Nga tập trận phòng không tại vùng Moskva : Lo ngại thực hay thủ đoạn tuyên truyền ?

Trọng Thành, RFI, 22/01/2023

Bộ quốc phòng Nga hôm 21/01/2023, thông báo tổ chức tập trận phòng không tại vùng Moskva, nằm sát thủ đô Moskva. Chính quyền Nga muốn truyền đi thông điệp tập trận phòng không để bảo vệ "các cơ sở hạ tầng" Nga trong trường hợp xung đột với Ukraina lan rộng.

Tên lửa phòng không S-300 của Nga trong lễ diễu binh tại Quảng trường Đỏ, Moskva, Nga ngày 09/05/2009. RFI

AFP dẫn thông báo của Bộ quốc phòng Nga cho biết : "các cuộc tập trận được tổ chức tại vùng Moskva, với các lực lượng thuộc lữ đoàn tên lửa phòng không của quân khu miền tây, nhằm đẩy lùi các cuộc tấn công bằng đường không, nhắm vào các cơ sở hạ tầng quân sự, công nghiệp và hành chính". Theo Bộ quốc phòng Nga, tên lửa phòng không S-300 được huy động trong cuộc tập trận này. Tổng cộng hơn 150 binh sĩ và 30 phương tiện quân sự tham gia tập trận, Bộ quốc phòng Nga cho biết thêm. Chính quyền Nga không cho biết cuộc tập trận diễn ra vào thời điểm nào.

Hôm 20/01, phát ngôn viên điện Kremlin, ông Dmitri Peskov, từ chối trả lời câu hỏi của báo giới về việc liệu Nga có lo ngại Moskva là mục tiêu tấn công hay không. Trong những tháng gần đây, chính quyền Nga khẳng định đã có nhiều cuộc tấn công của quân đội Ukraina nhắm vào một số tỉnh biên giới, với các hoạt động phá hoại, với drone hoặc bằng hỏa tiễn.

Triển khai phòng không nhằm duy trì "không khí căng thẳng"

Trong những ngày gần đây, có nhiều hình ảnh được lưu truyền cho thấy quân đội Nga triển khai nhiều hệ thống phòng không ngay trên mái của nhiều tòa nhà cao tầng tại thủ đô Moskva. Theo Le Monde, những hình ảnh đầu tiên xuất hiện vào ngày thứ Năm 19/01. Hình ảnh clip cho thấy cả một tên lửa Pantsir S-1 đang được cần cẩu đưa lên trên một tòa nhà văn phòng ở trung tâm thành phố. Tên lửa phòng không cũng được bố trí trên nóc nhà Bộ tổng tham mưu, hay trên một xưởng in… Ít nhất 7 hệ thống phòng không được bố trí trong vòng hai ngày trên các mái nhà và trên mặt đất.

Chính quyền Nga đưa ra các thông điệp trái ngược về việc này. Le Monde dẫn lời nghị sĩ Evgueni Lebedev, ủy ban quốc phòng Hạ Viện Nga, khẳng định các thông tin trên là "dàn dựng, là fake news". Ngược lại, nhiều phương tiện truyền thông nhà nước ở địa phương tiếp tục nêu bật chủ đề này, và đưa thêm nhiều hình ảnh của riêng họ.

Việc để cho không khí mơ hồ bao trùm dường như là chủ trương của chính quyền Nga. Hôm qua, Viện Nghiên cứu chiến tranh ISW, có trụ sở tại Hoa Kỳ, nhận định rằng việc triển khai hệ thống tên lửa phòng không ở vùng Moskva và thủ đô Moskva có mục tiêu tạo một không khí "căng thẳng", để tập cho dư luận Nga "quen với một cuộc xung đột lâu dài".

Moskva không công khai xác nhận việc bố trí tên lửa tại trung tâm thủ đô, nhưng ngoại trưởng Nga Sergueï Lavrov hôm 18/01 một lần nữa lên án quân đội Ukraina bố trí hệ thống phòng không ngay trong các khu dân cư.

Trọng Thành

*************************

Các quan chức Mỹ khuyến nghị Ukraine khoan vội tiến công

Reuters, VOA, 22/01/2023

Các quan chức cấp cao của Mỹ đang khuyến nghị Ukraine khoan phát động một cuộc tiến công lớn nhắm vào các lực lượng Nga cho đến khi vũ khí mới nhất mà Mỹ cung cấp đến nơi và việc huấn luyện hoàn tất, một quan chức cao cấp của chính quyền Biden cho biết ngày thứ Sáu.

Binh lính Ukraine lái xe tăng gần thành phố tiền tuyến Bakhmut, ở vùng Donetsk, Ukraine, ngày 20 tháng 1 năm 2023.

Quan chức này, nói chuyện với một nhóm nhỏ các phóng viên với điều kiện ẩn danh, cho biết Mỹ vẫn giữ nguyên quyết định không cung cấp xe tăng Abrams cho Ukraine vào thời điểm này, trong lúc đang có tranh cãi với Đức về xe tăng.

Tổng thống Joe Biden, người đã phê duyệt gói vũ khí mới trị giá 2,5 tỉ đôla cho Ukraine trong tuần này, nói với các phóng viên tại Nhà Trắng, "Ukraine sẽ nhận được mọi sự trợ giúp mà họ cần", khi được hỏi liệu ông có ủng hộ ý định của Ba Lan gửi xe tăng Leopard do Đức sản xuất tới Ukraine hay không.

Các cuộc hội đàm của Mỹ với Ukraine về bất cứ cuộc phản công nào trước giờ vẫn diễn ra trong bối cảnh bảo đảm rằng phía Ukraine dành đủ thời gian trước tiên cho việc huấn luyện với vũ khí mới nhất do Mỹ cung cấp, quan chức này cho biết.

Các quan chức Mỹ tin rằng một cuộc tiến công sẽ có nhiều cơ may thành công hơn nếu phía Ukraine tận dụng được lợi thế của việc huấn luyện và lượng vũ khí mới đáng kể đang đổ vào.

Mỹ ngày thứ Năm thông báo sẽ gửi hàng trăm xe thiết giáp tới Ukraine để sử dụng trong cuộc chiến.

Một phái đoàn cao cấp của Mỹ bao gồm Phó Bộ trưởng Ngoại giao Wendy Sherman và Phó cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jon Finer đã có mặt ở Kyiv trong những ngày gần đây để hội đàm với các quan chức Ukraine.

Washington cho rằng Ukraine đã dốc nguồn lực đáng kể để bảo vệ thành phố Bakhmut nhưng có nhiều phần chắc là Nga cuối cùng sẽ đẩy lùi Ukraine ra khỏi thành phố đó, quan chức này nói.

Nếu điều đó xảy ra, nó sẽ không dẫn đến bất cứ sự thay đổi chiến lược nào trên chiến trường, quan chức này cho biết.

Theo quan chức này, một điều cần cân nhắc đối với người Ukraine là họ tiếp tục đổ bao nhiêu nguồn lực vào việc phòng thủ Bakhmut vào thời điểm họ đang chuẩn bị cho một cuộc tiến công nhằm đánh bật quân Nga ra khỏi các khu vực mà họ nắm giữ ở miền nam Ukraine.

Các quan chức Mỹ đang làm việc với phía Ukraine về sự đánh đổi này, quan chức này cho biết.

Ở một mặt trận khác, các quan chức Mỹ đang khuyên Ukraine điều chỉnh cách thức tiến hành cuộc chiến của Kyiv thay vì cố gắng đối đầu một chọi một với Nga bằng hỏa lực pháo binh vì cuối cùng Moscow sẽ giành được lợi thế thông qua tiêu hao, quan chức này nói.

Đây là lý do tại sao nguồn cung cấp vũ khí mới nhất của Mỹ bao gồm xe thiết giáp, bởi vì nó sẽ giúp Ukraine thay đổi cách họ tiến hành cuộc chiến, quan chức này nói.

Thời tiết mùa đông bất lợi đã cản trở giao tranh ở tiền tuyến, mặc dù một đợt lạnh làm mặt đất đóng băng và cứng lại có thể mở đường cho một trong hai bên tiến hành một cuộc tiến công bằng thiết bị hạng nặng, Serhiy Haidai, thống đốc khu vực Luhansk của Ukraine, cho biết.

Quan chức này nói Mỹ không có kế hoạch gửi xe tăng Abrams tới Ukraine vào thời điểm này vì chúng rất tốn kém và khó bảo trì.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius ngày thứ Sáu phủ nhận việc Berlin đơn phương chặn việc vận chuyển xe tăng chiến đấu chủ lực Leopard tới Ukraine nhưng cho biết chính phủ sẵn sàng nhanh chóng gửi chúng nếu có sự đồng thuận giữa các đồng minh.

(Reuters)

Nguồn : VOA, 22/01/2023

**************************

Vì sao Ukraine muốn có xe tăng Leopard của Đức ?

BBC, 21/01/2023

Các đồng minh phương Tây vẫn chưa nhất trí được về việc cung cấp xe tăng cho Ukraine sau cuộc họp tại căn cứ không quân Mỹ Ramstein đặt ở Đức hôm thứ Sáu.

Xe tăng Leopard 2A4 của Ba Lan diễn tạp tại thao trường Hohenfels ở Đức tháng 1/2022. Ảnh : US Army.

Đức đã trở thành trung tâm của cuộc tranh luận về xe tăng. Ukraine cho biết họ muốn xe tăng Leopard do Đức sản xuất và xe tăng M1 Abrams của Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng mới của Đức, Boris Pistorius, cho biết Berlin sẽ "cân bằng tất cả những ưu và nhược điểm trước khi chúng tôi quyết định".

Trong nhiều tháng, Ukraine đã đòi phương Tây cung cấp hàng trăm xe tăng chiến đấu.

Áp lực đang gia tăng đối với Đức trong việc gửi xe tăng chiến đấu Leopard 2 của mình để giúp Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga.

Berlin cũng cần cho phép thì các quốc gia khác mới có thể gửi vũ khí do Đức sản xuất tới Ukraine.

Bất chấp những lời kêu gọi liên tục về thiết bị quân sự mới từ Kyiv, chính phủ Đức lo ngại những động thái bất ngờ có thể khiến Moscow leo thang xung đột hơn nữa.

Đức đã nói rằng họ sẽ gửi xe tăng Leopard, nếu Hoa Kỳ cũng gửi xe tăng M1 Abrams.

Hoa Kỳ đã từ chối, nói rằng thiết bị của Mỹ rất ngốn xăng nên sẽ không hữu ích trong môi trường của Ukraine.

Leopard 2 có gì hay ?

Leopard 2 do Đức sản xuất là một trong những loại xe tăng chiến đấu nổi tiếng nhất thế giới, có lẽ chỉ đứng sau xe tăng M1 Abrams do Mỹ sản xuất.

Leopard 2 ban đầu được thiết kế vào những năm 1970 cho quân đội Tây Đức nhằm đối phó với các mối đe dọa của Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh.

Chúng được chế tạo để di chuyển nhanh chóng trên nhiều loại địa hình.

Trong số các quốc gia vận hành Leopard 2 có Ba Lan, quốc gia đã cam kết gửi 14 xe tăng Leopard 2 tới Ukraine nhưng phải chờ sự chấp thuận của Đức mới được thực hiện.

Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm ngoái, xe tăng đã trở nên nổi bật trên chiến trường.

Ukraine chủ yếu dựa vào xe tăng T-72 từ thời Liên Xô.

Phương Tây đã cung cấp các phương tiện bọc thép khác và cam kết sẽ gửi thêm, bao gồm xe chiến đấu Bradley và xe chiến đấu Stryker từ Mỹ, và một lô hàng xe tăng Challenger 2 mới được công bố từ Anh.

Nhưng không có chiếc nào kết hợp giữa độ chính xác, hỏa lực và tính cơ động như xe tăng chiến đấu hiện đại do Đức và Mỹ chế tạo.

Chiến thắng lớn nhất của Nga trong cuộc chiến cho đến nay là kiểm soát lãnh thổ Ukraine giữa Donbas và Crimea.

Nga đã kiểm soát Crimea kể từ khi sáp nhập bất hợp pháp vào năm 2014.

Trước cuộc xâm lược năm 2022, kết nối duy nhất giữa Crimea với Nga là một con đường dài và cầu đường sắt.

Sau khi Nga chiếm giữ Mariupol và vùng đất xung quanh, các lực lượng Nga về cơ bản đã thiết lập một cây cầu trên bộ từ Nga và vùng Donbas của Ukraine đến Crimea.

Nếu có xe tăng từ phương Tây, Ukraine có thể tạo ra lữ đoàn bọc thép xuyên thủng các tuyến phòng thủ của Nga.

Xe tăng có thể cho phép bộ binh hoạt động hiệu quả hơn. Ở địa hình trống trải, xe tăng có thể dẫn đầu, bộ binh bám theo an toàn.

13 quốc gia Châu Âu, bao gồm Ba Lan và Phần Lan, đã sở hữu xe tăng Leopard 2 hiện đại của Đức.

Nguồn : BBC, 21/01/2023

Nghịch lý của phương Tây : Muốn Ukraine thắng nhưng sợ hậu quả việc Nga bại trận

Phương Tây loay hoay không biết làm thế nào để chấm dứt cuộc chiến tranh : muốn Kiev thắng nhưng lo ngại viễn cảnh Moskva thất bại ! Tâm trạng này giải thích thái độ của hai nhà lãnh đạo Pháp, Đức. Ukraine cần phải được tiếp sức trong cuộc chiến đấu chính nghĩa nhằm giành được chiến thắng, càng sớm càng tốt.

Các xe thiết giáp Anh tiến về căn cứ quân sự Tapa ở Estonia ngày 19/01/2023. Luân Đôn tuyên bố chi viện cho Ukraine ít nhất ba khẩu đội pháo AS-90, xe bọc thép, đạn dược, 600 hỏa tiễn Brimstone, một đại đội xe tăng Challenger 2. AP - Pavel Golovkin

L'Express tuần này tỏ ra lo lắng trước tình trạng lớp thanh thiếu niên quá lệ thuộc vào mạng xã hội, L'Obs dành hồ sơ cho việc cải cách chế độ hưu trí. Le Point tìm hiểu "Vì sao Iran chĩa mũi dùi vào nước Pháp", còn Courrier International đặt vấn đề "Trung Quốc quay lại, nhưng với cái giá nào ?"

Trung Quốc trả giá nặng nề sau ba năm đóng cửa

Tờ Á Châu Chu San (Yazhou Zhoukan) ở Hồng Kông trong bài "Một nền kinh tế báo động đỏ" được Courrier International trích dịch, đã mô tả : Ngân sách địa phương trống rỗng, điều kiện sống của các gia đình và lợi tức của kỹ nghệ thụt lùi sau ba năm zero Covid. Tập Cận Bình trước đại hội đảng 20 đã răn đe : "Ai không dồn hết sức lực cho tái thúc đẩy kinh tế thì nên từ chức". Các tỉnh, thành phố lớn như Quảng Đông, Chiết Giang, Giang Tô, Sơn Đông, Phúc Kiến, Thượng Hải từ lâu vẫn đóng góp nhiều cho ngân sách nhà nước. Nhưng nửa đầu năm 2022, tất cả 31 đơn vị hành chánh cấp tỉnh đều gặp khó khăn.

Một số tỉnh quan trọng ngay từ đầu tháng 12 đã khởi động đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Đây là "bài thuốc" quen thuộc vẫn dùng, nhưng nhiều người nghi ngờ về tác động thúc đẩy nền kinh tế. Chẳng tổng sản phẩm nội địa (GDP) tính theo đầu người của Trung Quốc chỉ bằng 1/6 của Hoa Kỳ, nhưng mạng lưới xa lộ dài gấp đôi. Tương tự, Nhật Bản có GDP gấp 4 lần, nhưng mạng lưới đường xe lửa cao tốc chưa bằng 1/10 Trung Quốc. Các chính quyền địa phương ngập trong nợ nần.

Ngoài cơ sở hạ tầng, sản xuất hàng hóa là một trong những động cơ của nền kinh tế Trung Quốc. Những năm gần đây, đầu tư tư nhân giảm hẳn do mất niềm tin vào tương lai. Nhu cầu tiêu thụ giảm nên hàng tồn còn nhiều, ưu tiên sắp tới là đẩy số hàng này đi thay vì gia tăng sản xuất. Yếu tố đáng lo ngại nữa là lần đầu tiên dân số Hoa lục sụt giảm kể từ 60 năm qua. L’Express giải thích : giá sinh hoạt tăng, học hành tốn kém, phụ nữ sinh con muộn hơn… Lão hóa dân số ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và cả địa chính trị : số thanh niên có thể đi lính giảm xuống và còn phải chăm sóc nhiều người già hơn.

Bắc Kinh vô trách nhiệm với sinh mạng người dân

Về mặt dịch tễ, L’Express lo ngại đợt "xuân vận" dịp Tết với hàng trăm triệu người về quê sẽ làm Covid lây lan mạnh hơn. Kịch bản lạc quan nhất mà Bắc Kinh chờ đợi là đến cuối tháng Hai sẽ đạt miễn dịch tập thể. Kỳ họp Quốc Hội sẽ diễn ra suông sẻ vào đầu tháng Ba, để chính thức hóa nhiệm kỳ thứ ba của Tập Cận Bình và bổ nhiệm các chức vụ trong tân chính phủ.

Nhưng con đường hậu Covid còn nhiều trắc trở. Một bác sĩ Trung Quốc dự báo : "Như tất cả các nước trên thế giới đã trải qua, sau đợt lây nhiễm đầu tiên sẽ đến đợt thứ hai rồi thứ ba, liên quan đến các biến thể". Khi đột ngột kết thúc "zero Covid" mà không hề chuẩn bị, Tập Cận Bình đã lao vào một cuộc phiêu lưu nguy hiểm. Một thái độ hết sức vô trách nhiệm.

Vì sao ông Tập bất ngờ quay ngoắt 180 độ như vậy ? Báo mạng Đoan Truyện Môi (Duanchuanmei) ở Singapore được Courrier International trích dịch cho rằng, trước đó đảng cộng sản Trung Quốc đã thấy là việc phong tỏa khắt khe không thể chận được virus lan tràn. Trung ương loay hoay tìm lối thoát, và mỉa mai thay, chính những cuộc biểu tình chống zero Covid đã cung cấp cho đảng một cái cớ. Các giáo sư Elizabeth Perry, Timothy Cheek (đại học Harvard), Joseph Fewsmith (Boston) đều nhận định, chẳng cần phải dùng chính quyền địa phương làm vật tế thần, Trung Nam Hải có thể đổ mọi tội lỗi lên đầu người biểu tình. "Tốt, các vị đã muốn thì chúng tôi dỡ bỏ, ráng mà chịu hậu quả !".

Bakhmut và Soledar : Quân tình nguyện Ukraine đối mặt với tù hình sự Nga

Liên quan đến Ukraine, Courrier International dịch bài viết của The Time "Tình nguyện quân đối mặt với tù hình sự Nga". Tại mặt trận đẫm máu nhất là Bakhmut, những người tình nguyện Ukraine phải chiến đấu với lính đánh thuê Wagner hung dữ và hàng ngàn tù nhân Nga. Phía bên kia là những kẻ sát nhân, trộm cắp, đã nhiều năm ở trong những nhà tù tệ hại của Nga, Wagner tuyển mộ 40.000 tù nhân, giao cho những khẩu kalachnikov. Tuy không được huấn luyện, những người này ra mặt trận với hy vọng nếu còn sống sót sau 6 tháng, được trả tự do như lời hứa. Nếu lùi bước, chạy trốn, các tù nhân này sẽ bị bắn hạ.

Về phía những chiến sĩ Ukraine cũng không hề có kinh nghiệm trận mạc. Phóng viên tờ báo đã gặp Roman, một người dân Kiev 45 tuổi, cách đây một năm làm việc trong một công ty xây dựng các cơ sở spa, Alex, 40 tuổi, biệt danh "Casino" vì từng làm ở phòng chơi bài trên một tàu du lịch… Nếu các đơn vị tinh nhuệ của Ukraine được trang bị những vũ khí tối tân như Himars, những chiến binh tình nguyện chỉ có những khẩu súng thông thường và một ít lựu đạn, họ ao ước những cặp kính hồng ngoại để thấy được quân địch ban đêm.

Ý thức rằng cuộc chiến còn dài, chính quyền Kiev giữ những đơn vị thiện chiến nhất xa khỏi Soledar và Bakhmut. Chiến trường ác liệt này đang do quân tình nguyện bảo vệ, trong đó có những chí nguyện quân quốc tế từ Châu Âu, Canada, Mỹ, người Daghestan, Chechnya… chống Putin, và nhất là người dân Ukraine bình thường nay cầm súng chống giặc.

Xe tăng hạng nặng cho Kiev : Vẫn còn hy vọng

Về việc viện trợ quân sự cho Ukraine, mọi cái nhìn đều hướng về hội nghị Ramstein ở Đức. Tuy đều cam kết chuyển giao một lượng lớn vũ khí cho Kiev, các đồng minh vẫn không đạt được đồng thuận về xe tăng hạng nặng. Theo Le Monde cuối tuần, Đan Mạch từ hôm thứ Năm 19/01 đã gây ngạc nhiên với loan báo sẽ tặng toàn bộ 19 khẩu đại pháo Caesar cho Ukraine, kể cả những khẩu chưa được nhà sản xuất Nexter của Pháp giao, giúp tăng gấp đôi số Caesar hiện có trên trận địa. Thụy Điển quyết định chi viện đại bác Archer, tương tự như Caesar, và 50 xe bọc thép chiến đấu CV90, Phần Lan gởi pháo và đạn.

Anh hứa tặng 600 hỏa tiễn chống tăng Brimstone có tầm bắn 60 kilomet, Litva 2 trực thăng Mi-8, Latvia 2 trực thăng Mi-17, Estonia giải ngân thêm 110 triệu euro để mua đại bác, xe tải, giàn phóng rốc-kết. Hà Lan viện trợ một giàn Patriot. Hoa Kỳ loan báo gói quân viện mới 2,5 tỉ đô la, trong đó có 59 xe bọc thép nhẹ Bradley, 90 thiết vận xa Stryker, nhưng không có các xe tăng hạng nặng Abrams. Đức thì vẫn do dự không muốn gởi xe tăng Leopard 2, khiến nhiều đối tác Châu Âu bực tức.

Trước đó, xã luận của L’Express kêu gọi "Để đẩy lùi quân Nga, Ukraine cần nhận được những chiến xa". Trước quyết tâm xâm lược của Kremlin, nếu Kiev có được số lượng lớn Leopard 2, xe tăng chiến đấu của Đức mà 13 nước Châu Âu đang trang bị - trong đó Ba Lan và Phần Lan sẵn sàng gởi sang - sẽ được tăng sức mạnh đáng kể. Chuyên gia Marc Chassilan cho biết : "Kiểu chiến xa này được chế tạo để khắc chế những loại xe tăng chính của Liên Xô cũ, có thể nhìn xa, bắn xa hơn và nhanh hơn. Với hỏa lực trang bị, Leopard 2 sẽ giúp xuyên thủng phòng tuyến địch".

Cánh cửa vẫn chưa đóng lại. Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin hàm ý tình hình có thể thay đổi trong những tuần lễ tới, khi Kiev bắt đầu đợt phản công. Từ nay cho đến lúc đó, những gói viện trợ bổ sung được nhiều nước hứa sẽ lần lượt đến tay lực lượng Ukraine. Hà Lan hôm 20/01 loan báo tham gia "một nhóm nước, trong đó có Đức" nghiên cứu các khả năng chi viện xe tăng hạng nặng cho Kiev, kể cả việc huấn luyện. Đồng nhiệm Ba Lan của ông Lloyd, Mariusz Blaszczak nói rằng ông tin tưởng rốt cuộc đồng minh cũng sẽ giao Leopard 2 cho Ukraine.

Nghịch lý phương Tây : Muốn Ukraine thắng nhưng sợ hậu quả khi Nga bại trận

Trong bài xã luận "Làm thế nào kết thúc chiến tranh ở Ukraine", Le Point nhấn mạnh lợi ích của Châu Âu là Nga phải bại trận. Tờ báo nhận định phương Tây vẫn không biết làm thế nào để chấm dứt cuộc chiến : muốn Kiev thắng nhưng lo ngại viễn cảnh Moskva thất bại !

Thế lưỡng nan này giải thích thái độ chần chừ của tổng thống Pháp Emmanuel Macron hay thủ tướng Đức Olaf Scholz, làm mờ đi tầm nhìn về một cuộc chiến sắp bước sang năm thứ hai, và về một dạng thức giải quyết hòa bình. Ông Macron và những lãnh đạo Châu Âu có cùng quan điểm, né tránh bằng cách nói rằng, chỉ có người Ukraine mới quyết định được bao giờ và làm thế nào giải giới. Tờ báo cho rằng như vậy là rũ bỏ trách nhiệm, vì dù hết sức dũng cảm, không có phương Tây Kiev sẽ chẳng có vũ khí lẫn đạn dược để chiến đấu. Ukraine có quyền chủ quyền và để thực thi, cần phải giành được chiến thắng, càng sớm càng tốt.

Bị oanh tạc không thương tiếc, cơ sở hạ tầng của Ukraine đang trong tình trạng thảm hại. Hàng triệu người phải chạy khỏi đất nước, hoạt động Nhà nước gần như sụp đổ. Nguồn lợi kỹ nghệ từ Donbass mất hẳn, nông sản khó xuất khẩu. Nga thiệt hại ít hơn dù bị trừng phạt, có dân số đông đảo hơn nhờ đó có thể động viên ồ ạt, trong khi quân đội của Kiev khó thể bù đắp được số quân nhân tử trận. Vladimir Putin nghĩ rằng thời gian đứng về phía mình, và ông ta có lý. Cuộc xung đột càng kéo dài, sự ủng hộ của phương Tây càng giảm đi, chẳng hạn tại Hoa Kỳ, các dân biểu Cộng hòa chỉ trích quy mô viện trợ của Joe Biden. 

Đối phó với một nước Nga "đã tự rời thế giới văn minh"

Quyết định giao xe bọc thép hạng nhẹ AMX-10 RC của Pháp và tương đương của Đức, Mỹ là chiều hướng tốt, nhưng Ukraine cần khẩn cấp những chiến xa hạng nặng như Leclerc (Pháp), Leopard 2 (Đức). Các chiến đấu cơ cũng giúp cán cân nghiêng về phía những người vệ quốc. Không nên đẩy Vladimir Putin vào ngõ cụt, dẫn đến nguy cơ leo thang nguyên tử ? Kiev chưa hề yêu sách một lãnh thổ nào của Nga đã được quốc tế công nhận. Săng-ta nguyên tử nên được nhìn đúng bản chất của nó : một sự bắt bí.

Không chỉ Moskva, mà Ankara và Bắc Kinh có thể thấy rằng dùng vũ lực đánh chiếm sẽ mang lại lợi ích. Lý sự "bảo đảm an ninh" cho Nga, "không làm mất mặt" Kremlin là không tính đến thực tế đã được ông Volodymyr Zelensky mô tả : "Một bức màn sắt đã buông xuống, chia cách nước Nga với thế giới văn minh". Cho dù không tham chiến, mối quan hệ với Nga đã kết thúc, Kremlin và tay sai nay coi Paris là kẻ thù. Truyền hình nhà nước Nga công khai đe dọa xóa bỏ nước Pháp trên bản đồ thế giới !

Một khi nước Nga dân chủ chưa xuất hiện - còn cần rất nhiều thời gian - cần phải tự vệ trước chủ nghĩa đế quốc Nga, và không thể sáng tạo ra định chế nào tốt hơn là NATO. Giấc mơ của Macron về một "cơ cấu an ninh Châu Âu" trong đó gồm cả Nga, hiện chỉ là hoang tưởng. Ngay trong Đệ nhị Thế chiến, ngày 09/02/1941, thủ tướng Anh Winston Churchill nài nỉ Hoa Kỳ : "Hãy cho chúng tôi công cụ, và chúng tôi sẽ làm nhiệm vụ". Ngày nay Volodymyr Zelensky cũng chỉ xin Châu Âu có vậy. Le Point kết luận, để mang lại hòa bình mà duy trì tiếng nói trên các vấn đề thế giới, đây chính là lúc mà Châu Âu phải đáp lời.

"Ánh sáng cuối đường hầm" cho cuộc chiến Ukraine

Cũng liên quan đến Ukraine, bà Mona Juul, nguyên đại sứ Na Uy tại Liên Hiệp Quốc trên The Economist cho rằng hãy còn quá sớm cho hòa đàm giữa Nga và Ukraine, nhưng cần chuẩn bị ngay từ bây giờ. Nhiều năm về trước tại Jerusalem, tại bàn đàm phán với một bộ trưởng chính phủ Israel, bà cố gắng khuyến khích chấp nhận một thỏa thuận, theo đó người Palestine cũng cảm thấy Jerusalem cũng là thủ đô của họ. Vị bộ trưởng này trả lời, đó là thủ đô không thể chia cắt của Israel trong 3.000 năm qua và 3.000 năm tới. Mona Juul nghĩ rằng nhiệm vụ của mình là bất khả thi. Nhưng sau một tiến trình phức tạp, rốt cuộc đã có được hiệp ước Oslo năm 1993.

Trong cuộc chiến tàn bạo của Nga đánh vào Ukraine, các bên không sẵn sàng đàm phán hay ngưng bắn. Kẻ xâm lược, Vladimir Putin, quyết tâm tiếp tục khủng bố, bất chấp luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Về phía Ukraine, Volodymyr Zelensky đã đưa ra kế hoạch gồm 10 điểm. Trong cuộc trao đổi mới đây với The Economist, chánh văn phòng tổng thống nói rằng đàm phán là bước cuối cùng để đạt được hòa bình, chứ không phải là bước đầu tiên. Kiev rất rõ ràng trong mục đích và phải tự quyết định cách tốt nhất để chống xâm lăng. Na Uy đã giúp đỡ khá nhiều về quân sự, kinh tế, và cũng có thể hỗ trợ về chính trị, ngoại giao vì có khá nhiều kinh nghiệm làm trung gian thương thảo.

Bài học chính của Na Uy trong 30 năm qua là không bao giờ quá sớm để chuẩn bị cho một cuộc đối thoại. Bài học thứ hai : các kênh liên lạc phải được thiết lập càng sớm càng tốt. Những tiếp xúc theo với thời gian sẽ giúp có được khởi đầu thuận lợi, như ở Colombia. Không có cuộc chiến nào giống cuộc chiến nào, nên trong giai đoạn này khó thể nói kinh nghiệm nào có thể áp dụng cho Ukraine. Nhưng bà Mona Jull nhớ lại ở Israel, vào một trong những lúc bế tắc nhất, bà hỏi một ngoại trưởng liệu có thể có ánh sáng ở cuối đường hầm không. Ông ấy nói có, nhưng vấn đề là chẳng có đường hầm ! Cựu đại sứ cho rằng cộng đồng quốc tế và Liên Hiệp Quốc cần gây áp lực lên Moskva để chấm dứt cuộc chiến phi nghĩa, giúp đỡ Ukraine kháng chiến, và tạo điều kiện khi họ cần đến một "đường hầm".

Putin bám ghế đến cùng

Về ông chủ điện Kremlin, nhà hoạt động kiêm nhà văn người Mỹ Joshua Rubenstein, tác giả cuốn "Những ngày cuối cùng của Stalin", khi trả lời L’Express nhấn mạnh : "Ngược với Stalin, chế độ Putin không có ý thức hệ". Ông cho việc so sánh Vladimir Putin với Stalin là không ổn. Tuy cũng duy trì tôn sùng lãnh tụ, nhưng Putin không viết sách, không đi xa hơn việc để ngực trần chụp ảnh đang cỡi ngựa. Nắm được quyền hành, làm giàu cá nhân mới quan trọng. Chính vì vậy mà ông ta khởi động chiến tranh với Ukraine. Putin không chịu được ý tưởng một Ukraine độc lập, dân chủ và thịnh vượng.

Nếu chế độ vẫn đứng vững sau cái chết của Stalin, đó là vì ý thức hệ cộng sản vượt quá tham vọng cá nhân, nói cách khác, chế độ xô-viết hiện hữu độc lập với Stalin. Đó không phải là trường hợp nước Nga của Vladimir Putin hiện nay. Putin có thể trông cậy vào sự trung thành của một nhóm người thân tín, nhưng vòng tròn khép kín này không dựa vào ý thức hệ mà là tiền và quyền. Sẽ là ảo tưởng khi tin rằng tất cả những cộng sự thân cận của Putin để ủng hộ cuộc chiến với Ukraine, không phải được tung ra do khác biệt ý thức hệ với đảng.

Stalin không chỉ định người kế vị, liệu Putin sẽ phạm cùng một sai lầm ? Rubenstein không nghĩ rằng Putin có ý định lui vào bóng tối, để lại cho Medvedev hay một ai khác sống trong căn nhà tráng lệ của mình, hưởng thụ cuộc sống sang cả mà quyền lực mang lại. Ông ta cũng biết mình có quá nhiều kẻ thù. Có thể Volodymyr Zelensky có lý khi nói rằng Vladimir Putin muốn tại vị cho đến ngày cuối cùng, vì không có chọn lựa nào khác. Ông ta có thể đi lưu vong ở đâu ? Trung Quốc hay Mar-a-Lago ?

Thụy My

Putin chuẩn bị một cuộc đại chiến mới với Ukraine ?

Chiến sự Ukraine, diễn đàn Davos, dân số giảm gây lo ngại cho quỹ hưu bổng là các chủ đề chính trên báo chí hôm nay. Libération là tờ báo duy nhất có bài viết về Việt Nam với tựa đề "Đảng cộng sản lo việc "đốt lò"". Được tổng bí thư tiến hành từ mười năm qua, chiến dịch chống tham nhũng vừa làm chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc mất ghế.

Một xe tăng Nga bị phá hủy ngập trong tuyết trắng tại một khu rừng ở Kharkiv, ngày 14/01/2023. AP - Evgeniy Maloletka

Ông Nguyễn Xuân Phúc phải ra đi sau khi hai phó thủ tướng mất chức

Cuộc thanh trừng là không có giới hạn. Thậm chí còn mang tính lịch sử, cho thấy một cơn sốt bất thường trong chính trường Việt Nam đầy biến động : chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc từ chức hôm qua sau khi bị các đồng chí trong Đảng cáo buộc đã để cho thuộc cấp có những "vi phạm, khuyết điểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng". Sự ra đi chưa từng thấy của nhân vật số hai của Nhà nước, chỉ sau tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, đi kèm với việc từ bỏ các chức trách trong Bộ Chính Trị và Trung ương Đảng.

Một cuộc họp bất thường của Quốc hội được triệu tập hôm nay, thứ Tư, để phê chuẩn. Và thông qua việc cải tổ Ủy ban Trung ương Đảng, có thể một số quan chức an ninh - vốn đông đảo trong các cơ quan chính phủ - được thăng chức, và một số chức sắc khác ra đi. Theo nhà phân tích Zachary Abuza, việc ông Phúc bất ngờ từ chức đánh dấu một bước leo thang quan trọng trong việc "đốt lò", tức chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng do ông Trọng phát động cách đây một thập niên. Có ít nhất 168.000 đảng viên đã bị trừng phạt, trên 7.300 bị truy tố.

Cũng theo Libération, ông Phúc vốn là thủ tướng được tín nhiệm trong việc thúc đẩy cải cách kinh tế, sau đó lên làm chủ tịch nước do xử lý tốt đại dịch Covid, là quan chức cấp cao nhất bị nhắm đến trong cuộc thanh trừng gần đây. Trước đó vào đầu tháng Giêng, hai phó thủ tướng đã bị cách chức.

Ông Vũ Đức Đam, người chịu trách nhiệm chính trong việc chống dịch, đang phụ trách lãnh vực y tế khi tổng giám đốc công ty Việt Á thú nhận đã chi hoa hồng cho các quan chức để bán bộ xét nghiệm Covid với giá trên trời cho bệnh viện và trung tâm y tế. Xì-căng-đan này khiến bộ trưởng y tế Nguyễn Thanh Long, chủ tịch Hà Nội và là cựu bộ trưởng Khoa học Công nghệ Chu Ngọc Anh mất chức và bị bắt giam tháng 6/2022. Phó thủ tướng thứ nhì là Phạm Bình Minh, rơi đài vì vụ khác. Ngay trong đại dịch, khi Việt Nam đóng cửa biên giới vào đầu 2020, ông giám sát chiến dịch hồi hương các công dân từ 60 nước. Khoảng 40 nhà ngoại giao và công an đã bị bắt vì nhận tiền để ưu tiên cho một số hành khách được về nước trong 800 chuyến bay đặc biệt.

Chống tham nhũng đồng thời đấu tranh quyền lực, phe công an ở thế thượng phong

Theo tác giả bài viết, công cuộc chống tham nhũng sâu rộng tại Việt Nam cũng như tại nước láng giềng Trung Quốc thường là dịp để chế độ củng cố quyền lực, loại các đối thủ cạnh tranh và tạo lòng tin nơi dân chúng. Chuyên gia Benoît de Tréglodé của IRSEM nhấn mạnh : "Sự kiện ông Phúc bị buộc từ chức có nghĩa là các nhân vật trong ngành công an, vốn có quan hệ mật thiết với các đồng nghiệp Trung Quốc, nắm lại bộ máy chính trị. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng muốn bảo vệ ý thức hệ và vai trò của Đảng".

Ông Trọng, trước đây được coi là một nhà lãnh đạo cởi mở trong Phòng Bầu dục của Barack Obama, đã chật vật đạt được nhiệm kỳ thứ ba trong Đại Hội Đảng năm 2021, với "đấu đá nội bộ tăng lên". Libération cho rằng đến tháng Tư ông sẽ 79 tuổi, sức khỏe kém và chịu áp lực, có khả năng ông rời chức vụ trước thời hạn dự kiến năm 2026.

Cũng theo chuyên gia Benoît de Tréglodé, ông Trọng "lo ngại sự phản kháng trong nội bộ, một dân số trẻ muốn mở cửa và một loạt hoạt động ngoại giao của nhiều nước ở Ấn Độ-Thái Bình Dương nhằm kìm hãm Trung Quốc, trong khi ông muốn giữ sự gần gũi ý thức hệ với Bắc Kinh". Việc cách chức phó thủ tướng kiêm ngoại trưởng Phạm Bình Minh được cho là một sự bảo đảm đối với Bắc Kinh. Vẫn theo Tréglodé : "Ông Minh thân phương Tây, cởi mở, tốt nghiệp các trường đại học danh giá. Ông tượng trưng cho một sự hiện đại hóa thực sự, nhưng bị cách chức, thậm chí còn bị cho ra khỏi Trung ương Đảng và Bộ Chính trị".

Phe công an đã nắm lấy chiến dịch chống tham nhũng mà thực tế là cuộc chiến giành quyền kế vị. Một cái tên "cộm cán" nổi lên : ông Tô Lâm, đương kim bộ trưởng công an và có lẽ là nhân vật quyền lực của Việt Nam. Năm nay 65 tuổi, tại vị đã gần 8 năm, ông tiêu biểu cho tình trạng công an chiếm toàn quyền. Benoît de Tréglodé cho rằng : "Tô Lâm đã đạt được việc bổ nhiệm một phó thủ tướng thân cận với mình. Mục tiêu của ông là chức chủ tịch, trước khi thành tổng bí thư". Chống tham nhũng khó thể đụng tới ông, tuy Tô Lâm đã từng bị ghi lại cảnh ăn thịt bò rắc vàng giá gần 2.000 đô la. Cư dân mạng đặt câu hỏi, làm thế nào ông thanh toán bữa ăn này với lương tháng khoảng 660 đô la ? Có lẽ khát khao quyền lực biện minh cho phương tiện.

Kiev mong Berlin bật đèn xanh về chiến xa Leopard

Liên quan đến Ukraine, Le Figaro có đến bốn bài viết mô tả tình hình chiến trường và các bài phân tích. Trước hết là bài phóng sự của đặc phái viên ở Tchernihiv, nói về "Những chiến binh Ukraine trấn giữ trong những khu rừng gần biên giới Belarus", nơi sương mù che khuất tầm nhìn và tuyết trắng bao phủ mọi nơi. Le Monde dành một trang khổ lớn cho phóng sự ảnh tại Dnipro, nơi "cuộc sống bị ngưng đọng trong đống đổ nát sau vụ oanh tạc của Nga" làm 45 thường dân thiệt mạng, 72 căn hộ bị phá hủy. Vũ khí được dùng là một hỏa tiễn hành trình loại Kh-22 được chế tạo từ thập niên 60 để tấn công hàng không mẫu hạm. Hôm thứ Bảy 14/01, Nga bắn 5 quả Kh-22 vào lãnh thổ Ukraine. Hỏa tiễn này chứa đến 1 tấn thuốc nổ có thể hủy diệt bất cứ tòa nhà nào của thường dân, chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu tố cáo "tội ác chiến tranh".

Le Figaro nhận thấy "Với các xe tăng hạng nặng, Kiev hy vọng có được bước tiến chiến thuật". Vừa được bổ nhiệm, tân bộ trưởng quốc phòng Đức Boris Pistorius sẽ phải nhanh chóng quyết định có chi viện chiến xa Leopard 2 cho Ukraine hay không. Việc Berlin bật đèn xanh còn giúp các nước Châu Âu khác có thể chuyển giao các xe tăng này cho Kiev, theo quy định xuất khẩu. Ưu điểm chính của Leopard 2 là có số lượng nhiều tại Châu Âu. Ba Lan sở hữu khoảng 100 chiếc Leopard 2 loại A4, Phần Lan và Đức có trên 200 chiếc A5. Việc cung cấp phụ tùng và sửa chữa sẽ dễ dàng hơn, và nhất là các chiến xa này được trang bị đại bác 120 ly.

Les Echos cho biết Boris Pistorius, 62 tuổi, xuất thân là luật gia, tuy chưa hề làm việc trong lãnh vực quốc phòng, nhưng là chính khách rất giàu kinh nghiệm về an ninh nội địa. Ông là một trong những bộ trưởng được cảm tình nhiều nhất ở bang Niedersachsen (Basse-Saxe theo tiếng Pháp), có quan điểm cứng rắn, chủ trương củng cố lực lượng cảnh sát, quản lý chặt các phần tử Hồi giáo cực đoan. Le Monde lưu ý, cho dù Boris Pistorius kêu gọi nên thận trong trong cuộc chiến tranh Ukraine, ông là một trong những nhân vật hiếm hoi trong đảng SPD hồi tháng 5/2022 đã nói rõ "Ukraine phải thắng trong cuộc chiến này".

Xe tăng hạng nặng là ưu thế, nhưng không quyết định chiến trường

La Croix đặt vấn đề "Phương Tây giúp xe tăng hạng nặng cho Ukraine có thể thay đổi thế trận hay không ?". Nhà nghiên cứu Léo Péria-Peigné của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) nhận định việc Hoa Kỳ và Đức viện trợ khoảng 100 xe bọc thép Bradley và Marder rất hữu ích. Cho đến nay bộ binh Ukraine chỉ có thể tấn công với sự yểm trợ của các xe chống mìn được bọc thép rất ít, dẫn đến những thiệt hại đáng kể mà lẽ ra tránh được.

Xe tăng hạng nặng là biểu tượng mạnh mẽ cho một quân đội tân tiến. Về mặt bảo trì, người ta thường nói rằng cứ một xe tăng hoạt động thì một chiếc khác đang bảo dưỡng và một chiếc nữa để lấy phụ tùng thay thế. Như vậy nếu phương Tây giao dưới 50 chiếc chỉ phản tác dụng, vì Ukraine phải mất thời gian lo hậu cần và huấn luyện. Le Monde dẫn lời tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, tướng Valeri Zaloujny, ước tính nhu cầu là 300 xe tăng.

Theo ông Péria-Peigné, xe tăng hạng nặng giúp thêm ưu thế nhưng không phải là yếu tố quyết định. Sẽ không là bước ngoặt, trừ phi phương Tây viện trợ hẳn một sư đoàn thiết giáp : 400 chiếc xe bọc thép, 200 xe tăng và thợ sửa chữa. Trong khi đó khó thể giao được trên 200 xe tăng trong thời gian ngắn. Nếu Nga huy động thêm nửa triệu quân, Ukraine cần một số lượng lớn khẩu pháo, giàn phóng rốc-kết đa nòng Himars và đạn dược.

Đối với nhà nghiên cứu Camille Grand, cựu phó tổng thư ký NATO, động thái này mang ý nghĩa chính trị quan trọng. Phương Tây giúp Kiev không chỉ kháng cự như trong thời kỳ đầu, mà còn giành lại những lãnh thổ bị quân Nga chiếm. Chuyên gia cho rằng lằn ranh đỏ duy nhất là sự hiện diện của quân đội NATO trên đất Ukraine. Vấn đề là trong những tháng tới phương Tây có thể cung cấp dồi dào trong thời gian dài hay không, khi đảng Cộng Hòa nắm Hạ Viện Mỹ còn ở Pháp, các đảng cực hữu và cực tả không ủng hộ.

Nga chuẩn bị tấn công đại quy mô vào Ukraine ?

Về phía Nga, Le Figaro cho biết cựu cố vấn của Vladimir Putin, Andreï Illarionov hiện đang sống tại Washington, trong một cuộc phỏng vấn trên YouTube hôm Chủ nhật đã cảnh báo về "trận đại chiến" mà ông chủ điện Kremlin đang chuẩn bị cho năm 2023. Nói rằng có những nguồn tin khả tín, Illarionov khẳng định Nga đã rút được những bài học về thảm họa của năm 2022, có thể gây bất ngờ qua việc đánh mạnh từ đông bắc, tức là thông qua Belarus ; những tuyến đường tiếp liệu và đường xe lửa huyết mạch nối Lviv của Ukraine với Châu Âu.

Từ 17/09, ngày thông báo động viên, và nhất là từ 15/12, Putin cùng với bộ tham mưu "làm việc 24/24" để hoạch định các chi tiết của chiến lược mới. Hôm 17/12, tổng thống Nga đi thăm bộ chỉ huy chiến dịch đặc biệt rồi đến Minsk "để thanh sát đoàn quân trong trường hợp tấn công từ phía bắc". Cuối tháng 12, ông ta duyệt lại bộ quốc phòng và đầu tháng Giêng đến Luhansk, Donetsk, hiện diện trong lễ hạ thủy chiến hạm Gorshkovle hôm 04/01. Các quân nhân mặc treilli bao quanh Vladimir Putin trong dịp chúc mừng năm mới cũng là dấu hiệu cho chuẩn bị tổng động viên.

Việc bổ nhiệm tổng tham mưu trưởng quân đội Valery Guerassimov chỉ huy chiến dịch Ukraine cho thấy Kremlin muốn tăng tốc. Ba viên phó của Guerassimov phụ trách ba hướng chính của cuộc chiến (đông bắc, đông và nam) là những người giỏi. Nhất là việc tướng Saliukov đến Belarus, với nhiệm vụ "cắt đứt quân đội Ukraine khỏi phương Tây", còn tướng Serguei Surovikine lo duy trì áp lực lên Donbass. Cũng theo Illarionov, Guerassimov nghiên cứu kế hoạch tạo gọng kềm ở miền nam nhằm cắt đường tiếp viện từ phương Tây, bằng cách đưa lực lượng đến Boudjak, phía tây Odessa với sự hỗ trợ của hạm đội ở Novorossiisk. Sau đó đột phá về phía Moldova.

Các nhà chiến lược phương Tây tỏ ra nghi hoặc về những kế hoạch tham vọng như thế, do màn trình diễn thảm hại của quân Nga trong năm 2022. Chuyên gia quân sự Na Uy Katarzyna Zysk cho biết hiện không quan sát thấy một sự tập trung quân nào. Tuy vậy cũng không nên đánh giá thấp : Nga đang rút tỉa kinh nghiệm từ những sai lầm về tình báo, kế hoạch tác chiến, hệ thống chỉ huy. Viện Nghiên cứu Chiến tranh khẳng định năm 2023 Moskva sẽ có "hành động chiến lược quyết định" để thay đổi chiều hướng cuộc chiến. Bà Zysk cho rằng Nga có thể đưa quân số lên 1,5 triệu nhưng thiếu trầm trọng sĩ quan để huấn luyện. Về trang bị, "Nga vẫn còn xe bọc thép, nhưng tình trạng như thế nào ? Đó là cả một ẩn số".

Cựu tổng thống Pháp François Hollande : Putin nói dối không ngượng miệng

Về bản thân tổng thống Nga, trong bài "Cuộc chiến tranh qua cái nhìn của một ‘nhà Putin học’ mang tên François Hollande", Le Figaro chú ý đến việc cựu tổng thống Pháp khẳng định Vladimir Putin "có khả năng nói dối vô hạn định". Ông François Hollande, khách mời nói chuyện thời sự quốc tế trước sinh viên trường đại học Sorbonne, nhận định "sự nói dối trắng trợn đôi khi gây sững sờ, khiến người ta hoang mang tự hỏi phải chăng là sự thật".

Cựu tổng thống Pháp đã nhiều lần tiếp xúc với Vladimir Putin trong nhiệm kỳ 2012-2017, từng thấy Putin thao túng hồ sơ vũ khí hóa học ở Syria và bẻ cong thỏa thuận Minsk có lợi cho Nga. Chính François Hollande, sau nhiều đắn đo, đã hủy hợp đồng bán tàu chở trực thăng Mistral cho Moskva, sau khi Nga chiếm Crimée năm 2014. Nếu không viên ngọc của Hải quân Pháp giờ đây chắc chắn được dùng tấn công Ukraine trên Hắc Hải và biển Azov, Paris sẽ vô cùng khó ăn khó nói.

Ông François Hollande nhớ lại, khi nêu ra công ty lính đánh thuê Wagner, Putin đã vờ ngây thơ : "Wagner nào ? Ông nói về cái gì vậy ?" Năm 2014, ông chủ điện Kremlin khẳng định "không quen phe ly khai", nhưng vào cuối cuộc họp, ông hứa sẽ gọi cho họ - có nghĩa là có sẵn số điện thoại. Theo cựu tổng thống Pháp, cuộc xâm lăng năm 2022 không phải bất thần xảy ra do căng thẳng giữa Nga và Ukraine, mà là cả một tiến trình bắt đầu từ 2014 với ý đồ thay đổi trật tự thế giới. Nếu Moskva thắng, sẽ tiếp tục dòm ngó những nước láng giềng, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ được khuyến khích bành trướng. Ông cảnh báo "Những gì diễn ra ở Ukraine không đơn giản là việc chinh phục lãnh thổ, mà ảnh hưởng đến vận mệnh thế giới".

Thụy My

Nga bắn đợt tên lửa mới vào Ukraine và phá cơ sở hạ tầng năng lượng

Paul Adams từ Dnipro & Alexandra Fouché từ London, 15/01/2023

Nga đã tiến hành các đợt tấn công tên lửa mới trên khắp Ukraine hôm thứ Bảy, giết chết ít nhất 20 người trong một cuộc tấn công vào một khu chung cư ở thành phố Dnipro.

Các đội cứu hộ làm việc trong đống đổ nát của tòa nhà dân cư bị hư hại do pháo kích ở Dnipro

Một số thành phố khác, bao gồm Kyiv, Kharkiv và Odesa, cũng bị tấn công.

Phần lớn Ukraine hiện đang trong tình trạng mất điện khẩn cấp sau khi tên lửa tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng ở một vài thành phố.

Trước đó, Vương quốc Anh cho biết sẽ gửi xe tăng Challenger 2 tới Ukraine để hỗ trợ quốc phòng nước này.

Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho biết Challengers, xe tăng chiến đấu chủ lực của quân đội Anh, sẽ giúp lực lượng Kiev "đẩy lùi quân đội Nga".

Nga phản ứng bằng cách nói rằng việc cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine sẽ dẫn đến các hoạt động tăng cường của Nga và thêm nhiều thương vong dân sự hơn.

Hôm thứ Bảy (14/1), Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết các cuộc tấn công của Nga vào các mục tiêu dân sự chỉ có thể dừng lại nếu các đối tác phương Tây của Ukraine cung cấp vũ khí cần thiết.

"Điều gì là cần thiết ? Những vũ khí đang nằm trong kho của các đối tác của chúng tôi và là thứ mà các binh sĩ của chúng tôi đang rất trông đợi", ông nói trong bài phát biểu hàng đêm qua video, đồng thời cho biết thêm rằng lực lượng của ông đã bắn hạ hơn 20 trong số 30 tên lửa của Nga bắn vào Ukraine.

Cuộc tấn công tàn khốc ở Dnipro đã đánh trúng lối vào của một tòa nhà 9 tầng, biến nhiều tầng thành đống đổ nát đang cháy âm ỉ, và khiến 73 người bị thương, trong đó có 14 trẻ em, các quan chức Ukraine cho biết, đây có thể là vụ tấn công tồi tệ nhất trong nhiều tháng.

Nhiều người đã tụ tập để theo dõi nỗ lực cứu hộ tại địa điểm xảy ra cuộc tấn công, trong khi những người khác tham gia cùng các nhân viên cứu hộ trong cuộc tìm kiếm những người sống sót trong tuyệt vọng. Có những cuộc gọi khẩn cấp, hàng đoàn người tình nguyện dọn dẹp đống đổ nát và những ngọn đuốc xuyên qua những đám khói bụi dày đặc.

Trong bài phát biểu của mình, ông Zelensky cho biết việc dọn dẹp đống đổ nát ở Dnipro sẽ tiếp tục suốt đêm : "Chúng tôi đang chiến đấu vì mọi người, mọi mạng sống". Cho đến nay, 38 người đã được giải cứu khỏi tòa nhà, trong đó có 6 trẻ em, giới chức cho biết.

Vẫn chưa có thông tin về lý do tại sao khu chung cư lại là mục tiêu của sự tàn phá như vậy, vì nó nằm cách xa một cơ sở năng lượng gần nhất.

Vào một ngày mà Nga dường như có ý định, một lần nữa, nhằm vào mạng lưới năng lượng của Ukraine, vụ tấn công này có thể là một trong những tên lửa kém chính xác trong kho vũ khí của Nga, hoặc thứ gì đó do hệ thống phòng không của Ukraine bắn hạ - mặc dù nhìn bề ngoài, đây có vẻ là một giải thích ít có khả năng xảy ra.

Đã hai tuần trôi qua kể từ đợt tấn công cuối cùng của Nga vào mạng lưới điện của Ukraine. Khi nói về các cơ sở hạ tầng năng lượng bị tấn công hôm thứ Bảy, ông Zelensky cho rằng tình hình khó khăn nhất là ở khu vực Kharkiv và Kyiv.

Công ty năng lượng nhà nước Ukraine Ukrenergo trước đó cho biết giới hạn tiêu thụ trong cả ngày đã được thiết lập cho tất cả các khu vực cho đến nửa đêm giờ địa phương.

Các quan chức, ở phương Tây và Ukraine, đã bắt đầu tự hỏi liệu "cuộc chiến năng lượng" của Nga có thể sắp kết thúc hay không, do khả năng thiếu hụt tên lửa phù hợp và thực tế rõ ràng là chiến lược này vẫn chưa lay chuyển được tinh thần của Ukraine.

Các cuộc tấn công hôm thứ Bảy cho thấy Moscow vẫn nghĩ rằng đó là một chiến thuật đáng để theo đuổi.

Paul Adams (Dnipro) & Alexandra Fouché (London)

Nguồn : BBC, 15/01/2023

************************

Vụ tấn công chung cư ở Dnipro khiến dân Ukraine phẫn nộ muốn tiêu diệt nhà nước Nga

Trọng Thành, RFI, 15/01/2023

Cuộc tấn công của quân đội Nga nhắm vào một chung cư tại thành phố miền trung Dnipro, Ukraine, hôm thứ Bảy 14/01/2023, khiến ít nhất 20 người thiệt mạng, làm gia tăng phẫn nộ trong dân chúng Ukraine. Đối với nhiều người Ukraine, đây không phải là tội ác chiến tranh đầu tiên của Nga, nhưng cuộc tấn công này khiến nỗi phẫn uất dâng lên đến mức chưa từng có.

Dnipro, thành phố lớn thứ ba của Ukraine. © wikimedia.org

Giờ đây, đối với nhiều người Ukraine, giải pháp duy nhất để giúp kết thúc chiến tranh là chấm dứt sự tồn tại của chính quyền Nga. Phóng sự của thông tín viên Stéphane Siohan gửi về từ Kiev :

"Việc một chung cư ở thành phố Dnipro bị phá hủy hôm qua, khiến đông đảo người dân Ukraine hết sức phẫn nộ. Bên cạnh việc kháng chiến chống lại quân xâm lược Nga, giờ đây đông đảo người Ukraine kêu gọi tấn công trực tiếp vào đất Nga, đập tan chế độ hiện hành tại Nga.

Một nam blogger nhận xét : "Mỗi lần tôi nghĩ rằng không thể căm thù hơn nữa, thì những kẻ khủng bố người Nga lại cho thấy rằng tôi đã lầm. Bọn họ là hiện thân của cái ác. Không có gì tả nổi nỗi căm hờn của tôi".

Một phụ nữ nổi tiếng trong các hoạt động thiện nguyện bày tỏ : "Tôi đã quá ngán ngẩm về thái độ kiềm chế. Giờ đây, cần phải ấn định một nguyên tắc : "một thường dân Ukraine bị giết hại thì sẽ phải được đáp trả bằng việc một căn cứ quân sự tại Nga bị tấn công". Người phụ nữ này nói thêm là bà mong muốn Liên bang Nga không còn tồn tại trên mặt đất, và đây không phải là một phát biểu mang tính hận thù, mà là mệnh lệnh của công lý.

Những lời lẽ nói trên là từ miệng của những người dân Ukraine vốn thuộc nhóm ôn hòa. Giờ đây, chấn thương do chiến tranh đã trở nên sâu sắc đến mức mà nhiều người Ukraine không còn nhìn thấy lối thoát nào khác hơn cho chiến tranh là nghiền nát chế độ hiện hành tại Nga.

Tối hôm qua, khắp nơi trên các mạng xã hội, để đáp trả thảm kịch tại Dnipro, dân chúng kêu gọi các nước phương Tây cung cấp thêm cho người Ukraine những vũ khí cần thiết, để tự họ có thể chấm dứt tấn bi kịch đang diễn ra này".

Trọng Thành

***********************

Chiến tranh Ukraine : Nga hủy diệt 1 khu chung cư ở Dnipro, ít nhất 25 người chết

Minh Anh, RFI, 15/01/2023

Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine, hôm 14/01/2023, cho biết, quân đội Nga đã tiến hành ba cuộc không kích, phóng đi khoảng 50 tên lửa nhằm vào nhiều vùng của Ukraine. Một tòa nhà chung cư gồm 72 căn hộ ở thành phố Dnipro, miền trung Ukraine, sụp đổ sau khi bị trúng tên lửa Nga. Ít nhất 25 người thiệt mạng.

Cứu hộ tại tòa nhà chung cư bị Nga tấn công bằng tên lửa, Dnipro, Ukraine, ngày 14/01/2023 © via Reuters / Ukrainian Presidential Press Service

Trên mạng Telegram, ông Valentyn Reznichenko, chỉ huy quân sự tỉnh Dnipropetrovsk, thương xót cho những nạn nhân vô tội. Theo ông, vụ oanh kích này còn làm 73 người khác bị thương, và chưa rõ số phận của hơn 40 người còn lại. Ông khẳng định công tác cứu hộ vẫn đang tiếp tục. 

Phủ tổng thống Ukraine cho biết thêm, loạt tấn công này của Nga làm cho từ 100 đến 200 người dân rơi vào tình trạng vô gia cư. Nếu tính gộp cả những vùng ngoại ô Dnipro, tổng cộng có khoảng 1.7000 người dân tỉnh Dnipro không còn điện và sưởi. 

Đặc phái viên đài RFI Aabla Jounaidi và Boris Vichith, có mặt tại hiện trường ghi nhận những thiệt hại : 

"Tại Dnipro, khi còi hụ báo động tên lửa vang lên, lúc ấy là khoảng gần 16 giờ. Và một tiếng nổ lớn làm rung chuyển trung tâm thành phố. Tại khu dân cư đối diện với sông Dniepr, cả một dãy nhà đã bị đổ sập. Một lỗ hổng khổng lồ có thể thấy rõ ngay tại vị trí tòa nhà, giờ đã thành tro bụi. 

Giữa đống đổ nát, nhân viên cứu hộ và người tình nguyện đang bận rộn. Xe cứu thương đến rồi đi. Những vệt máu lớn loang trên mặt đất, thi thể của một nạn nhân đã được cáng đi.

Người dân kêu gào gọi người thân. Một người đàn ông hét to "bố ơi" trong khoảng trống. Một phụ nữ khóc nức nở, nguyền rủa quân Nga. Nhưng con gái và chồng bà sống sót. Họ đang ở trong tòa nhà, bên cạnh lỗ hổng.

Nhân viên cứu hộ xua những người đang vây kín xung quanh. Các tình nguyện viên ít nhất sẽ phải dành cả đêm để dọn dẹp núi đổ nát này, với hy vọng tìm thấy những người còn sống sót". 

Quân đội Ukraine vẫn kháng cự tại Soledar

Thị trấn Soledar, tỉnh Donetsk, miền đông, vẫn "nằm dưới sự kiểm soát" của Ukraine, theo thống đốc Pavlo Kyrylenko. Trong một phát biểu hôm qua, thống đốc Pavlo Kyrylenko, khẳng định thị trấn này và thị xã Bakhmut kế bên tiếp tục là "các điểm nóng nhất" trong số các mặt trận ở Ukraine. Gần thị trấn Soledar, phóng viên AFP ghi nhận các ê kíp cấp cứu chăm sóc các binh sĩ Ukraine bị thương được đưa về từ mặt trận. Vadim, một nhân viên cấp cứu cho biết "tình hình khó khăn, nhưng các lực lượng Ukraine vẫn bám trụ".

Mảnh vỡ tên lửa Nga tại Moldova 

Chính quyền Moldova khẳng định nhiều mảnh tên lửa Nga được tìm thấy trên lãnh thổ nước này sau đợt tấn công hôm qua của Quân đội Nga tại Ukraine. Tổng thống Moldova, bà Maia Sandu, tố cáo : "cuộc chiến tranh tàn bạo của Nga chống lại Ukraine, một lần nữa tác động đến Moldova". Theo chính quyền Moldova, các mảnh tên lửa được tìm thấy gần làng Larga, giáp biên giới phía bắc.

Minh Anh

***************************

Ba người chết, 15 người bị thương trong vụ nổ đạn dược ở khu vực của Nga gần Ukraine

Reuters, VOA, 15/01/2023

Một vụ nổ đạn dược do việc xử lý "bất cẩn" một quả lựu đạn ở vùng Belgorod của Nga, giáp biên giới với Ukraine, đã khiến 3 người thiệt mạng và 15 người khác bị thương, các hãng thông tấn Nga đưa tin hôm 15/1.

Hình vệ tinh lực lượng Nga gần biên giới với Ukraine, ngày 5/12/2021. [Ảnh minh họa]

Vụ nổ xảy ra tại một trung tâm văn hóa được tái sử dụng cho các lực lượng vũ trang Nga cất giữ đạn dược, các cơ quan thông tấn nhà nước đưa tin, dẫn các cơ quan dịch vụ cấp cứu địa phương về thiệt hại nhân mạng.

Vùng Belgorod giáp Ukraine và là nơi đặt một số căn cứ quân sự và cơ sở huấn luyện của Nga.

Các kênh 112 và Baza Telegram, vốn có liên hệ với các cơ quan thực thi pháp luật của Nga, đưa tin rằng những người chết và bị thương là lính nghĩa vụ được huy động để chiến đấu ở Ukraine.

Các kênh này đưa tin rằng vụ nổ xảy ra sau khi một binh sĩ cấp cao xử lý sai một quả lựu đạn trước mặt các cấp dưới, vô tình làm nó phát nổ. Hãng tin TASS nói rằng "việc xử lý đạn dược bất cẩn" đã gây ra vụ nổ.

Các tin tức không cho biết vụ việc xảy ra khi nào.

Belgorod giáp với phía đông bắc Ukraine, ngay đối diện thành phố Kharkiv, nơi đã là mục tiêu của nhiều cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga kể từ cuộc xâm lược của nước này vào Ukraine vào tháng 2 năm ngoái.

Reuters

Ukraine từ chối tặng "chiếc cúp" Soledar cho Putin

Ukraine là chủ đề thời sự nóng, liên tục được các báo Pháp quan tâm. Vladimir Putin muốn chiếm lấy Kiev, Odessa hay Kharkiv, nhưng rốt cuộc lại có hy vọng giành được Soledar. Khó thể tin được thành phố ngoại ô chưa đầy 12.000 dân lại là ưu tiên số một trong danh sách các mục tiêu, vào lúc bắt đầu cuộc xâm lăng. Ukraine muốn làm cho Kremlin hiểu, không dễ tấn công vào các biểu tượng của người cô-dắc.

   Các chiến binh Ukraine tuần tra tại Bakhmut ngày 12/01/2023. AP - LIBKOS

Về thời sự nước Pháp, vấn đề cải cách hưu trí tiếp tục được tranh cãi trước cuộc đình công do các nghiệp đoàn kêu gọi vào thứ Năm tới. Nhật báo thiên tả Libération cho rằng hồ sơ này gây "phẫn nộ" lớn, trong khi nhật báo cánh hữu Le Figaro mỉa mai "hội chứng Pavlov" của các tổ chức công đoàn - một lần nữa khiến người lao động phải khốn đốn.

Tình hình chiến sự ở Ukraine, mối đe dọa từ Trung Quốc vẫn là trung tâm chú ý của báo chí. Les Echos ghi nhận "Nga thắng được trận đầu tiên kể từ bảy tháng qua", trong khi Libération thấy Soledar là "chiếc cúp mà Ukraine từ chối tặng cho Kremlin".

Soledar, vì sao ?

Theo Les Echos, diễn tiến ở Soledar gợi nhớ đến trận Severodonetsk mùa hè qua : sau hai tháng giao tranh dữ dội, quân Nga chiếm được thành phố 100.000 dân này với cái giá rất đắt về sinh mạng và vũ khí. Vào lúc đó, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) nhận định những thiệt hại của Nga là quá lớn so với giá trị chiến lược "hạn chế" của thành phố. Đối với Libération, Kiev không thể để cho Kremlin và Wagner giành được mảnh đất nhỏ này, dù không phải là chiến trường quan trọng nhất.

Vladimir Putin muốn chiếm lấy Kiev, Odessa hay Kharkiv nhưng rốt cuộc chỉ có Soledar. Tuy vậy hôm qua ông chủ điện Kremlin vẫn khoe "mọi việc diễn ra đúng theo như kế hoạch của bộ quốc phòng và bộ tổng tham mưu". Libération cho rằng khó thể tin được thành phố chưa đầy 12.000 dân lại nằm trên cùng của danh sách các mục tiêu ưu tiên vào đầu "chiến dịch quân sự đặc biệt" hồi tháng 2/2022.

Một người tình nguyện phụ trách về drone của hai lữ đoàn trong khu vực giải thích : "Tại sao họ cố chịu đấm ăn xôi ở Soledar ? Có một chút ngẫu nhiên và yếu tố địa lý. Chỉ vì quân Nga đã "vỡ mặt" ở Bakhmut, sau nhiều tháng tấn công trực diện vẫn không chiếm nổi. Trong khi Wagner hết sức cần mang về một chiếc cúp, nên bèn lao vào Soledar như chó nhìn thấy xương".

Nga đánh thức những bóng ma Bakhmut, tiền đồn cô-dắc thế kỷ 17

Đó là lý do khiến vào cuối tháng 12, lực lượng của Yevgeny Prigozhin tập trung mọi nỗ lực vào vùng ngoại ô nhỏ bé cách Bakhmut 10 kilomet. Thành phố này hiện diện trong tất cả nhà bếp Ukraine dưới dạng những gói nhỏ hai màu xanh trắng mang nhãn hiệu Artyomsol, nhà sản xuất muối chính của đất nước. Năm 2015, Nga cấm nhập muối Ukraine do ban giám đốc công ty này ủng hộ một thỏa thuận với Liên Hiệp Châu Âu.

Libération nhắc lại cách đây 8 năm, vào tháng Giêng 2015, một trung tâm kiểm soát chung về ngưng bắn và giải giới đã được thành lập tại Soledar, theo thỏa thuận Minsk năm 2014. Hai vị tướng Alexander Rozmanin của Ukraine và Alexander Viaznikov của Nga vẫn lịch sự dùng bữa với nhau, dù Kiev biết rằng Moskva quen nói dối như một tên lang băm, về việc quân đội Nga tham gia các trận đánh.

Bakhmut là một nút giao thông hữu ích ở vùng Donbass, trong khi quân Nga chẳng có gì khác để gặm nhấm. Tuy nhiên quân đội Ukraine, phấn khích sau những chiến thắng mùa thu, coi Bakhmut là biểu tượng. Nga đã đánh thức những bóng ma của pháo đài Bakhmut, tiền đồn kiên cố của người cô-dắc hồi thế kỷ 17. Họ kháng cự bằng mọi giá. Soledar chỉ là phụ. Nhưng tại sao Ukraine không rút khỏi thành phố này sớm hơn ? Một cố vấn tổng thống Ukraine giải thích, vì muốn tránh bằng mọi giá việc Bakhmut bị bao vây. Hai lữ đoàn Dù 46 và 77 và các đơn vị tinh nhuệ khác nhân dịp này dùng pháo tiêu diệt quân địch trú ẩn tại những căn nhà còn đứng vững. Theo cựu đại tá Ukraine Oleg Zhdanov, cần phải làm cho Moskva hiểu rằng không thể tiến hành tấn công được nữa.

Vũ khí hạng nặng cho Kiev : Lằn ranh đỏ lùi dần

Các báo đều chú ý đến việc NATO loan báo sẽ sớm viện trợ vũ khí hạng nặng, và sự kiện Nga oanh kích vào Dnipro ở miền đông Ukraine làm ít nhất 40 thường dân thiệt mạng. Libération nói về "Xe tăng, vũ khí răn đe hàng loạt". Khi bất ngờ thăm Washington vào dịp Giáng Sinh, Volodymyr Zelensky không chỉ nhằm cảm ơn hàng mấy chục tỉ đô la viện trợ của Hoa Kỳ, mà còn đưa yêu cầu cho "ông già Noel" Mỹ : các loại vũ khí hạng nặng.

Chiến đấu cơ và xe tăng là biên giới mới mà Kiev hy vọng được phương Tây dỡ bỏ, để có thể tăng cường phản công ở đông bắc và miền nam, tiến tới Crimea vào thời điểm thích hợp. Lằn ranh đỏ này từ lâu tưởng chừng không thể vượt qua. Ban đầu những chuyến hàng Lầu Năm Góc gởi cho Kiev đều được cân nhắc kỹ lưỡng. Nhưng từ chỗ viện trợ nhỏ giọt, Mỹ và Châu Âu dần dần tỏ ra hào hiệp hơn trước sự dũng cảm và sức kháng cự của Ukraine. Lý lẽ lâu nay là sợ Kremlin lấy cớ để mở rộng xung đột, theo Libération, hoặc có đôi chút nghịch lý, hoặc đạo đức giả, vì hàng triệu băng đạn được giao không phải để bắn chỉ thiên.

Đợt tấn công ồ ạt của quân Nga mới đây đã khiến sau loan báo gởi khoảng 100 xe bọc thép của Pháp, Mỹ, Đức, Luân Đôn phá vỡ cấm kỵ khi chính thức công bố sắp viện trợ trực thăng chiến đấu và nhất là 14 xe tăng Challenger 2. Đây sẽ là những chiếc xe tăng tân tiến đầu tiên do phương Tây sản xuất mà Kiev có được, sau khi đã nhận 300 chiếc thời Liên Xô. Washington chưa muốn chi viện M1 Abrams, mà theo phía Mỹ là hao xăng và khó bảo dưỡng, Ukraine đang chờ đợi các chiến xa Leopard 2, tuy Berlin đang do dự.

Kiev lạc quan cho rằng chỉ là vấn đề thời gian : ban đầu chỉ gởi sang có… 5.000 nón sắt, nhưng dưới áp lực dư luận và các đồng minh, Đức đã trở nên một trong những nước Châu Âu viện trợ quân sự nhiều nhất. Thủ tướng Olaf Scholz cũng chịu sức ép ngay trong liên minh cầm quyền. Mới đây, Rofl Mützenich, thủ lãnh nhóm nghị sĩ SPD tuyên bố "Ukraine có quyền đạt được những gì cần thiết để tự vệ", và theo ông, "lằn ranh đỏ" đã là quá khứ.

Lo bữa ăn cho lính chiến, nỗi đau đầu của Ukraine

Cũng về Ukraine, La Croix chạy tựa trang nhất "Cung cấp thực phẩm cho mặt trận, một cuộc chiến đấu thường nhật". Tờ báo đăng bài phóng sự công phu của các đặc phái viên tại Kherson, Zaporijjia, Dnipro và Kiev ; đặt vấn đề trong thời chiến làm thế nào có thể lo bữa ăn cho một quân đội có quân số tăng gấp ba lần chỉ trong vài tháng ? Từ đầu cuộc xâm lăng, trong 327 ngày qua cả 600.000 chiến sĩ Ukraine đều được ăn ngày ba bữa, tính ra hơn nửa tỉ phần ăn. Các doanh nghiệp và những người tình nguyện đã trở thành mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng bị chiến tranh gây rối loạn.

Ở Kherson, các tình nguyện viên giúp các chiến binh có được bữa trưa nóng sốt thay vì phải nhai lương khô suốt ngày. Tại Zaporijia, Konstantin-Tchernikov, chuyên viên thảo chương mới 24 tuổi mà tóc đã điểm bạc, chỉ huy đội ngũ tình nguyện tuổi đôi mươi nhưng chín chắn, trong hai tháng đầu góp sức vào hệ thống hậu cần của quân đội đang bị đảo lộn, nhưng sau đó nhu cầu vẫn rất lớn. Họ phân biệt ba loại : những người lính đóng trong thành phố thì không phải lo, binh sĩ ở tuyến đầu phải hoàn toàn tùy thuộc khẩu phần lính chiến, và thứ ba là những quân nhân giữ tuyến hai và tuyến ba, thường chia thành những đơn vị 30-40 người. Tuy thường xuyên bị oanh tạc, không có chỗ chứa thực phẩm, nhưng những người lính này vẫn có thể nấu nước sôi.

Olena Berejnaia, giáo sư vật lý xung phong làm việc ngày sáu tiếng đồng hồ trong nhà bếp, nghĩ ra cách giúp chiến sĩ có món bortsch truyền thống. Người tình nguyện xắt nhỏ bắp cải, củ hành, cà rốt, củ cải đỏ rồi sấy khô bằng thiết bị cho một mạnh thường quân Canada giúp, đóng gói gởi ra mặt trận. Chỉ cần nấu chín khoai tây rồi thêm thịt hộp, trộn với rau củ sấy là họ có bữa trưa ngon lành. Viktor Chalavan, cố vấn quân sự bộ nội vụ Ukraine khẳng định : "Những người lính của chúng tôi có thể chịu bẩn thỉu, rét mướt, nhưng không bao giờ bị đói". Chiến binh trên các mặt trận được La Croix tiếp xúc đều xác nhận điều này, dù có những bếp ăn phải thường xuyên di dời để tránh bị Nga tấn công.

Covid chấm dứt giấc mơ bá chủ thiên hạ của Bắc Kinh

Về Châu Á, Le Figaro trong bài "Trung Quốc sau zero Covid" nhận thấy tuy không có bầu cử nhưng vẫn còn công luận. Và những vụ biểu tình dữ dội chống phong tỏa đã buộc Tập Cận Bình phải lùi bước, ngay sau chiến thắng trong Đại hội đảng 20 giúp ông ta có thể trị vì suốt đời. Chỉ vài ngày sau, các biện pháp hạn chế đã được dỡ bỏ, biên giới mở cửa trở lại.

Việc vội vã ra khỏi zero Covid mà không chuẩn bị, ngay trong mùa đông và sắp đến Tết âm lịch, trong khi không có miễn dịch tập thể và vac-xin nội địa kém hiệu quả, hệ thống y tế yếu kém, giúp con virus hoành hành, sẽ dẫn đến nhiều triệu người chết. Đại dịch không chỉ đánh dấu sự phá sản của quyền lực tuyệt đối Tập Cận Bình, mà còn chặn đứng cuộc chạy đua giành quyền lãnh đạo thế giới với Mỹ.

Bốn thập niên huy hoàng của Trung Quốc đã kết thúc. Tốc độ lão hóa dân số cũng nhanh chóng như sinh suất, trình độ học vấn không cao – thời gian đi học trung bình 9,2 năm và chỉ 5,8% dân số vào đại học. Dưới thời Tập Cận Bình, tăng trưởng từ 9,5% sụt xuống còn 3% một năm do sự hỗn loạn của chuỗi logistic vì zero Covid, quốc doanh bóp nghẹt tư nhân, khủng hoảng địa ốc. Tóm lại, Trung Quốc đã phá vỡ chu trình phát triển, bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình.

Thất thế, Trung Quốc càng nguy hiểm ?

Mô hình kinh tế xã hội còn tiếp tục lao dốc. Dân số giảm khiến không thể tái định hướng vào thị trường nội địa, xuất khẩu lao dốc do căng thẳng địa chính trị vì chính sách ngoại giao hung hăng của Bắc Kinh. Vốn đầu tư, doanh nghiệp, nhân tài ồ ạt ra khỏi một đất nước đã trở nên nguy hiểm và bất định. Chính sách quá "tả" cộng với giám sát kỹ thuật số chận đứng mọi cải cách trong những lãnh vực chủ chốt. Chế độ Bắc Kinh gây sợ hãi nhưng đã mất đi tính chính danh. Ngược lại ảnh hưởng Hoa Kỳ không ngừng tăng lên nhờ dân số tăng, chủ động năng lượng, thực phẩm, lãnh vực công nghệ và vũ khí năng động, vai trò của đồng đô la, pháp luật mang tính xuyên biên giới nhờ siết chặt quan hệ đồng minh ở Châu Âu lẫn Châu Á.

Trong bối cảnh đó, nguy cơ Trung Quốc dùng vũ lực xâm chiếm Đài Loan càng cao. Bắc Kinh cần đến một Đài Loan giàu có với GDP bình quân đầu người 35.500 đô la, dự trữ ngoại hối 550 tỉ đô la và công nghệ mũi nhọn, đặc biệt là chất bán dẫn. Là trung tâm ổn định và tăng trưởng trong thời kỳ toàn cầu hóa, Bắc Kinh đã trở thành nguồn trì trệ, gây căng thẳng. Không phải là do phương Tây, mà vì sự quay lại với cung cách mao-ít của Tập Cận Bình. Tác giả cho rằng phương Tây cần ngăn chặn tham vọng đế quốc của chế độ toàn trị Bắc Kinh, thông qua việc tái lập năng lực răn đe quân sự, ưu thế công nghệ. 

Dùng "an ninh quốc gia" để ngăn Bắc Kinh chiếm công nghệ nhạy cảm

Cũng liên quan đến kinh tế, trong bài "Trung Quốc đối mặt với "thương mại giữa bạn bè"" đăng trên Le Monde, luật gia Isabelle Feng nhận định Mỹ và các đồng minh giờ đây nêu ra lý do "an ninh quốc gia" để ngăn chặn đầu tư Trung Quốc. Hôm 12/12/2022, Bắc Kinh đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vì Hoa Kỳ "dùng biện pháp bảo hộ", hạn chế ngặt nghèo việc xuất khẩu chất bán dẫn.

Luân Đôn thì áp dụng National Security and Investment Act có hiệu lực từ tháng 1/2023 để hủy việc bán một trong những nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất cho Trung Quốc. Trước đó vào tháng 7 và 8/2022, nước Anh cũng đã hủy việc bán công nghệ quan sát tự động của đại học Manchester và một công ty tạo mẫu điện tử ở Bristol. Động thái của Anh quốc xưa nay luôn chú trọng tự do mậu dịch khiến Bắc Kinh kêu gào là đất nước quê hương của Adam Smith "vi phạm nguyên tắc kinh tế thị trường và quy định thương mại quốc tế".

Nhà nước độc đảng giận dữ vì đã quen với việc được trải thảm đỏ chào đón. Nhưng gió đã đổi chiều, và chừng như nỗi truân chuyên của các nhà đầu tư từ Hoa lục chỉ mới bắt đầu. Đức hôm 09/11/2022 đã chặn không cho bán hai nhà sản xuất chip cho Bắc Kinh. Ottawa ngày 02/11/2022 ra lệnh cho ba tập đoàn khoáng sản nhà nước Trung Quốc phải bán lại cổ phần trong các công ty khai khoáng của Canada, theo một luật vừa thông qua trước đó vài ngày. Pháp và Ý từ chối không cho người Trung Quốc thò tay vào các công ty bán dẫn. Ngay cả Ủy ban Bruxelles vốn chủ trương tự do, từ tháng 10/2020 cũng thanh lọc đầu tư nước ngoài.

Bảo hộ hay chỉ chia sẻ giữa những nước dân chủ ?

Nếu Châu Âu tránh nêu tên đối tác thương mại hàng đầu, thì Quốc hội Hoa Kỳ công khai coi Trung Quốc là "nước đáng lo ngại" trong Foreign Investment Risk Review Modernization Act (FIRRMA) được tổng thống Donald Trump phê chuẩn, có hiệu lực từ tháng 2/2020. Từ lâu trong bóng tối, Ủy ban về Đầu tư nước ngoài ở Hoa Kỳ (Committee on Foreign Investment in the United States - CFIUS) bỗng có quyền lực lớn hơn nhiều. To mồm tố cáo nước khác bảo hộ, có vẻ như Trung Quốc quên mất rằng từ bốn thập niên qua chính mình vẫn áp đặt nhiều biện pháp ngặt nghèo với tư bản ngoại quốc. Họ luôn bị loại khỏi những lãnh vực từ khai thác khoáng sản, xây dựng phi trường, viễn thông cho đến thể thao, giáo dục, sân khấu...

Cái nhãn "chủ nghĩa bảo hộ" có phù hợp không, khi một quốc gia đặt an ninh lên trên ngoại thương ? Trong kỷ nguyên đối đầu giữa hai đại cường, chữ "friend-shoring" tỏ ra chính xác hơn. Đầu tiên được bộ trưởng tài chánh Mỹ Janet Yellen sử dụng, sau đó đồng nhiệm Canada Chrystia Freeland nâng lên hàng lý thuyết trong một hội nghị ở Washington tháng 10/2022 : chỉ buôn bán với những nước cùng chia sẻ các giá trị dân chủ.

Trung Quốc của Tập Cận Bình khó thể hoan nghênh khái niệm này, vì lâu nay làm giàu nhờ hoạt động thương mại với các nước có giá trị đối nghịch. Trong một thế giới đa cực, định nghĩa về những giá trị này vẫn còn tranh cãi, nhưng dấu hiệu chủ yếu là nhìn nhận tính chất xuyên biên giới của luật pháp giữa các nước "bạn bè". Chẳng hạn năm 2016, công ty bán dẫn Aixtron của Đức sắp bị một tập đoàn Trung Quốc mua, thì nhờ sự hiện diện của một chi nhánh ở California, Barack Obama đã ngăn được.

Kỳ cuối feuilleton của gần 250 công ty Trung Quốc niêm yết ở Hoa Kỳ cho thấy quyết tâm của Washington trong việc thanh lọc "bạn hữu". Holding Foreign Companies Accountable Act có hiệu lực từ tháng 1/2022 khiến các công ty này chỉ có cách hoặc chấp hành luật Mỹ, hoặc cuốn gói về nước. Ngày 15/12/2022, Ủy ban Quản lý Chứng khoán Hoa Kỳ đắc thắng loan báo, Bắc Kinh "hoàn toàn" tuân thủ yêu cầu minh bạch. Đảng Cộng sản Trung Quốc muốn vẫn là "bạn" của nước Mỹ chăng ?

Thụy My

Chiến tranh ở Ukraine : Còn lá bài nào cho Putin ?

Đánh chiếm Soledar, Bakhmut cho bằng được để lấy tiếng bất chấp mạng lính, tiếp tục tấn công vào thường dân Ukraine… Vị Sa hoàng đỏ Vladimir Putin được cho là bất bại, nay trong ngõ cụt.

Thủ lãnh Wagner Yevgeny Prigozhin dự đám tang của lính đánh thuê tại nghĩa trang Beloostrovskoye, ngoại ô Saint-Petersbourg (Nga) ngày 24/12/2022. AP

Đấu tranh quyền lực giữa quân đội Nga và lính đánh thuê

L'Express nhận thấy trong trận đánh mang tính biểu tượng ở Soledar, ông chủ Wagner, Yevgeny Prigozhin cố gắng chứng tỏ lính đánh thuê của mình giỏi hơn quân đội chính quy Nga, với cái giá phải trả hết sức nặng nề.  Hôm thứ Sáu 13/01 Nga vừa loan báo chiếm được thành phố 11.000 dân ở miền đông, thì chỉ vài phút sau quân đội Ukraine đã cải chính. Hai ngày trước, mọi việc cũng diễn ra y như vậy. Khoe khoang chiến thắng quá sớm, "đầu bếp của Putin" đã bị cả Moskva và Kiev dội gáo nước lạnh. Soledar có thể sẽ thất thủ, nhưng sự vội vã này cho thấy Wagner hết sức nóng lòng có được kết quả sau nhiều tháng giao tranh ác liệt.

Cố vấn tổng thống Ukraine Mykhaïlo Podoliak nói rằng những trận đánh ở Bakhmut và Soledar là đẫm máu nhất từ trước đến nay, và quân Nga thiệt hại "khủng khiếp". Libération nhấn mạnh "Soledar, một biểu tượng cho Moskva với cái giá một núi xác chết". Theo ước tính của Mỹ, trong số gần 50.000 lính đánh thuê, đã có hơn 4.100 chết và 10.000 bị thương. Tuy nhiên Wagner có số lượng dự trữ lớn để thay thế : các nhà tù Nga. Tổ chức phi chính phủ Gulagu.net cho biết ít nhất 30.000 tù nhân đã được Wagner tuyển mộ để đưa sang Ukraine. Tướng Dominique Trinquand cho rằng họ chỉ là những tấm bia thịt để làm kiệt quệ những chiến binh Ukraine.

Về chiến thuật, giành được Soledar Nga có thể bao vây Bakhmut, còn Wagner chiếm mỏ muối đáng giá. Prigozhin có thể tặng chiến thắng này cho Putin hay không ? Wagner đã tung hết mọi phương tiện vào thành phố không còn dấu vết của sự sống này. Cũng theo tướng Trinquand, trong một chiến dịch tầm cỡ, sự đoàn kết của bộ chỉ huy là quan trọng, nhưng phía Nga lại không có. Một số chuyên gia cho rằng việc Kremlin hôm 11/01 chỉ định tổng tham mưu trưởng quân đội Valeri Guerasimov thay Sergey Surovikin vốn thân cận với Prigozhin, là một cách nhắc nhở. Bên ngoài chiến trường, đấu tranh quyền lực vẫn gay gắt.

Thay ngựa giữa dòng thường xuyên : Putin độc quyền quyết định

Le Point cho rằng "Việc thay đổi liên tục các tướng lãnh cho thấy điểm yếu trong ban tham mưu Nga : sự độc đoán của Putin". Valeri Guerasimov, 67 tuổi, là quân nhân chuyên nghiệp, cả đời dành cho binh nghiệp và trung thành với truyền thống xô-viết. Là tướng lãnh cao cấp nhất trong quân đội Nga, ông cũng là nhân vật trung thành với Vladimir Putin và Sergey Shoigu, tác giả của chủ thuyết mang tên ông. Guerasimov từng thành công ở Syria, Chechnya và Crimea – ông chỉ huy chiến dịch "những người áo xanh" không quân hàm quân hiệu chiếm bán đảo này năm 2014. Theo nhiều nhà phân tích Nga, việc bổ nhiệm này là một món quà tẩm thuốc độc, vì nay Guerasimov sẽ trực tiếp hoạch định và chỉ đạo các chiến dịch.

Phải chăng Surovikin bị loại vì thất bại ? Nhận nhiệm vụ từ tháng Chín, Sergey Surovikin là tác giả chiến lược oanh kích cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, nhưng không dẫn đến việc Kiev sụp đổ. Hơn nữa, tên ông lại gắn liền với việc rút lui khỏi Kherson, và thảm kịch Makiivka đã làm hàng trăm lính Nga chết, cũng như việc huy động quân dự bị một cách vô tổ chức. Tướng Jérôme Pellistrandi cho rằng với việc bổ nhiệm Valeri Guerasimov phụ trách chiến trường Ukraine, Kremlin đã thu gọn về một mối. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) nhận định có thể nhằm tổ chức những cuộc tấn công lớn trong năm 2023. Theo tướng Trinquand, cứ sau mỗi thất bại Putin lại thay tướng, rốt cuộc cho thấy chỉ có Putin là người quyết định.

Tướng Pháp : Zelensky lãnh đạo hiệu quả hơn ông chủ điện Kremlin

Tướng Henri Bentégeat, cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Pháp khi trả lời phỏng vấn của Le Point đã nhận định "Zelensky tỏ ra là thủ lãnh quân sự hiệu quả hơn Putin". Nhưng điều đó vẫn chưa đủ, nguồn lực chính đến từ lòng ái quốc của người dân và quân đội Ukraine. Ông nhận xét quân đội Nga, vốn đã từng thành công tại Syria, ròng rã gần 11 tháng qua không chiếm nổi Ukraine là một bất ngờ rất lớn, trong khi CIA dự báo chỉ hai tuần là Kiev đầu hàng. Việc Nga không kiểm soát được không phận Ukraine cũng là một ngạc nhiên lớn. Trong những tháng đầu tiên, Nga đã bị mất một số lớn trực thăng cho những toán quân cơ động.

Trong cuộc chiến Ukraine, ông Bentégeat không thấy điểm gì mới, pháo binh vẫn là chủ đạo, các drone không phải là một cuộc cách mạng. Sự tham gia của lính đánh thuê cũng không mới, chỉ có điều Wagner can thiệp trực tiếp một cách quy mô, và đặc biệt rất siêng năng trong cuộc chiến tranh thông tin. Tất nhiên không có sự hỗ trợ của quốc tế, Ukraine khó chống chọi nổi với quân đội Nga mạnh và đông đảo hơn nhiều. Theo ông, không có một nước nào có thể đơn độc kháng cự một cuộc chiến tranh quy mô như thế.

Những lá bài cuối cùng của Putin

Le Point phân tích về "Những lá bài cuối cùng của Putin". Tổng động viên, dùng đến vũ khí nguyên tử... tổng thống Nga có thể làm gì để tránh bị đánh bại ở Ukraine ? Vladimir Putin muốn chấm dứt loạt thất bại, qua việc động viên thêm 300.000 quân, sáp nhập bốn tỉnh của Ukraine. Kèm theo là việc đả kích dữ dội phương Tây, từ nay được mô tả là địch thủ thực sự của Nga – Putin không thể thú nhận thất bại trước nước láng giềng nhỏ yếu hơn. Vị Sa hoàng đỏ được cho là bất bại, nay trong ngõ cụt. Quân Nga chiến đấu từ nhiều tháng qua đã mỏi mệt, không được tăng viện. Cần hai, ba tháng nữa mới huấn luyện và trang bị được cho tân binh, trừ phi đưa thẳng họ ra chiến trường làm bia đỡ đạn.

Tổng động viên dân Nga như Stalin năm 1941 ? Nhưng thời đó để chống lại quân Đức, còn nay Moskva là bên đi xâm lược. Che giấu tầm vóc của thất bại qua việc tìm kiếm ngưng bắn ? Nhưng ở Moskva không ai bị lừa, và Kiev cũng chẳng muốn. Trước mắt chỉ còn cách tiếp tục "lấn đất giành dân". Việc dùng vũ khí nguyên tử chiến thuật cũng đặt ra nhiều vấn đề : nhắm vào quân đội thì lực lượng Ukraine đang đan xen với quân Nga, hay một thành phố Ukraine, một trục giao thông ? Theo Le Point, điều quan trọng là răn đe Moskva để khả năng này không xảy ra.

Phía Hoa Kỳ cũng tỏ ra kềm chế. Hiện có hai luồng ý kiến khác nhau : hoặc tăng cường vũ trang cho Ukraine kể cả chiến đấu cơ, hoặc có những biện pháp từ lập vùng cấm bay trên không phận Ukraine cho đến oanh kích hạm đội Hắc Hải của Nga ở Sevastopol. Dù sao đi nữa, Putin ngày càng có ít chọn lựa, không phương án nào bảo đảm được chiến thắng cho ông ta.

Phương Tây cần viện trợ xe tăng hạng nặng cho Ukraine

Trong bối cảnh đó, The Economist nhấn mạnh "Phương Tây nên cung cấp xe tăng cho Ukraine", cho rằng đồng minh quá thận trọng trong việc trao những phương tiện để chống lại cuộc xâm lược của Nga. Rốt cuộc cũng có tin vui là Pháp, Mỹ, Đức bắt đầu gởi các loại xe bọc thép hạng nhẹ, nhưng như vậy chưa đủ, Kiev cần những chiến xa thực sự như Abram (Mỹ), Leopard (Đức) và các hỏa tiễn tầm xa. Những vũ khí như Himars đang làm quân Nga sợ hãi sẽ tạo cơ hội cho Ukraine đột phá, đưa Nga trở lại những giới tuyến trước ngày 24/02. Không thể nói rằng giao xe bọc thép Marder sẽ ít nguy hiểm hơn Leopard. Chiến tranh là nguy hiểm, và Kiev cần công cụ để hoàn thành công việc.

Một số tiếng nói ở phương Tây lo ngại sẽ dẫn đến việc NATO tham chiến. Những lo lắng này không phải là không có cơ sở, nhưng những "lằn ranh đỏ" của Putin đã nhiều lần bị vượt qua mà chẳng có chuyện gì xảy ra. Thời gian không còn nhiều, nhiệt độ ở Kharkiv đã xuống đến âm 10°C. Nếu Ukraine không nhanh chóng thoát khỏi tình trạng này, Moskva có thể tấn công tiếp sau khi giành được toàn bộ miền đông. Dù không đạt mục đích chiếm trọn Ukraine đi nữa, nhưng Vladimir Putin cũng ngăn cản được quốc gia này trở thành một đất nước dân chủ, thịnh vượng, đây cũng là một kiểu chiến thắng.

Chiến tranh Ukraine : Mỹ, Trung Quốc được lợi, Armenia bị bỏ quên

Đối với ông Thomas Gomart, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), "Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ hưởng lợi từ cuộc chiến tranh ở Ukraine". Vị trí của Bắc Kinh được củng cố : Nga lệ thuộc vào Trung Quốc về năng lượng lẫn hàng hóa. Hoa Kỳ tạm thời không can thiệp được ở Châu Á-Thái Bình Dương, nhưng gián tiếp đánh bại một đối thủ chiến lược và chứng tỏ sự bất cập về quân sự của Nga. Washington nắm trong tay an ninh Châu Âu và lại trở thành trung tâm địa chính trị thế giới, 18 tháng sau thất bại ở Afghanistan.

Nói về những nước được lợi, Le Point và Le Figaro cuối tuần không quên nhắc đến một dân tộc bị thiệt thòi vì cuộc xâm lăng Ukraine : Armenia. Khoảng 120.000 dân Armenia ở Artsakh, vùng đất nhỏ bé nằm kẹt giữa Azerbaijan từ một tháng qua hoàn toàn bị phong tỏa. Hành lang Latchine, ngõ duy nhất để sang Armenia bị đóng với cớ ô nhiễm. Cư dân theo Thiên chúa giáo từ 17 thế kỷ qua bỗng bị cắt rời với thế giới, không được tiếp tế và bị cúp điện, bị bóp nghẹt ngay giữa mùa đông. Trong ba thập niên qua, Armenia vẫn dựa vào sự bảo vệ quân sự của Nga và sự ủng hộ tinh thần từ phương Tây. Nhưng nay tất cả đều bị cuốn hút vào chiến tranh Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ bèn lợi dụng để vũ trang cho đồng minh Hồi giáo Azerbaijan. Liên Hiệp Châu Âu vừa tăng gấp đôi nhập khẩu khí đốt của Azerbaijan, khó thể trừng phạt chế độ này.   

Covid và "bức tường than khóc" của dân Hoa lục

Liên quan đến Châu Á, trả lời phỏng vấn của L'Express, ông Ryan Hass, cựu cố vấn của Barack Obama chỉ trích "Sự ngoan cố của Tập Cận Bình trước vac-xin ngoại quốc gây thiệt hại nhân mạng lớn lao". Ông ta nhất quyết từ chối nhập vac-xin ARN thông tin hiệu quả hơn vac-xin nội địa, coi rẻ sinh mạng người dân, chỉ vì ba năm qua đã lỡ tuyên truyền khoác lác.

The Economist cho biết chính quyền Bắc Kinh vẫn tiếp tục đàn áp những người từng biểu tình chống zero Covid. Danh khoản Vi Bác (Weibo) của Lý Văn Lượng (Li Wenliang), bác sĩ trẻ đã báo động về virus corona và qua đời sau đó, trở thành một loại "bức tường than khóc" của dân Hoa lục. Đến giữa năm 2020, đã vượt quá 1 triệu lời bình và không được đếm nữa, nhưng hai nhà nghiên cứu của đại học Phục Đán ghi nhận một năm sau khi tử vong vì Covid, số bài đăng lên đến 1,34 triệu.

Muốn tỏ ra hòa hoãn với thế giới, nhưng Bắc Kinh lại che giấu dịch bệnh

Về mặt đối ngoại, The Economist nhận thấy do thiếu minh bạch về Covid khiến các nước ngờ vực, Trung Quốc đã tự gây khó khăn cho mình trong nỗ lực tái hòa nhập với thế giới. Trong bài diễn văn năm mới, Tập Cận Bình có giọng điệu chừng mực một cách bất thường, không kêu gọi thống nhất Đài Loan như những năm trước, không thấy cảnh báo về "các thế lực thù địch nước ngoài". Trả lời Washington Post hôm 04/01, tân ngoại trưởng Tần Cương "đánh giá cao người dân Mỹ thân thiện và   chăm làm".

Các nhà quan sát cho rằng ông Tập muốn sửa chữa những thiệt hại do chính sách đối ngoại, nhất là thái độ phía Mỹ và một số nước khác ngày càng cứng rắn. Tuy nhiên kế hoạch này có lỗ hổng lớn : Bắc Kinh không muốn chia sẻ đầy đủ các dữ liệu về làn sóng Covid đang hoành hành, khiến các chuyên gia y tế không thể đánh giá mức độ nguy hiểm cũng như khả năng biến đổi của con virus. Ngay cả Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thường ngại chỉ trích Bắc Kinh hôm 11/01 cũng phải nói rằng Trung Quốc công bố số tử vong "vô cùng thấp" so với sự thật.

Nhiều chính phủ hạn chế cho nhập cảnh khách từ Hoa lục, Trung Quốc trơ tráo cáo buộc "động cơ chính trị", trong khi chính Bắc Kinh đòi hỏi khách nước ngoài phải có xét nghiệm PCR âm tính. Hạ Viện Mỹ rục rịch lập một ủy ban điều tra về nguồn gốc con virus, và thái độ ôn hòa của Châu Âu có thể thay đổi nếu một biến thể từ Trung Quốc lây lan sang.

Cam Bốt : Ream, căn cứ quân sự của Trung Quốc trong 30 năm ?

Tại Đông Nam Á, Libération cuối tuần có bài viết "Ream, căn cứ nhỏ ở Cam Bốt và căng thẳng lớn". Trung Quốc tài trợ và giám sát việc mở rộng căn cứ quân sự Cam Bốt ở vịnh Thái Lan, mà một phần được Bắc Kinh dùng để đóng quân, với nguy cơ làm đảo lộn tương quan lực lượng trong khu vực.

Chuyên gia Gregory B. Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải nhận thấy việc xây dựng đã tăng tốc rất nhanh trong năm qua. Những hình ảnh vệ tinh mà Libération tham khảo cũng chứng tỏ những công trình lớn đang hình thành như đường sá, các tòa nhà... và căn cứ rõ ràng đã được chia đôi để dành cho Trung Quốc nửa phía bắc.

Từ tháng 7/2019 Wall Street Journal đã tiết lộ một thỏa thuận bí mật, theo đó Cam Bốt cho Trung Quốc sử dụng căn cứ Ream trong 30 năm. Cả Bắc Kinh lẫn Phnom Penh đều chối cãi, nhưng không ai lạ gì về mối quan hệ chư hầu này. Sau lễ khai mạc chính thức được tưng bừng tố chức ngày 08/06/2022, bộ trưởng quốc phòng Cam Bốt Tea Banh và đại sứ Trung Quốc Vương Văn Thiên (Wang Wentian) đã cùng bơi trong vịnh biển.

Nhà phân tích quân sự Tom Shugart phát hiện một con đường ở đầu mút phía đông căn cứ có những khoảng đã được dọn sạch, dùng cho những giàn phóng hỏa tiễn địa-không SAM HQ-9. Chuyên gia Phương Nguyễn ở Úc dự đoán Trung Quốc sắp tới có thể triển khai tại Ream các radar và những phương tiện C4ISR (chỉ huy, kiểm soát, liên lạc, tin học, tình báo, giám sát, trinh sát).

Mối đe dọa cho Việt Nam, và điểm tựa của Bắc Kinh trên Biển Đông

Cuối 2018, phó tổng thống Mỹ Mike Pence đã gởi thư cho ông Hun Sen bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc lập căn cứ quân sự tại đây. Phía Cam Bốt nói rằng Bắc Kinh chỉ giúp nạo vét mở rộng cảng, nhưng sau đó bất ngờ cho phá hủy những công trình do Mỹ xây dựng, và cho di dời Nhà hữu nghị - kỷ niệm Việt Nam giúp giải phóng Ream khỏi quân Khmer Đỏ năm 1979.

Theo Phương Nguyễn, đây là mối đe dọa cho Việt Nam ở sườn phía tây nam cũng như những nước khác. Bộ quốc phòng Hoa Kỳ khẳng định Ream sẽ là căn cứ quân sự đầu tiên của Bắc Kinh ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, giúp quân Trung Quốc tiếp cận eo biển Malacca, đe dọa căn cứ Mỹ ở Singapore, và là điểm tựa quý giá ở phía nam Biển Đông. Không ai quên câu nói của Tập Cận Bình hồi tháng 9/2015 tại Nhà Trắng trước Barack Obama, rằng Trung Quốc không có ý định quân sự hóa các đảo trên Biển Đông. Một sự dối trá trắng trợn, vì ngay sau đó Bắc Kinh đã ồ ạt xây dựng các cơ sở quân sự tại Trường Sa và Hoàng Sa.

Một điểm đáng lo ngại nữa là công ty Trung Quốc Union Development Group có liên hệ mật thiết với quân đội đã được nhượng quyền trong 99 năm để xây dựng một phức hợp du lịch, trong đó có phi trường quốc tế Dara Sakor với phi đạo dài 3.400 mét có thể tiếp nhận những phi cơ vận tải lớn, và cả tiêm kích. Phương Nguyễn cảnh báo phi trường này có thể được không quân Trung Quốc dùng làm nơi xuất phát các phi vụ tuần tra trên toàn bộ vịnh Thái Lan. Gregory B. Poling nói thêm, Dara Sakor cũng có khả năng thành nơi trung chuyển cho các phi cơ tiêm kích trên hàng không mẫu hạm Trung Quốc. Việc xây dựng bị chậm trễ do Covid và khó khăn kinh tế, sẽ tiếp tục từ tháng Sáu. Chuyện dài Ream còn tiếp diễn.

Tựa chính các tuần báo Pháp

Trang bìa của L'Express tuần này đăng ảnh tổng thống Pháp Emmanuel Macron, tập trung bài vở cho cải cách hưu trí. Cũng với ảnh ông Macron và đồng nhiệm Algeria, Le Point chạy tựa "Pháp và Algérie, di sản đáng buồn". Hồ sơ của Courrier International được dành cho "Brexit, giờ phút tiếc nuổi". L'Obs nói về "Thế giới theo như ông Musk". Ông chủ của Tesla, SpaceX và nay là Twitter định cứu vớt nhân loại bằng cách chiếm lĩnh vũ trụ, hoặc giải quyết những cuộc khủng hoảng địa chính trị lớn. Với ý tưởng tự do, nhà tỉ phú tin rằng công nghệ có thể hóa giải tất cả.

Thụy My

Ukraine : Nga khẳng định đã chiếm được Soledar và nhìn nhận công lao của Wagner

Thanh Hà, RFI, 14/01/2023

Bộ quốc phòng Nga tối 13/01/2023 khẳng định quân đội "hoàn toàn chinh phục được Soledar, giải phóng thành phố" trong vùng Donetsk này tại khu vực miền đông Ukraine. Lần đầu tiên Moskva nhìn nhận đóng góp của nhóm bán quân sự Wagner trên mặt trận này. Lập tức Kiev bác bỏ tin Soledar thất thủ. Tổng thống Zelensky khẳng định "những trận đánh ác liệt" vẫn đang diễn ra trong vùng.

Hình ảnh vệ tinh không ghi ngày tháng do Maxar Technologies cung cấp ngày 10/01/2023 cho thấy những thiệt hại nặng nề ở Soledar, Ukraine. AP

Ngoại trưởng Dmytro Kuleba một lần nữa kêu gọi cộng đồng quốc tế viện trợ thêm vũ khí và trang thiết bị quân sự hiệu quả để đẩy lùi quân Nga ra khỏi lãnh thổ Ukraine. Cho đến tận trưa ngày 14/01/2023, tình hình tại Soledar vẫn chưa ngã ngũ, điều đó không cấm cản Moskva từ ba ngày qua liên tục tuyên bố đã giành được thắng lợi tại thành phố này và chính thức công nhận vai trò của lực lượng bán quân sự Wagner.

Tuyên bố này cũng khép lại hiềm khích âm ỉ giữa bên quân đội Nga với tổ chức do Yevgeny Prigozhin, một nhân vật thân cận với tổng thống Vladimir Putin, lập ra. Thông tín viên đài RFI từ thủ đô Moskva Anissa El Jabri nói đến một bước ngoặt quan trọng và cũng là một thắng lợi của lực lượng lính đánh thuê Wagner :

"Lần đầu tiên Wagner được nhắc đến trong thông cáo chính thức của quân đội Nga. Và cũng lần đầu tiên, nhiều đài truyền hình mở đầu phần tin thời sự với tình hình ở Soledar mà tại đây mọi người coi như là một chiến thắng nhờ có công lao của nhóm lính Wagner. Đội lính đánh thuê này như vậy đã đến được từng nhà trên toàn nước Nga trong vinh quang.

Thông cáo cuối ngày hôm qua của bộ quốc phòng về tình hình tại Soledar nhắc đến công lao của Wagner như sau : Thắng lợi đó có được là "nhờ hành động dũng cảm và bất vụ lợi của một nhóm chiến binh tự nguyện Wagner". Hôm qua là một ngày đáng ghi nhớ đối với tổ chức này, bởi trong thời gian gần đây hiềm khích giữa Wagner và bên quân đội đã tăng cao, và trong một thời gian dài, tại Nga không ai nhắc đến tổ chức này, nhưng rồi "chiến dịch quân sự đặc biệt", từ ngữ điện Kremlin sử dụng khi nói về chiến tranh Ukraine đã làm thay đổi tình thế.

Một trong những nhà tuyên truyền nổi tiếng nhất tại Nga cách nay hai tuần đã cùng với các chiến binh Wagner có mặt tại khu vực đang xảy ra giao tranh và đã thực hiện một chương trình đặc biệt được phát đi hôm Thứ Sáu vừa qua. Một đại biểu quốc hội thuộc đảng Nước Nga Thống Nhất, là tướng Gurulev thậm chí còn cho rằng "người của Wagner phục vụ tại Ukraine hoàn toàn có lý do chính đáng để trở thành đại biểu quốc hội".

Kiev lại bị tấn công

Liên quan đến tình hình tại Kiev, phủ tổng thống Ukraine sáng 14/01 cho biết "nhiều vụ nổ" xảy ra tại Kiev và đây là một vụ "tấn công bằng tên lửa" nhắm vào nhiều cơ sở hạ tầng thiết yếu của Ukraine.

Thanh Hà

**************************

Chiến tranh Ukraine : Liên Hiệp Quốc ghi nhận, "ngoại giao, cánh cửa rất hẹp"

Thanh Hà, RFI, 14/01/2023

Chiều ngày 13/01/2023 Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp lại một lần nữa về tình hình Ukraine sau 11 tháng chiến sự. Trong cuộc họp báo, phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Rosemary Dicarlo tuyên bố "Ukraine, Nga và thế giới không thể để chiến tranh tiếp diễn" cho dù hiện tại "cánh cửa rất hẹp cho mọi đối thoại" và trước mắt cộng đồng quốc tế "chưa trông thấy dấu hiệu nào cho phép chấm dứt xung đột".

Binh sĩ Ukraine thuộc lữ đoàn Phòng thủ Lãnh thổ Volyn tham gia một cuộc tập trận gần biên giới với Belarus, trong bối cảnh Nga tấn công Ukraine, ở vùng Volyn, Ukraine ngày 23/01/2023. Reuters – Gleb Garanich

Như để minh họa cho tuyên bố của nhân vật số hai tại Liên Hiệp Quốc, cùng ngày 13/01/2023 bộ trưởng quốc phòng Ukraine Oleksii Rezniko trên đài BBC từ Luân Đôn tuyên bố ông tin tưởng "trong một tương lai không xa, Ukraine sẽ gia nhập Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO".

Lời lẽ này đưa ra vào lúc liên minh quân sự thông báo điều máy bay trinh sát AWACS và khoảng 180 quân nhân đến Romania. Chuyến bay đầu tiên dự trù bắt đầu vào ngày Thứ Ba 17/01/2023 với mục đích "hỗ trợ và đẩy mạnh công tác giám sát các hoạt động quân sự của Nga" trong khu vực.

Phát ngôn viên NATO Oana Lungescu trong thông cáo cho biết thêm AWACS có khả năng phát hiện các vật thể bay cách xa hàng trăm cây số và đây là công cụ phòng thủ của NATO. Các đơn vị sẽ được điều tới Romania dự trù đóng tại căn cứ không quân Otopeni, gần thủ đô Bucarest.

Hãng tin AFP nhắc lại NATO liên tục tăng cường khả năng phòng thủ ở sườn đông bằng cách trang bị vũ khí hạng năm cho các đơn vị đồn trú trong vùng, đồng thời triển khai chiến đấu cơ, máy bay trinh sát, máy bay tiếp liệu cho các quốc gia thành viên của Liên Minh sát cạnh Ukraine.

Từ tháng 2/2023 máy bay trinh sát AWACS của NATO "thường xuyên tuần tra" tại Đông Âu và trong vùng biển Baltic để theo dõi các chiến đấu cơ của Nga áp sát các vùng không phận của các thành viên NATO.

Thanh Hà

**************************

Tổng thống Ukraine cam kết "làm tất cả" để bảo vệ Soledar và Bakhmut

Thanh Hà, RFI, 13/01/2023

Cho đến ngày 13/01/2023 quân đội Ukraine vẫn "cố thủ" để giữ được Soledar sau một đêm "kinh hoàng". Tổng thống Zelensky cam kết cung cấp tất cả những gì cần thiết cho binh sĩ tại hai điểm nóng là Soledar và Bakhmut ở miền đông Ukraine. Kiev tin rằng giành lại được hai thành phố này sẽ làm thay đổi cục diện chiến tranh. 

Chỉ huy Lục quân Ukraine, Oleksandr Syrskyi, thăm một đơn vị ở tiền tuyến Soledar, vùng Donetsk, Ukraine. Ảnh phát hành hôm 09/01/2023 via Reuters – Ukrainian Grpund Forces

Cố vấn của tổng thống Ukraine, ông Mykhailo Podolik, nhìn nhận các giao tranh tại Soledar và Bakhmut gây "nhiều thiệt hại nghiêm trọng". Trên mạng Telegram, thứ trưởng quốc phòng Ukraine, bà Ganna Maliar, viết "sau một đêm giao tranh khốc liệt" quân đội vẫn "kềm tỏa" được đà tiến của đối phương mặc dù là Nga đã "dốc toàn lực nhắm về phía tỉnh Donetsk và duy trì đà tấn công ở cấp cao. (...) Chiến sự tiếp diễn". 

Tối qua, tổng thống Volodymyr Zelensky cam kết cung cấp tất cả những gì cần thiết, tiếp viện cho quân đội để kháng cự tại Soledar và Bakhmut. Hai thành phố này cách nhau 15 km và từ nhiều tháng qua, quân đội Nga tìm cách giành lại quyền kiểm soát. 

Theo phân tích của chuyên gia quân sự Anatoli Khramtchikhine, được AFP trích dẫn, về mặt tâm lý, chiếm được Soledar sẽ cho phép Nga hô hào chiến thắng sau hàng loạt thất bại quân sự từ tháng 10 tới nay.

Điều chắc chắn là, tại khu vực này, cả quân đội Nga và Ukraine cùng đang phải đối mặt với mùa đông giá rét, như tường thuật của các thông tín viên RFI, Aabla Jounaidi và Boris Vichitch, từ Khramatorsk :

Ngày hôm đó trên mặt trận Bakhmut, hàn thử biểu ghi là âm 15°C. Tại căn cứ của tiểu đoàn 28, binh sĩ đốt bếp củi để sưởi. Giá rét vừa là đồng minh vừa là kẻ thù đối với những chiến binh. Viên chỉ huy Serguei cho biết : "Chúng tôi cung cấp củi cho binh sĩ để sưởi, nhưng đốt lửa thì đối phương sẽ trông thấy khói và họ sẽ nhắm vào chúng tôi. Chính vì thế mà chúng tôi cấp bếp dầu cho lính. Các binh sĩ tìm đủ mọi cách để sưởi. Nhiều tổ chức phi chính phủ đã gửi cho chúng tôi nến, những cái túi sưởi tay và những tấm lót giày đặc biệt để giữ ấm"

Đất đang đóng băng tạo thuận lợi cho xe thiết giáp. Đây là thời điểm thuận lợi để cung cấp chiến xa cho Ukraine, các binh sĩ dưới quyền chỉ huy của Sherhii đã gợi ý như vậy. Trong khi chờ đợi, mọi người ở đây phải cố thủ trên các đường chiến tuyến bất định, và trong những điều kiện rất khắc nghiệt. "Trong thời chiến, mọi việc không hề đơn giản chút nào. Nếu như trời lạnh như hôm nay, đất đóng băng cứng khoảng cả thước. Để đào lũy hào, chúng tôi cần một loại mìn đặc biệt. Máy móc không giúp ích được gì bởi vì chúng tôi đang ở tuyến đầu, và sẽ bị trúng ngay rocket của đối phương". 

Hỏa lực của quân đội Nga vẫn liên tiếp dồn dập. Bác sĩ quân y của tiểu đội này cho biết nhiều người bị thương, nhiều người bị thương nhẹ, mình mẩy bầm tím, người thị bị cảm lạnh. Tinh thần chiến đấu của những người lính ở Bakhmut vẫn cao. 

Thanh Hà

*************************

Ba Lan khẳng định ủng hộ hết mình cuộc chiến của Ukraine chống Nga

Anh Vũ, RFI, 13/01/2023

Chuyến thăm Kiev của tổng thống Ba Lan Andrzej Duda hôm 11/01/2023 được ghi dấu ấn bằng thông báo Warszawa sẽ cung cấp cho Ukraine nhiều xe tăng hạng nặng Leopard-2 do Đức sản xuất. Ba Lan ngày càng khẳng định là đồng minh Châu Âu chủ chốt của Ukraine, luôn đi đầu hỗ trợ mọi mặt, đặc biệt về quân sự để giúp Ukraine chống lại các cuộc tấn công của Nga, có thể sẽ dữ dội hơn vào cuối mùa đông này. 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nồng nhiệt đón tiếp đồng nhiệm Ba Lan Andrzej Duda, Lviv, ngày 11/01/2023. AFP - Handout

Chuyến đi ngắn của tổng thống Duda được chính phủ cũng như người dân Ukraine đón chào nồng nhiệt với lòng biết ơn.

Thông tín viên RFI tại Kiev, Stéphane Siohan, tường trình :

Trước khi trở về Warszawa, tối thứ Tư (11/01), ông Andrzej Duda dừng lại vài phút trên quảng trường Chợ Lviv. Ngay lập tức, nguyên thủ Ba Lan được đám đông người dân Ukraine vây quanh. Họ gọi tên ông, giơ tay bắt, ôm hôn và nói lời cảm ơn ông bằng tiếng Ba Lan.

Lý do là bởi hôm thứ Tư, ông Andrzej Duda đã thông báo Ba Lan sẽ giao cho Ukraine cả đơn vị gồm hơn chục chiến xa hạng nặng Leopard-2 do Đức chế tạo. Tổng thống Ba Lan nhấn mạnh cần phải có một liên minh quốc tế để cung cấp cho Ukraine nhanh chóng nhất các loại xe bọc thép hạng nặng mà nước này đang cần để ngăn chặn cuộc tấn công của Nga.

Còn phải xem liệu Berlin có đồng ý hay không, nhưng Ba Lan ngày càng khẳng định như là một đồng minh chính của Ukraine tại Châu Âu. Hơn nữa, từ 10 tháng qua, cuộc chiến tranh đã thúc đẩy nhanh tiến trình xích lại gần nhau về mặt chính trị giữa Ukraine, Ba Lan và Litva. Đây là những nước đã từ lâu có chung hoàn cảnh địa lý và lịch sử.

Người dân Ukraine vô cùng biết ơn Ba Lan về sự trợ giúp tài chính và quân sự cũng như việc Ba Lan đã tiếp đón hành triệu người tị nạn. Việc Andrzej Duda được dân chúng chào đón nồng nhiệt ở Lviv chứng tỏ một cộng đồng chính trị và nhân văn đang hình thành giữa hai nước đồng minh này. Đó cũng là một cực địa chính trị ở phía đông lục địa Châu Âu. 

Anh Vũ

Ukraine : Nga thắng thế ở Soledar bất chấp thiệt hại nhân mạng nặng nề

Sự kiện lính đánh thuê Wagner khẳng định đã kiểm soát thành phố Soledar ở Donetsk được báo chí chú ý nhất hôm nay. Thành phố này chỉ nằm cách điểm nóng Bakhmut vài cây số, nơi quân Nga tập trung đánh ròng rã sáu tháng nay vẫn chưa chiếm được.

Các chiến binh Ukraine tại tiền tuyến gần Soledar (Donetsk) ngày 11/01/2023. AP - Libkos

Quân Nga có bước tiến tại Soledar, gây khó cho việc tiếp tế của Ukraine  

Libération cho biết "Tại Soledar, những cuộc giao tranh thuộc loại đẫm máu nhất kể từ một năm qua". Cho đến nay, thành phố này được biết đến nhờ các mỏ muối, một loại vàng trắng tinh khiết được khai thác từ hai thế kỷ qua. Trong ngôn ngữ Ukraine, soledar có nghĩa là "muối trời cho". Hàng triệu tấn muối đã được sản xuất mỗi năm, trữ lượng có thể dùng cho hai ngàn năm nữa. Nhưng nay thành phố 11.000 dân Soledar đang làm mồi cho một cuộc chiến tranh đô thị ác liệt. Được biết thành phố bị Nga chiếm gần đây nhất là Lysychansk tận đầu tháng Bảy.

Le Monde nhận định "Quân Nga thay đổi chiến thuật, tiến lên ở Soledar với cái giá rất nhiều mạng lính". Lực lượng đánh thuê Wagner giúp Moskva có được một thắng lợi nho nhỏ sau nhiều tháng trời chịu đòn. Cụ thể, cuối buổi chiều 10/01, video đầu tiên xuất hiện trên mạng xã hội cho thấy nhóm Wagner hiện diện ở trung tâm Soledar, trước các trụ sở chính quyền đã bị phá hủy mất phân nửa. Một video khác từ phía Ukraine quay cảnh lính biên phòng rời khỏi thành phố với vẻ thất vọng. Bộ quốc phòng Anh xác nhận "trong bốn ngày qua, quân Nga và Wagner đã có những bước tiến ở Soledar, kiểm soát được đa số thành phố".

Đến tối, giao tranh tập trung gần mỏ muối, mà nếu giành được, phía Nga có thể cất giấu đạn dược, còn lính tráng núp dưới hầm cũng tránh được pháo của Ukraine. Phát ngôn viên quân sự Ukraine bác tin Nga chiếm được toàn thành phố, nhưng phóng viên chiến trường Iouri Boutoussov xác nhận quân Nga dùng hỏa lực mạnh chận con đường tiếp tế chính cho Soledar. Nhóm chuyên gia quân sự độc lập Conflict Intelligence Team nhấn mạnh, tình hình này gây khó khăn cho việc tiếp liệu cho lực lượng Ukraine, kể cả ở Bakhmut.

Chiến thuật mới của Nga : Bốn lớp tấn công

Taras Berezovets, thành viên lực lượng đặc nhiệm Ukraine nhận thấy bộ binh Nga dùng chiến thuật mới để chiếm Soledar. Từng nhóm 8 lính Nga áp sát chiến tuyến Ukraine, mỗi người vác súng phóng lựu cá nhân Chmel dùng đạn nhiệt áp có tiếng là hiệu quả để phá công sự. Những nhóm "lừa tải đạn" này mang tối đa vũ khí trên mình. Họ báo cáo vị trí cụ thể của Ukraine cho các đơn vị moọc-chê 82 ly và 120 ly để oanh kích tuyến phòng thủ đầu tiên.

Đến lượt các đơn vị tác chiến Nga tiến ra thực địa, tận dụng những loại súng ống của nhóm trước nếu người sử dụng đã chết. Cách đó 500 mét, một đơn vị thứ hai của Nga vũ trang nhẹ hơn bắt đầu hành động. Được pháo binh yểm trợ, họ tấn công các vị trí của Ukraine. Nếu thất bại, đơn vị thứ ba rồi thứ tư tiến lên. Tổng cộng bốn đợt tiến công ồ ạt cho mỗi địa điểm của Ukraine.

Cũng theo Berezovets, sai lầm của lực lượng Ukraine là dùng pháo binh để tiêu diệt những đơn vị tiên phong Nga, thay vì phản pháo, tức ưu tiên làm câm các khẩu moọc-chê đang oanh kích tuyến phòng thủ. Không được pháo yểm trợ, những toán tấn công sẽ nhanh chóng bị diệt.

Soledar : "Nhất tướng công thành vạn cốt khô"

Tuy thành công với chiến thuật mới, nhưng thiệt hại về sinh mạng của Nga vô cùng lớn. Hai bên đều dùng drone để quan sát trận địa, hướng dẫn hỏa lực, thả lựu đạn trực tiếp xuống những người lính bộ binh trong chiến hào.

Những hình ảnh drone ghi lại được phía Ukraine công bố cho thấy vô số xác lính Nga nằm đầy trên mặt đất đông cứng ở Bakhmut và Soledar. Có cảm giác như quân Nga, và đặc biệt là Wagner, bỏ lại thi thể của lính mình trên trận địa. Thảm cảnh này khiến một câu đùa đáng buồn mới đây được lan truyền : "Đừng bao giờ hỏi tuổi một phụ nữ, hỏi tiền lương của một người đàn ông, hay tìm đâu ra thức ăn cho một con chó ở Bakhmut".

Thiệt hại vật chất cũng khủng khiếp. Không còn một căn nhà nào nguyên vẹn ở Bakhmut cũng như những làng mạc xung quanh. Moskva không từ một cách nào để đạt được mục tiêu tối thiểu trong cuộc xâm lăng : chiếm toàn bộ Donbass, hiện còn thiếu một phần ba ! Chiếm được Soledar rồi Bakhmut, sẽ mở đường sang những thành phố lớn hơn như Konstantiniivka, Droujkiiva, Kramatorsk, Sloviansk.

Mỏ muối khổng lồ, chiến lợi phẩm giá trị của chủ hãng Wagner

Chuyên gia Vincent Tourret của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược cho rằng trận Bakhmut giúp Nga níu chân một phần quân đội Ukraine khiến Kiev không thể phản công ở những nơi khác. Đồng thời giúp Moskva có thời gian bổ sung quân số, vũ khí.  Theo ông, việc mất Bakhmut không thể làm lực lượng Ukraine sụp đổ, họ rất có tổ chức. Hôm nay tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố "sẽ làm mọi việc cần thiết" để bảo vệ Soledar và Bakhmut.

Đối với ông chủ Wagner, Yevgeny Prigozhin, chiếm được Soledar còn có lợi ích thương mại, bên cạnh việc qua mặt đối thủ Sergey Shoigu về quân sự. Doanh nhân vốn đã từng dùng đội quân đánh thuê của mình để chiếm hữu các mỏ ở Sudan, Trung Phi và Mali, khẳng định mỏ muối Soledar là chiến lợi phẩm.

Trang web điều tra Nga Important Stories có trụ sở ở Riga (Latvia) đặt câu hỏi : Yevgeny Prigozhin chống lại ai trong cuộc chiến này ? Có thể không phải là người Ukraine – ông ta là nhân vật duy nhất phía Nga công khai ca ngợi lòng dũng cảm của các chiến binh Ukraine trên chiến địa – mà muốn tấn công vào các kẻ thù trong quân đội Nga, ở Phủ tổng thống và ngành tình báo, vẫn luôn coi Prigozhin là người ngoài, trong thế giới khép kín của các siloviki. Một kẻ lạ mặt nguy hiểm, vì chừng như không kiểm soát nổi và vẫn có những ưu tiên trong tiếp xúc với ông chủ điện Kremlin.

Đôi bên đều dưỡng sức chờ thời

Ngoài khu vực Bakhmut, nhìn chung về cuộc chiến, Les Echos nhận thấy "Kiev và Moskva đều tìm cách lấy lại hơi sức trước những trận đánh quyết định". Tờ báo nhắc đến chữ "shaping", thuật ngữ quân sự để chỉ động thái trắc nghiệm, nhử cho quân địch mệt mỏi để chuẩn bị tấn công. Giống như một võ sĩ quyền Anh làm đối thủ chao đảo, tìm nhược điểm để nốc ao.

Dù hôm qua Nga loan báo chiếm được Soledar, chiến thắng đầu tiên với cái giá quá đắt này vẫn không làm thay đổi bộ mặt chiến trường. Kể từ khi Ukraine tái chiếm Kherson cách đây hai tháng, các giới tuyến vẫn như cũ. Một tình thế mang lại cảm giác sa lầy, với những chiến hào như thời Đệ nhất Thế chiến. Đạn pháo bắn đi của cả hai bên chỉ chừng 1/3 so với trước, mỗi bên có khoảng 100.000 quân đã bị loại khỏi vòng chiến.

Tuy có những dự báo là Nga sẽ đánh lớn vào cuối mùa đông, từ miền đông hay từ Belarus ở phía bắc, Les Echos cho rằng khả năng này khó thể xảy ra. Quân đội Nga đã mất phân nửa số xe bọc thép, không đủ bộ binh thiện chiến để tấn công. Không được huấn luyện, không trang bị ngoài áo giáp và những khẩu kalachnikov, không có chỉ huy giàu kinh nghiệm vì nhiều sĩ quan giỏi đã tử trận, tân binh Nga chỉ là những tấm bia sống. Những "người lính sử dụng một lần rồi bỏ", như những tướng lãnh vẫn nói.

Về phía Kiev từ những tuần qua cố gắng chiếm Svatove và Kreminna ở Donbass. Theo cựu đại tá thủy quân lục chiến Michel Goya, rất logic nếu Ukraine tấn công ở Zaporijia để cắt quân Nga làm đôi, và cũng logic khi Nga đã chuẩn bị công sự chống đỡ. Ông Goya cho rằng phương Tây cần tiếp sức cho Kiev trong lúc này. Việc chuyển giao xe bọc thép cho Ukraine là quan trọng, nhưng không đủ để thay đổi chiều hướng cuộc chiến.

Cầm cự được lâu mới mong chiến thắng

Trả lời Les Echos, chuyên gia Mick Ryan chú ý đến hai trận đánh quan trọng ở miền đông. Thứ nhất là nỗ lực của Ukraine ở khu tam giác Svatove, Kreminna ; thứ hai tại Bakhmut, nơi quân đội chính quy Nga và quân đánh thuê Wagner cạnh tranh nhau, cố chiếm để lấy tiếng. Trận đánh này làm nhớ đến trận Somme hay Verdun hồi Đệ nhất Thế chiến.

Mục đích của Đức hồi đó là tiêu diệt càng nhiều lính Pháp càng tốt, mỉa mai thay, ngày nay cả bộ tham mưu Nga lẫn ông chủ Wagner đều không quan tâm đến số phận những người lính của họ. Cũng nhắc đến khái niệm "shaping", ông Ryan nhận thấy Ukraine rất giỏi về trinh sát và năng động trên chiến trường. Ngoài xe tăng như đã nêu trên, Kiev đang cần hệ thống phòng không tân tiến và hỏa tiễn đi kèm, bên cạnh đó là thông tin tình báo. Vụ oanh kích Makiivka, tiêu diệt hàng trăm lính Nga chứng tỏ sự quan trọng của tình báo, bằng Rohum (con người) hoặc Roso (từ những nguồn mở).

Cũng theo Mick Ryan, Moskva chắc chắn sẽ cho động viên tiếp vì đã mất quá nhiều lính. Tình trạng tân binh bị bỏ rơi ngoài đồng trống hay trong những doanh trại tồi tàn, không thực phẩm và vũ khí, dường như đã được cải thiện nên không thể coi thường. Ông không tin rằng Nga sẽ cho tấn công từ Belarus, tuy nhiên vẫn phải cảnh giác.

Còn về chiến lược phá hoại cơ sở hạ tầng của Ukraine, dù không ảnh hưởng đến quyết tâm chống xâm lược của người dân, nhưng có hai tác hại. Trước hết, Ukraine buộc lòng phải tập trung cho phòng không, những giàn hỏa tiễn phải dành cho việc bảo vệ Kiev, không thể đưa ra tiền tuyến để yểm trợ các đơn vị tác chiến. Thứ hai, chiến lược này gây lo sợ cho các nhà đầu tư ngoại quốc mà đất nước này đang rất cần. Doanh nghiệp nào muốn đầu tư vào Ukraine trước những rủi ro quá lớn cho nhân viên ? Moskva đã hoàn toàn áp dụng tầm vóc kinh tế và kỹ nghệ vào cuộc chiến tranh này. Nói cho cùng, đó là một cuộc chiến kinh tế, mà kết quả tùy thuộc khả năng duy trì lực lượng, sản xuất được nhiều vũ khí, thiết bị hơn kẻ địch.

Nhà vô địch karaté Iran : "Con bị án tử, ba đừng cho mẹ biết !"

Nhìn sang Trung Đông, Libération đề cập đến trường hợp một thanh niên biểu tình bị chế độ Iran treo cổ cách đây vài ngày. Những lời nói cuối cùng qua điện thoại của Mohammad Mehdi Karami, 22 tuổi, vô địch quốc gia về karaté, đã gây xúc động cho nhiều người : "Con bị kết án tử hình, ba đừng nói cho mẹ biết". Cha mẹ anh đã van lạy nhà cầm quyền, cố gắng huy động mạng xã hội nhưng chỉ hoài công. Võ sĩ karaté trẻ tuổi cùng với bạn tù Seyyed Mohammad Hosseini, 39 tuổi, bị treo cổ công khai hôm thứ Bảy 07/01, không có quyền chọn luật sư. Đoạn ghi âm và hình ảnh người cha khóc con bên nấm mồ cũng làm rúng động cả bên ngoài biên giới.

Liên Hiệp Quốc tố cáo bản án bất công dựa trên những lời "thú tội" nhờ tra tấn, Liên Hiệp Châu Âu "bàng hoàng". Về mặt chính thức có khoảng 40 người biểu tình Iran đã bị kết án tử hình, nhưng nhà xã hội học Mahnaz Shirali cho rằng con số thực lớn hơn rất nhiều. Việc hành quyết nhà vô địch trẻ tuổi làm tăng lo sợ của người dân Iran đối với giới trẻ đang đi đầu trong cuộc tranh đấu. Một hiện tượng đáng ngại khác : hơn một chục vụ thanh niên biểu tình tự tử sau khi ra tù. Ông Shirali nghi ngờ họ bị cho dùng ma túy hay đầu độc.

Trung Quốc xuất khẩu công cụ giám sát cho các chế độ đàn áp

Về Châu Á, Le Monde giải thích "Trung Quốc xuất khẩu các công cụ giám sát như thế nào". Từ khoảng 15 năm qua, các nhà sản xuất camera và hệ thống giám sát của Trung Quốc thống trị thị trường thế giới, không ngần ngại bán cho các chế độ đàn áp như Iran, Miến Điện…

Ở Uganda - quốc gia Châu Phi có tiếng về gian lận bầu cử, tham nhũng, bắt cóc các nhà đối lập – các camera Hoa Vi (Huawei) hiện diện tại tất cả các thành phố của nước này, trên tất cả đường phố thủ đô Kampala. Cảnh sát lắp đặt cả trước nhà những người bất đồng chính kiến và các hiệp hội. Theo điều tra của Wall Street Journal, các kỹ sư Hoa Vi còn giúp an ninh Uganda xâm nhập vào nhóm WhatsApp của ca sĩ Bobi Wine, đối lập chính trị với tổng thống.

Không chỉ có Hoa Vi. Hải Khương Uy Thị (Hikvision) ở Hàng Châu đứng đầu thế giới về video giám sát, có doanh số trên 10 tỉ đô la, công ty đứng thứ nhì là Đại Hoa (Dahua) cũng ở Hàng Châu, 5 tỉ đô la. Các doanh nghiệp Trung Quốc chiếm 1/3 trong số 50 công ty hàng đầu thế giới trong lãnh vực này, gây lo ngại vì hầu hết camera an ninh nối với mạng internet và ngày càng đề nghị thêm chức năng nhận diện khuôn mặt. Ở Thượng Hải còn trang bị thêm đèn LED để nhận dạng ban đêm. Được trợ giá ồ ạt, camera an ninh Trung Quốc giá chỉ bằng phân nửa so với các đối thủ. Tuy nhiên gần đây lo ngại bị dọ thám, một số nước phương Tây bắt đầu ngăn cản Trung Quốc xâm nhập thị trường.

Thụy My

Chiến sự tiếp diễn ác liệt tại thành phố Soledar

Thùy Dương, RFI, 12/01/2023

Theo hãng tin AFP hôm 12/01/2023, Mykhaïlo Podoliak, một cố vấn của phủ tổng thống Ukraine, nhận định Bakhmout và Soledar vẫn là hai nơi giao tranh "đẫm máu nhất" từ đầu chiến tranh Ukraine đến nay. Các cuộc giao tranh đang tiếp diễn ở Bakhmout, dù thành phố gần như đã bị phá hủy hoàn toàn. Còn tại Soledar và khu mỏ muối cũ, chiến sự cũng vẫn ác liệt.

Môt binh sĩ Ukraine chỉ về hướng chiến tuyến gần Soledar, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 11/01/2023. AP - LIBKOS

Từ Kramatorsk, đặc phái viên Aabla Jounaïdi và Boris Vichith gửi về bài phóng sự :

Ở phía tây Soledar, có một ngọn đồi mà từ đó có thể nhìn thấy thành phố mỏ phía dưới. Khói bốc lên mù mịt từ nhiều nơi, cho thấy các cuộc giao tranh khốc liệt đang diễn ra với hỏa lực phần lớn là từ các khẩu pháo.

Từ trên đỉnh đồi, Sasha, một binh sĩ thuộc đơn vị thiết giáp, mô tả tình hình với những ngôn từ hoa mỹ : "Chiếm được Soledar chẳng có ý nghĩa gì hết. Bởi vì nếu sau đó tiến ra bên ngoài để hướng tới các vùng lãnh thổ khác, quân của chúng tôi sẽ lộ ra ở không gian trống. Nếu quân Nga tấn công từ các khu mỏ để chiếm Bakhmut, quân chúng tôi sẽ trả giá đắt."

Liệu Soledar sẽ thất thủ hay không ? Đây thực sự không phải là câu hỏi khiến chỉ huy Serhii phải bận tâm nhất vào lúc này. Ở mặt trận phía Bakhmout, quân của ông trấn giữ tuyến phòng thủ trong lúc đang hao mòn sức lực.

Chỉ huy Serhii nói : "Tình hình không ổn định, ngày càng khó khăn hơn. Lực lượng của địch mất đi một số quân thì họ sẽ nhanh chóng thay thế. Nếu chúng tôi tiêu diệt được 100 binh lính, thì ngay tối hôm đó sẽ có 100 lính khác được bổ sung. Chúng tôi phải chiến đấu chống các tù nhân Nga và các đơn vị tinh nhuệ. Trước đây, khi nhiệt độ dịu hơn, mặt đất khiến chúng tôi và họ đều không thể di chuyển. Bây giờ, khi đất đóng băng, các loại xe di chuyển dễ dàng, nhưng việc đào hào và xây nơi trú ẩn lại trở nên khó khăn hơn."

Viên sĩ quan này muốn có thêm nhiều pháo để đẩy lui phòng tuyến của quân địch. Trong bầu không khí băng giá, ở phía bên này của vùng Donbass, các trận giao tranh còn lâu mới lắng xuống.

Hôm qua, lãnh đạo tổ chức lính đánh thuê Wagner, đội quân của Nga đang ở tuyến đầu trong trận chiến này, khẳng định đã kiểm soát được thành phố mỏ, nhưng cũng thừa nhận các trận giao tranh vẫn tiếp diễn tại một số khu vực trong thành phố. Điện Kremlin tỏ ra thận trọng hơn nhiều. Phát ngôn viên phủ tổng thống Nga, Dmitri Peskov, tuyên bố "trước khi công bố chiến thắng, phải chờ các tuyên bố chính thức". Tối hôm qua, tổng thống Ukraine Volodymy Zelensky cũng bác bỏ thông tin Soledar, thành phố 10.000 dân, đã rơi vào tay quân Nga.

Hành lang nhân đạo và trao đổi tù binh : Nga và Ukraine muốn Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian

Các nhà hòa giải nhân quyền Ukraine và Nga, trong cuộc gặp hôm 10-11/01 tại Ankara, đã kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ can thiệp trong vấn đề thiết lập "hành lang nhân đạo" và trao đổi khoảng 40 tù binh của 2 nước. Theo AFP, tổng thống thổ Nhĩ Kỳ Erdogan khẳng định sẵn sàng đảm nhận vai trò này. Đại diện của Nga, Tatiana Moskalkova, nói với báo giới là hai bên đã trao đổi danh sách tù binh và quyết định trao trả cho Ukraine 40 người. Đồng nhiệm Ukraine chưa bình luận về thông tin nói trên.

Thùy Dương

**************************

Wagner khẳng định đã kiểm soát được Soledar

Thanh Phương, RFI, 11/01/2023

Sáng ngày 11/01/2023, lãnh đạo tổ chức bán quân sự Wagner của Nga khẳng định các lực lượng của họ đã giành quyền kiểm soát thành phố Soledar ở miền đông Ukraine, sau những trận giao tranh ác liệt trong tuần này. Ông Evgeny Prigozin nói thêm là các trận chiến trên đường phố tiếp diễn tại thành phố này. 

Ảnh chụp một góc thành phố Soledar, miền đông Ukraine, ngày 05/01/2023. Reuters – Clodagh Kilcoyne

Tuy nhiên, theo hãng tin AFP, hiện chưa thể kiểm chứng được khẳng định nói trên của lãnh đạo Wagner. Prigojine đã đăng một bức ảnh chụp ông trong bộ quân phục, bao quanh là các chiến binh Wagner, nhưng không nói rõ là bức ảnh này được chụp ở đâu.

Về phần mình, Ukraine cho biết quân đội của nước này tiếp tục kháng cự trước những cuộc tấn công vào Soledar, thuộc tỉnh Donetsk, khoảng 15 cây số cách thành phố Bakhmut, thành phố mà quân Nga từ nhiều tháng qua đã cố chiếm giữ. 

Ngoại trưởng Đức thăm Kharkiv

Về tình hình chiến sự tại những nơi khác, tối qua, quân Nga đã oanh kích vào thành phố Kharkiv ở miền đông bắc Ukraine, vài giờ sau khi ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock đến thăm thành phố này, theo lời mời của đồng nhiệm Ukraine Dmytro Kuleba. Trong chuyến thăm này, được giữ kín cho đến phút chót, ngoại trưởng Đức tuyên bố Kiev có thể trông chờ vào "sự đoàn kết" và "sự yểm trợ" của Berlin. Bà Baerbock cũng thông báo một gói viện trợ mới cho Ukraine, bao gồm 20 triệu euro giúp tháo dỡ mìn và 20 triệu giúp phát triển hệ thống Internet Starlink. 

Thật ra, Kiev đòi cung cấp các xe tăng chiến đấu của phương Tây, nhưng Berlin cho tới nay vẫn chưa đáp ứng yêu cầu giao các xe thiết giáp tối tân "Leopard 2".

Canada cấp hệ thống phòng không Mỹ cho Ukraine 

Trong khi đó, thủ tướng Justin Trudeau hôm qua thông báo Canada sẽ mua một hệ thống phòng không của Mỹ để tặng cho Ukraine. Thông báo được đưa ra sau cuộc gặp giữa thủ tướng Trudeau với tổng thống Mỹ Joe Biden tại Mexico.

Đây là hệ thống phòng không NASAMS đầu tiên mà Canada tặng cho Ukraine, trị giá được thẩm định là khoảng 280 triệu euro. Hệ thống này nhằm chống lại các cuộc oanh kích ồ ạt của Nga vào các cơ sở hạ tầng thiết yếu của Ukraine. 

Nhiều nước khác cũng đã cung cấp các hệ thống phòng không cho Kiev, như Hoa Kỳ, Na Uy, Tây Ban Nha, Đức và Pháp. 

Thanh Phương

***************************

Vì sao quân Nga cố chiếm thị trấn Soledar với "bất cứ giá nào" ?

Trọng Thành, RFI, 11/01/2023

Từ nhiều ngày nay, quân đội Nga mở nhiều cuộc tấn công dữ dội nhắm vào thị trấn nhỏ Soledar, thuộc tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine. Hôm 11/01/2022, chỉ huy lực lượng Wagner Nga thông báo đã chiếm được thị trấn Soledar, Kiev ngay lập tức bác bỏ. Vì sao thị trấn, với chỉ 10.000 dân trước chiến tranh này, lại là mục tiêu quân sự quan trọng của quân Nga ?

Tại một đoạn hầm của mỏ muối ở Solodar, tỉnh Donetsk, dưới độ sâu 300 mét. Ảnh chụp một buổi biểu diễn của dàn nhạc giao hưởng Donetsk Philharmonic năm 2007. Associated Press - Anonymous

Bàn đạp bao vây thị xã chiến lược Bakhmut

Đài France 24, hôm 10/01/2023, có bài tổng hợp một số lý do chính cho thấy ý nghĩa chiến lược của thị trấn Soledar đối với Nga. Điểm đầu tiên được các chuyên gia nhấn mạnh là vị trí chiến lược của Soledar cho phép làm bàn đạp tấn công các thành phố lớn của Ukraine thuộc tỉnh miền đông Donetsk. Nhà phân tích quân sự Sim Tack, thuộc Stratfor, công ty chuyên về tình báo địa chính trị, có trụ sở tại Mỹ, nhận định : "Tại miền đông Ukraine, tỉnh Luhansk đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga, nhưng tại tỉnh Donetsk, các thành phố lớn như Sloviansk và Kramatorsk (thuộc miền tây tỉnh Donetsk) hiện vẫn thuộc về Ukraine". Tình báo Anh cũng xác nhận việc chiếm được Soledar cho phép khép chặt vòng vây đối với thị xã chiến lược Bakhmut từ phía bắc, cắt một phần Bakhmut ra khỏi hậu phương Ukraine.

Donetsk là một trong bốn tỉnh của Ukraine, mà điện Kremlin tuyên bố sát nhập kể từ tháng 9/2022, sau các cuộc trưng cầu dân ý bị chính quyền Kiev và các đồng minh lên án. Đối với Moskva, việc kiểm soát Soledar trước hết cho phép củng cố được các vị trí của các lực lượng Nga xung quanh thị xã Bakhmut, cách Soledar khoảng 20 km về phía nam, nơi quân Nga đang cố chiếm lấy từ nhiều tháng nay.

Trên truyền hình Nga hôm qua, ngày 10/01, chỉ huy lực lượng ly khai thân Nga tỉnh Donetsk, Denis Pouchiline, khẳng định việc kiểm soát Soledar sẽ tạo ra được "viễn cảnh thuận lợi" để kiểm soát được Bakhmut, cũng như giúp cho việc tấn công chiếm lĩnh thị trấn Siversk, nằm chếch về phía bắc, cách Soledar khoảng 30 km, nơi quân Nga đã mở nhiều đợt tấn công từ tháng 7/2022 nhưng không thành công.

Hệ thống đường hầm 200 cây số

Soledar vừa có vị trí chiến lược về mặt địa lý và giao thông, nhưng cũng là đầu mối của một hệ thống đường hầm rộng lớn sâu trong lòng đất. Đây là ý nghĩa chiến lược quan trọng thứ hai của thị trấn nhỏ này. Truyền thông Hoa Kỳ dẫn lại nhận định bộ quốc phòng Anh đưa ra hôm qua, 10/01, cho hay mục tiêu của quân Nga là xâm nhập được vào "hệ thống đường hầm bỏ hoang của một mỏ muối, với chiều dài tổng cộng 200 km".

Hệ thống đường hầm 200 km này trải rộng khắp khu vực Bakhmut, cho phép bảo vệ an toàn cho nhiều đơn vị và thiết bị quân sự. Không chỉ là nơi ẩn náu của binh sĩ và phương tiện, hệ thống đường hầm trong các mỏ muối ở Soledar còn "cho phép luồn qua các chiến tuyến của đối phương", và có thể được sử dụng để tấn công tập hậu quân địch, theo tình báo Anh.

Trữ lượng khoáng sản lớn

Thị trấn Soledar còn có thêm một ý nghĩa chiến lược khác với phía Nga, theo viện tư vấn Mỹ Institute for the Study of War (ISW), có trụ sở tại Washington. Lực lượng tiến hành các cuộc tấn công nhắm vào Soledar không phải là quân đội chính quy Nga, mà là các nhóm vũ trang thuộc công ty lính đánh thuê Wagner, Evgueni Prigojine. Theo ISW, cũng như hãng tin Anh Reuters, dẫn lại một nguồn tin từ Nhà Trắng, mục tiêu hàng đầu của ông chủ Wagner khi cố chiếm lĩnh khu vực xung quanh thị xã Bakhmut là nhằm kiểm soát được nhiều khoáng sản rất lớn ở đây. 

Thạch cao, đất sét, đá phấn, và đặc biệt muối, là các khoáng sản chính của Soledar. Trữ lượng muối ở đây được đánh giá đủ khai thác trong 2.000 năm. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh Mỹ (ISW), đây có thể là lý do hàng đầu giải thích cho quyết tâm kiểm soát khu vực này bất chấp các nỗ lực kéo dài, cái giá phải trả là rất lớn.

Lợi ích tuyên truyền

Một động cơ quan trọng khác khiến Nga kiên quyết chiếm được thị trấn Soledar là về mặt truyền thông. Theo chuyên gia quân sự Sim Tack, Nga chắc chắn sẽ phô trương việc chiếm được Soledar như một "chiến thắng lớn". Kể từ tháng 9 đến nay, quân đội Nga liên tục gánh chịu nhiều thất bại lớn. Phải rút gần như hoàn toàn khỏi tỉnh Kharkiv ở đông bắc hồi tháng 9 và hồi tháng 11, phải rút khỏi Kherson, thủ phủ tỉnh Kherson, ở miền nam, tỉnh lỵ duy nhất mà Nga chiếm được của Ukraine kể từ đầu chiến tranh. Hiện tại, theo chuyên gia Sim Tack, Moskva "đang bị sa lầy trong một cuộc chiến dằng dai trên bộ, trong bối cảnh mùa đông bất lợi". Việc giành được thị trấn Soledar sẽ có ý nghĩa lớn với Nga cho việc tuyên truyền.

Đối với quân đội Ukraine thì sao ? Cuộc kháng cự tại thị trấn Soledar có thể là một cơ hội cho phép Ukraine kìm chân và tiêu hao binh lực của đối phương, buộc đối phương tung ra các lực lượng tinh nhuệ bậc nhất. Đài France 24 dẫn lại phát biểu của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, tối ngày 09/01 : "Nhờ sự kháng cự của các binh sĩ của của chúng ta ở đó, ở Soledar, chúng ta đã có thêm được thời gian, và bảo tồn được các lực lượng của Ukraine".

Soledar, nơi kìm chân và tiêu hao quân Nga

Thông báo của lãnh đạo Ukraine được đưa ra đúng vào lúc lực lượng Wagner đang cố đẩy bật quân đội Ukraine khỏi Soledar. Tổn thất về phía Ukraine cũng rất lớn. Theo nguyên thủ Ukraine, "tất cả mọi thứ ở đây đều hoàn toàn bị phá hủy". Tuy nhiên, kẻ địch đã phải trả giá đắt : "Toàn bộ Soledar, tràn ngập xác quân thù, và khắp nơi là dấu vết bom đạn''. Theo chuyên gia Sim Tack, kiểu tấn công mà quân Nga tiến hành nhắm vào Soledar tương tự với cuộc tấn công vào thị xã Popasna, tỉnh Luhansk, mà phía Nga kiểm soát được vào tháng 5 năm ngoái. Chiến dịch này đã khiến Nga phải trả giá đắt. Chuyên gia Sim Tack nhấn mạnh là các phương tiện được huy động tham chiến gần như "bị phá hủy hoàn toàn".

Nếu Soledar thất thủ thì sao ? Đài Pháp France Info, dẫn lại thông tin từ bộ quốc phòng Anh, theo đó, ngay cả trong trường hợp Soledar thất thủ, các hệ quả với thị xã chiến lược Bakhmut là hoàn toàn không có gì là chắc chắn trong tương lai gần. Theo bộ quốc phòng Anh, Bakhmut vẫn còn có thể trông cậy vào "nhiều tuyến phòng thủ sâu và ổn định" và các lực lượng Ukraine vẫn còn "kiểm soát được một số tuyến giao thông huyết mạch".

Kể từ đầu cuộc xâm lăng của Nga tại Ukraine, ngày 24/02/2022, quân đội hùng mạnh của điện Kremlin đã phải gánh chịu hàng loạt tổn thất trước sự kháng cự của quân Ukraine, với sự hậu thuẫn về phương tiện quân sự của Hoa Kỳ và các đồng minh Châu Âu. Tại nhiều nơi, đặc biệt là tỉnh Donetsk, cuộc đọ sức quy mô đã biến thành một cuộc chiến tiêu hao, với tổn thất ngày càng chồng chất với quân đội Nga.

Trận chiến tại Soledar và Bakhmut, tỉnh Donetsk đang diễn ra là một trong các ví dụ tiêu biểu. Đài Europe 1 hôm qua dẫn lại chính phát biểu của ông chủ Wagner, Evgueny Prigozin, trên Telegram. Evgueny Prigozin thừa nhận, "cần phải nói thành thực là quân đội Ukraine đã chiến đấu anh dũng".

Trọng Thành

Vụ tấn công Makiivka : Nga cải cách quân đội không đến nơi đến chốn ?

Minh Anh, RFI, 12/01/2023

Ngày 11/01/2023, Moskva thông báo bổ nhiệm tướng Valeri Guerassimov, tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, làm chỉ huy chiến trường Ukraine, thay ông Sergey Surovikin, được bổ nhiệm vào vị trí này hồi tháng 11/2022. Sự thay đổi này diễn ra sau vố đau "trời giáng" mà quân đội Nga hứng phải vào đêm giao thừa 2022 : Ukraine dùng tên lửa Himars phá tan một điểm tập trung quân ở Makiivka, khiến ít nhất 89 lính Nga thiệt mạng, theo như xác nhận từ Moskva.

Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev, ở giữa, cùng với Giám đốc điều hành Kurganmashzavod Pyotr Tyukov, bên trái Medvedev, thăm Kurganmashzavod, nơi sản xuất loạt xe chiến đấu bộ binh BMP, ở Kurgan, Nga, ngày 11/11/2022. AP - Ekaterina Shtukina

Nếu như con số thương vong vẫn đang gây tranh cãi, do Kiev và các blogger Nga đưa ra con số đến khoảng 400 người chết, thì tất cả – từ phe ủng hộ chiến tranh ở Nga cho đến các nhà quan sát độc lập – đều có chung một nhận xét : Đây là một trong những đòn đánh chết người nhất mà Ukraine giáng vào quân đội Nga kể từ đầu cuộc chiến đến nay.

Quân đội Nga và ba sai lầm sơ đẳng

Sự việc quan trọng đến mức bộ quốc phòng Nga phải chính thức thừa nhận con số thương vong, trong khi chính quyền Nga thường xuyên giảm thiểu, thậm chí phủ nhận hoàn toàn mọi thiệt hại của quân đội Nga. Bộ tham mưu Nga cũng phải phản ứng nhanh do tấn thảm kịch này đã làm dậy sóng các trang mạng xã hội, nhất là những kẻ diều hâu nhất của giới blooger Nga đã nhân cơ hội này gia tăng chỉ trích bộ chỉ huy quân đội Nga.

Theo giải thích của tướng Dominique Trinquand, cựu trưởng đoàn phái bộ quân sự Pháp bên cạnh Liên Hiệp Quốcn trên kênh truyền hình France 5, vụ pháo kích của Ukraine cho thấy rõ tính chất nghiệp dư đến khó hiểu của quân đội Nga, khi chỉ ra ba sai lầm sơ đẳng mà ông cho là lỗi chỉ huy.

"Sai lầm thứ nhất là đã tập trung ngần ấy binh sĩ trong cùng một trại, cách chiến tuyến chỉ có 2 km. Khi quý vị ở vùng chiến sự, việc phân tán lực lượng là điều cần thiết. Sai lầm thứ hai là dùng điện thoại di động. Những tân binh này vẫn tưởng như còn trong đời sống dân sự, rằng họ có thể dùng điện thoại di động. Việc làm này đã tạo ra một cái mốc. Vào thời điểm quý vị tạo ra mốc cắm, thì người ta có thể xác định quý vị đang ở một địa điểm cụ thể nào. Và phía Ukraine đã tỏ ra rất hiệu quả, có khả năng dựa vào những dữ liệu địa lý để có thể phóng đi bốn tên lửa trong vòng hai phút và tiêu diệt. Lỗi thứ ba có thể xảy ra chính là để đạn dược trong tòa nhà, nghĩa là đạn dược và người lẫn lộn trong cùng một chỗ."

Mười tháng gây chiến, cùng với những thất bại liên tiếp, cảnh tan hoang của tòa nhà đóng quân tạm bợ và số binh sĩ thiệt mạng cao chỉ trong một đòn đánh thật là thảm khốc. Cảnh tượng này còn gây ấn tượng hơn khi nó tương phản hoàn toàn với hình ảnh một đội quân Nga ngày đầu cuộc chiến : Một đội quân hùng mạnh 100 ngàn quân, dưới sự yểm trợ của 4.000 chiếc xe tăng ào ào tấn công Ukraine. Giới chuyên gia Pháp khi ấy bình luận, quân đội Nga đã "lột xác" sau 15 năm cải cách và hiện đại hóa.

Nga cải cách quân đội không đến nơi đến chốn ?

Với những thất bại quân sự liên tiếp gần đây, tổng thống Nga Vladimir Putin chợt nhận ra rằng công cuộc cải cách quân đội mà ông tiến hành từ năm 2008, và từ sau chiến dịch quân sự ở Gruzia đã hoàn toàn không mang lại kết quả, theo như nhận định từ nhà nghiên cứu về Nga, Tatiana Kastouéva-Jean, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI), trên đài truyền hình France 5 :

"Tôi nghĩ là tổng thống Nga đã mong đợi điều tốt hơn từ quân đội, từ cơ cấu, bộ chỉ huy, từ những loại vũ khí ma thuật nổi tiếng mà ông Putin đã cho phô bày hồi tháng 3/2018, như các loại vũ khí siêu thanh, xe tăng Armata đời mới nhất… Những thứ vũ khí được ông nhiều lần nhắc đến cuối cùng rồi không thể sản xuất hàng loạt. Thay vào đó là Nga đang nâng cấp những đời xe tăng cũ thời Xô Viết như các chiếc T-62 và T-72. Vì vậy, vẫn còn có nhiều vấn đề mà phần lớn liên quan đến tham nhũng. Người dân Nga giờ phát hiện ra rằng sức mạnh của quân đội Nga có những giới hạn."

Hơn nữa, những yếu kém của ban chỉ huy là cố hữu trong quân đội Nga. Tướng Dominique Trinquand lưu ý quân đội Nga vốn dĩ đã có rất ít sĩ quan cấp dưới, vậy mà nhiều người trong số họ đã tử trận ngay trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến. Về điểm này, giảng viên Anna Colin Lebedev, trường đại học Paris Nanterres, chuyên gia về Ukraine và Nga hậu Xô Viết, trên đài phát thanh France Culture, khi nói về tình trạng bạo lực, nạn "ma cũ ăn hiếp ma mới" trong quân đội Nga, đánh giá đây còn là một trong số các thất bại trong công cuộc cải cách quân đội Nga :

"Quả thật đã có một sự thay đổi về nạn bạo lực và cách thức tổ chức các đội quân. Một trong số các ý định cải cách do vị bộ trưởng quốc phòng tiền nhiệm của ông Sergey Choigu, là muốn thành lập một hàng ngũ hạ sĩ quan. Việc bãi bỏ bộ phận này vào cuối thời kỳ Xô Viết đã dẫn đến tình trạng giữa lớp sĩ quan và các tân binh, không có người nào để ra lệnh cụ thể cho các đội quân trên địa bàn. Hơn nữa, tình trạng bạo lực giữa các tân binh còn là một cách thức quản lý trật tự trong nội bộ các lực lượng, nguồn nhân lực, và kiểm soát các đội quân. Tình trạng này không những được dung thứ, mà còn được khuyến khích ở một hình thức nào đó."

Đây cũng chính là điểm tạo nên sự khác biệt giữa quân đội Ukraine, được cho là "yếu thế" hơn và quân đội Nga, vốn dĩ có một nguồn ngân sách đứng hàng thứ tư trên thế giới, theo như đánh giá của tướng Dominique Trinquand :

"Năm 2014, quân đội Ukraine đã được cải cách. Vị tổng tham mưu trẻ tuổi đã cho thay toàn bộ những người đứng đầu các bộ tham mưu. Ông ấy đã có được một bộ tham mưu hết sức mới. Khi tôi đến Ukraine trong những năm 2000, quân đội nước này lúc đó còn mang nặng hình thức Xô Viết. Sau năm 2014, mọi thứ đã được thay đổi. Họ có nhiều người trẻ tuổi, có khả năng thay đổi cách thức tác chiến khi học hỏi từ Mỹ, Canada, Anh, thông qua sự hiện diện đông đảo của nhiều sĩ quan kết nối, nhiều chương trình hợp tác khắp nơi. Sự thay đổi này, có từ năm 2014, giờ đang cho kết quả trên phương diện năng lực phản ứng ở cả cấp thấp nhất, trong khi phía Nga hầu như phải đợi quyết định đến từ điện Kremlin. Ở đây, có một sự cứng nhắc và do vậy khó thể phản ứng."

"Công nghệ quân sự Nga chỉ là một huyền thoại" ?

Đương nhiên, đòn đánh này của Ukraine đã làm bùng lên những tranh cãi gay gắt ở Nga. Viện Nghiên cứu Chiến tranh của Mỹ (ISW) tiết lộ, nhiều tổ chức thân điện Kremlin và giới blogger quân sự Nga nhấn mạnh đến "năng lực của Ukraine khai thác những thao tác yếu kém trên phương diện an ninh của các chiến dịch quân sự tại các đường chiến tuyến".

Sự việc làm lộ rõ thêm một lỗ hổng khác trong quân đội Nga, mà trước cuộc chiến từng được mô tả như là một trong số các quân đội hùng mạnh nhất thế giới. Khi gây chiến với Ukraine, Nga lần lượt phơi bày những yếu kém, từ mặt hậu cần, tình báo thiếu hiệu quả, chỉ huy rời rạc, trang thiết bị cũ kỹ, cho đến thiếu phối hợp liên quân. Cái chết của một tướng Nga ngay từ đầu cuộc xung đột đã từng bị quy cho việc trang thiết bị viễn thông cồng kềnh trong chiến xa, cho phép Ukraine xác định được sự hiện diện của vị tướng lĩnh này.

Sự lơ là này của một bộ phận sĩ quan Nga lại càng thêm khó hiểu, khi mà quân đội Nga cũng đã từng mắc phải những sai lầm tương tự vào đầu cuộc chiến. Xu hướng đăng ảnh của họ trên các mạng xã hội hay dùng các ứng dụng như Tinder cho phép định vị đã cung cấp nhiều thông tin quý giá về đà tiến quân của Nga.

Đòn đánh ở Makiivka đã cho thấy rõ một sự khác biệt đến ngạc nhiên về công nghệ của Nga. Chuyên gia về viễn thông tại Pháp Stephane Dubreuil, khi trả lời phỏng vấn AFP, khẳng định "công nghệ quân sự Nga chỉ là một huyền thoại". Ngay từ đầu cuộc xung đột, phía Nga đã sử dụng các loại điện thoại mã hóa, nhưng thường xuyên gặp trục trặc bởi vì đó là đời điện thoại cũ của từ những năm 1980, 1990. Và chính việc sử dụng điện thoại dân sự đã cho phép Ukraine xác định vị trí của nhóm lính Nga trong khu vực. Chuyên gia Stephane Dubreuil giải thích :

"Khi quý vị có một chiếc điện thoại cầm tay, quý vị có một con chip của nhà khai thác mạng. Con chip nhà mạng này chứa đựng nhiều thông tin, trong đó có hai thông tin quan trọng : Nhà khai thác mạng và nước xuất xứ. Nếu tôi là người Nga và tôi đi vào Ukraine, rồi tôi bắt đầu liên lạc trên mạng viễn thông của Ukraine, nhà mạng sẽ biết ngay rằng con chip này là không phải ở đây, mà đến từ một nước khác. Do vậy, đây là khả năng thứ nhất. Điểm thứ hai, chính việc định vị cho phép biết được vị trí của một người nào đó, thậm chí cả việc họ đến từ nước nào, do có rất nhiều thông tin trên mạng."

Từ những quan sát trên, tướng Dominique Trinquand trên kênh truyền hình France 5, đưa ra một kết luận : Quân đội Nga không được chuẩn bị để gây chiến !

"Xin lưu ý một điểm : Ngày 24/02/2022, tất cả những gì đang diễn ra hiện nay là không được dự trù tới. Quân đội lẽ ra không để đi gây chiến. Họ nghĩ rằng sẽ có việc lật đổ chính phủ Ukraine với một cuộc diễu binh mừng chiến thắng tại Kiev mà không vấp phải sự phản kháng nào.

Quân đội không hề được chuẩn bị cho chiến tranh. Họ được chuẩn bị cho những cuộc thao dượt quen thuộc, hay cho các cuộc diễu binh trên Quảng Trường Đỏ. Từ năm 2008, quân đội Nga chẳng được thay đổi ngoại trừ hàng ngũ cấp cao. Các lực lượng hạt nhân và công nghệ được thay đổi, nhưng bản thân quân đội thì không. Và do vậy, quân đội Nga không có khả năng gây chiến tranh."

Minh Anh

Nguồn : RFI, 12/01/2023

****************************

Chiến tranh Ukraine : Nga thay thế tư lệnh "chiến dịch đặc biệt"

Trọng Thành, RFI, 12/01/2023

Đúng vào lúc chiến sự diễn ra dữ dội tại vùng Donbass, miền đông Ukraine, hôm 11/01/2023 chính quyền Nga quyết định thay tư lệnh "chiến dịch quân sự đặc biệt". Tướng Valeri Guerassimov, tổng tham mưu trưởng Quân đội, thay thế tướng Sergey Surovikin, vừa được bổ nhiệm cách đây ba tháng.

Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nga, tướng Valery Gerasimov (phải) cùng với tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự cuộc họp với các sĩ quan quân đội cấp cao ở Moskva (Nga) ngày 21/12/2022. AP - Mikhail Kuravlev

Theo dự đoán của Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, trụ sở tại Washington, việc tổng tham mưu trưởng được bổ nhiệm chỉ huy trực tiếp chiến dịch tại Ukraine cho thấy chính quyền Nga có thể chuẩn bị có một nỗ lực quân sự lớn, mở lại các đợt tấn công quy mô trong năm nay. Chiến tranh kéo dài, thế trận giằng co trên chiến trường Ukraine khiến phe chủ trương cứng rắn hơn với Ukraine chỉ trích ngày càng mạnh mẽ tổng thống Putin và bộ quốc phòng.

Việc điện Kremlin bổ nhiệm tổng tham mưu trưởng làm tư lệnh chiến dịch cho thấy chính quyền Putin đang đối mặt với áp lực lớn trong nội bộ, theo nhận định của thông tín viên Anissa el Jabri tường trình từ Moskva : 

Đối với nhiều nhà bình luận, đây là một món quà tẩm độc hơn là một sự thăng thưởng. Tẩm độc bởi những trông đợi của tổng thống Putin là quá lớn. Chiều hôm qua, 11/01, đích thân tổng thống Nga tỏ ra mất kiên nhẫn, trong một cuộc họp trực tiếp với các thành viên chính phủ, được truyền hình.

Tổng thống Vladimir Putin đã khiển trách phó thủ tướng Denis Manturov. Theo ông Putin, quan chức này là thủ phạm của việc đơn đặt hàng của chính quyền về phi cơ quân sự đã bị chậm trễ. Trước đó, hai thủ lĩnh quân sự Nga Ramzan Kadyrov et Evgeny Prigozin cũng đã từng chỉ trích việc này, với những lời lẽ rất cứng rắn.

Với việc nhân vật rất gần gũi với bộ trưởng quốc phòng vào cương vị này, phe của bộ trưởng quốc phòng Shoigu đã trở lại. Tuy nhiên, theo nhiều thông tin bên lề, bản thân bộ trưởng quốc phòng cũng không chắc chắn sẽ tại vị. Theo thông báo chính thức, việc bổ nhiệm nói trên đặc biệt liên hệ với "đòi hỏi tiến hành một sự phối hợp mật thiết hơn giữa các lực lượng trong quân đội". Đây có thể coi là một thú nhận ngầm về việc thiếu phối hợp trước đó, và giờ là lúc phải kiểm soát trở lại.

Nhìn chung, việc bổ nhiệm này cũng có thể là dấu hiệu báo trước về một giai đoạn mới của xung đột. Sau một giai đoạn tương đối bình ổn tại mặt trận, với việc xây dựng hệ thống công sự, củng cố các vị trí phòng thủ, đã đến lúc quân Nga phản công. Khoảng một nửa trong số lực lượng quân nhân mới được động viên hồi mùa thu, với 150.000 người, hiện vẫn chưa vào cuộc". 

Putin ân xá tù nhân để công ty Wagner có thêm lính

Tổng thống Nga một mặt đưa bộ quốc phòng trở lại vị trí trung tâm trong chiến dịch quân sự tại Ukraine, mặt khác có các động thái ưu ái với lực lượng vũ trang tư nhân thuộc công ty Wagner của Evgeny Prigozin. Vẫn theo ISW, hôm qua, ông Putin có thể đã ban hành lệnh ân xá bí mật và chính sách ưu đãi đối với nhiều tù nhân Nga, cho phép họ tham gia các hoạt động quân sự của công ty Wagner tại Ukraine, theo thông tin từ thành viên Hội đồng Nhân quyền Nga Eva Merkacheva với hãng tin Nga RIA Novosti hôm 09/01. Công ty lính đánh thuê Wagner hiện là một lực lượng chủ lực của quân Nga trong các trận chiến đẫm máu tại thị trấn Soledar và thị xã Bakhmut.

Trọng Thành