi trên thế giới đã lạm dụng quyền lực của họ, bằng cách nhân danh sức khỏe cộng đồng, nắm lấy cơ hội để phá hoại dân chủ và nhân quyền" [7].

Freedom House cho biết, bản báo cáo này dựa trên khảo sát của họ với 398 ký giả [8]. Trong đó bao gồm các nhà làm việc xã hội dân sự, nhà hoạt động, và các chuyên gia khác. Không những thế, bản báo cáo cũng dựa trên nghiên cứu của chính Freedom House trên 192 quốc gia qua các mạng lưới phân tích toàn cầu của họ.

Bản báo cáo toàn cầu của Freedom House cho biết, điều kiện dân chủ và nhân quyền đã trở nên tồi tệ hơn trong 80 quốc gia kể từ khi Covid-19 lan truyền. Không chỉ dân chủ trên 80 quốc gia này yếu đi, mà vấn đề trở nên thật tồi tệ trong các nền dân chủ đang gặp khốn khó và trong các thể chế mang tính đàn áp cao độ. Vì thế mà những đảm bảo yếu ớt đối với sự lạm dụng quyền lực tại những nơi này đã bị soi mòn đáng kể. Tại Campuchia, chẳng hạn, một phản ứng tại đó cho biết, "Chính quyền đã lợi dụng coronavirus để tiêu diệt không gian dân chủ". Tại Sri Lanka thì chính quyền đã "tăng cường nỗ lực kiểm soát báo cáo độc lập và các phát ngôn bất lợi bằng cách ra lệnh bắt giữ bất kỳ ai chỉ trích hoặc mâu thuẫn với quan điểm chính thức về coronavirus".

Freedom House nhận định rằng, khủng hoảng về quản trị dân chủ đã có từ trước đại dịch Covid-19, nhưng nó có lẽ sẽ tiếp tục sau khi cuộc khủng hoảng y tế này đi qua, vì các luật lệ và chuẩn mực đang được áp dụng hiện nay sẽ khó có thể đảo ngược. Có 64% các chuyên gia được khảo sát đồng ý rằng, ảnh hưởng này sẽ kéo dài từ 3 đến 5 năm tới. Thêm vào đó, Freedom House quan ngại rằng kinh nghiệm của Trung Quốc trong 9 tháng qua, dù rất tiêu cực, nhưng có thể trở nên một chuẩn mực cai trị cho tương lai : "Tăng cường luận điệu mang tính chủ nghĩa dân tộc và tuyên truyền ở trong nước trong nỗ lực dập tắt các lời kêu gọi về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, công nghệ giám sát nâng cao và sáng tạo, đàn áp các cá nhân trong và ngoài nước chia sẻ thông tin mâu thuẫn với thông điệp của chế độ, và đàn áp các tiềm năng phê bình trong giới tinh hoa trong nước".

Bản báo cáo nêu ra mốt số trường hợp tiêu biểu. Tại Nigeria, Covid-19 cho thấy có một nền dân chủ cho người nghèo, và một nền dân chủ khác cho người giàu ; tại Ba Lan, chính trị gia đưa ra những quan điểm nhận định không dựa trên chứng cớ ; tại Belarus, dối trá, kiểm soát trắng trợn, thiếu thông tin nhưng không thể bị thách thức ; tại Singapore, luật được thông qua để cho là ngăn chặn coronavirus nhưng thực chất là để ngăn chặn tự do. Tóm lại, trong 192 quốc gia, điều kiện dân chủ và nhân quyền tại 80 nước tồi tệ hơn, 111 nước vẫn vậy, và 1 nước tốt hơn.

Báo cáo của Freedom House cũng cho biết, tình hình chung về 5 trụ cột nền tảng của dân chủ, tạo ra khủng hoảng chung về tự do toàn cầu. Năm trụ cột đó là : tính minh bạch ; tự do truyền thông và truyền đạt ; bầu cử khả tín ; kiểm soát đối với vấn nạn lạm dụng quyền lực ; bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương. Bản khảo sát nhận định rằng, 62% tham gia cho biết họ không tin tưởng những thông tin liên quan đến Covid-10 đến từ chính phủ của họ. Có 91% quốc gia gặp phải giới hạn mới hay bị gia tăng đối với các cơ quan truyền thông về tin tức. Trong 22 quốc gia có bầu cử thì 7 cuộc bầu cử bị dời ngày, trong đó 4 bầu cử bị thay đổi luật, vì lý do Covid-19. Có 59 quốc gia trải qua kinh nghiệm bạo lực từ phía cảnh sát liên quan đến phản ứng đối với Covid-19. Có 25% tham gia khảo sát cho biết là có sự giới hạn mới hay gia tăng đối với các thiểu số sắc tộc và tôn giáo. Các quan chức và nhân viên an ninh đã gây ra bạo lực đối với thường dân, giam giữ người dân không lý do, và vượt quá thẩm quyền pháp lý của họ. Hầu hết, các vụ bạo lực cảnh sát xảy ra trong các m ôi trường kém dân chủ, trong đó có 49% các quốc gia Một phần Tự do (Partly Free) và 41% các quốc gia Không Tự do (not Free) đang được xem xét, đã trải qua những hành vi lạm dụng như vậy.

Trên đây là một vài nét tổng quát về tình hình nhân quyền và dân chủ kể từ khoảng tháng Hai năm nay khi đại dịch bắt đầu lan tràn xuyên quốc gia. Những ai muốn tìm hiểu thêm có thể đọc bản báo cáo dài gần 20 trang này.

Tạp chí The Economistnhận định rằng chính quyền các nơi sử dụng quyền khẩn cấp để đối phó với đại dịch Covid-19 [9]. Tuy chính đáng, quyền lực này lại bị lạm dụng để ngăn cấm biểu tình, bịt miệng phê bình và dê tế thần thiểu số, cũng như sách nhiễu các nhà đối kháng. Các kẻ cường quyền tại nhiều nơi làm đủ thứ tệ hại vì thế giới hầu như không để ý, nói gì đến phản đối. Sẽ có Vaccine cho Covid-19 nhưng không có Vaccine nào cho sự tàn bạo. Tuy sự sợ hãi toàn cầu đi kèm với Covid-19 trong lúc này sẽ làm cho tình hình thêm ảm đạm, nhưng nó sẽ vơi dần và nhường chỗ cho sự quan tâm cho nhau khi đại dịch này đi qua.

Mặc dầu Việt Nam cũng nằm trong các quốc gia được nghiên cứu nhưng không thấy Freedom House đề cập cụ thể, như vụ án Đồng Tâm, chẳng hạn. Còn trường hợp bắt giam Phạm Đoan Trang thì chỉ mới xảy ra nên không nằm trong chứng cứ nghiên cứu của Freedom House trước tháng 10.

Dù tình hình bi quan như thế, Freedom House cũng đưa ra một nhận định lạc quan qua bản báo cáo này. Freedom House cho rằng, tuy dân chủ bị thương hại trên toàn cầu, nhưng yêu cầu của người dân khắp nơi cho dân chủ cũng không hề vì vậy mà bị dập tắt.

Úc Châu, 19/10/2020

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 19/10/2020

Tài liệu tham khảo :

1. Coronavirus Resource Centre, "COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU) ", John Hopkins University – Medicine ; Accessed on 18 October 2020.

2. "Global Economic Prospects ", World Bank ; Accessed on 18 October 2020.

3. World Bank Group, "Global Monthly – September 2020 ", World Bank ; Accessed on 2 October 2020.

4. Stan Grant, "Has coronavirus shown us the limits of democracy, as life in the West mimics China ?", ABC News, 11 May 2020.

5. "Victoria's coronavirus cases rise by four as Premier Daniel Andrews clashes with Federal Treasurer Josh Frydenberg ", ABC News, 19 October 2020.