Donald Trump giờ đây dường như đã không còn đáp ứng được kì vọng của cử tri Mỹ. Mặc dù có nhiều lợi thế, tuy nhiên, nếu nhìn nhận kỹ hơn, có thể thấy rằng những yếu tố bất lợi rất có khả năng đem đến thất bại cho ông trong cuộc bầu cử sắp tới.

Donald Trump giờ đây dường như đã không còn đáp ứng được kì vọng của cử tri Mỹ.

Gần như đúng 4 năm sau ngày phát động chiến dịch tranh cử tổng thống đầu tiên, Donald Trump đã chính thức trở lại cuộc đua vào ngày 18/6/2019. Còn hơn 7 tháng nữa mới diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, do vậy thật khó dự đoán kết quả của cuộc chiến bầu cử sắp tới này. Chúng ta không nên quên rằng năm 2016, đại đa số các nhà quan sát đã quả quyết tuyên bố chiến thắng sẽ thuộc về Hillary Clinton. Thông báo về kết quả bầu cử giống như một tiếng sét đánh. Liệu cựu doanh nhân Donald Trump có thể đạt được kỳ tích tương tự trong lần tranh cử thứ hai liên tiếp sắp tới hay không ? Cho dù choáng váng trước kết quả bầu cử hết sức bất ngờ của năm 2016 và tỏ ra dè dặt hơn trong dự báo, hầu hết các chuyên gia giờ đây nhận định rằng nhà tỷ phú New York là người có khả năng nhất kế nhiệm chính ông. Đúng là Donald Trump có nhiều ưu điểm, nhưng nếu nhìn nhận kỹ hơn, chúng ta có thể thấy rằng những yếu tố có khả năng khiến ông thất bại trong cuộc bầu cử sắp tới rất có nguy cơ làm nghiêng cán cân theo hướng bất lợi cho ông.

Đảng Cộng hòa đoàn kết trước đảng Dân chủ chia rẽ

Lần bầu cử này có một điểm khác biệt đáng chú ý nhất : Donald Trump là tổng thống sắp mãn nhiệm. Đảng Cộng hòa, sau một thời gian dài lưỡng lự, cuối cùng đã đứng về phía Trump và ngày 25/1/2019 đã nhất trí bỏ phiếu tuyệt đối ủng hộ ông và ngăn chặn mọi sự phản đối trong nội bộ đảng. Trong khi đó ở phía đảng Dân chủ, chiến dịch tranh cử diễn ra với những cú đâm sau lưng nhau, đôi khi rất táo bạo, và những tố cáo hoặc đổ lỗi cho nhau. Những người ủng hộ đảng Dân chủ đã nhanh chóng nhận ra rằng việc đi sâu phân tích chi tiết các chương trình tranh cử của tất cả ứng cử viên là quá phức tạp, và ngay từ rất sớm họ đã tập trung chú ý vào 4 hay 5 ứng cử viên phần nào uy tín (như Joe Biden, Bernie Sanders, Elizabeth Warren...) hay những ứng cử viên nổi lên trong những tháng đầu tiên của chiến dịch tranh cử (như Kamala Harris hay Pete Buttigieg, nhưng với mức độ ủng hộ thấp hơn). Trong khi đó, Donald Trump đã ghi điểm và hả hê trước những chia rẽ của đám ứng cử viên quá đông đảo nêu trên.

Một cơ sở cử tri vững chắc

Để đảm bảo giành chiến thắng, ngoài sự suy yếu của đảng Dân chủ đối thủ, Donald Trump còn dựa nhiều vào điểm mạnh quan trọng của ông : một cơ sở cử tri mà Trump "chăm chút" kể từ năm 2016. Cho dù có chuyện gì xảy ra, khoảng 40% đến 44% người Mỹ luôn ủng hộ chủ nhân hiện tại của Nhà Trắng. Donald Trump đã giữ được một vị trí đặc biệt trong lòng họ và vẫn là "người hùng" của họ trong mọi hoàn cảnh. Quả thực, chúng ta thường quên rằng Donald Trump là người có biệt tài lôi kéovà thao túng .

Donald Trump được lòng dân trước hết là nhờ các bài tweet liên tục của ông - hơn 43.000 tweet. Chưa bao giờ có một tổng thống đương nhiệm nào thành công trong việc thiết lập một mối liên kết trực tiếp và thường xuyên như vậy với người dân. Donald Trump xuất hiện như là người phát ngôn của "những kẻ yếu thế" và "những người đáng thương" (như cách gọi của Hillary Clinton) trong xã hội. Năm 2016, tỷ phú Donald Trump đã tuyên bố rằng ông có thể hiểu rõ hơn bất kỳ ai các vấn đề của những người thuộc tầng lớp thấp kém và những người nghèo nhất trong xã hội.

Tính cách rất đặc biệt của một người vốn buôn bất động sản là một điểm mạnh khác có thể giúp ông tái đắc cử : Đó là một người không ngại va chạm, yêu thích đối đầu, và đặc biệt thích những cuộc bầu bán. Với việc tiến hành một cuộc chiến tranh cử tổng thống mới, Trump đã trở lại với tình huống mà ông cảm thấy thoải mái nhất. Có thể nói rằng Donald Trump chưa bao giờ ngừng tiến hành chiến dịch tranh cử kể từ khi ông đắc cử. Không giống như những người tiền nhiệm, George W. Bush vào năm 2004 và Barack Obama vào năm 2012, Donald Trump đã không chờ đến phút chót mới bắt đầu cuộc đua vào nhiệm kỳ thứ hai, mà ông đã xông lên võ đài ngay khi trở thành chủ nhân Nhà Trắng. Và đặc biệt kể từ khi tuyên bố ứng cử nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã sử dụng những "ngón nghề" tương tự như trong năm 2015-2016. Chẳng hạn, ông đã "bóp chết" những chiến dịch tranh cử của các ứng cử viên dân chủ trẻ tuổi, làm cho tiếng nói của họ không được lắng nghe và không được phản hồi trên các phương tiện truyền thông khi tranh cãi với ông. Cũng giống như năm 2016, Trump đã áp đặt những đề tài mà ông ưa thích, mà trước hết là vấn đề nhập cư.

Huyền thoại kinh tế

Donald Trump đã mang lại được một số thành tựu về kinh tế : tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp nhất kể từ 50 năm qua, lạm phát được kiềm chế, tốc độ tăng trưởng cao, lãi suất rất thấp, thị trường chứng khoán liên tiếp phá kỷ lục. Thật khó có thể tấn công tổng thống đương nhiệm trên mặt trận này. Vả lại, James Carville, cố vấn chiến lược cho chiến dịch tranh cử của Bill Clinton năm 1992, đã từng nói rằng kinh tế chính là yếu tố quyết định tất cả. Nhận thức được vấn đề này, các đảng viên Dân chủ đã công kích chương trình cải cách thuế của Donald Trump. Nhưng họ đã không ngăn cản được tổng thống thông qua chương trình cải cách thuế vào tháng 12/2017, và Trump đã vui mừng tuyên bố đó là "món quà Giáng sinh thực sự cho người Mỹ". Các nhà lãnh đạo phe đối lập đã lên án "món quà thuế" hào phóng mà chương trình cải cách này mang lại cho những người giàu có. Trump đã không phản đối điều này. Trái lại, ông quả quyết rằng chính bằng cách dành cho những giàu có và các doanh nghiệp sự ưu đãi, của cải sẽ được tạo ra, điều này cho phép tạo ra việc làm và lợi nhuận, và đến lượt nó, lợi nhuận có thể được tái phân phối. Bằng chứng là rất nhiều doanh nghiệp đã ngay lập tức trao cho nhân viên của họ những phần thưởng đặc biệt – lên tới 1.000 USD mỗi người !

Các đảng viên Dân chủ chưa bao giờ tạo được sức thuyết phục với công dân Mỹ về các vấn đề kinh tế : Họ đã tốn công vô ích khi lên án Trump bãi bỏ các quy định, đặc biệt là việc bãi bỏ nhiều quy định ngăn chặn các doanh nghiệp gây ô nhiễm. Những cảnh báo liên tiếp của họ về sự nguy hiểm của tình trạng nợ quốc gia không ngừng gia tăng cũng không tạo được sự thuyết phục. Tất cả dường như quá xa vời, quá trừu tượng hoặc quá bi quan. Trái lại, một bộ phận lớn người dân Mỹ ủng hộ cuộc chiến mà tổng thống phát động chống lại "những thỏa thuận tồi tệ" (theo ông, đó là những thỏa thuận thương mại gây bất lợi cho nền kinh tế Mỹ và tất cả những thỏa thuận này cần phải được đàm phán lại) hoặc chống lại những ngoại tệ mà theo ông là gây hại cho nước Mỹ.

Gần 6 tháng sau khi Donald Trump nhậm chức, theo kết quả các cuộc thăm dò do Viện nghiên cứu Gallup và CBS công bố, có tới 69% người được hỏi hài lòng về các kết quả kinh tế. Tuy nhiên, bất chấp việc đông đảo người Mỹ ủng hộ hành động của Trump trong lĩnh vực kinh tế, uy tín của ông không tăng mà vẫn chỉ xoay quanh 40% tỷ lệ được lòng dân. Donald Trump vẫn chưa giành phần thắng, thậm chí là rất xa vời.

Tại sao Trump có thể thất bại ?

Bất chấp mọi yếu tố dường như có lợi cho Donald Trump, dường như có nhiều trở ngại mà ông phải vượt qua. Trump là "nhân vật gây chia rẽ", những căng thẳng trong xã hội dưới nhiệm kỳ của ông gia tăng, và đó có thể trở thành một bất lợi cho ông. Để giành chiến thắng, một lần nữa, Trump sẽ phải tận dụng tối đa hệ thống bầu cử phức tạp của Mỹ, thuyết phục được rằng sự khởi sắc kinh tế sẽ không kéo dài nếu ông ra đi, và ông sẽ tạo lại được sức lôi cuốn với cử tri ở tất cả các khu vực mà ông đã giành được sự ủng hộ hồi năm 2016... Bởi cho dù ngay từ rất sớm người Mỹ đánh giá cao thành công không thể phủ nhận của Trump trong việc điều hành lĩnh vực tài chính và ngân sách, chỉ số tín nhiệm của ông vẫn chưa tiến triển. Do vậy, thành công rực rỡ mà Donald Trump và những người ủng hộ ông tự hào gần như không tác động đến lá phiếu của cử tri trong tương lai.

Cử tri đoàn, một hệ thống thực sự có lợi cho Donald Trump ?

Như chúng ta biết, chủ nhân Nhà Trắng không được bầu thông qua nguyên tắc bầu cử phổ thông trực tiếp, mà thông qua hệ thống đại cử tri đoàn đại diện cho mỗi bang. Do vậy, trước hết Trump cần đảm bảo giành chiến thắng ở nhiều bang nhất. Việc bỏ qua chỉ một bang duy nhất có thể gây ra những hậu quả to lớn. Năm 2016, cơ chế này đã có lợi cho Donald Trump. Cần nhớ lại rằng ông kém đối thủ Hillary Clinton 3 triệu phiếu bầu, nhưng chiến thắng mà ông đã giành được tại nhiều bang quan trọng đã giúp Trump trở thành tổng thống. Trump sau đó đã cho biết chiến dịch bầu cử của ông đã được điều chỉnh để đáp ứng các quy tắc bầu cử.

Trong khi hệ thống đại cử tri thường được cho là có lợi cho Donald Trump, thì trên thực tế diễn biến có thể đảo ngược một cách tàn nhẫn theo hướng có lợi cho các ứng cử viên đảng Dân nếu năm 2020 Trump không huy động được lực lượng của ông với sự thành công như năm 2016. Chính trong cuộc bầu cử năm 2016, Trump có được một phần lớn số phiếu nhờ vào những cử tri vốn từ lâu không đi bỏ phiếu. Liệu 4 năm sau, suy nghĩ của lực lượng cử tri này có thay đổi ? Liệu họ có trở lại thờ ơ như trước, và hơn bao giờ hết họ có cho rằng cho dù với một tổng thống "đặc biệt" như vậy, Washington vẫn là Washington và thân phận của họ không hẳn được cải thiện ?

Những người ủng hộ tổng thống hiện tại có lẽ không nên quá tự tin. Donald Trump sẽ phải chiến đấu trên nhiều mặt trận hơn những gì ông hình dung. Mức độ được lòng dân của Trump tại 3 bang chính thuộc Vành đai công nghiệp không thay đổi từ 3 năm qua, khoảng 40%, thấp hơn so với kỳ vọng của ông. Tại những bang này, tất cả các cuộc thăm dò đều cho kết quả Trump sẽ thua cuộc trước bất kỳ ứng cử viên nào của đảng Dân chủ. Ông sẽ bị những đối thủ cao cấp như Joe Biden hay Bernie Sanders đánh bại, và thậm chí có thể thua cuộc trước một đối thủ hoàn toàn vô danh.

Có nên tin vào những dấu hiệu ?

Tất nhiên, những người ủng hộ Donald Trump không tin vào các kết quả thăm dò bất lợi cho ông lâu nay. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều chỉ dẫn đáng lo ngại. Sự phục hồi kinh tế đã không mang lại lợi ích cho phe Cộng hòa : Nhiều khu vực bầu cử đã nghiêng về phe Dân chủ. Đặc biệt, tại bang Wisconsin và bang Michigan, các thống đốc đảng Cộng hòa sắp mãn nhiệm đã bị các đối thủ thuộc đảng Dân chủ đánh bại. Sự mất tín nhiệm của các đảng viên Cộng hòa được nhận thấy ở hầu hết các cấp. Điều này được thể hiện đặc biệt rõ ràng ở hai trong số những khu vực bầu cử quan trọng nhất của bang Michigan, từng là hai thành trì của đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu cho Trump vào năm 2016, nhưng đến năm 2018 đã đứng về phe đối lập.

Livingston – thuộc khu vực bầu cử thứ 8, nơi ứng cử viên đảng Cộng hòa Mike Bishop giành chiến thắng hồi năm 2016 – từ chỗ là một vùng nông thôn giờ đây đang phát triển mạnh mẽ và ngày càng được đô thị hóa. Donald Trump cho rằng có được sự khởi sắc kinh tế này là nhờ những biện pháp mà ông đã thực hiện. Thế nhưng, các cử tri không nghĩ như vậy... Tại khu vực bầu cử thứ 13, ứng cử viên đảng Dân chủ Rashida Tlaib đã giành chiến thắng với 84,6% phiếu bầu sau một chiến dịch gần như hoàn toàn dựa vào việc lên án mạnh mẽ hành động và cá tính của Donald Trump.

Sức mạnh to lớn của đảng Dân chủ là ở chỗ họ đã giành được cảm tình của các cộng đồng thiểu số ở Mỹ. Quả đúng vậy, Barack Obama thắng cử tổng thống năm 2008 và 2012 nhờ vào thực tế này. Thanh niên, phụ nữ, các cộng đồng thiểu số và sinh viên tốt nghiệp đại học đã bỏ phiếu cho ông và họ đã không để cho đảng Cộng hòa một cơ hội nào. Năm 2016, Donald Trump tiến hành tranh cử và ông tin rằng có thể vượt qua thách thức nhân khẩu học này. Bài phát biểu của ông đã nhận được sự hưởng ứng của tầng lớp trung lưu da trắng người Mỹ - vốn chịu mất mát trong 40 năm toàn cầu hóa, và sự hưởng ứng đó đã góp phần giúp ông thắng cuộc bầu cử. Các nhà quan sát nhận thấy đó là phản ứng cuối cùng của những người da trắng không muốn đánh mất vị thế đa số của họ trong xã hội Mỹ.

Các nữ cử tri cũng tạo ra sự bất lợi cho tổng thống sắp mãn nhiệm. Đúng là Donald Trump đã thu hút được một nửa số nữ cử tri trong cuộc bầu cử tổng năm 2016, nhưng các nữ cử tri vùng ngoại ô đã quay lưng lại với đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ hồi năm 2018, khiến khả năng tái đắc cử của Trump gần như là không thể. Động thái này nằm trong một xu hướng chung hơn : Kể từ năm 1996, số lượng nữ cử tri ủng hộ đảng Dân chủ tiếp tục tăng, và ngày càng nhiều phụ nữ tham gia chính trị, bỏ phiếu và thậm chí ứng cử. Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018 đánh dấu sự trỗi dậy của họ. Đặc biệt, nhiều nữ ứng cử viên đứng về phe cánh tả của đảng Dân chủ đã được bầu vào Quốc hội cho dù trước đó họ chưa từng tham gia chính trường. Mùa Hè năm 2019, Trump đã nỗ lực chống lại khó khăn này bằng cách công kích 4 nữ nghị sỹ đang có ảnh hưởng, cáo buộc họ là "những phần tử xã hội chủ nghĩa" tức là những "kẻ thù của quốc gia". Nhưng chiến thuật này của Trump có thể bị coi là một sự công kích nhằm vào phụ nữ nói chung.

Dường như Donald Trump đã lao vào một cuộc đua thời gian điên cuồng, trong khi đảng Dân chủ được hưởng lợi từ sự hỗ trợ của hai lực lượng cử tri đang lên : các cộng đồng không phải người da trắng chiếm khoảng 30% tổng số cử tri và thế hệ 8X, 9X – những người có tư tưởng tiến bộ hơn thế hệ phụ huynh của họ và mong muốn bảo vệ các quyền của các cộng đồng thiểu số. Năm 2020, thế hệ những người trẻ tuổi này sẽ đông đảo như những người sinh ra vào thời kỳ "bùng nổ trẻ sơ sinh" (sau Chiến tranh thế giới thứ hai). Đó sẽ là năm đối đầu giữa những người đề xuất các ý tưởng được Donald Trump bảo vệ và những người chống lại chúng. Sự khởi sắc của nền kinh tế đã không mang lại bất cứ điều gì cho đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018. Các cử tri mong đợi nhà lãnh đạo đất nước can thiệp nhiều hơn và đưa ra nhiều đề xuất hơn về những vấn đề liên quan đến cuộc sống thường nhật của họ. Người Mỹ mong muốn con cái họ được học ở những ngôi trường tốt, được tiếp cận nền giáo dục đại học giá cả phải chăng, được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe dành cho tất cả mọi người và các cơ sở hạ tầng tốt, chẳng hạn như hệ thống đường sá. Những chủ đề này được các ứng cử viên đảng Dân chủ tiếp cận nhiều hơn so với Donald Trump – vốn chỉ tập trung vào vấn đề nhập cư, và tin tưởng rằng điều này có thể mang lại cho ông chiến thắng.

Khi điều khó tin xảy ra

Chỉ 2 năm sau cú sốc lớn từ cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, mọi thứ đã có sự thay đổi. Từ nay, những cử tri mới ít có xu hướng bảo vệ chủ nghĩa dân tộc kinh tế hơn so với các cử tri lớn tuổi, và xu hướng này được cho là gia tăng trong tương lai. Giờ đây, Donald Trump dường như không còn đáp ứng được kỳ vọng của cử tri Mỹ, và có lẽ ông đang "tự trói mình" vào một chương trình đã nguội lạnh. Nhưng lần này, có lẽ những người không đi bỏ phiếu năm 2016 sẽ tham gia bầu cử nhưng không phải để bỏ phiếu cho Trump, mà là để chống lại ông.

Jean-Eric Branaa

Nguyên tác : Donald Trump sera-t-il réélu ?, Politique Internationale - La Revue n°165 - AUTOMNE - 2019

Minh Anh giới thiệu

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 31/03/2020

Jean-Eric Branaa là nghiên cứu viên tại Trung tâm Thucydide và giảng viên tại Đại học Paris II Panthéon-Assas. Bài viết được đăng trên tạp chí Chính trị quốc tế

Quá tập trung vào mục tiêu tái đắc cử, ngài Tổng thống Hoa Kỳ đã thất bại trong việc kiểm soát đại dịch trên đất nước mình.

Covid-19 : Tổng thống nói "Một ngày nào đó, nó sẽ biến mất, như một phép màu".

Mới bốn tuần trước, Donald Trump còn ngập tràn tự tin, rằng con virus đang khiến cả thế giới lao đao kia chẳng thể làm Hoa Kỳ suy suyển. "Rồi nó sẽ biến mất", ngài Tổng thống phát biểu tại Nhà Trắng hôm 28/2. "Một ngày nào đó, nó sẽ biến mất, như một phép màu".

Đến hôm nay, ta biết dự đoán ấy đã sai bét và Donald Trump đã trở thành một "Pele trong làng chính khách".

Hôm thứ Năm, có ba con số đã đánh sập tự bình tĩnh của Trump.

Một : Mỹ đã chính thức vượt mặt Trung Quốc lên dẫn đầu bảng xếp hạng những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch bệnh. Hoa Kỳ đang có số ca nhiễm nhiều nhất thế giới, với hơn 1.300 người chết. Mấy tháng trước, Trung Quốc còn tiến hành xây bệnh viện dã chiến. Bây giờ, New York đã buộc phải dựng lên những nhà xác dã chiến.

Hai : Thông số chính thức từ chính phủ : đã có 3,3 triệu người nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp chỉ trong tuần trước. Đấy là một kỷ lục mới trong lịch sử Hoa Kỳ, gấp năm lần kỷ lục cũ, khi lệnh phong tỏa khiến các hoạt động kinh tế phải đình lại.

Ba : Tại New York, một trong những ổ dịch lớn nhất thế giới, lực lượng khẩn cấp thành phố mỗi ngày đều phải nhận số cuộc gọi y tế nhiều hơn cả sự kiện 11/9.

Đấy là những con số không biết nói dối. Trên khắp nước Mỹ, các Thống đốc và Thị trưởng liên tục cầu cứu sự giúp đỡ từ Washington, từ máy thở cho đến các vật tư y tế khác. Họ cũng kêu gọi cư dân ở nhà để ngăn chặn đà lây lan của virus.

Thế nhưng phản ứng của Trump trong khung cảnh báo động ấy, vẫn là cố mở cửa lại nền kinh tế vào dịp lễ Phục sinh (giữa tháng Tư). "Các nhà thờ trên cả nước rồi sẽ đông đảo trở lại", ông nói trên Fox News vào ngày 24/3. "Đấy sẽ là một thời gian tươi đẹp".

Người Mỹ đang chứng kiến những cuộc khủng hoảng song hành. Trên truyền thông và mạng xã hội là cơ man những con số và câu chuyện đối nghịch nhau trong cách chính quyền liên bang ứng xử với đại dịch, được lồng trong bối cảnh của một nền kinh tế đang lao đao và cuộc bầu cử Tổng thống mới sẽ đến vào tháng 11. Mặt khác là cơn lũ tin dữ ập đến khi dịch bệnh tràn qua những thành phố của Hoa Kỳ. Andrew Cuomo, Thống đốc bang New York và là người theo phe Dân chủ, cảnh báo : "Chúng ta đang nhìn vào một con tàu cao tốc. Bởi vì con số vừa kịp nhìn thấy đã thay đổi mất rồi".

Nhưng góc nhìn từ Nhà Trắng lại hoàn toàn khác biệt. Quá chú trọng vào mục tiêu tái đắc cử, Donald Trump đã nhiều phen hạ thấp sự nghiêm trọng của đại dịch trong những cuộc họp thường nhật. Ở những cuộc họp ấy, người đau khổ nhất có lẽ là bác sĩ Anthony Fauci, người đứng đầu Viện Dị ứng và các Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia, được Trump chọn vào lực lượng ứng phó với virus Corona. Khi được hỏi làm sao ông có thể đứng giữa Nhà Trắng trên vai trò "đại diện cho những con số và sự thật" trong lúc Tổng thống liên tục đưa ra những thông tin sai lệch, ông Fauci đã đáp :

Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia Anthony Fauci phản ứng khi Donald Trump rời đi sau cuộc họp báo về đại dịch hôm thứ Năm © Yuri Gripas / EPA

"Tôi không thể nhảy vào micro và đẩy ông ấy ra. OK, ông ấy đã lỡ nói thì thôi, mình sẽ tìm cách đính chính trong những lần tới".

Thật vậy. Chưa có một nguyên thủ quốc gia nào vẫn duy trì thói quen phát ngôn bừa bãi như Trump dẫu đang trong một tình huống nguy cấp thế này. Đầu tháng này, Trump tuyên bố sẽ có vắc xin ngừa SARS-CoV-2 trong 3-4 tháng nữa. Bác sĩ Anthony Fauci liền phải đính chính : đâu mà sớm thế. "Chúng ta chỉ mới thử nghiệm. Tôi đã nói với ngài Tổng thống phải mất từ một năm đến một năm rưỡi trước khi phân phối được một loại vắc xin hiệu quả và an toàn", Fauci nói.

Ngày 7/3, ông tuyên bố dịch bệnh rất khó lây lan vì "chúng ta đang làm công việc của mình một cách tuyệt vời". Ông cũng bảo cúm mùa giết người còn ghê hơn con virus, nên hãy suy nghĩ về về điều đó. Chỉ chưa một tuần sau, ông phải công bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Không dừng lại ở đó, ông bảo mình vốn đã biết trước sự nguy hiểm của đại dịch, trước khi nó trở thành… đại dịch.

Chừng chục ngày trước, ông nói Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã thông qua việc sử dụng thuốc chống sốt rét để chữa trị bệnh nhân virus corona. Ngày 22/3, tại bang Arizona (miền tây nước Mỹ) có một người đàn ông tử vong sau khi uống một loại thuốc dùng lau chùi hồ cá và chất này cũng có trong loại thuốc mà ông Trump nhắc tới.

Trump biết mỗi phát ngôn của mình trên Twitter đều được cả thế giới theo dõi sát sao, nhưng ông vẫn thích gì nói đấy. Và dù tiền hậu bất chất, ông vẫn không… xóa tweet cũ. Sau khi gây tranh cãi với việc gọi tên "virus Trung Quốc", hôm qua Trump đã gọi Tập Cận Bình là "bằng hữu" và tin hai quốc gia sẽ dìu nhau qua cơn khủng hoảng.

David Axelrod - nguyên cố vấn cho Tổng thống Barack Obama, phát biểu trên AFP : "Chúng ta có một thách thức rất lớn và một tổng thống rất tầm thường".

David Gergen, giáo sư trường Harvard Kennedy, có thâm niên cố vấn cho bốn đời Tổng thống Hoa Kỳ từ Richard Nixon đến Bill Clinton, phát biểu : "Sự thất thường, khó hiểu, lộn xộn, tự coi mình là trung tâm và kiêu ngạo của Trump đã kéo theo một làn sóng chỉ trích từ các nhà khoa học, các chuyên gia sức khỏe, báo chí và những ngành nghề khác. Ông ấy luôn nghĩ mình và cộng sự đang làm một công việc phi thường, nhưng những nhà phê bình thì tin Trump đã trở nên thực sự nguy hiểm cho nước Mỹ".

Mặc dù chính thức thông qua gói cứu trợ kỷ lục 2.200 tỷ USD để đối phó với tình hình virus, Trump vẫn phải nhận vô vàn những lời chỉ trích, không chỉ từ phe Dân chủ và ngay chính trong phe Cộng hòa của mình vì phản ứng quá chậm của Liên bang trong việc kiểm tra, giải quyết đại dịch mà chỉ tập trung vào giải cứu nền kinh tế, cũng chính là cứu chiếc ghế Tổng thống trong cuộc tái tranh cử vào cuối năm. Và có lẽ Trump đang dần cảm thấy cô độc hơn, vì những đồng minh thân thiết, trong đó có nữ nghị sĩ bang Wyoming, Liz Cheney, cũng đang chống lại mình. Bà nói : "Nền kinh tế làm sao có thể vận hành bình thường nếu bệnh viện của ta quá tải và hàng ngàn người Mỹ ở mọi độ tuổi, kể cả bác sĩ và y tá, nằm chờ chết vì ta từ chối làm những việc cần thiết để ngăn chặn lây lan".

Andrew Cuomo nói chuyện với giới truyền thông khi đến Trung tâm Javits, nơi sẽ được chuyển đổi thành bệnh viện dành cho bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi coronavirus, ở Manhattan, vào Thứ Hai © Mike Segar / Reuters

Một thống kê gần đây do Morning Consult tiến hành cho thấy 80% người Mỹ trưởng thành tin là cần phải tiếp tục cách ly xã hội, ngay cả khi điều đó khiến cho nền kinh tế bị thương tổn.

Hôm thứ Năm, Trump viết cho các thống đốc bang ở Mỹ một phác thảo kế hoạch, phân loại nguy cơ ở các hạt từ thấp, trung bình cho đến cao để cho phép kinh tế hoạt động trở lại ở một số khu vực.

Donald Trump họp báo về coronavirus tại Nhà Trắng © Mandel Ngan / AFP

Nhưng Larry Hogan, Thống đốc phe Cộng hòa của Maryland, cho Financial Times hay là Trump không hề nói gì về kế hoạch này với các thống đốc bang, dù gặp họ ít lâu trước khi gửi thư đi. Ngoài ra, ông Hogan cũng dội gáo nước lạnh và bản phác thảo ấy khi dùng từ "phi thực tế" để nói về nó.

Hogan nói : "Vì chúng ta chưa làm đủ xét nghiệm, làm sao có thể cam kết chỗ nào của quốc gia là nguy cơ thấp, trung bình hay cao". Ông cũng khẳng định các thống đốc bang đều đang có "rất nhiều mối lo".

Ông Hogan ca ngợi Nhà Trắng tuần trước đã yêu cầu cơ quan Quản lý Khẩn Cấp Liên bang nhận nhiệm vụ giúp các bang trang bị khẩu trang và máy thở. Nhưng số lượng cung cấp hiện vẫn quá nhỏ bé so với nhu cầu. Rõ ràng Mỹ đang ở vào một tình thế hết sức bị động và đang cố hết sức để giải quyết những thiệt hại do sự chủ quan gây ra.

New York đã vượt mặt Washington để trở thành bang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Scott Gottlieb, cựu lãnh đạo của Cục quản lý Dược phẩm và Thực phẩm, cho biết 11 bang tại Mỹ đã có số ca nhiễm nhiều hơn bất kỳ tỉnh thành nào của Trung Quốc ngoại trừ Hồ Bắc (nơi có thành phố Vũ Hán), nơi phát sinh dịch bệnh. Đây tất nhiên là một cuộc khủng hoảng mang tầm quốc gia.

Ở New York, hơn 37.000 người đã có kết quả dương tính, 5.000 đang trong bệnh viện và gần 400 người chết. Xác chết đang phải tạm thời để trong các khoang đông lạnh của xe tải vì các nhà xác đã quá tải. New York đang tiến hành xây dựng những nhà xác dã chiến.

Một đường phố ở Manhattan yên tĩnh vào thứ năm. Andrew Cuomo đã ban hành lệnh cách ly tại nhà cho mọi người ngoài các nhân viên chủ chốt © Mark Lennihan / AP

Các bệnh viện cũng đang đối diện với vấn đề lớn. Họ không có đủ đồ bảo hộ cho các nhân viên y tế. Hôm thứ Năm, một bệnh viện ở Manhattan là Mount Sinai West có một y tá qua đời vì nhiễm virus. Để chuẩn bị cho những tình huống tệ hơn, Cuomo đã ra lệnh biến Trung tâm Javits, một địa điểm tổ chức sự kiện, thành bệnh viện dã chiến, trong khi một tàu quân sự sẽ cung cấp thêm 1.000 giường bệnh mới. Ông cũng yêu cầu các bệnh viện trong toàn bang phải lập tức tăng công suất lên ít nhất 50%, với mục tiêu phải đạt con số 140.000 giường bệnh.

Nhưng những nỗ lực như thế vẫn như muối bỏ bể, Theodora Hatziioannou - một nhà nghiên cứu về virus tại Đại học Rockefeller ở New York cho biết. Cô ước tính số người New York cần nhập viện săn sóc phải tầm 240.000 người. "Chúng ta cần chuẩn bị tới đó", cô nói.

Trump đã làm những người chỉ trích phẫn nộ thêm khi không dùng một đạo luật thời chiến tranh Hàn Quốc đẻ buộc các công ty trên toàn nước Mỹ sản xuất nhu yếu phẩm y tế. "Máy thở, máy thở và máy thở", ông Cuomo nói về nhu cầu lớn nhất của quốc gia hiện tại. Hôm thứ Sáu, rốt cục Trump cũng chịu yêu cầu General Motors mở "nhà máy bị bỏ rơi một cách ngu ngốc ở Lordstown" để làm máy thở thật nhanh.

Những người bảo vệ Trump thì ca ngợi hành động cấm các chuyến bay từ Trung Quốc nhập cảnh vào Mỹ hồi tháng Giêng, đồng thời xiết chặt quy định xuất nhập cảnh từ châu Âu.

Nhưng các chuyên gia về sức khỏe rất lo âu về việc Trump nhất quyết mở lại nền kinh tế trong hai tuần nữa. Bà Hatziioannou nói : "Điên rồ ! Ông định giết dân ư ?".

Các Vệ binh quốc gia Hoa Kỳ với các chuyến hàng đầu tiên tại Trung tâm Javits tại Thành phố New York © Sean Madden / AFP

Trump phủ nhận thông tin ông đang ưu tiên tái đắc cử hơn là sức khỏe của công chúng. Ông nói : "Có vài người cứ nhất định phải làm cho tình hình tài chính tồi tệ đi, vì họ tin làm thế sẽ đánh bại tôi trong cuộc bầu cử".

Có một sự thật đối lập : trong lúc các chuyên gia chỉ trích Trump tơi bời, uy tín của ông trong công chúng lại tăng. Theo Gallup, 49% tin ông đang điều hành tốt quốc gia, tăng 5% so với đầu tháng. 60% tin ông đã phản ứng tốt với khủng hoảng, theo một trưng cầu khác cũng của Gallup đầu tuần.

Gergen nói : "Người ta ít khi nhìn thấy sự chia rẽ như thế trong lòng nước Mỹ", đồng thời nói thêm Trump có thể tận dụng tinh thần "cất cao ngọn cờ" từng giúp George W Bush sau vụ 9/11. Hôm thứ Năm, Trum tuyên bố muốn "hành động nhanh chóng" trong việc mở lại nền kinh tế ở một số vùng rộng lớn của nước Mỹ vẫn chưa bị ảnh hưởng quá nghiêm trọng.

Nhưng bất chấp việc Trump tha thiết muốn ngưng việc cách ly xã hội, quyết định giảm phong tỏa các thành phô lại thuộc về các thống đốc bang. Ông Hogan nói Hoa Kỳ còn lâu mới có thể thư giãn và ngưng cảnh giác. Ông nhấn mạnh : các thống đống sẽ nghe các chuyên gia y tế nhiều hơn là Nhà Trắng. Hogan nói : "Chúng ta không thể ấn định một thời gian mong muốn nào vào lúc này và chờ đợi nó sẽ tốt hơn để toại ý. Chúng ta đang phải ra những quyết định không phải vì mình, vì lợi ích ủa ai mà vì mạng sống của hàng ngàn con người". 

Và giữa những lộn xộn khó khăn ấy, Trump vẫn tự tin như thường thấy. Ông vẫn xuất hiện trước công chúng, ra chỉ thị đều, gây tranh luận đều và… tweet đều. Gói 2.200 tỷ đô chỉ là một trong số nhiều quyết sách mà Trump sẽ đưa ra trong vài ngày tới. Và không ai có thể dự báo được điều gì. Trump đã lên Tổng thống theo cách không giống ai, vận hành đất nước kiểu không giống ai nên xử lý khủng hoảng cũng không giống ai.

Hôm qua Trump gọi Tập Cận Bình là "bằng hữu" đó, kêu gọi cùng nhau băng qua đại dịch đó, nhưng ngay ngày mai ông có thể đổi ý, như hàng nghìn status tiền hậu bất nhất của ông từ thuở còn chưa làm Tổng thống đến bây giờ. Mọi quyết định của ông đều chỉ phản ánh tư duy của ông ở chính thời điểm đó. Một phút sau có khi ông đã nghĩ khác.

Người ta vẫn nghĩ chính trị gia phải kiên định, phải vạch ra những kế hoạch cụ thể cho tương lai. Nhưng Trump có một cách nghĩ khác. Ông đang làm hero với cái đầu của một villian.

Demetri Sevastopulo (Washington) và Hannah Kuchler  (New York)

Nguyên tác : Donald Trump’s chaotic coronavirus crisis, Financial Times, March 27, 2020

Binh Bong Bot dịch

Một quốc gia khiếp sợ cần một nhà lãnh đạo trong cuộc khủng hoảng này chứ không phải một người bán hàng

Bác sĩ Fauci : Không có ‘thuốc tiên’ cho coronavirus

Một quốc gia khiếp sợ bị bao vây bởi một bệnh dịch lớn theo rõi một buổi tường thuật của Nhà Trắng vào ngày thứ Năm và đã không được nghe một nhà lãnh đạo điềm tĩnh và tự tin nói, vì diễn giả lại là một người bán hàng. Ông quảng cáo những phương pháp chữa bệnh chưa được kiểm chứng, khoe khoang những thành tích không có và đưa ra những hi vọng giả tạo thay vì những lời khuyên thực tế. 

Ông nhấn mạnh vào những từ và những câu như "nhanh chóng", "ngay lập tức" và "giải pháp hiệu nghiệm", Tổng thống Trump làm như là những viên thuốc thần diệu đã có sẵn rồi và tất cả mọi thứ không bao lâu nữa sẽ trở lại bình thường. Trong khi Trump khuyến dụ mọi người hãy dùng những thuốc hiện còn đang được thử nghiệm, ông Stephen Hahn, Giám đốc cơ quan Food and Drug Administration nhẹ nhàng nhưng kiên quyết làm giảm bớt những điều mong đợi thái quá và nói rằng ông không muốn tạo ra những "hi vọng giả tạo" vì cần có thêm những cuộc nghiên cứu. 

Bác sĩ Anthony Fauci, Giám Đốc cơ quan National Institute of Allergy and Infectious Diseases, còn cho biết rõ hơn trong một buổi nói chuyện do CNN tổ chức vào ngày thứ Năm rằng "Chúng ta cần làm cho mọi người hiểu rõ vấn đề. Hiện nay, chưa có cách chữa trị coronavirus an toàn và hiệu quả… Hiện nay không có thuốc thần diệu nào cả". 

Trong nhiều tuần lễ, những viên chức y tế đã cố gắng phổ biến những tin tức chính xác đến công chúng trong khi Tổng thống tiếp tục phun ra những điều sai lầm và tin tức giả tạo. Trong khi những chuyên viên tiên đoán bệnh dịch sẽ trở nên trầm trọng hơn, Tổng thống lại nói "bệnh dịch không gia tăng mà đang thuyên giảm đáng kể". Trong khi những chuyên viên này nói sắp tới tình trạng sẽ tồi tệ hơn nữa, Tổng thống lại nói "Đây là thứ mà chúng ta đã chuẩn bị đề phòng chu đáo và kiểm soát chặt chẽ tối đa". 

Tổng thống đã nhanh chóng làm chúng ta trở nên ngờ vực hơn và lo sợ hơn bởi vì chúng ta không thể tin những gì ông nói. Ông ta bị u mê bởi tâm trạng "Một mình ta có thể giải quyết được vấn đề" mà lần đầu tiên ông đã phô trương trong chiến dịch tranh cử vào 2016. Trong quá khứ, những thiệt hại gây ra bởi một kẻ nghĩ mình là thánh sống chỉ giới hạn vào những vấn đề như đóng cửa các cơ quan chính phủ và gây thiệt hại cho đồng minh. Trước nạn dịch lớn Covid-19, nó làm cho chúng ta thiếu chuẩn bị một cách nguy hiểm và chịu thiệt hại về sinh mạng như đã xẩy ra. 

Trong cuộc họp báo mới đây nhất, Tổng thống xem ra tự tách rời khỏi thực tế khi ông quảng cáo với chúng ta về thuốc chữa bệnh sốt rét. Trong khi những bằng chứng mới mẻ cho thấy rằng chloroquine - thuốc dùng để trị bệnh sốt rét và bệnh tự động miễn dịch (autoimmune) – có thể có một vài tác động chống lại coronavirus, nhưng chưa có đủ bằng chứng chữa trị thực hiện ở bệnh viện để cho thấy rằng thuốc này có hiệu quả.

Tuy nhiên, Trump đã vội vàng tuyên bố "Chúng ta có một vài phương pháp chữa trị, mọi việc thực sự tốt đẹp. Và thuốc đã có sẵn cho mọi người". Trong khi đó, ông Stephen Hahn giải thích về việc nới rộng điều lệ để bác sĩ có thể dùng thuốc thử nghiệm chữa trị cho bệnh nhân đau nặng. Ông nhấn mạnh đến sự quan trọng của nghiên cứu thêm. Ông nói "Thứ thuốc mà Tổng thống đã chỉ thị chúng tôi nghiên cứu xem có thể mở rộng sự ứng dụng và có lợi ích cho các bệnh nhân hay không. Một lần nữa chúng tôi muốn làm một cuộc thí nghiệm lớn, thực tiễn ngay tại bệnh viện để thu lượm tin tức". 

Ông Hahn nói tiếp "Không có một hứa hẹn nào cả" và Bác sĩ Sanjay Gupta, phóng viên chính về y khoa của CNN, sau này giải thích rằng "Mọi người đều muốn hi vọng nhưng chúng ta cần phải cẩn thận khi nghe nói về những thứ thuốc này. Chúng phải cần được thí nghiệm như mọi thứ khác". 

Khi số trường hợp được xác nhận nhiễm bệnh tại Hoa Kỳ tăng lên quá 11.000 và số người chết lên quá 150, nhu cầu cần sự lãnh đạo – không phải nghệ thuật bán hàng – càng trở nên cấp bách hơn. Với nhiều công nhân bị cho nghỉ việc, kinh tế phát triển chậm lại và người ta có lý do để lo sợ về sức khỏe, về bảo đảm tài chánh và tương lai của họ. 

Lịch sử có rất nhiều thí dụ về những nhà lãnh đạo vĩ đại đã đối phó với những cuộc khủng hoảng với sức mạnh củng cố bằng sự thật. Tổng thống Franklin D. Roosevelt phải đương đầu với cuộc đại khủng hoảng kinh tế, trong khi Thủ Tướng Winston Churchill chống Adolf Hitler với thuyết hiện thực, ý thức trách nhiệm và sự lương thiện đã tạo nên sự tự tin. Trump chỉ có một kỹ năng thực thụ và duy nhất là nghệ thuật bán hàng và rất dị ứng với trách nhiệm đến nỗi khi được hỏi về việc chính quyền đã thất bại rõ rệt trong việc đối phó với nạn dịch to lớn, đã nói rằng "Tôi không có trách nhiệm gì cả". Với những câu nói đó còn văng vẳng trong không gian, những bệnh viện và những nhân viên y tế không có đủ bộ xét nghiệm và những dụng cụ cần thiết là những bằng chứng của thất bại rõ rệt từng giờ. 

Làm sao người ta có thể tin tưởng vào một chính quyền khi người lãnh đạo tiếp tục khoác lác trong khi ông để lộ ra nhiều bằng cớ bất tài ? 

Một chốc lát sau khi Trump khoe khoang về những cố gắng và chia sẻ sự hãnh diện về thành tích của ông, CNN đã trình bầy một bác sĩ làm ở trong phòng cấp cứu tại Rhode Island. Bà nói bệnh viện của bà thiếu thốn cả đến những thứ cần thiết. Dr. Megan Ranny nói "Chúng tôi không có khẩu trang và những thứ bảo vệ cần thiết". Trong khi đó Centers for Disease Control and Prevention đã khuyên những chuyên viên về y tế dùng khăn tay lớn hoặc khăn quàng cổ như phương cách sau cùng để thay thế khẩu trang. 

Cần phải biết rằng một chính quyền có khả năng đáng lẽ phải dự trữ sẵn khẩu trang và áo choàng và ngay cả máy hô hấp để chuẩn bị cho nạn đại dịch. Một vài chuyên viên đã cảnh báo như thế trong nhiều năm. 

Một người nào đó phải chịu trách nhiệm về sự thất bại rất căn bản này và bất cứ tổng thống nào cũng có thể phải đối phó với thực tế và những khó khăn riêng. Bằng cách từ chối lãnh trách nhiệm về sự thất bại to lớn này trong khi lại muốn lôi kéo chúng ta vào những ảo tưởng của ông ta, Trump đang chứng tỏ rằng ông đã không bao giờ, và có lẽ sẽ chẳng bao giờ, đủ khả năng để hoàn tất những trách nhiệm của một vị tổng thống. 

Đã đến lúc phải công nhận những sự kém cỏi của Trump và chấm dứt ông ta. Những Thống Đốc như Andrew Cuomo của New York đang chám vào lỗ hổng lãnh đạo, đưa ra những nhận định thực tiễn về cuộc khủng hoảng, nhìn nhận sự mất mát sinh mạng, và kêu gọi mọi người kiên nhẫn. Những thống đốc và thị trưởng khác cũng đã chứng tỏ sự bình tĩnh trước những khó khăn. Họ không có gì để bán nhưng có nhiều thứ để cống hiến khi nói tới sự cảm thông và sự quyết tâm. Hãy để cho tiếng nói của họ vang đi khắp nơi. 

oo0oo

Tổng thống Trump đã lãng phí thười gian chống Coronavirus như thế nào ?

Trong tháng 1/2020, Hoa Kỳ chỉ có 15 trường hợp bị nhiễm coronavirus. Sang đến tháng 2, con số này là 320. Nay trong tháng 3 đã có trên 5.000 trường hợp tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên còn 10 ngày nữa mới đến hết tháng. 

Tìn về dịch Wuhan đã phổ biến ra thế giới bên ngoài từ cuối năm 2019. Tình báo của Hoa Kỳ đã báo cáo nguy hiểm của bệnh dịch ngay trong tháng 1/2020 và một lần nữa trong tháng 2. Tuy nhiên Tổng thống Trump cho rằng báo cáo không chính xác và coi thường dịch Covid-19. 

Vào ngày 30/1, ông nói tất cả mọi thứ đều đã được đề phòng và kiểm soát rất chặt chẽ. Ngày 14/2 Tổng thống Trump đã nói khi thời tiết ấm hơn vào tháng 4, virus sẽ chết hết. Vào ngày 28/2 ông nói mọi việc tốt đẹp. Dịch chỉ là một trò lừa đảo của Đảng Dân Chủ. Tổng thống Trump đã để mất một thời gian quý báu khoảng hai tháng để tìm cách đối phó với nạn dịch. 

Vào ngày 2/3 Tổng thống Trump tuyên bố Hoa Kỳ không bao lâu nữa sẽ có thuốc chủng ngừa. Nhưng CDC dự đoán phải cần ít nhất 12-18 tháng may ra mới có thể có thuốc chủng. Như vậy là quá trễ để ngăn chặn sự lan tràn của coronavirus trong nước Mỹ. 

Vào ngày 3/3 chính quyền Trump tuyên bố trong một tuần sẽ có đủ bộ thử nghiệm để kiểm chứng 1 triệu người. Tuy nhiên khả năng của CDC chỉ sản xuất được 75.000 bộ thử nghiệm, nhưng Tổng thống Trump tiếp tục nối dối công chúng và báo chí rằng "Bất cứ ai cần thử sẽ được thử". 

Vào ngày 4/3, ông công nhận có một số trường hợp bị nhiễm coronavirus. Hai ngày tiếp theo ông nói con số nhiễm bệnh ở Hoa Kỳ sẽ thấp hơn bất cứ một nước nào khác. Vào ngày 13/3 Tổng thống Trump tuyên bố không chịu trách nhiệm về nạn dịch này. Ngày 16/3 ông gọi coronavirus là Chinese virus có lẽ để đẩy bớt trách nhiệm cho Trung Quốc. Một ngày sau, vào 17/3 ông nói đã từ lâu ông đã biết đây là nạn dịch lớn (pandemic). 

Cũng vào đầu tháng 3, khi Tổ Chức Y Tế Quốc Tế (World Health Organization – WHO) công bố tỉ lệ tử vong do coronavirus đã tăng từ 2% lên đến 3,4% căn cứ vào những thống kê mới, Tổng thống Trump đã phủ nhận con số này mà ông cho là sai. Khi được hỏi vì sao ông nghĩ con số của WHO sai, Tổng thống Trump trả lời giản dị "Đây chỉ là một linh cảm". 

Tổng thống Trump còn có những phát ngôn bừa bãi vô cùng tai hại như khuyến cáo dùng thuốc chữa bệnh sốt rét chloroquine để chữa Covid-19, đau ốm vẫn có thể đi làm (để tránh làm thiệt hai cho kinh tế), khẩu trang có thể dùng lại (để tránh tình trạng khan hiếm).

Xem ra Tổng thống Trump lo lắng về thị trường chứng khoán và cơ may thắng cử vào cuối năm nay hơn là sinh mạng của công chúng. Ông đã cố gắng che giấu sự thật về coronavirus để giữ cho kinh tế không suy giảm. Cho tới nay, mọi sự việc đã ra khỏi tầm tay phù thủy của ông. Một bàn tay không che giấu nổi mặt trời. Kinh tế Hoa Kỳ đã đi vào tình trạng suy thoái không thể tránh được. 

Rõ ràng là chúng ta không thể để một người như ông Trump lãnh đạo đất nước Hoa Kỳ chống lại một nạn dịch hiểm nghèo và sẽ còn nhiều cuộc khủng hoảng lớn lao hơn thế này nữa trong tương lai đang chờ đợi Hoa Kỳ.

Michael d’Antonio

Nguyên tác : A terrified nation needs a leader during this crisis, not a salesman, CNN, 20/03/2020

Nguyễn Quốc Khải dịch, 25/03/2020

Michael d'Antonio là tác giả của cuốn sách "Never Enough : Donald Trump and the Pursuit of Success" (Không bao giờ đủ : Donald Trump và cuộc heo đuổi thành công) và đồng tác giả với Peter Eisner trong cuốn sách "The Shadow President: The Truth About Mike Pence" (Cái bóng của Tổng thống : Sự thật về Mike Pence). Các ý kiến ​​thể hiện trong bài bình luận này là của các tác giả.

**********************

Covid-19 : Anthony Fauci là ai ?

Hoài Hương, VOA, 25/03/2020

Nổi tiếng trong giới khoa học và nghiên cứu y khoa từ nhiều thập niên nay, nhưng chỉ mới gần đây Bác sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Bệnh dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia của Hoa Kỳ, mới thường xuyên xuất hiện trước công chúng tại cuộc họp báo hàng ngày của Tòa Bạch Ốc về dịch Covid-19, và trong các cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh và truyền hình Mỹ và quốc tế.

Bác sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Bệnh dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia của Hoa Kỳ trong một cuộc họp báo về vụ bột phát dịch corona ở Washington ngày 28/1/2020. Reuters/Amanda

Lãnh đạo Viện Bệnh dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc Hoa Kỳ từ năm 1984, ông và các cộng sự nghiên cứu và tìm cách ứng phó với các dịch bệnh mới kể cả Zika và Ebola, SARS, MERS, Antrhax, HIV/AIDS, bệnh lao, bệnh sốt rét, bệnh cúm vv...

Từ đầu thập niên 1980, ông là một trong số ít nhà khoa học đầu tiên nhận ra là  giới đang ở bên bờ vực của một dịch bệnh mới, HIV-AIDS, và từ đó là người dẫn đầu nghiên cứu về bệnh này. Thoạt tiên bị các bệnh nhân AIDS chỉ trích dữ dội, Bác sĩ Fauci bây giờ được họ coi là một người hùng đã đóng  góp lớn lao để kiềm chế bệnh AIDS, cho phép nhiều người sống với bệnh AIDS và tiếp tục cống hiến cho xã hội.

Ông là bác sĩ hàng đầu của Hoa Kỳ trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm, người đi tiên phong trong các công trình nghiên cứu cơ bản và lâm sàng về sinh bệnh học và các bệnh truyền nhiễm.

Trong cương vị đó, Bác sĩ Anthony Fauci là cố vấn của 6 Tổng thống Mỹ, Cộng hòa cũng như Dân chủ- từ Tổng thống Reagan cho tới Tổng thống Trump.

Gia đình và sự nghiệp

Theo một bài báo đăng trên báo The Hill ngày 13/3/2020, Anthony S. Fauci chào đời môt ngày trước Giáng Sinh năm 1940, tại Brooklyn, NY, trong một gia đình có ông bà di dân sang Hoa Kỳ từ nước Ý. Cha ông, Stephen Fauci, là một dược sĩ.

Anthony Fauci tốt nhiệp trường Y Đại học Cornell vào năm 1966, và là sinh viên đứng đầu lớp.

Vợ ông, Tiến sĩ Christine Grady, sở hữu hai bằng cử nhân về sinh học và điều dưỡng tại Đại học Georgetown.

Hai người gặp nhau lần đầu bên giường của một bệnh nhân. Bà Grady lúc đó đã giảng dạy trong ngành điều dưỡng được hai năm, và là quản trị viên của một chương trình của Dự án Hope – hoạt động từ thiện bằng cách mang dịch vụ y tế tới để phục vụ các cộng đồng nghèo nhất trên thế giới.

Lúc đó bà được nhờ làm phiên dịch cho Bác sĩ Fauci và một bệnh nhân Bồ đào nha. Ngay sau đó, Anthony Fauci liên lạc và dàn xếp cuộc hẹn hò đầu tiên.

Ông bà Fauci thành hôn năm 1985, năm ông 44 tuổi. Hai vợ chồng có 3 cô con gái : Alison, Megan và Jennifer.

Việc công việc nhà bề bộn, nhưng trong giờ rảnh rỗi, bác sĩ Fauci vẫn tham gia các cuộc đua marathon với kết quả đáng kể.

Thành tích

Trong suốt sự nghiệp của mình, Bác sĩ Fauci đã được vinh danh nhiều lần về những đóng góp to lớn của ông để bảo vệ con người chống lại các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm.

Bác sĩ Fauci là một y sĩ tận tâm, luôn tìm cách hoàn thành chức năng của một thầy thuốc, theo một bài báo của Washington Post đăng ngày 20/3/2020.

Bác sĩ Anthony Fauci ôm Nina Phạm, cô y tá bị nhiễm bệnh Ebola khi chăm sóc cho bệnh nhân. Ảnh chụp ngày 24/10/2014.

Tờ báo dẫn lời Bác sĩ Fauci nói : "Tôi đã đi đến kết luận rằng tôi mang một món nợ đối với họ, những bệnh nhân đau yếu, và phải làm tất cả những gì trong khả năng để giúp họ".

Theo Dân biểu Steny Hoyer, đại diện bang Maryland, từng làm việc lâu năm với bác sĩ Fauci, nói ông Fauci kết hợp một tri thức lớn với cách ứng xử chừng mực, bình dị, không khoa trương. Ông là một quan chức y tế được lòng của hầu hết mọi người, một kỳ tích trên chính trường, dù cho ông là người thẳng thắn, bộc trực.

"Không dùng những lời lẽ hoa mỹ hay ý tưởng cao xa, bác sĩ Fauci có biệt tài thuyết phục người khác bằng những lời lẽ điềm đạm, chính xác, về các mối nguy có thể đe dọa con người, và cách nào để đáp ứng".

Dưới thời Tổng thống Bush con, bác sĩ Fauci là một trong những kiến trúc sư chính thành lập PEPFAR, Kế hoạch Cứu trợ Khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về Phòng Chống AIDS, một chương trình nhân đạo quy mô đã cứu được hàng triệu mạng sống tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Bác sĩ Fauci đã được trao tặng nhiều giải thưởng, quá nhiều để có thể liệt kê, nhưng trong đó có Huân chương Tự do (năm 2008) của Tổng thống George W. Bush, giải thưởng dân sự cao quý nhất của Hoa Kỳ.

Bác sĩ Fauci đam mê với công việc đến mức nhiều lần từ chối các chức vụ cao cấp hơn, như đứng đầu Viện Y tế Quốc gia, để có thể tiếp tục nghiên cứu và đề ra phương án chống các bệnh truyền nhiễm mới.

Cố vấn của 6 đời Tổng thống

Làm cố vấn cho 6 vị Tổng thống Hoa Kỳ từ thời Tổng thống Reagan cho tới Tổng thống Trump, bác sĩ Fauci vẫn theo nguyên tắc "luôn luôn nói lên sự thực với những người quyền thế". Những người hợp tác lâu năm với bác sĩ Fauci nói sự thành công của ông là nhờ biệt tài thông đạt khéo léo của ông cộng với uy tín của ông trong tư cách một nhà khoa học.

Nhà khoa học đã chiếm được sự tin tưởng của các nhà lập pháp thuộc cả hai đảng phái, cũng như của nhiều quan chức Tòa Bạch Ốc.

Xuất hiện trong cuộc điều trần trước Ủy ban Giám sát và Cải cách của Hạ viện tuần trước, ông điềm đạm trả lời chất vấn trong nhiều giờ liên tiếp – trừ lúc có người hàm ý đặt nghi vấn về uy tín của ông trong tư cách một nhà khoa học.

"Tôi đã từng phục vụ 6 vị tổng thống, và tôi chưa hề làm gì khác hơn là trình bày các chứng cớ khoa học chính xác và đưa ra các đề nghị chính sách dựa trên khoa học và chứng cớ".

Dịch Covid-19

Phương châm luôn luôn nói sự thật của bác sĩ Fauci liệu có bị thách thức dưới quyền Tổng thống Trump ?

Trong vài ngày vừa qua đã xuất hiện một vài mâu thuẫn giữa Tổng thống Trump và Bác sĩ Fauci, giữa lúc ông Trump lo ngại hậu quả của các biện pháp chống dịch Covid-19, đã làm đình trệ mọi sinh hoạt kinh tế. Tổng thống Trump đề nghị cởi trói kinh tế, ông khuyên mọi người nên trở lại làm việc trước Lễ Phục Sinh- trong khoảng 2 tuần nữa, trong bối cảnh đang có thêm nhiều ổ dịch mới bùng phát tại Hoa Kỳ như ở New York, và chưa có dấu hiệu gì là dịch bệnh đã được kiềm chề.

Bác sĩ Fauci vẫn chủ trương tiếp tục chính sách cách ly để chặn sự lây lan. Từ đầu tháng Giêng năm nay, khi Tổng thống Trump vẫn cố làm giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa này, bác sĩ Fauci đã ra lệnh cho các nhà nghiên cứu sắn tay lên làm việc để tìm ra một vắcxin, và tìm cách chuẩn bị nước Mỹ để ứng phó với dịch.

Bác sĩ Fauci từ lâu đã trăn trở về một vụ bột phát dịch bệnh mới, gần đây ông nói với báo Washington Post "điều đau lòng là bây giờ dịch đã xảy ra".

Năm nay 79 tuổi, nhà khoa học mỗi đêm chỉ ngủ có vài tiếng, và vẫn năng nổ làm việc. Từng là người hùng trong cuộc chiến chống dịch HIV-AIDS, giờ đây trong mắt nhiều người, Bác sĩ Fauci được coi là ‘người hùng’ mà nước Mỹ đang cần tới trong cuộc đấu tranh cam go chống lại dịch Covid-19 đang tiếp tục làm thế giới lao đao.

Hoài Hương

Nguồn : VOA, 25/03/2020

***************

Fauci : Phát biểu của Tổng thống Trump có thể gây ‘hiểu lầm’

VOA, 25/03/2020

Chuyên gia dịch bệnh hàng đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump nói một số điều ông Trump bày tỏ trong những cuộc họp báo về virus corona "có thể đưa đến một số hiểu lầm" về dữ kiện thực tế.

Bác sĩ Anthony Fauci, người đứng đầu Viện Dị ứng và các Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia tại cuộc họp báo hàng ngày của Tòa Bạch Ốc về virus corona.

Bác sĩ Anthony Fauci, người đứng đầu Viện Dị ứng và các Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia là một gương mặt quen thuộc vì những cuộc họp báo hàng ngày của Tòa Bạch Ốc về virus corona.

Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Science, ông Fauci cho biết rằng Tổng thống Trump có lắng nghe, và rằng dù ông không bất đồng với Tổng thống về cơ bản, nhưng ông sẽ trình bày vấn đề một cách khác.

"Ông ấy nói theo cách của ông ấy. Ông ấy có lối riêng. Tuy nhiên trên những vấn đề căn bản, ông nghe những gì tôi nói", ông Fauci cho biết.

Tuy nhiên bác sĩ Fauci nói ông không làm gì khác được khi ông Trump đưa ra những tuyên bố sai lầm.

"Tôi không thể nhảy đến trước mi-crô và đẩy ông ấy ra. OK, ông nói rồi, thôi tìm cách đính chính trong lần tới", ông Fauci giải bày.

Tại một cuộc họp báo tuần trước ông Trump nói sai là cơ quan Quản trị Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã chấp thuận việc sử dụng thuốc chống sốt rét để chữa trị bệnh nhân virus corona.

Ngày 23/3, hệ thống y tế Banner tại tiểu bang Arizona miền tây nước Mỹ cho hay một người đàn ông tử vong và bà vợ bị nguy kịch sau khi đã uống một loại thuốc dùng lau chùi hồ cá và chất này cũng có trong loại thuốc mà ông Trump nhắc tới.

Bác sĩ Fauci nói ông sẽ không bao giờ gọi virus corona là "virus Trung Quốc" như ông Trump thường xuyên gọi trong những cuộc họp báo.

Bác sĩ Fauci cũng nói rằng những cuộc họp báo tại Tòa Bạch Ốc làm ông không thấy thoải mái vì tương đối có một số đông người đứng trên bục thuyết trình và nhiều nhà báo trong phòng.

"Tôi vẫn nói, có cánh nào để chúng ta họp báo trên mạng không ?’ Cho tới nay thì chưa. Tuy nhiên khi bạn làm việc với Tòa Bạch Ốc, đôi khi bạn phải nói đến ba bốn lần thì mới thay đổi được. Do đó tôi tiếp tục thúc đẩy".

Bác sĩ Fauci nói Phó Tổng thống Mike Pence, người đứng đầu lực lượng đặc nhiệm chống virus, mạnh mẽ hơn ông Trump trong việc giữ khoảng cách cho mọi người.

Ông Fauci nói hiện còn quá sớm để cố tìm ra tại sao Mỹ thiếu sự chuẩn bị cho dịch bệnh bùng phát. Tuy nhiên vào lúc này ông nói mọi người cần phải tuân theo những chỉ dẫn căn bản để ngăn ngừa dịch bệnh lây lan trong khi vẫn giữ điều ông gọi là "cân bằng tế nhị" khi cứu xét những bước quan trọng khác.

"Được này mất kia. Nếu bạn đóng cửa nền kinh tế hoàn toàn và làm gián đoạn hạ tầng cơ sở, bạn có thể gây ra những vấn đề sức khỏe, những hậu quả không ngờ, đối với những người cần có thể đến những nơi nào đó nhưng không được. Chúng ta nỗ lực hết sức có thể".

Phụ tá của Tổng thống Trump và Thượng viện thương thảo gói cứu trợ kinh tế nghìn tỷ đôla (VOA, 20/03/2020)

Các phụ tá kinh tế của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm 20/3 dự kiến có cuộc thương thảo với Thượng viện về gói giải cứu kinh tế trị giá hơn 1 nghìn tỷ đô la trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang bùng phát, theo AP.

Tổng thống Donald Trump và Lãnh đạo khối đa số tại Thượng viện Mitch McConnell

Đây là nỗ lực lớn nhất đến nay để hỗ trợ các hộ gia đình và nền kinh tế Hoa Kỳ khi đại dịch đang xảy ra khiến các cơ sở kinh doanh trên toàn quốc phải đóng cửa, làm tổn thương đất nước trước một cuộc suy thoái tiềm tàng.

Lãnh đạo khối đa số tại Thượng viện Mitch McConnell đã tiết lộ đề nghị mở của đảng Cộng hòa là sẽ gửi trực tiếp ngân phiếu trị giá 1.200 đô la cho người nộp thuế, 300 tỷ đôla cho các doanh nghiệp nhỏ để trả lương cho công nhân đang tạm nghỉ việc, và cung cấp khoản vay 208 tỷ đôla cho các hãng hàng không và các ngành công nghiệp khác, cũng theo AP.

"Chúng ta cần phải có hành động táo bạo và nhanh chóng càng sớm càng tốt", Thượng Nghị sĩ Mitch McConnell cho biết hôm 19/3, khi thông báo kế hoạch thảo luận ở Thượng viện.

Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Cố vấn Kinh tế Larry Kudlow sẽ có cuộc họp kín với các nhà lãnh đạo Thượng viện.

Cửa hàng Macy's ở Maryland đóng cửa vì Covid-19.

Trang Market Watch hôm 20/3 trích lời các quan chức kinh tế hàng đầu của chính quyền Tổng thống Trump cho biết họ hy vọng gói cứu trợ kinh tế khổng lồ để giảm ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 có thể được quốc hội Mỹ thông qua vào ngày 23/3.

Ông Larry Kudlow, giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia thuộc Nhà Trắng, nói rằng cuộc họp "rất quan trọng, mang tính xây dựng".

Khoản trợ cấp 1.200 đôla một lần sẽ được gửi cho các cá nhân có thu nhập hàng năm 75.000 đôla trở xuống, hoặc 2.400 đôla cho các cặp vợ chồng có thu nhập hàng năm 150.000 đôla trở xuống. Ngoài ra, mỗi trẻ em sẽ nhận được 500 đôla, theo AP.

Ngoài ra, dự luật McConnell sẽ cung cấp 300 tỷ đôla cho các doanh nghiệp nhỏ, dùng để trả lương cho nhân viên.

*********************

TT Trump : Thế giới ‘trả giá đắt’ vì Trung Quốc chậm thông tin về Covid-19 (VOA, 20/03/2020)

Hôm 19/3, Tổng thống Donald Trump đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch Covid-19, và một lần nữa ông sử dụng từ ‘virus Trung Quốc’, theo CNBC.

Hôm 19/3, Tổng thống Donald Trump đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch Covid-19.

"Thế giới đang phải trả giá đắt cho những gì họ [Trung Quốc] đã làm", ông Trump nói, đề cập đến tuyên bố của ông rằng các quan chức Trung Quốc đã không chia sẻ thông tin sớm hơn về sự bùng phát của Covid-19 sau khi nó được phát hiện ở Trung Quốc.

"Lẽ ra nó phải được ngăn chặn ngay tại nơi nó khởi phát ở Trung Quốc", ông Trump nói trong một cuộc họp báo ở Nhà Trắng.

Ông lập luận rằng các quan chức Mỹ sẽ có thể hành động nhanh hơn giá như ban đầu chính quyền Trung Quốc chia sẻ đầy đủ thông tin về bệnh dịch, xuất phát từ thành phố Vũ Hán, theo Fox News.

Ông Trump nói : "Mọi chuyện sẽ tốt hơn nhiều nếu chúng ta biết về điều này một vài tháng trước đó".

Yếu tố Trung Quốc trong chuyến thăm của ông Trump tới Ấn Độ

Vineet Khare, BBC, 25/02/2020

Ấn Độ chuẩn bị đón chuyến thăm chính thức đầu tiên của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tới nền dân chủ đông dân nhất thế giới vào hai ngày 24 và 25/2.

Người Mỹ gốc Ấn là một lực lượng chính trị đang lên ở Mỹ. Đây có thể là một trong những lý do để ông Trump thực hiện chuyến đi ?

Hàng chục ngàn người dự kiến ​​sẽ xếp hàng trên đường phố để chào đón ông Trump tại thành phố Ahmedabad, bang Gujarat - bang nhà của Thủ tướng đương nhiệm nước chủ nhà, ông Narendra Modi.

Ông Trump sẽ dự lễ khánh thành sân vận động cricket lớn nhất thế giới ở bang này, với sự tham gia của hơn 100 ngàn người. Sân vận động này dự kiến được đầu tư hơn 13 triệu đô la Mỹ.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Ấn Độ đang gặp nhiều khó khăn, với tỉ lệ thất nghiệp cao.

Ông Modi cũng đang đối mặt với những chỉ trích, ở cả trong và ngoài nước, về Quyết định xóa bỏ quy chế đặc biệt của khu vực Jammu và Kashmir, và đạo luật công dân gây tranh cãi mà theo đó nhanh chóng cấp quyền công dân cho người dân thuộc các cộng đồng tôn giáo thiểu số không theo đạo Hồi từ ba quốc gia láng giềng.

"Chuyến thăm này sẽ là một tin tức tốt lành cho ông ấy", Tanvi Madan, giám đốc dự án nghiên cứu về Ấn Độ tại Viện nghiên cứu chính sách Brookings ở Washington, Hoa Kỳ, nhận định. "Ông ấy sẽ xuất hiện trong tấm ảnh chụp chung với một nhà lãnh đạo quyền lực nhất thế giới, có thể nói là vậy".

Nhưng Ấn Độ vốn không được đề cập đến nhiều trong chương trình nghị sự "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump. Vậy ông Trump, người vốn được cho là không thích thú gì lắm với các chuyến công du dài ngày, muốn đạt được những gì trong chuyến công du này ?

1. Nhằm thu hút cử tri Mỹ gốc Ấn ?

Chuyến thăm Ấn Độ được nhiều người xem là một chuyến công du thú vị, đến một đất nước nơi ông Trump dự kiến ​​sẽ không phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa, nhưng lại dễ dàng cho ông để giành được một số điểm cộng về chính trị trong nước.

Một trong những mục tiêu của chuyến đi là vẽ ra trước cử tri Mỹ một hình ảnh tốt đẹp về ông Trump khi ông tìm cách tái cử. "Các hình ảnh sẽ được sử dụng trong chiến dịch tái tranh cử của ông Trump, để tạo ấn tượng rằng, vị Tổng thống này đang được hoan nghênh trên toàn thế giới", bà Madan phân tích.

"Rằng ông ấy đã làm cho nước Mỹ vĩ đại và được tôn trọng, nhất là khi một số cuộc thăm dò cho thấy rằng, trên trường quốc tế, mức độ tôn trọng đối với Hoa Kỳ đã giảm xuống".

Cử tri người Mỹ gốc Ấn có thể là nhóm được đặc biệt chú ý. Hiện có khoảng 4,5 triệu người gốc Ấn sống ở Mỹ, số lượng như vậy là tương đối nhỏ, nhưng họ lại là một lực lượng chính trị đang lên ở quốc gia này.

Cử tri người Mỹ gốc Ấn thường bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân chủ. Chẳng hạn, trong cuộc bầu cử vào năm 2016, chỉ có 16% người Mỹ gốc Ấn bỏ phiếu cho ông Trump, theo cuộc khảo sát quốc gia về những người Mỹ gốc Á.

"Người Mỹ gốc Ấn không tin vào chính sách cắt giảm thuế và thu hẹp vai trò của chính phủ. Họ ủng hộ việc thúc đẩy chi tiêu cho các phúc lợi xã hội", Karthick Ramakrishnan, Giáo sư về chính sách công tại Đại học California, Riverside, người điều hành cuộc khảo sát nói trên, cho hay.

Ông Trump đã tìm cách kiếm cảm tình của người Mỹ gốc Ấn trong cuộc bầu cử sắp tới, vào năm 2020 này. Hồi tháng 9 năm ngoái, ông đã xuất hiện cạnh ông Modi trong một sự kiện lớn ở Houston, Texas, có tên "Howdy Modi" và đưa ra tuyên bố : "Quý vị chưa bao giờ có một người bạn tốt nào làm Tổng thống tốt hơn Tổng thống Donald Trump".

Theo ông Ramakrishnan, những nỗ lực của ông Trump trong việc tiến đến gần Ấn Độ có thể giúp làm tăng số lượng ủng hộ ông trong những nhóm cử tri hãy còn lưỡng lự.

"Tôi nghĩ rằng, sự ủng hộ sẽ có thể tăng lên trong ngắn hạn, nhưng có lẽ không đến mức như nhiều đảng viên Cộng hòa hy vọng", ông nhận định.

2. Thảo thuận mậu dịch

Một thỏa thuận thương mại với Ấn Độ sau nhiều tháng đàm phán dự kiến ​​sẽ là tâm điểm trong chuyến thăm lần này của ông Trump và đây sẽ là một chiến thắng chính trị lớn với ông nếu thỏa thuận này thành hiện thực.

Thương mại song phương Mỹ-Ấn Độ hiện dừng ở con số 160 tỷ Mỹ kim. Nhưng hy vọng về một thỏa thuận như vậy đã giảm trong nhiều tuần qua, khi Mỹ bày tỏ quan ngại về các vấn đề như tăng thuế, kiểm soát giá cả và chênh lệch trong thương mại điện tử. Nhập cư lao động lành nghề và chế độ thị thực cũng là những vấn đề được quan tâm khác.

Ấn Độ muốn Mỹ khôi phục lại hệ thống Ưu đãi Thuế quan Phổ cập (GSP), vốn hỗ trợ các nước đang phát triển thông qua việc tạo thuận lợi cho các nước này xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ. Năm 2019, ông Trump đã chấm dứt các ưu đãi kiểu này với Ấn Độ.

"Ngay cả một thỏa thuận thương mại với quy mô hạn chế cũng sẽ là một tín hiệu quan trọng với ngành công nghiệp ở cả hai quốc gia, rằng Hoa Kỳ và Ấn Độ nghiêm túc trong mục tiêu thúc đẩy thương mại song phương và họ có thể vượt qua các vấn đề [khác biệt]", Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Ấn Độ (USIBC), bà Nisha Biswal nói.

Tuy nhiên, bà cũng nói thêm rằng : "Từ những gì tôi đã nghe được từ cả hai chính phủ, tôi không mấy lạc quan".

3. Yếu tố Trung Quốc

Trung Quốc đã trở thành một phần trung tâm tạo nên 'thương hiệu chính trị' của ông Donald Trump. Và nhiều quan ngại của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc như với Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, cách Trung Quốc hành xử ở Biển Đông và sự không đáng tin cậy của các đối tác Trung Quốc cũng được Ấn Độ chia sẻ.

"Tôi không nghĩ chuyến thăm này có thể diễn ra nếu giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ không có sự tương đồng chiến lược về Trung Quốc, nhất là những quan ngại của họ trước các hành động và ý định của Trung Quốc trong khu vực", bà Madan bình luận.

Một cuộc khủng hoảng trong quan hệ giữa Trung Quốc - Hoa Kỳ hẳn sẽ tác động xấu đến nền kinh tế Ấn Độ, nhưng mối quan hệ quá gần gũi giữa hai gã khổng lồ này cũng có thể làm Ấn Độ bị cho ra rìa trong cuộc chơi.

Ngược lại, phía Mỹ đặt câu hỏi, liệu mục tiêu tự chủ chiến lược của Ấn Độ có thành một trở ngại cho mối quan hệ đối tác chiến lược thực sự với Hoa Kỳ.

Các câu hỏi cũng xoay quanh việc, liệu Ấn Độ có thể trở thành một đối trọng với Trung Quốc ở Châu Á, hay sẽ bị hút sâu hơn vào các vấn đề chính trị trong nước và tiểu khu vực. Và với sự thù nghịch gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, ông Trump cũng có thể tìm thấy một người bạn ở ông Modi, người được coi là sẵn lòng chỉ trích Trung Quốc.

4. Thỏa thuận quốc phòng

Truyền thông loan tin cho thấy, các thỏa thuận quốc phòng trị giá hàng tỷ đô la sẽ được ký kết trong chuyến thăm Ấn Độ của ông Trump.

Điều này có thể gồm việc bán máy bay trực thăng cho hải quân. Trước chuyến đi, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chấp thuận việc bán Hệ thống Vũ khí Phòng không tích hợp với trị giá 1,8 tỷ đô la.

Khi Ấn Độ cố gắng đa dạng hóa các đối tác bán vũ khí cho mình, nước này nhận ra rằng, Mỹ vẫn chưa phải là đối tác cung cấp vũ khí lớn như Nga và Pháp, một nhà phân tích cho biết

"Ấn Độ và Mỹ đã trở nên rất gần gũi với nhau do những lý do chiến lược. Ngay trong những năm ông Trump cầm quyền, đã diễn ra nhiều đối thoại quốc phòng và ngoại giao", bà Madan nói.

Còn với ông Trump, bất kỳ cơ hội nào, dù nhỏ, để bán các sản phẩm của Mỹ cũng là dịp để ông khẳng định với những người ủng hộ rằng, ông đang thúc đẩy việc làm và các sản phẩm 'Made in America'.

5. Quan hệ Trump-Modi

Ông Trump được nhiều người coi là nhà lãnh đạo "biết thương thảo", người luôn coi trọng các mối quan hệ cá nhân hơn so với địa chính trị. Bản thân ông tin rằng, khả năng tiếp cận với các nhà lãnh đạo nước ngoài đã giúp ông có được khả năng như vậy.

Và chuyến thăm lần này sẽ là cuộc gặp thứ năm giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Modi trong vòng có 8 tháng.

Họ gọi nhau là 'bạn'. Hình ảnh họ ôm nhau xuất hiện trên truyền thông. "Tuy chúng ta chưa được Ấn Độ đối xử tốt nhưng tôi lại rất thích Thủ tướng Modi", ông Trump nói với các phóng viên vài ngày ngay trước chuyến đi.

Đối với ông Trump - và cả ông Modi nữa - thể hiện tính cách thân thiện và nồng nhiệt ở một mức độ nào đó có thể giúp họ giải quyết những khác biệt khi các cuộc đàm phán gặp khó khăn.

Cuối cùng, đó có thể không phải là một chuyến đi được thực hiện với một mục tiêu rõ ràng, ông Joshua White thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế Johns Hopkins nói.

Đối với ông White, nhiều khả năng tính cách bốc đồng đã khiến ông Trump quyết định thực hiện chuyến đi, để bắt tay và tạo dáng chụp ảnh, còn "bộ máy quan liêu sẽ tìm xem những gì có thể đạt được trong chính sách"

Vineet Khare

Nguồn : BBC tiếng Việt, 25/02/2020

**********************

Mỹ - Ấn Độ tăng cường hợp tác để kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc

Thu Hằng, RFI, 25/02/2020

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi "đáp lễ" tổng thống Mỹ Donald Trump bằng buổi lễ đón tiếp long trọng, hoành tráng tại thành phố quê hương Ahmedabad với chi phí lên đến 14,5 triệu euro chỉ cho ba tiếng xuất hiện của ông Trump. Đối với chủ nhân Nhà Trắng, chuyến công du hai ngày là cơ hội để Mỹ xích lại gần hơn với một đồng minh chiến lược tại Châu Á nhằm làm đối trọng với Trung Quốc.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (áo mầu sáng) đón tiếp tổng thống Mỹ Donald Trump tại sân bay Sardar Vallabhbhai Patel, ở Ahmedabad, ngày 24/02/2020 MANDEL NGAN / AFP

Cả thủ tướng Modi và tổng thống Trump đều nổi tiếng theo khuynh hướng bảo hộ, nhưng biết cách duy trì "mối quan hệ thân thiết" riêng. Ông Modi thực hiện chính sách "Make in India" (Sản xuất tại Ấn Độ), trong khi ngay từ khi tranh cử tổng thống, ông Donald Trump đã quảng bá cho "America First" (Nước Mỹ trên hết). Tuy nhiên, dường như hai nhà lãnh đạo sẵn sàng tạm gác một số bất đồng để tăng cường hợp tác kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc, thông qua hợp tác an ninh và thương mại.

Thực vậy, theo nhận định với RFI của nhà nghiên cứu Aparna Pande, thuộc Viện Hudson tại Washington, "Với Ấn Độ, Hoa Kỳ sẽ có một đồng minh lớn với quân đội hùng hậu và nền kinh tế tiềm tàng". Ấn Độ "là nước có cùng quy mô dân số, lại nằm sát biên giới với Trung Quốc, có quân đội thực sự và luôn coi Trung Quốc là một đối thủ, từng bại trận trước Trung Quốc, và điều đó khiến lực lượng sĩ quan Ấn Độ luôn đề phòng và coi Trung Quốc như một mối đe dọa cho chính lãnh thổ của họ".

Để tăng cường sức mạnh quân sự, Ấn Độ không ngừng mua vũ khí, đặc biệt là hợp đồng khoảng 5 tỉ đô la với Nga. Và dường như để tái cân bằng, Ấn Độ cũng hứa mua 2,6 tỉ đô la trang thiết bị quân sự của Mỹ, trong đó có 24 máy bay trực thăng của nhà sản xuất Lockheed Martin. Ngoài ra, Mỹ cũng có thể bán cho Ấn Độ hệ thống radar, hệ thống tên lửa phòng không, cũng như nhiều loại vũ khí khác với trị giá lên đến khoảng 1,8 tỉ đô la. Washington tìm cách trở thành một trong những nhà cung cấp vũ khí chính của New Delhi.

Chính tổng thống Donald Trump từ năm 2017 là người thúc đẩy chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương "rộng mở và tự do, dựa trên luật pháp quốc tế" nhằm bổ sung cho chính sách của Hoa Kỳ ở Châu Á, đặc biệt là nhằm khống chế các mối đe dọa từ Trung Quốc, trong đó có các hoạt động quân sự hóa của Bắc Kinh ở Biển Đông. Để khẳng định là một nhân tố không thể thiếu trong khu vực, New Delhi cũng thông báo chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương riêng vào tháng 01/2020, trong đó Ấn Độ trở thành trung tâm.

Đối với Washington, Ấn Độ không chỉ là một đối tác ngoại giao và quân sự, mà còn là một trong những thị trường lớn trên thế giới. Chinh phục được thị trường Ấn Độ còn là cơ hội cho Mỹ tránh quá phụ thuộc vào Trung Quốc, thậm chí vượt qua Trung Quốc để trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Ấn Độ.

Tuy nhiên, giống như tổng thống Trump, thủ tướng Modi thực hiện chính sách bảo hộ. Vì lý do tăng trưởng giảm, tại thượng đỉnh ASEAN vào tháng 11/2019 ở Thái Lan, Ấn Độ thông báo rời thỏa thuận thương mại RCEP do lo ngại hàng hóa Trung Quốc tràn vào thị trường nước này.

Cũng vì bảo hộ sản xuất trong nước, chính phủ Ấn Độ tăng thuế một số mặt hàng Mỹ trong các lĩnh vực như nông nghiệp, thiết bị y tế, thương mại điện tử… khiến quan hệ song phương trở nên căng thẳng hơn từ năm 2019. Dù quy mô không lớn như cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhưng chính quyền New Delhi và Washington vẫn chưa giải quyết được những bất đồng trước chuyến công du của tổng thống Trump, cho dù chủ nhân Nhà Trắng trấn an rằng ông "không vội".

AFP cho biết, tại New Delhi, ông tỏ ra "lạc quan" "sẽ ký được nhiều hợp đồng thương mại rất quan trọng, trong số những hợp đồng quan trọng nhất chưa từng được ký kết" nhằm giảm bớt rào cản thuế quan liên quan đến đầu tư giữa Hoa Kỳ và Ấn Độ. Có lẽ hai nguyên thủ sẽ có một số nhân nhượng để tăng cường hợp tác song phương và hình thành một liên minh chặt chẽ hơn để đối phó với sức mạnh và ảnh hưởng của đối thủ chung là Trung Quốc.

Thu Hằng

**********************

Ấn Độ hứa mua 3 tỉ đô la thiết bị quân sự của Mỹ

Thu Hằng, RFI, 25/02/2020

Ngày 25/02/2020, tổng thống Mỹ Donald Trump và phu nhân Melania Trump đến Raj Ghat, khu tưởng niệm Mahatma Gandhi, cha đẻ của nước Cộng Hòa Ấn Độ. Ngày làm việc thứ hai và cũng là ngày cuối của chuyến thăm của nguyên thủ Mỹ được hai bên dành để bàn về thương mại, hợp tác an ninh.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại New Delhi ngày 25/02/2020. Reuters/Al Drago

Trong cuộc họp báo ngày 24/02 tại thủ đô New Delhi, với thủ tướng Ấn Độ, tổng thống Mỹ cho biết chưa có thỏa thuận nào được ký, nhưng hai bên tiếp tục đàm phán và New Delhi sẽ mua 3 tỉ đô la trang thiết bị quốc phòng của Hoa Kỳ. Ông Donald Trump cũng nhắc đến tầm quan trọng về mức độ an toàn của mạng 5G đang được New Delhi lên kế hoạch triển khai. Phát biểu của tổng thống Mỹ có thể được hiểu như lời cảnh báo về nhà cung cấp thiết bị Hoa Vi của Trung Quốc.

Theo AFP, quan hệ giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ trở nên căng thẳng hơn do cả hai bên lần lượt tăng thuế đối với nhiều loại mặt hàng và dịch vụ, dù quy mô không lớn bằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Từ vài tháng gần đây, Ấn Độ đã tăng thuế một số mặt hàng nhập từ Mỹ như hạnh nhân, táo, thép, hóa chất…

Năm 2018, trao đổi thương mại giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ đạt gần 145 tỉ đô la, trong đó Mỹ nhập siêu 25 tỉ đô la và điều này khiến tổng thống Donald Trump bất bình. Chủ nhân Nhà Trắng cũng cho rằng doanh nghiệp Mỹ không được tạo đủ cơ hội để thâm nhập thị trường khoảng 1,3 tỉ dân, nổi tiếng được bảo hộ.

Tọa kháng chống luật công dân mới biến thành bạo lực

Cũng trong tối 24/02, một vụ xô xát lớn đã xảy ra ở phía bắc thủ đô, chỉ cách khách sạn nơi tổng thống Mỹ nghỉ vài kilomet, khiến 7 người chết, trong đó có một cảnh sát và hàng chục người bị thương.

Theo thông tín viên RFI Sébastien Farci, vụ xô xát xảy ra trong một khu phố nơi phần lớn người dân theo đạo Hồi. Họ tổ chức tọa kháng để phản đối luật công dân mới của Ấn Độ. Trong khi đó, nhiều nhóm theo Ấn Độ giáo, dường như được cảnh sát nương tay, đã đến quấy phá và đốt nhiều cửa hiệu của người Hồi giáo. Đến sáng 25/02, lực lượng giữ an ninh đã được điều đến để kiểm soát tình hình.

Thu Hằng

*******************

Tổng thống Mỹ Donald Trump đi Ấn Độ nhằm tăng cường hợp tác quân sự song phương

Thụy My, RFI, 24/02/2020

Ngày 24/02/2020, tổng thống Mỹ Donald Trump khởi đầu chuyến thăm Ấn Độ lần đầu tiên trong nhiệm kỳ, kéo dài hai ngày. Ông Trump và phu nhân Melania được tưng bừng đón tiếp tại Ahmedabad, quê nhà của thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi với cuộc mít-tinh trên 100.000 người, và hàng ngàn người đón chào trong suốt lộ trình.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đón tổng thống Mỹ Donald Trump tại sân vận động Sardar Patel Gujarat, thành phố Ahmedabad, ngày 24/02/2020. Reuters/Francis Mascarenhas

Sự kiện mang tên "Namaste Trump" (Xin chào ông Trump) nhằm đáp lễ cuộc mít-tinh lớn "Howdy Modi" tổ chức tại Houston, Texas nhân dịp thủ tướng Ấn đến Hoa Kỳ tháng Chín năm 2019.

Từ New Delhi, thông tín viên Sébastien Farcis gởi về bài tường trình :

"Thành phố Ahmedabad đón tiếp tổng thống Mỹ như một hoàng đế : một loạt 28 tấm biển khổng lồ được triển khai trên nhiều kilomet dọc theo lộ trình của ông Donald Trump, trước khi 3.000 nghệ sĩ biểu diễn tại một sân vận động 110.000 người.

Thủ tướng Narendra Modi áp dụng chính sách ngoại giao nặng phần trình diễn mà ông đã nhiều lần dùng đến khi công du phương Tây, với mục đích kích thích tinh thần dân tộc của cử tri. Việc đón tiếp này còn nhằm hâm nóng quan hệ kinh tế giữa hai nước : Washington chỉ trích nhiều hàng rào thuế quan của Ấn Độ, và Mỹ đánh thuế vào nhôm thép nhập khẩu từ Ấn.

Ngược lại, hợp tác quân sự giữa hai bên tăng tiến : Hoa Kỳ trở thành nhà cung cấp vũ khí thứ nhì của Ấn Độ, và ngày mai (25/02) ông Donald Trump tại New Delhi sẽ ký hợp đồng bán 24 chiếc trực thăng tác chiến trị giá hơn 2 tỉ euro. Rõ ràng Ấn Độ là một đồng minh chiến lược của Mỹ, vốn đang tìm cách ngăn chận ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Châu Á".

AFP cho biết thêm, dọc theo lộ trình ở Ahmedabad, có những màn biểu diễn nghệ thuật truyền thống ; bò, khỉ và chó hoang đều bị quét sạch trên các con đường trước khi ông Trump đến. Còn chính quyền thành phố Agra, nơi có ngôi đền Taj Mahal nổi tiếng, nơi Donald Trump đi thăm vào buổi chiều, đã cho đổ một lượng nước lớn xuống sông Yamuna chảy quanh đền này để làm bớt mùi khó chịu, do dòng sông bị ô nhiễm nặng.

Thụy My

"Chỉ trong ba năm ngắn ngủi", Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố trong Thông điệp Liên bang năm nay, "chúng tôi đã phá vỡ tâm lý suy tàn và bác bỏ số phận cam chịu một vận mệnh nhỏ bé hơn của nước Mỹ". Lời tuyên bố vô căn cứ này – mang tính tuyên truyền nhiều hơn thực tế – làm gợi nhớ tới lời tuyên bố của Joseph Stalin năm 1935 rằng "Thưa các đồng chí, cuộc sống đã được cải thiện, cuộc sống trở nên vui tươi hơn !".

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại Hạ Viện Mỹ ngày 04/02/2020 nhân dịp tuyên bố trong Thông điệp Liên bang 2020 - Ảnh minh họa

Khi Stalin ca ngợi sự "cải thiện mạnh mẽ phúc lợi vật chất của người lao động" mà chế độ Xô Viết mang lại, số liệu thống kê sản xuất lại cho thấy sự đình trệ; nạn đói đã tàn phá dân số, đặc biệt là ở Ukraine; và cuộc Đại Thanh trừng – một chiến dịch đàn áp chính trị tàn bạo – sắp sửa diễn ra. Tương tự như vậy, khi Trump ca ngợi chính quyền của mình vì đã khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ, các đồng minh và bạn bè của Mỹ đang tìm cách giảm phụ thuộc vào Mỹ, nước giờ trở thành mối đe dọa đối với sự ổn định toàn cầu và một trò cười cho quốc tế.

Những tuyên bố của ông Trump về nền kinh tế cũng gây hiểu lầm tương tự. Đúng là tăng trưởng GDP vẫn tương đối mạnh, và giá cổ phiếu đã đạt mức cao kỷ lục. Nhưng, như Thống đốc bang Michigan Gretchen Whitmer đã chỉ ra sau Thông điệp Liên bang, hàng triệu người vẫn đang phải vật lộn để có đủ tiền vào cuối tháng sau khi chi trả chi phí đi lại, trở nợ vay thời sinh viên, hoặc chi tiền mua thuốc. Sự "bùng nổ thu nhập của lao động cổ cồn xanh" mà Trump tung hô đã không đến được với một lượng lớn người lao động bình thường.

Tôi không muốn nói rằng Trump là một Stalin mới, càng không có ý đánh đồng Mỹ ngày nay với Liên Xô những năm 1930. Nhưng tôi biết đó là tuyên truyền khi nghe thấy điều đó, và những từ Trump dùng không kém gì những lời tuyên truyền trên báo chí thực thụ. Tôi cũng biết tuyên truyền tốt sẽ có hiệu quả như thế nào trong việc tạo không gian cho hành vi độc tài – và ngay cả nền dân chủ mạnh mẽ nhất cũng có thể dễ bị tổn thương tới mức nào trước chế độ toàn trị.

Tất nhiên, tuyên truyền không chỉ bao gồm lời nói. Các nhà cai trị độc đoán sử dụng các công cụ khác nữa để tạo nên ánh hào quang của sự vĩ đại. Kiến trúc là một trong những công cụ như vậy. Từ các pharaoh Ai Cập đến các hoàng đế La Mã hay các nhà độc tài đương thời như Kim Jong-un của Triều Tiên, tất cả các nhà lãnh đạo độc đoán thường sử dụng (hoặc lạm dụng) kiến ​​trúc để thao túng nhận thức của công chúng, bằng cách tạo ra những không gian công cộng hùng vĩ phản ánh hình ảnh lộng lẫy của họ.

Olympia kiệt tác điện ảnh gây tranh cãi năm 1938 của Leni Riefenstahl dựa trên Thế vận hội Mùa hè Berlin năm 1936, được quay theo cách nhằm nhấn mạnh không khí mạnh mẽ gây choáng ngợp của sân vận động – và nói rộng ra là của chế độ Đức Quốc xã. Trước đó là việc chỉnh trang Berlin bởi Albert Speer đầu những năm 1930, qua đó chuyển hóa tham vọng toàn trị của chế độ thành những kiến ​​trúc tân cổ điển hùng vĩ, choáng ngợp.

Stalin sao chép mô hình đế quốc của Hitler với phong cách kiến ​​trúc cổ điển của riêng mình: nhà cao tầng với mái vòm, tháp và các kiểu trang trí khác nhằm biểu thị quyền lực. Stalin cũng lấy cảm hứng từ Tòa Thị chính Manhattan của thành phố New York, công trình biểu thị cho sự hùng vĩ của New York vào những năm 1910.

Giờ đây, chính quyền Trump đang lưu hành một dự thảo sắc lệnh hành pháp có tên "Làm cho các tòa nhà liên bang đẹp trở lại", yêu cầu các kiến ​​trúc sư tuân thủ các thiết kế kiến trúc "cổ điển", lấy cảm hứng từ truyền thống Hy Lạp và La Mã. Sắc lệnh này nhấn mạnh giá trị biểu tượng của các tòa nhà, và rõ ràng đối nghịch với Nguyên tắc Hướng dẫn về Kiến trúc Liên bang năm 1962 – được Tổng thống John F. Kennedy ủng hộ – kêu gọi các thiết kế kiến trúc phải phù hợp với công việc quản trị chính quyền.

Có lẽ điều này không gây ngạc nhiên. Rất lâu trước khi trở thành tổng thống, Trump đã sử dụng kiến ​​trúc để khẳng định quyền lực và đặc quyền của mình. Chẳng hạn, các công trình mạ vàng lòe loẹt đặc trưng cho nhiều tòa nhà của ông có nhiều điểm tương đồng với cách bài trí xa hoa được lựa chọn bởi những nhà lãnh đạo chuyên quyền hiện tại như Tập Cận Bình của Trung Quốc, Vladimir Putin của Nga hay Recep Tayyip Erdoğan của Thổ Nhĩ Kỳ.

Những nhà lãnh đạo này cũng đã tham gia vào một hình thức cổ điển khác của quyền lực độc đoán: diễu hành quân sự, vốn là một phương pháp đã được kiểm nghiệm dành cho các lãnh đạo độc đoán muốn gây ấn tượng với người ủng hộ cũng như đối thủ. Vào năm 2017, Trump không thể kiềm chế được sự phấn khích của mình tại một cuộc duyệt binh kỷ niệm Ngày Phá ngục Bastille ở Paris – dù đó là một buổi lễ kỷ niệm chứ không phải là một dịp khoa trương cơ bắp – được tổ chức bên cạnh Khải Hoàn Môn (tình cờ công trình này là một trong những nguồn cảm hứng để Speer xây dựng các công trình cho Đức Quốc xã). Hai năm sau, Trump đã tổ chức một cuộc duyệt binh đắt đỏ đến chóng mặt của riêng mình.

Sẽ có người muốn coi những sự kiện như vậy chỉ là việc nhỏ. Nhưng chúng trực tiếp tạo điều kiện cho các hành vi nguy hiểm hoặc liều lĩnh, bao gồm cả việc bác bỏ các biện pháp kiểm soát quyền lực hành pháp – điều rất quan trọng đối với một nền dân chủ hữu hiệu.

Việc Trump không có khả năng chấp nhận những lời chỉ trích cũng đặc biệt gây quan ngại. Stalin đã truy tố những người mà ông ta coi là "kẻ thù của nhân dân", giam cầm hoặc sát hại hàng ngàn người vì tội không trung thành với ông ta. Tất nhiên, Trump không thể thực hiện một mức độ đàn áp như vậy, nhưng ông ta cũng sử dụng những những luận điệu tương tự, gọi những người chỉ trích mình trên truyền thông là "kẻ thù của nhân dân".

Hơn nữa, ngay sau khi được Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát tha bổng trong một phiên tòa luận tội giả tạo, nơi không có nhân chứng nào được triệu tập, Trump đã sa thải những người đã ra làm chứng tại Hạ viện về những nỗ lực của Trump nhằm ép Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky điều tra một đối thủ chính trị của mình. Đó là một ví dụ điển hình về sự trả thù mà các chế độ độc tài thường thực hiện.

Thật vậy, khi một nhân chứng trong quá trình luận tội là Trung tá Alexander S. Vindman bị sa thải, các nhân viên an ninh đã áp giải cả người anh trai song sinh của ông, Trung tá Yevgeny Vindman, một luật sư nhân viên của Hội đồng An ninh Quốc gia, cùng ra khỏi Nhà Trắng. Đó hoàn toàn là một sự trả thù nhỏ mọn. Nếu ở Liên Xô vào những năm 1930, Yevgeny sẽ được dán nhãn là ChSVR (Thành viên kẻ thù của gia đình nhân dân) và bị kết án 5 năm tại một trại lao động khổ sai ở Siberia.

Đây là cách chế độ độc tài bắt đầu. Khi Mỹ chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo vào tháng 11, trách nhiệm của mọi công dân là phải kiểm soát một cách lý trí các tham vọng độc tài của Trump, điều sẽ được củng cố nếu Trump tái đắc cử. Sẽ không an toàn nếu giả định rằng Trump sẽ không dám đi quá xa, hoặc ông ta quá "tầm thường" – như cách Leon Trotsky gọi Stalin (một đánh giá mà nhiều đảng viên Bolshevik đồng ý) – nên không thể biến đổi nước Mỹ.

Vladimir Lenin, bản thân là một người Bolshevik tàn bạo, đã viết vào năm 1922 rằng, "Stalin tập trung quyền lực to lớn vào tay mình, thứ mà anh ta không thể sử dụng một cách có trách nhiệm" bởi những tính cách như thô lỗ, thiếu khoan dung và thất thường. Trump cũng sở hữu tất cả những tính cách như vậy. Càng nhiều quyền lực tập trung vào tay Trump thì viễn cảnh dài hạn của nền dân chủ Mỹ càng trở nên mờ nhạt. Việc Trump tái đắc cử có thể đồng nghĩa với việc ngọn đèn dân chủ đó sẽ tắt.

Nina L. Khrushcheva

Nguyên tác : "Comrade Trump", Project Syndicate, 13/02/2020.

Phan Nguyên biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 20/02/2020

Nina L. Khrushcheva (cháu của nguyên Tổng bí thư cộng sản Liên Xô Nikita Khrushchev) là giáo sư ngành Quan hệ Quốc tế tại Đại học The New School, New York, và nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Chính sách Thế giới.

Mỹ chi 1,5 tỷ đô la để chặn ảnh hưởng của Trung Quốc ở Ấn Độ-Thái Bình Dương (RFI, 12/02/2020)

Chính phủ Mỹ quyết định dành riêng khoản ngân sách 1,5 tỉ đô la trong năm 2021 để khống chế ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương. Đây là một trong những điểm chính trong bản "Ngân sách vì Tương lai Hoa Kỳ" (A budget for America’s Future) được Nhà Trắng công bố ngày 10/02/2020.

Các tàu sân bay lớp Nimitz USS John C. Stennis (CVN 74) và USS Ronald Reagan (CVN 76) thực hiện chiến thuật tấn công kết hợp nhóm tàu sân bay kép trong vùng biển Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương thuộc khu vực hoạt động của Hạm đội 7 Hoa Kỳ. Ảnh hải quân Mỹ

Khoản tiền 1,5 tỉ đô la được giao cho Bộ Ngoại giao Mỹ. Trong khuôn khổ "các chương trình quốc tế" (intenational programs), đứng đầu mục "những ưu tiên cạnh tranh quyền lực" của chính phủ Mỹ là "đảm bảo cho khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương luôn tự do, mở, độc lập và ngăn chặn tuyên truyền của Trung Quốc".

Washington luôn nhấn mạnh đến việc bảo vệ lợi ích về kinh tế và an ninh của mình trong dài hạn tại khu vực chiến lược, nơi có gần một nửa dân số thế giới sinh sống và có nhiều nền kinh tế phát triển nhất thế giới.

Nhà Trắng khẳng định "ngân sách 1,5 tỉ đô la dành cho khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương thể hiện rõ cam kết của chính quyền trong việc đảm bảo khu vực luôn tự do, mở và độc lập trước ảnh hưởng thâm hiểm của Trung Quốc".

Vẫn theo bản Ngân sách 2021 của Mỹ, khoản tiền trên được tài trợ cho các chương trình thúc đẩy dân chủ, tăng cường hợp tác an ninh, cải thiện quản trị kinh tế và tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế của lĩnh vực tư nhân. Trong đó, có 30 triệu đô la được đưa vào ngân sách của Trung tâm Cam kết Toàn cầu (Global Engagement Center, GEC) chuyên chống lại truyên truyền và thông tin sai lệch xuất phát từ Trung Quốc.

Trong ngân sách 2021 dành cho Bộ Ngoại giao, chính phủ Mỹ chỉ chi 0,7 tỉ đô la để hỗ trợ các nước Châu Âu, Trung Á chống lại ảnh hưởng của Nga.

Thu Hằng

*********************

Tổng thống Trump đề xuất ngân sách 4,8 nghìn tỷ USD cho năm 2021 (VOA, 11/02/2020)

Nhiều khả năng ngân sách đề xuất 4,8 nghìn tỷ đô la cho năm tài chính 2021 của Tổng thống Donald Trump sẽ nhận được sự lạnh nhạt từ các nhà lập pháp Mỹ vào ngày 10/2, trong đó có các đề xuất cắt giảm chi tiêu cho các chương trình viện trợ nước ngoài và mạng lưới an toàn xã hội.

Nhiều khả năng ngân sách đề xuất cho năm tài chính 2021 của Tổng thống Trump sẽ nhận được sự lạnh nhạt từ các nhà lập pháp Mỹ.

Theo Reuters, Nhà Trắng dự định công bố kế hoạch chi tiêu ngân sách cho năm tài chính, bắt đầu từ ngày 1/10. nhưng các quan chức chính quyền đã xác nhận các số liệu quan trọng trong tài liệu vào cuối tuần qua.

Dự kiến, Đảng Dân chủ sẽ phản đối việc cắt giảm chi tiêu mạnh cho các chương trình trong nước, trong khi một số đảng viên Cộng hòa có thể lo ngại về nợ và thâm hụt.

Ngân sách đề xuất sẽ cắt giảm 21% viện trợ nước ngoài xuống còn 44,1 tỷ đô la, giảm xuống từ 55,7 tỷ đô la trong năm tài khóa 2020. Việc cắt giảm sẽ tiết kiệm chi tiêu trong các chương trình mạng lưới an toàn, bao gồm 130 tỷ đô la Medicare thông qua cải cách giá thuốc, 292 tỷ đô la cho tem phiếu thực phẩm và các chương trình Medicaid bằng cách đưa ra yêu cầu công việc mới cho những người thụ hưởng, và 70 tỷ đô la thông qua việc kiểm soát việc hội đủ điều kiện nhận trợ cấp khuyết tật của liên bang.

Một giới chức chính quyền cho biết Nhà Trắng đang đưa ra các đề xuất cắt giảm đáng kể, mặc dù có thể Quốc hội sẽ phân bổ nhiều tiền cho việc chi tiêu hơn là ý ông Trump muốn.

Với dự báo tăng trưởng kinh tế mạnh, ngân sách đưa ra dự đoán khoảng 3,7 nghìn tỷ đô la thu nhập cho chính phủ trong năm tài chính 2021.

Năm ngoái, ông Trump đã ký một thỏa thuận ngân sách kéo dài hai năm với Quốc hội, tăng chi tiêu liên bang cho quốc phòng và một số chương trình trong nước khác, tăng thêm cho khoản nợ chính phủ. Phía lập pháp đã thông qua 2,75 nghìn tỷ đô la cho các khoản chi tiêu quốc phòng và phi quốc phòng mới cho đến ngày 30 tháng 9 năm 2021.

Ngân sách ông Trump đề xuất phần lớn là một tài liệu về chính trị.

Nó bao gồm chi tiêu cho các khoản ưu tiên của ông Trump khi ông tìm cách để tái đắc cử vào cuối năm nay, bao gồm 2 tỷ đô la để tài trợ xây dựng thêm trên bức tường biên giới với Mexico, một dự án đặc biệt đối với sự nghiệp chính trị của ông, và tài trợ cho dự luật cơ sở về hạ tầng mà được xem là khó có thể được lưỡng đảng thông qua trong Quốc hội.

Chi tiêu quân sự sẽ tăng 0,3% lên 740,5 tỷ USD.

Ngân sách dự báo sẽ giảm 4,6 nghìn tỷ đô la thâm hụt trong 10 năm và giả định tăng trưởng kinh tế với tốc độ hàng năm khoảng 3% trong những năm tới, Reuters dẫn lời các quan chức cho biết.

Ông Trump được ghi nhận đã góp phần tăng sức mạnh cho nền kinh tế Hoa Kỳ, một phần nhờ vào việc cắt giảm thuế mà ông ủng hộ và Quốc hội đã thông qua trước đó trong nhiệm kỳ của ông. Ngân sách tài trợ cho việc gia hạn những khoản cắt giảm trong thời gian 10 năm với 1,4 nghìn tỷ đô la.

Nhà Trắng đề xuất cắt giảm chi tiêu 4,4 nghìn tỷ đô la trong 10 năm và giảm thâm hụt 4,6 nghìn tỷ đô la trong khoảng thời gian đó.

****************

Tổng thống Trump đề xuất tăng quỹ cho võ khí hạt nhân (VOA, 11/02/2020)

Đề nghị của Tổng thống Mỹ Donald Trump về 740,5 tỷ đô la ngân sách quốc phòng gửi sang cho Quốc hội hôm 10/2 có đề xuất tăng ngân quỹ cho võ khí hạt nhân và đẩy mạnh chi tiêu cho phát triển và nghiên cứu để chuẩn bị cho chiến tranh trong tương lai.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Đề xuất chi tiêu quốc phòng này bao gồm ngân sách lớn nhất về phát triển và nghiên cứu cho Ngũ Giác Đài, một giới chức cao cấp cho biết, trong lúc quân đội Mỹ nhắm xây dựng các khả năng kế tiếp để đối phó với sức mạnh ngày càng tăng từ Nga và Trung Quốc.

Trong các ưu tiên ở Ngũ Giác Đài, đề nghị ngân quỹ cho hiện đại hóa võ khí hạt nhân tăng 18% so với năm ngoái, nghĩa là tăng thêm 29 tỷ đô la, một nguồn tin quốc phòng cho Reuters biết.

Ngân sách đề nghị cho Bộ Quốc phòng cũng bao gồm 69 tỷ đô la tài trợ cho các cuộc chiến đang tiếp diễn và các nhu cầu khác của Ngũ Giác Đài.

Đề nghị của Tổng thống Trump cũng kêu gọi tăng thêm 79 chiếc F-35, hơn số yêu cầu hồi năm ngoái 1 chiếc.

Theo Reuters

Thông điệp Liên bang của tổng thống Trump thành diễn văn tái tranh cử (RFI, 05/02/2020)

Ngày 04/02/2020, trước Quốc Hội lưỡng viện Mỹ, ông Donald Trump đã đọc Thông điệp Liên bang lần thứ ba, và có thể là lần cuối cùng trong nhiệm kỳ tổng thống.

Phó tổng thống Mike Pence (trái) vỗ tay hoan nghênh, chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi (phải) xé bản sao diễn văn tổng thống, sau khi Donald Trump kết thúc đọc thông điệp, Washington DC, Mỹ, ngày 04/02/2020 MANDEL NGAN / AFP

Chín tháng trước kỳ bầu cử tổng thống, chủ nhân Nhà Trắng đã không bỏ lỡ cơ hội để biến Thông điệp liên bang hàng năm thành bài diễn văn vận động tái tranh cử, đặc biệt trong bối cảnh ông có thể được xử trắng án ở Thượng Viện trong ngày 05/02.

Thông tín viên RFI Eric de Salves tường trình từ San Francisco :

"Ông Donald Trump bước vào Quốc Hội trong tiếng vỗ tay và reo hò nhưng chỉ từ phía đảng Cộng hòa. Còn bên phía các nghị sĩ Dân chủ, những người đã cáo buộc ông vào tháng 12 vừa qua, cũng ngay trong phòng họp này, là vẻ mặt chán nản. Đối với một bài diễn văn đoàn kết, thì bầu không khí mất đoàn kết hiện lên một cách ấn tượng.

Trên khán đài, ông Donald Trump từ chối bắt tay bà Nancy Pelosi. Sau khi tổng thống đọc xong bài diễn văn, nữ chủ tịch Hạ Viện liền cầm lấy một bản sao bài diễn văn và xé trước mặt mọi người. Không khí căng thẳng nhưng điều đó không làm ông Donald Trump bị xáo trộn. Ông tiếp tục tự ca ngợi thành tích trong nhiệm kỳ nhằm được tái thắng cử vào tháng 11 tới.

Ông phát biểu : "Cách đây ba năm, chúng ta đã triển khai chính sách sự trở lại vĩ đại của nước Mỹ. Tối nay, tôi đứng trước mặt quý vị để trình bày về những kết quả khó tin : Việc làm nở rộ, thu nhập tăng vọt, tình trạng nghèo khó và tội phạm đều giảm".

Một Donald Trump tự thổi phồng khi chỉ còn 9 tháng đến kỳ bầu cử tổng thống. Phải nói rằng chủ nhân Nhà Trắng đang trên đỉnh cao tín nhiệm với 49% ý kiến ủng hộ. Và thứ Tư này (05/02), đa số Cộng hòa ở Thượng Viện, luôn đoàn kết ủng hộ ông, sẽ bỏ phiếu xử trắng án tổng thống, đặt dấu chấm hết cho tiến trình phế truất".

Thu Hằng

******************

Virus corona có thể giúp Donald Trump dễ dàng tái đắc cử tổng thống Mỹ ! (RFI, 05/02/2020)

Thuyết âm mưu hay "bình loạn" cho vui ? Hoàn toàn không. Dịch bệnh virus corona có thể làm tăng khả năng tái đắc cử của tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo tạp chí kinh tế, tài chính Bỉ Trends-Tendances, đó là nhận định của một kinh tế gia nổi tiếng Hoa Kỳ.

Khu phố người Hoa tại Chicago, Illinois, Mỹ, giữa lúc dịch virus corona đang lây lan khắp thế giới. Ảnh chụp ngày 30/01/2020. Reuters/Kamil Krzaczynski

Dịch bệnh virus corona đôi khi làm xuất hiện những phản ứng, bình luận kỳ cục. Vào lúc Trung Quốc đang căng thẳng đối phó với khủng hoảng y tế, bộ trưởng Thương Mại Mỹ Wilbur Ross, một người thân cận với Donald Trump, không nghĩ ra điều gì hay hơn khi ông tuyên bố rằng dịch virus corona sẽ nhanh chóng tạo thêm việc làm tại Hoa Kỳ.

Vị bộ trưởng này cho rằng dịch virus corona làm cho một phần lãnh thổ Trung Quốc bị cô lập, cách ly, các tập đoàn đa quốc gia phải tính tới việc có nên tiếp tục duy trì các cơ sở sản xuất của họ tại Trung Quốc hay không. Do vậy, có nhiều khả năng là các công ty đa quốc gia này quay trở lại Hoa Kỳ và qua đó, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân Mỹ.

Theo tạp chí Bỉ, tuyên bố của bộ trưởng Thương Mại Mỹ không chỉ "vô duyên" vì dịch bệnh làm cho hàng trăm người chết, hàng ngàn người nhiễm bệnh, cả thế giới lo lắng, mà còn phản ánh sự thiếu hiểu biết về các quy luật kinh tế. Các công ty đa quốc gia sẽ không quay lại Mỹ mà sẽ đặt các cơ sở sản xuất ở những nơi gần Trung Quốc, có giá nhân công rẻ, như Việt Nam, Indonesia, hya Bangladesh.

Tuy nhiên, phát biểu rất vụng về của bộ trưởng Thương Mại Mỹ lại cho thấy là dịch bệnh virus corona có thể gây ra những hiệu ứng chính trị không ngờ tới. Chính vì thế, Tyler Cowen, một trong những kinh tế gia có uy tín tại Mỹ cho rằng con virus này sẽ cho phép Donald Trump tái đắc cử khá dễ dàng.

Chuyên gia này giải thích : Người ta thường phê phán Donald Trump có đầu óc dân tộc chủ nghĩa thái quá. Thế nhưng, khi mà hàng chục hãng hàng không quốc tế ngừng bay tới Trung Quốc và nhiều nước từ chối đón tiếp công dân Trung Quốc từ Trung Quốc tới, thì các phát biểu dân tộc chủ nghĩa thái quá của Trump giờ đây lại trở thành điều bình thường, dễ chấp nhận. Với dịch virus corona, việc cấm người dân di chuyển không bị coi là vi hiến nữa.

Trước đây, Trump nhất quyết muốn xây tường ở biên giới chung với Mêhicô để ngăn chặn di dân, giờ đây đòi hỏi này không bị coi là quá lố nữa vì nhiều nước đang dựng lên các "hàng rào" nhập cảnh đối với khách du lịch Trung Quốc. Vả lại, nhiều khu làng tại Trung Quốc cũng lập hàng rào, ngăn chặn người dân Vũ Hán lui tới.

Tóm lại, theo kinh tế gia Tyler Cowen, tất cả những nghi kỵ của Donald Trump đối với Trung Quốc, tất cả những chỉ trích của ông trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc ba năm vừa qua, giờ đây trở thành đúng trong con mắt một bộ phận dân chúng Mỹ. Họ có thể có suy nghĩ theo kiểu, nhìn chung những điều tệ hại chỉ có thể từ Trung Quốc tới mà thôi.

Do vậy, hơn bao giờ hết, người ta cho rằng Trump có lý khi đưa ra lập trường cứng rắn. Theo nhận định của tạp chí Bỉ, thực ra, mọi lập luận chính trị của Donald Trump là phải tìm ra một vật bung xung để chỉ trích. Giờ đây, Trump đã tìm thấy và được "phục vụ" liên tục : trong nhiều tháng tới, dịch bệnh virus corona sẽ xuất hiện thường xuyên trên trang nhất các phương tiện truyền thông, và điều này chỉ có lợi cho chủ nhân Nhà Trắng.

Đức Tâm

Trump đệ nhị ?

Về Hoa Kỳ, Le Monde có bài phân tích mang tựa đề "Trump đệ nhị vào tháng 11 tới ?". Trong nhiều tháng qua, nhiều người vẫn cho rằng ông Donald Trump sẽ bị đánh bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, ngôi sao tại Diễn đàn Davos tại Thụy Sĩ lần thứ 50. Ảnh chụp ngày 22/01/2020. Reuters/Jonathan Ernst

"It’s the economy, stupid !"

Ông Trump bước vào Nhà Trắng với chiến thắng trong đường tơ kẽ tóc tại các tiểu bang thuộc "Vành đai han rỉ" (Pennsylvania, Ohio, Wisconsin). Chỉ cần một ít nhân viên cổ trắng từng bỏ phiếu cho ông hồi tháng 11/2016 thất vọng bỏ sang phía khác là xong, như trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018 với chiến thắng của phe Dân chủ tại đây. Ứng cử viên Donald Trump sẽ rơi rụng như một trái chín.

Tuy nhiên tác giả bài viết ghi nhận hình bóng một George W. Bush - tái đắc cử năm 2004 trước John Kerry bất chấp tai tiếng của cuộc chiến Iraq – đang dần hiện rõ. Có điều một bộ phận người Mỹ vẫn không muốn mở mắt, và dù sao cái nhìn của họ cũng không giống các quan sát viên Châu Âu.

Trước hết là sự trở lại của câu nói nổi tiếng "It’s the economy, stupid !" đã giúp Bill Clinton giành chiến thắng khi đối mặt với Bush cha năm 1992, do suy thoái kinh tế. Dưới thời ông Trump, kinh tế thịnh vượng, thất nghiệp ở mức thấp nhất, Wall Street ở mức cao nhất. Tất nhiên rồi sẽ đến hồi kết với thâm hụt ngân sách khổng lồ, đầu tư vào kỹ nghệ thụt lùi. Nhưng năm 2019 đã không xảy ra suy thoái như dự báo, cuộc chiến tranh thương mại thu hút mọi sự chú ý, trong khi những mức lương thấp được tăng lên đôi chút, đủ để không tạo ra dàn đồng ca chống lại bất bình đẳng.

Ông Donald Trump tả xung hữu đột : hưu chiến thương mại với Trung Quốc, Mexico và Canada ; Quỹ Dự trữ Liên bang giảm lãi suất. Phải kể thêm phiên tòa truất phế không làm ông mất đi một lá phiếu nào, và cuộc khủng hoảng Iran rốt cuộc là chiến thắng của Trump – ít nhất dưới mắt những người ủng hộ ông.

Bài học cho Dân chủ : Hơn 100 vòng bỏ phiếu mới chọn được ứng viên

Đối mặt với Donald Trump là phe Dân chủ đầy rắc rối. Phe này đề cập đến những quan ngại của người Mỹ : bảo hiểm y tế cho mọi người, học phí quá lớn, kiểm soát vũ khí, biến đổi khí hậu.

Cánh tả trong đảng đề nghị một cuộc cách mạng cấp tiến, điều này không phải là bất khả. Hoa Kỳ đã từng biết đến những sức bật : tổng thống Theodore Roosevelt (nhiệm kỳ 1901-1909) chống lại các tập đoàn độc quyền, Franklin Roosevelt (1933-1945) với New Deal, Lyndon Johnson (1963-1969) và các quyền dân sự.

Nhưng liệu có thể làm cách mạng mà thiếu đi xung động ? Ông Bernie Sanders, chủ trương xã hội chủ nghĩa, vẫn tin như thế. Tự tin với 21% ý định bỏ phiếu theo như thăm dò, ông cố đẩy bà Elizabeth Warren (14%) ra ngoài lề. Nữ thượng nghị sĩ bang Massachusetts tạo cảm giác xứng tầm với cương vị, nhưng bà bị thụt lùi từ khi sập bẫy "ý tưởng Pháp" : đánh thuế 6% nếu có tài sản trên 1 tỉ đô la để tài trợ cho y tế. Nay bà đã hạ giọng, từ khi mất đi sự ủng hộ của Bill Gates.

Ở cánh trung, có cựu phó tổng thống của ông Barack Obama là Joe Biden (32% ý định bầu), quá già ; thị trưởng một thành phố nhỏ ở Midwest, Pete Buttigieg (9%), quá mềm mỏng ; và cựu thị trưởng New York Michael Bloomberg (9%), quá giàu. Nhất là như bà Warren nói, nếu quay lại với "business as usual" như thời Obama, thì làm sao thắng được Trump ?

Tóm lại, sương mù bao phủ, và cuộc bầu cử sơ bộ tháng Bảy tới sẽ phức tạp nếu cử tri không nhanh chóng chọn lựa. Le Monde nhắc lại cuộc bầu cử sơ bộ ly kỳ nhất hồi năm 1924 : do hai ứng cử viên có quan điểm đối chọi nhau về việc cấm bán rượu, rốt cuộc một nhân vật thứ ba là John W.Davis được chọn làm ứng cử viên của đảng Dân chủ sau… 103 vòng bỏ phiếu, và thất cử sau đó.

Davos : Trump đả kích thái độ ngang ngược của Trung Quốc

Cũng về tổng thống Mỹ, Le Figaro ghi nhận "Donald Trump bảo vệ kết quả kinh tế tại Diễn đàn Davos". Còn chín tháng nữa là đến kỳ bầu cử tổng thống, ông chủ Nhà Trắng khoe sức mạnh nền kinh tế Mỹ và nguồn năng lượng vô tận của nước mình. Les Echos cho biết "Tại Davos, Trump tố cáo những ‘tiên tri vận rủi’ về khí hậu".

Hai năm sau khi tham gia Davos lần đầu tiên, Donald Trump quay lại một cách thuyết phục hơn bao giờ hết. Tổng thống Mỹ nêu ra những con số : tỉ lệ thất nghiệp 3,5%, tạo thêm 7,5 triệu việc làm trong ba năm qua, thị trường chứng khoán tăng 50% từ khi ông được bầu lên. Đối với ông Trump, sự năng động này đã giúp ích cho giai cấp trung lưu và người nghèo. Theo ông, các nước khác cần đi theo "mô hình Mỹ", nhấn mạnh "Chúng tôi sẽ không bao giờ để cho phe xã hội cực đoan phá hủy nền kinh tế Mỹ".

Trump khoe "nguồn năng lượng vô tận" của nước Mỹ với than đá sạch, khí đốt, dầu lửa, nguyên tử. Không một lời nào về năng lượng tái tạo, ông khuyến khích Châu Âu nên mua dầu khí của Mỹ - hiểu ngầm : đừng mua của Nga ! Nhượng bộ duy nhất về môi trường : Hoa Kỳ ủng hộ sáng kiến trồng 1.000 tỉ cây từ nay đến 2030 (tỉ phú Mỹ Marc Benioff đã hứa sẽ giúp trồng 100 triệu cây).

Donald Trump không quên tấn công Bắc Kinh : theo ông Trump, thỏa thuận thương mại vừa ký đã chận lại "thái độ thích ăn tươi nuốt sống người khác của Trung Quốc" mà những người tiền nhiệm đã để mặc. Le Figaro ghi nhận trong khán phòng, vài quan chức Trung Quốc đeo tai nghe phiên dịch có nhăn mặt đôi chút. Les Echos nhắc lại, trong Diễn đàn Davos lần đầu Donald Trump đã tỏ ra hết sức cứng rắn trước Bắc Kinh, khai mào cho cuộc song đấu mà ngày nay ông muốn thu lợi. Phía Trung Quốc, năm nay chỉ có một ít quan chức cấp thấp hiện diện, không thể phản pháo ông Trump.

Hậu toàn cầu hóa đã bắt đầu

Theo đặc phái viên Les Echos tại Davos, "Ở Diễn đàn Kinh tế Thế giới, hậu toàn cầu hóa đã bắt đầu".

"Đất nước chúng tôi ủng hộ toàn cầu hóa, mở cửa là một trong những đặc tính chủ yếu của nền kinh tế chúng tôi". Tại Davos, chỉ có mỗi mình ông Hàn Chính, phó thủ tướng thứ nhất Trung Quốc là còn tuyên bố kiểu này, những người khác không ai nhắc đến nữa. Klaus Schawab, nhà sáng lập Diễn đàn, không còn sử dụng từ ngữ mà trước đây xuất hiện trong tất cả các bài diễn văn. Richard Edelman, chủ nhân công ty quan hệ công chúng Mỹ khi giới thiệu về chỉ số lòng tin, xếp toàn cầu hóa vào các sự kiện của những năm 2000.

Và tổng thống Mỹ Donald Trump lúc nói về thỏa thuận vừa ký với Trung Quốc cho rằng đó là "thỏa thuận thương mại tiêu biểu cho thế kỷ 21". Tuy nhiên Bob Moritz, công ty tư vấn PwC cho biết các chủ doanh nghiệp Mỹ vẫn muốn đầu tư vào Trung Quốc nhưng đối với Bắc Kinh, Hoa Kỳ thậm chí không nằm trong danh sách năm nước đầu tiên mà giới chủ Trung Quốc muốn đầu tư. Bài viết kết luận, toàn cầu hóa trước đây là Mỹ hóa, nhưng giai đoạn sắp tới có thể là Trung Quốc hóa.

Venezuela : Thủ lãnh đối lập Juan Guaido được Colombia trải thảm đỏ đón tiếp

Tại Châu Mỹ la-tinh, trong bài "Tại Bogota, Pompeo tái khẳng định ủng hộ Guaido", Le Monde cho biết ngoại trưởng Mỹ đã gặp gỡ thủ lãnh đối lập Venezuela, đã bí mật vượt qua biên giới đến Colombia.

Việc ông Juan Guaido đến Bogota gây ngạc nhiên : ông đang bị chính quyền Maduro đặt trong vòng điều tra và cấm xuất cảnh. Nhưng thủ lãnh đối lập Venezuela được Colombia tiếp đón như một nguyên thủ, với thảm đỏ và duyệt hàng quân danh dự. Ông loan báo một vòng công du : ghé Luân Đôn, Bruxelles, Davos (Thụy Sĩ) dự Diễn đàn Kinh tế và rất có thể gặp được tổng thống Donald Trump, sau đó đến Paris vào thứ Sáu 24/1 tới.

Tờ báo đặt câu hỏi, liệu chính quyền Venezuela có để ông Guaido quay lại sau chuyến đi này ? Hồi tháng 2/2019, thủ lãnh đối lập đã từng bí mật vượt biên giới để lãnh đạo một hoạt động chuyển hàng nhân đạo, và quay về Caracas trên một chuyến bay thương mại bình thường. Theo Le Monde, dù có sự ủng hộ của Mỹ hay không, việc ông quay về nước khó thể chắc chắn được.

Điệu vũ ba lê của những đồng đô la Mỹ tại Venezuela

Cũng về Venezuela, Libération có bài phóng sự "Điệu vũ ba lê của những đồng đô la xanh tại Caracas". Do siêu lạm phát, người dân Venezuela bỏ rơi đồng bolivar, dùng đô la Mỹ. Chính phủ nhắm mắt làm ngơ, bất chấp nguy cơ rửa tiền và tham nhũng.

Đồng đô la đi vào thị trường Venezuela một cách không chính thức, vừa bằng phương thức hợp pháp vừa bất hợp pháp.

Trước hết, những người lao động xuyên biên giới vốn ngày càng đông, họ sang Colombia và Brazil làm việc và quay về trong ngày. Tiếp đến là những người Venezuela giàu có gởi tiền ở nước ngoài nay đưa về một phần. Theo một chuyên gia, từ sau cuộc khủng hoảng tài chính thập niên 80, khoảng 1.000 tỉ đô la đã chạy ra khỏi Venezuela. Bên cạnh đó là kiều hối được 5 triệu người Venezuela sống ở nước ngoài gởi về, ước tính khoảng 3 tỉ đô la trong năm 2019.

Hiện tượng đô la hóa nền kinh tế giúp cho giới buôn lậu quặng mỏ và ma túy rửa tiền bẩn dễ dàng, khi chính phủ đã mất kiểm soát. Chính quyền Maduro trước đây đả kích "đồng đô la tội lỗi", nay dường như đã thuận theo kinh tế tư bản hoang dã đang thống trị đất nước.

Nhập cư, sinh thái, điện nguyên tử : tựa chính báo Pháp

Trang nhất các báo Paris hôm 22/01/2020 đều dành cho các vấn đề của nước Pháp. Le Figaro chạy tựa "Án tù : Cải cách gây bối rối cho các thẩm phán", Le Monde quan tâm đến "Những đề nghị gây sốc về chính sách nhập cư". Trang bìa của Libération đăng ảnh những bức tượng nàng Marianne tượng trưng cho nước Pháp, tất cả đều màu xanh lá cây, nhấn mạnh sinh thái là yếu tố quan trọng trong cuộc bầu cử địa phương sắp tới. La Croix nói về giới hạn của khái niệm "thuận tình" trong quan hệ, Les Echos chú ý đến việc "Pháp cam kết giảm số lượng nhà máy điện nguyên tử".

Thụy My

Khảo sát : Quá bán ở Mỹ cho rằng Tổng thống Trump ‘phạm tội đáng truất phế’ (VOA, 03/01/2020)

Gần 6/10 người Mỹ cho rằng Tổng thống Donald Trump đã phạm tội đáng bị truất phế, nhưng công chúng Mỹ lại chia rẽ về việc liệu cử tri cần phải quyết định số phận của ông qua lá phiếu trong năm nay, hay nên để cho Thượng viện xét xử ông trong phiên tòa luận tội, theo kết quả một cuộc thăm dò dư luận vừa được Ipsos và 538 công bố, được tờ Washington Post dẫn lại.

Khảo sát của Ipsos-538 cho thấy gần 6/10 người Mỹ tin ông Trump "đáng bị phế truất"

Ipsos là công ty nghiên cứu thị trường lớn thứ 3 thế giới, có mặt ở 90 thị trường. 538 (FiveThirtyEight) là trang web chuyên về phân tích khảo sát dư luận, chính trị, kinh tế và thể thao.

Cuộc trưng cầu của Ipsos và 538 cũng cho thấy cả hai phe Dân chủ và Cộng hòa ở Quốc hội lẫn Tổng thống Trump đều bị công chúng Mỹ cho điểm thấp trong cách họ xử lý tiến trình luận tội.

Theo đó, 57% người Mỹ tin rằng ông Trump đã phạm tội đáng bị phế truất, trong khi 40% không tin như vậy. Trong số những người tin, 50% nói họ "hoàn toàn chắc chắn" trong khi 31% nói rằng họ "khá là chắc chắn", báo Washington Post tường thuật.

Trong khi đó, 51% người được vấn ý nói rằng cuối cùng nên để cử tri quyết định số phận của ông Trump, trong khi 47% cho rằng Thượng viện nên phế truất ông, vẫn theo bài báo của Washington Post.

Cuộc trưng cầu Ipsos-538 cho thấy chưa tới phân nửa người dân Mỹ - 45% - cho rằng phe Dân chủ ở Hạ viện nên tiếp tục trì hoãn phiên tòa luận tội ở Thượng viện cho đến khi những quan ngại của họ về tính công bằng của phiên tòa được giải quyết. Trong khi đó, 52% cho rằng phiên tòa không nên bị trì hoãn.

Về cách xử lý của Đảng Dân chủ, chỉ 35% người được vấn ý tán đồng trong khi có đến 45% không ủng hộ.

Tuy nhiên, cách hành xử của Đảng Cộng hòa trong tiến trình luận tội còn nhận được ít sự ủng hộ hơn - chỉ có 28%, trong khi có tới 51% không tán đồng.

Về phần ông Trump, chỉ có 27% người Mỹ tán đồng cách ông đương đầu với cuộc điều tra luận tội và 55% không ủng hộ.

Phần lớn người được vấn ý, 80%, tin rằng ông Trump đã yêu cầu phía Ukraine điều tra cha con nhà ông Joe Biden. 60% tin rằng ông Trump đã rút lại viện trợ quân sự nhằm để thúc đẩy Ukraine mở cuộc điều tra về ông Biden, và 61% tin rằng ông Trump và chính quyền của ông tìm cách che giấu thông tin về hành động của ông đối với Ukraine, cũng theo kết quả cuộc thăm dò.

Đa số người dân Mỹ cho rằng những hành động này là không đúng đắn nếu chúng thật sự đã xảy ra.

Về phần ông Joe Biden, người đang vận động để giành đề cử của Đảng Dân chủ cho cuộc bầu cử tổng thống, người dân Mỹ bị chia rẽ với số lượng như nhau ở hai bên - mỗi bên 48% - về việc liệu ông Biden có hành xử một cách hợp đạo đức hay không trong vấn đề Ukraine khi ông còn là phó tổng thống.

Khi được hỏi về phiên tòa xử ông Trump sắp tới ở Thượng viện, đa số người được vấn ý - 57% - cho rằng sẽ tốt hơn nếu Thượng viện triệu tập các nhân chứng mới như yêu cầu của phe Dân chủ.

Trong khi đó, 86% cho rằng các thượng nghị sĩ nên đóng vai là những "bồi thẩm viên trung lập" và xem xét chứng cứ. Lãnh đạo phe Đa số ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Mitch McConnell, đã bị chỉ trích khi nói rằng ông không xem mình là bồi thẩm viên không thiên vị và rằng ông hợp tác với đội ngũ pháp lý của ông Trump trước khi phiên tòa diễn ra.

****************

Truất phế ? "Đấu sĩ" Donald Trump không hề sợ hãi ! (RFI, 18/12/2019)

Có thử thách nào tệ hại hơn đối với một tổng thống Mỹ khi phải đối mặt với thủ tục truất phế ? Tuy nhiên đối với một nhân vật như ông Donald Trump thì lại không phải như vậy.

Tổng thống Mỹ Donald Trump sẵn sàng đối mặt với tiến trình truất phế. Reuters/Yuri Gripas/File Photo

Đã hẳn là việc trở thành vị tổng thống thứ ba trong lịch sử nước Mỹ bị luận tội, sẽ khiến nhà tỉ phú với núi tự ái quá cao cảm thấy bị tổn thương.

"Thương hiệu" Donald Trump

Hơn ai hết, nhà cựu đầu tư địa ốc và là người dẫn chương trình truyền hình, luôn bị ám ảnh bởi việc giữ gìn hình ảnh của mình. Tên tuổi và thành công của Donald Trump là một thương hiệu, và trong việc kinh doanh, vẫn tiếp tục mang lại cho ông hàng triệu đô la.

Tuy nhiên có một điều mà Trump thích hơn tất cả, đó là chiến đấu, so găng trên võ đài. Và trong đời sống chính trị nghiệt ngã ở Washington, thủ tục luận tội là cuộc chiến đấu tối thượng, với những cú đấm mãnh liệt nhất.

AFP trích bình luận của Rich Hanley, giáo sư về truyền thông của trường đại học Quinnipiac : "Trong một thời kỳ căng thẳng cao độ, đây là thời cơ cho một nhân vật kiểu như ông Trump".

Sau hai tháng điều tra, khoảng 12 cuộc điều trần công khai và 15 cuộc điều trần kín, bản báo cáo dài 300 trang của Ủy ban Tư pháp Hạ Viện cho rằng "chưa có tổng thống nào vi phạm Hiến Pháp và quyền giám sát của Quốc hội đến như thế".

Hôm nay 18/12/2019 rất nhiều khả năng là các dân biểu thuộc đảng Dân Chủ ở Hạ Viện bỏ phiếu đồng ý cho cáo buộc tổng thống Mỹ đã lạm dụng quyền lực và cản trở hoạt động của Quốc hội.

Tổng thống Donald Trump, bị cho là đã yêu cầu Ukraine mở điều tra về đối thủ Joe Biden của đảng Dân Chủ, sau đó sẽ phải ra trước phiên tòa mở tại Thượng Viện. Nhưng ông Trump biết rất rõ là đảng Cộng Hòa vốn đang kiểm soát Thượng Viện, sẽ tuyên ông vô tội.

Lối thoát chừng như hiện rõ, cũng như những cuộc đấu võ đài mà Trump rất ưa thích. Một phông nền lý tưởng cho người dẫn chương trình truyền hình, vốn đã lập ra một chiến lược tự vệ chưa từng thấy trong một tình thế tương tự.

Đó là việc bôi bác những người đối lập với mình, gọi họ là "kẻ phản bội" hay "làm đảo chính" ; đồng thời bác bỏ tất cả những cáo buộc. Với hy vọng ra khỏi cuộc chiến bằng tư cách người thắng trận, và dùng sự kiện này như một lý lẽ thuyết phục cho chiến dịch vận động để tái đắc cử năm 2020.

Xì-căng-đan : Chẳng sợ !

Cần phải nói rằng ông Donald Trump vốn quen thuộc với các xì-căng-đan, đã bước vào cuộc chiến với sự chuẩn bị chu đáo hơn những người tiền nhiệm. Đó là các tổng thống Andrew Johnson, bị đưa ra luận tội vào năm 1868 ; Bill Clinton, đã phải chiến đấu kịch liệt để rồi được trắng án ở Thượng Viện năm 1999 ; và Richard Nixon, đã phải từ chức năm 1974 để tránh nguy cơ hầu như chắc chắn sẽ bị truất phế trong vụ Watergate.

Nhà tỉ phú địa ốc đã từng phải đối phó với các cáo buộc tấn công tình dục của mười mấy phụ nữ. Donald Trump đối đầu với công tố viên đặc biệt Robert Mueller trong cuộc điều tra kéo dài gần hai năm, về nghi vấn thông đồng với Matxcơva. Ông Trump cũng vượt qua được các cáo buộc về xung đột lợi ích giữa chức vụ tổng thống Mỹ và những vụ làm ăn của ông.

Vị tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ thường xuyên sỉ nhục những người chống đối, và không ngần ngại đưa ra những tuyên bố chưa chính xác hoặc sai lạc.

Hôm qua, Donald Trump đã viết một lá thư nảy lửa cho bà Nancy Pelosi, chủ tịch Hạ Viện, trong đó ông gọi thủ tục truất phế là "bất hợp pháp", là "công khai tuyên chiến với nền dân chủ Mỹ". Ông Trump cho rằng mình bị đối xử một cách còn tệ hại hơn cả những người "bị cáo buộc trong vụ án các phù thủy ở Salem". Đây là vụ án "săn phù thủy" hồi thế kỷ 17, nổi tiếng nhất trong lịch sử nước Mỹ, với một loạt phiên tòa diễn ra ở các làng gần thành phố Salem (Massachusett), và 20 người đã bị hành quyết.

Không tránh né, mà vào cuộc

Thủ tục truất phế nhắm vào cựu tổng thống Bill Clinton về quan hệ với thực tập sinh Nhà Trắng, Monica Lewinsky, là một thảm họa – một vở kịch truyền hình đã làm hoen ố mãi mãi tên tuổi của vị tổng thống Dân Chủ.

Allan Lichtman, giáo sư sử học của American University phân tích : "Hai ông Nixon và Clinton khi ấy lùi hẳn về phía sau, còn ông Trump đã liên tục nhào vô đấu trường. Ông ấy hoàn toàn vào cuộc".

Không hề miễn cưỡng trong việc duy trì vai trò chính yếu, ngay cả trong giông bão, Donald Trump thường xuyên tổ chức các cuộc mít-tinh để làm nặng nề thêm cảm giác Trump bị đối xử bất công đối với số cử tri của ông, liên tục tố cáo cuộc "săn lùng phù thủy" của phe Dân Chủ.

Theo giáo sư Lichtman, đây là chiến lược mang tính rủi ro cao, nhưng cũng có thể mang lại thắng lợi lớn. Và sau khi xô ngã những tiêu chí xưa nay trên chính trường thủ đô nước Mỹ, Donald Trump lại áp dụng cùng một tiến trình "impeachment", không để cho các dân biểu nghị sĩ trong đảng của ông bất kỳ chọn lựa nào khác ngoài việc bảo vệ ông bằng mọi giá.

Giáo sư Lichtman nhận định : "Lý do thực sự khiến các đại biểu Cộng Hòa phải bênh vực Donald Trump là không còn có ai khác ngoài ông Trump".

Trong khi Washington đang chao đảo, thì tổng thống Trump, người dường như luôn thoát khỏi mọi vận hạn, tỏ ra hân hoan. Theo một cuộc thăm dò của trường đại học Quinnipiac, tỉ lệ được lòng dân của ông hôm thứ Hai 16/12 vừa rồi đã lên đến mức cao nhất kể từ đầu nhiệm kỳ. Có đến 43% số người được hỏi cho biết ủng hộ Donald Trump, chủ yếu nhờ vào các kết quả ấn tượng của nền kinh tế nước Mỹ ; tuy vẫn thấp hơn nhiều người tiền nhiệm.

Tuần trước ông Trump đã tuyên bố, thủ tục truất phế này là "một điều đáng buồn cho đất nước chúng ta, nhưng chừng như lại rất tốt cho tôi về mặt chính trị".

Thụy My