Thông Luận

APEC : Thông điệp lãnh đạo quốc tế khi tới Việt Nam (BBC, 09/11/2017)

Việt Nam có một tuần bận rộn với sự tham dự của lãnh đạo 21 nền kinh tế APEC tại Đà Nẵng.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau thăm Việt Nam và dự APEC

Đây cũng là dịp để một số lãnh đạo quốc tế gặp nhau song phương để bàn những chủ đề thời sự nóng bỏng khác.

Canada 'không vội với TPP'

Hôm 8/11, đến Hà Nội trước khi vào Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói sẽ không để bị thúc giục phải vội vã đạt được Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Hiện chỉ còn 11 nước họp về vấn đề này, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút Mỹ ra khỏi TPP.

Ông Trudeau tuyên bố : "Canada sẽ không bị hối thúc để ký vào một thỏa thuận thương mại không phục vụ các lợi ích tốt nhất của Canada và nhân dân Canada".

Canada, nền kinh tế lớn thứ hai trong TPP-11 sau Nhật Bản, đã nghiêng về quan điểm đòi sửa đổi, hoặc đặt nghi vấn về việc đẩy quá nhanh hiệp định TPP-11.

Trump và Putin gặp nhau ?

Phía Nga đã tuyên bố Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gặp riêng tại Đà Nẵng hôm thứ Sáu 10/11.

Cố vấn ngoại giao của ông Putin, Yury Ushakov, nói rằng giờ cụ thể còn đang bàn, nhưng khẳng định cuộc gặp sẽ diễn ra.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng nói ông Putin sẵn sàng gặp ông Trump.

'Cục diện mới' hữu nghị Trung - Việt

Lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc đều sẽ tới Việt Nam

Không chỉ dự APEC, Tổng bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ thăm cấp nhà nước tới Việt Nam từ 12 đến 13/11.

Ông Tập Cận Bình đã ký tên trong bài đặc biệt đăng trên báo Nhân Dân của Việt Nam ngày 9/11.

Trong bài, ông Tập nói "tin cậy chính trị giữa hai nước ngày càng vững chắc, giao lưu cấp cao ngày càng dồn dập".

"Hơn lúc nào hết chúng ta đều cần phải siết tay hợp tác, cùng nhau theo đuổi giấc mơ dân giàu, nước mạnh".

Ông Tập nhận xét : "Hiện nay tình hình quốc tế và khu vực biến đổi khôn lường, hai Ðảng và hai nước Trung - Việt đối mặt với nhiều vấn đề mới, thách thức mới tương đồng hoặc gần giống nhau".

Ông bày tỏ hy vọng chuyến thăm sẽ "mở ra cục diện mới của quan hệ Trung Quốc - Việt Nam".

********************

Mỹ Trung trao đổi "thẳng thắn" về Biển Đông (RFI, 09/11/2017)

Về Biển Đông, ngoại trưởng Rex Tillerson hôm nay, 09/11/2017, thông báo là nhân chuyến viếng thăm của tổng thống Donald Trump, Hoa Kỳ đã trao đổi "thẳng thắn" với Trung Quốc và Washington "giữ nguyên lập trường" về an ninh hàng hải, về quyền tự do lưu thông trên biển.

Tổng thống Trump và chủ tịch Tập Cận Bình tại Đại Sảnh Đường Nhân Dân, Bắc Kinh, ngày 09/11/2017. Reuters

Hãng tin Reuters ngày 09/11/2017 trích lời ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson cho biết, tại Bắc Kinh, Mỹ đã "nhấn mạnh đến tự do hàng hải, yêu cầu là mọi đòi hỏi chủ quyền phải phù hợp khuôn khổ luật pháp quốc tế". Lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ không nêu đích danh Trung Quốc, nhưng cho rằng các bên liên quan cần "ngưng xây dựng và quân sự hóa" các đảo trong các khu vực tranh chấp, để các nỗ lực ngoại giao đạt hiệu quả.

Về phía Bắc Kinh, thông cáo của bộ Ngoại Giao, được công bố sau cuộc họp báo chung của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhấn mạnh : nguyên thủ hai nước đồng ý về mục đích "bảo vệ hòa bình và ổn định" tại Biển Đông.

Một hồ sơ nhạy cảm khác trong quan hệ Mỹ Trung là Đài Loan. Vẫn hãng tin Anh Reuters, trích lời phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc, cho biết chính ông Tập Cận Bình hôm nay đã nhấn mạnh Đài Loan là "hồ sơ quan trọng nhất, nhạy cảm nhất" được Bắc Kinh đề cập đến với tổng thống Hoa Kỳ, bởi vì vấn đề này "liên quan đến nền tảng chính trị trong bang giao hai nước". Trung Quốc hy vọng là Mỹ sẽ "tôn trọng nghiêm chỉnh nguyên tắc một nước Trung Hoa duy nhất".

Hạt nhân Bắc Triều Tiên : Mỹ Trung theo đuổi cùng một mục đích

Trở lại với một trong hai trọng tâm chuyến công du Trung Quốc lần này của tổng thống Trump là hạt nhân Bắc Triều Tiên, trong buổi họp báo chung sáng nay, lãnh đạo Nhà Trắng đã tuyên bố ông và chủ tịch Tập Cận Bình có "cùng tần số" trên hồ sơ này, đồng thời ông kêu gọi lãnh đạo Trung Quốc nhanh chóng hành động, vì thời gian có hạn. Theo ông, nếu như Bắc Kinh "nỗ lực" trên hồ sơ này, thì các bên sẽ "dễ dàng" tìm được giải pháp cho bán đảo Triều Tiên. Đáp lời tổng thống Trump, ông Tập nói tới một giải pháp "trong khuôn khổ các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc".

Thanh Hà

*********************

Tổng thống Mỹ sẽ bàn vấn đề Biển Đông khi gặp lãnh đạo Việt Nam tại Hà Nội (VOA, 09/11/2017)

Cựu trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ David Shear tin rằng Tổng thống Trump và những nhà lãnh đạo Việt Nam sẽ bàn thảo vấn đề Biển Đông khi gặp mặt vào cuối tuần này. Trong một cuộc phỏng riêng với VOA, cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam nói lãnh đạo Việt-Mỹ sẽ bàn thảo vấn đề mà "chúng ta cùng có mối quan tâm mạnh mẽ". Ông Shear cũng đưa ra những nhận định về triển vọng hợp tác Mỹ-Việt trong chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Trump tới Hà Nội cũng như những trở ngại cần phải được tháo gỡ trong việc phát triển quan hệ song phương.

Tổng thống Mỹ sẽ thảo luận vấn đề Biển Đông trong cuộc gặp với các lãnh đạo Việt Nam tại Hà Nội, theo cựu trợ lý Bộ trưởng quốc phòng David Shear.

​Cựu trợ lý bộ trưởng quốc phòng Mỹ David Shear tin rằng Tổng thống Trump và những nhà lãnh đạo Việt Nam sẽ bàn thảo vấn đề Biển Đông khi gặp mặt vào cuối tuần này.

Cựu trợ lý Bộ trưởng quốc phòng đặc trách vấn đề an ninh Châu Á - Thái Bình Dương và từng là Đại sứ Mỹ tại Việt Nam David Shear.

Trong một cuộc phỏng riêng với VOA, cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam nói lãnh đạo Việt-Mỹ sẽ bàn thảo vấn đề mà "chúng ta cùng có mối quan tâm mạnh mẽ". Ông Shear cũng đưa ra những nhận định về triển vọng hợp tác Mỹ-Việt trong chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Trump tới Hà Nội cũng như những trở ngại cần phải được tháo gỡ trong việc phát triển quan hệ song phương.

VOA : Đại sứ mong chờ gì từ chuyến thăm của Tổng thống Trump đến Việt Nam sắp tới trong khuôn khổ chuyến công du được gọi là lịch sử của ông tới Châu Á ?

David Shear : Tôi nghĩ rằng có những triển vọng tốt cho quan hệ song phương giữa Mỹ và Việt Nam. Tôi mong chờ chuyến thăm của Tổng thống Trump tới Đà Nẵng sau đó tới Hà Nội sẽ làm tăng cường các mối quan hệ song phương giữa 2 nước. Thủ tướng Phúc đã có một chuyến thăm rất tốt đẹp tới Mỹ vào cuối tháng 5. Và tôi hy vọng Việt Nam sẽ đáp lại sự nghênh đón đó và chuyến thăm [của Tổng thống Trump] cũng sẽ tốt đẹp.

VOA : Châu Á và Việt Nam vẫn còn mờ nhạt trong chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời chính quyền hiện tại. Chuyến thăm của Tổng thống Trump sẽ làm thay đổi điều này ?

David Shear : Tổng thống sẽ có bài phát biểu về chính sách đối ngoại của chúng tôi đối với Châu Á bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC vào ngày 11/11. Bài phát biểu sẽ nói về một Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Và tôi nghĩ rằng việc tổng thống đưa ra chính sách của Mỹ về khu vực này là một điều tốt. Nó xảy ra sau 9 tháng kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức do đó nó hơi bị chậm trễ. Nhưng tôi hy vọng bài phát biểu đó sẽ tạo cho tổng thống một động lực khi tới Hà Nội sau đó để gặp gỡ các nhà lãnh đạo Việt Nam trong các cuộc gặp song phương. Tôi mong rằng các cuộc gặp mặt song phương sẽ làm đậm thêm mối quan hệ toàn diện của chúng ta. Tôi chắc rằng 2 bên sẽ bàn thảo về các vấn đề Biển Đông mà chúng ta cùng có mối quan tâm mạnh mẽ. Và họ sẽ tháo gỡ những thắc mắc về kinh tế song phương mà chúng ta đang có, bao gồm cả những lĩnh vực như dịch vụ tài chính, quyền sở hữu trí tuệ và một số vấn đề về hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ.

VOA : Nhiều chuyên gia cho rằng Hoa Kỳ đang trở nên gần gũi hơn với Việt Nam vì muốn mưu tìm sự ủng hộ để kiềm chế sức mạnh đang lên của Trung Quốc. Ông nghĩ sao về nhận định này ?

David Shear : Tôi không nghĩ rằng mối quan hệ song phương bị hạn chế bởi sự cân bằng sức mạnh với Trung Quốc. Tôi nghĩ rằng cả 2 bên đều nhận thấy những lợi ích chung lớn – cả về chính trị lẫn kinh tế. Cả 2 đều hưởng lợi từ việc mở rộng hợp tác trong những lĩnh vực đó. Chắc chắc rằng Trung Quốc có đóng một vai trò trong mối quan hệ song phương của chúng ta nhưng mối quan hệ tổng thể không bị giới hạn bởi điều đó.

VOA : Trung Quốc vẫn tiếp tục các hoạt động quân sự hóa các đảo ở Biển Đông và họ tuyên bố các vấn đề trên vùng biển nhiều tranh chấp đó không được bàn thảo tại APEC. Điều này có đáng quan ngại ?

David Shear : Tất cả chúng ta nên quan ngại về sự xâm chiếm của Trung Quốc, và rõ ràng trên các hòn đảo đó họ đang tiếp tục xây dựng cơ sở quân sự. Chúng ta cũng cần phải quan ngại tới những tuyên bố của Trung Quốc trên Biển Đông. Tất nhiên, năm ngoái tòa trọng tài quốc tế đã bác bỏ mọi tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc nhưng chúng ta cần luôn ghi nhớ phán quyết đó trong lúc theo dõi những gì Trung Quốc đang làm.

VOA : Vậy Việt Nam cần làm gì để cân bằng được mối quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc ?

David Shear : Tôi nghĩ rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam phải rất cẩn trọng trong việc cùng lúc duy trì một quan hệ ổn định với Trung Quốc và đẩy mạnh quan hệ với Mỹ. Đây là một cuộc chơi về ngoại giao trong khu vực Đông Nam Á và trên Biển Đông. Và trong ngoại giao, sự cân bằng là mọi thứ. Việt Nam đang có một sự cân bằng tốt với Trung Quốc bằng việc thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ và tôi hy vọng phía Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ với Mỹ để có thể duy trì sự cân bằng đó.

VOA : Theo đại sứ, còn có những bất cập nào làm cản trở sự phát triển của quan hệ Việt-Mỹ mà chúng ta phải giải quyết không ?

David Shear : Vẫn còn có những vấn đề phải giải quyết trong mối quan hệ kinh tế song phương liên quan đến các dịch vụ tài chính hay những vấn đề về sở hữu trí tuệ bên phía Mỹ. Việt Nam cũng có những vấn đề liên quan đến xuất khẩu cá da trơn (basa), tôm và xoài. Do vậy tôi hy vọng 2 bên sẽ giải quyết được những vấn đề này trong cuộc thảo luận khi tổng thống (Trump) tới Việt Nam. Tôi không biết liệu những vấn đề đó sẽ được giải quyết ngay trong chuyến thăm của tổng thống hay không nhưng tôi biết rằng đại diện thương mại Mỹ và các đối tác Việt Nam đã làm việc cật lực về vấn đề này trước khi tổng thống tới Đà Nẵng.

VOA : Đại sứ mới của Mỹ, Daniel Kritenbrink, vừa tới nhậm chức tại Hà Nội. Các nhà hoạt động kỳ vọng tân đại sứ sẽ coi trọng vấn đề nhân quyền trong việc phát triển quan hệ Việt-Mỹ. Ông kỳ vọng đại sứ mới sẽ thực hiện điều đó ?

David Shear : Nhân quyền luôn là một vấn đề quan trọng trong nghị trình song phương giữa Mỹ và Việt Nam. Đại sứ Kritenbrink hiểu điều này và tôi hy vọng ông ấy sẽ theo đuổi một cách mạnh mẽ những lợi ích liên quan đến vấn đề này.

VOA : Dioxin vẫn còn là một vấn đề giữa Việt Nam và Mỹ. Sự hợp tác giữa 2 bên trong vấn đề này như thế nào ?

David Shear : Vấn đề di sản chiến tranh, bao gồm ô nhiễm chất dioxin ở Việt Nam tiếp tục là một vấn đề quan trọng trong chương trình nghị sự song phương và tôi mong rằng 2 bên cũng sẽ bàn thảo vấn đề này (trong chuyến thăm của tổng thống Mỹ). Mỹ và Việt Nam đã hợp tác rất chặt chẽ trong việc làm sạch ô nhiễm dioxin ở Đà Nẵng và tôi mong là 2 bên sẽ tìm được phương thức hợp tác ở các khu vực bị nhiễm dioxin ở Biên Hòa, phía bắc của thành phố Hồ Chí Minh.

VOA : Tổng thống Barack Obama dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương trong chuyến thăm tới Việt Nam vào cuối tháng 5 năm ngoái. Kể từ đó chúng ta chưa thấy có một hợp đồng mua bán vũ khí nào giữa Việt Nam và Mỹ được công bố mặc dù Việt Nam mong chờ điều này từ lâu. Ông có biết tại sao ?

David Shear : Các hợp đồng mua bán vũ khí thường rất phức tạp và mất nhiều thời gian để thương lượng. Chúng ta có thể sẽ thấy những hiệp định về chuyển giao vũ khí trong tương lai mặc dù tại thời điểm này tôi không thể nói được về những hệ thống hay những cơ sở nào có thể được đề cập trong các hiệp định đó. Nhìn chung, quan hệ quốc phòng song phương đang có nhiều tiến triển. Tổng thống Trump và Thủ tướng Phúc nhất trí rằng Mỹ đưa các tàu tới thăm cảng Việt Nam, có thể là sẽ tới Vịnh Cam Ranh. Tôi mong là Tổng thống Trump sẽ nhắc tới khả năng này trong một thông cáo trong chuyến thăm tới Hà Nội tuần này.

VOA : Lãnh đạo của 21 nền kinh tế sẽ tới Việt Nam tham dự APEC tại Đà Nẵng. Việt Nam nên làm gì để tranh thủ cơ hội này ?

David Shear : Đây là một cơ hội lớn cho Việt Nam để cho họ thấy những tiềm năng của mình. Kinh tế Việt Nam tăng trưởng với tỷ lệ hơn 6% trong năm nay – nằm trong số những nước có tỷ lệ phát triển cao nhất trong khu vực. Đây là những cơ hội tốt về thương mại và đầu tư cho Việt Nam và tôi hy vọng những nhà lãnh đạo Việt Nam sẽ nắm bắt điều này qua những trao đổi với các thành viên khác tại Hội nghị thượng đỉnh APEC.

VOA : TPP-11 không có Mỹ được kỳ vọng sẽ có bước đột phá ở Hội nghị APEC. Nhưng các nước thành viên của hiệp định này vẫn hy vọng Mỹ sẽ quay trở lại tham gia TPP một ngày nào đó. Liệu khả năng này có xảy ra ?

David Shear : Tôi nghĩ rằng việc các nước thành viên tiếp tục bàn thảo để hoàn tất TPP-11 là rất quan trọng. Tôi hy vọng sẽ có một công bố về hiệp định này bên lề APEC về việc thực thi TPP-11. Nhật Bản và Australia đã cho thấy sự lãnh đạo của họ trong việc giữ cho các đối tác trong TPP trong sự vắng mặt của Mỹ. Tôi hy vọng việc TPP-11 sẽ tạo ra một cơ sở để Mỹ có thể tham gia trong tương lai nếu họ muốn.

VOA : Liệu chuyến thăm của Tổng thống Trump tới Việt Nam sẽ mở ra cơ hội cho sự thiết lập một hiệp định thương mại tự do song phương giữa Mỹ và Việt Nam ?

David Shear : Dường như phía Mỹ muốn có một hiệp định thương mại tự do song phương nhưng tôi không biết liệu phía Việt Nam có muốn không. Tôi không biết liệu các cuộc thương thảo về một hiệp định thương mại song phương có phải là những ưu tiên hàng đầu trong quan hệ Việt-Mỹ hiện nay hay không. Chính quyền hiện tại đang phải hoàn tất thương thuyết NAFTA (Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ) trước khi họ có thể chú ý tới những hiệp định thương mại tự do với các nước trong khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Philippines nâng cấp đảo trong vùng biển tranh chấp với Trung Quốc (VOA, 07/11/2017)

Philippines bắt đầu nâng cấp cơ sở quân sự trên đảo lớn nhất mà Manila đang kiểm soát trong khu vực có tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông, theo thông báo của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines hôm thứ Ba 7/11.

Binh sĩ Philippines chào đón Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana, Tư lệnh Không quân Eduardo Ano và các quan chức Philippines khác đáp vận tải cơ C-130 xuống đường trải đá trên đảo Thị Tứ (ảnh tư liệu ngày 21/4/2017).

Bộ trưởng Delfin Lorenzana nói một nhà thầu đang xây dựng một đường dốc từ bờ biển lên ở trên đảo Thị Tứ, người địa phương gọi là đảo Pag-asa, là đảo lớn nhất trong 9 đảo mà Philippines đang kiểm soát thuộc quần đảo Trường Sa.

Ông Lorenzana nói : "Dự án xây dựng đang được thực hiện, mặc dù có những lúc bị gián đoạn vì thời tiết, chúng tôi dự trù sẽ hoàn thiện vào đầu năm 2018. Các dự án xây dựng không thể tiến hành được nếu không có con đường từ bờ biển".

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông, nhưng các nước Brunei, Malaysia, Philippines, Ðài Loan, và Việt Nam cũng có những tuyên bố chủ quyền chồng chéo nhau trong hải lộ có lượng hàng hóa thương mại trị giá hơn 3 ngàn tỉ đôla qua lại mỗi năm.

Các hình ảnh chụp từ vệ tinh mới đây cho thấy tàu bè của Trung Quốc ở quanh đảo Thị Tứ. Theo một số nhà bình luận thì đó có thể là một hành động răn đe đối với tuyên bố chủ quyền của Philippines tại đó. Đại sứ Trung Quốc tại Manila tìm cách giảm nhẹ tình tiết đó, và quả quyết rằng nước ông không có mưu đồ xấu nào.

Hai nước từ lâu đã có những bất đồng trên Biển Đông, mặc dù quan hệ giữa hai bên đã nồng ấm đáng kể trở lại dưới thời của Tổng thống Rodrigo Duterte, người từng tuyên bố rằng hợp tác làm ăn với Trung Quốc là điều khôn ngoan hơn là chọn cách đánh nhau với một cường quốc có quân đội mạnh vượt trội.

Ông Lorenzana nói rằng đường dốc từ bờ biển là quan trọng và cần thiết để tàu bè của hải quân có thể đưa vật liệu xây dựng đến sửa chữa và nâng cấp phi trường, các công trình cố định và xây một cảng mới trên đảo Thị Tứ cho ngư dân.

Người phát ngôn Arsenio Andolong của Bộ Quốc phòng Philippines nói rằng chính phủ sẽ chi khoảng 25,3 triệu đôla để nâng cấp đảo Thị Tứ.

Quân đội Philippines ủng hộ kế hoạch xây dựng và nâng cấp đảo này. Họ nói rằng Trung Quốc đang xây dựng như vậy trên các đảo mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền.

Trung Quốc đã xây 7 đảo nhân tạo, thiết đặt hệ thống rada, súng phòng không và tên lửa trên nhiều đảo. Các chuyên gia phỏng đoán Bắc Kinh sắp sửa triển khai chiến đấu cơ trên các đảo đó.

********************

Philippines tuyên bố lo ngại về tàu nạo vét Trung Quốc (RFI, 07/11/017)

Chính quyền Manila vào hôm qua, 06/11/2017, đã tỏ ý quan ngại trước việc Trung Quốc cho chạy thử chiếc tàu nạo vét mới, và cho biết sẽ theo dõi sát sao hoạt động của chiếc tàu này, cho dù Bắc Kinh đã đảm bảo sẽ đồng phát triển các nơi có tranh chấp với Manila.

Một tàu nạo vét khổng lồ của Trung Quốc đang vận chuyển cát đen ở Masinloc, Zambales ngày 10/05/2012. Masinloc là một đảo nhỏ cách bãi  Scarborough Shoal 128 hải lý - Reuters/Erik De Castro

Trả lời báo giới, bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Delfin Lorenzana cho rằng "chỉ riêng sự hiện diện của chiếc tàu thôi đã là điều đáng quan ngại. Nó đi đâu, rõ ràng là chúng tôi không biết". Ông Lorenzana cho biết là lực lượng được triển khai ở 9 điểm mà Philippines tranh chấp ở Biển Đông, đã được lệnh theo dõi các động thái của Hải Quân, Tuần Duyên và tàu cá Trung Quốc ở vùng Trường Sa.

Theo ông, phía Philippines cũng thường xuyên cho máy bay tuần tra cho nên sẽ có thể biết hoạt động của chiếc tàu nạo vét được cho là lớn nhất Châu Á đó.

Tổng thống Philippines Duterte tuy nhiên vẫn tin tưởng là Trung Quốc sẽ giữ cam kết của ông Tập Cận Bình, là sẽ không xây dựng, phát triển vùng bãi Scarborough Shoal mà Bắc Kinh đã chiếm của Manila.

Theo giới chuyên gia quân sự, chiếc tàu nạo vét mới được Trung Quốc hạ thủy và chạy thử hôm 03/11 mang tên Thiên Côn Hiệu, có kích thước bằng 9 sân bóng rổ.

Trung Quốc đã xây dựng trên các đảo mà họ bồi đắp nào là phi đạo, nhà kho, hệ thống phòng không. Một số chuyên gia còn dự báo là phi đội chiến đấu cơ đầu tiên sẽ đến Trường Sa trong vài tháng tới đây.

Giới quan sát ghi nhận là việc Trung Quốc cho thử chiếc tàu nạo vét mới diễn ra ngay vào thời điểm hai cuộc họp quốc tế lớn sẽ diễn ra vào tuần tới tại Việt Nam và Philippines, với cả Trung Quốc và Mỹ đều tham dự.

Mai Vân

******************

Con tàu 'xây đảo thần kì' của Trung Quốc (BBC, 07/11/2017)

Trung Quốc vừa ra mắt con tàu nạo vét đáy biển có khả năng xây đảo nhân tạo như những gì nước này đã xây dựng tại khu vực tranh chấp Biển Đông.

Tàu nạo vét đáy biển mới của Trung Quốc - Ảnh AFP

Được miêu tả là một cỗ máy "xây đảo thần kì" bởi xưởng thiết kế, con tàu được ra mắt trong thời điểm Tổng thống Mỹ Donald Trump thực hiện chuyến công du Châu Á.

Trung Quốc bị cáo buộc xây dựng đảo nhân tạo trên Biển Đông nhằm củng cố luận điệu về chủ quyền của nước này tại khu vực tranh chấp. Vùng biển chiến lược này cũng được các nước Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan đòi hỏi chủ quyền.

Những con số đáng quan tâm

Tên gọi của chiếc tàu ? Chiếc tàu mang một cái tên có tính biểu tượng lớn : Tien Kun Hao : một loài cá trong thần thoại Trung Quốc có thể hóa thành một loài chim thần.

Con tàu lớn và mạnh như thế nào ? Với chiều dài 140 mét, đây là con tàu nạo vét lớn nhất Trung Quốc, và theo lời các nhà thiết kế, đó cũng là con tàu lớn nhất Châu Á.

Có vẻ như con tàu này mạnh hơn tàu nạo vét hiện đang được Trung Quốc sử dụng, với khả năng đào 6000 mét khối/giờ, tương dduowwng với thể tích của 3 bể bơi tiêu chuẩn, sâu 35 mét tính từ mặt nước.

Chức năng của con tàu ? Con tàu này có thể nạo vét bất kì thứ gì từ cát và bùn cho tới san hô. Con tàu cắt phần vật chất dưới đáy biển, hút lên và vận chuyển phần vật chất này tới địa điểm cách xa con tàu tối đa 15km và "cải tạo" thành vùng đất mới. Những con tàu tương tự, với kích cỡ nhỏ hơn, đang được Trung Quốc sử dụng để xây dựng đảo tại biển Đông từ cuối năm 2013.

Vì sao điều này quan trọng ?

"Một điểm quan trọng của sự kiện này là nó có thể dùng để thúc đẩy việc Trung Quốc giành chủ quyền tại biển Đông", Alex Neill, chuyên gia cao cấp của Đối thoại Sangri-La giải thích.

"Khu vực đang nhận sự chú ý của mọi người là Bãi cạn Scarborough. Dù Trung Quốc chưa chính thức tuyên bố chủ quyền nhưng nhiều thông tin cho rằng nước này sẽ sớm thực hiện. Mỹ coi vấn đề Bãi cạn Scarborough là ranh giới đỏ".

Trung Quốc đã biến những rặng san hô ở Biển Đông thành các căn cứ quân sự

Thời điểm công bố này có thể chỉ là một sự trùng hợp, ông Neill nói, nhưng đây cũng là thời điểm đáng lưu ý về những căng thẳng đáng kể mà hoạt động của Trung Quốc tại biển Đông có thể gây ra.

Từ trước đến nay, Mỹ không có một lập trường nhất định về vấn đề tranh chấp lãnh thổ này, nhưng nước này có đòi quyền tự do đi lại, có nghĩa rằng nước này có thể đi tàu hoặc bay máy bay tự do qua khu vực các đảo tranh chấp, một chiến lược làm Trung Quốc tức giận.

Con tàu này "đã ra mắt một cách phô trương và được truyền thông Trung Quốc gọi là cỗ máy "xây đảo thần kì". Đây rất có thể là một dấu hiệu rằng Trung Quốc cảm thấy cần phải bạo dạn hơn trong việc giành chủ quyền tại biển Đông", ông Neill bổ sung.

"Tất cả những gì Mỹ có thể làm là tái khẳng định lo ngại về các hoạt động tranh chấp".

Tuy nhiên, Trung Quốc đã bất chấp sự chỉ trích từ quá khứ, tiếp tục xây dựng đảo và thậm chí tăng hiện diện quân sự tại các đảo này.

Con tàu còn được dùng cho việc gì ?

Tàu nạo vét được sử dụng cho nhiều mục đích và tái khẳng định chủ quyền chỉ là một trong số đó.

Nhưng việc truyền thông nhà nước Trung Quốc gọi đây là cỗ máy "xây đảo thần kì" có vẻ cho thấy đây sẽ là một chức năng sẽ được sử dụng.

Theo sáng kiến "Vành đai và Con đường" nhằm xây dựng mạng lưới thương mại toàn cầu với Trung Quốc ở vị trí trung tâm, Bắc Kinh đang xây dựng các cảng ở khu vực Ấn Độ Dương và Trung Đông. Tàu Tian Kun Hao có thể được dùng để khoan các cảng nước sâu tại những nơi Bắc Kinh chỉ đạo.

Cái khó ló cái khôn – ông bà đã dạy. Lòng can đảm, dù chẳng hề là thuộc tính của một chế độ, vẫn thình lình phơi ra trong bất kỳ tình thế nào mà chế độ đó phải tìm mọi kế và làm mọi cách để bảo vệ sự tồn sinh của nó.

Tàu chiến Mỹ USS McCampbell (DDG85), USS Lassen (DDG82), USS Shoup (DDG86) và quyền tự do đi lại trên Biển Đông

Lòng can đảm bất thần

Một hiện tượng đáng chú ý là từ đầu năm 2016 đến nay, có ít nhất ba lần thể chế một đảng ở Việt Nam "ngó lơ" chuyện chiến hạm Mỹ áp sát quần đảo Hoàng Sa như một động tác thách thức Trung Quốc, trong đó có hai lần Bộ Ngoại Giao Việt Nam bất thần tỏ ra "can đảm" khi đưa ra tuyên bố hoặc "tàu Mỹ đi qua vô hại" hoặc "tàu Mỹ tự do giao thông ở Biển Đông".

"Tàu Mỹ tự do giao thông ở Biển Đông" có thể được hiểu là cách phát ngôn của Bộ Ngoại Giao Việt Nam trước sự kiện tàu khu trục Chafee của hải quân Mỹ đi vào vùng nước gần với các đảo mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền thuộc quần đảo Hoàng Sa vào ngày 10 tháng Mười.

Đây là lần tuần tra gần nhất để chống lại những gì mà Washington cho là nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hạn chế quyền tự do hàng hải trong vùng biển chiến lược.

Nhưng hiện tượng "lạ" đã xảy ra : khác hẳn với tâm thế á khẩu sau vụ "bắt cóc Trịnh Xuân Thanh", Bộ Ngoại Giao Việt Nam đã mở miệng "Việt Nam đã nhiều lần khẳng định lập trường nhất quán của mình, theo đó, tất cả các quốc gia đều được hưởng quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982" – một lối phản ứng gián tiếp trước tuyên bố của Bắc Kinh "Hành động của chiếc tàu Mỹ vi phạm pháp luật Trung Quốc và luật pháp quốc tế, làm tổn hại tới chủ quyền và các lợi ích an ninh của Trung Quốc. Trung Quốc cương quyết phản đối".

Gần hai năm trước, vào ngày 31 tháng Giêng, 2016, người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Lê Hải Bình cũng đã dạo tiếng thăm dò "Việt Nam tôn trọng quyền đi qua vô hại trong lãnh hải" về hành động tàu khu trục có tên lửa dẫn đường USS Curtis Wilbur của hải quân Hoa Kỳ áp sát đảo Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa trong "chiến dịch tự do hàng hải" (FONOP) của Hoa Kỳ. Đó là lần đầu tiên kể từ thời "đu dây" giữa Trung Quốc và Mỹ, nhà cầm quyền Việt Nam mới có được một tuyên bố "minh bạch" đến thế, cho dù tất cả mới chỉ trên phương diện phát ngôn.

Bởi vì vào cuối tháng Mười, 2015, khi diễn ra sự kiện một tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường khác của Hoa Kỳ là USS Lassen đi qua khu vực 12 hải lý quanh Đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa (bãi đá này Trung Quốc đã tiến hành cơi nới xây dựng thành đảo nhân tạo), người phát ngôn Việt Nam chỉ nói chung chung là Việt Nam : "Tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông" và "kêu gọi các bên liên quan đóng góp tích cực vào việc duy trì hòa bình, ổn định" ở Biển Đông.

Từ lâu, cách phát ngôn nước đôi của "người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Việt Nam" đã khiến hơn 80% người dân Việt không thích Trung Quốc trở nên phát ngấy. Rất nhiều lần, mặc dù luôn tuyên bố chủ quyền với cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nhưng phía Việt Nam đã tìm cách im lặng "cho nó lành" trước Trung Quốc. Ngay cả vụ việc giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc xâm phạm Biển Đông vào giữa năm 2014 cũng không làm cho giới lãnh đạo Việt Nam sôi sục nỗi liêm sỉ. Khi đó, đã không có bất kỳ một văn bản nào của Bộ Chính Trị hay nghị quyết nào của Quốc Hội Việt Nam lên án hành vi xâm phạm của Trung Quốc.

Mị dân hay bị nguy hiểm ?

Vì sao từ đầu năm 2016 đến nay, giới lãnh đạo Việt Nam lại tỏ ra "can đảm" lạ thường đến thế ?

Phải chăng đây chỉ là một động tác mị dân để cho thấy dàn lãnh đạo vừa cũ vừa mới trong Bộ Chính Trị không đến nỗi quá "thân Trung" như dư luận đánh giá ?

Hay đã xuất hiện ra một mối nguy hiểm nào đó từ phía Trung Quốc mà Hà Nội không thể nhún nhường hơn ?

Nếu mối quan hệ Việt-Trung vào năm 2016 diễn ra tạm thời êm ả, thì đến giữa năm 2017 bắt đầu sóng gió. Trước sức ép của Trung Quốc và thậm chí Trung Quốc còn đe dọa sẽ tấn công các cứ điểm quân sự của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa, vào ngày 24 tháng Bảy, chính quyền Việt Nam đã phải yêu cầu ngừng hoạt động thăm dò khí đốt của Repsol – một công ty Tây Ban Nha liên doanh với Việt Nam – ngay tại Bãi Tư Chính luôn được xem là "thuộc vùng chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam", cùng lúc phải ngậm đắng nuốt cay khi không thể khoan và xuất cảng dầu ở Bãi Tư Chính để bù đắp cho lỗ hổng toang hoác của nền ngân sách rỗng ruột.

Đó là hậu quả của vô số tính toán tủn mủn lồng trong thói tự tôn cộng sản nói mãi không chịu bỏ. Bài học quá đắt giá là vào năm 2014, khi giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc xông thẳng vào vùng lãnh hải Việt Nam, hầu hết các "đối tác chiến lược" của Việt Nam, kể cả nước Nga của Putin, đều thờ ơ hoặc quay lưng khi Việt Nam bị uy hiếp.

Khi đó, tư lệnh quân đội Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương, Đô Đốc Samuel Locklear, đã gợi ý vẫn còn cửa cho "đối tác chiến lược toàn diện" giữa Mỹ và Việt Nam, hàm ý rằng Việt Nam cần rõ ràng và dứt khoát hơn trong mối quan hệ quân sự với Mỹ chứ không thể đeo bám chính sách "đu dây" nguy hiểm giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, chính thể Việt Nam đã phớt lờ hảo ý của người Mỹ mà vẫn đeo đuổi mối quan hệ ngày càng nguy hiểm hơn với người bạn "bốn tốt – mười sáu chữ vàng".

Từ đó đến nay, giới chóp bu Việt Nam chưa bao giờ cô đơn đến thế trên trường quốc tế, dù Việt Nam đã thủ đến chẵn một chục "đối tác chiến lược" trong túi, nếu không kể đến một "đối tác chiến lược" khác là Đức mà vừa bị quốc gia này tạm thời đình chỉ "quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam" ngay sau vụ "bắt cóc Trịnh Xuân Thanh".

Hẳn là từ đầu năm 2016, "tập thể Bộ Chính Trị Việt Nam" đã bắt đầu phải tính toán việc dựa dẫm vào sức mạnh của hải quân Mỹ để bảo vệ vùng biển của mình.

Bám Mỹ

Chỉ khoảng nửa tháng sau biến cố Bãi Tư Chính, Bộ Trưởng Quốc Phòng Ngô Xuân Lịch đã vội vã "thăm Hoa Kỳ", trong đó có cuộc hội đàm quan trọng với Bộ Trưởng James Mattis, để nhận được lời hứa hẹn của phía Mỹ về việc sẽ có một tàu sân bay Mỹ cập cảng Việt Nam vào năm 2018. Đó là kết quả mà Việt Nam cần ngay trước mắt để "hù" Trung Quốc.

Đến tháng Mười vừa qua, một thứ trưởng Bộ Quốc Phòng là tướng Nguyễn Chí Vịnh đã tiếp bước tướng Ngô Xuân Lịch đến Washington với món quà bất ngờ dành cho Thượng nghị sĩ John McCain : một bó thư của người nhà gửi cho tù binh McCain khi ông bị giam tại Hỏa Lò, nhưng đã bị phía Việt Nam ém đi.

Ông John McCain, dù đã lớn tuổi, vẫn còn là một nghị sĩ đầy quyền lực và phụ trách Ủy Ban Quân Vụ của Thượng Nghị Viện Mỹ – nơi có quyền cấp hay không cấp cho quân đội Việt Nam những loại vũ khí hiện đại như tàu tuần tiễu và máy bay do thám.

Hy vọng mỏng manh còn lại của Việt Nam chỉ còn là Mỹ – đối trọng quân sự duy nhất với Trung Quốc tại Biển Đông.

Không thể khác hơn, đó là nguồn cơn khiến Bộ Ngoại Giao Việt Nam tỏ ra "can đảm" từ bất ngờ đến dần có hệ thống khi đưa ra tuyên bố hoặc "tàu Mỹ đi qua vô hại" hoặc "tàu Mỹ tự do giao thông ở Biển Đông".

Những tuyên bố trên lại được hoàn cảnh khách quan ủng hộ : không chỉ Việt Nam, mà cả Mỹ cũng bị đe dọa một cách rõ rệt bởi Trung Quốc tại Biển Đông. Sau đại hội 19 của đảng Cộng Sản Trung Quốc, ông Tập Cận Bình đã lớn lên thành một "tư tưởng" được ghi trong điều lệ đảng, vượt hơn cả Đặng Tiểu Bình trước đây và có thể bắt đầu sánh ngang với "tư tưởng Mao".

Độc tôn cá nhân lại dẫn đến nguy cơ bá quyền nước lớn. Rất nhiều khả năng là sau đại hội 19, ông Tập Cận Bình sẽ vươn tay thọc sâu vào Biển Đông, với mục tiêu gần nhất là "đánh úp" quần đảo Trường Sa của Việt Nam, khống chế quân cảng Cam Ranh để vô hiệu hóa tàu Mỹ hoạt động tại cảng này, phát triển tầm tác chiến tại Biển Đông và biến vùng biển này thành một kiểu "trạm thu phí" của Trung Quốc đối với tàu bè chở hàng hóa của các nước.

Nguy cơ chiến tranh trên Biển Đông không còn là dự báo nữa, mà có thể trở thành hiện thực vào bất kỳ năm nào sau năm 2017.

Để bảo vệ an ninh hàng hải và phòng vệ, Hoa Kỳ đang và sẽ phải triển khai hướng tiếp cận mới về Biển Đông, mà đặc trưng nổi bật nhất là tính chất thường xuyên và nhịp độ cao hơn so với trước đây.

Tờ The Diplomat nhận định : "Một yếu tố khác đã được giới phân tích ghi nhận trong các chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải tại Biển Đông thời Tổng Thống Trump : đó là các chiến dịch này là những cuộc tuần tra đích thực, với các chiến hạm thực hiện các hoạt động tập huấn hay diễn tập hải quân bình thường trong các vùng biển mà Trung Quốc đòi chủ quyền, chứ không ‘rón rén’ áp dụng thủ tục qua lại vô hại như thời Obama".

Cũng là để Việt Nam có thể bám vào đặc trưng mới này, ít nhất cho tới lúc nào mục tiêu khai thác dầu khí để bồi hoàn cho một nền ngân sách rỗng ruột của Việt Nam vẫn còn bị Trung Quốc thẳng tay cấm đoán.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : Người Việt, 05/11/2017

Trung Quốc chạy thử tàu nạo vét khổng lồ để xây đảo nhân tạo (RFI, 04/11/2017)

Hôm 04/11/2017, báo chí chính thức của Trung Quốc loan tin là nước này vừa cho hạ thủy một chiếc tàu khổng lồ, có khả năng xây những đảo nhân tạo giống các đảo mà Bắc Kinh đã xây ở Biển Đông.

Đá Vành Khăn, Trường Sa, một trong những đá mà Trung Quốc bồi đắp thành đảo nhân tạo. Ảnh chụp từ máy bay P-8A Poseidon của Mỹ. Reuters

Theo China Daily, chiếc tàu nạo vét lớn nhất Châu Á này, mang tên Thiên Côn Hiệu (Tian Cun Hao), đã được hạ thủy tại một cảng ở tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc, để bắt đầu chạy thử.

Chiếc tàu khổng lồ này có khả năng đào được 6.000 mét khối đất/giờ, khối lượng tương đương với gần ba bể bơi Olympic. Với chiều dài 140 mét, chiếc tàu mới có kích thước lớn hơn chiếc tàu Thiên Kinh (Tian Jing) mà Bắc Kinh đã sử dụng để nạo vét và bồi đắp các đá và các đảo nhỏ thành các đảo nhân tạo ở vùng Biển Đông và đặt trên đó các cơ sở quân sự.

Chiếc tàu Thiên Côn có khả năng đào ở độ sâu đến 35 mét và sau khi nghiền nát đá và cát được nạo vét thành bùn, có thể tự động phóng lượng bùn này đi xa 15 km, khoảng cách phóng xa nhất đối với một tàu nạo vét hiện nay trên thế giới.

Thanh Phương

******************

Trung Quốc : Biển Đông không nằm trong nghị trình APEC (VOA, 03/11/2017)

Vấn đề Biển Đông sẽ không nằm trong chương trình nghị sự của cuộc họp giữa các lãnh đạo tại Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Việt Nam, và cũng không nằm trong các cuộc thảo luận xung quanh cuộc họp thượng định này, Tân Hoa Xã dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lý Bảo Đông khẳng định hôm thứ Sáu (3/11).

Hội nghị APEC 2017 sẽ được tổ chức ở Đà Nẵng, Việt Nam .

"Các bên khác nhau có sự nhất trí về vấn đề này", ông Lý Bảo Đông cho biết tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh về chuyến đi của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới tham dự APEC ở Đà Nẵng, sau đó thăm cấp nhà nước tới Hà Nội và kết thúc chuyến đi tại Lào.

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói rằng nước này hy vọng hội nghị APEC sẽ tập trung vào vấn đề hợp tác kinh tế của khu vực Châu Á Thái-Bình Dương.

Trong khi đó, Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trần Hiểu Đông nhận định căng thẳng ở Biển Đông đã hạ nhiệt và có những tiến triển tích cực. Ông cho biết Trung Quốc và Việt Nam đã đạt được sự đồng thuận trong việc quản lý tranh chấp ở Biển Đông.

"Hai bên sẽ giữ vững nguyên tắc tham vấn và đối thoại thân thiện để cùng quản lý và kiểm soát các tranh chấp hàng hải, bảo vệ bức tranh lớn về mối quan hệ đang phát triển Việt-Trung", tờ Hoa Nam Buổi Sáng dẫn lời ông Trần.

Trong khi đó, tại một cuộc họp với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tại Hà Nội một ngày trước đó (2/11), Phó Thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh đề nghị hai bên nên giải quyết tranh chấp dựa trên sự đồng thuận và luật pháp quốc tế, tránh các hành động làm phức tạp thêm tình hình.

Trước đó vào tháng 8, một cuộc họp đã lên lịch giữ hai ngoại trưởng Việt-Trung đã bị hoãn vào phút chót do bất đồng giữa hai bên về vấn đề Biển Đông. Mặc dù lý do hoãn họp không được nêu chính thức, nhưng các hãng tin quốc tế cho biết ông Vương Nghị đã bỏ họp với ông Phạm Bình Minh vì một thông cáo chung của ASEAN đưa ra ngay trước đó, với nội dung bày tỏ quan ngại trước việc Trung Quốc bồi đắp các đảo tranh chấp và quân sự hóa Biển Đông. Bắc Kinh đổ lỗi cho Việt Nam đã vận động để đưa vấn đề này vào thông cáo chung của ASEAN.

Hoa Nam Buổi Sáng nhận định mặc dù Hà Nội có những nghi ngờ sâu sắc đối với Bắc Kinh về vấn đề an ninh, song họ vẫn duy trì mối quan hệ kinh tế chặt chẽ. Ngoài ra, quyết định rút khỏi Hiệp định Thương mại Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) của chính quyền Trump cũng là một yếu tố thúc đẩy Hà Nội tăng cường trao đổi thương mại với Trung Quốc.

Cũng trong ngày 3/11, Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Vương Thụ Văn cho biết Bắc Kinh mong muốn tiếp tục tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai nước. Ông cho biết thêm rằng các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam đã đạt 150 tỷ đôla trong năm nay.

https://av.voanews.com/Videoroot/Pangeavideo/2017/11/d/db/db300415-7c4b-4035-82c4-1c737e5cee99.mp4

*****************

Biển Đông : Trung Quốc thông báo đạt được một thỏa thuận với Việt Nam (RFI, 03/11/2017)

Ngày 03/11/2017, một quan chức Ngoại Giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh và Hà Nội đã đạt được một đồng thuận trong việc quản lý tranh chấp ở Biển Đông thông qua nhiều cuộc đối thoại hữu nghị. Thông tin được đưa ra trong bối cảnh ngoại trưởng Vương Nghị vừa đến Hà Nội làm việc với các đồng nhiệm Việt Nam vào tuần này.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (t) và ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh trước cuộc hội đàm tại Hà Nội ngày 02/11/2017.Reuters/Kham

Phát biểu trước chuyến công du tham dự thượng đỉnh APEC tại Đà Nẵng của chủ tịch Tập Cận Bình, ông Trần Hiểu Đông (Chen Xiaodong), trợ lý ngoại trưởng Trung Quốc cho biết các quan chức của hai nước đã có nhiều cuộc thảo luận "sâu sắc, thẳng thắn" về các vấn đề hàng hải và "đã đạt được một thỏa thuận quan trọng" song ông không nêu chi tiết.

Ông cho biết thêm : "Cả hai bên duy trì nguyên tắc tham khảo và đàm phán hữu nghị để cùng quản lý và kiểm soát các tranh chấp hàng hải và bảo vệ hình ảnh phát triển quan hệ Việt-Trung, cũng như ổn định tại Biển Đông".

Về phía Việt Nam, trong một bản thông cáo ngày 02/11/2017, phó thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, trong buổi làm việc với phái đoàn Trung Quốc, ông đã đề nghị với ngoại trưởng Vương Nghị rằng hai nước giải quyết các tranh chấp dựa trên đồng thuận và luật pháp quốc tế.

Sau khi tham dự thượng đỉnh APEC tại Đà Nẵng trong hai ngày 10-11/11, chủ tịch Tập Cận Bình sẽ thăm chính thức Việt Nam và Lào. Theo thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc Lý Bảo Đông (Li Baodong), mục đích chính của chuyến công du là thúc đẩy môi trường mở cửa và hòa nhập để phát triển thương mại và đầu tư trong vùng.

Vì căng thẳng tại Biển Đông, một cuộc gặp gỡ giữa ngoại trưởng hai nước được dự kiến vào tháng 08/2017 bên lề một cuộc họp tại Manila, đã bị hủy.

Biển Đông : Trung Quốc hy vọng Mỹ "giúp đỡ, không gây thêm vấn đề"

Hãng tin Reuters cho biết ông Trần Hiểu Đông cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc và các nước Đông Nam Á sẵn sàng và có khả năng tự giải quyết tình hình Biển Đông, ngầm nhắc đến Hoa Kỳ và những chuyến tuần tra của Hải Quân Mỹ trong vùng biển này khiến Bắc Kinh tức giận.

Cũng trong ngày 03/11, phát biểu trước báo giới tại Bắc Kinh, thứ trưởng Ngoại Giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang (Zheng Zeguang) hy vọng Hoa Kỳ có thể "giúp đỡ, chứ không gây thêm vấn đề" ở Biển Đông. Ông khẳng định : "Vấn đề tại Biển Đông không phải là vấn đề giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ".

Thu Hằng

***********************

Trung Quốc nói đạt thỏa thuận kiểm soát tranh chấp Biển Đông với Việt Nam (RFA, 03/11/2017)

Tin về quan hệ Việt- Trung, một quan chức ngoại giao của Trung Quốc vào ngày 3 tháng 11 lên tiếng cho rằng Bắc Kinh và Hà Nội đạt được thỏa thuận về kiểm soát tranh chấp chủ quyền lãnh hải tại khu vực Biển Đông thông qua những cuộc đàm phán hữu hảo.

Trung Quốc xây nhà trên đảo nhân tạo ở đảo Thị Tứ quần đảo Trường Sa. AP Images

Trợ lý ngoại trưởng Trung Quốc, ông Trần Hiểu Đông, cho biết như vừa nêu tại cuộc một họp báo trước chuyến công du của chủ tịch Tập Cận Bình đến Việt Nam để thăm chính thức cấp nhà nước ở Hà Nội và tham dự hội nghị thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng.

Theo lời của ông Trần Hiểu Đông thì lãnh đạo của hai quốc gia láng giềng Việt Nam- Trung Quốc đã có những cuộc thảo luận thẳng thắn và sâu rộng về các vấn để biển ; sau đó hai phía đạt được đồng thuận quan trọng.

Cũng theo lời ông Trần Hiểu Đông thì cả hai phía sẽ tuân thủ nguyên tắc đối thoại và tư vấn thân thiện nhằm quản lý những tranh chấp về lãnh hải, và bảo vệ tòa cảnh lớn hơn trong việc phát triển mối quan hệ Việt- Trung và ổn định tại khu vực Biển Đông.

Vào chiều tối ngày 2 tháng 11, phó thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao Việt Nam, ông Phạm Bình Minh, ra thông cáo cho biết tại cuộc gặp với người tương nhiệm Vương Nghị trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 2 tháng 11 rằng hai phía giải quyết tranh chấp dựa trên căn bản ý thức chung và luật pháp quốc tế.

Trong khi đó thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang ngày 3 tháng 11 lên tiếng bày tỏ hy vọng Hoa Kỳ có thể giúp đỡ chứ không tạo nên vấn đề tại khu vực có tranh chấp ở Biển Đông.

Ông Trịnh nói với báo giới như vừa nêu và nhắc lại quan điểm của Bắc Kinh rằng Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi tại Biển Đông và vấn đề tranh chấp lãnh hải tại khu vực này không phải là vấn đề giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Nguyên văn lời của ông thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang là Bắc Kinh hy vọng một nước bên ngoài như Hoa Kỳ có thể trồng thêm hoa và loại bớt gai ; tức giúp đỡ chứ không gây nên vấn đề cho khu vực Biển Đông.

Phát biểu của thứ trưởng ngoại giao Trịnh Trạch Giang của Trung Quốc được đưa ra trước chuyến thăm Châu Á của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump được bắt đầu từ ngày 4 tháng 11 qua 5 quốc gia, trong đó có Trung Quốc.

**********************

Trung Quốc hoạt động trên biển riêng rẽ với Việt Nam và ASEAN (BBC, 02/11/2017)

Việt Nam đang có cuộc tuần tra chung với Trung Quốc trong ba ngày, Tân Hoa Xã đưa tin, ở quanh khu vực đánh bắt cá chung trên Vịnh Bắc Bộ.

Trung Quốc đã nhiều lần tiến hành tập trận, huấn luyện quân sự, trong đó có diễn tập bắn đạn thật trên Biển Đông, theo giới quan sát

Hai quốc gia điều động hai tàu tuần tra, thực hiện một loạt các nhiệm vụ theo lịch trình bắt đầu từ thứ Tư 1/11, bao gồm nghiên cứu, luyện tập các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ trên biển, và kiểm tra các tàu đánh cá.

Theo Tân Hoa Xã, đây là đợt tuần tra chung thứ hai của lực lượng cảnh sát biển của hai nước trong năm nay ; lần đầu được tổ chức vào tháng Tư.

Một sĩ quan thuộc Bộ phận Lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc cho Tân Hoa Xã biết các cuộc tuần tra chung đã giúp tạo ra một "môi trường ổn định để đánh cá, xây dựng sự tin tưởng lẫn nhau giữa các lực lượng an ninh hàng hải, và làm sâu sắc hơn tình hữu nghị giữa người dân hai nước".

Trung Quốc và Việt Nam đã tiến hành 14 cuộc tuần tra chung trong vùng đánh cá chung từ năm 2006.

Vịnh Bắc Bộ là khu vực đánh cá truyền thống của ngư dân hai nước. Trung Quốc và Việt Nam đã ký hiệp định phân chia biên giới trên biển ở khu vực này hồi cuối năm 2000, sau 27 năm đàm phán.

Theo hiệp định đã ký, Việt Nam được 53,23% và Trung Quốc được 46,77% diện tích Vịnh.

Diễn tập chung Trung Quốc-ASEAN ; Việt Nam vắng mặt

Ngay trước lúc hai bên có cuộc tuần tra chung, Trung Quốc đã cùng một số nước thành viên ASEAN tiến hành một cuộc diễn tập giải cứu hàng hải với quy mô lớn chưa từng có.

Các nước tham gia gồm Trung Quốc, Thái Lan, Philippines, Campuchia, Myanmar, Lào và Brunei, theo hãng tin AFP.

Cuộc tập trận hôm 31/10 mô phỏng một vụ va chạm giữa chiếc tàu chở khách Trung Quốc và tàu chở hàng của Campuchia ở ngoài khơi tỉnh Quảng Đông.

Có tổng số khoảng 1.000 nhân viên cứu hộ trên 20 tàu và ba trực thăng tham gia sự kiện này, theo truyền thông Trung Quốc.

Bộ trưởng quốc Phòng Trung Quốc Trường Vạn Toàn tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ở Phillipines hôm 24/10

Cuộc diễn tập chung giữa Trung Quốc và 6 thành viên thuộc khối ASEAN diễn ra sau các cuộc gặp giữa hai bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc và Singapore bên lề Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng lần thứ 11 tại Philippines hồi tháng trước.

AFP nhận định cuộc diễn tập trên cho thấy "căng thẳng ở Biển Đông suy giảm dần", và đồng thời, sự phản đối của các nước ASEAN đối với tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông cũng đang hạ nhiệt dần.

Nhiều năm nay, Biển Đông luôn là vấn đề gai góc nhất cho các nước ASEAN. Các nước có quan điểm khác nhau về cách lên tiếng về sự khẳng định chủ quyền, các tòa nhà và quân sự hóa các đảo nhân tạo của Trung Quốc trong các vùng biển có tranh chấp.

Hồi tháng Tám vừa rồi, cuộc họp ngoại trưởng các nước ASEAN đã không đưa ra được thông cáo chung thường lệ vì không đạt được sự đồng thuận về ngôn từ liên quan các tranh chấp ở Biển Đông, hãng tin Anh Reuters tường thuật.

Reuters dẫn nguồn các nhà ngoại giao từ ba nước ASEAN nói sự chậm trễ là do Việt Nam muốn thông cáo đề cập việc cần tránh các hoạt động 'bồi đắp lấn biển' và 'quân sự hóa'.

Hồi năm ngoái, Tòa Trọng tài Thường trực Quốc tế tại the Hague ra phán quyết trong vụ kiện do Manila đệ đơn, theo đó bác bỏ hầu hết yêu sách của Bắc Kinh đối với phần lớn Biển Đông.

Tuy nhiên, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte lại từ chối sử dụng quyết định này như một đòn bẩy lợi thế, thay vào đó là làm dịu chính sách của người tiền nhiệm để đổi lại hàng tỷ đô la thông thương hàng hóa và đầu tư từ Trung Quốc.

***********************

Trung Quốc muốn Mỹ ‘không gây rắc rối’ biển Đông trước chuyến đi của Trump (VOA, 03/11/2017)

Ngay trước thềm chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Donald Trump tới Bắc Kinh, Trung Quốc kêu gọi Hoa Kỳ "giúp đỡ chứ không phải là gây thêm rắc rối" trên biển Đông.

Trung Quốc hy vọng Mỹ có thể "giúp chứ không gây thêm rắc rối" trên biển Đông đang có nhiều tranh chấp, một quan chức ngoại giao cấp cao của Trung Quốc cho biết hôm thứ Sáu ngay trước thềm chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump tới Bắc Kinh vào tuần sau, theo ghi nhận của Reuters.

Mỹ đã chỉ trích việc xây dựng các đảo nhân tạo và các cơ sở quân sự của Trung Quốc trên vùng biển này và lo ngại nước này có thể dùng các cơ sở đó để hạn chế việc tự do hàng hải.

Các tàu hải quân của Mỹ cũng đã tiến hành các cuộc tuần tra tự do hàng hải trên biển Đông khiến cho Trung Quốc tức giận.

Nói với các phóng viên về chuyến công du Châu Á của ông Trump, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang nói Bắc Kinh có chủ quyền lãnh thổ không thể gây tranh cãi đối với các hòn đảo và vùng lãnh hải bao quanh đó trên biển Đông, mà Trung Quốc gọi là Biển Nam Trung Hoa. Thực chất của cuộc tranh chấp trên biển Đông là sự lấn chiếm bất hợp pháp của một số nước trên một số hòn đảo và rạn san hô, theo ông Trịnh. Vị thứ trưởng ngoại giao này nói thêm rằng Trung Quốc sẵn sàng giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình thông qua đối thoại với các nước có liên quan trực tiếp.

"Vấn đề biển Nam Trung Hoa không phải là một vấn đề giữa Trung Quốc và Mỹ", Reuters trích lời ông Trịnh.

"Chúng tôi hy vọng rằng Mỹ, với tư cách là một quốc gia bên ngoài, có thể ‘làm nở thêm hoa và ít gai hơn’ – giúp đỡ chứ không phải là gây thêm rắc rối", theo lời vị thứ trưởng này.

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói ông hy vọng Mỹ có thể có cách nhìn khách quan về những phát triển tích cực trên biển Đông và tôn trọng các nỗ lực của Trung Quốc và các nước Đông Nam Á trong việc bảo vệ hòa bình và sự ổn định ở đây.

Theo ông Trịnh, không có vấn đề gì đối với tự do hàng hải trên biển Đông và Trung Quốc phản đối bất kỳ bên nào sử dụng một lý do nào đó để làm tổn hại đến lợi ích về chủ quyền và an ninh của Trung Quốc.

Chính quyền Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ tiến hành thêm nữa các hoạt động tuần tra lớn trên biển Đông.

Những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên vùng biển đang là nơi giao thương của lượng hàng hóa giá trị 5.000 tỷ USD mỗi năm chồng lấn với các tuyên bố chủ quyền của Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam.

Tổng thống Mỹ sẽ tiếp cận vấn đề biển Đông trong chuyến thăm Châu Á ra sao ? (RFA, 01/11/2017)

Từ ngày 3 đến ngày 14 tháng 11, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sẽ lên đường thăm Châu Á lần đầu tiên kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 1 vừa qua. Đây được coi là chuyến thăm dài nhất của một Tổng thống Mỹ đến Châu Á kể từ thời của Tổng thống George H. Bush (cha) 25 năm về trước. Chuyến thăm lần này của Tổng thống Trump được nhiều nước Châu Á trông đợi vì họ muốn biết chiến lược sắp tới cũng như cam kết của Mỹ trong khu vực ra sao. Vấn đề biển Đông là một trong những vấn đề sẽ được bàn thảo trong chuyến thăm tới nhưng cho tới lúc này các chuyên gia tại Hoa Kỳ vẫn không rõ liệu Tổng thống Trump sẽ đề cập vấn đề này với từng nước ra sao ?

Chuyên gia Amy Searight, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của CSIS -  RFA

=========

Vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ phải được bàn thảo trong chuyến thăm tới Châu Á của Tổng thống Donald Trump nhưng mức độ thảo luận với từng nước có thể là khác nhau vì thái độ của từng nước với vấn đề này và cũng một phần bởi chiến lược chưa rõ ràng của chính quyền Mỹ đối với vấn đề này.

Chuyên gia Amy Searight, Giám đốc chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) ở Washington DC nhận định.

Rất khó để biết về lập trường của Tổng thống Trump đối với vấn đề biển Đông và ông sẽ nêu vấn đề ra ở mức độ nào. Đã có nhiều những tín hiệu lẫn lộn đưa ra từ chính quyền của Tổng thống Trump liên quan đến vấn đề biển Đông. Một mặt thì đã có những thảo luận cứng rắn đối với Trung Quốc ngay từ thời kỳ đầu của chính quyền nhất là từ Ngoại trưởng Tillerson, và phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis ở Shangrila về thái độ của Trung Quốc ở biển Đông. Chính quyền của Tổng thống Trump đã thực hiện các hoạt động tự do hàng hải thường xuyên ở biển Đông. Tuy nhiên mặt khác, đã 10 tháng trôi qua mà chính quyền mới vẫn chưa có (hoặc không có) một chiến lược rõ ràng về vấn đề biển Đông, và làm thế nào để gây sức ép với Trung Quốc trước thái độ quyết đoán của nước này ở biển Đông và giúp đỡ các đối tác và đồng minh của mình trong khu vực.

Theo bà Searight, vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ được đề cập trong cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump với các lãnh đạo Việt Nam vào ngày 11/11 tới ở Hà Nội. Tuy nhiên rất có thể với Philippines, Tổng thống Rodrigo Duterte sẽ không muốn nêu vấn đề này ra, trong khi với Trung Quốc việc Tổng thống Trump đưa ra vấn đề này ra như thế nào và có đưa ra hay không hiện vẫn còn chưa rõ ràng.

Hiện Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực biển Đông. Việt Nam và Philippines cũng là những nước đòi chủ quyền tại đây, nhưng kể từ khi lên nắm quyền vào năm ngoái, Tổng thống Duterte đã muốn giảm nhẹ căng thẳng với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông. Trong khi đó Trung Quốc từ trước đến nay vẫn khẳng định không muốn các quốc gia bên ngoài can thiệp vào tranh chấp chủ quyền ở biển Đông, ý muốn nói đến Hoa Kỳ.

Lập trường của Hoa Kỳ từ trước đến nay là không đứng về bất cứ bên nào trong tranh chấp ở biển Đông nhưng khẳng định quyền tự do hàng hải và hàng không của mình tại khu vực này qua việc thực hiện chương trình tự do hàng hải Fonops được bắt đầu từ năm 2015 dưới thời của Tổng thống Obama và vẫn tiếp tục dưới thời của Tổng thống Trump.

Theo chuyên gia Amy Searight, với việc Tổng thống Donald Trump không tham dự thượng đỉnh Đông Á ở Philippines, nơi vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ được đưa ra bàn thảo, Hoa Kỳ đã bỏ lỡ cơ hội để đưa ra thông điệp của mình về vấn đề này và làm cho các nước trong khu vực không hiểu được lập trường của chính phủ Mỹ mới trong vấn đề này.

Trong chuyến thăm Châu Á lần này, Tổng thống Mỹ sẽ đến Đà Nẵng, Việt Nam dự APEC vào ngày 10/11 và đến Hà Nội vào ngày 11/11 để gặp các lãnh đạo cấp cao bao gồm Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Theo chuyên gia Amy Searight, chuyến thăm đến Việt Nam lần này của Tổng thống Trump chỉ vài tháng sau cuộc gặp giữa ông với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ở Nhà Trắng cũng cho thấy việc Mỹ coi trọng mối quan hệ chiến lược giữa hai nước.

Chuyến thăm cho thấy tầm quan trọng trong quan hệ đối tác giữa Mỹ và Việt Nam như dưới thời của Tổng thống Obama. Theo tôi họ sẽ thảo luận các vấn đề về kinh tế… Ngoài vấn đề kinh tế, vấn đề chiến lược khác là biển Đông cũng sẽ được bàn thảo. Việt Nam đã là tiếng nói đi đầu trong ASEAN trong vấn đề biển Đông và cứng rắn với Trung Quốc ở ASEAN, và vì vậy họ có nhiều khả năng sẽ thảo luận về vấn đề này.

Mỹ và Việt Nam đã nâng tầm quan hệ lên đối tác toàn diện vào năm 2013, dưới thời của Tổng thống Barack Obama.

Trong các cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước từ trước đến nay, vấn đề biển Đông vẫn luôn được nêu ra và cả hai bên luôn khẳng định việc duy trì an toàn tự do hàng hải, hàng không tại khu vực này, đồng thời kêu gọi các bên tìm kiếm các giải pháp hòa bình cho các tranh chấp, tuân thủ luật quốc tế.

Cũng trong chuyến thăm Châu Á lần này, các chuyên gia cho rằng Tổng thống Trump sẽ nói đến chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do thay vì nói đến chiến lược chuyển trục về Châu Á Thái Bình Dương như dưới thời của Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, cho đến lúc này vẫn còn rất nhiều câu hỏi xung quanh cam kết của Mỹ với khu vực qua chiến lược này khi mà chính quyền của Tổng thống Trump đến giờ vẫn chưa có chiến lược rõ ràng ở khu vực biển Đông, trong khi theo đuổi chính sách nước Mỹ trên hết và rút ra khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP hồi đầu năm nay.

************************

Tham vọng quân sự Trung Quốc khiến láng giềng bắt đầu lo ngại (RFI, 01/11/2017)

Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình mới đây đã nhấn mạnh ước mơ biến quân đội Trung Quốc thành một đạo quân "đẳng cấp thế giới" từ nay đến năm 2050. Theo nhận định của giới phân tích được hãng tin Pháp AFP ngày 01/11/2017 trích dẫn, tham vọng quân sự nói trên bắt đầu gây quan ngại cho các nước láng giềng của Trung Quốc, cho dù chưa phải là mối đe dọa trước mắt.

Đoàn đại biểu quân đội Trung Quốc đến dự đại hội Đảng cộng sản lần thứ 19. Reuters/Thomas Peter

Nhân Đại Hội Đảng cộng sản Trung Quốc diễn ra từ ngày 18-24/10/2017, hai dấu mốc thời gian mà ông Tập Cận Bình đặt ra cho quân đội Trung Quốc là hoàn thành việc hiện đại hóa vào năm 2035 để đến năm 2050 trở thành một "quân đội đẳng cấp thế giới".

Đối với ông James Char, chuyên gia phân tích quân sự thuộc Đại Học Công Nghệ Nanyang ở Singapore, tuyên bố của ông Tập Cận Bình vừa là thông điệp trấn an các thành phần dân tộc chủ nghĩa vốn rất ủng hộ ông, vừa là "thông điệp gửi đến các nước để biểu thị mong muốn của Bắc Kinh có được một đội quân hùng mạnh tương tự như nền kinh tế của họ", ngày nay đã đứng hàng thứ hai thế giới.

Nghê Nhạc Hùng (Ni Lexiong), giáo sư tại Viện Nghiên Cứu Chiến Lược quốc phòng ở Thượng Hải, dĩ nhiên là bênh vực cho tham vọng của Trung Quốc, cho rằng việc nước ông muốn có một quân đội hùng mạnh, "không phải là để bắt nạt các quốc gia khác, mà chỉ để tự bảo vệ mình", tránh rơi vào trường hợp như Irak hay Libya.

Thế nhưng, theo AFP, việc ông Tập Cận Bình mong muốn xây dựng một đạo quân có thể "đánh và thắng", đã gióng lên hồi chuông báo động ở các nước láng giềng, trong đó có nhiều nước đang vướng vào các tranh chấp lãnh thổ căng thẳng với Trung Quốc.

Với Ấn Độ, Trung Quốc vẫn đòi chủ quyền trên một số vùng lãnh thổ, và mùa hè vừa qua, hai bên đã có hai tháng trực diện căng thẳng trên dãy Himalaya.

Còn Nhật Bản thì ngày càng bực tức trước việc Trung Quốc thường xuyên cho tàu vào tuần tra trong khu vực gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, bất chấp việc đảo đó do Tokyo nắm quyền kiểm soát. Đối với Nhật Bản, sự gia tăng quân sự của Trung Quốc là một "mối quan ngại cho an ninh trong khu vực".

Cuối cùng, Bắc Kinh tuyên bố họ là chủ của hầu như toàn bộ Biển Đông, bất chấp tuyên bố chủ quyền của các láng giềng như Việt Nam, Philippines, Malaysia... Kể từ khi lên cầm quyền vào cuối năm 2012, Tập Cận Bình cho bồi đắp và củng cố các rạn san hô mà Trung Quốc kiểm soát, cho xây trên đó các cơ sở, trong đó có các cơ sở quân sự.

Bà Juliette Genevaz, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên Cứu Chiến Lược của Trường Võ Bị Pháp ghi nhận  : "Không thể chối cãi rằng sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang ở Châu Á… Nhật Bản bắt đầu nói đến việc tái võ trang, Hàn Quốc đang cho triển khai một hệ thống phòng thủ tên lửa, ngân sách quốc phòng của Việt Nam và Philippine đang tăng nhanh".

Đối với giới phân tích, nếu trong nhiệm kỳ vừa qua, ông Tập Cận Bình đã rất hung hăng, thì ngày nay, khi quyền lực đã thâu tóm xong, có thể ông sẽ hòa dịu trở lại. Chuyên gia James Char, Đại Học Công Nghệ Nanyang ở Singapore, thẩm định "Chúng ta có thể kỳ vọng là Bắc Kinh trước mắt và trong trung hạn sẽ ít viện đến kiểu ngoại giao cưỡng chế hơn".

Theo chuyên gia này, Quân Đội Trung Quốc sẽ tiếp tục hoạt động xa hơn và tại những vùng cách xa bờ biển Trung Quốc, và có lẽ cũng sẽ thiết lập thêm nhiều căn cứ ở nước ngoài. Họ sẽ hoạt động thận trọng ở ngoài nước.

Trong bối cảnh đó, điều được chuyên gia này nêu lên là Bắc Kinh sẽ vẫn sẽ tiếp tục hung hăng bảo vệ các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

******************

ASEAN và Trung Quốc diễn tập trên biển, Việt Nam vắng mặt (RFI, 01/11/2017)

Đúng như Singapore từng tiết lộ, ngày 31/10/2017, lực lượng trên biển của Trung Quốc cùng với 6 nước ASEAN đã tham gia một cuộc diễn tập chung về cấp cứu trên biển ở ngoài khơi tỉnh Quảng Đông. Việt Nam cùng với ba nước Đông Nam Á khác không tham dự sự kiện này.

Tại hội nghị bộ trưởng quốc phòng ASEAN mở rộng tại Philippines, ngày 24/10/2017, Trung Quốc đề nghị tổ chức tập trận chung với ASEAN. Reuters/Dondi Tawatao

Theo truyền thông Trung Quốc được AFP trích dẫn lại, cuộc diễn tập cứu hộ trên biển tập hợp khoảng 1 000 nhân viên cấp cứu trên 20 chiếc tàu và ba trực thăng của Trung Quốc cùng với Thái Lan, Philippines, Cambodia, Myanmar, Lào và Brunei. Trong số các nước vắng mặt, ngoại trừ Việt Nam, còn có Malaysia, Singapore và Indonesia.

Chương trình diễn tập giả định một vụ va chạm trên biển giữa một chiếc tàu chở khách của Trung Quốc với một tàu chở hàng của Cam Bốt ngoài khơi tỉnh Quảng Đông.

Khả năng thao diễn trên biển chung giữa Trung Quốc và ASEAN đã được bộ trưởng quốc phòng Singapore gợi lên mới đây sau cuộc gặp song phương với đồng nhiệm Trung Quốc bên lề Hội Nghị Bộ Trưởng quốc phòng ASEAN Mở Rộng ADMM+ tại Philippines.

Trước đó, Bắc Kinh đã nhiều lần gợi ý ASEAN cùng thao diễn trên biển với Trung Quốc, nhưng không được phía Hiệp Hội Đông Nam Á chấp nhận. Lần này, sự kiện đã diễn ra vào lúc Philippines với một chính sách thân Bắc Kinh rõ rệt đang làm chủ tịch ASEAN.

Sự kiện Trung Quốc và ASEAN – ít ra là 6 thành viên hữu hảo với Trung Quốc, nhất là Cam Bốt - tổ chức thao dợt cứu hộ trên biển diễn ra một ngày sau khi Bắc Kinh, qua lời đại sứ Trung Quốc tại Washington khuyến cáo Mỹ là không nên xen vào vấn đề Biển Đông, mà Bắc Kinh luôn cho là công việc nội bộ giữa Trung Quốc và ASEAN.

Phát biểu với một số nhà báo, ông Thôi Thiên Khải (Cui Tiankai) nhắc lại rằng Mỹ, nước không có tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông, nên để cho các quốc gia trong khu vực quản lý tranh chấp của mình một cách "hữu nghị và hiệu quả".

Trong thời gian qua, Trung Quốc đã cho bồi đắp và xây dựng cơ sở có thể dùng vào mục tiêu quân sự trên các thực thể mà họ chiếm đóng tại Biển Đông, bất chấp phản đối của quốc tế. Hành động của Bắc Kinh đã bị Washington chỉ trích. Mới đây, ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson cho rằng các "hành động khiêu khích" của Trung Quốc đã thách thức luật pháp và các chuẩn mực quốc tế.

Trọng Nghĩa

**********************

Trung Quốc và ASEAN diễn tập hải quân chung (RFA, 01/11/2017)

Trung Quốc và các nước ASEAN bắt đầu tham gia diễn tập hải quân chung lần đầu tiên ở Biển Đông vào hôm thứ ba, ngày 31/10, cho thấy căng thẳng giữa hai bên ở vùng biển này đang giảm bớt.

Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh bắt tay nhau trong lễ ký và bàn giao Tuyên bố chung bên lề ADMM 11 ở thành phố Clark, Philippines hôm 23/10/2017 -  AFP

Cuộc tập trận giả định một vụ đụng tàu giữa tàu khách của Trung Quốc và tàu chở hàng của  Campuchia ngoài khơi tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc.

Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, tham gia diễn tập có 1.000 nhân viên cứu hộ trên 20 chiếc tàu và 3 chiếc máy bay trực thăng.

Các nước ASEAN tham gia tập trận bao gồm Philippines, Campuchia, Lào, Myanmar và Brunei, trong khi Việt Nam không tham gia cuộc tập trận này.

Hồi tuần trước, Bộ Quốc phòng Singapore ra thông báo cho biết Trung Quốc và các nước ASEAN dự định tiến hành một cuộc tập trận hải quân chung góp phần tăng cường quan hệ quốc phòng giữa hai bên.

Singapore, nước thành viên ASEAN, hiện đóng vai trò điều phối trong quan hệ đối thoại giữa ASEAN và Trung Quốc.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, cuộc tập trận chung giúp hai bên xây dựng sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.

Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực Biển Đông. Những nước ASEAN cũng đòi chủ quyền ở khu vực này bao gồm Việt Nam, Philippines, Brunei và Malaysia.

Tranh chấp trong khu vực giữa Trung Quốc và các nước khác đôi khi dẫn đến những đối đầu, chủ yếu liên quan đến việc đánh bắt cá và khai thác dầu khí.

Hồi năm 2013, Philippines đã kiện Trung Quốc ra tòa Quốc tế để làm rõ đòi hỏi về chủ quyền đường chữ U mà Trung Quốc vạch ra ở biển Đông. Năm 2016, tòa Trọng tài Quốc tế đã ra phán quyết bác bỏ tính hợp lý của đường yêu sách này nhưng Trung Quốc không chấp nhận phán quyết của tòa.

ASEAN và Trung Quốc đã ký một bản tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) vào năm 2002. Hồi tháng 8 năm nay, hai bên đã chấp thuận một bộ khung bản thảo Bộ quy tắc về ứng xử của các bên trên biển Đông (COC) với hy vọng sớm đạt được COC trong năm nay.

********************

Ấn Độ tăng cường sức mạnh quân sự (RFA, 01/11/2017)

Ấn Độ sẽ mua hơn 100 máy bay trực thăng có trang bị vũ khí trị giá 3,2 tỷ đô la cho hải quân nước này để thay thế những chiếc máy bay do Pháp thiết kế đã cũ. Người phát ngôn của Hải quân Ấn Độ cho biết tin này trên twitter hôm thứ tư 1/11.

Các sĩ quan không quân Ấn Độ tại trường đào tạo lái máy bay trực thăng (HTS) nói chuyện với phóng viên trước một chiếc trực thăng Chetak ở Hyderabad hôm 5/10/2017  - AFP

Hội đồng mua bán vũ khí quốc phòng Ấn Độ trước đó đã phê duyệt một khoản tiền để mua 111 chiếc máy bay trực thăng đa năng được dùng cho các mục đích tấn công, tìm kiếm cứu nạn, giám sát và sơ tán y tế.

Ấn Độ hiện là nước nhập khẩu trang thiết bị quốc phòng lớn nhất thế giới, với 90% trang thiết bị quốc phòng là nhập khẩu.

Ấn Độ cũng đầu tư hàng chục tỷ đô la để nâng cấp các vũ khí có từ thời Xô Viết để đối phó với những tranh chấp dai dẳng về lãnh thổ với hai nước láng giềng Trung Quốc và Pakistan.

Hiện nước này đang muốn xây dựng thêm các cơ sở chế tạo vũ khí ở trong nước và mong muốn các công ty nước ngoài đưa công nghệ tiên tiến vào Ấn Độ.

Trung Quốc sẵn sàng cho đợt quyết đoán mới ở Biển Đông (RFA, 31/10/2017)

Trung Quốc lẳng lặng tiến hành thêm hoạt động cải tạo và bồi lắp, mà chắc hẳn chẳng bao lâu nữa Bắc Kinh sẽ tái khẳng định chủ quyền tại khu vực Biển Đông một cách mạnh mẽ hơn.

Bức hình chụp từ trên không một bãi gần đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa, được cho là có tàu Trung Quốc đang neo đậu.  AFP

Giới chức ngoại giao và quân sự trong khu vực cho biết như vừa nêu và được hãng tin Reuters loan đi ngày 31 tháng 10. Theo đó thì hình ảnh vệ tinh gần đây đã cho thấy rõ hoạt động của Trung Quốc tại Biển Đông.

Trong những tháng gần đây, thế giới tập trung vào vấn đề Bắc Hàn và Trung Quốc lo Đại hội Đảng lần thứ 19 khiến cho chủ đề Biển Đông không được truyền thông đưa mạnh. Tuy vậy, cho đến nay mọi tranh chấp vẫn nguyên vẹn. Hình ảnh vệ tinh gần đây chứng minh thực tế Trung Quốc tiếp tục phát triển cơ sở tại các đảo Bắc và đảo Cây thuộc nhóm An Vĩnh, quần đảo Hoàng Sa khiến giới chuyên gia cho rằng tuyến hàng hải Biển Đông vẫn là một điểm nóng toàn cầu.

Một số chuyên gia nói rõ trong những tháng tới, Trung Quốc sẽ bố trí chiến đấu cơ tại những bãi đá đã xây đường băng thuộc quần đảo Trường Sa. Trong khi đó những viên chức quân sự cho biết Trung Quốc đã sử dụng những cơ sở mới để gia tăng việc bố trí lực lượng tuần duyên và hải quân sâu hơn ở khu vực Đông Nam Á.

Theo chuyên gia về Trung Quốc, Bonnie Glaser, thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược & Quốc Tế (CSIS) ở Washington DC, thì Bắc Kinh đã xây dựng những cơ sở chuyên biệt rồi. Cả những viên chức dân sự và quân sự Trung Quốc luôn nói rõ là khi thời điểm chiến lược chín muồi thì những cơ sở đó bắt đầu được sử dụng một cách đầy đủ.

Hoạt động cải tạo, bồi lắp lên những đảo nhân tạo tại Biển Đông của Trung Quốc tiêu biểu cho sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh tại Biển Đông dưới nhiệm kỳ đầu của chủ tịch Tập Cận Bình. Trong diễn văn phát biểu khai mạc Đại hội đảng 19, ông Tập nhấn mạnh lại công tác này là tiến triển vững chắc.

Vấn đề Trung Quốc cải tạo, bồi lấp xây dựng đảo nhân tạo tại Biển Đông chắc hẳn sẽ được nêu ra trong chuyến thăm của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đến Châu Á, trong đó có Trung Quốc.

Một phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, ông Michael Cavey, được Reuters dẫn lời cho biết Washington vẫn quan ngại về tình hình căng thẳng tại Biển Đông ; đặc biệt căng thẳng do hoạt động cải tạo và quân sự hóa các điểm tranh chấp cũng như mong muốn dùng chiến thuật cưỡng bức để tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.

Khi được Reuters hỏi, thì phát ngôn nhân Bộ Quốc Phòng Trung Quốc, ông Nhiệm Quốc Cường , nói thẳng những đảo ở Biển Đông thuộc chủ quyền không tranh cãi của Trung Quốc.

Vào ngày 30 tháng 10, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, ông Thôi Thiên Khải, lên tiếng yêu cầu Washington không nên can thiệp vào nỗ lực khu vực nhằm giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh hải tại Biển Đông.

Trung Quốc gần đây tìm cách xoa dịu Philippines, một nước trong nhóm có tranh chấp lãnh hải với Bắc Kinh tại Biển Đông, cũng như tăng cường đối thoại thêm với các nước khác trong khối ASEAN.

Vào đầu tháng 10 vừa qua, đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, lên tiếng tại Singapore rằng trong khi Washington thúc giục Bắc Kinh giúp đỡ Hoa Kỳ trong vấn đề Bắc Hàn, Mỹ vẫn lên án Trung Quốc về những hành động vi phạm luật pháp và chuẩn mực quốc tế.

Đô đốc Harry Harris nói rõ là Washington muốn Bắc Kinh phải có thêm biện pháp nhằm ngăn chặn những hoạt động gây hấn tại Hoa Đông và Biển Đông. Đó là những nơi mà Trung Quốc đang xây dựng sức mạnh chiến đấu và những lợi thế địa lý nhằm cố xác lập chủ quyền trên thực địa đối với các thực thể trên biển đang tranh chấp.

Một nghiên cứu gần đây của Công ty RAND có liên hệ với chính phủ Hoa Kỳ nhằm đánh giá nguy cơ xảy ra xung đột giữa Bắc Kinh và Washington đã nâng mức căng thẳng tại Biển Đông trên bảng những điểm nóng tiềm năng : tức Biển Đông vượt lên trên Đài Loan và ở dưới Bán đảo Triều Tiên.

Nghiên cứu nêu rõ là tuyến hàng hải qua Biển Đông trở nên một điểm báo động không tiên đoán trước giữa hai đối thủ Hoa Kỳ- Trung Quốc.

Khi Ngũ Giác Đài cho tiến hành những chuyến tuần tra bảo vệ tự do hàng hải, FONOPS, thường xuyên hơn nhằm thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ; một số nhà phân tích cho rằng Washington đang cố đối trọng lại sự thống trị mỗi lúc một tăng lên của Bắc Kinh trong khu vực này.

Chuyên gia về Biển Đông, Ian Storey, tại Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á ở Singapore, cho rằng FONOPS là chiến thuật chứ không phải chiến lược và những chuyến tuần tra bảo vệ tự do hàng hải như thế do Hoa Kỳ tiến hành không khiến cho Trung Quốc phải một chút gì nghĩ lại kế hoạch Biển Đông của họ.

*********************

Trung Quốc yêu cầu Mỹ không can thiệp vào đàm phán Biển Đông (RFI, 31/10/2017)

Hôm 30/10/2017, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ Thôi Thiên Khải (Cui Tiankai) đã lên tiếng yêu cầu Mỹ không can thiệp vào đàm phán giữa Trung Quốc với các nước láng giềng nhằm đạt đến một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Nhà ngoại giao Trung Quốc đưa ra yêu cầu này vào lúc tổng thống Donald Trump đang chuẩn bị cho chuyến công du Châu Á sắp tới.

Đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ Thôi Thiên Khải tại cuộc Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ - Trung ngày 24/06/2015 tại Washington. CHRIS KLEPONIS / AFP

Tại một cuộc họp báo ở đại sứ quán Trung Quốc ở Washington, ông Thôi Thiên Khải cho rằng Mỹ không có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông và nên để các nước trong khu vực tự giải quyết tranh chấp của họ "một cách hiệu quả và thân thiện". Đại sứ Trung Quốc tuyên bố : "Tôi nghĩ chắc là sẽ tốt hơn nếu những quốc gia khác, kể cả Mỹ, đừng cố can thiệp vào tiến trình mang tính xây dựng này, đừng gây trở ngại cho việc sớm đạt thỏa thuận về bộ quy tắc ứng xử (trên Biển Đông)".

Vào tuần trước, thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho rằng đàm phán về bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), một văn bản có tính chất ràng buộc pháp lý, có thể sẽ mất nhiều năm. Tuyên bố hôm qua của đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ hàm ý rằng sự can thiệp của Mỹ sẽ khiến cho tiến trình đàm phán thêm khó khăn.

Cuộc họp báo của ông Thôi Thiên Khải diễn ra vài ngày trước chuyến công du của tổng thống Donald Trump tới nhiều nước nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, từ ngày 03 đến 14/11.

Washington vẫn thường xuyên chỉ trích việc Bắc Kinh xây các đảo nhân tạo ở Biển Đông và quân sự hóa các đảo này. Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson trong tháng này đã tuyên bố rằng "những hành động gây hấn" của Trung Quốc ở Biển Đông là trái với luật pháp quốc tế và các chuẩn mực quốc tế.

Thanh Phương

Pháp có nhiều lý do để quan tâm xung đột Biển Đông (BBC, 29/10/2017)

Pháp có nhiều lý do để quan tâm tới Biển Đông và cuộc xung đột, tranh chấp ở vùng biển này, trong khi 'biết rõ' về Hoàng Sa và Trường Sa, theo một chuyên gia về lịch sử quốc phòng và hải quân đang làm việc ở Bộ Quốc Phòng nước này.

Trực thăng quân sự Pháp trên boong tàu LHD Dixmude, khi tàu chiến này ghé thăm căn cứ hải quân Changi ở Singapore hồi cuối tháng Tư năm 2015.

Trao đổi với BBC Tiếng Việt bên lề một Hội thảo về Biển Đông, xung đột và tiếp cận mới hồi hạ tuần tháng 10/2017 ở một Đại học tại Oxford, sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix nêu quan điểm :

"Về mặt lịch sử, Pháp có liên quan, bởi vì trên thực tế, Pháp đã có lúc, tôi phải nói, là đã sở hữu các đảo từ những năm 1930, như quí vị biết, trước cuộc chiếm đóng của Nhật Bản vào năm 1939.

"Và kế tiếp đó, sau Thế chiến II, vẫn với tư cách của một cường quốc thuộc địa, Pháp đã chiếm đóng các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

"Và Pháp thậm chí đã cố gắng giữ Trường Sa sau khi đã công nhận nền độc lập của Việt Nam, cho đến năm 1955, 1956.

"Nhưng sau đó, tôi muốn nói là trong tình hình hiện nay, rõ ràng Pháp quan tâm tới sự ổn định ở khu vực, do đó, về mặt ổn định và tránh xung đột là điều mà Pháp quan tâm nhiều hơn".

Trước câu hỏi đâu là giải pháp khả thi cho cuộc xung đột ở Biển Đông hiện nay, nơi đã và đang diễn ra tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc, Việt Nam và nhiều quốc gia khác, ông Sheldon-Dulplaix đáp :

"Tôi thực sự tin tưởng vào một cuộc đối thoại giữa các bên để xây dựng niềm tin.

"Vấn đề là các bên vẫn có chiều hướng giữ nguyên lập trường của mình và từ chối những nhượng bộ".

Vấn đề sâu xa từ xung đột Biển Đông

Sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix khẳng định Pháp có lý do lịch sử từ thời thuộc địa để quan tâm tới cuộc xung đột và các tranh chấp trên Biển Đông hiện nay.

Trình bày về khía cạnh, tiếp cận và mặt quan tâm nhất của Pháp trong theo dõi vấn đề xung đột và tranh chấp tại Biển Đông, nhà sử học về quốc phòng và hải quân của Pháp cho biết quan điểm cá nhân :

"Khi nhìn vào cuộc xung đột này, quí vị có thể thấy nhiều hơn là tuyên bố chủ quyền của những bên tuyên bố.

"Rõ ràng với Trung Quốc đó là những vấn đề rất 'nội bộ', bởi vì vấn đề này đã được đưa ra truyền thông và đây là một vấn đề hết sức quan trọng, chính phủ Trung Quốc phải rất cẩn thận để tỏ ra là có năng lực, có thể bảo vệ được lợi ích của đất nước họ.

"Và nếu quí vị nhìn vào Hoa Kỳ, Hoa Kỳ sợ mất một số đồng minh hoặc đối tác trong khu vực, nếu Hoa Kỳ không chứng tỏ được sự sẵn lòng hoặc sự hiện diện của mình, vì đây là tính chính danh cho sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ở Biển Đông.

"Nhưng đáp lại, quí vị thấy Trung Quốc đang xem sự hiện diện này [của Hoa Kỳ] ở cách xa bờ biển của họ như ý chí của Hoa Kỳ để ngăn chặn sự nổi lên của Trung Quốc.

"Do đó, nó đi xa hơn chỉ là vấn đề của Biển Đông".

Trả lời câu hỏi đâu sẽ là đóng góp của Pháp cho các vấn đề, xung đột, tranh chấp ở vùng biển này, sử gia từ Bộ Quốc phòng của Pháp đáp :

Trước đó, tàu LHD Dixmude đã thực hiện một sứ mệnh kéo dài 5 tháng ở Ấn Độ Dương, trước khi tới Singapore và băng qua Biển Đông để tới Biển Nhật Bản.

"Pháp chắc chắn là ủng hộ thượng tôn pháp luật, tôi nói là luật quốc tế, pháp quyền sẽ là những vấn đề quan trọng đối với Pháp, cũng như các quốc gia khác trong Liên minh Châu Âu (EU), để đảm bảo rằng Trung Quốc tuân theo thượng tôn pháp luật.

"Do đó, tôi nghĩ là đây phải là điều quan trọng nhất và rõ ràng là, như tôi đã nói, bất cứ một dạng xung đột nào cũng sẽ tạo ra những hệ quả, tác động không mong đợi về kinh tế của EU, mà mặc dù ở xa, thì đây vẫn là một quan ngại", nhà nghiên cứu nói trên quan điểm riêng của ông.

Sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix là Giám đốc Nghiên cứu tại Bộ Quốc phòng Pháp, chuyên về lịch sử quốc phòng, hải quân và hải dương.

Ông là tác giả của một số biên khảo, sách tham khảo, trong đó có "Lịch sử hàng không mẫu hạm - từ nguồn gốc tới ngày nay" (2006), "Trốn và tìm : Lịch sử chưa từng kể về tình báo trên biển thời Chiến tranh lạnh" (2009) v.v...

Quốc Phương

**********************

Ấn Độ và Nhật Bản tập trận chống chung chống tàu ngầm (RFA, 30/10/2017)

Hải quân Ấn Độ và Nhật Bản hôm chủ nhật ngày 29/10 tổ chức một cuộc tập trận chung chống tàu ngầm ở biển Ả Rập thuộc Ấn Độ Dương.

Hàng không mẫu hạm USS Nimitz (CVN68) dẫn đầu đội hình đoàn tàu của Hải quân Ấn Độ và Lực lượng phòng vệ biển Nhật Bản và Hải quân Hoa Kỳ trong cuộc tập trận Malabar ở vịnh Bengal hôm 17/7/2017- AFP

Tham gia cuộc tập trận có một máy bay chống ngầm do thám tầm xa trên biển P-8 của Hải quân Ấn Độ và hai máy bay chống ngàm P-3 Orion của Lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản.

An ninh biển và tự do hàng hải là những vấn đề chính được thảo luận trong các đối thoại song phương và đa phương gần đây của Ấn Độ.

Cả Ấn Đô và Nhật Bản đã cùng Mỹ tham gia cuộc tập trận chống ngầm chung trên biển có tên Malabar hồi tháng 7 năm nay. Trung Quốc vào lúc đó đã lên tiếng nói rằng nước này hy vọng cuộc tập trận không nhắm vào bất cứ nước nào.

Cả Ấn Độ và Nhật Bản đều gia tăng khả năng chiến tranh chống ngầm của mình trong những năm gần đây. Cả hai nước cũng đã nhiều lần lên tiếng khẳng định tầm quan trọng về tự do hàng hải hàng không trên biển, bao gồm cả khu vực biển Đông là nơi có tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN trong đó có Việt Nam.

Hiện Nhật Bản cũng có tranh chấp về chủ quyền với Trung Quốc ở biển Hoa Đông.

Hành xử của Trung Quốc sau khi thua kiện Philippines ở tòa án quốc tế (PCA) liên quan tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông giữa hai nước đang đặt ra câu hỏi liệu ngoại giao của một nước lớn có thể thay thế được một phán quyết của luật pháp quốc tế gây bất lợi cho họ, một nhà nghiên cứu về chính trị và bang giao quốc tế từ Đại học SOAS, Anh nói với BBC hạ tuần tháng này.

Điều gì đã xảy ra với phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực Quốc tế (PCA) sau những chiến dịch ngoại giao được cho là 'hữu hiệu' của Trung Quốc với Philippines và khu vực.

Trao đổi với BBC Tiếng Việt bên lề một hội thảo về xung đột Biển Đông và giải pháp mới tại một đại học ở Oxford hôm 20/10/2017, Tiến sĩ Yuka Kobayashi, nhà nghiên cứu thuộc Viện Trung Quốc học, Trung tâm Đông Á và Khoa Chính trị và Quan hệ Quốc tế của Đại học phương Đông và Châu Phi học (SOAS), trước hết nêu quan điểm về vấn đề Biển Đông :

"Tôi nghĩ tranh chấp Biển Đông là thứ gì đó là xung đột khu vực nhưng lại có tác động toàn cầu", bà Kobayashi nói, trong lúc trả lời câu hỏi vì sao giới nghiên cứu quốc tế quan tâm tới xung đột ở khu vực này.

Dẫn ra ví dụ về vụ kiện của Philippines và phán quyết của Tòa trọng tài thường trực (PCA) xử Philippines thắng kiện Trung Quốc hơn một năm về trước và diễn biến hậu vụ kiện hiện nay nhất là với xử lý của Trung Quốc, bên thua kiện, trong quan hệ với Philippines, bên thắng kiện, Tiến sĩ Kobayashi nhận xét :

"Phán quyết trong vụ việc xảy ra giữa Trung Quốc và Philippines liên quan hai quốc gia, nhưng là những nước rất quan trọng ở khu vực, cũng như trên toàn cầu và kết quả khá thú vị nếu quí vị nhìn vào đó theo ý nghĩa phán quyết đã đặt Trung Quốc vào phía rất bất lợi.

"Tuy nhiên, Trung Quốc đã có thể vượt qua điều đó bằng ngoại giao, do đó điều này đặt ra một câu hỏi lôgíc với quốc tế về trung gian trọng tài của Tòa án quốc tế là gì, tính hữu ích của Công ước Quốc tế về Luật Biển là thế nào, nếu ngoại giao lại có tác dụng hơn là luật pháp ?"

Biển Đông với 'Vành đai, Con đường'

Tiến sĩ Yuka Kobayashi (phải) cho rằng có mối quan hệ giữa sáng kiến 'Một vành đai, một con đường' của Trung Quốc với chiến lược của đại cường này trên tuyến đường biển ở Biển Đông.

Bình luận về thực chất chiến lược và tham vọng mà Trung Quốc muốn thực thi ở khu vực và quốc tế, thông qua sáng kiến 'một vành đai, một con đường', qua việc tự tuyên bố một 'bản đồ đường chín đoạn' gây tranh cãi ở khu vực Biển Đông đang có xung đột, tranh chấp, bên cạnh nhiều bước đi chiến lược khác, nhà nghiên cứu người Nhật Bản đang làm việc cho Đại học SOAS của Anh quốc, nói :

"Tôi nghĩ hiện đang ở trong một vị trí rất thú vị, nhất là trong diễn biến tháng này [Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19], do đó nếu quí vị nhìn vào vị trí mà họ đang có hiện nay, dân số 1,3 tỷ người.

"Về cơ bản phải nuôi sống số dân đó và một số trong số đó vẫn còn sống ở dưới ngưỡng nghèo khó và nếu quí vị nhìn vào thời điểm rất thú vị về mặt kinh tế mà Trung Quốc đang thực sự có, vượt trên khả năng của họ, thì làm thế nào ? Do vậy, để có được một lối ra cho những vấn đề như vậy, vươn ra bên ngoài biên giới, là điều mà Trung Quốc thực sự rất quan tâm.

"Do đó sáng kiến 'một vành đai, một con đường' là một chiến lược thực sự là rất then chốt để giúp Trung Quốc để tiếp tục phát triển và đạt được sự phát triển kinh tế cao như thế này và vì điều đó, vùng Châu Á, Biển Đông là then chốt về mặt ý nghĩa, chúng ta đã biết là sáng kiến 'nhất đới, nhất lộ' được tạo thành từ kinh tế của vành đai và cũng của kinh tế của đường hàng hải.

"Và đường hàng hải có ý nghĩa rất nhiều là Biển Đông và đó là ý nghĩa rất then chốt để đảm bảo sự thành công của sáng kiến 'một vành đai, một con đường' và việc Trung Quốc sẽ chơi các quân bài như thế nào ở đó sẽ là rất then chốt cho sự phát triển của Trung Quốc và cũng của khu vực, bởi vì sự tương thuộc là rất quan trọng giữa hai điều đó", nhà nghiên cứu nói với Quốc Phương của BBC từ Oxford.

Tiến sĩ Yuka Kobayashi, người tốt nghiệp Đại học Kyoto, Nhật Bản, từng giảng dạy về Chính trị Quốc tế và là nhà nghiên cứu ở Đại học Nam Khai, Thiên Tân, Trung Quốc.

Trước khi làm việc cho Đại học SOAH, bà có thời gian là nhà nghiên cứu ở Đại học Oxford, nơi bà đã lấy bằng Tiến sĩ. Các lĩnh vực nghiên cứu của Kobayashi bao gồm quan hệ quốc tế và luật của Trung Quốc, chính trị và quan hệ quốc tế ở Đông Á cũng như luật quốc tế.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 28/10/2017

Singapore lên làm chủ tịch ASEAN : Cơ may cho Biển Đông ? (RFI, 25/10/2017)

Vào lúc nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN của Philippines sắp chấm dứt, vai trò của Singapore đã bắt đầu thu hút sự chú ý vì là nước sẽ lên đứng đầu Hiệp Hội Đông Nam Á kể từ năm tới 2018. Vào lúc thủ tướng Singapore công du nước Mỹ để củng cố thêm quan hệ quốc phòng song phương vốn đã rất chặt chẽ, bộ trưởng Quốc Phòng Singapore đã đến Philippines dự Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) và hôm 24/10/2017 đã tiết lộ một sáng kiến quan trọng liên quan đến Biển Đông : Đó là khả năng tập trận hải quân chung giữa Trung Quốc và toàn khối ASEAN. Theo phía Singapore, nếu được thực hiện, sáng kiến này sẽ cho phép giảm thiểu đáng kể căng thẳng đến từ tranh chấp biển đảo tại vùng Biển Đông giữa 4 nước ASEAN và Trung Quốc.

Ảnh minh họa : Tàu sân bay Mỹ USS Ronald Reagan ở Biển Đông. Ảnh 30/09/2017.bReuters/Bobby Yip

Giới quan sát đã ghi nhận tính chất thực tế trong sáng kiến nêu trên, phản ánh một đặc điểm vốn có của Singapore.

Mới đây, trên trang mạng kênh truyền hình Singapore Chanel News Asia, trong một bài ý kiến mang tựa đề "Singapore làm chủ tịch luân phiên ASEAN phải chăng là một cơ may để có tiến bộ thực tế ở Biển Đông ? (Singapore’s chairmanship a chance to make practical progress on South China Sea)", hai chuyên gia Henrick Z Tsjeng và Collin Koh thuộc trường quan hệ quốc tế S Rajaratnam School of International Studies, đã nêu bật một số tiến bộ có thể đạt được - đặc biệt về mặt an ninh - trên hồ sơ Biển Đông khi Singapore lên làm chủ tịch ASEAN vào năm 2018.

Đối với hai chuyên gia Singapore, Châu Á–Thái Bình Dương là một vùng mà các tranh chấp lãnh thổ chưa giải quyết - và không có dấu hiệu sớm có giải pháp – đặc biệt tại Biển Đông - là những lò lửa chiến tranh.

 Mọi người đã thở phào nhẹ nhõm sau khi Trung Quốc và ASEAN đạt được thỏa thuận vào tháng trước về một cái khung cho một Bộ Quy Tắc Ứng Xử về Biển Đông (Framework on the Code of Conduct).

Singapore, quốc gia nói ít làm nhiều

Theo hai chuyên gia Singapore, việc đạt được Thỏa Thuận về Bộ Khung Quy Tắc Ứng Xử trên Biển Đông là một tiến bộ đáng ghi nhận, và với việc ghế chủ tịch ASEAN sắp chuyển từ Philippines sang Singapore, có thể chờ đợi những bước tiến cụ thể hơn cho hòa bình và ổn định trong khu vực. Lý do nằm ở hai điểm : Singapore nổi tiếng là một nước làm nhiều hơn là nói, đồng thời lại có vị trí trung lập, không có tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, cho nên có tư thế nhất để thúc đẩy quan điểm của ASEAN trong vấn đề Biển Đông.

Henrick Z Tsjeng và Collin Koh trước hết nhấn mạnh đến các nỗ lực của Singapore trong việc cụ thể hóa quan hệ hợp tác giữa 18 nước trong cơ chế Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN mở rộng ADMM +, bằng những đề nghị tập trận chung và giao lưu quân sự, qua đó thể hiện bản lĩnh của một quốc gia nhỏ bé nhưng nhạy bén trong vấn đề an ninh khu vực, có những trực giác tốt trong việc định hướng lối tiến tới trong vấn đề an ninh.

Dĩ nhiên là không thể chối bỏ thực tế địa chính trị gay go của tranh chấp lãnh thổ và tiến trình đàm phán lâu dài. Để có được Bộ Quy Tắc Ứng Xử cho Biển Đông, cần có những cuộc thảo luận dài lâu, và cơ chế này sẽ mất nhiều thời gian để hình thành.

Nhưng trong thời gian chờ đợi thì thực tế hiện trường đòi hỏi là những lực lượng trên biển – Hải Quân và Tuần Duyên – phải mau chóng thảo luận về cách đề phòng và giảm thiểu những cuộc chạm trán trong những vùng biển tranh chấp.

Theo hai tác giả, không nên xem nhẹ quan hệ chặt chẽ xây dựng trên nền tảng thói quen hợp tác và sự tin tưởng giữa các lực lượng an ninh ở Châu Á Thái Bình Dương để bảo đảm sao cho căng thẳng không vượt khỏi tầm kiểm soát, và hiểu lầm ở hiện trường không biến thành vòng xoáy dẫn đến đọ sức bằng vũ khí.

Một trong những sáng kiến theo hướng này Quy Tắc Ứng Xử Khi Đối Đầu Ngoài Ý Muốn Trên Biển (Code for Unplanned Encounters at Sea-CUES), một thỏa thuận mà 21 lực lượng Hải Quân đã ký và đồng ý, xác định những quy tắc ở hiện trường để giải quyết các vụ chạm trán giữa các tàu hải quân.

Nhìn chung thì Hải Quân trong khu vực đều chấp hành tích cực bộ quy tắc này, như Mỹ và Trung Quốc đã thực hiện. CUES cũng nằm trong chương trình huấn luyện, thao diễn giữa một số nước trong khu vực.

Theo hai chuyên gia, đã đến lúc mở rộng CUES cho những lực lượng khác, bắt đầu bằng lực lượng tuần duyên hay cảnh sát biển, vốn hoạt động ở tuyến đầu tại những điểm nóng ở vùng biển Châu Á Thái Bình Dương, sau đó mở rộng ra cho những cơ quan khác...

Tại Đối Thoại Shangri-La tháng 6/2017, bộ trưởng Quốc Phòng Singapore Ng Eng Hen đưa ra một loạt đề nghị để tránh những vụ chạm trán trên không giữa các máy bay quân sự ASEAN, theo mô hình những điều từng được Hoa Kỳ và Trung Quốc chấp nhận tháng 9/2015 và ghi trong Biên Bản Ghi Nhớ (Memorandum of Understanding) về quy tắc ứng xử cho những vụ chạm trán trên không và trên biển.

An toàn cho các tàu ngầm

Bộ trưởng Quốc Phòng Singapore cũng đã đề nghị mở rộng quy tắc CUES cho các hoạt động dưới mặt nước, dự phòng sự phát triển của hạm đội tàu ngầm : Hải Quân Châu Á -Thái Bình Dương dự kiến sẽ có từ 250 đến 300 tàu ngầm khoảng vào 2030

Trong lãnh vực này, hai tác giả đã ghi nhận một số tiến bộ trong việc tăng cường trao đổi thông tin đề phòng tàu ngầm đụng nhau trong vùng. Hải Quân Singapore chẳng hạn đã tung ra một Cổng Thông Tin về An Toàn cho Tàu Ngầm (Submarine Safety Information Portal ) vào tháng 5 năm nay, giúp nêu bật những rủi ro như lưu thông trên biển hay những chướng ngại vật ở dưới đáy biển.

Vụ đụng tàu gần đây như trường hợp chiếc USS John McCain nêu bật những mối hiểm nguy đến từ lưu thông chằng chịt trên biển trong những tuyến hẹp. Những mối hiểm nguy đối với tàu trên mặt biển này cũng không nên đánh giá thấp đối với tàu ngầm.

Với Singapore, ASEAN đi xa hơn nữa ?

Hai chuyên gia Z Tsjeng và Collin Koh đi đến kết luận : Là nước tiếp nối theo Philippines để lãnh đạo ASEAN, Singapore có nhiều cơ hội trong năm tới đây khi ASEAN và Trung Quốc có vẻ nghiêm túc bước vào thảo luận bộ Quy Tắc Ứng Xử COC.

Trong tư thế chủ tịch ASEAN, Singapore có thể tạo điều kiện dễ dàng hơn cho đối thoại giữa ASEAN và các đối tác, như thông qua Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng mở rộng ADMM+, hay Diễn Đàn An Ninh Khu Vực ASEAN ARF, để mở rộng việc áp dụng các quy tắc tránh va chạm, dĩ nhiên trước tiên là trong nội bộ ASEAN và sau đó cho những đối tác bên ngoài khu vực.

Những quy tắc phải mang tính ràng buộc và chỉ riêng việc công bố những quy tắc đó sẽ giúp phát triển cung cách ứng xử tốt trên biển và trên không, dẫn đến những trao đổi tốt và giảm những tính toán sai lệch giữa các lực lượng an ninh trong vùng.

Có làm như thế thì ASEAN mới đóng góp vào hòa bình và ổn định của vùng... ASEAN đã đi qua một cách đáng khen quãng đường 50 năm, nhất là trong hợp tác an ninh. Với Singapore là chủ tịch trong năm tới đây, thì ASEAN còn có khả năng đi xa hơn nữa.

Mai Vân

******************

Donald Trump phá chính sách Đông Nam Á của Barack Obama ? (RFI, 24/10/2017)

Vào lúc tổng thống Mỹ sắp lên đường công du Châu Á với hai điểm hẹn tiêu biểu, hai căn cứ không quân Đà Nẳng và Clark, câu hỏi then chốt được nêu lên là liệu Donald Trump tìm cách phát huy hay sẽ phá bỏ chiến lược Đông Nam Á của người tiền nhiệm ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump họp với các lãnh đạo cao cấp của Quân Đội tại Nhà Trắng (Washington DC), ngày 05/10/2017. Reuters/Yuri Gripas

Trong hai nhiệm kỳ 8 năm kết thúc vào tháng 01/2017, tổng thống Barack Obama để lại những thành tựu quan trọng trong vùng Đông Nam Á và được kính trọng. Ông đặt khu vực này vào trung tâm điểm của chiến lược "xoay trục" quân sự và dự án mậu dịch tự do xuyên Thái Bình Dương TPP mà mục đích là đối đầu với thế thượng phong của Trung Quốc lấn chiếm Biển Đông.

Thái độ dấn thân của chính quyền Obama đã trấn an được các nước ASEAN.

Trong lãnh vực nhân quyền, với nỗ lực phối hợp trừng phạt và vận động ngoại giao, Washington đã giúp cho Miến Điện thực hiện tiến trình dân chủ hóa.

Giờ đây, ở Washington, chính quyền kế nhiệm đã bước vào tháng thứ 10. Một trong những lo ngại chính đáng của khu vực là liệu tổng thống Donald Trump có tìm cách phá bỏ di sản chiến lược của tổng thống tiền nhiệm hay không ?

Câu hỏi này được nêu lên cùng lúc trên hai nhật báo lớn ở Đông Nam Á : The Bangkok Post của Thái Lan và The Myanmar Times của Miến Điện. Theo tác giả, Kavi Chongkittavorn, câu trả lời là vừa có vừa không.

Có, bởi vì TPP bị Trump xếp lại. Không, bởi vì trên thực tế, cho đến bây giờ, sau mười tháng cầm quyền, không có dấu hiệu chủ nhân Nhà Trắng lạnh nhạt với một thành viên ASEAN.

Sử dụng tài nghệ giao dịch của một doanh nhân, tổng thống Donald Trump tạo được quan hệ tốt với Singapore, Malaysia, Philippines của Duterte, Thái Lan của Chan-O-Cha, Indonesia và Việt Nam. Đây là những quốc gia có vị trí then chốt cho nền an ninh và quyền lợi của Mỹ trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương. Về quân sự, Singapore và Malaysia còn là thành viên trong nhóm "ngũ cường" với Anh, Úc và New Zealand. Bây giờ Washington muốn có thêm hai đối tác chiến lược mới là Việt Nam và Indonesia.

Lần đầu tiên từ sau Thế Chiến Thứ II, vị thế của Mỹ trong khu vực bị Trung Quốc công khai cạnh tranh. Chính quyền Trump ý thức rõ mối nguy này nên cố gắng cân bằng lực lượng. Từ tháng 5/2017, tổng thống Donald Trump tiếp kiến các nhà lãnh đạo Đông Nam Á từ thủ tướng Malaysia, Thái Lan cho đến Việt Nam trong khi phó tổng thống Mike Pence gặp tổng thống Indonesia tại Djakarta. Ngày 23/10, đến lượt thủ tướng Singapore, Lý Hiển Long, lãnh đạo thành viên Đông Nam Á sau cùng kết thúc loạt tiếp xúc của Donald Trump trước khi chủ nhân Nhà Trắng gặp toàn bộ lãnh đạo 10 lãnh đạo ASEAN, nhân Thượng đỉnh APEC tại Đà Nẳng và sau đó tại Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN ở Clark, Philippines.

Đối với Philippines, tuy tổng thống Duterte hay "Trump Châu Á" có cường điệu với Mỹ, nhưng quan hệ song phương rất vững chắc, hợp tác quốc phòng được tăng cường trong năm 2018.

Ẩn số còn lại là Việt Nam và Miến Điện. Trong cuộc gặp gỡ hồi tháng năm tại Nhà Trắng, thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hứa hẹn tăng cường trao đổi thương mại với Mỹ và trong bản tuyên bố chung, hai bên chống lại mọi hành động "quân sự hóa Biển Đông".

Theo nhà bình luận Kavi Chongkittavorn, chuyện lý thú là để coi tổng thống Donald Trump xếp Việt Nam vào vị trí nào trong chiến lược toàn diện. Hà Nội đã được chính quyền Obama hủy lệnh cấm vận vũ khí kéo dài suốt 50 năm, nâng Việt Nam lên thành một trong những đối tác chiến lược trong vùng. Riêng đối với Miến Điện, một di sản của Obama vừa bị tấn công : Mỹ ban hành một số biện pháp trừng phạt quân đội Miến Điện, thủ phạm sát hại người Rohingya.

Nhìn chung, vì quyền lợi cốt lõi, Hoa Kỳ tiếp tục xây dựng và củng cố một liên minh trong vùng Đông Nam Á nhưng phải chờ hai cuộc hẹn ở Đà Nẵng và Clark vào đầu tháng 11 để xem tổng thống thứ 45 của Mỹ "tiếp cận" di sản của Barack Obama như thế nào.

Tú Anh

******************

ASEAN : Trung Quốc đề nghị tập trận chung (RFI, 24/10/2017)

Hội nghị cấp bộ trưởng quốc phòng ASEAN (ADMM) tại căn cứ không quân Clark (Philippines), hôm 24/10/2017, bước sang ngày thứ hai, mở rộng cho các đối tác. Singapore tuyên bố Trung Quốc và ASEAN có thể tập trận chung ở Biển Đông để xây dựng "lòng tin cậy".

Bộ Trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn (g) tham dự Hội Nghị Quốc Phòng của khối ASEAN tại sân bay Clark (tỉnh Pampanga, ở phía bắc Manila, thủ đô Philippines) ngày 24/10/2017. Reuters/Dondi Tawatao

Theo hãng tin Anh Reuters, tại Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN mở rộng, bộ trưởng Trung Quốc Thường Vạn Toàn thúc đẩy ASEAN tập trận chung trên biển. Theo lời kể của bộ trưởng quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, ông "không nghe một tiếng phản đối nào trong phòng họp" khi phía Trung Quốc đề nghị tập trận chung vào năm 2018 để "tạo sự tin tưởng lẫn nhau" giữa các bên tranh chấp chủ quyền.

Singapore cho biết sẽ tìm cách sắp xếp thảo luận về hậu cần và tìm địa điểm thích hợp.

Trong bản thông cáo chung, hội nghị cấp bộ trưởng quốc phòng ASEAN lần thứ 11 cam kết "tôn trọng thi hành nghiêm ngặt Tuyên Bố Ứng Xử Ở Biển Đông DOC và nguyên tắc 6 điểm của ASEAN". Hội nghị kêu gọi nhanh chóng tiến tới một bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông cho đến nay vẫn mới ở dạng khung.

Tú Anh

Lệnh cấm đánh cá mà Trung Quốc đưa ra trên Biển Đông trong một số động thái mà nước này tiến hành thời gian qua ở vùng biển có tranh chấp này 'không phải nhắm vào Việt Nam' mà chính là 'nhắm vào ngư dân Trung Quốc', một học giả từ Đại học Hạ Môn, Trung Quốc nói với BBC tiếng Việt tại Oxford cuối tuần này.

Trung Quốc đã nhiều lần tiến hành tập trận, huấn luyện quân sự, trong đó có diễn tập bắn đạn thật trên Biển Đông, theo giới quan sát.

Việt Nam nên 'cùng ngồi xuống' để 'đàm phán song phương' với Trung Quốc về các bất đồng, thay vì đưa ra các 'phản đối', vẫn học giả này nêu ý kiến và 'kêu gọi' Việt Nam.

Trao đổi bên lề một Hội thảo về giải pháp cho xung đột trên Biển Đông tổ chức ở một đại học tại Oxford, hôm 20/10/2017, Giáo sư Phó Côn Thành, Giám đốc Viện Nghiên cứu Biển Nam Trung Hoa, thuộc Đại học Hạ Môn, nói :

"Có ý kiến của nhà nghiên cứu từ Việt Nam cho rằng lệnh cấm đánh cá mà Trung Quốc thực thi trên Nam Trung Hoa [hay Biển Đông, theo cách gọi của Việt Nam] thời gian qua là vô lối. Không, lệnh cấm đánh cá không phải chống ngư dân Việt Nam mà về cơ bản nó được hướng vào việc kiểm soát chặt chẽ ngư dân Trung Quốc.

"Và bản thân lệnh cấm đánh cá là tốt cho tính bền vững của các nguồn lực hải sản ở trên Biển Đông. Chính quyền Việt Nam nên ủng hộ lệnh cấm đánh cá, thay vì phản đối nó. Điều có thể làm duy nhất là thông qua đàm phán song phương.

"Hai chính phủ và các chuyên gia của hai nước cần ngồi lại và thảo luận về thực thi lệnh cấm đánh cá một cách thức hợp lý hơn thay vì phản đối nó trên Biển Hoa Nam. Qua tư duy thế này, có nhiều điều chúng ta có thể làm được, những điều không thể làm được nhưng phải được nói ra", học giả Trung Quốc, người cho hay ông có 'gốc gác' từ Đài Loan, nói.

Lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông của Trung Quốc là nhắm vào ngư dân Trung Quốc, theo Giáo sư Phó Côn Thành, từ Đại học Hạ Môn.

Hồi tháng 5/2017, Việt Nam đã có phản ứng phản đối một lệnh cấm đánh bắt cá của Trung Quốc đưa ra tại Biển Đông và cho rằng lệnh cấm 'đơn phương' này là 'trái' với luật pháp quốc tế và vi phạm chủ quyền, lãnh hải của Việt Nam và các quyền chủ quyền và tài phán liên quan của Việt Nam trên vùng biển.

"Bộ Nông nghiệp Trung Quốc hôm 30/4 bắt đầu đơn phương thực thi lệnh cấm đánh bắt cá ở khu vực bao gồm cả quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và một phần vịnh Bắc Bộ", báo mạng VnExpress của Việt Nam hôm 4/5 cho hay. Lệnh cấm kéo dài hơn ba tháng, bắt đầu từ 1/5 đến 16/8, trong phạm vi từ 12 độ vĩ Bắc đến khu vực biển giao giữa tỉnh Phúc Kiến và tỉnh Quảng Đông, bao gồm cả khu vực vịnh Bắc Bộ và bãi cạn Scarborough.

"Trung Quốc áp dụng quyết định với cả ngư dân nước này và ngư dân nước khác. Trung Quốc tuyên bố sẽ tăng cường sử dụng tàu chấp pháp để "giám sát, tuần tra, bắt giữ và xử phạt các hành vi vi phạm". Đây là lệnh cấm dài nhất kể từ khi Trung Quốc thực thi lệnh này.

"Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS và các văn bản pháp lý quốc tế liên quan. Quyết định này cũng đi ngược lại với tinh thần và lời văn của DOC, không phù hợp với xu thế phát triển quan hệ của Việt Nam và Trung Quốc trong bối cảnh hiện nay, không có lợi cho duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực.

 Tàu đánh cá của Trung Quốc - Hình minh họa (nguồn Tân Hoa Xã)

"Việt Nam kiên quyết phản đối và bác bỏ quyết định đơn phương này của Trung Quốc vì đã xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa cũng như các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên các vùng biển của mình", vẫn theo VnExpress.

'Hãy đưa ra những bằng chứng'

Cũng hôm 20/10, học giả đến từ Đại học Hạ Môn của Trung Quốc cũng có một 'thông điệp' nữa cho Việt Nam, khi ông cho rằng Việt Nam cần phải đưa ra các 'bằng chứng' lịch sử chủ quyền cho nhân dân Trung Quốc và thế giới biết, thay vì các bằng chứng được đưa ra tại các 'triển lãm' được cho là đóng cửa với phía Trung Quốc.

"Quí vị biết cả Trung Quốc lẫn Việt Nam đều tuyên bố chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thực tế là Trung Quốc đã 'giành lại' toàn bộ khu vực Hoàng Sa và trên Trường Sa, người Việt Nam chiếm nhiều hơn các đảo và đá", học giả Phó Côn Thành nói.

"Nhưng với tôi, mọi việc cần phải trở lại với luật pháp quốc tế, chúng ta không thể xem những gì đã xảy ra đầu thập niên 1970 và sau đó, chúng ta phải xét xem ai phát hiện những quần đảo này trước, ai quản lý những đảo đó trước và ai thực sự đã duy trì và kiểm soát những quần đảo đó trước.

"Trong luật pháp quốc tế, người ta gọi đây là nguyên tắc thủ đắc, với thủ đắc sớm, quản lý sớm và kiểm soát sớm một vùng đất, khi đó một quốc gia sẽ tuyên bố chủ quyền trên đó.

"Tôi biết rằng một số bạn bè Việt Nam của chúng tôi nói rằng họ có những bằng chứng từ sớm.

"Rất tốt thôi ! Hãy đưa cho nhân dân Trung Quốc và thế giới xem những bằng chứng đó…".

Theo học giả này, người mà đồng thời cũng là giáo sư tại Trường Luật thuộc Đại học Hạ Môn, các học giả Trung Quốc đã có các 'bằng chứng' từ rất sớm tới 'hàng ngàn năm' về việc phát hiện các quần đảo và các chính quyền Trung Quốc trong nhiều năm đã tiến hành việc 'kiểm soát', 'quản lý', đưa ra một thông điệp với Việt Nam, ông Phó Côn Thành nói tiếp :

"Vậy đối với chính phủ và người Việt Nam, các quí vị phải đưa các bằng chứng cho người Trung Quốc và thế giới, nếu triển lãm là sự kiện đóng cửa ở Việt Nam, tôi được cho biết là chính quyền địa phương đã có một số triển lãm đưa ra bằng chứng về chủ quyền với các quần đảo, họ gọi đó là Trường Sa và Hoàng Sa.

 Có ý kiến trong giới chuyên gia cho rằng Việt Nam nên thay đổi chiến thuật trong phát ngôn và vấn đề 'chủ quyền' của nước này trên Biển Đông.

"Nhưng những triển lãm này không mở cửa với người Trung Quốc... Điều này tạo ra [tranh cãi]... các vị biết là phải thuyết phục người Trung Quốc của chúng tôi, nhưng nếu triển lãm của quí vị lại đóng cửa với người Trung Quốc, thì làm sao người ta có thể được thuyết phục ? Do đó tôi nghĩ rằng chính quyền Việt Nam cần phải đối diện với luật pháp quốc tế, cùng với những bằng chứng lịch sử của họ".

Hiện chưa rõ liệu một số triển lãm về lịch sử chủ quyền với hai quần đảo nói trên của Việt Nam trong thời gian qua như được thông tin công khai trên báo chí, truyền thông nhà nước của Việt Nam có hạn chế cụ thể nào hay không về đối tượng được tiếp cận, tham dự các sự kiện triển lãm, trưng bày đã được loan báo.

Đối diện với lịch sử và tòa án

Học giả từ đại học của Trung Quốc hôm thứ Sáu cũng đưa ra thêm bình luận trên quan điểm riêng của ông với BBC tiếng Việt về phương cách giải quyết 'tranh chấp' chủ quyền đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, mà theo ông hai bên tranh chấp cần đối diện với 'bằng chứng' lịch sử và trước luật pháp quốc tế, ông Phó Côn Thành nói :

"Một điều nữa tôi phải nhấn mạnh là để giải quyết tranh chấp giữa Trung Quốc và Việt Nam về các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nhân dân của cả hai nước này phải biết rằng chúng ta đều được hưởng một số quyền lịch sử trên Biển Nam Trung Hoa.

"Một số đồng nghiệp [học giả] Việt Nam tin rằng chỉ có người Trung Quốc tuyên bố và hưởng các quyền lịch sử trên Biển Nam Trung Hoa. Điều đó không đúng !

"Trung Quốc có thể đã hưởng từ sớm hơn và nhiều hơn một số bằng chứng lịch sử về việc 'phát hiện đầu tiên', 'thủ đắc đầu tiên' và 'quản lý đầu tiên' những đảo này, nhưng cũng có những bằng chứng lịch sử khác chỉ ra rằng người Việt Nam cũng có thể được hưởng một số quyền lịch sử.

"Do vậy, nếu chúng ta có thể đối diện với lịch sử một cách trung thực, khi đó chúng ta có thể đối diện tiếp và ngay lập tức với luật pháp quốc tế, và khi đó, tất cả những tranh chấp sẽ có thể được giải quyết", Giáo sư Phó Côn Thành nêu quan điểm.

Trong một tuyên bố gần đây của Việt Nam trong sự kiện có liên quan tới việc Trung Quốc tuyên bố và tiến hành 'huấn luyện quân sự bắn đạn thật' ở khu vực quần đảo Hoàng Sa, đầu tháng trước, người phát ngôn của Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hằng được truyền thông Việt Nam hôm 05/09/2017 dẫn lời nói :

"Việt Nam mạnh mẽ phản đối hành động này của Trung Quốc, nghiêm túc yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, không lặp lại các hành động tương tự, không làm ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định ở khu vực và Biển Đông.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao nói Trung Quốc 'nguy hiểm và thô bạo' khi tập trận gần Đà Nẵng.

"Việt Nam một lần nữa khẳng định sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền và các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982", bà Hằng được báo mạng VnExpress dẫn lời nhấn mạnh.

Còn trong một số thảo luân bàn tròn với BBC Việt ngữ thời gian gần đây, một số học giả từ Việt Nam và hải ngoại cũng nêu quan điểm về xung đột, tranh chấp Trung - Việt trên Biển Đông, trong đó, Phó Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao, nguyên Phó Vụ trưởng Ban Biên giới chính phủ Việt Nam cho rằng 'mưu đồ của Trung Quốc thôn tính, độc chiếm, hoàn toàn Biển Đông là rõ ràng và không bao giờ thay đổi'.

Ý kiến khác từ nhà phân tích chính trị Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á thì cho rằng 'Việt Nam sẽ không bao giờ thỏa hiệp về chủ quyền biển đảo ở Biển Đông với Trung Quốc'.

Trong khi đó, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, Đại học Maine, Hoa Kỳ cho rằng Việt Nam nên nhấn mạnh với thế giới về nhu cầu 'bảo vệ' các nguyên tắc và luật pháp quốc tế về tôn trọng và đảm bảo các 'quyền tự do hàng hải', 'giải thích' cho thế giới biết về những thiệt hại, thương vong cụ thể mà Trung Quốc gây ra với mình trên Biển Đông thay vì đưa ra những 'tuyên bố xuông' và luận điểm 'đòi chủ quyền' mà quốc tế đã quen nghe và có thể cho rằng đây chỉ là vấn đề riêng giữa hai nước có tranh chấp.

Quốc Phương