Thông Luận

Nga báo hiệu cuộc rút quân lớn mới ở miền nam Ukraine, Kyiv thận trọng

VOA, 04/11/2022

Các lực lượng Nga có khả năng từ bỏ cứ địa của họ ở bờ tây sông Dnipro của Ukraine, một quan chức do Nga bổ nhiệm cho biết hôm thứ Năm (3/11), báo hiệu một cuộc rút lui lớn của Nga, nếu được xác nhận, sẽ là một bước ngoặt lớn trong cuộc chiến.

Quân đội Nga canh gác lối vào Thủy điện Kakhovka ở vùng Kherson, miền nam Ukraine, vào ngày 20/5/2022. Nga ra dấu về việc rút quân khỏi khu vực này nhưng Ukraine tỏ ra thận trọng trước thông tin này.

Các quan chức Ukraine vẫn thận trọng trước những dấu hiệu cho thấy Nga đang từ bỏ khu vực này và các cấp cao hơn ở Moscow đã im lặng trước thông báo về những gì sẽ dẫn đến một trong những cuộc rút lui nhục nhã nhất của Nga kể từ khi xâm lược.

"Nhiều khả năng các đơn vị của chúng tôi, những người lính của chúng tôi, sẽ đến bờ trái (phía đông)", Kirill Stremousov, phó quản trị viên dân sự do người Nga bổ nhiệm tại khu vực Kherson, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Solovyov Live, một kênh tin trực tuyến ủng hộ Điện Kremlin.

Khu vực này bao gồm thành phố Kherson, thủ phủ của vùng cùng tên và là thành phố lớn duy nhất mà Nga chiếm được nguyên vẹn kể từ khi xâm lược vào tháng Hai. Nó cũng bao gồm một bên của một con đập lớn băng ngang sông Dnipro, nơi kiểm soát nguồn cung cấp nước để tưới cho Crimea, bán đảo mà Nga đã chiếm đóng từ năm 2014.

Trước đó, Nga đã kiên quyết phủ nhận rằng các lực lượng của họ đang có kế hoạch rút khỏi khu vực mà Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố đã sáp nhập vào Nga vào cuối tháng 9.

Hôm thứ Năm, có nhiều đồn đoán xoay quanh việc liệu Nga có thực sự rút lui hay không, sau khi các bức ảnh lan truyền trên mạng cho thấy tòa nhà hành chính chính ở thành phố Kherson với lá cờ của Nga không còn tung bay trên đỉnh.

Nga đã chiến đấu trong nhiều tháng để bám lấy mảnh đất mà họ nắm giữ ở bờ Tây cửa sông chia cắt Ukraine. Moscow đã cử hàng chục nghìn binh sĩ đến tiếp viện cho khu vực này, một trong những ưu tiên chiến trường lớn nhất của nước này.

Ukraine đã nhắm mục tiêu vào các tuyến sông chính trong nhiều tháng, khiến Nga gặp khó khăn trong việc tiếp tế cho lực lượng khổng lồ của mình ở bờ Tây. Quân đội Ukraine đã tiến dọc theo con sông kể từ khi xông qua chiến tuyến của Nga ở đó vào đầu tháng 10, mặc dù bước tiến của họ đã chậm lại trong những ngày gần đây.

Nga đã ra lệnh cho thường dân sơ tán khỏi các khu vực bị chiếm đóng ở bờ tây, và tuần này cũng ra lệnh cho họ ra khỏi vùng đệm 15 km ở bờ đông. Kyiv nói rằng những lệnh sơ tán đó có nghĩa là buộc trục xuất, được xem là một tội ác chiến tranh.

Quản trị viên Stremousov kêu gọi những thường dân còn lại ở thành phố Kherson rời đi ngay lập tức, nói rằng họ đang đặt tính mạng của họ vào tình thế nguy hiểm.

Ukraine giữ bí mật chặt chẽ về tiến trình của quân đội tại mặt trận ở Kherson nhưng cho đến nay đã công khai tỏ ra thận trọng về bất kỳ đề xuất nào cho thấy Nga đang bỏ trống các cứ điểm ở đó. Quân đội Ukraine ở chiến tuyến tuần trước, khi Reuters đến thăm, cho biết họ không thấy bằng chứng nào về việc các lực lượng Nga đang rút lui và tin rằng họ đang tăng viện trên thực tế.

Natalia Humenyuk, người đứng đầu trung tâm báo chí của quân đội Ukraine, cho biết việc hạ lá cờ Nga trên đỉnh tòa nhà chính quyền ở Kherson có thể là một cái bẫy của Nga để dụ quân đội Ukraine tiến công một cách liều lĩnh.

Cuối tháng 9, Moscow tuyên bố sáp nhập các vùng Kherson, Donetsk, Luhansk và Zaporizhzia của Ukraine sau khi tổ chức các cuộc trưng cầu dân ý mà Kyiv và phương Tây bác bỏ và cho là nguỵ tạo và bất hợp pháp.

Nguồn : VOA, 04/11/2022

**********************

Chiến tranh Ukraine : Nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia bị ngắt kết nối với lưới điện

Thùy Dương, RFI, 03/11/2022

Tập đoàn điện lực Energoatom của Ukraine hôm 03/11/2022 thông báo trên mạng Telegram rằng Zaporijjia, nhà máy điện nguyên tử lớn nhất Châu Âu, hiện đang bị quân Nga chiếm đóng, đã bị ngắt kết nối với mạng lưới điện.

Trung tâm thủ đô Kiev của Ukraine mất điện sau khi cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng bị quân đội Nga oanh kích. Ảnh chụp ngày 24/10/2022. Reuters-Gleb Garanich

Các vụ oanh kích của Nga hôm 02/11 dường như đã làm hỏng hai đường điện cao thế cuối cùng của nhà máy Zaporijjia còn kết nối với lưới điện chung. Le Monde cho biết tập đoàn điện lực Energoatom một lần nữa kêu gọi cộng đồng quốc tế khẩn cấp áp dụng các biện pháp để phi quân sự hóa nhà máy điện hạt nhân đang bị quân Nga chiếm đóng càng sớm càng tốt, buộc quân Nga rút toàn bộ quân khỏi địa điểm nhà máy và thành phố Enerhodar, cũng như khôi phục quyền kiểm soát toàn bộ của Ukraine đối với Zaporijjia.

Sáng hôm nay, ông Dmytro Orlov, thị trưởng thành phố Enerhodar, đã cảnh báo rằng ít có khả năng nhà máy còn được duy trì ở "chế độ an toàn" và "đồng hồ đếm ngược đã bắt đầu", ngụ ý chỉ còn rất ít thời gian nên phải khẩn trương hành động để thay đổi tình thế.

Do Nga vẫn liên tục oanh kích các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine từ hôm 31/10, nên tình trạng mất điện tại nhiều nơi trong cả nước ngày càng nghiêm trọng.

Thông tín viên RFI Stéphane Siohan từ Kiev cho biết thêm :

Hôm qua, thứ tư, 16.000 hộ gia đình ở thủ đô Kiev vẫn còn bị cúp điện. Dù chính quyền vùng đã hứa khôi phục dịch vụ, nhưng nhiều đợt cắt điện, mỗi lần vài giờ, vẫn tiếp diễn ở các khu phố tả ngạn sông Dniepr, dường như là để giảm tải lưới điện. Tối thứ Ba, toàn bộ khu vực phía đông thành phố vẫn còn chìm trong bóng tối, và tiếng máy phát điện vẫn vang lên trong đêm.

Hiện giờ, cư dân Kiev đang tích trữ các bộ sạc điện di động, để có thể nạp điện cho điện thoại và máy tính, còn lại thì họ dùng nến để thắp sáng. Ngay cả khi có điện, nhiều người vẫn tránh tiêu thụ điện vào giờ cao điểm, để mạng lưới điện không bị quá tải do đã bị suy yếu sau các vụ oanh kích.

Đường phố hầu như không còn đèn chiếu sáng công cộng, nhiều người lưu thông trên đường với đèn pin, nguy cơ xảy ra tai nạn là rất cao bởi vì nhiều đèn tín hiệu giao thông không còn hoạt động.

Nhưng nhìn chung, tinh thần của người dân Kiev hoàn toàn không bị ảnh hưởng, họ dường như đã sẵn sàng đối mặt với thử thách này. Tuy nhiên, thị trưởng Kiev cũng đã lên kế hoạch lắp đặt hàng ngàn điểm phân phối nước và vật liệu sưởi ấm, nếu tình trạng cúp điện lan rộng.

Thùy Dương

Tổng thống Nga kêu gọi ngành chế tạo vũ khí gia tăng "cạnh tranh" để cải thiện sản phẩm

Trọng Thành, RFI, 03/11/2022

Hôm 02/11/2022, tổng thống Nga đã họp trực tuyến với Hội đồng điều phối việc cung cấp trang thiết bị cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga tại Ukraine. Ông Vladimir Putin nhấn mạnh đến yêu cầu đẩy mạnh "cạnh tranh" trong ngành chế tạo vũ khí nội địa để nâng cao chất lượng sản phẩm. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh kho vũ khí của Nga ngày càng cạn kiệt.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu dự khai mạc Diễn đàn Quân sự và Kỹ thuật Quốc tế 2022 tại công viên Patriot gần Moskva, Nga, ngày 15/08/2022. AP

Đài Pháp France 24 phát lại trích đoạn phát biểu trực tuyến của tổng thống Nga từ Sochi, theo đó "các vũ khí cần phải được liên tục hoàn thiện để có thể hiệu quả. Và để làm được như thế, điều rất quan trọng là cần phải bảo đảm được sự cạnh tranh rất tích cực giữa các nhà sản xuất, các nhà chế tạo vũ khí". Tổng thống Nga nhấn mạnh : "Tôi cho rằng cạnh tranh là điều cần thiết để nền kinh tế phát triển hiệu quả, nhưng ở đây điều này lại càng đặc biệt quan trọng".

Nhiều báo cáo gần đây cho thấy, do năng lực sản xuất trong nước không đủ, Moskva đã buộc phải tìm mua vũ khí từ Iran và Bắc Triều Tiên. Vấn đề trước hết với ngành công nghiệp quốc phòng Nga hiện nay là sản xuất đủ số lượng, để bù vào khối lượng lớn vũ khí đã được sử dụng trên chiến trường Ukraine và phục vụ cho mục tiêu chiến tranh kéo dài, hơn là nâng cao chất lượng. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Washington, nhận định : Đòi hỏi nói trên của ông Putin "không phù hợp với thực tế của chuỗi cung ứng và cơ sở công nghiệp quốc phòng hiện tại của Nga".

Hội đồng Điều phối việc cung cấp trang thiết bị phục vụ cho chiến dịch can thiệp quân sự tại Ukraine được tổng thống Nga thành lập ngày 19/10/2022, trong bối cảnh chính quyền Nga động viên thêm khoảng 300.000 quân nhân cho chiến dịch quân sự tại Ukraine. Theo một số nhà quan sát, tình trạng quân trang, quân dụng các loại thiếu hụt nghiêm trọng là một trong các lý do chính buộc chính quyền Putin phải gấp rút thành lập Hội đồng nói trên.

Trọng Thành

************************

Mỹ ngày càng lo ngại Nga "tấn công hạt nhân" tại Ukraine

Trọng Thành, RFI, 03/11/2022

Theo một cố vấn Nhà Trắng hôm 02/11/2022, chính quyền Mỹ từ nhiều tháng nay ngày càng lo ngại hơn về khả năng Nga tấn công hạt nhân trong cuộc xung đột Ukraine. Cùng ngày, bộ Ngoại Giao Nga ra thông cáo khẳng định ưu tiên của Nga là "tránh mọi đụng độ trực tiếp giữa các cường quốc hạt nhân".

Tên lửa liên lục địa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân của Nga trong một lần phóng thử. Ảnh do cơ quan không gian Nga Roscosmos công bố ngày 20/04/2022. © AP

Hãng tin Pháp AFP dẫn lời phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, John Kirby, theo đó Washington đang "theo dõi sát sao nhất theo khả năng" các động thái của Nga liên quan đến vũ khí hạt nhân. Nhật báo Mỹ New York Times hôm 02/11, dẫn lời một số quan chức Hoa Kỳ, cho biết nhiều chỉ huy quân sự Nga mới đây đã thảo luận về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Ukraine.

Tuy nhiên, theo một số nguồn tin ẩn danh, tổng thống Nga Vladimir Putin không tham gia vào cuộc thảo luận này, và hiện chưa có bất cứ dấu hiệu nào cho thấy Moskva đang chuẩn bị tấn công hạt nhân.

Về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân trong chiến tranh tại Ukraine, chính quyền Moskva đưa ra các phản ứng trái ngược. Hôm thứ Tư 02/11, phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, lên án truyền thông phương Tây "vô trách nhiệm", "cố tình thổi phồng vấn đề vũ khí hạt nhân". Ngược lại, trước đó một hôm, nhân vật số hai Hội đồng An ninh Quốc gia Nga Dmitri Medvedev, một lần nữa đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân nếu quân đội Ukraine phản công chiếm lại các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng tại Crimea và Donbass.

Trong một phát biểu truyền hình ngày 21/09, tổng thống Nga Putin đã ngầm nhắc đến khả năng sử dụng vũ khí nguyên tử để ngăn chặn cuộc phản công của quân đội Ukraine, được phương Tây hậu thuẫn về phương tiện quân sự.

Trọng Thành

************************

Mỹ tố Bắc Triều Tiên viện trợ vũ khí cho Nga xâm lược Ukraine

Thùy Dương, RFI, 03/11/2022

Sau khi tố cáo Iran tiếp viện drone cho Nga xâm lược Ukraine, hôm 02/11/2022, Washington tố cáo Bắc Triều Tiên bí mật viện trợ vũ khí cho quân Nga tấn công Ukraine.

Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby phát biểu tại Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ, ngày 19/07/2022. Jonathan Ernst

Theo AFP, John Kirby, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng, tố cáo Bình Nhưỡng đã "bí mật hỗ trợ Nga tiến hành chiến tranh chống Ukraine". Ông John Kirby khẳng định Bắc Triều Tiên đã chuyển cho Nga một số lượng lớn đạn pháo nhưng "theo cách khiến nhiều người tin rằng số vũ khí đó được chuyển đến từ Trung Đông hoặc Châu Phi".

Phát biểu trước báo giới, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng cho biết Washington đang tìm hiểu xem Nga đã nhận được số vũ khí đó hay chưa. Dù cho rằng các vũ khí, khí tài viện trợ mà Moskva đã hoặc sẽ nhận được cũng sẽ không giúp quân Nga thay đổi hẳn tình hình trên chiến trường Ukraine, nhưng ông Johh Kirby cũng khẳng định Washington sẽ bàn với các đồng minh và đối tác tại Liên Hiệp Quốc về các biện pháp trừng phạt mới đối với Bắc Triều Tiên và Iran, vì hai nước này viện trợ quân sự cho Nga xâm lược Ukraine.

Trong khi đó, theo đài Nhật NHK, truyền thông Nga thứ Tư 02/11/2022 cho biết các chuyến tàu chở hàng giữa Bắc Triều Tiên và Nga đã được nối lại sau thời gian tạm ngưng do đại dịch Covid-19 bùng lên từ năm 2020. Chuyến tàu đầu tiên chở 30 con ngựa từ miền Viễn Đông của Nga sang miền tây bắc Bắc Triều Tiên và chuyến tàu tiếp theo sẽ chở dược phẩm. Các nhà quan sát cho rằng Bắc Tiều Tiên đang nỗ lực để được cung ứng hàng hóa từ Nga và Trung Quốc trong bối cảnh kinh tế đình trệ. Bình Nhưỡng và Moskva đã củng cố các mối quan hệ từ khi Putin điều quân xâm lược Ukraine.

Thùy Dương

Kherson, trận chiến biểu tượng sẽ khốc liệt và kéo dài

Anh Vũ, RFI, 02/11/2022

Quân đội Ukraine và Nga đang chuẩn bị một trận chiến lớn tại Kherson, thành phố chiến lược ở miền nam bị Moskva chiếm giữ từ 8 tháng. Hai bên đang dồn lực lượng cho một trận đánh quyết định có thể mang lại bước ngoặt trên chiến trường. Với Kiev, giành lại vùng đất miền nam này là mục tiêu ưu tiên.

Pháo binh Ukraine bắn phá vào quân Nga trong thành phố Kherson, ngày 28/10/2022. AFP – Bulent Kilic

Cuộc phản công giành lại Kherson đang chuẩn bị bước vào giai đoạn giao tranh khốc liệt nhất. Kiev cảnh báo quân Nga đang chuẩn bị cho "trận chiến dữ dội nhất".

Trong đà phản công thắng lợi từ đầu tháng 9, giành lại hàng nghìn cây số lãnh thổ, giải phóng gần 1500 địa phương ở miền đông và nam đất nước, quân đội Ukraine giờ muốn tiến vào thành phố Kherson trong dịp Noel tới. Rơi vào tay quân Nga một cách dễ dàng ngay từ những ngày đầu của cuộc xâm lược, thành phố lớn ở miền nam đất nước, có khoảng 280 nghìn dân trước chiến tranh giờ, là mục tiêu quân sự hàng đầu của Kiev.

Việc giành lại được thành phố này có thể đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cuộc chiến tranh tại Ukraine. Tuy nhiên trận phản công trong vùng Kherson khó khăn hơn rất nhiều so với các vùng khác như Kharkiv (đông-bắc), như thừa nhận gần đây của bộ trưởng quốc phòng Ukraine, Oleksyi Reznikov. Đó là vì tình hình thời tiết xấu và địa hình có nhiều kênh rạch dẫn nước mà giờ đây quân đội Nga sử dụng như các giao thông hào để phòng thủ.

Mặc dù đầu tháng 10, quân đội Ukraine đã có được những đột phá, lấy lại 600 km đất trong hai tuần, theo Kiev, như cuộc phản công của Ukraine ở mặt trận Kherson dự báo sẽ còn kéo dài và khốc liệt, theo giới chuyên gia quân sự. Thibault Fouillet, chuyên gia thuộc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược Pháp (FRS) nhận định : "Hai phe đều đã có thời gian cùng cố các vị trí của mình và đều chịu những tổn thất lớn. Không còn có chuyện đột phá nhanh ở Kherson để sau đó tiến về Crimea như Kiev đã từng tuyên bố".

Để chuẩn bị cho trận chiến giành lại Kherson, quân đội Ukraine đã bao vây thành phố nằm bên bờ tây con sông Dniepr, dồn quân Nga vào bẫy. Quân Ukraine trước hết nhằm vào hệ thống hạ tầng giao thông, cầu nối thành phố với bên ngoài. Tuy nhiên quân Nga cũng đã và đang chuẩn bị và gia cố hệ thống phòng thủ dọc theo bờ sông Dniepr.

"Phương pháp của quân Ukraine là phá hủy mạng lưới hậu cần của quân Nga trước khi mở các đợt tấn công lớn. Chiến lược này nhằm cô lập quân đối phương nhưng đồng thời để giữ nguồn lực và quân số", ông Sim Tack, chuyên gia về chiến lược quân sự thuộc Force Analysis, cơ quan tư vấn an ninh của Mỹ phân tích.  "Người ta không biết khi nào các đơn vị của Ukraine vào được thành phố Kherson. Điều chắc chắn đó là hiện nay quân Nga đang rất tích cực chuẩn bị" cho trận đánh lớn.

Di tản thường dân

Dù quân Ukraine tiến tương đối chậm, tướng Sergey Surovikin, tổng chỉ huy quân đội Nga trên chiến trường Ukraine, đã tuyên bố quân của ông có thể sẽ phải đưa ra "những quyết định cực kỳ khó khăn" ở Kherson. Những thừa nhận như vậy rất hiếm hoi ở Moskva.

Những ngày qua, chính quyền thân Nga đang kiểm soát thành phố này đã tiến hành di tản ồ ạt dân thường. Trong một tuần đã có hơn 70 nghìn người dân rời khỏi thành phố, theo thông báo của ông Vladimir Saldo, lãnh đạo hành chính thành phố Kherson hôm 27/10.

Ngày 01/11, chính quyền Kherson thông báo tiến hành đợt sơ tán dân mới, dự kiến sẽ đưa khoảng 100 nghìn dân ra khỏi Kherson trong những ngày tới. Phía Nga khẳng định việc làm đó là để bảo vệ "công dân" trong khi đó Kiev tố cáo c tổ chức lưu đầy ồ ạt người dân sang Nga.   

Nhà báo Ukraine Tetyana Ogarkova thuộc Crisis Media Center tại Kiev, tố cáo : "Quân Nga cố reo rắc hoảng loạn để quay phim như người dân thường bỏ chạy trong sợ hãi. Họ dùng những hình ảnh như vậy để đổ cho Ukraine là kẻ xâm lược".

"Về phía Ukraine, quân đội làm tất cả có thể để buộc quân Nga phải rút lui không phải cần đến chiến đấu trong thành phố. Bởi mục đích là tránh thiệt hại tính mạng người Ukraine và thu hồi thành phố. Bằng mọi giá họ phải tránh kịch bản như đã xảy ra ở Mariupol".

Quân Nga chuẩn bị kháng cự

Tại Kherson, Nga dường như quyết kháng cự với quân Ukraine. Đầu tuần trước, chính quyền do Nga dựng lên trong vùng thông báo thành lập lực lượng dân quân địa phương và kêu gọi tất cả đàn ông còn ở lại trong thành phố có thể gia nhập đội quân này. "Tại Kherson, tình hình đã rõ, người Nga đang tập hợp lực lượng", ông Oleksiy Arestovich, cố vấn của tổng thống Ukraine khẳng định trong một video.

Ngoài thường dân ra, các thành viên chính quyền vùng do Nga dựng lên cũng đã bỏ chạy, phó thủ hiến Kherson Kirill Stremousov cho biết hôm 27/10, đồng thời ông này cũng khẳng định quân đội Nga sẽ không rút lui khỏi thành phố.

Thất bại không thể tránh khỏi

Nhà báo Tetyana Ogarkova cho rằng thất bại của Nga tại Kherson là điều không tránh khỏi. " Về mặt quân sự, quân Nga không có khả năng trụ được. Trận chiến Kherson là một thách thức chính trị vô cùng lớn cho Moskva. Thành phố thất thủ là một đòn nặng đối với Vladimir Putin và có thể đe dọa sự ổn định của chế độ."

Ngày 30/09 vừa qua, bằng quyết định chính thức sáp nhập vào Nga 4 vùng lãnh thổ của Ukraine là Donetsk, Luhansk, Zaporijja và Kherson, Vladimir Putin đã cảnh báo rằng Nga sẽ dùng "mọi sức mạnh và phương tiện" để bảo vệ các vùng đất đó.

Gần đây nhất, chủ nhân điện Kremlin nhấn mạnh cáo buộc Ukraine đang chuẩn bị  dùng "bom bẩn", tức các loại đầu đạn quy ước nhưng chứa chất phóng xạ. Kiev cũng như các đồng minh lo ngại có thể Moskva lấy cớ đó để leo thang xung đột. Những cáo buộc "bom bẩn",  di tản dân ồ ạt đến  tuyên bố của chỉ huy quân đội Nga về khả năng đưa ra những "quyết định khó khăn nhất"… Những động thái như vậy hàm chứa cả đe dọa Nga sẵn sàng dồn vào trận Kherson mọi phương tiện, hỏa lực mạnh nhất từ trước tới nay.

Putin đã khẳng định các vùng được sáp nhập giờ là lãnh thổ Nga. Điều gì sẽ diễn ra khi Ukraine lấy lại một trong những vùng lãnh thổ đó ?  Không ai có thể trả lời được ngay câu hỏi, có điều chắc chắn, với cả hai bên, Kherson là thành phố vừa mang tính chiến lược vừa mang tính biểu tượng.

(Tổng hợp từ France24.com và Libération)

Anh Vũ

**************************

Tình báo Ukraine : Nga duy trì lực lượng "tinh nhuệ nhất" tại Kherson

Trọng Thành, RFI, 30/10/2022

Cuộc phản công tái chiếm thành phố Kherson, thủ phủ tỉnh miền nam Kherson, phải kéo dài đến cuối tháng 11/2022, theo dự báo của tình báo quân sự Ukraine, do việc Nga tập trung tại đây các đơn vị "tinh nhuệ nhất". 

Quân Ukraine tại mặt trận Mykolaiv ngày 08/08/2022. AP - Evgeniy Maloletka

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Washington, dẫn lời lãnh đạo Cục Tình báo Quân sự Chính của Ukraine (GUR), ông Kyrylo Budanov, cho biết : khoảng 40.000 binh sĩ tại các vùng chiếm đóng thuộc tỉnh Kherson, trong đó chủ yếu là các đơn vị tinh nhuệ thuộc các lực lượng nhảy dù, đặc nhiệm và thủy quân lục chiến. Các đơn vị Nga tập trung tại thủ phủ Kherson và cả hai bờ tả ngạn và hữu ngạn sông Dnipro.

Về phần mình, Bộ Chỉ huy Tác chiến miền nam của Ukraine cho biết các lực lượng Nga đang tiếp tục đưa các binh sĩ mới được động viên đến hữu ngạn sông Dnipro, nơi quân Nga bắt đầu lập phòng tuyến từ ngày 29/10, bất chấp việc các tân binh có dấu hiệu "xuống tinh thần và thiếu huấn luyện". Trung tâm Kháng chiến Ukraine cũng cho biết quân Nga đang cưỡng bức dân thường xây dựng các công sự ở Kherson.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh dẫn lời Bộ Quốc phòng Nga, hôm qua, tuyên bố quân Nga đã đẩy lùi 5 cuộc tấn công trên bộ của Ukraine tại các hướng Mylove, Sukhanove, Pyatikhatky, Ishchenka, Bruskinske và Sadok, phía bắc tỉnh Kherson. Một cố vấn quân sự Nga ở Kherson khẳng định quân Nga chưa chuẩn bị cho các cuộc giao tranh trên đường phố tại thành phố Kherson.

Tỉnh Mykolaiv chuẩn bị đối phó với mùa đông hoàn toàn không có điện 

Trước đà phản công khó cưỡng lại của quân đội Ukraine, chính quyền Nga quyết định triệt hạ các cơ sở hạ tầng điện lực dân sự của Ukraine. Chính quyền tỉnh Mykolaiv, tỉnh giáp ranh với tiền tuyến Kherson, đang sẵn sàng cho một mùa đông hoàn toàn không có điện.

Phóng sự của hai thông tín viên Anastasia Becchio và Boris Vichith gửi về từ Mykolaiv :

"Trên một tấm bản đồ treo tường lớn, ông Vadim Danilkiv, phó giám đốc cơ quan điện lực của tỉnh Mykolaiv, chỉ vào một trong những nhà máy điện chính trong khu vực, vừa bị tên lửa của Nga phá hoại. Ông nói : "Quân Nga chủ ý phá hủy cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Các nhà máy điện lớn đều đã bị tấn công và hư hại. Tháng vừa qua là tháng khó khăn nhất về điện."

Ở khu vực Mykolaiv cũng như những nơi khác, biện pháp cắt điện kéo dài vài giờ đã được áp dụng để phòng ngừa nguy cơ toàn bộ mạng lưới phân phối điện bị nghẽn mạch do quá tải. Ông Vadim Danilkiv cảnh báo tình hình sẽ không sớm được cải thiện. Ông nói :

"Chừng nào Ukraine chưa giành chiến thắng, tình hình như hiện nay sẽ tiếp tục. Chúng tôi đang chuẩn bị cho mọi tình huống. Chúng tôi thậm chí đang lên kế hoạch đối phó với kế hoạch mất điện hoàn toàn. Một mùa đông rất khó khăn đang chờ đợi chúng tôi, tất cả mọi người đều phải sẵn sàng. Chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để đảm bảo rằng mọi người có ánh sáng, hơi nóng và nước sạch, nhưng mặt khác, chúng tôi biết rằng những kẻ khủng bố nhằm mục đích tước đoạt của chúng tôi tất cả những điều này".

Trọng Thành

Chiến tranh Ukraine : Mùa đông sẽ mang lại lợi thế cho Nga ?

Thời sự bầu cử tại Mỹ và Brazil là hai chủ đề được báo chí Pháp ra ngày 02/11/2022 quan tâm nhiều nhất, đặc biệt là những thách thức đang đón chờ tổng thống Lula vừa đắc cử tại Brazil, và những nguy cơ mất đa số đang rình rập đảng Dân chủ Mỹ nhân cuộc bầu cử giữa kỳ sẽ mở ra ngày 08/11 tới đây.

Quân đội Ukraine đang tiến hành huấn luyện với xe tăng T-72 thu được từ quân Nga, tại vùng biên giới với Belarus, ngày 28/10/2022. AP - Aleksandr Shulman

Một chủ đề khác cũng tiếp tục thu hút sự chú ý là cuộc chiến tranh Ukraine, nhất là khi tình hình có khả năng biến đổi với mùa đông vừa đến. 

Ngay trên trang nhất của mình, nhật báo thiên hữu Le Figaro chạy hàng tựa lớn "Ukraine : Mùa đông sẽ làm cuộc chiến khốc liệt hơn như thế nào", kèm theo lời giải thích : "Thời tiết cực lạnh và băng giá làm thay đổi điều kiện các trận đánh, làm phức tạp thêm công tác hậu cần và làm chậm các cuộc tấn công. Cả Nga lẫn Ukraine đang chuẩn bị đối phó". 

Mùa Đông Ukraine khắc nghiệt ra sao

Trong bài phân tích trang trong : "Ukraine : Mùa đông sẽ thay đổi các quy luật của chiến tranh", Le Figaro đã nêu bật tính chất cực kỳ khắc nghiệt của mùa đông tại Ukraine. 

Theo tờ báo, thông thường vào khoảng giữa tháng 12 và tháng 2, nhiệt kế sẽ ở mức trung bình dưới 0°C tại khu vực Kiev, trong lúc ở phía bắc, nhiệt độ có thể giảm xuống thấp hơn nữa. Vào giữa mùa đông năm 2006 chẳng hạn, ở Luhansk, nhiệt kế từng hạ xuống mức kỷ lục là âm 30°C. Miền nam có khí hậu ôn hòa hơn nhưng mùa đông vẫn ẩm ướt và khắc nghiệt, có mưa và tuyết thường xuyên. Đó là hiện tượng gọi là "rasputitsa", những cơn mưa rào biến mặt đất thành bùn. Sau đó, các vùng đất và con sông bắt đầu đóng băng. 

Vào tháng 10 vừa qua, khi được hỏi về sự xuất hiện của thời tiết lạnh giá ở mặt trận Ukraine, phát ngôn viên Lầu Năm Góc, chuẩn tướng Không quân Pat Ryder nhận xét : "Khí hậu là một yếu tố quan trọng trong bất kỳ hoạt động quân sự nào… Tác động của mưa, tuyết, bùn, trên mặt đất sẽ làm tăng thêm mức độ phức tạp cho một chiến trường vốn đã rất năng động". Vấn đề là không ai có thể biết được là các điều kiện khắc nghiệt đó xuất hiện khi nào và kéo dài trong bao lâu. 

Theo Le Figaro, lực lượng Ukraine đang rốt ráo chuẩn bị đối phó với các khó khăn được dự báo trước này, trong lúc các nước phương Tây cũng cấp tốc viện trợ cho đồng minh các loại quần áo ấm cũng như giầy, mũ, găng tay, lều trại phù hợp với mùa đông. Các khoản viện trợ rất lớn, nhưng câu hỏi đặt ra là liệu có đủ hay không cho một đạo quân hơn 150.000 người.

Nga lợi dụng mùa đông để củng cố lực lượng

Quân đội Nga, theo Le Figaro, cũng chuẩn bị, nhưng đồng thời đang cố tình đánh phá màng lưới năng lượng của Ukraine, tựa như muốn sử dụng khí hậu một cách tàn nhẫn để triệt hạ cả binh lính lẫn dân thường Ukraine.

Về ý đồ của Nga, Le Figaro ghi nhận : "Moskva đang đặt cược vào giai đoạn này (tức là mùa đông) để xây dựng lại lực lượng của mình", cụ thể là triển khai trên chiến trường số "tân binh" vừa được gọi nhập ngũ và chuẩn bị cho những chiến dịch tấn công khi mùa xuân trở lại vào năm 2023. 

Đối với tờ báo, từ chiến dịch của Napoléon năm 1812, cho đến Đệ Nhị Thế Chiến, nước Nga thường lợi dụng được mùa đông để đả bại quân địch. Thế nhưng, trên chiến trường Ukraine, thách thức đặt ra cho cả hai bên. 

Tướng Mùa Đông chưa hẳn có lợi cho Nga

Trong bài xã luận mang tựa đề bí hiểm : "Thử thách của tất vớ", Le Figaro không mấy bi quan cho Ukraine. 

Theo tờ báo, bị một kẻ thù mà ông từng cho rằng có thể dễ dàng nuốt chửng gây khó khăn, Vladimir Putin hiện đang đặt cược vào thời tiết xấu đi để làm chậm đà tiến của lực lượng Ukraine, câu giờ để tìm cách giành ưu thế vào mùa xuân tới với một đạo quân hùng mạnh trở lại. 

Vị "Tướng Mùa Đông" trong truyền thuyết, được cho là đã cứu nước Nga khỏi tay Napoléon và Hitler, đương nhiên sẽ đứng về phía ông. Không chỉ có cái lạnh cực độ từ tháng 12 đến tháng 2, thách thức cả binh lính lẫn trang thiết bị, mà còn là mùa rasputitsa từ tháng 11, khiến cho pháo binh mắc kẹt trong đất bùn. 

"Cuộc chiến khí đốt" đã được tuyên bố với Châu Âu và việc pháo kích vào các cơ sở hạ tầng năng lượng ở Ukraine cũng diễn ra theo cùng một tính toán : Lôi kéo mùa đông về phía mình bằng cách khiến cho đối thủ không thể chịu đựng được càng nhiều càng tốt.

Theo Le Figaro, chiến lược kể trên chỉ có thể thành công nếu đối thủ mất cảnh giác, thế nhưng, người Ukraine đang ở trong nhà của họ và khả năng kháng cự của họ không có gì phải ghen tị trước những người lính Nga bị động viên để làm bia đỡ đạn. Nếu cái lạnh và băng giá có thể gây thương vong, và đặt thêm thách thức cho quân đội, đặc biệt là khi phát động các cuộc tấn công quy mô lớn, thực tế vẫn là trong trò chơi này, người chuẩn bị tốt nhất là người chiến thắng. 

Như một sĩ quan Ukraine trên mặt trận đã tóm tắt một cách bình dân, chiến tranh vào mùa đông "trước hết là vấn đề ủng và tất bị ướt". Có một cặp dự phòng khô ráo sẽ tạo nên khác biệt, nâng cao sức cơ động cũng như tinh thần của người lính. Thêm vào đó là găng tay, mũ, quần áo ấm mà quân đội NATO hiện đang cung cấp cho người Ukraine. 

Tóm lại, theo Le Figaro, lợi thế được cho là của Nga cần phải được chứng minh trong thực tế, và phụ thuộc phần lớn vào khả năng của Nga giành được chiến thắng trong "thử thách tất vớ". 

Lula, niềm hy vọng của Brazil

Ngoài Ukraine, chiến thắng khít khao của cựu tổng thống Brazil Lula da Silva trước tổng thống mãn nhiệm Jair Bolsonaro tiếp tục được quan tâm. Nhật báo công giáo La Croix đã dành trọn trang nhất cho chủ đề này với hàng tựa lớn : "Lula, hy vọng mong manh" 

Nhận định chung của tờ báo là sau chiến thắng trong gang tấc của ông Lula trong cuộc bầu cử tổng thống Brazil, thái độ im lặng của Bolsonaro có nguy cơ gây bất ổn cho đất nước. 

Trong bài "Phục hồi nền kinh tế và hòa giải xã hội, những thách thức của Lula", La Croix nhấn mạnh rằng 12 năm sau khi rời bỏ quyền lực, Lula đã trở lại. Nhưng bối cảnh kinh tế và chính trị không còn thuận lợi như đầu những năm 2000. Chiến thắng không dứt khoát vừa qua sẽ buộc nhà lãnh đạo Brazil phải chấp nhận những thỏa hiệp để hòa giải một xã hội Brazil bị rạn nứt sau 4 năm dưới nhiệm kỳ của tổng thống Bolsonaro. 

Phản ứng im lặng cho đến cuối ngày hôm qua của tổng thống mãn nhiệm, không chịu công nhận kết quả bầu cử đã bị tờ báo phê phán trong bài "Jair Bolsonaro chơi trò kích động". 

La Croix ghi nhận tình trạng những người ủng hộ Bolsonaro vào hôm qua đã ngăn chặn nhiều trục lộ giao thông trên khắp đất nước Brazil, vào lúc mà tổng thống mãn nhiệm vẫn im hơi lặng tiếng. 

Trong bài xã luận mang tựa đề ngắn gọn : "Tin tốt", La Croix cho rằng phần khó khăn nhất mới chỉ bắt đầu đối với ông Lula.

Trước hết, đối thủ của ông, tổng thống mãn nhiệm, đã cho thấy là ông ta khó chấp nhận thất bại. Vẫn tại vị cho đến ngày bàn giao quyền lực dự kiến vào mùng 1 tháng Giêng 2023, Bolsonaro có thể sử dụng 2 tháng tới đây để gây bất ổn cho các thể chế và toàn bộ đất nước. 

Lula cũng sẽ phải đối phó với một Nghị Viện bất lợi cho ông, nơi các đảng cực hữu đã củng cố vị trí của họ. Nếu không có đa số, ông sẽ phải tìm kiếm hậu thuẫn nơi "đầm lầy" cánh trung, vốn đã quen với việc đổi chác phiếu bầu của mình để lấy trợ cấp và các vị trí tốt trong chính quyền, một logic đổi chác mà dư luận không còn chấp nhận nữa.

Được bầu lên với hy vọng đẩy mạnh thêm cuộc chiến chống đói nghèo cũng như tăng cường các chính sách xã hội, Lula sẽ phải đối phó với các đồng minh trong cánh tự do đã ủng hộ ông trong việc tái tranh cử. 

Cho dù vậy, La Croix vẫn tin tưởng : "Bất chấp những kềm hãm đó, Brazil sẽ nối lại với một chính sách quan tâm nhiều hơn đến các cộng đồng thiểu số, sinh thái, dân chủ, sau những thái quá trong nhiệm kỳ Bolsonaro. Chiến thắng của Lula do đó là một tin tốt. Một lời hy vọng và đoàn kết chiếm ưu thế hơn một lời nói hận thù và co cụm. Brazil này xứng đáng được ủng hộ. 

Lula trước nhiều thách thức

Libération cũng dành một phần trang nhất cho diễn biến tại Brazil. Tờ báo chạy tựa : "Những thách thức của Lula, mùa thứ 3", mô phỏng cách đặt tên theo từng mùa các bộ phim truyền hình nhiều tập mà người Brazil rất ưa chuộng. Mùa thứ 3 ở đây phải hiểu là nhiệm kỳ thứ ba.

Tờ báo cho rằng sau 4 năm bị suy sụp, cuộc chiến chống đói nghèo và bảo vệ môi trường, đặc biệt là ở vùng Amazon, sẽ là những vấn đề ưu tiên của tổng thống đắc cử, người sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 1 tháng 1 sắp tới. 

Cú tát giữa kỳ cho Biden ?

Thời sự Brazil tuy nhiên chỉ chiếm vị trí thứ hai trên trang nhất Libération vào hôm nay, còn tựa đầu tiên được dành cho cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ sẽ được tổ chức vào ngày 08/11 tới đây. 

Dưới hàng tựa "Midterms : Joe Biden sắp bi cú tát giữa kỳ",tờ báo ghi nhận nỗi lo ngại ngày càng tăng trong đảng Dân chủ Mỹ khi còn chưa đầy một tuần là đến ngày bầu cử giữa nhiệm kỳ. Theo tờ báo, với cuộc bầu lại toàn bộ Hạ Viện và một phần ba Thượng Viện, các cuộc thăm dò cho thấy một bước lùi cho đảng Dân chủ. 

Tâm lý lo âu đã bao trùm đảng Dân chủ từ nhiều tuần lễ nay, sau một thoáng lạc quan vào cuối mùa hè khi thấy thăm dò khả quan một chút. Mối quan ngại thâm chí còn tăng cao ngay tại các cứ địa lịch sử của đảng Dân chủ, từng được cho là bất khả xâm phạm đối với đảng Cộng hòa, ở bang New York, bang Washington hoặc Oregon chẳng hạn.

Trong lúc đó thì theo ghi nhận của Libération, các thành phần theo chủ nghĩa dân túy-dân tộc đi theo cựu tổng thống Trump một cách cuồng tín nhất giờ đây dường như có khả năng giành được các vị trí quan trọng khác nhau ở Arizona hoặc Nevada.

Pháp vẫn đứng đầu vùng euro về mức áp thuế nặng

Riêng nhật báo kinh tế Les Echos đã chú ý đến tình hình Pháp và thông báo trong hàng tựa lớn trang nhất : "Thuế : Pháp thu hẹp khoảng cách với các nước láng giềng" 

Theo tờ báo, từ năm năm nay, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã xem vấn đề cắt giảm thuế một trong những hành động chính trị tiêu biểu của ông, giải thích rằng điều đó sẽ đưa nước Pháp xích lại gần hơn với những gì đang được thực hiện ở những nơi khác ở Châu Âu.

Ông đã bước đầu thành công khi chênh lệch về mức độ gọi là áp lực thuế khóa giữa Pháp và các nước khác trong khu vực đồng euro đã được thu hẹp thêm trong năm 2021, đặc biệt là nhờ chủ trương giảm thuế sản xuất.

Tuy nhiên, Pháp vẫn là quốc gia dẫn đầu trong về áp lực thuế khóa trên người dân trong khối dùng đồng euro, và đứng thứ hai toàn Châu Âu, đằng sau Đan Mạch

Trọng Nghĩa

Kherson, trận quyết định trong cuộc chiến Ukraine

Quân đội Ukraine đã có nhiều chiến thắng ấn tượng, nhưng Nga vẫn còn giữ 90% lãnh thổ chiếm được từ ngày 24/02. Thế nên trận Kherson mang tính quyết định. Nếu Ukraine giành lại được, Nga sẽ phải quên giấc mộng chiếm Odessa, Kremlin khó biện minh nổi và chế độ Putin có nguy cơ lung lay.

Quân nhân Ukraine kiểm tra những chiến hào do quân Nga đào tại một khu vực tái chiếm ở Kherson, Ukraine, ngày 12/10/2022. AP - Leo Correa

Không điện nước, những bất an khi mùa đông sắp đến với Ukraine

Le Figaro có bài phóng sự "Moskva tung ra đợt oanh kích ồ ạt nhắm vào cơ sở hạ tầng", còn La Croix nói về "Khủng hoảng của người dân Ukraine trước mùa đông". Hôm qua, Moskva đã bắn khoảng 50 hỏa tiễn hành trình vào Ukraine, từ các phi cơ bay trên phía bắc biển Caspian và vùng Rostov của Nga, trong đó 44 bị Ukraine bắn hạ. Ở phía bắc Kiev, Nga nhắm đến đập thủy điện Vyshgorod, nhưng đập này không bị thiệt hại. Cúp điện diễn ra thường xuyên, 80% cư dân không có nước dùng.

Một người dân Kiev cho biết đã sắp sẵn ba chiếc vali, một để chạy gấp vào métro, chiếc thứ hai dùng trong trường hợp bị buộc phải rời khỏi khu phố, và thứ ba nếu bị tấn công nguyên tử. Một người khác tức giận nói : "Không có nước, không điện, không lò sưởi, không ánh sáng, không có mạng điện thoại lẫn internet… Chúng tôi chẳng có gì cả ! Nga không thắng nổi quân đội chúng tôi nên tấn công vào thường dân".

Về khía cạnh môi trường, nhà khoa học Mỹ Amory Lovins khi trả lời Le Monde đã cho rằng "Putin đã phá tan kỷ nguyên năng lượng hóa thạch". Ông ta đã tạo ra tại Châu Âu phong trào quy mô nhằm từ bỏ dầu khí Nga, hướng sang năng lượng tái tạo. Cho dù đã có từ trước, nhưng cuộc xâm lăng Ukraine đã đẩy nhanh xu hướng này.

Kherson, bước ngoặt cho cả đôi bên

Trên chiến trường, Le Figaro nhận định "Kherson là bước ngoặt quan trọng của cuộc chiến". Trong một cuộc phỏng vấn hôm 29/10, giám đốc tình báo quân đội Ukraine, Kyrylo Budanov nói rằng sẽ tái chiếm Kherson từ nay cho đến cuối tháng 11, dự báo đó là một trận đánh kéo dài và khó khăn.

Phát biểu từ vị tướng 36 tuổi này cho thấy vẫn không thể chủ quan trước quân Nga. Quân đội Ukraine đã chứng tỏ linh hoạt hơn, quyết tâm hơn, có nhiều thông tin và trang bị tốt hơn kẻ thù, đã làm nên được chiến công gây ấn tượng với công chúng, là niềm tự hào của người Ukraine. Nhưng Nga vẫn còn giữ 90% lãnh thổ chiếm được từ ngày 24/02.

Thế nên trận Kherson rất quan trọng cho cả đôi bên, là bước ngoặt mang tính quyết định. Nếu giành lại được thủ phủ vùng đất do vị tướng nổi tiếng Potemkin lập ra năm 1778, Ukraine sẽ có được lợi thế cả về chiến thuật và tâm lý đối với quân xâm lăng.

Nếu Kherson bị tái chiếm, chế độ Putin khó đứng vững

Về chiến thuật, ai nắm giữ thành phố Kherson nằm cạnh sông Dniepr cũng nắm cả nguồn nước cho bán đảo Crimea. Nếu thua, các tướng lãnh Nga sẽ phải quên hẳn giấc mộng tiến đến Odessa, và Crimea sẽ thường xuyên bị đe dọa bởi các đợt tấn công của Ukraine. 

Về mặt tâm lý, việc mất Kherson sẽ tác động lớn lên người Nga. Cho dù truyền thông bị kiểm soát, chủ nhân điện Kremlin rất khó nói rằng chỉ là rút lui chiến thuật. Putin đã trịnh trọng loan báo việc sáp nhập tỉnh này vào Liên bang Nga trong một buổi lễ hoành tráng trên Quảng trường Đỏ.

Từ ngày 22/10, dân Kherson đã được sơ tán, thậm chí di cốt của tướng Potemkin cũng được bốc đi. Nga chuẩn bị một trận cận chiến ác liệt trên đường phố chăng ? Quân chiếm đóng đã được thay bằng những đội quân chuyên nghiệp. Moskva muốn làm chảy máu tối đa quân đội Ukraine, và giúp Vladimir Putin có thêm thời gian để huấn luyện 300.000 tân binh.

Trong giai đoạn này, Zelensky muốn rút ngắn thời gian để tiếp tục làn sóng chiến thắng, còn Putin ngược lại muốn kéo dài để mong Châu Âu và Hoa Kỳ chán nản. Về phía Mỹ, không chỉ thủ lãnh Cộng hòa ở Hạ Viện không muốn phóng tay viện trợ, mà một nhóm dân biểu cực tả cũng viết thư đòi tổng thống Biden thương lượng hòa bình. Thua nặng trong giai đoạn đầu, Putin nay mong một cuộc xung đột đóng băng như Gruzia, nhưng một thất bại ở Kherson sẽ khiến chế độ của ông khó thể đứng vững.

Thân thiết với độc tài Bắc Kinh, Đức đi ngược chiều Châu Âu

Chuyển sang mối quan hệ giữa Châu Âu và Trung Quốc, Le Monde đặt vấn đề "Đức muốn gì đây ?". Trong khi Châu Âu tìm cách đứng ra xa Bắc Kinh, Berlin vẫn tính chuyện làm ăn như thường lệ. Ngày 04/11 tới, thủ tướng Olaf Scholz sẽ công du Bắc Kinh, được các lãnh đạo doanh nghiệp Đức tháp tùng. Vội vã đến thăm "Người cầm lái vĩ đại" mới ngay sau đại hội đảng thứ 20, vào lúc Hoa Kỳ muốn tách rời hai nền kinh tế và Liên Hiệp Châu Âu giữ một khoảng cách với chế độ ngày càng tỏ ra độc tài, Đức dường như muốn đặt việc kinh doanh lên trên hết.

Trơ trẽn con buôn, ngây thơ một cách đáng ngạc nhiên, ích kỷ hay thiếu tầm nhìn địa chính trị ? Thật khó đoán, vì chính sách ngoại giao Đức vẫn không rõ ràng. Khi ngoại trưởng Annalena Baerbock kêu gọi "không nên lệ thuộc vào một quốc gia không chia sẻ những giá trị của chúng ta" để khỏi trở nên "dễ tổn thương trước những bắt bí về chính trị", không phạm cùng "sai lầm" với Nga, thủ tướng Đức chừng như vẫn cho rằng thời kỳ hoàng kim của toàn cầu hóa đã quay lại.

Berlin lo sợ trước sự sụp đổ của hai trụ cột trong mô hình kinh tế Đức. Năng lượng giá rẻ từ Nga đã "bốc hơi" sau cuộc xâm lăng Ukraine, xuất khẩu sang Trung Quốc đang lung lay với sự chuyển hướng chính trị của Tập Cận Bình. Chủ trương thực dụng đã được thay thế bằng ý thức hệ, an ninh quốc gia và sự kiểm soát của đảng.

Do đang căng thẳng với phương Tây, Bắc Kinh muốn xây dựng một nền kinh tế vững chải về địa chính trị, ít lệ thuộc thị trường và đầu tư nước ngoài. Sự cứng rắn này đi kèm với quan hệ đối tác với Nga, mà nhà Trung Quốc học Jean-Pierre Cabestan coi là "trục ý thức hệ mà mục tiêu chính là các nền dân chủ". Chống lại Đài Loan độc lập nay đã được ghi vào điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc, cho thấy khả năng xảy ra một cuộc xung đột lớn trong khu vực. Ông Scholz có thể hy vọng những gì trong bối cảnh đó ?

Cảng Hamburg, món quà "triều cống" Tập hoàng đế ?

Hiện nay xuất khẩu của Đức sang Trung Quốc đã vượt 100 tỉ euro; doanh thu tại Hoa lục của BMW, Mercedes và Volkswagen chiếm 30-40%. Duy trì kết quả này có cái giá của nó. Việc bán một phần cảng Hamburg cho tập đoàn quốc doanh Trung Quốc Cosco trước chuyến thăm chính thức phải chăng là món cống nạp cho Tập Cận Bình ? Georg Fahrion, thông tín viên tờ Spiegel tại Bắc Kinh mỉa mai : "Đó là vật phẩm triều cống của chư hầu như thời các hoàng đế Trung Hoa. Bộ máy tuyên truyền Trung Quốc sẽ rất thích thú".

Berlin đã sớm quên vụ Kuka, công ty robot tân tiến nhất của Đức bị bán cho Trung Quốc năm 2016 gây chấn động, giới chủ nước Đức bắt đầu ý thức được cần phải bảo vệ những viên ngọc công nghệ trước sự "phàm ăn" của Bắc Kinh.

Nhà nghiên cứu Philippe Le Corre của Havard Business School nhấn mạnh : "Trung Quốc là bậc thầy trong nghệ thuật gây chia rẽ". Mục đích là gây bất đồng trong Châu Âu và rộng hơn là cả phương Tây. Chuyến thăm này giúp Bắc Kinh chứng tỏ với Hoa Kỳ là Trung Quốc vẫn có thể "mua sắm" ở cựu lục địa, và đồng minh Châu Âu thiếu đoàn kết với Trung Quốc so với trước Nga. Trong cách nhìn này, ông Scholz đã tiếp tay cho trò chơi của Bắc Kinh. Philippe Le Corre cho rằng "Thái độ của Đức rất ích kỷ, thiển cận, không tính đến lợi ích của Châu Âu mặc dù những nguy cơ đã hiển hiện".

Trại heo lớn nhất thế giới ở Trung Quốc : Cao ốc 26 tầng

Trong lãnh vực nông nghiệp, Le Figaro và Le Monde cùng chú ý đến "trại nuôi heo lớn nhất thế giới", "heo được nuôi trong những tòa nhà chọc trời" tại Trung Quốc. Ở Ngạc Châu (Ezhou) thuộc tỉnh Hồ Bắc, hai khối nhà bê-tông cao 26 tầng sừng sững mọc lên từ đầu tháng Mười, cư dân là 650.000 con heo đủ mọi lứa tuổi.

"Khách sạn" này không chỉ ấn tượng về kích thước mà cả về công nghệ. Từ việc tắm rửa, cho ăn đến hạ thịt đều được tự động hóa, trung tâm điều khiển hiện đại đặt ở tầng hầm. Những chú heo được tự do di chuyển trong hành lang, tòa nhà có 6 thang máy trọng tải lên đến 40 tấn. Hệ thống điều hòa bảo đảm cùng một nhiệt độ suốt năm, mỗi ngày các robot theo dõi tình trạng sức khỏe đàn heo, nước thải được xử lý tại chỗ.

Trên 580 triệu euro được đầu tư cho trại heo khổng lồ này. Quốc gia 1,4 tỉ dân là nước tiêu thụ thịt heo nhiều nhất thế giới, bình quân 52 ký/người/năm, hy vọng gầy dựng lại đàn heo sau bốn năm bị dịch sốt Châu Phi và dịch hạch heo. Lạm phát toàn cầu và chiến tranh Ukraine khiến giá đậu nành, bắp, những thức ăn chính cho heo, tăng vọt, trong khi Trung Quốc phải nhập khẩu những nguyên liệu này đến 80%. Với chủ trương tự cung tự cấp, chính quyền Trung Quốc khuyến khích "chăn nuôi đại trà".

Le Figaro lưu ý là trại heo lớn nhất thế giới này nằm cách Vũ Hán chỉ vài cây số - thành phố nổi tiếng thế giới vì là nơi xuất phát đại dịch Covid. Le Monde dẫn lời Agathe Gignoux của Compassion In World Farming France, một hiệp hội đấu tranh cho việc cải thiện điều kiện chăn nuôi, cảnh báo : "Chăn nuôi đại quy mô gia súc, vốn có hệ di truyền yếu, sẽ tạo nguy cơ lớn cho việc truyền nhiễm bệnh".

Hầm mộ Paris : Gần 200 người thích cảm giác mạnh đêm Halloween bị phạt vạ

Hôm nay là lễ Toussaint (Lễ Các Thánh Nam Nữ), chỉ có Le Figaro xuất bản và Le Monde ra từ chiều hôm qua, các báo khác đều nghỉ lễ. Trong dịp này và tiếp theo là Lễ Các Đẳng Linh Hồn, báo chí Pháp có nhiều bài viết xung quanh việc tưởng nhớ người đã khuất. Le Figaro cho biết phân nửa số người Pháp vẫn luôn đến nghĩa trang thăm mộ những người thân đã qua đời trong kỳ nghỉ lễ này, một truyền thống không hề phai nhạt.

Trùng hợp với lễ hội Halloween, các báo cũng bàn luận về "cơn ác mộng", "thảm kịch chen lấn" ở khu Itaewon, thủ đô Seoul, Hàn Quốc làm 156 người thiệt mạng. Riêng tại Paris, cảnh sát đã phải vất vả tuần tra trong khu hầm mộ (Catacombes) đêm 31 rạng sáng 01/11. Có 199 người đã bị phạt vạ vì những khu hầm mộ chính thức mới được xuống thăm, vào ban ngày và phải trả phí, những nơi khác nguy hiểm lại không có sóng điện thoại, bị cấm vào. Những người phiêu lưu thích cảm giác mạnh vào đêm Halloween đã phải trả tiền phạt có khi lên đến 1.500 euro.

Thụy My

Quân Nga ồ ạt tấn công Ukraine bằng tên lửa hành trình

Thùy Dương, RFI, 31/10/2022

Trong khi chiến dịch giải phóng Kherson ở miền nam Ukraine tiếp diễn, nhiều vùng tại Ukraine sáng hôm 31/10/2022 lại bị quân Nga ồ ạt tấn công bằng tên lửa hành trình. Nhiều khu vực ở thủ đô Kiev đã bị mất điện, do mục tiêu chủ yếu mà quân Nga nhắm tới vẫn là cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.

Một chiếc oanh tạc cơ chiến lược Tupolev Tu-160 tại sân bay Caracas năm 2018. Đây là phương tiện được sử dụng để oanh kích Ukraine hôm nay, 31/10/2022, với các tên lửa hành trình. AFP

Trên mạng Telegram, không quân Ukraine cho biết quân Nga đã phóng hơn 50 tên lửa hành trình vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Các tên lửa X-101/X-555 đã được phóng đi từ các phi cơ Tu-95 và Tu-160 từ phía bắc biển Caspian và vùng Rostov của Nga. 

Riêng tại thủ đô Kiev, sáng sớm hôm nay, các nhà báo của AFP nghe thấy ít nhất 5 vụ nổ. Đô trưởng Vitaly Klitschko cho biết một phần Kiev mất điện và nhiều khu vực bị cúp nước sau các cuộc không kích của Nga. Trước đó, trong hai hôm 10 và 17/10, các cơ sở hạ tầng năng lượng của Kiev cũng đã bị Nga tấn công ồ ạt bằng drone, được xem là do Iran chế tạo. 

Mặt trận Kherson phức tạp hơn dự kiến

Nhìn về miền nam Ukraine, chiến dịch giải phóng Kherson sẽ phải kéo dài đến cuối tháng 11, theo dự báo của Kyrylo Budanov, lãnh đạo cơ quan tình báo của Bộ Quốc phòng Ukraine. Mặc dù đã giải phóng một số làng mạc ở miền nam đất nước, nhưng lực lượng Ukraine đã vấp phải nhiều kháng cự khi tiến về Kherson.

Thông tín viên Anastasia Becchio và Boris Vichith gặp gỡ những người lính đang chiến đấu trên mặt trận. Sau đây là bài phóng sự gửi về từ Kherson :

"Nghỉ ngơi một vài giờ trong đơn vị, ở một ngôi làng đã được giải phóng hồi tháng 9, trước khi trở lại mặt trận. Đó là lịch trình của Evguen, thuộc lữ đoàn 60. Là thợ cơ khí dân sự, Evguen được huy động từ những ngày đầu nổ ra chiến tranh. Evguen nói : "Chiến dịch này phức tạp hơn chúng tôi tưởng, chúng tôi không nghĩ rằng họ sẽ tháo chạy và để lại mọi thứ. Chúng tôi phải chiến đấu để giải phóng từng làng, từng cánh đồng. Địa hình vùng này gây khó khăn cho chúng tôi, bởi vì đây là vùng thảo nguyên bằng phẳng, nên khi tấn công, chúng tôi sẽ bị phát hiện ngay. Nhưng không sao, rồi chúng tôi sẽ thắng, chỉ là vấn đề thời gian thôi".

Mục tiêu của họ vẫn là tái chiếm Kherson. Lực lượng chiếm đóng Nga đã thề sẽ biến Kherson thành một "pháo đài" và đã di tản một phần thường dân sang phía bờ bên kia sông Dniepr. Đối với viên sĩ quan đến từ làng lân cận để sửa xe, điều đó sẽ khiến nhiệm vụ của lực lượng Ukraine phức tạp hơn. Ông giải thích : "Họ đã cố tình đưa người dân sang phía bờ bên kia của Kherson, bởi vì họ sẽ dùng dân chúng làm lá chắn. Đó là chiến lược quân sự của họ. Rồi sau đó, họ sẽ loan tin chính chúng tôi đã bắn vào người dân của chúng tôi. Cũng giống như ở Enerhodar vậy. Họ đã chiếm nhà máy điện hạt nhân và tự cho phép mình làm mọi điều, vì biết rằng chúng tôi sẽ không bắn vào đó".

Hai quân nhân này không ảo tưởng, họ nói rằng chiến dịch sẽ còn kéo dài và sẽ gây ra nhiều thiệt hại cho cả hai bên".

Thùy Dương

************************

Nhiều nơi ở Ukraine bị cúp điện và nước sau các cuộc oanh kích của Nga

Phan Minh, RFI, 01/11/2022

Hơn 80% người dân Kiev không có nước dung và "hàng tram địa phương" ở Ukraine không có điện sau các cuộc oanh kích của Nga hôm  31/10/2022 nhắm vào cơ sở hạ tầng ở nhiều khu vực trong nước.

Người dân Kiev xếp hàng chờ lấy nước sau khi 80% người dân thủ đô Ukraine bị cúp nước do các cuộc oanh kích của quân Nga. Ảnh chụp ngày 31/12/2022. Reuters – Gleb Garanich

Theo AFP, tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Valeriy Zaluzhnyi cho biết trên mạng Telegram rằng quân đội Nga hôm qua đã phóng 55 tên lửa hành trình, một tên lửa địa đối không, 22 tên lửa phòng không và 5 drone "nhắm vào các mục tiêu dân sự ở Ukraine". Trong một thông cáo báo chí, bộ tư lệnh miền nam Ukraine cho biết ở miền nam, "kẻ thù tiếp tục phá hủy nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng". Còn theo bộ Quốc phòng Nga, "tất cả các cuộc oanh kích đều đã đánh trúng mục tiêu".

Cũng trong tối qua, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết đã có cuộc điện đàm với thủ tướng Đức Olaf Scholz. Ông đã cảm ơn thủ tướng Scholz về các loại vũ khí phòng không mà Berlin cung cấp. Ông Zelensky viết trên mạng Twitter : "Chúng ta cần phải xây dựng một lá chắn phòng không cho Ukraine".

Cố vấn tổng thống Ukraine, ông Oleksiy Arestovych, thì nhận định rằng vụ oanh kích hôm qua là một trong những vụ oanh kích dữ dội nhất của quân đội Nga. Tuy nhiên, theo ông, "mức độ tàn phá không quá nghiêm trọng" nhờ các hệ thống phòng thủ, đặc biệt là Iris-T của Đức "đã chứng minh là rất hiệu quả".

Về tình hình ở Kherson, chính quyền chiếm đóng của Nga hôm nay 01/11 thông báo đã bắt đầu di dời thêm 70.000 người dân khỏi vùng này, nơi mà quân đội Ukraine đang tiến hành một cuộc phản công để tái chiếm các vùng lãnh thổ đã lọt vào tay quân Nga.

Phan Minh

Từ hạm đội Hắc Hải đến Kherson : Nga ở thế thủ trước Ukraine

Nga lấy cớ các drone Ukraine tấn công vào hạm đội Hắc Hải để ngưng thực hiện thỏa thuận ngũ cốc, nhằm gây áp lực để phương Tây bỏ rơi Kiev. Trên chiến trường, Kherson có thể trở thành một Mariupol đảo ngược trong thế trận vây hãm của lực lượng Ukraine - một trận đánh mang tính quyết định.

Đô đốc Makarov, hộ tống hạm Nga trang bị tên lửa dẫn đường tại vịnh Sevastopol, Nga, ngày 05/10/2018. Reuters

Thời tiết ấm áp kỷ lục vào tháng Mười, Wikipedia trở thành trung tâm tranh luận ý tưởng, nguy cơ các công trình trong lòng biển bị phá hoại, lạm phát, bầu cử tổng thống Brazil là những chủ đề chiếm trang nhất các báo hôm nay.

Về tình hình Ukraine, Le Figaro chú ý đến sự kiện "Hạm đội Nga tại Sébastopol bị các drone tấn công" : Một cuộc tập kích ồ ạt cả trên không lẫn trên biển của các thiết bị bay tự hành vào các tàu chiến Nga ở Crimea. Hôm qua, Chủ nhật, không một tàu chở ngũ cốc nào hoạt động trên Hắc Hải ở phía Ukraine : Moskva tố cáo "hoạt động khủng bố" và loan báo ngưng thỏa thuận đã ký hồi tháng Bảy. Tổng thống Volodymyr Zelensky nói rằng Nga thực ra đã quyết định chận xuất khẩu ngũ cốc từ nhiều tuần trước và đây lại là ý đồ "gây ra nguy cơ nạn đói ở Châu Phi và Châu Á".

Vụ tập kích drone và tổn thất của hạm đội Nga ở Sevastopol

Vẫn còn nhiều nghi hoặc xung quanh vụ "9 thiết bị bay không người lái và 7 drone trên biển" gây ra những "thiệt hại không đáng kể" cho tàu phá mìn Ivan Golubets và con đập ở vịnh Sevastopol - theo Bộ Quốc phòng Nga. Moskva nói rằng các drone này đã sử dụng hành lang an toàn để vận chuyển ngũ cốc, và hầu hết đã bị vô hiệu hóa, nhưng không đưa ra hình ảnh nào để chứng minh. Trên mạng có thông tin cho rằng chiến hạm Amiral Makarov (Đô đốc Makarov) cũng bị thiệt hại, thậm chí được cho là đã bị đắm. Đây là soái hạm mới thay cho chiếc Moskva nổi tiếng đã bị Ukraine đánh chìm hồi tháng Tư.

Dù bị tổn thất nặng vì Nga dùng các drone mua của Iran đánh vào cơ sở hạ tầng dân sự, Ukraine vẫn rất thiện nghệ trong việc phối hợp các drone trên không lẫn trên biển. Theo Libération, ngoài soái hạm Đô đốc Makarov, còn có ít nhất hai chiến hạm khác của Nga bị drone đánh trúng. Thêm một cái tát cho hải quân Nga, ba tuần lễ sau vụ tấn công cầu Kerch ở Crimea, vài tháng sau khi drone đánh vào bộ tham mưu hạm đội Hắc Hải, và đúng sáu tháng sau sự kiện Moskva.

Nga còn lên án Anh đã trợ giúp Kiev, nhưng Luân Đôn bác bỏ, nói rằng Moskva tung tin giả để đánh lạc hướng. Hồi tháng 8, ông Boris Johnson thông báo giao cho Ukraine 6 drone dò mìn trên biển, rất khác với các drone trong vụ này. Như vậy các drone hải chiến từ đâu ra ? Được biết trước đó vào tháng 4, Hoa Kỳ có viện trợ các "tàu tuần duyên không người điều khiển".

Lại dùng ngũ cốc để bắt bí, Moskva cần một cái cớ

Les Echos nhận định "Moskva lại dùng ngũ cốc làm con tin", nhấn mạnh từ nhiều tuần qua Nga cho rằng thỏa thuận hôm 21/07 làm thiệt hại cho mình, nên muốn gây áp lực lên các đồng minh của Kiev. Theo nhật báo kinh tế, lý do bị tấn công nêu trên không thuyết phục, nhưng Nga chỉ cần một cái cớ. Moskva làm mọi cách để phương Tây bỏ rơi Ukraine : cắt một đường ống dẫn khí, đe dọa dùng vũ khí nguyên tử, đổ cho Kiev dùng "bom bẩn"...

Làm tăng giá lúa mì là một trong những ngón võ cuối cùng của Kremlin. Ông Vladimir Putin từ nhiều tuần qua đã chỉ trích thỏa thuận, nhấn mạnh rằng xuất khẩu ngũ cốc của Nga bị thiệt hại vì trừng phạt của phương Tây đối với ngân hàng và bảo hiểm, cáo buộc EU giành phần ngũ cốc trước khi đưa sang các nước nghèo - dù trung tâm điều phối đặt ở Thổ Nhĩ Kỳ đã bác bỏ. Hôm qua Moskva còn nói rằng có thể "thay thế" Ukraine để cung cấp cho các nước nhập khẩu lớn (Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc...).

Tương tự, Libération cũng cho rằng đó chỉ là một cái cớ, khẳng định lời đe dọa của Vladimir Putin lâu nay. Bởi vì nếu Ukraine có thể xuất khẩu được một phần trong số hàng triệu tấn ngũ cốc đang kẹt lại trong kho, Nga lại rất bực tức do không dễ dàng bán được sản phẩm do bị trừng phạt. Khi trả lời phỏng vấn của Libération vào giữa tháng 10, chuyên gia Andrey Sizov đã dự báo Vladimir Putin sẽ chấm dứt thỏa thuận trước thời hạn, dẫn đến tăng giá ngũ cốc. Theo ông, Nga muốn bóp nghẹt Ukraine trước mùa đông. Có thể Moskva đã ngầm ký kết với Syria, Azerbaijan, Armenia ; nhưng xem chừng những khó khăn trên chiến địa mới là mối quan tâm hàng đầu của Kremlin, bất chấp phần còn lại của thế giới bị đói.

Kherson, trận đánh quyết định

Trên chiến trường, lực lượng Ukraine tiếp tục tiến, chậm nhưng chắc về phía thành phố chiến lược Kherson, nay chỉ còn cách khoảng 30 cây số. Les Echos lưu ý loạt thất bại liên tiếp từ đầu tháng 9 đã khiến tướng Alexander Lapine bị cách chức, năm thủ lãnh quân khu đều đã bị thay thế. Ngoại trưởng Sergey Lavrov lần đầu tiên từ nhiều tháng qua kêu gọi phương Tây đàm phán.

Libération cho rằng trận Kherson là một trận đánh "vừa kéo dài vừa mang tính quyết định". Việc tái chiếm thành phố miền nam - thủ phủ duy nhất bị Nga chiếm từ đầu cuộc xâm lăng, được cho là do nội gián - là mục tiêu ưu tiên của Kiev. Tại Kherson, báo động phòng không diễn ra hàng ngày, thường dân (còn lại 70.000 người trong số 280.000 trước chiến tranh) được lệnh rời thành phố, lối thoát duy nhất được Nga cho phép dẫn sang miền đông và các vùng tạm chiếm khác. Chính quyền do Nga dựng lên cũng đã ra đi.

Đã giành lại được hàng ngàn cây số vuông, giải phóng 1.500 địa điểm ở miền đông và miền nam, quân đội Ukraine phấn khởi mong chiếm được Kherson vào Noël, tạo bước ngoặt mới cho cuộc chiến. Nhưng cuộc phản công ở thành phố này khó khăn hơn Kharkiv nhiều, vì thời tiết xấu và mạng lưới kênh tưới tiêu bị quân Nga dùng làm chiến hào.

Thế trận vây hãm của Ukraine, một Mariupol đảo ngược

Nhà nghiên cứu Thibault Fouillet, Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) nhận thấy cả hai bên đều có thời gian để củng cố công sự và đều bị thiệt hại nặng. Ukraine không thể nhanh chóng chiếm được Kherson để tiến về Crimea như dự tính. Nga cho di tản phòng ngừa trường hợp Kherson bị bao vây, để tránh phải nuôi ăn và chăm sóc y tế một lượng lớn thường dân, cũng như việc thương lượng một hành lang nhân đạo - một Mariupol đảo ngược. Theo Bộ Tổng tham mưu Ukraine, 1.000 tân binh Nga vừa được đưa tới Kherson. 

Ông Fouillet cho rằng thế trận vây hãm đã bắt đầu hình thành. Thành phố được xây dựng ở hữu ngạn sông Dniepr khiến quân Ukraine không cần phải tiến đến ngoại ô, mà chỉ cần cắt đứt với bên kia sông bằng cách nhắm vào những nơi phà có thể đi qua, sau khi phá hư những chiếc cầu. Phía Ukraine có thể bắn pháo làm tiêu hao dần lực lượng địch, thay vì tiến hành những trận đánh trong thành phố hao tốn nhiều sinh mạng.

Vì sao Kherson mang tính biểu tượng lẫn chiến lược ? Thành phố này đã bị coi là "lãnh thổ" Nga, sau khi Vladimir Putin tự tiện ra quyết định sáp nhập cùng với ba vùng đất khác của Ukraine hồi cuối tháng 9. Nằm ở phía bắc bán đảo Crimea, Kherson trấn giữ lối vào Hắc Hải, có thể là điểm tựa để Kremlin tấn công Odessa, hải cảng cuối cùng còn do Kiev kiểm soát. Về kinh tế, là nguồn tạo ra phần lớn tổng sản phẩm nội địa của Ukraine, việc Nga kiểm soát Kherson khiến Ukraine mất đi nguồn thu lớn, góp phần bóp nghẹt đất nước này. 

Ukraine có thể hy vọng tái chiếm Crimea hay không ? Theo Le Figaro, cho đến nay Kiev vẫn không có đủ phương tiện, nhưng cuộc phản công ở Kherson có thể sắp xếp lại bàn cờ.

Một phần vận mệnh Ukraine trong cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ 

Nhìn sang nước Mỹ, Les Echos nhận thấy cuộc bầu cử Quốc hội giữa kỳ rất khó khăn cho đảng Dân chủ, và thực ra một phần vận mệnh của Ukraine được đặt cược ở đây. Gần 60% người Mỹ chỉ trích cách quản lý kinh tế của tổng thống Biden, mà theo tờ báo thì khá bất công so với 10 triệu việc làm đã tạo ra và tỉ lệ thất nghiệp không quá 3,5%. Nhưng lạm phát đã lên đến 8,2%, nên đảng Dân chủ có thể mất Hạ Viện, thậm chí cả Thượng Viện. Đảng này trông cậy vào cử tri nữ vốn hăng hái đi bầu hơn nam, nhưng như thế sẽ vẫn chưa đủ.

Đã hẳn đảng cầm quyền thường thua trong các cuộc bầu cử giữa kỳ, nhưng cuộc chiến tranh Ukraine khiến lần bỏ phiếu này càng quan trọng về chính sách đối ngoại. Một Quốc hội trở thành Cộng hòa liệu có giúp Biden duy trì quan điểm cứng rắn về vấn đề Ukraine ? Sự đồng thuận hỗ trợ Zelensky hiện nay có qua được mùa đông ? Ngày 08/11, có thể không phải số phận ông Donald Trump hay Joe Biden năm 2024 được định đoạt, mà cả một phần vận mệnh Ukraine.

Ai sẽ là Bill Clinton mới của đảng Dân chủ ?

Điều chắc chắn là đối với nhiều người Mỹ cả Dân chủ lẫn Cộng hòa, ông Trump vẫn đầy thế lực. Sự thất bại của bà Liz Cheney trong cuộc bầu cử sơ bộ ở Wyoming cho thấy sức mạnh của phe cựu tổng thống : 70% bỏ phiếu cho ứng cử viên được Donald Trump ủng hộ, trong khi con gái của phó tổng thống thời George W. Bush lâu nay vẫn có uy tín ở bang này. Gần hai năm sau cuộc bầu cử tổng thống tháng 11/2020, có đến 70% cử tri Cộng hòa vẫn tin rằng chiến thắng của Donald Trump đã bị giành mất, hay vẫn nghi hoặc về kết quả.

Xã hội Mỹ ngày càng chia rẽ. Phe Dân chủ tố cáo thái độ bảo thủ của Tối cao Pháp viện trong các vấn đề phá thai, hôn nhân đồng tính...; còn Cộng hòa phẫn nộ vì tư pháp và FBI liên tục tấn công ông Trump, "chưa bao giờ một tổng thống và cựu tổng thống bị đối xử như thế trong lịch sử nước Mỹ". 

Liệu các ứng cử viên được ông Trump ủng hộ sẽ tập hợp được nhiều cử tri Cộng hòa nhất hay không, câu trả lời mang tính quyết định cho cơ hội Donald Trump quay lại năm 2024. Về phía Dân chủ, dù có những thành công về chống biến đối khí hậu và về địa chính trị (cảm ơn ông Putin), Joe Biden ngày càng già nua, kỳ bầu cử tới ông sẽ ở tuổi 82. Hồi năm 1992 một thượng nghị sĩ trẻ tuổi hầu như vô danh ở Arkansas, chiến thắng hoàn toàn bất ngờ trong bầu cử sơ bộ đảng Dân chủ, đã đánh bại tổng thống George H.W. Bush. Nhưng ngày nay ai là "Bill Clinton mới" của Dân chủ ?

Tỉ phú Elon Musk và mạng xã hội Twitter

Cũng liên quan đến Hoa Kỳ nhưng về mạng xã hội, Le Monde cho rằng "Elon Musk không phải là giải pháp cho Twitter". Khi nhà tỉ phú công bố ý định mua lại Twitter, tất cả mọi người đều bất ngờ. Tại sao người giàu nhất thế giới lại chi ra đến 44 tỉ đô la để kiểm soát một diễn đàn mà ông hoàn toàn có thể phát biểu tự do với trên 100 triệu người theo dõi ? Đây không phải là lần đầu tiên một tỉ phú sở hữu một đế chế truyền thông ở Hoa Kỳ. Có thể kể Michael Bloomberg, Rupert Murdoch (Wall Street Journal) hay Jeff Bezos (Washington Post), còn mạng xã hội Facebook thì của tỉ phú Mark Zuckerberg. Tuy nhiên, điểm đặc biệt là Elon Musk ồn ào bày tỏ quan điểm – tất nhiên ông có quyền – tham gia vào các tranh luận chính trị và quốc tế như đề xuất kế hoạch hòa bình cho Ukraine và Đài Loan. Ngoài ra, phía sau ông là vương quốc Tesla, Space X ; dù Musk nói rằng hành động tốt cho nhân loại như hệ thống Starlink ở Ukraine và Iran, nhưng khó tránh xung đột lợi ích.

Les Echos nhận thấy gần đến bầu cử, chính quyền Biden không muốn bình luận về thương vụ này, nhưng quan hệ với nhà tỉ phú khá lạnh giá : tổng thống Mỹ chưa bao giờ tới thăm nhà máy Tesla, dù là số 1 nước Mỹ về xe hơi chạy điện, mà chỉ đến GM và Ford. Lần đầu tiên kể từ khi Nga xâm lăng Ukraine, Lầu Năm Góc hôm 28/10 loan báo sẽ giao cho Kiev bốn ăng-ten vệ tinh để "gia tăng khả năng liên lạc vào thời điểm quan trọng", không quên nói rõ là "khác với những thiết bị Starlink".

Libération thì để ý đến việc tổng giám đốc Parag Agrawal bị nhân viên an ninh hộ tống ra khỏi đại bản doanh của Twitter ở San Francisco – theo Reuters - dù đã có niềm an ủi là thương lượng được món tiền đền bù lên đến 38,7 triệu đô la. Riêng luật gia Vijaya Gadde, được đền 12,5 triệu đô la, đã nằm trong tầm ngắm của ông chủ Tesla từ nhiều tháng qua. Bà là người năm ngoái đã chủ trương khóa danh khoản của đương kim tổng thống Donald Trump vĩnh viễn, và xóa một bài viết của New York Post tố cáo vụ việc liên quan đến con trai ông Joe Biden.

Thụy My

Moskva đình chỉ thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc sau khi hạm đội Hắc Hải bị tấn công

Thùy Dương, RFI, 30/10/2022

Các chuyến tàu xuất khẩu ngũ cốc Ukraine hôm 30/10/2022 đã bị Nga chặn lại ở Biển Đen. Vụ việc xảy ra do Moskva vào thứ Bảy 29/10/2022 thông báo đình chỉ thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine, chỉ ít giờ sau khi soái hạm của Hạm đội Hắc Hải của Nga ở vịnh Sevastopol, bán đảo Crimea, bị tấn công bằng drone.

Một tàu chở ngũ cốc xuất khẩu từ cảng Odessa của Ukraine chờ bốc hàng hôm 29/07/2022. AP - David Goldman

Tuy nhiên, Kiev hôm qua khẳng định đó chỉ là cái cớ, bởi đây không phải lần đầu tiên Nga cản trở hoạt động xuất khẩu ngũ cốc Ukraine kể từ khi có thỏa thuận "Sáng kiến Hắc Hải", được Ukraine và Nga ký kết hồi cuối tháng 07/2022 với sự trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc.

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan cho biết thêm chi tiết :

"Điện Kremlin thông báo quyết định rút khỏi thỏa thuận Istanbul vài giờ sau khi một drone, chắc chắn của Ukraine, vào thứ Bảy (29/10) đã bắn trúng một soái hạm trong Hạm đội Hắc Hải của Nga ở Vịnh Sevastopol. Moskva tố cáo đây là một hành động khủng bố của chính quyền Kiev, với sự tiếp tay của Anh quốc, nhắm vào các tàu góp phần bảo đảm an ninh cho hành lang vận chuyển ngũ cốc.

Dĩ nhiên là các phát biểu của Kiev khác hẳn. Các nhà quan sát của Ukraine coi hành động quân sự của Kiev là chính đáng khi nhằm vào chiến hạm Nga tấn công các thành phố của Ukraine bằng tên lửa hành trình chết người. Ngoại trưởng Dmytro Kuleba tố cáo Moskva viện cớ để ngăn chặn hoạt động xuất khẩu ngũ cốc nuôi sống hàng triệu người.

Phủ tổng thống Ukraine nhắc lại rằng Ukraine đã không ký thỏa thuận ngũ cốc với Nga, mà chỉ ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc, bởi vì Nga, xin trích, "hầu như không bao giờ tôn trọng các cam kết của họ".

Tối hôm qua (thứ Bảy), tổng thống Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga một lần nữa làm trầm trọng nguy cơ xảy ra nạn đói ở Châu Phi và Châu Á. Ông Zelensky nhắc lại rằng đây không phải là vấn đề mới, mà kể từ tháng 9 vừa qua, Hải quân Nga đã chặn 176 tàu và ngăn cản việc xuất khẩu hơn 2 triệu tấn ngũ cốc".

Thùy Dương

***************************

Mỹ tố cáo Nga biến cung cấp lương thực thực phẩm thành vũ khí

Thùy Dương, RFI, 30/10/2022

Liên Hiệp Quốc, Liên Hiệp Châu Âu cũng như Mỹ đều có phản ứng sau thông báo đình chỉ thỏa thuận ngũ cốc mà Moskva đưa ra hôm 29/10/2022.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ (ngồi bên phải) và tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres chứng kiên lễ ký thỏa thuận giữa bộ trưởng quốc phòng Nga - Thổ Nhĩ Kỳ về việc bảo đảm an toàn cho xuất khẩu ngũ cốc Ukraine, ngày 22/07/2022, Istanbul. AP - Khalil Hamra

Theo AFP, tổng thống Mỹ Joe Biden hôm qua xem quyết định của Moskva là "quá đáng" và không có lý gì để Nga làm vậy. Phát ngôn viên của Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ tố cáo Moskva biến hoạt động cung cấp lương thực thực phẩm thành vũ khí.

Trong khi đó, phát ngôn viên của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, Stéphan Dujarric, kêu gọi các bên làm mọi việc để duy trì thỏa thuận. Ông lưu ý điều quan trọng sống còn là các bên phải loại trừ mọi hành động có thể gây nguy hiểm cho việc duy trì "Sáng kiến Hắc Hải".

Lãnh đạo ngành ngoại giao Châu Âu, Josep Borrell, hôm nay 30/10 kêu gọi Moskva thay đổi quyết định và duy trì thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine từ các cảng của nước này nhìn ra Biển Đen để tránh làm hại đến "trục đường chính xuất khẩu ngũ cốc và phân bón" mà thế giới rất cần để đối phó với cuộc khủng hoảng lương thực do tác động từ chiến tranh Ukraine.

Sức ép đối với Thổ Nhĩ Kỳ

Về phía Thổ Nhĩ Kỳ, nước cùng với Liên Hiệp Quốc làm trung gian để Nga và Ukraine ký kết tại Istanbul hôm 22/07 thỏa thuận liên quan đến xuất khẩu ngũ cốc và phân bón qua ngả Biển Đen, hôm qua 29/10, cho biết Ankara không nhận được thông báo chính thức của Moskva về việc rút khỏi thỏa thuận. Tuy nhiên, thông báo của Nga đang đặt chính quyền của tổng thống Erdogan trước áp lực và thậm chí có thể khiến quan hệ Nga - Thổ căng thẳng.

Từ Istanbul, thông tín viên Anne Andlauer cho biết thêm chi tiết :

"Quyết định của tổng thống Nga Vladimir Putin, điều mà các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại trong thời gian qua, đang đặt đất nước của Recep Tayyip Erdogan vào thế khó xử và có nguy cơ tạo căng thẳng giữa Ankara và Moskva.

Trong những tuần qua, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã có một số lời chỉ trích đối với người đồng nhiệm Nga, nhất là về việc Moskva duy trì việc cản trở xuất khẩu phân bón và ngũ cốc. Nhưng ở hậu trường, ngành ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ đã nỗ lực để bảo đảm thỏa thuận sẽ được kéo dài sau khi hết hạn vào ngày 19/11. Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã thảo luận với ông Vladimir Putin, đặc biệt đề xuất việc xuất khẩu nông phẩm Nga qua lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ.

Với tư cách là người đồng bảo trợ để thỏa thuận được ký kết và giám sát việc thực hiện từ một trung tâm điều phối chung (JCC) ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ đang chịu nhiều áp lực. Cứu vãn thỏa thuận, Ankara không chỉ có lợi về kinh tế, mà trên hết là đạt được lợi ích về mặt ngoại giao. Đó là sự tín nhiệm về vai trò hòa giải và về sự hiện diện hiện nay, như phát ngôn viên của tổng thống Erdogan mới đây đã nhấn mạnh, theo đó thổ Nhĩ Kỳ là "nước duy nhất có thể nói chuyện được với Putin (…) và có kết quả".

Thùy Dương

***************************

Nga nói xác định được máy bay không người lái đã tấn công hạm đội Biển Đen ở Crimea

Reuters, VOA, 30/10/2022

Bộ Quốc phòng Nga hôm hủ nhật cho biết họđã thu hồi và phân tích xác của chiếc máy bay không người lái được sử dụng để tấn công các tàu của Hạm đội Biển Đen của họở Crimea một ngày trước đó, phát hiện ra rằng máy bay không người lái được trang bị hệ thống định vị do Canada sản xuất.

Tàu của Hạm đội Biển Đen của Nga neo đậu tại vịnh Sevastopol, thuộc Crimea bị Nga sáp nhập, ngày 31/03/2014. Vào ngày 29/10/2022, ít nhất hai tàu Nga tại cảng Sevastopol đã bị hư hại. (Ảnh tư liệu)

Bộ này cho biết Ukraine đã tấn công Hạm đội Biển Đen gần Sevastopol bằng 16 máy bay không người lái vào đầu ngày thứ Bảy 29/10 và rằng các "chuyên gia" của hải quân Anh đã giúp điều phối cái mà Moscow gọi là một cuộc tấn công khủng bố, một tuyên bố mà Anh bác bỏ.

Nga cho biết họđãđẩy lùi cuộc tấn công nhưng các tàu bị nhắm mục tiêu có liên quan đến việc đảm bảo hành lang xuất khẩu ngũ cốc ra khỏi các cảng Biển Đen của Ukraine.

Các quan chức Ukraine cho rằng chính Nga có thể phải chịu trách nhiệm về các vụ nổ, mà nước này lấy cớđể rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc do Liên hợp quốc làm trung gian, một động thái làm suy yếu nỗ lực xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.

Reuters đã không thể xác minh ngay lập tức tuyên bố của bên nào.

Bộ cho biết trong một tuyên bố : "Theo kết quả thu hồi thông tin từ bộ nhớ của máy thu điều hướng, việc phóng máy bay không người lái được thực hiện từ bờ biển gần thành phố Odesa".

Tuyên bố cho biết các máy bay không người lái đã di chuyển dọc theo khu vực an ninh "hành lang ngũ cốc", trước khi đổi hướng để hướng đến căn cứ hải quân của Nga ở Sevastopol, thành phố lớn nhất trên bán đảo Crimea mà Nga sáp nhập từ Ukraine vào năm 2014.

Bộ cho biết một trong những máy bay không người lái dường nhưđã xuất phát từ trong khu vực an ninh của hành lang ngũ cốc.

Bộ Quốc phòng nói : "Điều này có thể cho thấy thiết bị bay này được phóng đi từ một trong những tàu dân sự do Kiev hoặc các khách hàng phương Tây thuêđể xuất khẩu nông sản từ các cảng biển của Ukraine".

(Theo Reuters)

Nga cáo buộc Ukraine dùng "bom bẩn" : Chuẩn bị leo thang hay chỉ đánh lạc hướng ?

Thanh Phương, RFI, 26/10/2022

Hôm 25/10/2022, trong cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Nga một lần nữa cáo buộc Kiev chuẩn bị cho nổ một quả "bom bẩn" ngay trên lãnh thổ Ukraine, để rồi vu cáo cho Moskva sử dụng loại vũ khí này. 

Moskva cáo buộc Kiev có thể dùng bom bẩn trong lúc quân Nga gặp khó khăn trên nhiều mặt trận tại Ukraine. Trong ảnh minh hoạt là vùng Donetsk bị pháo kích. AP - LIBKOS

Đó là những cáo buộc mà bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã đưa ra hôm Chủ nhật vừa qua trong các cuộc điện đàm với các đồng nhiệm Mỹ, Pháp, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ. Ngay từ thứ hai, các nước phương Tây và Ukraine đều đã bác bỏ cáo buộc "vô lý" này của Nga.

Câu hỏi được đặt ra bây giờ là khi đưa ra những cáo buộc như trên, Moskva chỉ muốn đánh lạc hướng, hay thật sự đang chuẩn bị leo thang trong chiến tranh Ukraine, tức là chuẩn bị sử dụng đến vũ khí hạt nhân chiến thuật ? 

Hãng tin AFP nhắc lại là lần đầu tiên, vào giữa tháng 5 vừa qua, tổng tham mưu trưởng quân đội Nga và quân đội Mỹ, Valery Gerasimov et Mark Milley, đã thảo luận về về kịch bản nổ "bom bẩn" ở Ukraine.  "Bom bẩn" là loại bom sử dụng chất nổ thông thường để rải chất phóng xạ trên một khu vực rộng lớn. Theo định nghĩa của Ủy ban An toàn Nguyên tử Mỹ, "bom bẩn" không phải là một "vũ khí hủy diệt hàng loạt", mà đúng hơn đây là một "vũ khí gây xáo trộn hàng loạt", chủ yếu gây nhiễm xạ và gây sợ hãi.

Trả lời nhật báo Pháp Le Monde hôm 24/10, tướng Dominique Trinquand, một chuyên gia quân sự về địa chiến lược, đã nhắc lại rằng "bom bẩn" chưa bao giờ được sử dụng trên thế giới, mà cho tới nay đấy chỉ là một vũ khí mang tính đe dọa.

Hôm qua, trả lời phỏng vấn hãng tin AFP trên chiếc hàng không mẫu hạm Mỹ USS George H.W. Bush, hiện đang thao dượt ở vùng Địa Trung Hải, tổng thư ký khối NATO John Stoltenberg cho rằng cáo buộc của Nga về khả năng Ukraine sử dụng "bom bẩn" là một "chiến thuật cố hữu" của Moskva : Cáo buộc người khác làm những gì mà chính họ có ý định làm. Ông Stoltenberg tuyên bố mạnh mẽ : "Nga phải hiểu là chúng ta không chấp nhận bất cứ những cái cớ ngụy tạo nào để leo thang trong chiến tranh Ukraine".

Nói chung, Kiev và các nước phương Tây nghi ngờ chính Nga đang chuẩn bị cho nổ một quả "bom bẩn" nhằm biện minh cho việc trả đũa bằng một vũ khí hạt nhân chiến thuật. 

Vào giữa tháng 3, sau khi thất bại trong cuộc tấn công chớp nhoáng để giành chính quyền ở Kiev, Moskva đã từng cáo buộc chính phủ của tổng thống Zelensky đang có những phòng thí nghiệm nhằm chế tạo các vũ khí hóa học và sinh học.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, kịch bản Nga cho nổ một quả "bom bẩn" để biện minh cho một cuộc tấn công hạt nhân chiến thuật có vẻ khó xảy ra. Thứ nhất, các cơ quan tình báo phương Tây không quan sát thấy bất cứ thay đổi nào trong chiến lược hạt nhân của Nga. 

Thứ hai, trả lời AFP, ông William Alberque, chuyên gia về kiểm soát vũ khí tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế IISS ở Luân Đôn, cho rằng "nếu Nga dùng đến "bom bẩn", chúng ta sẽ biết ngay. Khác với việc chế tạo vũ khí hóa học, dùng đến vật liệu hạt nhân để chế tạo vũ khí sẽ để lại các dấu vết rất dễ xác định". Vị chuyên gia này cho rằng "đây chỉ là làm ồn ào để gây sợ hãi và sau này Moskva có thể tự nhận là chính họ đã khiến Kiev từ bỏ việc sử dụng bom bẩn".

Theo một nguồn tin quân sự phương Tây được AFP trích dẫn, phía Nga đưa ra những cáo buộc này do họ đang gặp những khó khăn thật sự trên chiến trường trước những đợt phản công của lực lượng Ukraine, 8 tháng sau khi tổng thống Putin phát động cuộc chiến tranh xâm lược nước láng giềng. 

Trên báo Le Monde, chuyên gia quân sự Dominique Trinquand cũng cho rằng các cáo buộc của Nga về việc Kiev chuẩn bị sử dụng "bom bẩn" chính là nhằm khỏa lấp việc lực lượng của họ đang lặng lẽ rút khỏi miền nam Ukraine, nhất là khỏi vùng Kherson hiện đang bị quân Ukraine tấn công. Nói cách khác, Moskva muốn đánh lạc hướng thế giới, để không ai để ý đến thất bại của quân đội Nga trong cuộc chiến này. 

Thanh Phương

Nguồn : RFI, 26/10/2022

***************************

Tại Hội đồng Bảo an, Nga vẫn cáo buộc Ukraine sắp sử dụng "bom bẩn"

Thanh Phương, RFI, 26/10/2022

Hôm 25/10/2022, trong cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Nga đã một lần nữa cáo buộc Ukraine chuẩn bị sử dụng một quả "bom bẩn" và tuyên bố không tin là chuyến thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế có thể phát hiện ra các hoạt động nhằm chế tạo bom bẩn.

Một phiên họp Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về xung đột Nga- Ukraine, ngày 30/09/2022, New York, Hoa Kỳ. AP - Bebeto Matthews

Theo yêu cầu của Moskva, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã triệu tập một cuộc họp kín để thảo luận về những cáo buộc của Nga, mà Ukraine và phương Tây đã bác bỏ. Theo hãng tin AFP, phát biểu tại cuộc họp, phó đại sứ Nga Dmitry Polyanskiy khẳng định : "Ukraine có khả năng và có lý do để làm việc ấy, bởi vì chế độ Zelensky muốn tránh bị thua trận và muốn kéo NATO vào một cuộc xung đột trực diện với Nga". Đại diện của Nga cho biết ở Ukraine có hai cơ sở có thể sản xuất "bom bẩn", tức là loại bom sử dụng chất nổ thông thường để rải chất phóng xạ trên một khu vực rộng lớn.

Moskva đã đưa ra những cáo buộc về "bom bẩn" lần đầu tiên hôm Chủ nhật vừa qua trong các cuộc điện đàm giữa bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu với các đồng nhiệm Mỹ, Pháp, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ. Hôm thứ Hai, Paris, Luân Đôn và Washington đã ra thông cáo chung bác bỏ những cáo buộc đó. 

Hôm qua, sau cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, phó đại sứ Anh James Kariuki cho biết trong cuộc họp ông không nhìn thấy và cũng không nghe thấy những bằng chứng mới nào cho các cáo buộc của Nga. 

Theo yêu cầu của Kiev, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế hôm thứ Hai 24/10 xác nhận sẽ gởi một phái đoàn chuyên gia đến Ukraine "trong những ngày tới" để thanh tra hai cơ sở mà Moskva cho là có thể sản xuất "bom bẩn". Nhưng hôm qua, phó đại sứ Nga Polyanskiy cho rằng sau chuyến thăm của phái đoàn thanh tra này, không thể chắc chắn 100% là không có những hoạt động như vậy, vì theo ông, "rất khó mà phát hiện những hoạt động nhằm chế tạo bom bẩn".

Trận chiến dữ dội nhất ở Kherson ?

Về tình hình tại chỗ, theo hãng tin Reuters, trong một video, một cố vấn của tổng thống Ukraine, ông Oleksiy Arestovich, hôm nay khẳng định quân Nga và quân Ukraine sẽ có một trận chiến dữ dội nhất tại thành phố Kherson ở miền nam. Quân Nga hiện đang chiếm một phần của vùng chiến lược Kherson, trong khi lực lượng Ukraine đang tiến về thành phố Kherson. 

Trong khi đó, sau 8 tháng chiến tranh, chiến sự vẫn diễn ra ác liệt tại nhiều nơi, đặc biệt ở Bakhmut, thành phố của vùng Donetsk miền đông Ukraine, mà từ nhiều tháng qua, quân Nga vẫn cố đánh chiếm. Trên mạng Telegram, thống đốc vùng Pavlo Kurylenko hôm qua cho biết có ít nhất 7 thường dân đã thiệt mạng tại thành phố này. 

Thanh Phương

***********************

"Bom bẩn trong tay Ukraine" : Vũ khí tuyên truyền mới của Nga trong cuộc chiến

Trọng Nghĩa, RFI, 25/10/2022

Liên tiếp trong hai ngày 23-24/10/2022, Moskva rầm rộ tố cáo Ukraine là đang chế tạo một quả "bom bẩn", cho nổ ngay trên lãnh thổ của mình rồi đổ tội cho Nga. Kiev dĩ nhiên đã bác bỏ cáo buộc, mời quốc tế đến kiểm tra, trong lúc các nước phương Tây đồng loạt lên án Nga tung tin giả để viện cớ leo thang quân sự tại Ukraine.

Tổng thống Vladimir Putin và bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu, tại diễn đàn Công nghệ quân sự quốc tế tại Moskva, ngày 15/08/2022. AP

Bom bẩn là gì, nguy hại ra sao mà đã trở thành tâm điểm tranh cãi mới giữa Nga và Ukraine cùng với các đồng minh ?

Theo các chuyên gia phân tích, "bom bẩn" không phải là loại vũ khí có sức hủy diệt ghê gớm trên chiến trường, nhưng lại có khả năng uy hiếp tinh thần cực lớn.

Trong bài phân tích công bố ngày 24/10, hãng tin Pháp AFP giải thích: "Bom bẩn" - còn được gọi là "thiết bị phân tán phóng xạ" - không phải là bom hạt nhân mà chỉ là một loại bom thông thường, bên trong có chứa một hoặc nhiều sản phẩm độc hại về mặt hóa học hay sinh học, sẽ bị phát tán ra không khí dưới dạng bụi khi bom nổ.

"Vũ khí gây rối loạn hàng loạt"

Cách thức chế tạo một quả bom bẩn không mấy phức tạp vì các nguyên liệu cần thiết vẫn thường được sử dụng trong các bệnh viện, cơ sở nghiên cứu, các cơ sở công nghiệp dân sự hoặc quân sự.

Mục đích chính của việc sử dụng loại bom này là gây ô nhiễm trong một khu vực địa lý, khiến cho những người có mặt tại chỗ bị nhiễm phóng xạ trực tiếp hay sau đó do hít phải bụi hoặc ăn phải các chất nhiễm xạ. Và chính điều này khiến cho bom bẩn trở nên đáng sợ.

Theo AFP, Ủy Ban An toàn Hạt Nhân Hoa Kỳ đã tóm tắt đặc điểm của loại vũ khí này như sau : "Một quả bom bẩn không phải là 'vũ khí hủy diệt hàng loạt' mà là 'vũ khí gây rối loạn hàng loạt' nhằm mục đích chủ yếu là gây ô nhiễm và gây sợ hãi".

Trả lời nhật báo Anh The Financial Times ngày 24/10, ông Pavel Podvig, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Giải trừ Quân bị của Liên Hiệp Quốc, trụ sở tại Genève (Thụy Sĩ), cũng cho rằng bom bẩn không mấy ích lợi trên chiến trường.

Theo ông Podvig : "Loại bom đó có lẽ là cách kém hiệu quả nhất để phân tán những vật liệu này ra xung quanh" vì phạm vi ô nhiễm chỉ giới hạn trong một đường kính vài chục mét mà thôi.

Ngoài ra, cũng theo chuyên gia này: "Ngay cả khi bom nổ, dù nhiễm phóng xạ không phải là điều tốt, nhưng không phải ai cũng bị ngay một liều lượng có thể dẫn đến nguy hiểm ngay lập tức, chưa kể đến khả năng tử vong".

Cả một chiến dịch tuyên truyền rầm rộ

Dẫu sao thì Nga đã bất ngờ khởi động cả một chiến dịch tuyên truyền, rầm rộ tung ra những lời cáo buộc Ukraine là có âm mưu chế tạo và cho nổ một quả bom bẩn để rồi sau đó vu oan cho Moskva.

Một hôm sau khi chính bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu nêu lên với các đồng nhiệm Mỹ, Anh, Pháp, và Thổ Nhĩ Kỳ các "mối quan ngại" về "các hành động khiêu khích có thể xảy ra từ phía Ukraine với việc sử dụng 'bom bẩn'", ngày 24/10, đến lượt tướng Igor Kirillov, phụ trách các chất phóng xạ, hóa chất và sản phẩm sinh học của quân đội Nga vạch trần âm mưu được gán cho Ukraine.

Bản thông báo được AFP trích dẫn nêu rõ: "Theo thông tin chúng tôi có được, hai tổ chức của Ukraine đã có chỉ thị cụ thể để chế tạo cái gọi là "bom bẩn". Công việc của họ đã bước vào giai đoạn cuối cùng". Theo nhân vật này, chính quyền Ukraine có thể là đã sử dụng đến "các chất phóng xạ từ các cơ sở lưu trữ nhiên liệu hạt nhân trong nhà máy điện nguyên tử Chernobyl".

Theo ông, "mục đích của hành động khiêu khích này là cáo buộc Nga sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt ở Ukraine và qua đó phát động một chiến dịch chống Nga mạnh mẽ trên thế giới".

Cùng ngày, tổng tham mưu trưởng Quân Đội Nga tướng Valery Gerasimov cũng nhắc lại cáo buộc trong các cuộc thảo luận với các đồng nhiệm Anh và Mỹ, trong lúc ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết sẽ đưa các cáo buộc về bom bẩn Ukraine lên Liên Hiệp Quốc

Ukraine và phương Tây phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ

Các cáo buộc của Nga đã lập tức bị Ukraine và các đồng minh phương Tây nhanh chóng bác bỏ, xem đấy là những điều bịa đặt vô lý, chỉ nhằm mục tiêu gây thêm căng thẳng.

Đối với ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba, "những lời bịa đặt của Nga về việc Ukraine chuẩn bị sử dụng 'bom bẩn' vừa vô lý, vừa nguy hiểm". Ông đồng thời cho biết là Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế đã chấp nhận lời mời cử chuyên gia khẩn cấp đến thanh tra các cơ sở của Ukraine bị Nga cho là đang phát triển bom bẩn.

Về phần mình, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không ngần ngại tố cáo ngược lại "Nếu Nga nói rằng Ukraine đang chuẩn bị một cái gì đó, điều đó chỉ có nghĩa là Nga đã chuẩn bị tất cả những điều đó".

Tương tự như Ukraine, một số quốc gia phương Tây coi những cáo buộc này là một mưu toan tạo cớ để quân đội Nga leo thang chiến sự, thậm chí dùng đến bom bẩn tại Ukraine.

Trong một tuyên bố chung công bố vào sáng sớm hôm qua, 24/10, ngoại trưởng ba nước Pháp, Anh và Mỹ đã bác bỏ "những cáo buộc rõ ràng là sai lạc của Nga theo đó Ukraine đang chuẩn bị sử dụng một quả bom bẩn trên lãnh thổ của mình". Theo bản tuyên bố: "Không ai bị lừa trước nỗ lực sử dụng cáo buộc đó như một cái cớ để leo thang".

Lãnh đạo NATO Jens Stoltenberg cũng bày tỏ thái đô quan ngại của mình trên mạng Twitter sau khi nói chuyện với các bộ trưởng quốc phòng Lloyd Austin của Mỹ và Ben Wallace của Anh.

Liệu Nga có dám dùng bom bẩn ?

Theo nhật báo Anh The Financial Times, dù phản ứng của phương Tây là điều thường thấy từ khi Nga bắt đầu cuộc chiến xâm lược Ukraine, nhưng những tuyên bố hôm thứ Hai (24/10) có sức nặng lớn hơn do sự phối hợp diễn ra nhanh chóng, ngay vào ban đêm giữa ba cường quốc có vũ khí hạt nhân trong khối NATO.

Đối với nhật báo Anh, phản ứng nhanh chóng này bắt nguồn từ mối lo ngại ngày càng tăng trước những lời đe dọa hạt nhân gần đây do tổng thống Nga Vladimir Putin đưa ra sau những thất bại quân sự của Moskva trên chiến trường Ukraine.

Tuy nhiên, AFP nhắc lại rằng một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ xin giấu tên vào hôm qua vẫn xác định rằng Washington "vẫn không thấy dấu hiệu nào" về việc Nga đã quyết định sử dụng vũ khí hạt nhân, hóa học hoặc sinh học. Khi được hỏi liệu điều này có bao gồm quyết định sử dụng "bom bẩn" hay không, quan chức này trả lời "có".

Trọng Nghĩa

************************

AIEA chấp thuận thanh sát hai địa điểm ở Ukraine sau những cáo buộc có "bom bẩn"

Minh Anh, RFI, 25/10/2022

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA), hôm 24/10/2022, cho biết trong những ngày tới sẽ gởi chuyên gia đến thanh tra hai nơi tại Ukraine, theo như đề nghị của chính quyền Kiev. Trong khi Nga tuyên bố sẽ đưa vụ bom bẩn ra trước Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc. 

Phái đoàn Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA sau khi thanh tra, rời nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia, ở Enerhodar, đông nam Ukraine, ngày 01/09/2022. AP

Trong thông cáo ngắn được Reuters dẫn lại, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế khẳng định "đã biết các tuyên bố do Liên Bang Nga đưa ra, liên quan đến các hoạt động được cho là đáng ngờ tại hai địa điểm hạt nhân của Ukraine." AIEA nhắc lại, hai điểm này đã từng được thanh tra, "thậm chí, một trong hai điểm đã được thanh tra cách nay một tháng". Cơ quan này khẳng định sẽ gởi các chuyên gia đến trong những ngày sắp tới. 

Hãng tin Anh nhắc lại, trong hai ngày Chủ Nhật 23/10 và thứ Hai 24/10/2022, bộ trưởng quốc phòng Nga liên tiếp có các cuộc điện đàm với đồng nhiệm Mỹ và châu Âu, bày tỏ mối nghi ngờ Ukraine chuẩn bị một cuộc tấn công bằng "bom bẩn". Kiev đã bác bỏ cáo buộc này và tố ngược lại rằng chính Moskva mới đang tìm cách sử dụng vũ khí có chứa các phế liệu phóng xạ, để rồi sau đó tố cáo Ukraine. 

Trong một thư ngỏ gởi đến tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres và Hội Đồng Bảo An, đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vassili Nebenzia xem việc "chế độ Kiev sử dụng bom bẩn như là một hành vi khủng bố hạt nhân". Đại diện ngoại giao Nga "hối thúc" các nước phương Tây "sử dụng ảnh hưởng của mình đối với Ukraine buộc nước này từ bỏ những kế hoạch nguy hiểm đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế." Đại sứ Nga còn kêu gọi tổng thư ký Liên Hiệp Quốc "làm tất cả những gì có thể trong quyền hạn của ông nhằm ngăn chặn tội ác bỉ ổi này xảy ra". 

Theo những nguồn tin ngoại giao mà Reuters có được, Nga đã thông báo cho nhiều thành viên khác trong Hội Đồng Bảo An rằng Moskva sẽ đề cập đến vấn đề này trong một phiên họp kín vào ngày 25/10.

Minh Anh

*************************

Ukraine : Đập thủy điện Kakhovka, vũ khí hủy diệt hàng loạt "thật sự" của Nga ?

Minh Anh, RFI, 25/10/2022

Thứ Năm ngày 20/10/2022, trong buổi phát biểu truyền hình thường nhật, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tố cáo Nga đã cho gài mìn đập thủy điện Kakhovka trong vùng Kherson, miền nam Ukraine, hiện do Nga kiểm soát. Moskva bác bỏ và cáo buộc trở lại là Kiev có âm mưu phá hoại cơ sở hạ tầng mang tính chiến lược cao. Liệu "thảm họa nhân đạo quy mô lớn" có khả năng xảy ra, hay chỉ là một "cuộc chiến thông tin" giữa hai phe ?

Lính Nga tuần tra tại nhà máy thủy điện Kakhovka ở Kherson. Ảnh chụp ngày 20/05/2022. © AFP/Olga Maltseva

Là một mục tiêu chiến lược đối với Nga, đập thủy điện Kakhovka, được xây dựng vào những năm 1950, dài hơn 3.000 mét, đã rơi vào tay Nga ngay ngày đầu cuộc chiến 24/02/2022. Con đập to lớn này là nguồn cung cấp nước ngọt duy nhất cho Crimea, bán đảo bị sáp nhập vào Nga năm 2014. Đây cũng là nguồn thủy lợi tưới tiêu cho những vùng hạ lưu ở Biển Đen, điều chỉnh dòng chảy sông Dniepr, và nhất là cho phép duy trì nhiệt độ các lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia.

Khi tố cáo Nga gài mìn đập thủy điện, tổng thống Ukraine gióng chuông báo động, xem đấy có thể là một "thảm họa quy mô lớn". Trên thực tế, Kiev có lý do phải lo sợ. Việc đập thủy điện bị nổ sẽ phá hủy hồ chứa nước nhân tạo dài 240 km, rộng đến 23 km và như vậy sẽ gây ra một kiểu sóng thần nhỏ, nhấn chìm một phần lớn làng mạc, thành phố ở miền nam Ukraine, và làm cho hàng ngàn người chết. Việc phá hủy đập thủy điện cũng sẽ tác động nặng nề đến khả năng làm nguội các lò phản ứng ở nhà máy điện hạt nhân Zaporijjia.

Kiev tố cáo mưu đồ này của Nga là một phần trong "kế hoạch Surovikin", tên của tướng Serguei Surovikin vừa được bổ nhiệm chỉ huy các hoạt động quân sự trên chiến trường Ukraine, bao gồm, xin trích, "cài mìn đập thủy điện và các trạm biến thế, tiến hành di dân cưỡng bức và nhấn chìm lãnh thổ Ukraine nhằm chặn đà tiến của quân đội Ukraine". Vào lúc Nga đang gặp nhiều khó khăn trên chiến trường, việc cho nổ đập thủy điện sẽ là một loại vũ khí hủy diệt hàng loạt, một phương cách để tổng thống Nga Vladimir Putin đảo ngược tình thế, chặn đà phản công của quân đội Ukraine.

Đương nhiên, phía Nga đã bác bỏ những cáo buộc này, đồng thời tố ngược lại rằng đã nhận được nhiều thông tin về việc các lực lượng Ukraine đang chuẩn bị tấn công ồ ạt, rất có thể là bằng tên lửa Himars do Mỹ cung cấp nhắm vào đập thủy điện Kakhovka.

Cuộc chiến thông tin ?

Tuy nhiên, theo đài truyền hình Pháp France 24, dường như cả hai phe đang lao vào một cuộc chiến thông tin. Lãnh đạo cơ quan tình báo Ukraine, hôm qua, đã giảm nhẹ các phát biểu của tổng thống Ukraine khi thừa nhận rằng nếu con đập này bị nổ, đà tiến quân của Ukraine cũng chỉ "bị chậm lại có hai tuần". Nếu như ông nghi ngờ đập Kakhovka bị cài mìn "một phần", thì việc cho nổ tung cả con đập cũng không phải là điều dễ vì phải "cần đến hàng tấn chất nổ". Một chiến dịch như vậy, đương nhiên sẽ gây ra thảm họa môi trường mà Nga cũng phải trả giá, theo đó, "cả vùng tả ngạn Kherson do Nga chiếm đóng sẽ bị nhấn chìm".

Theo phân tích của France 24, những cáo buộc này giữa hai phe dường như là "khó tin". Một mặt, Ukraine không đủ khả năng và phương tiện để cho phá nổ đập thủy điện, do việc các lực lượng Ukraine về mặt hình thức, "không thể tiếp cận để cài mìn", và "tên lửa Himars cũng không thể phá sập được cả một khối bê-tông đồ sộ".

Mặt khác, nếu Nga phá đập sẽ là một hành động tự sát. Một phần lớn các lực lượng của Nga vẫn còn bên phía hữu ngạn, nếu đập bị phá, quân đội Nga cũng không thể băng sông, gây nguy hiểm cho việc tiếp tế nước ở Crimea, cũng như làm phức tạp thêm quy trình làm nguội các lò phản ứng ở Zaporijjia.

Tóm lại, theo kết luận của France 24, dường như "cả hai bên đang lao vào một cuộc chiến truyền thông, cáo buộc lẫn nhau những điều viển vông". 

Minh Anh

*************************

Phương Tây bác bỏ cáo buộc của Nga về việc Kiev sử dụng "bom bẩn" ở Ukraine

Thanh Phương, RFI, 24/10/2022

Hôm 24/10/2022, ba nước Pháp, Anh và Hoa Kỳ đã bác bỏ cáo buộc của Nga rằng chính quyền Kiev đang chuẩn bị sử dụng một "bom bẩn" ngay trên lãnh thổ Ukraine. "Bom bẩn" là loại bom sử dụng chất nổ thông thường để rải chất phóng xạ trên một khu vực rộng lớn.

Lính Ukraine bắn lựu pháo M777 về hướng quân đội Nga ở khu vực Donetsk, Ukraine ngày 23/10/2022. © AP - LIBKO

Trong một thông cáo chung, ngoại trưởng của ba nước phương Tây khẳng định : " Sẽ không ai bị lừa gạt về một mưu toan sử dụng cáo buộc này để lấy cớ làm xung đột leo thang". 

Tối qua, trên mạng xã hội, ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba cho rằng cáo buộc của Nga về việc Kiev sẽ sử dụng "bom bẩn" là những cáo buộc "vừa vô lý vừa nguy hiểm". Về phần tổng thống Volodymyr Zelensky, ông tuyên bố : "Nếu Nga nói Ukraine đang chuẩn bị làm việc gì, thì điều này chỉ có nghĩa là Nga đã chuẩn bị làm việc đó".

Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã đưa ra cáo buộc nói trên trong các cuộc điện đàm với những đồng nhiệm phương Tây hôm qua. Từ Moskva, thông tín viên Jean-Didier Revoin tường trình : 

"Ông Sergei Shoigu tuyên bố rất quan ngại. Trong các cuộc điện đàm với các đồng nhiệm phương Tây, bộ trưởng quốc phòng Nga chỉ trích phương Tây chỉ lên án Moskva mà không để ý gì đến những hành động khiêu khích của Kiev.

Để làm nổi rõ tính chất trầm trọng của tình hình, bộ trưởng Nga còn cảnh báo về nguy cơ chính quyền Ukraine sử dụng đến bom bẩn, bên cạnh việc liên tục kêu gọi phương Tây cung cấp vũ khí.

Các nguồn tin mà các hãng thông tấn Nga cho là đáng tin cậy cho biết là Kiev có thể cho nổ một quả bom bẩn trên lãnh thổ Ukraine để cáo buộc Moskva dùng vũ khí hủy diệt hàng loạt trong chiến dịch quân sự của họ. 

Đó là những thông tin không thể kiểm chứng được, nhưng cho thấy là các cỗ máy tuyên truyền của điện Kremlin đang chạy hết công suất vào lúc lực lượng Nga phải di tản thường dân khỏi Kherson, một thành phố mà chắc chắn sẽ là nơi diễn ra các trận giao tranh ác liệt".

Nga lập lực lượng dân quân ở Kherson

Theo hãng tin Reuters, chính quyền do Moskva lập nên ở vùng Kherson của Ukraine hôm nay vừa thông báo thành lập một lực lượng dân quân địa phương. Trong một thông cáo đăng trên mạng Telegram, họ cho biết những người đàn ông chọn ở lại Kherson đều có thể tham gia các đơn vị của lực lượng dân quân này. Nhưng những thường dân tại những vùng Ukraine bị chiếm đóng khác đều đã bị buộc phải nhập ngũ và chiến đấu bên cạnh quân đội Nga. 

Vào tuần trước, tổng thống Vladimir Putin đã ban hành thiết quân luật tại những vùng Ukraine bị chiếm đóng, để các chính quyền do Moskva lập nên có thể đẩy nhanh việc động viên. 

Hãng tin Reuters nhắc lại việc bắt buộc thường dân phục vụ trong quân đội của nước chiếm đóng bị xem là một hành động vi phạm Công ước Genève về cách hành xử trong chiến tranh. 

Thanh Phương

Cuộc xâm lăng Ukraine thất bại, nhưng Putin chưa chịu hiểu

Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lệnh động viên không giúp được gì. Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu thế ông sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử nước Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như vậy. Đài Loan trước nguy cơ bị Trung Quốc xâm lăng, đang rút tỉa kinh nghiệm từ cuộc chiến tranh vệ quốc của Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm một trung tâm huấn luyện tân binh của quân khu miền tây ở vùng Ryazan, ngày 20/10/2022, trong bối cảnh lực lượng Ukraine gây sức ép lớn lên tỉnh Kherson đang bị quân Nga chiếm đóng. AP - Mikhail Klimentyev

Trang nhất của L'Obs tuần này dành cho "Hồ sơ đen của Total về siêu lợi nhuận, khí hậu, địa chính trị...". L'Express tiết lộ mặt trái của những dịch vụ được cho là để nâng cao sức khỏe nhưng thực ra thiếu tính khoa học và không được kiểm soát chặt chẽ. Le Point đăng ảnh một đoàn chiến hạm trên biển, chạy tựa lớn "Một mối đe dọa khác : Cảnh báo ở Đài Loan". Trang bìa Courrier International là biếm họa vẽ một phụ nữ giận dữ cầm kéo định cắt bộ râu của giáo sĩ, chạy tựa "Iran, chế độ đang ở chân tường".

Lính đánh thuê được giao quyền bắn hạ quân nhân Nga đào ngũ

Courrier International đưa ra ba kịch bản cho quân Nga ở Kherson, nơi đang bị Ukraine vây hãm, theo đánh giá của tờ Meduza : "rút lui, xây thành đắp lũy, dùng vũ khí nguyên tử". Tuần báo Pháp cũng tiết lộ Nga có những "đơn vị đặc biệt phụ trách bắn hạ lính đào ngũ".

Tướng Nga Sergey Surovikin cáo buộc Kiev sử dụng các "zagradotriady" chuyên bắn vào những người lính chuyên nghiệp bỏ chạy hay ra đầu hàng. Nhưng trên thực tế chính lực lượng của ông ta có hành động này, thông qua lính Chechnya hay lính đánh thuê Wagner. Từ ngữ này có từ thời Stalin trong Đệ nhị Thế chiến. Theo nhà báo gốc Nga Tatiana Vaksberg làm việc cho ban tiếng Bulgaria của Radio Free Europe/Radio Liberty, trong những cuộc điện đàm mà SBU, cơ quan phản gián Ukraine nghe được, các thành viên của Rosgvardia (Vệ binh Nga) kể lại rất chi tiết cho người thân.

Chẳng hạn tại Bakhmut thuộc vùng Donetsk, một trong những trục hiếm hoi mà quân Nga vẫn luôn cố tiến một cách không thể hiểu được dù bị thiệt hại nặng nề (khoảng 50 lính tử trận một ngày, theo Kiev). Oleksiy Arestovich, cố vấn của tổng thống Zelensky giải thích, đó là do có đến hai hàng rào "zagradotriady", nếu không bắn vào lính đào ngũ thì chính mình sẽ bị lực lượng "zagradotriady" phía sau tiêu diệt. Ngay cả Stalin cũng không làm như vậy ! Tại Bakhmut, chủ yếu lính đánh thuê Wagner phụ trách việc bắn hạ các binh sĩ bỏ chạy, lực lượng này gần đây tuyển mộ rất nhiều tù hình sự.

Càng thắng thế, Ukraine càng có nguy cơ bị tấn công nguyên tử

Courrier International dịch bài viết của UnHerd nêu ra nghịch lý trên. Lâu nay nói về "chiến tranh nguyên tử" vẫn là điều cấm kỵ, ngay cả thời kỳ khủng hoảng tên lửa Cuba, Khrushchev và Kennedy đều tránh đề cập. Nhưng giờ đây, bất kỳ ai sở hữu bom nguyên tử đều có thể đe dọa người khác. Vì đâu nên nỗi ? Đó là do Vladimir Putin. Ông ta đã "bình thường hóa" khả năng gây thảm họa cho nhân loại. Truyền hình Nga thường xuyên nêu ra, người dẫn chương trình nối tiếng Dimitri Kisselev phấn khích nói rằng một hỏa tiễn nguyên tử Nga có thể "tiêu hủy hoàn toàn" hoặc biến nước Anh thành "sa mạc phóng xạ". Tất nhiên anh ta phải được Kremlin bật đèn xanh mới có thể tuyên bố nẩy lửa như vậy.

Quân đội Ukraine càng đẩy lùi quân Nga trên chiến trường thì giả thiết Putin dùng đến vũ khí nguyên tử chiến thuật càng được nêu ra, chiến thắng khiến Kiev càng trở nên dễ tổn thương. Càng cay đắng hơn khi Ukraine từng chấp nhận trao trả toàn bộ đầu đạn nguyên tử Liên Xô theo bản ghi nhớ Budapest để đổi lấy sự bảo đảm toàn vẹn lãnh thổ của Hoa Kỳ, Anh quốc và... Nga.

Mike Pompeo : Răn đe là cách đối phó tốt nhất

Cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khi trả lời tuần báo L'Express nhấn mạnh "Để chặn đứng Putin, cần phải cung ứng nhiều vũ khí hơn cho Zelensky". Ông Pompeo cho rằng chính quyền Biden quá chậm chạp nên đã uổng phí khá nhiều thời gian, và cho đến nay, Châu Âu vẫn còn quá dè dặt. Theo ông, cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 sẽ không ảnh hưởng đến chủ trương hỗ trợ tổng thống Volodymyr Zelensky. Cựu ngoại trưởng nhắc lại, việc Putin sáp nhập Crimea diễn ra vào thời Barack Obama, còn trong nhiệm kỳ của ông Donald Trump Ukraine không bị mất dù chỉ một milimet lãnh thổ. Nếu chính quyền Biden lớn tiếng răn đe thì đã không xảy ra tình trạng hiện nay.

Từng nhiều lần nói chuyện tay đôi với Putin, Mike Pompeo nhận xét tổng thống Nga là người ác tâm nhưng sâu sắc, coi trọng chỉ ba điều : quyền hành, sức mạnh và bạo lực. Cựu ngoại trưởng hy vọng chính quyền Joe Biden đã thông tin cho ông chủ điện Kremlin theo cách riêng tư và bí mật, về danh sách những hậu quả sẽ phải chịu nếu vượt qua lằn ranh đỏ. Đó là cách mà chính quyền Donald Trump hoạt động trong suốt nhiệm kỳ bốn năm. Châu Âu cũng nên theo cách tương tự thay vì cứ lo lắng không biết Putin nghĩ gì và tìm cách đối thoại - dù sao đi nữa, khả năng này hoàn toàn bế tắc.

Tướng Pháp : Putin chưa chịu hiểu rằng đã bại trận

Theo tướng Pháp Michel Yakovleff, quân Nga có thể sụp đổ trong những tháng tới, lực lượng Nga ở Kherson bị bao vây từ nhiều tháng qua. Họ giống một con cá voi đang bị xẻo từng mảng thịt, không còn có thể xoay chuyển tình thế khi đã huy động hết đơn vị tác chiến của các quân khu. Lính Nga phụ thuộc rất nhiều vào pháo, và đang thiếu đạn do các cầu nối với vùng đất chiếm đóng ở bờ đông sông Dniepr đều đã bị phá hủy, như vậy khả năng tan rã là rất rõ. Nếu điều này diễn ra, có thể tâm lý tuyệt vọng có thể lây lan sang các đạo quân khác.

Lệnh động viên không thể giúp được gì, và một trong những vấn đề lớn của việc huy động trễ tràng này là Nga rất thiếu người huấn luyện cho 300.000 tân binh. Ở Pháp chẳng hạn, khi quân đội gởi 1.000 lính mới sang một trung tâm huấn luyện thì phải điều 300 binh sĩ đến hướng dẫn cho họ từ cách ngắm bắn, tiếp đạn, cứu thương cho đến lái xe, thủ tục hành chánh... Nói chung là, tỉ lệ người huấn luyện phải chiếm 1/4 đến 1/3 quân số. Chiến tranh thì không có chuyện tự học. Như vậy Nga tìm đâu ra 70.000 đến 100.000 binh sĩ đó ? Hầu như tất cả đều đang trên tuyến đầu ở Ukraine.

Vấn đề khác là những người Nga bị động viên không hề muốn tham gia cuộc chiến này, hết sức tương phản với các chiến binh Ukraine quyết tâm bảo vệ tổ quốc, đã có kinh nghiệm sau 8 tháng chiến tranh và đang phấn khởi trước thắng lợi. Moskva đã cạn kiệt phương tiện, và nếu bắt lính được 1 triệu người đi nữa, thì lấy gì trang bị cho họ ? "Putin đã bại trận, nhưng ông ta vẫn chưa chịu hiểu ra".

Lính Nga bị chế độ Kremlin đối xử tồi tệ

Tướng Yakovleff nhận thấy chế độ Nga coi người lính như loài vật. Ngoài vũ khí cổ lỗ sĩ, điều kiện sống tồi tệ, họ chẳng được thông tin gì cả. Trước cuộc xâm lăng, người ta bắt họ đi tập trận ở gần Ukraine mà không cho biết lý do, rồi khi vượt qua biên giới, một số đơn vị còn không biết mình đang trên đất Ukraine.

Bộ tham mưu điều quân từ nơi này sang nơi khác để lấp chỗ, làm bia đỡ đạn. Và quân đội này còn bị Putin và bè lũ của ông ta sỉ nhục : một loạt tướng lãnh bị thay thế, truyền hình phê phán quân đội Nga không có trình độ so với lính đánh thuê Wagner hay lính Chechnya của Kadyrov.

Về khả năng can thiệp của Belarus, tướng Yakovleff nhận định là không đáng kể vì quân đội nước này ít người và lại huấn luyện theo các tiêu chuẩn còn thấp hơn Nga, không phải là đối thủ của Ukraine. Hơn nữa, Lukashenko rất cần đến quân đội để giữ vững chính quyền ông ta, và dân chúng không muốn Belarus tham chiến. Nếu tấn công, quân đội Belarus sẽ bị Ukraine tiêu diệt và chế độ Lukashenko sụp đổ, không loại trừ khả năng một chính quyền mới thân thiện với Ukraine lên thay thế. Kết quả sẽ là thảm họa cho Putin.

Putin khó tránh khỏi số phận dành cho các nhà lãnh đạo bị đại bại

Quân đội Ukraine đang trở thành lực lượng mạnh nhất Châu Âu, nhưng vẫn cần tăng cường về quân số và vũ khí. Nhờ tổng động viên ngay từ đầu, Kiev đã có thêm 600.000 quân bổ sung vào lực lượng 100.000 quân nhân chuyên nghiệp, và lại dành thời gian đào tạo để thành lập các lữ đoàn đúng nghĩa. Một trong những hạn chế là trang thiết bị của Ukraine gồm đủ loại, rất phức tạp cho việc bảo trì và sử dụng. Pháo thủ phải học cách bắn những loại pháo của Mỹ, Pháp, Đức và nhiều nước khác.

Vấn đề nữa là Ukraine thiếu đạn nên không thể oanh tạc quy mô. Vì vậy họ để dành đạn cho việc phá hủy các kho đạn dược cho Nga và yểm trợ trực tiếp cho các đợt tấn công của quân mình. Ngược lại Putin đã sử dụng vô tội vạ các hỏa tiễn rất đắt tiền để tấn công vào thường dân Ukraine, đó là quyết định ngu xuẩn về mặt quân sự.

Bế tắc, Putin sẽ dùng đến vũ khí nguyên tử ? Tướng Michel Yakovleff không tin. Trước hết là Ukraine đã tấn công sâu vào những vùng đất mà Vladimir Putin tuyên bố chủ quyền nhưng vẫn không thấy động tĩnh gì. Kế tiếp, việc thi hành còn liên quan đến vài chục người khác, không loại trừ khả năng ai đó từ chối thực hiện. Cuối cùng, phương Tây và nhất là Mỹ sẽ trả đũa bằng vũ khí quy ước, tiêu diệt toàn bộ lính Nga có mặt trên đất Ukraine, có thể cả những mục tiêu khác như Kaliningrad.

Liệu Vladimir Putin có thể tồn tại sau khi bại trận ? Nếu vậy ông ta sẽ là nhà lãnh đạo duy nhất trong lịch sử Nga còn sống sót sau một sự kiện tầm cỡ như thế. Theo tướng Yakovleff, số phận Putin đã được định đoạt. 

Bao giờ Trung Quốc tiến đánh Đài Loan ?

Nhìn sang Châu Á, Le Point có các bài phóng sự, điều tra về một nguy cơ địa chính trị lớn khác : Tập Cận Bình muốn chiếm Đài Loan bằng vũ lực và quân đội Trung Quốc đang chuẩn bị.

Cuộc chiến tranh Đài Loan bao giờ sẽ diễn ra, trong thời gian này hay trong một thập niên nữa ? Đó là một cuộc xâm lăng hay chỉ là phong tỏa ? Một cuộc chiến chớp nhoáng, hay đại chiến thế giới ? Hiếm khi một sự kiện địa chính trị lại gây ra nhiều ý kiến khác biệt như thế. Mùa hè vừa qua, khi Bắc Kinh tổ chức cuộc tập trận mang tính răn đe nhất trong lịch sử, bao vây đảo quốc và bắn hỏa tiễn ồ ạt vào vùng biển xung quanh, cả thế giới nín thở theo dõi. Còn người Đài Loan chỉ nghi ngại, sau 70 năm liên tục bị hăm dọa và ba cuộc khủng hoảng quân sự năm 1955, 1958 và 1995-1996, khi Trung Quốc oanh tạc vùng duyên hải trong nhiều tháng.

Giới tinh hoa bất đồng về thực chất mối đe dọa. Các nhà ngoại giao Đài Loan cho rằng nhìn thấy thất bại của Vladimir Putin ở Ukraine, Tập Cận Bình trước mắt sẽ không dám ra tay, đành chịu mất mặt sau chuyến thăm của bà Nancy Pelosi. Chuyên gia Bonnie Glaser nói rằng không có dấu hiệu khẩn cấp nào, còn cựu thủ tướng Úc Kevin Rudd tin là Bắc Kinh không tấn công Đài Loan trong những năm 2020.

Nhưng số khác cảnh giác hơn, khi Tập Cận Bình ngày càng giương móng vuốt. Hải quân Trung Quốc nay đã vượt qua Hoa Kỳ về số lượng tàu chiến, đã cho hạ thủy hàng không mẫu hạm thứ ba, và mới đây phó đô đốc Karl Thomas, chỉ huy trưởng Đệ thất Hạm đội nhìn nhận Bắc Kinh có khả năng phong tỏa Đài Loan nếu muốn. Riêng cảng Cao Hùng, trung tâm xuất khẩu chip được cho là mục tiêu số 1 mà Trung Quốc muốn đánh chiếm. Tỉ phú Tào Hưng Thành (Robert Tsao), người sáng lập tập đoàn bán dẫn UMC hứa chi ra 100 triệu đô la cho việc cảnh báo dân chúng và hình thành lực lượng phòng vệ dân sự - nếu chỉ luôn dựa vào chính phủ có khi quá trễ.

Đài Bắc học hỏi kinh nghiệm Ukraine, tăng chi quốc phòng

Năm 2024, khi tổng thống ôn hòa Thái Anh Văn phải nhường chỗ cho một người kế nhiệm rất có thể là cứng rắn hơn, như đương kim phó tổng thống Lại Đức (William Lai) chẳng hạn, có thể Bắc Kinh sẽ nhảy nhổm trước mọi hành động bị coi là "tuyên bố độc lập". Cựu viên chức Lầu Năm Góc Elbridge Colby nhấn mạnh, phải mất năm năm để chuẩn bị chống xâm lăng. Nếu Trung Quốc tấn công năm 2027 thì phải chuẩn bị ngay từ bây giờ, nên không thể hiểu tại sao Đài Bắc chỉ dành 10% GDP chi quốc phòng.

Le Point nhận thấy Đài Loan đang dần dà tỉnh giấc, gia tăng đặt mua vũ khí, đưa ra chương trình tự chế tạo tàu ngầm, tàu chở trực thăng, drone thám thính. Thời gian đi quân dịch kể từ 2024 sẽ kéo dài thành một năm thay vì bốn tháng. Theo mô hình của Ukraine, Đài Bắc tổ chức những đơn vị nhỏ gọn trang bị vũ khí tân tiến có thể gây thiệt hại tối đa cho địch, nhưng hiện nay chỉ ở bước đầu.

Phe lạc quan cho rằng Tập Cận Bình hành động lý trí hơn Vladimir Putin, và để chuẩn bị chiến tranh cần phải sản xuất hàng loạt đạn dược, đóng các tàu đổ bộ, dự trữ nhiều hàng hóa để phòng cú sốc thương mại, tuyên truyền, cấm quân nhân rời khỏi quân đội… Phe cảnh giác phản bác, Bắc Kinh biết rằng phương Tây theo dõi các chỉ dấu, và về tàu đổ bộ chẳng hạn, có thể dùng phà dân sự để chở lính qua eo biển, nhảy dù để chiếm các cảng…

Thế thì chừng nào ? 2024, 2027 hay không bao giờ ? Sự nhập nhằng cũng là vũ khí bí mật của Bắc Kinh. Để giải thích về vật lý lượng tử, bác học Đức Erwin Schrödinger từng lấy ví dụ một con mèo bị nhốt trong hộp, sống dở chết dở, và Le Point cho rằng Đài Loan cũng bị Bắc Kinh nhốt trong một chiếc hộp như vậy. Một Nhà nước không được quốc tế công nhận, và phải đối mặt với mối nguy diệt vong, điều bất công cho một quốc gia năng động có 23 triệu dân.

Trung Quốc tuyển mộ phi công Pháp dạy kỹ thuật tàu sân bay

Le Figaro số cuối tuần có thông tin độc quyền về việc "quân đội Trung Quốc tuyển mộ phi công Pháp". Một cựu phi công giàu kinh nghiệm của Không quân Pháp, tạm gọi là François cho biết mới đây đã được một công ty bí ẩn đặt ở Nam Phi tiếp cận. Test Flying Academy of South Africa (TFASA) tìm kiếm những huấn luyện viên giỏi để dạy cách đáp xuống hàng không mẫu hạm, hợp đồng 20.000 euro một tháng đã trừ thuế. Anh suýt gật đầu vì hiếm khi có dịp nắm trong tay một phi cơ tiêm kích hiện đại như họ đề nghị : J-11, phiên bản của Sukhoi 27. François từng huấn luyện cho nhiều nước, chủ yếu ở Châu Phi.

Nhưng công ty Nam Phi do người Anh điều khiển thật ra chỉ làm bình phong cho tham vọng của Trung Quốc. Những năm gần đây nhiều phi công tiêm kích làm việc cho Bắc Kinh. Khoảng 30 cựu phi công máy bay tiêm kích hay trực thăng của Không quân Hoàng gia Anh trở thành "lính đánh thuê" trên bầu trời, huấn luyện cho người Trung Quốc – theo tiết lộ của Sky News hôm 18/10. Bộ trưởng Quốc phòng Anh cho rằng đây là "mối đe dọa nghiêm trọng", ra lệnh cho các cựu sĩ quan ngưng các hoạt động này, và dự định siết lại các điều khoản của lực lượng. Bộ Quân lực Pháp hiện không trả lời Le Figaro.

Tờ báo nhận thấy người Pháp đang là mục tiêu quan trọng trong tham vọng của Trung Quốc, nhằm thách thức Hải quân Hoa Kỳ tại Thái Bình Dương. Pháp có vốn quý là nhiều cựu sĩ quan nắm chắc kỹ thuật cất cánh và hạ cánh trên boong hàng không mẫu hạm. Chiếc Phúc Kiến mới trình làng sẽ được trang bị hệ thống đáp điện từ, công nghệ chỉ có Hoa Kỳ sử dụng và sắp tới là Pháp. Nhưng Mỹ nằm ngoài tầm tay với của Bắc Kinh vì tình báo Mỹ vô cùng cảnh giác. Quân đội Trung Quốc cần đào tạo 100 đến 150 phi công trong thập niên tới cho các tàu sân bay. Một đoạn đường dài đôi khi kèm theo những bi kịch, như Mỹ và Pháp đã trải qua trong thập niên 60. Báo chí Hoa lục cho biết hai tiêm kích J-15 đã bị rơi năm 2016, một phi công tử nạn.

Tuyển dụng phi công phương Tây giúp Bắc Kinh đốt giai đoạn, vào lúc Tập Cận Bình khẳng định việc đưa Đài Loan về với "mẫu quốc". Mệnh lệnh chính trị này làm tăng áp lực lên quân đội Trung Quốc, vốn chưa thử lửa từ sau chiến tranh với Việt Nam. Bắc Kinh chỉ mới tập tành, mua lại hàng không mẫu hạm cũ Ukraine và cải tiến thành chiếc Liêu Ninh. Trong cuộc tập trận gần đây ở Bột Hải, tàu sân bay này đã triển khai 24 tiêm kích J-15. Về phía François rốt cuộc đã từ chối bản hợp đồng béo bở, vì sợ phiền phức, và vì lương tâm. Anh nói : "Đó là một sự chọn lựa về đạo đức. Trung Quốc là cường quốc đối địch thường xuyên bị tình báo điểm mặt, chúng ta không ở cùng bên".

Thụy My