Ngày 27/11/2022, vài trăm sinh viên của Đại học Thanh Hoa, Bắc Kinh đã biểu tình trong khuôn viên trường. Được thành lập khi Trung Hoa Dân Quốc ra đời vào năm 1911, Đại học Thanh Hoa là một trong những trường danh tiếng nhất trong cả nước, nơi Tập Cận Bình từng theo học. Nhân dịp phong trào biểu tình bùng lên trong giới sinh viên Trung Quốc, dẫn đến việc Bắc Kinh ngưng Zero Covid, trang The Conversation giới thiệu bài viết "Trí thức trẻ và quyền lực Trung Quốc : 100 năm sóng gió". 

Hàng ngàn sinh viên Đại học Thanh Hoa biểu tình. (Ảnh : Chụp màn hình video)

Bài viết của tiến sĩ lịch sử đương đại Marie Bouchez, chuyên gia về quan hệ Pháp - Trung và lịch sử trí thức, Đại học Lorraine, đăng ngày 07/12/2022. RFI giới thiệu bài viết.

Thanh niên Trung Quốc là những người đóng vai trò quan trọng không thể phủ nhận trong những biến động chính trị mà đất nước này đã trải qua trong thế kỷ 20. Đôi khi họ là những phát ngôn viên cho khát vọng dân chủ của Trung Quốc, chẳng hạn vào năm 1919 với phong trào đấu tranh quy mô lớn, Ngũ Tứ, của học sinh, sinh viên, công nhân, trí thức, hay sự kiện ở quảng trường Thiên An Môn năm 1989.

Tuy nhiên, dưới thời Mao Trạch Đông, một số thanh niên cũng đã trở thành những thành viên nhiệt thành của chế độ, tham gia ức hiếp và làm nhục người khác, đặc biệt là trong những năm đầu tiên khi chế độ cộng sản được thành lập ở Trung Quốc hoặc trong giai đoạn Cách Mạng Văn Hóa (1966-1971), cho dù các thanh niên là sinh viên bị buộc phải "cải tạo" theo điều lệ của Đảng cộng sản.

Giới trí thức trẻ của Trung Quốc như vậy là lực lượng đã làm rung chuyển hai nước cộng hòa Trung Hoa, từ năm 1919 cho đến ngày nay. Nổi dậy hay bị thao túng, đâu là các mối liên hệ của giới trí thức trẻ Trung Quốc với chính quyền cộng sản Bắc Kinh ?

04/05/1919 : Các trí thức trẻ ở Trung Quốc đòi hỏi dân chủ

Phong trào Ngũ Tứ 04/05/1919 tương ứng với hai hiện tượng. Một mặt, đó là đỉnh cao của Phong trào Văn hóa Mới, được khởi xướng vào năm 1915 với việc xuất bản tạp chí có tên là Tân Thanh Niên, có phụ đề tiếng Pháp. Người sáng lập tạp chí là Trần Độc Tú (Chen Duxiu), hiệu trưởng Đại học Bắc Kinh và sau này là nhà sáng lập Đảng cộng sản Trung Quốc. Ông thuộc lớp thanh niên Trung Quốc có học thức và được đào tạo tại các trường đại học của Mỹ và Nhật Bản.

Năm 1919, Trung Quốc, nước Cộng hòa từ năm 1911, bị giằng xé giữa các thế lực lãnh chúa trong chiến tranh và không thể có được dân chủ trên lãnh thổ. Hơn nữa, cho dù Trung Quốc sát cánh với các nước thuộc phe đồng minh trong Đệ Nhất Thế Chiến, nhưng ​tỉnh Sơn Đông, một thuộc địa cũ của Đức trên đất Trung Quốc, lại bị giao cho Nhật Bản theo Hiệp ước Versailles.

Được một nhóm trí thức của Đại học Bắc Kinh huy động, 3.000 sinh viên Bắc Kinh đã tập hợp tại quảng trường Thiên An Môn vào ngày 04/05/1919 để tố cáo sự bất công đối với Trung Quốc tại Hội nghị Hòa bình (Paris). Ngoài ra, họ lấy Hoa Kỳ, Đức hoặc Pháp làm hình mẫu và đòi hỏi có Khoa học và Dân chủ. Họ cũng chỉ trích các nguyên tắc Nho Giáo được dùng làm cơ sở nền tảng cho xã hội Trung Quốc, chẳng hạn như sức nặng của thứ hạng xã hội, thứ bậc gia đình và rất ít vị trí dành cho phụ nữ. Phong trào dân tộc chủ nghĩa và văn hóa được khởi xướng từ Bắc Kinh đã lan sang các thành phố khác của Trung Quốc, như Vũ Hán, Thiên Tân hoặc Thành Đô, và cũng lan ra cả nước ngoài : cộng đồng người Hoa ở Đức, Hàn Quốc, Ấn Độ và thậm chí cả Nga cũng tham gia phong trào.

Sự kiện ngày 04/05/1919 trong suốt một thời gian dài đã bị Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa làm lu mờ. Đến năm 2019 thì lễ kỷ niệm 100 năm ngày này đã được tổ chức nhằm tôn vinh giới trẻ và tư tưởng dân tộc Trung Hoa. Nhưng trong vòng 100 năm đó, phong trào văn hóa 1919, được coi là khai sinh ra phong trào dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc, đã tìm thấy một tiếng vang mới vào năm 1989.

Sinh viên dưới thời Mao : Hoặc làm tay sai, hoặc đi cải tạo

Thanh niên Trung Quốc cũng đã từng phải chọn phe trong thời kỳ Trung Quốc theo chủ nghĩa Mao. Trong suốt nhiệm kỳ chủ tịch của Mao Trạch Đông (1949-1976), giới trẻ Trung Quốc dường như bị chia rẽ : nhiều người trong số các thanh niên xuất thân từ tầng lớp nông dân và công nhân trở thành những phụ tá nhiệt thành của chế độ, trong khi những thanh niên có học thức cao hơn bị buộc tội là phản bội hoặc "hữu khuynh" và đã bị đẩy vào các trại cải tạo, đặc biệt là dưới thời Cách Mạng Văn Hóa.

Mao Trạch Đông tin rằng sứ mệnh "của thanh niên là dẫn dắt cuộc cách mạng". Ngay từ những tháng đầu tiên dưới chính quyền cộng sản tại nhiều thành phố Trung Quốc, việc tuyển thanh niên vào hàng ngũ là điều hiển nhiên. Trong một bức thư đề ngày 12/12/1949, nhà truyền giáo người Pháp Louis Watine, giảng dạy tại Đại học Thiên Tân, đã báo cáo về việc các sinh viên đại học ức hiếp các nhà truyền giáo : "Trên tường, họ dán những tấm áp-phích viết tay đầy những lời dối trá, vu khống hoặc chỉ nói đúng một nửa sự thật để chống lại các cha xứ, chống lại Giáo Hội. Thật đáng sợ khi thấy sự thật không có một chút uy quyền nào trong khi mọi sai lầm, sự dối trá đều được phép diễn ra : họ gọi đó là ‘Ánh sáng, ‘Sự thật’, ‘Tiến bộ’".

Trong cuộc Cách Mạng Văn Hóa, được khởi xướng hồi năm 1966, việc tuyển thanh niên vào hàng ngũ đã được nâng lên một bậc. Để trừng phạt các đối thủ, trong đó có cả Đặng Tiểu Bình, và tái thiết uy tín chính trị, Mao Trạch Đông đã khuyến khích các học sinh và sinh viên gia nhập "Hồng Vệ Binh", "Những người lính nhỏ của Cách mạng". Một đội quân hăng hái, nhiệt tình đã được thành lập theo mô hình của Hồng Quân.

Gắn chặt với Cuốn sách đỏ, hàng triệu thanh niên nói trên đã cổ vũ Mao Trạch Đông trên quảng trường Thiên An Môn vào tháng 08/1966, treo những tấm tấm áp phích lớn tố giác các giáo viên và sinh viên bị họ quy là tư sản hoặc xét lại. Tại Đại học Bắc Đại (Beida) ở Bắc Kinh, vào giữa tháng 10/1966, gần 3.000 sinh viên đã thành lập 92 nhóm hội Hồng Vệ Binh, nhưng thường là đối chọi với nhau. Từ tháng 01/1967, Hồng Vệ Binh thoát khỏi mọi sự kiểm soát và thực hiện các hành động chống lại toàn bộ giới trí thức Trung Quốc (giáo viên, nhà báo, cán bộ đảng, nhân viên bệnh viện).

Cũng vào thời đó, 17 triệu "thanh niên có học thức" bị đưa về nông thôn một cách độc đoán với mục đích cải tạo họ. Trong tiểu thuyết "Balzac và cô bé thợ may Trung Hoa" (xuất bản năm 2000), nhà văn Trung Quốc Đới Tư Kiệt (Dai Sijie) miêu tả hai thanh niên ở tuổi 17-18, vừa mới tốt nghiệp trường trung học cơ sở và bị đẩy đi một khu làng hẻo lánh ở tỉnh Tứ Xuyên, miền tây nam Trung Quốc. Là con trai các bác sĩ, nhân vật Tôi, người kể chuyện trẻ tuổi kể rằng "chỗ ở tại nơi cải tạo không có đồ đạc", công việc nặng nhọc trên núi là mang "những thứ rác rưởi trên lưng" và "bài học cải tạo kéo dài suốt hai tháng". Cách Mạng Văn Hóa chấm dứt vào năm 1971, nhưng bạo lực đã giết chết gần 4 triệu người.

Từ Thiên An Môn đến Đại học Thanh Hoa : Tuổi trẻ đối mặt với chế độ cộng sản (1989-2022)

Cái chết của Mao Trạch Đông năm 1976 đã mở ra một thời kỳ mới trong lịch sử Trung Quốc. Đặng Tiểu Bình trở thành chủ tịch Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và mở cửa đất nước với kinh tế thị trường.

Tuy nhiên, từ ngày 15/04 đến ngày 04/06/1989, 70 năm sau phong trào Ngũ Tứ 04/05/1919, 200.000 sinh viên đã tập trung tại quảng trường Thiên An Môn. Các đòi hỏi dân chủ khi đó ở Trung Quốc rất mạnh mẽ, phong trào đã tranh thủ một số sự kiện để bày tỏ các mong muốn, đòi hỏi, trong đó có chuyến thăm Trung Quốc của nhà cải cách Liên Xô Mikhail Gorbachev. Các sinh viên, thường là con cái của các nhà lãnh đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc, muốn tưởng niệm cuộc tập hợp ngày 04/05/1919 và bắt đầu tuyệt thực.

Trong khi đó, giới trí thức đòi "công cuộc hiện đại hóa lần thứ 5 và dân chủ". Lần đầu tiên, báo chí quay lưng lại với Đảng cộng sản. Bất chấp sự trung gian của tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc, Đặng Tiểu Bình đã quyết liệt sử dụng các phương tiện mạnh mẽ ; ông ban hành thiết quân luật và điều quân đội đến quảng trường Thiên An Môn trong đêm 03 rạng sáng 04/06/1989. Khoảnh khắc này trở thành bất tử với hình ảnh một thanh niên một mình đứng chặn đoàn xe tăng đang lao tới. Hình ảnh này bị cấm ở Trung Quốc, nhưng trở thành biểu tượng cho cuộc đàn áp có lẽ đã cướp đi sinh mạng của gần 10.000 người.

33 năm sau (vào năm 2022), và trong khi "Mùa xuân Trung Quốc" năm 1989 vẫn bị đè bẹp dưới sự im lặng ở Trung Quốc, sinh viên Bắc Kinh một lần nữa đi đầu phong trào biểu tình.

Có nhiều điểm chung giữa các phong trào của sinh viên Trung Quốc từ năm 1919 đến năm 2022. Những biểu ngữ được giới trẻ, từ các thành phố lớn của Trung Quốc có học thức và cởi mở với thế giới, giương lên, hầu như vẫn không thay đổi. Các trí thức trẻ cũng cố gắng tập hợp quanh họ các tầng lớp xã hội khác trong nước. Thường là bị trấn áp, đôi khi cũng được các nhà cầm quyền chính trị Trung Quốc ủng hộ, các sinh viên không ngừng giữ vai trò là các tác nhân quan trọng trong lịch sử Trung Quốc.

Thùy Dương

Nguồn : RFI, 12/12/2022

Còn lại gì "giấc mộng Trung Hoa" khi "tăng trưởng đã đổ gẫy" ? Công luận Trung Quốc mòn mỏi đợi chờ Bắc Kinh chấm dứt chính sách chống Covid triệt để, cởi trói cho kinh tế. Giới chuyên gia cho rằng, zero Covid xua tan giấc mơ soán ngôi Mỹ trở thành nền kinh tế số 1 toàn cầu. Có nhiều nghi vấn về tiềm năng tăng trưởng của thị trường mà đến nay giới đầu tư vẫn xem là "năng động nhất", "hấp dẫn nhất" trên thế giới.

Công an Trung Quốc phong tỏa con đường mang tên Wulumuqi (tên tiếng Hoa của Urumqi) ở Thượng Hải, nơi người biểu tình tập trung đòi Tập Cận Bình từ chức hôm 27/11/2022. AP

Cuối 2019 "virus lạ" đã bùng lên tại Vũ Hán. Nhưng từ nhiều năm trước đó, đặc biệt là từ 2018 khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung khai mào, tăng trưởng của Trung Quốc đã chựng lại. Bước sang mùa xuân 2020 vào lúc phần lớn trên thế giới bị tê liệt vì siêu vi SARS-Cov-2 Vũ Hán và tiếp theo đó là những thành phố khác tại Hoa Lục bắt đầu dỡ bỏ phong tỏa. Dân chúng lại được đi ra ngoài, giao thương từng bước trở lại bình thường. Đó cũng là những tuần lễ của chính sách "ngoại giao khẩu trang". Các nhà máy sản xuất tối đa để xuất khẩu sang Châu Âu và kể cả Hoa Kỳ, để "viện trợ" cho các quốc gia chậm phát triển.

Delta và Omicron, kẻ thủ của ông Tập

Thành công rực rỡ đó là thắng lợi cá nhân của ông Tập Cận Bình đã nhanh chóng áp đặt những biện pháp nghiêm ngặt nhất để ngăn dịch lây lan. Về y tế, Bắc Kinh đã tiên phong cho ra đời những bộ xét nghiệm và đây cũng là một mặt hàng quan trọng để xuất khẩu ra thế giới, trước khi mà các hãng dược phẩm Trung Quốc tìm được vac-xin chống Covid và bắt cộng đồng quốc tế phải chú ý vào chính sách "ngoại giao vac-xin".

Cuối 2020, ông Tập Cận Bình lại càng hài lòng khi thấy kinh tế của Âu, Mỹ giảm sụt. Riêng Trung Quốc vẫn bình yên. Chẳng những thế, cỗ máy xuất khẩu năng động hơn bao giờ hết. Trung Quốc qua mặt Mỹ về FDI – đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đó cũng là thời điểm Đảng cộng sản Trung Quốc và nhiều nhà phân tích phương Tây cho rằng, Bắc Kinh đang rất gần giấc mơ qua mặt nước Mỹ để trở thành nền kinh tế số 1 toàn cầu trước năm 2030. Nhưng biến thể Delta vào mùa hè 2021, rồi biến thể Omicron đầu 2022 nay phá hỏng tham vọng đó.

Chuyên gia kinh tế Sylvie Matelly phó giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược IRIS của Pháp giải thích :

"Cần nhớ rằng cuối 2020, Trung Quốc là nền kinh tế lớn duy nhất của thế giới có tỷ lệ tăng trưởng trên 0% - chính xác hơn là GDP nước này đã tăng 3% cuối năm 2020. Trong khi đó, tại các nước phương Tây, GDP giảm từ 9 đến 11%. Bắc Kinh có thể tự hào rằng chính sách phong tỏa nghiêm ngặt của họ cho phép kềm hãm được đà lây lan và qua đó cứu vãn được một phần các hoạt động kinh tế. Cùng thời điểm này thì thế giới lao đao. Nhưng đến cuối 2021, chính sách kiểm soát dịch quá nghiêm ngặt đã bắt đầu cho thấy những giới hạn của nó. Bước sang mùa xuân năm nay thì tình hình đã xấu đi thêm. Việc kinh tế Trung Quốc suy yếu không phải là một tin vui đối với thế giới bởi vì trong lúc mà mức tiêu thụ nội địa của nước đông dân nhất địa cầu tiếp tục đổ dốc, thì trái lại xuất khẩu của Trung Quốc vẫn phát triển mạnh. Chưa khi nào thâm hụt của Mỹ so với Trung Quốc lại nặng như hiện nay, còn tệ hơn cả so với khi mà tổng thống Donald Trump khởi động chiến tranh thương mại".

Cách ly với thế giới bên ngoài

Từ ba năm qua Trung Quốc vẫn là một quốc gia khép kín với bên ngoài, vẫn duy trì chính sách "chống dịch triệt để" được gọi là "zero Covid". Chỉ cần phát hiện một ca bệnh là cũng đủ để cả tòa cao ốc, cả khu phố thậm chí là cả một quận ở những thành phố lớn hàng chục, hàng trăm triệu dân bị phong tỏa. Là cũng đủ để những khu công nghiệp với hàng trăm ngàn nhân viên bị cách ly.

Tiêu thụ nội địa sụt giảm trầm trọng : chỉ nội tháng 10/2022 doanh thu của các nhà hàng tại Hoa Lục giảm 8%. Số chuyến bay nội địa giảm 33% so với hồi tháng 9.

Cuối 2022 các dự phóng tăng trưởng đều cho thấy về tăng trưởng Trung Quốc đã bị các nước Châu Á qua mặt và từ khi ông Đặng Tiểu Bình "mở cửa" kinh tế, chưa bao giờ Bắc Kinh phải hài lòng với tỷ lệ tăng trưởng trên dưới 3%. Giới quan sát đồng loạt quy trách nhiệm cho chính sách "zero covid" hạn chế mọi hoạt động trong xã hội, giới hạn quyền tự do đi lại của gần 1/3 dân số nước đông dân nhất địa cầu.

Cuối tháng 11/2022 tại quốc gia có cỗ máy kiểm duyệt lợi hại nhất, biểu tình nổ ra tại hàng chục thành phố đòi "quyền tự do" đi lại, đòi chấm dứt các biện pháp phong tỏa triền miên. Chính quyền đã nhanh chóng "làm chủ lại tình hình" và có khuynh hướng đưa ra một số tín hiệu làm hạ nhiệt phẫn nộ của công chúng. Giáo sư kinh tế Mary Françoise Renard đại học Clermont Auvergne, thận trọng cho rằng còn quá sớm để Trung Quốc từ bỏ chính sách zero Covid.

"Dân Trung Quốc không được tiếp cận với thông tin và họ sợ Covid. Kịch bản khả dĩ nhất, theo tôi là sắp tới đây Trung Quốc sẽ không còn ban hành những biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt và cũng không áp dụng một cách đột ngột như từ hai năm qua. Có thể là sau Tết âm lịch, tình hình sẽ bớt căng hơn, Trung Quốc sẽ nới lỏng các biện pháp chống dịch. Tuy nhiên phải đợi đến khi nào Trung Quốc có vac-xin mới – có thể là ngay từ sang năm, thì chính quyền mới dám từng bước giảm nhẹ các biện pháp phong tỏa và chính sách chống dịch sẽ bớt nghiêm ngặt hơn".

Không nên bất công với một con siêu vi

Câu hỏi kế tiếp là một khi Bắc Kinh dẹp bỏ các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt và từng được áp dụng ở quy mô lớn một cách thô bạo như trong ba năm vừa qua, liệu rằng kinh tế Trung Quốc có thể quay lại với đà han trưởng 5 -6% một năm hay không ? Theo giới phân tích, câu trả lời là không. Sylvie Matelly viện IRIS của Pháp giải thích :

"Hoa Kỳ han lãi suất ngân han khiến vốn nước ngoài ồ ạt rút khỏi Trung Quốc để chuyển sang thị trường Mỹ. Điểm đáng mừng ở đây là đồng nhân dân tệ giảm giá, nhờ đó han Trung Quốc hấp dẫn hơn, tạo cú hích cho xuất khẩu của nước này. Nhưng về trung hạn, kinh tế của Trung Quốc lâm vào thế kẹt và sẽ đi từ khó han này đến khó han khác. Hơn nữa, Trung Quốc có những lỗ hổng về kinh tế và tôi e rằng, ông Tập Cận Bình khi gặp khó han sẽ chọn giải pháp theo kiểu Mao Trạch Đông xưa kia, tức là sẽ càng lúc càng cứng rắn hơn".

Trong một nghiên cứu gần đây, Alicia Garcia Herrero, kinh tế trưởng đặc trách khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của ngân han Pháp Natixis cho rằng quy tất cả trách nhiệm cho chính sách zero Covid là "bất công".

Đành rằng ba năm với các đợt phong tỏa triền han đã "khủng bố" tinh thần của người dân Trung Quốc và đã làm thui chột những phát minh, những sáng kiến kinh doanh và tất cả những gì làm nên phép lạ kinh tế tại quốc gia này. Nhưng ngay cả trong trường hợp mà Bắc Kinh thông báo "mở cửa trở lại" như thời tiền Covid thì ba năm qua đã để lại một số những vết hằn. Trước tiên là tiêu thụ nội địa có khuynh hướng sụt giảm một cách lâu dài. Ngay trong những thời gian mà Trung Quốc đã dỡ bỏ phong tỏa tại một số nơi, các hộ gia đình cũng đã rất thận trọng về chi tiêu. Nguyên nhân chính, theo kinh tế gia của ngân han Natixis là khủng hoảng về địa ốc.

Nhà Trung Quốc học François Godement cố vấn cho Viện Nghiên Cứu Montaigne, Paris nêu lên một nghịch lý của nền kinh tế thứ hai toàn cầu :

"Kinh tế Trung Quốc đang bị kẹt trên thị trường nội địa, nhưng ngành xuất khẩu lại rất năng động. Từ đầu đại dịch đến nay, tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc tiếp tục han lên. Pháp chẳng hạn đã nhập han những mặt han mà từ trước tới nay không mua vào của Trung Quốc. Nhưng về đối nội thì tiêu thụ của Trung Quốc đã chựng lại từ cuối 2019-đầu năm 2020 : Trong thời gian bị phong tỏa, dân Trung Quốc đã ít mua nhà, ít hane hơn. Bên cạnh đó các doanh nghiệp nợ nần. Ông Tập siết lại các hoạt động kinh tế để giới hạn rủi ro, để giảm mức độ lệ thuộc của Trung Quốc vào nước ngoài và Bắc Kinh đã chậm tung ra một chính sách kích cầu"

Ngay cả cỗ máy sản xuất cũng đã bị dịch Covid thách thức

Trong mắt các doanh nhân và các nhà đầu tư nước ngoài, SARS-Cov-2 để lại một bài học lớn. Trung Quốc là một mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhưng dây chuyền đó lại có thể bị tắc nghẽn bất cứ lúc nào. Điển hình là những "trận mưa kim loại" Trịnh Châu diễn ra trong khu vực nhà máy Foxconn, xưởng sản xuất điện thoại Apple lớn nhất thế giới vừa qua. Foxconn cho biết nhà máy Trịnh Châu chỉ hoạt động lại bình thường vào cuối tháng này. Còn Apple cố ý để lộ kế hoạch đi tìm những bãi đáp mới "ngoài Hoa Lục".

Sau cùng, như kinh tế trưởng ngân han Natixis Alicia Garcia Herrero nêu bật trong bài nghiên cứu : "những khó han về cơ bản của nền kinh tế Trung Quốc vẫn nguyên vẹn và có phần trầm trọng hơn". Khủng hoảng địa ốc đang lan rộng cho dù chính phủ hôm 24/11/2022 vừa ban hành một gói hỗ trợ hơn 160 tỷ đô la để "dập tắt đám cháy".

Trung Quốc cũng không hy vọng nhanh chóng khép lại cuộc xung đột thương mại với Hoa Kỳ cho dù Donald Trump đã rời khỏi Nhà Trắng từ 2 năm qua. Nhìn đến những công cụ để vực dậy kinh tế : biện pháp han ngân sách nhà nước để kích cầu đang gặp trở ngại lớn, do nợ công của cấp trung ương, của các chính quyền địa phương và doanh nghiệp nhà nước thì đã "xấp xỉ" với mức nợ của các nước phát triển tức là hơn 80% so với GDP. Trung Quốc cũng không thể tiếp tục hạ lãi suất chỉ đạo để khuyến khích tiêu thụ và đầu tư khi mà tư bản nước ngoài ồ ạt rút khỏi Hoa Lục để chuyển hướng sang Mỹ do Cục Dự trữ Liên bang FED liên tục tăng lãi suất ngân hàng.

Trong những điều kiện đó, rõ ràng việc Bắc Kinh xóa bỏ đường lối bài trừ Covid triệt để là điều mà cả người dân Trung Quốc lẫn cộng đồng quốc tế cùng mong đợi. Nhưng đây không là chiếc đũa thần hóa giải hết tất cả những khó khăn mà nền kinh tế thứ hai trên thế giới này đang phải đối mặt.

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 06/12/2022

Những người bất đồng chính kiến ở Trung Quốc bị cô lập nhưng họ không bị cô lập như trước đây

Aaron Sarin, nhà văn tự do ở Anh

Người biểu tình xuống đường ở nhiều thành phố của Trung Quốc sau vụ cháy chung cư chết người ở tỉnh Tân Cương đã gây ra làn sóng phản đối kịch liệt trên toàn quốc khi nhiều người đổ lỗi cho các hạn chế về Covid là nguyên nhân dẫn đến cái chết. (Ảnh của Kevin Frayer/Getty Images)

"Tôi tự nghĩ rằng có nhiều người Trung Quốc cũng muốn tự do và dân chủ. Nhưng họ ở đâu ? Tôi có thể tìm bạn ở đâu ? Gặp nhau làm sao nhận ra nhau ?" – theo Kathy, một sinh viên Trung Quốc ở London

Đã một tháng kể từ Cuộc biểu tình Cầu Sitong, và trong khi nhiều người ở Trung Quốc chưa bao giờ nghe nói về "Anh Cầu" (Bridge Man), thì đã có những dấu hiệu về cuộc cách mạng nhân bản mà anh ta mong muốn. Chính sách Không-Covid đang tiến gần đến điểm đột phá. 

Các đội chống bạo động và vòi rồng đã được triển khai ở Quảng Châu sau khi người dân bị cách ly thoát khỏi khu vực phong tỏa, phá dỡ các hàng rào kiểm soát và lật đổ một chiếc xe công an – nhiều năm bị nhốt đã dần dần nhường chỗ cho phẫn nộ. Đã có những cảnh hỗn loạn tương tự ở Trịnh Châu, biểu tình ở Nam Kinh, Lan Châu và Trùng Khánh. Thủ đô Bắc Kinh mới bị phong tỏa, và sự bất mãn đang âm ỉ ở đó.

Thành phố Urümqi ở Tân Cương đã phải chịu những cách ly nặng nề nhất trong hơn ba tháng, và vào ngày 24/11/2022, cư dân của một tòa nhà cao tầng đã bị thiêu chết trong một vụ hỏa hoạn. Đối với họ, cũng như đối với nhiều người Trung Quốc trong ba năm qua, phong tỏa có nghĩa là bị chính quyền nhốt kín. Và mặc dù thực tế là đảng đang cố gắng ngăn chặn tin tức về thảm kịch này, nhiều người biết về nó. Ở Urümqi, những đám đông phẫn nộ đang bất chấp các hạn chế và cách ly để phản đối. Từ Thành Đô ở phía Tây đến Thượng Hải ở phía Đông, dân tập hợp để kêu gọi Tập Cận Bình từ chức – một sự leo thang chưa từng có về phản đối chính trị.

Tất nhiên, nhiều người sẽ kiên nhẫn chờ đợi ở nhà, tin tưởng nhà nước sẽ làm điều đúng đắn. Nhưng ngay cả niềm tin của những công dân kiểu mẫu như thế này cũng đang bị lung lay. Họ đã nhìn thấy, trên máy truyền hình của họ, một cái nhìn sống động về thế giới bên ngoài Trung Quốc. Trước sự ngạc nhiên của họ, nó chẳng giống thế giới mà họ đang sống : một giải đấu bóng đá toàn cầu không bắt buộc đeo khẩu trang, không có giãn cách xã hội, không có cảnh xếp hàng mệt mỏi bên ngoài các trạm xét nghiệm, và không có dấu hiệu của những người lính chống Covid mặc đồ bảo hộ mà người Trung Quốc gọi là "Người bao trắng lớn". Sự tương phản là chói tai giữa Trung Quốc và những nước khác.

Chính sách Không-Covid càng tồn tại lâu, thì sự căng thẳng sẽ tăng lên đối với trụ cột tuyên truyền—"Đảng và nhân dân là một". Cuộc sống đã trở nên vô lý đối với công dân Trung Quốc ; đối với nhiều người nó đã trở thành bi kịch. Họ không thể che giấu mãi sự thật rằng đảng đang gây ra tình trạng này cho họ, và ngay cả những người tin vào Đảng cộng sản nhất cũng sẽ bắt đầu nghi ngờ rằng tất cả chỉ là một âm mưu khác của Mỹ – để chống cách mạng xã hội chủ nghĩa. Hiện tại, cơn thịnh nộ của họ hướng vào chính sách không-Covid. Nhưng khi các cuộc biểu tình bị dập tắt và chính sách tiếp tục, sẽ có vẻ hợp lý hơn nếu họ hướng cơn thịnh nộ đó vào Đảng cộng sản Trung Quốc. Chúng ta cứ từ từ để theo dõi chuyển đổi.

Bên ngoài Trung Quốc, "Anh Cầu" được biết đến nhiều hơn. Bên trong Trung Quốc, những người bất đồng chính kiến có nhiều bất bình to lớn hơn là chỉ về chính sách Không-Covid. Một nhóm những người bất đồng chính kiến ẩn danh đã sử dụng tài khoản Instagram CitizensDailyCN để theo dõi các áp phích chống Tập Cận Bình xuất hiện trước công chúng trong những tuần gần đây. 

Một trong những quản trị viên của CitizensDailyCN gợi ý rằng việc đăng tin để kết nối là "bước đầu tiên để xây dựng một cộng đồng". Bước tiếp theo diễn ra nhanh chóng, khi CitizensDailyCN ra mắt các nhóm trò chuyện Telegram ở nhiều thành phố khác nhau trên thế giới. Telegram được chọn vì nó cho phép người dùng tách số khỏi tên, khiến các mạng kiểm duyệt của đảng khó theo dõi mọi người hơn.

Hàng ngàn sinh viên Trung Quốc đã tham gia các nhóm trò chuyện này, tận hưởng cơ hội trao đổi quan điểm chỉ trích Đảng cộng sản Trung Quốc. Giờ đây, các cuộc trò chuyện đang được sử dụng để tổ chức các cuộc biểu tình chống Tập tại các thành phố trên khắp thế giới. Những người biểu tình này là biểu tượng của Thế hệ "Anh Cầu" mới nổi : mọi người vốn đã tức giận, nhưng "Anh Cầu" đã hy sinh tù đày để khích lệ họ. Và vì vậy, ở New York, các sinh viên mặc những bộ đồ liền thân của "Người bao trắng lớn" — một sự chế giễu các đội an ninh Covid ở quê nhà— và diễu hành qua các đường phố kêu gọi chấm dứt sự cai trị của Tập Cận Bình.

Sự bất mãn lan rộng đến đâu ? Mỗi người đại lục mà tôi (Aaron Sarin) đã nói chuyện trong năm qua đều phản đối Không-Covid và — quan trọng hơn — là phản đối Tập Cận Bình. Tâm trạng của họ là chủ bại hơn là cách mạng. Họ không thấy hy vọng nào cả. 

Nhưng tôi chắc chắn nhìn thấy hy vọng, bởi vì sự bất mãn thẳng thắn gia tăng so với vài năm trước. Những con số thực sự về mức phản đối rất khó đánh giá. Tôi nhớ đã từng hỏi một phụ nữ Trung Quốc nhiệt thành chống Đảng cộng sản Trung Quốc (cô ấy gọi đảng là "quỷ") rằng cô ấy có thể nói chuyện với bao nhiêu người bạn về chính trị mà không cần kiểm duyệt bản thân. "Giống như ba đến bốn", cô ấy trả lời. Trong bối cảnh, cô ấy nói với tôi rằng cô ấy có khoảng 50 người bạn.

Tất nhiên, dân chúng không phân chia rõ ràng thành "đã bị cải tạo" và "không bị tẩy não". Hệ thống truyền bá của đảng thường tạo ra những kết quả thất thường. Phần lớn công dân chọn nhiều điểm từ tuyên truyền để tạo ra một hệ thống niềm tin cho cá nhân họ. Tuy nhiên, vẫn có một thiểu số đáng kể không tin vào tuyên truyền. Một thiểu số đáng kể khác đã anh dũng xoay sở để nhìn thấu toàn bộ sự việc. Vì vậy, dùng kinh nghiệm của bạn tôi, chỉ sáu phần trăm tâm trí của Trung Quốc được tự do ?

Kathy, một thành viên của thế hệ đối kháng mới dẫn cảm hứng từ "Anh Cầu", ước tính rằng con số này có lẽ gần ba phần trăm. Như cô ấy đã giải thích với tờ New York Times, cô ấy có thể nói về chính trị với chỉ một trong số 30 bạn cùng lớp của cô ấy ở Trung Quốc. Hầu hết thời gian, bạn bè của Kathy là "những người bình thường, thậm chí tốt bụng". Nhưng ngay sau khi Nancy Pelosi đến thăm Đài Loan, "một chương trình nhúng trong rô-bốt đã được bật lên" và "mọi người bắt đầu đăng cùng một ngôn ngữ kinh khủng trên mạng xã hội" – họ la hét và than thở rằng Quân đội Giải phóng Nhân dân đã không bắn hạ máy bay của Pelosi.

Sự tồn tại của CitizensDailyCN đã thuyết phục Kathy rằng phải có rất nhiều người Trung Quốc như cô ở London. Nhưng làm thế nào để tìm thấy họ ? Các nhóm Telegram có rất nhiều người dùng qua biệt danh vì lý do an toàn. Kathy đã cố gắng tham gia các cuộc biểu tình ở London, nơi cô lắng nghe với sự kinh hoàng và phấn khích khi những người Trung Quốc đeo mặt nạ hô vang khẩu hiệu của "Anh Cầu" để đòi Tập và Đảng cộng sản Trung Quốc cút đi. Cô ấy run lên vì sợ hãi, cô ấy khóc, và rồi cô ấy tham gia. Lòng dũng cảm thực sự, như người ta nói, không phải là không sợ hãi, mà là quyết định hành động ngay cả khi sợ hãi.

Câu hỏi về sự chia rẽ và buộc tội trong xã hội Trung Quốc gợi lại thảm kịch Phật Sơn của một thập kỷ trước – một sự cố mà vào thời điểm đó dường như định lượng được sự suy đồi đạo đức ở Trung Quốc hiện đại. Vào ngày 13/10/2011, Wang Yue, hai tuổi, lang thang trên một con đường ở thành phố Phật Sơn và bị một chiếc xe tải đụng. Người lái xe dừng lại với cơ thể Wang vẫn nằm giữa bánh trước và bánh sau của anh ta, như thể không biết phải làm gì, rồi chỉ đơn giản lái xe cán qua cô một lần nữa và tăng tốc. Trong vòng một phút, chiếc xe thứ hai đã cán nát chân cô và cũng không dừng lại. Khi đứa trẻ mới biết đi nằm thoi thóp và hấp hối, 18 người đã đi ngang qua cô bé. Người đi xe đạp liếc nhìn và chuyển hướng ; người đi bộ bước qua xác cô ấy—sự vụ biểu hiệu những tâm hồn đen tối trong xã hội cộng sản. 

Cuối cùng một người nhặt rác đã đến trợ giúp cô bé. Nhưng đến thời điểm này thì đã quá muộn, và Wang đã không qua khỏi trong bệnh viện. Thảm kịch đã gây ra sự phẫn nộ và một số cuộc tìm kiếm tâm hồn rất công khai, cho thấy sự tồn tại của rất nhiều người có lương tâm tích cực. Tuy nhiên, không thể tránh khỏi điều đó : khi thực sự bị đặt vào tình huống đó, ngoài kia trên đường phố Phật Sơn thay vì ngồi sau bàn máy tính sau khi thực tế, chỉ có một người làm đúng với lương tâm trong cái thiên đường cộng sản.

Một số người bình luận về vụ cô Wang gợi lên một trường hợp nổi tiếng để biện minh về việc không ra tay giúp đỡ cô ấy. Trong trường hợp nầy, một công dân Trung Quốc đã cố gắng giúp đỡ nạn nhân của một vụ tai nạn và cuối cùng bị buộc phải trả hóa đơn y tế. Mọi người sợ hãi, vì vậy những người biện hộ cho việc không giúp cô Wang Yue tranh luận. Nhưng điều này không giải quyết được vấn đề. Hai mươi cá nhân, mỗi người đều đưa ra cùng một quyết định cá nhân đáng kinh ngạc rằng mạng sống của một đứa trẻ không đáng bị đe dọa bởi một hóa đơn y tế. Làm thế nào chúng ta có thể giải thích cách hành xử nầy ?

Đó hầu như không phải là chuyện chỉ xảy ra một lần : cùng ngày mà Wang Yue bị nạn, một người Uruguay xa xứ buộc phải lặn xuống một hồ nước ở Hàng Châu để giải cứu một phụ nữ nhảy xuống hồ để tự tử. Những người Trung Quốc ngoài cuộc xếp hàng bên bờ hồ để chụp ảnh người phụ nữ khi cô ấy đang chết đuối, và cô gái Uruguay nhận ra rằng cô ấy cần phải hành động vì không ai khác sẽ làm. Ngay cả khi cô ấy kéo nạn nhân ra khỏi nước và lên bờ, không có ai hỗ trợ. Thay vào đó, những người Trung Quốc quay cảnh này trên điện thoại di động và iPad. 

Chỉ vài tuần sau, ở bờ biển phía đông Trung Quốc, một đứa trẻ 5 tuổi bị dầm gỗ rơi xuống từ công trường xây dựng đập vào đầu. Mẹ của cậu bé đã cầu xin những người lái xe, người đi bộ và công an đi ngang qua đưa cậu đến bệnh viện. Tất cả đều phớt lờ cô. Cậu bé đã chết.

Sự coi thường cá nhân là điều đã học được từ thời thơ ấu, thông qua triết lý chống nhân loại của chủ nghĩa cộng sản mà chính quyền có gan gọi là "truyền thống Trung Quốc". Nó chỉ là một phần khác của quá trình tẩy não ; tất cả đều phát ra từ cùng một nguồn giáo dục ngu dân với quyết định chính trị là không dạy học trò cách suy nghĩ nhưng chính quyền chỉ muốn ngu dân để giữ vững quyền lực.

Đây là những gì chúng ta thấy ở Trung Quốc hiện đại—hệ tư tưởng cộng sản không có nhiều chỗ cho sự đồng cảm. Nhưng nhiều người chống chủ nghĩa nầy cho rằng ý tưởng về sự đồng cảm có thể được phục hồi. Chúng ta có thể tưởng tượng, một khi Đảng cộng sản Trung Quốc sụp đổ, sẽ mất hàng thập kỷ để sửa chữa những thiệt hại đã gây ra cho tâm lý của mọi người.

Tuy nhiên, tiến bộ để xây dựng đồng cảm và nhân bản có thể được thực hiện nhanh chóng một cách đáng ngạc nhiên trong thời đại Internet. Chúng ta đã thấy một ví dụ cách đây hai năm, khi công dân Trung Quốc bắt đầu sử dụng Clubhouse. Đây là một ứng dụng phần mềm cho phép hàng nghìn người dùng tham gia cùng một phòng trò chuyện. Các nhà chức trách đã chậm bắt kịp Clubhouse, và vì vậy người dân đại lục đã có một cửa sổ bất ngờ với thế giới thực. Họ lắng nghe những người Duy Ngô Nhĩ nói sự thật về nạn diệt chủng ở Tân Cương, mô tả trải nghiệm cá nhân của người thân họ trong các trại tập trung cải tạo.

Nhiều thanh niên Trung Quốc đã khóc cùng những người Duy Ngô Nhĩ. Thực tế đột nhiên không được lọc qua ống kính của Đảng ; không pha loãng. Sự kìm kẹp tâm trí sắt đá đã biến mất. Không có sự hiện diện của Đảng để nói với mọi người cách xử lý thông tin "đúng đắn", những con người bình thường thấy mình được tự do nhận ra nhân loại ở nhau. Một số thẳng thắn tuyên bố rằng niềm tin của họ vào chính phủ đã sụp đổ. Ngay sau đó, các nhà chức trách đã biết chuyện gì đang xảy ra trong Clubhouse và người dùng Trung Quốc không thể đăng nhập vào Clubhouse nữa. Nhưng có một niềm hy vọng to lớn được rút ra từ tình tiết ngắn ngủi này.

Thật vậy, nhà sử học Taisu Zhang đã bày tỏ sự ngạc nhiên của mình về cách mà chủ nghĩa cộng sản có thể sụp đổ. Chính sách Không-Covid đang làm tăng thêm nỗi đau và mọi người đang mất niềm tin. Con số những người thức tỉnh sẽ tăng lên. Hiện tại, những người bất đồng chính kiến ở Trung Quốc vẫn bị cô lập. Nhưng mức độ cô lập không còn chặt chẽ như trước đây. Bây giờ họ không còn cô đơn, có cách kết nối, có "Anh Cầu" khởi xướng, rồi họ xuống đường để dẹp đi những rác rưởi cộng sản trên đất nước họ.

Những viễn ảnh cho các chế độ cộng sản khác cũng không trong sáng gì trong tiến bộ truyền thông, khuynh hướng cải thiện toàn cầu, và mức hiểu biết và đồng cảm giữa người và người.

Aaron Sarin

Nguyên tác : The Loneliness of the ‘Bridge Man’ Generation, Quillette, 27/11/2022

Phạm Đình Bá dịch

Nguồn : VNTB, 30/11/2022

Bình thường hóa quan hệ với Nhật Bản là một công việc rủi ro đối với tất cả những người liên quan.

Nỗ lực bình thường hóa quan hệ ngoại giao Trung Quốc-Nhật Bản nửa thế kỷ trước là một động thái cực kỳ rủi ro đối với tất cả những người tham gia, và đối với một vài trong số này, không chỉ sự nghiệp chính trị mà cả mạng sống của họ cũng bị đe dọa.

Tháng 09/1972, Thủ tướng Nhật Bản Kakuei Tanaka bay tới Bắc Kinh để gặp Chủ tịch Mao Trạch Đông và Thủ tướng Chu Ân Lai. Sau nhiều vòng đàm phán, Tanaka và Chu đã ký một tuyên bố chung vào ngày 29/09, chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao song phương.

Năm thập niên trôi qua, Akitane Kiuchi, 95 tuổi, thư ký của Tanaka, người đã cùng ông đến Trung Quốc, kể lại những cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt trong Đảng cộng sản Trung Quốc vào thời điểm đó.

"Sau khi đàm phán kết thúc thành công, Tanaka muốn trở về Nhật Bản càng sớm càng tốt. Nhưng vì lý do nào đó, Thủ tướng Chu đã yêu cầu chúng tôi : ‘Hãy ghé lại Thượng Hải. Việc ông đến đó rất quan trọng.’ Vì vậy, chúng tôi quyết định đến Thượng Hải trước khi trở lại Nhật Bản", Kiuchi nói trong một buổi lễ ở Tokyo vào ngày 29/09, nhân kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ hai nước.

"Mãi sau này, chúng tôi mới biết Thượng Hải nằm dưới sự kiểm soát của Tứ nhân bang (Bè lũ bốn tên), những người như Trương Xuân Kiều và Diêu Văn Nguyên", Kiuchi nói. Tứ nhân bang đã dẫn đầu cuộc Cách mạng Văn hóa, kéo dài từ năm 1966 đến năm 1976, và bao gồm cả vợ của Mao, Giang Thanh.

Kiuchi, người sau này trở thành Đại sứ Nhật Bản tại Pháp cho biết, "Tứ nhân bang chẳng hề quan tâm đến Thủ tướng Chu hay bình thường hóa quan hệ với Nhật Bản". Chu đã rất nỗ lực để thuyết phục họ rằng xây dựng quan hệ ngoại giao với Nhật Bản là điều đáng làm, Kiuchi nói.

Thủ tướng Nhật Bản Kakuei Tanaka (phải), bắt tay Chủ tịch Mao Trạch Đông còn Thủ tướng Chu Ân Lai đứng cạnh. Cuộc gặp lịch sử diễn ra vào tháng 09/1972 trong phòng làm việc của Mao tại dinh thự Trung Nam Hải của ông gần Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh. © Tân Hoa Xã/Kyodo

Tanaka đã đồng ý với yêu cầu của Chu, bước lên máy bay của Thủ tướng Trung Quốc để đến Thượng Hải. Tanaka và Chu đã được chào đón tại sân bay bởi Trương Xuân Kiều, một thành viên chủ chốt của Tứ nhân bang, khi đó đang là Chủ tịch Ủy ban Cách mạng của thành phố, vị trí cao nhất ở địa phương. Chu đích than giới thiệu Trương với Tanaka để thể hiện sự tôn trọng với đối thủ chính trị của mình. Cuối cùng, ông đã thành công trong việc thuyết phục Trương và những kẻ thù chính trị khác chấp nhận quan hệ hợp tác với Nhật Bản.

Tối ngày 29/09, một buổi tiệc chiêu đãi đã được Ủy ban Cách mạng Thành phố Thượng Hải tổ chức. Tanaka, là một chính trị gia nhiệt thành, đã uống cạn mọi ly rượu Mao Đài mà những người chủ nhà Trung Quốc đưa cho mình. Đến cuối đêm, Thủ tướng Nhật say đến mức Chu phải cõng ông trên vai theo đúng nghĩa đen.

Nếu Tanaka không đến thăm Thượng Hải, Tứ nhân bang có thể sẽ tạo ra đủ thứ trở ngại, khiến quan hệ Trung-Nhật đi theo một hướng khác

Mao qua đời 4 năm sau đó, vào năm 1976, và do không còn người bảo trợ, Tứ nhân bang đã bị bắt giữ ngay lập tức. Trương phải nhận bản án tử hình – nhưng sau đó được giảm xuống tù chung than.

Tứ nhân bang dẫn đầu Cách mạng Văn hóa 1966-1976, từ trái qua : Giang Thanh (vợ Mao Trạch Đông), Trương Xuân Kiều, Diêu Văn Nguyên, và Vương Hồng Văn. (Nguồn ảnh Kyodo và AP)

Trong các cuộc tranh giành quyền lực ở Trung Quốc, không ai biết được tương lai sẽ ra sao. Đằng sau hậu trường là rất nhiều trò chơi chính trị chết người. Giữa tháng 5 – tức bốn tháng trước khi Tanaka đến – xét nghiệm nước tiểu hàng tháng cho thấy Chu Ân Lai đã bị ung thư bàng quang.

Mao là người có quyền biết về kết quả chẩn đoán trước Chu, và cũng cần phải có sự chấp thuận của ông thì các nhà lãnh đạo Trung Quốc mới có thể nhận bất kỳ phương pháp điều trị hoặc phẫu thuật nào. Theo cuốn Zhou Enlai : The Last Perfect Revolutionary (Chu Ân Lai : Nhà Cách mạng Hoàn hảo Cuối cùng), cuốn tiểu sử do Cao Văn Khiêm viết, Mao đã ra lệnh rằng Chu không được biết về căn bệnh ung thư của ông.

Chu là sếp của Mao trong những ngày đầu thành lập Đảng cộng sản Trung Quốc, và Mao luôn quan ngại về sự nổi tiếng và năng lực của Thủ tướng. Chu trẻ hơn Mao 5 tuổi và đã trở thành nhân vật số 2 trong đảng sau cái chết của Lâm Bưu, người được chỉ định kế nhiệm Mao. Mao sợ rằng nếu Chu sống lâu hơn ông ta, những thành tựu của ông từ Cách mạng Văn hóa có thể bị đảo ngược.

Ngày 27/09, Mao gặp Tanaka trong căn phòng làm việc đầy sách của ông ta ở khu Trung Nam Hải, Bắc Kinh. Rất có thể Chu, người ngồi bên cạnh ông, vẫn chưa hay biết về căn bệnh ung thư đang phát triển bên trong cơ thể mình. Nếu được điều trị kịp thời, ông có thể đã sống lâu hơn. Ông chết trước Mao tám tháng.

Trong khi đó, Tanaka đã đặt cược sự nghiệp chính trị của mình vào chuyến thăm Trung Quốc.

Makiko Tanaka, con gái của ông, đồng thời cũng là cựu Ngoại trưởng Nhật, gần đây đã phát biểu trong buổi tiệc chiêu đãi tại Đại sứ quán Trung Quốc ở Tokyo nhân dịp kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ. Bà kể lại rằng vào buổi sáng Tanaka lên đường đến Bắc Kinh, ông nói với con gái, "Bố có thể bị đầu độc – bố thực sự đang liều mạng đấy".

Tanaka thường cho Makiko đi cùng trong các chuyến đi nước ngoài, nhưng riêng dịp này ông lại để con gái ở nhà, vì rủi ro cá nhân mà ông tin là mình sẽ phải chịu.

Câu chuyện bí mật đằng sau quan hệ Trung-Nhật nửa thế kỷ trước đã nêu bật ba khía cạnh của các cuộc tranh giành quyền lực ở Trung Quốc mà cho đến nay vẫn không thay đổi.

Thứ nhất, các quyết định chính sách đối ngoại quan trọng có thể liên quan đến tranh giành quyền lực giữa các phe phái trong đảng.

Thứ hai, Thượng Hải thường là chiến trường của các cuộc đấu đá nội bộ, trong đó những người thua cuộc bị thanh trừng không thương tiếc.

Thứ ba, ngay cả những người có quyền lực tuyệt đối cũng vẫn thường xuyên nghi ngờ cấp phó của họ.

Đến nay, ba khía cạnh này vẫn còn quan trọng, vì Chủ tịch Tập Cận Bình đang chuẩn bị cho đại hội toàn quốc của đảng, sẽ khai mạc ngày 16/10.

Trong những năm sau khi bình thường hóa quan hệ, quan hệ Trung-Nhật tiếp tục trở thành công cụ trong các cuộc tranh giành quyền lực của Trung Quốc.

Thủ tướng Nhật Bản Yasuhiro Nakasone đến thăm đền Yasukuni vào tháng 04/1984.

Năm 1985, một thủ tướng Nhật Bản khác, Yasuhiro Nakasone, đã đến thăm Đền Yasukuni gây tranh cãi ở Tokyo, nơi chôn cất những người Nhật đã chết trong chiến tranh. Ông cũng đến thăm ngôi đền vào những dịp khác, nhưng ngày hôm đó đặc biệt nhạy cảm với Trung Quốc. Đó là ngày 15/08, ngày chiến tranh kết thúc, và Nakasone đến thăm đền với tư cách Thủ tướng Nhật, chứ không phải với tư cách cá nhân. Sự kiện này sau đó được sử dụng như một trong những lý do để thanh trừng Tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc Hồ Diệu Bang, người có quan hệ tốt với nhà lãnh đạo Nhật Bản.

Tháng 09/2012, các cuộc biểu tình chống Nhật mạnh mẽ đã lan tràn khắp Trung Quốc, để phản ứng lại việc Nhật Bản quốc hữu hóa quần đảo Senkaku. Chúng diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang có một khoảng trống quyền lực – khi đó Tập đang chuẩn bị kế nhiệm Hồ Cẩm Đào, trở thành lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc.

Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Chu Vĩnh Khang, kẻ thù không đội trời chung của Tập, là người đứng đầu lực lượng công an và đứng sau các cuộc biểu tình, vốn do nhà nước tổ chức. Một số người tham gia biểu tình trên đường phố Bắc Kinh đã được huy động từ các vùng nông thôn lân cận, bao gồm cả huyện Cố An ở tỉnh Hà Bắc. Họ được trả thù lao hàng ngày và được nhận cơm hộp.

Trong khi đó, Thượng Hải vẫn là chiến trường hàng đầu của các cuộc tranh giành quyền lực. Khi Ban Thường vụ Bộ Chính trị được bầu lại trong đại hội sắp tới, nhiều người đang chờ xem liệu Tập có bổ sung Lý Cường, Bí thư Thành ủy Thượng Hải, đồng thời là phụ tá thân cận của ông, vào danh sách bảy nhân vật hàng đầu hay không.

"Phe Thượng Hải" do cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân đứng đầu vẫn giữ được ảnh hưởng lớn trong chính giới Trung Quốc.

Lý Cường được xem là ứng viên hàng đầu trong cuộc đua kế vị Thủ tướng Lý Khắc Cường, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào mùa xuân năm 2023. Nhưng ông đã phải chịu một thất bại chính trị nặng nề khi Thượng Hải rơi vào hỗn loạn trong cuộc phong tỏa Covid-19, điềm báo cho sự sụt giảm kinh tế gần đây của Trung Quốc.

Lý Cường, Bí thư Thành ủy Thượng Hải, là một trong những phụ tá thân cận nhất của Tập Cận Bình, nhưng ông đã bị chỉ trích nặng nề vì cách xử lý COVID-19 ở thành phố lớn này. © Reuters

Giữa Tập và nhân vật số 2 của ông, Lý Khắc Cường, tồn tại căng thẳng. Cho đến năm 2007, Lý vẫn được coi là người có khả năng cao nhất sẽ kế nhiệm Chủ tịch Hồ Cẩm Đào. Nhưng khi Ban Thường vụ Bộ Chính trị mới được tiết lộ, Tập đứng ở vị trí thứ 6, còn Lý ở vị trí thứ 7.

Tập đã vươn lên để giành lấy chiến thắng trong cuộc đua giành vị trí lãnh đạo tiếp theo. Và cuộc ganh đua này vẫn tiếp tục tồn tại trong tâm trí Tập suốt 15 năm qua.

Trong giai đoạn khó khăn kinh tế gần đây, Lý cũng đã thu hút sự chú ý khi lên tiếng ủng hộ mạnh mẽ việc duy trì chính sách "cải cách và mở cửa".

Giữa tháng 8, ngay sau mật nghị Bắc Đới Hà, "thượng đỉnh mùa hè" thường niên của chính giới Trung Quốc ở tỉnh Hà Bắc, vị thủ tướng đã có một phát biểu khó hiểu trong chuyến thăm Thâm Quyến : "Sông Hoàng Hà và sông Dương Tử sẽ không chảy ngược dòng ".

Các nhà lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc luôn tỏ ra nghi ngờ nhân vật số 2 của mình, quan điểm của Chủ tịch Tập Cận Bình đối với Thủ tướng Lý Khắc Cường cũng không phải ngoại lệ. © AFP / Jiji

Lý Khắc Cường có danh tiếng nhất định, và phải được xử lý cẩn thận. Liệu Tập có đề nghị Thủ tướng Lý thuyên chuyển vị trí, chẳng hạn như trở thành Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, tức Quốc hội Trung Quốc, hay không ?

Quyết định này có thể giúp bình ổn tình hình, nhưng Tập cũng có thể dễ dàng buộc thủ tướng phải nghỉ hưu, và sẽ không có gì lạ nếu Tập loại Lý khỏi Ban Thường vụ Bộ Chính trị. Nếu Lý và một số ủy viên thường vụ khác cũng đang trong độ tuổi cuối 60 chịu nghỉ hưu, Tập sẽ có thể lấp đầy bộ chính trị với những phụ tá thân cận của mình.

Danh sách đó có thể bao gồm Trần Mẫn Nhĩ, Đinh Tiết Tường và Lý Cường. Trần là quan chức cấp cao nhất của Trùng Khánh, trong khi Đinh là Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng.

Tập đã củng cố quyền lực của mình đủ để thực hiện các thay đổi nhân sự theo ý muốn của ông. Bây giờ, việc cần làm là quyết định sẽ xử lý hai ông Lý – Lý Khắc Cường và Lý Cường – như thế nào.

Katsuji Nakazawa

Nguyên tác : "China’s power struggles were ferocious in 1972 and remain so today", Nikkei Asia, 06/10/2022

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 11/10/2022

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Ngoại trưởng Mỹ kêu gọi Trung Quốc tôn trọng trật tự thế giới

Trọng Thành, RFI, 26/05/2022

Hơn 16 tháng kể từ khi Joe Biden nhậm chức tổng thống, ngày 26/05/2022 ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken có một bài phát biểu quan trọng làm rõ lập trường của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, đối thủ chính của Mỹ tại Châu Á, tại đại học Georges Washington.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken trong cuộc họp với đồng nhiệm Kazakhstan Mukhtar Tileuberdi tại Washington, Mỹ. Ảnh chụp ngày 20/05/2022.  Kazakh Foreign Ministry

Trước đó, một nhà ngoại giao cao cấp Mỹ cho biết một số nét lớn trong bài diễn văn này. Đó là Hoa Kỳ không có chiến lược "ngăn chặn, bao vây bất cứ một cường quốc nào. Vấn đề là duy trì, và chấn hưng trật tự quốc tế, theo hướng bảo vệ các nguyên tắc nền tảng, vốn đã cho phép nền hòa bình và thịnh vượng trong nhiều thập niên. Và điều này trên thực tế đã cho phép sự trỗi dậy của Trung Quốc".

Theo một số giới chức cấp cao Hoa Kỳ, tương phản với chính sách đối đầu trực diện với Trung Quốc của người tiền nhiệm Donald Trump, chính quyền Joe Biden tránh nói đến một xung đột toàn cầu lan rộng, và cũng không yêu cầu các quốc gia khác tham gia vào nỗ lực chung nhằm cô lập Trung Quốc. Hãng tin Pháp AFP nhấn mạnh thông điệp chính của Mỹ gửi đến Trung Quốc là "kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng trật tự quốc tế".

AFP nhắc lại, kể từ khi lên nắm quyền, chính quyền Joe Biden đã coi Trung Quốc "là đối thủ cạnh tranh duy nhất, xét về dài hạn, trên quy mô toàn cầu", và nước Nga thời Putin là "đe dọa nghiêm trọng và trực tiếp" đối với trật tự quốc tế.

Ngoại trưởng Blinken đã dự kiến phát biểu vào đầu tháng 5/2022, trước chuyến công du Hàn Quốc và Nhật Bản của tổng thống Mỹ. Tuy nhiên, mọi việc bị hoãn lại do ông nhiễm Covid-19.

Trọng Thành

********************

Tổng thống Philippines khẳng định dùng phán quyết Tòa Trọng Tài để bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông

Trọng Thành, RFI, 26/05/2022

Tổng thống tân cử Philippines hôm 26/05/2022, đưa ra một phát biểu cứng rắn về Biển Đông. Ông Ferdinand Marcos Jr. khẳng định giá trị của phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực về Biển Đông, và không để Bắc Kinh chà đạp lên chủ quyền quốc gia tại vùng biển này.

Tổng thống tân cử Philippines Ferdinand Marcos Jr., ngày 07/05/2022 tại thành phố Paranaque, Philippines. AP - Aaron Favila

Theo AFP, trả lời truyền thông địa phương, tổng thống tân cử Ferdinand Marcos Jr. nhấn mạnh : "Chúng ta đã có được một phán quyết rất quan trọng có lợi cho chúng ta, và chúng ta sẽ sử dụng phán quyết này để tiếp tục khẳng định chủ quyền lãnh thổ. Đây không phải là một yêu sách. Đây là quyền lãnh thổ của chúng ta".

Phát biểu của ông Ferdinand Marcos Jr. được coi là cứng rắn hơn trong vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia trước các đe dọa từ Trung Quốc. Ông Ferdinand Marcos Jr., sẽ nhậm chức ngày 30/06, khẳng định "sẽ nói chuyện với Trung Quốc một cách nhất quán với lập trường kiên quyết này". Tổng thống tân cử Philippines một lần nữa khẳng định "sẽ không cho phép một milimet nào của chủ quyền trên biển của chúng ta bị chà đạp". 

Phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực của Liên Hiệp Quốc, có trụ sở tại La Haye, đưa ra vào tháng 7/2016, trong vụ Manila kiện Bắc Kinh về Biển Đông được coi là một thắng lợi về pháp lý quan trọng đối với Philippines. Phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông. Tuy nhiên, tổng thống tiền nhiệm Philippines Rodrigo Duterte khi lên cầm quyền đã có nhiều phát biểu hạ thấp giá trị của phán quyết này, với mục tiêu siết chặt quan hệ với Trung Quốc.

Phát biểu cứng rắn về chủ quyền ở Biển Đông, nhưng tổng thống tân cử Philippines cũng nhắc lại là điều quan trọng là phải tránh chiến tranh, và Philippines không có khả năng đối đầu Trung Quốc về quân sự. Ông Ferdinand Marcos Jr. nhấn mạnh Philippines sẽ tìm cách đạt được "thế cân bằng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, hai quốc gia hiện đang cạnh tranh để có quan hệ chặt chẽ nhất" với chính quyền Manila. "Chính sách đối ngoại độc lập, làm bạn với tất cả là giải pháp duy nhất", theo tổng thống tân cử. 

Trọng Thành

**********************

Bắc Kinh thừa nhận kinh tế khó khăn do chiến lược Zero Covid

Thanh Phương, RFI, 26/05/2022

Thủ tướng Lý Khắc Cường thừa nhận là do các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt để phòng chống dịch Covid-19, nền kinh tế Trung Quốc đang gặp những khó khăn lớn hơn cả so với năm 2020, khi dịch bệnh bắt đầu bùng phát mạnh.

Một công nhân gần một khu giao thực phẩm ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 26/05/2022.  AP - Ng Han Guan

Trước đà bùng phát trở lại của dịch Covid-19, chủ yếu do biến thể Omicron, từ nhiều tháng qua, Trung Quốc đã áp dụng chiến lược Zero Covid, chủ yếu bằng các biện pháp phong tỏa, nhất là phong tỏa triệt để thành phố Thượng Hải từ đầu tháng 4 đến nay.

Chủ tịch Tập Cận Bình cho tới nay vẫn kiên quyết bảo vệ chiến lược này. Nhưng các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt đã gây tác hại nặng nề lên nền kinh tế, với nhiều cửa hàng đóng cửa, nhiều nhà máy phải hoạt động cầm chừng, và các dây chuyền sản xuất bị rối loạn rất nhiều.

Theo hãng tin AFP, trích dẫn Tân Hoa Xã hôm 25/05/2022, trong một cuộc họp trực tuyến với hàng ngàn quan chức địa phương, thủ tướng Lý Khắc Cường cho biết từ tháng 3 và nhất là từ tháng 4, các chỉ số kinh tế về việc làm, sản xuất công nghiệp, mức tiêu thụ điện và khối lượng hàng hóa vận chuyển đều giảm mạnh. 

Như vậy, Bắc Kinh sẽ khó đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế được đề ra cho năm 2022 là 5,5%, trong bối cảnh trên nguyên tắc, ông Tập Cận Bình sẽ được bầu lại làm lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc vào mùa thu tới.

Trước mắt, chính quyền thành phố Bắc Kinh hôm qua đã cách chức lãnh đạo ngành y tế của thành phố, ông Vu Lỗ Minh (Yu Luming).

Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde, tường trình :

"Số ca nhiễm mới dường như đang có xu hướng giảm tại Bắc Kinh, ít ra là theo các số liệu chính thức. Nhưng điều này không ngăn cản việc trừng trị các quan chức địa phương. Theo Tân Hoa Xã, ông Vu Lỗ Minh đang bị điều tra về "những vi phạm nghiệm trọng kỷ luật và quy định pháp luật", một tội danh thường được dùng trong các vụ án tham nhũng. Ông đã bị cách chức. 

Các quan chức của ba quận ở Bắc Kinh và của hai doanh nghiệp cũng bị trừng phạt trong khuôn khổ hai cuộc điều tra về các ổ dịch gần đây. 

Cuộc điều tra thứ nhất liên quan đến một văn phòng của Công ty Đường sắt Trung Quốc, vì một nhân viên của văn phòng này dường như đã để cho những người lao động rời khỏi khu vực kiểm soát và ngăn ngừa Covid. Cuộc điều tra thứ hai nhắm vào một chi nhánh của công ty chuyển phát nhanh Yunda, vì công ty này đã không tổ chức xét nghiệm Covid cho những người giao hàng, theo như yêu cầu của nhà chức trách. Các công chức của hai cơ quan giám sát công nghiệp và phòng chống dịch bệnh cũng đã bị trừng phạt. 

Từ khi xuất hiện dịch Covid-19 ở Vũ Hán vào mùa đông 2019, các quan chức địa phương của Trung Quốc thường xuyên bị cách chức hoặc trừng phạt, cho nên đôi khi họ thi hành quá nghiêm ngặt các biện pháp phòng chống Covid. Tại Thượng Hải, ít nhất 15 quan chức đã bị trừng phạt vì bị xem đã lơ là trong việc phòng chống dịch khi biến thể Omicron lây lan mạnh trở lại. Một số nhà quan sát thậm chí tự hỏi không biết Lý Cường (Li Qiang), bí thư thành ủy của thủ phủ kinh tế Trung Quốc, có sẽ giữ được chiếc ghế của ông hay không".

Thanh Phương

Trung Quốc, quốc gia sản xuất những bóng ma

Vụ mất tích trong 18 ngày của ngôi sao quần vợt nữ Bành Súy và sự tái xuất hiện của cô theo sự dàn dựng của chính quyền làm nổi rõ một các hành xử quen thuộc của chế độ cộng sản Trung Quốc : gạt bỏ những người "gây khó chịu" bằng cách làm họ biết mất. Đó là thực tế mà nhật báo công giáo La Croix nêu bật trong bài viết tựa đề " Trung Quốc, quốc gia sản xuất những bóng ma".

Ngôi sao quần vợt Bành Súy tại giải tennis Open, Melbourne, Úc, ngày 21/012020. Cô đã mất tích nhiều ngày sau khi tố cáo một lãnh đạo cao cấp Trung Quốc cưỡng hiếp. © AP Photo/Andy Brownbill

Bành Súy còn sống nhưng không hề được tự do. Theo La Croix, ngày 2/11, khi tố cáo một lãnh đạo rất cao cấp của Đảng cộng sản đã cưỡng hiếp cô, ngôi sao quần vợt Trung Quốc đã khởi động một tiến trình "khốc liệt". Bản thân phụ nữ trẻ 35 tuổi này không ngờ mình lại trở thành tâm điểm của một vụ tai tiếng gây ầm ĩ toàn cầu, mà chính các cơ quan tuyên truyền của chính quyền Trung Quốc cũng bị choáng ngợp bởi phản ứng phẫn nộ của quốc tế sau lời tố cáo can đảm này.

Tờ La Croix nhắc lại, làm biến mất những kẻ "gây rối" : nghệ sĩ, nhân vật nổi tiếng, chính khách hay quan chức cao cấp vẫn là cách hành xử quen thuộc trong chính sách đàn áp của Đảng cộng sản Trung Quốc từ khi đảng này ra đời cách đây một thế kỷ. Đây là điều mà các tổ chức nhân quyền vẫn tố cáo. Các quốc gia khác thì bày tỏ phẫn nộ hoặc lên án lấy lệ. Nhưng chế độ Bắc Kinh vẫn bác bỏ những cáo buộc đó, qua những thông cáo chỉ trích "những sự can thiệp của bên ngoài vào công việc nội bộ của Trung Quốc". Vụ Bành Súy chỉ thêm vào một danh sách rất dài gồm hàng trăm người Trung Quốc, Tây Tạng, hay Duy Ngô Nhĩ, nổi tiếng hay vô danh, đã bị biến thành các "bóng ma" ở Trung Quốc. 

La Croix trích lời Benedict Roger, sáng lập viên tổ chức nhân quyền Hongkong Watch : "Chế độ cộng sản Trung Quốc hoạt động giống như là một băng đảng chuyên bắt cóc, khủng bố và hăm dọa". Ông nhắc lại trường hợp điển hình nhất, mà nay gần như bị quên lãng, đó là trường hợp của Ban Thiền Lạt Ma Gedhun Choekyi Nyima, năm nay 36 tuổi. Vào năm 6 tuổi, ông đã được Đạt Lai Lạt Ma chọn là hóa thân của Ban Thiền Lạt Ma, lãnh đạo tinh thần đứng hàng thứ hai của Phật giáo Tây Tạng. Nhưng chỉ ba ngày sau, ông đã bị chế độ Bắc Kinh bắt cóc và giữ tại một nơi bí mật cho tới nay.

Theo giải thích của Phelim Kine, cố vấn Châu Á của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch, việc giam giữ một người tại một nơi bí mật, cắt đứt hoàn toàn liên lạc với bên ngoài đã được hợp pháp hóa trong hệ thống tư pháp Trung Quốc. 

Biển Manche, "vết thương không lành"

Về thảm kịch 27 người vượt biên bỏ mạng trên biển Manche, trong bài xã luận, tờ Le Monde nhắc lại rằng, từ hơn 20 năm qua, biển Manche vẫn là "vết thương không lành" giữa lòng lục địa Châu Âu. 

Theo các hiệp hội, từ năm 1999 đến nay, đã có hơn 300 người di dân thiệt mạng ở đây. Nhiều di dân bị xe lửa cán chết hoặc chết ngạt trong các xe tải khi tìm cách vượt biên sang Anh qua đường hầm dưới biển Manche. Kể từ năm 2018, khi các ngõ đường đó bị chặn lại, họ phải vượt biển trên những chiếc tàu mỏng manh và đôi khi chết đuối, nạn nhân của những kẻ buôn người vô lương tâm, cũng như của thái độ vô trách nhiệm của Paris và Luân Đôn. 

Theo Le Monde, sở dĩ ngày càng có chuyến vượt biên, bọn buôn người vẫn làm ăn khấm khá, đó là do hầu như không có một con đường di dân hợp pháp nào đến Anh Quốc. Tờ báo cho rằng vấn đề căn bản hiện nay không còn là vấn đề những kẻ tổ chức vượt biên, mà là vấn đề chia sẻ việc tiếp nhận những người xin tị nạn giữa Liên Hiệp Châu Âu, mà đặc biệt là Pháp, với Anh Quốc.

Chích ngừa Covid cho trẻ em : Pháp không vội

Cơ quan Dược phẩm Châu Âu hôm qua đã bật đèn xanh cho việc chích ngừa Covid cho trẻ em ở Châu Âu, với việc phê duyệt vac-xin Pfizer cho trẻ em từ 5 đến 11 tuổi, nhưng theo Le Figaro, chính phủ Pháp không tỏ vẻ vội vã trong vấn đề này.

Theo tờ báo này, trong cuộc họp báo hôm qua, bộ trưởng Y tế Pháp Olivier Véran đã có phản ứng ngay lập tức, cho biết ông sẽ tham khảo ý kiến của Hội đồng Tham vấn Đạo đức Quốc gia về những mối lợi cá nhân và tập thể của việc chích ngừa vac-xin này cho trẻ em, cũng như sẽ hỏi ý kiến của Cơ quan Y tế Cao cấp. Ông Véran còn nói : "Trong mọi trường hợp, nếu được quyết định ở Pháp, việc tiêm chủng này sẽ không bắt đầu trước năm 2022".

Tờ báo nhắc lại là hiện giờ, các dữ liệu duy nhất có được là từ cuộc thử nghiệm lâm sàng do hãng Pfizer thực hiện với 2.285 trẻ em ở Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, Phần Lan và Ba Lan. Kết quả được đăng tải vào tháng 11 trên tờ New England Journal of Medicine cho thấy là nơi trẻ em, vac-xin Pfizer bảo vệ rất tốt chống lại biến thể Delta và có hiệu quả 90% ngăn ngừa các dạng bệnh có triệu chứng, giống như nơi người lớn. Các tác dụng phụ thường được quan sát (đau ở chỗ chích, mệt, nhức đầu, sốt, nhức mỏi) nói chung là nhẹ và sẽ hết vài ngày sau khi tiêm.

Le Figaro trích lời giáo sư Alain Fischer, chủ tịch Hội đồng Định hướng Chiến lược Tiêm chủng, cũng cho rằng tình hình dịch tễ hiện nay ở Pháp cho phép chúng ta đợi một thời gian. Tuy nhiên, giáo sư Fischer cho biết, nếu các thử nghiệm cho kết quả tốt, hội đồng của ông sẽ đề nghị chích ngừa Covid cho trẻ em ở Pháp ngay từ tháng Giêng năm tới.

Covid-19 : Giao thông hàng không lại bị gián đoạn

Đợt dịch Covid thứ 5 đã cản trở đà phục hồi chậm của giao thông hàng không ở Châu Âu và đe dọa tác động đến kỳ nghỉ Noel sắp tới. Đó là điều gây lo ngại cho nhật báo kinh tế Les Echos.

Cơn ác mộng phải chăng sẽ lại tái diễn đối với các hãng hàng không Pháp và Châu Âu ? Trong khi giao thông hàng không đang bắt đầu dần dần trở lại mức giống như trước khủng hoảng dịch tễ nhờ việc mở lại các biên giới, sự bùng phát mạnh trở lại của dịch Covid-19 tại Châu Âu đang đe dọa kéo giao thông hàng không xuống trở lại.

Les Echos trích lời ông Michael O’Leary, chủ nhân hãng hàng không giá rẻ Ryanair : "Cho tới cuối tuần trước, mọi việc diễn ra rất tốt, nhưng rồi lại bị xáo trộn với việc nước Áo phong tỏa trở lại và các biện pháp khác được thông báo nhằm đối phó với làn sóng thứ năm của dịch Covid-19".

Riêng các hãng hàng không Pháp lại gặp thêm khó khăn do tình hình tại hai lãnh thổ hải ngoại Guadeloupe và Martinique, nơi mà các vụ bạo loạn và cuộc tổng đình công đã khiến ngành du lịch bị ngưng trệ, trong khi đây là hai điểm đến quan trọng đối với nhiều hãng hàng không bay đường dài, như Air France, Air Caraibes...

Theo Les Echos, đối với các hãng hàng không, rất có thể là đến mùa hè năm 2022, tình hình mới hy vọng trở lại bình thường. 

Pháp - Ý : Quan hệ ít khi nào suôn sẻ

Về thời sự Châu Âu, tờ Le Monde quan tâm đến quan hệ Pháp-Ý, nhân dịp hôm nay tổng thống Emmanuel Macron ký một hiệp ước song phương với thủ tướng Mario Draghi. 

Tờ báo nhắc lại là giữa Pháp và Ý hầu như chưa bao giờ có chiến tranh, nhưng trong một thế kỷ rưỡi lịch sử, quan hệ giữa hai nước không hề suôn sẻ, cứ thỉnh thoảng những vấn đề gây bất hòa lại tái xuất hiện, nhất là vấn đề di dân. 

Dưới chiêu bài chống nhập cư lậu, Matteo Salvini, một chính khách cực hữu lên làm bộ trưởng Nội vụ, đã đạt mức uy tín rất cao, và xem tổng thống Macron là đối thủ "ưa thích" của ông. Phe "5 sao" cũng không kém gì, thể hiện qua việc phó thủ tướng Luigi Di Maio, vào ngày 05/02/2019, đến vùng Loiret để gặp nhiều đại diện của những người "Áo Vàng". Vài ngày sau, đại sứ Pháp ở Roma được triệu về Paris để tham vấn. 

Nhưng với cuộc khủng hoảng dịch tễ ập đến, lập trường của Pháp và Ý trong mọi lĩnh vực đã trở nên gần gũi hơn bao giờ hết. Sự hòa hợp giữa hai nước càng rõ nét với việc Mario Draghi, một nhân vật cũng ủng hộ Châu Âu hợp nhất giống như tổng thống Macron, lên làm thủ tướng Ý. Họ thừa biết rằng, trên chính trường Châu Âu, Paris và Roma có quá nhiều lợi ích chung để chia rẽ với nhau.

Thẩm kế viện Châu Âu cũng gian lận

Nhận tiền phụ cấp nhà ở cho những địa chỉ giả, lạm dụng công tác phí, các chuyến công tác không ai kiểm chứng. Tờ Libération hôm nay có một bài phóng sự điều tra về những vụ gian lận tại Thẩm kế viện Châu Âu, mà trong các "thủ phạm" có cả chủ tịch của cơ quan này.

Có ai đi kiểm tra một thanh tra ? Trong Liên Hiệp Châu Âu, chẳng có ai cả, cho nên đã có gian lận ngay cả trong một cơ quan danh giá như Thẩm kế viện Châu Âu, trụ sở tại Luxembourg, có nhiệm vụ bảo đảm cho ngân sách Châu Âu được sử dụng đàng hoàng. Định chế Châu Âu nào cũng rất "ngán" các báo cáo thường niên của cơ quan này.

Nhưng ngay cả chủ tịch của Thẩm kế viện Châu Âu cũng không hề là mẫu mực về liêm khiết. Theo quy định, toàn bộ các thành viên của Thẩm kế viện Châu Âu (cũng như các công chức và nhân viên của cơ quan này) bắt buộc phải thường trú tại Luxembourg hoặc sống ở biên giới nước này.

Theo điều tra của Libération, chủ tịch Thẩm kế viện Klaus-Heiner Lehne, đã "mướn" một căn hộ ở Luxembourg chung với 3 thành viên khác, cũng là người Đức, nhưng đó gần như là địa chỉ giả, vì hiếm khi nào ông ngủ trong căn hộ này, mà phần lớn thời gian ngài chủ tịch sống tại thành phố Dusseldorf, cách đó 220 km, nơi mà thậm chí ông vẫn là một đảng viên rất "hăng hái" của đảng CDU, trong khi theo quy định, các thành viên Thẩm kế viện Châu Âu không được phép có bất cứ hoạt động chính trị nào, dù chính thức hay không.

Tựa lớn trên các trang nhất

Vac-xin. Và một và hai và ba… Đó là hàng tựa trên trang nhất của nhật báo Libération hôm nay, nói về việc chính phủ Pháp hôm qua vừa thông báo quyết định mở rộng việc chích liều thứ ba cho toàn bộ người lớn, trong nỗ lực nhằm kềm chế đại dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh trở lại. Nhật báo kinh tế Les Echos cũng quan tâm đến tình hình dịch tễ trên trang nhất, với hàng tựa "Covid : mũi nhắc lại" và dành nhiều trang về đề tài này.

Trang nhất của các báo kia thì chú ý hơn đến cái chết của 27 người vượt biên trên biển Manche, đã gây sốc trong công luận hai nước Anh Pháp. Le Figaro cho biết "Di dân : sau thảm kịch, cuộc truy lùng những kẻ buôn người gia tăng". Nhật báo công giáo La Croix thì nhấn mạnh " Calais : Bắt buộc phải đồng thuận", ghi nhận là trong lúc 27 người vượt biên vừa bỏ mạng ngoài khơi vùng Calais, Pháp và Anh vẫn không giải tỏa được bế tắc trong hồ sơ di dân. Tờ Le Monde cũng quan tâm đến "27 người chết ở biển Manche, thảm kịch mới của khủng hoảng di dân". Tờ báo cho biết là sau thảm kịch chưa từng có này, các tổ chức phi chính phủ và các hiệp hội yêu cầu mở ra những con đường di dân hợp pháp đến Anh Quốc. 

Thanh Phương

Tranh chấp Biển Đông trở nên nhãn tiền khi ASEAN, Trung Quốc cố gắng đàm phán Bộ quy tắc ứng xử

RFA, 23/11/2021

Theo giới phân tích, nhiều khả năng Biển Đông vẫn là một trong những vấn đề gai góc nhất giữa Trung Quốc và ASEAN vào thời điểm Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và nước láng giềng phương Bắc kỷ niệm 30 năm quan hệ đối thoại và cố gắng đàm phán một bộ quy tắc ứng xử vốn đã được hoạch định từ lâu nhằm giải quyết những tranh chấp ở vùng biển này.

Một tàu cảnh sát biển của Trung Quốc đang chặn tàu không cho tàu của chính phủ Philippines vào khu vực Bãi Cỏ Mây ở Biển Đông. Ảnh chụp ngày 29/3/2014. Ảnh : AP

Các nhà lãnh đạo của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc đã tham dự một hội nghị cấp cao trực tuyến vào hôm thứ Hai (22/11) để kỷ niệm ba thập kỷ hợp tác. Tại đây, họ đồng thời tuyên bố thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

Bất chấp những trấn an từ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Trung Quốc sẽ luôn là bạn và láng giềng tốt của ASEAN, không bao giờ tìm kiếm bá quyền hay lợi dụng quy mô nước lớn để "bắt nạt" các nước nhỏ hơn, vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo vẫn hiện hữu tại hội nghị thượng đỉnh này.

Trong một chỉ trích hiếm hoi đối với Trung Quốc, tại hội nghị này, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bày tỏ sự phẫn nộ và "quan ngại nghiêm trọng" về việc các tàu cảnh sát biển Trung Quốc bắn vòi rồng vào các tàu tiếp tế của Philippines ở Biển Đông.

Mỹ và Liên minh châu Âu cũng đã lên án những hành động của Trung Quốc. Washington cho rằng đây là những hành động "nguy hiểm, khiêu khích và phi lý".

Theo giới phân tích, các nhà ngoại giao của Trung Quốc được cho là đang có những nỗ lực mới để đẩy nhanh các cuộc đàm phán với ASEAN về Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) nhằm giảm nguy cơ xung đột ở Biển Đông.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng đặt câu hỏi liệu bộ quy tắc ứng xử sẽ có hiệu lực và hiệu quả thực sự hay không. Họ đồng thời cho rằng quá trình đàm phán hiện đang có những trở ngại lớn.

Ông Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới của Chính phủ Việt Nam đề cập tới hai trở ngại. Một là việc Trung Quốc sử dụng "đường chín đoạn" để đánh dấu và phân định ranh giới cho vùng biển rộng lớn mà nước này tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông. Hai là sự miễn cưỡng của Trung Quốc trong việc xử lý các vấn đề về quyền và lợi ích ở Biển Đông của các bên nằm ngoài ASEAN và Trung Quốc theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.

"Tôi không nghĩ những trở ngại này có thể sớm được dỡ bỏ" – ông Trục nói.

Con đường dài và quanh co

Trung Quốc tuyên bố các quyền lịch sử đối với gần 90% diện tích Biển Đông và phân định một cách sơ sài vùng biển rộng lớn này bằng đường chín đoạn. Các quốc gia khác cùng có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông đã bác bỏ những yêu sách này của Trung Quốc và vào năm 2016, một tòa trọng tài quốc tế đã phán quyết rằng : Các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc là không có cơ sở pháp lý.

Các quốc gia thành viên ASEAN có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông bao gồm : Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam. Các thành viên khác của khối là Campuchia, Indonesia, Lào, Myanmar, Singapore và Thái Lan.

Trung Quốc và ASEAN đã nhất trí về "Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông" vào năm 2003. Tuy nhiên, tiến độ đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử (COC) đã và đang diễn ra chậm chạp, ngay cả sau khi một bản dự thảo thỏa thuận đã được công bố vào năm 2018.

Một lý do khiến Trung Quốc có thể lạc quan về khả năng đạt được thỏa thuận trong năm tới là Campuchia, đồng minh thân cận của nước này sẽ giữ chức Chủ tịch ASEAN vào năm 2022.

"Quá trình hoàn tất việc đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông đang tiến triển tốt. Dường như hiện nay quá trình đàm phán ít có vấn đề hơn" – ông Sovinda Po, một nhà nghiên cứu tại Viện Hợp tác và Hòa bình Campuchia nhận định.

Nhà nghiên cứu này nói rằng thay vì đứng về phía Trung Quốc và đối mặt với rủi ro thiệt hại về danh tiếng, Campuchia "có khả năng sẽ chọn vị thế trung dung để vừa khiến Trung Quốc hài lòng, vừa có được sự tin tưởng từ các nước ASEAN".

Các nhà phân tích khác trong khu vực khác lại tỏ ra ít lạc quan hơn.

"Tôi không nghĩ có thể đạt được nếu mục tiêu là tạo ra một bộ Quy tắc ứng xử toàn diện và giải quyết tất cả các quan ngại khác nhau của các quốc gia có tuyên bố chủ quyền" – ông Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Các vấn đề Hàng hải và Luật Biển tại Đại học Philippines nói.

"Sự khác biệt vẫn còn quá lớn vào thời điểm này và họ [ASEAN và Trung Quốc] vẫn chưa bắt đầu các thảo luận mang tính thực chất về các điều khoản quan trọng. Sẽ là khó khăn để đạt được sự nhất trí giữa 11 quốc gia cho mỗi điều khoản đó" – chuyên gia này nhận định.

Ông Carlyle Thayer, Giáo sư thuộc Đại học New South Wales ở Canberra (Úc) cho rằng vẫn còn một chặng đường dài và quanh co ở phía trước và ít có khả năng bản thảo cuối cùng của Bộ Quy tắc ứng xử có thể sớm được hoàn thành.

"Bản dự thảo COC được thông qua vào tháng 8/2018 cần phải trải qua ba lần đọc. Hiện tại các cuộc đàm phán về lần đọc thứ hai mới đang được tiến hành" - ông cho biết.

"Văn bản dự thảo đàm phán duy nhất (SDNT) dài 19 trang khổ A4. Tuy nhiên, cho đến nay hai bên mới đạt được một thỏa thuận tạm thời về Lời mở đầu dài một trang và 9 dòng văn bản"- GS Carl Thayer cho biết.

"Các cuộc đàm phán hiện tập trung vào phần Mục tiêu trong Điều khoản chung. Phần Mở đầu và Mục tiêu là những phần dễ đạt được sự đồng thuận nhất vì không gây tranh cãi nhưng phần tiếp theo, phần ‘Những cam kết cơ bản’, sẽ rất phức tạp" – ông nhận định.

Bản đồ về các tranh chấp tuyên bố của quyền ở Biển Đông. Nguồn : RFA

 Sự tham gia của các bên thứ 3

Dự thảo văn bản hiện tại không xác định rõ tình trạng pháp lý của Bộ Quy tắc ứng xử như một hiệp ước có tính ràng buộc cũng như không có một cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc.

"Đối với các quốc gia như Việt Nam, một văn bản chính trị chung chung như thế này được xem là điều ít được mong đợi" – ông Trần Công Trục nói và cho rằng "nếu không có những chi tiết kỹ thuật đó, bất kỳ tuyên bố và lời hứa nào cũng chỉ là những khẩu hiệu sáo rỗng, phục vụ mục đích chính trị".

Dự thảo COC cũng không đề cập đến các bên thứ ba có thể có mong muốn tham gia làm thành viên của Bộ Quy tắc này.

"Trung Quốc muốn tránh sự can dự của các bên khác ở Biển Đông trong đó có Mỹ. Trung Quốc có lợi ích khi duy trì các tranh chấp chỉ trong phạm vi giữa nước này và các nước ASEAN có tuyên bố chủ quyền" – ông Aristyo Rizka Darmawan, giảng viên Luật Quốc tế tại Trung tâm Chính sách Đại dương Bền vững thuộc Đại học Indonesia cho biết.

"Không có gì ngạc nhiên khi Trung Quốc thúc đẩy đàm phán COC nếu nhìn vào những gì diễn ra trong vài tháng qua trong đó có sự ra đời AUKUS (hiệp ước an ninh ba bên giữa Úc, Anh và Mỹ)"- ông Darmawan nói trong một cuộc phỏng vấn với Đài Á Châu tự do (RFA).

"Có một số vấn đề quan trọng mà ASEAN và Trung Quốc phải giải quyết trong COC" – chuyên gia này cảnh báo và nói thêm rằng : "Điều quan trọng là các vấn đề pháp lý cơ bản phải được xem xét và các bên không nên thông qua nó một cách vội vàng".

**********************

Việt Nam và ASEAN khó tin vào thực tâm đàm phán COC của Trung Quốc

Laurent Gédéon, Thu Hằng, RFI, 22/11/2021

Lãnh đạo các nước ASEAN và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình họp thượng đỉnh ngày 22/11/2021 để kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ song phương. Nhân dịp này, Bắc Kinh muốn thúc đẩy các cuộc đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) với ASEAN, bị "giậm chân tại chỗ" từ vài chục năm nay.

Người Việt Nam biểu tình phản đối Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông gần đại sứ quán Trung Quốc ở Seoul, Hàn Quốc, ngày 24/07/2016.  © AP / Ahn Young-joon

Tuy nhiên, thiện chí được ngoại trưởng Vương Nghị bày tỏ hôm 14/11 lại hoàn toàn trái ngược với những diễn biến gần đây trên thực địa ở quần đảo Trường Sa : Tàu hải cảnh Trung Quốc chặn và phun vòi rồng tàu tiếp tế lương thực cho lực lượng Philippines đồn trú ở bãi Cỏ Mây, tàu dân quân biển Trung Quốc tập trung gần đảo Thị Tứ (Itu Aba), bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), đá Ba Đầu (Whitsun Reef), nơi Việt Nam khẳng định có chủ quyền.

Ngoài ra, Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) cũng sẽ tròn 20 tuổi vào năm 2022 nhưng trên thực tế chưa bao giờ có hiệu quả trong việc xử lý xung đột liên quan đến tranh chấp chủ quyền vì văn bản này không mang tính ràng buộc. Do đó, câu hỏi đặt ra là liệu Bắc Kinh có thực tâm muốn đúc kết một Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) hay không ? Bắc Kinh đặt ra những điều kiện có lợi cho Trung Quốc như thế nào ? Lập trường của các nước ASEAN ra sao ? RFI tiếng Việt đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Viện Đông Á (Institut d’Asie Orientale, IAO), Trường Sư phạm Lyon (Ecole Normale Supérieure de Lyon).

*****

RFI : Trung Quốc và ASEAN họp thượng đỉnh ngày 22/11/2021. Xin ông cho biết cuộc họp diễn ra trong bối cảnh nào ? Phải chăng Trung Quốc cũng tìm cách như Mỹ mời các nhà lãnh đạo ASEAN họp cấp cao để tăng cường mối quan hệ song phương ?

Laurent Gédéon : Ngay từ ngày 26/10/2021, khi tham gia hội nghị lãnh đạo ASEAN - Trung Quốc lần thứ 26, thủ tướng Lý Khắc Cường (Li Keqiang) đã có nhiều phát biểu cho thấy mặt tương đối tích cực của mối quan hệ giữa ASEAN và Trung Quốc. Theo tôi, việc này xác nhận rằng Bắc Kinh tìm cách tăng cường mối quan hệ với các nước Đông Nam Á, cũng như qua bốn điểm đáng quan tâm được thủ tướng Lý Khắc Cường nhấn mạnh : Mối quan hệ Trung Quốc-ASEAN phát triển thường xuyên ; Trung Quốc và ASEAN đã gia tăng mối liên hệ trong khuôn khổ chống đại dịch Covid-19 ; Bắc Kinh sẽ thúc đẩy ngoại giao vac-xin với các nước Đông Nam Á ; Trung Quốc đang nỗ lực để sớm khởi động Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), do Bắc Kinh khởi xướng và các nước ASEAN cùng với nhiều quốc gia khác tham gia.

Cũng vào thời điểm đó, thủ tướng Lý Khắc Cường đã tuyên bố rằng mối quan hệ Trung Quốc - ASEAN đã đạt đến mức Đối tác Chiến lược Toàn diện và ông cũng nhắc đến cuộc họp thượng đỉnh đặc biệt diễn ra vào tháng 11/2021 mà chủ tịch Tập Cận Bình sẽ tham gia.

Tôi nghĩ là ông Lý Khắc Cường đã gửi một số tín hiệu rất mạnh mẽ đến các nhà lãnh đạo ASEAN, cũng như việc ông đưa ra những tuyên bố như vậy chỉ vài giờ trước cuộc họp giữa ASEAN và tổng thống Mỹ Joe Biden. Vì thế, có thể hiểu đây là chiến lược ngoại giao của Bắc Kinh nhằm ưu tiên tăng cường sức ảnh hưởng trong vùng trước sự hiện diện ngày càng quyết đoán hơn của Hoa Kỳ. Chính vì thế, thủ tướng Lý Khắc Cường cho biết Trung Quốc sẵn sàng đúc kết Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) với ASEAN. Mục đích mà Bắc Kinh tìm kiếm, đó là thử tìm cách giải quyết những tranh chấp giữa Trung Quốc và các láng giềng trong vùng, nhưng đồng thời tránh để các đối tượng ngoài khu vực can thiệp, đặc biệt là Hoa Kỳ, ngày càng hiện diện thường xuyên hơn trong khu vực.

RFI : Từ vài năm gần đây, Trung Quốc thường xuyên nhắc lại mong muốn thúc đẩy đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) trong khi trước đó, nước này bị nhiều nước lên án cản trở. Phải giải thích như nào về sự thay đổi trong các phát biểu của phía Trung Quốc ? Có tin được thực tâm của Bắc Kinh trong vấn đề này không ?

Laurent Gédéon : Có thể thấy là các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc Ứng xử chủ yếu được tăng tốc vào năm 2017, chỉ một năm sau khi Tòa Trọng Tài Thường Trực ra phán quyết về Biển Đông. Từ đó, mọi chuyện tiến triển nhanh hơn và đến năm 2018, các bên đã ra được dự thảo văn bản đàm phán để sử dụng trong các cuộc đàm phán tương lai về Bộ Quy tắc Ứng xử ASEAN - Trung Quốc ở Biển Đông.

Tuy nhiên, người ta cũng thấy có vấn đề ngay năm 2018, đó là dự thảo văn bản này có hai điểm khúc mắc và đều do Bắc Kinh đề ra. Điểm thứ nhất quy định việc phát triển chung các nguồn năng lượng ở Biển Đông chỉ hạn chế cho các đối tác là các doanh nghiệp Trung Quốc và Đông Nam Á, không chấp nhận doanh nghiệp nước ngoài.

Điểm thứ hai áp đặt hạn chế về các cuộc tập trận chung ở Biển Đông. Nếu như các nước thành viên ASEAN và Trung Quốc vẫn có thể tổ chức tập trận chung với nhau, ngược lại, cần phải được chấp thuận của 11 bên, có nghĩa là 10 nước Đông Nam Á và Trung Quốc, thì một lực lượng ngoài khu vực mới được tham gia tập trận. Tóm lại, việc này trao cho Trung Quốc quyền hiển nhiên được giám sát bất kỳ hoạt động quân sự nước ngoài nào ở vùng biển này.

Câu hỏi đặt ra là phải chăng Trung Quốc đang tìm cách thông qua Bộ Quy tắc Ứng xử tương lai và bằng cách gây áp lực đối với ASEAN để vô hiệu hóa phán quyết 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực và loại bỏ mọi tác nhân bên ngoài khu vực ra khỏi các cuộc đàm phán. Điều mà Bắc Kinh sợ, đó là quốc tế hóa vấn đề Biển Đông. Trung Quốc làm mọi cách để các cuộc đàm phán vẫn mang tính đa phương nhưng chỉ giới hạn ở cấp vùng.

Thêm vào đó có thể thấy hiện giờ cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh phức tạp hơn cho Bắc Kinh vì từ vài tháng gần đây, Hoa Kỳ và các đồng minh liên tục có những phát biểu cứng rắn hơn đối với những yêu sách chủ quyền không gian biển của Trung Quốc. Vì thế, thực tâm của Bắc Kinh có thể bị nghi ngờ, nhất là gần đây có nhiều sự cố, va chạm hàng hải diễn ra thường xuyên hơn và do lực lượng hải cảnh, cũng như đội tầu dân quân biển Trung Quốc gây ra, dù là với Philippines hay với Việt Nam, hai nước chịu kiểu bắt nạt này nhiều nhất.

RFI : Các cuộc đàm phán về Bộ Quy tắc Ứng xử đang ở giai đoạn nào và bị bế tắc ở những điểm nào ? 

Laurent Gédéon : Các cuộc đàm phán vẫn đang được tiếp tục nhưng vấp phải nhiều điểm. Như tôi nói ở trên là vào năm 2018, ASEAN và Trung Quốc đã nhất trí về một dự thảo văn bản đàm phán duy nhất. Đến năm 2019, tại thượng đỉnh Trung Quốc - ASEAN, hai bên đã chấp nhận thông qua kế hoạch ba năm với mục tiêu đúc kết Bộ Quy tắc Ứng xử cho đến năm 2021, có nghĩa là năm nay. Vào tháng 08/2021, hai bên đã đồng ý về lời nói đầu của bộ quy tắc này. Nhưng có thể thấy là các cuộc đàm phán bị chậm tiến độ và theo tôi, bị vướng mắc ở 6 điểm.

Thứ nhất, đại dịch Covid-19 đã làm chậm tiến độ, trong đó có việc hạn chế đi lại. Tiếp theo là sự thống nhất về một cơ sở pháp lý chung, mà hiện vẫn chưa đạt được. Ngoài ra, phải kể đến cuộc khủng hoảng chính trị ở Miến Điện đã thu hút toàn bộ sự chú ý của ASEAN. Nguyên nhân thứ tư là Trung Quốc từ chối công nhận và chấp nhận phán quyết 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực. Thứ năm là các nước Đông Nam Á ngày càng ngập ngừng do Trung Quốc gia tăng sức ép quân sự ở Biển Đông. Sự gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc và Đài Loan cũng khiến nhiều nước trong vùng lo ngại. Lý do cuối cùng, theo tôi, đó là phạm vi địa lý của Bộ Quy tắc Ứng xử tương lai không được xác định rõ ràng : Trung Quốc muốn gộp toàn bộ khu vực biển nằm trong "đường 9 đoạn" mà nước này tự vẽ để đòi chủ quyền, trong khi các nước ASEAN xác định một vùng biển hẹp hơn.

Tất cả những yếu tố trên giải thích cho việc các cuộc đàm phán bị chậm lại hoặc bị bế tắc vì cho đến nay vẫn chưa có một giải pháp nào được đưa ra cho Trung Quốc và ASEAN, đặc biệt là những nước thành viên có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh.

RFI :Nhiều nhà quan sát nhận thấy rằng Trung Quốc không muốn COC mang tính ràng buộc về mặt pháp lý. Tại sao Bắc Kinh lại bận tâm đến điểm này ? Và điểm này sẽ gây hệ quả như thế nào cho các nước tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông ?

Laurent Gédéon : Trong trường hợp một Bộ Quy tắc Ứng xử cấp vùng có tính thực thi, thì bộ quy tắc đó sẽ được áp dụng cho tất cả các bên liên quan. Tuy nhiên, theo tôi, nhìn từ quan điểm của Bắc Kinh, Trung Quốc không có ý định tự trói tay về vấn đề Biển Đông vì 5 lý do.

Thứ nhất là do các cách diễn giải rất khác nhau về cơ sở pháp lý, trong khi vấn đề cơ sở pháp lý lại là nền tảng cho các đòi hỏi chủ quyền của các nước về Biển Đông. Giữa Trung Quốc và các nước có tranh chấp chủ quyền còn có những khác biệt cơ bản. Cụ thể, trong quá trình đàm phán, những nước Đông Nam Á này, gồm Việt Nam, Philippines và Malaysia, đã đề nghị đưa Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS 1982) và phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực về Biển Đông làm cơ sở pháp lý của Bộ Quy tắc Ứng xử. Ngược lại, Trung Quốc kiên quyết giữ bản đồ "lịch sử 9 đoạn" và từ chối áp dụng luật pháp quốc tế và phán quyết của Tòa. Ngoài ra, còn có một bất đồng cơ bản khác liên quan đến khái niệm không gian hàng hải. Malaysia, Việt Nam và Philippines ủng hộ nguyên tắc tự do lưu thông hàng hải thông qua không gian hàng hải. Trái lại, Trung Quốc lại ủng hộ kiểu hạn chế thâm nhập.

Lý do thứ hai giải thích cho việc Trung Quốc không muốn Bộ Quy tắc Ứng xử mang tính ràng buộc, đó là vì Bắc Kinh không công nhận phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực. Thế nhưng, sự từ chối của Bắc Kinh lại đặt ra vấn đề về một cơ chế quản trị khả thi gắn với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Do đó, đây cũng là một bế tắc.

Thứ ba, Bắc Kinh vẫn tỏ ra mơ hồ về những tham vọng địa chiến lược thực sự của họ. Không biết được là Bắc Kinh thực sự muốn gì hay thực sự tìm kiếm lợi ích địa chiến lược như nào ở Biển Đông và ở phạm vi lớn hơn thế. Lập trường của Trung Quốc không giúp làm sáng tỏ được những mục tiêu của nước này.

Lý do thứ tư là Trung Quốc muốn được rảnh tay đối phó với Hoa Kỳ. Vì thế, Bắc Kinh cần tự do định đoạt các phương tiện của họ trong khu vực tranh chấp.

Lý do thứ năm mà tôi cho là quan trọng dù không được thể hiện, đó là Bắc Kinh tin chắc rằng vị thế trong vùng và trọng lượng quân sự của Trung Quốc sẽ tăng lên trong những năm tới. Điều này sẽ khiến các nước trong vùng ngày càng khó quản lý thế đối xứng hơn. Nói một cách tóm tắt là theo quan điểm của Trung Quốc, về lâu dài Bắc Kinh sẽ ở thế mạnh, do đó có thể thúc đẩy giải quyết tranh chấp có lợi cho họ nhưng với điều kiện trước đó không bị ràng buộc về mặt pháp lý.

RFI : RFI tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Viện Đông Á (Institut d’Asie Orientale, IAO), Trường Sư phạm Lyon (Ecole Normale Supérieure de Lyon).

Thu Hằng thực hiện

Nguồn : RFI, 22/11/2021

**********************

Thượng đỉnh Trung Quốc-ASEAN : Tập Cận Bình trấn an không "ức hiếp" láng giềng các nước Đông Nam Á

Thu Hằng, RFI, 22/11/2021

Trung Quốc không tìm cách làm "bá chủ" khu vực và sẽ không "hăm dọa" các nước láng giềng nhỏ hơn. Chủ tịch Tập Cận Bình liên tục trấn an các nước ASEAN tại thượng đỉnh trực tuyến ngày 22/11/2021 đánh dấu 30 năm thiết lập quan hệ song phương.

Khung cảnh cuộc họp thượng đỉnh trực tuyến ASEAN - Trung Quốc ngày 22/11/2021. Ảnh chụp từ phía Phnom Penh, Cam Bốt.  © An Khoun SamAun / AP

Phát biểu trước các nhà lãnh đạo ASEAN, ông Tập Cận Bình khẳng định Trung Quốc "đã, đang và sẽ mãi là một láng giềng tốt, một người bạn hữu hảo, một đối tác tốt của ASEAN". Bắc Kinh "sẽ không bao giờ tìm cách làm bá chủ và chắc chắn sẽ không ức hiếp các nước nhỏ".

Những phát biểu mang tính trấn an, xoa dịu của ông Tập Cận Bình đi ngược với những hoạt động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông mà gần đây nhất là tàu hải cảnh Trung Quốc phun vòi rồng xua đuổi tàu tiếp tế của Philippines ở bãi Cỏ Mây (Second Thomas), quần đảo Trường Sa.

Cách hành xử vũ lực của Trung Quốc bị tổng thống Philippines Rodrigo Duterte chỉ trích tại cuộc họp thượng đỉnh với chủ tịch Tập Cận Bình là "không có lợi cho mối quan hệ giữa các nước chúng ta và quan hệ đối tác của chúng ta". Theo AFP, Philippines "lấy làm tiếc về sự kiện ở bãi Ayungin (tên gọi Philippines của bãi Cỏ Mây) và vô cùng quan ngại nếu những sự kiện tương tự xảy ra".

Ngoài trấn an các nước ASEAN, chủ tịch Trung Quốc cho biết muốn "cùng duy trì ổn định ở Biển Đông", biến Biển Đông "thành một vùng biển hòa bình, hữu nghị, hợp tác", nhưng loại bỏ mọi "can thiệp" từ bên ngoài, ngụ ý đến các cuộc tuần tra vì tự do lưu thông hàng hải của Hoa Kỳ và các nước đồng minh trong vùng, cũng như của Đức, Anh, Pháp. Liên Hiệp Châu Âu từng kêu gọi "tất cả các bên tôn trọng tự do lưu thông hàng hải và hàng không ở Biển Đông".

Sau sự kiện tàu tiếp tế của Philippines bị hải cảnh Trung Quốc sách nhiễu ở bãi Cỏ Mây, ngày 19/11, Washington đã cảnh báo Bắc Kinh là một vụ tấn công vũ trang sẽ buộc Hoa Kỳ can thiệp bảo vệ Philippines trong khuôn khổ hiệp ước phòng thủ chung.

Miến Điện không tham gia hội nghị thượng đỉnh ASEAN-Trung Quốc ngày 22/11 dù trước đó Bắc Kinh đã vận động để chính quyền quân sự được tham dự. Tuy nhiên, bốn nước Indonesia, Brunei, Malaysia và Singapore đã phản đối gay gắt đề nghị của Trung Quốc.

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 22/11/2021

Cách đây hai năm tôi cũng có viết một bài về đề tài náy : "Trung Quốc : mối đe dọa toàn cầu"(1).

Hôm nay đây tôi thấy xu hướng vẫn thế, tức là Trung Quốc vẫn đang là một mối đe dọa với thế giới nói chung.

Trước những phát triển ngoạn mục của Trung Quốc về kinh tế và khoa học kỹ thuật, gần như là chắc chắn : thế kỷ XXI là thế kỷ của Trung Quốc.

Thế kỷ 21 là thế kỷ của Trung Quốc ?

Khi tôi mới đến Pháp, 1990, đồ tiêu dùng của Trung Quốc bên Pháp rất ít. Bây giờ thì ngược lại, nó tràn lan khắp nơi và phải nói rõ là khó có thể tránh đồ của Trung Quốc. Cho đến nay, tôi chỉ có thể tránh được đồ của Trung Quốc khi mua những món hàng lớn như điện thoại, các máy lớn trong gia đình, quần áo vì khi mua những món hàng này tôi có ý thức để tránh đồ Trung Quốc. Còn lại đa số các món hàng khác, tôi đều bị dính đòn.

Tôi rất hay đi lại ở các nước Châu Âu và cũng thấy, đặc biệt ở Đông Âu, bạt ngàn đồ Trung Quốc. Chợ bán đồ (đa số của Trung Quốc), rộng mênh mông, bạt ngàn và rất nghịch lý thay là rất nhiều người Việt Nam buôn bán ở các chợ này.

Một thí dụ trong muôn vàn thí dụ về sự "pành trướng" Trung Quốc là công ty liên quốc gia Shein(fast fashion, quần áo mốt ngắn hạn) có khả năng lấn át cả Amazon ở bên Mỹ. Shein cũng mở đầy các cửa hàng ở Paris và trong thời gian từ tháng 3 đến tháng 5, Shein đã vượt qua cả Kiabi, trở thành số 1 bên Pháp về quần áo may sẵn cho phụ nữ.

Nếu nói về bành trướng Bắc Kinh trong lĩnh vực khinh tế thì nói cả ngày không hết. Vậy ta thử chạy sang lĩnh vực khác xem có đáng sợ không ? Cái gì đáng sợ nhất nhỉ ? Quân sự chứ còn gì.

Theo Financial Time thì tháng 8 vừa qua, Trung Quốc đã thử thành công một loại tên lửa đặc biệt, siêu âm thanh, nó được đưa lên quỹ đạo gần của trái đất, rồi từ đó phi thẳng xuống mục tiêu dưới mặt đất mà chỉ có chệch mục tiêu vài chục km. Trung Quốc đang vượt Phương Tây trong lĩnh vực kỹ thuật làm chủ các tên lửa mang đầu đạn hạt nhân và bay nhanh gấp 5 lần tốc đọ âm thanh. Trung quốc cũng đã lên được sao Hỏa, đang một mình tự xây dựng trạm không gian vũ trụ…

Trung Quốc cũng không ngừng bành trướng mà tôi tạm gọi là bành trướng mềm qua việc gửi các sinh viên ra nước ngoài và các dạng hợp tác văn hóa kiểu như các Viện Khổng Tử. Ở Pháp hiện có 35.000 sinh viên Trung Quốc, tăng 40 % so với 10 năm trước đây và đó cũng là con số lớn nhất trong các cộng đồng sinh viên nước ngoài. Còn về Viện Khổng tử thì cũng là một con số đáng lo ngại : 18.

Kể cũng lạ lùng là những lời "giáo huấn"của Khổng Tử với thời hiện tại có khi chỉ còn là những điều nhảm nhí, vậy mà tại sao lại cứ phải đi xây mấy cái viện đó làm gì ? Có lẽ chính vì vậy mà hiện nay ở Hoa Kỳ người ta xếp mạng lưới Viện Khổng Tử vào một dạng sứ mệnh ngoại giao (mission diplomatique). Việc xếp loại này cho phép các nhà chức trách Hoa Kỳ kiểm soát tốt hơn hoặc chống lại những ảnh hưởng của nước ngoài.

Trong những thập kỷ trước đây, Phương Tây phát triển rực rỡ trong khi Trung Quốc đói nghèo, chết đói vài chục triệu (1958-1962) và đầy các vấn đề nội bộ (Thanh trừng lẫn nhau). Từ đó Phuong tây quen có lối suy nghĩ là Trung Quốc còn đang lo việc của nó.

Hiện tại đã khác đi quá nhiều. Mô hình dân chủ phương tây không phải không có vấn đề. Nếu như trước đây ở Trung Quốc, chỉ có một vài lãnh đạo cao cấp của Trung Quốc đánh giết nhau, thì bây giờ ở một số nước phuong tây lớn như Pháp hay Mỹ thì một ông tổng thống phải đương đầu với nhiều các phong trào phản kháng khác nhau, với con số hàng triệu người khác nhau. Thí dụ điển hình như phong trào áo vàng ở Pháp đã phá hại biết bao nhiêu của cải… Ở Mỹ, người biểu tình còn tấn công cả vào viện Capitole… Những người được tự do lại càng ngày càng đòi hỏi tự do hơn, nên phá phách nhiều hơn và tất nhiên ít nhiều có ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế, thậm chí còn làm cho chính phủ không thể áp dụng được những chính sách hay cải tổ cần thiết cho nền kinh tế ở cấp độ vĩ mô. Và ngay cả những người lãnh đạo, nhiều khi để chiều lòng cử tri, họ cũng có thể áp dụng những chính sách không có lợi cho phát triển nói chung. Đây là tôi nói một cách ngắn gọn nhất về cái hại của tự do dân chủ. Trong khi đó, ở Trung Quốc, người lãnh đạo không phải do dân bầu ra, họ cũng không cần đếm xỉa đến nhu cầu của người dân. Nếu họ thực sự vì dân và tài giỏi, họ có thể rộng tay làm tất cả và có nhiều khả năng thành công. Người dân sau cả gần thế kỷ sống dưới chế độ độc tài cũng quá quen và ít phản kháng. Cả tỷ người Trung Quốc, có bao nhiêu nhà dân chủ ? Tất cả những cái đó, đã giúp cho Trung Quốc ổn định hơn(tuy tương đối), và phát triển hơn, ít nhất là trong vài thập kỷ vừa qua. Cứ với cái đà này Trung Quốc sẽ bá chủ thế giới và sẽ trở thành sen đầm quốc tế.

Trung Quốc chưa bá chủ thế giới, nhưng nếu đó sẽ xẩy ra thì ngay từ bây giờ chúng ta đã biết là nó thảm họa như thế nào.

Hiện tại Trung Quốc đang ráo riết chuẩn bị chiến tranh để chiếm nốt Đài Loan. Chỉ trong vòng 5 ngày đầu tháng 10/2021, Trung Quốc đã cho 150 chiến đấu cơ xâm phạm vùng trời Đài Loan với số lần khó có thể đếm được. Bộ trưởng quốc phòng Đài Loan cho rằng chậm nhất là 2025, Trung Quốc sẽ dùng vũ lực đánh chiếm Đài Loan. Đã mất mặt trên chiến trường Afganistan, đương nhiên Mỹ sẽ không ngồi yên xem Trung Quốc đánh Đài Loan và đang tập trung nhiều quân ở khu vực này.

Trung quốc đang là mối đe dọa lớn nhất gây ra chiến tranh chứ không phải nước nào khác. Những đụng độ ở các khu vực khác ít có nguy cơ gây ra chiến tranh lớn.

Trung quốc rất đáng sợ cho cả hiện tại lẫn tương lai.

Tuy nhiên, Trung Quốc là một nước cộng sản độc tài, không có dân chủ. Cũng giống hệt như các nước cộng sản khác, sự ổn định của Trung Quốc không phải là một cân bằng bền. Những đột biết bất ngờ lúc nào cũng có thể xẩy ra, gây những bất ổn khổng lồ, có thể làm tiêu tan mộng bá quyền của kẻ độc tài.

Hơn nữa, trong số các chỉ số về các hoạt động kinh tế của Trung Quốc, có những chỉ số cực kỳ bất thường, cực kỳ nguy hiểm. Chúng cũng có thể gây các đột biến bất ngờ gây mất ổn định kinh tế, từ đó lại có thể gây ra các đột biến ở thượng tầng kiến trúc, gây xụp đổ hoàn toàn cả hệ thống.

Nhưng dù sao thì riêng tôi, tôi vẫn thấy là Trung Quốc thật là đáng sợ. Và cái đáng sợ hơn cả là người ta cho rằng Trung Quốc không đáng sợ.

Paris, ngày 16/11/2021

Hoàng Quốc Dũng

*******************

(1) Trung Quốc : mối đe dọa toàn cầu

Hoàng Quốc Dũng, 14/11/2021

Từ ngày có dịch bệnh covid 19, rất hiều bạn cứ truyền nhau và tin vào thuyết âm mưu : "Trung Quốc tạo ta con virus này để làm hại thế giới". Tôi không có tin vào thuyết âm mưu vì chẳng có cơ sở nào để mà tin, toàn suy diễn và võ đoán. Tuy nhiên, ta cứ thử trông vào những gì thực sự diễn ra thì cũng đã thấy Trung Quốc nguy hiểm thế nào.

Cứ thử trông vào những gì thực sự diễn ra thì cũng đã thấy Trung Quốc nguy hiểm thế nào.

Vì là nước cộng sản, các quan chức Trung Quốc không thể không thực hiện cac mục đích của đảng cộng sản. Tất cả mọi việc, kể cả khoa học cũng phải có tính đảng. Thí dụ điển hình vừa qua về số người chết do dịch bệnh cũng có tính đảng. Nguyên lý thống kê của các nước cộng sản có nói rất rõ là các số liệu thống kê phải có tính đảng. Làm khoa học mà còn có tính đảng, vậy làm những việc khác có tính toàn cầu mà nó có tính đảng thì nguy hiểm như thế nào, nhất là Trung Quốc ngày càng đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu.

Liên Hợp Quốc (Liên Hợp Quốc), là một tổ chức quốc tế bao gồm 193 nước thành viên. Tuy là một tổ chức quốc tế nhưng trong thời ky chiến tranh lạnh, thế giới chia làm hai phe, thì Liên Hợp Quốc vẫn đã là một tổ chức rất bị chia rẽ. Hai phe liên tục tranh giành ảnh hưởng và thao túng Liên Hợp Quốc để tạo thuận lợi cho phe mình. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, Trung Quốc chưa có ảnh hưởng lớn lắm và thường chỉ đứng sau Liên Xô vì lúc đó về khoa học kỹ thuật và kinh tế Trung Quốc chưa là cái gì. Bẵng một thời gian qua đi, đặc biệt mười năm trở lại đây, Trung Quốc ngày càng trở thành một cường quốc về kinh tế và ngày càng có ảnh hưởng đến thế giới và đương nhiên đến Liên Hợp Quốc. Nó cứ gặm nhấm dần dần mà mọi người không để ý.

Cháy nhà ra mặt chuột

Ngày 29/01/2020, trong khi cả thế giới đang sửng sốt trước quy mô thảm họa covid 19 của Vũ Hán thì Chủ tịch tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một tổ chức của Liên Hợp Quốc, ông Tedros Adhamom Ghebreyesus, người Etiopie, vẫn không ngớt lời ca ngợi Trung Quốc như "Chúng ta phải biết ơn và kính nể Trung Quốc", "Chúng ta không thể đòi hỏi gì hơn". Không phải ngẫu nhiên nhé. Năm 2017, ông ta ngồi được vào vị trí này là nhờ sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Bắc Kinh. Một cách chính thức thì con virus corona được Trung Quốc công bố xuất hiện ở Vũ Hán vào ngày 08/12/2019, nhưng thực sự thì Trung Quốc đã biết nó lây nhiễm từ 17/11/2019. Ông ta luôn luôn tỏ ra bênh vực Trung Quốc và cũng không bao giờ đặt lại vấn đề về các số liệu do Trung Quốc đưa ra, trong khi rất nhiều nước chỉ trích Bắc Kinh về nhiều phương diện trong đại dịch covid 19. Ngày 14/01/2020, mặc dù đã có rất nhiều trường hợp lây nhiễm tràn lan ở Vũ hán, WHO vẫn giữ lập trường là không có một bằng chứng nào về sự lây nhiễm từ người sang người. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong việc chống lây lan. Phải đến tận, 11/03/2020 thì "đồng chí" chủ tịch WHO mới ra thông cáo đại dịch toàn thế giới. Chắc chắn là Trung Quốc đã gây áp lực với WHO để WHO không ra những tuyên bố có hại cho Trung Quốc, trong khi mà rất nhiều chuyên gia của WHO đã báo động tình trạng thực tế tại Trung Quốc. Rât tiếc là một số nước, trong đó có Pháp đã cứ trông chờ vào tuyên bố của WHO để ra các biện pháp chống virus. Kết quả thì quý vị biết nó thảm hại thế nào rồi, chết như rạ khắp nơi.

Một cách chính thức thì con virus corona được Trung Quốc công bố xuất hiện ở Vũ Hán vào ngày 08/12/2019, nhưng thực sự thì Trung Quốc đã biết nó lây nhiễm từ 17/11/2019.

Nói dối và đàn áp là căn bệnh của tất cả các nước cộng sản mà đi đầu là Trung Quốc. Bắc Kinh ban đầu đã đàn áp các bác sĩ Trung Quốc muốn nói sự thật về corona. Chuyện này các bạn biết rồi tôi khỏi phải nói để tập trung nói về ảnh hưởng của Bắc Kinh với Liên Hợp Quốc. Qua vụ corona, chúng ta thấy rõ là WHO là một tổ chức phò, phò Bắc Kinh. Now you know who is who and what is who.

Nếu chúng ta tìm hiểu thêm một chút thì chúng ra còn thấy ảnh hưởng của Bắc Kinh với Liên Hợp Quốc còn lớn hơn nhiều chúng ta tưởng :

1. FAO, tổ chức nông lương quốc tế có tổng giám đốc là Cơ Đông Du, người Trung Quốc.

2. ITU, Liên minh quốc tế truyền thông có tổng giám đốc le HU LINH DAO, người Trung Quốc.

3. UNIDO, tổ chức Phát triển công nghiệp, có tổng giám đốc LÝ TỐNG, người Trung Quốc.

4. ICAO, tổ chức hàng không dân dụng quốc tế, có tổng thư ký là bà GIANG LƯU, người Trung Quốc.

A Ha, bè lũ bốn tên này "đứng đầu" là GIANG đang âm mưu gì thì ai mà biết được. Và như tôi đã nói ngay từ đầu là các quan chức của Trung Quốc không thể không thực hiện các mục tiêu của đảng.

Xin lỗi các bạn là tập hợp từ "bè lũ bốn tên" không phải do tôi nghĩ ra. Tập hợp từ này được đài phát thanh Bắc Kinh ra rả suốt ngày trong những năm 80 để nói đến bè lũ bốn tên do GIANG THANH cầm đầu, lũng loạn chính trường Trung Quốc. Nghe mà đã vãi linh hồn. Bây giờ lại nghe GIANG lại càng vãi linh hồn cho cả thế giới. Và hiện nay, Trung Quốc đang phấn đấu để lãnh đạo nốt cả Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc. Đại họa, đại họa.

Hiện tại họ chưa nắm được cơ quan này nhưng họ cấu kết với các nước độc tài khác để gây khó dễ cho các hoạt động của cac tổ chức này bằng nhiều cách khác nhau, chủ yếu là để cho Hội đồng Nhân quyền chẳn còn tác dụng và họ sử dụng Hội đồng đẻ bầy tỏ quan điểm của họ.

Cả Liên Hợp Quốc có 15 cơ quan thì họ chiếm 4 rồi, chưa kể WHO cũng như là của họ. Trung Quốc sẵn sàng bỏ tiền ra để mua chuộc các nước Châu Phi để lấy phiếu của họ, thí dụ xóa nợ cho Cameroon 78 triệu USD để mua phiếu cho cho cái ghế tổng giám đốc FAO. Đấy là chưa kể đến các màn hối lộ đưa tiền dưới gầm bàn mà Trung Quốc giữ chức vô địch thế giới. Có lẽ tôi không nói thêm chi tiết nữa vì nó sẽ rất dài. Chỉ nói chơi mấy thí dụ này thôi để quý vị thấy là Trung Quốc đang lũng loạn Liên Hợp Quốc rồi, trong khi Hoa Kỳ lại đang chán nản và ngày càng tỏ ra muốn rút lui.

Tôi chỉ nói một thí dụ nhỏ thế này để quý vị thấy được sự bành trướng ngoạn mục, khác thường của Trung Quốc hôm nay. Trước đây, Trung Quốc còn không gây cả được ảnh hưởng ở Campuchia mà còn bị thằng đàn em Việt Nam nẫng tay trên. Bây giờ Trung Quốc ôm trọn cả Việt Nam lẫn Campuchia và Lào, gần như toàn bộ Châu Phi, một phần lớn Đông Nam Á, một phần Châu Âu. Cũng là một đại dịch rồi(Pandemie), lan chậm hơn Covid 19 thôi.

Bất chấp sự nguy hiểm tiềm tàng, chỉ mong kiếm lợi, bất chấp cả các vấn đề nhân quyền tại các nước cộng sản, phương Tây đã cung cấp các hợp đông béo bở cho Trung Quốc mấy chục năm qua, đã di dời các nhà máy sang Trung Quốc. Năm 1990, tôi sang Pháp. Hầu như không có hàng hóa Trung Quốc. Bây giờ thì tràn lan khắp nơi. Rồi thương mại điện tử (Amazon, Ebay…) lại tạo một cú đẩy ngoạn mục cho Trung Quốc bán hàng khắp nơi trên thế giới mà không có tốn kém gì. Hầu như toàn bộ hàng tiêu dùng ở các nước Châu Âu đặc biệt Đông Âu là hàng Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo phương Tây chỉ mong kiếm được phiếu bầu của người dân nên chỉ lo đi phát triển kinh tế để giảm thất nghiệp ở nước họ mà không nhìn thấy cái hại lâu dài.

Bây giờ Trung Quốc đã là một cường quốc kinh tế và cả kỹ thuật, hãm Trung Quốc lại không phải là một việc dễ nữa. Trung Quốc bây giờ có tiền và họ có thể dùng tiền để "mua" hầu như tất cả những gì họ muốn. Hệ thống chính trị của họ cho phép sử dụng tiền thế nào cũng được (đảng lãnh đạo tuyệt đối). chính quyền phương Tây nào có thể trình Quốc hội cấp một khoản tiền để đi hối lộ chỗ nọ chỗ kia được không ?

Cuộc khủng hoảng Covid 19 lần này cho thấy rõ sự lệ thuộc của các nước kể cả các nước giàu có phương Tây vào Trung Quốc. Cụ thể là tranh giành nhau mua hàng trang bị y tế của Trung Quốc. Mỹ cướp tay trên hàng của Pháp trên đường băng sân bay Trung Quốc bằng cách trả giá gấp đôi, gấp 3. Israel vận dụng toàn bộ bộ máy tình báo Mosad để đi săn hàng… Nhiều chuyện lôi thôi lắm kể ra thì rất dài.

Chủ nghĩa cộng sản là một đại họa cho nhân loại. Sau gần một thế kỷ, ngay cả những nước sản sinh ra chủ nghĩa cộng sản (Đức), đi đầu trong việc thực hiện chủ nghĩa cộng sản (Nga) cũng đã bỏ chủ nghĩa này. Không nhẽ gì thế giới bây giờ lại cho hình mẫu của nó trở lại và bắt chúng ta phải theo.

Khoảng 10 năm gần đây, thế giới cũng bị một thảm họa do Hồi giáo cực đoan gây ra. Tôi không muốn dài dòng để kể về nỗi cơ cực của con người phải sống trong nhà nước Hồi giáo cực đoan. Biết được những điều khủng khiếp hàng ngày xẩy ra ở Nhà nước Hồi giáo cực đoan, tôi thầm nghĩ thật là may mắn cho chúng ta là Nhà nước Hồi giáo cực đoan không có các vũ khí hủy diệt hàng loạt hay các vũ khí tối tân như phương tây. Nếu không, có lẽ hôm nay đây, tất cả chúng ta đã trở thành Hồi giáo, dù muốn hay không.

Bây giờ, trước sự phát triển như vũ bão của Trung Quốc, trước những ảnh hưởng của Trung Quốc trên toàn thế giới ngày càng tăng, tôi lại chợt nghĩ không biết đến một ngày nào đó có khi tất cả chúng ta phải trở thành cộng sản, dù muốn hay không.

Paris, ngày 14/04/2020

Hoàng Quốc Dũng

Mỹ nghi ngờ Trung Quốc âm mưu phóng tên lửa hạt nhân tầm xa

Chi Phương, RFI, 03/11/2021

Theo báo cáo mới nhất của các chuyên gia Liên Đoàn các nhà Khoa Học Mỹ (FAS), được đăng tải trên trang CNN hôm 02/11/2021, Trung Quốc đã xây dựng 3 hầm chứa trong thời gian ngắn ở phía tây nước này, có thể được dùng để phóng tên lửa tầm xa mang đầu đạn hạt nhân. 

Ảnh tư liệu chụp ngày 01/10/2019, xe quân sự chở tên lửa đạn đạo DF-41 trong cuộc diễu binh mừng Quốc Khánh Trung Quốc. AP - Mark Schiefelbein

Dựa trên các hình ảnh vệ tinh thương mại do Maxar Technologie và Planet Labs cung cấp, các chuyên gia Mỹ nghi ngờ là ngoài ba hầm được cho là chứa tên lửa hạt nhân, Trung Quốc có vẻ như đang xây dựng thêm khoảng 300 hầm chứa khác. Hình ảnh từ vệ tinh cho thấy Trung Quốc cũng đang xây dựng các công trình khác xung quanh các hầm chứa. Các công trình này có kích thước gần bằng một sân vận động. 

Theo trang CNN, Trung Quốc liên tục phát triển các hầm chứa tên lửa trong bối cảnh nước này đang củng cố sức mạnh quân sự của mình. Các báo cáo gần đây khiến quan chức Mỹ lo ngại về tiến trình phát triển quân sự nhanh chóng của quốc gia 1,4 tỷ dân. Cuối tháng 6/2021, Trung Quốc bị nghi ngờ đã xây dựng hầm chứa tên lửa đầu tiên và xây thêm hầm chứa thứ hai vào cuối tháng 7/2021. 

Chuyên gia Matt Korda và Hans M. Kristensen, tác giả của báo cáo, nhận định : "Đây có thể là một hầm chứa tên lửa hạt nhân chưa từng có ở Trung Quốc". Nhưng ông lưu ý rằng các hầm chứa tên lửa này "cần nhiều năm nữa mới có thể đi vào hoạt động hoàn toàn", và cần phải xem Trung Quốc "sẽ trang bị và vận hành nó như thế nào". 

Từ lâu Trung Quốc đã cam kết thực hiện chính sách "răn đe tối thiểu", nghĩa là giữ kho vũ khí hạt nhân ở mức tối thiểu cần thiết để ngăn chặn kẻ thù tấn công. 

Theo ông Benjamen Friedman, giám đốc chính sách của tổ chức tư vấn Defenses Priorities, có trụ sở ở Washington, về cơ bản, Trung Quốc không thay đổi các chính sách hạt nhân, mà chỉ " tăng cường hơn một chút so với trước đây". Ông nhận định rằng chính phủ Hoa Kỳ từ lâu đã "theo đuổi khả năng tấn công đầu tiên" nhằm chống lại các đối thủ có vũ khí hạt nhân. Tức là có đủ vũ khí và nhất là vũ khí hạt nhân để phá hủy toàn bộ kho vũ khí của kẻ thù trong một lần. "Trung quốc có lẽ muốn có thêm bảo đảm trước viễn cảnh Mỹ tấn công trước ngăn chặn vũ khí của kẻ thù vì nhiều lý do khác nhau". 

Chi Phương

******************

Lần đầu tiên một phái đoàn Nghị Viện Châu Âu đến thăm Đài Loan

Thu Hằng, RFI, 03/11/2021

Lần đầu tiên một phái đoàn nghị sĩ Châu Âu đã được chính quyền Đài Bắc đón tiếp ngày 03/11/2021. Chuyến thăm kéo dài ba ngày được Bộ Ngoại giao Đài Loan đánh giá mang ý nghĩa "quan trọng" trong lịch sử hòn đảo và là một bước tiến mới trong việc thắt chặt quan hệ với Liên Hiệp Châu Âu.

Raphaël Glucksmann, dẫn đầu phái đoàn nghị sĩ Châu Âu được một thứ trưởng ngoại giao Đài Loan đón tiếp tại sân bay quốc tế Đào Viên, Đài Bắc, ngày 03/11/2021.  AFP - STR

Chuyến đi do Ủy Ban đặc biệt về can thiệp của nước ngoài của Nghị Viện Châu Âu tổ chức. Theo thông cáo của nghị sĩ người Pháp Raphaël Glucksmann, dẫn đầu phái đoàn, Đài Loan có "kinh nghiệm độc nhất về cách đối phó với các vụ tấn công liên tiếp và tinh vi qua việc huy động toàn xã hội và không hạn chế nền dân chủ của họ".

Thông tín viên RFI Adrien Simorre Đài Bắc giải thích về ý nghĩa của chuyến thăm :

"Một tín hiệu ủng hộ mạnh mẽ đối với nền dân chủ Đài Loan". Đây là ý nghĩa của chuyến công du được nghị sĩ Châu Âu Raphael Glusckmann, dẫn đầu phái đoàn, nhấn mạnh.

Chuyến thăm của nhóm nghị sĩ Châu Âu diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc gây áp lực ngày càng mạnh với chính quyền Đài Bắc. Vào tháng trước, bộ trưởng Quốc Phòng Khâu Quốc Chính (Chiu Kuo Cheng) thậm chí còn nói rằng Đài Loan đang trải qua giai đoạn "khó khăn nhất từ 40 năm qua" sau khi Bắc Kinh điều chiến đấu cơ với số lượng kỉ lục thâm nhập vùng nhân dạng phòng không của Đài Loan. Trong bối cảnh này, đoàn nghị sĩ Châu Âu sẽ gặp các nhà lãnh đạo chủ chốt của Đài Loan, trong đó có tổng thống Thái Anh Văn, người kiên quyết chống lại mưu toan của Trung Quốc thâu tóm hòn đảo.

Chuyến thăm này là cử chỉ mới nhất trong loạt hoạt động nhằm đưa Bruxelles và Đài Bắc xích lại gần nhau. Đầu tháng 10, Nghị Viện Châu Âu đã thông qua một nghị quyết ủng hộ một thỏa thuận thương mại với Đài Loan. Vào tuần trước, ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp đã có chuyến công du Châu Âu và lần đầu tiên ông đã đến Bruxelles.

Giờ thì chờ phản ứng từ phía Trung Quốc về chuyến công du của các nghị sĩ Châu Âu. Trước đó, đại sứ quán Trung Quốc đe dọa sẽ có "phản ứng" trong trường hợp các nghị sĩ này đến Đài Loan. Tuy nhiên, ông Raphael Glucksmann đã cảnh báo "không một lời đe dọa nào, không biện pháp trừng phạt nào tác động được đến tôi". Nghị sĩ người Pháp nằm trong danh sách trừng phạt của Trung Quốc hồi tháng Ba".

Thu Hằng

******************

Yahoo! giã biệt Trung Quốc vì "môi trường tư pháp khó khăn"

Thu Hằng, RFI, 03/11/2021

Yahoo và ứng dụng trò chơi điện tử Fortnite lần lượt thông báo rời Trung Quốc. Trong một thông cáo không đề ngày, Yahoo! cho biết kể từ ngày 01/11/2021, người sử dụng "không truy cập được (dịch vụ của Yahoo) từ Hoa lục". Ngay từ năm 1999, Yahoo! đã mở công cụ tìm kiếm với hy vọng chính phục được thị trường một tỉ dân, nhưng cuối cùng đã phải từ bỏ, do "môi trường thương mại và tư pháp ngày càng khó khăn ở Trung Quốc".

Quảng cáo cho Yahoo! trong đường tàu điện ngầm ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 17/03/2006.  AP - Anonymous

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tường trình từ Bắc Kinh :

"Yahoo! rời hẳn Trung Quốc, nhưng trước đó trên thực tế, công cụ tìm kiếm nổi tiếng thời đầu Internet chẳng còn gì nhiều ở quốc gia này. Cho tới thứ Hai 01/11, công ty Sunnyvale chỉ còn một ứng dụng dự báo thời tiết và vài trang đăng bài báo bằng tiếng nước ngoài.

Từ giờ người sử dụng sẽ không thể truy cập được bất kỳ dịch vụ nào của Yahoo! từ nước Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa. Một quyết định được biện minh là do "môi trường khó khăn". Đây là cách nói tránh như Microsoft vào tháng trước khi giải thích mạng LinkedIn phải rời khỏi Trung Quốc. Đây là mạng xã hội lớn nhất cuối cùng của nước ngoài phải rời khỏi thị trường hơn 1 tỉ người sử dụng.

Lược lại lịch sử của Yahoo! tại Trung Quốc thì có thể thấy, sau thời kỳ đầu bị cáo buộc thỏa hiệp với chính sách kiểm duyệt ở Trung Quốc, Yahoo! đã phải đóng cửa dịch vụ trao đổi trực tuyến (Chat) và trang web, sau đó là công cụ tìm kiếm và phát triển ở Bắc Kinh vào năm 2015. Quyết định giã từ được đưa ra sau khi chính quyền Trung Quốc muốn kiểm soát những đại tập đoàn công nghệ của họ, trong đó có Alibaba từng được phép khai thác Yahoo! Trung Quốc - và nhìn chung là trong bối cảnh "cải cách sâu rộng" đối với nền kinh tế công nghệ cao và "cuộc cách mạng kỹ thuật số".

Có hiệu lực từ ngày 01/11/2021, luật mới về bảo vệ dữ liệu cá nhân, được soạn thảo để bảo vệ tính bảo mật thông tin người sử dụng, đã tác động nghiêm trọng đến các nền tảng thương mại trực tuyến hoặc trong lĩnh vực trò chơi điện tử trực tuyến. Đó là chưa nói đến biện pháp cải cách thuế sâu rộng được thông báo áp dụng từ đầu năm tới, được cho là nhằm tạo thế bình đẳng giữa các công ty nước ngoài và Trung Quốc".

Trung Quốc phản đối Mỹ thu hồi giấy phép hoạt động của China Telecom

Chi nhánh tập đoàn viễn thông Trung Quốc China Telecom Americas phải ngừng hoạt động trong vòng 60 ngày tới. Thông tin được công bố ngày 02/11, nhưng vào tháng 10, Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) từng nêu lý do "an ninh quốc gia" khi thông qua quyết định thu hồi giấy phép hoạt động của China Telecom ở Mỹ.

Ngày 03/11, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc "kịch liệt phản đối" và yêu cầu Washington rút lại quyết định này, đồng thời cáo buộc Mỹ luôn viện cớ an ninh quốc gia để trừng phạt nhiều doanh nghiệp Trung Quốc trong những năm qua.

Theo Nikkei Asia, vào tháng 04/2020, chính phủ Mỹ cáo buộc tập đoàn China Telecom, thông qua mạng di động ảo, theo dõi hơn 4 triệu người Mỹ gốc Hoa, 2 triệu khách du lịch Trung Quốc mỗi năm đến thăm Hoa Kỳ, 300.000 sinh viên Trung Quốc tại các trường ở Mỹ và hơn 1.500 doanh nghiệp Trung Quốc ở Mỹ.

Thu Hằng

********************

Trung Quốc kêu gọi người dân tích trữ lương thực

Thụy My, RFI, 02/11/2021

Chính quyền Trung Quốc từ tối hôm 01/11/2021 kêu gọi người dân tích trữ thực phẩm để phòng ngừa trong trường hợp khẩn cấp. Giá rau quả tăng vọt do Covid quay lại và mưa lớn gây lo ngại khan hiếm lương thực, trong lúc đang căng thẳng với nhiều nước cung cấp.

Một chợ bán rau quả ở ngoại ô Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 03/06/2021.  Reuters – Aly Song

AFP dẫn một thông cáo trên trang web của bộ Thương Mại tối qua, yêu cầu "các hộ gia đình tích trữ một số lượng hàng thiết yếu cho nhu cầu hàng ngày, để dùng trong trường hợp khẩn cấp". Thông cáo không nêu lý do, cũng không nói Trung Quốc có bị khan hiếm thực phẩm hay không. Bộ Thương mại cũng kêu gọi chính quyền các địa phương tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp và hoạt động cung ứng, giám sát việc dự trữ thịt, rau quả, đồng thời ổn định giá cả.

Trung Quốc là nước nhập khẩu thực phẩm nhiều nhất thế giới, dễ bị ảnh hưởng trước những xung đột. Hiện nay Bắc Kinh đang căng thẳng với các nước xuất khẩu lương thực lớn như Hoa Kỳ, Canada, Úc. Chỉ thị của bộ Thương Mại khiến cư dân mạng cho rằng có liên quan đến căng thẳng với Đài Loan, nhưng tờ báo Nhà nước Economic Daily phê phán họ "tưởng tượng quá nhiều".

Vào lúc đỉnh dịch đầu năm 2020, các chuỗi cung ứng đã bị rối loạn do nhiều địa phương và tuyến đường bị phong tỏa. Thế Vận Hội mùa đông sắp diễn ra ở Bắc Kinh tháng Hai tới, chính quyền lo ngại dịch Covid lại bùng lên. Ít nhất 6 triệu người đã bị phong tỏa, chủ yếu ở Lan Châu (Lanzhou) thuộc tỉnh Cam Túc cách Bắc Kinh 1.700 kilomet, tuy số ca dương tính mới tại Trung Quốc vẫn còn rất thấp so với tình hình chung trên thế giới - hôm nay có 71 ca.

Nạn lụt mùa hè vừa qua đã gây thiệt hại lớn cho mùa màng. Reuters cho biết Sơn Đông, tỉnh sản xuất rau quả lớn nhất nước đã bị mất toàn bộ sản lượng, giá dưa leo, rau và bông cải xanh tăng gấp đôi. Theo số liệu chính thức, tháng trước giá 28 loại thực phẩm đã tăng 16%. Ông Tập Cận Bình năm ngoái đã kêu gọi người dân tiết kiệm, không lãng phí lương thực.

Trong quá khứ, tại Trung Quốc từng xảy ra những trận đói, nhất là chính sách Đại nhảy vọt của Mao cuối thập niên 50 và đầu thập niên 60 đã làm khoảng 36 triệu người chết đói.

Thụy My

Trung Quốc xuất khẩu kiểm duyệt sang Đức ?

Anh Vũ, RFI, 28/10/2021

Vụ lùm xùm quanh cuốn tiểu sử Tập Cận Bình ra mắt tại Đức. Buổi giới thiệu cuốn sách "Tập Cận Bình, người đàn ông quyền lực nhất thế giới" đã bị suýt nữa bị hủy do Bắc Kinh gây áp lực, nhưng vào phút chót đã được lên chương trình trở lại ngày 27/10/2021. 

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và hoàng tử Anh Andrew, tại lễ đặt biển khai trương phân Viện Khổng Tử ở Luân Đôn, ngày 22/10/2015.  AP - Alastair Grant

Sự việc xảy ra liên quan đến một Viện Khổng Tử, tại Đức, cơ quan nổi tiếng với sứ mệnh quảng bá quyền lực mềm cho Trung Quốc và vẫn thường hay được nhắc đến ở nhiều nơi vì những hành động can thiệp kiểm duyệt theo sự chỉ đạo từ Bắc Kinh.

Gần đây dư luận nhiều nước thường nói về mối nguy cơ ngày càng lớn trong chính sách gây ảnh hưởng của Trung Quốc. Chiến lược gài người vào giới giảng dạy đại học của Bắc Kinh gây nhiều lo lắng. Ở Pháp hồi tháng 10/2021, Thượng Viện thậm chí đã phải ra một báo cáo về vấn đề này. Và giờ đây, nước Đức vừa cung cấp thêm một minh họa sống động cho cách thức mà Trung Quốc có thể xuất khẩu kiểm duyệt về những chủ đề khiến họ phật ý.

Chuyện xảy ra ở nước Đức liên quan đến cuốn sách tiểu sử của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Bỗng nhiên, cuốn sách trở thành tâm điểm đọ sức giữa giới đại học Đức và Trung Quốc. Trường đại học Duisbourg Essen (miền tây nước Đức) đã dự kiến tổ chức vào ngày 27/10/2021 buổi giới thiệu cuốn sách «Tập Cận bình, người đàn ông quyền lực nhất thế giới" của các nhà báo Adrian Geiges và Stefan Aust. Hôm thứ Bảy 23/10, một trong số nhà tổ chức sự kiện là Viện Khổng Tử của Duisbourg rút lui không tham gia, khiến cho buổi giới thiệu sách trước nguy cơ phải hủy bỏ.

Tập Cận Bình "người không thể động chạm tới"

Cảm thấy có không khí kiểm duyệt của Trung Quốc thổi vào việc tổ chức sự kiện mà trong chương trình dự kiến sẽ có buổi tọa đàm về cách cầm quyền của Tập Cận Bình, trường đại học này đã khẩn cấp tìm một cơ quan thay thế. Cuối cùng Viện Nghiên Cứu Đông Á của Duisbourg hôm 26/10 đã chấp nhận tham gia và buổi ra mắt sách vào phút chót đã được duy trì đúng ngày như dự kiến 27/10.

"Chúng tôi không thể chắc chắn 100% ở đây có ý đồ kiểm duyệt, nhưng rõ ràng là chúng tôi sẽ đặt các câu hỏi đối với Viện Khồng Tử này. Tự do giảng dạy và nghiên cứu là các giá trị trọng tâm với chúng tôi. Ông hiệu trưởng cho biết là ông không muốn thấy điều này tái diễn", đại diện của đại học Duisbourg cho France 24 biết.

Nhà xuất bản cuốn tiểu sử của lãnh đạo Trung Quốc, Piper Verlag tin chắc đây là ý đồ kiểm duyệt của Trung Quốc. "Đại học Đồng Tế (Tongji) tại Thượng Hải và tổng lãnh sự Trung Quốc tại Dusseldorf, ông Feng Haiyang, đã can thiệp để ngăn không cho diễn ra sự kiện này", phát ngôn viên nhà xuất bản Piper Verlag cho biết.

Bà nói thêm, khi liên lạc qua điện thoại với Viện Khổng Tử Đức để tìm hiểu chuyện gì đã diễn ra, một trong những người của Viện đã khẳng định : "Không được nói đến Tập Cận Bình như là một người bình thường, vì ông là người không thể động chạm tới được". Nhưng "đó không phải là lập trường chính thức của Viện Khổng Tử tại Đức", nhà xuất bản Piper Verlag xác định trong một thông cáo báo chí. Theo nhà xuất bản, lệnh phá đám buổi giới thiệu sách chắc phải từ ở trên cao, tận Bắc Kinh.

France 24 đã liên hệ với Viện Khổng Tử Đức về những đánh giá kỳ lạ về chủ tịch Trung Quốc nêu trên, Viện Khổng Tử Duisbourg đã né tránh không trả lời trực tiếp mà chỉ giải thích quyết định rút khỏi sự kiện được đưa ra sau khi "đã đánh giá các quan điểm khác nhau giữa đối tác Trung Quốc và Đức (Viện)". Các tổ chức như Viện Khổng Tử vẫn có ban lãnh đạo kiểu tay đôi, gồm một đại diện của nước sở tại và một đại diện Trung Quốc

Vai trò của các Viện Khổng Tử

Vụ cuốn tiểu sử của Tập Cận Bình khơi dậy câu hỏi về vai trò của các Viện Khổng Tử theo quan điểm của Bắc Kinh. Về mặt truyền thống, các viện này đều được nhìn nhận là thân thiện nhất trong chính sách gây ảnh hưởng văn hóa của Trung Quốc. Cơ quan này có 500 chi nhánh trên thế giới, trong đó Pháp có 19 cơ sở. Được đảng Cộng Sản dựng lên từ năm 2004, các Viện Khổng Tử có nhiệm vụ quảng bá phổ biến ngôn ngữ và văn hóa Trung Quốc. Hàng chục nghìn người đã học tiếng Trung ở 140 nước nhờ có các Viện Khổng Tử như vậy. Ở đây không có gì đáng để kêu ca về việc xuất khẩu tuyên truyền của Trung Quốc. Nước Pháp cũng có hệ thống các Alliance Française với sứ mệnh tương tự.

Đại học Duisbourg nhấn mạnh : "Chúng tôi chưa bao giờ có vấn đề với cơ quan này từ trước tới giờ". Viện Khổng Tử Duisbourg cũng khẳng định với France 24 "từ trước đến nay chưa hề rút sự hỗ trợ nào cho việc tổ chức sự kiện ở trường đại học".

Dưới tác động căng thẳng Trung-Mỹ, các Viện Khổng Tử bắt đầu hành động như một công cụ phổ biến quyền lực mềm của Bắc Kinh. Tại Canada, các cơ sở viện này bị nghi ngờ được đặt dưới sự kiểm soát của đảng Cộng Sản Trung Quốc nhằm bảo vệ lới ích của chế độ ở nước ngoài, báo cáo của thượng Viện Pháp mới đây nhắc lại.

Nhiều nước đã bắt đầu ra tay xử lý. Thụy Điển là nước đầu tiên ở Châu Âu cho đóng toàn bộ các Viện Khổng Tử trên lãnh thổ quốc gia từ hồi tháng 05/2020. Trong khi đó phe bảo thủ ở Vương Quốc Anh từ hai năm qua vẫn đấu tranh đòi chấm dứt hoạt động của các Viện Khổng Tử trên đất Anh. Hồi tháng 06/2021, bộ trưởng Giáo Dục Đức Anja Krajicek đã lấy làm tiếc khi phát biểu rằng "chúng ta đã trao cho các Viện Khổgn Tử quá nhiều chỗ".

Theo những người phản đối các cơ sở gây ảnh hưởng của Trung Quốc này, sự cố tương tự như vừa xảy ra ở Đức sẽ có xu hướng tăng nhiều, không còn là "cá biệt" nữa. Năm 2019, ông Song Xining, giám đốc Viện Khổng Tử trực thuộc Đại học Vrije của Bỉ đã phải từ chức và sau đó bị trục xuất vì bị tố cáo sử dụng cơ quan Viện như là cơ sở để theo dõi các sinh viên Trung Quốc tại Bỉ. Tháng 04/2021, đến lượt Viện Khổng Tử Bratislava bị nêu tên sau khi giám đốc Viện dọa giết một nhà nghiên cứu về việc Bắc Kinh gài người vào giới học thuật Slovakia, theo le Monde.

Rất nhiều tiền lệ đáng tiếc đã xảy ra nhưng cũng không vì thế mà đánh giá quá cao vai trò của các Viện Khổng Tử, Antoine Bondaz, chuyên gia về Trung Quốc thuộc Qũy Nghiên cứu Chiến lược (FRS) nhận xét với France 24.

Theo chuyên gia Pháp, "còn có những mạng lưới gây ảnh hưởng khác của Trung Quốc trong giới đại học có nhiều vấn đề hơn các Viện Khổng Tử". Thí dụ như "chương trình 1000 tài năng" lập ra từ 2008, nhằm thu hút các nhà khoa học đến Trung Quốc làm việc. Chương trình này bị Cục điều tra Liên bang Mỹ FBI tố cáo thực chất là phương tiện để tận dụng tri thức, công nghệ của nước ngoài. Vì không nên quên là ưu tiên hàng đầu của Trung Quốc là chiếm dụng công nghệ của nước ngoài, chuyên gia Antoine Bondaz khẳng định.

(Theo france24.com)

Anh Vũ

********************

Bắc Kinh buộc giới tỉ phú Trung Quốc chia sẻ tài sản

Thu Hằng, RFI, 28/10/2021

Năm 2020, Trung Quốc đã có thêm 307 tỉ phú mới, theo bảng xếp hạng Hồ Nhuận (Hurun Rich List) công bố ngày 27/10/2021. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới hiện có 1.185 tỉ phú đô la. Để thực hiện chính sách "thịnh vượng chung" của chủ tịch Tập Cận Bình, chính quyền Bắc Kinh tiếp tục nhắm đến giới tỉ phú địa ốc và công nghệ cao. Thậm chí, ông chủ của tập đoàn bất động sản Evergrande đang gặp khó khăn cũng được lệnh rút hầu bao.

Mã Vân, chủ nhân tập đoàn Trung Quốc Alibaba Group trong một sự kiện tại Bali, Indonesia, ngày 12/10/2018. AP - Firdia Lisnawati

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tường trình từ Bắc Kinh :

""Thịnh vượng chung", khẩu hiệu quý giá của Mao Trạch Đông và hiện giờ là của chủ tịch Tập Cận Bình, có nguy cơ gây tốn kém cho các tỉ phú ở Trung Quốc. Từ vài tuần nay, những người giầu nhất được đề nghị tái phân phối một phần thu nhập của họ, kể cả qua việc quyên góp từ thiện.

Nhưng mệnh lệnh còn trực tiếp hơn nhiều đối với ông Hứa Gia Ấn (Xu Jiayin). Theo Bloomberg, chính quyền Bắc Kinh đã yêu cầu ông chủ của Evergrande phải rút hầu bao để xóa khoản nợ khổng lồ của tập đoàn bất động sản do ông làm chủ, được thẩm định lên đến 260 tỉ euro.

Kết quả là ngày 22/10, Evergrande đã chuyển 72 triệu euro để trả khoản lợi tức đầu tiên và hạn cho đợt chuyển tiếp theo là thứ Bẩy 30/10. Nằm trong số lãnh đạo doanh nghiệp giầu nhất Châu Á năm 2017 với khối tài sản trị giá 39 tỉ euro, ông Hứa Gia Ấn hiện giờ không còn nằm trong danh sách 10 người giầu nhất của bảng xếp hạng Hồ Nhuận. Về phần Mã Vân (Jack Ma), nhà sáng lập Alibaba bị lùi xuống vị trí số 5, với 34 tỉ đô la tài sản cá nhân.

Bỏ xa giới chủ bất động sản và công nghệ, ông Chung Thiểm Thiểm (Zhong Shanshan), 67 tuổi, chủ sở hữu tập đoàn nước đóng chai, vẫn là người giầu nhất Trung Quốc trong bảng xếp hạng. Ông chủ của nước khoáng Nongfu Spring còn đứng đầu công ty Công nghệ Sinh học và Dược phẩm Wantai (Wantai Biological Pharmacy Enterprise), đã tận dụng thu lợi từ chủ trương xét nghiệm Covid-19 đại trà ở Trung Quốc".

Thu Hằng

*********************

Covid-19 : Tiết lộ mới về việc Viện Virus Học Vũ Hán Trung Quốc đã biến đổi gien của virus corona

Trọng Nghĩa, RFI, 28/10/2021

Theo tiết lộ của nhật báo Pháp Le Figaro ngày 27/10/2021, Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ mới đây đã công bố một số tài liệu xác nhận rằng các phòng thí nghiệm tại Viện Virus Học Vũ Hán đã tiến hành việc nghiên cứu và biến đổi gien của các loại virus corona, điều mà Trung Quốc cho đến nay không hề chính thức công nhận.

Virus corona gây bệnh Covid-19.  Via Reuters – Social Media

Trong một lá thư gởi đến Quốc hội Mỹ vào tuần trước, Viện Y Tế Quốc Gia Hoa Kỳ NIH đã thừa nhận sự kiện tổ chức phi chính phủ Mỹ EcoHealth Alliance, vốn làm việc chặt chẽ với NIH, trên thực tế đã tài trợ cho một số công trình nghiên cứu tại Viện Virus Học Vũ Hán, đặc biệt là nghiên cứu về việc ang ang chức năng cho các loại virus corona ở loài dơi, thường được xem là tiền ang của virus gây dịch Covid-19.

Các công trình nghiên cứu đó nhằm biến đổi gien của virus, để gia ang khả năng lây nhiễm qua người của loại virus này. Những nghiên cứu loại này thường bị giới khoa học phản đối vì rất nguy hiểm cho con người.

Theo Le Figaro, lá thư của Viện Y Tế Quốc Gia cũng cho thấy là tổ chức EcoHealth Alliance đã vi phạm các điều kiện tài trợ được quy định, khi không báo cáo một kết quả nghiên cứu theo đó khả năng lây nhiễm của một mầm bệnh đã được nhân lên gấp mười lần.

Hơn nữa, theo Le Figaro, EcoHealth Alliance còn bị tố cáo là thiếu minh bạch khi không tiết lộ bản chất kết quả của những nghiên cứu thao tác gien này, đã được Viện Y Tế Quốc gia Hoa Kỳ mô tả là "bất ngờ".

Vấn đề đặt ra là tiền mà tổ chức EcoHealth Alliance đã sử dụng để tài trợ cho công việc của Viện Virus Học Vũ Hán lại là công quỹ của Hoa Kỳ.

Trọng Nghĩa