Đại dịch Covid-19 không tạo ra những cơ hội mới cho Bắc Kinh tại Biển Đông, mà thực chất Trung Quốc chỉ tiếp tục thực hiện chiến lược lâu nay của mình.

Tập Cận Bình phát biểu trước lực lượng hải quân Trung Quốc - Ảnh minh họa

Biển Đông ngày càng dậy sóng. Tháng trước, Trung Quốc bắt đầu tiến hành thăm dò địa chất trong Vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia (EEZ), và một tàu đánh cá của Việt Nam đã bị đâm chìm gần khu vực Quần đảo Hoàng Sa sau khi đối đầu với một tàu hải cảnh của Trung Quốc.

Một loạt phân tích gần đây đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc đang lợi dụng những cơ hội mà đại dịch Covid-19 tạo ra để cải thiện vị thế của nước này ở Biển Đông, trong khi các quốc gia khác bị sao nhãng hoặc không thể phản ứng lại Trung Quốc. Ẩn ý quan trọng đằng sau những tuyên bố như vậy là : nếu không có đại dịch, Trung Quốc có thể sẽ hành động khác và có lẽ sẽ kiềm chế hơn.

Chiến lược Biển Đông của Trung Quốc không thay đổi

Trước khi đại dịch bùng phát, những động thái gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông là nhằm tìm cách khẳng định các quyền lợi lịch sử của nước này tại vùng biển trên. Tuy nhiên, quan điểm về quyền lợi lịch sử của Bắc Kinh xung đột với định nghĩa về vùng EEZ theo Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS), trong đó quy định các quốc gia ven biển có quyền chủ quyền đối với những nguồn tài nguyên nằm trong khu vực rộng 200 hải lý tính từ đường bờ biển của quốc gia đó. Năm 2016, Tòa trọng tài thường trực (PCA) giải quyết vụ việc do Philippines khởi kiện đã ra phán quyết rằng bất kể tuyên bố nào về quyền lợi lịch sử ở Biển Đông (ám chỉ "đường chín đoạn" trên các bản đồ của Trung Quốc) đều vô giá trị.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã chỉ trích Trung Quốc không tôn trọng sự toàn vẹn lãnh thổ của các nước láng giềng. Vậy câu chuyện ở đây là gì ?

Khi bác bỏ phán quyết của tòa PCA, Bắc Kinh lại càng quyết tâm hành động hơn bằng cách đưa ra một tuyên bố hiếm thấy để công khai khẳng định rằng "Trung Quốc có các quyền lợi lịch sử ở Biển Đông". Mặc dù Bắc Kinh vẫn chưa xác định nội hàm của những quyền lợi lịch sử này, song theo một nhà phân tích đáng tin cậy của Trung Quốc, có thể chúng bao gồm "quyền đánh bắt cá, quyền đi lại hàng hải và các quyền được ưu tiên khi khai thác các nguồn tài nguyên".

Để khẳng định các quyền lợi lịch sử này, trong những năm qua, Trung Quốc sử dụng ba căn cứ tác chiến tiền phương lớn mà nước này đã tạo ra trên các bãi đá ngầm ở Quần đảo Trường Sa thông qua hoạt động cải tạo quy mô lớn năm 2014-2015, nhằm tăng cường sự hiện diện và triển khai sức mạnh tại những vùng biển này.

Những tranh cãi gần đây nhất đã có từ trước khi đại dịch bùng phát

Tháng 12/2019, Bắc Kinh và Jakarta đã trực tiếp đối đầu nhau khi một đội tàu cá của Trung Quốc hoạt động gần đảo Natuna của Indonesia ở cực Tây Nam của Biển Đông. Tình thế đối đầu này kéo dài tới cuối tháng 1/2020, với việc các tàu hải cảnh của Trung Quốc hộ tống các tàu cá của nước này và các lực lượng vũ trang của Indonesia cùng thể hiện quyết tâm bảo vệ chủ quyền của mình.

Cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Indonesia chỉ là ví dụ mới đây nhất cho thấy có một cuộc cạnh tranh kéo dài hơn liên quan tới việc đánh bắt cá ở vùng biển này, vốn bắt đầu gia tăng từ năm 2016. Trung Quốc coi khu vực đó là ngư trường truyền thống của nước này. Tuy nhiên, vùng biển này nằm trong EEZ của Indonesia, điều đó có nghĩa rằng Jakarta có quyền chủ quyền duy nhất đối với các nguồn tài nguyên ở khu vực này theo quy định của luật pháp quốc tế.

Đợt đánh bắt cá mùa Xuân thường châm ngòi những căng thẳng mới

Ngày 2/4, một tàu cá của Việt Nam đang hoạt động gần đảo Phú Lâm thuộc Quần đảo Hoàng Sa thì bị đâm chìm sau khi đụng độ với một tàu hải cảnh của Trung Quốc. Việt Nam tuyên bố chủ quyền đối với khu vực Quần đảo Hoàng Sa - vốn đang bị Trung Quốc chiếm đóng kể từ năm 1974. Những thảm kịch kiểu như vậy thường xảy ra ở khu vực xung quanh quần đảo này, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm của mùa đánh bắt cá mỗi khi vào Xuân. Ví dụ, tháng 3/2019, một tàu cá khác của Việt Nam đã bị đâm chìm vì đụng độ với một tàu thực thi pháp luật của Trung Quốc gần Đá Lồi. Vụ đụng độ mới nhất hồi tháng trước phản ánh những biến động có tính chu kỳ giữa Việt Nam và Trung Quốc ở khu vực này, và quyết tâm đáp trả một cách cay nghiệt của Bắc Kinh.

Trung Quốc cũng can thiệp vào hoạt động khai thác dầu khí của các nước khác

Cũng trong tháng 4, tàu Hải dương Địa chất 8 - một tàu thăm dò địa chất của Trung Quốc - bắt đầu hoạt động trong EEZ của Malaysia với sự bảo vệ của các tàu hải cảnh nước này. Đây không phải là nỗ lực mới của Bắc Kinh nhằm khẳng định chủ quyền đối với nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt. Năm 2017 và 2018, Trung Quốc từng gây sức ép nhằm buộc Việt Nam chấm dứt các hoạt động khai thác gần Bãi Tư Chính. Năm 2019, Trung Quốc đã điều các tàu hải cảnh đi tuần tra xung quanh, và đôi lúc quấy rối các hoạt động khoan thăm dò trong EEZ của Việt Nam và Malaysia. Trên thực tế, chính tàu Hải dương Địa chất 8 này đã từng tiến hành thăm dò bên trong vùng EEZ của Việt Nam từ đầu tháng 7 tới cuối tháng 10/2019.

Một nhân tố khác đó là việc Malaysia tăng cường các hoạt động khai thác dầu mỏ và khí đốt kể từ mùa Thu năm ngoái. Tháng 10/2019, giàn khoan West Capella của Công ty dầu khí quốc doanh Petronas của Malaysia đã bắt đầu hoạt động ở nhiều lô dầu trong vùng EEZ và thềm lục địa của Malaysia. Tháng 12/2019, Malaysia đã đệ trình lên Liên hợp quốc yêu cầu xin công nhận thềm lục địa mở rộng ở vùng trung tâm của Biển Đông, theo đó bao phủ vùng đáy biển của toàn bộ khu vực Quần đảo Trường Sa và trực tiếp thách thức các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.

Phản ứng của Trung Quốc cũng giống với phản ứng của nước này đối với Việt Nam hồi năm 2019. Bắt đầu từ tháng 12/2019, các tàu hải cảnh của Trung Quốc tuần tra xung quanh giàn khoan West Capella, và đôi khi còn hăm dọa các tàu dịch vụ. Sau đó, đến giữa tháng 4/2020, tàu Hải dương Địa chất 8 của Trung Quốc bắt đầu hoạt động khảo sát trong EEZ của Malaysia, gần nơi West Capella đang khoan thăm dò.

Cũng trong tháng 4, Bộ Dân chính Trung Quốc tuyên bố thành lập hai quận hành chính mới ở cái được gọi là thành phố Tam Sa - được Bắc Kinh thành lập năm 2012 để quản lý các đảo và vùng biển ở Biển Đông. Đặt trên đảo Phú Lâm, "quận Tây Sa" sẽ quản lý Quần đảo Hoàng Sa cũng như bãi ngầm Macclesfield và bãi cạn Scarborough. Đặt trên Đá Chữ Thập, "quận Nam Sa" sẽ quản lý quần đảo Trường Sa. Mặc dù có thể là điển hình của chủ nghĩa cơ hội, song có vẻ như Bắc Kinh thành lập hai quận mới này để thể hiện rằng "quyết tâm và ý chí bảo vệ chủ quyền lãnh thổ là điều không thể lay chuyển".

Liệu sẽ có thêm những động thái như vậy ?

Xem xét tổng thể, những động thái của Trung Quốc ở Biển Đông phản ánh sự tiếp nối của các hành động trước đó, không phải là chủ nghĩa cơ hội. Tương tự như vậy, bất chấp đại dịch Covid-19, những gì mà Mỹ đang làm hiện nay tại khu vực cũng phản ánh một sự tiếp nối. Kể từ tháng 1/2020, Hải quân Mỹ đã triển khai 4 chiến dịch tự do hàng hải xung quanh quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Và Hải quân Mỹ cũng công bố việc các tàu chiến của Mỹ đã 3 lần qua lại khu vực Eo biển Đài Loan vào tháng 1, tháng 2 và tháng 4/2020. Cả hai động thái này dường như phù hợp với nhịp độ hoạt động của Mỹ tại khu vực trước khi đại dịch xảy ra.

Vậy điều gì giải thích cho những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông trong bối cảnh đại dịch đang hoành hành ? Trung Quốc có thể coi việc thúc đẩy những tuyên bố chủ quyền của họ quan trọng hơn việc tạm dừng lại để tập trung vào đối phó với đại dịch hay cải thiện quan hệ với các nước khác. Ngoài ra, do tư duy chiến lược của Trung Quốc luôn cân nhắc sự tương quan giữa bạo loạn ở trong nước với các thách thức ở bên ngoài, nên các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể đã cho rằng bất cứ việc tạm dừng hành động ở Biển Đông có thể sẽ phát đi tín hiệu thể hiện sự yếu đuối hay sự thay đổi giới hạn đáy của Bắc Kinh trong vấn đề Biển Đông.

M. Taylor Fravel

Nguyên tác : Does the global pandemic open new South China Sea opportunities for Beijing ? Not really, The Washington Post, 07/05/2020

Minh Anh giới thiệu

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 07/06/2020

M. Taylor Fravel, Giáo sư Khoa học Chính trị, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu An ninh tại Viện Công nghệ Massachusetts. Bài viết được đăng trên The Washington Post.

Virus corona : Trung Quốc lại lấn át ở Biển Đông, Việt Nam còn trông đợi Mỹ được không ?

Mỹ Hằng, BBC, 30/03/2020

Trong lúc dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, Trung Quốc triển khai nhiều hoạt động mới ở Biển Đông ngay sau khi tuyên bố giải quyết xong ổ dịch Vũ Hán.

Quân đội Hoa Kỳ tập trận tái chiếm biển dảo trên Thái Bình Dương - Ảnh minh họa

Việt Nam có thể làm gì trong tình thế này khi cũng đang gồng mình chống dịch và liệu đồng minh Mỹ có đóng góp vai trò gì giúp Việt Nam khi cường quốc này vừa trở thành nước dẫn đầu thế giới về số ca lây nhiễm ?

Khai thác khí tự nhiên trên Biển Đông

Trung Quốc biến cải một bãi đá trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam thành một đảo nhân tạo - Ảnh minh họa 

Mới đây nhất, ngày 26/3, Trung Quốc đã khai thác 861.400 mét khối khí tự nhiên từ khí metan, trong một tháng sản xuất thử nghiệm ở Biển Đông, truyền hình nước này đưa tin.

Giới chức năng lượng Trung Quốc phát biểu rằng đây là bước quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa khí metan.

Metan đã được xác định là một nguồn khí đốt mới tiềm năng cho Trung Quốc và Biển Đông được cho là có chứa một số lượng khí metan dồi dào nhất trên thế giới.

Đem tàu và máy bay đến Biển Đông

Không quân Trung Quốc diễn tập trên bầu trời quần đảo Trường Sa của Việt Nam - Ảnh minh họa 

Trung Quốc đã đưa máy bay quân sự tới Biển Đông để diễn tập trong tháng này ở Biển Đông, dường như để đáp trả các cuộc tuần tra qua khu vực này của các tàu chiến Mỹ, theo truyền thông Trung Quốc.

Mới hồi tháng Hai, tàu sân bay USS Theredore Roservelt cập cảng Đà Nẵng của Việt Nam, một động thái được cho là nhằm tăng cường quan hệ Mỹ-Việt, khẳng định sự hiện diện của Mỹ ở Biển Đông, nhưng đã khiến Trung Quốc tức giận.

Tiếp đến, đầu tháng Ba, tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS McCampbell của Mỹ đã đi vào Biển Đông để thể hiện rằng đây là tuyến đường thủy quốc tế mở thay vì nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc, theo Reuters.

Đáp lại, giữa tháng Ba, Trung Quốc tập trận chungvới Campuchia trên Biển Đông mặc dù có nguy cơ khiến Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác phẫn nộ.

Khánh thành hai trạm nghiên cứu ở Biển Đông

Trung Quốc cũng mới đưa vào hoạt động hai trạm nghiên cứu trên Đá Subi và Đá Chữ Thập ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Hai cơ sở này sẽ theo dõi, đo đạc các thay đổi về sinh thái địa chất, môi trường tại các vùng biển này.

Hai cơ sở này được cho là cùng tổ hợp với một trung tâm nghiên cứu của Trung Quốc xây dựng trước đó ở Đá Vành Khăn ở Trường Sa.

Mỹ lo Covid-19 nên'không giúp được gì' ?

Chiến đấu cơ sẵn sàng can thiệp trên Hàng không mẫu hạm Mỹ Theodore Roosevelt - Ảnh minh họa 

Nhưng chính phủ Hoa Kỳ, trong khi đang phải chống chọi với sự lây lan chóng mặt của Covid-19, không giúp đỡ gì các nước Châu Á khác chống lại Trung Quốc về lâu dài như đã từng trong quá khứ, theo các nhà phân tích trên VOA.

Theo Giáo sư Carl Thayer thì Mỹ không cho thấy vai trò lãnh đạo, và đó là một khoảng trống để Trung Quốc nhảy vào.

Mới hồi tháng Hai, một sự kiện được Việt Nam chào đón long trọng là việc tàu sân bay Theodore Roosevelt cập cảng Đà Nẵng. Theo các nhà phân tích, việc này cho thấy Việt Nam ủng hộ sự hiện diện của hải quân Mỹ. Và rằng ,Việt Nam hy vọng rằng việc tăng cường quan hệ quốc phòng với Mỹ sẽ ngăn chặn Trung Quốc tiếp tục bắt nạt.

Thế nhưng giới phân tích cho rằng mối liên minh này không thể kéo dài lâu.

Việt Nam và Mỹ 'không tin nhau' ?

Để chống lại sự đe dọa của Trung Quốc, chiến lược của Mỹ là củng cố các cam kết về quan hệ đối tác và đồng minh đã có, đồng thời mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ với các đối tác mới cùng chia sẻ quan điểm về tôn trọng chủ quyền, công bằng thương mại và luật quốc tế, theo phân tích của tác giả Mark J. Valencia trên SCMP.

Trung Quốc coi khoảng 90% Biển Đông là của nước mình - nơi các nước khác cũng khẳng định chủ quyền như Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam.

Trung Quốc đã xây nhiều đảo nhỏ tại đây cho mục đích quân sự. Các tàu bảo vệ bờ biển của Trung Quóc định kỳ đi qua vùng viển mà các quốc gia khác khẳng định chủ quyền.

Chiến lược này nhằm thực hiện tầm nhìn vĩ đại của Mỹ về một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở, bao gồm tự do hàng hải, tôn trọng luật pháp, tôn trọng chủ quyền, doanh nghiệp tư nhân và thị trường mở...

Do tranh chấp trên Biển Đông với Trung Quốc, từ lâu các nhà quan sát đã cho rằng Việt Nam là một nước chống Trung phò Mỹ mạnh mẽ nhất trong toàn khối ASEAN.

Thế nhưng, thực tế là Việt Nam không chia sẻ nguyên lý cốt lõi của một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở - tự do hàng hải cho các tàu chiến.

Việt Nam từ lâu đã có những chính sách hạn chế cho tàu chiến đi vào lãnh hải của mình - tương tự như Trung Quốc. Đặc biệt, Việt Nam có cả đường lãnh hải cơ sở và các nước phải được phép của Việt Nam mới được vượt qua các đường cơ sở này, theo ông Mark J. Valencia - nhà phân tích chính sách hàng hải, nhà bình luận chính trị và nhà tư vấn chính sách Châu Á nổi tiếng.

Do đó, việc Hoa Kỳ đưa các tàu chiến đi vào trong vùng lãnh hải xung quanh Hoàng Sa không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn vào Việt Nam.

Hơn nữa, Hoa Kỳ không công nhận các yêu sách của Việt Nam đối với các thực thể nằm dưới mực thủy triều ở Trường Sa, đồng thời phản đối việc quân sự hóa của Việt Nam, cũng giống như với Trung Quốc.

Sự va chạm trong các diễn giải và các chính sách pháp lý liên quan đến tự do hàng hải là biểu tượng cho sự lệch tông mang tính chiến lược cơ bản giữa Mỹ và Việt Nam.

Ngoài ra, dù chống Trung, Việt-Trung lại có mối quan hệ khăng khít giữa hai đảng, và về kinh tế.

Việt Nam cũng luôn kiên định chính sách 'ba không' - không tham gia vào các liên minh quân sự, không có căn cứ quân sự nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam và không phụ thuộc vào một quốc gia để chống lại một quốc gia khác.

Không có điểm chung về văn hóa, ý thức hệ, hệ thống chính trị hay thế giới quan - ngoại trừ mối đe dọa của Trung Quốc. Đó là bản chất của mối quan hệ chiến lược Việt -Mỹ, vẫn theo tác giả Mark J. Valencia.

Trên thực tế, Việt Nam và Mỹ không tin nhau - vì những lý do chính đáng và từ cả hai phía - và điều đó khiến cho việc xây dựng một mối quan hệ chiến lược vững chắc và lâu dài giữa hai bên là không thể, Tiến sỹ Mark J. Valencia bình luận.

Mỹ Hằng

Nguồn : BBC, 30/03/2020

*********************

Trung Quốc khai thác lượng khí băng lớn kỷ lục ở Biển Đông

Chi Mai, VNTB, 30/03/2020

Bắc Kinh có thể đẩy mạnh tập trận ở Biển Đông trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với quân đội Mỹ

Trung Quốc  vừa đưa vào hoạt động 2 trạm nghiên cứu trên đá Xu Bi và đá Chữ Thập  (ảnh) thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Không quân và hải quân Trung Quốc đang theo dõi sát sao quyền tự do hàng hải của Hoa Kỳ ở Biển Đông trong khi cả hai vẫn còn phải đang lo chống lại đại dịch virus corona.

Quân đội Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đẩy mạnh các cuộc tập trận trong khu vực để tăng cường huấn luyện chiến đấu. Cuộc tập trận gần nhất là vào ngày 10/3 mô phỏng cuộc đối đầu trực diện với máy bay và tàu chiến nước ngoài xâm lược Biển Đông.

Các cuộc tập trận của Trung Quốc diễn ra cùng ngày với tàu USS McCampbell đang tiến hành một hoạt động tự do hàng hải lần thứ hai của Hải quân Hoa Kỳ trong năm nay khi tàu này tiến gần đến Quần đảo Hoàng Sa nơi Trung Quốc và Việt Nam cùng tuyên bố chủ quyền.

Căng thẳng Mỹ Trung đã gia tăng trong những tháng gần đây. Hồi tháng 2, Hải quân Mỹ cho biết một khu trục hạm Trung Quốc đã rọimột tia laser vào máy bay do thám P-8A Mỹ trong trên vùng biển quốc tế cách tây Guam 610km (380 dặm) vì Trung Quốc cho rằng Mỹ đã lạm dụng quyền tự do hàng hải theo luật pháp quốc tế.

Ở Biển Philippines, các tàu chiến của Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ do tàu USS Theodore Roosevelt dẫn đầu đã thực hiện một loạt cuộc tập trận trong những tuần gần đây.

Kể từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào cuối năm 2012, Bắc Kinh đã chi hàng nghìn tỷ nhân dân tệ để xây dựng tám hòn đảo nhân tạo, và hơn hai chục tiền đồn đảo xung quanh các rạn san hô và đảo nhỏ trong khu vực tranh chấp chủ quyền với Philippines, Việt Nam, Malaysia, Brunei và Đài Loan.

Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đã cố gắng mở rộng sự hiện diện quân sự của họ trong khu vực nhưng cả hai đã rất thận trọng vì không bên nào muốn tạo ra xung đột quân sự thực sự.

Vì vậy Hải quân Hoa Kỳ chỉ đi lại nhiều ở vùng Biển Philippines và Eo biển Đài Loan vì Washington nhận ra rằng Bắc Kinh chịu để mất Đài Loan.

Bắc Kinh khoe hai thác được khối lượng khí đốt lớn kỷ lục thế giới ở Biển Đông

Hôm thứ Năm truyền thông Trung Quốc đưa tin Trung Quốc đã khai thác 861.400 mét khối khí đốt tự nhiên từ khí mêtan,hay băng cháy trong một tháng khai thác thử nghiệm ở Biển Đông.

Khí băng được khai thác từ độ sâu khoảng 1.225 mét tại một khu tranh chấp ở Biển Đông nơi được cho là có trữ lượng khí băng hứa hẹn nhất thế giới và Trung Quốc đã xác định đá băng cháy dễ cháy là một nguồn khí tiềm năng mới.

Thông báo của Trung Quốc được đưa ra để đáp trả vụ thử tên lửa bắn đạn thật của Hải quân Hoa Kỳ tại Biển Philippines gần đó vào tuần trước

Thử nghiệm này được coi là một bước quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa khí mêtan dựa một nền tảng kỹ thuật vững chắc để khai thác thương mại,Trung Quốc đã áp dụng một kỹ thuật khoan giếng ngang mới nhất và đã khai thác được lượng khi băng lớn nhất thế giới.

Trung Quốc lần đầu tiên tiến hành khai thác khí thử nghiệm khí băng metan hydrat ở Biển Đông vào năm 2017. Trong khoảng thời gian 60 ngày, Trung Quốc đã khai thác được 300.000 mét khối khí đốt tự nhiên.

Là quốc gia nhập khẩu dầu và khí đốt lớn nhất thế giới, Trung Quốc muốn tìm kiếm các nguồn nhiên liệu thay thế để tăng cường an ninh năng lượng trong bối cảnh giá dầu và khí đốt biến động gần đây. Bắc Kinh đặt mục tiêu đáp ứng 10% năng lượng trong nước từ khai thác khí đốt tự nhiên.

Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền biển của Việt Nam

Chiều 26/3, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã lên tiếng về việc Trung Quốc  vừa đưa vào hoạt động 2 trạm nghiên cứu trên đá Xu Bi và đá Chữ Thập  thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Bà Hằng lặp lại những lý lẽ Việt Nam trước giờ vẫn sử dụng để phản đối sự Bắc Kinh "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền với 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, phù hợp với luật pháp quốc tế. Vì vậy Việt Nam cho yêu cầu mọi hoạt động tại 2 quần đảo này phải được sự cho phép của Việt Nam ".

"Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam ; không có các hành động gây gia tăng căng thẳng, làm phức tạp tình hình và ảnh hưởng tới hòa bình ở Biển Đông và khu vực ; tuân thủ quy định của các nước trong tiến trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc".

Chi Mai

(1) https://www.scmp.com/news/china/military/article/3077396/beijing-may-step-drills-south-china-sea-amid-rising-tensions-us

(2) https://www.breitbart.com/asia/2020/03/27/china-boasts-world-record-gas-extraction-south-china-sea/

Trung Quốc trong Sách Trắng Quốc phòng ‘bốn không' của Việt Nam (VOA, 11/12/2019)

Trung Quốc nhiều lần được đề cập tới trong Sách Trắng Quốc phòng "bốn không" của Việt Nam, nhất là trong các vấn đề liên quan tới Biển Đông, và Hà Nội cũng thừa nhận "sự khác biệt" với nước láng giềng phương bắc về tranh chấp từng nhiều lần gây sóng gió trong quan hệ song phương.

Ông Nguyễn Phú Trọng trong chuyến thăm Trung Quốc năm 2015.

"Sự khác biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc trong vấn đề chủ quyền trên Biển Đông cần được xử lý hết sức tỉnh táo, cẩn trọng, không để ảnh hưởng tiêu cực đến đại cục hòa bình, hữu nghị và hợp tác phát triển của hai nước", Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam có đoạn.

"Giải quyết tranh chấp trên Biển Đông là một quá trình lâu dài, khó khăn, phức tạp vì liên quan đến nhiều nước, nhiều bên. Hai bên cần tiếp tục đàm phán, hiệp thương tìm kiếm giải pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế".

Tài liệu quan trọng về chính sách quốc phòng của Việt Nam mới chính thức xuất hiện trên mạng của Bộ Quốc phòng Việt Nam hôm 10/12, nửa tháng sau khi được Thứ trưởng của Bộ này, ông Nguyễn Chí Vịnh, công bố ở Hà Nội.

Tài liệu lần đầu tiên xuất bản trong vòng một thập kỷ này viết thêm rằng "trong khi chờ đạt được một giải pháp cơ bản lâu dài cho vấn đề Biển Đông, Việt Nam và Trung Quốc cần nỗ lực giữ ổn định tình hình ở Biển Đông" cũng như "tuân thủ luật pháp quốc tế" và "không có hành động làm phức tạp thêm tình hình hoặc mở rộng thêm tranh chấp, không quân sự hóa, không có hành động vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực".

Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore nhận định rằng "về chính sách quốc phòng, Sách Trắng không tiết lộ bất kỳ thay đổi đáng kể nào, ngoại trừ một điều chỉnh nhỏ đối với chính sách ‘ba không' nổi tiếng lâu nay".

Việt Nam từng tuyên bố "chủ trương không tham gia liên minh quân sự ; không liên kết với nước này để chống nước kia ; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác", và nay, theo Sách Trắng Quốc phòng 2019, chính quyền Hà Nội thêm cái "không" thứ tư, đó là "không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế".

Ông Hiệp cho rằng "việc bổ sung nguyên tắc không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực rõ ràng là nhằm làm nổi bật bản chất phòng thủ và hòa bình của chính sách quốc phòng Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang liên tục nỗ lực nâng cao năng lực quân sự của mình".

"Đồng thời, nguyên tắc này cũng có thể nhằm góp phần nhấn mạnh tính phi pháp của các hành vi gây hấn ở Biển Đông, nơi Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực và sự cưỡng ép ngày càng tăng, kể cả các lời đe dọa sử dụng vũ lực, từ Trung Quốc", ông Hiệp nhận định thêm.

Sách Trắng Quốc phòng của Việt Nam cũng nói rằng Hà Nội "ủng hộ và bảo vệ quyền tự do đi lại, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không trên Biển Đông".

Hoa Kỳ thời gian qua nhiều lần đưa tàu tới gần các đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông để thực hiện các hoạt động khẳng định quyền tự do hàng hải, khiến Bắc Kinh phản ứng giận dữ.

Liên quan tới việc "tăng cường hợp tác quốc phòng với các nước để nâng cao khả năng bảo vệ đất nước và giải quyết các thách thức an ninh chung", Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam viết rằng "tùy theo diễn biến của tình hình và trong những điều kiện cụ thể, Việt Nam sẽ cân nhắc phát triển các mối quan hệ quốc phòng, quân sự cần thiết với mức độ thích hợp trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nhau cũng như các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, hợp tác cùng có lợi, vì lợi ích chung của khu vực và cộng đồng quốc tế".

Ông Murray Hiebert từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế nói với VOA tiếng Việt rằng với tuyên bố như trên, Hà Nội "phát đi tín hiệu tới Bắc Kinh rằng Việt Nam buộc phải mở rộng các mối quan hệ quốc phòng nếu Trung Quốc tiếp tục gây áp lực lên Việt Nam".

Bên cạnh vấn đề Biển Đông, Trung Quốc cũng được nhắc tới trong Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam liên quan tới các hiệp định về biên giới giữa Hà Nội và các nước láng giềng, trong đó có "Hiệp định hợp tác bảo vệ và khai thác tài nguyên du lịch thác Bản Giốc", vốn "chính thức có hiệu lực từ tháng 6 năm 2016".

Tháng Bảy vừa qua, Trung Quốc công bố "Bạch thư Quốc phòng", trong đó có cũng nhắc tới Việt Nam và Biển Đông, đồng thời nói rằng các lực lượng vũ trang của quốc gia đông dân nhất thế giới "quyết tâm bảo vệ chủ quyền" ở vùng biển tranh chấp.

Tài liệu có tựa đề "Quốc phòng Trung Quốc trong thời kỳ mới" viết rằng "tình hình Biển Nam Trung Hoa [Biển Đông] nhìn chung ổn định và cải thiện trong khi các nước trong khu vực đang xử lý phù hợp các rủi ro và khác biệt".

Trong tuyên bố cho thấy Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ không nhượng bộ trong vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh hải, "Bạch thư Quốc phòng" nói rằng "mục tiêu cơ bản" của chính sách phòng thủ quốc gia của quốc gia đông dân nhất thế giới là nhằm bảo vệ "các quyền lợi và chủ quyền hàng hải của Trung Quốc".

Viễn Đông

**********************

Việt Nam tiếp tục nêu quan ngại về căng thẳng Biển Đông ra Liên Hiệp Quốc (RFA, 11/12/2019)

Tại phiên họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc diễn ra hôm 10/12, Đại diện Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc tiếp tục nêu quan ngại về tình hình căng thẳng Biển Đông với những vụ xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trong thời gian qua.

Phó Thủ tướng Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc hôm 28/9/2019 - AP - Hình minh họa.

Đây là lần thứ hai trong năm nay Việt Nam nói đến những hành động xâm phạm của tàu Trung Quốc ở vùng biển của Việt Nam nhưng tránh không nên tên Trung Quốc trực tiếp.

Hôm 28/9, Phó Thủ tướng – Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cũng đã đưa vấn đề căng thẳng ở Bãi Tư Chính giữa Trung Quốc và Việt Nam ra Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc trong bài phát biểu của mình nhưng không nêu tên Trung Quốc.

Phát biểu tại phiên họp toàn thể ở Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, đại diện Việt Nam Phạm Hải Anh bày tỏ quan ngại về một số sự kiện diễn ra gần đây tại Biển Đông, xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam, kêu gọi các bên liên quan không tái diễn các vi phạm và tránh các hoạt động đơn phương làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông.

Ông Phạm Hải Anh cũng kêu gọi các bên kiềm chế, không quân sự hóa khu vực Biển Đông, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), đồng thời khẳng định lập trường của Việt Nam là giải quyết các tranh chấp qua biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Cũng tại phiên họp lần này, đại diện một số nước như Mỹ, Đức, Nhật Bản, Australia cũng đề cập đến vấn đề tranh chấp Biển Đông, đề cao vai trò của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982.

Từ khoảng giữa tháng 6 và đầu tháng 7 đến khoảng cuối tháng 10, Trung Quốc đã điều hàng chục tàu hải cảnh, dân binh và cả tàu khảo sát vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, gần Bãi Tư Chính, quấy nhiễu các hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam.

Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng phản đối hành động này của Bắc Kinh và yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ tàu.

Hoa Kỳ và EU cũng bày tỏ quan ngại về căng thẳng ở Bãi Tư Chính mà Bộ Ngoại giao Mỹ gọi là hành động bắt nạn Việt Nam của Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc trong khi đó khẳng định vùng nước gần Bãi Tư Chính thuộc chủ quyền của Trung Quốc và yêu cầu Việt Nam ngừng các hoạt động đơn phương tại khu vực này.

Mặc dù có những căng thẳng với Trung Quốc ở Biển Đông, Hà Nội và Bắc Kinh vẫn duy trì các đối thoại và hợp tác trong các lĩnh vực ít nhạy cảm trên biển, bao gồm việc tuần tra chung ở vùng Vịnh Bắc Bộ. Đợt tuần tra mới nhất giữa hải quân hai nước vừa diễn ra từ ngày 9 đến ngày 10 tháng 12.

Biển Đông là vùng nước đang có tranh chấp giữa Trung Quốc và một số nước ở khu vực Đông Nam Á bao gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei, và Đài Loan.

Trung Quốc đòi chủ quyền phần lớn diện tích Biển Đông với đường đứt khúc 9 đoạn mà nước này tự vẽ ra trên biển.

Thời gian qua, Bắc Kinh đã đẩy mạnh việc tuyên truyền chủ quyền trên biển với đường đứt khúc này qua các ấn phẩm sách báo, phim ảnh và ứng dụng bản đồ, gây ra các phản ứng gay gắt từ các nước láng giềng.

Hôm 10/12, truyền thông trong nước đưa tin công ty Điện lực Long Thành (Đồng Nai) mới đây đã từ chối mua điện mặt trời áp mái của một khách hàng trên địa bàn vì phần mềm được cài đặt có bản đồ đường lưỡi bò.

Các bộ ngành của Việt Nam thời gian gần đây đã đồng loạt chỉ đạo việc kiểm tra chặt chẽ, cấm nhập những mặt hàng vào Việt Nam có bản đồ lưỡi bò.

****************

Nhà ngoại giao Việt Nam phản đối Mỹ can thiệp vào Hong Kong (RFA, 11/12/2019)

Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc CRI hôm 9/12/2019 dẫn lời ông Nguyễn Vinh Quang, Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc, Cố vấn cấp cao Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Phát triển Quốc tế Việt Nam phản đối việc Hoa Kỳ can thiệp vào chuyện Hồng Kông.

Hình minh họa. Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc, ông Nguyễn Vinh Quang - Courtesy of CRI

Theo đó, nhà ngoại giao Nguyễn Vinh Quang cho biết, tình hình Hồng Kông không ổn định không những không lợi đối với người dân Hồng Kông, mà còn gây ảnh hưởng tới các nước liên quan trong đó có Việt Nam, mong Hồng Kông sớm khôi phục ổn định.

Ông Nguyễn Vinh Quang cho hay, Hồng Kông là một phần lãnh thổ của Trung Quốc, vấn đề Hồng Kông là công việc nội bộ của Trung Quốc, chúng tôi phản đối hành động can thiệp vào công việc nội bộ Trung Quốc.

Ông nhấn mạnh tôn trọng "Một nước hai chế độ" của Trung Quốc, tôn trọng "Luật Cơ bản Đặc khu hành chính Hồng Kông", cũng tôn trọng nguyện vọng của người dân Hồng Kông, đúng như Trung Quốc nêu ra chế độ "Người Hồng Kông quản lý Hồng Kông".

Ông Nguyễn Vinh Quang nói, các biện pháp áp dụng của Trung Quốc như tạm dừng phê duyệt tàu chiến Mỹ vào Hồng Kông và trừng phạt "Quỹ dân chủ Quốc gia Mỹ", là những quyết định được đưa ra theo nhu cầu bản thân của chính phủ Trung Quốc.

Hôm 27/11/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký thành luật 2 đạo luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Kông.

Bắc Kinh sau đó lên tiếng phản đối và cho rằng đây là việc làm can thiệp vào nội bộ Trung Quốc và cảnh báo Mỹ sẽ lãnh hậu quả.

Sau Bãi Tư Chính với nguồn trữ lượng dầu khí còn khá dồi dào, quần đảo Trường Sa đã trở thành mục tiêu thứ hai liên tiếp mà Bắc Kinh đặt vào tầm ngắm và có thể phát động chiến tranh xâm lược.

Một trạm gác di động của Việt Nam tại Trường Sa. Hình chụp 2010.

Bàn đạp của chiến tranh

Ngày 8/11/2019, Bắc Kinh đã tiến thêm một bước gây hấn khi Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc là Cảnh Sảng tái khẳng định ‘quần đảo Trường Sa thuộc về Trung Quốc’. Thông thường, Trung Quốc ra tuyên bố về chủ quyền đối với Trường Sa trong bối cảnh quan hệ Trung - Việt thật sự căng thẳng.

Trước đó vào ngày 18/9, cũng là Cảnh Sảng đã tung ra một tuyên bố chưa từng có : khẳng định Bãi Tư Chính thuộc chủ quyền của Trung Quốc và yêu cầu Việt Nam phải ngừng mọi hoạt động khai thác dầu khí ở nơi này.

Đã có thể nhìn ra rất rõ ý đồ của Trung Quốc trong chiến dịch mang tên Hải Dương 8 từ đầu tháng 7 năm 2019 đến nay : biến vùng lãnh hải và đặc quyền kinh tế của Việt Nam thành ‘vùng tranh chấp lãnh thổ’ với Trung Quốc, để sau đó từng bước tuyên bố không chỉ Bãi Tư Chính mà cả quần đảo Trường Sa cũng thuộc chủ quyền Trung Quốc, đánh lận con đen với dư luận quốc tế để tạo bàn đạp gây chiến khi cần thiết.

Nếu dầu khí ở Bãi tư Chính là nguồn tài nguyên thiên nhiên gần như duy nhất còn lại để nuôi bộ máy đảng Cộng sản Việt Nam cùng một thứ tín ngưỡng hệ thức hệ xã hội chủ nghĩa chưa bao giờ tồn tại trong thực tiễn, Trường Sa tuy diện tích nhỏ nhưng lại có vai trò chiến lược quân sự khi quần đảo này nằm ở vị trí án ngữ ngay các luồng giao thông qua lại trên Biển Đông.

Nếu mất Trường Sa, Việt Nam sẽ mất nốt một cứ điểm quan trọng ở Biển Đông, sau khi quần đảo Hoàng Sa đã rơi vào tay Trung Quốc vào năm 1974. Và nếu điều tồi tệ ấy xảy ra, Trung Quốc sẽ có được một trạm ‘BOT đường biển’ hết sức đắc ý mà có thể dựa vào đó để mặc cả và ‘thu phí’ thông thương đối với tàu bè các nước Mỹ, Nhật Bản , Ấn Độ, Úc…, trong đó 4 quốc gia vừa kể tên nằm trong nhóm ‘tứ giác kim cương’ - một liên minh về quân sự đối trọng với Trung Quốc ở vùng Thái Bình Dương.

Kịch bản ngày càng lộ rõ là Việt Nam khó có thể tránh thoát nguy cơ một cuộc tấn công quân sự, dù có thể chỉ ở cấp độ lữ đoàn, từ phía Trung Quốc. Chiến dịch tấn công này, nếu xảy ra, chắc chắn sẽ diễn ra trên biển và rất gần gũi về mặt kinh tuyến và vĩ tuyến với những mỏ dầu mà Việt Nam đang dự định khai thác nhưng nằm trong "đường lưỡi bò" mới được Trung Quốc vẽ bổ sung. Và với Trường Sa.

Bước đầu, Trung Quốc có thể tấn công các tàu hải cảnh của Việt Nam đang bảo vệ Bãi Tư Chính. Sau đó, cuộc chiến sẽ leo thang với sự đụng độ giữa các tàu chiến của hai bên. Sau đó Trung Quốc có thể tấn công Trường Sa. Hoặc có thể sẽ gây chiến ở Trường Sa trước khi đổ quân vào Bãi Tư Chính.

Việt Nam lấy gì để chống trả ?

Nếu xét về năng lực hải quân, cho dù có điều động toàn bộ số tàu chiến và hải cảnh ra Biển Đông, phía Việt Nam cũng chỉ chiếm một phần nhỏ so với tổng lượng tàu chiến và hải cảnh của Trung Quốc, chưa kể hàng chục ngàn tàu "thương mại dân sự," tức tàu cá được bọc sắt, mà Bắc Kinh tung ra như một đòn chiến thuật biển vào những lúc không cần có mặt tàu chiến. Hải quân Việt Nam sẽ khó lòng cầm cự được lâu nếu nổ ra chiến tranh ở Biển Đông.

Còn nếu xét về ý chí "hải quân bám bờ" trong suốt thời gian nhiều năm qua và tâm thế ngậm hột thị hiện thời thì chẳng có hy vọng gì về việc Hải quân Việt Nam dám can đảm chống cự tàu Trung Quốc khi bị tấn công. Thậm chí cảnh "bỏ của chạy lấy người" còn có thể lan tỏa rộng - đúng theo phương cách "chống giặc bằng cờ" mà giới chóp bu Việt Nam đang đốc thúc phát 1 triệu lá cờ đỏ sao vàng cho ngư dân để "bám biển."

Hiện thời, ngay cả chuyện nêu tên Trung Quốc và Bãi Tư Chính trong những phản ứng hiếm hoi của Bộ Ngoại giao và giới tướng lĩnh quân đội Việt Nam vẫn chỉ là giấc mơ cổ tích.

Rất đồng điệu với thái độ câm nín từ trên xuống dưới, từ Nguyễn Phú Trọng cho đến các ủy viên bộ chính trị và tất nhiên chẳng cần đếm tới gần hai trăm ủy viên trung ương, cho tới nay Bộ Quốc phòng Việt Nam thậm chí còn không đủ can đảm công bố chuyện đưa tên lửa ra Trường Sa để đối đầu với tên lửa Trung Quốc ở đảo Phú Lâm.

Hãy nhớ lại, vào đúng ngày 17/2 năm 2016, như một cách kỷ niệm 37 năm ngày khởi động cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam ở biên giới phía Bắc, Trung Quốc đã bố trí phi pháp 8 tên lửa đất đối không HQ-9 và 1 hệ thống radar trên đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Những hình ảnh vệ tinh do hãng ImageSat International (ISI) chụp đã chứng minh rất rõ vụ việc này.

Một khi đã công khai đặt tên lửa ở đảo Phú Lâm để từ đó khống chế một phần Biển Đông, Trung Quốc sẽ chẳng mấy ngần ngại chọn Việt Nam như một mắt xích yếu nhất và hèn nhất trong khu vực những quốc gia Đông Nam Á để tạo nên một cuộc xung đột quân sự mang tính răn đe đối với Mỹ và những nước còn lại, đặc biệt sau phán quyết PCA quá bất lợi cho tác giả của "đường lưỡi bò 9 đoạn".

Đến tháng 8/2016, hãng tin Anh Reuters bất ngờ đẩy thể chế đối ngoại của Việt Nam vào thế không hề êm dịu và buộc phải mở miệng khi dẫn từ một "thông tin tình báo", cho thấy Hà Nội đã vận chuyển các giàn phóng tên lửa từ đất liền tới 5 căn cứ ở quần đảo Trường Sa trong những tháng trước đó.

Trong khi đó, giới chóp bu Việt Nam lúc nào cũng co rúm trước Trung Quốc như thỏ trước sói. Chuỗi logic của tư thế ẩn nấp tối đa như thế đã dẫn đến hậu quả là Hà Nội cùng Bộ Quốc phòng Việt Nam bị một vố đau điếng : ai đó đã bật mí về những giàn phóng tên lửa mà Việt Nam đang giấu giếm cho Reuters và buộc Việt Nam phải lộ diện trước cú phủ đầu hờm sẵn của Trung Quốc.

Thế nhưng cho tới nay, người ta đã chỉ có thể đoán biết về sự hiện diện của những giàn phóng tên lửa Việt Nam qua lời viên tướng Nguyễn Chí Vịnh - Thứ trưởng Quốc phòng Việt Nam - vào thời điểm năm 2016 : "Di chuyển bất kỳ loại vũ khí nào đến bất kỳ khu vực vào bất kỳ lúc nào trong vùng lãnh thổ có chủ quyền của chúng tôi là quyền hợp pháp của chúng tôi". Một cách nói chung chung và hàng hai theo đúng phong cách luôn lập lờ thủ thế của quan chức này.

Tuy vậy, Vịnh và những quan chức quân đội khác đã không phủ định sự hiện diện của tên lửa Việt Nam ở Trường Sa.

Có thể giới quan sát quốc tế không mấy biết đến cái tên Nguyễn Chí Vịnh. Nhưng nhiều người ở Việt Nam lại đã hiểu rõ thái độ lấp lửng cố hữu của viên tướng 3 sao này. Dưới thời Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh, tướng Vịnh còn bị một số dư luận cho rằng "có yếu tố thân Trung Quốc". Biểu hiện rất dễ nhận ra của Nguyễn Chí Vịnh là trong hầu hết những cuộc "đối ngoại" với giới quân sự và các lãnh đạo Bắc Kinh, Vịnh luôn sử dụng một loại văn phong mô tả bầu không khí "Bốn tốt" lẫn "Mười sáu chữ vàng", thậm chí cả vào lúc tàu hải cảnh Trung Quốc công khai tấn công các tàu cá và giết hại ngư dân Việt Nam.

Cho tới nay, tướng Vịnh vẫn là người như thế. Còn cấp trên của ông ta là Bộ trưởng quốc phòng Ngô Xuân Lịch thì chưa bao giờ dám phản ứng với Bắc Kinh. Theo một nhận xét gần đây nhất của tướng quân đội Lê Mã Lương, Ngô Xuân Lịch thậm chí còn chưa trải qua trận đánh nào và không biết đọc bản đồ thực địa quân sự !

Kẻ quỳ người đứng

5 năm sau cái năm 2014 vừa khốn khó vừa phải chịu nhục, chóp bu Việt Nam vẫn ngập ngụa nguyên trạng trong cảnh nguy khốn thực sự cùng tương lai đánh mất dầu khí và lãnh thổ.

Trong khi đó, bài toán ‘đối tác chiến lược’ với Hoa Kỳ - đối trọng quân sự duy nhất với Trung Quốc ở Biển Đông - vẫn cứ ì ra đó bởi những quan chức Việt Nam chết đến đít vẫn còn kiêu căng hợm hĩnh ‘Mỹ cần Việt Nam hơn Việt Nam cần Mỹ’.

Ngay trước mắt, nếu Trung Quốc tiến thêm một bước là hạ đặt giàn khoan Hải Dương Thạch Du 982 trong khu vực Bãi Tư Chính, hoặc nằm ngoài khu vực này nhưng sát với một lô dầu khí màu mỡ nào đó mà Việt Nam đang khai thác, liệu các lực lượng được xem là ‘chức năng’ và ‘có trách nhiệm’ của Việt Nam có dám phản ứng ? Nếu phản ứng thì sẽ là gì ?

Khốn thay, dù được xem là quốc gia có lực lượng quân sự hùng hậu nhất Đông Nam Á, nhưng tư thế cúi rúc của Bộ Chính trị đảng ở Việt Nam còn lâu mới vươn kịp dáng đứng thẳng của nhà nước Philippines khi dám kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế và đã thắng kiện vào năm 2016.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 19/11/2019

Philippines : Trung Quốc muốn hạn chế các lực lượng nước ngoài tại Biển Đông (RFI, 12/09/2019)

Ngoại trưởng Philippines hôm 11/09/2019 cho biết, Trung Quốc trong quá trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) muốn hạn chế sự hiện diện của quân đội nước ngoài, cũng như việc các công ty ngoại quốc tham gia vào các dự án dầu khí tại Biển Đông.

Ảnh hải quân Mỹ chụp Đảo Đá Chữ Thập trong quần đảo Trường Sa, Biển Đông, ngày 21/05/2015 cho thấy các tàu Trung Quốc hoạt động tại đó. Reuters/ Hải quân Mỹ

Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jr. khi trả lời phỏng vấn kênh ABS-CBN News tiết lộ, việc thương lượng "có lúc đã hết sức gay gắt", vì Bắc Kinh nhất định đòi "không có cường quốc quân sự nước ngoài nào được hiện diện tại Biển Đông", và "nếu các vị muốn khai thác dầu khí thì chỉ có thể làm việc với chúng tôi".

Cũng theo ông Locsin Jr., tuy nhiên hiện nay Trung Quốc tỏ ra hòa hoãn hơn, không còn kiên quyết đòi loại bỏ sự hiện diện quân sự của nước ngoài, và theo ông, chủ yếu chỉ nhắm vào "các địch thủ của Trung Quốc và một số đồng minh của Philippines". Ông bày tỏ hy vọng những trở ngại có thể được tháo gỡ trong thời gian tới.

AP cho biết hiện nay cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ đều chưa đưa ra lời bình luận nào. Bắc Kinh luôn phản đối việc Washington cho chiến hạm tuần tra vì tự do hàng hải trên Biển Đông.

Trung Quốc bị phê phán là chỉ chịu đàm phán với ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử sau khi hoàn tất việc xây dựng bảy đảo nhân tạo ở Trường Sa. Thời hạn mà Tập Cận Bình đưa ra để hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử là ba năm cũng được coi là thủ thuật "câu giờ" để quân sự hóa vùng biển này, đặt các quốc gia ven biển trước "việc đã rồi".

Sự lợi hại của các đảo nhân tạo do Bắc Kinh xây lên được thấy rõ trong vụ bãi Tư Chính : nhóm tàu Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang Dizhi 8) của Trung Quốc sau khi xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã nhiều lần đến Đá Chữ Thập để tiếp liệu rồi nhanh chóng trở lại bãi Tư Chính để quấy nhiễu.

Đá Chữ Thập là rạn san hô thuộc cụm Nam Yết do Việt Nam đòi hỏi chủ quyền, bị Trung Quốc chiếm đóng năm 1988, nay đã trở thành đảo nhân tạo lớn nhất Trường Sa, với nhiều cơ sở quân sự và đường băng dài trên 3.100 mét dành cho oanh tạc cơ chiến lược duy nhất trong khu vực.

Thụy My

*****************

Malaysia và Trung Quốc lập cơ chế đối thoại Biển Đông (RFI, 12/09/2019)

Trung Quốc và Malaysia đã đồng ý thiết lập cơ chế đối thoại song phương về vùng Biển Đông đang có tranh chấp giữa hai bên. Hôm 12/09/2019, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã cho biết như trên sau cuộc hội đàm với đồng nhiệm Malaysia hiện đang thăm Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị Wang Yi (P) và đồng nhiệm Malaysia Saifuddin Abdullah, trong cuộc gặp tại Bắc Kinh, ngày 12/09/2019 Andrea Verdelli/Pool via Reuters

Phát biểu trong một cuộc họp báo chung với ngoại trưởng Malaysia Saifuddin Abdullah, ông Vương Nghị khẳng định rằng trong năm nay căng thẳng đã lắng dịu ở Biển Đông, và Trung Quốc cùng với các nước ven Biển Đông đã cam kết tiếp tục xử lý thỏa đáng vấn đề Biển Đông và cùng nhau bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực.

Theo ngoại trưởng Trung Quốc, chính trong chiều hướng đó mà Bắc Kinh và Kuala Lumpur đã đồng ý thiết lập "một cơ chế tham vấn song phương về các vấn đề hàng hải, một cấu trúc mới để đối thoại và hợp tác cho cả hai bên".

Về phần minh, ngoại trưởng Malaysia Abdullah cho biết là cơ chế này sẽ do bộ Ngoại Giao của cả hai nước lãnh đạo. Chi tiết về cơ chế này sẽ được chuyên viên hai bên thảo luận tiếp, nhưng đối với người lãnh đạo ngành ngoại giao Malaysia, quyết định thành lập cơ chế là "một kết quả quan trọng".

Trong những tuần lễ gần đây, Trung Quốc đã không ngần ngại cho tàu khảo sát xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia cũng như Việt Nam, nhưng chính quyền Kuala Lumpur đã có giữ im lặng, đặc biệt là sau khi Trung Quốc đã bơm hàng tỷ đô la vào các dự án cơ sở hạ tầng tại Malaysia.

Trả lời hãng tin Anh Reuters hồi tháng 8/2019, bộ trưởng Quốc Phòng Malaysia Mohamad Sabu cho biết là Kuala Lumpur thường xuyên theo dõi các tàu hải quân và hải cảnh Trung Quốc xâm nhập lãnh hải Malaysia, nhưng cho đến giờ này Trung Quốc tôn trọng Malaysia và "không làm bất cứ điều gì gây rắc rối".

Theo ghi nhận của Reuters, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia, và hai bên cũng có quan hệ văn hóa chặt chẽ.

Vào tháng 7, Trung Quốc và Malaysia đã nối lại việc xây dựng một dự án xe lửa ở phía bắc Malaysia, một phần trong kế hoạch Một Vành Đai Một Con Đường của Trung Quốc, sau khi bị đình chỉ một năm và sau một thỏa thuận hiếm hoi để cắt giảm chi phí gần một phần ba, xuống còn khoảng 11 tỷ đô la.

Trọng Nghĩa

********************

Duterte sẵn sàng "lờ"phán quyết La Haye để khai thác chung với Bắc Kinh ở Biển Đông (RFI, 11/09/2019)

Tổng thống Philippines tiếp tục gây lo ngại với tuyên bố sẵn sàng gạt qua một bên phán quyết của Tòa án quốc tế La Haye, để khai thác dầu khí chung với Bắc Kinh tại Biển Đông. Tuyên bố được ông Duterte đưa ra hôm qua, 10/09/2019.

Quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Ảnh chụp ngày 21/04/2017 - Ted ALJIBE / AFP

Tuy nhiên, trong một cuộc họp báo hôm nay, 11/09/2019, ngoại trưởng Philippines khẳng định chắc nịch là các hợp đồng khai thác chung với Trung Quốc, nếu có, sẽ không ảnh hưởng đến hiệu lực của phán quyết.

Hãng tin Anh Reuters cho hay, trong cuộc họp báo hôm qua tại phủ tổng thống, nguyên thủ Philippines Rodrigo Duterte thuật lại : trong cuộc hội kiến mới đây với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh, ông Tập đã đề nghị, nếu Philippines "bỏ qua" phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye (xử thắng cho Manila trong vụ kiện Bắc Kinh về Biển Đông), thì Trung Quốc chấp nhận tiến hành khai thác chung dầu khí với Philippines tại khu vực Reed Bank (Bãi Cỏ Rong), nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Trong cuộc trả lời báo giới hôm qua, tổng thống Philippines đã không nói thẳng có chấp nhận đề nghị của chủ tịch Trung Quốc hay không, nhưng để ngỏ ý có thể sẽ gạt qua phần phán quyết của Tòa liên quan đến vùng đặc quyền kinh tế, để tạo thuận lợi cho việc phối hợp khai thác.

Nguyên thủ Philippines cũng nhấn mạnh đến đề xuất của lãnh đạo Trung Quốc, nếu yêu cầu nói trên được chấp thuận, Bắc Kinh sẵn sàng đầu tư và chấp nhận phương thức ăn chia 40/60, theo đó, Trung Quốc hưởng phần ít.

Ngoại trưởng Philippines : Phán quyết La Haye là không thể khiếu nại

Vẫn theo Reuters, trong một cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình ANC hôm nay, ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin khẳng định : sẽ không có hợp đồng nào ký với Trung Quốc được phép vi phạm luật pháp Philippines, và việc gạt sang một bên phán quyết của Tòa án La Haye "không phải là điều quan trọng", bởi về nguyên tắc, phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực là "mang tính ràng buộc và không thể khiếu nại".

Trong chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Philippines cuối tháng 8/2019, hai bên đã quyết định lập một ban chỉ đạo liên chính phủ nhằm hướng đến thăm dò và khai thác chung các nguồn tài nguyên dầu khí tại một số nơi ở Biển Đông. Tuy nhiên, hiện tại chưa hề có thông tin nào chính thức về các địa điểm khai thác được công bố. Trong chính giới Philippines, liên tục có những yêu cầu chính phủ đệ trình lên Quốc Hội mọi hợp đồng với ký kết với Trung Quốc, liên quan đến vùng đặc quyền kinh tế, theo các quy định trong Hiến pháp.

Theo giới quan sát, mọi thỏa thuận của Manila với Trung Quốc, cho phép tiến hành các dự án khai thác dầu khí chung ở vùng đặc quyền kinh tế Philippines, nếu vi phạm luật pháp quốc tế về biển, trong đó có phán quyết của Tòa án La Haye, sẽ gây khó khăn nghiêm trọng cho các quốc gia ven bờ Biển Đông khác, trước hết là Việt Nam và Malaysia, hiện đang thường xuyên phải đối mặt với tình trạng tàu tuần duyên Trung Quốc xâm nhập vùng đặc quyền kinh tế quốc gia.

Trọng Thành

‘Vùng xám’ : Chỉ dấu Trung Quốc muốn kéo dài xâm phạm Bãi Tư Chính (VNTB, 01/08/2019)

Hiện tượng một số tàu dân sự lảng vảng xung quanh tâm điểm là tàu thăm do địa chất Hải Dương 8 ở khu vực Bãi Tư Chính, cùng với hiện tượng Trung Quốc điều động thêm tàu nghiên cứu vào khu vực này và cho tập trận máy bay SU-35 trên Biển Đông, chẳng hề phát ra tín hiệu tốt lành nào mà có thể khiến ‘đảng em’ Việt Nam kê cao gối ngủ ngày.

Tàu dân sự, hoặc tàu thương mại dân sự là một thành phần nằm trong khái niệm ‘vùng xám’ của Trung Quốc.

Một tàu dân quân biển của Trung Quốc.

Theo định nghĩa của giới chuyên gia quân sự, chiến thuật "vùng xám", hay còn được gọi là những hành động "dưới ngưỡng chiến tranh", tức là không sử dụng hải quân mà thay bằng những lực lượng quân sự hoặc bán quân sự trá hình tiến hành các hoạt động trên biển nhưng không vượt qua một giới hạn nào đó để không kéo theo phản ứng quá mạnh từ các nước trong khu vực và trên thế giới.

Vào năm 2014, loại hình tàu thương mại dân sự cũng đã xuất hiện trong vụ giàn khoan HD-981, để cùng với các tàu hải giám tham gia trực tiếp chặn đường ngăn cản các tàu kiểm ngư Việt Nam tiếp cận giàn khoan.

Theo dữ liệu của nhóm nghiên cứu C4ADS tại Mỹ, đã có tới khoảng 30 tàu thương mại dân sự được cho là hiện diện quanh giàn khoan HD-981 hồi năm 2014, trong đó chỉ có 10 tàu có thể xác định danh tính. Trong báo cáo được đăng trên trang của Trung tâm an ninh hàng hải quốc tế (CIMSEC), nhóm tác giả cho biết đã có ít nhất 3 tàu thương mại quốc doanh Trung Quốc tiến hành các hành vi phun nước, đâm va và rượt đuổi các tàu VN đang làm nhiệm vụ bảo vệ quyền chủ quyền của VN. Theo dõi đường đi của các con tàu cho thấy chúng phối hợp với nhau, cũng như phối hợp với các tàu Trung Quốc khác trên thực địa.

Ngoài ra ‘vùng xám’ còn bao gồm các tàu dân quân biển ngụy trang dưới dạng tàu cá. Tính đến thời điểm hiện tại, theo dữ liệu theo dõi tàu biển, có khoảng 6 tàu hải cảnh đang tiến hành bảo vệ tàu khảo sát Hải Dương Địa chất 8 của Trung Quốc trên thực địa.

Dân sự – quân sự hỗn hợp luôn là một khái niệm chủ đạo trong quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc và là một cấu phần quan trọng của chiến lược "vùng xám". Nói một cách đơn giản, trong thời chiến cũng như thời bình, nước này cố gắng kết hợp các lực lượng dân sự (nhân lực, vật lực, tài lực) vào hệ thống hậu cần quân sự chung.

Quan hệ giữa các chủ thể dân sự và quân sự được thể hiện thông qua quan hệ chặt chẽ giữa lực lượng hỗ trợ hậu cần của quân đội Trung Quốc và các công ty dân sự. Vụ HD-981 đã cho thấy một thực tế là Bắc Kinh xem các công ty quốc doanh và các tài sản của họ (cũng như các công ty tư nhân) mang tính lưỡng dụng, có thể tận dụng những tài sản này để đạt mục đích bảo đảm quyền và lợi ích ở nước ngoài.

Việc Trung Quốc sử dụng tàu thương mại dân sự và tàu dân quân biển trong chiến thuật ‘vùng xám’ cho thấy nhiều khả năng Bắc Kinh muốn kéo dài vụ xâm phạm Bãi Tư Chính, còn kéo dài tới bao lâu thì còn tùy thuộc vào một số yếu tố như Trung Quốc có đạt được mục đích,hoặc một phần mục đích gây áp lực buộc Việt Nam phải chia bôi tài sản dầu khí khai thác được, yếu tố mức độ phản ứng của Việt Nam, yếu tố phản ứng của quốc tế, đặc biệt là của Mỹ, đối với Trung Quốc…

Vào năm 2014, giàn khoan Hải Dương 981 đã chỉ chịu rút khỏi Biển Đông sau hơn hai tháng hành hạ tinh thần của Hà Nội bạc nhược, với lý do ‘đã hoàn thành nhiệm vụ’.

Còn lần này sẽ là bao lâu ?

Một dấu hiệu có thể căn cứ vào đó để phán đoán cho câu trả lời : sự hiện diện của các tàu dân quân biển và tàu thương mại dân sự. Nếu những tàu ‘ruồi’ này thưa dần, điều đó có nghĩa là Bắc Kinh chuẩn bị ‘mở lượng khoan hồng’ cho ‘đảng em’ Việt Nam để rút tàu Hải Dương 8 về nước. 

Minh Quân

**********************

Biển Đông : Việt Nam tố cáo Trung Quốc nhưng ASEAN vẫn dè dặt (RFI, 01/08/2019)

Hôm 31/07/2019, tại Hội Nghị Ngoại Trưởng ASEAN ở Bangkok, Việt Nam đã công khai lên tiếng tố cáo các hành động xâm lấn của Trung Quốc gần đây tại Bãi Tư Chính, trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, các đồng minh Đông Nam Á của Việt Nam đã có những phản ứng dè dặt.

Ngoại trưởng Việt Nam, Phạm Bình Minh (thứ 2, bên trái) cùng các đồng nhiệm Ấn Độ, Thái Lan tại hội nghị ngoại trưởng ASEAN, Bangkok, ngày 01/08/2019. Reuters/Athit Perawongmetha

Bản thông cáo chung đúc kết hội nghị của 10 ngoại trưởng ASEAN nói đến những quan ngại của khối Đông Nam Á về tình hình căng thẳng ở Biển Đông, nhưng không nói gì về vụ Bãi Tư Chính, thậm chí tránh cả việc nêu tên Trung Quốc.

Như thông lệ, phần đề cập đến Biển Đông nằm trong mục "Các vấn đề khu vực và quốc tế", trong đó các ngoại trưởng ASEAN tiếp tục tái khẳng định những nguyên tắc chung như tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, của việc duy trì luật pháp quốc tế, trong đó có Công Ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) 1982...

Các hành vi của Trung Quốc chỉ được nhắc gián tiếp khi bản thông cáo chung nói đến "một số bộ trưởng đã lo ngại về việc cải tạo đất đai, các hoạt động và sự cố nghiêm trọng trong khu vực, làm xói mòn lòng tin, gia tăng căng thẳng và có thể phá hoại hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực".

ASEAN cũng chỉ trích một cách gián tiếp các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc tại Biển Đông khi "nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa và tự kiềm chế khi các bên tuyên bố chủ quyền và những nước khác có những hoạt động có khả năng làm tình hình phức tạp và căng thẳng thêm".

Theo giới quan sát, việc dùng đến nhóm từ "sự cố nghiêm trọng", không thấy trong các thông cáo chung gần đây, cho thấy là các nước ASEAN rất lo ngại trước tình hình căng thẳng. Có điều là phản ứng trên của khối Đông Nam Á không đáp ứng hoàn toàn mong đợi của Việt Nam vì trong cuộc họp, phó thủ tướng kiêm ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh đã công khai tố cáo đích danh vụ tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 của Trung Quốc, được tàu hải cảnh và tàu dân quân hộ tống đã xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam tại Bãi Tư Chính.

Theo báo chí Việt Nam, sau khi khẳng định là những hành động của đoàn tàu Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển 1982, trưởng đoàn Việt Nam đã kêu gọi ASEAN có tiếng nói chung chống lại "các hành động đơn phương làm phương hại tiến trình đối thoại và hợp tác khu vực, cản trở hoạt động kinh tế hợp pháp của các nước ven biển".

Trong bản thông cáo chung của ASEAN không thấy có những chi tiết vừa kể. Theo hãng tin Nhật Bản Kyodo, bất chấp các "quan ngại nghiêm trọng" của Việt Nam về tranh chấp với Trung Quốc, các ngoại trưởng ASEAN đã thất bại trong việc có thông điệp chung về vấn đề này, dường như là do phản đối của các nước như Cam Bốt và Lào không muốn khiêu khích Bắc Kinh.

Theo hãng tin Anh Reuters, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm 01/08/2019 đã nhắc nhở Việt Nam rằng không nên để cho các vấn đề trên biển xen vào vấn đề quan hệ song phương. Bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã cho biết như trên sau cuộc gặp song phương giữa ông Vương Nghị với đồng nhiệm Việt Nam Phạm Bình Minh bên lề hội nghị Bangkok.

Trước đó, theo hãng tin Kyodo, ngoại trưởng Việt Nam cũng có cuộc gặp song phương với đồng nhiệm Nhật Bản Taro Kono, và hai bên đã chia sẻ mối quan ngại về tình hình Biển Đông mà theo ông Kono, "mỗi năm mỗi xấu thêm".

Trọng Nghĩa

*****************

Tuyên bố chung ASEAN nói đến căng thẳng Biển Đông nhưng tránh chỉ trích Trung Quốc (RFA, 31/07/2019)

Tuyên bố chung của Hội nghị các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN công bố hôm 31/7 bày tỏ quan ngại về vấn đề Biển Đông tuy nhiên tránh không đề cập đến Trung Quốc.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị và Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN chụp hình chung tại Bangkok, Thái Lanhoom 31/7/2019 AFP

Trong tuyên bố mới, các Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN cho biết vấn đề Biển Đông đã được thảo luận tại hội nghị và một số Bộ Trưởng đã bày tỏ quan ngại về việc xây lấp và các hành động nghiêm trọng trong khu vực làm xói mòn lòng tin.

"Chúng tôi tái khẳng định sự cần thiết phải tăng cường tin tưởng lẫn nhau, kiềm chế trong các hành động nhằm tránh làm phức tạp thêm tình hình, và theo đuổi giải pháp hòa bình cho các tranh chấp tuân thủ luật quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982", tuyên bố viết.

Tuyên bố ASEAN cũng nhấn mạnh việc không quân sự hóa khu vực Biển Đông và yêu cầu các nước đòi chủ quyền ở Biển Đông phải kiềm chế hành động theo Tuyên bố chung về ứng xử ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc (DOC).

Trong tuyên bố lần này, ASEAN đã phải dùng đến tự "các sự việc nghiêm trọng" vốn không được đề cập đến trong các tuyên bố trước đây, cho thấy tình hình trong khu vực đang hết sức căng thẳng.

Trước đó, một bản thảo của tuyên bố có dòng chữ "quan ngại sâu sắc" nhưng cuối cùng tuyên bố chính thức không có sâu sắc mà chỉ có quan ngại.

Trong hội nghị giữa ASEAN và Trung Quốc diễn ra tuần này tại Bangkok, Thái Lan, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã phát biểu rằng tình hình ở Biển Đông đang có những tiến triển, và mặc dù có đôi lúc xảy ra những va chạm nhưng vẫn có sự đồng thuận cao giữa Trung Quốc và ASEAN.

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN diễn ra vào giữa lúc Trung Quốc và Việt Nam đang có những đối đầu ở khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam suốt hơn 1 tháng qua.

Từ khoảng giữa tháng 6, Trung Quốc đã điều nhiều tàu hải cảnh vào vùng biển Việt Nam, quấy nhiễu các hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam.

Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 19 và 25/7 đã chính thức lên tiếng yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ tàu khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

*********************

Biển Đông : Manila phản đối Bắc Kinh cho cả trăm tàu cá vây đảo Thị Tứ (RFI, 01/08/2019)

Ngày 31/07/2019, Philippines cho biết đã gửi công hàm phản đối Trung Quốc về việc 113 tàu cá Trung Quốc bao vây đảo Thị Tứ, mà Philippines gọi là đảo Pagasa. Vụ việc đã được phát hiện hôm 24/07/2019.

Đảo Thị Tứ, trong quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Reuters/Rolex Dela Pena/Pool

Manila cho biết hơn một trăm tàu cá Trung Quốc đã bao vây đảo Thị Tứ, nhưng không nói rõ những chiếc tàu này có đi sâu vào bên trong vùng đặc quyền kinh tế 12 hải lý của Philippines hay không.

Thông báo của cố vấn an ninh quốc gia Philippnes, Hermogenes Esperon, hồi tuần trước lưu ý, từ tháng Giêng tới nay, nhiều tàu của Trung Quốc thường xuyên bao vây đảo Thị Tứ, khối lượng tàu Trung Quốc ra vào vùng biển này càng gia tăng kể từ tháng 4/2019.

Đó cũng là thời điểm Philippines bắt đầu xây dựng lại một đường băng tại căn cứ không quân trên hòn đảo này. Manila còn cho rằng các hành vi quấy nhiễu nói trên của Trung Quốc nhằm cản trở Philippines vận chuyển vật liệu đến đảo Thị Tứ.

Philippines kiểm soát đảo Thị Tứ trong khu vực quần đảo Trường Sa, nhưng Trung Quốc khẳng định chủ quyền với hòn đảo này.

Tháng 6/2019 công luận Philippines đã rất bất bình vì vụ tàu Trung Quốc đâm tàu cá Philippines gần Bãi Cỏ Rong rồi bỏ chạy. Các thuyền viên Philippines đã được tàu Việt Nam cứu vớt.

Thanh Hà

********************

Biển Đông : Ngư dân Việt Nam đòi chính phủ kiên quyết với Trung Quốc (RFI, 31/07/2019)

Một tổ chức ngư dân Việt Nam vừa kêu gọi chính quyền kiên quyết hơn để đòi Trung Quốc phải rút tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8, bị tố cáo là vi phạm chủ quyền Việt Nam tại Biển Đông. Trong một tuyên bố đề ngày 29/07/2019, Hội Nghề Cá Việt Nam đồng thời lên án hành động "xâm phạm chủ quyền ngang ngược, cản trở ngư dân hoạt động" của tàu Trung Quốc.

Nhiều tàu cá Việt Nam tố cáo bị tàu Trung Quốc tấn công tại Biển Đông. Ảnh chụp ngày 27/03/2013.Reuters

Theo ghi nhận của hãng Reuters, Hội Nghề Cá Việt Nam đã công bố lời kêu gọi này trên trang Web của Hội, và cho biết cũng gởi bản tuyên bố của mình cho các bộ Ngoại Giao, Quốc Phòng và các cơ quan chính phủ khác của Việt Nam.

Bản tuyên bố nói rõ là Hội Nghề Cá "kịch liệt lên án và phản đối hành động của phía Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền biển đảo Việt Nam". Theo bản tuyên bố, hành vi của Trung Quốc đã gây cản trở cho việc khai thác hải sản của ngư dân Việt Nam trên vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam.

Ngoài việc đề nghị các cơ quan chức năng Việt Nam có "các biện pháp đấu tranh kiên quyết với hành động của Trung Quốc", Hội Nghề Cá Việt Nam còn "đề nghị cơ quan chức năng chỉ đạo tăng cường các lực lượng tuần tra, giám sát trên biển, để kịp thời hỗ trợ, bảo vệ cho ngư dân".

Từ nhiều ngày qua, tàu chấp pháp Việt Nam và tàu hải cảnh và Trung Quốc gờm nhau tại khu vực Bãi Tư Chính, phía cực nam Biển Đông, gần một lô khai thác dầu của Việt Nam.

Việt Nam đã tố cáo tàu khảo sát Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 cùng đoàn tàu hải cảnh và dân quân biển hộ tống là đã tiến hành các hoạt động bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa ở Việt Nam, và yêu cầu Trung Quốc rút tàu đi.

Bắc Kinh ngược lại đòi Việt Nam phải tôn trọng chủ quyền Trung Quốc.

Bộ trưởng Quốc Phòng Philippines : Trung Quốc lấn chiếm thô bạo Biển Đông

Phát biểu ngày 30/07/2019 ông Delfin Lorenzana cho rằng lời lẽ ôn hòa của Bắc Kinh không đi đôi với hành động của nước này. Cách nay hai hôm, đại sứ Trung Quốc tại Manila tuyên bố Trung Quốc sẽ không "nổ súng trước", không bắn vào thường dân trong các vùng biển có tranh chấp, và luôn tôn trọng luật pháp quốc tế. Nhưng theo ông Lorenzana, Trung Quốc "nói một đằng, làm một nẻo". Ông nhắc lại Trung Quốc đã "chiếm bãi Scarborough của Philippines từ năm 2012" và đó là một hành động "thô bạo".

Mai Vân

********************

Thượng nghị sĩ thúc giục Hoa Kỳ thảo luận vấn đề Biển Đông trong hội nghị với ASEAN (RFA, 30/07/2019)

Hôm 29/7, bốn Thượng nghị sĩ Mỹ đã gửi thư đến Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo, đề nghị ông đưa vấn đề Biển Đông vào các thảo luận tại hội nghị với các Bộ trưởng ASEAN diễn ra ở Bangkok, Thái Lan ngày 2/8.

Hình minh họa. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo AP

4 Thượng nghị sĩ thảo bức thư bao gồm Bob Menendez, Ed Markey, Brian Schatz, và Patrick Leahy.

Trong thư, các Thượng nghị sĩ đề nghị Hoa Kỳ phải đưa những thảo luận về hành động bành trướng và gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông vào ưu tiên hàng đầu trong các thảo luận giữa Hoa Kỳ và ASEAN.

"Biển Đông, nơi luật quốc tế được tôn trọng và tự do hàng hải được đảm bảo, thương mại qua lại tự do, các tổ chức khu vực đa phương là trung tâm và việc các nước trong khu vực không bị xâm lấn là điều quan trọng đối với các quyền lợi của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương", bức thư có đoạn viết.

Trong bức thư của mình, các Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ chỉ rõ hành động đe dọa, lấn lướt của Trung Quốc trong những năm qua đang đặt ra một thách thức nghiêm trọng đối với những quyền lợi này của Mỹ.

Trước đó, vào ngày 26/7, Dân biểu Eliot Engel, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ Viện Mỹ cũng có tuyên bố riêng lên án hành động gây hấn gần đây của Trung Quốc ở vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, và cho rằng hành động của Trung Quốc cũng đe dọa những quyền lợi của các công ty Hoa Kỳ đang hoạt động trong khu vực.

Theo trang Minh Bạch Hàng Hải, từ khoảng giữa tháng 6 đến nay, Trung Quốc đã điều hàng loạt các tàu Hải cảnh có trang bị vũ khí hạng nặng cùng tàu khảo sát địa chấn Hải Dương 8 đến khu vực Bãi Tư Chính và bắc Bãi Tư Chính thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Tàu Hải cảnh của Trung Quốc được cho biết là đã quấy nhiễu hoạt động thăm dò dầu khí của Việt Nam.

Việt Nam, hôm 19/7 và 26/7, đã lên tiếng phản đối, yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ tàu khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.

Hôm 20/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng lên tiếng phản đối hành động bắt nạt của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông.

Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với báo giới ở Bắc Kinh rằng Việt Nam cần phải tôn trọng chủ quyền của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông.

Khó có thể gạt Trung Quốc ra khỏi tiêu đề. Một vụ tranh chấp khác giữa Iran và Vương Quốc Anh, mỗi quốc gia đang chiếm giữ và quản lý một tàu chở dầu của nhau trong những tuần qua, đã làm lu mờ tin tức về mối hận thù truyền kiếp giữa Việt Nam và Trung Quốc, khi các con tàu của hai quốc gia này đang đối đầu nhau ở bãi Tư Chính, điểm cực Tây chủ chốt của quần đảo Trường Sa. Với tất cả những gì đang diễn ra, cuộc tranh chấp ở biển Đông dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng không kém những hậu quả ở vịnh Ba Tư.

Tàu hải cảnh Trung Quốc và Việt Nam đang vờn nhau trên Biển Đông cạnh Bãi Tư Chính - Ảnh minh họa

Iran đòi quyền kiểm soát eo biển Hormuz. Trung Quốc đang nỗ lực củng cố kiểm soát 80% đến 90% biển Đông, gồm cả các vùng biển đã được phân chia cho các quốc gia láng giềng ở Đông Nam Á, chiếu theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Trong cả hai trường hợp, hệ thống tự do mậu dịch hàng hải, thương mại và các nỗ lực quân sự đã bị tấn công. Do đó, những người yêu thích tự do hàng hải có nhiệm vụ phải bảo vệ hệ thống. Tự do trên biển là khái niệm đã có suốt nhiều thế kỷ với ý nghĩa biển cả thuộc về tất cả mọi người chứ không của riêng ai, trừ một vài ngoại lệ nhỏ và có giới hạn. Không một nhà nước nào sở hữu biển và cũng không nhà nước nào có thể đưa ra luật pháp quy định người khác phải làm gì ở đó. Hải quân, lực lượng tuần duyên và tàu buôn có thể đi trên biển nếu có tuyến đường phù hợp.

Vì vậy, những cuộc xung đột này không chỉ liên quan đến eo biển Hormuz hay biển Đông. Các đại dương và biển trên thế giới là một khối nước liên kết với nhau. Các dân tộc di chuyển trên biển phải chấp nhận nguyên tắc tự do hàng hải không thể chia cắt.

Nó cũng không thể chuyển nhượng. Từ bỏ nó vì tình hữu nghị với một cường quốc duyên hải nhưng tham lam như Trung Quốc và một vài cường quốc ven biển khác sẽ tạo ra sự thách thức cho một số tuyến đường hàng hải khác. Điều hơi ngạc nhiên là Iran và Nga đã bắt đầu gây phiền toái tại các vùng biển kế cận với họ cùng vào khoảng thời gian Trung Quốc tiến hành chiến lược biển Đông.

Đây là chiến lược có tầm nhìn xa. Lùi lại vào năm 2009, Bắc Kinh đã đệ trình lên Liên Hiệp Quốc tấm bản đồ khẳng định chủ quyền không thể chối cãi về những vùng nước trong tuyến đường chín đoạn của họ, bao bọc 80% đến 90% Biển Đông. Chủ quyền có nghĩa là một chính phủ, là nhà lập pháp có toàn quyền đề ra các quy tắc luật lệ trong không gian địa lý được phân định bằng đường biên giới. Nói khác, đảng cầm quyền Cộng Sản Trung Quốc đòi quyền ra lệnh cho mọi tàu bè và máy bay Trung Quốc và nước ngoài những gì có thể hay không có thể làm trong đường chín đoạn – giống như luật pháp Trung Quốc chi phối những gì công dân và ngoại kiều làm trong biên giới Trung Quốc, trên đất liền.

Kết quả Biển Đông sẽ trở thành phần nối dài về hướng biển của lãnh thổ Trung Quốc nếu Bắc Kinh đạt được yêu sách của mình.

Đó là bối cảnh lớn hơn quanh mối bất hòa Việt-Trung. Sau đây là một số chi tiết. Trong tháng này, tàu thăm dò dầu khí Haiyang Dizhi 8 của Trung Quốc đến đóng chốt tại một lô dầu khí ngoài khơi Bãi Tư Chính. Theo giải thích của giáo sư danh dự Carl Thayer, chuyên gia về Việt Nam từ đại học New South Wales, vùng nước chung quanh Bãi Tư Chính nằm trong "vùng đặc quyền kinh tế" của Việt Nam (exclusive economic zone), một vành đai ngoài khơi 200 hải lý do UNCLOS phân chia cho các quốc gia ven biển.

Đặc quyền có nghĩa là độc quyền : Hà Nội, chứ không phải Bắc Kinh, có độc quyền thu hoạch tài nguyên thiên nhiên từ nước và đáy biển trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đáy biển chứa khoảng 45 triệu thùng dầu và 172 tỷ feet khối khí đốt – một nguồn năng lượng dồi dào cho công ty dầu khí và quốc gia có thể khai thác.

Sự thịnh vượng và chủ quyền là những khoản đánh cược lớn nhưng cả Bắc Kinh lẫn Hà Nội chỉ đưa ra những lực lượng khiêm tốn để đeo đuổi chúng. Các chiến hạm vỏ xám phô trương tên lửa nhưng không đe dọa nhau tại Bãi Tư Chính. Máy bay chiến đấu cũng không vụt bay trên bầu trời và đe dọa sẽ rải cơn mưa chết chóc xuống từ trên cao. Thay vào đó, theo báo cáo của Straits Times có trụ sở tại Singapore, lực lượng tuần duyên đã đối đầu ở vùng lân cận Haiyang Dazhi 8. Ca-nô của lực lượng tuần duyên không phải là tàu chiến. Lực lượng cảnh sát biển được trang bị vũ khí nhẹ hay không có vũ khí dưới quyền tài phán của nhà cầm quyền sở tại. Họ thi hành luật pháp quốc gia, cứu người đi biển thoát khỏi nguy hiểm và làm các công việc hành chánh tương tự. Ít khi họ tham gia chiến đấu – càng không như các tàu tác chiến ở tuyến đầu.

Tuy vậy, dường như các chính phủ đã biến lực lượng tuần duyên thành "cây gậy nhỏ", là công cụ để chọn lựa chính sách ngoại giao hàng hải của mình. Theodor Roosevelt thích đùa cợt với câu tục ngữ của miền Tây Phi Châu "nói nhẹ nhàng và cầm theo một cây gậy to và bạn sẽ đi xa". Roosevelt sử dụng phép ẩn dụ "cây gậy to" cả trong và ngoài nước nhưng trong vương quốc nước mặn, nó nói đến hạm đội tác chiến của hải quân Hoa Kỳ hay "Great White Fleet". Đối với ông, "đi xa" có nghĩa là ngăn chặn sự xâm lược của hải quân Nhật Bản và Đức tại các vùng biển nơi Hoa Kỳ có lợi ích quan trọng, chủ yếu là vùng biển Caribbean, vịnh Mexico và Tây Thái Bình Dương. Roosevelt cho rằng việc phát triển sức mạnh tác chiến của hạm đội, dù khiêm tốn, sẽ ngăn cản được các nhà lãnh đạo Đức và Nhật Bản. Nói chuyện nhẹ nhàng, đối xử lịch sự, sẽ làm cơn nóng giận không bùng nổ.

Nói khác, bằng chi phí của Mỹ và không phải chiến đấu, Roosevelt đang cố gắng làm nản lòng những đối thủ muốn gây xung đột quân sự – tốt nhất là với cảm giác thoải mái. Bắc Kinh và Hà Nội đang cố gửi thông điệp là họ có quyền đưa ra các nguyên tắc điều chỉnh những gì đang xảy ra ở vùng biển ngoài khơi Việt Nam. Tại sao không gửi hải quân – cây gậy to – để phát ra thông điệp đó ? Vâng, hải quân chiến đấu cho những gì đang tranh chấp ; tại sao phải thừa nhận là có tranh chấp ? Lực lượng tuần duyên quản lý vùng biển thuộc về bạn. Bằng cách điều động các tàu tuần dương vỏ trắng – cây gậy nhỏ – cả hai địch thủ đều tuyên bố rằng họ đang thực thi luật pháp ở vùng biển họ có chủ quyền.

Tuy vậy, Trung Quốc vẫn có lợi thế rõ rệt trong trận thi đấu này do được sự hỗ trợ của lực lượng hải quân lớn mạnh, máy bay và tên lửa từ đất liền. Quốc gia này nắm chặt một cây gậy to nhưng Việt Nam lại không – các nhà lãnh đạo Việt Nam biết các đối thủ Trung Quốc sẽ đập họ bằng cây gậy này nếu họ bất chấp ý muốn của Bắc Kinh. Điều này có nghĩa là Trung Quốc có cơ hội leo thang quân sự nếu Việt Nam ngoan cố. Việt Nam không có nhiều chọn lựa. Theodor Roosevelt không chấp nhận các mục đích của Trung Quốc nhưng sẽ phải hoan nghênh những phương pháp của họ.

Nếu Trung Quốc múa cây gậy nhỏ tại hiện trường, nơi xảy ra xung đột, đồng thời cho biết cây gậy to đang trong tư thế sẵn sàng, họ sẽ đi xa. Để duy trì quyền lợi của mình, Việt Nam cần sự ủng hộ cứng rắn của các đồng minh.

James R. Homes

Nguyên tác : "China swings a small stick in the South China Sea", The Hill, 28/07/2019

Hoàng Thủy Ngữ chuyển ngữ

(30/07/2019)

Bắc Kinh cố trấn an về những tham vọng quân sự của Trung Quốc (RFI, 25/07/2019)

Bắc Kinh nỗ lực giải thích và trình bày về chiến lược quân sự của Trung Quốc nhằm trấn an cộng đồng quốc tế. Lần đầu tiên Bắc Kinh tổ chức họp báo và cho phát trên truyền hình buổi công bố tài liệu mang tên "An Ninh Quốc Phòng Trung Quốc trong thời đại mới".

Binh sĩ Trung Quốc diễu hành tại căn cứ huấn luyện Chu Nhật Hòa ở Nội Mông (Trung Quốc) ngày 30/07/2017. Ảnh minh họa. Reuters/Stringer

Nếu như Sách trắng về quốc phòng năm 2015 ngay từ những dòng mở đầu đã nhấn mạnh đến vai trò của Đảng Cộng Sản Trung Quốc, thì lần này, phải đợi đến chương thứ hai, độc giả mới thấy Đảng Cộng Sản Trung Quốc được nhắc đến.

Một thay đổi rất quan trọng khác là Bắc Kinh tránh phô trương "Giấc mơ Trung Hoa" đưa Trung Quốc trở lại trung tâm bàn cờ thế giới. Tài liệu vừa được công bố hôm 24/07/2019 nhấn mạnh đến "định mệnh chung" của thế giới, mà ở đó an ninh của các quốc gia đã được "đan kết" với nhau.

Thực ra đằng sau những lời lẽ này, Trung Quốc theo đuổi cùng lúc hai mục tiêu. Thứ nhất là nhắm vào Hoa Kỳ, khi cho rằng "hệ thống và trật tự an ninh quốc tế đang bị những chính sách bá quyền, và hành động đơn phương đe dọa". Khác với Washington, Bắc Kinh muốn chứng tỏ họ là một đối tác đáng tin cậy của cộng đồng quốc tế, là một quốc gia yêu chuộng hòa bình. Nếu như chính quyền Trump có khuynh hướng đưa ra những quyết định đơn phương, thì ông Tập Cận Bình chọn con đường đối thoại đa phương. Cụm từ "hợp tác" đã được tìm thấy 69 lần trong báo cáo về quốc phòng của Trung Quốc lần này.

Mục tiêu thứ nhì của Trung Quốc thể hiện qua những lời lẽ có vẻ hòa hoãn trong Sách trắng 2019 nhằm trấn an quốc tế, đưa ra hình ảnh một nước Trung Quốc hòa bình.

Chuyên gia về Đông Bắc Á Antoine Bondaz, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp, phân tích : Vào lúc những nghi kỵ ngày càng lớn từ Mỹ đến Châu Âu và đương nhiên là từ các nước láng giềng Đông Nam Á, về tham vọng quân sự, chiến lược của Trung Quốc, Bắc Kinh bắt buộc phải "giải độc". Nhưng chuyên gia này nói thêm, đấy chỉ là về hình thức bề ngoài, bởi theo ông Bondaz, tài liệu "An Ninh Quốc Phòng Trung Quốc trong thời đại mới" một lần nữa khẳng định thêm tham vọng của "một siêu cường quân sự".

Antoine Bondaz, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược của Pháp, đưa ra một số bằng chứng. Một là trên vấn đề Đài Loan, Trung Quốc nói rất rõ ràng là bằng cách này hay cách khác, Đài Loan sẽ quay về với mẫu quốc : "Trung Quốc phải và sẽ thống nhất". Thông điệp đó được đưa ra trong bối cảnh Washington đồng ý bán vũ khí cho Đài Loan, với hợp đồng trị giá hơn hai tỷ đô la.

Để trở thành một siêu cường quân sự, quân đội Trung Quốc bắt buộc phải trở nên hùng mạnh và được trang bị những vũ khí tiên tiến nhất. Vũ khí lợi hại nhất là phát triển công nghệ cao. Sách trắng 2019 của Bắc Kinh không che giấu tham vọng này.

Theo chuyên gia Bondaz, đây là bằng chứng thứ nhì cho thấy khó có thể tin được rằng Trung Quốc phát triển quân đội để phục vụ mục tiêu hòa bình. Vả lại Bắc Kinh nói rõ tăng cường sức mạnh cho quân đội là nhằm "bảo vệ an ninh quốc gia, quyền lợi chính đáng của nhân dân, bảo vệ các tổ chức và định chế của Trung Quốc ở hải ngoại" và Bắc Kinh sẽ "phát triển căn cứ hậu cần ở các vùng ngoài lãnh thổ"

Vậy thì làm sao quốc tế có thể tin vào thiện chí hòa bình của Trung Quốc ? Với một chiến lược và những mục tiêu rõ ràng như vậy, cầm chắc là căng thẳng giữa Bắc Kinh với các nước láng giềng Đông Nam Á và đặc biệt là tại Biển Đông sẽ không giảm bớt.

Chuyên gia Elsa B. Kania, thuộc trung tâm nghiên cứu về an ninh Center for a New American Security, trên báo The Diplomat (25/07/2019) đánh giá : Nếu như mục tiêu của Trung Quốc là nhằm trấn an cộng đồng quốc tế, thì hiệu quả Sách trắng khá là "hạn chế".

Thanh Hà

*******************

Trung Quốc cảnh báo sẽ có chiến tranh nếu Đài Loan tiến tới độc lập (VOA, 24/07/2019)

Bắc Kinh hôm thứ Tư 24/7 cảnh báo rằng Trung Quốc đã sẵn sàng cho chiến tranh nếu Đài Loan có bất kỳ động thái nào tiến đến độc lập. Cùng lúc Bắc Kinh tố cáo Hoa Kỳ đã làm xói mòn sự ổn định toàn cầu và lên án việc Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm

Lầu Năm Góc trong tháng này cho biết Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã phê duyệt quyết định bán vũ khí, gồm cả xe tăng và tên lửa Stinger, theo yêu cầu của Đài Loan, ước tính trị giá 2,2 tỷ đô la.

Đáp lại, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các công ty Mỹ tham gia bất kỳ hợp đồng bán vũ khí nào với Đài Loan.

Tại cuộc họp báo về sách trắng quốc phòng khái quát về các mối quan tâm chiến lược của quân đội, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm nói rằng Trung Quốc sẽ hết sức nỗ lực để thống nhất với Đài Loan một cách hòa bình.

"Tuy nhiên, chúng tôi phải dứt khoát chỉ ra rằng việc Đài Loan tìm cách tiến tới độc lập là một ngõ cụt", ông Ngô nói.

"Nếu có người dám tách Đài Loan ra khỏi đất nước, quân đội Trung Quốc sẽ sẵn sàng tiến hành chiến tranh để mạnh mẽ bảo vệ chủ quyền quốc gia, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ", ông nói.

Hoa Kỳ không có quan hệ chính thức với Đài Loan theo chế độ dân chủ, nhưng có ràng buộc pháp lý phải giúp cung cấp cho đảo quốc này các phương tiện để tự vệ.

Trong cùng ngày, Hội đồng về đại lục của Đài Loan ra tuyên bố nói rằng "hành vi khiêu khích của Bắc Kinh vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc hòa bình trong luật và quan hệ quốc tế, thách thức an toàn và trật tự khu vực".

Tuyên bố có đoạn viết : "Chúng tôi kêu gọi chính quyền Bắc Kinh từ bỏ các hành vi phi lý, xấu xa như sử dụng vũ lực, và cải thiện quan hệ giữa hai bờ eo biển, cũng như xử lý các vấn đề bao gồm cả Hồng Kông, một cách hợp lý, để Trung Quốc có thể trở thành một thành viên có trách nhiệm trong khu vực".

Theo Reuters

*****************

Đô đốc Mỹ kêu gọi quốc tế chống hành động của Trung Quốc ở Biển Đông (RFI, 24/07/2019)

Hoa Kỳ cho rằng quốc tế cần chung sức "chống lại những hành động gây hấn" của Trung Quốc ở Biển Đông. Theo báo chí Philipines, trong một hội nghị qua hệ thống viễn thông hôm qua, 23/07/2019, tư lệnh lực lượng tuần duyên Mỹ, đô đốc Karl Schultz kêu gọi các nước đồng minh, cũng như các đối tác của Mỹ trong vùng, cùng lên án những hành động hung hãn nhằm củng cố đòi hỏi chủ quyền quá đáng của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Quân đội Trung Quốc tập trận trên Biển Đông ngày 12/04/2018. Reuters/Stringer/CHINA OUT

Đô đốc Schultz nhấn mạnh đến việc hải cảnh Trung Quốc đã huy động đông đảo tầu tuần tra, được tầu của hải quân nước này yểm trợ, tại những hòn đảo nhân tạo mà Bắc Kinh chiếm giữ và tại phần lớn vùng Biển Đông.

Hành động gây hấn mới nhất của tầu hải cảnh Trung Quốc là sách nhiễu hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, theo lời tố cáo của Hà Nội. Đô đốc Schultz nhấn mạnh Tuần duyên Mỹ "hợp tác chặt chẽ với Việt Nam. Phía Việt Nam đã nhiều lần hoàn thành chức năng bảo vệ tự do hàng hải". Theo ông Schultz, việc lực lượng tuần duyên Mỹ có mặt ở Biển Đông là nhằm mục đích tái lập và tăng cường luật pháp quốc tế ở khu vực này.

Trong khi đó, tổng thống Duterte tỏ ra bị khuất phục trước Trung Quốc ở Biển Đông. Phát biểu trước Quốc hội Philippines hôm 22/07, ông tuyên bố rằng việc quân đội Trung Quốc hiện diện ở Biển Đông chứng tỏ rằng Bắc Kinh "đã chiếm hữu" và "kiểm soát" toàn bộ con đường hàng hải chiến lược và giầu tài nguyên. Tổng thống Duterte biện minh rằng ông không muốn thách thức và xung đột với Trung Quốc.

Tuy nhiên, thẩm phán Antonio Carpio của Tòa Án Tối Cao Philippines chỉ trích tổng thống Duterte đã nhầm khi nói rằng Trung Quốc "sở hữu" Biển Đông, vì Bắc Kinh chỉ chiếm 7 đảo nhân tạo, tương đương với 10% tổng diện tích Biển Đông.

Dường như lập trường nhún nhường của tổng thống Duterte tiếp tục được người phát ngôn Salvador Panelo bảo vệ khi bác bỏ phát biểu của thẩm phán Carpio trong buổi họp báo ngày 23/07. Ông nhấn mạnh : "Khi người ta có một căn cứ quân sự, thể hiện rằng họ có thể kiểm soát toàn bộ khu vực, điều đó có nghĩa là họ đã chiếm giữ khu vực đó" .

Thu Hằng

*********************

Sách trắng Quốc phòng Trung Quốc : Hoa Kỳ gây phức tạp tình hình Biển Đông, Trung Quốc không bành trướng (RFA, 24/07/2019)

Trong Sách trắng Quốc phòng mới được công bố vào sáng ngày 24/7, Bắc Kinh cáo buộc Washington đang gây mất ổn định toàn cầu, đồng thời khẳng định tình hình Biển Đông đang ổn định và tiến triển tốt.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và đội danh dự ở Bắc Kinh hôm 27/6/2014 (AP). Hình minh họa

Đây là Sách trắng Quốc phòng được Trung Quốc công bố lần đầu tiên sau Sách trắng hồi năm 2015, sau khi Trung Quốc tiến hành một loạt các cải tổ về Quốc phòng.

Sách trắng mới có tựa "Quốc phòng Quốc gia Trung Quốc trong kỷ nguyên mới", dựa theo khẩu hiệu mà Chủ tịch Tập Cận Bình đã đưa ra.

Trung Quốc cáo buộc Hoa Kỳ đang gây ra những cạnh tranh giữa các cường quốc và cho rằng hệ thống an ninh và trật tự quốc tế đang bị đe dọa bởi chủ nghĩa bá quyền đang phát triển, chính trị sức mạnh, chủ nghĩa đơn phương và những xung đột cùng chiến tranh khu vực.

Sách trắng đặc biệt nhấn mạnh đến vấn đề Đài Loan mà Trung Quốc coi là phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc. Khi nói đến việc các tàu chiến Trung Quốc đi qua eo biển Đài Loan, Sách trắng viết các hoạt động này nhằm gửi thông điệp cảnh cáo nghiêm khắc đến những người đòi độc lập, ý muốn nói đến Đảng Dân Chủ Tiến Bộ của Tổng thống Thái Anh Văn.

Trước đó, vào ngày 8/7, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phê chuẩn kế hoạch bán hơn 2 tỷ đô la vũ khí cho Đài Loan, bất chấp những phản đối của Trung Quốc.

Khi nói về vấn đề Biển Đông, Sách trắng khẳng định tình hình nhìn chung vẫn ổn định và đang cải thiện vào khi các nước đang điều tiết những mối nguy và sự khác biệt một cách hợp lý. Trong Sách trắng, Trung Quốc cáo buộc Hoa Kỳ đang làm phức tạp thêm tình hình Biển Đông bằng cách gia tăng liên minh quân sự với các nước khu vực Châu Á Thái Bình Dương.

Sách trắng đồng thời khẳng định Trung Quốc sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của Trung Quốc, coi đây là mục tiêu quan trọng của quốc phòng Trung Quốc trong thời kỳ mới, với đặc điểm cơ bản là "không theo đuổi quyền bá chủ, bành trướng hay mở rộng tầm ảnh hưởng".

Sách trắng khẳng định Trung Quốc cần phải hiện đại hóa quân đội hơn nữa vì đang bị bỏ lại phía sau so với các nước khác.

*******************

Trung Quốc đưa chiến đấu cơ Su-35 ra Biển Đông (RFA, 23/07/2019)

Trung Quốc vừa đưa tiêm kích Su-35 cải tiến xuống phô diễn sức mạnh tại Biển Đông.

Tiêm kích Su-35 của Trung Quốc. AFP

South China Morning Post loan tin vào ngày 22 tháng 7. Cụ thể Lữ đoàn Không quân thuộc Quân khu Phía Nam vừa tham gia vào cuộc diễn tập thử nghiệm tiêm kích Su-35 sau khi cải tiến mẫu do Nga chế tạo.

Tin cho biết phi đội gồm 3 chiếc Su-35 cải tiến diễn tập tấn công vào một mục tiêu trên biển kết hợp với chiến thuật thao tác và khai hỏa cùng với chiến dịch ban đêm.

Thời điểm cụ thể cuộc diễn tập của phi đội Su-35 cải tiến vừa nêu của Trung Quốc tại Biển Đông không được nêu rõ.

Tin tức về cuộc diễn tập của đội ba chiếc tiêm kích Su-35 cải tiến được đưa ra vào khi tình hình căng thẳng do Trung Quốc gân nên tại khu vực Bãi Tư Chính trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam được nói vẫn tiếp diễn.

Những nguồn tin được phía Việt Nam xác nhận cho biết từ ngày 3 tháng 7, Trung Quốc cho tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 đi vào khu vực Bãi Tư Chính.

Việt Nam vào ngày 19 tháng 7 chính thức lên tiếng gọi tên tàu Trung Quốc vi phạm vùng biển của Việt Nam và yêu cầu các tàu đó rút đi.

Sang ngày 20 tháng 7, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ra thông cáo với lời lẽ mạnh mẽ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt hoạt động bị cho là đe dọa, bắt nạt các nước trong khu vực Biển Đông. Hoạt động của Trung Quốc cản trở phát triển, gây bất ổn đến hòa bình, an ninh trong khu vực.

Vào ngày 23 tháng 7, trong cuộc họp báo qua điện thoại, Tư lệnh Tuần Duyên Hoa Kỳ, Đô đốc Karl L. Schultz, nói rõ đang hợp tác chặt chẽ với Việt Nam. Vị này đánh giá sức mạnh của lực lượng Cảnh Sát Biển Việt Nam được tăng cường rất nhiều.

Tư lệnh Tuần Duyên của Hoa Kỳ cho biết gần đây có những cuộc tiếp xúc với lãnh đạo lực lượng Cảnh sát Biển Việt Nam. Việt Nam là một trong những nước đầu tiên được Hoa Kỳ chuyển giao tàu tuần tra lớp Hamilton.

Cụ thể vào ngăm 2017, Tuần duyên Hoa Kỳ bàn giao cho Cảnh sát Biển Việt Nam tàu tuần tra USCGC Morgenthau thuộc lớp Halmilton. Tàu ngày được biên chế vào Cảnh Sát Biển Việt Nam với tên CBS 8020.

Dư luận Philippines đang phẫn nộ về vụ một chiếc tàu Trung Quốc đâm chìm một tàu đánh cá Philippines tại khu vực Bãi Cỏ Rong phía đông bắc Biển Đông hôm 09/06/2019, rồi bỏ chạy.

Ảnh minh họa : Một tàu cá và một tàu tuần duyên Trung Quốc (màu trắng bên phải) tại vùng biển đảo Scarborough. Ảnh 5/04/2017. Reuters/Erik De Castro/File Photo

Trong một bài phân tích đăng ngày 21/06 trên trang mạng của Quỹ Nghiên Cứu ORF (Observer Research Foundation) của Ấn Độ, chuyên gia Pratnashree Basu đã trở lại với sự cố đó để nêu bật thưc tế là tình trạng bất ổn định đã trở thành thường xuyên tại Biển Đông mà kẻ gây rối chính là Trung Quốc. Điểm đáng ngại, theo chuyên gia này, là vai trò ngày càng hung hăng của lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Về vụ tàu Trung Quốc đâm tàu cá Philippines tại Bãi Cỏ Rong, tác giả bài phân tích đã bác bỏ tuyên bố của các nguồn tin chính thức Trung Quốc nói rằng con tàu gây sự cố là một chiếc tàu đánh cá. Đối với chuyên gia Ấn Độ, trong thực tế đó là một phần của lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Dân quân biển là một lực lượng bán quân sự được triển khai để tuần tra, giám sát và tiếp tế. Đạo quân này tham gia vào việc củng cố sự hiện diện của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông và họ báo cáo trực tiếp lên Quân Đội Trung Quốc.

Tàu dân quân biển trá hình

Có nhiều dấu hiệu đáng tin cho thấy là những gì được coi là tàu cá Trung Quốc thực ra là lực lượng dân quân biển của Bắc Kinh, giúp họ dễ dàng ngụy trang các hành vi gây chiến thành những sự cố bình thường. Sự hiện diện và lấn lướt của tàu dân quân Trung Quốc đã trở thành một vấn đề với các láng giềng cũng như các nước khác như Úc, Mỹ và các thực thể ở Biển Đông như đá Hoài Ân (Sandy Cay) sát cạnh đảo Thị Tứ hiện đang do Philippines kiểm soát ở Trường Sa.

Vụ đâm tàu ở Bãi Cỏ Rong nêu bật hai yếu tố : tầm quan trọng của địa điểm tập kết và khả năng tăng cường lực lượng dễ dàng và nhanh chóng.

Theo bà Pratnashree Basu, không thể chối cãi được rằng Trung Quốc là quốc gia duy nhất hiện đang gây bất ổn tại Biển Đông.

Các hành động của Trung Quốc đã và đang tiếp tục gây ra nhiều vấn đề vì Bắc Kinh thường xuyên coi nhẹ các chuẩn mực quốc tế và chủ quyền của nước khác. Điều xảy ra ở Bãi Cỏ Rong không phải là sự cố đầu tiên hoặc duy nhất, mà nằm trong một chuỗi dài của các vụ Trung Quốc vi phạm các quy tắc quốc tế.

Hành động kiên quyết bành trướng của Trung Quốc

Chính vì những vi phạm thường xuyên đó mà Manila đã kiện Bắc Kinh ra Tòa Trọng Tài Quốc Tế về tội xâm lấn vùng biển Philippines. Tuy nhiên, đáng chú ý hơn tần suất của các vụ vi phạm chính là lập trường của Trung Quốc kiên quyết phủ nhận phán quyết của tòa quốc tế vào năm 2016 có lợi cho Philippines. Điều đó cho thấy rõ lập trường cứng rắn của Bắc Kinh đối với các tranh chấp ở vùng biển bao quanh Trung Quốc.

Theo chuyên gia Pratnashree Basu, từ nhiều năm nay tình hình Biển Đông luôn căng thẳng do các tranh chấp chủ quyền giữa các nước ven biển. Thế nhưng bất ổn đã tăng thêm do các hành động bành trướng của Trung Quốc, vốn đã tìm cách cho thấy rõ sự hiện diện của mình trong vùng.

Vụ đâm tàu tại Bãi Cỏ Rong vừa qua đã làm dấy lên những cuộc biểu tình phẫn nộ ở Philippines với những người biểu tình đốt cờ Trung Quốc và kêu gọi "kết thúc sự xâm lược của Trung Quốc". Các cuộc biểu tình đã kéo theo những phản ứng mạnh mẽ từ người dân, đã tỏ ý thất vọng trước những gì mà họ cho là thái độ bất động của chính phủ.

Trong khi phản ứng ban đầu từ Manila rất mạnh mẽ, từ bộ trưởng Quốc Phòng Delfin Lorenzana lên án hành động đâm tàu cũng như việc tàu Trung Quốc bỏ chạy cho đến phó tổng thống Leni Robredo kêu gọi mở cuộc điều tra, phản ứng của tổng thống Duterte đã rất muộn màng và nhẹ nhàng, chỉ coi đó là một vụ va chạm bình thường.

Theo ghi nhận của bà Pratnashree Basu, các cuộc biểu tình cho thấy là một bộ phận dân chúng Philippines ngày càng bất mãn trước cách thức chính phủ xử lý các hoạt động liên quan đến Trung Quốc, thậm chí có người còn cho rằng chính quyền ưu tiên người lao động nhập cư Trung Quốc hơn là người Philippines.

Philippines từng nằm trong số các nước có quan hệ căng thẳng nhất với Trung Quốc, thậm chí kiện Bắc Kinh ra tòa vào năm 2015. Tuy nhiên, trong chính trị quốc tế, quan hệ song phương thân thiện hay không phần lớn phụ thuộc vào chế độ đang cầm quyền ở một quốc gia, và một lãnh đạo quốc gia thường đóng vai trò quyết định cho quan hệ đang có và đặt nền móng cho quan hệ song phương và đa phương trong tương lai.

Dưới thời tổng thống Duterte, nhậm chức năm 2016, đã có một sự thay đổi rõ rệt trong chính sách đối với Bắc Kinh. Trong khi Manila trước đây là một trong những quốc gia có tiếng nói mạnh nhất chống lại các hoạt động lấn lướt phi pháp của Bắc Kinh trong khu vực, kể từ thời ông Duterte, lập trường này trở nên thất thường, đa phần là im hơi lặng tiếng, đôi khi bùng lên ồn ào.

Ông Duterte đã tìm cách gác sang một bên tranh chấp trên biển với Bắc Kinh, biện minh rằng một quốc gia nhỏ như Philippines không thể đối đầu với một cường quốc như Trung Quốc - một quan điểm bị coi là quỵ lụy Bắc Kinh. Điều cần lưu ý ở đây là tổng thống Philippines cũng đã gạt bỏ các đề nghị hỗ trợ và hành động đa phương.

Một bước ngoặt nguy hiểm

Đối với chuyên gia Ấn Độ, sự cố ngày 09/06 tại Bãi Cỏ Rong đánh dấu một bước ngoặt nguy hiểm bởi vì một lần nữa nó cho thấy ý đồ và thái độ khăng khăng của Bắc Kinh muốn khẳng định chủ quyền của mình trên vùng biển thuộc chủ quyền hợp pháp của một quốc gia khác. Sự cố này cũng cho thấy một mức độ táo tợn hơn trong việc sử dụng lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Theo bà Basu, cơ cấu của lực lượng dân quân biển rất phù hợp với ý đồ của Trung Quốc muốn áp đặt các lợi ích của họ tại vùng biển tranh chấp thông qua các cuộc chạm trán ở cường độ thấp, bất cần tôn trọng luật pháp và chủ quyền trong khi vẫn duy trì tình trạng căng thẳng.

Trong tương lai gần, những vụ va chạm có sự can dự của lực lượng dân quân biển Trung Quốc có thể thúc đẩy sư can thiệp của các cường quốc ngoài khu vực như Mỹ, vốn đã cho biết là các hành vi khiêu khích của tàu dân quân sẽ bị coi là tương đương với những hành động của chiến hạm của lực lượng Hải Quân.

Mặc dù tuyên bố của Mỹ mới là dấu hiệu của một lập trường cứng rắn hơn, nhưng điều đó hàm chứa rủi ro là tình hình có thể dễ dàng leo thang đến mức một cuộc xung đột toàn diện. Trừ phi Bắc Kinh lùi bước đáng kể trong các hành động gây căng thẳng, trong những ngày tới đây, Biển Đông có nguy cơ chứng kiến một tình huống xung đột leo thang nhanh chóng đến mức không thể quay lại.

Mai Vân

Nguồn : RFI, 25/06/2019

Trung Quốc huy động ngân quỹ để kiểm soát Biển Đông (VOA, 09/03/2019)

Các quan chức ở Bắc Kinh được mong đợi sẽ lấy ngân quỹ từ các nguồn phi quốc phòng trong năm nay để củng cố kiểm soát quân sự trong vùng Biển Đông có tranh chấp sau khi Quốc hội nước này đề xuất giảm chi tiêu quốc phòng chính thức.

Hải quân Giải phóng quân Trung Quốc tuần tra trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa

Trung Quốc sẽ tăng ngân sách quốc phòng lên 7,5% trong năm nay, theo báo cáo dự thảo ngân sách đệ trình lên phiên họp Đại hội đại biểu Nhân dân Toàn quốc hôm 5/3. Việc tăng ngân sách này sẽ đưa chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc lên mức 177,6 tỷ đô la. Ngân sách này tăng 8,1% hồi năm ngoái.

Nhất quán với tập quán trước đây, chính quyền sẽ bảo vệ và có khả năng sẽ mở rộng sự hiện diện quân sự áp đảo của họ trên Biển Đông bằng cách huy động ngân quỹ của các cơ quan dân sự và thậm chí của các công ty tư nhân, các học giả cho biết.

"Sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông là một nỗ lực toàn diện", Oh Ei Sun, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Quan hệ Quốc tế Singapore, nói. "Nó liên quan đến quân đội nhưng cũng có phần của khu vực tư".

"Do đó chúng ta có thể thấy sự sụt giảm nhẹ trong các hoạt động thuần là quân sự nhưng các nỗ lực đòi chủ quyền một phạm vi rộng lớn trên Biển Đông thì tôi nghĩ là sẽ vẫn diễn ra", ông nói.

Các học giả cho biết Hải quân của Giải phóng quân Nhân dân Trung Quốc đã đưa việc kiểm soát Biển Đông thành một ưu tiên với số lượng tàu của họ đã tăng từ 512 trong năm 2012 lên 714 tàu vào thời điểm hiện nay.

Và hải quân Trung Quốc đã được hỗ trợ. Tập đoàn Dầu khí Hải dương Quốc gia (CNOOC) đã hỗ trợ cho tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh với việc khoan thăm dò ở những vùng biển có tranh chấp với Việt Nam, và các công ty tư nhân có trụ sở ở Trung Quốc đã bồi đắp đảo để giúp chính phủ có chỗ đứng trên những bãi cát không thể nào cư trú được.

Hai năm trước, Viện Nghiên cứu Thanh học thuộc Viện hàn lâm Khoa học Trung Quốc và Đại học Đồng Tế ở Thượng Hải nói rằng họ sẽ xây dựng ‘mạng lưới quan sát dài hạn’ cho Biển Đông và Biển Đông Trung Hoa. CNOOC và Cục Địa chấn Trung Quốc cũng tham gia vào các cuộc thảo luận về mạng lưới vốn sẽ chia sẻ dữ liệu với các nước khác. Dự án này sẽ củng cố cơ sở pháp lý cho tuyên bố chủ quyền trên biển của Trung Quốc, các nhà phân tích cho biết.

"Giải phóng quân Nhân dân Trung Quốc điều hành các doanh nghiệp tích lũy thu nhập để mua các sản phẩm quân sự và các nguồn thu nhập khác có thể được lấy từ bộ khoa học để họ có thể thực hiện khảo sát dưới danh nghĩa ngoại giao khoa học", ông Stephen Nagy, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Công giáo Quốc tế ở Tokyo, cho biết.

Rất nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng của quân đội Trung Quốc ‘được phác thảo để có công dụng kép và lấy tiền từ các ngân quỹ phi quốc phòng ở địa phương và quốc gia,’ theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế. Các đơn vị phi quốc phòng phải hoàn trả chi phí cứu trợ thiên tai cho bộ quốc phòng, nghiên cứu cho biết.

Chính phủ Trung Quốc sẽ bán trái phiếu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ nếu họ cần thêm tiền, ông Termsak Chalermpalanupap, nhà nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu Đông nam Á Yusof Ishak ở Singapore, cho biết.

*******************

Một loạt sự việc sau vụ 'Trung Quốc vây bãi cát' gần đảo Thị Tứ ở Trường Sa (BBC, 08/03/2019)

Sau vụ đảo Thị Tứ ở bị thuyền Trung Quốc chặn lối vào, phát biểu mới nhất của Hoa Kỳ về hiệp ước phòng thủ chung đã gây ra phản ứng từ chính Philippines vì ngại kéo vào xung đột với Trung Quốc.

Tháng 12/2015 : người Philippines xếp hình thành dòng chữ 'CHINA OUT' Trung Quốc hãy cút đi - trên bãi cát ở đảo Thị Tứ

Phát biểu ở Manila hôm 1/03/2019 bên cạnh Bộ trưởng Ngoại giao nước chủ nhà Teodoro Locsin, Bộ trưởng Mike Pompeo của Hoa Kỳ đã nói :

"Mọi tấn công vũ trang vào quân lực Philippines, máy bay, tàu thuyền của nhà nước ở Biển Nam Trung Hoa sẽ kích hoạt các trách nhiệm trong Điều 4, Hiệp ước Hỗ tương Quốc phòng".

Phát biểu này được nêu ra không lâu sau khi có tin tàu thuyền Trung Quốc "ào vào" đảo Thị Tứ, điều mà Philippines nói là không phải sự thật.

Tuy nhiên, trước đó, ông Roberto del Mundo, thị trưởng Kalayaan có quyền quản trị Thị Tứ, cho hay các tàu thuyền Trung Quốc "đuổi tàu cá Philippines ra khỏi một bãi cạn bên ngoài đảo, cách 3 km, trong khoảng thời gian cả tháng 1 và 2".

Philippines nói việc này "chưa tới mức quấy rối" nhưng phía TQ đã chặn lối vào điểm mà ngư dân Philippines coi là nơi đánh cá của họ.

Nhưng ông Pompeo đã tranh thủ chuyến thăm Philippines, sau khi rời Hà Nội dự thượng đỉnh Mỹ - Triều, để nói thẳng rằng "việc xây cất của Trung Quốc trên các đảo là đang đe dọa chủ quyền Philippines".

Lời ông Pompeo được cho là chuyển biến quan trọng trong cách nhìn của Hoa Kỳ về tranh chấp Biển Đông.

Hồi 2018, Bộ trưởng Quốc phòng khi đó của Mỹ, ông James Mattis từ chối xác nhận đảm bảo an ninh cho Philippines ở mức mà ông Pompeo nêu ra.

Tuy thế, chính Bộ trưởng Quốc phòng Philippines lại nói hôm 05/03 rằng Hiệp ước quốc phòng với Hoa Kỳ cần được xem lại.

ABS-CBN TV đưa tin ông Delfin Lorenzana nói về hiệp ước có 67 năm qua rằng nó "có thể gây hiểu nhầm và hỗn loạn khi có khủng hoảng".

Xây cất của Trung Quốc trên Đá Subi, cách đảo Thị Tứ không xa

Bộ trưởng Ngoại giao Locsin cũng nói chính việc Hoa Kỳ "đưa ngày càng nhiều chiến hạm qua lại vùng Biển Tây Philippine nên họ sẽ nhiều khả năng dính líu vào chiến tranh mà chúng ta không hề muốn".

Nhưng nếu hiệp ước quốc phòng đẩy Philippines "can dự vào cuộc chiến có nổ súng (shooting war)" thì đó là điều nước này không mong muốn, ông nói.

Được biết hôm 04/03, hai pháo đài bay B-52 của Hoa Kỳ từ Guam lại bay vào Biển Đông và tới gần các đảo tranh chấp.

Lần cuối Hoa Kỳ cử B-52 vào vùng này là tháng 11/2018.

Đô đốc Philip Davidson, tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ -Thái Bình Dương nói quân lực Hoa Kỳ quan sát thấy nhiều tàu chiến, chiến đấu cơ và máy bay ném bom hơn so với năm ngoái trong vùng biển tranh chấp.

Vụ việc quanh Đảo Thị Tứ

Theo trang Rappler của Philippines (06/03/2019), đánh giá của giới quan sát hồi đầu năm nói hàng chục tàu 'dân quân' Trung Quốc tiến vào vùng gần đảo Thị Tứ (Thitu, hay Pag-asa) ở vùng Biển Tây Philippine trong Biển Đông.

Philippines muốn xây sửa đường băng trên đảo Thị Tứ

Các thuyền Trung Quốc có lúc lên tới 95 chiếc, có lúc rút xuống 24 chiếc, và họ tiến vào sau khi Philippines bắt đầu xây cất trên hòn đảo này.

Các thông tin trên do chương trình 'Asia Maritime Transparency Initiative (AMTI) thuộc Viện nghiên cứu quốc tế chiến lược CSIS ở Washington công bố.

Các thuyền TQ bắt đầu có mặt ở khoảng giữa Đá Subi và đảo Thị Tứ (diện tích 37km vuông) từ tháng 7/2018.

Nhưng đỉnh cao là tháng 12/2018, khi "có 95 thuyền TQ xuất hiện hôm 20/12, và giảm xuống 42 thuyền vào ngày 26/01", theo AMTI mà trang Rappler trích dẫn.

Theo AMTI, đây là hoạt động đáp trả việc Philippines sửa chữa đường băng trên đảo Thị Tứ, nơi có vài trăm dân thường sinh sống cùng một đơn vị quân đội, từ tháng 5/2018.

Thuyền nhỏ của Philippines bên ngoài đảo Thị Tứ - ảnh tư liệu

Được biết công tác này sẽ chỉ hoàn tất "trong phần đầu năm 2019", theo trang Daily Inquirer của Philippines trích Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana hôm 04/02.

Hiện chưa rõ là các thuyền 'dân quân' của Trung Quốc còn ở quanh đảo Thị Tứ hay không.

Hôm 05/03, báo Úc vẫn có bài nói về "chiêu bài dùng dân quân cướp đảo mới nhất của Trung Quốc" để nói về việc này.

Bài 'China's latest island grab : Fishing 'militia' makes move on sandbars around Philippines' Thitu Island' nhắc lại các vụ việc lấn và xây cất vùng đảo TQ thực hiện từ những năm qua và đặt câu chuyện Thị Tứ vào bối cảnh Quốc hội Trung Quốc họp tuần này ở Bắc Kinh.

Một quan chức cao cấp TQ phát biểu ở Bắc Kinh rằng "bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ không phải là đe dọa cho nước khác", theo bài của AFP trên ABC.

Cũng trong năm 2019, các nước trong vùng tiếp tục đầu tư vào hải quân và nhất là hạm đội tàu ngầm dù không nói thẳng là vì vấn đề Biển Đông.

Trong tháng 2/2019, Úc ký với Pháp hợp đồng đóng 12 tàu ngầm động cơ diesel, trị giá 35 tỷ USD.

Cùng tháng, Singapore nhận một trong bốn tàu ngầm Type 212 từ Đức và Ấn Độ sắp ký với Nga hợp đồng 3 tỷ USD thuê tàu ngầm lớp Akula.

Báo chí Việt Nam

Truyền thông Việt Nam trong dịp này cũng xuất hiện một số tin bài liên quan đến các diễn biến mới nhất về Biển Đông.

Báo Tuổi Trẻ Online hôm 07/3 đưa tin về cuộc họp liên Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam - Philippines gần nhất và cho hay :

"Tại cuộc họp lần thứ 9 Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam - Philippines ở Manila ngày 6-3, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Lopez Locsin và Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã trao đổi và chia sẻ quan ngại về những diễn biến gần đây ở Biển Đông".

Và báo tờ này đưa thêm một số chi tiết bình luận về bối cảnh và liên quan chủ quyền của Việt Nam với hòn đảo :

"Cuộc gặp giữa ngoại trưởng hai nước diễn ra trong bối cảnh căng thẳng ở Biển Đông có dấu hiệu quay trở lại những ngày qua, trong đó có những tin đồn liên quan đến đảo Thị Tứ.

"Đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng đang bị Philippines chiếm đóng phi pháp".

Trước đó, hôm 06/3, Dân Trí trong bài báo đưa tin về cuộc họp giữa lãnh đạo ngành ngoại giao hai nước thành viên Asean này cho biết thêm một số chi tiết :

"Nhận lời mời của Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Lopez Locsin, ngày 6/3, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã thăm Philippines và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 9 Ủy ban hỗn hợp về Hợp tác song phương Việt Nam - Philippines.

"Hai bên trao đổi sâu và cùng chia sẻ quan ngại về những diễn biến gần đây ở Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của việc bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông, giải quyết hoà bình các tranh chấp, kiềm chế, không làm phức tạp tình hình, không quân sự hoá, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả".

***********************

Biển Đông : Malaysia-Philippines kêu gọi giải quyết tranh chấp một cách hòa bình (RFI, 08/03/2019)

Biển Đông là một trong những điểm được đề cập trong chuyến thăm Philippines của thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad. Trong cuộc họp song phương ở phủ tổng thống Malacañang ngày 07/03/2019, lãnh đạo hai nước kêu gọi giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông một cách hòa bình, dựa trên quy tắc, đồng thời hứa bảo vệ tự do hàng hải tại Biển Đông để duy trì hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực.

Tổng thống Philippines Duterte (trái) và thủ tướng Malaysia Mahathir tại Manila, ngày 07/03/2019. Reuters/Eloisa Lopez

Theo trang Manila Bulletin, thông cáo chung của lãnh đạo hai nước cũng nhấn mạnh đến "việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), trong nỗ lực thúc đẩy an ninh và hợp tác hàng hải, xây dựng niềm tin, sự tin cậy giữa các bên liên quan".

Ngoài ra, thủ tướng Malaysia và tổng thống Philippines cũng "bày tỏ hy vọng của chính phủ hai nước về một Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) hiệu quả ở Biển Đông". Văn kiện này vẫn đang được các nước ASEAN và Trung Quốc đàm phán.

Lãnh đạo hai nước đều đồng ý rằng các tranh chấp về lãnh thổ và quyền tài phán cần được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình, tránh đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, và phù hợp với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, bao gồm Hiến chương Liên Hiệp Quốc và Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS 1982).

Mahathir : Trung Quốc cần xác định lại yêu sách ở Biển Đông

Tầm quan trọng của quyền tự do lưu thông hàng hải, không bị cản trở tại vùng Biển Đông tiếp tục được thủ tướng Malaysia nhấn mạnh khi trả lời phỏng vấn đài ABS-CBN tại Manila ngày 07/08.

Ông Mahathir Mohamad cho rằng Bắc Kinh nên xác định lại "cái gọi là quyền sở hữu" của họ ở Biển Đông để các nước trong khu vực, cũng đang đòi hỏi chủ quyền, có thể thu lợi trong vùng biển giầu tài nguyên này. Theo ông, nếu không có hạn chế và trừng phạt, thì "các yêu sách của Trung Quốc sẽ không ảnh hưởng đến chúng tôi(Malaysia)".

Thu Hằng